Professional Documents
Culture Documents
Sementasyon çeliklerinde karbon miktarı, genel olarak % 0,10 ilâ 0,20 arasındadır, ancak-bazı
türlerde ortalama % 0,25'e kadar çıkabilmektedir. Alaşımsız ya da düşük alaşımlı olabilirler. Alaşımsız
olanlar kaliteli çelik (P ve S, herbiri max % 0,045) ve asal çelik (P ve S, faerbiri max % 0,035) olarak
üretilirler. Yeni geliştirilen alaşımsız Cm 15 çeliğinde ve bazı alaşımlı çeliklerde, talaşlı şekillendirmeyi
iyileştirmek için kükürt miktarı % 0,020 ilâ 0,035 arasında olacak şekilde düzenleme getirilmiştir.
Alaşımlı sementasyon çelikleri, Cr- 'lu, MnCr İu, MoCr 'lu ve CrNi 'li olmak üzere gruplara
ayrılabilir. Sünekliliği ve çekme dayanımı iyi olan MCr 'lu çelikler, TS ve DİN standardlarından
çıkarılmıştır. Ancak bu gruplara ilâve olarak, ülkemizde özellikle dişli yapımında çok kullanılan yüksek
dayanımlı 21 NiCrMo 2 (AISI 8620) çeliği, TS 2§50*de (Ekim 1977) korunmuştur. Tablo 26*da, TS
2850'ye göre sementasyon çelikleri ve bileşimleri verilmiştir. Bu çeliklerden 21 NiCrMo 2 çeliği dışında
diğerleri, DİN 17210'da da mevcuttur.
Sementasyon çelikleri, yüzeyde sert ve aşınmaya dayanıklı, çekirdekte ise daha yumuşak ve
tok özelliklerin istendiği, değişken ve darbeli zorlamalara dayanıklı parçaların imalinde kullanılan,
düşük karbonlu, alaşımsız veya alaşımlı çeliklerdir.
Parçaya bu özelliklerin kazandırılması, çelik yüzeyine karbon emdirilmesi suretiyle olur.
Sementasyon çelikleri, dişliler, miller, piston pimleri, zincir baklaları, zincir dişlileri ve makaraları,
diskler, kılavuz yatakları, rulmanlı yataklar, merdaneler, bir kısım ölçü ve kontrol aletleri, orta
zorlamalı parçalar, kesici takımlar gibi parçaların imalinde kullanılır.
Sementasyon işlemi parça kısmen veya tamamen son şeklini aldıktan sonra uygulandığı için,
parçanın işlenmesi oldukça kolaydır.
Parçanın yüzeyinde sonradan işlenecek, sertleşmesi istenmeyen kısımlar var ise, bu bölgelere
özel pasta veya elektrolitik bakır ile kaplanarak örtülür. Sementasyon işlemi bu kısımlara tesir
edemeyeceğinden sonradan kolayca işlenir.
Sementasyon işlemi sonrasında, çekirdek bölgesi yumuşaklığını koruyacağından, sertleştirme
sırasında ortaya çıkabilecek çarpılmalar oldukça azdır.
Semente edilmiş çeliklerin iç kısımları kolayca işlenebilir.
Sementasyon çelikleri, yüzeyde aynı sertliği verebilecek, çoğu zaman takım çeliği durumdaki
yüksek karbonlu çeliklerden daha ucuzdur.
Ancak, uygun sementasyon çeliğinin seçimi ve doğru sementasyon işlemi çok dikkat ve
tecrübeyi gerektirir. Sementasyon işleminin iyi sonuç vermesi (istenen sementasyon derinliğine ve
sertliğe ulaşılması), kullanılan çeliğin iç yapı temizliği ile yakından ilgilidir.
İÇYAPI TEMİZLİĞİ, sıvı bünyesinde eritilmiş halde bulunan gazlardan (hidrojen,oksijen ve azot)
arındırılması ve oksit sülfür inklizyonlarından temizlenmesi işlemidir.
Sementasyon çelikleri;
Kalite çelikleri (alaşımsız),
Alaşımlı çelikler,
olmak üzere iki grupta toplanır. Genel olarak; semente derinliği -0,2-1,5mm arasında olabilir.
Sementasyon çelikleri ayrıca düşük sertleşebilen, orta sertleşebilen, yüksek derecede sertleşebilen
olmak üzere üç gruba ayrılır. Sementasyon çeliklerinin karbon nedeni ile "tokluk" özelliğidir. C yüzdesi
fazla ise derinlemesine sertleşmek tokluk özelliğini zayıflatır.
Düşük karbonlular;düşük bünye sertliğine sahip olup buna yüksek tokluk istenen yerlerde,
Yüksek C'lu türler ise; bünye sertliği istenilen yerlerde tercih edilir.
Malzem İngilter
Türkiye Almanya Fransa İtalya Japonya ABD
e e
TS DIN AFNOR UNI JIS AISI/SAE
No B.S.
AF 34 045M10;
1.0301 C 10 C 10 C10 - 1010
C10 040A10
AF 37 080M15; C15;
1.0401 C 15 C 15 - 1015
C12 040A15 C16
1.1121 Ck 10 Ck 10 XC10 045M10 C10 S10C;S9CK 1010
1.1140 Cm 15 Cm 15 - - - - -
C15;C1
1.1141 Ck 15 Ck 15 XC18 080M15 S15C;S15CK 1015
6
1.1148 - C16E - - - - -
1.1208 - C16R - - - - -
1.5714 16NiCr4 16NiCr4 - 637M17 16CrNi4 - -
1.5715 16NiCrS4 16NiCrS4 - - - - -
1.5752 15NiCr13
1.5805 10NiCr5-4
1.5810 18NiCr5-4
1.5918 17CrNi6-6
1.5919
1.5920
1.6523 20NiCrMo2-2
1.6526 20NiCrMoS2-2
1.6566 17NiCrMo6-4
1.6569 17NiCrMoS6-4
1.6571 20NiCrMoS6-4
1.6587 18CrNiMo7-6
1.6657 14NiCrMo13-4
1.7015
1.7016 17Cr3
1.7014 17CrS3
1.7030 28Cr4
1.7036 28CrS4
1.7131 16MnCr5
1.7139 16 MnCrS5
1.7160 16MnCrB5
1.7147 20MnCr5
1.7149 20MnCrS5
1.7243 18CrMo4
1.7244 18CrMoS4
1.7319 20MoCrS3
1.7320 20MoCr3
1.7321 20MoCr4
1.7323 20MoCrS4
1.7325
1.7333 22CrMoS3-5
SEMENTASYON ÇELİKLERİNİN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
MALZ.
SEMBOL KULLANIM ALANLARI
NO
1.0301 C 10 Düşük çekirdek dayanımlı ve orta zamanlı, yapı ve makina parçaları
1.0401 C 15 Manivela kolu, burç, makara, dişli çark, ölçü aleti ve benzeri yapı ve makina parçaları
Düşük çekirdek dayanımlı manivela kolu, burç, pim gibi beyaz eşya ve büro makine
1.1121 Ck 10
aşınma parçaları
1.1140 Cm 15 Titreşimli çalışan ve düşük çekirdek zorlamalı, yapı ve makine parçaları
Makine elemanları yapımında kullanılır. Isıl işleme uygulanabilir. Düşük çekirdek
1.1141 Ck 15
dayanımlı manivela kolu, burç, pim muylu gibi küçük makine parçaları
1.1148 C16E
1.1208 C16R
1.5714 16NiCr4
1.5715 16NiCrS4
1.5752 15NiCr13 Kam milleri, dişli tekerleği, standart gerilimli kardan mafsalları
1.5805 10NiCr5-4
1.5810 18NiCr5-4
1.5918 17CrNi6-6
Makine ve otomobillerde, dişli çark, zincir dişlisi, mil gibi küçük boyutlu fazla zorlanan
1.5919 15CrNi6
parçalar
Kalın kesitli dişli çark, tabak dişli ve tahrik parçası gibi fazla zorlanan aktarma organ
1.5920 18CrNi8
parçaları
Çok fazla zorlanan, makine ve otomobillerde dişli çark, zincir dişlisi, mil gibi küçük
1.6523 20NiCrMo2-2
boyutlu fazla zorlanan parçalar
1.6526 20NiCrMoS2-2
1.6566 17NiCrMo6-4
1.6569 17NiCrMoS6-4
1.6571 20NiCrMoS6-4
Çok fazla zorlanan, aktarma organı parçaları, kalın kesitli çarklar, benzeri aşınmaya
1.6587 18CrNiMo7-6
maruz parçalar
1.6657 14NiCrMo13-4
1.7014 17CrS3
Makara yatağı, makara, ölçü aleti piston pimi, diferansiyel parçası dişli çark, vidalı mil
1.7015 15Cr3
vb.
1.7016 17Cr3
1.7030 28Cr4
1.7036 28CrS4
1.7131 16MnCr5 Dişli çark, aktarma organı parçaları, kardan yuvası, mil, pim, burç ve benzeri parçalar
1.7139 16 MnCrS5 Kükürt ilavesi ile talaşlı işleme özelliği iyileştirilmiş 1,7131 malzeme
1.7160 16MnCrB5
Aktarma organı parçaları, dişli çark, tabak ve konik dişli, kalın kesitli mil, pim, burç ve
1.7147 20MnCr5
benzeri parçalar
1.7149 20MnCrS5 Kükürt ilavesi ile talaşlı işleme özelliği iyileştirilmiş 1,7147 malzeme
Her türlü aktarma organı, yönlendirme parçaları, aks, mil, pim, burç, şalter yatağı
1.7243 18CrMo4
parçaları
1.7244 18CrMoS4
1.7319 20MoCrS3
1.7320 20MoCr3
Her türlü aktarma organı, yönlendirme parçaları, aks, rulman yatakları, mil, pim, burç,
1.7321 20MoCr4
şalter yatağı parçalar
Her türlü aktarma organı, yönlendirme parçaları, aks, mil, pim, burç, şalter yatağı
1.7323 20MoCrS4
parçaları
Her türlü aktarma organı, yönlendirme parçaları, aks, mil, pim, burç, şalter yatağı
1.7325 25MoCr4
parçalar
Her türlü aktarma organı, yönlendirme parçaları, aks, mil, pim, burç, şalter yatağı
1.7326 25MoCrS4
parçaları
1.7333 22CrMoS3-5
FİRMA REHBERİ