Een geluk bij een ongeluk

Het oude Griekenland – Een land van burenruzies, filosofie, en, niet te vergeten, theater: de
gedisciplineerde vertelling van de tegenspoed van een held. Een uitdaging voor elke filmmaker om
zulke duidelijke regels in een film te verwerken; maar Woody Allen laat zien dat dat voor hem geen
obstakel is.

Theater was een belangrijk element van de Griekse samenleving. De tragedie, de primaire
theatervorm in hun gemeenschap waarin een held door tegenslag en tegenspoed – soms ook door
eigen hoogmoed – in de problemen raakt en vecht om te overleven, werd hoog in acht gehouden
door de burgerlijke stand, en er werden dagenlange feesten gehouden waarbij deze tragedies een
centrale rol speelden. Vaste regels waren erg belangrijk – het aantal bedrijven, het aantal acteurs, en
dialogen tussen het koor en de hoofdrolspeler werden nauwkeurig beperkt tot een hoeveelheid die
al tientallen jaren vaststond.

De bekende Woody Allen speelt in zijn film ‘Mighty Aphrodite’ met deze eeuwenoude regels. De film
begint met een introductie van de hoofdrolspelers door een gemaskerd koor dat in een oude ruïne
van een theater staat; de verwijzing is overduidelijk: Allen wil zijn film presenteren als een Griekse
tragedie. Naarmate de film vordert zijn er steeds meer overeenkomsten te zien: het beperken tot
een klein aantal locaties, sportjournalist Lenny die tracht het lot te beïnvloeden, en de
wonderbaarlijke voorvallen die het verhaal beïnvloeden en een duidelijke lijn trekken met de deus ex
machina (een voorval dat plotseling gebeurt en het verhaal drastisch van richting doet veranderen).

Er zijn echter ook duidelijke verschillen te zien: Hoewel Lenny in zijn hoogmoed met het lot speelt,
loopt het verhaal niet slecht af. Het koor waarschuwt hem voortdurend, maar hij negeert ze, wat in
een Griekse tragedie nooit goed af zou kunnen lopen. Ook de prostituee die door haar onwetendheid
zichzelf in de problemen werkt leeft schijnbaar nog lang en gelukkig. Dit vind ik het meest krachtige
aan deze film: het feit dat Allen een Griekse tragedie in een modern jasje weet te steken, maar toch
niet als een blinde hun regels volgt. Hij voegt zijn eigen draai toe aan het verhaal en dat maakt deze
film uniek.

Lenny’s tegenspoed verandert door toeval in geluk; misschien wil Allen ons hiermee wel tonen dat
het lot beide kanten op kan werken. Misschien zet hij zijn film hiermee eigenlijk wel zo ver weg van
een Griekse tragedie als maar kan; een bewonderenswaardige prestatie met zoveel Griekse
elementen. Misschien zegt hij ons wel dat het lot niet te voorspellen is. Mocht u deze beweringen
door trial and error willen uitproberen, dan wens ik u veel geluk.

Tommy Maaiveld 5E