Taşıyıcı Seçimi

FABRİKA İÇİ PARÇA - YÜK TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN
SEÇİMİNE YÖNELİK
BİR KARAR DESTEK SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Kemal DOMBAYCI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Kasım 2005
ANKARA
Kemal DOMBAYCI tarafından hazırlanan FABRİKA İÇİ PARÇA - YÜK
TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN SEÇİMİNE YÖNELİK BİR KARAR
DESTEK SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ adlı bu tezin yüksek lisans tezi olarak
uygun olduğunu onaylarım.
Yrd. Doç. Dr. Mustafa YURDAKUL

Tez Yöneticisi
Bu çalışma, jürimiz tarafından Makine Mühendisliği Anabilim Dalında Yüksek

Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.
Başkan : Prof. Dr. Can ÇOĞUN______________________
Üye : Prof. Dr. Orhan TÜRKBEY__________________
Üye : Yrd. Doç. Dr. Mustafa YURDAKUL___________
Bu tez, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tez yazım kurallarına uygundur.
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET............................................................................................................................ i
ABSTRACT................................................................................................................ ii
TEŞEKKÜR................................................................................................................iii
ÇİZELGELERİN LİSTESİ........................................................................................ iv
ŞEKİLLERİN LİSTESİ .............................................................................................. v
RESİMLERİN LİSTESİ ............................................................................................ vi
EKLERİN LİSTESİ .................................................................................................. vii
1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 1
2. SÜREKLİ TAŞIYICILAR...................................................................................... 3
2.1 Taşınacak Yük.................................................................................................. 3
2.2 Yük Taşıma Araçları ........................................................................................ 3
2.3 Sürekli Taşıyıcıların Sınıflandırılması ............................................................. 4
2.4 Sürekli Taşımada Maliyet Kavramı ................................................................. 5
2.5 Sürekli Taşıyıcıların Seçimi............................................................................. 6
2.5.1 Uygun sürekli taşıyıcı seçiminin getireceği yararlar............................. 7
2.5.2 Sürekli taşıyıcıların seçimine ilişkin genel kriterler.............................. 8
2.6 Parça Yük Taşıyan Sürekli Taşıyıcılar............................................................ 9
2.6.1 Bandlı sürekli taşıyıcılar ve tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcılar.. 9
2.6.2 Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar ............................................................ 10
2.6.3 Tel bandlı sürekli taşıyıcılar................................................................ 11
2.6.4 Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılar ......................................................... 12
2.6.5 Salıncaklı elevatörler........................................................................... 13
2.6.6 Dolaşan sürekli taşıyıcılar ................................................................... 14

2.6.7 Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcılar.................................................. 16
2.6.8 Yerçekimi kuvveti ile sürekli taşıyanlar ............................................. 17
2.6.9 Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcılar .................................................... 19
2.6.10 Titreşimli ızgaralar .............................................................................. 19
3. Malzeme Taşıma Sistemlerinin ve Sürekli Taşıyıcıların

Seçimlerinde Kullanılan Yöntemler...................................................................... 21
3.1 Sürekli Taşıyıcıların Seçimlerinde Kullanılan Karar Destek Sistemleri....... 22
3.1.1 ICMESE (Intelligent Consultant system for Material handling

Equipment Selection and Evaluation)................................................. 24
3.1.2 MHESA (Material Handling Equipment Selection Advisor) ............. 26
3.1.3 DESIGNER ......................................................................................... 29
3.2 Sürekli Taşıyıcıların Seçimlerine Yönelik Mevcut Karar Destek

Sistemlerinin Eksiklikleri............................................................................... 31
4. GELİŞTİRİLEN KARAR DESTEK SİSTEMİ : KONSPRO .............................. 33
4.1 KONSPRO’nun Genel Özellikleri ................................................................ 33
4.2 KONSPRO’nun Veritabanı Yapısı ................................................................ 34
4.3 KONSPRO’daki Soruların Özellikleri........................................................... 34
4.4 KONSPRO’nun İşleyişi ................................................................................. 35
4.5 KONSPRO’nun Çalışması İle İlgili Örnekler................................................ 48
4.5.1 KONSPRO’nun çalışması ile ilgili redüktör fabrikası örneği............... 48
4.5.2 KONSPRO’nun çalışması ile ilgili çikolata fabrikası örneği ............... 56
5. TARTIŞMA .......................................................................................................... 61
6. SONUÇ VE ÖNERİLER ...................................................................................... 64
KAYNAKLAR ......................................................................................................... 66
EKLER...................................................................................................................... 69
EK-1. Parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların genel özellikleri…………………...70
EK-2. Parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların avantajları, dezavantajları ve

kullanım yerleri …………………………………………………………71
EK-3. ICMESE’nin sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı.………….72
EK-4. MHESA’nın sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı ...………...73
EK-5. DESIGNER’ın sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı………...74
EK-6. Sürekli taşıyıcıların seçimine yönelik endüstriyel uygulamalar…………...75
EK-7. KONSPRO’nun genel seçim aşamasının akış diyagramı………………....81
EK-8. KONSPRO’nun özel seçim aşamasının akış diyagramı………….……….85
EK – 9. Program kodlamasının önemli bölümleri………………………………...95
EK-10. KONSPRO’nun veritabanındaki sürekli taşıyıcı modellerinden

bazıları………………………………………………………………..…117
ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………….…… 127
i
FABRİKA İÇİ PARÇA - YÜK TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN

SEÇİMİNE YÖNELİK BİR KARAR DESTEK SİSTEMİNİN
GELİŞTİRİLMESİ
(Yüksek Lisans Tezi)
Kemal DOMBAYCI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Kasım 2005
ÖZET
Bu tez çalışmasında, fabrika ortamında parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların

seçimine yönelik bir karar destek sistemi geliştirilmiştir. Çalışma kapsamında
öncelikle, sürekli taşıyıcılar hakkında genel bilgiler verilmiş, seçimlerini
etkileyen faktörler belirtilmiş ve uzmanların seçimde izledikleri yollar
açıklanmış, daha sonra KONSPRO karar destek sisteminin yapısı ve
özellikleri anlatılmıştır. Sistemde kullanıcıya çeşitli sorular sorulmakta ve bu
soruların yanıtlarına göre, veritabanında bulunan sürekli taşıyıcı türleri
arasında bir eleme yapılarak kullanıcının gereksinimlerine en uygun sürekli
taşıyıcı türü ya da türleri seçilmektedir. Sonraki adım, seçilen sürekli taşıyıcı
sistemini imal eden firmaların ürünlerinden oluşturulan veritabanı içerisinden
en uygun modelin bulunmasıdır. Bunun için de yine, kullanıcının verdiği
yanıtlara başvurulmaktadır. Ardından, uygun olduğu saptanan sürekli taşıyıcı
modelleri satınalma maliyetlerine göre sıralanmaktadır.
Bilim Kodu : 914

Anahtar Kelimeler : Sürekli taşıyıcı sistemleri, Sürekli taşıyıcı seçimi, Karar
destek sistemi, Malzeme taşıma sistemi seçimi
Sayfa Adedi : 127
Tez Yöneticisi : Yrd. Doç. Dr. Mustafa YURDAKUL
ii
DEVELOPMENT OF A DECISION SUPPORT SYSTEM TO SELECT IN -

PLANT PART - LOAD CONVEYORS
(M.Sc. Thesis)
Kemal DOMBAYCI
GAZI UNIVERSITY
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
November 2005
ABSTRACT
Conveyor systems are commonly used to transport, collect, and store materials
within manufacturing systems. In this study, selection of proper conveyor
systems is performed to handle part (unit) loads in industrial facilities. The
conveyor selection problem is complex because of the wide range of conveyor
types (10 different types in this study) and models in each type available today.
In this study, a decision support system (Conveyor Selection Program
(CONSPRO)) is developed to help the user in the selection of the most
appropriate conveyor system type and model in two separate stages. Twenty
one questions are provided to determine the most appropriate conveyor type.
A total of twelve questions are available in selection of models in a conveyor
type. The program lists and ranks the feasible models according to their initial
purchase costs. Two examples are also provided in the thesis to illustrate the
application of the developed program.
Science Code : 914

Key Words : Conveyor systems, Conveyor selection, Decision support
system, Material handling system (MHS) selection
Page Number : 127
Adviser : Asst. Prof. Mustafa YURDAKUL
iii
TEŞEKKÜR
Tüm yaşamım boyunca olduğu gibi bu çalışmamda da bana destek olan sevgili
aileme, değerli katkılarıyla beni yönlendiren tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Mustafa
YURDAKUL’a ve bilgisayar programının oluşturulması sürecindeki
yardımlarından dolayı arkadaşım Ercin ŞENTÜRK’e sonsuz teşekkürlerimi
sunarım.
iv
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge Sayfa
Çizelge 3.1. ICMESE’nin ‘taşıma mesafesi’ ve ‘yük ağırlığı’ kavramları için

öngörülen değer aralıkları……………………………………..…...…26
Çizelge 4.1. KONSPRO’nun veritabanı alanları …………………........................ 34
Çizelge 4.2. KONSPRO kapsamındaki sözel soruların yanıtları………………….35

v
ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekil Sayfa
Şekil 3.1. DESIGNER’ın genel algoritması…………..……….…………………..31
Şekil 4.1. KONSPRO’nun ana sayfası………………………………………...…..36
Şekil 4.2. KONSPRO’nun yük tipi seçim ekranı………………………………….37
Şekil 4.3. KONSPRO’nun genel seçim aşaması sorularının bulunduğu ekran....... 38
Şekil 4.4. KONSPRO’nun genel seçim aşamasının örnek sonucu……..……….. ..42
Şekil 4.5. Genel seçim aşamasında önerilebilecek bir sistem olmadığında ekrana
gelen form……………...……..…………………………………………43
Şekil 4.6. KONSPRO’nun özel seçim sorularının bulunduğu ekran……………... 44
Şekil 4.7. KONSPRO’nun özel seçim aşamasına ilişkin örnek bir sonuç…...…… 48
Şekil 4.8. KONSPRO’nun genel seçim aşaması ………………………….…. ….49
Şekil 4.9. KONSPRO’nun yük tipi seçimine ilişkin ekran görüntüsü…………... 50
Şekil 4.10. KONSPRO’nun genel seçim aşamasına ilişkin ekran görüntüsü.….....52
Şekil 4.11. KONSPRO’nun çözüm önerdiği sayfanın ekran görüntüsü…………. 53
Şekil 4.12. KONSPRO’nun özel seçim aşamasına ilişkin ekran görüntüsü.......... 55
Şekil 4.13. KONSPRO’nun, önerdiği marka ve modellerin listesini gösteren ekran

görüntüsü…………………………………………………………… ...55
Şekil 4.14. KONSPRO’nun ana sayfasının ekran görüntüsü…………...………... 57
Şekil 4.15. KONSPRO’da, kullanıcıdan hangi sürekli taşıyıcı türünü kullanmayı

istediğini öğrenmek için oluşturulan sayfanın ekran görüntüsü. ….... ..57
Şekil 4.16. KONSPRO’da, kullanıcının kullanmayı planladığı sürekli taşıyıcı

türünün fotografının sunulduğu sayfanın ekran görüntüsü……..…….58
Şekil 4.17. KONSPRO’nun özel seçim aşamasına ilişkin ekran görüntüsü............ 60

görüntüsü……..……………... ……..…………………………………60
vi
RESİMLERİN LİSTESİ
Resim Sayfa
Resim 2.1. Tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı……..........................................10
Resim 2.2. Çelik bandlı sürekli taşıyıcı ……...…....................................................11
Resim 2.3. Tel bandlı sürekli taşıyıcı…………….………………………..............12
Resim 2.4. Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı…………………………........................ 12
Resim 2.5. Salıncaklı elevatör…………………..…………………….……..….... 14
Resim 2.6. Dolaşan sürekli taşıyıcı…...……….………………..……………..…. 15
Resim 2.7. Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı.……………….……………….......16
Resim 2.8. Yerçekimi kuvveti ile sürekli taşıyan sistem……….……..………….. 17
Resim 2.9. Makaralı taşıma yolu…………………………………………….….. ..18
Resim 2.10. Tekerlekli taşıma yolu …..…………….……….………………....... 19
Resim 2.11. Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı………….…...………….……….…19
Resim 2.12. Titreşimli ızgara …….………...…………………………………......20

vii
EKLERİN LİSTESİ
Ek Sayfa
Ek-1. Parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların genel özellikleri……………………..70
Ek-2. Parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların avantajları, dezavantajları ve kullanım

yerleri……………………………………………………………………..…71
Ek-3. ICMESE’nin sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı .....................72
Ek-4. MHESA’nın sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı ......................73
Ek-5. DESIGNER’ın sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı ..................74
Ek-6. Sürekli taşıyıcıların seçimine yönelik endüstriyel uygulamalar ....................75
Ek-7. KONSPRO’nun genel seçim aşamasının akış diyagramı…………………...81
Ek-8. KONSPRO’nun özel seçim aşamasının akış diyagramı ................................85
Ek-9. Program kodlamasının önemli bölümleri………………….. …....................95
Ek-10. KONSPRO’nun veritabanındaki sürekli taşıyıcı modellerinden

bazıları………………………………………………………….…...........117
1
1. GİRİŞ
Bugün hızla artan rekabet ve teknolojik gelişim, firmaları daha kaliteli, daha hızlı,
daha esnek ve daha düşük maliyetli üretim yapma konusunda yeni arayışlara
itmiştir. Bu arayışların sonuçlarından biri de, otomatikleştirilmiş malzeme taşıma
sistemlerinin üretim sistemlerinde yerlerini almaları olmuştur. Bu durum ise, işçi
sayısında azalma, kazanç ve güvenliği beraberinde getirmiştir.
Gelişen teknolojiye paralel olarak insanların yaşam standartları ve üreticilerden

beklentileri gün geçtikçe daha yeni, daha kullanışlı, daha kaliteli ve daha düşük
maliyetli ürünlere sahip olma isteğini doğurmaktadır. Bu beklenti doğal olarak,
üretici firmaları daha rekabetçi olmaya ve gelişen teknolojiye hızla ayak uydurarak
müşteri ihtiyaçlarına uygun ürünler üretmeye zorlamaktadır. Müşteri ihtiyaçlarına
uygun ürünler üretebilmek ve teknolojide ve müşteri isteklerinde meydana gelen
hızlı değişime ayak uydurabilmek, üretici firmaların, ileri üretim tekniklerini üretim
sistemlerine uyarlayabilmelerine bağlıdır. Üretici, müşteri isteklerini sürekli olarak
karşılayabilecek bir üretim sistemine sahip olmak istiyorsa, bir ileri üretim
teknolojisi olan malzeme taşıma sistemlerini üretim sistemine adapte etmek
zorundadır. Böylece hızlı, kaliteli, uzun vadede daha düşük maliyetli ve esnek bir
üretim sistemini tam olarak oluşturabilmiş olur. Çünkü böyle bir üretim sisteminin
temelinde, proseslerdeki hız ve kalitenin yanısıra, yük taşıma operasyonlarında da
aynı hızı ve kaliteyi elde etme zorunluluğu yatmaktadır.
White ve Apple malzeme taşımayı; doğru metodu kullanarak doğru zamanda, doğru
yerde, doğru düzende, doğru pozisyonda, doğru koşullarda, istenen maliyette
öngörülen malzemenin temini olarak tanımlamışlardır (1).
Tompkins, White, Bozer, Frazelle, Tanchoco ve Trevino’ya göre tipik bir imalat
operasyonunda malzeme taşıma, tüm çalışan sayısının %25’ini, fabrika alanının
%55’ini, üretim zamanının %87’sini ve bir ürünün tüm üretim maliyetinin %15-
70’ini etkilemektedir (2).
2
Malzeme taşıma sistemleri, malzemelerin hareketini sağlamalarının yanında, bazı

durumlarda imalat fonksiyonlarını da üzerlerine almaktadırlar. Bugün modern
üretim tekniğinde, malzeme taşıma sistemleri üretim etkinliklerine de girmiş,
üretim sistemleri, taşıyıcılarla bağlanarak bir bütün haline getirilmiştir. Artık üretim
ve taşıma senkronize olarak birlikte yürütülmektedir (3). Bundan dolayı, malzeme
taşıma tekniği ile uğraşanların üretim yöntemlerini de gayet iyi bilmeleri
gerekmektedir. Aksi halde belirli bir üretim için uygun olan taşıma sistemini doğru
ve verimli bir biçimde planlamak ve seçmek mümkün olmayacaktır. Bununla
birlikte Lashkari, Boparai ve Paulo, malzeme taşıma sistemlerinin, imalat
sistemlerinin tamamlayıcı bir bileşeni olmalarından ötürü, tüm iç karmaşıklıkların
malzeme taşıma sistemlerine de transfer edildiği görüşünü savunmaktadırlar (4).
Bu tez çalışmasında, fabrika ortamında parça - yük taşıyan sürekli taşıyıcıların

seçimine yönelik bir karar destek sistemi geliştirilmiştir. Bu bağlamda, fabrika
niteliği taşımayan işyerleri ile yığın yük taşıma işlemleri bu çalışmanın kapsamında
değildir.
Çalışma kapsamında öncelikle, sürekli taşıyıcı seçiminin öneminden ve seçimde

sözkonusu olabilecek kriterlerden sözedilmiş, ardından, kullanılan 10 sürekli
taşıyıcı türü hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra, sürekli taşıyıcıların seçimine
yönelik olarak bugüne dek oluşturulan karar destek sistemleri ve bunların
eksiklikleri belirtilmiştir. Ardından, geliştirilen karar destek sistemi KONSPRO
(KONveyör Seçim PROgramı) tanıtılmış ve KONSPRO’nun çalışması ile ilgili iki
örnek senaryo ele alınmıştır. Sonrasında ise, KONSPRO’nun bu konudaki diğer
karar destek sistemlerine göre avantajları, eksik kalan yönleri ve geliştirilme
sürecinde karşılaşılan sıkıntılar anlatılmış ve çalışma, okuyuculara sunulan
önerilerle noktalanmıştır.
3
2. SÜREKLİ TAŞIYICILAR
2.1 Taşınacak Yük
Taşınacak yükün niteliği, fiziksel ve kimyevi özellikleri, seçilecek taşıma aracı ya

da sisteminin konstrüktif özelliklerinin saptanmasında önemli rol oynar. Zira, bir
taşıma düzeni, birbirine göre önemli farklılıklara sahip yüklerin taşınması için aynı
derecede uygunluk göstermez. Taşınacak yükler yığın yük ve parça yük olarak iki
gruba ayrılırlar (5). Yığın yükler, farklı ve çok çeşitli parçalı, taneli ve toz
şeklindeki yükler olup, ambalajlanmamış durumdadırlar. Kül, toz, kömür, un,
cevher, şeker, tahıl vs. yığın yüklerdendir. Parça yükler ise sayı ile belirlenebilen
yüklerdir. Fıçılar, kasalar, balyalar, şişeler, torbalar, makine parçaları, mobilyalar,
cam eşyalar, v.s. parça yüklere örnek olarak verilebilir.
Bu çalışmanın konusu olan parça yüklerin karakteristik özellikleri arasında; kütle,

şekil, ölçüler, oturma yüzeyinin yapısı, sıcaklık, fiziksel ve kimyevi nitelikler,
taşıma yüzeyi ile arasındaki sürtünme, sertlik, kırılganlık, hacim, nemlilik,
koroziflik, aşındırıcılık vs. sayılabilir.
2.2 Yük Taşıma Araçları
Yük taşıma araçları çalışma durumlarına göre sürekli ve süreksiz taşıyıcılar olarak
incelenmektedirler (3). Süreksiz taşıma, taşınacak yüke ve sistemin taşıma hacmine
bağlı olarak ancak belirli miktarlarda sözkonusu olur. Süreksiz taşıyıcılar hem
parça, hem de yığın yüklerin taşınmasına uygunluk gösterirler. Taşıma, zeminüstü
taşıma araçları ya da boş hacimde kaldırma – taşıma makineleri ile gerçekleştirilir.
Sürekli taşıyıcılar ise sabit veya hareketli sistemler olup, öngörülen bir taşıma
mesafesinde, yükleme yerinden boşaltma yerine kadar sabit veya değişken bir hızla
ya da belirli periyotlar şeklinde hareket ederler. Bu sistemler büyük kütlelerin ve
hacimlerin taşınmasında en verimli sistemlerdir ve tüm taşıma düzlemlerinde
4
kullanılabilirler. Bununla birlikte, belirli bir zaman dilimi içerisinde kesintisiz

çalışırlar (3).
Sürekli taşıyıcılar, her çeşit yükün taşınması, yüklenmesi, boşaltılması ve

depolanmasında sıkça kullanılırlar. Bu sistemler, yükün belirli noktalar arasında
sabit bir yörünge üzerinde taşınması için tasarlanmış ve taşıma sistemlerinin büyük
bir kısmını oluşturan araçlardır. Sevk edilecek yükü hedef ayar sistemleri yardımı
ile önceden ayarlanan hedefe otomatik olarak taşırlar.
2.3 Sürekli Taşıyıcıların Sınıflandırılması
Sürekli taşıyıcılar çeşitli bakış açılarına göre sınıflandırılırlar.
Kuvvet iletiminin şekline göre sınıflandırma (3):

• Ağırlık kuvveti ile taşıyanlar
• Mekanik kuvvet ile taşıyanlar
• Pnömatik kuvvet ile taşıyanlar (Hava, taşıyıcı ortamdır)
• Hidrolik kuvvet ile taşıyanlar (Su, taşıyıcı ortamdır)
Konstrüksiyona göre sınıflandırma (3):

• Sabit sürekli taşıyıcılar
• Hareketli sürekli taşıyıcılar
Kumanda durumuna göre sınıflandırma (5):

• Kumandalı
• Kumandasız
Taşınan yüke göre sınıflandırma : (3)

• Sadece yığın yük taşıyanlar (örneğin; helezonik sürekli taşıyıcılar)
• Sadece parça yük taşıyanlar (örneğin; salıncaklı elevatörler)
5
• Hem yığın yük, hem de parça yük taşıyanlar (örneğin; bandlı sürekli
taşıyıcılar)
• İnsan taşıyanlar (Yürüyen merdivenler, dolaşan asansörler)
Yaygın olarak kullanılan sürekli taşıyıcı türleri şunlardır (3) :

• Tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcılar
• Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar
• Tel bandlı sürekli taşıyıcılar
• Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılar
• Kazıyıcı sürekli taşıyıcılar
• Elevatörler
• Dolaşan sürekli taşıyıcılar
• Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcılar
• Zincirli tekneli sürekli taşıyıcılar
• Helezonik sürekli taşıyıcılar
• Yerçekimi kuvveti ile sürekli taşıyanlar
• Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcılar
• Titreşimli sürekli taşıyıcılar
• Pnömatik sürekli taşıyıcılar
2.4 Sürekli Taşımada Maliyet Kavramı
Sürekli taşıma kavramında önemli olan, doğru miktardaki malzemenin, doğru

zamanda, minimum maliyetle ve güvenli bir şekilde istenilen noktada olmasıdır. Bu
ifadeden de anlaşılacağı gibi, sürekli taşıma maliyetleri üretim sistemlerinde önemli
bir maliyet unsurudur. Dolayısıyla, sürekli taşıma için harcanan maliyet, taşıma
sistemi seçiminin önemli bir rol oynamasını sağlamaktadır.
Tompkins ve White, malzeme taşıma maliyetlerinin, toplam üretim maliyetlerinin

%10’u ile %80’i arasında değiştiğini, bu bağlamda malzeme taşıma sistemlerinin
öneminin gözardı edilemeyeceğini savunmuşlar, iyi tasarlanmış bir tesis planı ve
6
malzeme taşıma sisteminin, maliyetin düşürülmesi için oldukça önemli olduğunu

belirtmişlerdir (6). Sule ise, etkin bir malzeme taşıma sisteminin, tesis işletme
maliyetinin %15 ile %30 oranında düşürülmesini sağlayabildiğini bildirmiştir (7).
Sürekli taşıma maliyetlerini ilk maliyetler ve işletme maliyetleri olarak ikiye

ayırmak mümkündür. İlk maliyetler satınalma maliyetleri, işletme maliyetleri ise
enerji, bakım-onarım ve işgücü gibi maliyetlerdir.
Bununla birlikte yatırım maliyeti kavramı, yeni bir taşıma sistemi için yapılan plan
aşamasından, taşıma sisteminin tamamen yerleştirilmesine kadar sözkonusu olan
maliyet unsurlarını kapsar. Bu bağlamda yatırım maliyeti; tahmini bakım maliyeti,
yedek parça maliyeti, sermaye yatırımı, sistemin kurulması, ayarlanması,
programlanması, denenmesi, kabul edilmesi, işletilmesi, bakımı, onarımı ve son
teslimini içermektedir.
Taşıma sistemlerinin ve özelinde sürekli taşıyıcıların maliyetlerine ve ekonomik

analizlerine ilişkin değerlendirme ve yöntemler; Hamann’ın (8), Egbelu’nun (9)
(10), Usher, Kamal ve Kim’in (11), Strecker ve Crooks’un (12) ve Kulwiec’in (13)
çalışmalarında görülebilir.
2.5 Sürekli Taşıyıcıların Seçimi
Şu bilinen bir gerçektir ki; taşıma sistemleri artık üretim maliyetlerinin önemli bir
kısmını kapsamaktadır. Bu gerçek, bir üretim sistemi tasarlanırken uygun taşıma
sisteminin seçiminin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu seçim, performansları
önemli ölçüde etkiler ve birçok açıdan karmaşık bir yapıya sahiptir. Yük taşıma
ekipmanı seçiminin bu karmaşık yapısı ve her özel durum için genellikle birden
fazla iyi çözümün sözkonusu olabilmesine ilişkin zorluklar, Matson, Mellichamp ve
Swaminathan’ın yaptıkları çalışmada (14) ve Gabbert ve Brown tarafından
gerçekleştirilen çalışmada (15) ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
7
Tompkins ve arkadaşlarına göre, uygun sürekli taşıyıcının seçilmesi, işletme için

maliyetleri ve zararı azaltmak, yer ve ekipmanın faydalı kullanım oranını, üretim
miktarını ve verimliliği arttırmak ve çalışma koşullarını geliştirmek yönünden
oldukça önemlidir (2).
Yaman ise, yük taşıma ekipmanı seçiminin ürün ve proses gereksinimlerine bağlı
olduğunu, dolayısıyla seçimin, ürün ve proses spesifikasyonlarına göre
yapılabileceğini belirtmiştir (16).
Chu, Egbelu ve Wu’ya göre taşıma sistemi ekipmanı ve özelinde sürekli taşıyıcı
seçimi ve değerlendirilmesinde gözönüne alınacak faktörler dört grup altında
incelenebilir (17). Bunlar;
• Taşınacak yük ile ilgili faktörler (yük tipi, yük ağırlığı, taşınacak toplam
miktar vs.)
• Hareketin niteliği ile ilgili faktörler (gerekli hareket alanı, taşıma hızı,
taşıma frekansı, taşıma uzaklığı, yörünge, eğim açısı vs.)
• Ekipman ile ilgili faktörler (ekipmanın yerleştirileceği seviye vs.)
• Tesis ile ilgili faktörler (arayol genişliği, bina yüksekliği, tesisin yerleşim
planı vs.)
olarak belirtilebilir.
Sürekli taşıyıcıların seçimlerindeki problemin temel kaynağı ise, birçok faktörün

hesaba katılması ve fazla sayıdaki ve farklı yapıdaki kriterin birarada
değerlendirilme zorunluluğudur.
2.5.1 Uygun sürekli taşıyıcı seçiminin getireceği yararlar
• Yüklerin işlemler arasındaki bekleme süresi en aza indirilir.

• Stoklama alanlarına olan gereksinim azalır.
• Stok maliyeti azalır.
• Taşımadan kaynaklanan işgücü maliyeti düşer.
8
• Planlama işlemleri kolaylaşır ve daha tutarlı hale gelir.

• Tedarikçiler ve müşteriler ile yapılan sözleşmelerdeki teslim tarihlerine
uyum oranı artar.
• Taşıma işlemleri sırasında sözkonusu olan fire oranı düşer.
2.5.2 Sürekli taşıyıcıların seçimine ilişkin genel kriterler
Taşınacak yükün özelliklerine göre sürekli taşıyıcı seçiminde dikkate alınabilecek

kriterler şu şekilde belirtilebilir:
Sürekli taşıyıcı sistemine ilişkin kriterler :

• yükleme / boşaltma durumu
• ekonomik ömür
• taşıma hızı
• konstrüktif özellikler
• tahrik sisteminin özellikleri
• taşıma mesafesi
• çalışılabilecek eğim
• mukavemet ve korozyona dayanım
• taşıma yüksekliği
• sabit ya da hareketli olma durumu
• esneklik
• virajda çalışabilme yeteneği
• gürültü düzeyi
• kolay temizlenebilme
• sık ve dar radyüslerde çalışabilme
• otomasyona uygunluk
• iş tezgahı olarak kullanılabilme
• gerektiğinde hijyenik taşıma
• taşıma rotasına uygunluk
• dayanılabilecek sıcaklık
9
• taşıma organı malzemesi

• ara proseslerden geçebilme yeteneği
Taşınacak yük özellikleri :

• boyutlar
• kütle
• oturma yüzeyinin düzgünlüğü
• yük sıcaklığı
• keskin kenarlılık – aşındırıcılık
• darbe hassasiyeti
• hacim
• kırılganlık
2.6 Parça Yük Taşıyan Sürekli Taşıyıcılar
2.6.1 Bandlı sürekli taşıyıcılar ve tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcılar
Bandlı sürekli taşıyıcılar çeşitli yığın ve parça yüklerin yatay ya da eğik olarak
taşınmasında kullanılırlar.
Bu sistemlerde taşıyıcı band sonsuz bir şekilde olup, kendisine iki tanbur tarafından
yön verilir. Bandın görevi taşınacak yükü yükleme yerinden boşaltma yerine
götürmektir. Bu görevi yerine getirebilmek için band, amaca uygun bir
konstrüksiyon üzerine yerleştirilmiştir. Bu sistem, bir tahrik sistemi ile irtibatlı
tahrik tanburunu ve gerdirme sistemine bağlı olan yön değiştirme tanburunu
içermektedir. Çelik konstrüksiyon, üst band hattını taşıyan taşıyıcı makaraları ve alt
band hattını taşıyan geri dönüş makaralarını kapsamaktadır. Bandlı sürekli
taşıyıcıyı harekete geçirmek için, yön değiştirme tanburu tarafından iletilen
gerdirme kuvvetine ihtiyaç vardır. Böylece tahrik tanburunun çevresel kuvveti
bandı çalıştırır.
10
Bandlı sürekli taşıyıcılar, yüksek taşıma güçleri, büyük taşıma mesafeleri, basit
konstrüksiyonları, düşük ağırlıkları, kolay bakımları, sabit ya da hareketli olarak
imal edilebilmeleri, az aşınmaları, düşük tahrik gücü gereksinimleri nedeniyle
bütün endüstri kollarında oldukça geniş bir alana dağılmış olup, seri üretimde,
dökümhanelerde, kuvvet santrallerinde, depolarda, silolarda, yeraltı maden
işletmelerinde, inşaat sektöründe, gıda işletmelerinde v.s. sıkça kullanılmaktadırlar.
Resim 2.1. Tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı
Tahrik sistemleri, elektrik motoru, dişli kutusu ve tahrik tanburundan meydana

gelmektedir.
2.6.2 Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar
Bazı endüstri dallarında kullanılan taşıma bandlarından, taşınan yük ile aralarında
herhangi bir etkileşimin meydana gelmemesi istenmektedir. Bu nedenle özellikle
gıda sanayiinde (et, tavuk, hamur işleri, süt ürünleri, meyve, sebze, çikolata vs.)
çelik bandlı sürekli taşıyıcıların kullanılması yoluna gidilmiştir. Birkaç konstrüktif
farklılığın dışında, kuruluş ve çalışma esasları tekstil / kauçuk bandlı sürekli
taşıyıcılardaki gibidir. Bu sistemlerde band malzemesi olarak karbon çelik ve
paslanmaz çelik kullanılır.
11
Resim 2.2. Çelik bandlı sürekli taşıyıcı
En küçük paslanma tehlikesinin bile istenmediği durumlar için özellikle aranan bir
tür olan çelik bandlı sürekli taşıyıcılar, düzgün taşıma yüzeyleri, yüksek band
mukavemetleri, bandın kolay temizliği, keskin kenarlı, kimyevi etkisi olan ve çok
aşındırıcı malzemeleri de taşıyabilmeleri ve titreşimsiz taşıma özelliklerinden
dolayı, başta otomotiv ve kimya endüstrileri olmak üzere çok alanda sıkça
kullanılmaktadır. Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar, kokusuz olmaları, yıkanabilmeleri
ve taşınan yüklere tad ve koku yönünden etki etmemeleri nedeniyle hijyen
yönünden rakipsizdirler. Çelik bandlar tekstil / kauçuk bandlara nazaran daha ucuz
olmakla birlikte 300 0C’ye kadar kullanımları sözkonusu olabilmektedir (3). Bu
sistemlerde, bandın aralık, göz ve bağlantı yerleri olmadığından yükün herhangi bir
şekilde banda takılıp kalma olasılığı bulunmadığı gibi, yüklerin kolay bir şekilde
band üzerinde ileri-geri sürülebilmesi ve bandın iş tezgahı olarak kullanılabilmesi
de mümkün olmaktadır.
Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar, bandın çarpma ve darbeye karşı olan

hassasiyetinden dolayı hassas bir montaja ve koruma teçhizatına gerek
duymaktadırlar.
2.6.3 Tel bandlı sürekli taşıyıcılar
Bu sistemlerin yapım tarzları diğer bandlı sürekli taşıyıcılarda olduğu gibidir.

12
Korozyon olasılığının kesinlikle istenmediği durumlarda özellikle tercih edilen tel

bandlı sürekli taşıyıcılar, 1200 0C ’lik fırınlarda kullanılabilme, sertleştirme,
normalizasyon, kurutma, tavlama gibi ara proseslerden geçebilme gibi olumlu
özelliklerinden dolayı, birçok endüstri dalında sıkça kullanılmaktadır.
Resim 2.3. Tel bandlı sürekli taşıyıcı
2.6.4 Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılar
Uzuvlu bandlı (mafsallı bandlı) sürekli taşıyıcılar, parça ve yığın yüklerin yatay ve
eğik taşınmasında kullanılırlar.
Taşıma organı olarak birbirleri ile ucuca getirilerek mafsallarla birleştirilmiş

plakalar, oluk veya kanallar, kutucuklar kullanılırken çeki elemanı olarak çelik
lamalı zincirler kullanılır.
Resim 2.4. Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı
Bu sistemler, özellikle diğer bandlı sürekli taşıyıcıların yetersiz kaldığı ve taşıma

güvenliğini sağlayamadığı durumlar ağırlıklı olmak üzere, demir-çelik, kimya
endüstrilerinde, elektrik santrallerinde, yeraltı maden işletmelerinde, makine
13
fabrikalarında, siloların doldurulmasında ve birçok endüstri dalında kullanım alanı

bulmaktadırlar.
Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılar, ağır, büyük ve kaba parçalı, keskin kenarlı, çok
aşındırıcı, sıcak yükleri taşıyabilmeleri, büyük taşıma güçleri, uzun taşıma
mesafeleri, virajlarda, sık ve dar radyüslerde kullanılabilmeleri, aynı anda taşıma ve
boşaltma yapabilmeleri, genelde sessiz çalışmaları, bazı tiplerinin geri hareket için
de uygun olması ve büyük taşıma yüksekliklerinden dolayı en çok aranan sürekli
taşıyıcılardandır. Büyük eğim açılarında çalışabilmeleri ve taşıma sürecinde
yüklerin yıkanma, ayrılma, boyanma, kurutulma, sertleştirilme, ısıl işleme tabi
tutulma, kontrol edilme gibi ara proseslerden geçebilmeleri önemli yararlarındandır.
Ancak komplike yapım tarzları, yüksek ilk yatırım maliyetleri, büyük ağırlıkları,
mafsallarının arıza ihtimali, yüksek tahrik gücü gereksinimleri ve küçük taşıma
debileri için tesis maliyetlerinin yüksek olması olumsuz yönleri olarak
nitelendirilmektedir.
Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılarda tahrik, taşıyıcının sonuna yerleştirilen yön

değiştirici yıldız çarklarla yapılabildiği gibi, dişli kutusu ve elastik kavrama ile
bağlanmış elektrik motoru ile de gerçekleştirilebilmektedir.
2.6.5 Salıncaklı elevatörler
Salıncaklı elevatörler, çalışma prensibi yönünden tipik elevatör özellikleri gösteren

ve parça yüklerin dikey doğrultuda taşınması için kullanılan sürekli taşıyıcılardır.
Bu sistemlerin, tercih edilme gerekçeleri arasında titreşimsiz ve sakin taşıma

özellikleri, büyük taşıma güçleri, yükleme ve boşaltmanın taşıma esnasında
otomatik olarak yapılabilmesi sayılabilir. Salıncaklı elevatörler, kapasite arttırıcı
sistemler oldukları için kısa zamanda kendilerini amorte ederler.
14
Resim 2.5. Salıncaklı elevatör
2.6.6 Dolaşan sürekli taşıyıcılar
Dolaşan sürekli taşıyıcılar birbiri arkasına asılmış parça yükleri tekerlekli hareket
sistemiyle taşırlar. Tekerlekli hareket sistemi açık bir ray ya da kapalı bir profil
üzerinde bir çeki elemanı aracılığıyla birbirleriyle bağlanmış olarak bulunur.
Bu sistemler, depolarda, imalat ve montaj işletmelerinde oldukça geniş kullanım

alanları bulmaktadırlar.
İki tür yapım şekli vardır :

-Tek yollu (tek hatlı – Automated Electrified Monorail)
-Çift yollu (çift hatlı - Power & Free sistemleri)
Tek yollu sistemlerde, hareket eden çeki elemanına (zincir) tesbit edilmiş olan
askılar (yük taşıma araçları) eşit aralıklarla tek yol üzerinde hareket etmektedirler.
Bu sistemler, sadece belirli yollarda sabit debide taşıma için uygundurlar. İki yollu
sistemlerde ise, hareket eden çeki elemanı ve askıların tekerlekli hareket sistemi
üstüste düzenlenmiş iki ayrı yol üzerinde hareket etmektedir. Üstteki ‘power yolu’
15
(tekerleklerle hareket eden zincirli yol), alttaki ise ‘free yol’ (üzerinde yük
taşıyıcıları hareket eden yol) olarak isimlendirilir.
Dolaşan sürekli taşıyıcıların çalışma sahası bir çizgi üzerinde olmakla beraber,
çalışma hacmini bütün yönlerden tarayabilme olanakları sözkonusudur. Bu
sistemler, uzayın her yönünde taşımayı mümkün kılmaktadırlar.
Resim 2.6. Dolaşan sürekli taşıyıcı
Dolaşan sürekli taşıyıcılar, bütün yük durumlarına çeşitli tip ve konstrüksiyonlarla

ekonomik olarak rahatça uyabilmekte, otomatik hedef ayar sistemleri aracılığıyla,
yükü güvenilir bir biçimde ve öngörülmüş olan plan çerçevesinde her yerde
istenilen zamanda hazır bulundurmaktadırlar. Bununla birlikte, üst hacmi
kullanarak işletme için değerli olan zemin alanını işgal etmediklerinden, işletmede
açık bir görüş alanı elde edilmesini sağlamaktadırlar. Bu sürekli taşıyıcı tipleri, az
alan gereksinimleri, varolan yapı ve sistemlere fazla masraf yapılmadan monte
edilebilmeleri, fabrika birimleri arasında iyi bir bağlantı olanağı vermeleri, büyük
taşıma mesafeleri, düşük ilk kurulum maliyetleri ve esneklikleri dolayısıyla çokça
tercih edilmektedirler. Taşıma sırasında galvanizleme, boyama, tartma, daldırma,
kum püskürtme, kurutma, soğutma işlemlerine uyabilmeleri, sıcak hava kabinleri,
kapalı odalar, tünel fırınlar gibi ara proseslerden geçebilmeleri diğer olumlu
özelliklerindendir.
16
Yalnız, bu sistemlerde güvenlik önlemlerine özel dikkat gösterilmesi gerekir.

Örneğin çalışma alanları yakınından geçen hatlar, hareket sırasında salınım yapan
yükler nedeniyle koruma kafesleri ile donatılmalıdır.
Dolaşan sürekli taşıyıcılarda tahrik sistemi uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılardaki gibi
olmakla birlikte Caterpillar tahrik sistemi de sık kullanılmaktadır.
2.6.7 Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcılar
Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcılarda, arabalar, tekerlekli çerçeveler ya da belirli

yollar üzerindeki parça yükler, ayrı bir yön verici yolda çalışan zincir tarafından
sürüklenerek hareket ettirilirler. Bu sistemlerde çekme organı (zincir), zemin
altında yerleştirilmiş olan yön verici raylar üzerinde hareket etmektedir. Alıcılar
(kıskaç, kanca, tutucu, kilit), zemindeki bir aralıktan çıkarak zemin üstünde bulunan
araba, tekerlekli çerçeve ya da parça yükleri sürüklemektedir.
Resim 2.7. Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı
Sonsuz zincirin yerleştirilebilmesi için küçük bir hacme gereksinim duymaları,

mevcut yapı ve sistemlere kolayca yerleştirilebilmeleri, esneklikleri, virajlı taşıma
hattına uygunluk gösterebilmeleri, taşıma hatlarının çoğu kez mekanik, optik ya da
elektronik hedef ayar selektörleri ile donatılması, üretim ve montaj hattı olarak
yapılabilmeleri tercih edilme nedenlerindendir. Yükün herhangi bir yerde sisteme
17
asılabilmesi ve tekrar sistemden alınabilmesi, taşıma hızının sabit olması, salınım

hareketi yapmayan yükten dolayı kaza tehlikesinin az oluşu ve zincir bakımına
hemen hemen hiç gerek olmaması diğer olumlu özelliklerindendir.
Ancak tüm bunların yanında, zeminin kullanımının olumsuzluğu, zeminaltı

kanalların kirlenmesi ve zemin üstünde bulunan malzemelerden dolayı ortaya çıkan
karışık işletme görüntüsü de dikkate alınması gereken konulardır
Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcıların tahrik sistemlerinde, tahrikin zincirle

yapılması nedeniyle zincir gerdirme elemanları bulunmaktadır.
2.6.8 Yerçekimi kuvveti ile sürekli taşıyanlar
Bu sistemlerde düz bir yüzey üzerine oturtulmuş parça yük ve kutulara konmuş
yığın yükler yerçekimi kuvveti aracılığıyla ileriye doğru hareket ederler. %1,5 ila
en çok %10’luk bir eğim, yerçekimi kuvvetini tahrik kuvvetine çevirmeye
yetmektedir. Taşıma yolu eşit aralıklarla, sık bir şekilde sabit akslar üzerinde
rulmanlarla yataklanmış makaralardan ya da tekerleklerden oluşmuştur.
Makaralı ve tekerlekli sürekli taşıyıcılar, basit yapım tarzları, bakımlarının kolay

olması, sarsıntısız taşıma özellikleri gibi olumlu yönleri nedeniyle bütün endüstri
kollarında yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
Resim 2.8. Yerçekimi kuvveti ile sürekli taşıyan sistem

18
Makaralı taşıma yolları :
Makaralı sürekli taşıyıcılar en ekonomik çalışan taşıma sistemlerindendir. Orta

ağırlıktaki ve ağır yüklerin taşınması için kullanılırlar.
Ekonomik olmaları, basit yapım şekilleri, bakımlarının kolaylığı, güvenli çalışma

özellikleri, sarsıntısız taşıma yapabilmeleri ve çok yönlü olmaları önemli
avantajlarındandır.
Resim 2.9. Makaralı taşıma yolu
Makaralı sürekli taşıyıcılar, tahrik edilenler ve edilmeyenler olarak ikiye ayrılırlar.
Tekerlekli taşıma yolları :
Hafif yük taşıyan sistemlerdir.

Hafiflikleri, montajlarının kolay olması, ekonomiklikleri, servise gerek
duymamaları, iş tezgahı olarak kullanılabilmeleri, düşük ağırlıkları, taşınabilir
olarak ta imal edilebilmeleri, kırılgan yük taşıyabilmeleri ve virajlı hatlarda da
kullanılabilmeleri tercih edilme gerekçelerindendir.
19
Resim 2.10. Tekerlekli taşıma yolu
2.6.9 Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcılar
Bu sistemde, makaralar tek tek ya da gruplar halinde zincirlerle, dişli kayışlarla,

lastik band ile ya da Varioix sistemiyle tahrik edilmektedir. Böylece yük, tahrik
edilen makaraların üst yüzeyi ile arasında gerçekleşen sürtünme kuvveti bağıntısına
göre ileri doğru hareket etmektedir.
Resim 2.11. Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı
Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcılar, ekonomik olmalarının yanında uzun taşıma

mesafelerine de sahip olduklarından çokça kullanılırlar.
2.6.10 Titreşimli ızgaralar
Titreşimli ızgaralar, yaylar, silindirler, bilyalar üzerinde yataklanmış ve yaylara

asılmış taşıma kanallarından, titreşim hareketini oluşturan tahrik sisteminden ve bu
20
sistemi taşıma teknesine bağlayan elemanlardan oluşmaktadırlar. Titreşimli

ızgaralar tek kütleli makineler olup, ‘kısmi ivmelendirme prensibi’ne göre
çalışırlar. Bu sistemlerde tahrik, iki titreşim motoru ile veya bir dengelenmemiş
tahrik sistemi ile yapılmaktadır.
Titreşimli ızgaralar sıcak ve aşındırıcı yükleri taşıyabilmekte ve genellikle

dökümhanelerdeki işlemlerde kullanılmaktadırlar.
Resim 2.12. Titreşimli ızgara
Parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların taşıma yetkinliklerini belirten çizelge Ek-
1’de, avantajları, dezavantajları ve kullanım yerlerini gösteren çizelge ise Ek-2’de
sunulmuştur.
21
3. MALZEME TAŞIMA SİSTEMLERİNİN VE SÜREKLİ

TAŞIYICILARIN SEÇİMLERİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER
Literatürde, malzeme taşıma sistemleri ve sürekli taşıyıcıların seçimlerinde farklı

metodların kullanıldığı görülmektedir. Bunlar; belirli ve kısıtlı bir grup taşıma
sistemi arasından seçim yapmak, optimizasyon yöntemleri kullanmak, çok kriterli
karar verme yöntemlerinden yararlanmak, karar destek sistemlerine başvurmak
şeklinde sıralanabilir.
Yaman, malzeme taşıma ekipmanı ve özelinde sürekli taşıyıcı seçiminin;

• Geleneksel seçim metodlarının kullanımı
• Analitik modellerin kullanımı
• Bilgi tabanlı yaklaşımların kullanımı
• Hibrid (analitik ve bilgi tabanlı) yaklaşımların kullanımı
şeklinde 4 yol kullanılarak yapılabileceğini belirtmektedir (16).
Geleneksel seçim metodlarında tasarımcı, kaynaklara ve tecrübelere güvenir. Bu

yaklaşım, personelin deneyiminin sınırlı olması nedeniyle uygun bir maliyet
düzeyinde olmayabilir. Çünkü genelde, ancak danışman firmaların ve büyük
şirketlerin, tüm zamanını tasarıma ayıracak uzmanlaşmış tasarımcılar istihdam
etmeleri mümkündür.
Analitik modeller genellikle, sadece uygulanması zor olan maliyet ve yararlılık gibi
nicel faktörleri dikkate aldıklarından ve büyük oranda, kapasite ve ekonomik
etkenleri baz alarak seçim yaptıklarından, endüstride çoğunlukla
kullanılmamışlardır (14).
Bilgitabanlı sistemler, analitik modellere göre daha gelişmiş olup, çok etkeni
gözönünde bulundurarak seçim yapan sistemlerdir.
22
Hibrid yaklaşımlar ise, analitik sistemler ve bilgi tabanlı sistemlerin

birleştirilmeleriyle oluşturulmuşlardır.
3.1 Sürekli Taşıyıcıların Seçimlerinde Kullanılan Karar Destek Sistemleri
Sürekli taşıyıcıların seçimleri ile ilgili çalışmalar;

• Optimizasyon modelleri
• Bilgi tabanlı kurallar
• Bilgi tabanlı kurallar ve optimizasyon modelleme yaklaşımının
kombinasyonu
olarak üç kategoride sınıflandırılabilir (18).
Matson, Mellichamp ve Swaminathan ise, sürekli taşıyıcıların seçimlerine yönelik

olarak bu sürecin;
• Sürekli taşıyıcıların seçimi ile ilgili yapılmış teorik ve uygulamalı
araştırmalardan yararlanılarak bir bilgitabanının oluşturulması
• Sürekli taşıyıcıların seçimine yönelik prototip bir karar destek sisteminin
geliştirilmesi
şeklinde iki ana etkinlikten oluştuğunu öne sürmüşlerdir (14).
1984 yılında Nasr tarafından geliştirilen SEMH (Selection of Equipment for

Material Handling) adlı karar destek sisteminin bilgitabanı, mekanizasyon düzeyi
ve ekipman seçimi bilgitabanı olmak üzere ikiye ayrılmış ve 39 kuraldan
oluşmuştur (19). Cole, Lee ve Teschke 1987 yılında, 30 adet yük taşıma ekipmanı
arasından seçim yapabilen ve ekonomik analiz kullanmayan MOVE adlı karar
destek sistemini geliştirmişlerdir (20). Yine 1987 yılında, Gabbert ve Brown,
uzman sistem ve karar bilimi metodolojilerinin kombinasyonu arayışına yönelik
olarak oluşturdukları ve MAHDE (MAterials Handling DEsign) adını verdikleri
programlarında, seçilecek yük taşıma ekipmanlarının fabrika yerleşimlerini de
gözönünde bulundurmuşlardır (21). Fisher, Farber ve Kay 1988 yılında, birim
yüklerin bir üretim ortamındaki tesisler arasında taşınmasında kullanılacak yük
23
taşıma ekipmanının seçimi için 5 farklı özelliğe sahip 24 adet malzeme taşıma
sistemi arasından uygun olanının seçimini gerçekleştirebilen, maliyet faktörü ve
ekonomik analiz kullanmayan MATHES (MATerial Handling Equipment
Selection) isimli karar destek sistemini geliştirmişlerdir (22). 1990 yılında Honng,
MATHES ile aynı prosedürü takip eden, fakat daha geniş bir çalışma alanına ve
daha büyük danışmanlık işlevlerine sahip olan ve ekonomik analiz de yapabilen
MATHES-II isimli karar destek sistemini geliştirmiştir (23). Matson, Mellichamp
ve Swaminathan, yine 1990 yılında, üretim tesislerindeki ayrık parçaların
hareketine uygun sürekli taşıyıcı seçimi için, 35 adet ekipman tipini ve 28 adet yük,
hareket ve metod özelliğini kapsayan, ancak bilgitabanı tarafından ekipmanların
ticari modelleri dikkate alınmayan EXCITE isimli karar destek sistemini
geliştirmişlerdir (14). 1992 yılında Attia, Hosny, Ramu ve Chawla kullanıcı arayüz
modülü, seçim modülü, optimizasyon modülü, modifikasyon modülü ve
simulasyon modülü şeklinde 5 modülden oluşan EMHES’i (Expert System for
Material Handling Equipment Selection) geliştirmişlerdir (24). Bookbinder ve
Gervais, yine 1992 yılında, 30 adet yük taşıma ekipmanı içerisinden seçim
yapabilen, VP-Expert ortamında hazırladıkları karar destek sistemini sunmuşlardır
(25). 1994 yılında, Chu, Egbelu ve Wu, 77 adet yük taşıma sistemi arasından seçim
yapabilen ve ekonomik analiz bölümü de bulunan ADVISOR adlı karar destek
sistemini geliştirmişlerdir (17). Yine 1994 yılında, Welgama ve Gibson tarafından
ortaya konan hibrid yaklaşım, bilgitabanını ve optimizasyon prosedürünü yük
taşıma seçim sistemi ile birleştirerek 16 yük taşıma ekipmanı içerisinden seçim
işlemini gerçekleştirebilmiştir (26). Kim ve Eom, 1997 yılında, elektronik
endüstrisindeki montaj işlemlerine yönelik olarak hazırladıkları, yük taşıma
alternatiflerini seçebilen ve uygun montaj akışı ve planı önerebilen MAHSES’i
(MAterial Handling Selection Expert System) geliştirmişlerdir (27). 2003 yılında
Fonseca, Uppal ve Greene, 76 adet sürekli taşıyıcı tipinin bulunduğu listeden uygun
çözümleri seçebilen ve sürekli taşıyıcıların uygunluk puanlarını, ağırlıklandırılmış
değerlendirme metodu ve beklenen değer kriterini temel alarak sürekli taşıyıcı
tiplerini sıralayan bir karar destek sistemini geliştirmişlerdir (28). İpek, 2004
yılında, malzeme taşıma sistemlerinin seçimine yönelik olan UZMANIM adlı karar
destek sistemini geliştirmiş, çalışmasında AHP (Analytic Hierarchy Process),
24
TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) ve

ekonomik analiz yöntemlerini de kullanmıştır (29). 2005 yılında Yurdakul ve İpek,
malzeme taşıma sistemlerinin seçimine yönelik karar destek sistemi çalışmalarını
sürdürmüşlerdir (30). Yine aynı yıl Kulak, yük taşıma ekipmanı seçim işleminde
hem teknik hem de ekonomik kriterleri öngören, performans kriterleriyle birlikte 40
taşıma ekipmanı tipini içeren ve 142 kurallı bilgitabanına sahip olan FUMAHES
(FUzzy Multi-Attribute MAterial Handling Equipment Selection) isimli karar
destek sistemini sunmuştur (31).
3.1.1 ICMESE (Intelligent Consultant system for Material handling

Equipment Selection and Evaluation)
Park 1996 yılında, iş istasyonları arasındaki yüklerin hareketi ve depolanmasında

imalat tesisine uygun olan yük taşıma ekipmanının seçimi ve değerlendirilmesi için,
mevcut karar destek sistemlerinde sözkonusu olan; sınırlı sayıda ekipman tipi ve
niteliğinin dikkate alınması ve ticari model seçiminin hariç tutulması gibi
sınırlamaları aşan ICMESE adlı bilgitabanlı karar destek sistemini geliştirmiştir
(32).
Veritabanı yönetimi, AHP ve simülasyon gibi mevcut teknikleri bünyesinde

birleştirmiş olan ve tüm süreçleri VP-Expert uzman sistem ortamı altında
yürütülmekte olan ICMESE’de toplam 50 adet yük taşıma ekipmanı tipi ile, hareket
özellikleri, malzeme karakteristikleri, operasyon gereksinimleri ve alan
sınırlamaları olarak gruplandırılan toplam 29 adet özellik gözönünde
bulundurulmuştur.
ICMESE öncelikle, kullanıcıya sorduğu sorular aracılığıyla özellikler hakkında

bilgi toplamakta, daha sonra, bir ekipman tipi seçmek için kurallarını spesifik
özellik değerleri ile eşleştirmektedir. Ardından, seçilen ekipman tipi için tüm ticari
modelleri toplayarak, simulasyon operasyonları aracılığıyla, performans
değerlendirme işlemini gerçekleştirmektedir.
25
ICMESE;
• uygun ekipman tipinin seçimi için bir bilgitabanı
• seçilen ekipman tipinin en uygun ticari modelini seçmek için çok kriterli bir
karar verme prosedürü
• ekipman tiplerinin ticari modellerinin ve onların spesifikasyonlarının
listelerini saklayan bir veritabanı
• ekipman modelinin performansını değerlendirmek için simülatörler
olmak üzere 4 modülden oluşmaktadır.
Sistemin verimli çalışmasını sağlamak amacıyla, bilgi tabanlı kuralları tasarlamak

için karar ağaçları kullanılmıştır. Bu programda, başlangıçta kullanıcıya sorular
sorulmakta, kullanıcının verdiği yanıtlara göre karar ağacındaki bir dala
yönlendirme yapılmakta ve bir araç tipi seçilmektedir. Ardından, karar ağacındaki
ilgili dal üzerinde hareket edilerek seçime gidilmektedir. En son aşamada birden
fazla yük taşıma aracı seçilmişse, AHP yöntemi ya da ekonomik analiz uygulanarak
en uygun seçim yapılmaktadır.
Veritabanında 41 taşıma ekipmanına ait ticari model ve spesifikasyonları depolayan

ICMESE’de sürekli taşıyıcılara ilişkin kritik spesifikasyonlar hız, genişlik, yük
kapasitesi ve yük miktarı olarak belirlenmiştir.
Toplam 336 adet kural, ICMESE’nin bilgitabanına yerleştirilmiş olup, her kural
aşağıdaki gibi bir temel forma sahiptir.
RULE isim
IF <koşul> THEN <sonuç>
(CNF <sayı>)
BECAUSE “<yazı>”:
ICMESE’de yer alan sürekli taşıyıcı tipleri şunlardır :

Oluklu sürekli taşıyıcı, yerçekiminden yararlanarak taşıyan makaralı sürekli
taşıyıcı, tekerlekli sürekli taşıyıcı, bandlı sürekli taşıyıcı, tahrikli makaralı sürekli
26
taşıyıcı, kuşaklı sürekli taşıyıcı, kovalı sürekli taşıyıcı, zincirli sürekli taşıyıcı,
sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı, helezonik sürekli taşıyıcı, titreşimli sürekli
taşıyıcı, dolaşan sürekli taşıyıcı, pnömatik sürekli taşıyıcı.
ICMESE’nin sürekli taşıyıcı türü seçiminde kullandığı akış diyagramı Ek-3’te

gösterilmiş olup, bulanık bir formda tanımlanan ‘taşıma mesafesi’ ve ‘yük ağırlığı’
kavramları için şu değer aralıkları öngörülmüştür:
Çizelge 3.1. ICMESE’nin ‘taşıma mesafesi’ ve ‘yük ağırlığı’ kavramları için

öngörülen değer aralıkları
taşıma mesafesi yük ağırlığı

çok kısa : < 7 m hafif : < 30 kg
kısa : 7…20 m
orta : 30…500 kg
ağır : > 500 kg

orta : 20...70 m
uzun : > 70 m
3.1.2 MHESA (Material Handling Equipment Selection Advisor)
Chan, 1998 yılında, MHESA adlı malzeme taşıma ekipmanı seçim sistemini
geliştirmiş ve önerdiği konseptin, malzeme taşıma ekipmanı seçim sistemini
otomatize edebilecek ve yapay zekanın karar verme sürecinde kullanımını
sağlayacak nitelikte olduğunu belirtmiştir (33).
MHESA; malzeme taşıma ekipman tip ve spesifikasyonlarını depolayan bir

veritabanı, malzeme taşıma ekipmanı seçimine yardım eden bir bilgitabanlı karar
destek sistemi ve en uygun ekipman tipini seçecek bir AHP modeli olmak üzere üç
modülden oluşmuştur. İlk aşamada taşıt tipi tesbit edilmekte, soruların ikinci
27
aşamada da sorulmaya devam edilmesiyle araçlar belirlenmekte, en son aşamada

ise AHP analizi uygulanmaktadır.
Hareket özelliği, taşınacak malzemenin karakteristiği, işlem gereksinimi ve alan

kısıtlılığı biçiminde 4 kategoride sınıflandırılan toplam 36 adet özelliğe sahip olan
MHESA sisteminin işlemleri ise iki ana aşamadan oluşmuştur. Birinci aşama,
ART-IM uzman sistem ortamı altında uygulanmakta olup, malzeme taşıma
ekipman tipinin seçimini kapsamaktadır. İkinci aşamada ise, bir karar destek
yazılım paketi olan Expert Choice kullanılarak, en uygun ekipmanın seçimine
odaklanılmaktadır.
Sistemde, sürekli taşıyıcılara ilişkin kritik spesifikasyonlar, hız, genişlik, yük

kapasitesi ve yük miktarı olarak öngörülmüştür.
MHESA’nın bilgitabanında toplam 112 kural depolanmış olup, veritabanı 50’si

taşıma ekipmanı tipi ve 11’i depolama ekipmanı tipi olmak üzere toplam 61
ekipman tipinin örneklerini spesifikasyonlarıyla barındıracak şekilde
yapılandırılmıştır. MHESA'nın yapısındaki kurallardan bazıları şunlardır:
Kural 8 :
IF individual_type = packaged and
move_direction = decline and
material_nature = sturdy
THEN conveyor = chute_conveyor
Kural 9 :
move_direction = horizontal_decline and
operation_control = controllable and
bottom_surface = flat
THEN conveyor = powered_roller_conveyor
28
Kural 10 :
bottom_surface = not_flat and
material_weight = 100kg_or_above
THEN conveyor = slat_conveyor
Kural 11 :
bottom_surface = not_flat and
material_weight = less_than_100kg
THEN conveyor = belt_conveyor
Kural 12 :
operation_control = uncontrollable and
bottom_surface = flat
THEN conveyor = gravity_roller_conveyor
Kural 13 :
operation_control = uncontrollable and
bottom_surface = not_flat
THEN conveyor = wheel_conveyor
MHESA’da kullanılan sürekli taşıyıcı tipleri şunlardır:

29
Oluklu sürekli taşıyıcı, tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı, yerçekiminden

yararlanarak taşıyan tekerlekli sürekli taşıyıcı, bandlı sürekli taşıyıcı,
yerçekiminden yararlanarak taşıyan makaralı sürekli taşıyıcı, kuşaklı sürekli
taşıyıcı, paletli sürekli taşıyıcı, titreşimli sürekli taşıyıcı, pnömatik sürekli taşıyıcı,
yerçekiminden yararlanarak taşıyan kovalı sürekli taşıyıcı, helezonik sürekli
taşıyıcı, pistonlu dikey sürekli taşıyıcı, dikey sürekli taşıyıcı, dolaşan sürekli
taşıyıcı .
MHESA programında, birinci aşama sonucunda sürekli taşıyıcı seçildiğinde

sözkonusu olan akış diyagramı Ek-4’te gösterilmiştir.
3.1.3 DESIGNER
Cho, 2001 yılındaki çalışmasında DESIGNER adını verdiği Web tabanlı bütünleşik
bir malzeme taşıma sisteminin tasarımına yönelik yaklaşımı geliştirmiştir (18).
DESIGNER, 3 adet malzeme taşıma ekipmanı tipi için bir veritabanı modülü,
bilgitabanlı kurallar ile karar verme algoritmasını kullanan bir malzeme taşıma
ekipmanı seçim modülü, grafiksel bir kullanıcı arayüzü ve işlemci modülü ile
performans ölçümleri, ekonomik analiz, otomatik depolama / geri çekme sistemi
(AS/RS) tasarımı ve sistem entegrasyonu için de dört adet analiz ve tasarım
modülünden oluşmaktadır. Bu üç malzeme taşıma ekipmanı tipi için bilgi tabanı;
taşıma, depolama ve konumlandırma ekipmanları için birer tabloyu kapsamakta, 41
adet malzeme taşıma ekipmanı için genel bilgiler ve detaylar ise DESIGNER’daki
bilgitabanının oluşturulmasında kullanılmaktadır. Malzeme taşıma ekipmanı seçim
modülü, bilgi tabanlı kuralları kullanarak her malzeme akış hattı için uygun
malzeme taşıma ekipmanı grubunu araştırmakta ve bir karar verme algoritması ile
nihaî çözümü belirlemektedir. Grafiksel kullanıcı arayüzü ve işlemci modülü,
kullanıcı girdisi ve sistem çıktısı için alt modülleri içine almaktadır. Kullanıcı
girdisi modülü, sistem ve kullanıcı arasındaki arayüzü sağlarken, sistem çıktısı
modülü sayesinde ise kullanıcılar tasarım problemi için son çözümü elde
edebilmektedirler.
30
Çalışmada, bilgitabanlı kurallar için toplam 41 adet malzeme taşıma ekipmanı tipi
dikkate alınmıştır. Bu 41 malzeme taşıma ekipmanı tipi için 40 adet özellik
geliştirilmiş, 370 adet kural öngörülmüştür.
Her bir kuralın temel formu şu şekildedir:

IF özellik1’in değeri değer1
AND özellik2’nin değeri değer2
…
AND özellikm’nin değeri değerm
THEN önerilen malzeme taşıma ekipmanı tipi 1
Veritabanı 8 adet malzeme taşıma ekipmanı tipi tablosunu, bir alternatif malzeme
taşıma ekipmanı tipi tablosunu, 1 işlemci tablosunu, bir özet tabloyu ve 4 adet soru
tablosunu içermektedir.
DESIGNER’da sürekli taşıyıcı spesifikasyonuna ilişkin kritik faktörler; taşıma hızı,

yük kapasitesi, yük genişliği ve taşıma mesafesi olarak belirtilmiştir.
DESIGNER’daki sürekli taşıyıcı türleri ise şunlardır :

Oluklu sürekli taşıyıcı, yerçekiminden yararlanarak taşıyan makaralı sürekli
taşıyıcı, yerçekiminden yararlanarak taşıyan tekerlekli sürekli taşıyıcı, küreli sürekli
taşıyıcı, bandlı sürekli taşıyıcı, makaralı sürekli taşıyıcı, kuşaklı sürekli taşıyıcı,
zincirli sürekli taşıyıcı, sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı, dolaşan sürekli taşıyıcı.
DESIGNER’daki algoritmik aşamaların özeti Şekil 3.1.’de sunulmuştur.

31
Veri Girişi
Bilgitabanlı kurallar
Karar Verme Prosedürü &

Bulanık Mantık
Ekonomik Analiz
Performans Ölçümleri
Sistem integrasyonu
AS / RS Tasarımı
Arayış
Sonuçlandı
hayır mı?
evet
Sonuçların
özeti
Şekil 3.1. DESIGNER’ın genel algoritması
3.2 Sürekli Taşıyıcıların Seçimlerine Yönelik Mevcut Karar Destek

Sistemlerinin Eksiklikleri
Sürekli taşıyıcıların seçimlerine yönelik mevcut karar destek sistemleri genel

olarak, sınırlı sayıda tür, model ve özelliği gözönünde bulundurmaktadırlar.
32
Bu konudaki çalışmaların genel eksikliklerinden biri, uygun sürekli taşıyıcı türünün

saptanmasının amaçlandığı genel seçim aşamasında çözümsüzlüğün sözkonusu
olması durumunda, kullanıcıyı yönlendirme konusundaki zayıflık olmaktadır.
Mevcut karar destek sistemlerinin bir diğer önemli eksiği ise, tanımlanan sürekli
taşıyıcı türü için uygun ticari marka ve modelin seçimindeki çözüm eksikliğidir.
Bundan başka, literatür taraması kapsamında incelenen karar destek sistemlerinin

bazılarında yüzeyselliklerin, mantıksal hataların ve eksikliklerin olduğu kanısına
varılmıştır. Örneğin ICMESE adlı karar destek sisteminde, sürekli taşıyıcıların en
uygun türünün belirleneceği aşamanın yetersiz kaldığı görülmüştür. Şöyle ki;
taşınacak yükün ‘birim yük’ olma olasılığı dikkate alınmamıştır. Eleştirel bir gözle
bakıldığında, MHESA isimli karar destek sisteminde de birtakım hata ve
eksikliklerin olduğu söylenebilir. Örneğin; sürekli taşıyıcı türlerinin seçildiği
aşama, yine zayıf bir nitelik taşımaktadır. Çünkü, sözkonusu seçimin yüksek bir
doğruluk payıyla yapılmasını sağlayacak sorular azdır. Mesela MHESA’nın sürekli
taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramında, taşınacak yükün ağırlığına yönelik
soruya “≥ 100 kg” yanıtı verildiğinde ‘kuşaklı sürekli taşıyıcı’, “< 100 kg” yanıtı
verildiğinde ise ‘bandlı sürekli taşıyıcı’ seçimi önerilmektedir. Ancak bu tür sayısal
sınırlandırmalar karar destek sisteminin güvenilirliğini azaltmaktadır. Çünkü,
yukarıdaki örnekte taşınacak yük 101 kg olduğunda, ‘bandlı sürekli taşıyıcı’
otomatik olarak elenmektedir. Oysa bir ‘bandlı sürekli taşıyıcı’nın 100 kg’ın
üzerindeki yükleri taşıması çok doğaldır. Yine MHESA programının sürekli taşıyıcı
seçimine yönelik aşamasında, taşınacak yükün oturma yüzeyinin niteliğinin
sorulduğu soruya “düz değil” yanıtı verildiğinde, kullanıcıya ‘tekerlekli sürekli
taşıyıcı’ önerilmektedir. Oysa ki, oturma yüzeyi düzgün olmayan bir yükü bu tür
bir sistemle taşımak olanaksızdır.
Bu tez çalışmasında geliştirilen KONSPRO (KONveyör Seçim PROgramı) isimli

karar destek sisteminde, bu eksikliklerin giderilmesi için çaba gösterilmiştir.
33
4. GELİŞTİRİLEN KARAR DESTEK SİSTEMİ : KONSPRO
Bu bölümde, geliştirilen karar destek sisteminin niteliği, özellikleri, hangi

aşamalardan oluştuğu, kullanıcıya sorulacak olan sorular, mantıksal açıklamaları,
ayırt edici sorular olarak neden bu soruların seçildiği anlatılmış, programın
veritabanı yapısı ve sistemin işleyişi hakkında bilgiler verilmiş ve bu süreçte
tasarlanan gerçekçi senaryo örnekleri sunulmuştur.
Önceden de belirtildiği gibi bu tez çalışmasında yalnız, ‘fabrika ortamında parça

yük taşıyan sürekli taşıyıcılar’ incelenmiştir. Dolayısıyla fabrika niteliği taşımayan
işyerleri ile yığın yük taşıma işlemleri bu çalışmanın kapsamında değildir.
Geliştirilen karar destek sistemi ile, bilgisayar programının akışı doğrultusunda,

seçimin en öz ve en etkin bir biçimde yapılması planlanmış, hazırlanan karar destek
sisteminin, sürekli taşıyıcıların seçimi konusunda kullanıcıya rehberlik etmesi
amaçlanmıştır. Bu bağlamda, mevcut pek çok sürekli taşıyıcı türü içerisinden, farklı
kaynaklar taranarak yapılması gereken seçim işleminin kısa bir süre içerisinde
gerçekleştirilebilmesi arzu edilmiştir.
4.1 KONSPRO’nun Genel Özellikleri
KONSPRO, Microsoft Visual Studio.NET 2003 yazılım geliştirme aracıyla

Windows tabanlı olarak oluşturulmuş, veritabanının hazırlanması sürecinde ise
Microsoft Access 2003 kullanılmıştır.
Geliştirilen karar destek sistemi, taşınacak yükün niteliği, yük akışının kontrol
edilebilirliği, taşıma doğrultusu, taşıma mesafesi, yükün ağırlığı, yükün kırılganlığı,
izlenecek rotanın karakteristiği, otomasyon gerekliliği, sessizlik, esneklik, zemin
alanı, yükün oturma yüzeyi, yükün yapısal özellikleri, hijyen, yükün sıcaklığı,
temizlik, ara proseslerden geçilmesi durumu, taşıma debisi, taşıma hızı, satınalma
maliyeti, taşınan yükün uzunluğu ve genişliği gibi pek çok faktörü seçim sürecinde
kullanmaktadır.
34
KONSPRO esnek bir yapıya sahip olup, her türden endüstriyel uygulamaya
uyarlanabilecek niteliktedir.
4.2 KONSPRO’nun Veritabanı Yapısı
Microsoft Access kullanılarak oluşturulan veritabanının adlandırılmasında ya da

yapısında değişiklik yapılabilmekte, sürekli taşıyıcı modeli eklenmesi ya da
çıkarılması mümkün olabilmektedir. KONSPRO’nun veritabanında bulunan
alanlar, Çizelge 4.1.de sunulmuştur.
Çizelge 4.1. KONSPRO’nun veritabanı alanları

Tekstil/Kauçuk Çalışabileceği Yük
Marka Model Tip Genişlik Hız Fiyat
Bandlı st Eğim Kapasitesi
Band Çalışabileceği Yük
Çelik Bandlı st Marka Model Tip Genişlik Hız Fiyat
Malzemesi Eğim Kapasitesi
Çalışabileceği Yük
Tel Bandlı st Marka Model Tip Genişlik Hız Fiyat
Eğim Kapasitesi
Uzuvlu Bandlı Çalışabileceği Yük
Marka Model Genişlik Hız Fiyat
st Eğim Kapasitesi
Salıncaklı Yük Platform Platform Taşıma
Marka Model Hız Fiyat
Elevatör Kapasitesi Boyu Genişliği Yüksekliği
Çalışabileceği Yük
Dolaşan st Marka Model Tür Genişlik Hız Fiyat
Eğim Kapasitesi
Sürükleyen Çalışabileceği Batarya Yük Yük Yük
Marka Model Hız Fiyat
Zincirli st Eğim Kapasitesi Kapasitesi Uzunluğu genişliği
Yerçekimi ile Yük
Marka Model Yapı Tip Genişlik Fiyat
Taşıyan st Kapasitesi
Tahrikli Çalışabileceği Yük
Makaralı st Eğim Kapasitesi
Titreşimli Çalışabileceği Yük Tahrik
Izgara Eğim Kapasitesi Sistemi
4.3 KONSPRO’daki Soruların Özellikleri
KONSPRO’daki sorular, yanıt türlerine göre ‘sözel sorular’ ve ‘sayısal sorular’

olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Sözel sorular, Çizelge 4.2.’de belirtilen yanıtlara
sahip olan ve sayısal karakter içermeyen sorulardır. Örneğin, “İzlenecek rota, yatay
doğrultuda eğrisel bir karakteristiğe sahip mi?” biçimindeki soru bir sözel sorudur.
Sayısal sorular ise, belirli bir değerden büyük ya da o değere eşit (≥) olan sayısal
35
karakterlerden oluşan sorulardır. Mesela “Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir?”

sorusu bir büyük ve eşit (≥) sorusu olarak tanımlanabilir.
Çizelge 4.2. KONSPRO kapsamındaki sözel soruların yanıtları
Birim yük Parça yük

Paketlenmiş Paketlenmemiş
Kontrollü Manuel
Yatay ve/veya az eğimli Çok eğimli Dik
Kısa Orta Uzun
Hafif/Orta Ağır
Evet Hayır
Düzgün Düzgün değil
Normal Sıcak
Sabit Değişken
4.4 KONSPRO’nun İşleyişi
KONSPRO çalıştırıldığında ekrana, programın her tarafına ulaşmayı sağlayan

butonların bulunduğu bir sayfa gelmektedir. Ana sayfa niteliği taşıyan bu form
Şekil 4.1.’de gösterilmiştir. Bu sayfadaki ‘Genel Seçim Aşaması’ ve ‘Özel Seçim
Aşaması’ butonları, sırasıyla, genel seçim ve özel seçim aşamalarının başlatılmasını
sağlamaktadır. Kullanıcı, genel seçim aşamasının bitirilmesi koşulu olmaksızın
doğrudan özel seçim aşamasına geçebilmektedir. ‘Çıkış’ butonu ile programdan
çıkılmaktadır.
36
Şekil 4.1. KONSPRO’nun ana sayfası
Karar destek sistemi kapsamında ‘genel seçim’ ve ‘özel seçim’ olmak üzere iki
seçim aşaması sözkonusudur. Genel seçim aşamasında, fabrika ortamında parça
yük taşıyan 10 adet sürekli taşıyıcı türü içerisinden, sorulan sorulara verilen yanıtlar
doğrultusunda kullanıcıya en uygun sürekli taşıyıcı(lar) önerilmekte, ardından
kullanıcının bu türler arasından seçtiği sürekli taşıyıcı türüne yönelik olarak
hazırlanan özel seçim aşamasına geçilmektedir. Sorulara verilen yanıtların
değerlendirilmesinde ‘if – then’ analizi kullanılmaktadır. Algoritmalar ‘eleme’
yöntemi temel alınarak meydana getirildiği için, herhangi bir soru sonucunda
seçimi önerilen bir sürekli taşıyıcı türünün, o sorudan sonraki sorular tarafından
tanımlanamayacak olması amaçlanmıştır. Karar destek sisteminin genel seçim
aşamasına ilişkin akış diyagramları EK-7’de sunulmuştur.
Kullanıcı istediği takdirde, planladığı sürekli taşıyıcı türüne yönelik model seçimi
yapmak amacıyla doğrudan özel seçim aşamasına başlayabilir. Program tarafından
genel seçim aşamasında birden fazla uygun sürekli taşıyıcı türü belirlenebilmekte,
özel seçim aşamasına geçmeden önce ise kullanıcının inisiyatifine göre bir tanesi
incelenmektedir.
37
Özel seçim aşamasında ise, genel seçim aşaması sonucunda program tarafından
önerilen ve / veya kullanıcı tarafından seçilen sürekli taşıyıcı türlerinin alt
modellerinin seçim işlemi gerçekleştirilmektedir. Yine, programın sorduğu sorulara
verilen yanıtlar doğrultusunda o sürekli taşıyıcı türünün en uygun olanlarının marka
ve model isimleri kullanıcıya sunulmaktadır. Bu soruların bir kısmı her sürekli
taşıyıcı türüne sorulan ortak soru niteliği taşımakta, bir kısmı ise yalnız bir sürekli
taşıyıcı türüne yönelik spesifik sorular olmaktadır. Karar destek sisteminin özel
seçim aşamasına ilişkin akış diyagramları EK-8’de sunulmuştur.
Ana sayfada ‘Genel Seçim Aşaması’ butonuna tıklandığında, ekrana, taşınacak

yükün tipinin belirtilmesinin istendiği bir form gelmektedir (Şekil 4.2). Bu formda
“Yük tipini belirtiniz.” uyarısı yer almakta, ‘birim yük’, ‘paketlenmiş parça yük’ ve
‘paketlenmemiş parça yük’ seçim kutularından uygun olanının işaretlenmesi
beklenmektedir.
Şekil 4.2. KONSPRO’nun yük tipi seçim ekranı
Yük tipi belirtildikten sonra ‘ileri’ butonuna tıklanırsa, KONSPRO’nun genel seçim
aşaması sorularının bulunduğu form ekrana gelmektedir (Şekil 4.3).
KONSPRO’nun genel seçim aşamasında sorulan sorular ve bu soruların sorulma
gerekçeleri aşağıda açıklanmaktadır.
38
Şekil 4.3. KONSPRO’nun genel seçim aşaması sorularının bulunduğu ekran
1 - “Sürekli taşıma işleminin otomatik kontrollü mü, operatör yardımıyla mı

olmasını planlıyorsunuz?”
Bu soru, taşıma sürecinde yerçekimi kuvvetinden yararlanma olanağının bulunup
bulunmadığının sorgulanması için oluşturulmuştur. Zira yerçekimi ile sürekli
taşıma, en ekonomik taşıma türlerinden biri olarak kabul edildiği için, konunun
uzmanları, sürekli taşıma işlemlerinde, -kullanılabiliyorsa- mümkün mertebe
yerçekiminden yararlanmaya çalışılması gerektiğini belirtmektedirler. Soruda geçen
“operatör yardımı” kavramı, yük akışının ancak manuel olarak kontrol
edilebileceğini betimlemektedir, ki bu özellik te yalnız yerçekimi kuvvetinden
yararlanarak taşıyan sürekli taşıyıcılarda bulunmaktadır.
2 – “Taşıma doğrultusunu belirtiniz.”

Yükün taşınacağı doğrultunun; ‘yatay ve / veya az eğimli’, ‘çok eğimli’ ve ‘dikey’
seçeneklerinden hangisine uygun olduğu sorulmaktadır.
3 – “Taşıma mesafesini belirtiniz.”

39
Yükün taşınacağı mesafenin; ‘kısa’, ‘orta’ ve ‘uzun’ seçeneklerinden hangisine

uygun olduğu sorulmaktadır. KONSPRO’nun sayısal prensipleri gereği, taşıma
mesafesi 20 m’den küçükse kısa, 20 m ile 70 m arasında ise orta, 70 m’den büyükse
uzun olarak nitelendirilmektedir.
4 – “Yük ağırlığını belirtiniz.”

Yük ağırlığının; ‘hafif / orta ağır’ ve ‘ağır’ seçeneklerinden hangisine uygun olduğu
sorulmaktadır. Yine KONSPRO tarafından, yük 100 kg’dan küçükse hafif ya da
orta ağırlıkta, 100 kg’a eşit veya 100 kg’dan büyükse ağır olarak
değerlendirilmektedir.
5 – “Taşınacak yük kırılgan bir nitelik taşıyor mu?”

Bu sorunun sorulma gerekçesi, sarsıntısız ve sakin bir taşıma karakterinin, yüklerin
taşıma işlemi boyunca titreşimden zarar görmemeleri için bazı durumlarda özellikle
istenen bir özellik olmasıdır.
6 – “İzlenecek rota, düşey doğrultuda sık ve dar radyüsler içeriyor mu?”

Taşıma yörüngesinin niteliği sürekli taşıyıcılar için önemli bir ayırt edici özellik
olduğu için bu soru sorulmuştur. Çünkü her sürekli taşıyıcı türü, yapısı itibariyle
her yörüngeye uygunluk gösteremez.
7 – “İzlenecek rota, yatay doğrultuda eğrisel bir karakteristiğe sahip mi?”

Bu sorunun sorulma gerekçesi de, ayırt edici bir nitelik taşımasıdır. Zira, taşıma
rotasının virajlı, eğrisel bir karakteristiğe sahip olması, taşınan yükün savrulmasına
ve kaymasına, dolayısıyla hasar görmesine neden olabilir.
8 – “İşlem sürecinde, taşıma ve boşaltmanın aynı anda yapılması planlanıyor

mu?”
Bu soru kapsamında önemli olan husus, yüklerin boşaltılmasındaki ilave iş sarfının
ve –eğer varsa- kullanılacak olan yardımcı donanım hacminin asgariye indirilmesi
gereğidir.
40
9 – “Seçilecek sürekli taşıyıcının otomasyona uyumlu olması bir önkoşul mu?”

Bugün modern üretim tekniğinde, sürekli taşıyıcılar üretim etkinliklerine de girmiş
bulunduğundan ve artık üretim ve taşıma senkronize olarak birlikte
yürütüldüğünden, üretim kavramının olduğu gibi, sürekli taşıma kavramının da
otomasyona uyumlu olması bir tercih kriteri olarak kullanılmaktadır.
10 – “Seçilecek sürekli taşıyıcının sessiz çalışması bir önkoşul mu?”

Bu soru, gürültü kirliliği kavramının artık günümüzde yadsınamaz bir öneme sahip
olduğu gerçeğinden hareketle sorulmuştur.
11 – “Seçilecek sürekli taşıyıcının esneklik uyumu bir önkoşul mu?”

Günümüzde sürekli taşıyıcıların üretim süreçlerindeki yadsınamaz yerinden dolayı
üretim ve taşıma birbirine entegre olarak düşünülmekte, esnek üretim kavramı daha
da değerlendiği için, üretim esnekliği gibi taşıma esnekliği de önem kazanmaktadır.
12 – “Mevcut zemin alanı, sürekli taşıma işlemi için yeterli mi?”

Tavan hacminin kullanılarak, işletme için değerli olan zemin alanının işgal
edilmemesi ve bundan dolayı işletmede gayet açık bir görüş alanının elde edilmesi
malzeme taşımanın temel prensipleri arasında yer almaktadır.
13 – “Taşınacak yükün oturma yüzeyinin yapısını belirtiniz.”

Yükün, taşıyıcı organ ile temas ettiği yüzeyin düzgün olup olmadığı
sorgulanmaktadır.
14 – “Seçilecek sürekli taşıyıcı, bir döküm mamul fabrikasında, taşıma ve mamulü

curuftan arındırma işlemlerinin aynı anda gerçekleştirilebilmesi amacıyla mı
kullanılacak?”
Verilecek yanıta göre, önerilecek sürekli taşıyıcı türünün ‘titreşimli ızgara’ olup
olmayacağını doğrudan belirleyeceği için spesifik bir sorudur.
15 – “Taşınacak yük, keskin kenarlı, kaba ve aşındırıcı nitelikte mi?”

41
Bu sorunun sorulma gerekçesi de, taşınacak yükün niteliğinin, seçilecek sürekli

taşıyıcının yapısını doğrudan etkileyecek ayırt edici özelliklerden olmasıdır. Zira,
her sürekli taşıyıcı, her yükü taşıyamamaktadır.
16 – “Taşıyıcı yüzey ile yük arasındaki etkileşim önemli mi? Yüke tad ve koku
yönünden tesir etmemek ve hijyen, önkoşullar arasında mı?”
Çeşitli endüstri kollarında kullanılan bandlardan, kullanım yerlerine bağlı olarak,
taşınan yük ile arasında herhangi bir etkileşimin meydana gelmemesi istendiği için,
bu özellik te, bir genel seçim kriteri olarak kullanılmıştır.
17 – “Sürekli taşıyıcı bandının iş tezgahı olarak kullanılabilmesi bir önkoşul mu?”

Sürekli taşıma sürecinde yükün, iş tezgahı işlevini gören bir taşıyıcı yüzey üzerinde
bazı işlemlere tabi tutulması, yani taşıyıcının iş tezgahı olarak kullanımı kimi
zaman oldukça aranan bir özellik olmaktadır. Bu yüzden bu sorunun sorulmasına
gereksinim duyulmuştur.
18 – “Taşınacak yükün sıcaklık düzeyini belirtiniz.”

Taşınacak yükün sıcaklık düzeyinin sorulma gerekçesi ise, sürekli taşıyıcıların
taşıma yüzeylerinin sıcaklığa karşı olan dayanımlarının farklı farklı oluşudur.
KONSPRO’ya göre, yük sıcaklığı 70 0C’den küçükse normal, 70 0C’ye eşit ya da
ondan büyükse sıcak olarak tanımlanmaktadır.
19 – “Keskin kenarlı ve aşındırıcı yüklere karşı önlem olarak, band mukavemetinin

yüksek olması bir önkoşul mu?”
Sürekli taşıyıcılar için taşıyıcı organın mukavemeti, yükün sağlıklı olarak
taşınabilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu bağlamda bandlı sürekli taşıyıcılarda
da, taşıyıcı organ olan bandın mukavim olması kullanıcılar tarafından özellikle
istenebilmektedir.
20 – “Sürekli taşıyıcı bandının kolayca temizlenebilmesi özellikle isteniyor mu?”

Düzgün bir band hareketinin sağlanabilmesi, bandın aşınmasının önlenmesi ve
tesisin temiz tutulabilmesi için oldukça önemli olan band temizliği, bandlı sürekli
42
taşıyıcılar için en çok sıkıntı yaratan problemlerdendir. Dolayısıyla bandın kolayca

temizlenebilmesi, bu tür sürekli taşıyıcılar için önemli kriterlerdendir.
21 – “Taşıma sürecinde; ısıl işlem, kurutma, soğutma, yıkama, kumlama, boyama,

eleme v.s. ara proseslerden geçilecek mi?”
Günümüzde üretim maliyetlerinin düşürülmesine yönelik hedefler ve zaman
tasarrufu gerekçeleriyle, taşıma esnasında diğer bazı imalat işlemleri de
gerçekleştirilmektedir. Ancak ne var ki, her sürekli taşıyıcı türü, bu ara proseslere
uygunluk gösterememektedir. Dolayısıyla, sürekli taşıyıcı türleri için ayırt edici bir
özellik olması nedeniyle, bu sorunun sorulma ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Yukarıda açıklanan sorulara verilen yanıtların ardından, KONSPRO uygun sürekli

taşıyıcı türünü ya da türlerini ekrana getirmektedir (Şekil 4.4).
Şekil 4.4. KONSPRO’nun genel seçim aşamasının örnek sonucu

43
Eğer program tarafından genel seçim aşamasında, kullanıcı yanıtlarına uygun bir
sürekli taşıyıcı türü önerilemez ise, ekrana 10 adet sürekli taşıyıcı türünün
bulunduğu bir form gelmekte ve seçim, kullanıcının inisiyatifine bırakılmaktadır
(Şekil 4.5).
Şekil 4.5. Genel seçim aşamasında önerilebilecek bir sistem olmadığında ekrana
gelen form
Genel seçim aşaması sonucu önerilen sürekli taşıyıcı türünü ekrana getiren formda
‘ileri’ butonuna tıklandığında, özel seçim aşaması sorularını içeren form
görüntülenmekte (Şekil 4.6), önceki aşamada önerilen türe ilişkin sorular ise aktif
halde bulunmaktadır.
KONSPRO’nun özel seçim aşamasında sorulan sorular ve bu soruların sorulma

gerekçeleri aşağıda açıklanmaktadır.
44
Şekil 4.6. KONSPRO’nun özel seçim sorularının bulunduğu ekran
• “Seçilecek sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın başka birimlerine de

nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?”
‘Tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı’, ‘Çelik bandlı sürekli taşıyıcı’, ‘Tel bandlı
sürekli taşıyıcı’ ve ‘Yerçekimi ile taşıyan sürekli taşıyıcı’ sistemlerinin özel seçim
aşamalarında sorulan bu soruya verilecek yanıta göre, seçilecek sistemin sabit ya da
taşınabilir olması belirlenecektir.
• “Taşıma işlemi kaç derece eğimli hatta gerçekleştirilecektir? (Yatay taşıma

için “0” giriniz.)”
sürekli taşıyıcı’, ‘Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı’, ‘Dolaşan sürekli taşıyıcı’,
‘Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı’, ‘Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı’ ve
‘titreşimli ızgara’ sistemlerinin özel seçim aşamalarında sorulan bu soru ile,
kullanıcıdan taşıma doğrultusu ve –varsa- eğim açısı öğrenilmektedir. Zira, model
seçimi bu açı değerinden etkilenmektedir. Artan eğim açısı ile birlikte, taşınan yüke
bağlı olarak taşıma hızının da azaltılması önerilmektedir.
• “Taşınacak yükün kütlesi kaç kg’dır?”

45
Tüm sürekli taşıyıcı türlerinin akış diyagramlarında sorulan bu soru ile, taşınacak
yükün kütlesi sorgulanmaktadır. Taşınacak yükün kütlesi, seçilecek sürekli
taşıyıcının konstrüksiyonunu direkt olarak etkilemektedir.
• “Taşınacak yükün uzunluğu kaç cm’dir?”

Tüm sürekli taşıyıcı türlerinin akış diyagramlarında sorulan bu soru ile, taşınacak
yükün, taşıma doğrultusuna paralel yüzeyinin uzunluğu sorulmaktadır.
Şu nokta önemle belirtilmelidir ki; ‘salıncaklı elevatör’ler ve ‘sürükleyen zincirli

sürekli taşıyıcı’lar hariç diğer tüm türlerin ‘yük taşıma kapasiteleri’ ‘sürekli
taşıyıcının birim uzunluğuna karşılık gelebilecek maksimum yük miktarı’ ifadesiyle
tanımlanmakta ve kataloglarda (kg/m) olarak verilmektedir. Dolayısıyla, bu birimle
örtüşmek amacıyla, kullanıcıya; ‘taşınacak yükün kütlesi (kg) ve uzunluğu (cm)
sorulmakta, ardından bu değerler birbiriyle oranlanarak katalog değerleriyle
karşılaştırılabilir bir kavram elde edilmektedir.
• “Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir?”

Tüm sürekli taşıyıcıların özel seçim aşamalarında sorulan bu soru, taşınacak yük
genişliğinin, sürekli taşıyıcının taşıma organı genişliğini direkt olarak etkilediği
düşüncesinden doğmuştur. Bununla birlikte, band genişliği, band hızı ile beraber
taşıma debisini belirlemektedir.
• “Yük kaç m uzaklığa taşınacaktır?”

sürekli taşıyıcı’, ‘Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı’, ‘Dolaşan sürekli taşıyıcı’,
‘Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı’, ‘Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı’ ve
‘Titreşimli ızgara’ sistemlerinin özel seçim aşamalarında sorulan bu soru ile,
kullanıcıdan taşıma mesafesi öğrenilmektedir.
• “Taşıma işlemi süresince, her bir yükün hedefe kaç dakikada ulaşması
gerekmektedir?”
46
‘Yerçekimi kuvveti ile çalışan sürekli taşıyıcı’lar hariç olmak üzere, diğer tüm
sürekli taşıyıcı türlerinin akış diyagramlarında bulunan bu soru ile, kullanıcıdan,
yüklerin rotalarını kaç dakikada tamamlamaları gerektiği öğrenilmektedir.
Kullanıcıdan, ‘taşıma mesafesi’ ve ‘yüklerin taşınma süresi’ne ilişkin yanıtlar

alındıktan sonra, bu değerler birbirine oranlanarak (m/dak) cinsinden ‘taşıma hızı’
bulunmakta, bu sayede sürekli taşıyıcı kataloglarındaki hız değerleriyle kıyaslama
yapılabilmektedir.
• “Taşıma işlemi, gıda maddeleri üretimi yapan bir fabrikada mı

yapılacaktır?”
‘Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar’ın akış diyagramında bulunan bu soru ile,
kullanılması gereken band malzemesinin belirlenebilmesi amaçlanmaktadır. Şöyle
ki; gıda maddeleri üretimi sözkonusu ise, hijyenik bir taşıma işleminin
gerçekleştirilebilmesi için paslanmaz çelik band, diğer sektörlerde faaliyet gösteren
fabrikalarda ise karbon çelik band kullanımı önerilmektedir.
• “Yük kaç m yüksekliğe taşınacaktır?”

‘Salıncaklı elevatörler’in özel seçim aşamalarında sorulan bu soru ile, yükün dikey
doğrultuda çıkarılacağı yükseklik sorgulanmaktadır.
• “Taşıma debisinin sabit olması mı, değişken olması mı planlanıyor?”

Dolaşan sürekli taşıyıcıların akış diyagramında bulunan bu sorunun sorulma
gerekçesi, ‘Automated Electrified Monorail (A.E.M)’ ve ‘Power & Free’
sistemlerinden hangisinin daha etkin bir seçim olabileceğinin araştırılmasıdır. Zira,
A.E.M. sistemleri belirli sabit yollarda sabit debide taşıma için uygun olurken,
Power & Free sistemleri ise çok yönlü ve esnek taşımaya olanak tanımaktadırlar.
• “Taşıyıcı arabaların batarya kapasitesinin en az kaç saat olmasını

istiyorsunuz?”
47
‘Sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı’ sistemlerinin özel seçim aşamalarında bulunan

bu soru, taşınacak yükün kesintisiz bir biçimde akışı için oldukça önemli
olmaktadır.
• “Taşınacak yükün oturma yüzeyi uniform bir nitelik mi taşıyor?”

‘Yerçekimi kuvveti ile çalışan sürekli taşıyıcı’ların akış diyagramlarında bulunan
bu soru, kullanılacak taşıyıcı organın niteliğinin belirlenebilmesi amacıyla
sorulmuştur.
• “Enerji tüketiminin düşük olması özellikle isteniyor mu?”

‘Titreşimli ızgara’ların özel seçim aşamalarında yer alan bu soru ile, seçilecek
sürekli taşıyıcının kullanması gereken tahrik sisteminin saptanabilmesi
amaçlanmaktadır. Dengelenmemiş kütleli tahrik sistemleri, titreşim kuvvetini
oluşturmak gibi bir yükümlülükleri olan titreşim motorlarına oranla daha az enerji
tüketmektedirler.
Özel seçim aşaması sorularının da tamamlanmasından sonra, ekranda ‘ileri’

butonuna tıklandığında kullanıcı yanıtlarına uygun sürekli taşıyıcı marka ve
modellerinin, teknik verileri ile birlikte sunulduğu form görüntülenmektedir (Şekil
4.7).
48
Şekil 4.7. KONSPRO’nun özel seçim aşamasına ilişkin örnek bir sonuç
4.5 KONSPRO’nun Çalışması İle İlgili Örnekler
Bu bölümde, KONSPRO’nun çalışması ile ilgili olarak tasarlanan iki adet gerçeğe
yakın örnek senaryo temelinde, programın kullanımına ilişkin adımlar anlatılmıştır.
4.5.1 KONSPRO’nun çalışması ile ilgili redüktör fabrikası örneği
Bir redüktör fabrikasında, montajı biten redüktörlerin test alanına ve ambalajlama

birimine taşınabilmesi için, yük akışının operatöre gerek duyulmadan kontrol
edilebildiği bir sürekli taşıyıcı sisteminin kurulması düşünülmekte, ancak tercih
edilecek sistem konusunda kararsızlık yaşanmaktadır.
Sözkonusu taşıma işlemi kapsamında, uzunluğu 90 cm, genişliği 65 cm ve

yüksekliği 45 cm olan ve 310 kg kütlesindeki redüktörlerin önce yatay, daha sonra
49
yaklaşık 150 eğim açısıyla 6,5 m yukarıya doğru, ardından yine yatay olarak
taşınması öngörülmekte, gerek yatay, gerekse düşey doğrultuda doğrusal bir
karakteristiğe sahip olan taşıma rotasının toplam uzunluğunun ise 125 m’yi
bulacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca, makine parkının ve üretim birimlerinin geniş
kapsamlı olmasına ve üretim sistemlerinin modernizasyonu kapsamında işletmeye
zaman zaman yeni makinelerin gelmesine karşın fabrikanın zemin alanının artık
yetmemesi, fabrika yöneticilerini düşündürmektedir.
Redüktörlerin rotalarını 10 dakikada tamamlamaları normal kabul edilecektir.
Sözkonusu seçim probleminin KONSPRO isimli karar destek sistemi ile çözümüne
yönelik aşamalar aşağıdaki gibi olacaktır.
Kurulacak sürekli taşıyıcı sisteminin türü belli olmadığı için, öncelikle tür
seçiminin yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla programın ana sayfasında, “Genel
Seçim Aşaması” butonuna tıklanır (Şekil 4.8). Ardından ekrana, Şekil 4.9.’da
görülen “Yük tipini belirtiniz.” biçiminde, taşınacak yükün tipini sorgulayan sayfa
gelir. Bu sayfada ‘paketlenmemiş parça yük’ seçeneği işaretlendikten sonra, genel
seçime yönelik sorular sırayla yanıtlanır.
Şekil 4.8. KONSPRO’nun ana sayfasının ekran görüntüsü

50
Şekil 4.9. KONSPRO’nun yük tipi seçimine ilişkin ekran görüntüsü
Genel seçim aşamasının ilk sorusu, “Sürekli taşıma işleminin otomatik kontrollü
mü, operatör yardımıyla mı olmasını planlıyorsunuz?” şeklindeki sorudur.
Problemin tanımında, yük akışının operatör olmadan kontrol edilebilme koşulu
bulunduğundan bu soruya ‘kontrollü’ yanıtı verilir.
Sıradaki soru, “Seçilecek sürekli taşıyıcı, bir döküm mamul fabrikasında, taşıma ve
mamulü curuftan arındırma işlemlerinin aynı anda gerçekleştirilebilmesi amacıyla
mı kullanılacak?” sorusudur. Öyle bir amaç sözkonusu olmadığından ‘hayır’
seçeneği işaretlenir.
Bu yanıtın ardından, genel seçim sorularının bulunduğu ekranda, “Taşıma

doğrultusunu belirtiniz.” uyarısı aktif hale gelir. Problem açıklanırken, taşıma
doğrultusunun önce yatay, ardından 15 0 açı ile yukarı doğru eğimli ve sonra yine
yatay bir karakteristiğe sahip olacağı belirtildiği için, bu uyarıya ‘yatay ve / veya az
eğimli’ yanıtı verilir.
Aktif hale gelen diğer uyarı, “Taşıma mesafesini belirtiniz.” uyarısıdır.

Redüktörlerin taşınacağı toplam mesafe olan 125 m, KONSPRO’nun sayısal
prensiplerine göre ‘uzun’ niteliği taşıdığı için, bu uyarıya ‘uzun’ yanıtı verilir.
51
Sırada, “Yük ağırlığını belirtiniz.” biçimindeki uyarı vardır. 310 kg’lık redüktörler,
yine KONSPRO’nun sayısal prensiplerine göre ‘ağır’ niteliği taşıdığından, ‘ağır’
seçeneği işaretlenir.
Bu yanıtın ardından aktif hale gelen soru, “İzlenecek rota, düşey doğrultuda sık ve
dar radyüsler içeriyor mu?” sorusudur. Problemin tanımında, taşıma rotasının gerek
yatay, gerekse düşey doğrultuda doğrusal bir karakteristiğe sahip olduğu ifade
edildiği için, verilen yanıt ‘hayır’ olur.
Sırada, “İzlenecek rota, yatay doğrultuda eğrisel bir karakteristiğe sahip mi?”
sorusu bulunmaktadır. Bir önceki soruda olduğu gibi, problemin tanımında taşıma
rotasının gerek yatay, gerekse düşey doğrultuda doğrusal bir niteliğe sahip olduğu
bildirildiğinden, bu soruya da ‘hayır’ yanıtı verilir.
Bu yanıttan sonra, “İşlem sürecinde, taşıma ve boşaltmanın aynı anda yapılması

planlanıyor mu?” şeklindeki soru ile karşılaşılmaktadır. Problemin tanımında bu tür
bir plandan sözedilmediği için, bu soruya ‘hayır’ yanıtı verilir.
Sıradaki soru, “Seçilecek sürekli taşıyıcının otomasyona uyumlu olması bir önkoşul
mu?” biçimindeki sorudur. Otomasyona uyumluluk, problemin açıklanması
sürecinde bir önkoşul olarak tanımlanmadığı için, verilen yanıt ‘hayır’ olur.
Bu yanıtın ardından aktif hale gelen soru, “Seçilecek sürekli taşıyıcının sessiz
çalışması bir önkoşul mu?” sorusudur. ‘Sessiz çalışma’ kavramı, problemin
tanımında önkoşul olarak belirtilmediğinden, bu soruya ‘hayır’ yanıtı verilir.
Sırada, “Seçilecek sürekli taşıyıcının esneklik uyumu bir önkoşul mu?” şeklindeki
soru bulunmaktadır. Yine ‘esneklik’ özelliği de, bir önkoşul olarak tanımlanmadığı
için bu sorunun yanıtı da ‘hayır’ olmaktadır.
52
Bu yanıtın ardından ekranda, “Taşınacak yükün sıcaklık düzeyini belirtiniz.”

biçimindeki uyarı aktif hale gelmektedir. Test ve ambalajlama birimlerine taşınacak
olan redüktörler normal sıcaklıkta olacağı için, ‘normal’ seçeneği işaretlenir.
Sıradaki soru, “Mevcut zemin alanı, sürekli taşıma işlemi için yeterli mi?”
biçimindeki sorudur. Problemin tanımında, fabrika zemin alanının artık yeterli
olmadığına ilişkin görüşler bildirildiğinden, bu soruya ‘hayır’ yanıtı verilir. Verilen
bu yanıttan sonra ekranda aktif hale gelen soru ya da uyarının olmaması, genel
seçim aşaması sorularının bittiği anlamına gelmektedir. Genel seçim aşamasına ait
ekran görüntüsü Şekil 4.10.’da sunulmuştur.
Şekil 4.10. KONSPRO’nun genel seçim aşamasına ilişkin ekran görüntüsü
Genel seçim aşamasının tamamlanmasından sonraki adım, özel seçim aşamasının

da tamamlanarak, kullanıcı isteklerine en uygun ticari modelin belirlenmesidir.
Bu durumda ‘ileri’ butonuna tıklandığında ekrana, önerilen sürekli taşıyıcı türünün
‘dolaşan sürekli taşıyıcı’ olduğunu bildiren bir görüntü gelmektedir (Şekil 4.11). Bu
53
ekrandaki ‘ileri’ butonuna tıklandığında ise, özel seçim aşamasını başlamış

olmaktadır.
Şekil 4.11. KONSPRO’nun çözüm önerdiği sayfanın ekran görüntüsü
Özel seçim sorularının bulunduğu ekrandaki ilk aktif soru, “Taşıma debisinin sabit
olması mı, değişken olması mı planlanıyor?” biçimindeki sorudur. Problemin
tanımlandığı bölümde, birim zamanda taşınacak redüktör sayısının sabit olmasının
planlandığı belirtildiği için, ‘sabit’ seçeneği işaretlenir.
Bu yanıtın ardından aktif hale gelen soru, “Taşıma işlemi kaç derece eğimli hatta
gerçekleştirilecektir? (Yatay taşıma için “0” giriniz.)” sorusudur. Taşıma işlemi, 15
0
’lik rotayı kapsadığından, soruya ilişkin metin kutusuna ‘15’ değeri girilir.
54
Sıradaki soru, “Taşınacak yükün kütlesi kaç kg’dır?” biçimindeki sorudur.

Redüktörlerin her biri 310 kg olduğundan, soruya ilişkin metin kutusuna ‘310’
değeri girilir.
Aktif hale gelen diğer soru, “Taşınacak yükün uzunluğu kaç cm’dir?” sorusudur.
Redüktörlerin her biri 90 cm olarak belirtildiğinden, bu soruya ilişkin metin
kutusuna ‘90’ değeri girilir.
Sırada, “Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir?” şeklindeki soru bulunmaktadır.

Redüktörlerin her biri 65 cm genişliğe sahip olduğundan, bu soruya ilişkin metin
kutusuna ‘65’ değeri girilir.
Bu yanıtın ardından aktif hale gelen soru, “Yük kaç m uzaklığa taşınacaktır?”
olmaktadır. Problemin tanımında taşıma mesafesi 125 m olarak belirtildiği için,
soruya ilişkin metin kutusuna ‘125’ girilir.
Sıradaki soru, “Taşıma işlemi süresince, her bir yükün hedefe kaç dakikada
ulaşması gerekmektedir?” biçimindeki sorudur. Başlangıçta, redüktörlerin rotalarını
10 dakikada tamamlamalarının normal kabul edileceği bildirildiğinden, soruya
ilişkin metin kutusuna ‘10’ değeri girilir. Bu yanıttan sonra ekranda aktif hale gelen
soru ya da uyarının olmaması, özel seçim aşaması sorularının bittiğini
kanıtlamaktadır. Bu ekran görüntüsü Şekil 4.12’de verilmiştir.
55
Şekil 4.12. KONSPRO’nun özel seçim aşamasına ilişkin ekran görüntüsü
Bu sayfa üzerindeki ‘ileri’ butonuna tıklandığında, ekrana, verilen yanıtlara uygun

olan dolaşan sürekli taşıyıcıların marka ve modellerini sergileyen bir form gelmekte
ve bu sayfadaki modeller ilk maliyetlerine göre ucuzdan pahalıya doğru sıralanarak
sunulmaktadır. Bu bağlamda, Şekil 4.13’de görüldüğü gibi ilk sırada TKF markalı
ve OHC-1-06 model no.’lu sistem bulunmaktadır.

görüntüsü
56
4.5.2 KONSPRO’nun çalışması ile ilgili çikolata fabrikası örneği
Çikolata üretimi yapmak üzere kurulmakta olan bir fabrikada, çikolataların

ambalajlanmadan önceki süreçlerde, 20 m mesafede yatay doğrultuda taşınması için
sabit bir sürekli taşıyıcı sisteminin satın alınması planlanmaktadır. Düşünülen
sistem ise, taşınacak yükün çikolata olması nedeniyle, çikolataya tad ve koku
yönünden etki etmeyecek, hijyen konusunda kuşkuya yer vermeyecek, korozyon
riski taşımayacak ve kolayca temizlenebilecek bir tür olan ‘paslanmaz çelik bandlı
sürekli taşıyıcı’ sistemidir.
Taşıyıcı bandın herhangi bir noktasındaki enlemesine kesitten, uzun kenarı 12 cm,
kısa kenarı 6 cm, kütleleri ise 100 g olan çikolatalardan aynı anda 3 tanesinin
boylamasına geçmesi istenmekte, çikolataların birbirleriyle ve bandın kenarıyla
3’er cm mesafeli yerleştirilmeleri arzu edilmekte ve üretim planlaması açısından
çikolataların, rotalarını 4 dakikada tamamlamalarının yeterli olduğu
düşünülmektedir.
Bu bağlamda, seçim probleminin KONSPRO isimli karar destek sistemi ile

çözümüne yönelik aşamalar aşağıdaki gibi olacaktır.
Satın alınacak sürekli taşıyıcının türü belli olduğu için, program çalıştırılınca
ekrana gelen formda “Özel Seçim Aşaması” butonuna tıklanır (Şekil 4.14).
Devamında ekrana gelen diğer formdaki 10 adet sürekli taşıyıcı türü içerisinden
“çelik bandlı sürekli taşıyıcı” ifadesinin yanındaki seçim kutusu işaretlenerek yine
“İleri” butonuna tıklanır (Şekil 4.15). Bu işlemden sonra görüntülenen ve ‘çelik
bandlı sürekli taşıyıcı’nın sembolik bir fotografını içeren formda da ‘İleri’ butonuna
tıklandıktan sonra (Şekil 4.16) ekrana özel seçim aşamasının soruları gelir.
57
Şekil 4.14. KONSPRO’nun ana sayfasının ekran görüntüsü
Şekil 4.15. KONSPRO’da, kullanıcıdan hangi sürekli taşıyıcı türünü kullanmayı

istediğini öğrenmek için oluşturulan sayfanın ekran görüntüsü
58
Şekil 4.16. KONSPRO’da, kullanıcının kullanmayı planladığı sürekli taşıyıcı

türünün fotografının sunulduğu sayfanın ekran görüntüsü
Seçim sürecinin ilk sorusu; “Seçilecek çelik bandlı sürekli taşıyıcı modelini
fabrikanın başka birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?”
biçimindeki sorudur. Fabrika yönetimi tarafından, satın alınması düşünülen sürekli
taşıyıcının sabit olması istendiğinden, ‘hayır’ seçeneği işaretlenir.
İkinci soru ise, “Taşıma işlemi kaç derece eğimli hatta gerçekleştirilecektir? (Yatay
taşıma için “0” giriniz.) şeklindedir. Çikolataların yatay doğrultuda taşınması
öngörüldüğünden, soruya ilişkin metin kutusuna “0” değeri girilir.
Sıradaki soru, “Taşınacak yükün kütlesi kaç kg’dır?” sorusudur. Problemin

tanımlandığı safhadan yola çıkarak, yan yana boylamasına geçmesi istenen
59
çikolataların toplam kütlesi 3 x 100 = 300 g = 0,3 kg olduğu için, soruya ilişkin
metin kutusuna “0,3” değeri girilir.
Yanıtlanması gereken diğer soru, “Taşınacak yükün uzunluğu kaç cm’dir?”

biçimindeki sorudur. Taşınacak çikolataların uzunlukları 12 cm olduğundan, soruya
ilişkin metin kutusuna ‘12’ değeri girilir.
Sırada, “Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir?” şeklindeki soru vardır. Problemin
tanımında belirtildiği gibi, taşıyıcı bandın herhangi bir noktasındaki enlemesine
kesitten, genişlikleri 6’şar cm olan çikolatalardan yanyana 3 tanesinin geçmesi
istenmekte, bu ifadeden hareketle, aralarda bulunan 3’er cm’lik boşluklarla birlikte
30 cm’lik bir yük genişliği sözkonusu olmaktadır. Dolayısıyla, bu soruya ilişkin
metin kutusuna “30” değeri girilir.
Yanıtlanması gereken bir diğer soru; “Yük kaç m uzaklığa taşınacaktır?”

biçimindeki sorudur. Çikolataların 20 m uzaklığa taşınması öngörüldüğü için,
soruya ilişkin metin kutusuna ‘20’ değeri girilir.
Verilen bu yanıtın ardından, “Taşıma işlemi süresince, her bir yükün hedefe kaç
dakikada ulaşması gerekmektedir?” sorusuyla karşılaşılmaktadır. Problemin
tanımında, çikolataların, rotalarını 4’er dakikada tamamlamasının yeterli görüldüğü
belirtildiğinden soruya ilişkin metin kutusuna ‘4’ değeri girilir.
Şekil 4.17’de ekran görüntüsü verilmiş olan özel seçim aşamasının son sorusu;
“Taşıma işlemi, gıda maddeleri üretimi yapan bir fabrikada mı yapılacaktır?”
biçimindeki sorudur. Sözkonusu fabrikada çikolata üretimi yapılacağından, bu
soruya ‘evet’ yanıtı verilir.
Bu sorunun da böylece yanıtlanmasından sonra ekrana gelen formda, kullanıcı

yanıtlarına uygun olan çelik bandlı sürekli taşıyıcılar, marka ve model bazında
satınalma maliyetlerine göre ucuzdan pahalıya doğru sıralanmış durumda
60
görülmektedirler. Şekil 4.18’de de görüldüğü gibi, ilk sırada DORNER markalı ve

4100-300 model no.’lu sistem bulunmaktadır.
Şekil 4.17. KONSPRO’nun özel seçim aşamasına ilişkin ekran görüntüsü

görüntüsü
61
5. TARTIŞMA
Bu çalışma ile, hızlı, esnek, kaliteli ve düşük maliyetli üretim yapmada önemli bir
yeri olan malzeme taşıma sistemlerinin ve özelinde sürekli taşıyıcı sistemlerinin
seçimlerine yönelik ileride yapılabilecek çalışmalara bir ışık tutulması
hedeflenmiştir.
Geliştirilen karar destek sisteminin altyapısını oluşturan genel seçim ve özel seçim
akış diyagramları, konu ile ilgili uzmanların görüşleri ile kapsamlı bir literatür
taramasının sentezi sonucu şekillendirilmiştir.
KONSPRO’nun genel seçim ve özel seçim aşamalarında sorulan sorular, bu konuda

geliştirilen mevcut karar destek sistemlerindekilerden genel olarak farklılık
göstermektedirler. Şöyle ki; taşıma rotasının yatay ve düşey doğrultulardaki
karakteristiği, seçilecek sürekli taşıyıcının otomasyona uyumu, esnekliği,
gürültüsüz çalışabilme durumu, hijyenik bir taşıma işlemi gerçekleştirebilme
yetkinliği, iş tezgahı olarak kullanılabilirliği, taşıyıcı bandın dayanımı, kolayca
temizlenebilirliği ve taşıma sürecinde ara proseslerin sözkonusu olup olmadığı gibi
kavramlara ilişkin sorulara mevcut karar destek sistemlerinde rastlanılmamıştır.
Ancak bunlarla birlikte, önceki çalışmalarda sözkonusu olan alışılagelmiş seçim
sorularının çoğu, KONSPRO’da da kullanılmıştır.
Ayrıca bu çalışmayla birlikte, hep yığın yük taşıyan bir sürekli taşıyıcı olarak
bilinen titreşimli sürekli taşıyıcıların, parça yük taşıyan ve genellikle döküm
fabrikalarında kullanılan bir türü olan ‘titreşimli ızgara’ ilk kez bir karar destek
sisteminde yer almış olmaktadır.
Yine bu alanda ilk defa, eğimli taşımanın sözkonusu olduğu durumlar için taşıma
doğrultusuna yönelik olarak; ‘az eğimli’ ve ‘çok eğimli’ ayrımı gerçekleştirilmiştir.
Çalışmada mümkün olduğunca sayısal verilerden kaçınılmıştır. Çünkü sayısal

veriler, karar destek sisteminin güvenilirliğini ve verimliliğini zedelemektedir.
62
Örneğin, bir sürekli taşıyıcı türüne taşıyabileceği mesafe olarak 60 m niceliğinde

bir değer biçildiğinde, bu sürekli taşıyıcının yükü 61 m’ye dek taşıyabileceği
gerçeği gözardı edilmiş olmaktadır. Bu bağlamda, kullanıcı taşıma mesafesini 61 m
olarak girdiği takdirde, bu sürekli taşıyıcı doğrudan elenmektedir. Bunu önlemek
için akış diyagramlarında ‘niceliklerin bulanıklaştırılması’ yoluna gidilmiştir.
Çalışmada eksiklik olarak tanımlanabilecek durumlardan biri, genel seçim

aşamasında yükün sıcaklık düzeyinin sorgulandığı soruda, alternatif yanıtlar
içerisinde ‘soğuk’ seçeneğinin olmamasıdır. Zira, taşıyıcı organın yüksek
sıcaklıklara olduğu gibi, düşük sıcaklıklara karşı dayanımları da sınırlı olabilir.
Eleştirilebilecek bir diğer konu, taşıma doğrultusunun sorgulanması noktasında,

seçilebilecek yanıtlar içerisinde ‘aşağı doğru eğimli’ alternatifinin bulunmayışıdır.
Özellikle kırılgan yüklerin aşağı doğru eğimli olarak taşınması işlemi, dikkate
değer bir nitelik taşıyabilir.
Çalışma sürecinde en fazla sıkıntıya düşülen konulardan biri de fiyat konusudur.

Çünkü sürekli taşıyıcılar uç uca eklenerek oluşturulan uzun ya da yüksek sistemler
olduklarından, fiyatlandırılmalarını etkileyen çok sayıda unsur bulunmaktadır. Bu
konuda, gerek ziyaret edilen, gerekse telefon ve elektronik posta aracılığıyla
iletişim kurulan yurtiçi ve yurtdışı firmalardan da, hem fiyatlandırmaya etki eden
faktörlerin çokluğundan, hem de işletme prensibi gereği resmi fiyat teklifi talebi
olmadan herhangi bir fiyat bilgisi verilemeyeceği nedenlerinden dolayı bir bilgi
alınamamıştır. Bununla birlikte, yurt dışındaki sürekli taşıyıcı imalatçılarının
internet sayfalarından elde edilen kataloglardan yararlanarak oldukça az bir
miktarda birim fiyat (USD/metre) bilgisine ulaşılabilmiştir.
Tezin oluşum sürecinde, taşınacak yükün parça yük olduğu varsayımı ile hareket
edilmiştir. Bu varsayıma ilişkin parça yük kavramı ise; ‘birim yük’, ‘paketlenmiş
parça yük’ ve ‘paketlenmemiş parça yük’ biçimlerinde ayrık olarak irdelenmiştir.
63
KONSPRO’nun ‘Özel Seçim’ aşamasında sözkonusu olan “Taşınacak yükün

kütlesi kaç kg’dır?” ve “Taşınacak yükün uzunluğu kaç cm’dir?” soruları, marka ve
modeli belirlenecek olan sürekli taşıyıcının yük kapasitesi değeriyle bir
karşılaştırma yapabilmeye yöneliktir. Ancak, büyük makine parçaları, paletler,
koliler veya daha küçük boyutlu olmakla birlikte taşıyıcı organ üzerinde homojen
bir yük dağılımı sağlayabilen parça yükler bu program için çok uygun olmasına
rağmen, heterojen bir yük dağılımına neden olan cıvata, somun gibi oldukça küçük
boyutlu yüklerin, programın kullanımı sırasında sorun yaratabileceği anlaşılmıştır.
Dolayısıyla KONSPRO’nun kullanımında üretim sürecinin yapısının önemli olduğu
gözlenmiş ve yukarıda ilk anılan yük tipi için, geliştirilen karar destek sisteminin
daha uygun olduğu kanısına varılmıştır.
64
6. SONUÇ VE ÖNERİLER
Fabrika ortamında parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların seçimine yönelik bir karar
destek sisteminin geliştirilmesini esas alan bu çalışma, gerek içerdiği sürekli
taşıyıcı türleri yönünden, gerekse genel seçim ve özel seçim aşamalarında
kullanılan kriterler yönünden farklı bir nitelik taşımaktadır.
Kapsamında, konu ile ilgili endüstriyel uygulamaları da bulunduran bu çalışmada,

hızlı, esnek, kaliteli ve düşük maliyetli üretim sürecinde önemli bir yeri olan sürekli
taşıyıcıların seçimlerine yönelik olarak ileride yapılabilecek araştırmalara bir ışık
tutulması hedeflenmiştir.
Aslında bu konuda literatürdeki çalışmalar, genelde çok kriterli karar verme

yöntemleri geliştirmeye yönelik olmuştur. Çok kriterli karar verme yöntemleri, nitel
ve nicel verileri birlikte değerlendirebilen yöntemler olmaları nedeniyle sürekli
taşıyıcıların seçimi konusunda önemli bir avantaj sağlamaktadırlar. Bununla
birlikte, karar destek sistemleri, oluşturulan veritabanının gereksinimlere göre
yönlendirilmesi sonucunda uygun seçimler elde etmeye olanak tanımaktadırlar. Öte
yandan seçilecek sistemin maliyeti de son derece önemli olduğundan, ekonomik
analiz modelleri özellikle uzun vadede sistemin ekonomikliği konusunda fikir
vermesi açısından önem taşımaktadır. Ancak sürekli taşıyıcıların ekonomik
analizlerini yapabilmek için gerekli olan fiyat bilgilerinin temini oldukça zordur.
Bu bağlamda, sürekli taşıyıcıların seçimi konusunda çok kriterli karar verme
yöntemleri, karar destek sistemleri ve –gerekli fiyat bilgilerine ulaşıldığında
oluşturulabilecek- ekonomik modellerin herbiri tek başına önemli anlamlar ifade
etmekle beraber, bu yöntemlerin hepsini içinde bulunduran bir model oluşturarak
çözüme gitmek, en uygun yol olacaktır.
Her tür işyerinde, her tür yükün taşınabilmesi için kullanılabilecek sistemlerin
seçimlerine yönelik karar destek sistemlerinin geliştirilmesine ilişkin çalışmalarda
bu tez kaynak olarak kullanılabilir.
65
Gereksinim duyulursa; yeraltı maden işletmeleri, tahıl depoları, havaalanları gibi

tesisler ile maden cevheri, un, kum, moloz, şeker v.s. yığın yük taşıma işlemleri de
çalışma kapsamına dahil edilebilir. Bu takdirde, sözkonusu çalışma, daha da gelişen
veritabanı ve daha renkli taşıma sistemi yelpazesi ile farklılığını koruyacaktır.
66
KAYNAKLAR
1. White, A.J., Apple, J.M., “Material Handling Requirements are Altered

Dramatically by CIM Information Link”, Industrial Engineering, 42-48
(1985).
2. Tompkins, J.A., White, A.J., Bozer, Y.A., Frazelle, E.H., Tanchoco, J.M.A.,
Trevino, J., “Facilities Planning 2nd Edition”, John Wiley & Sons, New
York, (1996).
3. Demirsoy, M., “Transport Tekniği (İletim Makinaları) Cilt 2, 3. Baskı”,

Birsen Yayınevi, İstanbul, (1997).
4. Lashkari, R.S., Boparai, R., Paulo, J., “Towards an Integrated Model of

Operation Allocation and Material Handling Selection in Cellular
Manufacturing Systems”, International Journal of Production Economics,
87 : 115-139 (2004).
5. Zebisch, H.J., “Taşıma Tekniği 2 – Sürekli Taşıyıcılar”, Çevirenler :

Cengiz, D., Sönmez, N., Arpaz Matbaacılık Tesisleri, İstanbul
6. Tompkins, J.A., White, J.A., “Facilities Planning”, Wiley, New York,

(1984).
7. Sule, D.R., “Manufacturing Facilities : Location, Planning and Design 2nd

Edition”, PWS Publishing Company, Boston, (1994).
8. Hamann, T., “Le Probleme D’agencement Des Ressources A L’interieur

Des Cellules Des Systemes De Production”, Ph.D. Thesis, INRIA Lorraine,
(1992).
9. Egbelu, P.J., “Concurrent Specification of Unit Load Sizes and Automated

Guided Vehicle Fleet Size in Manufacturing System”, International
Journal of Production Economics, 29 : 49-64 (1993).
10. Egbelu, P.J., “Economic Design of Unit Load-based FMSs Employing

AGVs for Transport”, International Journal of Production Research, 31
(12): 2753-2776 (1993).
11. Usher, J.S., Kamal, A.H., Kim, S.W., “A Decision Support System for
Economic Justification of Material Handling Investments”, Computers &
Industrial Engineering, 39 : 35-47 (2001).
12. Strecker, L.M., Crooks, P., “A Material Handling Industry Case Study”,
The Material Handling Institute, 1-35 (1989).
67
13. Kulwiec, R.A., “Basics of Material Handling”, The Material Handling

Institute, 8-18, 32-33 (1992).
14. Matson, J.O., Mellichamp, J.M., Swaminathan, S.R., “EXCITE : Expert

Consultant for in – Plant Transportation Equipment”, International Journal
of Production Research, 30(8) : 1969-1983 (1992).
15. Gabbert, P.S., Brown, D.E., “A Knowledge-based Approach to Materials

Handling System Design in Manufacturing Facilities”, Proceedings of the
1987 Annual International Industrial Engineering Conference,
Washington DC, 445-451 (1987).
16. Yaman, R., “A Knowledge-Based Approach for Selection of Material

Handling Equipment and Material Handling System Pre-design”,
Turkish Journal of Engineering & Environmental Sciences, 25 : 267 –
278 (2001).
17. Chu, H.K., Egbelu, P.J., Wu, C.-T., “ADVISOR : A Computer-Aided

Material Handling Equipment Selection System”, International Journal of
Production Research, 33 (12): 3311-3329 (1995).
18. Cho, C., “Design of a Web-based Integrated Material Handling System for
Manufacturing Applications”, Ph. D. Thesis, Iowa State University, Iowa,
(2001).
19. Nasr, H.N., “Expert System Techniques Applied to Engineering Problems :

A Prototype System for Material Handling”, Unpublished Thesis,
University of Houston, Houston, (1984).
20. Cole, J.H., Lee, W.D., Teschke, G., “MOVE : A Planning Assistant for
Material Handling”, Engineering Costs and Production Economics, 12 :
134-152 (1987).
21. Gabbert, P.S, Brown, D.E., “Knowledge-based Computer Aided Design of

Materials Handling Systems”, IEEE Transactions on Systems, Man and
Cybernetics, 19 (2): 188-196 (1989).
22. Fisher, E.L., Farber, J.B., Kay, M.G., “MATHES : An Expert System for
Material Handling Equipment Selection”, Engineering Costs and
Production Economics, 14 : 297-310 (1988).
23. Honng, W.L., “MATHES II : An Expert System for Material Handling

Equipment Selection”, Unpublished Thesis, North Carolina State
University, North Carolina, (1990).
24. Attia, F., Hosny, O., Ramu, S., Chawla, N., “EMHES - An Expert System
for Material Handling Equipment Selection”, Fourth International
68
Conference on Artificial Intelligence and Expert Systems Applications

EXPERSYS-92, Houston, 407–412, (1992).
25. Bookbinder, J.H., Gervais, D., “Material-Handling Equipment Selection Via

An Expert System”, Journal of Business Logistics, 13 (1): 149-172,
(1992).
26. Welgama, P.S., Gibson, P.R., “An Integrated Methodology for Automating
the Determination of Layout and Material Handling Systems”,
International Journal of Production Research, 34 (8): 2247-2264 (1999).
27. Kim, K.S., Eom, J.K., “An Expert System for Selection of Material
Handling and Storage Systems”, International Journal of Industrial
Engineering, 4 (2): 81-89 (1997).
28. Fonseca, D.J., Uppal, G., Greene, T.J., “A Knowledge-based System for
Conveyor Equipment Selection”, Expert Systems with Applications, 26 :
615-623 (2004).
29. İpek, A.Ö., “Malzeme Taşıma Sistemlerinin Seçilmesine Yönelik Bir

Uzman Sistem Geliştirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2004).
30. Yurdakul, M., İpek, A.Ö., “Malzeme Taşıma Sistemlerinin Seçilmesine

Yönelik Bir Karar Destek Sistemi Geliştirilmesi”, Gazi Üniversitesi
Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20 (2): 171-181 (2005).
31. Kulak, O., “A Decision Support System for Fuzzy Multi-attribute Selection
of Material Handling Equipments”, Expert Systems with Applications, 29 :
310-319 (2005).
32. Park, Y.B., “ICMESE : Intelligent Consultant System for Material Handling
Equipment Selection and Evaluation”, Journal of Manufacturing Systems,
15 (5): 325-333 (1996).
33. Chan, F.T.S., “Design of Material Handling Equipment Selection System :

An Integration of Expert System with Analytic Hierarchy Process
Approach”, Integrated Manufacturing Systems, 13 (1): 58-68 (2002).
69
EKLER
70
EK-1. PARÇA YÜK TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Tahrikli
Tekstil/Kauçuk Bandlı Çelik Bandlı Tel Bandlı Uzuvlu Bandlı Salıncaklı Elev. Dolaşan st. Sürükleyen Zincirli Yerçekimi Titreşimli Izgara
Makaralı
Birim yük X X X X X X X X X
Yük tipi
Paketlenmiş parça yük X X X X X X X X
Paketlenmemiş parça yük X X X X X X X X X
Yatay X X X X X X X X X
Taşıma
Az eğimli X X X X X X X X
doğrultusu
Fazla eğimli X X
dikey X
Taşıma Kısa X X
mesafesi Orta X
uzun X X X X X X
Hafif / orta ağır X X X X X X
Yük ağırlığı
ağır X X X X
Küçük / orta X X X X X X
Yük hacmi
büyük X X X X
Normal X X X X X X X
Yük sıcaklığı
sıcak X X X
Manuel
Operasyon
Yarı programlanabilir X X X X X X X X X X
Düzgün X X X X X X X X X X
rota
eğrisel X X X X X X X X
Keskin, aşındırıcı X X X X X X
Yük niteliği Yumuşak, aşındırıcı
X X X X X X X X X X
değil
Sağlam X X X X X X X X X X
Yükün yapısı
kırılgan X X X X X X
Ara proseslerden geçebilme X X X
Yükün oturma düzgün X X X X X X X X X X
yüzeyi Düzgün değil X X X X X X X X
Kontrol edilebilir X X
kontrol
Kontrol edilemez X X X X X X X X
Hijyenik taşıma X X
esneklik X X
71
EK-2. PARÇA YÜK TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN AVANTAJLARI, DEZAVANTAJLARI VE KULLANIM YERLERİ
Avantajları Dezavantajları Kullanıldıkları yerler
Döküm fabrikaları, havaalanları, depolar, posta idareleri, gıda endüstrisi ve birçok endüstri
*Yüksek taşıma debisi - *Uzun taşıma mesafesi - *Basit konstrüksiyon - *Düşük sistem ağırlığı - *Kolay *Çalışma sırasında sürekli temizlenme gerekliliği
Tekstil / Kauçuk Bandlı Sürekli dalı
bakım - *Az aşınma - *Küçük tahrik gücü ihtiyacı
Taşıyıcı
*Yük ile taşıma yüzeyi arasında herhangi bir etkileşimin olmaması - *Paslanmanın sözkonusu olmaması -
*Yüksek band mukavemeti - *Kolay band temizliği - *Yüksek korozyon dayanımı - *Kokusuzluk - *Bandın çarpma ve darbeye karşı hassasiyeti
Gıda, kimya ve konserve endüstrileri, salhaneler v.s.
Çelik Bandlı Sürekli Taşıyıcı *Max. hijyen - *Tekstil/kauçuk bandlardan daha ucuz olmaları - *Titreşimsiz, sakin taşıma - *İş tezgahı *Hassas bir montaj ve koruma teçhizatına gerek
olarak kullanılabilme - *Yüklerin kolayca band üzerinde ileri-geri sürülebilmesi - *Bandda aralık ve duyulma
bağlantı yerleri olmadığından, yükün herhangi bir şekilde takılma ve girme olasılığının bulunmaması
Yüksek sıcaklıklardaki sertleştirme, normalizasyon ve kurutma fırınları, un ürünleri işletmeleri

*1000 0C sıcaklığa dayanabilme - *Ara proseslerden geçebilme - *Yük ile taşıma yüzeyi arasında
*Temizliklerinin sorun yaratması v.s.
Tel Bandlı Sürekli Taşıyıcı herhangi bir etkileşimin olmaması - *Paslanmanın sözkonusu olmaması
*Yüksek ilk maliyet - *Komplike yapım tarzı - *Ağır

*Çok sıcak yükleri de taşıyabilme - *Ara proseslerden geçebilme - *Diğer bandlı sürekli taşıyıcılardan
bir sistem olması
daha büyük eğim açıları - *Büyük taşıma gücü - *Uzun taşıma mesafesi - *Sık ve dar radyüslerde Demir-çelik, kimya, makine sanayii ve birçok endüstri dalı
Uzuvlu Bandlı Sürekli Taşıyıcı *Yüksek tahrik gücü sarfiyatı - *Mafsalların arıza
kullanılabilme - *Diğer bandlı sürekli taşıyıcılara göre daha yüksek çalışma emniyeti - *Büyük taşıma
ihtimali
yüksekliği - *Sessiz çalışma ortamı - *Taşıma ve boşaltmanın aynı anda yapılabilmesi
Salıncaklı Elevatör *Yükleme ve boşaltma işlemlerinin, sistemin hareketi esnasında otomatik olarak yapılabilmesi - *Büyük *Salınım olması
Kağıt, boru endüstrileri v.s., dövme sanayi
taşıma gücü - *Kapasite arttırıcı sistemler olduklarından, kısa zamanda kendilerini amorte etmeleri
*Üst hacmin kullanılmasıyla, zemine bağlı olmayan taşıma - *Fabrikada açık bir görüş alanının elde
edilmesi - *Ara proseslerden geçebilme *Sallanan yüklerden dolayı, tel örgülerle emniyet
*Düşük ilk maliyet - *Uzaysal taşıma - *Çok uzun taşıma mesafesi - *Yükün kütle ve boyutlarının önlemleri alınmasının gereği Saat, mobilya, buzdolabı fabrikaları, depolar, imalat ve montaj birimleri, gıda endüstrisi,
Dolaşan Sürekli Taşıyıcı
önemli olmaması - *Esneklik - *Fabrika birimleri arasında iyi bir bağlantı olanağı vermesi - *Askıların *Genel olarak gürültülü çalışma otomotiv sanayi, galvanizleme tesisleri ve birçok endüstri dalı
yüke ve iş prosesine uymaları - *Kapalı yerlerde çalışabilme - *Varolan binalara fazla masraf yapmadan
monte edilebilme - *Çalışma hacmini bütün yönlerden tarayabilmeleri
*Otomatik hedef ayar sistemlerine sahip olmaları - *Virajlı yollarda taşıyabilme - *Zemin altına sonsuz
*Zeminin kullanımı - *Zeminaltı kanallarının kirlenme
zincirin yerleştirilebilmesi için - küçük bir hacim gereksinimi - *Kolay montaj - *Sabit taşıma hızı -
tehlikesi - *Karışık bir işletme görüntüsüne neden Kağıt fabrikaları, pres levha işletmeleri v.s.
Sürükleyen Zincirli Sürekli Taşıyıcı *Salınımsız yük, dolayısıyla güvenlik - *Esneklik - *Kolay bakım - *Yükün herhangi bir yerde sisteme
olmaları
asılabilmesi ya da tekrar alınabilmesi - *Mevcut bina ve tesislere kolayca yerleştirilebilmeleri - *Sabit
iletim hızı
*Oturma yüzeyi düzgün olmayan yüklerin
*Sakin, sarsıntısız taşıma - *Düşük sistem ağırlığı - *Kolay montaj - *Ucuzluk - *Servise pek ihtiyaç
taşınamaması
duyulmaması - *İş masası olarak kullanılabilme - *Basit konstrüksiyon - *Kolay bakım - *Güvenli Birçok endüstri dalı
Yerçekimi ile Sürekli Taşıyıcı
çalışma - *Düşük enerji sarfiyatı - *Ekonomiklik - *Virajlı yollarda taşıyabilme
*Oturma yüzeyi düzgün olmayan yüklerin

*Uzun taşıma mesafesi Birçok endüstri dalı
Tahrikli Makaralı Sürekli Taşıyıcı taşınamaması
*Sıcak yüklerin de taşınabilmesi *Kısıtlı kullanım alanı Döküm fabrikaları

Titreşimli Izgara
72
EK-3. ICMESE’NİN SÜREKLİ TAŞIYICI SEÇİMİNE YÖNELİK AKIŞ DİYAGRAMI
Dikey yukarı
kovalı
1 – zemin alanı
2 – malzeme yapısı
3 – operasyon kontrolü
4 – hareket mesafesi
Dikey aşağı
5 – hareket yönü
oluklu 6 – oturma yüzeyi
7 – malzeme ağırlığı
8 – parça yük tipi
9 – çatı yüksekliği
Parça yük
8 paketlenmemiş 2 dayanıklı 1 mevcut 5
çok kısa / kısa sz
Yatay / eğimli
4 kontrol edilebilir sz
düzgün tekerlekli
orta / uzun 3 hafif
6
düzgün değil bandlı
kontrol edilemez 7
düzgün makaralı
orta ağır
6
düzgün değil kuşaklı
çok kısa / kısa çözüm yok
Dikey
kombinasyonlar 4 kontrol edilebilir dolaşan
yüksek 3
kontrol edilemez dolaşan
orta / uzun 9
düşük çözüm yok
sz : sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı

73
EK-4. MHESA’NIN SÜREKLİ TAŞIYICI SEÇİMİNE YÖNELİK AKIŞ DİYAGRAMI
1 – parça yük tipi

2 – hareket yönü
3 – malzeme yapısı
4 – operasyon kontrolü
sağlam oluklu 5 – oturma yüzeyi
aşağı eğimli 3
6 – malzeme ağırlığı
kırılgan çözüm yok
düzgün tahrikli makaralı
zemin alanı : mevcut 1 paketlenmiş 2

kontrol edilebilir 5
>=100 kg kuşaklı
düzgün değil 6
<100 kg bandlı
yatay / eğimli 4
düzgün yerçekimi ile

(makaralı)
kontrol edilemez 5
düzgün değil tekerlekli

74
EK-5. DESIGNER’IN SÜREKLİ TAŞIYICI SEÇİMİNE YÖNELİK AKIŞ DİYAGRAMI
1 – operasyon
hafif küreli 2 – hareket tipi
3 – çatı yüksekliği
4 – birim yük ağırlığı
zeminüstü 4 orta tekerlekli 5 – hareket mesafesi
6 – birim yük hacmi
ağır 7 – hareket hızı
makaralı
8 – oturma yüzeyi
manuel 2 eğimli olukl
yukarıda çözüm yok
hafif / orta bandlı

kısa 4
parça 1 ağır makaralı
düzgün tekerlekli
hafif
zeminüstü / 6
eğimli 5
düzgün değil bandlı
küçük / orta 7
düzgün makaralı
orta ağır
6
orta / uzun 6
düzgün değil kuşaklı
yarı
programla 2
nabilir geniş sz
birim yük tipi düşük çözüm yok
yukarıda 3 hafif bandl
yüksek 4 orta dolaşa
ağır dolaşa
hafif / orta olukl

eğimli 4
manuel 2 ağır makaralı
değil çözüm yok
yığın 1
hafif bandl
yarı sz : sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı
programla 4
nabilir orta / ağır kuşaklı
75
EK-6. SÜREKLİ TAŞIYICILARIN SEÇİMİNE YÖNELİK ENDÜSTRİYEL

UYGULAMALAR
Bu bölümde, yurtiçi ve yurtdışında sürekli taşıyıcı sistemleri imalatını

gerçekleştiren firmalardaki uzmanlardan, şahsen görüşme ya da e-posta aracılığıyla
iletişim kurma neticesinde alınan görüşler açıklanmıştır. Bu görüşlerden, hazırlanan
karar destek sisteminin altyapısını oluşturan sürekli taşıyıcı seçim kriterlerinin
belirlenmesinde ve genel seçim ile özel seçim algoritmalarının meydana
getirilmesinde önemli ölçüde yararlanılmıştır.
Konu ile ilgili olarak görüşülen uzmanlardan biri, Beylikdüzü / İstanbul’da faaliyet
gösteren KONTECH Mühendislik, Makina ve Konveyör Sistemleri San. Tic. Ltd.
Şirketi’nin Genel Müdürü - Makine Mühendisi Okan Bıyık olmuştur. Kendisine,
imal ettikleri sürekli taşıyıcıların ayırt edici özellikleri ve müşterilerinin sürekli
taşıyıcı seçiminde gözönünde bulundurdukları kriterler hakkında danışılmıştır. Sn.
Bıyık, taşıma mesafesi, seçilecek sürekli taşıyıcının gövde malzemesi, planlanan
taşıma hızı düzeyi, taşınacak yükün kütlesi, taşıma doğrultusu, eğimli çalışma
sözkonusu ise eğim açısı, çalışma ortamı, taşıma işlemi sürecinde ara proseslerden
geçilip geçilmeyeceği, taşınacak yükün sıcaklığı, taşınacak yükün niteliği, taşınacak
yükün boyutları, yükleme durumu (statik / dinamik), taşıyıcı organ malzemesi gibi
kriterlerin seçimde önemli olduğunu belirtmiştir.
Bu bağlamda bir örnek çalışma, Amerika Birleşik Devletleri’nin Wisconsin

eyletinde sürekli taşıyıcı türleri imal eden DORNER isimli firmanın uzmanlarından
temin edilmiştir. Bu örnek çalışma kapsamında, DORNER firmasının uzmanlarının,
bandlı sürekli taşıyıcı satınalmak için gelen bir müşteriye sordukları sorular ve
müşteriden alınan yanıtlar şu şekildedir:
• Taşınacak yükün genişliği kaç inch’tir? (14”)
• İstenen bandlı sürekli taşıyıcının bir modülünün uzunluğu kaç feet olabilir?
(6 ft)
• Maksimum taşıma hızı kaç feet/dakika olmalıdır? (250 ft/dak)
76
• Taşınacak yükün kütlesi kaç libre’dir? (150 lb)

• Taşıma doğrultusunu belirtiniz. (önce eğimli, sonra yatay doğrultuda
taşıma)
• Tahrik sisteminin lokasyonunu belirtiniz. (sondan tahrik)
Sorulan sorulara parantez içerisindeki yanıtlar verildiğinde, DORNER firmasının
uzmanları LPZ model kod’lu tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcıyı
önermektedirler.
DORNER firmasının uzmanlarının, yerçekimi ile taşıyan sürekli taşıyıcı satışında

bir müşteriye sordukları sorular ve müşteriden alınan yanıtlar ise şöyledir :
• Sözkonusu taşıyıcının bir modülünün uzunluğu kaç feet olabilir? (12 ft)
• Taşınacak yükün kütlesi kaç libre’dir? (80 lb)
Bu sorulara parantez içindeki yanıtlar verildiğinde, DORNER firmasının uzmanları
2200 model no.’lu yerçekimi ile taşıyan sürekli taşıyıcıyı önermektedirler.
Hadımköy / İstanbul’da sürekli taşıyıcı imal eden MİMSAN Konveyör Ltd.

Şirketi’nin yetkilisi Kenan Mete, portföylerindeki müşterilerin sürekli taşıyıcı
seçiminde, taşınacak yükün niteliği, seçilecek sürekli taşıyıcının boyutlarının
tahminen hangi ölçülerde olmasının planlandığı, planlanan taşıma hızı düzeyi,
taşınacak yükün kütlesi, gıda sektörü sözkonusu ise hijyenik taşıma için gereken
taşıyıcı yüzey malzemesi, çalışma ortamı, taşıma doğrultusu ve eğer eğimli taşıma
sözkonusu ise eğim açısı gibi kriterleri gözönünde bulundurduklarını ifade etmiştir.
Bu konu ile ilgili olarak bir başka örnek, Offenbach / Almanya’da faaliyet gösteren
ve sürekli taşıyıcı türleri imal eden DMW-FREDENHAGEN firmasından
sağlanmıştır. Buna göre, firma uzmanları, kendilerinden dolaşan sürekli taşıyıcı
talebinde bulunan bir müşterilerine şu soruları sormuşlardır :
• A.E.M. (Automated Electrified Monorail) sistemini mi, yoksa Power & Free
sistemini mi tercih etmektesiniz? (A.E.M.)
77
• Taşıma doğrultusunu ve eğimli taşıma sözkonusu ise eğim açısını belirtiniz.

(150)
• Taşınacak yükün kütlesi kaç kg’dır? (500 kg)
• Sistemde kaç inch’lik trolley kullanmayı planlıyorsunuz? (4”)
• Taşıma hızının kaç m/dak olmasını planlıyorsunuz? (45 m/dak)
• Taşınacak yükün boyu kaç cm’dir? (100 cm)
Yukarıdaki sorulara parantez içindeki yanıtlar verildiğinde, DMW-
FREDENHAGEN firmasının uzmanları EOM-5-015 model kod’lu dolaşan sürekli
taşıyıcıyı önermektedirler.
Krauthausen / Almanya’da bulunan GEPPERT isimli imalatçı firmanın uzmanları

ise, uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı satınalmak için kendilerine gelen bir müşteriye
aşağıdaki soruları sormuşlardır. (Müşterinin verdiği yanıtlar parantez içerisinde
gösterilmiştir.)
(yataydan 600 eğimli hatta taşıma)
• Taşıyıcı yüzeyin 1 m’sine düşen yük kaç kg olacaktır? (20 kg/m)
• Taşınacak yükün genişliği kaç mm’dir? (500 mm)
Verilen yanıtlar neticesinde, GEPPERT firmasının uzmanları müşteriye GAL-60-Z
model kod’lu uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcıyı önermişlerdir.
Bir diğer uzman görüşü de, üretimini Yakacık / İstanbul’da sürdüren SETA
Mühendislik - Makine İmalat San. A.Ş. firmasının yetkilisi Engin Gençağ’dan
alınmıştır. Sn. Gençağ, sürekli taşıyıcı sistemlerinin seçiminde rol oynayan pek çok
değişkenin sözkonusu olduğunu, sürekli taşıyıcı türlerinin büyük oranda çeşitlilik
gösterdiğini, ancak ana kriterler olarak; taşınacak yükün niteliği, taşınacak yükün
kütlesi, taşınacak yükün genişliği, planlanan taşıma hızı düzeyi, taşıma doğrultusu
ve eğimli taşıma sözkonusu ise eğim açısı, taşıma işleminin zemin üzerinde mi,
tavan hacminde mi yapılmasının planlandığı, çalışma ortamının koşulları, taşıma
78
rotası, taşıma yüksekliği, taşıyıcı organın dayanımı gibi faktörlerin oldukça önemli
olduğunu beyan etmiştir.
Bu konu ile ilgili olarak bir başka örnek, Amerika Birleşik Devletleri’nin North
Carolina eyaletinde sürekli taşıyıcı imal eden EASI firmasından alınmıştır. Bu
örnek çalışmaya göre EASI firmasının uzmanları, kendilerine tel bandlı sürekli
taşıyıcı satınalmak için gelen bir müşteriye şu soruları sormuşlardır :
(yatay hatta taşıma)
• Taşıyıcı yüzeyin 1 feet’ine düşen yük kütlesi kaç libre civarındadır? (75 lb)
• Taşıma hızının kaç ft/dak olmasını planlıyorsunuz? (60 ft/dak)
Sorulan sorulara parantez içindeki yanıtlar verildiğinde, EASI firmasının uzmanları
RW 196 model kod’lu tel bandlı sürekli taşıyıcıyı önermişlerdir.
Sürekli taşıyıcıların seçim sürecine yönelik bir diğer örnek çalışma, Hambühren /
Almanya’da sürekli taşıyıcı imal eden NERAK firmasından temin edilmiştir. Buna
göre, firma uzmanları, kendilerinden salıncaklı elevatör talebinde bulunan bir
müşterilerine şu soruları sormuşlardır :
• Sistemde aynı anda taşınacak toplam yükün kütlesi kaç kg’dır? (2000 kg)
• Sistemin her bir platformunun kapasitesi en az kaç kg olmalıdır? (90 kg)
• Yükün taşınacağı yükseklik kaç m’dir? (10 m)
• Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir? (150 cm)
• Taşınacak yükün uzunluğu kaç cm’dir? (120 cm)
Bu sorulara parantez içerisindeki yanıtlar verildiğinde, NERAK firması
uzmanlarının önerisi; S 631/55/100 model kod’lu salıncaklı elevatör olmuştur.
Topkapı / İstanbul’da faaliyet gösteren ÇAĞRI – ALHAN Endüstri A.Ş. isimli

firmanın Makine Mühendisi Ferhat Öztaşkın, sürekli taşıyıcı seçiminde çok fazla
sayıda kriterin sözkonusu olduğunu, bu kriterler arasında; taşınacak yükün
79
genişliği, planlanan sürekli taşıyıcı yüksekliği, planlanan gövde malzemesi, taşıma

doğrultusu ve eğim açısı, amaçlanan taşıma hızı, taşınacak yükün niteliği, taşınacak
yükün kütlesi, çalışma ortamı gibi etkenlerin sayılabileceğini ifade etmiştir.
Diğer bir uzman görüşü ise, Sant’Antonino / İsviçre’de sürekli taşıyıcı imal eden
INTERROLL firmasında görev yapan Sandra Görner’den alınmıştır. Sn. Görner,
INTERROLL firmasının uzmanlarının, kendilerinden tahrikli makaralı sürekli
taşıyıcı talebinde bulunan bir müşteriye şu soruları sorduklarını belirtmiştir :
(50)
• Taşıma yüzeyinin 1 m’sine düşen yükün kütlesi kaç kg olacaktır? (300
kg/m)
• Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir? (120 cm)
• Taşıma hızının kaç m/dak olması planlanmaktadır? (18 m/dak)
Bu sorulara parantez içindeki yanıtlar verildiğinde, INTERROLL firmasının
uzmanları 5350 model no.’lu tahrikli makaralı sürekli taşıyıcıyı önermişlerdir.
Konu ile ilgili olarak görüşlerine başvurulan uzmanlardan biri de; Yenibosna /
İstanbul’da bulunan ÖLÇSAN Makina San. A.Ş. firmasının yetkilisi Alinur
Sondal’dır. Sn. Sondal da, sürekli taşıyıcı seçimi sürecindeki kriterlerin
çokluğundan ve tür bazında standart bir sürekli taşıyıcı formatı oluşturabilmenin
zorluğundan sözetmiştir. Çünkü aynı türdeki sürekli taşıyıcılar bile, önemsiz gibi
görünen bir kriterden dolayı farklı konstrüksiyonlara sahip olabilmektedir. Sn.
Sondal, kendilerinden sürekli taşıyıcı talep eden müşterilerine; taşınacak yükün
niteliği, taşınacak yükün oturma yüzeyinin düzgün olup olmadığı, taşınacak yükün
boyutları, taşınacak yükün kütlesi, amaçlanan taşıma hızı, taşıma doğrultusu, eğim
açısı gibi verileri sorduklarını belirtmiştir.
Bu bölümde açıklanan uzman görüşlerinden, firmaların örnek uygulamalarından ve

literatür taraması sonucu elde edilen teorik bilgilerden yararlanarak,
KONSPRO’nun altyapısını meydana getiren sürekli taşıyıcı seçim kriterleri
80
belirlenmiş ve sürekli taşıyıcı türlerinin seçimine yönelik soruları kapsayan ‘genel

seçim akış diyagramı’ ile, seçilen sürekli taşıyıcı türünün ticari modellerinin
seçimine yönelik soruları kapsayan ‘özel seçim akış diyagramları’ oluşturulmuştur.
81
EK-7. KONSPRO’NUN GENEL SEÇİM AŞAMASININ AKIŞ DİYAGRAMI
A
BİRİM YÜK ROTASI
YÜK TİPİNİ B
BELİRTİNİZ PAKETLENMİŞ ROTASI
PAKETLENMİŞ Mİ,
PARÇA YÜK PAKETLENMEMİŞ
Mİ?
C
PAKETLENMEMİŞ ROTASI
82
EK-7. (DEVAM) KONSPRO’NUN GENEL SEÇİM AŞAMASININ AKIŞ DİYAGRAMI
1 - Sürekli taşıma işleminin otomatik kontrollü mü, operatör yardımıyla mı olmasını planlıyorsunuz?
A ROTASI
2 - Taşıma doğrultusunu belirtiniz.
3 - Taşıma mesafesini belirtiniz.

kısa ÇÖZÜM YOK
4 - Yük ağırlığını belirtiniz.
5 - Taşınacak yük kırılgan bir nitelik taşıyor mu?
6 - İzlenecek rota, düşey doğrultuda sık ve dar radyüsler içeriyor mu?
yatay 7 - İzlenecek rota, yatay doğrultuda eğrisel bir karakteristiğe sahip mi?
ve/veya az 3 orta SZ
eğimli 8 - İşlem sürecinde, taşıma ve boşaltmanın aynı anda yapılması planlanıyor mu?
evet Ç 9 - Seçilecek sürekli taşıyıcının otomasyona uyumlu olması bir önkoşul mu?
hafif/orta 5 10 - Seçilecek sürekli taşıyıcının sessiz çalışması bir önkoşul mu?

hayır TK-Ç-TE-TM
11 - Seçilecek sürekli taşıyıcının esneklik uyumu bir önkoşul mu?
uzun 4
12 - Mevcut zemin alanı, sürekli taşıma işlemi için yeterli mi?
evet U
ağır 6 evet D
hayır 7 evet U
hayır 8 evet D
hayır 9 evet U
hayır 10 evet D
hayır 11 evet U
hayır 12
hayır D
evet U
kontrollü 2 çok eğimli 6 evet D
1 hayır 7 evet U
manuel hayır 8 evet D
hayır 9 evet U
Y hayır 10 evet D
hayır 11 evet U
TK : TEKSTİL / KAUÇUK BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI hayır 12

hayır D
Ç : ÇELİK BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI
TE : TEL BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI
U : UZUVLU BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI
SE : SALINCAKLI ELEVATÖR
D : DOLAŞAN SÜREKLİ TAŞIYICI
SZ : SÜRÜKLEYEN ZİNCİRLİ SÜREKLİ TAŞIYICI
Y : YERÇEKİMİ İLE TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICI
dik SE TM : TAHRİKLİ MAKARALI SÜREKLİ TAŞIYICI
TI : TİTREŞİMLİ IZGARA
83
B ROTASI
1 - Sürekli taşıma işleminin otomatik kontrollü mü, operatör yardımıyla mı olmasını planlıyorsunuz?

kısa ÇÖZÜM YOK
7 - İzlenecek rota, yatay doğrultuda eğrisel bir karakteristiğe sahip mi?
8 - İşlem sürecinde, taşıma ve boşaltmanın aynı anda yapılması planlanıyor mu?

yatay
ve/veya az 3 orta SZ
9 - Seçilecek sürekli taşıyıcının otomasyona uyumlu olması bir önkoşul mu?
eğimli
evet Ç 10 - Seçilecek sürekli taşıyıcının sessiz çalışması bir önkoşul mu?
hafif/orta 5 düzgün TM
hayır 13
düzgün değil TK-Ç-TE
uzun 4
13 - Taşınacak yükün oturma yüzeyinin yapısını belirtiniz.
evet U
ağır 6 evet D
hayır 7 evet U
hayır 8 evet D
hayır 9 evet U
hayır 10 evet D
hayır 11 evet U
hayır 12
hayır D
evet U
kontrollü 2 çok eğimli 6 evet D
1 hayır 7 evet U TK : TEKSTİL / KAUÇUK BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI

manuel hayır 8 evet D
hayır 9 evet U
10 TE : TEL BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI

Y hayır evet D
hayır 11 evet U U : UZUVLU BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI

hayır 12
hayır D
SZ : SÜRÜKLEYEN ZİNCİRLİ SÜREKLİ TAŞIYICI
TM : TAHRİKLİ MAKARALI SÜREKLİ TAŞIYICI
TI : TİTREŞİMLİ IZGARA
dik ÇÖZÜM YOK

84
C ROTASI TK : TEKSTİL / KAUÇUK BANDLI SÜREKLİ

kısa ÇÖZÜM YOK TAŞIYICI
TE : TEL BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI
U : UZUVLU BANDLI SÜREKLİ TAŞIYICI

yatay
ve/veya 3 orta SZ SZ : SÜRÜKLEYEN ZİNCİRLİ SÜREKLİ TAŞIYICI
az eğimli
düzgün TM
hafif/orta 13 evet TM : TAHRİKLİ MAKARALI SÜREKLİ TAŞIYICI
Ç-TE
düzgün 15 evet Ç-TE TI : TİTREŞİMLİ IZGARA
değil
hayır 16 evet Ç
hayır 5 evet Ç evet Ç
hayır 17 normal 19 evet Ç
uzun 4 hayır 18 hayır 20 evet TE
sıcak TE hayır 21
hayır TK-Ç-TE
evet U
ağır 6 evet D
hayır 7 evet U
hayır 8 evet D
hayır 9 evet U
1
hayır 10 evet D evet U
hayır 11 normal 12
manuel kontrollü
hayır 18 hayır D
sıcak U
Y
14
evet U
TI evet hayır 2 çok 6 evet D
eğimli
hayır 7 evet U
hayır 8 evet D
hayır 9 evet U
hayır 10 evet D evet U
hayır 11 normal 12
hayır 18 hayır D
1 - Sürekli taşıma işleminin otomatik kontrollü mü, operatör yardımıyla mı olmasını
planlıyorsunuz? sıcak U

15 - Taşınacak yük, keskin kenarlı, kaba ve aşındırıcı nitelikte mi?
16 - Taşıyıcı yüzey ile yük arasındaki etkileşim önemli mi? Yüke tad ve koku yönünden tesir etmemek ve hijyen, önkoşullar arasında mı?
17 - Sürekli taşıyıcı bandının iş tezgahı olarak kullanılabilmesi bir önkoşul mu?
7 - İzlenecek rota, yatay doğrultuda eğrisel bir karakteristiğe sahip mi?
18 - Taşınacak yükün sıcaklık düzeyini belirtiniz.
8 - İşlem sürecinde, taşıma ve boşaltmanın aynı anda yapılması planlanıyor mu?
19 - Keskin kenarlı ve aşındırıcı yüklere karşı önlem olarak, band mukavemetinin yüksek olması bir önkoşul mu?
9 - Seçilecek sürekli taşıyıcının otomasyona uyumlu olması bir önkoşul mu?
20 - Sürekli taşıyıcı bandının kolayca temizlenebilmesi özellikle isteniyor mu?
10 - Seçilecek sürekli taşıyıcının sessiz çalışması bir önkoşul mu?
21 - Taşıma sürecinde; ısıl işlem, kurutma, soğutma, yıkama, kumlama, boyama, eleme v.s. ara proseslerden geçilecek mi?
13 - Taşınacak yükün oturma yüzeyinin yapısını belirtiniz.
dik 14 - Seçilecek sürekli taşıyıcı, bir döküm mamul fabrikasında, taşıma ve mamulü
ÇÖZÜM YOK
curuftan arındırma işlemlerinin aynı anda gerçekleştirilebilmesi amacıyla mı
kullanılacak?
85
EK-8. KONSPRO’NUN ÖZEL SEÇİM AŞAMASININ AKIŞ DİYAGRAMI
evet taşınabilir
Uygun
tekstil/
kauçuk
1 2 3 4 5 6 7 bandlı
sürekli
taşıyıcı
seçilir.
hayır sabit
1 – Seçilecek tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın

başka birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?
2 – Taşıma işlemi kaç derece eğimli hatta gerçekleştirilecektir? (Yatay
taşıma için “0” giriniz.)
3 – Taşınacak yükün kütlesi kaç kg’dır?
4 – Taşınacak yükün uzunluğu kaç cm’dir?
5 – Taşınacak yükün genişliği kaç cm’dir?
6 – Yük kaç m uzaklığa taşınacaktır?
7 – Taşıma işlemi süresince, her bir yükün hedefe kaç dakikada ulaşması
gerekmektedir?
86
EK-8. (DEVAM) KONSPRO’NUN ÖZEL SEÇİM AŞAMASININ AKIŞ DİYAGRAMI
paslanmaz
evet taşınabilir evet
çelik
Uygun
çelik
bandlı
1 2 3 4 5 6 7 8 sürekli
taşıyıcı
seçilir.
karbon
hayır sabit hayır
çelik
1 – Seçilecek çelik bandlı sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın başka

birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?
2 – Taşıma işlemi, gıda maddeleri üretimi yapan bir fabrikada mı
yapılacaktır?
gerekmektedir?
87
evet taşınabilir
Uygun
tel
bandlı
1 2 3 4 5 6 7 sürekli
taşıyıcı
seçilir.
hayır sabit
1 – Seçilecek tel bandlı sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın başka

birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?
gerekmektedir?
88
Uygun
uzuvlu bandlı
1 2 3 4 5 6 sürekli
taşıyıcı
seçilir.

gerekmektedir?
89
Uygun
salıncaklı
1 2 3 4 5
elevatör
seçilir.

4 – Yük kaç m yüksekliğe taşınacaktır?
gerekmektedir?
90
sabit A.E.M.
Uygun
dolaşan
sürekli
1 2 3 4 5 6 7 taşıyıcı
seçilir.
değişken Power&Free
1 – Taşıma debisinin sabit olması mı, değişken olması mı planlanıyor?

gerekmektedir?
91
Uygun
sürükleyen
1 2 3 4 5 6 7 zincirli sürekli
taşıyıcı seçilir.

2 – Taşıyıcı arabaların batarya kapasitesinin en az kaç saat olmasını
istiyorsunuz?
gerekmektedir?
92
evet makaralı evet taşınabilir
Uygun
yerçekimli
1 2 3 4 5
sürekli taşıyıcı
seçilir.
hayır tekerlekli hayır sabit
1 – Taşınacak yükün oturma yüzeyi uniform bir nitelik mi taşıyor?

2 - Seçilecek yerçekimi kuvveti ile çalışan sürekli taşıyıcı modelini
fabrikanın başka birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?
93
Uygun tahrikli
makaralı
1 2 3 4 5 6
sürekli taşıyıcı
seçilir.

gerekmektedir?
94
dengelenmemiş
evet
kütle
Uygun
titreşimli
ızgara
1 2 3 4 5 6 7 seçilir.
hayır
titreşim motoru

gerekmektedir?
7 – Enerji tüketiminin düşük olması özellikle isteniyor mu?
95
EK – 9. PROGRAM KODLAMASININ ÖNEMLİ BÖLÜMLERİ
Ana Form ve Yük Tipi Formuna İlişkin Kodların Bir Bölümü
Public Class mainform

Inherits System.Windows.Forms.Form
#Region " Windows Form Designer generated code "

Private Sub Button2_Click(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.EventArgs)
Handles Button2.Click
Me.Hide()
Dim frm1 As New Form1
frm1.Show()
End Sub

Me.Hide()
Dim frmkon As New kon
frmkon.Show()
End Sub

End
End Sub
End Class
Public Class Form1

Public Shared akıs As String

Me.Hide()
96
If rbbirim.Checked = True Then

akıs = "a"
ElseIf rbparcap.Checked = True Then
akıs = "b"
ElseIf rbparcanp.Checked = True Then
akıs = "c"
End If
Dim frma As New akıs
frma.Show()
End Sub

Me.Hide()
Dim frmmain As New mainform
frmmain.Show()
End Sub
End Class
Genel Seçim Aşamasına İlişkin Kodların Bir Bölümü
Public Class akıs

Public Shared konveyorturu As String
Public Shared TK As String = "tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı"

Public Shared CE As String = "çelik bandlı sürekli taşıyıcı"
Public Shared TE As String = "tel bandlı sürekli taşıyıcı"
Public Shared UB As String = "uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı"
Public Shared SE As String = "salıncaklı elevatör"
Public Shared D As String = "dolaşan sürekli taşıyıcı"
Public Shared SZ As String = "sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı"
Public Shared YI As String = "yerçekimi ile sürekli taşıyıcı"
Public Shared TM As String = "tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı"
Public Shared TI As String = "titreşimli ızgara"
97
Private Sub rbkon_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbkon.CheckedChanged
If rbkon.Checked = True Then
If Form1.akıs = "a" Or Form1.akıs = "b" Then
GroupBox2.Enabled = True
ElseIf Form1.akıs = "c" Then
End If
End If
End Sub
Private Sub rbyat_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbyat.CheckedChanged
If rbyat.Checked = True Then
GroupBox6.Enabled = False
End If
End Sub
Private Sub rbcok_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbcok.CheckedChanged
If rbcok.Checked = True Then
End If
End Sub
Private Sub rbuzu_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbuzu.CheckedChanged
If rbuzu.Checked = True Then
End If
End Sub
Private Sub rbhaf_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbhaf.CheckedChanged
If rbhaf.Checked = True Then
98
End If
End If
End Sub
Private Sub rbagi_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbagi.CheckedChanged
If rbagi.Checked = True Then
End If
End Sub
Private Sub rbh6_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbh6.CheckedChanged
If rbh6.Checked = True Then
End If
End Sub

End If
End Sub

End If
End Sub
99

End If
End Sub

End If
End Sub

End If
End If
End Sub
Private Sub rbman_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbman.CheckedChanged
If rbman.Checked = True Then
konveyorturu = YI
End If
End Sub
Private Sub rbdik_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbdik.CheckedChanged
If Form1.akıs = "a" And rbdik.Checked = True Then
konveyorturu = SE
100
Else
konveyorturu = "Çözüm yok"
End If
End Sub
Private Sub rbe5_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbe5.CheckedChanged
If rbe5.Checked = True Then
konveyorturu = CE
End If
End Sub

konveyorturu = UB
End If
End Sub

konveyorturu = D
End If
101
End Sub
konveyorturu = UB
End If
End Sub

konveyorturu = D
End If
End Sub

konveyorturu = UB
End If
End Sub

konveyorturu = D
End If
End Sub
102
Private Sub rbkıs_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbkıs.CheckedChanged
If rbkıs.Checked = True Then
konveyorturu = "Çözüm yok"
End If
End Sub
Private Sub rbort_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbort.CheckedChanged
If rbort.Checked = True Then
konveyorturu = SZ
End If
End Sub

If Form1.akıs = "a" Then
konveyorturu = TK & CE & TE & TM
ElseIf Form1.akıs = "b" Then
End If
End If
End Sub

End If
End Sub
Private Sub rbnor_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbnor.CheckedChanged
103
If rbnor.Checked = True And rbcok.Checked = True Then

ElseIf rbnor.Checked = True And rbhaf.Checked = True Then
ElseIf rbnor.Checked = True And rbagi.Checked = True Then
End If
End Sub
Private Sub rbnduz_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbnduz.CheckedChanged
If rbnduz.Checked = True Then
If Form1.akıs = "b" Then
konveyorturu = TK & CE & TE
End If
End If
End Sub

End If
End Sub

End If
End Sub

104
End If
End Sub

End If
End Sub

End If
End Sub

Me.Hide()
Me.Dispose()
Dim frm1 As New Form1
frm1.Show()
End Sub

konveyorturu = UB
End Sub

konveyorturu = D
End Sub
Private Sub rbduz_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbduz.CheckedChanged
konveyorturu = TM
105
End Sub

konveyorturu = TI
End Sub

konveyorturu = CE & TE
End Sub

konveyorturu = CE & TE
End Sub

konveyorturu = CE
End Sub
Private Sub rbsic_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, ByVal e As

System.EventArgs) Handles rbsic.CheckedChanged
If rbsic.Checked = True And rbcok.Checked = True Then
konveyorturu = UB
ElseIf rbsic.Checked = True And rbhaf.Checked = True Then
konveyorturu = TE
ElseIf rbsic.Checked = True And rbagi.Checked = True Then
konveyorturu = UB
End If
End Sub

konveyorturu = CE
End Sub
106

konveyorturu = CE
End Sub

konveyorturu = TE
End Sub

konveyorturu = TK & CE & TE
End Sub

Public Class secform


Private Sub secform_Load(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.EventArgs)
Handles MyBase.Load
Select Case akıs.konveyorturu

Case "tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("TK.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "tekstil / kauçuk
bandlı sürekli taşıyıcı"
Case "çelik bandlı sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("CE.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "çelik bandlı
sürekli taşıyıcı"
Case "tel bandlı sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("TE.jpg")
107
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "tel bandlı sürekli
taşıyıcı"
Case "uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("UB.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "uzuvlu bandlı
Case "salıncaklı elevatör"
Picture.Image = Image.FromFile("SE.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "salıncaklı
elevatör"
Case "dolaşan sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("D.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "dolaşan sürekli
taşıyıcı"
Case "sürükleyen zincirli sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("SZ.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "sürükleyen zincirli
Case "yerçekimi ile sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("YE.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "yerçekimi ile
Case "tahrikli makaralı sürekli taşıyıcı"
Picture.Image = Image.FromFile("TM.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "tahrikli makaralı
Case "titreşimli ızgara"
Picture.Image = Image.FromFile("TI.jpg")
Label1.Text = "ÖNERİLEN SÜREKLİ TAŞIYICI TÜRÜ : " & " " & "titreşimli ızgara"
End Select
End Sub

Me.Hide()
Dim frmo As New OzelSecim
frmo.Show()
End Sub
108
End Class
Dim frmsec As New secform

Dim frm1 As New multisec2
Dim frmkon As New kon
Me.Hide()
If konveyorturu = TK & CE & TE Then

frm2.Show()
ElseIf konveyorturu = CE & TE Then
frm1.Show()
ElseIf konveyorturu = TK & CE & TE & TM Then
frm3.Show()
ElseIf konveyorturu = "Çözüm yok" Then
frmkon.Show()
Else
frmsec.Show()
End If
End Sub

Me.Hide()
Me.Dispose()
Dim frmakıs As New akıs

frmakıs.Show()
End Sub
End Class
Özel Seçim Aşamasına İlişkin Kodların Bir Bölümü
Public Class OzelSecim

109

Public Shared sbveyatb, gveyang, debi, uniform, mcins As String
Public Shared strSQL As String
Dim hiz As Integer
Private Sub OzelSecim_Load(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.EventArgs)

Handles MyBase.Load

GroupBox1.Text = "1 – Seçilecek tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcı modelini
fabrikanın başka birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?"
GroupBox1.Text = "1 – Seçilecek çelik bandlı sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın başka
birimlerine de nakledip kullanmayı planlıyor musunuz?"
GroupBox1.Text = "1 – Seçilecek tel bandlı sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın başka
110
GroupBox6.Text = "6 – Kaç m yüksekliğe taşınacaktır?"

GroupBox1.Text = "1 – Seçilecek yerçekimi ile sürekli taşıyıcı modelini fabrikanın başka
End Select
End Sub

Me.Hide()
Me.Dispose()
Dim frmakıs As New akıs

frmakıs.Show()
akıs.konveyorturu = "Çözüm yok"
111
End Sub

Try

sbveyatb = "TAŞINABİLİR"
ElseIf rbh1.Checked = True Then
sbveyatb = "SABİT"
End If
hiz = Convert.ToInt32(txtyol.Text / txtdk.Text)
Dim yukk As Integer = Convert.ToInt32(txtkg.Text)

Dim gen As Integer = Convert.ToInt32(txtw.Text)
Dim egim As Integer = Convert.ToInt32(txtegim.Text)
strSQL = "SELECT * FROM TK WHERE TİPİ ='" & sbveyatb & "' AND
CALISABILECEGIEGIM >= " & Str$(egim) & " AND YÜKKAPASİTESİ >= " & Str$(yukk) & "
AND GENİŞLİK >= " & Str$(gen) & " AND HIZ >= " & Str$(hiz)

sbveyatb = "SABİT"
End If
gveyang = "PASLANMAZ ÇELİK"
gveyang = "KARBON ÇELİK"
End If

112

strSQL = "SELECT * FROM CE WHERE TİPİ ='" & sbveyatb & "' AND
BANDMALZEMESİ ='" & gveyang & "' AND CALISABILECEGIEGIM >= " & Str$(egim) & "
AND YÜKKAPASİTESİ >= " & Str$(yukk) & " AND GENİŞLİK >= " & Str$(gen) & " AND HIZ
>= " & Str$(hiz)

sbveyatb = "SABİT"
End If

strSQL = "SELECT * FROM TE WHERE TİPİ ='" & sbveyatb & "' AND

strSQL = "SELECT * FROM UZ WHERE CALISABILECEGIEGIM >= " &
Str$(egim) & " AND YÜKKAPASİTESİ >= " & Str$(yukk) & " AND GENİŞLİK >= " & Str$(gen)
& " AND HIZ >= " & Str$(hiz)

113

Dim boy As Integer = Convert.ToInt32(txtl.Text)
Dim ty As Integer = Convert.ToInt32(txtyol.Text)
strSQL = "SELECT * FROM SE WHERE TAŞIMAYÜKSEKLİĞİ >= " & Str$(ty) & "
AND PLATFORMBOYU >= " & Str$(boy) & " AND YÜKKAPASİTESİ >= " & Str$(yukk) & "
AND PLATFORMGENİŞLİGİ >= " & Str$(gen) & " AND HIZ >= " & Str$(hiz)

If rb9sb.Checked = True Then
debi = "AEM"
ElseIf rb9de.Checked = True Then
debi = "POWER&FREE"
End If

strSQL = "SELECT * FROM D WHERE TÜR ='" & debi & "' AND
AND HIZ >= " & Str$(hiz)

Dim boy As Integer = Convert.ToInt32(txtl.Text)
Dim omur As Integer = Convert.ToInt32(txtbat.Text)
strSQL = "SELECT * FROM SZ WHERE CALISABILECEGIEGIM >= " &
Str$(egim) & " AND BATARYAKAPASİTESİ >=" & Str$(omur) & " AND
TAŞIYABİLECEĞİYÜKUZUNLUĞU >= " & Str$(boy) & " AND YÜKKAPASİTESİ >= " &
Str$(yukk) & " AND TAŞIYABİLECEĞİYÜKGENİŞLİĞİ >= " & Str$(gen) & " AND HIZ >= " &
Str$(hiz)
114

sbveyatb = "SABİT"
End If
uniform = "TEKERLEKLİ"
uniform = "MAKARALI"
End If

strSQL = "SELECT * FROM Y WHERE TİPİ ='" & sbveyatb & "' AND YAPISI ='" &
uniform & "' AND YÜKKAPASİTESİ >= " & Str$(yukk) & " AND GENİŞLİK >= " & Str$(gen)

strSQL = "SELECT * FROM TM WHERE CALISABILECEGIEGIM >= " &
Str$(egim) & " AND YÜKKAPASİTESİ >= " & Str$(yukk) & " AND GENİŞLİK >= " & Str$(gen)
& " AND HIZ >= " & Str$(hiz)

mcins = "TİTREŞİM MOTORU"
mcins = "DENGELENMEMİŞ KÜTLE"
End If

115

strSQL = "SELECT * FROM TI WHERE TAHRİKSİSTEMİ ='" & mcins & "' AND
End Select
Dim frmdata As New data

frmdata.Show()
Catch ex As Exception
MsgBox(ex.Message, MsgBoxStyle.Critical)
MsgBox("Gerekli tüm verileri giriniz.", MsgBoxStyle.Information)
End Try
End Sub
End Class
Veritabanı Yönetimine İlişkin Kodların Bir Bölümü
Imports System.Data.OleDb
Public Class data

Private Sub data_Load(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.EventArgs) Handles
MyBase.Load
Try
Dim dbConnection As New OleDbConnection("Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;Data

Source=dat.mdb")
Dim sql As String = OzelSecim.strSQL
Dim dbada As New OleDbDataAdapter(sql, dbConnection)
Dim datset As New DataSet
dbConnection.Open()
dbada.Fill(datset, "Önerilenler")
DataGrid1.DataSource = datset.Tables(0)
116
DataGrid1.Show()
DataGrid1.Refresh()
Catch ex As Exception
MsgBox(ex.Message.ToString, )
End Try
End Sub
End Class
117
EK-10. KONSPRO’NUN VERİTABANINDAKİ SÜREKLİ TAŞIYICI MODELLERİNDEN BAZILARI
Tekstil / Kauçuk Bandlı Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
ÇALIŞABİLECEĞİ
MARKA MODEL TİPİ YÜK KAPASİTESİ (kg/m) GENİŞLİK (cm) HIZ (m/dak)
EĞİM AÇISI (0)
AUTOMOTION SB-14 TAŞINABİLİR 20 1 36 18
AUTOMOTION SB-36 SABİT 10 1 91 97
AUTOMOTION SB-42 SABİT 10 1 107 97
HYTROL SBI-10 TAŞINABİLİR 30 1 25 20
HYTROL SBI-34 SABİT 30 1 86 20
HYTROL SBI-36 SABİT 30 1 91 20
OMNI BHSE-12 TAŞINABİLİR 30 1 30 18
OMNI XHDRB-72 SABİT 0 12,8 183 9
EASI SB 400-6 SABİT 0 1,11 15 18
EASI SI 650-24 SABİT 35 1,48 61 18
MONK M1950-CD/100 TAŞINABİLİR 25 2 10 26
MONK M1950-CD/300 TAŞINABİLİR 25 2 30 26
GILMORE-KRAMER TA/6 SABİT 0 1,11 15 20
GILMORE-KRAMER BCLP124 TAŞINABİLİR 30 1,48 30 31
CASTERS OF OKLAHOMA HHDSB12 SABİT 30 0,8 41 18
CASTERS OF OKLAHOMA HHDSB24 SABİT 30 0,8 71 18
118
Çelik Bandlı Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
ÇALIŞABİLECEĞİ YÜK KAPASİTESİ HIZ

MARKA MODEL TİPİ BAND MALZEMESİ 0
GENİŞLİK (cm)
EĞİM AÇISI ( ) (kg/m) (m/dak)
DORNER 4100-90 TAŞINABİLİR PASLANMAZ ÇELİK 15 0,36 9 78
DORNER 4100-250 SABİT PASLANMAZ ÇELİK 15 0,36 25 78
M1932-SS-
MONK TAŞINABİLİR PASLANMAZ ÇELİK 0 0,8 8 26
80
M1932-SS-
MONK SABİT PASLANMAZ ÇELİK 10 0,8 28 26
280
M1932-SS-
MONK SABİT PASLANMAZ ÇELİK 10 0,8 30 26
300
GEPPERT GES80-100 TAŞINABİLİR PASLANMAZ ÇELİK 10 0,5 10 6
GF-80-M-
GEPPERT SABİT KARBON ÇELİK 20 0,7 130 49
1300
GF-80-M-
GEPPERT SABİT KARBON ÇELİK 20 0,7 140 49
1400
HYTROL RBI-10 SABİT PASLANMAZ ÇELİK 30 3,32 25 20
OMNI XHDSB-30 SABİT KARBON ÇELİK 5 12,8 76 9
119
Tel Bandlı Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
ÇALIŞABİLECEĞİ EĞİM HIZ

MARKA MODEL TİPİ 0
YÜK KAPASİTESİ (kg/m) GENİŞLİK (cm)
AÇISI ( ) (m/dak)
OMNI MDFW-12 SABİT 10 4,43 30 18
OMNI HDFW-36 SABİT 0 9,15 91 9
EASI RW 196-12 TAŞINABİLİR 15 1,11 30 18
EASI SB 1200-72 SABİT 0 12,8 183 9
BILT-RITE MH-400-12 TAŞINABİLİR 20 2 30 15
BILT-RITE MH-400-30 TAŞINABİLİR 20 2 76 15
BILT-RITE MH-400-32 SABİT 20 2 81 15
120
Uzuvlu Bandlı Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
ÇALIŞABİLECEĞİ EĞİM
MARKA MODEL YÜK KAPASİTESİ (kg/m) GENİŞLİK (cm) HIZ (m/dak)
AÇISI (0)
MF&C SYSTEMS 10-10 45 1 25 15
MF&C SYSTEMS 20-10 45 1 36 15
EASI SL 600 70 5,9 75 6
GEPPERT GAL-60-Z-200 60 0,2 20 5
GEPPERT GAL-60-Z-350 60 0,2 35 21
GEPPERT GAL-60-Z-400 60 0,2 40 37
GEPPERT GAL-60-Z-450 60 0,2 45 37
GEPPERT GAL-60-Z-500 60 0,2 50 37
GILMORE-KRAMER PC/4 30 4,43 10 20
GILMORE-KRAMER C/18 45 7,22 46 20
BEUMER I/II-28-400 15 5 40 18
BEUMER I/II-45-2000 45 4 200 18
HYTROL PC-12 50 1 30 10
HYTROL PC-22 50 1 56 10
121
Salıncaklı Elevatör Modellerinden Bazıları
MARKA MODEL YÜK KAPASİTESİ (kg) PLATFORM BOYU (cm) PLATFORM GENİŞLİĞİ (cm) TAŞIMA YÜKSEKLİĞİ (m) HIZ (m/dak)
NERAK S 631/55/100 500 200 200 20 15
MF&C SYSTEMS CVC-62 90 126 152 10 18
MF&C SYSTEMS CVC-86 270 198 213 10 18
MF&C SYSTEMS CVC-101 450 235 244 24 18
MF&C SYSTEMS CVC-123 900 267 244 24 18
MF&C SYSTEMS CVC-164 1350 274 244 10 18
TKF 460 90 95 99 24 37
TKF 480 270 173 137 24 37
TKF 4100 450 187 160 24 37
TKF 4120 1125 194 168 24 37
TKF 4160 1800 202 168 24 37
GOUGH ECON 2030 45 122 91 10 16
GOUGH ECON 3040 67 152 122 10 12
GOUGH ECON 4060 90 213 152 10 8
122
Dolaşan Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
MARKA MODEL TÜR YÜK KAPASİTESİ (kg/m) HIZ (m/dak)
AÇISI (0)
DMW-FREDENHAGEN EOM-1 POWER&FREE 45 5 18
DMW-FREDENHAGEN E0M-4-090 AEM 75 0,6 20
DMW-FREDENHAGEN EOM-5-090 AEM 75 1,1 45
TKF OHC-1-06 AEM 45 5 45
TKF OHC-1-48 AEM 45 7,5 45
TKF OHC-1-03 AEM 45 11 45
TKF OHC-1-36 AEM 45 10,5 45
WEBSTER PFC-10-06 POWER&FREE 45 35 15
WEBSTER PFC-50-030 POWER&FREE 45 13,5 15
TKF OHC-1-615 AEM 45 0,5 45
PACLINE C-250 AEM 75 2,96 18
123
Sürükleyen Zincirli Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
ÇALIŞABİLECEĞİ BATARYA KAPASİTESİ YÜK KAPASİTESİ TAŞIYABİLECEĞİ YÜK TAŞIYABİLECEĞİ YÜK GENİŞLİĞİ HIZ
MARKA MODEL 0
EĞİM AÇISI ( ) (h) (kg) UZUNLUĞU (cm) (cm) (m/dak)
WEBB 100 5 90 450 100 50 37
WEBB 100HD 5 90 900 100 50 37
WEBB 200 0 180 1800 110 80 37
WEBB TCAR 0 405 1800 150 75 73
SI SYSTEMS CARTRAC-250 10 90 112 75 50 91
124
Yerçekimi ile Taşıyan Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
MARKA MODEL YAPISI TİPİ YÜK KAPASİTESİ (kg/m) GENİŞLİK (cm)

FSI 3SW-12-16 TEKERLEKLİ SABİT 1,53 30
AUTOMOTION RG-15 MAKARALI TAŞINABİLİR 1,47 38
INTERROLL 5111-200 MAKARALI SABİT 1 20
INTERROLL MNS-1000 MAKARALI SABİT 0,75 100
INTERROLL HNS MAKARALI SABİT 1,5 150
HYTROL FX 200-18 TEKERLEKLİ SABİT 0,29 46
HYTROL FX 200-24 TEKERLEKLİ SABİT 0,29 61
HYTROL SSR-18 MAKARALI TAŞINABİLİR 0,39 46
BILT-RITE L12S MAKARALI SABİT 1,11 30
BILT-RITE 24G24-25 TEKERLEKLİ SABİT 1,77 61
BILT-RITE 24G28-25 TEKERLEKLİ SABİT 0,66 61
125
Tahrikli Makaralı Sürekli Taşıyıcı Modellerinden Bazıları
MARKA MODEL YÜK KAPASİTESİ (kg/m) GENİŞLİK (cm) HIZ (m/dak)
AÇISI (0)
MONK XU 1500 0 15 120 10
MONK XU 1000 0 15 120 10
AUTOMOTION SA-15 20 1 38 18
AUTOMOTION SA-33 20 1 84 97
OMNI BDRE-T-14 5 4,58 36 18
OMNI HDBD-850 0 12,8 85 9
EASI LR 138-10 15 1,48 25 18
EASI CD 350-51 0 29,52 129 9
METZGAR 470-12 5 7,42 30 20
METZGAR 480-63 8 14,1 160 20
INTERROLL 5404-200 10 0,3 20 18
INTERROLL 5350-1200 8 3 120 18
FSI 190-ACC-13 8 2,21 33 20
FSI 190-ACC-39 8 2,21 99 20
CASTERS OF OKLAHOMA H350-SRH-1230-10 5 14,94 76 9
HYTROL 190-NSP-30 5 2,95 76 20
126
Titreşimli Izgara Modellerinden Bazıları
ÇALIŞABİLECEĞİ HIZ
MARKA MODEL 0
YÜK KAPASİTESİ (kg/m) GENİŞLİK (cm) TAHRİK SİSTEMİ
EĞİM AÇISI ( ) (m/dak)
RHEWUM RMA 45 5 0,6 150 12 DENGELENMEMİŞ KÜTLE
BMD RVF-600 5 4 60 12 TİTREŞİM MOTORU
BMD REF-700 0 4 70 20 DENGELENMEMİŞ KÜTLE
BMD REA-2500 5 200 250 20 DENGELENMEMİŞ KÜTLE
BMD REA-3000 5 200 300 16 DENGELENMEMİŞ KÜTLE
127
ÖZGEÇMİŞ
1976 – Eskişehir doğumlu olan Kemal DOMBAYCI, ilk, orta ve lise öğrenimlerini
Çifteler ve Eskişehir’de tamamlamıştır. 1999 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nden lisans derecesi alan
Kemal DOMBAYCI halen, Türkiye Petrolleri A.O. – Doğalgaz Depolama ve
Üretim Başmühendisliği’nde görev yapmaktadır.

Taşıyıcı Seçimi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Taşıyıcı Seçimi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FABRİKA İÇİ PARÇA - YÜK TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Yrd. Doç. Dr. Mustafa YURDAKUL

Bu çalışma, jürimiz tarafından Makine Mühendisliği Anabilim Dalında Yüksek

Başkan : Prof. Dr. Can ÇOĞUN______________________

Üye : Prof. Dr. Orhan TÜRKBEY__________________

Üye : Yrd. Doç. Dr. Mustafa YURDAKUL___________

ŞEKİLLERİN LİSTESİ .............................................................................................. v

RESİMLERİN LİSTESİ ............................................................................................ vi

EKLERİN LİSTESİ .................................................................................................. vii

2.1 Taşınacak Yük.................................................................................................. 3

2.2 Yük Taşıma Araçları ........................................................................................ 3

2.3 Sürekli Taşıyıcıların Sınıflandırılması ............................................................. 4

2.4 Sürekli Taşımada Maliyet Kavramı ................................................................. 5

2.5 Sürekli Taşıyıcıların Seçimi............................................................................. 6

2.5.1 Uygun sürekli taşıyıcı seçiminin getireceği yararlar............................. 7

2.5.2 Sürekli taşıyıcıların seçimine ilişkin genel kriterler.............................. 8

2.6 Parça Yük Taşıyan Sürekli Taşıyıcılar............................................................ 9

2.6.1 Bandlı sürekli taşıyıcılar ve tekstil / kauçuk bandlı sürekli taşıyıcılar.. 9

2.6.2 Çelik bandlı sürekli taşıyıcılar ............................................................ 10

2.6.3 Tel bandlı sürekli taşıyıcılar................................................................ 11

2.6.4 Uzuvlu bandlı sürekli taşıyıcılar ......................................................... 12

2.6.5 Salıncaklı elevatörler........................................................................... 13

2.6.6 Dolaşan sürekli taşıyıcılar ................................................................... 14

2.6.8 Yerçekimi kuvveti ile sürekli taşıyanlar ............................................. 17

2.6.9 Tahrikli makaralı sürekli taşıyıcılar .................................................... 19

2.6.10 Titreşimli ızgaralar .............................................................................. 19

3. Malzeme Taşıma Sistemlerinin ve Sürekli Taşıyıcıların

3.1 Sürekli Taşıyıcıların Seçimlerinde Kullanılan Karar Destek Sistemleri....... 22

3.1.1 ICMESE (Intelligent Consultant system for Material handling

3.1.2 MHESA (Material Handling Equipment Selection Advisor) ............. 26

3.1.3 DESIGNER ......................................................................................... 29

3.2 Sürekli Taşıyıcıların Seçimlerine Yönelik Mevcut Karar Destek

4. GELİŞTİRİLEN KARAR DESTEK SİSTEMİ : KONSPRO .............................. 33

4.1 KONSPRO’nun Genel Özellikleri ................................................................ 33

4.2 KONSPRO’nun Veritabanı Yapısı ................................................................ 34

4.3 KONSPRO’daki Soruların Özellikleri........................................................... 34

4.4 KONSPRO’nun İşleyişi ................................................................................. 35

4.5 KONSPRO’nun Çalışması İle İlgili Örnekler................................................ 48

4.5.1 KONSPRO’nun çalışması ile ilgili redüktör fabrikası örneği............... 48

4.5.2 KONSPRO’nun çalışması ile ilgili çikolata fabrikası örneği ............... 56

6. SONUÇ VE ÖNERİLER ...................................................................................... 64

EK-2. Parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların avantajları, dezavantajları ve

EK-3. ICMESE’nin sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı.………….72

EK-4. MHESA’nın sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı ...………...73

EK-5. DESIGNER’ın sürekli taşıyıcı seçimine yönelik akış diyagramı………...74

EK-6. Sürekli taşıyıcıların seçimine yönelik endüstriyel uygulamalar…………...75

EK-7. KONSPRO’nun genel seçim aşamasının akış diyagramı………………....81

EK-8. KONSPRO’nun özel seçim aşamasının akış diyagramı………….……….85

EK – 9. Program kodlamasının önemli bölümleri………………………………...95

EK-10. KONSPRO’nun veritabanındaki sürekli taşıyıcı modellerinden

FABRİKA İÇİ PARÇA - YÜK TAŞIYAN SÜREKLİ TAŞIYICILARIN

Bu tez çalışmasında, fabrika ortamında parça yük taşıyan sürekli taşıyıcıların

Bilim Kodu : 914

DEVELOPMENT OF A DECISION SUPPORT SYSTEM TO SELECT IN -

Science Code : 914

Çizelge 3.1. ICMESE’nin ‘taşıma mesafesi’ ve ‘yük ağırlığı’ kavramları için

Çizelge 4.1. KONSPRO’nun veritabanı alanları …………………........................ 34

Çizelge 4.2. KONSPRO kapsamındaki sözel soruların yanıtları………………….35

Şekil 3.1. DESIGNER’ın genel algoritması…………..……….…………………..31

Şekil 4.1. KONSPRO’nun ana sayfası………………………………………...…..36

Şekil 4.2. KONSPRO’nun yük tipi seçim ekranı………………………………….37

Şekil 4.3. KONSPRO’nun genel seçim aşaması sorularının bulunduğu ekran....... 38