uskalkiak

Gixune Samatze
Bokale

azpieuskalkiak
Ahurti
BAIONA

eta
Bidaxune
Miarritze
Angelu Urketa Bardoze Akamarre
Mugerre
Lehuntze
Basusarri URRIALDEA
AT Erango
Arbona Beskoitze
Bidarte

A
Milafranga Sarrikota Burgue-Erreiti
Getaria Arrangoitze

R
Bastida Arrueta

R
Oragarre Ilharre
Ahetze Uztaritze Martxueta

A
Bakio Bermeo Aiherra
Donibane Lohizune Hazparne Arboti
Jatsu A M Ozaraine-Erribareita

T
Gorliz I K
T A Haltsu U

A
S Hondarribia Ziburu Senpere Lekuine Izturitze Z
Plentzia O Mundaka E
Hendaia Larresoro Lüküze

T
K Ea Kanbo Aiziritze Domintxaine- Jeztaze
Sopela E
N G I A L D E A
Urruña S
N A Lekorne
Berroeta
Berango I
B
Urduliz M U
Gatika Meñaka
Ereño
Lekeitio
Biriatu
K
O
Azkaine
SARTALDEA F A Makea
Mehaine
Garrüze Etxarri
R Irun Zuraide Ezpeleta Donapaleu
Getxo Mungia Ispaster Lezo Itsasu R Arüe-Ithorrotze-Olhaibi

U
Arrieta Sara Bithiriña
Abanto-Zierbena S T
U R I
A L D E A Pasaia Luhuso - Heleta
Armendaritze
Santurtzi Fruiz B
U
Nabarniz Gizaburuaga
Ondarroa
Mutriku
DONOSTIA
Oiartzun Ainhoa
L Uhartehiri Sarrikotapea
Lohitzüne-Oihergi
Portugalete
Sestao
Leioa Loiu
Errigoiti Gernika L E
A - Deba
Zumaia Getaria Errenteria
Bera Bidarrai A Iholdi Ezpeize Mitikile
Zugarramurdi Urdazubi Irisarri SORTALDEA
Gamiz-Fika Morga
A
Muskiz
Ortuella
Erandio
Barakaldo Sondika
Derio
Mendata Aulesti
R
T
I B
Zarautz
Astigarraga P Landibarre
Izura E T
P Bildoze
T A R R A Ospitalepea
Usurbil
Trapagaran T
X O
R I E R R I Muxika A
Aizarnazabal
Orio
Lasarte-Oria
Hernani
R T Z
I R I A K Ortzaize U Pagola Sohüta
Zamudio

I
Turtzioz BILBO Lezama Mendaro Urnieta B O Larzabale MAULE

N
Markina Lesaka Arrosa Suhuskune
Munitibar B E T E R R I Garindaine

R
Etxebarri Larrabetzu Muskildi Eskiula
Etxalar Barkoxe
M E N D E B A LE O A
Igantzi

N E
Galdakao Zestoa Aia Gotaine
Irulegi

T
Andoain
E K
Basauri Elgoibar Amaiur Donaixti-Ibarre
KO L D E A IPAR-SARTALDEA
R R A
Zornotza O L A Urdiñarbe

R
U R Baigorri Izpura
Donazaharre
Asteasu
D ERDIGUNEA Erratzu Azkarate
T A

B
Zaratamo
A

A
T
Karrantza Arano Arantza Altzürükü

I
Zalla Gueñes Arrigorriaga Lemoa Larraul Villabona L B E R T I Z A R A N Anhauze

O
Azpeitia Arizkun DONIBANE GARAZI
I
A Goizueta A O

R
Lanestosa I Iurreta

Z
Lasa
Balmaseda
Okondogoiena
B
A
Berriz Ermua Eibar
Errezil
Alkiza I
Sunbilla Lekunberri L
A R Aloze

A
Zaldibar
Ugao R
R Durango Soraluze Azkoitia
L E R R E K A Oronoz-Mugairi Elizondo Eiheralarre
I
E

R
Igorre L D E A S A L D E A Mendibe

A
Okondo A N G A M A

R
B

A
D
R A Bidania-Goiatz L O Ituren Banka Atharratze

B
U O Irurita

N
A
T

R
D

A
Zeberio Dima Abadiño Tolosa Altzai

R
Zubieta

U
Doneztebe

A
Elorrio

R
Laudio Ezterenzubi

A
Arnegi

I B

B
Bergara Beizama Albiztur Lakarri Montori

R
Berastegi Aldude
SARTALDEA

Z
Luzaide Ligi

A
Saldias
Areatza SORTALDEA SARTALDEA Ikaztegieta
Alegia Ezkurra Almandoz

A
T

B A
Artziniega Orozko Urretxu Leitza Urepele
Luiaondo Antzuola Legorreta

I
Zumarraga Eratsun Beintza-Labaien
Zeanuri Orendain Areso R Ü

A
B Ü A

D E
Baliarrain S A
Oleta Gorriti SORTALDEA A

F
Ordizia Gaintza Abaltzisketa B Larraine
Amurrio Baranbio O
Arrasate Legazpi Beasain Amezketa Uitzi S A B
U R U A ERDIGUNEA
Otxandio A
I
Oñati Zaldibia A R
T Z
A I Lezaeta B A
Beruete Eltzaburu Alkotz
A Orbaizeta Santa-Grazi
Azpirotz

E
M
Lezama
Ubide
Aretxabaleta Lazkao Betelu Arraitz SORTALDEA

S
A Idiazabal L A R R A Jauntsarats
R Zilbeti

T
R U A
Eskoriatza N T Z A M Lantz I B A R
U L Eugi

E
Lekunberri R O

A
O
Errazkin Larraintzar Iraizotz R Iragi Z K A

R
Segura Ataun E R A
E
A R A I
A

I B
E R R I Z T Z
Urduña O I Lizaso Olague Garralda
Leintz Gatzaga G Etxaleku Lintzoain Mezkiritz U
Beuntza Usetxi

A R
Zegama
RRA
Z I Gopegi N U E I
Legutiano Oskotz A T E T
G HEGO- A

AFA
O O T Z Z
M Leranotz Erro Aribe R
IT AR I Muskitz Ziaurritz
Izarra IA RAT
Z U -U SARTALDEA Eritze Zubiri
Otsagabia Itzaltzu N

A
KO
Murgia Olano B ARRU NDI
DIA Lakuntza Uharte Arakil I E T A Ostitz
RUN O D Ezkaroze
E Uztarroze

K
Irurtzun
BAR Arbizu
LD
Eribe Bakaiku Irañeta TXU Orotz-Betelu
Luku Hermua Altsasu Arruazu LA Abaurreagaina

N
PA
A
KI
IN Jaurrieta Izaba
Ozeta Larrea Etxarri Aranatz N A

OL
Urdiain K A

O
B U
Boveda R U S A E Espartza

AIBA
Araia N
D Senosiain

R
A OLLOI Urzainki
E RG O IENA BAR
Ziordia Arteta

R
R
EGU Erronkari
Goñi O L
T Z
ESI
G BA I TI

E
O Ñ E
R R I A R L GO Ongotz Galoze
GASTEIZ AU Adoain
Villanueva Gobiaran
Agurain Amunarriz
IRUÑEA Z O A
I N
UR
R Bidankoze
Dulantzi
AR L I Garde
AN
Euskararen eremuaren muga Genbe G Agoitz Lareki
Langraitz Oka
Iturgoien Z

U
1850-1870 epean (L-L. Bonaparte) T Arrakaxgoiti

RE
Espejo Larraona LA LO
Pobes

N
Eulate A NG
Gesaltza Añana GES ITZAG IDA Uskartze
A A Noain AO
Artaxo Burgi
M E S K O Estenotz

N
ELOR

DO
Argantzon Muzki TZ
IB

UN
R
AR Altzorritz Turrillas Nabaskoze

BA
Ezperun Elo TZ
Puentelarra IT

UI
Girgillao Iharnotz IB A Indurain
Gerendiain

ER
R
T R

MA Ñ
E Galbarra
ZUBEROTARRA B Artazu Zilegieta

L
I IB
A Obanos Muru Artederreta ARGOITI
Ñ N Zirauki Abintzao
Lizarra Gares Izko Irunberri
A Bariain
Kanpezu Mañeru Leotz

U
Añorbe
Oloritz Iratxeta
Mendibil O R B
A
Artariain
Garinoain
Bernedo Mendigorria Orisoain
Zangoza
Bastida

Los Arcos Artaxoa Puiu

Guardia
Tafalla

Eltziego Viana
Oion
Lapuebla de Labarca Erriberri Petilla de Aragón
MENDEBALEKOA ERDIALDEKOA
Sartaldeko azpieuskalkia Sartaldeko azpieuskalkia Mendavia
Lodosa
Sortaldeko azpieuskalkia Erdiguneko azpieuskalkia

Sartalde eta sortaldeko Sartalde eta erdiguneko Sartaguda

azpieuskalkien tarteko hizkerak azpieuskalkien tarteko hizkerak

Mendebaleko eta erdialdeko Sortaldeko azpieuskalkia

(erdialdekoaren eta nafarraren Azkoien
euskalkien tarteko hizkerak San Adrian
tarteko eremua)

A
E
D
Milagro

R
A
B
© KOLDO ZUAZO
Euskararen gaur egungo bost euskalkiak homogeneoa da zuberotarra. Lerroen bidez, ondoren, 1975 arte iraun zuen Francoren
NAFARRA NAFAR-LAPURTARRA erakusten dira mapa honetan: mendebalekoa azkenik, tarteko hizkerak erakusten dira, hau diktadura militarra: erabat desagertzeko zorian © EUSKAL EDITOREA E. M.

Ipar-sartaldeko azpieuskalkia
Hego-sartaldeko azpieuskalkia
Erdiguneko azpieuskalkia
Sortaldeko azpieuskalkia
Burunda (mendebalekoaren,
erdialdekoaren eta nafarraren tarteko
hizkera)
Baztan (nafarraren eta nafar-
lapurtarraren tarteko hizkera)
Aezkoa (nafarraren, ekialdeko
nafarraren eta nafar-lapurtarraren
tarteko hizkera)
Sartaldeko azpieuskalkia
Sortaldeko azpieuskalkia
Sartalde eta sortaldeko azpieuskalkien
tarteko hizkerak
Kostatarra (erdialdekoaren eta nafar-
lapurtarraren tarteko hizkera)
Amikuze (nafar-lapurtarraren eta
zuberotarraren tarteko hizkera)
(Bizkaian, Arabako iparraldean eta Gipuzkoako
mendebalean mintzatua), erdialdekoa
(Gipuzkoan eta Nafarroako mendebalean
mintzatua), nafarra (Nafarroa gehienean
mintzatua), nafar-lapurtarra (Lapurdin, Nafarroa
Beherean, Zuberoako ipar-mendebalean eta
Nafarroako Luzaiden mintzatua) eta
zuberotarra (Zuberoan eta Biarnoko alderdi
batean mintzatua). Azken hamarkadotan galdu
da ekialdeko nafarra, Zaraitzu eta Erronkari
ibarretan mintzo zena.
Kolore tonalitate desberdinekin, berriz, euskalki
horietan diren hamaika azpieuskalkiak agertzen
dira: bi dira mendebalekoan, hiru erdialdekoan,
bi nafar-lapurtarrean eta lau nafarrean. Oso
da, euskalki biren edo gehiagoren ezaugarriak egon zen. Hobera egin du azken hamarkadotan, © ELKARLANEAN, S.L.
aldi berean dituztenak. Nafarroako Aezkoa eta nahiz eta Nafarroan eta Frantziako estatuko Corella GRAFIKOAK
Burunda ibarretakoak dira denetan berezienak: hiru herrialdeetan (Lapurdi, Nafarroa Beherea Koldo Zuazo, Joxean Apeztegia, Udane Ansa
hiru euskalkiren arteko lotura egiten dute. eta Zuberoa) oraindik ere oso egoera larrian Koldo Zuazok idatzi eta Elkar-ek argitaraturiko
Cintruenigo Tutera “Euskalkiak. Euskararen dialektoak”
Oso hizkuntza berezia da euskara, ez baita ez dagoen.
liburuaren osagarria.
latindarra ez indoeuroparra, inguruko guztiak Euskarak izan duen atzerakadaren lekuko,
bezala. Harritzekoa da bizirik iraun izana, Louis-Lucien Bonaparteren mapan (1850-1870)
Fitero ESKALA
hizkuntza txikia delako, eta oso handiak, berriz, euskarak zeuzkan mugak ere erakusten dira, Murchante
haren ondoko frantsesa eta gaztelania. XVIII. eta agerian gelditzen da Araban eta Nafarroan 0 2 4 6 8 10 12 14 16 km
Ribaforada
mendeaz gero, gainera, bi horiexek ezarri dira izan den atzerakada. Puntu bidez adierazten
Cascante
Frantzia eta Espainiako estatu-hizkuntza, eta da eremu hori.
guztiz baztertu dira gainerakoak: katalana,
bretoia, alemana, okzitaniera... Euskarari
Cortes
dagokionez, bereziki gogorra izan zen 1936-
39 bitarteko Espainiako Gerra Zibila eta, haren