Professional Documents
Culture Documents
1
my
ow.
coc
Com
onu
e on
t co
! Co
w.
me
on!
ave
0gqkd0
gacgi
f a&a
wGBu
oajy
D;vkdY
oD;r
SJU au
July
mufp
, Au
dkYuG,
c&mq
gus
f/
l;csKH [
t-r
ain
dktx
L
and
ets
J
u
floo
arQmhe
go p
dick
ufrJBu
the
D; wG,
ripe
Hi!
fww
Tak
rose
arQmhe
e
f
w
-app
care
,f/
ufq
le.
! In
kdwm c
thor
Tha
s
K
d
e
t
J
Y
ns a
vm;u
s w
a>re
nd m
here
*g;aw
GJU
ud.
big,
mif a
Lee
blac
M
u
che
mufb
k le
wkdYv
s? P
ech
l;uG,
JaMum
ah!
es g
f/
ufay
t
rapp
h
e ho
Ill
gif t
le.
r
f
n
i
ght
wlo
less
tkef;
s
G
m
vu
thin
nak
;pdkY
es o
gs!
fEGm;a
f se
Wh
v; x
r
os
pen
oGm;u
m;cJhr
afra
t-ki
,f/
ngs
id?
G,f/ o
.
Let
Gm;uG,
Ill
s
a
ll go
just
f/
le
n
bmomjyef
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
OD;0ef(rif;ok0Pf)
ocifbaomif;
OD;odef;[ef(aZmf*sD)
OD;wif{
OD;xifzwf(armifxif)
OD;odef;(Z0e)
OD;xifBuD;
OD;0if;az
OD;cifaZmf
OD;wifarmif(rSL;wif)
OD;tkef;az(wufwkd;)
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJwGif wifoGif;cJhaom pmwef;rsm;
aqG;aEG;csufrsm;ESifhtpD&ifcHpm
pmayAdrmef
bmomjyefpmay
rmwdum
trSwfpOf
taMumif;t&m
pmrsufESm
1
trSm
2
jrefrmEkdifiHa&S;acwfbmomjyeforkdif;tcsKyf- OD;0ef(rif;ok0Pf)
7
3
bmomjyefolwOD;\tawGYtMuKHESifhxifjrifcsufrsm; - ocifbaomif; 16
4
&opmay bmomjyef jyemtcsKdU - OD;odef;[ef(aZmf*sD)
40
5
wkdif;&if;om;pmayrsm; tjyeftvSef bmomjyefa&; - OD;wif{
53
6
bmomjyefaqmif;yg; - OD;xifzwf(armifxif)
64
7
bmomjyefowif; - OD;odef;(Z0e)
88
8
qDavsmfonfhbmomjyefESifhrqDavsmfonfhbmomjyefrsm; - OD;xifBuD; 102
9
jrefrmuAsmrS t*FvdyfuAsmodkY jyefqkdjcif; - OD;0if;az
110
10
jrefrmpum;ajyrS t*Fvdyfpum;ajyodkYjyefqkdjcif; - OD;cifaZmf
129
11
bmomjyefvlxkodyHpmay - OD;wifarmif(rSL;wif)
148
12
bmomjyefoifwef; - OD;tkH;az(wufwkd;)
164
13
14
15
16
aemufqufwJG
jyefMum;a&;0efBuD;Xme twGif;0efajymMum;zGifhvSpfonfhrdefYcGef;
ESD;aESmyGJobmywd\tzGifhrdefYcGef;
ESD;aESmyGJobmywd\ed*kH;csKyfrdefYcGef;
bmomjyefpmay ESD;aESmzvS,fyGJtpD&ifcHpm
178
181
183
185
bmomjyefpmay
trSm
pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJUonf pmayxkwfa0rIESifhpmayavmuwkd;wufzGHYNzKd;
a&;udk a&SU&I ES;D aESmzvS,yf rJG sm;udk ESppf Ofqo
dk vkd usif;yjyKvkycf yhJ gonf/ ,if;tpDtpOf
t& 1966-ckEpS w
f iG f uav;pmayES;D aESmzvS,yf u
JG kd if;? 1967-ckEpS w
f iG f odypH mayES;D aESm
zvS,yf u
JG kd if;? 1968-ckEpS w
f iG f pmMunfw
h u
dk v
f yk if ef;ES;D aESmzvS,yf u
JG kd if;? 1969-ckEpS w
f iG f
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJudkif; usif;ycJhygonf/
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJudk 1969-ck? pufwifbmv 23-&ufaeYrS 27&ufaeYtxd ig;&ufwidk w
f idk f &efuek Nf rdKU? ukeo
f nfvrf;? *EcD ef;raqmifwiG f usif;yjyKvkycf yhJ g
onf/ bmomjyefpmayvkyfief;ESifhpyfvsOf;aom taMumif;&yfrsm;udk ynm&Sif 11-OD;u
pmwef; 11-apmifa&;om;jyKpkwifoiG ;f cJyh gonf/ pmtkyrf mS pmwef; 11-apmifEiS hf ,if;
wkdYudk tajcjyKaqG;aEG;wifjycsufrsm;udk aygif;&kH;pkpnf; xkwfa0jcif; jzpfygonf/
ES;D aESmzvS,yf w
JG iG f wifjycJah om pmwef;rsm;tjyif ES;D aESmzvS,yf u
JG kd wufa&muf
zGiv
hf pS af y;onfjh yefMum;a&;0efBuD;Xme? twGi;f 0ef 'k-Akv
d rf LS ;BuD;wifxeG ;f \rdecYf eG ;f ? obm
ywdrdefYcGef;rsm;ESifhwuG bmomjyefpmay ESD;aESmzvS,fyGJ tpD&ifcHpmukdyg rSwfwrf;wifap
jcif;tvkYdiSm xnfhoGif; azmfjyvkdufygaMumif;/
&efuek Nf rdKU
pmayAdrmef
1970-jynfhESpf? ZE0g&Dv?
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
txufwiG f bmomjyefupd \
ta&;BuD;aom t*Fgw&yfjzpfonfh udwrd pum;rsm;
taMumif;udk qkdcJhNyD/ pum;wkdYonf yd#uwfpmay? aA'ifpmay? rGefpmaywkdYudk avhvm
um jrefrmpum;jzifh jyefvnfazmufonfcs&ef tm;xkwf&m y#doaEwnfae aygufyGm;
cJah ompum;wkYd jzpfonf/ yk*aH cwfjrefrmwko
Yd nf bmomjyefvyk if ef;udk tifwu
dk t
f m;wku
d f
vkyfcJh&vdrfhrnf[k xifonf/ rsufjriftaxmuftxm;udk jy&rnfqkdygu yk*Hjynf&Sd ul
ausmif;eH&HwkdYwGif a&;qGJxm;aom aq;a&;yef;csDum;wkdYudk vufndK;nTefjy&ef &Sdonf/
Ak'0if? r[m0if? 'Dy0if? bkHcef;? i&Jcef;? 550? 0drme0wKpaom twKywdygonfh 0wK
aMumif;rsm;udk a&mifpkHa&;cs,fxm;onfrSm ygVdukdzwf jrefrmrjyefwwfvQif jzpfEkdifp&m
taMumif;r&Sday/ rGefbmom? jrefrmbmomwkdYjzifh yef;csDum taMumif;udk xkwfazmf
xm;onfh Zmwfurnf;rsm;uvnf; rGefjrefrmwkdY\bmomjyefvkyfief;udk wpGef;wp wifjy
xm;vsuf&Sdonf/ urnf;rsm;ESifhausmufpmrsm;udk Munfh jrefrmjyefrI pGrf;&nfudk
oJvGefpxkwfjyEkdifp&m taMumif;&Sdonf/ atmufygZ,m;udk&I/
OD;a&
yk*H
,ck
1
aumifavStaF w[f
om"k
(aumif;avSifhwnf;)
2
ppfBuDvDyg(ppfBuD;av;yg;)
ppft*Fgav;yg;
3
zpfoqkd0fji,f(jzpfaomqif;&J)
Zmwd'ku? y#doaEaejcif;qif;&J
4
rifw& sm 10 yg
rif;usifhw&m;q,fyg;
(rif;w&m; 10 yg;)
5
rd,fykHavmef(ajrykHvGef)
oJvGef
6
&G,frwf 9 yg (&GJjrwf 9 yg;)
e0&wfukd;yg;
7
odpyfjrifESrftaom oAnKw
oAnKwPf
nmef(odpyfjrifESHYaom)
8
twnfr,faomMw sm
tedpw&m;? rNrJaomw&m;
(twnfrJhaomw&m;)
9
trkduf trsuf &Hruf
arm[? a'go? avmb
yk*aH cwfjrefrmwko
Yd nf tcsKdUaom ygVdouwpum;vk;H wku
Yd kd rdrw
d u
Ydk ,
dk yf ikd pf um;
vkH;uJhodkY tokH;jyKvsuf &SdMuykHudk txufwGifqkdcJhNyD/ odkYaomfvnf; tcsKdUaom pum;vkH;
wkdYudkum; jrefrmyDyDjyefqkda&;om;Muonfudk txufygZ,m; awGUEkdifonf/
usefppfom;rif;onf om;awmf&mZukrm&f\aumif;rIudk tEkarm'emjyKaom
tcg ,ck umvwGiu
f o
hJ Ykd om"k[
l ygVdpum;udk rok;H yJ aumifavStaF w[f[
l jrefrmyDyD
13
bmomjyefpmay
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/]Zeu}}udk ]]Zeaum}a&;&kd;&SdonfrSm rGefrS,lcJhonf[k wOD;u qkdygonf/ pmwef;&Sif
taejzifh rGeEf iS jhf refrmudk rcGrJ jcm;,lygonf/ tif'ekd ;D &Sm;ESit
hf quftoG,rf sm; &Scd o
hJ avm
[k odcsifaMumif; pmwef;&Sifu ajzMum;onf/
2/aus;vufrsm;wGif yxru&mrS wwd,u&modkY ajymif;zwfonf[k aqG;aEG;ygonf/
xkdtcg pmwef; yk*HacwftaMumif;udk wifjyxm;jcif;rQom jzpfygonf[k ajzMum;yg
onf/
3/jrefrmtbd"mefrsm;udpu
kd ar;jref;&m OD;wifv(S wuov
kd b
f momjyefXmepmwnf;) a&;
aom ]jrefrmtbd"meforkdif;)aqmif;yg;udk zwfMunfh&ef wkdufwGef;aMumif;? xkdYjyif ]ygVd
oufjrefrma0g[m&tbd"mef}ESifh]wuodkvfa0g[m&tbd"mef}rsm;ukdvnf; Munfhoifh
aMumif; ajzMum;onf/
15
bmomjyefpmay
bmomjyefow
l OD;\tawGUtMuKHEi
S x
hf ifjrifcsufrsm;
wifjyol
ocifbaomif;
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmf awmfvSefa&;tpkd;&? jyefMum;a&;Xme? pmayAdrmef
tkyfcsKyfa&;tzGJU? bmomjyefpmay ESD;aESmzvS,fyGJusif;ya&;OD;pD;aumfrwDu bmom
jyefESD;aESmzvS,fyGJudk usif;yay;jcif;onf 0rf;omp&maumif;ygonf/ ESD;aESmzvG,fyGJ
usif;ya&;aumfrwDEiS w
hf uG awmfveS af &;tpk;d &jyefMum;a&;Xme pmayAdrmeftyk cf sKyfa&;
tzGJUudkvnf; aus;Zl;wifp&maumif;ygonf/
,ckuJhoYkd bmomjyefESD;aESmzvS,fyGJ usif;yay;jcif;rSm bmomjyeftvkyfonf t
a&;BuD;aomtvkyfwckjzpfaMumif;udk todtrSwfjyK&mvnf; usonf/ xkdYjyif bmomjyef
tvkyfwGif tcuftcJrsm;&SdaMumif;? xkdtcuftcJrsm;onf ESD;aESmzvS,fyGJ wkdifyif
aqG;aEG;MuvQif txkduftavsmuf yaysmufoGm;Ekdifvrf;&SdaMumif;wkdYudk todtrSwfjyK
&mvnf;usonf[k oabm&ygonf/ xkaYd Mumifh 0rf;omjcif; aus;Zl;wifxu
dk o
f t
l m;vk;H udk
aus;Zl;wifjcif;jzpfygonf/
a&S;OD;pGm bmomjyeftvkyfonf toufarG;rIynm? odkYr[kwf toufarG;rI t
wwfwck jzpfonf[k todtrSwfjyKvQif oifhavsmfvdrfhrnf[k xifygonf/
tu,f bmomjyeftvkyu
f kd toufarG;rItwwf[k todtrSwjf yKrnfqydk gvQif
t oufarG;rItwwfwkYd\vkdtifBuD;wckonf xif&Sm;ay:vmygvdrfhrnf/ xkdvkdtifBuD;rSm
tjcm;r[kwyf g/ toufarG;rItwwfwckcu
k kd ausyGepf mG vkyaf qmifEidk &f ef wifBudKoifMum;
ay;rI&&dS jcif;jzpfygonf/ trsm;tm;jzifh toufarG;rItwwfwckcu
k kd ausyGepf mG vkyaf qmif
Ekdif&eftwGuf wif BudKoifMum;ay;&pNrJjzpfygonf/ Oyrmqkdaomf a&SUaetwwfudk
vkyEf ifdk &f eftwGuf xkt
d wwfjzifh toufarG;vko
d w
l t
Ydk m; Oya'ynmudk wifBudKoifMum;
ay;&ygonf/ aq;uktwwfjzifh toufarG;vko
d w
l t
Ydk m;vnf; aq;ynmudk wifBudKoif
Mum;ay;&ygonf/ xkduJhodkYaom toufarG;rItwwfrsm;udk t*Fvdyfvkd y&dkzuf,Sif; (Profession) [kac:onfudk tm;vkH;yifodMuygvdrfhrnf/ a&SUaetwwfESifhaq;uktwwfuJhodkY
aom toufarG;rItwwfrsm;udk tpdk;&u todt rSwfjyKaomausmif;rsm;? tzGJUrsm;u
om oifMum;ay;cGifh&ygonf/ odkY&mwGif tpkd;&u todtrSwfjyKaom ausmif;rsm;? tzGJU
rsm;wGif wufa&muf wifBudKoifMum;jcif;rjyKyJ? tjcm;wenf;wvrf;jzifh wifBudKoif
Mum; vkyfaqmifEkdifaomtoufarG;rItwwfrsm;vnf; &Sdygao;onf/ Oyrmqkdaomf
vufa0SYtwwf? vuform;twwf? owif;pma&;jcif;twwf? owif;axmufenf;ESifh
16
ud,
k f wifBudKoifMum; vkyaf qmifEidk af omtwwfrsm; jzpfygonf/ od&Yk mwGif toufarG;rI
twwfukd ausyGeaf tmif vkyaf qmifEidk &f eftwGuf tpk;d &todtrSwjf yKaom wifBudK oif
Mum;ay; rIjzpfap? tpk;d &todtrSwrf jyKaom wifBudKoifMum;rIjzpfap wifBudKoifMum;rI
&Sd&efvkdtyfonfrSm xif&Sm;ygonf/
rnfonfhtoufarG;rItwwfwGifrqkd olYenf;ESifhol tcuftcJ&Sdoavmuf &dSMu
onfcsnf;jzpfygonf/ odkY&mwGif xkdodkYaom tcuftcJrsm;rSm oufqkdif&mtwwf&SifwkdYu
ckepftrd Mf um; &Spt
f rd Mf um; atmf[pfiakd vmufatmif BuD;rm;aom tcuftcJrsm;r[kwyf ?J
wenf;enf;ESihf t&yfrul vlr0dik ;f yJEiS hf ajz&Si;f &Ekid af om tcuftcJrsm;om jzpfonfukd
awGUEkdifygonf/
bmomjyeftvkyEf iS yhf wfouf ,ck awGMY uKHaeMu&onfqadk omtcuftcJrsm;rSm
trsm;tm;jzifh bmomjyeftwwfukd wenf;enf;jzifh wifBudKoifMum;xm;rIr&Sjd cif;aMumif?h
okrYd [kwf bmomjyeftvkyu
f kd toufarG;rItwwfuo
hJ kYd oabmrxm;jcif;aMumif?h odrYk [kwf
vG,fvG,fESifh jzpfuwufqef;vkyf&aom tysif;ajytvkyf amateurism uJhodkYoabm
xm; vkyfMujcif;aMumifh awGU&aom tcuftcJrsm;om jzpfonf[kxifygonf/ xkdokdYqkd
ojzifh bmomjyeftvkyfudk toufarG;rItwwftjzpfjzifh vkyfMuaomolrsm;tzkdYwGif bm
omjyeftvkyu
f kd vky&f m tcuftcJv;Hk 0r&S[
d k qkv
d o
dk nfr[kwaf Mumif;udk owdjyKapvkyd g
onf/
pmwef;wifjyolonf bmomjyeftvkyw
f iG f vkyo
f uf 45-ESpaf usmf? 50-eD;yg;&Sd
ol jzpfygonf/ odkY&mwGif bmomjyeftvkyfwckckudk vkyf&mwGif ,cktcsdeftxd rnfonfh
bmomjyeftvkyu
f rkd Q ]o[mawmh tvG,u
f av;yJ}[k oabmrxm;yg/ rnfonfb
h mom
jyeftvkyu
f rkd Q t*Fvyd t
f bd"mefukd tenf;qk;H ESpcf gok;H cg vSeaf vSmrMunfyh EJ iS hf rvkyEf ikd yf g/
rdrdpdwfxJu t"dyg,froJuGJaom? odkYr[kwf t"dyg,fudk ydkifydkifrodaom pum;vkH;rsm;udk
tbd"mefESifhrndEIdif;yJ? udk,fxifovkd jyefaumif;onf[kvnf; r,lqyg/ bmomjyef
tvkyu
f kd toufarG;rItwwft jzpfjzifh vkyaf omtcg rdrMd uKHawGU&onft
h cuftcJrsm;udk
pdwyf sufp&m[k oabmrxm;awmhyJ xkt
d cuftcJrsm;tm; MuHzefajz&Si;f &jcif;udyk if aysmf
arGUzG,faumif;aomtvkyf[k xifvmwwfygonf/
wbmomrS wbmomodkY jyef&mwGif a&SmifvGJr&aomtcuftcJrsm; &SdpNrJjzpfyg
onf/ Oyrmqkdaomf Ak'\w&m;rsm;udk ygVdbmomrS t*FvdyfbmomodkYjyef&mwGif [efe&D
uvwf0g&if (Henry Clarke Warren:1854-1899) awGU&aom tcuftcJrsKd;rsm;jzpfygonf/
ygVd-twH(ou #-twref)udk Self [laompum;vkH;jzifh wkduf&kdufjyefavh&dSaomfvnf;
0g&ifu xkdpum;udk Self [laompum;ESifhjyefvkdufvQif [dELbmomt& ow0gtm;vkH;
17
bmomjyefpmay
olw\
Ykd orkid ;f ay;tcGit
hf cgrsm;udk acgif;ykrH jzwfcjhJ cif;aMumif}h [k jrefrmjyefvu
dk af omtcg
wGif rSefuefrIESifhtuif;a0;BuD; uif;a0;oGm;ygonf/ ae&mwGif to exploit... ... ...ophf cgrsm;udk aumif;pGm tok;H rjyKaomaMumifh
portunities qka
d ompum;\t"dym ,frmS tcGit
[laom t"dym ,frsKd;&onfukd bmomjyefwwforl eS o
f rQ odMuygvdrrhf nf/ pum;vk;H wvk;H
udk pum;vkH;wvkH;csif;t"dym,f taoxm;NyD; bmomjyefr&qkdonfrSm bmomjyefrI
twGuf rSwfom;tyfaom Oya'owckjzpfonfudk owdjyKtyfygonf/
ygVdAk'bmomusrf;rsm;udk t*Fvdyfbmomjyef&mwGif 0g&iftzkdY tjyef&cufaom
ygVdpum;ESpv
f ;Hk rSm]"r} (Dhamma) ESi]hf ocFg&} (Sankhara) wkjYd zpfygonf/ 0g&ifu xkpd um;
ESpfvkH;\yif&if;t"dym,fudk t*Fvdyfvkd jyefr& (...because their ground meaning is not
translatable into English-p.116 Buddhism in Translation First Ed., 1896.) [kqkdygonf/
0g&ifu ]"r}udk pmukd,fyga&SUpum;? aemufpum;t& Elements of being [k jyefonfhtcg
18
bmomjyefpmay
bmomjyefow
l rYdk mS BuD;rm;aom tcuftcJrsm;ESiahf wGU&wwfygonf/ Oyrmqkad omf 0g&if
onf Ak'\
w&m;rsm;udk ou #bmomrS t*Fvyd jf yef&ef ou#bmomukd yxroifygonf/
od&Yk mwGif ou#bmomonf o'genf;rusojzifh 0g&ifonf tBuD;tus,f pdwyf sufomG ;NyD;
vQif ygVdbmomukd oifjyefygonf/ ou#bmomo'gESiyhf gVdbmomo'grSm txde;f r&Sad om
csnfcifEiS t
hf xde;f &Sad omcsnfcifavmuf uGmjcif;&So
d nfukd awGU&ojzifh 0g&ifu ou#bm
omudk roifawmhbJ ygVdbmomudkoifNyD; Ak'w&m;rsm;udk ygVdbmomrS t*Fvdyfbmom
odjYk yefygonf/ 0g&ifu ou#bmomrSm chaos ESiw
hf
l ygVd bmomonf cosmos ESiw
hf o
l nf
[k oabm&ygonf/
o'genf;rrSeaf om t*Fvyd pf myd'k w
f ckukd jrefrmjyef rjzpfEidk yf g/ a&;ykrH &Si;f aom
t*Fvdyf pmykd'fudk bmomjyef&jcif;onfvnf; tifrwef 'kuBuD;ygonf/ rl&if;bmom
pmyk'd \
f o'grrSejf cif;? zGUJ ykrH &Si;f jcif;wko
Yd nfvnf; bmomjyeftwwfEiS t
hf oufarG;olwu
Ydk kd
pdwfqif;&Japaom taMumif; rsm;jzpfygonf/
ygVdbmomrS jrefrmjyef&mwGif teufrmS ;,Gi;f cRwfacsmf&rdS nfudk pk;d &dr
f waMumif;?
jrefrmpm pum;vkH; rjynfhpkHjcif;aMumifhwaMumifh ygVdpum;vkH;ESifhteufwlaom jrefrm
pum;vkH;&SdygvsufESifh jrefrmpum;vkH;udk okH;&vQif teufayghvdrfhrnf? okdYr[kwf cefYnm;
jcif;&Sdvdrfhrnf r[kwf[kxifwaMumif; ygVd0guszGJUykHrsKd;vkduf jrefrmzGJUjcif;? ygVdpum;
ok;H ykrH sKd;udv
k u
dk
f jrefrmvko
d ;Hk jcif;? ygVdpum;udk jrefrmjyef&ef rBudK;pm;awmhyJ ygVdpum;udk
jrefrmpum;jzpfatmif aemufNrD;u towfxnh
f zsufvu
dk jf cif;rsm;udk tok;H jyKMuojzifh
ygVdrS jrefrmjyefaomusrf;rsm;udk ynm&Srd [kwaf om &yfx&J mG xJu &k;d &k;d jrefrmrsm; em;vnf
EkdifzkdY cJ,Of;onfudk awGU&ygonf/
Oyrm]owftyfaom &m*&Sad om}qkad ompum;pkrmS ]&m*udk owfxm;NyD;jzpfojzifh
&m*r&Sdawmh}[kqdkvkdaomfvnf; a&SUu owftyf[kqdkNyD;aemuf aemufu &dSaom
om[kqkdjyef
ojzifh &m* &Sdao;ovkdvdk xifp&m jzpfaewwfygonf/
ygVdwiG f 89udak c:aom tac:r&S
d aomfif;? &Syd gvsuf tqef;xGicf sifaomfif;
f ck,w
k u
f ;kd q,f[k jrefrmjyefaomtcg &k;d &k;d vlrsm;tzdYk pdwu
pdwf 89-ckukd pdww
f wck? &kyu
f
ud;k q,f &So
d uJo
h Ykd txifa&mufp&m jzpfygonf/ 19-udk ygVdenf;twkid ;f ({ule0Dowd)20wck,kwf[k jrefrmjyefjcif;vnf; jrefrmwkdYtzkdY em;&Iyfp&mjzpfygonf/
ygVdpum; r*ukd t*Fvyd v
f dk way odrYk [kwf path [k ygVdrS t*Fvyd b
f momjyefow
l u
Ydk
jyefMuaomfvnf; jrefrmteufjyefolwkdYurl ]r*}udk ]vrf;}[k rjyefcJhMuyg/ ygVdrS r*ESifh
wlnaD om jrefrmpum; vrf;onf jrefrmvlrsKd;wkaYd y:OD;tcsdeu
f yif &Sad ernfrmS ,krH mS ;zG,f
vrf;}}[k jyefvQif rcefYnm;rnf
r&Sdyg/ xkdYaMumifh ]r*}udk jrefrmvkd]vrf;}[k rjyefjcif;rSm ]vrf
20
bmomjyefpmay
t*Fvyd b
f m omodjYk yef&mwGiv
f nf; wbmomESiw
hf bmom t,ltqcsif; rwlonft
h wGuf
awGYMuKH&aom tcuftcJrsm;ESifh awGYMuKH&onf[k ajymMuygonf/
*&dwfbmomrS t*FvdyfbmomodkYjyefaom emrnfausmf bmomjyefq&mBuD;
t*Fvyd yf garmu*pf
f momonf &Snf
*pfvAwfrma&; (professor Gilbert Murray) u t*Fvyd b
&Snaf rsmarsmESiw
hf efqmqifajymwwfaombmomjzpfNyD; *&dwb
f momrSm &k;d &k;d &Si;f &Si;f ESihf
pum;vkH; a>cwmokH;pGJ ajymwwfaombmomjzpfaomaMumifh *&dwfbmomudk wkduf&kduf
wkdwkdwkwfwkwf t*FvdyfvkdjyefvkdufvQif ikH;wdwdBuD;jzpfNyD; rl&if;*&dwfpmESifh t"dym,fvkH;
vkH;rwlbJ jzpfoGm;onfudk awGU&aMumif;? xkdYaMumifh olu *&dwfbmomudk t*Fvdyfjyef&m
wGif t*Fvdyfbmom\p&kduftwkdif; zGJUzGJUEGJUEGJUESifh &Snf&Snfvsm;vsm; jyefaMumif; 0efcHyg
onf/
ygarmurma&;u ''I have often used a more elaborate diction than Euripides
did because I found that Greek being a very simple and austere language and English
an ornate one, a direct translation produced an effect of baldness which was quite
[kajymygonf/
wkdwkdwkwfwkwf *&dwfpmykd'frsm;udk &Snf&Snfvsm;vsm; jzpfatmif t*Fvdyfbmom
jyefjcif;taMumif;ESiyhf wfouf *&dwb
f momudk ajymifajrmufpmG wwfaom t*Fvyd u
f srf;
jyKq&mrBuD; tuf'pf[rdvwef (Edith Hamilton, author of The Greek Way to Wester
Civilization) u ygarmurma&;
ma&;\qifajcudk vufrcHyg/
[rdvwefu *&dwfbmomudk t*Fvdyfbmomjyef&mwGif tcuftcJ&SdaMumif;udk
0efcHygonf/ odkY&mwGif olYoabmt&qkdvQif *&dwfbmompmykd'frsm;udk xkdpmykd'fwkdY t&Sd
twkid ;f rydrk vkd t*Fvyd b
f momrjyefvQif t*Fvyd w
f o
Ydk nf *&dwpf m\t&omudk cHpm;Ekid Mf u
vdrrhf nfr[kw/f tu,f *&dwpf mukd t*Fvyd pf ma&;ykt
H wkid ;f a&;vQif *&dwpf monf *&dwf
pmr[kwaf wmhyJ t*Fvyd pf mjzpfoGm;vdrrhf nf/ *&dwpf mudk rcsJUrxGiyf J olt
Y &St
d wkid ;f wkw
d dk
wkwfwkwf t*FvdyfbmomjyefrSomvQif zwf&olwkdYu *&dwfpmtaMumif;ESifh *&dwfvlrsKd;
wkdYp&kdufpm*ukd trSeftwkdif; odEkdifMuvdrfhrnf[k [rdvwefu oabm&[ef wlygonf/
*&dwfuAsmq&mwkdYu t*FvdyfuAsmq&mrsm;uJhodkY pnf;vGwf0g;vGwf a&;EkdifcGifh
(Poetic license) tok;H rjyKMu/ pnf;vGw0
f g;vGwaf &;Ekid cf iG &hf jdS cif;qko
d nfh pum;\t"dym ,f
rsKd;udyk if *&dwu
f Asmq&mwku
Yd em;rvnfMu/ *&dwu
f Asmq&mwko
Yd nf olw\
Ydk pdwu
f ;l rsm;
udk tNrJwrf; ZufcsKyf pmzGJYMuonf[k [rdvwefu qkdygonf/
ZufrcsKyfyJ uAsmpyfaeusjzpfaom t*Fvyd u
f Asmq&m Akid &f eG f (Byron) u jrifrh m;
aom awmifBuD;wawmiftaMumif;udk atmufygtwkdif; uAsmpyfygonf/
-the monarch of mountains. They crowned him long ago.
unlike the original''
22
*&dwu
f Asmq&m tufpuDvyf (Aeschylus) u awmifBuD;wawmiftaMumif; pm
pyfcsifaomtcg (the mighty summit, neighbour to the stars) [k awmifBuD;\*kPfyk'f
wckwnf;ukdom tus,frcsJUyJ azmfygonf/
[rdvwefu tufpuD;vyf\wkdwkdwkwfwkwf *&dwfbmomawmifbGJUudk Akdif&Gef\
awmifbGJUrsKd;uJhodkY &Snf&Snfvsm;vsm; t*FvdyfbmomjyefvQif roifh[k oabm&[ef
wlygonf/
t*Fvyd u
f Asmq&m aumvm&pf (Coleridge) u armifAh vefY (Mount Blanc) awmif
xdyu
f kd pmzGUJ &mwGif rsufpEd iS Mhf unf
h rzGUJ yJ em;ESiphf iG
hf zGUJ yk&H ygonf/ olpmzGUJ yku
H kd atmufwiG f
&Iygavmh/
like some sweet beguiling melody,
So sweet, We know not we are listening to it.
tcsKyfwiG f *&dwb
f momrS t*Fvyd b
f momodYk jyef&mwGif *&dww
f Ydk pdwaf epdwx
f m;
tusifph &ku
d t
f & wkw
d w
dk w
k w
f w
k f wdwu
d sus t*Fvyd b
f momjyefoifo
h nf/ t*Fvyd pf w
d af e
pdwx
f m;? t*Fvyd t
f usifph &ku
d Ef iS n
hf aD tmif &Sn&f n
S v
f sm;vsm; tpmoGi;f rjyefoif/h xko
d Ykd
d wefu qkv
jyefvQif *&dwv
f rl sKd;wk\
Yd p&du
k u
f kd rSeo
f nft
h wkid ;f odEidk v
f rd rhf nfr[kw[
f k [rv
d dk
[ef wlygonf/
tcsufonf wbmomrS wbmomodkYjyefolwkdYpOf;pm;oifhaomtcsuf jzpfyg
onf/
pmwef;a&;ol\oabmt&qkdvQif bmomjyefolwkdYonf rdrdwkdY bmomjyef
aompmrlwGifygaom tcsuftvufrsm;ukd csefvSyfvnf; rxm;xkduf? rygaom tcsuf
tvufrsm;udkvnf; tydkxnfh rjyefxkdufyg/ bmomjyefpm[k0efcHvQif r,kwfrvGef? rydk
rvk?d twdtusom jzpfoifyh gonf/ Ekwyf ,fcsifonfukd Ekwyf ,f? jznfph u
G cf sifonfukd jznfh
pGufjyefrnfqkdvQif bmomjyef[k 0efrcHoifhyg/
wkdwkdwkwfwkwf wdwdusus azmfjyxm;aom pmrlwapmifudk zwfraumif;rnfpkd;
ojzifh pum;acsmatmif tpmxkd; &Snfvsm;pGmjyefvQif rl&if;pmykd'f\tmabmf aysmuf
uG,foGm;Edkifygonf/ odkYr[kwf rl&if;pmykd'fu rqkdvkdaomt"dym,fodkY oufa&mufoGm;
apEkdifaom tjypf&Sdonf[k xifygonf/
23
bmomjyefpmay
Oyrm t*Fvyd v
f rl sKd;ESpaf ,mufu olwpYdk &ku
d ?f olw"Ydk avhtwkid ;f pum;ajym[efukd
azmfjyxm;aom t*Fvdyfpmrlwckudk jrefrmbmomjyef&mwGif xkdt*FvdyfvlrsKd; ESpfa,muf
onf t*FvdyfvlrsKd;rsm; jzpfMuonfhtavsmuf wa,mufESifhwa,muf olwkdY"avhxkH;pH
tusifhp&kduftwkdif; ]eif}ESifh]ig}ESifhajymMuonfukd twdtusrjyefyJ xkdt*Fvdyf ESpf
a,mufonf jrefrmESpfa,mufjzpfMuav[ef oabmxm;NyD; olwkdYESpfa,mufonf jrefrm
ajymykH jrefrm[efjzifh wa,mufEiS w
hf a,muf cifAsm;eSiu
hf RefawmfEiS hf ajymaeMu[ef jrefrm
vkdjyefvQif xkdt*FvdyfvlrsKd;ESpfa,muf\p&kduftppftrSef aysmufoGm;EkdifNyD;vQif xkd
t*Fvyd v
f rl sKd;ESpaf ,mufonf jrefrmvlrsKd;rsm;avmufyif tcsif;csif; pum;ajym&m ,Of
aus;Muonf/ odrYk [kwf jrefrmvlrsKd;avmufyif pum;ajym&m t,Ofaus;vGeMf uonf[k
xifEdkifzG,f&m&dSygonf/
cifAsm;
cif
sm;onf ocifbk&m;
m;\twkdaumuf? emra,m* (third person) jzpf? uRef
awmfonf bk&if\uRef? emra,m* (third person) jzpfonfukd owdjyKoifyh gonf/ txuf
Oyrmay;pmyk'd u
f kd olpY m&S&d if;twkid ;f twdtus eif (you) ESihf ig (I) ESiahf jymMu[eftwkid ;f
trSeu
f kd jrefrmjyefrnfqv
dk Qif xdt
k *Fvyd v
f rl sKd;ESpaf ,mufonf olwt
Ykd csif;csif; pum;ajym
&mwGif jrefrmvlrsKd;rsm;avmuf r,Ofaus;bl;? odkYr[kwf jrefrmvlrsKd;rsm;avmuf t,Of
aus;rvGefbl;[k t"dym,f&Ekdifygonf/ odkY&mwGif xkdt"dym,fonf rSefaomt"dym,fom
jzpfojzifh t*Fvyd v
f rl sKd;wk\
Yd "avhx;Hk pHukd pmzwforl sm;u trSet
f wkid ;f tydt
k vkrd &Sd odEidk f
ygvdrrhf nf/ okrdY [kwv
f Qif t*Fvyd w
f \
Ydk p&ku
d o
f nf jrefrmwk\
Yd p&ku
d Ef iS t
hf wlwyl [
J k t"dym ,f
taumufrSm;Ekdifp&m &Sdygvdrfhrnf/
wbmomrS wbmomodkYjyef&mwGif BuD;rm;aom tcuftcJrsm;udk awGU&wwf
aMumif;ESifhywfouf c&pf,ef"ropfusrf;udk 1946-ckESpfup tptqkH; topfwzef
bmomjyefMuaom ynm&Sdrsm;tzGJUu "No one who has not tried it (translation) can
know how impossible an art translation is." The New English Bible-New Testament,
Published by the British and Foreign Bible Society, Introduction p.XI. [k0efcx
H m;ygonf/
Holy Spirit. [kjyefygonf/ The British and Foreign Bible Society "ropfusrf;url This
is the story of the birth of the Messiah. Mary his mother was betrothed to Joseph; before
their marriage she found that she was with child by the Holy Spirit.[kjyefygonf/ wzef
The Bible Society xkwf "ropfusrf;u This was the way that Jesus Christ was born.
Mary his mother was engaged to Joseph, but before they were married she found out
that she was going to have a baby by the Holy Spirit. [kjyefygonf/
bmomjyefpmay
ygonf/ 'kwd,usrf;u he (Joseph) took Mary home to be his wife, but had no intercourse with her until her son was born. And he named the child Jesus. [kjyefygonf/
wwd,usrf;u (Joseph) married Mary. But he had no sexual relation with her before
she gave birth to her son. And Joseph named him Jesus [kjyefygonf/
yxrusrf;u but knew her not... ...qkdaom t*Fvdyfpum;pk\t"dym,frSm t*F
vdyfvlrsKd;r[kwfaom olwkdYtzkdYwGif t"dym,f &kwfw&uf xifEkdifrnfr[kwfyg/ (know ukd
the Concise Oxford Dictionary u be on intimate terms with [k teufay;ygonf/) 'kwd
,usrf;u but had no intercourse with her [kjyefjcif;ESifh wwd,usrf;u But he had no
sexual relation with her [kjyefjcif;wkdYudk zwf&aomtcg t"dym,fr&Sif;p&m r&Sdawmhyg/
usrf;ok;H usrf;\t*Fvyd b
f mom jyefycHk sif; rwlaMumif;ukd EIid ;f ,SO
f jyjcif;rSm
wbmomrS wbmomodYk jyef&mwGif jyefyw
Hk rsKd;wnf; enf;taor&Syd J uk,
d Bf udKufovkjd yef
Edik cf iG hf &Sad Mumif;udk xif&mS ;apvk
d jzpfygonf/ xkjYd yif tjcm;taMumif;wckvnf; &Syd gao;
onf/ xkt
d aMumif;rSm t*Fvyd b
f momjzifh a&;xm;aom "ropfusrf;ukd jrefrmjyef&efavh
vmvko
d w
l o
Ydk nf t*Fvyd b
f momjyefusrf; wusrf;wnf;udk ravhvmyJ ok;H usrf;udk EIid ;f ,SOf
avhvmvQif ydkt"dym,fudkem;vnfNyD;? ydkt"dym,frSefatmif jyefEkdifvrf;&Sdvdrfhrnf
jzpfaMumif;udk odomapvko
d nft
h wGuf jzpfygonf/ bmomjyef&mwGif pmrl&if;\qkv
d adk om
t"dym,fudk rSefonfhtwkdif; twdtusem;vnfzkdY ta&;BuD;ygonf/ odkYrSmom rSefatmif
bmomjyefEidk yf gvdrrhf nf/ ud,
k u
hf ,
dk w
f idk u
f t"dym ,fukd &Si;f atmif em;rvnfvQif rSeaf tmif
bmomjyef jzpfEkdifvdrfhrnf r[kwfyg/
,cktcgwGif t*FvdyfbmomrS jrefrmbmomodkY jyef&mwGif rdrdudk,fwkdif awGUMuKH
&aom tcsuftenf;i,fukd wifjyygrnf/
t*Fvyd b
f momjzifh a&;xm;aom ynm&yftrsKd;rsKd;udk jrefrmbmomodjYk yef&ef t
vGEfta&;BuD;aMumif;ESifhywfouf pmwef;a&;olonf vGefcJhonfh ESpf 40-ausmfcefY
u aqmif;yg;rsm; a&;om;cJb
h ;l aMumif;udk aqmif;yg;&Siaf usmfneG rYf ;dk u 18-3-69-&ufpJG
xkwv
f yk o
f m;aeYpOfowif;pmrSae azmfaumifvyk o
f jzifh od&ygonf/ ausmfneG rYf ;dk udk azmf
aumifvkyfonf[k pGyfpGJ&atmif udk,fh[mudk,f bmomjyefjcif;ESifhywfouf bmaqmif;
yg;a&;cJo
h nfukd rrSwrf b
d ;l vm;[k ar;p&m&Syd gonf/ tESpf 40-ausmfu a&;cJah omaqmif;
yg;jzpf rrSwrf &d ;dk trSeyf ifjzpfygonf/ aqmif;yg;wckwnf;omr[kwyf g/ tjcm;aqmif;
yg; trsm;udv
k nf; rrSwrf ad wmhyg/ ausmfneG rYf ;dk azmfcsuft&qkv
d Qif ]ocifbaomif;onf
bmomjyefvkyfief;udk txl;tm;ay;vIHYaqmfcJhygonf/}ocifbaomif;u olYbmomjyef
aqmif;yg;udk ]bmomjyefrIjzifh ynmrsufpd&SmMuukeftHh}[k acgif;pOfwyfxm;onf[k qkdyg
26
onf/ ausmfneG rYf ;dk u ]vIaYH qmfcyhJ gonf}[k qkjd cif;rSm qDavsmf[efwyl gonf/ tb,fah Mumifh
qdak omf xkt
d cgwke;f u aqmif;yg;&Sif armifbaomif;\avoHrmS vIaYH qmforH sm; ygaeaom
aMumifh jzpfygonf/ atmufyg armifbaomif;\pmykd'fudk Munfhygavmh/
]]tcsif;wkdY? trsKd;om;wkdY? udkjrefrmwkdY? igwkdYonf avmuppfyGJBuD;udk tb,f
odw
Yk u
dk Mf uygrnfenf;/ igwko
Yd nf igwkEYd idk if u
H kd vk;H 0vGwv
f yfciG Ehf iS ahf epGr;f Ekid af tmif aqmif
&GuMf uuket
f /hH ynmrsufpu
d kd &SmMuuket
f /hH bmomjyefa&;udk aumif;pGmBudK;yrf; aqmif
&GufMuukeftHh/}}
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
ynmrsufpdudkay;rnfh bmomjyeftvkyfudk aumif;pGm vkyfaqmifMuavmh/
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
bmomjyefa&;onf igwkEYd iS t
hf m;rwefatmif BuD;aomta&;BuD;jzpfonf([kif;)
igwkdY rvkyfaumif;[k(if;)rxiftyf/
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
bmomjyefa&;onf rkd;ay:u Mu,frkdY cuf&rnfavm/ vmMuavmh? ,ckyif igwkdY
qGwMf uuket
f /hH
,ck tESpf 40-ausmfMumrS txufyg bmomjyefrt
I wGuf vIaYH qmfay;csufujdk yef
zwf&aomtcg bmomjyefa&;onf [if;oD;[if;&Gufyifrsm;uJhodkY pdkufNyD;aemuf rsm;r
MumrDwGif toD;t&Gufpm;&aomtyifrsKd;ESifhrwlyJ uRef;yifrsm;uJhodkY tESpfig;q,fw&m
MumrS ckwf,lokH;pGJEkdifaom tzkd;wefopfyifBuD;rsKd;ESifhwlonfudk awGU&ygonf/
bmomjyeftvkyo
f nf ru&mrif;om;BuD;acwfuvnf; ta&;BuD;cJo
h nf/ (ru
&mrif;om;BuD;onf rsufarSmufacwf odyHynmaqmif;yg;rsm;udk t*FvdyfpG,fpkHusrf;BuD;
wckrS xkwfEkwfbmomjyefcJhonf[k rSwfwrf;&Sdygonf/)a,mtwGif;0efOD;bkd;vIdifacwfu
vnf; ta&;BuD;cJhonf/ vGefcJhonfh tESpf 40-ausmf t*FvdyfwkdY tkyfpkd;cJhaom acwfu
vnf; ta&;BuD;cJhonf/ ,ck 1969-ckESpfwGifvnf; qufvufta&;BuD;vsuf &Sdonf/
aemifwiG f rsufarSmufacwfynm&yftrsKd;rsKd;udk jrefrmpmjzifh a&;om;xm;jcif; r&Sad o;o
rQumvywfvkH; quf ta&;BuD;aevdrfhOD;rnf/
]]bmomjyefrIjzifh ynmrsufpdudk &SmMuukeftHh}}aqmif;yg;udk b,fvkdoabm&NyD;
a&;ygovJ/ ajymjyprf;yg[k rdwfaqGynm&Sdwa,muf ar;ygonf/ tar;udktus,fw
0ifv
h yd yf wfvnfatmif ajz&ygvQif xkt
d ajzonf ,ckpmwef;a&;ol\ud,
k &f nfaoG;twK
ywdjzpfoGm;rnf pkd;&ygonf/ odkY&mwGif xkdtar;udk vkH;vkH;rajzvQifvnf; oifhvdrfhrnfr
[kwfyg/ xkdYaMumifh usOf;EdkiforQ usOf;atmif tusOf;csKH;ajzygrnf/
27
bmomjyefpmay
pmyk'd u
f kd jrefrmbmomjyef&ef NydKifyv
JG yk af omtcg pmwef;a&;olu jrefrmpma&;&k;d a&;
pOftwkdif; 0gus&Snf&Snf pum;vkH;<u,f<u,fjzifh jrefrmjyef NydKifyGJ0ifvkdufygonf/ Bacon \t*FvdyfpmrSm wkdwkdwkwfwkwfESifhtom;ygaompm jzpfojzifh 0gus&Snf&SnfESifhpum;
vk;H <u,f<u,fEiS hf jrefrmbmomjyefjcif;twGuf qkray;xku
d [
f k bmomjyefNydKifyJG tuJjzwf
yk*Kdvfrsm;u qkH;jzwfcsuf csvkdufMuygonf/ xkdqkH;jzwfcsufonf t*wdvkdufpm;aomqkH;
28
jzwfcsuf[k rqkdEkdifyg/
a&S;jrefrmpma&;ykH\&Snfvsm;[efESifhywfouf uG,fvGefol a*s? tufpf? zmeD
A,f \(J.S.Furnivall) xifjrifcsufudk zwf&vQif bmomjyefolwkdYtzkdY tusKd;&Sdrnfxifo
jzifh atmufwGif xkwfEkwfazmfjyvkdufygonf/
jrefrmjynfonf rdrd&mZ0ifwavQmufvkH; b,fwkdif;b,fjynfESifhrQ rqufqefbJ
xD;xD;aecJhNyD;aemuf pdwf"mwftopf0if tjcm;tjcm;aom wkdif;jynfBuD;rsm;ESifh&if
abmifwef;vkdufvkdaomqErsm; ay:vmonfudk vGefcJhaom tESpftpdwfcefYu uREkfyfwkdY
av;ig;a,muf pdwftm;xufoefpGmjzifh apmifhMunfhcJhMuonf/ xkdpOftcgu acwfpm;
aom pum;vkH;<u,f<u,fESifhwefqmqifa&;aom jrefrmpma&;enf;rsKd;rSm a&S;jrefrm
rif;wkdY acwftwGuf aumif;aomfvnf; acwfopfjrefrmjynftzkdY rvkHavmufawmhojzifh
,ckacwfay: a&mif;0,frIynm&yfrsm;ESifhavmu"mwf(odyH)ynm&yfrsm;udk jrefrmvlrsKd;
wkdY zwf&IEkdifap&ef ynmjzefYcsda&;twGuf jrefrmpma&;enf;topf &SmMuHzkdY vkdtyfonfrSm
xif&Sm;aeonf/
a*s? tufp? zmeDA,f
1949-ck? Ekd0ifbm 21 &uf
(ocifbaomif;\waxmifhwntwGuf rpwmzmeDA,fa&;aom ed'gef;rS xkwf
Ekwfcsuf/)
Some twenty-five years ago a few of us were watching with keen interest the
birth of a new Burma, a Burma aspiring after centuries of seclusion to take a place
among the nations of the modern world. The elaborate and ornamental style then regarded as a mark of good Burmese was better suited to a mediaeval Court than to a
modern people, and one obvious need for new Burma was a style of writing more convenient for diffusion among Burmans, a knowledge of the modern world of Business
and Science.
J.S.Furnivall
21st November, 1949.
(From Mr.J.S.Furnivall's Introduction to Thakhin Ba Thoung's A Thousand
and One Nights)
txufwu
G f azmfjycJo
h nft
h wkid ;f acwfEiS ahf vsmfnaD tmif ]]jrefrmpma&;enf;t
opf&mS MuHbYdk vkt
d yfaecsdew
f iG }f } ]]armifbaomif;}}u *Eavmur*Zif;rS vpOfjyKvkyaf om
bmomjyefNydKifyGJrsm;wGif ig;cgquf qk&ojzifh ]]armifbaomif;}}udk *Eavmur*Zif;
jrefrmydkif;twGuf pmwnf;cefYvkdufygonf/ wkdYArmtpnf;t&kH; EkdifiHjyKpmpktrSwf(2) Ekd;
Mum;a&;pmwef;&Spaf pmifrmS ]]armifbaomif;}}ociftrnfc
H wkAYd rmtpnf;t&k;H rwnf
axmifru
D *Eavmur*Zif;wGi]f ]armifbaomif;}}a&;cJah om acgif;BuD;tcsKdU jzpfygonf/
29
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
jrefrmjyefvu
dk v
f Qif Mum;&olwu
Ydk ]]jzpfrjS zpf&yav}}[k tmar#dwo
f aH y;p&m jzpfomG ;wwf
ygonf/
wwd,tcuftcJrSm t*Fvdyfpum;vkH; ESpfvkH;okH;vkH; pkaygif;vkdufonfhtcgwGif
rlvpum;vk;H wk\
Yd t"dym ,fEiS rhf wlaom t"dym ,ftopfjzpfvmaom ]]aygif;vk;H eufopf}}
pum;pkrsm;\t"dym,fudk aumif;pGm avhvmzkdY vkdjcif;jzpfygonf/ Oyrm put qkdaom p
um;vkH;\rlvt"dym,frSm xnfhonf[k jzpfaomfvnf; put off, put out, put on [kpaom
pum;pkwkdYwGif rlvt"dym,f r&SdawmhyJ t"dym,ftopfrsm; jzpfay:vmMuygonf/ xkYdjyif
1) the majority ESifh 2) join the majority wkdYwGif majority \rlvt"dym,fr&SdyJ 1)]]aooGm;
olrsm;ESihf 2)]]aoonf}}[k t"dym ,fopfrsm; ay:vmygonf/ he attains his majority qkjd yef
awmh olt&G,fa&mufvmonf[k t"dym,f&jyefygonf/ xkduJhodkY pkaygif;pum;vkH;rsm;udk
idiom [kac:Muygonf/ pkaygif;pum;vkH;rsm;\t"dym,fudk rodvQif bmomjyef&mwGif
t"dym,ftBuD;tus,f vGJoGm;Ekdifygonf/
t*Fvyd b
f momrS jrefrmbmomodjYk yef&mwGif t*Fvyd pf um;vk;H rsm;\t"dym ,fukd
odxm;&ef vkad omfvnf; t*Fvyd pf um;vk;H wckc?k odrYk [kwf pum;vk;H pkwckc\
k t"dym ,fukd
tvGew
f w
d u
d susBuD; jrefrmbmom jyefrjzpfonfuv
kd nf; awGUonft
h cg awGU&ygonf/
Oyrmqkdaomf Instruction in schools should be through the medium of Burmese
qko
d nf0h guswGif medium udk enf;vrf;ESin
hf rD Qonf[k xm;Ekid af omfvnf; jrefrmpum;ajym
xk;H ? odrYk [kwf jrefrmpma&;xk;H udk xnf
h wGuzf v
Ydk nf; vkw
d wfygonf/ xkadY Mumifh txufyg
t*Fvdyfpmydk'fudk t*FvdyfpmvkH;wkdif;\t"dym,fudk twdtus pkHvifpGm azmfrjyyJ ouf
a&mufaomt"dym,fudk,l ]]pmoifausmif;rsm;wGif ynm&yfrsm;udk jrefrmpum;ESifh(eYJ)
odkYr[kwf jrefrmpum;jzifh oifMum;ay;oifhonf}}[k jrefrmjyefvQif olYqkdvdk&if;t"dym,f
udk ay:ap&eftwGuf vkHavmufEkdifonf[k ,lqygonf/ ae&mwGif medium onf jref
rmpum; ]]ESifh(eJY)}} odkYr[kwf ]]jzifh}}ESifhnDronfudk awGUEkdifygonf/ t"dym,fay:rIudk t
"durxm;yJ ydk pum;wdusjynfhpkHvkd ]]pmoifausmif;rsm;wGif ynm&yfrsm;udk jrefrm
pum;enf;vrf;jzifh oifMum;ay;oifhonf}}[k jrefrmjyefvQif o'genf;t& rSefonf[kqkd
csifqkdEkdifygvdrfhrnf/ odkY&mwGif xkdodkYjyefjcif;onf jrefrmpum;ajymxkH;? odkYr[kwf jrefrmpm
a&;xkH;ESifhudkufnDvdrfhrnf r[kwfonfhjyif jrefrmpum;yif [kwfrS[kwfygavp[k oHo,
jzpfp&myif jzpfEkdifvrf; &Sdygonf/
NyD;awmh point qkdaomt*Fvdyfpum;vkH;ESifhywfouf jrefrmjyefykHtaMumif;udk
tenf;i,f pum;&Snv
f ydk gonf/ (v)oGm; tykv
d (dk 11)'k;H ,mOftaMumif; azmfjyaompmyk'd f
wckwGif 32
comes a point at which the immediate return to earth cannot be made; [kygygonf/
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
ponfht*Fvdyftac:ta0:rsm;udk ]]a&S;a[mif;
acwf}}? ]]tv,facwfrsm;}}? ]]rsufarSmufacwf}}pojzifh olu jrefrmjyefvu
dk af omtcg
rpwmzmeDA,fu wuokdvf&Sd jrefrmq&mBuD;rsm;udk oGm;jyygonf/ waeYwGif rpwm
zmeDA,fu avSmifjyKH;jyKH; ]]a[h baomif;? rif; jrefrmjyefonfha&S;a[mif;acwfwkdY? t
v,facwfwYdk rsufarSmufacwfwq
Ydk o
dk nfh pum;awGukd jrefrmq&mBuD;awGu em;rvnfb;l
vkdYqkdygvm;}}[kajymygonf/ olu ]]olwkdYajymwmrSefygonf}}[kajymonf/ rpwmzmeD
A,fu ]]bmvkv
Yd }J }[kar;ygonf/ ]]olw[
Ydk m taemufwidk ;f &mZ0ifrsm;udk rzwfz;l awmh
tac:ta0:rsm;udk olwkdYem;vnfEkdifMurnfr[kwfygbl;}}[k ajzvkdufrS rpwmzmeDA,f
vnf; oabmaygufoGm;ygonf/ tcsKdUtac:ta0:rsm;rSm oufqkdif&mynm&yfrsm;ukd
avhvmzl;rSom em;vnfEkdifvdrfhrnf/ ,ckwuokdvfu Philosophy udk 'eduaA'?
stronomy udk euwaA'[k jrefrmjyefay;jcif;rsm;udkvnf; t*FvdyfpmwwfNyD;aom q&m
rsm;ESifhausmif;om;rsm;omvQif ,cktcgwGif em;vnfEkdfifMuygvdrfhrnf/ tcsKdUu euw
aA'qko
d nfrmS euwu
f kd wGu
f a[maomaA'ifusrf;wrsKd;jzpfonf[yk if xifaumif;xif
MubG,f&Sdonf/ t*FvdyfbmomrS jrefrmbmomodkYjyef&mwGif rSefatmifjyefbdkYvkdonf/ odkY
&mwGif rSefwkdif;vnf; t*Fvdyfpmrwwfaom jrefrmrsm;u em;vnfMuvdrfhrnfr[kwfyg/
oufqidk &f mynm&yfrsm;udk jrefrmjyefNyD; zwf&onft
h cgusrSom em;vnfvmMuygvdrrhf nf/
rdrd t"dym,frodaom t*Fvdyfpum;vkH;rsm;udk t"dym,fodatmif a&S;OD;pGm t
bd"mefuMkd unfNh yD;rS jrefrmbmomjyefEidk yf gvdrrhf nf/ tbd"mefuMkd unf&h mwGif olzY w
Ydk iG f t
*Fvdyftbd"mefuydkt"dym,fay:ygonf/ olonf t*FvdyfbmomrS jrefrmbmomodkY
jyef&mwGif jrefrmtbd"mefrsm;udk rMunfhyg/ jrefrmtbd"mefwGif t*Fvdyfpum;vkH;wkdY\
t"dym,frsm;udk pkHvifatmif azmfjyrxm;aomaMumifh jzpfygonf/ (,ckaemufqkH;ay:
tbd"mefwGifawmh rajymwwfyg/)t*Fvdyftbd"mefudk Munfh&mwGif cufcJaompum;vkH;
rsm;twGuf tenf;qkH; t*Fvdyftbd"mefESpfrsKd;avmufudk Munfhygonf/ xkdokYdMunfhvQif
trsm;tm;jzifh udk,ft"dym,frodaom roJuGJaom t*Fvdyfpum;vkH;rsm;\t"dym,fudk
em;vnfvmygonf/ xkdokYdem;vnfvmaomtcgusrSom xdkpum;vkH;rsm;\t"dym,fESifh
wlaom odkYr[kwf t"dym,fESifhqifaom jrefrmpum;vkH;rsm;udk&Sm okH;ygonf/
t*Fvyd pf um;vk;H wvk;H vk;H \t"dym ,fonf rdrt
d zkYd roJuv
JG Qif? odrYk [kwf xkpd um;
vk;H wvk;H vk;H \t"dym ,fukd rdrrd odvQif olonf t*Fvyd t
f bd"mefwckcu
k kd tNrJqnf;uyf
ygonf/ Oyrmqkdaomf txufwGif azmfjycJhaom "ropfusrf; t*FvdyfbmomjyefrS a,&I
c&pfarG;zGm;[efESifhywfouf ''he(joseph) knew her not..." qkdaompum;ykd'fwGif knew
\t"dym,fudk ol aumif;aumif; em;rvnfyg/ xkdYaMumifh knew \t"dym,fudk The
36
t"dym,f&Sif;aeygvsufESifh ]]bmvkdY eifu The Holy Bible - The Revised Standard Version ubmomjyefcsuf\t"dym ,fukd tbd"mefawGxMJ unfNh yD; t"dym ,f&mS ae&ao;ovJ}}
[kar;p&m&Syd gonf/ xko
d adYk r;vQif ]]'guawmh 'Dvydk g[,f/ ighpw
d x
f u
J oHo,&Si;f Ekid o
f rQ
&Sif;oGm;apcsifvkdYyg}}[k ruG,fraxmifhyJ ajz&ygvdrfhrnf/ xkduJhodkY rdrdtzkdY t"dym,fikyfae
aom t*Fvdyfpum;wvkH;\t"dym,fudk tvkyfBuD;wckvkyf &SmazGvkdufaomtcg ol
onf tqkdygpmykd'fukd jrefrmbmomjyef&rnfqkdvQif t"dym,frrSm;atmif jyefEkdifaomt
ajcodkY a&mufvmygonf/
olonf jrefrmbmomjyef&eftwGuf odyHynmESifhywfouf t"dym,fr&Sif;
37
bmomjyefpmay
39
bmomjyefpmay
&opmay bmomjyefjyemwcsKdU
wifjyol
OD;odef;[ef (aZmf*sD)
&opmayonf ,aeYjrefrmbmomjyefolrsm;tzkYdrSm txl;ojzifh 0wKESifhjyZmwf
rsm;jzpfygonf/ pifppfrSm 0wKukd bmomjyefjcif;u rsm;ygonf/ pmwef;wGif bmom
jyefykHjyefenf;wkdYudk wifjy&ef r&nf&G,fyg/ r&nf&G,fjcif;rSm bmomjyefykHjyefenf;ESifhpyf
enf;edosMo0g'csay;aom pmtkyaf umif;rsm; &SNd yD;jzpf tcsKdUonf xkpd mtkyrf sm;udk zwf
&IavhvmNyD;jzpfEidk af omaMumifh jzpfygonf/ zwf&aI vhvmjcif; rjyKMu&ao;vQifvnf; bm
omjyef0goemygolyDyD avhvmMurnf[k xifygonf/
,aeY wifjycsifonfrSm rdrd\bmomjyef tawGUtMuKHESifhjyemtcsKdUjzpfyg
onf/ rdrb
d momjyefco
hJ nfrmS rrsm;vSyg/ av;ig;tkyrf Qom jzpfonf/ xkpd mtkyrf sm;onf
&opmay*kdPf;0ifrsm; jzpfonf/ pmtkyf\ta&twGuf rrsm;cJhaomfvnf; wwufpm;
vnf; MuufoGef? ESpfwufpm;vnf; MuufoGefqkdouJhodkY MuufoGef oabmavmufudk ajym
Ekdifrnfxifygonf/
rdrb
d momjyefco
hJ nfwu
Ydk kd jyefqifjcifMunfah omtcg &opmay bmomjyefow
l Ydk
onf a&S;OD;pGm &opmay\oabmudk odxm;zkdYvkdayonf[k qifjcifrdvmygonf/ &opm
ay\oabmudk rsm;vSpmG aomq&mhq&mrsm;onf acwftqufqufwiG f zGiq
hf cdk MhJ uonf/
olt
Y jrifEiS o
hf ?l wrsKd;wzkpH D zGiq
hf cdk MhJ uonf/ wrsKd;wzkpH v
D nf; jzpf taumif;csnf;vnf;
jzpfMuojzifh ra&G;wwfatmif jzpf&onf/ xkaYd Mumifh q&mhq&mrsm;\tzGit
hf qkw
d u
Ydk kd av;
pm;jcif;&Sdygaomfvnf; olwdkY\tzGifhtqkdrsm;ESifhpyf rdrdoabmaygufcJhorQudk tajccH
vsuf rdrdawG;rd rdrdodovkdvkd jzpfcJhonfudkom ajymcsifygonf/ &opmay\oabmudk
twefi,f odNyD;jzpfygrS &opmay bmomjyefoltzkdY vrf;yGifhvmrnf[k xifaomaMumifh
jzpfygonf/
rdrdzwf&IcJhaom0wK? jyZmwf? uAsmwkdYudk jyefqifjcifMunfhaomtcg &opmay
onf av,mOfysH tcsdefpm&if;uJhodkYaompmrsKd; r[kwf[k awGUvmonf/ xkdenf;wlpGm &m
xl;cefYtrdefYpmuJhodkYaompmrsKd;r[kwf[kif;? tavmif;rif;w&m;onf ou&mZf 1122
ckESpf ewf&GmpHaMumif; rSwfom;xm;onfhpmrsKd; r[kwf[kif;? a&ywfvnf 0dkif;vsuf&Sd
aom ukef;ajrudk uRef;ac:aMumif; t"dym,fay;xm;onfhpmrsKd;r[kwf[kif;? t0gESifht
jympyfvQif tpdrf;a&mif&aMumif; yef;csDq&mrSwfxm;onfhpmrsKd; r[kwf[kif; awGUvm
onf/ vlysif;vkHYv? wcPom[laom qkH;rpmrsKd;onfyif olYcsnf;oufouf jrif&Mum;&
40
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
jynfhESpfu tdrfwGifolykef}})
]]olckd; tckd;cHMu&ojzifh olYaiGZGef;? olYaiGc&if;wkdYonf olYtdrfrSxGufoGm;MuNyD/
xkdYaMumifh olYb@mpdk;prpfonfvnf; olYtdrfrS xGufoGm;&rnf/ xGufap trdefYawmf}}/
wGif]]xGufap trdefYawmf}}[laompum;cGef;onf rlvbmomta&;tom;
rygyg/ tvku
d o
f ifh jznfx
h m;jcif;om jzpfonf/ tb,faMumifh tvku
d o
f ifh jznf&h ygoenf;/
47
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
50
''An English translation ought to be idiomatic and interesting not only to the
scholar but to the unlearned reader. Its object should not simply be to render the words
of one language into the words of another or to preserve, the construction and order of
the original....To him the feeling should be more important than the exact word." (B.
Jowett, tr. The Dialogues of Plato, preface to the second and third editions.)
51
bmomjyefpmay
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/
&opmayudk bmomjyef&mwGif obm0udk rsufjcnfrjywf&SdzkdYvkdonf[k aqG;aEG;
&m oabmwlygonf[k ajzonf/
2/
bmomjyef&mwGif rl&ifpmtay: opm&SdzkdYvkdonf[k aqG;aEG;&m pm\tmabmf?
pm\tm0Zef;? pm\&owkdYudk rxdcdkufbJ bmomjyefvQif opm&Sdonf[k qkdEkdif
aMumif; jyefajzonf/
3/
bmomjyef&mwGif wdwu
d sus r&Sb
d J azmif;yGpmG bmomjyef&ef roifah Mumif; aqG;
aEG;&m azmif;yG[laompum;\t"dym,fukd odzkdYvkdaMumif;? ykdvnf;ae xkdtydk
uvnf; tusKd;r&Sdjzpfaom pum;rsKd;udkom azmif;yGonf[k qkdEkdifaMumif;? &o
pmayudk bmomjyef&mwGif udk,fhvlrsKd; pmzwfy&dowfem;vnf&kHrQru ESpfouf
jcif;vnf;jzpfatmif? wcgw&H tvkdufoifhjznfhif;? qDavsmfatmif jyKif;?
bmomjyefvQif jzpfEidk o
f nf[k if;? tusKd;&So
d nf[k if; ,lqaMumif;jyefajzonf/
4/
pmwef;\pmrsufEmS 55-wGif ]]a&S;OD;pGm awmifapmif;rS ...}}[k bmomjyefEiS hf
pyfvsOf; wufvu
dk ?f avQmufvu
kd ?f aemufjyefavQmufvu
dk ?f qif;vku
d ?f wufvu
dk f
[kqkdvQif wkdoGm;aMumif; aqG;aEG;&m? wkdoGm;onfrSm trSefjzpfaomfvnf; pdwf
armp&m obm0aysmufomG ;aMumif;/ ]]eef;MumndKaMumh}}'de;f oHonf tvGr;f o
bm0jzpf av;av;wGJYwGJYoDqkdwD;rIwf&aMumif;? odkY&mwGif wcg 'dk;ywf0kdif;wGif
pnf;okw0f g;okwjf zifh cyfou
G o
f u
G rf w
I Mf u wD;Muonfukd awGb
Y ;l aMumif;? wD;rIwf
jzpfygaomfvnf; 'def;oH\obm0 aysmufoGm;aMumif; jyefajzonf/
5/
pmwef;\pmrsufESm 58-wGif Heaven udkt*bkHtpm; aumif;uifbkH[k jyefvQif
vG,faMumif; aqG;aEG;&m? aumif;uifbkHonf c&pf,efwkdYtjrifjzpfaMumif;? a&S;
acwf*&dwkdY\tjrifonf wrsKd;jzpfaMumif;? jA[ZmvokwfxJu {upow'd
|dtcef;wGif tb&jA[mbkEH iS chf yfqifqif wlaMumif;? ok&Yd mwGif jA[mbk[
H b
k m
omjyefvQifvnf; roifah Mumif;? xkaYd Mumifh woD;woefjY zpfatmif ]]t*}}ud]k ]bk}H }
ESifhwGJ t*bkH[k jyefvkdufjcif;jzpfaMumif; jyefajzonf/
52
bmomjyefpmay
&Sdayonf/
xkdYaMumifh 'kwd,OD;wnfcsufjzifhvnf; pmwef;udk wif&jcif;jzpfygonf/
vkyfief;pOf
vkyfief;pOf av;&yf&Sdygonf/ ,if;wkdYrSm1/ wkdif;&if;om;pmay toD;oD;rS aumif;Ekd;&m&mrsm;udk jrefrmodkYjyefjcif;? (pmjzifhyifr&Sd
aomfvnf; wkdif;&if;om;wkdYEIwfjzifh ajymqkdrSwfom;xm;aom taMumif;t&mrsm;ykpH/ /ykHjyif? orkdif;? pum;ykHponfwkdYudk jrefrmvkd a&;om;jcif;vnf; u@wGif t
MuKH;0ifygonf/)
2/ jrefrmpmayrS aumif;Ekd;&m&mrsm;udk wkdif;&if;om;bmomtoD;oD;odkYjyefjcif;?
3/ wkdif;&if;om;pmaywrsKd;rS jrefrmodkY jyefxm;onfwkdYudk tjcm;wkdif;&if;om;bmomw
rsKd; odkYr[kwf bmomtrsm;odkYjyefjcif;?
4/ tjcm;bmompum;-txl;tm;jzifh t*Fvdyfpmjzifh a&;xm;aomwkdif;&if;om;vlrsKd;
rsm; taMumif;t&mrsm;udk aocsmpGm pdppf bmomjyefjcif;[l jzpfygonf/
rnfodkYaqmif&Gufoifhoenf;
wkdif;&if;om;pmayrsm; tjyeftvSefbmomjyefa&;twGuf atmufygenf;ESpf
enf;teuf wenf;enf;jzifh aqmif&Gufoifhonf[k tMuHay;vdkygonf/
yxrenf;/
/oufqkdif&m wkdif;&if;om;vlrsKd;tcsKdUwGif (ykHpHtm;jzifh jynf
e,frsm;ESichf sif;0daoowkid ;f wkw
Yd iG )f pmayjyKpka&;ESib
hf momjyefaumfrwD toD;oD; zGUJ pnf;
wnfaxmif&ef/
,if;aumfrwDwkdY\vkyfief;rsm;rSm1/ tjyeftvSef bmomjyefoifhaom pmayrsm;pdppfa&G;cs,fay;jcif;?
2/ bmomjyefEidk rf nfph mayvkyo
f m;rsm; &SmazGa&G;cs,foifMum; avhusifch efx
Y m;ay;jcif;?
3/ (txl;tm;jzifh odyHESifhtwwfynmqkdif&m pmayrsm;ESifhywfouf)ynm&yfa0g[m&
rsm; jyKpkowfrSwfay;jcif;
4/ wnf;jywfolrsm; &SmazGxm;&Sday;jcif;?
5/ bmomjyefNyD;aom pmrlrsm;udk ykHESdyfxkwfa0jzefYcsDay;jcif;ponfwkdY jzpfoifhygonf/
enf;jzifh rvkyfaqmifEkdifcJhaomf'kwd,enf;/
/wkdif;&if;om;vlrsKd;tcsKdUxJrS oufqkdif&mwkdif;&if;om;bm
omESifhjrefrmbmomukd aumif;pGmwwfuRrf;ol okH;av;OD;pDudk ,Ofaus;rIXmeESifh]]pmay
55
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
(1) rEk"rowfusrf;(jyefqkdolESifhou&mZfryg)/
(2) yg&rDcef;ysKdU(a0gq&mawmftoQifOwr? 1138cefY/)
(3) &mrrif;ysKdY (if;? 1140cefY/)
(4) usef&pfrif;ysKdU (1272 wGif wqifhul;onf/)
*/ rGefrS tjcm;bmomrsm;odkY jyefqkdxm;aom pmayrsm;
(1) em&'Zmwfudk P.Dupont u jyifopfbmomodkY jyefxm;onf/
(2) 'Gg&0wDacwf a&S;rGefausmufpmrsm;udk G.Coedes u jyifopfbmomodkYjyefxm;onf/
(3) rGefausmufpmrsm;udk Dr.C.O.Blagden u t*FvdyfbmomodkY jyefxm;onf/
(4) vdufoDto;a&mif (LIK SMIN ASAH). The Story of the Founding of Pegu and a
Subsequent Invasion from South India. R. Halliday ut*FvdyfbmomokdY jyefxm;onf/
*/ (4)rSvGJ usefpmtkyfpm&if;udk ,Ofaus;rIXme rGefa&;&m t&m&SdEkdifyef;vSxHrS &&dSo
jzifh aus;Zl;wifygonf/
2/ csif;
csif;ESiyhf wfouf wuov
kd rf sm;A[kpd mMunfw
h u
dk w
f iG f pmtkyaf [mif;wtkyaf wGY
xm;ygonf/ 1884-ckESpfwGif tpdk;&pmykHESdyfwkduf &kdufESdyfxm;aom pmtkyfjzpfygonf/
trnfrSm ajrxJNrdKYppfuJawmfrif; armifwufNzdK; pD&ifa&;om;aom ypdZecsif;vlrsKd;wkdY
tay:wGif pD&ifqkef;jzwf&mjzpfaom "rowfusrf;pm jzpfygonf/ pmtkyfudk rSwfpkrSwf
csufrsm;ESifhwuG t*FvdyfbmomodkYjyefxm;NyD; jzpfygonf/ ,cktcg pmtkyfudk jyefazmf
xkw
f zwf&aI vhvmMuvQif csif;wkid ;f &if;om;vlrsKd;wk\
Yd "avhx;Hk pH Oya'rsm;taMumif;
udk ydrk o
dk ed m;vnfciG hf &Muayvdrrhf nf/ xkaYd Mumifh wenf;enf;jzifh jyefvnfazmfxw
k o
f ifo
h nf
[k oabm&ygonf/
3/ ytkd0f;
The Pa-O People of the Shan State. Union of Burma by William Dunn Hacket.
bmomjyefpmay
4/ &Srf;
u/ &Srf;rS jrefrmodkYjyefqkdxm;aom pmayrsm;
(1) omoem0if rif;pOforkdif;
&Srf;vkda&;xm;aom jrefrm&mZ0ifyk&ykdufjzpfonf/ q&mOD;0ef &Srf;jynfawmif
ydkif; aus;oD;refpHNrdKUrS &vm jrefrmEkdifiHorkdif;aumfr&SifodkYay;tyfxm;&m orkdif;aumf
r&Sifu &Srf;ausmif;om; pdkif;pdkif;pifhtm; jrefrmbmomodkY jyefqkdaponf/
(2) usKdif;wkH&mZ0if
*kHpmjzifh a&;xm;onf/ rl ESpfrl&Sdonf/ wrludk vTwfawmftrwfa[mif; A,od*F
ydik
f usefwrlukd p0fa,mhridk ;f ykid o
f nf/ rEav; 0dZm ESio
hf yd w
H uov
dk o
f rkid ;f ygarmua'guf
wmoef;xGe;f u ,if;rlEpS rf u
l kd usKdi;f wkaH iGwu
dk t
f &m&Sd pdik ;f vdwq
f o
dk t
l m; bmomjyefajym
apNyD;vQif ]]prL'DyOD;aqmif;? avmuAsL[m? oQrf;ud;k jynfaxmifpm&if;csKyf at'D 1827
(trsKd;om;pmMunfw
h u
dk f uif;? yk? 452)? rSeef ef;? uke;f abmifquf? vTwaf wmftrSwt
f om;?
a&Teef;okH;a0g[m&tbd"mef? ausmufpm{csif;? &Srf;e,frsm;eJYtxuf jrefrmEkdifiHa*Zuf?
ygvDrefpmwef;rsm;eHr,feJY 10? 8? 1869-ck ykHESdyfcJhwJha'gufwm'D&pfcswfqefeJYuufywdef
'AvsLpDrufuvkwfwkdY&JU]]c&D;oGm;rSwfwrf;}}wkdYESifhndEIdif;wkdufqkdif usKdif;wkH&mZ0ifudk
a&;cJhygonf/ (e,fvSnfh&mZ0if (1) a'gufwmoef;xGef;? eHYomwkduf? &efukef? 1968? (1184)/
c/ &Srf;rS t*FvdyfokdYjyefqkdxm;aompmayrsm;
(1) Three Shan Legends-
(1) Nang Maag Bin, (2) The Silver Oyster, (3) The Story of Argance B.R.Pearn,
Journal of Burma Research Society, Vol. 22. Part I, p.23.
(2) "Shan Short Tales," "Folklore and Legends of Burma, L.F.Taylor, JBRS.
Vol. 10, Pt.3, p.100.
(3) acG;r[kwf
(4) cGefqHavm ESifh eef;OD;ysif
(5) qkxEkrif;om; (aemufqkH;okH;tkyfrSm jynfolYw&kwfjynfu t*Fvdyfvkdjyef
qkdxm;aom xif&Sm;onfh&Srf;ykHjyifrsm; jzpfygonf/)
*/ jrefrmvkd jyefqkdoifhaom&Srf;pmayrsm;
(1) 18 Shan Stories
60
bmomjyefpmay
MuKH;0ifonf[k ,kHMunfygonf/
6/
63
bmomjyefpmay
bmomjyefaqmif;yg;
wifjyol
OD;xifzwf(armifxif)
tcsD;
rsufarSmufacwf trsKd;om;EkdifiH (nation-states)topftopfay:aygufaeaom
acwfjzpf\/ xkdYaMumifh urmay:wGif EkdifiHtrsKd;rsKd; uGJjym;jcm;em;aeMuaom tajc
udk uREkfyfwkdYawGYae&onf/ odkYaomf xkdEkdifiHrsm;onf rdrdvlrsKd;ESifhrdrd? rdrdEdkifiHESifhrdrd[l
tjcm;wyg;ESirhf qufo,
G yf J aeEkid Mf uyg\avm/ tv,facwfu Ekid if rH sm;onf ]]ud,
k x
hf ;D
uk,
d ehf ef; ud,
k Mhf uiSe;f }}aexkid Mf u rdrEd idk if u
H o
kd m rdrAd [drk @Kdi[
f k txifBuD;cJMh uapumrl
,kwfpGmhtqkH; tdrfeD;yg;csif; tcsif;csif; a&Tvrf;aiGvrf; azmufcJhMuonf/ ,ckacwfrl
omref a&Tvrf;aiGvrf; azmufjcif;xuf vGefuJ owif;pma&'D,kd w,fvDApf&Sifpaom
qufoG,fa&; ypnf;rsm;jzifh qufoG,fvsuf&SdMuav&m EkdifiHwEkdifiH\tawG;tac:? t
MuHtpnf? tajymtqdk? tjyKtrl? tvkyftudkifwkdYonf tjcm;EkdifiHwEkdifiHodkY ul;pufEkdif
onf/ onfwGif EkdifiHwumwkdYonf qufoG,fa&;tvkdYiSg olwyg;\pm? pum;? pmay?
tEkynm? odyHponfwkdYudk od&Sdem;vnfavatmif bmomjyefrIudk tm;udk;&avonf/
acwfonf pufrIvufrI xkwfvkyfa&;acwf jzpfonf/ vGwfajrmufp EkdifiHwkdif;
onf jynfwGif;zlvkHrIudk taMumif;jyK jynfwGif;pufrIvufrIvkyfief;rsm;udk wnfaxmif
aeMuonf/ xkt
d cg odyyH nm? wufcEkv
d *dk sDac: enf;edosynm? oufarG;0rf;ausmif;ynm
[lonfww
Ydk iG f wEkid if EH iS w
hf Ekid if H qufo,
G af &; ruif;Ekid af omt&yfa'owkw
Yd iG f vsifjrefpmG
jyefYyGm;vsuf &Sdaeonf/ taemufEkdifiHwGif &SmazGwDxGifvkdufaom enf;edoswckonf t
a&SUEdkifiHodkY wrk[kwfcsif; a&muf&SdvmEkdifonf/ xkdtcg ta&SUEkdifiHu ,if;enf;edosudk rSD;
,lonf/ odkYrSD;,laeqJwGif taemufEkdifiH xkdenf;edosonf acwfrrSDjzpfoGm;av\/
xdkYaMumifh aemufxyfenf;edoswck topfwDxGif&jyefonf/ xkdrQavmuf twk,lvdkolwkdY
yif trSDrvkdufEkdifavmufatmif wkd;wufjzpfxGef;rIrsm; vsifjrefaeonf/ xkdodkYvsifjrefpGm
wkd;wufjzpfxGef; EkdifiHtrsm;odkY ul;vmaom odyHwufcEkdvkd*sDESifhuRrf;usifrI ynm&yfwkdY
udk qufoG,fa&; ruif;EkdifaomEkdifiHrSeforQ t&,lMu&ef&Sdonf/ xkdtcg bmomjyefvkyf
ief;onf tvGefta&;wBuD; vkdtyfaom vkyfief;jzpfvm&onf/
odyH? wufcEkdvkd*sDESifhoufarG;0rf;ausmif; ynm&yfrsm; ,ckacwfrSmuJhodkY rjyefY
yGm;rDu pmay? tEkokckrynm? 'eduaA't,l0g'ponfwkdYonfvnf; wEkdifiHrS wEkdif
64
bmomjyefpmay
xyf yk
d eD;pyfonf/ xkaYd Mumifh ouwygVdrS jrefrmodjYk yefqadk omtcg jyemrsm;pGm&Srd nf
r[kwf[k xifrSwf&ayvdrfhrnf/ odkYaomf tawG;tac:csif;rSm &kwfw&uf wlEkdif&ef cJ,Of;
aomaMumifh bmomjyef&m xkH;pHtwkdif; awGY&wwfaom tcuftcJrsm; &SdNrJyif&SdcJhonf/
o'genf;tm;jzifh wlnDaomaMumifh olYpum;udk ukd,fhpum;jzpfatmif zefwD;&m vG,ful
aomfjim;vnf; olqkdvkdaom t"dyg,fudk rdrdu oabmaygufap&efukdrl umv&SnfMumpGm
aqmif&GufMu&onf/ edAmeudk edAmef[k toHvS,f bmomjyefcJhonfrSm vG,faomfvnf;
edAmefudk oabmaygufzkdY&m ygVdawmftjyif t|uxm? #Dum? tEkvufoef;ponfwkdYjzifh
,aeYwidk f t"dyg ,fziG q
hf adk y;aeMu&onf/ xkaYd Mumifh acwfa[mif;u bmomjyef&mwGif ,ck
acwfopf uREkfyfwkdY MuKHawGYae&aom tcuftcJrsm;udk a&S;ola[mif;wkdY MuKHawGYcJh&vdrfh
[k rSef;qEdkif&monf/
ouw ygVd ponfwkdYrS bmomjyefykH
1/ Edik if jH cm;a0g[m&&Sad om teuft"dyg ,fonf wkid ;f &if;om;a0g[m&&Sad om
teuft"dyg,fESifhxyfwl xyfrQ jzpfvQif taxGtxl; MuHq bmomjyef&ef rvkdyg/ ygVd
vmaom a*gPonf jrefrmvmaom EGm;ESifhtwlwl[k qkdvkdvQif a*gPudk EGm;[kbm
omjyef&efom &Sdonf/ enf;jzifh yx0Dudk ajr? tmaygukd a&? 0ga,mudk av? awaZmudk
rD;[k bmomjyefcJhonf/ yk*Hacwfu om"kukd (acwfa&;enf;t&)]]aumif;avSifhwnf;}}[k
bmomjyef\/ wacwfu if;udkyif]]aMomf-aumif;\}}[kvnf; bmomjyefcJhMu\/
2/ odaYk omf a0g[m&qko
d nfrmS wurmvk;H wGif olY &Sv
d Qif ighvnf;&So
d nf[k wGuf
qr&acs/ tawG;tac:? tMum;tjrif? tawGYtMuKH? tjyKtrludkvkduf olY&Sdaom
a0g[m&onf rdrd r&S?d rdrd &Sad om a0g[m&onf olY r&Sd jzpfwwfonf/ O'g[&kPq
f v
dk Qif
]]armfawmfum;}}a0g[m&onf ol&S
d uREkyf w
f rYdk &Sad om a0g[m&jzpfonf/ xkt
d cg uREkyf f
wko
dY nf t*Fvyd b
f mom tac:ta0:twkid ;f armfawmfum;[laom,mOfukd armfawmfum;
[kyif ac:Muonf/ jrefrmvkd tb,fhaMumifh xGifrac:&oenf;/ xGifp&mrvkd rxGif
jcif;jzpfonf/ bk&m;wGif wifaom xD;udk t*FvdyfwkdYu t*Fvdyfa0g[m&twGuf topf
wDxiG jf cif;rjyKyJ? Tee, Hti ponfjzifh vk;H 0,lvu
dk o
f nf/ xkaYd Mumifh ,if;pum;onf atmuf
pzkdYt*Fvdyftbd"mefxJodkY a&mufoGm;onf/ oabmoGm;twkdif; 'ge? oDv? bm0em?
bduK? bduKeD? pm*? pm&dw? ynm? rmvm? oDwm? od*? rOLponfwkYdonf jrefrmjzpfae
MuNyD/ acwfOD;wGif ,if;a0g[m&udk jrefrmqHqH jyefqkdxm;onfudk awGY&\/ yk*Hacwfu
om"kudk aumif;avSifhwnf;[k bmomjyefcJhonf/ odkYaomf ,aeYom"konf om"kyifjzpfae
onf/ om"kxuf ydk]]em;0ifyD,H}}jzpfaompum;yif r&Sdawmhacs/ oabmum; wdus
66
bmomjyefpmay
wdy?d odv
Yk Qif p&Ptjym; wq,fih g;wnfh ok;H yg;ESpjf zm Pf0Zd m wkEYd iS ahf umif;
pGm jynfhpkHawmfrlaomaMumifhvnf;/ 0dZmp&P orE rnfawmfrlay\/
(v,fwD*kPfawmfzGifh)
t*Fvdyfjrefrm bmomjyef
pum;csD; qkcd ahJ omtwkid ;f acwf ody?H wufcEkv
d *dk sDEiS o
hf ufarG;0rf;ausmif;
ynm&yfwkdYonf EkdifiHjcm;rS jyefYESHYvmaomtcg xkdynmtusKd;udk cHpm;&avatmif uREkfyf
wdYk tm;xkwv
f suf&MdS uonf/ ,aeYtzkYd xkyd nmrsm;udk t*Fvyd b
f momrSwqifo
h mvQif vuf
cH&&SdaeMuonf/ tem*wfwGif jyifopf? &k&S? *smreDpaombmompum;rsm;rSwqifh vuf
cH&,lp&m&So
d nf/ odaYk omf ,ckrsufarSmuftwGuf t*Fvyd pf mudk tok;H rsm;aeMu t*Fvyd f
jrefrmbmomjyefykHukdom tuJcyfMunfhp&m &Sdonf/
o'genf;tm;jzifh MunfhvQif a&S;u qkdcJhaomtwkdif; ygVdouwwkdYonf jrefrm
ESifheD;pyfonf/ odkYaomf t*FvdyfbmomrSm jrefrmESifha0;\/
odkYa0;aomfjim;vnf; ESpfaygif;rsm;pGm twlwuG qufqHaygif;oif;vmMu
aomtcg xkdbmomESpf&yfonf tuRrf;w0ifjzpfvmMuonf/ odkYtuRrf;w0ifjzpfvm
Muaomtcg t*Fvdyfpum;udk jrefrmvkd teufxifatmif xkwfazmfvmMu\/ ygVdouw
udk jrefrmvkd jyef&m okH;pGJaom enf;wkdYonf jrefrmwkdY\rlvenf;edosrsm;jzpfMuonf/ xkd
rlvenf;rS vS;D vT
J r&acs/ xkaYd Mumifh t*Fvyd rf S jrefrmodjYk yefq&dk mwGif txuf jyqkcd ahJ om
ygVdjrefrmjyef oabmoGm;twkdif;yif vkdufem&onf/ xkdYaMumifh tiger ukd usm;[k bmom
jyefonf/ odkYaomf a&'D,kdudk toHvS,f a&'D,kd[kyif ,lavonf/ a&'D,kdukd toHvS,f
pOf rsm;pGm tcufrawG&Y acs/ odaYk omf exhaust udk toHv,
S af omtcg tdyu
f af qmh[t
k oH
vS,v
f Qif tzwf&vG,af wmhrnf r[kw/f xdaYk Mumifh tdwaf qmhjzpfvmonf/ oabmoGm;
twkdif; odyHynma0g[m&rsm;udk toHvS,fvmMuaomtcg hydrogen udk [dkufN'dK*sif[l
if;? cholorotheophyllinate udk uvkd&kdoD,kdzkdufvifedwf[lif;? chromobacterium
rbefaciens udk cvkdrkdAufwD&D,rf&lADzmqDtif;[lif;? calculus ukd umvukv[lif;
a&;Muonf/ odkY toHvS,fMuonfrSm jrefrma0g[m&oufoufjzifh a&;rjzpfaom
aMumifh if;? odyaH 0g[m&twdtusxm;&S&d ef oifah omaMumifh if; jzpf\/ txl;ojzifh odyH
a0g[m&onf t*Fvyd af 0g[m& r[kwaf wmhacs/ jyifopf? *smreD? &k&pS onfh wurmvk;H ESihf
qkdifaoma0g[m& jzpfonf/ ,if;wkdYudk rlvtwkdif;xm;oifhaomaMumifh rlva0g[m&udk
toHvS,fjcif;jzpfonf[k a,bk,sqkdEkdifonf/
ygVdrS jrefrmjyefpOfu ygVdw0uf jrefrmw0uf &SdouJhokdYyif t*FvdyfrS jrefrmjyef
69
bmomjyefpmay
&mwGiv
f nf; jrefrmw0uf t*Fvyd w
f 0uf &So
d nf/ jrefrmha0g[m&ESiu
hf rmok;H odyaH 0g[m&
udk a&maESm okH;onfvnf; &Sdonf/ xkdYaMumifh achromatic telescope tufc&kdrufwpf t
a0;MunfhrSefajymif;[l if;? decarbonization ukd umAGefy,fjcif;[lif;? zinc oxide udk
oGyfatmufqkd'f[lif; jyefqkdMuonf/
xkjYd yif rlva0g[m&udk qkv
d adk om teuft"dyg ,furkd & &atmif wku
d &f u
dk ,
f
l bm
omjyefMuonfvnf; &Sd\/ enf;jzifh Materialist Determinism onf &kyfy"me0g'? conveyor belt onf o,fywfBudK;? two-core cable onf 'Gdtleef;? cash flow onf aiGom;pD;
qif;rI[l jzpfvmavonf/ wcgw&H wkduf&kduf jyefjcif;jzifh rvkHavmufaomtcg rl&if;
pum;t"dyg ,fukd zGi
hf bmomjyef&onf/ O'g[&kPrf mS television udk t"dyg ,fziG ahf y;aom
oabmjzifh &kyfjrifoHMum;[k bmomjyefonf/ MuufOppfaq;jcif;ESifhqkdifaom candling
a0g[m&udk rD;a&mifjzifhppfaq;Munfh&Ijcif;[k bmomjyefonf/ wzefvnf; rl&if;pum;
qkdvkd&if;udk wkdif;&if;om;pum;jzifh t"dyg,fteD;pyfqkH; MuHq bmomjyefonfvnf; &Sd
onf/ O'g[&kPftm;jzifh cement udk Advwfajr? camera obscura udktyfaygufur&m binomial expression 'dGemr udef;wef;[k bmomjyefjcif;jzpfonf/ xkdYjyif cementation udk
olaY e&mESio
hf v
l u
dk
f wGq
J ufjcif;[k bmomjyefonft
h jyif Advwfajrudik jf cif;? umAGeo
f iG ;f
jcif;[lvnf; bmomjyefonf/
,if;wkdYudk tcsKdYu t&yfom; em;rvnf[k qkdMuonf/ ynm&yftvkduf wDxGif
xm;aom a0g[m&wkdYudk t&yfom; em;rvnfEkdifyg/ uREkfyfwkdY wkdif;&if;om;bmompum;
jzifh AdaEmynm? euwfynm? aA'ifynmponfwkdYudk wwfuRrf;olwkdYu ajymMuqkdMuaom
tcg ,if;ynm&yfwu
dYk kd ravhvmzl;aom t&yfom;onf em;vnfrnfr[kwyf g/ tbd"rm
q&mrsm;u tm0Zef;? or#dpdKef;? oED&P? 0ka|m? aZm? w'g&kH[l pdwftpOfudk ajymqkd
Muaomtcg uREkfyfwkdYomreft&yfolt&yfom;rsm;onf em;rvnfEkdifMuyg/ tbd"rmudk
tbd"rmq&mwku
Yd tbd"rma0g[m&jzifh ajymqkMd uouJo
h Ydk odyyH nmudk odyyH nm&Siw
f u
Ydk
odyHa0g[m&jzifh ajymqkdMuvdrfhrnf/ pifppf odyHynma0g[m&rSm ,if;ynm&SifwkdY tvG,f
wul rSwfrdatmif oauFwtrSwftom;rsm;ESifhwlonf/ xkdYaMumifh tcsKdYu odyHa0g[m&
qkdonfrSm odyHvufa&;wkdyif jzpfonf[k ajymMuonf/
bmomjyefo\
l tvkyf
ynm&Siw
f Ydk olwt
Ydk csif;csif; ajymqko
d ;Hk pGaJ oma0g[m&udk t&yfot
l &yfom; em;
rvnfvQif? 0dZmodyHpaom ynmrsm;udk vlukHxH rnfokdYta&muf ay;ydkYEkdifygrnfenf;/
ar;cGef;ukd ar;Munfhvkdufaomtcg bmomjyefolwkdYtwGuf tvkyfay:vmygonf/ pm
70
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
wDxGifvsuf &Sdae
MuygNyD/ wufcEkdvkd*sD wkd;wufrI&SdonfESifhtrQ a0g[m&rsKd;pkHwkdY ay:vmygOD;rnf/ tawG;
tac: tajrmftjrif &ifhoefvmonfESifhtrQ a0g[m&rsKd;pkHwkdY ay:vmygOD;rnf/
1868-ckEpS w
f iG f artd*sDb&k ifonf *syefEidk if u
H kd yxrOD;pGm pnf;&k;H onf/ onf
rSp *syefb&k ifonf Ekid if t
H oD;oD;odYk ynmoifapvTwNf yD;vQif taemufwidk ;f ynm&yfrsm;
ukd *syefbmomjyefqkdapcJhonf/ uREkfyfwkdYEkdifiHwGif rif;wkef;rif;w&m;acwfu ynmoif
rsm; apvTwf taemufwkdif;ynm&yfrsm;udk bmomjyef&ef BudK;yrf;cJhaom oabmoGm;
twkid ;f jzpfonf/
okdYaomf pifppf *syefwkdY\ynma&;orkdif;udk jyefMunfhvQif *syefwkdYonf 1756ckESpf taemufEkdifiHaq;ynmausmif;udk wnfaxmifcJhonf/ 1811-ckESpfwGif EkdifiHjcm;
pmayrsm;ukd bmomjyef&ef XmewnfaxmifzGifhvSpfcJhonf/ artd*sDbk&ifvufxufa&muf
aomtcg ,if;uJhodkY uvva&Munf wnfcJhaom bmomjyefvkyfief;onf ydkrkdBuD;rm;wkd;
wufvmonf/ ,aeYwkdifatmifyif *syefEdkifiH bmomjyefvkyfief;onf tBuD;tus,fwkd;
wufaeonf/ odkY&mwGif ,aeYtzkYd&m &k&SEkdifiHonf *syefEkdifiHxuf rsm;pGm wkd;wufus,f
0ef;BuD;rm;aom bmomjyefXmeudk xlaxmifNyD; jzpfonf/ tem*wfwGif uREkfyfwkdYEkdifiH
bmomjyefjcif;onf wkid ;f jyKjynfjyK vkyif ef;wckjzpfvmvdrrhf nf/ tem*wfukd ajrm
f ,aeY
yif jyifqifoifhonf[k xifjrifygonf/ bmomjyefaqmif;yg;&Sifrsm;rS tpjyK tjcm;
bmomjyefock rdew
f Ydk tm;vk;H yg rdrw
d \
Ydk uRrf;usifru
I kd ajymifajrmufonfxuf ajymifajrmuf
atmif BudK;pm;MuygvQif tem*wftwGuf BudKwifjyifqif&ma&mufygonf/
75
bmomjyefpmay
bmomjyef jrefrmpum;
armifxif
jrefrmbmomudk &kH;okH;[l jy|mef;vkdufonfESifhwNydKifeuf vltrsm;onf jrefrm
pmta&;BuD;vmykHudk tm&kHapmrdvmMuonf/
od&Yk mwGif t*Fvyd pf mudk ok;H avho;Hk x&Sad om wkid ;f &if;om;wkEYd iS hf jrefrmpmudk rwwf
uRrf;aom EkdifiHawmfom;tjzpf cH,lMuolwkdYum; csLoHygavmufatmif nnf;wGm;Muay
vdrrhf nf/ tcsKdu
Y m; nnf;wGm;&krH QESirhf NyD;ao;bJ urmok;H t*Fvyd pf mudk jrefrmpmESit
hf pm;
xkd; rjzpfEkdif[laomtaMumif;jycsufjzifh ESmacgif;&IHUMuonfvnf; &Sd\/
xkEd mS acgif;&IUH Muonfukd oabmw&m;em;rvnfow
l u
Ydk a,mif0g;0g;jzifh [kwv
f S
NyD[k rSwfaumif;rSwfMuayvdrfhrnf/ urmokH;t*Fvdyfpm\ynmwefzkd;udk em;rvnfolu
vnf; t*FvdyfpmwwfwkdYudk tjyeftvSefESmacgif;&IHU jrefrmpmudk rSDum rmefrmew&m;
rsm; 0ifojzifh ynmrsufpd pkHvkH;uef;jcif;b0okdY usa&mufMuayvdrfhrnf/
uREkfyf\&nf&G,fcsufum; acwfESifhEIdif;,SOf ay:vmaomjyemwkdYudk ,xm
blwusatmif qifjcifokH;oyfEkdifMuapjcif;iSm taMumif;jcif;&mwkdY\rlvblwudk EIdufjy
&ef jzpfonf/
jynfaxmifpjk refrmEkid if \
H ta&;t&m [lorQ jrefrmpmonf t"dujzpfap&rnf/
tcsufonf obm0wusaomtcsufjzpfonf/ odkYaomf jrefrmpum;\tvm;tvm
onf acwfrSDurmokH;bmompum;wkdYESifh,SOfEkdifoavm? Oyrm *DwESifhpyfvsOf;aom a0g
[m&rsm;onf wvDbmompum;uJhodkY jrefrmpum; <u,f0yg\avm/ *smrefbmom
pum;uJo
h aYkd om aq;ynmESiphf yfvsOf;aom a0g[m&rsm; <u,f0yg\avm/ r*"bmom
pum;uJhodkY y&rwt&mESifhpyfvsOf;aom a0g[m&rsm; <u,f0yg\avm/ vufwifESifh
*&dwfbmompum;rsm;uJhodkY avmu"mwfynmESifh pyfvsOf;aom a0g[m&rsm; <u,f0yg
\avm/
,if;odaYk r;onf&adS omf ajz&efcufonf/ odaYk omf xkad r;cGe;f wkdY Zmwday:aeonf
xkad y:aeaom ZmwdrmS tjcm;r[kw?f wvDbmom *Dwqkid &f ma0g[m&rsm; <u,f0\/
odkYaomf tjcm;ynm&yfqkdif&m a0g[m&wkdY <u,f0onf[k rqkdEkdif/ oabmtwkdif; *sm
refbmom? *&dwfbmom? r*"bmom? vufwifbmomwkdYvnf; vlrsKd;ESifhwkdif;jynft
vku
d f oef&moef&m ynmwkt
Yd wGuf a0g[m&rsm;<u,f0apumrl tjcm;EkeeYf aJ om ynm&yf
wkdYtwGuf a0g[m&rsm;rSm acgif;yg;vsuf &Sdrnf[k pdwfcspGm ,kHMunfEkdifayonf/
bmompum;[lonfudk bk&m;u zefqif;ay;onfr[kw/f vlEiS v
hf \
l ywf0ef;usif
76
bmomjyefpmay
ok;H pGv
J mMuonf/ c&mZfEpS f 1922-ckEpS af vmufwiG f tdE,
d jynf\acgif;aqmif r[wr*ED
onf NAdwdoQtpkd;&ESifhrqufqHa&;? ryl;aygif;a&;0g'jzifh tdEd,vGwfvyfa&;wkdufyGJqif
ETaJ ecsdejf zpfonf/ b*Fvm;yifv,fatmf\rSmbufurf;&Sad omjrefrmwko
Yd nf b*Fvm;
yifv,fatmf xkdrSmbufurf;rS &kdufvmaom *,uf\t&Sdefudk ,l *EDBuD;\0g'udk usifh
okH;&ef vIHYaqmfpjyKvmavonf/ xkdtcsdef ynmhtvif;r*Zif;onf EkdifiHEkd;Mum;rIwkdYudk
ol&,
d tp&Sad om tjcm;owif;pm*sme,fr*Zif;wkEYd iS t
hf wlwuG vIaYH qmfay;vsuf&o
dS nf/
xkdpOfu *EDBuD;\tpkd;&ESifhryl;aygif;a&;0g'udk jrefrmqHqHrQyifvQif t"dym,frjyefMu
ao;/ xkd0g'udk non-cooperation [laom t*Fvdyfpum;twkdif;vkduf NyD;pvG,fac:cJhMu
onf/ 1922-ckESpf {NyDvxkwf ynmhtvif;r*Zif; eef;udk atmfya&;&Sif;ta&;awmfykH
pmtkyfudk tzkd;aiG 1d-*JjzifhaMumfjimcJh&m xkdacwf EkdfifiHa&;orm;wkdYonf xkdpmtkyfudk vuf
pGJtjzpfjzifh okH;cJhMu&ayonf/
umva&GUvsm;vmaomtcg eef;udak tmfya&;&Si;f [laomtok;H tEIe;f onf vk;H
0aysmufuG,foGm;\/ ,cktcgum; udkatmfya&;&Sif;udk jrefrmqHqH yl;aygif;aqmif&Guf
a&;[k okH;EIef;vsuf &SdacsNyD/ okdYaomf cooperation [laompum;ESifh consumer [laom
pum;wkdYrS ET,fvmaom pm;okH;ol or0g,rqkdifrsm;udk vrf;ay:rS vlxkonfyifvQif uGef
udk;[k ac:wwfvmNyDjzpfav&m wGif jrefrmpum;wvkH; wkd;vmjcif;jzpf\[k qkdEkdifav
onf/
c&mZfESpf 1940-rSp ,aeYtxd ay:aygufaeaom jrefrmEkdifiH\EkdifiHa&;vIyf
&Sm;rIrSm &mZ0ifwGif armfuGef;wiftyfaom vIyf&Sm;rIBuD;w&yf jzpfonf/ xkdacwf\a&SU
ajy;jzpfaom 1930-40 tMum;wGif wk;d wufaom tpdyt
f ydik ;f qko
d w
l Ydk vIy&f mS ;p jyKcJo
h nf/
pifppfw;dk wufaom tpdyt
f ydik ;f t&rSm t*Fvyd b
f momudk wku
d &f u
kd b
f momjyefenf;jzifh wD
xGiaf ompum;vk;H jzpfonf/ progressive elements [laomt*Fvyd pf m\teufukd rxifol
wkdYtzkdY a,mifcsmcsm jzpfzG,f&Sd\/ ,cktoHk;rsm;aeNyDjzpfaomaMumifhom tjypfr&Sdaom
jrefrma0g[m&taeESifh vlxku vufcHaejcif; jzpfonf/ okdYaomf 1930-avmufu xkd
pum;t"dym,fudk wkdwkdESifh c&D;a&mufatmif wufvl[k ac:cJhMubl;onf/
awmfvSefa&;udk yPmrysKd;cJhaom 1930-40 acwf wufvlwkdYonf rmhcfpf\o
abmw&m;wkdYudk vufcHpjyKvmavonf/ jrefrmbmom EkdifiHa&;ESifhqkdif&m a0g[m&wkdY
<u,f0atmif aphaqmfay;onfum; rmhcpf \
f 0g'jzpfonf/ xkad phaqmfay;csufukd vufc
H
EkdifiHa&;a0g[m&opfwkdY wDxGifolum; ocifpkd; jzpfonf/
yk*KdvfpGJtm;jzifh ajymqdk&ef uREkfyftm; tcGifhay;vQif uREkfyfonf ocifpkd;\a0g
[m&wDxiG jf cif;wku
Yd kd vk;H 0OkH vufrcHEidk [
f k qk&d rnfjzpf\/ odaYk omf "rm"d|meft&qkv
d Qif
79
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
xm;aomf &aumif;ayonf/
a&Tjynf0efEiS Ohf ;D a&TZaH tmifwt
Ydk vdk nerve udk ESm&k[k bmomjyefonfxif\/ a&T
jynf0ef\um,mEkyemusrf;ESiOhf ;D a&TZaH tmif\um,orm&usrf;wku
Yd kd &nfneT ;f &ef &Sm
rawGYaomaMumifh ESm&kudkokH;olrSm if;wkdYyif jzpfavoavm uREkfyf wyftyfrajymEkdif/ odkY
aomf nerve udk eyf[k okH;onfxuf? ESm&k[laomtokH;u ydkrkdokwdom,mayvdrfhrnf/
vein udk jrefrmqHatmif 0De[k trnfrSnfhonfvnf; rSwfrdao;onf/
y#doaEpdwfjzifh odjcif; instinct [ka&S;u okH;EIef;Muonf/ ,ck if;udkyif udk,f
od[l bmomjyefonfrSm jrefrmvnf;qHonf/ okwdvnf; om,mayonf/
pifppf t*Fvyd pf mrwwfaom tvkyo
f rm;vlx\
k vufwiG ;f odYk usa&mufvmaom
a0g[m&wkdYrSm ydkrkdwGifus,f MumMumcHayvdrfhrnf/
avmufpydum (loud speaker) rkduf (microphone) bkdvfwkd (bolt) eyf (nut) u&kdPf;
&Syf (crank shaft) &bpf (rivet) yvifcsonf (To draw up a plan) uGeaf ygif;'g (compounder)
(forme) azmif (journal) *sme,f (challan) csvef (chash book) uuf&SbGwf (cadre) u'g
au'g (dynamo) 'kdiferkd (wire) 0dkif,m (mutton chop)rwfwifacsmh (cutlet) uwfwvdyf
(stew) pusL; (warrant) 0g;&rf; (summons) ormef (sten gun) pwif;*ef; (Mortar) armfwm
tp&Sdaom jrefrmtoGifESifht*Fvdyfpum;rsm;onf vlxk\EIwfzsm;odkYyif a&mufvsuf&Sd
onf/ tcsdet
f cg0,f avmu"mwfynmqkid &f m vkyif ef;aqmifwmqkid &f m a0g[m&pum;
wko
Yd nf acwftvdu
k f tqift
h wef;rSo
D nftxd wk;d yGm;vm&rnfrmS rvG{J uef jzpfayonf/
odkY&mwGif ynmrsufpdESifhMunfhvQif EkdifiHjcm;rS&aom a0g[m&wkdYudk xGifMu&m
rSefuefrIonf ta&;BuD;ayonf/ avmu"mwfenf; (scientific method) t& twdtus
rSeu
f efro
I nfomvQif vlxt
k rsm;tm; tjrifreS &f atmif qGaJ qmifEidk af omowd &Sad yonf/
ynm&Siw
f Ydk aqG;aEG;wkid yf if ES;D aESm acwftvku
d f a0g[m&wku
Yd kd okwo
f ifjyifqifonfEiS hf
trQ jrefrmpum; jrefrmpmaywkdYonfvnf; vl&m0ifvmMuayvdrfhrnf/
xkdYaMumifh tcuftcJwkdYESifhrnfrQ awGYMuKH&apumrl uREkfyfwkdYonf &ifqkdif0Hhaom
owdudk arG;Mu&ayvdrfhrnf/ a&Tjynf0efac: a,mtwGif;0efOD;vIdif\BudK;yrf;rIwkdY\tpD
tpOfudk rysufap&m/
/
aoG;aomufr*Zif;? 1952-ZGefv? pmrsufESm 135-143
bmomjyefaqmif;yg;
yg0ifaqG;aEG;olrsm;/
1/ OD;okw?
86
2/ wuokdvfpef;?
3/ OD;pdk;ol?
4/ OD;vSjrifh?
5/ OD;bkef;oefY?
6/ jrefrmhtvif; pdef0if;?
7/ '*kefewf&Sif?
8/ armifausmfom?
9/ a':cifrsKd;cspf?
10/ vSordef?
11/ OD;baomf(armifaomfu)?
12/ '*kefa&TrQm;?
13/ OD;tkef;cif(vef'efysHYoif;)
14/ OD;vlaz0if;?
15/ a'gufwmarmifjzL;/
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/
bmomjyefolonf ESpfbmompvkH;udk pG,fpkHuRrf;usif&rnf? jyefqkdaom ynm&yf
udkvnf; uRrf;usif&rnfjzpfaMumif; axmufcHaqG;aEG;onf/
2/
odyHa0g[m&tbd"mef jrefrmbmomjzifh xkwfa0ay;oifhonf[k aqG;aEG;onf/
3/
bmomjyefoo
l nf vlxek m;vnfv,
G af om a0g[m&rsm;udk ok;H oifah Mumif;? vlxk
xJrS a0g[m&rsm;udk ok;H pGyJ grS trsm;em;vnfEidk rf nfjzpfaMumif; yg0ifaqG;aEG;yg
onf/
4/
a0g[m&rsm;udk wDxGiftokH;jyK&mwGif bmomqkdif&m ynm&Sifrsm;ESifhndEIdif;NyD;rS
tokH;jyKoifhonf[k axmufcHaqG;aEG;onf/
87
bmomjyefpmay
bmomjyefowif;
wifjyol
OD;odef;(Z0e)
jrefrmowif;pmrsm;wGif EkdifiHjcm;owif;rsm;udk bmomjyefqkd xnfhoGif;jcif;rSm
jrefrmbmomjzifh &kdufESdyfxkwfa0aom owif;pmrsm; ay:OD;puwnf;u jzpfcJhonf[k qkd
&ygrnf/ jrefrmEkdifiHwGif a&S;OD;pGm xkwfa0onfhowif;pmjzpfaom "rodowif;pmwGif
w&m;"rESifhqkdifaom taMumif;t&mrsm;xuf ppfESifhywfoufaom owif;u rsm;onf
udk awGY&onf/ xkdowif;pmxJ Oa&mywkdufwGif jzpfyGm;aomppfowif;rsm;udk bmom
jyef xnfhoGif;azmfjyay;avh&Sdonf/
,aeY jrefrmEkid if w
H iG f oufwrf;t&Snq
f ;Hk jzpfaom jrefrmhtvif;owif;pmqkv
d Qif
yxrurmppfBuD;twGi;f u pwifay:aygufcahJ om owif;pmjzpfayonf/ xkt
d csdeu
f xif
&Sm;aom owif;pmBuD;rsm;tjzpfjzifh &yfwnfcJhonfrSm ol&d,ESifhjrefrmhtvif;owif;pm
wkjYd zpfavonf/
xkdowif;pmESpfapmifpvkH; ppfowif;udk rSD BuD;yGm;wkd;wufvmcJhMuavonf/
xkdpOfu ppfowif;rsm;rSm ,ckacwfrSmuJhodkY 0dkif,mvufjzifh ay;ydkYonfhowif;rsm;r[kwf
acs/ aMu;eef;jzifh ydkY&onfhowif;rsm; jzpfonf/ xkdYaMumifh owif;rsm;udk azmfjy&mwGif
]]vef'efNrdKU? rwf 14-&uf aeYpGJ aMu;eef;}}pojzifh azmfjya&;om;cJhMuayonf/ ,ckacwf
wGifum; ]]vef'ef? rwf? 14}}[l wwfEkdiforQ csKH;ypfvkdufonf/
xkdYjyif xkdpOftcgu xnfhoGif;azmfjyMu&aom aMu;eef;owif;rsm;rSm ,ckacwf
rSmuJhodkY 0dkif,mvufjzifh vkH;aphygXfaph ay;ydkY&&Sdonfhowif;rsm; r[kwfay/ aMu;eef;pm
oabmtwkdif; twkdcsKH; a&;om;ay;ydkYaom owif;rsm; jzpf&m 0dbwf? orEponfwkdY
udk rdrdwkdYbmom xnhfoGif;,l&onf/ xkdodkYxnfhoGif;&mwGif pum;wvkH;wnf;om r[kwfyJ
tjcm;pum;vk;H udv
k nf; xnfo
h iG ;f 0guswnfaqmufEidk af v&m t"dym ,ftrsKd;rsKd;,l
&Ekdifp&m jzpfaewwfayonf/ xkdYaMumihf owif;bmomjyefolonf owif;\aemufcHt
aMumif;t&mrsm;udv
k nf; uRrf;usifem;vnfxm;&onf/ t*Fvyd b
f momudv
k nf; aumif;
pGm Ekid ef if;wwfajrmuf&ayonf/ t*Fvyd pf mwwf&EHk iS v
hf nf; rNyD;ao;acs/ jrefrmpmta&;
tom;vnf; wwfajrmufuRrf;usif&ayonf/
t*Fvyd o
f wif;pmBuD; ESpaf pmifjzpfaom &efuek af *ZufEiS &hf efuek w
f idk ;f owif;pm
rsm;rSmyif 0dbwf? Bud,m0daooe? orEponfwkdYudk jznfhpGuf xnfhoGif;ykHcsif; rwlonfh
tcgrsm; &SdcJhonfudk awGYMu&ayonf/ xkdpum;vkH;rsm;udk jznfhpGufxnfhoGif;&mwGif 0gus
88
toGm;tvmudk Munf
h xnfo
h iG ;f &kEH iS hf rNyD;acs/ owif;\aemufct
H aMumif;t&mukd aMu
nufpGm em;vnfxm;rSom oifhavsmfaom pum;udk rSefuefatmif xnfhEkdifavonf/ xkdY
aMumifh t*Fvyd pf mudk wwf&rHk Qjzifh t*Fvyd o
f wif;pmwGif t,f'w
D m0if vkyrf jzpfEikd o
f vkd
t*FvdyfpmESifhjrefrmpm wwfonfqkd&kHrQjzifhvnf; jrefrmowif;pmwGif bmomjyeft,f'D
wm 0ifvkyf r&Ekdifay/ xkdolwkdYonf EdkifiHwuma&;&mudkyg ESHYpyfuRrf;usifolrsm; jzpfMu
&onfhtwGuf EkdifiHjcm;a&;&mt,f'Dwm[laomtrnfudk cH,lMu&avonf/
jrefrmowif;pmrsm;wGif bmomjyefowif;rsm;udk pwifxnfMh upOftcgu aMu;
eef;owif;rsm;udk ud,
k yf ikd 0f ,f,
l bmomjyefqx
dk nfo
h iG ;f cJMh ujcif; r[kwyf ?J 1936-ckEpS f
avmuf tcsdeftxd t*Fvdyfbmomjzifh xkwfa0aom &efukefa*Zuf? &efukefwkdif;owif;
pmrsm;rSif;? Ekid if jH cm;rS tcsderf eS rf eS f a&mufvmavh&adS ompme,fZif;rsm;rSif; wqifu
h ;l
,lbmomjyefqkdxnfhcJhMujcif; jzpfayonf/
xkdpOfu t*Fvdyfowif;pmzwfol tvGefenf;ao;&m ppfowif;rsm;udk t*Fvdyf
owif;pmrSwqifh jrefrmowif;pmrsm;u ul;,ljyefqkdxnfhoGif;aomfvnf; owif;rSm
aemufusjcif;? &kd;jcif;? odk;jcif;r&Sdacs/ xkdtcgu a&'D,kdrsm; acwfrpm;Muao; aMu;
eef;owif;rsm;onf rnfrQyif aemufusapumrl ]]&kd;}}onf ]]okd;}}onf r&dScJhacs/
udk,fawGYwifjy&vQif tbDqDeD;,m;ppfjzpfyGm;pOfu pma&;olonf jrefrmhaeYpOf
owif;pmwGif vufaxmuft,f'w
D mtjzpf wm0efxrf;&Guv
f suf aMu;eef;owif;rsm;udk
bmomjyefqkdcJh&ayonf/ xkdtcgu aMu;eef;owif;rsm;udk &efukefa*Zuf? &efukefwkdif;
owif;pmrsm;rS ul;,lxnfhoGif;cJh&onf/ ppfowif;"mwfykHrsm; &&eftwGufukdrl t*FgaeY
wkid ;f oabFmjzifh a&mufvmavh&o
dS nfv
h ef'ef&yk pf o
Hk wif;? wufwvm? bdik pf wif;'g;ponfh
owif;pOf*sme,frsm;udk tm;ud;k &onf/ xk*d sme,frsm;udk olx
Y ufigOD; &SmazG "mwfyrHk sm;
udk xnfhoGif;um owif;pmcsif; ,SOfNydKifcJhMu&ayonf/
EkdifiHjcm;owif;"mwfykHrsm;udk onfhxufOD;atmif &Ekdifonfhenf;vrf; r&SdcJhay/
odkYjzpf oabFmqkdufonfh&ufwGif xkdowif;pmrsm;udk r0,frdvQif tjcm;owif;pmu
]]owif;OD;}}oGm;jcif;udk cHvkduf&wwfavonf/
xkdodkYowif;rsm;udk wqifhul;,lazmfjyjyefqkd&m okH;pGJcJhMuonfhtoHk;tEIef;rsm;
udk rsufarSmufacwfwGif a&;om;okH;pGJaeMuonfha0g[m&rsm;ESifh,SOfvkdufvQif rsm;pGmuGJ
jym;jcm;em;aeonfudk awGYMu&ayvdrfhrnf/ xkdpOfu International qkdaompum;udk]]urm
vk;H qkid &f m}}[l a&;cJMh uonf/ aemufyikd ;f wGif ]]tjynfjynfqidk &f m}}[l jzpfvmonf/ ,ck
acwfwGif ]]EdkifiHwumqkdif&m}}[laom a0g[m&udk tokH;rsm;Muonf/
wcsdeu
f Capitalism udk "e&Si0f g'[kac:cJMh uonf/ ,ckrl t&if;&Si0f g' odrYk [kwf
89
bmomjyefpmay
t*Fvdyfa0g[m&topftqef;awG wDxGifvmMuonf/
tcsKdYa0g[m&rsm;qkdvQif t*Fvdyftbd"mefrsm;rSmyif rxnfhoGif;&ao;? ryg&Sd
Muao;acs/
]]aMu;eef;owif;}}[l ac:wGifaeaom EdkifiHjcm;owif;rsm;udk bmomjyefqkd
Mu&mwGif trsm;qk;H jyKwwfjzpfwwfaom trSm;rSm rl&if;owif;rS yg&So
d nfh pmom;rsm;t
wkdif; wvkH;wyg' rusefatmif jyefqkdjcif;ESifhxkdodkYjyefqkd&ef BudKpm;jcif;rsm;jzpfayonf/
pifppftm;jzifh Ekid if jH cm;aMu;eef;owif;rsm;onf usrf;*efpmayrsm; r[kwaf cs/
odkYjzpf usrf;*efrsm;vkd pmayrsm;vkd yk'fygXfr,Gif;atmif wvkH;csif; twdtus bmom
jyefqkd&ef rvkdacs/ xkdokdYjyefqkdjcif;onf owif;pmvkyfief;oabmt& rSm;,Gif;onfhjyif
owif;pmzwf&Iolrsm;vnf; t"dyg,frayguf em;r&Sif;yJ jzpf&wwfayonf/
yxrqkH; owdjyK&rnfrSm bmjzpfonfudk owif;pmzwfolrsm; od&Sdem;vnfap
&efjzpfonf/ xkdodkYod&Sdatmif azmfjy&mwGif jrefrmpum; yDobkdYvkdonf/ ae&mwGif jref
rmpm0guswnfaqmufyEHk iS t
hf *Fvyd 0f guswnfaqmufyHk rwljcif;udk if;? jrefrmpum;tok;H
tEIe;f ESit
hf *Fvyd pf um; tok;H tEIe;f uGjJ ym;jcm;em;jcif;udk if; aumif;pGm owdrb
l v
Ykd o
dk nf/
wcgu r[wr*EDonf tpmiwfcHqEjyNyD;aemuf vkdvm;csuf&&Sd tpmjyef
vnfpm;aomufonf/ xkdodkY tpmjyefpm;jcif;udk aMu;eef;owif; Mahatama Gandhi
begins to take light meal to-day [kyg&Sd&m bmomjyefolu]]r[wr*EDonf ,aeYpwif
ayghaomtpmudk okH;aqmif;onf}}[l jyefqkdvkdufonf/ pum;t& ayghaomtpmqkd
onfrSm rkefYavayGvm;? ygyvmvm; odkYr[kwf qm;ryg iefjym&nfrygaomtpmvm;[k
pOf;pm;acgif;&Iyfp&m jzpfaeonf/ ]]r[wr*Eonf ,aeY tpmtenf;i,f pwifpm;
NyD}}qkd&kHrQjzifh NyD;Ekdifygonf/
bmomjyefqkd&mwGif tcsKYdpum;vkH;rsm;rSm rl&if;twkdif; wdusbdkYrvkdyg/ oabm
ayguf&kHavmufESifh NyD;oifhvQif NyD;&ygonf/ Oyrm Weather permitting qkdaompum;udk
vku
d
f ]]&moDOwkciG jhf yKvQif}}qkrd nft
h pm; ]]&moDOwkom,mygvQif}} odrYk [kwf ]]rk;d av0o
uif;pifvQif}}[lokH;u jrefrmhem;xJodkY avQmueJ 0ifEkdifygonf/
xkaYd Mumifh txufwiG f qkcd o
hJ nft
h wkid ;f Ekid if jH cm;owif;rsm;udk bmomjyef&mwGif
bk&m;a[musrf;*efr[kw
f twdtus wvk;H csif;jyef&ef rvk/d teuft"dyg ,f rcRwf,iG ;f
apyJ em;vnfatmif jyefazmfEkdifbkdY&efom vkdonf[k qkd&jcif;jzpfygonf/ t*Fvdyfpum;
&So
d nft
h wkid ;f wvk;H csif;vku
d
f bmomjyefaevQif teuft"dyg ,f&yI af xG;p&m &Sad yonf/
taumif;qkH;rSm t*Fvdyfvkd zwf rdrdem;vnfxm;onfhtwkdif; vkd&if;udk wkdwkd&Sif;&Sif;
jyefvnfa&;om;azmfjyjcif;yif jzpfonf/
91
bmomjyefoo
l nf tajccHtm;jzifh jrefrmbmom jrefrmpum;udk aumif;pGmwwf
uRrf;&ef vkdonf/ odkYr[kwfygu t-t tdyfrufovkd rdrdomem;vnfNyD; olwyg;tm; jyef
rajymwwfouJhodkY &Sdwwfonf/ jyefajymyguvnf; AvkH;AaxG; r&Sif;rvif;jzpfwwf
onf/ wenf;qkd&vQif t*Fvdyfa0g[m&rsm;udk em;vnfoavmuf jrefrma0g[m&vnf;
<u,f0bdv
Yk adk vonf/
tbd"mefuckd snf; tm;ud;k rjzpfEidk af y/ xkjYd yif bmomjyefrnfjyKonft
h cg rl&if;
pmudk aocsmaphikpGm zwf&IbdkYvkdonf/ xkdodkYaphaphpyfpyf rzwfonfhtwGuf Asoka's Pillar
udk ]]tmaomuacgif;tkH;}}[lif;? Strategic hamlet udk]]aoe*FAsL[moHcarmuf}}[l
if; rSm;,Gif;jyefqkdcJhMuonfudk awGY&bl;ayonf/ owif;pmvkyfief;rSm tcsdefem&DESifht
NydKifvkyfMu&av&m wcgw&H wdusrSefuefaoma0g[m&udk &SmazGr&ojzifh acgif;xJwGif
ay:vm&m teD;pyfqkH;a0g[m&udk okH;vkdufMu&onfvnf; &Sdayonf/
yrmjy&aomf av,mOfysHrsm;udk vufeufjyNyD; vrf;aMumif;ajymif; qGaJ c:oGm;
rIrsm; rMumcP ay:vsuf&Sd&m t*Fvdyfvkd Hijacked [k pum;vkH;wkdwkdESifhNyD;aomfvnf;
jrefrmvkd tokH;tEIef;r&Sdacs/ &Sif;vif;atmif a&;om;azmfjy&vQifvnf; &Snfaernf/ odkY
jzpf]]jyefay;qGJ}}onf[k pum;vkH;wkdkwkd&Sm jyefqkdMuonf/ xkdpum;rSm rSefuefonf[k
rqkEd idk af y/ owif;pmwapmifu tydik pf ;D onf[k jyefxm;onf/ pum;rSm jyefay;qGo
J nf
qkdjcif;xuf ydktrSefESifheD;pyfavonf/ bmomjyefqkdolonf A[kokwr<u,f0 rjzpf
ay/ tcsKdaY ompum;vk;H rsm;rSm ,aeYxd xGuNf yD;aomtbd"mefrsm; rygao;acs/ 'kw,
d
urmppfBuD;NyD;onfhaemufykdif;wGif tar&duefwkdY xGifvkdufonfhbef;pum;rsm;rSm vGefpGm
rsm;jym;vSonf/
t*Fvyd af 0g[m& topftqef;awG wk;d aeovkd jrefrma0g[m&rsm;vnf; wk;d wuf
vsuf&&dS m ud,
k b
hf mompum;udv
k nf; ESpYH yfwwfuRrf;bkv
Yd o
dk nf/ Oyrm - "mwfajrMoZmqkd
onfph um;udk omref0Zd m bG&YJ ausmif;om;wa,mufonf taygufwnfah tmif bmomrjyef
wwfacs/ ,k'oeftbd"mefudk Munfhvnf; rawGYEdkifay/ xkdtcg Scientific manure [k
jyefvkdufavonf/ jzpfoifhonfrSm Chemical fertilizer omvQif jzpfayonf/ tcsKdYaom
owif;pmavmuodYk 0ifa&mufp t*Fvyd pf mwwf vli,frsm;onf "mwfyo
Hk wif;axmufukd
Photo Reporter [kjyefqMdk uonf/ pifppftm;jzifh Press photographer omvQifjzpf&ayrnf/
odkYjzpf t*Fvdyfu jrefrmodkYjyef-jyef? jrefrmu t*FvdyfodkY jyef-jyef bmom&yfqkdif&m a0g
[m&rsm;udk ESHYpyfrS rSefuefpGm jyefqkdEdkifayrnf/
tcsKdYaom t*Fvdyfa0g[m&rsm;udk jrefrmvkd tokH;rsm;aevQif bmomjyefqkd&ef
tm;rxkwfoifhay/ Oyrm-armfawmfum;onf trsm;okH;pum;jzpfaevQif rD;&xm;? rD;
oabFmwku
Yd o
hJ Ykd jrefrmpum;topftqef; wDxiG &f ef rvkad y/ wifu
h m;? *spfum;? bZlum;?
eyrf;Ak;H ? 25 aygif'g? pwif;*ef;? awmfr*D ef; ponfph pfo;Hk a0g[m&wko
Yd nf jrefrmpum;rsm;
jzpfvmMuayNyD/ tcsKdaY ompum;rsm;udk t*Fvyd v
f dk ajymqko
d ;Hk pGaJ vh&MdS uojzifh jrefrmpum;
&SdvsufESifh t*FvdyfvkdyJ jyefMuonf/ Oyrm-wyfpk? wyfpdwf? wyfcGJ? wyf&if;? wyfr? wyf
aygif;pkponfwYdk &Syd gvsufEiS hf 'D0ZD ?H b&pf*w
d ?f bwfwmvQH[al ompum;wku
Yd kd ok;H aeMuao;
onf/ jrefrmpum; &SdaevQif jrefrmpum;udkyJ okH;oifhonf/
tcsKdYaom t*Fvdyfpum;wkdYudk jrefrmjyefqkdxm;NyD;om; &Sdaomfvnf; umvMum
jrifhNyDjzpf ,cktcg tokH;enf;aeMuonfhtwGuf topfwDxGif&rIvnf; &Sdao;onf/ O
yrm-a'gifhrSef Bwd*HwGif perpendicular udk oukFwkdif? base udk qm,m[l a&S;uac:a0:cJh
Muaomfvnf; awGYxdokH;pGJrIenf;ojzifh xkdpum;rsm; &Sdjcif;udkyif rodMuawmhacs/ od
tok;H jyKjyefuvnf; acwfvw
l eYdk m;wGif pdr;f aewwfonf/ xkaYd Mumifh rsOf;rwf? atmufajc
rsOf;pojzifh topfjyefqkdazmfjyMu&avonf/
trnfemrrsm;udk bmomjyefolwkdY MuKH&onfhtcuftcJrsm; &Sdayao;onf/ jref
rmwko
Yd nf udv
k edk v
D ufatmufcb
H 0wGif t*Fvyd pf mudk t"dubmompum;tjzpf oifMum;
cJMh u&av&m NrdKt
Y rnf? vltrnf tac:ta0:rsm;udk t*Fvyd w
f Ydk ac:a0:cJMh uonft
h wkid ;f
ok;H pGeJ m;vnfMuayonf/ odaYk omf xkt
d ac:ta0:rsm;rSm yif&if;jzpfaom Edik if o
H El idk if o
H m;
wkdY ac:a0:okH;pGJMuonfhtoHxGufESifh wvGJwacsmf jzpfaewwfayonf/ Oyrm-jynfukd y
&krf;? Nrdwfudk rm*GD;? usKdurDudk tif;rwfpf? ppfawGudk tufusyf ponftm;jzifh ac:a0:o
uJhodkY Oa&mywkduftwGif;&Sd NrdKU&GmEkdifiHrsm;udkvnf; t*FvdyftoHjzifhom ac:a0:Muav
onf/
z&ifhzGwfudk z&ifhzwf? 'l;qJvfa'ghzfudk 'yfZJa'ghpojzifh t*Fvdyfvkd ac:a0:Mu&m
xkdNrdKUrsm;udk a&mufbl;olrsm;u xkdNrdKUcHvlrsm; ac:Muonfhtwkdif; ac:a0:a&;om;Mu
avonf/ wGif xkdtac:ta0:rsm;udk rMum;bl;olwkdYtzkdY tjcm;NrdKUwNrdKUrsm; jzpfae
ava&mhvm;[k xifp&m jzpf&avonf/
pifppftm;jzifh jrefrmrsm;onf yx0Dbmomudk t*FvdyfwkdY oifMum;onfhtwkdif;
rSwo
f m;em;vnfxm;Muonft
h wGuf NrdKU&GmEkid if t
H rnfrsm;udk t*Fvyd t
f ac:ta0:twkid ;f
jyefqkda&;om;jcif;omvQif toifhavsmfqkH; jzpfayonf/
odaYk omf vly*k K v
d t
f rnfrsm;udu
k m; oufqidk &f m vlrsKd;wk\
Yd toHxu
G t
f wkid ;f a&;
om;rS rSefuefayvdrfhrnf/
OD;oefYudk OD;xefY[lif;? OD;xGef;azukd ,lwefyD[lif; ac:a0:rnfqkdu &,f
p&mjzpfrnfuo
hJ Ykd Ekid if jH cm;om;wk\
Yd trnfrsm;udk rSm;,Gi;f ac:a0:yguvnf; &,fp&mjzpf
bmomjyefpmay
&ayvdrfhrnf/
Oa&mywku
d &f dS vlrsKd;rsm;\trnfrsm;udk t*Fvyd t
f u&mjzifh a&;&mwGif t*Fvyd f
toHxu
G Ef iS rhf &l if;Edik if o
H m;wk\
Yd toHxu
G yf cHk sif; rwlonft
h &mrsm; &Sad vonf/ u&l;&Suf
\trnfukd trSet
f wkid ;f ac:ygu u&l;a&SmAh jf zpfovk?d 'D-Avm;&m;\toHxu
G f trSerf mS
]]'D-AvD;,m;&m;}}jzpfavonf/ uwf-uDqif;*g;udk trSeftwkdif; ac:vQif ]]ukwf-uD
qif*g;}}jzpfonf/ tcsKdYemrnfrsm;rSm t*FvdyftoHxGufESifh vkH;0uGJvGJavonf/ Lange
[laom *smrefemrnfudk t*FvdyfpmvkH;aygif;twkdif; toHxGufvQif vef*D; odkYr[kwf vdef;
[kqkdMuvdrfhrnf/ pifppftm;jzifh xkdtrnf toHxGuftrSefrSm ]]vmem;}}jzpfavonf/
EdkifiHjcm;owif; bmomjyefqkd&mwGif emrnfrsm;udk rSefuefatmif jyefqkdbdkYvkd
onf/ tar&duefpme,fZif;rsm;onf trnfemrrsm;udk toHxu
G rf eS u
f efpmG zwfEikd Mf u&ef
um&efvkdufaom pum;vkH;udk ,SOfwGJjyavh&Sdonf/ Oyrm-Obudk rkwrESifhum&ef wl
aMumif; ,SOfwGJjyouJhodkY jzpfonf/
,ckvkd EdkifiHjcm;om;wkdY\trnfemrrsm;udk jrefrmbmomjzifh jyefa&;om;Mu
&mwGif vQmvdyo
f rH sm; xnfo
h iG ;f a&;om;jcif;udk tcsKdaY omyk*K v
d w
f u
Ydk rESpNf rdKMY uacs/ Oy
rm-0Dvfqif [la&;vQif jrefrma&;xkH;a&;enf;ESifh rudkufnD? jrefrmpum;wGif vQmvdyf?
tmvdyfoHrsm; r&Sd[k qkdMuonf/
a&Tjynf0efO;D vIid o
f nf t&ufysHukd ]]tyfvaumf}}[l a&;onf? ]]tJvu
f akd [mfv}f }
[l ra&;[k Oyrmjyonf/ xkdokYdajymqkdMuaom yk*Kdvfrsm;onf acwfajymif;aejcif;udk
arhavsmhxm;Mu[ef wlonf/ ,ckrsufarSmufacwfonf ukef;abmifacwf? tif;0acwf
r[kwaf wmhay/ xkaYd Mumifh ]]0Dvq
f if}}[k a&;vQif vQmvdyo
f H xnf
h zwf&rnfukd ,ckacwf
vlwo
Ydk Md uonf/
Adkvf? jA[pdk&f? oN*K[fponfhpum;wkdYwGif voH? &oH? [oHray:onfrSm rSefaomf
vnf; 0Dvfqif? uk&ftefpojzifh a&;vQif (vf)oH? (&f)oHxnfh zwf&rnfudk vlwkdif;odae
Muonf/ a&S;u [kr;f &l;[ka&;cJah ompum;udk ,ckacwf rok;H awmhacs/ tu,f ok;H rnf
qkduvnf; ab;u t*Fvdyfvkd xnfh azmfjyvQif azmfjy? odkYr[kwf ]][kr&l;vf}}[ka&;vQif
vnf; a&;rS jzpfawmhrnf/
t*Fvdyftu&mrsm;udk t*Fvdyftac:ta0:toHxGufESifhtjcm;EdkifiHom;rsm;
toHxu
G yf Hk rwlacs/ J udk t*Fvyd w
f u
Ydk a*s[ktoHxu
G q
f Mdk uaomfvnf; Ekid if rH sm;pGmwkw
Yd iG f
]],}}oHxGufMuavonf/ xkdYaMumifh ]]*sD;qyf}}udk a,&l[kac:wGifaejcif;jzpfavonf/ D
pmvk;H udk t*Fvyd w
f u
Ydk 'D[k toHxu
G q
f Mdk uaomfvnf; AD,uferfwiG f ]]Z}}oHxu
G af vonf/
AD,uferf]]vlx}k }owif;pm Nhan Dan ukd t*Fvyd t
f oHxu
G t
f m;jzifh ]]eef'ef}}[k qkMd urnf
94
bmomjyefpmay
bmomjyefow
l u
Ydk kd odyNf yD;pum;vk;H rxGiMf u&ef t,f'w
D mBuD;rsm;u owday;,l&avonf/
tcsKdYEkdifiHjcm; owif;rsm;rSm aMu;eef;owif;xJom owif;xl;tjzpf ygvm
onfr[kwfacs/ EkdifiHjcm;rSvmaom pme,fZif;rsm;vnf; awGY&wwfayonf/ odkYjzpf
owif;pmwGif aumfyv
D o
dk nft
h cg xnfEh idk &f ef xl;axGqef;jym;onfu
h rmo
h wif;rsm;udk Ekid f
iHjcm; pme,fZif;rsm;rS ul;,lbmomjyef toifhaqmifxm;Mu&avonf/
eef;pGeYf {'Gufbk&ifESifhrpuf0gvDqifyvifwkdY\cspfudpwGif EdkifiHjcm;aMu;eef; o
wif;xuf t*Fvyd pf me,fZif;rsm;rS owif;rsm;udk tvkt,uf &SmazGa&;om;cJMh u&onf/
xkpd Ofu jrefrmhtvif;owif;pmonf t*Fvyd &f yk pf *Hk sm,fwapmifyg&Sad om {'Guf
bk&ifEiS rhf puq
f ifyqifwYdk yifv,furf;ajcwckwiG f vufwaJG ysmf&iT af eyku
H kd &SmazGazmfjyEkid f
cJhonhftwGuf owif;pm\apmifa&ESifhwuG *kPf[dwfrsm;pGm wufoGm;cJhayonf/
onfah emuf {'Gub
f &k ifeef;pGeNYf yDqo
dk nfo
h wif;udk umvuwm;rS naebuf av
,mOfysHESihfa&mufvmaom tr&pfbmbZm; yufx&Dumowif;pmxJrS &&Sd xkdowif;udk
jyef xnfhvkdufEkdifonfhtwGuf &kdufwmaMu;eef;udk 0,f,lokH;pGJaeaom &efukefa*Zuf
owif;pmxufyif owif;OD;cJhavonf/ taMumif;aMumifh jrefrmhtvif;owif;pmrSm
apmifa&wkd; oGm;avawmhonf/
xkt
d csdet
f xd jrefrmowif;pmrsm;onf &ku
d w
f maMu;eef;udk 0,f,o
l ;Hk pGjJ cif;rjyK
Muao;acs/ &efukefa*Zuf? &efukefwkdif;wkdYrS ul;,lif;? a&'D,kdowif;udk zrf;,lif;
xnfo
h iG ;f cJMh uavonf/
a&'D,kdowif;rsm;rSm bDbDpDu toHvTifhaom &kdufwmaMu;eef;rsm;jzpf&m wcg
w&H vef'efrS &efuek o
f Ykd aMu;eef;&ku
d Mf um;ay;ydv
Yk u
dk o
f nfxufyif apmpGm odae&avonf/
jrefrmhtvif;onf xko
d aYkd &'D,rdk S ul;,lxnfo
h iG ;f &m tcgrsm;pGm &efuek af *Zufxuf owif;
OD;aeonfhtwGuf &efukefa*Zufu rcHEkdif uefYuGufavawmhonf/
pifppftm;jzifh &kdufwmaMu;eef;owif;rsm;rSm ]]rlydkif}}owif;rsm;jzpf&m aiGay;
0,f,ljcif;r&SdbJ rnfolrQ 24-em&DrausmfvGefrD ul;,lazmfjycGifhr&Sday/ xkdokdY ul;,lazmfjy
cJv
h Qif rlyikd cf iG u
hf kd csKd;zsuf&m a&mufonft
h wGuf w&m;pGq
J ydk ikd cf iG hf &Sad vonf/ odjYk zpf jref
rmhtvif;onf a&'D,kdowif;udk brf;,lazmfjyEkdifcGifh&&ef &kdufwmaMu;eef;owif;udkyg
0,f,lvkduf&avonf/ ol&d,u jrefrmhtvif;aemufrS vkduf 0,f&avonf/
xkt
d cg &ku
d w
f maMu;eef; vpOfaMu;rSm xkad cwftaejzifh vGepf mG aps;EIe;f BuD;jrifh
av&m Summary service ac: tusOf;csKyfowif;rsm;avmufom 0,f,lEkdifavonf/ t
us,fukd t*Fvyd o
f wif;pmrsm;rSwqifh ul;,lazmfjycJMh u&ayonf/ t*Fvyd o
f wif;pmrsm;
url owif;tjynfhtpkH 0,f,lMuonf/
96
t*Fvyd o
f wif;pmrsm;taejzifh Full service udk rok;H rjzpfay/ t*Fvyd u
f ek o
f nf
BuD;rsm;twGuf ukefaps;EIef;ESifha&Taps;EIef;rsm; ta&;BuD;ovkd rsm;pGmaomrsufESmjzLwkdY
tzkdY bdvyfjrif;yGJESifhtm;upm;owif;rsm;rSm ta&;BuD;avonf/ xkdowif;rsm;udk Full
service ,lr&
S Ekid af vonf/ jrefrmowif;pmrsm;u xko
d wif;rsm;udk t*Fvyd o
f wif;pmrsm;
rSwqifh ul;,l&avonf/
bmomjyefolrsm;onf urmhorkdif;? yx0D0if? pD;yGm;a&;? tEkynm? ,Ofaus;rI?
odyHynmESifhppfa&;ppf&mponfwkdYudk tenf;ESifhtrsm; tajccH &SdMu&ayonf/
1930-jynfhESpfu urmhpD;yGm;a&; uyfqkdufNyD; aiG;aMu;rsm;aps;EIef;nddEIdif;jyif
qif&mwGif a&Tudk pHxm;Mu&m Gold Standard [laompum;udk bmomjyefolrsm; udk,fwkdif
em;vnfatmif BudK;pm;Mu&ayonf/ owif;pmwku
d rf sm;wGif bmomjyefou
l kd aeYwa,muf
nwa,muf yd
k rxm;Ekid Mf u&m bmomjyefow
l rYdk mS tppt&m&m ESpYH yfuRrf;usifr&I adS tmif
tNrJwrf;avhvmqnf;yl;aeMu&avonf/
wcsdew
f ek ;f u News Agency udk aMu;eef;owif; ud,
k pf m;vS,[
f k jyefqcdk MhJ uonf/
,ck aMu;eef;owif;Xme[k jyKjyifac:a0:Muavonf/
wcgu rsufpBd uD; em;BuD;&yfuu
G [
f al ompum;udk tok;H rsm;cJMh uonf/ xkpd um;
udk owif;pmtcsif;csif;uyif ajymifavSmifoa&mfum qifBuD;awG? ZD;uGufBuD;awG&SdMu
onfhwd&pmef&kHudk qkdvdkovm;[k ceJYMuonf/ xkdodkYoa&mfcHMu&ojzifh xkdtokH;tEIef;udk
pGefYy,fMuum owif;pkH Mum;od&aomXme? ,kHMunftm;xm;&avmufaomXme? oHwref
&yfuGufpojzifh a&vJESifhokH;aeMuavonf/
owif;bmomjyefolwkdYrSm udkvkdeDacwfu xkdacwftavsmuf NAdwdoQtpdk;&wkdY\
oabmxm;udk aumif;pGmem;vnfxm;&ovkd *syefacwfa&mufawmhvnf; 'kdif,ufac:
*syefygvDrefudk vSrf;arQmf MunfhMu&jyef\/ *syefacwfwGif EkdifiHjcm;owif;twGuf &kduf
wmtpm; 'kdarac: *syefaMu;eef;owif;Xmeudk tm;xm;Mu&avonf/ odkYaomf ppfum
vtwGi;f jzpfonft
h wGuf urmo
h wif;aygif;pku
H kd odciG rhf &yJ *syeftpd;k &u odciG jhf yKvko
d rQ
owif;rsm;avmufudkom wzufowftokH;jyKcJhMu&onf/
xdkpOfuvnf; ]]'kdif;wkd;0-usKdatuif;}}[laompum;]][wfckd;tdcsd,l}}[laom
pum;rsm;udk em;vnfatmif oifMum;rSwfom;xm;Mu&ayonf/ *syefwkdYonf ajrmufyifh
csD;usL;aompum;rsm;? xD;oHeef;oHrsm;udk okH;wwfMu&m 'dkaraMu;eef;udk bmomjyef&
onfrSm vkd&if;xuf tydkawGu rsm;cJhavonf/ *syefbk&if taMumif;owif;ygvmvQif
od&DBwdbk0em"dwsm ...ponfwkdYxufyif &Snf&Snfa&;&onfhtcgrsm; &SdcJhayonf/
ppfowif;rsm; qkdvQif rdrdwkdYta&;omonfhtydkif;udkyJ tus,fw0ifh azmfjyMu&
97
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
4/ taxmufawmfvSatmif
5/ OD;bkef;oefY
6/ OD;xGef;oef;(jrefrmhtoH)
7/ OD;armifarmif(rGef;"mwk)
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/
owif;pmrsm; wkdif;wyg;NrdKYtrnf? a'ornfrsm;udk azmfjy&m pmzwfy&dowf
odvG,fatmif EdkifiHtrnfudkyg yl;wGJazmfjyoifhonf/ aiGaMu;pepfudk azmfjyygu
jrefrmaiGEiS n
hf rD Qaom wefz;dk ukyd g yl;wGaJ zmfjyoifo
h nf[k jznfph u
G af qG;aEG;onf/
2/
t*Fvyd b
f momjzifh xkwaf 0aom owif;pmrsm;wGif wyfrawmf? &Jar? vlq;dk ? bke;f
BuD;ponfh jrefrma0g[m&rsm;udk bmomrjyefbJ twkdif;okH;pGJaeMujcif;onf
pHepfrusaMumifh jznfhpGufaqG;aEG;onf/
3/
owif;rsm;udk bmomjyefqadk zmfjy&m Ekid if jH cm;trnfemra0g[m&rsm;udk owif;
pmrsm;u trsKd;rsKd; okH;pGJaeMuojzifh uRrf;usifolrsm;u pkaygif; ndEIdif;oifh
aMumif; tMuHay; aqG;aEG;onfudk jyefMum;a&;0efBuD;Xmeu ,if;udptwGuf
tzGJYi,fw&yf zGJYpnf; aqmif&GufaeNyDjzpfaMumif; ajymMum;onf/
4/
Ekid if w
H uma&;&mESiyhf *k K v
d rf sm;\owif;udk bmomjyef&mwGif bmomjyefrmS ;ygu
EkdifiHtcsif;csif; cspfMunfa&;ysufjym;apEkdifonf[k aqG;aEG;onf/
/
101
bmomjyefpmay
qDavsmfonfb
h momjyefEi
S hf
rqDavsmfonfb
h momjyefrsm;
wifjyol
OD;xifBuD;
qDavsmfonfhbmomjyefrsm;udk zGifhxkwfazmfusL;&m um,uH&Sifrsm;onf ESpf
axmif;tm;&&SdMurnf jzpfaomfvnf; rqDavsmfonfhbmomjyefrsm;udk zGifhcs&mrl ouf
qkdifolrsm;onf pmwef;&Sifudk axmif;xkacsrIef;vkdrnfrSm {uefjzpfygonf/
okdYaMumifhvnf; qDavsmfaom bmomjyefrsm;udk pmwef; azmfxkwf&mwGif
&nfnTef;csufrsm; tjynfhtpkH xnfhoGif;NyD;? rqDavsmfaom bmomjyefrsm;\Zmpfjrpfudkrl
ZmwfjrKyf xm;ygrnf/
qDavsmfonf rqDavsmfonfqkd&m pmwef;wifol\twkdif;twmt&if;? olY
xifjrifcsuft&if; aumufcsufcsjcif;rQom jzpfojzifh 0d0g'uGJp&m&SdEkdifygonf/ xkd0d0g'
uGJjym;csufrsm;udk aqG;aEG;cGifhay;csdefwGif yg0ifaqG;aEG;Muyg[k av;pm;pGm zdwfac:&yg
onf/
pmwef; rsm;aomtm;jzifh ykEH ydS Nf yD;pmtkyrf sm;rS qDavsmfonfb
h momjyefrsm;?
rqDavsmfonfhbmomjyefrsm;udk aumufEkwfazmfjyxm;ygonf/ owif;pmrsm;rS bmom
jyeftvGJrsm;udk t"duxm; razmfjyyg/ odkYaMumifh pmwef;onf tvkH;pkHNyD;jynfhpkHonfh
pmwef; r[kwfaMumif; 0efcHygonf/ xkdodkY NyD;jynfhpkHjcif;r&SdaomaMumifhvnf; aqG;aEG;cGifh
tcsdef aqG;aEG;cGifh&Sdolrsm;onf usef&Sdao;aom qDavsmfonfhbmomjyefrsm;ESifh rqD
avsmfonfhbmomjyefrsm;udk jznfhpGuf qufvufaqG;aEG;&ef zdwfac:ygonf/
bmomjyefonf qkd&m bmompum;wckrS tjcm;bmomwckodkY vTJajymif; t
"dyg ,fazmfjcif;jzpfygonf/ odaYk Mumifh jrefrmrS ygVd? ygVdrS jrefrm? jrefrmrS t*Fvyd ?f t*Fvyd f
rS jrefrm? jrefrmrS jyifopf? jyifopfrS jrefrm? jrefrmrSm *smref? *smrefrS jrefrm ponfjzifh
jyefqkdjcif;wkdYukd aqG;aEG;&rnfjzpfygonf/
odaYk omf pmwef; t*Fvyd rf S jrefrmodjYk yefqo
dk nfu
h pd u
o
dk m t"duxm; aqG;
aEG;oGm;ygrnf/
uJhodkY uefYowf aqG;aEG;&onfrSm t*FvdfyfrS jrefrmodkYjyefqkdjcif;u tjcm;
acwfokH;bmompum;rS jrefrmodkY jyefqkdjcif;xuf ydkrkdrsm;jym;jcif;? urmokH;pmrsm;teuf
t*Fvdyfpmonf jrefrmrsm;ESifht&if;ESD;qkH; jzpfjcif;wkYdaMumifhyg/
t*Fvyd pf um;vk;H rsm;udk t"dyg ,fazmfjcif;? bmomjyefjcif;rjyKyJ jrefrmpum;vk;H
102
bmomjyefpmay
wck}}? idee fixe udk ]]cufcJonfhtMuHtpnf}}? cherchez la femme udk ]]rdef;rudk ajrmfonf?
&Smonf}}[k bmomjyefxm;onfudk awGY&ygonf/
xkdYtwl *syefacwf jrefrmowif;pmwapmifvnf; the fleet was sent to Davy
Jones' locker ...udk]]...a&wyfi,fonf vQKdY0Sufaom a'AD*sKH;oabFmqdyfodkY xGuf
ajy;av\}}[k jyefqkdxm;ygonf/
xkt
Yd jyif 'kw,
d urmppfBuD;twGi;f *syefEidk if &H NdS rdKUwNrdKUudk tar&duefavwyfu
AkH;BuJonfhowif; inflammable [laompum;udk ]]rD;ravmifEkdif}}[k ajymif;jyefbmom
jyefxm;onfudk zwf&bl;ygonf/
tmumom,mOfrS urmodkY &kyfjrifoHMum;vTifh&mwGif Keep those cards and letters coming in, folks [laomqki
d ;f bkwu
f kd ]]xku
d yfjym;rsm;ESiphf mvk;H rsm; 0ifrvmapESi}hf }[k
1968-ck? atmufwb
dk mv 16-&ufaeYxw
k f jrefrmowif;pmBuD;wapmif bmomjyefxm;
onfudkif;? There are no dark places in the lives of the Burmese as there are in the lives
of other orientals ukd bmomjyefpmtkyfwtkyf ]]jrefrmvlrsKd;wkdYonf tjcm;ta&SUwkdif;
om;rsm;uJhodkY woufvkH;arSmifaomae&mrsm;wGif aexkdifjcif;rjyK}}[kif;? who will take
him in hand and continue his instruction uk]d ]olv
Y ufxx
J nfNh yD;...}}[lif; jyefqx
dk m;yg
onf/
bmomjyefpmwtkyfvnf; graphic account of the situation udk]]rSwfwef;xJ
tao;pdwZf ,m;cs a&;xm;cJo
h nfrmS }}[lif;? ...return from furlough ud]k ]c&D;a0;
rS jyefvmaom}}[lif; bmomjyefxm;ygonf/
bmomjyefpmtkyw
f tky\
f rl&if;trnfrmS For your eyes only jzpfaomfvnf; jref
rmjyefxm;onfhpmtkyftrnfrSm ]]rif;&JUrsufvkH;awG twGufaMumifh}}jzpfaeygonf/
tjcm;rqDavsmfonfhbmomjyefrsm;rSm philosopher's stone udk]]tbd"rmq&m
wk\
Yd ausmufoyH wjrm; odrYk [kwf a&Tw;Hk a&Tc&J mS azGjcif;}}[l jyefqjdk cif;/ South East Asia
Relief Fund udk ]]ta&SUawmiftm&S &kyfazmif;&kyf<u&efykHaiG}}? left-handed compliment
udk]]b,fvufeJYcsD;rGrf;w,f}}? not a public meeting udk]]y&dwfw&m;em r[kwfbl;}}ponfh
jyefqkdcsufrsm; jzpfygonf/
rl&if;t*Fvyd pf mpyfrsm;udk jrefrmpmzwfy&dowfwdYk xif;ueJ t"dyg ,faygufatmif
y&d,m,fjzifh bmomjyefxm;onfrsm;udkvnf; awGY&zwf&ygonf/ Oyrmtm;jzifh 1938ckESpfcefYu &kyf&SifaMumfjimt*Fvdyfrl&if;rSm One hour with you jzpfonfudk jrefrmqHqH t
"dyg ,frad tmif ]]wem&DxJ cspfyg&ap}}[k bmomjyefxm;onfukd awG&Y bl;ygonf/ 1951ckESpfxkwf "rodowif;pmqkdvQif Registry office udk]]pmcsKyfrSwfykHwifwkduf}}[lif;?
105
bmomjyefpmay
scape goat uk]d ]"m;pmcH}}[lif;? Early to bed, early to rise, makes a man healthy, wealthy
and wise
106
ponfwkdY
107
bmomjyefpmay
ESihf frog udk aygif;pyf smog [kif;? motor ESifh hotel udkaygif;pyf motel [kif;? breakfast ESifh lunch udkaygif; brunch [kif;? talk ESifh marathon aygif; talkthon [kif;?
advertising man ukd adman [kif; pum;vk;H opf xGic
f MhJ uygonf/ xko
d aYkd om pum;vk;H opf
rsm;\Zmpfjrpfudk rodygu t"dyg,faygufatmif bmomjyef&ef rvG,fvSyg/
t*Fvyd rf S jrefrmodYk jyefq&dk m awGb
Y ;l onfyh gpifatmif vGrJ mS ;aombmomjyefrsm;?
avsmh&J&Jbmomjyefrsm; ponfwkdYudk azmfxkwfcJhNyD;aemuf? bmomjyefolrsm; pdwfoufom
&ap&ef azmfjyvdkonfrSm bmomjyef&m jrefrmrsm;om rSm;Muonfr[kwf? taemufEkdifiH
om; trsm;tjym;vnf; rSm;rSm;,Gi;f ,Gi;f bmomjyefrw
d wfaMumif;udk qmpwefvt
D ef0if
(Sir Stanley Unwin) \aqmif;yg;t& od&ygonf/
xdkaqmif;yg; "You are kidding" [laoma0g[m&ukd "Your are uncovering
yourself " [lif;? "I took her word for it" udk "I promised her I would do it" [lif;?
"He has the run of the village" udk He drinks all the village's rum" [lif;? "A patient
who is fit for light work" udk "A patient who is fit for work by artificial light" [lif;?
"A girl with a face like that could get away with murder" udk "A girl with a face like that
had to travel with a murderer" [lif; jyifopfbmom? pydefbmom? ay:wl*DbmomwkdY
jzifh t&rf;bmomjyefxm;aMumif; azmfjyxm;ygonf/
xGuo
f rQpmtkyrf sm;udk oGuo
f u
G Bf uD; bmomjyefavh&adS om *syefjynfvnf; rSm;
rSm;,Gif;,Gif; bmomjyef wykHwacgif;BuD; &SdaMumif;jzifh *syefygarmuwauOcsD (Kenji
Takeuchi) u 1964-ck? ZGefvtwGif; xkwfa0cJhaom Goyaku (bmomjyeftrSm;rsm;)qkd
onfhpmtkyf zGihfcscJhygonf/ ygarmuwauOcsDonf emrnfBuD;abm*aA'bmomjyef
q&mrsm;\trSm;rsm;udk axmufjy&m pmrsufESm 216-txd&Sdaom pmtkyftjynfhjzpfyg
onf/ xkdpmtkyfudk &kdufqJwGifyif ygarmuwauOcsDonf jyifopfEkdifiHodkY tNyD;tydkifxGuf
cGmoGm;onf[kvnf; aemufqufwGJ owif;tjzpf od&Sd&ygonf/
/
qDavsmfonfhbmomjyefESifhrqDavsmfonfhbmomjyefrsm;
yg0ifaqG;aEG;olrsm;/
1/'*kefa&TrQm;
2/OD;tkef;armif(a&Twnfavsmif)
3/atmifoef;(rEav;)
4/OD;armifarmif(orm"darmifarmif)
5/OD;at;armif(pmayAdrmef)
108
6/wuodkvfpef;
7/wuov
kd jf rwfol
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/
jrefrmjyefa0g[m&rsm; csKdw
Y ahJ ejcif;rSm a0g[m&opfrsm;udk ok;H pG&J ef r0efrY &Jaom
aMumifh jzpfaMumif;? a0g[m&opfrsm;udo
k ;Hk pG&J mwGif jrefrmqefNyD;? rSerf eS u
f efuef
ESifhuspfvpfbdkY vkdaMumif; aqG;aEG;onf/
2/
bmomjyef&mwGif wkdif;wyg;\ obm0p&kdufrsm;? taiGYtoufrsm; yg&Sdonfudk
tqD;twm;rjzpfapbJ rl&if;pm\aemufcpH &ku
d o
f abmwkyYd g0ifatmif a&;zGo
YJ ifh
aMumif; yg0ifaqG;aEG;onf/
109
bmomjyefpmay
111
bmomjyefpmay
Ever as though about to pour,
you should not thunder
from above Myedu Town in the north.
uJo
h Ykd jyifqif jyefqv
dk Qif ajrmufajrxl;qDu csKef;oifh rcsKef;oifu
h pd u
kd rqkd
yJ ajrmufajrxl;qDu &Gmrnfh-r&Gmrnfhudpudkqkd&ma&mufayonf/
You should not thunder,
ever as though about to pour,
from above Myedu Town in the north,
odjYk yefqv
dk Qif rcsKef;oifah om udpq
o
D Ydk vkt
d yfaomtm&kaH &mufomG ;aomfvnf;
]]&Gmawmh&GmrvkdvkdeJY}}qkdaomudpudk tm&kHjyKoifhoavmuf rjyKEkdifawmhacs/
bmomjyefqkd&mwGif pum;vkH;tpOf ajymif;onfudk vkduf cHpm;rItpOf ajymif;
&jcif;aMumifh tcuftcJESifhodkYMuKH&avonf/
ykHpHwGifyif jrefrmuAsmrS t*FvdyfuAsmodkY jyefqdk&m awGYMuKH&aom wjcm;t
cuftcJwckukd jrifEidk af yonf/ jrefrmpum;ajyrS t*Fvyd pf um;ajyodjYk yefqo
dk nft
h cg jref
rmpmyk'fu &Snf t*Fvdyfpmyk'fu wkdaMumif; awGY&ayrnf/ t*Fvdyfpmyk'f\t&Snfonf
jrefrmpmyk'ft&Snf\ 65 rS 75 &mckdifEIef;txdom &Sdwwfayonf/ t&monf jrefrm
pum;ajyu usJ t*Fvdyfpum;ajyu pkpkpnf;pnf;&SdaMumif;udk jyonf/
jrefrmuAsmonf jrefrmpum;ajyESirhf wlay/ jrefrmpum;ajyu odyo
f nf;onf/
vGefpGmyif odyfonf;rI &Sdayonf/
112
aqmif;aqmif;qkdif;qkdif;? NydKif;&&kdif;wd?
rIdif;rIdif;tkwfaxG? a0a0rkdYrkdY?
ndK&&kdUESifh? jrodkY&Sdrf;&Sdrf;?
cyfodrf;awmawmif? ukefatmifywfukH;?
ajrmfrqkH;onf? ESvkH;rsm;bG,f,SdvS\/
The domineering skies darken, overhang,
spill and spread. The forested hills
of hazy brown or glimmering jade,
reach beyond my vision's range
jrefrm\odyo
f nf;rIukd rDatmif renf;jyefq&dk aMumif; awG&Y onf/ odyYk ifjzpfaomf
vnf; apm
apm\cefYaomoabmukd my friends jzifh rdatmif r,lEkdifaMumif; awGY&avonf/
jrefrmbmompum;wGif pum;vkH;zGJYykHaMumifh tcufMuKH&jyefonf/ jrefrmpum;
wGif pum;vkH;rsm;udk pyfwGJ okH;wwfaomaMumifh t*Fvdyfbmompum;wGif wlnDaom
a0g[m& &Sm&cufavonf/
vlMuKHESifhnDaom t*Fvdyfa0g[m& r&SdaomaMumifh vSnfhywfjyefqkd&onfhtcg
uAsm\odyfonf;rI vGwfoGm;wwfavonf/
puf0#f? xGwo
f u
dk 0f if? bke;f acgifae&if;? jymjrrGwpf if? nufpifprH sm;txGwaf omf
kwkdYwGifvnf; wlnDaom t*Fvdyfa0g[m& r&Sday/
vSrSefuif;udk spire of beauty ? vSwefaqmifudk torch of beauty [kjyefqkdEkdifaomf
vnf; vSacgifrkd;udk roof of beauty [kjyefqkdvQif &kdif;onf/ top of beauty [kjyefqkdEkdifaomf
vnf; top ESifhpyfygvmaom &kyfykHrsm;ESifh qifhyGm;teufrsm;aMumifh uAsmemayonf/
i,fcspf? i,fuRrf;wkdYtwGuf auseyfavmufaom t*Fvdyfa0g[m& &Smr&ay/
vGrf;wkHYwiftwGufqkdvQif ydkcufayonf/
wu,fawmh vGrf;qkdaompum;vkH;onf jrefrmuAsmwGif awGY&aom pum;vkH;
rsm;teuf t*FvdyfodkY jyefqkd&ef tcufqkH;pum;vkH;[k qkdEkdifayonf/
onfESpfawmif awmifpyfMum;rSm
113
bmomjyefpmay
vGrf;bG,fursm;
a letter of yearning
a lonely girl's letter
longing for my golden city
bmomjyefpmay
rSwo
f nfqadk om udpy ifjzpfonf/ udpo
nf bmomjyefqo
dk El iS rhf qkid yf J bmompum;wck
ck\oD;jcm;*kPfom jzpfayonf/
wenf;tm;jzifhqkdaomf yuwdobm0udpwckudk >rufqkdEkdif&ef uREkfyfwkdYwGif t
&nftcsif; r&Sday/ yuwdobm0wck\oabmudk rSef;qxm;aom teuf,lcsufwckudk
omvQif >rufqkdEkdifpGrf;&Sdavonf/
xkaYd Mumifh bmomjyefq&dk mwGif rl&if;bmompum;yk'd (f jrefrmpum;yd'k )f wGiyf gaom
pum;vkH;rsm;ESifhbmomjyefrl\pum;ykd'f(t*Fvdyfpum;ykd'f)wGifygaom pum;vkH;rsm;udk
wvk;H ESiw
hf vk;H nDrnD ndz &Ydk ef r[kwaf y/ rl&if;pum;yd'k w
f iG yf g0ifaom oabmtm;vk;H ESihf
eD;pyfEkdiforQ eD;pyfatmifom vkyfaqmifEkdifzkdY &Sdacsonf/
jyefq&dk mwGif xyfwx
l yfrQjzpfaom vk0H wdusrI r&Ekid o
f nft
h wGuaf Mumifh rrSeu
f ef
jcif;wnf;[laom tpGef;wzufodkY a&mufroGm;atmif xdef;odrf;&ayrnf/
aemifvJ arQmfawmfa,mifeJY
nDvJ arQmfawmfa,mifeJY
onfESpfawmif awmifpyfMum;rSm
vGrf;bG,fursm;/
The elder looks intently
And so does the younger.
At the sights so full of exciting scenes
They both stare.
bmomjyefpmay
The family assembles once again
And celebrates a victorious conference
[kjyefqkdvQif awmfavNyD/
awmifawm&,f om
rmvmu ikHzl;
Ah...beautiful...
The mountains
The forests
The quivering buds
aqmif&avonf/
bmomjyefqkdonfhtvkyfonf uAsmwyk'fygaom pum;vkH;rsm;udk Munfh t
bd"mefwGif teuft"dyg,fwlonf[k azmfjyaom wjcm;bmompum;rS pum;vkH;rsm;jzifh
uAsmykHoGif;aom tvkyfr[kwfay/ rl&if;uAsmwGifygaom cHpm;rItwGif;odkY 0ifpm; rdrd
udk,fydkifcHpm;rIjzpfatmif cH,l&onf/ xdkYaemufrS xkdcHpm;rIudk azmfusL;Ekdifonfhwjcm;bm
omrS pum;vkH;rsm;jzifh zGJYqkdjcif;tvkyfjzpfayonf/ jyefqkdolonf rl&if;uAsmudk pdwful;
tm;jzifhvnf;aumif;? cHpm;rItm;jzifhvnf;aumif; ikHrd&ayrnf/
rl&if;uAsm\pdwu
f ;l csufcpH m;csufwu
Ydk kd jyefqo
dk u
l rdr\
d pdwu
f ;l Pf rdr\
d tm&kH
wkdYjzifh aumif;pGm cH,lNyD;onfhaemuf0,f rl&if;pdwful;csuf cHpm;csufwkdYudk oPmeftopf
jzifh yko
H iG ;f &avonf/ yko
H Pmeftpdwt
f ykid ;f topfwu
Ydk kd wDxiG
f rl&if;pdwu
f ;l csuf cHpm;
csufwkdYukd o&kyfazmf&avonf/ Oyrmtm;jzifh rl&if;pdwful;csuf cHpm;csufwkdYu oHcsKdo
Pmefjzifh wnf&SdcJhayrifh jyefqkdolu bmomjyefpmaywGif&Sdaom wjcm;oHcsKdr[kwfaom
oPmefrsm;jzifh ykHazmf&avonf/
tvm;wlyif rl&if;pdwful;csuf cHpm;csufrsm;ukd jcm;em;aom pum;vkH;zGJYpnf;rI?
uGJjym;aom pum;vkH;pnf;&kH;rIwkdYjzifh cHpm;csufrsm;udk pum;vkH;zGJYpnf;ykHwrsKd;jzifh zGJYpnf;
xm;ayrnf/ jyefqo
dk nft
h cgrSmrl bmompum;topfwiG &f adS om pum;vk;H rsm;? o'gpnf;
rsOf;rsm;okH;um rlvzGJYpnf;ykHESifhrwlaom ajymif;vJaomzGJYpnf;ykHjzifh azmfusL;&ayrnf/
rl&if;pdwu
f ;l csuf cHpm;csufrsm;udk oPmefopfjzifh zGpYJ nf;onft
h cg? pum;vk;H opf
jzifh pnf;&kH;onfhtcg rlvuAsmwGifygcJhaom xyfydk;teuf overtones rsm;udk zGJYpnf;ykHopf
wGif ygvmatmif pDrH&avonf/
yGJwckwGif? wkdufuif;jyifaomf
t&SifvSvS? &ef"m;jyudk
vuf&zrf;av? rSmvkdufacsvnf;
aorif;ocif? aoG;ewf0ifonf
vkvif rxdef;EkdifcJhNyD/
q&maZmf*sDu twdtvif; >ruf[zGJYqkdjcif; rjyKbJ uAsmzwfol\&if wpdrfhpdrfh
ay:vmap&ef pDrHcJhaom pdwful;csufrsm;ESifhcHpm;csufrsm;udk jyefqkdolu q&maZmf*sDpDrH
ovkdjzpfatmif bmomjyefrlwGif pDrH&avonf/ wpdrfhpdrfhay:&rnfh cHpm;rIrsm;udk twdt
vif;>ruf[ zGifhqkdvQifvnf; rSefuefrnf r[kwfay/ csefvSyfcJhjyefvQifvnf; rSefuefrnfr
[kwfay/ rl&if;uAsmwGif pDrHxm;ovkd bmomjyefuAsmwGifvnf; pDrHEkdifrS rSefuefayrnf/
Once on a fighting patrol
119
bmomjyefpmay
a&&kd;&IyfayG? rkd;oD;a<uonf
apGapGapmif;apmif;? &GmoGef;avmif;/
Pit-a-pat-pat
The rain spilled:
Ring-a-ling-ling
The ripples rose.
The lake's a quilt
Pattern'd with O's
Sudden the squall
'Cross slant of rain
Hail-fruits fall
The watery plain
Swells to a wave
Leaps to a spire;
March the white horses,
Arch their crests;
Cock-necks strutting,
Their beaks butting,
They twist and twire,
The rock and rave,
The wave-line lost,
Jumbled and tossed.
um&efrsm;aom jrefrmuAsmESin
hf aD tmif um&efrsm;aom t*Fvyd u
f Asmudk q&m
BuD;vkpfu pyfqkdonf/ odkYaomf rajrmfrSef;aom&v'f jzpfxGef;vmonf/ um&efrsm;ykHcsif;
wlaomfvnf; tusKd;oufa&mufykHcsif;um; rwlawmhacs/ q&mrif;ok0Pf\uAsmonf
av;vk;H pyfuAsmwk\
Yd rSew
f ef;tvsifjzifh oGm;avonf/ q&mBuD;vkp\
f uAsmonf jrefveG ;f
onf/ q&mrif;ok0PfuAsm\toHonf wnfNidrfonf/ t*FvdyfuAsmonf qlvGef;onf/
em;NiD;aponf/ odkYjzifh t*FvdyfuAsmjzifh jrefrmuAsm\um&efukd nDatmifwkvQif rvkd
tyfaom tusKd;udk &wwfaMumif; od&avonf/
enf;udkokH; jrefrmuAsm trsm;tjym;udk jyefqkdEkdifrnf r[kwfacs/ xkdYtjyif
jyefqkdonfhenf;rsKd;onf wrifzefwD;,lovkd jzpfaeonf/ obm0 rusay/ xkdYaMumifh
pGJpGJNrJNrJ rokH;oihfay/
omref um&efzGJYykHenf;rsm;udk okH; jyefqkdEkdifayonf/
e,fcsJYawG Ncdrf;acsmufvJ
'l;raxmuf nHhrcH
&JpdwfawGvQH/
121
bmomjyefpmay
zdESdyfrItwefwef &kef;uefvkdY0ifh<um;
'kdYArm owdcJrkdY &JMuonfwum;/
jynfaxmifrSm nDaemifrsm; pnf;&kH;tm; tajccH
vGwv
f yfcjhJ yef
vlaerIawmfvSef a&SUquf&ef&Sdao;/
vufwn
JG t
D wly
'dkYjynfol 'kdYjynfom;? tm;opfyghav;/
Imperialist threats to shake us;
Repeated suppressions did not make us falter or waver.
Up we rose, and fought and strove,
And, as Burmans, it behove
Us to be braver.
Broad-based unity all over the land,
Brethren with one goal, one solid band,
Sovereign Independence then,
Is Revolution over? No!
Socialism forges right ahead;
Put the best foot forward, all in step;
We, countrymen, have far to go.
wdkYvJaMumufaygif twloGm;pdkY
tkef;vufEGm;av; xm;cJhr,f/
oGm;uG,f/ oGm;uG,f/
July, August - rain and flood Let's go pick the ripe rose-apple,
Hi! Take car! In thorns and mud,
That's where big, black leeches grapple.
Leeches? pah! the hornless things!
I'll fight snakes or serpent-kings.
Who's afraid? let's all go now.
I'll just leave my coconut cow.
Come on! Come on!
q&mBuD;vkpf\uAsmonf q&mrif;ok0Pf\oajyoD;aumufuAsmwGif&Sdaom
f dkuo
toHomG ; toHvmudk yJw
h ifEidk o
f nf/ uav;uAsmyif rubJ eufeaJ om ysOf;rikww
hJ dYk
aomuAsmudkvnf; toHtoGm;tvm udkufnDatmif q&mBuD;vkpfu zJGJYqkdEkdifavonf/
odkYaomfvnf; ysOf;rikwfwkdonf av;vkH;pyfjzpfaomaMumifh bmomjyefuAsmwGif um&ef
rsm;jym;vGef;aeaMumif; awGY&ayonf/
zkxpf&GwfwG? iSufVif;wodkY
ysOf;rikwfwkd? oufusm;tkdonf
ukef;rkdxufwGif wyifwnf;/
cGqkHtauG;? opfacgif;aqG;vnf;
taz;wufvSm? tkdif;trmodkY
us,fpGm[ufyuf jctdrfysuf/
ukef;rkdurf;yg;? ajrywfMum;wGif
ppfom;carmuf? ydefajcmufajcmufvnf;
ppfa&mufpcef; vufjynTef;/
xkdyifikwfwkd? ysOf;rtdkonf
ppfukdvnf;MuKH? jctkHvnf;jzpf
"m;xpfvnf;cH? aevQHvnf;wkduf
av;jyif;ckdufvsuf? rikdufOD;acgif;
aEGopfavmif;aomf
&Gufa[mif;nma<u? &Gufopfa0
avjynfxJwGif i,f&kyfqifonf
123
bmomjyefpmay
toif a,musfm;aumif;wum;/
Dwarf stump-timber,
Ancient Pyinma,
Gnarled and twistened
Knotted, wizened,
Like an aged
Vulure, naked on the mound!
Where the quoining
Roots are joining,
Ants have nested,
Feasted, wasted;
Left a yawning
Ulcer, horning
To a scab.
Sunk in cranny
Near the summit,
Lies a helmet
Wan and scranny,
Dinted, broken
- a sure token
War was here!
Dwarf stump-timber,
Ancient Pyinma!
Battle savage,
Termite's ravage,
Knife-blade notching,
Sun-fire scorching,
Shock of tempestAll thou bravest,
Head unbow'd!
Soon, when summer
'Stils his humour,
Old leaves casting,
New leaves bursting,
Warm winds wooing,
Thou from ruin
Shalt renew thy
Youth of beauty!
Hero! Thou!
vSrsKd;<u,fom;? qHoG,fjrNrdwfrkdY
qif;a&mifysKdYudk? ewfwkdY qifxkdufwef/
125
bmomjyefpmay
jyifay;onf/
rdru
d ,
dk f rdrpd w
d rf S cGx
J u
G Nf yD; wjcm;ud,
k f wjcm;pdwx
f J 0ifpm;um jyefqzdk EYJG &YJG aom
aMumifh jyefqo
dk nft
h vkyo
f nf uAsmzG&YJ onft
h vkyx
f ufyif cJ,Of;avonf/ jyefq&dk mwGif
rl&if;uAsm\cHpm;ykH tpOftwkdif; raoGrzDbJ vkduf&onf/ uAsmzGJY&mwGif zefwD;pma&;
&mwGifrl cHpm;ykHtpOfudk rdrd\0goem rdrd\cHpm;ykH pepfwkdYu aphaqmfovkd jyKjyifzGJYqkdEkdif
avonf/ uAsmoDukH;jcif;tvkyfonf uAsmudk bmomjyefqkdjcif;tvkyfxuf vGwfvyfrI
&Sdavonf/
pmqkw
d OD;ESiw
hf OD; cHpm;ykpH epfcsif; uGjJ ym;wwfav&m rl&if;uAsm\cHpm;rIEiS hf wl
nDatmif jyefqkd&ef rvG,fulaMumif; odomavonf/ wcgw&H bmomjyefrlonf rl&if;
uAsmxuf aumif;wwfonf/ aumif;onf[k qkdEkdifjim;aomfvnf; omonf[k rqkdom
ay/ wrsKd;aumif;jcif;om jzpfrnf/ odkYaomf trsm;tm;jzifh rl&if;uAsmESifheD;pyfatmif
xyfum xyfum BudK;pm;jyefqkda&;om;&avonf/ bmomjyeftvkyfonf NyD;jynfhpkHaom
tvkyf r[kwfay/
jyifopfuAsmq&mBuD; aygvfA,fv&Du qkdbl;onf/ rnfonfhbmomjyefqkdcsuf
udkrQ tqkH;rowfEkdifay/ vufvTwf&jcif;om &Sdacsonf/
No translation is ever finished, it can only be abandoned.
bmomjyefpmay
13/ wuodkvfpef;
14/ OD;vlaz0if;
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/
uAsmudk bmomjyef&mwGif pum;vk;H tvku
d f wdwu
d sus bmomjyefzrYdk vkad Mumif;
cHpm;rIonf wdusaom pum;vk;H rsm;xufy
kd ta&;ygt&ma&mufaMumif; aqG;
aEG;onf/
2/
bmomjyef&mwGif bmomwckEiS w
hf ckrwlonfah emufco
H bm0rsm; &So
d nf/ "avh
xk;H wrf;rsm;udk wygwnf;o,faqmif jyefqadk y;bdYk rjzpfEidk yf g[k aqG;aEG;onf/
3/
urmu
h Asmrsm;udk jrefrmwkYd od&t
dS &omcHEidk af tmif jyefqadk y;oifo
h nf[k aqG;aEG;
onf/
4/
jrefrmbmomrS t*Fvyd b
f momodYk jyefq&dk mwGit
f ok;H jyK&ef acwfrjD refrm-t*Fvyd f
tbd"mefwck &Sdoifhonf[k aqG;aEG;onf/
5/
jrefrmuAsmudk jyeforl sm;onf a&S;OD;pGm jrefrmpmayESiphf um;wku
Yd kd wwfuRrf;oifh
onf[k aqG;aEG;onf/
6/
jrefrmrS t*Fvyd o
f Ykd jyefaom uAsmrsm;twGuf wkid ;f jcm;pmzwfy&dowfwYdk t&om
cHEidk Mf uap&ef jrefrmhtaMumif;aemufcEH iS jhf refrmhval erIp&ku
d w
f u
Ydk kd ed'gef;wkt
d jzpf
azmfjyoifhonf[k aqG;aEG;&m oabmwlonf[k ajzonf/
128
bmomjyefpmay
uJo
h Ykd t"dyg ,fav;eufonf]h ]av;}}\xl;jcm;csufukd bmomjyefoo
l nf rl&if;
jrefrmuAsmudk zwfMunfh&kHESifhjrif&rnf/ bmomjyefonfhtcgrSmvnf; xl;jcm;atmif bm
omjyef&rnf/ 'gwGifbJvm;? r[kwfao;yg/ bmomjyefxm;onfht*FvdyfuAsmudk zwfol
rsm;uvnf; xl;jcm;aMumif; odNyD; t&om,lwwfygrS atmifjrifxda&mufrSmjzpfygonf/
Oyrm - Last eve her ladyship fancied some flowers,
rqkd;ao;yg/ aemufwykd'frSmumvaemufaemif
avmuabmif0,f
avaqmifwdrfom;
[dkonfvsm;odkY
vmoGm;rwnf
csmcsmvnfpOf
131
bmomjyefpmay
pvmygNyD/ (pdwMf unf&iT af Mumif;? rnfoal csmif;)udk ambush cares vkjYd yefvu
dk yf g
onf/ [kwfyg\/ aomuESifhrsufESmcsif; rqkdifrD a&SUu BudKNyD;csKHckdwkdufyGJ qifETJum z,f
&Sm;ypf&rnfr[kwfygavm/ odkYaomf(aysmhaysmif;csKdom azsmfrnfenf;)u aeNyD; on fretting brows lay the leaves of love jzpfvmonfrSmrl uGJjym;aom tm&kHedrdwfESifhwefqmqif
&musvSygonf/ &SdapOD;/ onfxuf qdk;ygvdrfhOD;rnf/
odaYk r;BudKufwiG f
pef;a&mif&Sifvnf;
MunfvifxeG ;f y
yef;xkdrQvnf;
ompGMuLoif;
uRefYem;&if;0,f
jyefYnif;csKdat;
oHi,fao;onf
uRefYar;csufudk
ajzaomvkjd zifh
]]cif}}qkdNyD;um
avwGiyf gonf
bZm&yfu vmoenf;/
"That instant, it seemed to me,
The moon shone forth more brightly bright,
A burst of fragrance filled the night,
My heart's ear faintly caught,
As if in answer to my question,
132
onftxdawmh rlvuAsmESifhtvGefeD;uyfygao;onf/
uRefYem;&if;0,f=my heart's ear
jyefYnif;csKdat;? oHi,fao;=a whisper, wondrous soft.
uRefYar;csufudk? ajzaomvkdjzifh=as if in answer to my question.
rQ eD;uyfae&mrSm oa0xk;d oGm;vku
d o
f nfrmS &p&mr&Sad tmif jzpfayonf/ bmh
aMumifhqkdvQif El;nHhodrfarGYvSonfhnOfhtm&Hku bmomjyefoludk zrf;pm;oGm;onfhtwGuf
Zuftkyf r&awmhaomaMumifh jzpfygonf/ question tcHum&efESifhttkyfum&ef fashion uvnf; pdwfxJ ay:vmNyD; uavmifvTifhrdygawmhonf/
As if in answer to my question,
A whisper, woundrous soft,
In the timid sighing fashion
Of rose-buds opening when besought
By breezes in the night
Whence came it?
bmomjyefpmay
ay;&rnfqkdvQif jyifwwfygonf/
txl;ojzifh pum;ykHrsm;udk bmomrjyefbJ wkdufqkdifonfhpum;ykHudk &SmonfrSm
taumif;qkH;jzpfygonf/ Oyrm Make hay while the sun shines udk]]aeylwkef; jrufajcmuf
vSef;yg}}[kqkdrnfhtpm; ]]vomwkef; Akdif;iif}}qkdvQif omNyD; reD;uyfygvm;/ wcku ae
ae/
wcku jrufvSef;/ wcku csnfiif/ udpr&Sdyg/ olY[mESifhol tHudkufaeygonf/
t*Fvdyfpum;ajyodkY jyefqkdjcif;[lonf e,fus,fvSygonf/ b,fbmomrS b,f
bmomodkYyJjzpfjzpf? bmomjyeforkdif;rSm av;pm;xkdufqkH;yk*Kdvf? csD;usL;xkdufqkH;yk*Kdvf
wa,muf&Sdygonf/ olYtrnfrSm John Tyndale jzpfygonf/ olonf c&pfou&mZf 1523
-ckEpS rf pS c&pf,meformusrf;pmudk bmomjyefygonf/ 14-&mpkEpS u
f wnf;u C. Wyclif
\nTeMf um;csuft& ormusrf;pmukd bmomjyefpjyKMuaomfvnf; t*Fvyd b
f momjyeform
usrf;pmonf John Tyndale \bmomjyefcsufay: rlwnfygonf/ olYvuf&mESifholYpGefYpm;
rIonf bmomjyefrSwfwkdifBuD;wck jzpfygonf/ olYacwfwkef;uqkdvQif bmomjyefpmayudk
tm;ay;onfhacwf r[kwfao;yg/ ,ckvkd toufqHzsm; ykef;vQKd;uG,fvQKd; jyefMu&onfh
acwfjzpfygonf/ txl;ojzifh bmoma&;rSm bk&ifutp t,lonf;vSonfh 16-&mpkESpf
acwftcgrSm rnfrQtE&m,fBuD;oenf;qkdvQif Tyndale onf olYEkdifiH t*Fvefjynfquf
aevQif ol\
Y rGejf rwfonfo
h rmusrf;pmbmomjyefrjI zifh &mZ0wfoifrh mS {uefrck sjzpfonf/
xkdYaMumifh vkyfief;vufpESifht*FvefrSaeNyD; *smreDudk ajy;&&Smygonf/ Cologne NrdKYpwJ
csNyD; qufvufbmomjyefae&mrS &mZ0wfab;u vkdufvmjyefonfhtwGuf Cologne NrdKYrS
wqifh Worms NrdKUudak jy;&jyefygonf/ Worms NrdKUrSmvnf; rMumvSyg/ zrf;rnfqD;rnfESifh
Ncdr;f acsmufc&H onft
h wGuf *smreDjynfu xGuNf yD; b,fv*sD,jH ynf Antwerp NrdKrY mS yke;f a&Smif
,if; ESpf&Snfvrsm; BudK;pm;csufaMumifh ol\bmomjyefwcsKdYw0ufudk pufwifykHESdyfjzpfcJh
ygonf/ odkYaomfvnf; ol\bmomjyefpmrlBuD;udk vufpowfroGm;&&Smyg/ 1535-ckESpf
rSm rdpm'd|dt,lwdrf;yg;rIESifhao'Pftjypfay;cHoGm;&ygonf/ toufay;NyD; bmomjyef
onfhtmZmenfBuD;jzpfygonf/ olYvuf&mudk ckacwfvlwkdYqkH;jzwfykHu"With the exception of Sir Thomas Molory (the author of Morte D' Arthur)
and Tyndale, and perphaps Miles Coverdale, there are no writers of English whose
names are worthy of being singled out during the 15th and early 16th century"
Miles Coverdale qkdolu Tyndale \pmrludk qufvufNyD;qkH;cef;wkdif bmomjyef
oGm;onfyh *k K v
d jf zpfygonf/ ormusrf;pmbmomjyefjcif;onf a,bk,stm;jzifh pum;ajy
qkdayrnfh uAsmqHonfhtykd'fawG trsm;BuD;ygaeaMumif; owdjyK&ygvdrfhrnf/ Sermon
on the Mount qkdvQif uAsmBuD;wyk'fjzpfygonf/ aemufNyD; MunfhygOD;/ "Consider the
lillies of the field. They toil not, neither do they spin. Yet Solomon in all his glory is not
134
will go, where thou lodgeth I will lodge, thy people shall be my people, thy god my god
bmomjyefpmay
jyefvu
dk &f mwGif wrsKd;jzpfvmygonf/ ]][kv
d J ra&muf? 'DvJ ra&muf}}qko
d nfph um;ukd [mo
oGif;NyD; csJYxGifykHrSm]][dkra&muf onfra&muf}}udk It led nowhere ESifhrauseyfEkdifao;yg/ &Tef;vkduf
csifygao;onf/
It was eternal now-here."nowhere" ESifh "Now here" onf pmvkH;csif; twlwljzpf
ygonf/ N-O-W-H-E-R-E udk No rSm rjzwfyJ Now rSm jzwfvkduf where onf here jzpf
oGm;ygonf/ xkdYaMumifh philosophy of ISISM udk jznfhxnfh&ygonf/ Immortality led
nowhere. It was eternal now here, ''now" and ''here" eternal. Is Alas, immortality was
that thing, which made life itself meaningless. What a terrible bore watching from the
side, the well ordered procession of births and deaths, out of the swim, like a nonparticipator in this meaningful process of nature. He was weary unto death and longed
to die. Curse his own arrangement, he could not die."
as the most important and 'telling' vignette of the Burma scene. Written in a period of
translation from humorous writing to serious writing his old habits still lingered. Levity still obtruded on serious statement. The translator apologises for the liberties taken
in the reorganisaion of the story for a wider public."
pum;ajybmomjyefco
hJ nh0f wKawGxrJ mS ckwifu wifjyonfah omwmaqG\0wK
ESifhvlxkOD;vS\]]ppfNyD;p? axmifwHcg;0}}0wKtcsKdYudk y&dowfrsm; od&atmif bmomjyef
137
bmomjyefpmay
jzpfojzifh uRefawmft
h zdYk tvGeaf useyftm;&rdygonf/ awmifov
l ,form;wk\
Yd &efol cspf
wD;ESifhtm;EGJYonfhrdef;uav;rsm;udk &uf&ufpufpuf zsufqD;ydkufqH&Smcdkif;onfhacgif;awG
udk i,fpOfuyif tcJrausjzpfcJh&ojzifh oif;wkdY\,kwfuef;rIawGudk ykdrkdus,fjyefYatmif
azmfxkwfvkduf&onfhtwGuf &mZ0ifa<u; ausonf[k tm;&rdygonf/
jrefrmpum;wGif Usage t& pum;av;ig;vkH;ESifhav;eufonfht"dyg,faqmif
oGm;csufrsKd; tawmfrsm;rsm; &Syd gonf/ Oyrm ]]ppfNyD;p axmifwcH g;0}}xJrS ]]tarhtwGu}f
0wKxJrSm ]]a&pkefarQm&SmNyD}}qkdonfhpum;pk qkdMuygpdkY/ OD;vSa&;xm;onfu ]]tarckdif;
csifwmom cdik ;f ygawmh}}[k wcgrS rjrifb;l onft
h arudk ykt
H yfvu
dk jf cif; jzpfygonf/ rlr\
l
b0Zmwfvrf;uawmh a&pkerf mS arQmygaeonhrf ed ;f uav;wa,muf jzpfaeygNyDw/hJ a&pkef
arQmonfh&lyutvuFmonf jrefrmbmomajymonfhvlwkdif;vkdvkd odNyD;om; jzpfygonf/
OD;vStwGuf onfpum;ESifhyif jynfhpkHaeygNyD/ t*FvdyfbmomrSmum; driftwood &Sdygonf/
flotsan and jetsam qkdwm&Sdygonf/ b0qkH;onhft"dyg,fudk a&mufatmif rydkYEkdifMuyg/ xkdY
aMumifh ]]a&pkeaf rQm}}pum;vk;H tenf;i,fukd tus,fw0ifh &lyucsJNY yD; bmomjyef&ygonf/
"Thus, on the broad stream of life, was another piece of driftwood set adrift
with the current whithersoever it flowed, at the mercy of winds and waves, rapids and
whirlpools, down, down to the shoreless sea."
"Back he went to his beloved little village to find it razed to the ground. He
could not even trace which homestead stood where on the scorched earth - one of Burma's
many unknown and unmourned little Lidices. Overwhelmed with sorrow he slowly
retreated from the scene of desolation."
bmomjyefpmay
140
141
bmomjyefpmay
that the lapses in English, to which attention was drawn, are the responsibility of the
translator."
The third rule, without which even a profound knowledge of the two languages involed is unavailing, is this, that the translator must have some knowledge of
the subject in question, of the milieu in which the book is cast, of the atmosphere with
which it is enveloped, of the phraseology which is part of its technique. That legal
document to which I have alluded was a translation from the Croatian, sworn as accurate by a notary who did not know the language. The translator was a Croat who had
lived eleven years in the United States, where he had learnt, no doubt, good colloquial
English, but the very heading betrayed him. He called the document "Fundamental
Rules." Now it may be argued that that was the correct rendering of the Croatian words
Temel jna Pravila, which is a fact, but that is not what an Englishman calls that particular kind of document. He calls it Articles of Association. Such a mistake could not
have been made by an Englishman with some knowledge of a Croatian, but seems
inevitable in the case of a Croat who knows some English.
Perhaps the most delicate of the duties of the translator, and one ungoverned
by any rule, is the choice of degree of freedom. How closely should he adhere to the
original text, and how much dare he sacrifice literal rendering for the sake of the
atmosphere or clarity of the meaning? It is the old contest between the letter and the
spirit, and it is here more than in any other function that the translator has the chance
of proving himself an artist. It is so easy to overstep the mark. Vvedensky, for instance,
who interpreted Dickens to the Russian reading public, made his Cockneys drink not
"gin", but "vodka". Greater liberty still was taken by Viskovaty when he translated and
to stimulate patriotism, he deliberately put into his hero's mouth the words:
"My Fatherland! I will sacrifice myself for thee!"
But it was Diderot who reached the limit of freedom. He is reputed to have
read a book on philosophy, closed it, and then written it out in French from memory
and called it a translation.
As a reviewer I rarely come across a translation free from the taint of sloth,
and as a translator I appreciate the diffculties. I know, too, that it is very seldom that
there is a word or phrase (except, possibly, a pun) that will not yield its secret to
determined research, even if the author be not available to explain it. Recently I found
in a translation from the Russian an allusion to an avenue of Karagach. The translator
had given it up in despair, and left it untranslated, with at least the decency of putting
it in italics. It was clearly a kind of tree, but the shirking of the diffculty made the book
nearly useless for the audience to whom it appears to have been addressed, the children of the English-speaking world, none of whom are likely to know any more than
the translator that a Karagach is a kind of elm.
Slovenly work is the unforgivable sin, and yet so many translators apparently
feel that they are not called upon to make an effort to understand a diffcult word. No
142
143
bmomjyefpmay
instance, the word "fine" would have two Portuguese words at least, but without indication which meant thin, i.e. "fine like a thread," or fat, "fine like a fine woman," as a
foreign student of English once expressed it to me.
The culture of Russia is largely based upon translations, and yet many scholarly interpreters of foreign literatures have made serious mistakes owing to ignorance
of the milieu. Thus , I have seen the expression "Many happy returns" put into Russian
as "Many happy returns from the other side." and another translator describes the
Speaker of the House of Commons as the man with the loudest voice in the assembly.
Vvedensky made another quaint mistake. I have not had the opportunity of
collating his translation with the original, but the meaning is clear enough. He makes
a Society hostess ask the footman in the presence of a guest:
"Where is Miss Dombey now?"
"In the closet, Madam."
"Take us to her."
I suppose the translator was in diffculties with the modern meaning of the
word. I have known well-read Russians whose knowledge of English was based on
Shakespeare. They were surprised when I explained to them that the word "Mistress"
to-day has two meanings, but neither meant a "respectable married woman."
It is surprising that it should be necessary to remind that, except in cases of
emergency, translations should never be made into a foreign tongue. The translator
should invariably translate into his mother tongue. Even fluent colloquial knowledge
of a foreign language, even ability to write a correct letter, do not qualify a man to
translate into that language. Of the educated people in England how many are qualified to produce a literary work even in their own language? And truly bilingual people
are excessively rare.
A rather unexpected danger against which the translator must be on his guard
is the fact that in an ordinary publisher's or editor's office there is no one competent to
correct his proofs. Solecisms have slipped in my work for which I shall be held responsible by posterity owing to such lack of correction, rendered unavoidable owing to my
absence.
In a story of village life in Serbia in the nineteenth century I had used the
word rakiya plum brandy, retaining it as a word familiar to all who have read of
Balkan countries for the sake of local colour. Unknown to me, this was altered in the
published text to "whiskey". The introduction of the regional Gaelic drink, which has
spread to England within my memory, to a remote village community in Serbia of a
century ago is worse than anachronism. It is an "anachronism in space."
A similar instance occured in a description from the Russian of a debauch,
when, for some reason during my absence, the reader put into the mouth of a young
144
145
bmomjyefpmay
jrefrmpum;ajyrS t*Fvdyfpum;ajyodkYjyefqkdjcif;
yg0ifaqG;aEG;olrsm;/
1/ OD;jrifhodef; (MMT)
2/ OD;baomf(armifaomfu)
3/ Arkd;
4/ oxkHwifxGef;
5/ OD;ombef;(aMu;rkH)
6/ aZmfjrifhodef; (ZMT)
7/ a'gufwmarmifjzL;
8/ a':cifrsKd;cspf
9/ OD;armifarmif(orm"d)
10/ OD;vlaz0if;
yg0ifaqG;aEG;csufrsm;/
1/
jrefrmrS t*Fvyd o
f Ykd jyefqadk omtcg tcsKdaY 0g[m&rsm;udk wku
d &f u
dk jf yefq
dk r&yg/
t"dyg ,fazmfoifo
h nfukd azmf&onf/ odt
Yk wGuf t"dyg ,fazmfveG ;f vQifvnf; &o
ysufEkdifaMumif; aqG;aEG;onf/
2/
jrefrmrS t*FvdyfodkY jyefqkdjcif;wGif Ekdifeif;uRrf;usifol tvGefenf;yg;aeonf[k
aqG;aEG;onf/
3/
bmomjyef&mwGif pmzwfoel m;vnfatmif tvku
d o
f ifjh znfph u
G
f a&;oifah Mumif;
wifjyonfudk aqG;aEG;olu axmufcHonf/
4/
*syfqifjrefrmtbd"mefudk ydkrkdjynfhpkHap&ef jyefvnfjyifqifoifhonf[k aqG;aEG;
onf/
5/
wuodkvfjrefrmtbd"mef qufvufxkwfa0Ekdifa&;udk BudK;yrf;oifhonf[k aqG;
aEG;onf/
6/
jrefrmrS t*Fvyd o
f Ykd jyefqadk om bmomjyefpmayrsm;udk NydKifyu
JG sif;yay;oifo
h nf
[k aqG;aEG;onf/
7/
bmomjyef&mwGif rlvpma&;q&m\tmabmfudk rdatmif BudK;pm;&onf/ txl;
ojzifh jrefrmrS t*FvdyfodkYjyefqkd&mwGif vkyfom;jynfolrsm; em;vnfEkdif&ef vG,f
vG,f&Sif;&Sif; jzpfoifhonf[k aqG;aEG;onf/
8/
bmomjyefrnfqkdaomtcgwGif rlvpma&;q&mESifhif;? ZmwfuGufZmwfvrf;ESifh
146
9/
147
bmomjyefpmay
bmomjyefvx
l o
k y
d p
H may
wifjyol
OD;wifarmif (rSL;wif)
1967-ckESpf azazmf0g&Dv 13-&ufaeY pmayAdrmefrS BuD;rSL;usif;yaom odyH
pmayESD;aESmzvS,fyGJ tcrf;tem;zGifh rdefYcGef;wGif jyefMum;a&;Xme twGif;0efonf odyH
pmayESifhywfouf odyHpmaywkdYonf ausmif;om;rsm; r[kwfol? yg&*lrsm;r[kwfol? t
vkyform; v,form;ESifh omreft&yfol t&yfom;wkdYtwGuf a&;om;tyfaMumif;ukd]]ckvdk ynma&; aemifwacwfrSm odyHynmwwfawG tvQKdtvQKd ay:aygufvm
rJhta&;[m ajrBuD;vufcwfrvGJ jzpfaeygNyD/ 'gayrJh >cif;csufwck usefaeygao;w,f/
tJ'gu wjcm;r[kwyf gbl;? ausmif;ynmeJrY eD;pyfawmhwhJ vkyo
f m;jynforl sm;udk odyyH nm
eJY&if;ESD;vmatmif b,fvkdvkyfMurvJqkdwJh jyemjzpfygw,f}}
[l ajymqkdoGm;ygonf/
xkaYd Mumifh odypH mayudk omrefvyk o
f m;jynfow
l Ydk em;vnfEidk af omtqifo
h aYkd &muf
onfhwkdif bmomjyefMu&ef uRefawmfwkdY tm;xkwf&rnfjzpfygonf/ ]]odyHynmESifh&if;ESD;}}
vmap&efomjzpfNyD; ]]odyyH nmwwf}}oGm;ap&ef oifMum;jcif;r[kwo
f nfrmS ta&;wBuD;
rSwfom;tyfaom tcsuf[k ,lqygonf/
a0g[m&
odyb
H momjyefa&;udp ay:avwkid ;f a0g[m&jyemay:aygufvmwwfygonf/
rnfonfhpum;vkH;udk rnfokdYjyefrnf? rnfodkYtrnfwGifaprnf ponfjzifh rvGJraoG ay:
aygufvmwwf&m uRefawmht
f ,ltq vlxo
k yd pH may bmomjyef&mwGif a0g[m&jyem
onf vkH;0tcuftcJ r&Sdoifh? tjiif;ryGm;oifh[k oabm&ygonf/ wdusaoma0g[m&
onf ausmif;om;rsm; ynm&Sifrsm; yg&*lrsm;tbkdYomjzpfNyD; vlxktbdkY rsm;pGm ta&;r
BuD;[k qkdcsifygonf/ bmomjyefolonf rdrdavhvmod&Sdxm;aom odyHa0g[m&odyHpum;
udk &Snfvkdu &Snfap ajyjypfem;vnfonfom y"mexm;um pum;ajyESifh&Sif;vif;ajymjy
a&;om;&rnfjzpfygonf/ xdktcg tcsKdYae&mwGif twdtusbmomjyef &onfvnf;&Sd
us,fus,fjyefjY yef&Y iS ;f vif;ay;ygrS em;vnfrnfvnf; &Sad yonf/ wku
d &f u
dk t
f oHxu
G u
f dk
yif a&;cs em;vnfEkdifrnf[k ,lq&aom pum;vkH;rsm;&SdouJhodkY wDxGif,l&rnfvnf; &Sd
ayonf/
Oyrm calcium udk xkH;"mwf? phosphorus udk rD;pkef;"mwf[k twdtus jyefqkd&
148
bmomjyefpmay
u rdr\
d organ ]]ypn;f }} r[kwrf eS ;f odMuum reject ]]ESix
f w
k yf pf}wwfMuavonf[k aq;
odyHESifhywfouf bmomjyefzl;&m organ onf ]]ypnf;}} reject udk]]ESifxkwf}}[k qDavsmf
tvsOf;oifhovkd jyefcJhygonf/
avrD;zkdrsm; rMumcPaygufuGJum vlESifhtdrfrsm; rD;avmifonfhowif;rsm; zwf
&NyD;aemuf uRefawmf avrD;zkdaqmif;yg; a&;&ef pOf;pm;rdygonf/ (aemufqufwGJ c) t
*Fvyd pf um; metal fatigue, fatigue test ponfwu
Ydk kd em;vnfo&l ydS gu ]]avrD;zdw
k o
Ydk nf metal
fatigue jzpfumaygufujJG cif;vnf; jzpfEi
dk o
f nf}}[kqydk gu waMumif;wnf;jzifh em;vnfomG ;
rnfjzpfaomfvnf; uRefawmfukd,fwkdifyif metal fatigue udk odyHa0g[m&taejzifh &Sd r&Sd
rodyg/ &daS pumrl uRefawmfvufvrf; rrS
D rodyg/ &Sad pumrl omrefvl em;vnfv,
G af om
pum;vkH;jzpfaomfrS jzpfrnfjzpf metal fatigue \jrefrma0g[m&udk uRefawmf&,l&ef r
BudK;pm;rd&awmhyg/ xkdYaemuf ausmif;wGif oifcJhbl;aom udk,fem;vnfaom metal fatigue taMumif;udk qHnyfcsKd;ykHjzifhvnf;aumif;? pnfazmif;rIwfykHjzifhfvnf;aumif;? aum
rufav,mOfysufusykHjzifhvnf;aumif; ykHajym&if;jzifh]]owKanmif;}}aomaMumifh avrD;
zkd aygufuGJwwfykHukdyg aqmif;yg;wyk'ftjzpf a&;cJhygonf/
pmzwfot
l ajctae
xko
d aYkd &;om;&m rdr\
d pmzwfy&dowf\tajctaeudk OD;pGmavhvmoifo
h nf[k
,lqygonf/ tvkyo
f rm; v,form;ESio
hf mreft&yfot
l &yfom;wk\
Yd omrefynmt&nf
tcsif;ESiahf wG;ac:ajrmfjrifrI tqift
h wef;tjyif odyyH nmqkid &f m tajccH rnfrQ&Scd o
hJ nf
wku
Yd ykd g avhvmMunhyf gu rdrad &;om;&awmhrnfh odyb
H mom&yfwckcEk iS yhf wfouf rnf
rnfrQaom twdrfteuf twkdif;twmyrmPjzifhom a&;om;oifhonfudk uRefawmfwkdY
wGufq&Ekdifrnf xif&Sdygonf/
bmoma&G;jcif;
,if;odYk rdrd pmzwfy&dowf\tajctaeudk avhvmNyD;ygu &So
d rQaom odyyH nm
&yfrsm;wGi;f rS rnfoaYkd om bmom&yfrsm;udk OD;pm;ay; a&G;cs,foifo
h nfuykd g qifjcifMunfh
&ef vkdtyfonf[k ,lqygonf/ odyHpmayESD;aESmzvS,fyGJwGif ]]aq;odyH bmom&yfonf
,aeYoyd pH mzwf y&dowftbdYk OD;pm;ay;xku
d af om bmom&yf[k xifjrifryd gonf/}}[k uRef
awmf wifjycJzh ;l ygonf/ xkaYd emufrS pdu
k yf sKd;a&; arG;jrLa&;ESit
hf jcm;ukex
f w
k pf rG ;f tm;wk;d
wufa&;wGif taxmuftyHhjzpfaprnfh pufrIvufrI odyHbmom&yfrsm;udk a&G;oifhonf[k
oabm&ygonf/
150
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
157
bmomjyefpmay
"mwfykHrsm;
aqmif;yg;a&;enf;t*Fvdyfpmtkyf wtkyfwGif zwf&bl;onfrSm]]ykHaumif;wykH
onf pum;vkH; waxmifcefYESifhnDrQonf}}[ka&;xm;ygonf/ pma&;olonf pmzwfol\
OD;aPSmufwiG ;f odYk rdrad &;om;vk&d mudk tvk;H pkaH om tm&kw
H rYdk S 0ifa&mufEidk af p&ef tm;xkwf
&rnfjzpfayonf/ rdrdaqmif;yg;wGif aumif;rGefaom"mwfykHrsm;udk a&G;cs,fxnfhoGif;Ekdif
ygu pmzwfol\pdwf0,f xifvG,frSwfvG,fonf[k ,lqygonf/ tjzLtrJykHxuf a&mifpkH
ykHu omvGefrnfjzpfNyD; a&mifpkHokH;bufjrifykHrsm;om &Ekdifygu twkdif;xuftvGefyif jzpf
ygrnf/
xdkYjyif rdrda&;vkdaom aqmif;yg;udk taxmuftuljyKrnfhykHpHrsm;udk zwfrSwfem;
vnf ,if;ykHpHrsKd;&Sd pmom;rsm;udkyif vG,fvG,fESifhbmomjyef xnfhoGif;Ekdifyguvnf;
rsm;pGm taxmuftul&rnfjzpfygonf/ xkdYaMumifh ]]ppfusefaorif;}}[lonf ppfwGif;rS
usef&pfcahJ om tajrmufqAH ;Hk qHw\
Ydk tE&m,frsm;yku
H kd a&;om;&mwGif tajrmufqw
H ck\
ykHudk qGJxnfha&;vkdufjcif;? arhaq;aoewf\twGif;oabmodap&ef ykHpHudk bmomjyefNyD;
]]arhaq;aoewf}}aqmif;yg;a&;om;vkdufjcif;? 'kH;cGif;'kH;aqmif;yg;a&;&mwGif wuodkvf
rS tEkjrLyg&*lrsm;\tultnDjzifh wkdufcsif;ypf [kduf'&kd*sif'kH;ysHxdyfzl;rS [kduf'&kd*sifAkH;
ykHpHudk bmomjyef qGJxnfhay;vkdufjcif;jzifh pmzwfy&dowfwkdY ydkrkdoabmaygufMuonf[k
,lqygonf/
ody[
H o
l nf tajctjrpf rlvOya'oBuD;rsm;ay:wGif rS
D topftopf wd;k wuf
MuHqNyD; a&SUodkYvSrf;aom ynm&yfjzpfay&m tajcZmpfjrpfrsm;udk tuRrf;0ifNyD;&ef vkdtyf
onfESifhtrQ rsufarSmufwkd;wufrI? MuHqrI? wDxGifrI? atmifjrifrI? ratmifjrifrI? qkH;&IH;rI
ponfwEYdk iS v
hf nf; ruif;uGmxku
d af cs/ ]]wkid ;f jynfrmS trsm;pkjzpfwv
hJ yk o
f m;jynfot
l m;vk;H
tm; acwfrDodyHynm odyHtaMumif;&yfawGeJY jrefjref&if;ESD;}}ap&efrSm 0goemygol odyH
ynm&SifESifhodyHpma&;q&mwkdYtzkdY rsm;rsm;zwf rsm;rsm;avhvmNyD; rsm;rsm;awGYxdNyD; a&;
rSom vkyo
f m;jynforl sm;wkt
Yd zkYd ,k,
H MHk unfMunfEiS hf ,if;odypH mayudk vufcv
H rd rhf nf[x
k if
&SdygaMumif; wifjy&ygaMumif;/
aemufqufwGJ -u/
4/ Mechanic Illustrated
5/ National Geographic Magazine
6/ Reader's Digest
7/ Time
8/ Newsweek
9/ Life
10/ Science Digest
11/ English Digest
12/ Encyclopedias
13/ English Daily Newspapers
14/ Spectrum
15/ Ak'\ygVdawmfrsm;
aemufqufwGJ-c/
avrD;zkd
odyaH usmif;rsm;wGif vlo;Hk ukex
f w
k v
f yk o
f nfyh pn;f rsm;\owo
d abmobm0udk
avhvm&aom bmom&yfwck&\
dS / tkww
f csyfonf rnfrQrnfrQaomzdtm;jzifh zdygu aMu
rGwwfonfudk prf;oyfod&Sd&onf/ oHacsmif; wacsmif;onfvnf; qGJtm;rnfrQjzifh jzwf
ygu jywfEidk o
f nfukd qGjJ zwfMunf&h onf/ xkt
Yd wl tjcm;aom aMu;owK ponfyh pn;f rsm;
udkvnf; aqmifhMunfhqGJMunfhyGwfMunfh jzwfMunfhjcif;jzifh vlokH;ypnf;rsm; jyKvkyfMuaom
tcg rnfrnfrQaom twkid ;f twm txdomvQif qGo
J ifq
h efo
Y ifh zdoifo
h nfukd wGucf suf
prf;oyfod&SdMuNyD; awmf&kHESifhrjywfrysuf ruGJraMupaom vlokH;u&d,mypnf;rsm;tjzpf
xkwv
f yk &f onf/
,if;odyYk pn;f rsm;\oabmudk prf;oyf&mwGif ]]zwdww
f uf}}[kac:aom prf;oyf
jcif;wckudk jyKvkyf&onf/ xkdodkYprf;oyfjcif;udk tanmif;cHtm; prf;oyfjcif;[k uRefawmf
ac:vkdygonf/ qHnyfwacsmif;udk csKd;vkdygu qHnyfudk [NzJvkdufNyD;aemuf jzwfvkdaom
ae&mwGif txufatmuf tcgESpq
f ,fcefY vSejf cif; auG;jcif; jyKvkyv
f u
dk yf gu ,if;qHny f
usKd;oGm;onfudk awG&Y ygonf/ oHowKrsm;udv
k nf; qHny cf sKd;ouJo
h Ykd txufatmufveS f
avSmjcif;jzifh ypnf;wGif]]tanmif;0ifum}}usKd;oGm;&jcif;udk prf;oyfMunfhjcif;jzifh]]t
anmif;cHEkdiftm;}}udk wGufcsuf&EkdifMuygonf/ oHowKypnf;wckckudk Mum&SnfpGm ]]t
anmif;}}0ifapygu ,if;anmif;aomae&m&Sd tEkjrLtzGt
YJ pnf;wko
Yd nf wpkw
H &maom t
159
bmomjyefpmay
aMumif;aMumifh toGio
f Pmefajymif;oGm;&NyD; Mumaomf tEkjrLwckEiS w
hf ckw\
Ydk tcsif;csif;
qGJiiftm; ,kwfavsmhoGm;NyD; tqkH; vkH;0jywfoGm;&jcif;jzpfayonf/
pnfazmif;
uav;rsm; upm;Muonfhpnfazmif;ukd avrIwfoGif;aomtcg azmif;yG wif;
vm&onf/ pnfazmif;udk rIwjf cif;? avavQmhjcif;ponfjzifh tcgrsm;pGm jyKvkyyf gu &mbm
rSm Mumaomf ]]anmif;}}vmNyD; aysmhnHhoGm;&m wae&mrS aygufuGJ&rnfjzpfavonf/
xkdYtwl urmhajrjyiftxuf ayaygif;av;aomif;ausmfwGif av,mOfysHBuD;rsm;
c&D;onfwifaqmifysHoef;Muaomtcg avxkyg;vTmrIwaYdk Mumifh vlwaYdk vr&SLEkid yf J &Sw
d wf
ojzifh aumif;uif,HwGif av,mOftwGif;odkY avzdoGif;ay;&onf/ ,if;odkY av,mOfysH
BuD;rsm; wNrdKUrS wNrdKUodkY ysHwuf ysHqif;avwkdif; avoGif; avxkwftcgcg jyKMu&onf/
Budrzf efrsm;vmaomtcgwGif av,mOfysHBuD;wnfaqmufxm;aom owKypn;f tcsKdw
Y rYdk mS
]]anmif;}}vm&onf/
aumruf
urmhyxrOD;qkH;aom c&D;onfwif*sufav,mOfysHBuD;rSm t*Fvdyfrsm;wnf
aqmuf]]aumruf}}[kac:onfah v,mOfBuD;jzpfayonf/ ,if;av,mOfysHBuD;\taMumif;
rvSyrHk mS c&D;onfrsm; wifaqmifysHoef; rMumrD av,mOfysHEpS pf if; ok;H pif;rQ aumif;uif
,HwGif aygufuGJysufpD;um c&D;onfrsm; aoqkH;rI jzpfcJh&avonf/
ysufuscJah omav,mOf tpdwt
f ydik ;f rsm;udk yifv,fwiG ;f rS o,f,cl MhJ ucg tao;
pdwaf vhvmMunfo
h nf/ taumif;yuwd&adS o;aom ]]aumruf}}av,mOfysHBuD;rsm;udk ajr
jyifwGifyif puf&kHtoD;oD; txl;xl;aom odyHenf;wkdYjzifh aygufuGJ&onfhtaMumif;&if;
udk vku
d &f mS Muonf/ av,mOfwpif;udk vk;H 0ysufp;D oGm;onftxd ajrjyifwiG f prf;oyfMunfh
aomtcgwGif aygufuGJaponfhw&m;cHudk &SmazGawGY&SdcJhMuavonf/
twuftqif;wkid ;f av,mOftwGi;f odYk avoGi;f avxkwjf yKygrsm;onfukd Mum
&SnfrcHEkdifaom av,mOfudk,fxnftpdwftydkif;wGif tanmif;0if uGJtufum aygufuGJ&
jcif;jzpfaMumif; aemufqkH;wGif odMu&avonf/
av,mOfc&D;onfwif orkifd ;f wGif 0rf;enf;bG,f aoqk;H rIq;Hk &I;H rI jzpf&yfBuD;w&yf
taejzifh jzpfysufcJhaomfvnf; odyHqkdif&mpkHaxmufrIBuD;\atmifjrifcsufw&yfukdrl &&SdcJh
avonf/ ,if;\tusKd;tmedoifrsm;onf ,aeYc&D;onfwifav,mOfBuD;rsm; wnf
aqmuf&mwGif rsm;pGm tokH;0ifvsuf&Sdayonf/
160
xkt
Yd wl uRefawmfwt
Ydk rd &f iS rf rsm; ok;H pGv
J suf &SMd uaom avxk;d a&eHr;D zko
d nfvnf;
avxk;d oGi;f aomtcg rD;zkad vtk;d rSm yG<uvm&onf/ avxkwv
f u
fdk af omtcg usKH&Y UHI &onf/
Mumaomtcg tquftpyf ae&mrsm;rSvnf;aumif;? aMu;jym;ukd,fxnfaomfvnf;
aumif; ]]tanmif;0if}}aygufuGJ&avonf/
puf&aHk vtk;d
avrD;zdu
k o
hJ yYkd if puf&t
Hk vky&f w
Hk Ydk ok;H pGaJ om avtk;d rsm;&S\
d / avnppf ufrS av
udk zdnpfNyD;aomtcg avtkd;wGif avSmif&onf/ xkdYaemufrS zdxm;aomavtm; u&d,m
rsm;twGif;odkY apvTwfum wlxk? aqmufjzwf? &ypfawjcif;ponfhvkyfief;rsm;udk vkyfap
&onf/ omreftm;jzifh ,if;avtkd;rsm;onf aeYpOfpwk&ef;wvufrvQif aygif 100-zd
tm;&Sdaom avtm;udk ]]cH}}Ekdifap&ef wnfaqmufxm;Muonf/ aeYpOfESifhtrQ avoGif;
jcif;? avxkwfjcif;rsm;jyKvkyfaomtcg avtkd;udk,fxnf ]]tanmif;}}0ifNyD; aygufuGJ
Ekid v
f m&onf/ aygufuzJG ;l aom om"ursm;vnf; &So
d nf/ xkaYd Mumifh puf&t
Hk vky&f o
Hk ;Hk av
tk;d rsm;udk wESpv
f Qif wBudrrf Qvkyaf eus zdtm;\ESpq
f rQaom zdtm;jzifh ppfaq;&rnf[k
odyHausmif;rsm; oGefoifwwfMuonf/ xkdYaMumifh puf&kHrsm;&Sd avtkd;rsm;udk ESpfpOfppf
aq;Mu&NyD; ppfaq;NyD;aMumif; avtk;d ay:wGif aeY&ufEiS w
hf uGJ a&;rSwx
f m;wwfMuonf
urmt&yf&yf&dS puf&Hk tvky&f w
Hk Ydk awGcY &hJ bl;ygonf/ tvkyo
f rm; tpnf;t&k;H rsm;rSvnf;
,if;odkYppfaq;NyD;jcif; &Sdr&Sdukd txl;Muyfrwf Munfh&IwwfMuonf/ ,if;odkYavtkd;rsm;udk
pepfwus jrefjrefv,
G v
f ,
G Ef iS phf pfaq;ay;Ekid af om tzGt
YJ pnf;rsm;udv
k nf; zGpYJ nf;ay;wwf
Muygonf/ puf&t
Hk vky&f w
Hk &Ydk dS AGKid v
f ma&aEG;tk;d rsm;rSmvnf; ,if;odyYk if tanmif;0ifayguf
uGJwwfojzifh AGKdifvmtifpyufawmfrsm;xm; txl;*&kpkdufppfaq;Mu&onf/
apmaMumoifh
EkdifiHjcm;rS 0,fvmaom avxkd;a&eHrD;zdkwkdYonf rnfrQ xlaomaMu;jym;rsm;ESifh
jyKvkyfxm; rnfrQ&Sdaom avzdtm;jzifh okH;pGJEkdifap&ef jyKvkyfxm;oenf;/ avzdtm;
twk;d tavsmhaMumifv
h nf;aumif;? tylaiGaY Mumifv
h nf;aumif; avtk;d uk,
d x
f nfonf &IUH
jcif;? yljcif;&SdNyD; Mumaomf ]]tanmif;0if}}rnfjzpf&m qufwkduf ESpfaygif;rnfrQ odkYr[kwf
em&Daygif; rnfrQokH;pGJNyD;ygu tE&m,fruif;[k owfrSwfcsufrsm; &Sdoavm/ ,if;odkYr&Sd
ygu qufwkduf em&Daygif; rnfrQokH;pGJygu tE&m,fruif;[k odyHenf;us avhvmNyD; odkY
r[kwf EkdifiHjcm;odkYydkY ppfaq;ckdif;NyD; rowfrSwfoifhoavm/ puf&kHtvkyf&kHrS avtkd;rsm;
tE&m,f &Sd r&Sd wESpfwcg prf;oyf&rnf[k owfrSwfxm;onfhenf;wl tdrf&Sifrrsm;tm;
161
bmomjyefpmay
3/
4/
5/
6/
vlxo
k yd pH mpOfrsm;? odyrH *Zif;rsm;ESiu
hf av;ody*H sme,frsm; ay:xGuv
f mbdYk tm
&kHpl;pkdufoifhaMumif; aqG;aEG;onfudk pmwef;&Sifu vufcHonf/
vlxo
k yd yH nm&yfukd a&;om;&mwGif ay:yifuv
kd u
dk
f ra&;bJ OD;wnfcsufxm;
a&;om;oifhaMumif; aqG;aEG;onf/
bmomjyefvlxkodyHpmay a&;om;&mwGif a0g[m&uspfvpfvGef;vQif em;rvnf
Ekdif azmif;zGvGef;vQifvnf; em;rvnfEkdifaMumif; wifjyaqG;aEG;onf/
vlxo
k yd pH may xGe;f um;a&;twGuf taxmuftuljzpfaom odyjH ywku
d ?f ody&H yk f
&Sifum;rsm; &SdoifhaMumif; aqG;aEG;onfudk vufcHonf/
163
bmomjyefpmay
bmomjyefoifwef;
wifjyol
OD;tkef;az(wufwkd;)
bmomjyefvyk if ef;onf Ekid if w
H nfaxmifa&;wGif ta&;ygaomvkyif ef;w&yfjzpf
onhftavsmuf xkdvkyfief;udk EdkifiHtpkd;&u pepfwus wnfaxmifay;&ef vkdtyfonf[k
,lqygonf/ tqkdonf qkd&SpfvpfvlYabmifopf wnfaxmifaeaom jrefrmEkdifiHuJhodkY
aom EkdifiHrsKd;ESifhtxl;avsmfuefygonf/ bmomjyefvkyfief;onf omreftjriftm;jzifh
wef;oifynmwwfajrmufatmifjrifolwkdif; 0ifa&mufaqmif&GufEkdifaomvkyfief;[k xif
EkdifzG,fjzpfaomfvnf; pifppftm;jzifh pepfwusoifMum; avhusifhrI&&SdNyD;olrsm;rSty t
jcm;olrsm;tzkdY vG,fulaom vkyfief;r[kwfaMumif; vufawGYod&SdEkdifayonf/
bmomjyefvkyfief;wGif 0ifa&muftrIxrf;vkdaom yk*KdvfwkdYonf bmomjyeft
wwfynmudk tjcm;aom twwfynmrsm;enf;wl oifwef;wuf qnf;yl;oifhayonf/
bmomjyefoifwef;udk pepfwus zGifhvSpfNyD;vQif tawGYtMuKHrsm;wwfuRrf;aomq&m
rsm;u oifMum;ay;rSomvQif xl;jcm;aom tusKd;oufa&mufrI &&SEd idk rf nfjzpfonf/ ]]bm
omjyefoifwef;}}[laom omrefa0g[m&udk tok;H jyKvku
fd af omfvnf; pifppfvufawGt
Y m;
jzifh omref&ufwkdoifwef;rsKd; zGifhvSpf&kHESifh aumif;usKd; roufa&mufEkdifyJ bmomjyeft
wwfynmudk rwwfao;aomfvnf; oifwef;qif;NyD;NyD jzpf wwfuRrf;NyD[k xifrSwfrSm;
Ekdifojzifh tjypfjzpfzG,f taMumif;rsm; &Sdacsonf/
]]bmomjyefoifwef;}}onf &ufwkdoifwef;rsKd; r[kwfyJ ESpfjzifh csD oifMum;
avhvm? avhusifh&rnfhoifwef;rsKd;jzpfonf/ ausmif; odkYr[kwf odyH[laom a0g[m&udk
okH; ]]bmomjyefausmif;}} odkYr[kwf ]]bmomjyefodyH}}[kac:vQif oifMum;qnf;yl;tyf
aom ynm&yfESifh[yfrdvdrfhrnf xifygonf/
,if;odkYqkd&jcif;\taMumif;&if;rSm bmomjyefrIonf vG,fulonf/ bDat? bD
tufpD ponfhwuodkvfbGJYrsm; &zkdYyifrvkd/ vlwkdif;x bmomjyefEkdifonf/ ]]puL&,f?
uavmif&,f? tbd"mef&,f? ig&,f &S,
d if bmomjyefwmyJ}}[laom tawG;pkwu
f av;onf
rsm;pGmaom yk*KdvfwkdY\&if0,f udef;atmif;vsuf&SdaMumif; awGY&ygonf/ xkdtawG;&Sd
aMumif;udk olwkdYu zGifh[0efcHrnfr[kwfaomfvnf; olwdYk\vkyfief;pOfu txift&Sm;
azmfjyvsuf &Sdacsonf/
bmomjyefudk oD;jcm;twwfynmw&yftjzpfjzifh oifMum;ydkYcsrIjyKzkdY wkdufwGef;
&m0,f tjcm;EkdifiHrsm; jyKvkyfvsuf&Sdaom oifMum;ydkYcsrIykHpHrsm; tcsKdYudk pkHprf;&&SdorQ
164
azmfjyvdkygonf/
bmomjyefvkyfief;udk us,fjyefYrsm;jym;pGm vkyfukdifvsuf&SdaomEkdifiHrsm; &SdMuay
&m urmay: bmomjyefpmtkyfpmwef;rsm; trsm;qkH; ESpfpOf xkwfa0vsuf&Sdaom EkdifiH
onf &k&mS ;Ekid if jH zpf\/ &k&mS ;Ekid if w
H iG f bmomjyefvyk if ef; 0ifa&muftrIxrf;aeaom bm
omjyefq&mrsm;pGm&S&d m ,if;wko
Yd nf t*Fvyd ?f *smref? jyifopf ponft
h aemufwidk ;f bmom
rsm;ESifh*syef? udk;&D;,m;? w&kwf? AD,uferf? jrefrmponfhta&SUwkdif; bmomrsm;omru
tmz&duwku
d b
f momrsm;tygt0if urmt&yf&yfo;Hk bmomrsm;udk wwfuRrf; bmom
jyefrIjyKvsuf &SdMuonf/
w&kwfjynfolYorwEkdifiHrSmvnf; acwfopfw&kwfpmay\zcif[k ac:qkdjcif;cH&
aom vlqeG ;f u pwifwnfaxmifcahJ om bmomjyefvyk if ef;onf ,cktcgwGif BuD;rm;us,f
jyefYvsuf &Sdonf[k Mum;od&ygonf/ yDuif;wuodkvf EkdifiHjcm;bmomoifXmeBuD;wGif
&k&mS ;Ekid if eH nf;wl bmomoifMum;rIEiS w
hf zJG uf bmomjyeftwwfynm oifMum;qnf;yl;
rIudkvnf; jyKMu&aMumif; od&ygonf/
bmomjyefvkyfief;udk tvkyfcGifus,fjyefYpGm vkyfudkifaeaom*syefEkdifiHwGif bm
omjyefq&mrsm;udo
k ifMum;ydcYk savhusifah y;onft
h aMumif;udv
k nf; pkpH rf;od&&dS oavmuf
azmfjyygrnf/
*syefEkdifiHwGif EkdifiHjcm;bmomwckudk tv,fwef;ausmif;(ckepfwef;rS udk;wef;
txd) rSp txufwef;ausmif;(10 wef;rS 12 wef;txd) roifrae& bmomw&yftjzpf
,lMu&onf/ wuodkvfwGif EkdifiHjcm;bmomESpfckudk r,lrae& bmomrsm;tjzpf ,lMu&
onf/ ppfrjzpfrDu *smrefbmoma&yef;pm;cJhaomfvnf; ,ckrSmrl t*Fvdyfbmomudk tm;
vkH;vkdvkd ,lMuonf/ jyifopfESifh*smrefbmomwkdYvnf; vlBudKufrsm;ayao;onf/
wuokdvfrsm;omru EkdifiHjcm;bmomoifausmif;rsm;vnf; &Sdao;onf/ wEkdif
iHv;Hk wGif ausmif;aygif; 30 avmuf&o
dS nf/ Ekid if jH cm;bmomoifMum;&m bmom\oabm
obm0rSonf o'gudk ausmfjzwf aumif;rGerf eS u
f efpmG a&;Ekid af jymEkid o
f nftxd av;ESpf
odkYr[kwf *kPfxl;wef;tygt0if ig;ESpfoifMum;Mu&onf/ ,if;odkYoifMum;wwfajrmuf
NyD;rS EkdifiHjcm;bmomoifausmif;q&mtjzpfaomfvnf;aumif;? bmomjyef pum;jyeft
jzpfaomfvnf;aumif; toD;oD; aqmif&GufMu&onf/
*sD't
D m(ta&SU*smreD)ESit
hf ufzt
f m&f*sD(taemuf*smreD)ESpEf idk if w
H w
Ydk iG f bmomjyef
twwfynmoifMum;rIudk waphwapmif; qufvufMunfh&IMuygpkdY/
ta&SU*smreDEdkifiHwGif tajccHynma&;pepft& [dkufpul;[kac:aom txuf
wef;ynmudk 12 wef;txd oifMum;Mu&onf/ EkdifiHjcm;bmomudk atmufwef;rsm;rSp
165
bmomjyefpmay
yg0ifonf/
,if;ESpfwGif EkdifiHjcm;bmomrsm;udk EIwfwkdufoifay;jcif;? toHxGufrSefatmif
oifay;jcif;? a0g[m&t"dyg,fESifhZpfjrpfwkdYtaMumif;udk &Sif;vif;oifjyjcif;? oufqkdif&m
bmom\wkdif;&if;a'otaMumif;udk pmaytEkynm? orkdif;? yx0D? vlrsKd;a&;? EkdifiHa&;
ponft
h aMumif;t&mwkYd yg0ifatmif A[kow
k jzpfap&ef &nf&,
G
f ajymqk&d iS ;f vif;jyjcif;
wkdY jyKvkyfonf/
'kw,
d ESpEf iS w
hf wd,ESpw
f w
Ydk iG f bmomjyeftwwfynmudk vufawGaY vhusifch ef;rsm;
jzifh avhusifhqnf;yl;&onf/ wkdif;&if;om;bmomrS EkdifiHjcm;bmomESpfckwGif wckpD? EkdifiH
jcm;bmomwckpDrS wkdif;&if;om;bmomodkY tjyeftvSef jyefqkd&onf/ q&mu trSm;rsm;
udk axmufjyNyD;vQif enf;jyoabmjzifh oifjyonf/ pmoifom;rsm;u 0dkif; aqG;aEG;Mu
onf/ oifcef;pmrsm;udk a&;om;ajzqkMd uonf/ Ekid if jH cm;bmomjzifh a&;xm;aompme,f
Zif;rsm;ESifhpmtkyfpmwef;rsm;udk ajrmufjrm;pGm zwfjcif;? EIwfjzifh bmomjyefavhusifhrIjyK
jcif;ponfjzifh vkyfief;udk wGifus,fpGm aqmif&Guf&avonf/
pwkw( omrefaemufq;Hk )ESpw
f iG f pma&; bmomjyefqjdk cif;? EIwjf zifh bmomjyef
qkdjcif; ponfwkdYudk wESpfywfvkH; vkyfaqmifMu&onf/ aemufqkH;wGif tqifhtwef;jrifh
cJcufaom ta&;tom;rsm;udk bmomjyef pmwef;w&yftaejzifh wifjyMu&onf/ ay;
vku
d af om pmyk'u
f kd wdusrSeu
f ef ta&;tom; tqift
h wef;jrifrh m;pGm jyefqEdk idk &f ef ouf
qkdif&m tjcm;pmtkyfpmwef;rsm;udk zwf&onf/ wcgw&H oufqkdif&m ynm&Sifrsm;xHodkY
csOf;uyf a0g[m&rsm;? taMumif;&yfrsm;? twGi;f cHt"dyg ,frsm;ESiyhf wfouf aqG;aEG;
&avao;onf/
,if;odkY bmomjyefudk bGJYtwGuf pmwef;tjzpf wifoGif;NyD;cgrS auseyfvQif pm
ar;yGJatmif bGJY&Muonf/ &aombGJYrSm ]]'DyvkH;}}[kac:aom bDatbGJYrsKd;yif jzpfonf/
xkdokYdatmifjrifolrsm;teuf xdyfwef;a&mufol tenf;i,fudk a&G;cs,f aemifwESpfae
bGJYvGefoifwef;wGif oifMum;avhusifhcGifhjyKonf/ xkdvufa&G;pifausmif;om;wkdYonf
csufjcif;EIwjf zifh userSeu
f efpmG jyefqw
dk wfatmif avhusifMh u&onf/ pum;jyef txl;oif
wef;jzpfonf/ xkdoifwef;wGif wkdif;&if;q&mwOD;ESifh{nfhonfwkdif;jcm;q&mwOD;wkdYonf
wzufpD ppfaq;Muonf/ ppfaq;,if; oifMum;ay;Muonf/ ykyH rmqk&d vQif t*Fvyd ?f *sm
ref tjyeftvSefpum;jyeftwwfoifwef;wGif *smrefq&mESifht*Fvdyf(NAdwdoQ odkYr[kwf
tar&dueftrsKd;om;)q&mwkdYu t*FvdyfbmomjyefESifh*smrefbmomjyefrsm;udk oifwef;
om;rsm;tm; oifMum;ay;Muonf/ bmomjyeftrSm;rsm;udk axmufjyNyD;vQif oifhawmf
aom tokH;tEIef;rsm;udk xkwfazmfajymjyMuonf/
167
bmomjyefpmay
bmomjyefoifwef;ESiphf um;jyefoifwef;wko
Yd nf tp twlwyl ifjzpfNyD; wwd,
ESpfa&mufcgrS vrf;cGJMu&onf/ oifwef;oufwrf;rSm ajcmufESpfjzpfonf/ bmomjyefol
rsm;ESifhpum;jyeftjzpf aqmif&Gufolrsm;tzkdY oif&kd;oifwef;wGif twlvkdvkdjzpfonf/ odkY
aomf bmomjyeform;rsm;rSm ta&;tom; avhusifrh rI sm;NyD;vQif pum;jyefoifwef;om;
wdkYtzkdY pum;ajymavhusifhrI rsm;avonf/
EkdifiHjcm;bmomtoD;oD;twGuf oifMum;rIykHpHrSm wax&mwnf;jzpfonf/ ykHpH
tm;jzifh t*Fvdyfbmomjyefoifwef;\oif&kd;oifwef;udk tMurf;zsif; azmfjyygrnf/ t*F
vdyb
f momjyefoifwef;om;wko
Yd nf yxrOD;pGm t*Fvyd b
f mompum;\orkid ;f tajctjrpf?
bmompum;taetxm; wnfaqmufykH? bmompum;\xl;jcm;csufrsm;? a0g[m&rsm;
ukd Zpfjrpftxd &SmazGavhvmrI? pum;tokH;tEIef;rsm;udk avhusifhjcif;? 0guswnfaqmuf
rIESifho'g? 0guspdppfa0zefrI ponfjzifh bmompum;ESifhywfoufonfh taMumif;tcsuf
rSeo
f rQudk aphaphpyfpyf uGuv
f yfrusef avhusufrw
S o
f m;Mu&onf/ ,if;odYk ]]bmompum;
avhvmrI}}udk yxrESpfESpfywfvkH; BudK;yrf;Mu&onf/
,if;odaYk om bmom&yfukd oifMum;&m yxrwkid ;f &if;om;bmomjzpfaom &k&mS ;
bmomjzifh oifMum;ay;onf/ 'kwd,ESpfukefqkH;NyD;onfhaemuf wwd,ESpftprSonf oif
wef;oufwrf;qk;H onftxd t*Fvyd b
f momESiphf maytcef;u@rsm;wGif q&mu t*Fvyd f
vkd oifjya[majymonf/ yxrESpfESpfu oif&kd;ukdyif wzef t*Fvdyfvkd jyefoifonf/
wwd,ESpfukef;qkH;NyD;onfhtcgrl oifwef;om;wkdYonf rdrdwkdY pdwftm; Pftm; oef&m
bufodkY tkyfpkcGJ txl;uRrf;usifrI&&Sda&;twGuf oifMum;Mu&onf/ pwkwESpf tprS
oifwef;oufwrf; tqk;H txd bmomjyefvyk if ef;udk vufawGaY vhusifah vhvmoifMum;Mu
&onf/ bmomjyefvkyfief;wGif tcef;u@tm;jzifh okH;ckcGJjcm;xm;onf/ wckckudk pGJ,l
vkdufpm;avhvmoifMum;Mu&onf/ ,if;u@okH;ckrSm
(1) vlrIa&;;? EkdifiHa&; bmom&yfrsm;udk jyefqkdrI?
(2) odyHpufrIbmom&yfrsm;udk jyefqkdrI?
(3) pmaytEkynmbmom&yfrsm;udk jyefqkdrIwkdY jzpfonf/
u@toD;oD;odkY0ifcgeD;wGif oifwef;om;toD;oD;wkdY\aemufcHynmukd pdppf
onf/ wuov
dk 0f ifoifwef;wGif odyb
H mom&yfrsm; oifMum;vmcJo
h rl sm;omvQif odypH uf
rIbmom&yfu@odkY 0ifMu&onf/ xkdenf;twlyif orkdif; EkdifiHa&;ynm rEkaA'ponfh
bmom&yfrsm;udk oifMum;cJholrsm;onf vlrIa&;ESifhEkdifiHa&;u@odkY 0ifMu&onf/ pmay?
bmomaA'ponfwkdYudk oifMum;cJhbl;rSomvQif pmaytEkynmu@odkY 0ifMu&onf/
,if;odYk bmom&yftm;jzifh cGjJ cm; oD;oefw
Y wfuRrf;rI&&Sad tmif oifMum;avhvm
169
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
bmomjyefpmay
4/
5/
6/
&Sifuvnf; vufcHonf/
bmomjyefoifwef;[l zGifhvSpfaomtcg t&nftcsif; jynfh xGef;xGef;ayguf
ayguf jzpfEidk rf nfo
h ifwef;om;rsKd;udk txl;*&kjyK avhusifo
h ifMum;ay;oifo
h nf
[k aqG;aEG;onf/
bmomjyefoifwef;ausmif; oD;jcm;r&SdrD wuokdvf bmomjyefoifwef;wkdrsm;
udk zGifhvSpfay;oifhaMumif;? bmomjyef bGJY'D*&Drsm; csD;jrifhoifhaMumif; a&wkd a&
&Snfoifwef;rsm;jzpfoifhaMumif;wkdYudk yg0ifaqG;aEG;onf/
bmomjyefrIudk tavhtusifhay;onfhtaejzifh bmomjyefr*Zif;wapmifudk t
csderf eS f xkwaf 0ay;oifah Mumif;/ ,if;r8Zif;wGif rl&if;pmESib
hf momjyefpmayrsm;
yg0ifoifhaMumif; aqG;aEG;&m pmwef;&Sifu vufcHoabmwlonf/
/
176
aemufqufwJG
177
bmomjyefpmay
jyefMum;a&;0efBuD;Xme
pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJYrS usif;yaom
bmomjyefpmay ESD;aESmzvS,fyGJwGif
jyefMum;a&;0efBuD;Xme twGif;0ef 'k-AkdvfrSL;BuD;wifxGef;
ajymMum;zGifhvSpfonfhrdefYcGef;
<ua&mufvmMuwJh pmayynm&Sif y&dowfrsm;cifAsm;/ pmayAdrmefu wm0ef,l
usif;ywJhbmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJudk pdwftm;xufoefpGm wufa&muftm;ay;Mu
wJhtwGuf pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJY\udk,fpm; 0rf;ajrmuf0rf;om BudKqkdygaMumif;OD;
pGm ajymMum;vkdygonf/
,aeYupNyD; ig;&ufwkdifwkdif usif;yoGm;rhJ 'DESD;aESmzvS,fyGJBuD;udk atmifjrifx
ajrmufatmif obmywdrsm;? pmwef;&Sifrsm;? yg0ifaqG;aEG;olrsm;eJYavhvmolrsm;u rdrd
wkdYqkdif&m wm0eftoD;oD;udk aus>yefpGm vkyfaqmif&if; acsmarmpGm pkaygif;vkyfukdifoGm;
EkdifMuvdrfhr,fvkdYvJ ajrmfvifhygw,f/
bmomjyefvyk if ef;[m pmaye,fus,f0ef;oavmuf ta&;BuD;wJv
h yk if ef;BuD;w
&yfjzpfygw,f/ acwfajymif;awmfvSefa&;&JUt"duvkyfief;BuD;w&yfjzpfwJhtawG;tac:
ajymif;vJa&;tydik ;f rSm rygrjzpfwphJ may,Ofaus;rIu@BuD;w&yfvJ jzpfygw,f/ 'gaMumifh
bmomjyefpmay zGJYNzKd;wkd;wufa&;udp[m wkdif;jynf&JUpmay,Ofaus;rIwkd;wufa&;udp
ESifhxyfwl uRefawmfwkdY ta&;xm;&rJh vkyfief;vJ jzpfygw,f/
'D&nf&G,fcsufrsm;t& pmayAdrmefu BuD;rSL;usif;ycJhbl;wJhuav;pmayESD;aESm
yGJ? odyHpmayESD;aESmyGJ? pmMunfhwkdufvkyfief; ESD;aESmyGJrsm;enf;wl bmomjyefpmayESD;aESmyGJ
udkvJ 'DESpfrSm usif;y&jcif; jzpfygw,f/
vlxq
k ufo,
G af &;vkyif ef;rSeo
f rQrSm bmomjyefvyk if ef;[m tNrJyg0ifaeygw,f/
'DuaeY pwifusif;yrJh bmomjyefESD;aESmzvS,fyGJrSmawmh]]bmomjyefpmay}}vkdY 0daoojyK
xm;wJhtwkdif; &opmay? usrf;pm? aqmif;yg;eJYowif;bmomjyefvkyfief;rsm;taMumif;
udk t"duxm;NyD; tawGYtMuKHrsm; xifjrifcsufrsm;? jyemrsm;udk aqG;aEG;wifjyMuyg
vdrfhr,f/
tckvdk bmomjyefpmayvkyif ef;udk a'gift
h rsKd;rsKd;u wifjywJah e&mrSm bmomjyef
orkid ;f aMumif; wpdww
f a'oudk pmwef;&Siw
f OD;u wifjyygvdrrhf ,f/ [kad &S;,ciftcsdeu
f
jrefrmEkid if &H ,fvYdk ay:aygufvmrJw
h idk ;f jynfrmS bmompum;rwlwv
hJ al wG pwifpak ygif;ae
xkid Mf u&muwqifh a&ajcajrjcm; vlrsKd;rsm;eJyY g qufo,
G rf Nd yD; bmomjyefru
I pd u
kd vkt
d if
t& vkyfudkifvm&wJh [dkwkef;u tajctaeawGudk tuJcwfMu&ygvdrfhr,f/ tJ'Dorkdif;
178
bmomjyefpmay
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJ
obmywdrdefYcGef;
yxraeY obmywd OD;cifaZmf ajymMum;onf/
'DuaeY pwifusif;yrJh bmomjyefpmay ESD;aESmzvS,fyGJudk wufa&mufvmMuwJh
{nfhonfawmfrsm;? pmwef;&Sifrsm;? yg0ifaqG;aEG;vkdolrsm;eJY avhvmolrsm;cifAsm;/
ckvkd okdufokduf0ef;0ef; <ua&mufcsD;ajrmufMuwJhtwGuf ESD;aESmzvS,fyGJusif;y
a&;OD;pD;aumfrwD&JUudk,fpm; ynm&Sifrsm;eJY pmayvkyfom;rsm;udk vIdufvIdufvSJvSJ aus;Zl;
wifygw,f/
,aeYupNyD; ig;&ufwkdifwkdif usif;yoGm;rJh ESD;aESmzvS,fyGJBuD;[m wufa&mufol
tm;vk;H &JUpnf;urf;wus yg0ifaqmif&u
G rf w
I aYdk Mumifh NyD;qk;H onftxd acsmarmatmifjrif
oGm;vdrfhr,fvkdY ajrmfvifhygw,f/
ESD;aESmzvS,fyGJudk rpwifrDrSm ESD;aESmzvS,fyGJwkdY&JUxkH;pHtwkdif; aeYpOfaqmif&Guf
vkyfudkifoGm;rJh tpDtpOfeJY vkyfxkH;vkyfenf;uav;rsm;udk tpD&ifcHcsifygw,f/
wifjyrJph mwef;rsm;udk BudKwifa0iSxm;wJt
h wGuf wufa&muforl sm; zwf&aI vhvm
NyD;NyDvkdY ,lqygw,f/
aeYpOfwifoGif;oGm;rJh pmwef;awGrSm pmwef;&Sifu rdepf 20 avmuf rdrdpmwef;eJY
ywfoufNyD; jznfhpGufp&m &Sif;vif;p&mrsm;udk jynfhpkHatmif wifjyoGm;ygvdrfhr,f/
pmwef;&Sif wifjyoGm;NyD;wJhaemuf pmwef;wckudk tajcjyKaqG;aEG;bdkYtwGuf rd
epf 80 tcsdefowfrSwfxm;ygw,f/ tJ'D rdepf 80 twGif;rSmyg0ifaqG;aEG;olrsm;xJu pm
wef;eJyY wfoufNyD; a0zef?ok;H oyf? jznfph u
G cf sifwt
hJ csufrsm;udk wkw
d edk v
YJ &dk if; aqG;aEG;oGm;
MubkdY arwm&yfcsifygw,f/ aqG;aEG;rJhyk*KdvfwOD;udk tMurf;tm;jzifh ig;rdepfrQomtcsdef
ay;Ekdifygvdrfhr,f/ aqG;aEG;vkdol rsm;jym;aecJh&if; rJcsNyD; aqG;aEG;cGifhjyKyghr,f/
trsm;eJYaqmif&Guf&wmjzpfwJhtwGuf aqG;aEG;ajymqkdvkdwJhyk*Kdvfrsm;rSm tcsdef
rvkaH vmufc&hJ if pma&;q&mpmayvkyo
f m;rsm;jzpfwt
hJ wGuf pme,fZif;rsm;uwqifh a&;
om;aqG;aEG;wifjyMuygvkdY arwm&yfcsifygw,f/
aqG;aEG;cGifhtwGufuawmh wufa&mufvmMuwJhyk*Kdvfrsm;xJu ]]yg0ifaqG;aEG;
ol}}tjzpf zdwfMum;xm;jcif;cH&olrsm;uom aqG;aEG;cGifh&Sdygw,f/ 'g[mvJ ESD;aESmzvS,f
yGJwkdY&JUxHk;wrf;pOfvmjzpfygw,f/
yg0ifaqG;aEG;olrsm;&JUzkdifwGJrSm aqG;aEG;cGifhykHpHrsm; nyfay;xm;ygw,f/ rdrdwkdY
aqG;aEG;vkw
d phJ mwef;twGuf aeY&uftvku
fd f jzwfyidk ;f uav;rsm;udk jzwfNyD; pmwef;&Siw
f if
181
bmomjyefpmay
182
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJ
obmywd ed*kH;csKyfrdefYcGef;
aemufqkH;aeY obmywd OD;cifaZmf ajymMum;onf/
ES;D aESmzvS,yf u
JG kd wufa&mufMuwJ{h nfo
h nfawmfrsm;? yg0ifaqG;aEG;olrsm;eJaY vh
vmolrsm;cifAsm;/
pufwifbmv 23 &ufaeYupNyD;? ,aeYtxd ig;&ufwkdifwkdif usif;ycJhwJhbmom
jyefpmay ES;D aESmzvS,yf BJG uD;udk ,ckvdk atmifjrifxajrmufatmif yg0ifun
l cD MhJ uwJt
h wGuf
bmomjyefpmay ES;D aESmzvS,yf JG usif;ya&;OD;pD;aumfrwD&UJ ud,
k pf m; rsm;pGmrS aus;Zl;wif
aMumif; ajymMum;vkdygw,f/
wufa&mufot
l m;vk;H &JUud,
k Ef w
I af pmifx
h ed ;f rI? pnf;urf;&Srd ?I uln,
D idk ;f yif;rIrsm;
rygcJh&if ckvkdaqG;aEG;yGJBuD;rsKd;[m atmifatmifjrifjrif txajrmufbdkY cJ,Of;ygvdrhfr,f/
'DE;DS aESmzvS,yf rJG mS uRefawmfwYdk bmawGNyD;ajrmufatmif vkycf MhJ uovJvYdk jyefNyD;
okH;oyfMunhfoihfygw,f/ uRefawmfwkdY[m pmwef;aygif; 11 ckudk wifoGif;cJhNyD;? ,if;pm
wef;rsm;udk pma&;q&m? owif;pmq&m pmayvkyfom; 120 ausmfu yg0ifaqG;aEG;NyD;
a0zefokH;oyf tMuHay;cJhMuygw,f/
'DvkdESD;aESmzvS,fMu&if;eJYbJ us,f0ef;wJh bmomjyefpmayvkyfief;BuD;&JU xl;jcm;
xif&Sm;wJhjyemrsm;udkvJ jrifcJhMuygw,f/ tcuftcJrsm;udkvJ oabmaygufcJhMuyg
w,f/ pkaygif;aqmif&GufEdkifbG,f&SdwJhvrf;prsm;udkvJ awGYcJhMuygw,f/ bmomjyefvkyfief;
udk vkyfukdifaeolrsm;eJYbmomjyefvkyfief;rSm 0goempl;pdkufvkdolrsm;&JU apwemudkvJ t
xkduftavsmuf EId;aqmfEkdifcJhygw,f/
ESD;aESmzvS,fyGJwavQmufvkH; yg0ifaqG;aEG;MuwJhtxJrSm bmomjyef&rJhpmay?
bmomjyef&rJhenf;emrsm;? bmomjyeftaxmuftulypnf;rsm;? bmomjyeftwwfavh
usifah y;a&;oifwef;rsm;? pmapmifrsm;udpu
kd tjriftrsKd;rsKd;eJY wifjyoGm;cJMh uygNyD/ ckvdk
wifjyoGm;wJhtxJrSm wOD;eJYwOD; oabmcsif;wlwm&Sdovdk? oabmcsif; rwlwmawGvJ yg
0ifaeygw,f/
'Dawmh rdrw
d t
Ydk ,ltq aumif; raumif;? rSef rrSeq
f w
dk mudk bmomjyefpmayvkyf
om;rsm;u vufawGYvkyfudkifjyo&if;eJY oufaoxlMubdkYbJ &dygw,f/ wenf;tm;jzifhqkd&
&ifawmh ESD;aESmyGJNyD;wmeJY wNydKifeuf tajympcef;ukefNyD/ tvkyfpcef; pMubdkYbJ jzpfw,f
qkdwm oabmaygufMurS jzpfygvdrhfr,f/
ESD;aESmzvS,fyGJqkdwmrsKd;[m qkH;jzwfcsufcsjcif;? taumiftxnfazmfjcif;wkdYudk
183
bmomjyefpmay
184
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJ
tpD&ifcpH m
usif;yonfhae&m/
/*EDcef;raqmif
ukefonfvrf;ESifhAdkvfatmifausmf
vrf;axmifh? &efukefNrdKU/
usif;yonfh&ufrsm;/
/1969-ck? pufwifbmv 23 &ufaeYrS 27 &ufaeYxd
(ig;&uf)
ESD;aESmyGJobmywdrsm;/
/OD;cifaZmf(K)
/OD;a,m(aZ,s)
/OD;odef;[ef(aZmf*sD)
/OD;tkef;az(wufwkd;)
ESD;aESmyGJtwGif;a&;rSL;/
/OD;rsKd;oefY(armifqk&Sif)
rSwfwrf;wifolrsm;/
/OD;armifarmifjrifh
/OD;&Jjrifh
/OD;pdefwif
/OD;pdk;jrifh
bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJudk pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJY ESD;aESmzvS,fyGJ
usif;ya&;OD;pD;aumfrwDrS wm0ef,lusif;y&m pwifzGifhvSpfaomaeYwGif jyefMum;a&;0ef
BuD;Xme? twGif;0ef? 'kAkdvfrSL;BuD;wifxGef;u wufa&muf rdefYcGef;ajymMum;ygonf/
twGif;0ef 'k-AkdvfrSL;BuD;wifxGef;\rdefYcGef;wGif bmomjyefpmayvkyfief;\t
a&;BuD;ykHESifhtawG;tac: ajymif;vJa&;tydkif; bmomjyefpmayvkyfief;onf rygrjzpf
aompmay,Ofaus;rIu@BuD;jzpfaMumif;? bmomjyefpmay zGHYNzdK;wkd;wufa&;udpudk pm
ay,Ofaus;rI wkd;wufa&;udpESifhxyfwl ta&;xm;&rnfjzpfaMumif;wkdYudk ajymMum;&if;
ES;D aESmzvS,yf o
JG nf bmomjyefvyk if ef;\jyemrsm;udk csufcsif;tajzxkw?f csufcsif;
qk;H jzwfcsufcs? csufcsif;taumiftxnf azmfEidk rf nfr[kwaf Mumif;? odaYk omfvnf; tajz
&Sm&ef? qkH;jzwf&ef? taumiftxnfazmf&eftwGuf pmayvkyfom;rsm;xJrS uRrf;usif&m
yk*Kdvfrsm;udk vIHYaqmfjcif;? pnf;&kH;jcif;rsm; jyKvkyfay;NyD; t&Sdefwifay;EkdifcJhvQif usif;y
&usKd;eyfvdrfhrnf[k ,lqaMumif;jzifh ajymMum;oGm;onf/
twGi;f 0efu rdecYf eG ;f ajymMum;zGiv
hf pS Nf yD;aemuf yxraeY obmywdtjzpf aqmif
&Gurf nfOh ;D cifaZmfu ES;D aESmyGJ vkyx
f ;Hk pnf;urf;rsm;ESiphf yfvsOf; rdecYf eG ;f ajymMum;ygonf/
185
bmomjyefpmay
5/ OD;wif{
6/ wuodkvfjrwfol
7/ OD;vlaz0if; 8/ OD;boef;("rdu)
9/ OD;tkef;cif(vef'efysHYoif;)
10/ OD;baomf(OD;aomfu)
11/ a'gufwmarmifjzL;
12/ OD;ausmf0if; (wuodkvf)
13/ rsKd;jrifhapm 14/ atmifoef; (rEav;)/
3/ &opmaybmomjyefjyemtcsKdY
OD;odef;[ef(aZmf*sD)
1/OD;aomif;a&T(apma&TAkdvf)
3/'*kefa&TrQm;
5/awmifwGif;BuD;OD;udkudkBuD;
7/qef;vGif
9/OD;vlaz0if;
10 OD;/
2/ocFg
4/OD;ausmf0if;
6/OD;ausmharmif(aiGrQm;)
8/armifomEkd;
10/a'gufwmarmifjzL;/
4/ wkdif;&if;pmayrsm; tjyeftvSefbmomjyefa&;
OD;wifat;
1/ref;nTefYarmif(armifpifMu,f)
3/rsKd;jrifhapm
5/OD;vlaz0if;
7/OD;rif;Ekdif
9/Ekdifyef;vS
11/a'gufwmarmifjzL;
5/ bmomjyefaqmif;yg;
OD;xifzwf
1/OD;okw
3/OD;pkd;ol(wuodkvf)
5/OD;bkef;oefY
7/'*kefewf&Sif
12 OD;/
2/a&Twnfavsmif
4/[Hom0wDOD;b&if
6/OD;armifpdef
8/a':&DBudef
10/qef;vGif
12/OD;ombef;/
15 OD;/
2/wuodkvfpef;
4/OD;vSjrifh
6/jrefrmhtvif;pdef0if;
8/armifausmfom
187
bmomjyefpmay
9/a':cifrsKd;cspf
10/vSordef
11/OD;baomf(armifaomfu)
12/'*kefa&TrQm;
13/OD;tkef;cif(vef'efysHUoif;)
14/OD;vlaz0if;
15/a'gufwmarmifjzL;/
6/ bmomjyefowif;
OD;odef;(Z0e)
1/OD;aomif;(atmifAv)
3/OD;oef;vIdifopf(jrefrmhtoH)
5/OD;bkef;oefY
7/OD;armifarmif(rGef;"mwk)
ckepfOD;/
2/OD;armifarmifav;(cifav;armif)
4/taxmufawmfvSatmif
6/OD;xGef;oef;(jrefrmhtoH)
7/ qDavsmfonfhbmomjyefESifhrqDavsmfonfhbmomjyefrsm;
OD;xifBuD;
ckepfOD;/
1/'*kefa&TrQm;
2/a&Twnfavsmif
3/atmifoef;(rEav;) 4/OD;armifarmif(orm"darmifarmif)
5/OD;at;armif(pmayAdrmef)
6/wuov
kd pf ef;
7/wuov
kd jf rwfol
8/ jreffrmuAsmrS t*FvdyfuAsmodkYjyefqkdjcif;
OD;0if;az
1/OD;jrifhodef;(MMT)
3/a':cifrsKd;cspf
5/a'gufwmarmifjzL;
7/OD;tkef;armif(armifMo)
9/awmifwGif;BuD;OD;udkukdBuD;
11/OD;ausmf0if;(wuodkvf)
13/wuodkvfpef;
14 OD;/
2/OD;armifarmif(rGef;"mwk)
4/a&Twnfavsmif
6/yef;csDOD;bMunf
8/armifomEkd;
10/OD;vSwif(vSordef)
12/OD;cspfodrf;(ausmfodrf;)
14/OD;vlaz0if;/
188
9/ jrefrmpum;ajyrS t*Fvdyfpum;ajyodkYjyefqkdjcif;
OD;cifaZmf
10 OD;/
1/OD;jrifhodef;(MMT)
2/OD;baomf(armifaomfu)
3/Arkd;
4/oxkHwifxGef;
5/OD;ombef;
6/aZmfjrifhodef;(ZMT)
7/a'gufwmarmifjzL;
8/a':cifrsKd;cspf
9/OD;armifarmif(orm"d)
10/OD;vlaz0if;/
10/ bmomjyefvlxkodyHpmay
OD;wifarmif(rSL;wif)
1/ygarmuOD;pHomatmif
3/OD;okw
5/OD;pdk;ol(wuodkvf)
7/OD;wifxGwf(rGef,k)
9/'*kefa&TrQm;
11/OD;aZmfjrifhodef;
13/atmifoef;(rEav;)/
13 OD;/
2/OD;wifatmif(pmayAdrmef)
4/OD;jrwfpkd;
6/armifarmifausmf
8/cspfpH0if;
10/vef'efysHUoif;
12/OD;vSjrifh(wuokdvf)
11/ bmomjyefoifwef;
OD;tkef;az(wufwkd;)
14 OD;/
1/vif;,kefarmifarmif
2/OD;omnTefY(pmayAdrmef)
3/Akdvfat;armif
4/armifodef;nTefY(aumhu&dwf)
5/OD;oef;vIdifopf(jrefrmhtoH)
6/OD;odef;wef(jyefMum;a&;XmecGJ)
7/OD;baomf(armifaomfu)
8/a':&DBudef
9/wuodkvfjrwfol
10/jrefrmhtvif;pdef0if;
11/OD;at;armif(pmayAdrmef)
12/a'gufwmarmifarmifajy
13/'*kefa&TrQm;
14/a'gufwmarmifjzL;/
pmwef; 11 ckudk yg0ifaqG;aEG;olaygif; 119 OD;u aqG;aEG;cJhygonf/
189
bmomjyefpmay
tMuKHjyK
aqG;aEG;csufrsm;
1/
bmomjyefoo
l nf jyefqrdk nfb
h momESp&f yfpvk;H udk uRrf;usifEidk ef if;oifo
h nf? jyef
qkrd nft
h aMumif;&yf bmomwkEYd iS v
hf nf; &if;ES;D NyD;om; jzpfoifo
h nf[al omtcsuf
rsm;udk vufcHonf/
2/
bmomjyef&m wkid ;f wyg;\obm0p&ku
d rf sm;udk qDavsmfatmif jyefqo
dk ifo
h nf/
rSerf eS u
f efuef &J&0J ef0Y efjY yefoifo
h nf/ rl&if;\tajctae obm0vnf; ay:vGif
yDjyifap&rnf/
3/
0wK? uAsmponfh jrefrmh&opmayrsm;udk wkdif;wyg;odkY a&muf&SdjyefYESHYap&ef EkdifiH
jcm;bmomjzifh jyefqkd jzefYcsd&ef vkdtyfonf/
4/
bmomjyefvyk if ef;wGif tavhtusifjh zpfaprnfh bmomjyefpmapmifrsm;? t*Fvyd f
-jrefrmESpfbmomr*Zif;rsm; avmavmq,f ay:xGufoifhonf/ ,if;wkdYjzifh t
avhtusifah y;&if;u bmomjyefoifwef; ay;Ekid o
f nftxd OD;wnfaqmif&u
G o
f ifh
onf/
5/
bmomjyeforl sm;onf a0g[m&rsm;udk toH;k jyK&mwGif jrefrmqef vlxek m;vnf
vG,af om a0g[m&rsm;udk ok;H pGo
J ifo
h nf/ bmom&yfqidk &f m a0g[m&rsm;udk ynm
&Sirf sm;ESin
hf Ed idI ;f NyD; tok;H jyKoifo
h nf/ bmomjyef&ef cufcaJ om a0g[m&rsm;udk
toHvS,f ,loifhonf/
6/
bmomjyefupd jrefrma0g[m&tbd"mefrsm;? pum;eufusrf;rsm; rjynfph o
Hk jzifh
tcuftcJawGY&wwfonf/ ,if;tcuftcJudk ausmfvGefEkdif&ef tbd"mefpaom
&nfnTef;usrf;rsm; jynfhpkHa&;twGuf tm;xkwfoifhonf/
7/
wkid ;f &if;om; pmaytcsif;csif; bmomjyefa&;udk rltm;jzifh axmufco
H nf/ wkid ;f
&if;om;wkdY\pD;yGm;a&;? vlrIa&; zGHYNzdK;rItajcay:wGifrlwnf pmaywDxGifoifh
u wDxiG jf cif;ESib
hf momjyefjcif;vkyif ef;rsm;udk qufvufvyk u
f ikd o
f mG ;oifo
h nf/
8/
jrefrmpmrwwfao;aom wkdif;&if;om;rsm;tm; jrefrmpmwwfatmif oifMum;
ay;oifhonf/ wkdif;&if;om;pmayrsm;udkvnf; oif,loifhMuonf/
9/
wkdif;&if;bmompum;tbd"mefrsm;? ykHpH/ /rGe-f jrefrmtbd"mefay:xGuaf &;
twGuf tm;xkwfoifhonf/
10/ pmayAdrmefpmrlNydKifyGJwGif wkdif;&if;om;pmayu@ xnfhoGif;ay;&efrSm wkdif;&if;
om;pmaywwfuRrf;ol tuJjzwftzGJY r&Sdojzifh wwfuRrf;ol&SdNyD;jzpfaom ouf
qkdif&mjynfe,fOD;pD;tzGJYrsm;u aqmif&GufoGm;oifhonf/
190
11/
12/
13/
obmywd ed*kH;csKyfrdefYcGef;
pmwef;tm;vk;H udk wifoiG ;f NyD; yg0ifaqG;aEG;olrsm;uvnf; tMuHay;aqG;aEG;
MuNyD;aemuf yOraeYnaeydkif;wGif obmywdOD;cifaZmfu ESD;aESmyGJ ed*kH;csKyfrdefYcGef; ajym
Mum;ygonf/
oabmywd\ed*;Hk csKyfred cYf eG ;f wGif wufa&mufot
l m;vk;H \ud,
k Ef w
I af pmifx
h ed ;f rI?
pnf;urf;&kad orI? uln,
D idk ;f yif;rIrsm; rygcJv
h Qif ,ckuo
hJ Ykd ES;D aESmyGBJ uD; atmifjrifxajrmuf
zkYd cJ,Of;aMumif;? ES;D aESmzvS,yf MJG u&if;jzifh us,f0ef;aom bmomjyefpmayvkyif ef;BuD;\
xl;jcm;xif&Sm;aom jyemrsm;udk bmomjyefpmayvkyfief;BuD;\xl;jcm;xif&Sm;aom
jyemrsm;udk jrifcJhMuaMumif;? tcuftcJrsm;udkvnf; oabmaygufcJhaMumif;? pkaygif;
aqmif&u
G Ef idk zf ,
G &f adS om vrf;prsm;udv
k nf; awGcY ahJ Mumif;? bmomjyefvyk if ef;udk vkyu
f ikd f
aeolrsm;ESifh0goempl;pkdufvkdolrsm;\apwemudkvnf; txkduftavsmuf EId;aqmfEkdifcJh
aMumif;? ESD;aESmyGJwavQmufvkH; wifjyoGm;MuonhftxJwGif wOD;ESifhwOD; oabmcsif;wl
onfrsm; &SdouJhodkY rwlonfrsm;vnf; &SdaMumif;? odkYjzpf rdrdwkdYt,ltq aumif;? r
aumif;? rSef rrSefudk vufawGYvkyfudkifjyo&if;jzifh oufaoxlMuzkdYvkdaMumif;? wenf;tm;
jzifhqkdvQif ESD;aESmyGJ NyD;onfESifhwNydKifeuf tajympcef;ukef tvkyfpcef;pMu&ef jzpf
aMumif;wkdYudk ajymMum;onf/
ES;D aESmyGv
J yk if ef;&yfrsm;ESiphf yfvsOf; ES;D aESmyGw
J rYdk nfonfrmS qk;H jzwfcsufcsjcif;?
taumiftxnfazmfjcif;wku
Yd kd wku
d &f u
kd v
f yk u
f idk o
f mG ;Ekid o
f nft
h pkta0;rsKd; r[kwo
f nft
h
wGuf okH;oyfawGY&Sdcsufrsm;udk trsm;jynfolwkdYodatmif tMuHay;wifjyEkdifaMumif;? ESD;
aESmzvS,yf t
JG pD&ifcpH mudv
k nf; ykEH ydS Nf yD; jzefaY 0rnfjzpfaMumif;? ES;D aESmyGu
J kd usif;yay;aom
pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJYBuD;ESifhwuG bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJusif;ya&;OD;pD;
aumfrwDESifh0efxrf;rsm;tm; aus;Zl;wifaMumif;? aemifusif;yrnfhpmaytpkta0;rsm;
,ckuJhodkY okduf0ef;pnfum;NyD; acsmarmatmifjrifonfhtpOftvmrsKd;udk xdef;odef;Ekdif
zdkY qEjyKaMumif; ajymMum;oGm;onf/
191
bmomjyefpmay
OD;rsKd;oefY
twGif;a&;rSL;
192