Báo cááo thí nghiệệm cấu kiện điện tử

BÀII SỐ 3:
T
THYRIST
TOR VÀ CÁC MẠCH ĐIỀU KHIỂN CÔN
NG SUẤT
T
I. MỤC
M ĐÍCH H:
Tìm hiểu th
hyristor và các
c mạch điềều khiển cônng suất.
II.. DỤNG CỤ Ụ:
- FACET Base
B Unit.
- Bảng mạcch THYRISTOR & POW
WER CONT
TROL CIRCUITS.
- Nguồn +15V, -15V.
- Đồng hồ vạn năng.
- Máy tạo sóng
s Sin.
- Máy hiển
n thị sóng.

IIII. NỘI DUN

NG:
Ch
hủ đề 1: Làm
m quen với bảng mạch
h.
1. Mục đícch:
Nhận dạng
d bảng mạch
m và các thyristor trêên bảng mạcch THYRIS
STOR & POW
WER
CONTROL L CIRCUITS.
2. Nội dun
ng thí nghiệệm:
m 1.1: Nhận dạng các thyyristor và cáác cấu kiện điện
Thí nghiệm đ tử tren bảng
b mạch.
Thí nghiệm
m 1.2: Liên kết
k các mạchh thyristor trrên bảng mạạch THYRIS STOR & POW WER
CO
ONTROL CIIRCUITS.

THY
YRISTOR & POWER CONTROL
C C
CIRCUITS.

1 Nhóm
m 5 – Lớp 066DT4
Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Lắp bảng mạch SILICON CONTROLED RECTIFIER (SCR)

Điều chỉnh VA=6 vdc
Đo VR4 =0.1mv dc
Nhấn S1 và đo lại VR4 =5.22 Vdc

MẮC BẢNG MẠCH: SCR DC GATE HALF-WAVE AND FULL-WAVE

Bảng mạch: SCR AC GATE AND UJT HALF-WAVE AND FULL- WAVE

Kết nối kênh 1 và kênh 2 của máy hiện sóng ngang qua hai dầu điện trở R8 như hình vẻ

Kết luận:
- SCR được sử dụng chủ yếu để chuyển mạch trong các mạch điều khiển AC và DC.
SCR là cấu kiện 3 cực
- Triac có 3 cực, đó là chuyển mạch được điều khiển bằng cổng. G . Triac là dụng cụ
hai chiều và hoạt động như hai SCR mắc sng song

2 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

- Transistor điơn nối là một dụng cụ 3 cực có một tiếp giáp PN , có thể được dùng làm
trể tín hiệu tại cổng SCR

CHỦ ĐỀ 2: SCR
1. Mục đích:
Kiểm chứng nguyên lý hoạt động cơ bản của SCR
2. Nội dung thí nghiệm:
* Thí nghiệm 2.1 :
Mục đích:
- Đo thử 1 SCR bằng đồng hồ vạn năng
- Cần phải có đồng hồ có chức năng đo điện trở hay chức năng đo diod
- Tiếp giáp G-K của SCR chỉ là một tiếp giáp PN nên có thể đo như 1 diod
* Thí nghiệm 2.2 :
Mục đích :Chuyển SCR sang trạng thái dẫn và ngưng dẫn bằng cách sử dụng đầu
nối hai vị trí
Nội dung thí nghiệm:
Kết nối mạch như hình vẽ

-Khi VA= 6v Thì VAK= 6V, SCR không dẫn

-Khi cổng G được kích dẫn ( nhấn S1 ) thì SCR mở và sụt áp hai đầu SCR khoảng 1V
-Muốn SCR ngưng dẫn thì nhổ cổng kết nối để ngắt dòng giữ

* Thí nghiệm 3
1.Mục đích thí nghiệm
Đo điện áp kích khởi ở cổng và dòng giữ của 1 SCR2.
2.Trình tự thí nghiệm
Mắc mạch như hình vẽ

3 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

- Lúc đầu R3 có giá trị lớn nhất (CCW), SCR không dẫn
- Xoay nhẹ R3 và cho tới khi SCR dẫn (có dòng qua R4), VAK=1V và đo dược
VGT= 0.643V
-Tắt SCR bằng cách cho hở mạch A và R4
Mắc mạch như hình để đo dòng giữ

-Khi SCR đả dẫn ta đo dược VR4=5.23V suy ra dòng chạy qua R4 là IR4 = VR4/R4 =
5.23/220 = 0.024A
-Xoay R3 ngược chiều kim đồng hồ (CCW) cho tói khi SCR tắt , tại thời điểm SCR
gần tắt ta có VR4=0.33Vdc, suy ra dòng giữ IH= VR4/R4= 0.33/220=0.0015A
Kết luận :
- Điện áp kích khởi cổng VGT là mức điện áp cổng nhỏ nhất cần thiết để mở SCR
- Để xcs định giá trị cua điện áp kích khởi cổng , ta quan sát SCR khi tăng điện áp tại
cổng cho đến khi SCR chuyển sang dẫn
- Dòng giử của SCR IH Là dòng anode thuận nhỏ nhất cần thiết để giử SCR ở trang
thái dẫn
- Để xác định giá trị dòng giử ta quan sát dòng anode thuận khi giảm dòng anode cho
tới khi điện áp tại cổng tăng lên đột ngột SCR chuyển sang tắt
CHỦ ĐỀ 3: ĐIỀU KHIỂN SCR BẰNG TÌN HIỆU DC
I. MỤC ĐÍCH
Kiểm chứng sự điều khiển DC của các mạch chỉnh lưu dung SCR
II. TRÌNH TỰ THÍ NGHIỆM
* Thí nghiệm 3.1
1. Mục đích:

4 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Kiểm chứng hoạt động của SCR như một bộ chỉnh lưu bán kỳ được điều khiển
2 .Trình tự thí nghiệm

Mắc mach như hình vẽ :

-Chưa nhấn S1 thì SCR chưa dẫn

-Nhấn S1 thí SCR dẫn , tín hiệu ra trên R4 có dạng chỉnh lưu nữa chu kỳ
-Tín hiệu trên SCR có dạng như hình vẽ

* Thí nghiệm 3.2

1.Mục dích thí nghiệm
-Kiểm chứng việc điều khiển bằng SCR với bộ chỉnh lưu bán kỳ

2.Trình tự thí nghiệm

Mắc mạch như hình :

- Khi chưa nhấn S1 , SCR không dẫn không có điện thế trên R4
- Nhấn S1 SCR dẫn, dòng dẫn được duy trì bởi R3

5 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cááo thí nghiệệm cấu kiện điện tử

- Tín hiệệu ra trên R4 như hình vẽ

v

-Tắt SC
CR bằng cáchh nhổ cổng kết
k nối giủa R3 và A

ghiệm 3.3
* Thí ng
1.Mục đích thí ngghiệm
Kiểm
m chứng việệc điều khiểnn bắng SCR đối với bộ chỉnh
c lưu toààn kỳ
2. Trìn
nh tự thí ngh
hiệm
Mắc mạch
m như hìình vẽ

- Một SCRR có thể điềuu khiển bộ chhỉnh lưu toànn kỳ

- Khi SCRR không dẫn thì
t sẻ khôngg có dòng chảảy qua R4 haay SCR , Q1
- Khi S1 đóng
đ sẻ chuyyển SCR sangg dẫn , dòngg điện lúc nàyy chảy qua R4 và SCR
- SCR vẩn ở trạng tháii dẫn bởi vì dòng
d giử đượợc cung cấp bởi R3
- Sự chỉnh lưu toàn kỳ của tín hiệuuu vào xảy raa tại CR2 sauu khí kích dẫẫn

CHỦ ĐỀ 4 : ĐIỀ
ỀU KHIỂN
N SCR BẰNG
G TÍN HIỆU AC
1.Mục đícch :kiểm chhứng sự điều khiển bằng tín hiệu ac của
c một SCR
R khi sử dụnng các
mạch điều khiển pha bán
b kỳ và toààn kỳ.
2. Nội dun
ng thí nghiệm
m:
Thíí nghiệm 4.11 ĐIỀU KHIIỂN PHA BÁ ÁN KỲ BẮN NG SCR
Mắắc mạch như mạch điều khiiển pha bán kỳ)
ư hình vẽ :(m

6 Nhóm
m 5 – Lớp 066DT4
Báo cááo thí nghiệệm cấu kiện điện tử

Đầu vào 18
8Vpk-pk ,60H
Hz sine
Dạng sóng
g hiển thị ở 2 đầu R8:

Kết lu
uận :
-Điện trở cổng
c thay đổổi có thể điềuu khiển góc dẫn
d của SCR R xấp xỉ từ 180
1 đến 90 độđ
-Khi mắc thêm
t tụ đến cổng là nguuyên nhân lààm dịch chuyyển pha tín hiệu
h ở cổng , làm
tăng khoảng
k điều khiển
k của góóc dẫn SCR từ 180 đên 0 độ
-Một mạch h điều khiển pha SCR cóó thẻ điều khhiển tốc độ củủa motor mộột chiều
-Khi một mạch
m điều khiển
k pha SCCR được dùnng để điều khiển
k tốc đôôc của motorr một
chiều thì
t motor sẽ phát ra mộtt điện áp tronng thời gian SCR ngưng dẫn
* Thí nghiệm
m 4.2 ĐIỀU KHIỂN PHA
A TOÀN KỲ
Ỳ BẰNG SC
CR
Mạch như hình vẽ:

Thay đổi
đ R2 theo CW quan sáát dạng sóng trên R8:hình4

7 Nhóm
m 5 – Lớp 066DT4
Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Hình 4 hình5

Dạng sóng trên cực cổng của SCR khi R2 đặt ở CW:hình5

Điều chỉnh R2 xem sự thay đổi của góc dẫn SCR từ 90 đến 180 độ:

Kết luận :
- Một SRC có thể điều khiển tải của máy chỉnh lưu toàn kỳ.
- Mạch điều khiển pha có thể điều chỉnh góc dẫn cuả SCR.
- Công suất cực đại ở tải của mạch chỉnh lưu toàn kỳ có thể gấp đôi.

Chủ đề 5:
ĐIỀU KHIỂN CÔNG SUẤT KHI SCR ĐƯỢC KÍCH DẪN BẰNG MẠCH UJT
1. Mục đích:
Hiểu rõ ứng dụng của UJT làm cấu kiện kích khởi cho SCR
2. Trình tự thí nghiệm:
Thí nghiệm 5.1: đặc tuyến V-A của UJT.
Mục đích thí nghiệm 5.1: kiểm chứng họ đặc tuyến của UJT
Mắc mạch như hình vẽ;

8 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Điều chỉnh máy phát đến 18Vpp và 60Hz sin

Điều chỉnh R2 đến CW :
Quan sát trên máy hiển thị sóng ta thấy dạng sóng:sóng vào –sóng ra : hình:6
Điều chỉnh tăng R2 chậm ta thấy dạng sóng: hình:7
Tăng R2 đến cực đại ta có dạng sóng sau: hình:8

Hình:6 hình:7 hình:8

Tín hiệu đỉnh âm ở emiter là: Ve=-7,9 V

Kết luận :
- UJT được kích mở khi đạt tới điện thế VP( firing voltage)
- Chúng ta có thể điều khiển xung ra ở B1 từ 0 đến 180 độ.
- UJT tắt khi điện thế ở emitter giảm xuống dưới điện thế Vv

* Thí nghiệm 5.2 ĐIỀU KHIỂN PHA BÁN KỲ / TOÀN KỲ BẰNG UJT

Mục đích : Kiểm chứng mạch điều khiển pha bán kỳ và toàn kỳ với UJT
Mạch điều khiển pha bán kì băngUJT :

Điều chỉnh R2 nhỏ nhất ta thấy dạng sóng trên R8 là:hinh:9

9 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Mạch chỉnh lưu toàn kì điều khiển băng UJT: hình10

Hình:9 hình 10
Điều chỉnh R2 đến CW ta thấy dạng sóng ra trên R8 là:

KẾT LUẬN:
- Bằng cách sử dụng mạch điều khiển pha bán kì dùng UJT ,SCR ta có thể điều
khiển công suất của tải từ góc dẫn 0o đến 180o
- Xung được tạo ra trên UJT có thể được dùng để kích mở SCR
- Bằng cách sử dụng mạch điều khiển pha toàn kì dùng UJT ,SCR ta có thể điều
khiển công suất của tải từ góc dẫn 0o đến 360o.

CHỦ ĐỀ 6: TRIAC
1. Mục đích: Kiểm chứng hoạt động của các TRIAC thông dụng
2. Trình tự thí nghiệm:
Thí nghiệm 6-1 :SỰ DẪN ĐIỆN THEO 2 HƯỚNG TRIAC
Mục đích : Kiểm chứng và giải thích họ đặc tuyến dẫn 2 chiều của triac.
Mắc mạch như hình vẽ ở bảng mạch TRIAC AC POWER CONTROL như hinh vẽ.

10 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Điều chỉnh VA =6Vdc .ta đo được điện thế ở MT2 là 6Vdc.( vì triac không dẫn).
ấn S1 triac sẽ dẫn (VMT2=0.8vdc)
thay VAbằng nguồn -6Vdc: => đo được VMT2= -6Vdc.
ấn S1 triac sẽ dẫn (VMT2= -0.8vdc)
KẾT LUẬN :
-Triac là một thiết bị dẫn 2 chiều
-Triac giống như CSR yêu cầu tín hiệu kích dẫn ở cực cổng để mở
-Để tắt triac, ngắt dòng ở MT2

Thí nghiệm 6-2: CÁC CHẾ ĐỘ KÍCH DẪN CHO TRIAC

Mục đích : Kiểm chứng và nhận biết 4 chế độ kích dẫn của triac.

Mắc mạch như hình vẽ : ở bảng mạch TRIAC AC POWER CONTROL

Điều chỉnh VA= 6Vdc lần lượt thay đổi cực tính của các nguồn VA, VG để
kiểm chứng 4 kiểu dẫn của triac.
KẾT LUẬN :
-Triac có thể được kích dẫn bằng 1 trong 4 kiểu .
-Triac có thể dẫn khi MT2 dương hoặc âm hơn so với MT1
-Điện thế kích dẫn cổng của triac có thể dương hoặc âm.
-Sụt áp trên triac đang dẫn gần 0,8V dc

CHỦ ĐỀ 7: ĐIỀU KHIỂN CÔNG SUẤT AC BẰNG TRIAC

1 Mục đích :
Kiểm chứng việc sử dụng triac để điều khiển công suất ac.
2 Trình tự thí ngiệm :
Thí nghiệm 7.1
Mắc mạch như hình vẽ :

11 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Mạch triac bán kỳ

Điều chỉnh máy phát 18Vpk-pk, 60Hz sine.

Điều chỉnh R1 đến CW ta quan sát được dạng sóng trên MT2 : hình:11

Hình :11 hình: 12

Điều chỉnh R1 theo CCW, góc dẫn thay đổi như sau:
Quan sát dạng sóng ra trên cực cổng( gate) khi R1 ở CW như sau: hình:12
KẾT LUẬN:
- Một mạch triac bán kỳ dẫn khi nó đạt đến điện thế kích khởi cổng.
- Hoạt động của một mạch triac bán kỳ giống như một SCR.
- Chúng ta có thể sử dụng mạch điều khiển pha ở cực cổng của triac để diều khiển
góc dẫn của triac.
Thí nghiệm 7.2
Mạch triac toàn kì :

Điều chỉnh R1 đến CW ta quan sát dạng sóng ra

12 Nhóm 5 – Lớp 06DT4

Báo cáo thí nghiệm cấu kiện điện tử

Điện thế trên cổng khi triac mở là 1V

KẾT LUẬN :
- Một mạch triac chỉnh lưu toàn kì dẫn theo 2 chiều.
- Chúng ta có thể điều khiển góc dẫn của triac trên cả 2 kỳ.
- Chúng ta có thể kích mở triac bằng điện áp cổng dương hoặc âm

13 Nhóm 5 – Lớp 06DT4