İSİM : SA.Ü.

MÜHE DĐSLĐK FAKÜLTESĐ 15.05.2009

NO : ELEKTRĐK ve ELEKTRO ĐK MÜHE DĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ
Salon No: ELEKTRİK MAKİNALARI II – FİNAL SINAVI
SÜRE 80 DAKİKADIR
“Kopya almadım ve vermedim”
100puan=20*3p (çoktan seçmeli) + 10p + 30p (klasik)
İMZA: Asenkron makine sorularında L tipi eşdeğer devre kullanınız!

1-10. Sorular asenkron makinelere yöneliktir:

(1) Dış bir kaynak tarafından senkron hızda döndürülmüş bir asenkron makinenin rotorunda;
a) Fuko kaybı var, histerezis kaybı yoktur b) Histerezis kaybı vardır, fuko kaybı yoktur c) Bakır kaybı var, demir kaybı yoktur
d) Bakır ve demir kaybı vardır e) Hiçbir elektriksel kayıp yoktur
(2) Aşağıdaki döner alan ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Bir fazlı akım döner alan oluşturmaz b) Bir faz sargısına alternatif akım uygulanırsa alternatif alan oluşur c) Üç faz sargısına simetrik üç fazlı akım
uygulanırsa döner alan oluşur d) Üç faz sargısına simetrik olmayan üç fazlı akım uygulanırsa eliptik döner alan oluşur e) Hiçbiri
(3) Alternatif akım sargıları ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Bir sargının giriş-çıkış uçları arası 180° faz farklıdır b) Üç fazlı sargıda faz bobinlerinin giriş uçları arası 120° elektriksel açı öteden çıkartılır
c) Kutup altında her faza ortalama aynı sayıda oluk düşer d) Statordaki dağıtılmış bobinlerin ürettiği akı tam sinüsoidaldir e) Hiçbiri
(4) Asenkron motorun çalışma bölgeleri ile ilgili ifadelerden hangisi doğrudur?
a) s < 0; generatör, 0 < s < 1; motor, s=1 trafo b) 0 < n < nS ise motor, ters yönde döndürülürse generatör
c) s= 0 ise trafo, s < 1 ise generatör d) 0 < n < nS ise motor, n>ns ise fren çalışma e) Hepsi doğrudur
(5) Boşta çalışan asenkron motor için hangisi doğrudur?
a) Cosϕ0 büyürse demir kayıpları azalır b) Cosϕ0 ‘ın büyümesiyle Cosψ de büyür c) Cosϕ0 / Cosψ oranı Po / Qo oranını verir d) ϕ0 + 90 = ψ dir
e) Hiçbiri
(6) Güç dengesi ile ilgili hangi ifade doğrudur?
a) Pi = Pstv + P2 b) Pi = Pfe + Pstv + P2 c) P1 = Pcu1 + Pfe + Pi d) Pmi = P2 dir şayet Pcu 2 ≅ 0 ise e) Hiçbiri
(7) Hangi ifade doğrudur?
a) s büyürse Pcu2 artar, P2 azalır b) s büyürse Pcu2 azalır, P2 artar c) s artarsa stator demir kayıpları azalır d) s (-) yönde artarsa mekanik kayıplar
azalır
e) Hepsi doğrudur
(8) Endüklenen moment açısından bakıldığında hangisi doğrudur?
a) Kaçak reaktansların artması endüklenen momenti arttırır b) Kutup sayısının artması endüklenen momenti azaltır c) Şebeke frekansının azalması
endüklenen momenti arttırır d) Şebeke geriliminin artması endüklenen momenti azaltır e) Stator iç direncinin artması endüklenen momenti arttırır
(9) Yıldız/üçgen yolverme de, kalkış anında Iyıldız/Iüçgen oranı nedir (hat akımı cinsinden)?
a) 1 b) 1/ 3 c) 3 d) 1/ 3 e) 3
(10) Rotoru sargılı bir asenkron motorun devir sayısını nominal devir üzerine çıkarmak için hangi hız ayar yöntemi/leri en uygundur?
(i) Dahlander sargı ile (ii) Gerilim ile (iii) Ryv kullanarak (iv) frekans ayarı ile (v) Ön direç kullanarak
a) Sadece (iii) b) sadece (iv) c) sadece (i) d) (iii) ve (v) e) (i) ve (ii)

11-20. Sorular senkron makinelere yöneliktir:

(11) Yuvarlak rotorlu senkron makine için verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Senkron makine aktif yüklendikçe yük açısı küçülür b) Senkronizasyon döner alan ile kutup alanı arasındaki açı 90° olduğunda bozulur
c) Senkronizasyon güç açısı 90° olduğunda bozulur d) Senkronizasyon iç güç açısı 90° olduğunda bozulur e) Hiçbiri
(12) Şebekeye paralel bağlı olarak çalışan senkron generatör için verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Döner alan yoktur b) Üretilen aktif güç uyarma akımı ile değiştirilir c) Şebeke frekansı tahrik momenti ile değiştirilir
d) Kaçak reaktansın değeri şebekeye verilen akımı etkiler e) Hiçbiri
(13) Aşağıdakilerden hangisi, senkron makinanın şebekeye paralel bağlanması (senkronlanması) ile ilgili şartlardan değildir?
a) Şebeke frekansı ile generatörün frekansı aynı olmalıdır b) Şebeke R fazı ile generatörün R fazı arasında 120 derece faz farkı olmalıdır
c) Generatör gerilimi ile şebeke gerilimi eşit olmalıdır d) Şebeke ile generatörün faz sıraları aynı olmalıdır e) Hiçbiri
(14) Senkron generatörde endüvi reaksiyonuna ilişkin hangi ifade yanlıştır?
a) Omik çalışma az köstek b) Endüktif çalışma çok destek c) Kapasitif çalışma çok destek d) Xa büyükse reaksiyon büyük olur e) Hiçbiri
(15) Senkron makine ile ilgi hangi ifade yanlıştır?
a) Ef ile terminal gerilimi arasındaki açı δ dır b) Ef ile endüvi akımı arasındaki açı ψ dir c) Terminal gerilimi ile endüvi akımı arasındaki açı ϕ dir
d) Yuvarlak rotorlu senk. makinada endüvi akımı endüvi reaksiyonu gerilimine dik açıdadır e) Hiçbiri
(16) Senkron generatörün endüvisinde sinüsoidal emk endüklemek için aşağıdakilerden hangisi yapılmaz?
a) Çıkık kutuplu makinede kutup başlarına özel şekiller verilir b) Yuvarlak rotorlu makinede rotorun 2/3 sarılır
c) Rotora sinüsoidal gerilim uygulanır d) Yuvarlak kutuplu makinede farklı oluk açıklıkları kullanılabilir e) Rotor kutupları eğik yapılabilir
(17) Senkron generatörde üretilen aktif gücü aşağıdakilerden hangisi değiştirir?
a) Uyarma akımı b) Milden verilen moment c) Endüvi sarım sayısı
d) Kutuplardaki sarım sayısı e) Hiçbiri
(18) Senkron hızı 1500 rpm olan bir senkron motor ile ilgili hangi ifade doğrudur (frekans sabittir)?
a) Yük hızlandırırsa 1501 rpm de de döner b) Yük zorlarsa 1490 rpm de de döner c) Devir sayısı>1500 olursa generatör çalışır
d) Devir sayısı tam 1500 rpm olursa generatör çalışır e) Hiçbiri
(19) Amörtisör sargısı bulunmayan bir senkron motor ile ilgili hangi ifade doğrudur?
a) Kendi kendine yol alamaz b) Endüvi akımı ile hız kontrolü mümkündür c) Uyarma akımı ile hız kontrolü mümkündür
d) Gerilim ile hız kontrolü mümkündür e) Hiçbiri
(20) Omik çalışan şebekeye paralel olarak çalışan bir senkron generatörü reaktif yüklemek için yapılacak işlemlerden hangisi doğrudur?
a) Uyarma akımı arttırılırsa kapasitif çalışır b) Uyarma akımı arttırılırsa endüktif çalışır c) Uyarma gerilimi küçültülür ise endüktif çalışır
d) Uyarma gerilimi arttırılır ise kapasitif çalışır e) Reaktif güç sadece tahrik momentinin değişimi ile değiştirilebilir

21) <10p> Gerek senkron ve gerekse asenkron makinenin statorları karakter olarak neden aynıdır? Kısaca açıklayınız.
Her ikisinin de döner alan makinesi olması ve döner alanın 3 fazlı alternatif akım sargısı ile üretilmesi,
statorları aynılaştırmaktadır.

22 ve 23 ‘den sadece bir tanesini alta çözünüz.

22) <30p> Eşdeğer devre parametreleri R1 =0.09 Ω, R2’=0.1 Ω, X1σ = 0.3 Ω, X2σ’ = 0.35 Ω olarak verilen, statoru üçgen bağlı 4
kutuplu sincap kafesli bir asenkron motor, 380V - 50Hz ‘lik şebekeden beslenerek 350 Nm ‘lik bir yükü tahrik etmektedir.
Motorun devir sayısını bulunuz.

23) 800 kVA gücünde yıldız bağlı ve 400 V anma geriliminde çalışan yuvarlak rotorlu bir senkron generatörün eşdeğer devre
parametreleri bir faz için Ra=0.07 Ω ve senkron reaktansı ise 0.4 Ω olarak veriliyor. Makine verimi % 90 olup toplam kutup adedi
2 ‘dir.
a) <10p>Anma yükünde omik olarak yüklenmiş generatörün miline uygulanması gereken momenti,
b) <10p>Anma akımını,
c) <10p>Yukarıdaki akım ve güç faktöründeki yük açısını hesaplayınız.