Elektrik Tesis 1 PDF

EEM467 Elektrik Tesisleri
Ders Saati: Pazartesi 17:30- 20:10
Kitap:
• Elektrik Enerji Santralleri ve Elektrik Enerjisi İletimi ve
Dağıtımı, Seçkin Yayınevi, Murat Ceylan
• Elektrik Enerjisi Üretimi ve Dağıtımı, Detay Yayıncılık, Erdal
Turgut, Korkmaz Selçuk
• The Electric Power Engineering Handbook, Third Edition,
Leonard L. Grigsby, crc press
Diğer Kitaplar
Power Plant Technology by M. M. El-Wakil.
Power Plant Engineering by Larry Drbal.
Power Generation Handbook.
Power Generation, Operation, and Control - Allen J.

Wood, Bruce F. Wollenberg
Elektrik Tesisleri
Güç
Trafosu
Elektrik
İletim Santrali
dağıtım trafosu
trafo merkezi
Sanayi
Konutlar/Apartmanlar
DA JENERATÖRLERİ
100 kW, 250 V, 1750 d/d 4-kutuplu DA jeneratörünün kesitsel

görünüşü. (General Electric Company, USA)
DA Jeneratörünün endüvisi, lamine edilmiş saçlar, oyuklar, ve mili.
(General Electric Company, USA)
DA Makineleri:
•-DA makinerleri aslında Alternatif akım makineleri gibidir.

Makinenin içinde AA gerilimi ve voltajı mevcuttur.
•-DA makinelerinin çıkışları DA çıkışıdır çünkü AA mı DA ma
çevirme özellikleri vardır.
•-AA mı DA ma çevirme mekanizmasına komitatör denir. Bu
yüzden DA makinelerine ‘commutating’ yön değiştiren
makinelerde denir.
Bu basit bir DA makinesidir.
Daha anlaşılır bir resim
DA Makineleri:
Temel rotor konstriksiyonu: Sargılar manyetik demir nüvenin
içindeki oyuklara yerleştirilmiştir. DA makinası için rotor
armatür(ana sargının olduğu kısım) stator ana manyetik alanı
oluşturur
Rotor ve stator arasında sabit kalınlıkta hava aralığı vardır.
Manyetik akı rotor stator arasındaki en kısa yolu tercih eder.
Bu nedenle her yerde manyetik akı rotor stator yüzeylerine
diktir. Kutup yüzeyleri altında manyetik akı yoğunluğu aynıdır.
DA Makineleri: Dönen çerçevede endüklenen gerilim
Çerçeve 180 derece döndürülürse

Açıkça Alternatif gerilim

Alternatif ifade:
Rotor yüzey alanı
Kutup başınaRotor yüzey alanı

Alternatif ifade:
Makine içinde üretilen voltaj
hava aralığındaki manyetik akı
ile dönüş hızının çarpımına
eşittir. Doğru gerilimi
çerçeveden nasıl elde ederiz.
DA makineleri: Doğru gerilimin çerçeveden elde edilmesi
Komitasyon
Komitatör dilimleri
Fırçalar
DA makineleri: Doğru gerilimin çerçeveden elde edilmesi
Çerçevedeki akım AA ve her yarım periyodda

yönünü değiştirir (Kontaklarda aynı şekilde).
Fırçalardaki akım DA haline gelir.
DA makineleri:Dönen çerçevede endüklenen moment
Dört kutuplu DA makinesinde komitasyon
Komitasyon makine tarafından üretilen alternatif gerilim ve

akımı doğru akım ve gerilime dönüştürme prosesidir(veya
tersi).
DA makinelerinin dizayn ve operasyonunda komitasyon en

kritik kısımdır.
Pratik kommitasyon işlemindeki problemleri anlamımız ve
çözmemiz gerekmektedir.
Öncelikle biraz daha sofistike (ve daha realistik) komitasyon
şemasına bakalım
Üslu uçlar oluğun dibinde, üssüz olanlar oluğun dış kısmında
Komitatör dilimleri
Yandaki wt=0 pozisyonunda

1,2,3’,4’ N kutbu altında, 1’,2’,3,4
S kutbu altındadırlar.
N kutbu altındakilerin voltajı S
kutbu altındakilere göre pozitif.
Sargıların arkadaki
kısımları
Makine dönmeye devam ederse, wt=45
derece durmuna bakalım
wt=45 derece
1 ve 3 nolu çerçevelerde gerilim

endüklenmez. x fırçası ab’yi, y fırçası
cd’yi kısa devre ederler.
Makine dönmeye devam ederse, wt=90 derece
durmuna bakalım
wt=90 derece
Şimdi 1’,2,3,4’ pozitif; 1,2’,3’,4 negatif

wt=0 ve wt=90 karşılaştırılırsa 1ve3 nolu çerçevelerin polariteleri ters aynı zamanda 1,3 çerçeve
bağlantılarıda ters. Bu şekilde x,y terminal polariteleri aynı kaldı.
Çıkış gerilimi: Tek bobinli DC makineye göre daha düzgün Doğru gerilim. Rotordaki bobin
sayısı arttıkça DC gerilim daha düzgün hale gelir. Gerçek DC makinelerde durum benzer
şekildedir. Sadece daha fazla bobin ve komitatör dilimine sahiptirler.
Komitasyonla ilgili pratik konular
1-Endüvi reaksiyonu: Rotor armatür sargısında

dolaşan akım kendi manyetik alanını oluşturur, oluşan
bu manyetik alanın ana manyetik alanla etkileşime
girip ana manyetik alanda bozulmaya yol açmasına
endüvi reaksiyonu denir.
2-Ldi/dt gerilimleri: Komitatör dilimleri fırçalar
tarafından kısa devre edilir. Bu esnada akımın
değişimine bağlı endüktif gerilim meydana gelir.
Bu problemler ve çözümleri hakkında gelecek

slaytlarda değinilecek.
Endüvi reaksiyonu
Endüvi alanı Ana kutup alanı

çıkarılıyor ekleniyor
Endüvi reaksiyonu
istediğimiz
istemediğimiz
Endüvi reaksiyonu
Manyetik nötr ekseni rotor iletkenlerinin hızı ile manyetik
akının paralel olduğu endüklenen gerilimin sıfır olduğu
noktaların dik olduğu eksendir.
Endüvi reaksiyonu
Manyetik nötr eksen
Kaydırılmış Manyetik Nötr ekseni

(jeneratör için)
Rotordan geçen akım arttıkça endüvü
manyetik alanı artar. Manyetik alan
arttıkça nötr ekseninin kayması artar.
Endüvi reaksiyonu Manyetik nötr eksen
Kaydırılmış Manyetik Nötr ekseni (motor

için)
Endüvi reaksiyonu
Endüvi reaksiyonu neden problemdir?
Fırçalar komitatör dilimlerini tam olarak uçlarındaki gerilim

sıfır olduğu zaman kısa devre yapmak durumundadır.
Eğer Fırçalar dik manyetik nötr eksene göre komitatör
dilimlerini kısa devre yapacak şekilde yerleştirildi ise
makina yüklendiğinde nötr ekseni kaymasından dolayı
komitatör dilimleri belirli bir voltaj varken kısa devre
yapılmış olur. Bu çok ciddi bir problemdir ark oluşmasına
neden olur. Eğer tam yükte firçalarda tam yükteki nötr
ekseni kaymasına göre yerleştirilirse problem olmaz ark
oluşmaz
Endüvi reaksiyonu-manyetik akı zayıflaması
Diğer bir problem manyetik akı zayıflaması. Makinalar

doyma bölgesine yakın bölgede çalıştırılırlar.
Rotor mmf’nin Eklendiği bölgede artış çıkarıldığı

bölgedeki azalma kadar yoktur. Buda ortalama manyetik
akının azalması demektir.
Endüvi reaksiyonu
Jeneratörde azatılmış ortalama manyetik akı üretilen gerilimin

düşmesine neden olur. Motorda durum daha ciddidir.
Önce motor milinde yük olmadğını varsayalım t=0 anında
anahtar kapatıldığında çerçeveden akım dolaşır
Fakat ilk başta çerçeve hareketsiz
Bu akım tork üretir.

Bu tork rotoru hızlandırır. Hızlanma hep devam etmez.

Hızlanmanın sebebi hızlanmayı yavaşlatır ve kararlı bir
hızda döndürür.
Rotor hızlandıkça hareket eden çerçeve şimdi gerilim
endükler. Genel terim olarak ters elektro-motor kuvveti.
Aşağıdaki eşitlikle verilir.
Endüklenen gerilim akımın azalmasına neden olur.
Akım düştükçe; endüklenen gerilim düşer çünkü,
Sonunda kararlı çalışma noktasına erişir.

Sabit voltaj için manyetik akı azaldıkça hız artar. Fakat

hızın arttırılması yükü arttırır daha fazla manyetik akı
zayıflamasına yol açar. Bu durum hızın arttırılmak istenip
aşırı akım çekilmesi dolayısıyla koruyucu devrenin devreyi
açması ile sonuçlanır.
mmf ‘ i inceliyelim
Endüvinin oluşturduğu mmf
Manyetik akı doyması

Manyetik nötr ekseni
Yeni nötr ekseni

Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt voltajı fırçalar komitatör dilimlerini kısa devre ettiğinde
oluşur.
Gelecek slaytlarda görüleceği üzere komitatör dilimleri kısa
devre edildiğinde bu dilimlerden geçen akım yön değiştirmek
zorunda.
Soru: Bu yön değiştirme ne kadar hızlı olacak?
Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt Voltajları
Not: Mavi ve yeşil kısımlardaki akım

yön değiştirdi.
Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt Voltajları
Ldi/dt Voltajları
Fırça bir sonraki

komitatör diliminin
gerçek
başına ulaşır
Fırça komitatör
diliminin sonuna
ulaşır
ideal
di/dt oldukça büyük
değer alabilir
Komitatör kısa devre bölgesi

Ldi/dt Voltajları
Akım yönünü değiştirdiğinde ne kadar zaman geçer.
Motorun nm d/d ile döndüğünü farzedelim, N tane komitatör

dilimi var
Ldi/dt Voltajları
Ne kadar voltaj endüklenir. Makul değerler alalım:
Küçük endüktans bile fırçalar üzerinde büyük gerilim endükler ve bu problem oluşturur.
Komitasyon probleminin çözümü
Endüvi reaksiyonu ve Ldi/dt problemlerini tamamen veya kısmen
çözmek için bilinen iki metod vardır.
1-Komitasyon kutupları (yada ara kutuplar)
2-Kompanzasyon kutupları
Komitasyon kutupları: Basit düşünce Komitasyona giden
iletkenlerdeki voltaj sıfır yapılırsa herhangi bir kıvılcım oluşmaz.
Bunu yapabilmek için ana kutupların arasına küçük kutuplar
yerleştirilmiştir.
Komitasyon probleminin çözümü-Ara kutuplar
Komitasyon kutupları: Komitasyon kutupları direk olarak
komitasyona maruz kalacak iletkenlerin karşısına yerleştirilir. Bu
kutuplar ideal olarak komitasyona maruz kalacak kısımdaki
endüvi reaksiyonundan dolayı oluşan manyetik akıyı ters yönde
yok edecek manyetik akı oluşturur.
Komitasyon kutupları küçüktür sadece komitasyona gidecek az
sayıda iletkeni etkileyebilir.
Not: Ana kutupların altındaki endüvi reaksiyonuna herhangi bir
etki olmamıştır. Komitasyon kutuplarının etkisi ana kutupların
altına kadar ulaşmaz.
Komitasyon kutupları rotor sargısına seri bağlıdır.
Yük arttıkça rotor akımı aratar, manyetik nötr eksenindeki kayma
ve Ldi/dt gerilimi artar. Diğer yandan komitasyon(ara) kutupların
manyetik akısı da artar, ara kutup iletkenlerinde orantılı voltaj
oluşturur ve manyetik nötr ekseninin kaymasına yol açan
manyetik alan oranında manyetik alan oluşturulur. Net toplamda
geniş yük aralığında endüvi reaksiyonu ve Ldi/dt etkisi yok edilmiş
olur(sadece komitasyon kutuplarının karşısında).
Kompanzasyon sargısı: Endüvi reaksiyonunun etkisini tamamen
yok edebilir ve manyetik nötr ekseni kaymasını ve manyetik akı
zayıflamasını ortadan kaldırabilir.
Kompanzasyon sargıları ana kutupların üstüne açılmış oluklara
rotor iletkenlerine paralel şekilde yerleştirilirler. Bu sargılar rotor
sargılarına seri şekilde bağlanmıştır.
Kompanzasyon sargılı motorlar daha pahalıdır.
di/dt etkisini yok etmek için comitasyon(ara) kutuplar mutlaka
kullanılmalıdır. Ara kutup sargıları sadece di/dt etkisini azaltmak
için kullanıalcağından biraz daha küçük yapılabilir.
Fiyatı ve karmaşıklığından dolayı kompanzasyon sargıları büyük
motorlarda yük değişiminin geniş olduğu durumlarda kullanılır.
DA Jeneratörünün Eşdeğer Devresi
Yabancı (Serbest) Uyartımlı DA Jeneratörü.
Yabancı (Serbest) Uyartımlı DA Jeneratörün Yük karakteristiği.
DA Kompunt Jeneratör
Seri sargı
Paralel sargı
Seri sargı
Seri sargı
DA Jeneratörlerinin Tipik Yük Karakteristikleri
Üst Komput
Terminal
Gerilimi Kompunt
Yabancı Uyartımlı
Paralel
Ters Kompunt
Yük Akımı
ÜÇ FAZ DÖNER MANYETİK ALAN
ABC Fazlarından oluşan basit bir stator üç fazlı kaynağa
bağlanmış (faz akımları bir sonraki sayfada). Hattan nötr
noktasına akan akımların yönü pozitif kabul edilmiştir.
Akımların ani değerleri oluşturdukları manyetik akı yönleri
ile gösterilmiş.
1. Nolu andaki manyatik akı çizgileri
SENKRON MAKİNELER
Senkron makineler alan sargıları dışarıdan bir DA
kaynağı tarafından sağlanan AA makineleridir.
Senkron jeneratörler mekanik enerjiyi elektrik
enerjisine çevirirler.
Senkron motorlar elektrik enerjisini mekanik enerjiye
çevirirler.
SENKRON MAKİNELER
Rotor manyetik alanı rotora uygulanan DA
tarafından sağlanır.
Bir tahrik makinesi (buhar türbini, gaz türbini, su
türbini) tarafından çevrilen rotor döner manyetik
alanı oluşturur. Bu döner manyetik alan stator
sargılarında 3-fazlı gerilimi endükler.
Çıkıntılı kutup rotor Silindirik kutup rotor
SENKRON MAKİNELER
Alan sargıları makinenin ana manyetik alanını
oluşturur.
Armatür (Endüvi) sargılarında ana voltaj endüklenir.
Senkron makinelerde alan sargısı rotordadır ve
yuvarlak veya çıkıntılı kutuplu olarak imal edilebilir.
Rotor sargısı ve alan sargısı aynı manada kullanılır.
Aslında rotor büyük bir elektro-mıknatısdır.
Benzer şekilde endüvi sargısı ve stator sargısı aynı
manadadır.
DA rotordaki alan sargısına verilmek zorundadır.
Rotor döndüğünden özel bağlantı gerekir. İki türlü DA
beslemesi yapılabilir.
1. DA kayan bilezikler ve fırçalar yardımı ile
dışarıdan bir kaynaktan temin edilir.
2. DA dönen mile monte edilmiş bir DA kaynağından
temin edilir.
kayan bilezikler ve fırçalar
Komitatör
500 MW senkron jenerator ve 2400 kW DC uyartım dinamosu.
DC uyartım akımı Ix (6000 A) komitatörden bileziklere akar. Pilot
uyarıcıdan gelen DC kontrol akımı Ic ana uyartım dinamosunun
uyartım akımı kontrolünü sağlar böylece senkron jeneratör
uyartımı Ix kontrol edilmiş olur.
SENKRON MAKİNELERin dönüş hızı
Tanımdan senkron jeneratörlerin mekanik dönüş hızı
üretilen elektriğin frekansı ile senkronizedir.
Rotor manyetik alanı DA tarafından üretilir ve
rotorun pozisyonuna göre yön tayin edilir.
Önceki bölümlerden hatırlanacağı üzere döner
alanın dönüş hızı:
Rotor ve manyetik alanın hızı aynı olduğundan bu
aynı zamanda üretilen elektrik enerjisinin frekansınıda
belirler.
2-kutuplu makina 3600 d/d ile döndürülürse çıkışta
60Hz frekanslı gerilim elde edilir (buhar türbinleri içi
uygun hız).
4-kutuplu makineden 60 Hz çıkış elde etmek için
1800d/d ile çevirilmelidir
Senkron Jeneratörün içerisinde endüklenen gerilim
(Stator sargılarında endüklenen gerilim)
Stator fazında endüklenen gerilimin genliği:
Endüklenen gerilim:
• manyetik akıya
• dönüş hızına
• makina yapımında seçilen parametrelere göre değişir.
Burada K makina yapımına bağlı sabit parametreler.

Stator sargılarının içerisinde endüklenen gerilim direk

olarak manyetik akıyla orantılıdır. Manyetik akının
Kendiside rotor alan sargısından akan akıma bağlıdır.
İçeride endüklenen gerilim DC uyartım akımına bağlıdır.

Senkron Jeneratörün Eşdeğer devresi
EA gerilimi içeride endüklenen gerilim olarak

adlandırılır. Çünkü genel olarak bu gerilim terminal
uçalarındaki ölçülen gerilimden farklıdır.
Endüklenen gerilimin terminal uçlarında ölçüldüğü

tek an endüviden (statordan) akım çekilmediği
andır.
Terminal gerilimi VΦ ile içeride endüklenen gerilim
EA arasındaki ilişki eşdeğer devre modeli ile temsil
edilir.
Senkron Jeneratörün Eşdeğer devresi
EA ile VΦ arasındaki ilişkiyi etkileyen faktörler
1-Stator akımı tarafından sebep olunan Hava

aralığındaki manyetik alandaki bozulma-endüvi
reaksiyonu olarak adlandırılır (en büyük etken).
2-Endüvi sargılarının öz endüktansı
3-Çıkıntılı kutuplu makinanın rotorunun şekli (Bu faktör
küçük miktarda etki eder.)
Senkron jeneratör eşdeğer devresi
Endüvi reaksiyonu:
Rotor döndürülür→EA voltajı endüklenir→Yükten

akım akar (stator sargılarından)→Bu stator akımı
kendi manyetik alanını oluşturur. Bu alan orjinal rotor
manyetik alanına eklenir ve endüklenen faz voltajını
değiştirir.
Endüvi reaksiyonu
Üç faz stator içinde dönen iki kutuplu rotor düşünelim.
Rotor manyetik alanı BR EA voltajını endükler. Yüksüz
durumda EA ‘nın tepe değeri ile BR çakışır (üstte pozitif
altta negatif). Endüvi akımı sıfır olduğu için EA= VΦ
Endüvi reaksiyonu
Şimdi jeneratör’ün geri güç katsayılı yüke bağlandığını
düşünelim. Statordaki geri güç katsayılı akım Bs
manyetik alanını oluşturur. Bs de stator sargılarında
kendi Estator gerilimini endükler.
Toplam manyetik akı

ve gerilim:
Endüvi reaksiyonu
Endüvi reaksiyonu
Nasıl modellenebilir?
Estator; IA maksimum akım düzleminin 90 derece
gerisindedir
Estator; IA akımı ile direk orantılıdır. Aslında Estator’u
oluşturan IA akımıdır. Bunu aşağıdaki gibi yazabiliriz.
Endüvi reaksiyonu nasıl modellenir?
(Sadece endüvi reaksiyonu)
Stator sargısının aynı zamanda öz endüktası LA (XA) ve

iç direnci RA vardır. Bunlarıda eşdeğer devreye dahil
edersek Stator faz sargısı modeli:
Üç fazlı Senkron jeneratör’ tam eşdeğer devresi:
Dengeli yükler için faz eşdeğeri
Senkron jeneratör fazör diyagramı
Birim güç katsayısı-Omik yük
İleri güç
katsayısı
Geri güç
katsayısı
Endüktif yükte sabit terminal gerilimi (VΦ) ve
endüvi(stator) akımı IA için içeride endüklenen
voltajın (EA) daha yüksek olması gerekir.
Bu da daha yüksek manyetik akı (Φ) dolayısı ile
daha yüksek uyartım akımı IF gerektirir.
K ve ω sabit
Senkron jeneratörde Güç ve Moment
Jeneratörün giriş mekanik gücü miline uygulanan
güçtür:
Mekanik enerjiden elektrik enerjisine çevrilen güç:
veya
Burada gama γ EA ile IA arasındaki açıdır.

Üç fazlı jeneratörün çıkışının
aktif gücü:
reaktif gücü:
Thetanın VΦ ve IA arasındaki açı olduğunu

hatırlayalım
Herhangi büyüklükteki gerçek senkron
makinede :
Ve RA ihmal edilebilir.
Bu yuvarlama çıkış gücünün daha basit

ifade edilmesine sağlar.
Geri güç katsayılı durumu düşünelim
Stator rezistansı ihmal edildiğinden elektriki ısı
kayıpları yoktur. Dolayısı ile:
Not: Jeneratör maksimum gücü δ=90 derece

olduğunda verebilir.
Jeneratörün statik güç limiti:
Tipik olarak:
Senkron jeneratör model parametrelerinin ölçülmesi
Aşağıdakiler için nümerik değerleri bulmamız
gerekir
1.Alan akımı IF ve manyetik akı veya alan akımı ile EA
2.Senkron reaktans
3. Endüvi reaktansı.
1. Açık devre (boş çalışma) testinin yapılması.
a. Jeneratörü etiket hızında döndürün.
b. Jeneratör yüke bağlı olmamalı
c. Alan akımını sıfır yapın
d. Yavaş yavaş alan(uyartım) akımını arttırarak
terminal gerilimini ölçünüz.
Boş çalışma için:
Buradan EA, IF eğrisini çizebiliriz.
1.Boş çalışma testinin yapılması (OCC)
Açık-devre karakteristiği
Eğri doyma noktasına kadar oldukça doğrusal. Yüksek
uyartım akım değerinde doyuma ulaşılır.
Demir nüve nin relüktansı(manyetik direnci) hava aralığının
relüktansından bin defa daha küçüktür. Manyetik akı doğrusal
olarak artarken Manyeto motor kuvvetin(MMF) tamamına
yakını hava aralığında düşer.
Demir nüve doymaya başlayınca relüktansı birden
yükselmeye başlar. MMF’in artması(uyartım akımının
artması) ile Manyetik akının artması daha düşük oranda olur.
Eğrinin doğrusal olan kısmına hava-aralığı çizgisi
karekteristiği denir
Senkron jeneratör model parametrelerinin
ölçülmesi
2. Kısa devre deneyinin yapılması.
a. Uyartım akımını sıfır yapınız.
b. Jeneratör çıkışlarını kısa devre yapınız.
(ampermetre üzerinden)
c. Uyartım akımın sıfırdan başlayıp yavaş yavaş
arttırarak kısa devre akımını(IA) ölçünüz
Alınan sonuçlardan IA, IF eğrisini çizerek kısa devre
karakteristiğini elde etmiş oluruz.
2. Kısa devre deneyinin yapılması
(Kısa-devre karakteristiği)
Akım neden doğrusal?
Bnet küçük demir nüve doyuma ulaşmamış
Şimdi gerekli değerleri bulabiliriz.
Xs’nin yaklaşık değerini elde etmek için:
1. Verilen devrede EA yüksüz çalışma deneyinden
bulunur.
2. IA kısa devre deneyinden bulunur.
3. Aşağıdaki formülden Xs bulunur.
Rs basit DA rezistansı ölçümünden elde edilebilir.

Değişen yükün Senkron jeneratör’e etkisi.
Yük arttığında aktif/reaktif yük artmasıyle yük akımı

artar. Sabit bir alan direncinde uyartım akımı dolayısı
ile manyetik akı sabit olur. Senkron makina genelde
sabit hızla döndürüldüğünden senkron açısal hız ω
sabit olur.
Sonuç olarak yukarıdaki denklemeden uyartım akımı

sabitken endüklenen gerilim sabit değerde kalır. Peki
EA sabit ise değişen yükle hangi büyüklük değişir.
Değişen yükün Senkron jeneratör’e etkisi
Öncelikle geri güç katsayılı yük düşünelim, yük
arttıkça terminal geriliminde düşme olur.
Rezistif bir yük düşünelim. Yük arttıkça terminal
gerilimi az miktarda düşer.
Kapasitif yük düşünelim; yük arttıkça terminal
gerilimi yükselir.
Voltaj regülasyonu:
Voltaj regülasyonu:
Geri güç katsayısında ------ pozitif
İleri güç katsayısında ------- negatif
Birim güç katsayısında-------düşük pozitif deger
-Değişen yük te durumu nasıl kompanse ederiz?
Cevap: alan akımı (uyartım akımı) ayarlanır.

Elektrik Tesis 1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Elektrik Tesis 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EEM467 Elektrik Tesisleri

Ders Saati: Pazartesi 17:30- 20:10

Power Plant Engineering by Larry Drbal.

Power Generation Handbook.

Power Generation, Operation, and Control - Allen J.

100 kW, 250 V, 1750 d/d 4-kutuplu DA jeneratörünün kesitsel

•-DA makinerleri aslında Alternatif akım makineleri gibidir.

Çerçeve 180 derece döndürülürse

Açıkça Alternatif gerilim

Rotor yüzey alanı

Kutup başınaRotor yüzey alanı

Çerçevedeki akım AA ve her yarım periyodda

Komitasyon makine tarafından üretilen alternatif gerilim ve

DA makinelerinin dizayn ve operasyonunda komitasyon en

Üslu uçlar oluğun dibinde, üssüz olanlar oluğun dış kısmında

Yandaki wt=0 pozisyonunda

1 ve 3 nolu çerçevelerde gerilim

Şimdi 1’,2,3,4’ pozitif; 1,2’,3’,4 negatif

1-Endüvi reaksiyonu: Rotor armatür sargısında

Bu problemler ve çözümleri hakkında gelecek

Endüvi alanı Ana kutup alanı

Kaydırılmış Manyetik Nötr ekseni

Kaydırılmış Manyetik Nötr ekseni (motor

Endüvi reaksiyonu neden problemdir?

Fırçalar komitatör dilimlerini tam olarak uçlarındaki gerilim

Diğer bir problem manyetik akı zayıflaması. Makinalar

Rotor mmf’nin Eklendiği bölgede artış çıkarıldığı

Jeneratörde azatılmış ortalama manyetik akı üretilen gerilimin

Fakat ilk başta çerçeve hareketsiz

Bu akım tork üretir.

Bu tork rotoru hızlandırır. Hızlanma hep devam etmez.

Akım düştükçe; endüklenen gerilim düşer çünkü,

Sonunda kararlı çalışma noktasına erişir.

Sabit voltaj için manyetik akı azaldıkça hız artar. Fakat

Manyetik akı doyması

Yeni nötr ekseni

Not: Mavi ve yeşil kısımlardaki akım

Fırça bir sonraki

Komitatör kısa devre bölgesi

Motorun nm d/d ile döndüğünü farzedelim, N tane komitatör

Burada K makina yapımına bağlı sabit parametreler.

Stator sargılarının içerisinde endüklenen gerilim direk

İçeride endüklenen gerilim DC uyartım akımına bağlıdır.

EA gerilimi içeride endüklenen gerilim olarak

Endüklenen gerilimin terminal uçlarında ölçüldüğü

EA ile VΦ arasındaki ilişkiyi etkileyen faktörler

1-Stator akımı tarafından sebep olunan Hava

Rotor döndürülür→EA voltajı endüklenir→Yükten

Toplam manyetik akı

Stator sargısının aynı zamanda öz endüktası LA (XA) ve

Mekanik enerjiden elektrik enerjisine çevrilen güç:

Burada gama γ EA ile IA arasındaki açıdır.

Thetanın VΦ ve IA arasındaki açı olduğunu

Bu yuvarlama çıkış gücünün daha basit

Not: Jeneratör maksimum gücü δ=90 derece

Jeneratörün statik güç limiti:

Rs basit DA rezistansı ölçümünden elde edilebilir.

Yük arttığında aktif/reaktif yük artmasıyle yük akımı

Sonuç olarak yukarıdaki denklemeden uyartım akımı

You might also like