ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ

---

ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ

1. Γενικά

Οι κανόνες ασφάλειας είναι ένα ζωτικό θέμα σε κάθε δραστηριότητα. Ειδικότερα σε ότι
αφορά μετρήσεις στο εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και παρά το γεγονός ότι έχουν
προβλεφθεί οι αυστηρότεροι κανονισμοί ασφάλειας εγκαταστάσεων για την προστασία όσων
χειρίζονται τα διάφορα μέσα, υπάρχει μία σειρά κανόνων ασφαλείας που πρέπει να γίνουν
βίωμα του καθένα που πρόκειται να έρθει σε επαφή με τα διάφορα μέσα και όργανα του
εργαστηρίου.

Εκείνο που πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό είναι ότι στις μετρήσεις χρησιμοποιούνται
τάσεις που σε περίπτωση ατυχήματος μπορεί να αποδειχτούν ΘΑΝΑΣΙΜΕΣ. Για το λόγο
αυτό οι κανόνες ασφάλειας που δίνονται παρακάτω πρέπει να γίνουν απόλυτα κατανοητοί
και να εφαρμόζονται πιστά σε κάθε περίπτωση για την προστασία της ζωής του καθένα
ξεχωριστά αλλά και των συναδέλφων του που δουλεύουν μαζί του.

2. Οι κίνδυνοι του ηλεκτρικού ρεύματος

Τι σημαίνει ηλεκτροπληξία; Είναι γενικά θανάσιμο ατύχημα; Σε όλους είναι λίγο πολύ
γνωστές οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο πολλά άτομα
χάνουν τη ζωή τους από ατυχήματα ηλεκτροπληξίας, όχι μόνο σε σπίτια αλλά και σε μεγάλες
ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Βαριά ηλεκτροπληξία οδηγεί σε σταμάτημα παροδικό ή μόνιμο
της καρδιακής λειτουργίας, με συχνά αποτελέσματα παράλυση ή θάνατο. Σε ηλεκτροπληξία
από υψηλές τάσεις προκαλούνται επίσης θανατηφόρα εγκαύματα. Σε περιπτώσεις βαριάς
ηλεκτροπληξίας πρέπει χωρίς καθυστέρηση να εφαρμοστούν κατάλληλες πρώτες βοήθειες.

Τα ρεύματα της τάξης των 100 mA μπορεί να είναι θανάσιμα. Τι συμβαίνει όμως με τις
τάσεις;. Ισχύει ο γνωστός νόμος του Οhm ότι

V
I=
R

όπου R η αντίσταση του σώματος. Η αντίσταση αυτή έχει τιμή που εξαρτάται από τη
φυσιολογική κατάσταση του ατόμου, την υγρασία, την ποιότητα επαφής κλπ. Αναφέρεται ότι
η αντίσταση του δέρματος μπορεί να είναι από 250 Ω για υγρό δέρμα έως 500 kΩ για ξερό
δέρμα. Φαίνεται λοιπόν ότι και η τάση των 220 V του δικτύου μπορεί να αποδειχτεί
ΘΑΝΑΣΙΜΗ. Στους ελληνικούς και διεθνείς (ΙΕC) κανονισμούς, ορίζονται, σαν ακίνδυνη τάση
αφής, η τάση κάτω από 50 V.
3. Κανόνες ασφάλειας για την αποφυγή ηλεκτροπληξίας

Παρακάτω δίνονται ορισμένοι βασικοί κανόνες ασφάλειας για την προστασία από
ηλεκτροπληξία. Τονίζεται ότι οι απλοί κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται πιστά για την
προστασία της δικής σας ζωής. ∆εν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έμπειροι τεχνίτες έχασαν
τη ζωή τους από ηλεκτροπληξία γιατί αγνόησαν κάποιο βασικό κανόνα.

3.1. Ο κυριότερος κανόνας προσωπικής ασφάλειας είναι να σκέφτεστε πρώτα πριν κάνετε
κάτι. Συνηθίστε να μελετάτε το πρόβλημα προσεκτικά, τις ενέργειες που θα κάνετε, τη χρήση
εργαλείων, οργάνων μηχανών που απαιτούνται πριν ενεργήσετε. Μην αφήνετε τον εαυτό
σας να αφαιρείται από την εργασία που κάνετε και μην ενοχλείτε άσκοπα τους συναδέλφους
που δουλεύουν δίπλα σε σας. Χώρος όπου υπάρχει ηλεκτρισμός και κινούμενα μέρη
μηχανών δεν είναι κατάλληλοι για αστεία.

3.2. Βεβαιωθείτε για την κατάσταση των συσκευών που χρησιμοποιείτε και τους κινδύνους
που μπορεί να εμφανιστούν ΠΡΙΝ ΕΡΓΑΣΤΕΙΤΕ ΜΕ ΑΥΤΕΣ. Πολλά άτομα έχασαν τη ζωή
τους από όπλα που υποτίθεται ότι ήταν άδεια ή από ηλεκτρικά κυκλώματα που υποτίθεται
ότι ήταν "νεκρά".

3.3. ΠΟΤΕ μην εμπιστεύεστε τη ζωή σας αποκλειστικά σε συσκευές όπως αυτόματοι,
ασφάλειες, ρελέ θερμικά κλπ. Συσκευές σαν αυτές είναι μηχανικά συστήματα και υπάρχει
πάντα κάποια πιθανότητα να μην ενεργοποιηθούν.

3.4. ΠΟΤΕ μη διακόπτετε τη γείωση μιας συσκευής. Η συσκευή θα γίνει επικίνδυνη για τη
ζωή σας.

3.5. Να εργάζεστε πάντοτε με τάξη. Μια μάζα καλωδίων με πολλές συνδέσεις, εργαλεία
πεταμένα δεξιά και αριστερά οδηγούν σε επιπόλαια σκέψη, ενέργειες χωρίς προηγούμενη
μελέτη τους και γενικά σε ατυχήματα. Κάντε τις συνδέσεις σας χρησιμοποιώντας κατάλληλα,
από άποψη μήκους, καλώδια, αποφύγετε να έχετε γυμνούς συνδέσμους υπό τάση.

3.6. ΠΟΤΕ μη δουλεύετε σε υγρά πατώματα όταν έρχεστε σε επαφή με ηλεκτρικά

κυκλώματα.

3.7. ΠΟΤΕ μη δουλεύετε μόνοι σας. Πάντα να υπάρχει κάποιο άλλο άτομο δίπλα σας να
διακόψει την παροχή αν χρειαστεί.

3.8. Αποφεύγετε να πιάνετε κυκλώματα με τα δύο σας χέρια. Το ρεύμα όταν διέρχεται από
το ένα χέρι στο άλλο, διασχίζει την καρδιά σας, γεγονός που κάνει πιο επικίνδυνο ένα
ηλεκτρικό σοκ.

3.9. ΜΗ ΜΙΛΑΤΕ όταν δουλεύετε σε κύκλωμα υπό τάση ή μην απευθύνετε το λόγο σε
συνάδελφο σας που εργάζεται υπό τάση. Για το λίγο χρόνο που τα κυκλώματα σας είναι υπό
τάση και κάνετε μετρήσεις, απαιτείται η μέγιστη συγκέντρωση και προσοχή.

3.10. Αποφύγετε τις απότομες κινήσεις, σπρωξίματα κλπ. στους χώρους του εργαστηρίου.
Κάποιος μπορεί από σπρώξιμο να αγγίξει κάποια σύνδεση και να δεχτεί σοκ.

3.11. Αναφέρετε ΑΜΕΣΩΣ στον υπεύθυνο του εργαστηρίου οποιοδήποτε ατύχημα όσο
αστείο και αν σας φαίνεται. Αυτός ξέρει πως θα ενεργήσει σε κάθε περίπτωση για παροχή α΄
βοηθειών αλλά και είναι σε θέση να κατανοήσει τις συνθήκες που οδήγησαν στο ατύχημα και
να τις αναλύσει σε σας ώστε να αποφευχθεί κάθε παρόμοιο στο μέλλον.
4. Κίνδυνοι εγκαυμάτων

΄Ενας άλλος κίνδυνος είναι τα εγκαύματα, τα οποία μπορεί να μην είναι θανάσιμα αλλά είναι
ιδιαίτερα οδυνηρά. Προσοχή χρειάζεστε στα εξής σημεία:

4.1. Οι αντιστάσεις, ιδιαίτερα εκείνες που φέρουν υψηλά ρεύματα, ζεσταίνονται πολύ.
Προσέξτε τις βαττικές αντιστάσεις και μην τις αγγίζετε πριν κρυώσουν.

4.2. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΠΥΚΝΩΤΕΣ που μπορεί να είναι φορτισμένοι. Αν για οποιοδήποτε
λόγο διασπαστούν ηλεκτρικά, τότε αυτό οδηγεί σε έκρηξη. Εκτός από το γεγονός ότι μπορεί
να δεχτείτε ηλεκτρικό σοκ από την εκφόρτιση, μπορεί επίσης να υποστείτε έγκαυμα.
Προσοχή στην πολικότητα των ηλεκτρολυτικών πυκνωτών. Αντίστροφη πόλωση μπορεί να
οδηγήσει σε έκρηξη.

4.3. Αν χρησιμοποιείτε κολλητήρι, προσέξτε την τοποθέτησή του. Αν το αφήνετε εκτεθειμένο

στον πάγκο, μπορεί κάποιος απρόσεκτα να ακουμπήσει πάνω του. Μην το μαζεύετε πριν
κρυώσει τελείως. Μην αγγίζετε τις κολλήσεις πριν κρυώσουν.

Ακολουθώντας τους παραπάνω απλούς κανόνες σφαλείας, μπορείτε να δουλεύετε σε

ηλεκτρικά κυκλώματα χωρίς κίνδυνο για τη ζωή τη δική σας και των συναδέλφων σας.
Φροντίστε να γίνουν τρόπος δουλειάς για σας για όλη σας τη ζωή, η οποία τότε σίγουρα δε
θα κινδυνεύει, τουλάχιστον από ηλεκτρικό ρεύμα.
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
 ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΟΙ ∆ΙΑΚΟΠΤΕΣ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΤΆΣΗΣ
(κόκκινα μπουτόν) καθώς και Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ∆ΙΑΚΟΠΤΗΣ

 ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΝΤΙΝΟΤΕΡΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΑΙ

ΓΝΩΡΙΖΕ ΑΠΟ ΜΝΗΜΗΣ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ
Πρώτες Βοήθειες: 166
Άμεση ∆ράση: 100
Πυροσβεστική Υπηρεσία: 199

 ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΙ Ο

ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑΣ

 ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΡΙΝ ΕΝΤΟΠΙΣΕΙΣ ΠΟΙΟΙ

ΑΓΩΓΟΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΤΑΣΗ

ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ
 ΠΑΤΗΣΕ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΜΠΟΥΤΟΝ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΤΑΣΗΣ ΚΑΙ
ΚΑΤΕΒΑΣΕ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ∆ΙΑΚΟΠΤΗ

 AΠΟΜΑΚΡΥΝΕ ΤΟΝ ΠΑΘΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΡΕΥΜΑ

 KΑΝΕ ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΙ ΜΑΣΑΖ ΚΑΡ∆ΙΑΣ

 TΗΛΕΦΩΝΗΣΕ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

(166) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ∆ΡΑΣΗ (100)

 ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ∆ΙΑΣΩΣΕΩΣ (ΤΕΧΝΗΤΗ

ΑΝΑΠΝΟΗ) ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ Ο ΑΡΜΟ∆ΙΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ