MC LC

CHNG 1: K TON LU CHUYN HNG HO TRONG DOANH NGHIP THNG MI.................................................... 1

1.1. K ton qu trnh mua hng..........................................................................................1 1.1.1. c im nghip v mua hng trong doanh nghip thng mi...............................1 1.1.1.1. Khi nim v nghip v mua hng......................................................................... 1 1.1.1.2. Cc phng thc mua hng trong doanh nghip thng mi................................ 1 1.1.1.3. Phm vi v thi im ghi chp hng mua.............................................................. 3 1.1.1.4. Phng php xc nh gi mua hng ho...............................................................4 1.1.1.5. Cc phng thc thanh ton tin mua hng........................................................... 6 1.1.1.6. Nhim v ca k ton nghip v mua hng........................................................... 7 1.1.2. K ton nghip v mua hng trong nc.................................................................. 7 1.1.2.1. Chng t k ton s dng.......................................................................................7 1.1.2.2. Phng php hch ton nghip v mua hng trong nc...................................... 8 1.1.3. K ton nghip v mua hng nhp khu................................................................. 27 1.1.3.1. Hch ton nghip v mua hng nhp khu theo phng php k khai thng xuyn 1.1.3.2. Hch ton nghip v mua hng nhp khu theo phng php kim k nh k..37 1.2. K ton qu trnh bn hng.........................................................................................38 1.2.1. c im nghip v bn hng trong doanh nghip thng mi..............................38 1.2.1.1. Khi nim v nghip v bn hng........................................................................ 38 1.2.1.2. Cc phng thc bn hng trong doanh nghip thng mi............................... 38 1.2.1.3. Phm vi v thi im xc nh hng bn..............................................................40 1.2.1.4. Gi bn hng ho.................................................................................................. 41 1.2.1.5. Cc phng thc thu tin hng.............................................................................42 1.2.1.6. Nhim v ca k ton nghip v bn hng...........................................................42 1.2.2. K ton nghip v bn hng trong nc..................................................................43 1.2.2.1. Chng t k ton s dng.....................................................................................43 1.2.2.2. K ton nghip v bn hng trong nc cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn....................................................................................43 1.2.2.3. K ton nghip v bn hng trong nc cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k.............................................................................................66 1.2.3. K ton nghip v bn hng xut khu................................................................... 66 1.2.3.1. K ton nghip v bn hng xut khu theo phng php k khai thng xuyn 1.2.3.2. K ton nghip v bn hng xut khu theo phng php kim k nh k........72 1.3. K ton xc nh kt qu hot ng tiu th.............................................................. 73

1.3.1. K ton chi ph ca hot ng tiu th.................................................................... 73 1.3.1.1. c im chi ph ca hot ng tiu th.............................................................. 73 1.3.1.2. Nhim v ca k ton chi ph trong cc doanh nghip thng mi..................... 74 1.3.1.3. K ton chi ph bn hng...................................................................................... 74 1.3.1.4. K ton chi ph qun l doanh nghip.................................................................. 80 1.3.2. K ton xc nh kt qu hot ng tiu th .......................................................... 84 1.3.2.1. Khi nim v ni dung kt qu hot ng tiu th trong doanh nghip thng mi 1.3.2.2. Phng php hch ton....................................................................................... 84

CHNG 2: K TON CHI PH SN XUT V TNH GI THNH SN PHM TRONG DOANH NGHIP XY LP...... 96
2.1. Tng quan v chi ph sn xut v gi thnh sn phm trong doanh nghip xy lp.. 96 2.1.1. c im sn xut xy lp.......................................................................................96 2.1.1.1. c im t chc thi cng sn phm xy lp:......................................................96 2.1.1.2. c im ngnh xy dng chi phi n vic t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh...............................................................................................................................97 2.1.2. c im chi ph sn xut xy lp...........................................................................98 2.1.2.1. i tng hch ton chi ph................................................................................. 98 2.1.2.2. Ni dung cc khon mc chi ph cu thnh gi thnh sn phm xy lp............. 99 2.1.3. c im gi thnh sn phm xy lp................................................................... 101 2.1.3.1. Cc loi gi thnh trong sn xut xy lp...........................................................101 2.1.3.2. i tng tnh gi thnh v k tnh gi thnh trong sn xut xy lp................102 2.1.3.3. Phng php tnh gi thnh sn phm xy lp................................................... 103 2.1.3.4. Phng php nh gi sn phm d dang trong doanh nghip xy lp............. 103 2.2.1. K ton tp hp chi ph sn xut........................................................................... 104 2.2.1.1. i vi chi ph nguyn vt liu trc tip............................................................104 2.2.1.2. i vi chi ph nhn cng trc tip.................................................................... 105 2.2.1.3. i vi chi ph s dng my thi cng................................................................ 106 2.2.1.4. i vi chi ph sn xut chung...........................................................................109 2.2.2. K ton cc khon thit hi trong sn xut xy lp............................................... 111 2.2.2.1. Thit hi ph i lm li.......................................................................................111 2.2.2.2. Thit hi ngng sn xut.................................................................................... 112 2.2.3. K ton sa cha v bo hnh cng trnh xy lp................................................. 113 2.2.4. K ton tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp................ 114 2.2.4.1. Phng php tng hp v phn b chi ph sn xut...........................................114 2.2.4.2. K ton tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp............. 116 2.3. K ton xc nh kt qu hot ng xy lp.............................................................119

2.3.1. K ton doanh thu tiu th sn phm trong doanh nghip xy lp........................119 2.3.1.1. c im doanh thu tiu th trong doanh nghip xy lp..................................119 2.3.1.2. Ti khon k ton s dng..................................................................................121 2.3.1.3. Phng php hch ton...................................................................................... 122 2.3.2. K ton xc nh kt qu trong doanh nghip xy lp.......................................... 123 2.3.2.1. c im k ton xc nh kt qu trong doanh nghip xy lp........................123 2.3.2.2. Ti khon k ton s dng..................................................................................123 2.3.2.3. Phng php hch ton...................................................................................... 123

CHNG 3: K TON CHI PH SN XUT V TNH GI THNH SN PHM TRONG DOANH NGHIP SN XUT NNG NGHIP............................................................................... 128
3.1. c im sn xut v qun l ca doanh nghip sn xut nng nghip.................. 128 3.1.1. c im sn xut nng nghip.............................................................................128 3.1.1.1. Rung t l t liu sn xut ch yu v c bit trong sn xut ca doanh nghip sn ............................................................................................................................................ 128 3.1.1.2. Sn phm nng nghip c kh nng ti sn xut t nhin..................................128 3.1.1.3. i tng sn xut l nhng c th sng........................................................... 129 3.1.2. c im t chc qun l sn xut nng nghip...................................................129 3.2. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trong doanh nghip sn xut nng nghip........................................................................................................................................130 3.2.1. Mt s vn chung.............................................................................................130 3.2.2. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca mt s hot ng sn xut ph.............................................................................................................................................131 3.2.2.1. i vi hot ng sn xut, ch bin phn hu c............................................ 131 3.2.2.2. i vi cng vic cy ko.................................................................................. 131 3.2.2.3. i vi hot ng vn ti................................................................................... 132 3.2.3. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca ngnh trng trt........... 132 3.2.3.1. c im chi ph sn xut v gi thnh sn phm ca ngnh trng trt............ 132 3.2.3.2. Ni dung cc khon mc chi ph sn xut cu thnh gi thnh sn phm ngnh trng trt....................................................................................................................................133 3.2.3.3. Hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy ngn ngy............. 133 3.2.3.4. Hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy trng 1 ln thu hoch nhiu ln....................................................................................................................................136 3.2.3.5. Hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy lu nm................. 137 3.2.4. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca ngnh chn nui.......... 139 3.2.4.1. c im sn xut ca ngnh chn nui............................................................ 139 3.2.4.2. Ni dung cc khon mc chi ph sn xut cu thnh gi thnh sn phm chn nui

3.2.4.3. K ton chn nui sc vt sinh sn.....................................................................139 3.2.4.4. K ton chn nui SV ly sa............................................................................ 141 4.2.4.5. K ton chn nui sc vt ly tht...................................................................... 142 3.2.4.6. K ton chn nui gia cm................................................................................. 143 3.2.4.7. K ton chn nui ong........................................................................................145 3.2.4.8. K ton chn nui c.......................................................................................... 146 3.2.5. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca ngnh ch bin.............147

CHNG 4: K TON CNG TY C PHN.................... 153

4.1. Tng quan v cng ty c phn..................................................................................153 4.1.1. c im kinh t - php l ca cng ty c phn................................................... 153 4.1.2. Vai tr, nhim v ca k ton cng ty...................................................................154 4.1.2.1. Vai tr.................................................................................................................154 4.1.2.2. Nhim v............................................................................................................ 155 4.2. K ton mt s nghip v c bn trong cng ty c phn......................................... 155 4.2.1. K ton gp vn thnh lp cng ty........................................................................155 4.2.1.1. Cc quy nh chung v thnh lp cng ty...........................................................155 4.2.1.2. Phng php hch ton nghip v gp vn thnh lp cng ty...........................157 4.2.2. K ton tng, gim vn iu l..............................................................................160 4.2.2.1. Cc trng hp tng, gim vn iu l trong cng ty c phn.......................... 160 4.2.2.2. K ton mt s trng hp tng vn iu l...................................................... 162 4.2.2.3. K ton mt s trng hp gim vn iu l..................................................... 164 4.2.3. K ton pht hnh v chuyn i tri phiu.......................................................... 168 4.2.3.1. K ton pht hnh tri phiu...............................................................................168 4.2.3.2. K ton chuyn i tri phiu thnh c phiu.................................................... 174 4.2.4. K ton chi tr c tc cho cc c ng..................................................................174 4.2.4.1. Mt s quy nh v chi tr c tc trong cng ty c phn................................... 174 4.2.4.2. Phng php tnh li trn c phiu.....................................................................175 4.2.4.3. K ton chi tr c tc bng tin..........................................................................176 4.2.4.4. K ton chi tr c tc bng c phiu.................................................................. 177 4.2.4.5. K ton chi tr c tc bng ti sn..................................................................... 177 4.2.5. K ton t chc li v gii th cng ty.................................................................. 178 4.2.5.1. K ton chia cng ty........................................................................................... 178 4.2.5.2. K ton tch cng ty........................................................................................... 180 4.2.5.3. K ton sp nhp cng ty....................................................................................182 4.2.5.4. K ton gii th cng ty......................................................................................183

I HC HU TRNG I HC KINH T

BI GING

K TON TI CHNH 2

Bin son: NGUYN TH THANH HUYN

HU, 2006

CHNG 1 K TON LU CHUYN HNG HO TRONG DOANH NGHIP THNG MI

Mc tiu ca chng: Hc xong chng ny sinh vin phi nm c cc kin thc c bn sau: - c im hot ng kinh doanh trong cc doanh nghip thng mi. - im khc nhau gia t chc cng tc k ton trong cc doanh nghip kinh doanh thng mi v doanh nghip sn xut cng nghip. - Nm r phng php hch ton nghip v mua hng trong doanh nghip thng mi theo ch k ton hin hnh, bao gm c hot ng mua hng trong nc v mua hng nhp khu. - Nm r phng php hch ton nghip v bn hng trong doanh nghip thng mi theo ch k ton hin hnh, bao gm c hot ng bn hng trong nc v bn hng xut khu. - Nm r phng php hch ton phn b v kt chuyn doanh thu, chi ph xc nh kt qu hot ng tiu th trong doanh nghip thng mi, trong c bit ch trng v phng php hch ton phn b chi ph thu mua hng ho v chi ph bo hnh sn phm hng ho. S tit: 30 tit Ni dung ca chng: 1.1. K ton qu trnh mua hng 1.1.1. c im nghip v mua hng trong doanh nghip thng mi 1.1.1.1. Khi nim v nghip v mua hng Chc nng ch yu ca doanh nghip thng mi l t chc lu thng hng ho, a hng ho t ni sn xut n ni tiu dng thng qua mua bn. Trong , mua hng l giai on u tin ca qu trnh lu chuyn hng ho, l quan h trao i gia ngi mua v ngi bn v tr gi hng ho thng qua quan h thanh ton tin hng, l qu trnh vn doanh nghip chuyn ho t hnh thi tin t sang hnh thi hng ho - Doanh nghip nm c quyn s hu v hng ho nhng mt quyn s hu v tin hoc c trch nhim thanh ton tin cho nh cung cp. i vi hot ng kinh doanh thng mi, hot ng mua hng bao gm: mua hng trong nc (hay mua hng ni a) v mua hng nhp khu (mua hng ca cc quc gia khc). 1.1.1.2. Cc phng thc mua hng trong doanh nghip thng mi Tu thuc vo loi hnh doanh nghip thng mi m c th c cc phng thc mua hng khc nhau. C th: a. i vi cc doanh nghip thng mi ni a, vic mua hng c th c thc hin theo hai phng thc: phng thc mua hng trc tip v phng thc chuyn hng. + Mua hng theo phng thc trc tip: Cn c vo hp ng kinh t k kt, doanh nghip c cn b nghip v mang giy u nhim nhn hng n n v bn nhn hng theo 1

quy nh trong hp ng hay mua hng trc tip ti c s sn xut, ti th trng v chu trch nhim vn chuyn hng ho v doanh nghip. + Mua hng theo phng thc chuyn hng: Bn bn cn c vo hp ng kinh t k kt hoc n t hng, chuyn hng ti cho bn mua, giao hng ti kho ca bn mua hay ti a im do bn mua quy nh trc. b. i vi cc doanh nghip kinh doanh xut - nhp khu hng ho, vic mua hng nhp khu cng c th c tin hnh theo hai phng thc: nhp khu trc tip v nhp khu u thc. + Nhp khu trc tip l phng thc kinh doanh m trong n v tham gia hot ng nhp khu trc tip m phn, k kt hp ng vi nc ngoi; trc tip nhn hng v thanh ton tin hng. + Nhp khu u thc l phng thc kinh doanh m trong n v tham gia hot ng nhp khu (c ng k kinh doanh xut - nhp khu, c giy php xut - nhp khu) khng ng ra trc tip m phn vi nc ngoi m phi nh qua mt n v xut - nhp khu c uy tn thc hin hot ng nhp khu cho mnh. Nh vy, i vi phng thc nhp khu u thc, s c hai bn tham gia trong hot ng nhp khu, gm: bn giao u thc nhp khu (bn u thc) v bn nhn u thc nhp khu (bn nhn u thc). ng thi, thc hin vic nhp khu hng ho u thc, phi thc hin hai hp ng: - Hp ng u thc nhp khu c k kt gia bn giao u thc nhp khu v bn nhn u thc nhp khu, trong c quy nh cc iu khon c lin quan n ngha v ca mi bn tham gia hp ng. Hp ng ny chu s iu chnh ca lut kinh doanh trong nc. - Hp ng mua - bn ngoi thng c thc hin gia bn nhn u thc nhp khu v bn nc ngoi, trong c iu khon quy nh v nhp khu hng ho. Hp ng ny chu s iu chnh ca lut kinh doanh trong nc, lut kinh doanh quc t v lut ca nc xut khu. Theo hp ng u thc nhp khu, trch nhim ca cc bn c quy nh nh sau: Bn giao u thc nhp khu (bn u thc) c trch nhim: + Cn c vo hp ng u thc nhp khu chuyn vn cho bn nhn u thc nhp khu. + Qun l s tin giao cho bn nhn u thc nhp khu nhp khu hng ho v np cc khon thu lin quan n hng nhp khu. + T chc nhn v qun l s hng nhp khu do bn nhn u thc chuyn giao. + Thanh ton hoa hng u thc nhp khu cn c vo t l % hoa hng quy nh trong iu khon hp ng cng cc chi ph khc (nu c) cho bn nhn u thc. Bn nhn nhp khu u thc (bn nhn u thc) c trch nhim: + ng ra k kt hp ng mua - bn ngoi thng + Nhn tin ca bn giao nhp khu thanh ton vi ngi xut khu hng ho v np h cc khon thu lin quan n hng nhp khu. + ng ra nhp khu hng ho, thanh ton v tham gia cc khiu ni, tranh chp nu xy ra. + Phi tr tin chi ph nu trong iu khon hp ng quy nh do ngi nhn u thc nhp khu phi chu. + Chu trch nhim k khai v np h thu nhp khu hng ho, thu gi tr gia tng v thu tiu th c bit ca hng ho nhp khu theo tng ln nhp khu vi c quan hi quan.

+ c hng hoa hng theo t l % quy nh trong iu khon hp ng u thc. 1.1.1.3. Phm vi v thi im ghi chp hng mua a. Phm vi ca ch tiu hng mua Trong cc doanh nghip thng mi ni chung, hng ho c coi l hng mua khi tho mn ng thi 3 iu kin sau: - Phi thng qua mt phng thc mua - bn - thanh ton tin hng nht nh. - Doanh nghip nm c quyn s hu v hng v mt quyn s hu v tin hay mt loi hng ho khc. - Hng mua vo nhm mc ch bn hoc qua gia cng, ch bin bn. Ngoi ra, cc trng hp ngoi l sau cng c coi l hng mua: - Hng mua v va bn, va tiu dng trong ni b doanh nghip m cha phn bit r gia cc mc ch th vn coi l hng mua. - Hng ho hao ht trong qu trnh mua theo hp ng bn mua chu. Cn nhng trng hp sau y khng c coi l hng mua: - Hng nhn biu tng - Hng mu nhn c - Hng di tha t nhin - Hng mua v dng trong ni b hoc dng cho xy dng c bn - Hng nhp t khu gia cng, sn xut ph thuc - Hng nhn bn h, bo qun h C th, i vi nhng doanh nghip thng mi kinh doanh xut - nhp khu, nhng hng ho sau c xc nh l hng nhp khu: - Hng mua ca nc ngoi dng pht trin kinh t v tho mn nhu cu tiu dng trong nc theo hp ng mua bn ngoi thng. - Hng a vo Vit Nam tham gia hi ch, trin lm, sau nc ta mua li v thanh ton bng ngoi t. - Hng ti cc khu ch xut (phn chia thu nhp ca bn i tc khng mang v nc) bn ti th trng Vit Nam, thu ngoi t. Nhng hng ho sau y khng c xc nh l hng nhp khu: - Hng tm xut, nay nhp v - Hng vin tr nhn o - Hng a qua nc th ba (qu cnh) b. Thi im ghi chp hng mua - Thi im chung xc nh v ghi nhn vic mua hng hon thnh: l thi im doanh nghip nhn c quyn s hu v hng ho v mt quyn s hu v tin t ( thanh ton tin cho nh cung cp hoc chp nhn thanh ton). - Thi im c th: Tu thuc vo tng phng thc mua hng m thi im xc nh hng mua c khc nhau. C th: 3

i vi nhng doanh nghip thng mi ni a: + Nu mua hng theo phng thc mua trc tip, thi im xc nh hng mua l khi hon thnh th tc chng t giao nhn hng, doanh nghip thanh ton tin hay chp nhn thanh ton cho ngi bn. + Nu mua hng theo phng thc chuyn hng, thi im xc nh hng mua l khi doanh nghip nhn c hng (do bn bn chuyn n), thanh ton tin hoc chp nhn thanh ton vi ngi bn. i vi cc doanh nghip thng mi kinh doanh xut - nhp khu: Thi im mua hng cn ph thuc vo thi im giao hng v chuyn ch. Chng hn, nu nhp khu theo iu kin CIF: + Vn chuyn bng ng bin: Thi im ghi (xc nh) hng nhp khu tnh t ngy hi quan cng k vo t khai hng ho nhp khu. + Vn chuyn bng ng hng khng: Thi im ghi (xc nh) hng nhp khu tnh t ngy hng ho c chuyn n sn bay u tin ca nc ta theo xc nhn ca hi quan sn bay. Vic xc nh ng phm vi v thi im xc nh hng mua c ngha rt ln vi doanh nghip, n m bo cho vic ghi chp ch tiu hng mua mt cch y , kp thi, chnh xc, gip cho lnh o c c s ch o nghip v mua hng; ng thi qun l cht ch hng ho thuc quyn s hu ca doanh nghip, gim st cht ch hng mua ang i ng, trnh nhng tn tht v hng ho trong qu trnh vn chuyn. 1.1.1.4. Phng php xc nh gi mua hng ho Theo quy nh, khi phn nh trn cc s sch k ton, hng ho c phn nh theo gi thc t nhm bo m nguyn tc gi ph. Gi thc t ca hng ho mua vo c xc nh theo cng thc sau:

Trong : - Gi mua ca hng ho l s tin m doanh nghip phi tr cho ngi bn theo hp ng hay ho n. Tu thuc vo phng thc tnh thu gi tr gia tng doanh nghip ang p dng, gi mua hng ho c quy nh khc nhau. C th: + i vi doanh nghip tnh thu gi tr gia tng theo phng php khu tr, gi mua ca hng ho l gi mua cha c thu gi tr gia tng u vo. + i vi doanh nghip tnh thu gi tr gia tng theo phng php trc tip trn gi tr gia tng v i vi nhng hng ho khng thuc i tng chu thu gi tr gia tng th gi mua ca hng ho bao gm c thu gi tr gia tng u vo. Ring i vi hot ng nhp khu, do ng tin s dng trong thanh ton vi nh cung cp (nh xut khu) l ng ngoi t nn khi ghi s phi quy i ra ng Ngn hng Nh nc Vit Nam theo t gi mua Ngn hng cng b ti thi im pht sinh nghip v.

V thu GTGT ca hng nhp khu c tnh theo cng thc sau:

- Cc khon thu khng c hon li y bao gm: thu nhp khu v thu tiu th c bit (TTB) ca hng mua. C th: + Cn c vo s lng tng mt hng thc t nhp khu ghi trong T khai hi quan, tr gi tnh thu v thu sut tng mt hng xc nh s thu nhp khu phi np theo cng thc sau:

Trong , tr gi tnh thu nhp khu l gi thc t phi tr tnh n ca khu nhp u tin. V t gi gia ng Vit Nam vi ng tin nc ngoi dng xc nh tr gi tnh thu l t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin Ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu. + Trng hp doanh nghip nhp khu nhng mt hng chu thu tiu th c bit th tr gi ca hng ho nhp khu bao gm c s thu tiu th c bit c tnh theo cng thc sau:

Ring i vi bia hp nhp khu, gi tnh thu TTB c tr gi tr v hp theo mc n nh 3.800 ng/1lt bia hp. - Khon gim gi hng mua l s tin m ngi bn gim tr cho ngi mua do hng ho km phm cht, sai quy cch hoc lc hu th hiu.... - Khon chit khu thng mi l khon doanh nghip bn gim gi nim yt cho khch hng mua hng vi s lng ln. - Chi ph pht sinh trong qu trnh mua hng bao gm: chi ph vn chuyn, bc xp hng ho, chi ph bo him, chi ph lu kho, lu bi, chi ph hao ht t nhin trong khu mua.... i vi hng ho nhp khu, chi ph pht sinh trong qu trnh mua hng cn bao gm: cc khon l ph thanh ton, l ph chuyn ngn, l ph sa i L/C (nu thanh ton bng th tn dng) hay hoa hng tr cho bn nhn u thc nhp khu (i vi hng nhp khu u thc). Ngoi ra, trong trng hp hng mua vo trc khi bn ra cn phi s ch, phi o, phn loi, chn lc, ng gi... th ton b chi ph pht sinh trong qu trnh cng c hch ton vo gi thc t ca hng mua.

Nh vy, v thc cht, gi thc t ca hng mua ch bao gm 2 b phn: gi mua hng ho v chi ph thu mua hng ho. - Gi mua hng ho: Gm gi mua phi tr theo ho n hay hp ng (c hoc khng c thu gi tr gia tng u vo) cng (+) vi s thu nhp khu, thu tiu th c bit cng cc khon chi ph hon thin, s ch... tr (-) khon gim gi hng mua v chit khu thng mi c hng. - Chi ph thu mua hng ho: Gm cc khon chi ph pht sinh lin quan n vic thu mua hng ho nh: vn chuyn, bc d, hao ht trong nh mc, cng tc ph ca b phn thu mua.... 1.1.1.5. Cc phng thc thanh ton tin mua hng a. Cc phng thc thanh ton tin mua hng trong nc Thng thng, vic thanh ton tin mua hng trong nc c thc hin theo hai phng thc: - Phng thc thanh ton trc tip: Sau khi nhn c hng mua, doanh nghip thng mi thanh ton ngay tin cho ngi bn, c th bng tin mt, bng tin cn b tm ng, bng chuyn khon, c th thanh ton bng hng (hng i hng)... - Phng thc thanh ton chm tr: Doanh nghip nhn hng nhng cha thanh ton tin cho ngi bn. Vic thanh ton chm tr c th thc hin theo iu kin tn dng u i theo tho thun. Chng hn, iu kin "1/10, n/20" c ngha l trong 10 ngy u k t ngy chp nhn n, nu ngi mua thanh ton cng n s c hng chit khu thanh ton l 1%. T ngy th 11 n ht ngy th 20, ngi mua phi thanh ton ton b cng n l "n". Nu ht 20 ngy m ngi mua cha thanh ton n th h s phi chu li sut tn dng. b. Cc phng thc thanh ton tin mua hng nhp khu Trong nhp khu hng ho, ngi ta thng dng mt trong cc phng thc thanh ton quc t sau thanh ton tin hng: + Phng thc chuyn tin (Remittance) Phng thc chuyn tin l phng thc m trong khch hng (ngi tr tin) yu cu ngn hng ca mnh chuyn mt s tin nht nh cho mt ngi khc (ngi hng li) mt a im nht nh bng phng tin chuyn tin do khch hng yu cu. + Phng thc ghi s (Open account) Phng thc ghi s l mt phng thc thanh ton m trong ngi bn m mt ti khon (hoc mt quyn s ) ghi n ngi mua sau khi ngi bn hon thnh giao hng hay dch v, n tng nh k (thng, qu, na nm) ngi mua tr tin cho ngi bn. + Phng thc nh thu (Collection of payment) Phng thc nh thu l mt phng thc thanh ton trong ngi bn sau khi hon thnh ngha v giao hng hoc cung ng mt dch v cho khch hng u thc cho ngn hng ca mnh thu h s tin ngi mua trn c s hi phiu ca ngi bn lp ra. Trong phng thc thanh ton nh thu bao gm: nh thu phiu trn v nh thu km chng t.

Nh thu phiu trn (clean collection) l phng thc trong ngi bn u thc cho ngn hng thu h tin ngi mua cn c vo hi phiu do mnh lp ra, cn chng t gi hng th gi thng cho ngi mua khng qua ngn hng. Nh thu km chng t ( documentary collection) l phng thc trong ngi bn u thc cho ngn hng thu h tin ngi mua khng nhng cn c vo hi phiu m cn cn c vo b chng t gi hng gi km theo vi iu kin l nu ngi mua tr tin hoc chp nhn tr tin hi phiu th ngn hng mi trao b chng t gi hng cho ngi mua nhn hng. + Phng thc tn dng chng t (documentary credit) Phng thc tn dng chng t l mt s tho thun, trong mt ngn hng (ngn hng m th tn dng) theo yu cu ca khch hng (ngi yu cu m th tn dng) s tr mt s tin nht nh cho mt ngi khc (ngi hng li s tin ca th tn dng) hoc chp nhn hi phiu do ngi ny k pht trong phm vi s tin khi ngi ny xut trnh cho ngn hng mt b chng t thanh ton ph hp vi nhng quy nh ra trong th tn dng. 1.1.1.6. Nhim v ca k ton nghip v mua hng thc hin tt chc nng ca mnh, k ton nghip v mua hng trong doanh nghip thng mi cn thc hin nhng nhim v ch yu sau: - Theo di, ghi chp, phn nh kp thi, y , chnh xc tnh hnh mua hng v s lng, kt cu, chng loi, quy cch, cht lng, gi c hng mua v thi im mua hng. - Theo di, kim tra, gim st tnh hnh thc hin k hoch mua hng theo tng ngun hng, tng ngi cung cp v theo tng hp ng hoc n t hng, tnh hnh thanh ton vi nh cung cp. - Cung cp thng tin kp thi v tnh hnh mua hng v thanh ton tin hng cho ch doanh nghip v cn b qun l, lm cn c cho vic xut nhng quyt nh trong ch o, tin hnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 1.1.2. K ton nghip v mua hng trong nc 1.1.2.1. Chng t k ton s dng Cc ho n, chng t c s dng hch ton nghip v mua hng trong nc bao gm: - Ho n gi tr gia tng (do bn bn lp): Trng hp doanh nghip mua hng ca nhng doanh nghip thuc i tng np thu gi tr gia tng theo phng php khu tr thu, doanh nghip s c ngi bn cung cp ho n gi tr gia tng (lin 2). Trn ho n gi tr gia tng phi ghi r: + Gi hng ho, dch v (cha thu) + Cc khon ph thu v ph tnh thm ngoi gi hng ha, dch v (nu c) + Thu sut gi tr gia tng v s th gi tr gia tng + Tng gi thanh ton - Ho n bn hng hoc ho n kim phiu xut kho (do bn bn lp): Trng hp doanh nghip mua hng ca nhng doanh nghip thuc i tng np thu gi tr gia tng theo phng php trc tip trn gi tr gia tng hoc khng thuc i tng chu thu gi tr gia tng, doanh nghip s c bn bn cung cp ho n bn hng hoc ho n kim phiu xut kho (lin 2). 7

- Ho n c th: l ho n s dng cho mt s hng ho, dch v c bit theo quy nh ca Nh nc (v d: Ho n tin in, Ho n tin nc, tem bu in, v cc vn ti...) * Lu : Gi hng ho, dch v ghi trn ho n c th l gi c thu GTGT. Do , nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr th k ton phi tnh ra gi mua cha thu v thu GTGT u vo c khu tr ca hng mua theo cng thc:

- Ho n thu mua hng nng, lm, thu, hi sn (do cn b ngip v lp): Trng hp doanh nghip mua cc mt hng nng, lm, thu, hi sn th trng t do hay mua trc tip ti cc h sn xut, cn b thu mua phi lp Ho n thu mua hng nng, lm, thu, hi sn theo mu s 06/TMH- 3LL ban hnh theo thng t 120/2002/TT-BTC ngy 30/12/2002 ca B Ti chnh hng dn thi hnh ngh nh s 89/2002/N-CP ngy 7/11/2002 ca Chnh ph v vic in, pht hnh, s dng, qun l ho n. - Phiu nhp kho: Phn nh s lng v tr gi hng ho thc t nhp kho. - Bin bn kim nhn hng ho: c lp v s dng trong trng hp pht sinh hng tha, thiu trong qu trnh mua hng hay mt s trng hp khc xt thy cn thit phi lp Bin bn kim nhn hng ho thu mua. - Phiu chi, Giy bo n, Phiu thanh ton tm ng...: Phn nh vic thanh ton tin mua hng. - ... Cc chng t k ton bt buc phi lp kp thi, ng mu quy nh v y cc yu t nhm bo m tnh php l khi ghi s k ton. Vic lun chuyn chng t cn c k hoch c th, m bo ghi chp kp thi, y . 1.1.2.2. Phng php hch ton nghip v mua hng trong nc a. Theo phng php k khai thng xuyn Phng php k khai thng xuyn l phng php theo di lin tc, c h thng tnh hnh nhp, xut, tn kho vt t, hng ho theo tng loi vo cc ti khon phn nh hng tn kho tng ng trn s k ton. Hch ton hng ho theo phng php k khai thng xuyn c chnh xc cao v cung cp thng tin v hng ho thu mua mt cch kp thi, cp nht. Theo phng php ny, ti bt k thi im no, k ton cng c th xc nh c lng hng ho thu mua, nhp, xut v tn kho theo tng loi. Tuy nhin, vi nhng doanh nghip kinh doanh nhiu chng loi hng ho c gi tr n v thp, thng xuyn xut bn vi quy m nh m p dng phng php ny s tn rt nhiu cng sc. Ti khon k ton s dng hch ton tng hp nghip v mua hng, k ton s dng cc ti khon sau: + Ti khon156 "Hng ho"

Ti khon ny dng phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin ng theo gi thc t ca cc loi hng ho ca doanh nghip, bao gm hng ho ti cc kho hng, quy hng. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon156 "Hng ho" nh sau: Bn N: - Tr gi mua vo ca hng ho nhp kho theo ho n mua hng (k c thu nhp khu, thu hng ho phi np - nu c) - Chi ph thu mua hng ho thc t pht sinh - Tr gi hng ho thu ngoi gia cng, ch bin hon thnh, nhp kho (gm gi mua vo v chi ph gia cng) - Tr gi hng ho b ngi mua tr li nhp kho - Tr gi hng ho pht hin tha qua kim k ti kho Bn C: - Tr gi mua thc t ca hng ho xut kho - Chi ph thu mua phn b cho hng ho tiu th trong k - Cc khon gim gi hng mua c hng - Tr gi hng ho pht hin thiu, h hng, mt phm cht ti kho, ti quy S d N: - Tr gi mua vo ca hng ho tn kho - Chi ph thu mua ca hng ho tn kho, hng gi bn Ti khon 156 "Hng ho" c hai ti khon cp 2: - TK1561 "Gi mua hng ho": Phn nh tr gi mua thc t ca hng ho ti kho, ti quy. - TK1562 "Chi ph thu mua hng ho": Phn nh chi ph thu mua hng ho thc t pht sinh + Ti khon 151 "Hng mua ang i trn ng" Ti khon ny dng phn nh tr gi ca cc loi hng ho, vt t mua vo xc nh l hng mua nhng cha c nhp kho. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 151 "Hng mua ang i trn ng" nh sau: Bn N: Phn nh tr gi ca hng ho, vt t ang i trn ng. Bn C: Phn nh tr gi hng ho, vt t ang i ng v nhp kho hoc chuyn bn thng... bn giao trong k. S d N: Tr gi hng ho, vt t ang i ng cui k. *) Mt s lu khi hch ton i vi ti khon 151 "Hng mua ang i trn ng": - Hng ho, vt t c coi l hng mua ang i trn ng c hch ton vo ti khon 151 bao gm: + Hng ho, vt t mua ngoi thanh ton tin hoc chp nhn thanh ton, nhng cn kho ngi bn, bn cng, bn bi hoc ang trn ng vn chuyn. + Hng ho, vt t mua ngoi v n doanh nghip, nhng ang ch kim nhn nhp kho.

- Hng ngy, khi nhn c ho n mua hng, nhng hng cha v nhp kho, k ton s cha ghi s m tin hnh i chiu vi hp ng kinh t v lu ho n vo tp h s ring Hng mua ang i ng. Trong thng, nu hng v nhp kho, k ton s cn c vo Phiu nhp kho ghi s trc tip vo cc ti khon c lin quan: TK153"Cng c, dng c", TK156"Hng ho"... Nu cui thng, hng vn cha v th lc ny k ton mi cn c theo ho n ghi vo TK151 "Hng mua ang i trn ng" - K ton phi m s chi tit theo di hng mua ang i ng theo tng chng loi hng ho, vt t, cng c, tng l hng, tng hp ng. + Ti khon 133 "Thu GTGT c khu tr" (chi tit ti khon 1331 - Thu GTGT c khu tr ca hng ho, dch v) Ti khon ny dng phn nh s thu GTGT u vo c khu tr, khu tr, hon li v cn c khu tr, cn c hon li ca hng mua. *) Lu : i vi doanh nghip thng mi tnh thu GTGT theo phng php khu tr, khi s dng ti khon 133 (1331 - Thu gi tr gia tng c khu tr ca hng ho, dch v) hch ton cn tn trng mt s quy nh sau: - Ti khon 133 ch p dng i vi c s sn xut kinh doanh thuc i tng np thu gi tr gia tng theo phng php khu tr thu, khng p dng i vi c s sn xut kinh doanh thuc i tng np thu gi tr gia tng theo phng php tnh trc tip v cc c s kinh doanh khng thuc din chu thu gi tr gia tng. - i vi hng ho, dch v mua vo dng ng thi cho sn xut kinh doanh hng ho, dch v chu thu gi tr gia tng v khng chu thu gi tr gia tng th phi hch ton ring thu gi tr gia tng u vo c khu tr v thu gi tr gia tng u vo khng c khu tr. Trng hp khng th hch ton ring c th s thu gi tr gia tng u vo c hch ton vo ti khon 133. V n cui k, k ton phi xc nh s thu gi tr gia tng c khu tr theo t l (%) gia doanh thu chu thu gi tr gia tng so vi tng doanh thu bn ra. S thu gi tr gia tng u vo cn li khng c khu tr s c tnh vo tr gi vn hng bn ra trong k. Trng hp s thu GTGT khng c khu tr c gi tr ln th tnh vo gi vn hng bn ra trong k tng ng vi doanh thu trong k, s cn li c tnh vo gi vn hng bn ra ca k k ton sau. - Thu gi tr gia tng u vo pht sinh trong thng no th c k khai khu tr khi xc nh thu gi tr gia tng phi np ca thng . Nu s thu gi tr gia tng u vo c khu tr ln hn s thu gi tr gia tng u ra th ch khu tr thu gi tr gia tng u vo bng s thu gi tr gia tng u ra ca thng , s thu gi tr gia tng u vo cn li s c khu tr tip vo k tnh thu sau hoc c xt hon thu theo ch quy nh. Ngoi cc ti khon trn, trong qu trnh hch ton nghip v mua hng trong nc, k ton cn s dng cc ti khon c lin quan nh 111, 112, 141, 331... Phng php hch ton mt s nghip v mua hng c bn <1> Mua hng nhp kho - Khi hng v nhp kho, cn c vo Phiu nhp kho, k ton ghi: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK156(1561): Gi mua ca hng ho (cha c thu GTGT) 10

N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr ca hng ho C TK111, 112, 141, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK156(1561): Gi mua hng ho (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 141, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho mua vo - Trng hp hng mua c bao b i km tnh tin ring, khi nhp kho bao b, k ton ghi: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK153(1532): Gi mua bao b i km (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca bao b C TK111, 112, 141, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca bao b i km + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng thuc din chu thu GTGT: N TK153(1532): Gi mua bao b i km (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 141, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca bao b i km Trong trng hp bao b i km hng ho phi tr li cho ngi bn th tr gi bao b s khng c theo di ti khon 153(1532), m ch theo di tm thi trn ti khon 002 - Vt t, hng ho nhn gi h, nhn gia cng: Khi nhp hng, bn cnh bt ton ghi tng tr gi hng ho nhp kho, k ton cn theo di tr gi bao b i km: N TK002: Tr gi bao b km theo tng ng vi s hng ho nhp Khi tr li bao b cho ngi bn, k ton s ghi: C TK002: Tr gi bao b i km hon tr cho ngi bn Tuy nhin, i vi trng hp ny, thng thng ngi mua phi c k cc trc mt khon tin cho s bao b i km theo yu cu ca ngi bn. Khi em tin i k cc, k ton nh khon: N TK144: S tin k cc bao b C TK111, 112, 311...: S tin em i k cc V khi nhn li s tin k cc ny, k ton s ghi: N TK111, 112 C TK144 - Khi mua hng c pht sinh cc chi ph nh: chi ph vn chuyn, bc d, lu kho, lu bi...: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK156(1562): Chi ph thu mua hng ho thc t pht sinh N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 311, 331, 334, 338...: Tng gi thanh ton ca cc khon chi ph thu mua pht sinh + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip, k ton ghi: N TK156(1562): Chi ph thu mua hng ho (gm c thu GTGT) 11

C TK111, 112, 311, 331, 334, 338...: Tng gi thanh ton ca cc khon chi ph thu mua pht sinh <2> Mua hng pht sinh hng mua ang i ng Trng hp mua hng, nhn c ho n, nhng n cui thng hng cha v n doanh nghip, k ton cn c vo b chng t mua hng s ghi nhn tr gi hng ang i ng nh sau: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK151: Gi mua ca hng ang i ng (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr C TK111, 112, 113, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua ang i ng + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT: N TK151: Gi mua ca hng ang i ng (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 113, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua ang i ng *) Lu : Tr gi bao b i km hng ho ang i ng cng c theo di trn ti khon 151. Khi hng mua ang i ng v nhp kho hay chuyn bn thng, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng mua i ng k trc nhp kho N TK157: Tr gi hng mua i ng k trc gi bn k ny N TK632: Tr gi hng mua i ng k trc bn giao trc tip cho khch hng k ny C TK151: Gi tr hng mua i ng k trc kim nhn trong k ny Nu c bao b i km hng ho tnh tin ring, k ton phn nh tr gi bao b nhn nh sau: N TK153(1532): Tr gi bao b i km hng ha nhp kho N TK138(1388): Tr gi bao b i km tng ng vi s hng ho gi bn thng cha c chp nhn thanh ton N TK131: Tr gi bao b i km vi s hng ho giao bn trc tip C TK151: Tr gi bao b tng ng vi s hng mua i ng k trc kim nhn k ny <3> Mua hng c gi tm tnh Trng hp hng mua nhp kho nhng cui thng cha c ho n, k ton s tin hnh ghi s theo gi tm tnh. Trong trng hp ny, do khng c ho n nn cha c khu tr thu. C th, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng ho nhp kho theo gi tm tnh C TK331: Khon phi tr cho ngi bn tng ng Khi c ho n, k ton s tin hnh iu chnh gi tm tnh theo gi thc t (gi ghi trn ho n) theo s chnh lch gia gi ho n vi gi tm tnh. C th: 12

+ Nu gi ho n > gi tm tnh, k ton s ghi bt ton b sung: N TK156(1561): Phn chnh lch gia gi tm tnh < gi mua thc t ca hng ho nhp kho C TK331: Phn chnh lch gia gi tm tnh < gi thanh ton thc t phi tr cho ngi bn + Nu gi ho n < gi tm tnh, k ton s iu chnh gim bng bt ton ghi s m: N TK156(1561): (Phn chnh lch gia gi tm tnh > gi mua thc t ca hng ho nhp kho) C TK331: (Phn chnh lch gia gi tm tnh > gi thanh ton thc t phi tr cho ngi bn) i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr th ng thi vi bt ton iu chnh gi tm tnh trn, k ton s tin hnh ghi nhn thu GTGT u vo ca hng ho theo ho n: N TK133(1331): Tng s thu GTGT u vo c khu tr ca hng ho C TK331: S tin phi tr cho ngi bn tng ng Cn i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT th khi iu chnh gi tm tnh, k ton ghi nhn theo tng gi thanh ton ca hng ho (gm c thu GTGT). <4> Mua hng pht sinh thiu Trng hp mua hng khi nhp kho pht hin thiu hng, k ton s ch ghi tng hng ho theo tr gi hng thc nhn nhp kho. Cn s hng thiu, k ton s x l nh sau: - Nu hng thiu xc nh ngay c nguyn nhn th cn c vo Phiu nhp kho v Bin bn x l hng thiu, k ton s phn nh ngay: + Nu hng thiu do hao ht t nhin trong nh mc, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi thc t ca hng nhp kho (khng c thu GTGT) N TK156(1562): Tr gi hng ho hao ht t nhin (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) + Nu hng thiu do nguyn nhn khch quan bt kh khng v theo hp ng doanh nghip phi chu, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi thc t ca hng nhp kho (khng c thu GTGT) N TK811: Tr gi hng thiu do nguyn nhn khch quan (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) + Nu hng thiu do bn bn gi thiu, n v tr tin hoc chp nhn thanh ton cho ngi bn, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi thc t ca hng nhp kho (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng thc nhp N TK331: Tr gi hng thiu do bn bn gi thiu (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) 13

Nu pht sinh thiu c bao b i km hng ho, tnh tin ring th k ton s phn nh tr gi bao b thiu nh sau: N TK153(1532): Tr gi thc t ca bao b nhp kho (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca bao b thc nhp N TK331: Tr gi bao b thiu do bn bn gi thiu (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca bao b (theo ho n) Cn nu trng hp hng thiu do bn bn gi thiu nhng doanh nghip cha thanh ton hoc cha chp nhn thanh ton tin hng th s khng phn nh. + Nu hng thiu do li ca cn b nghip v ca doanh nghip th s x l bt bi thng, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi thc t ca hng nhp kho (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng thc nhp N TK138(1388), 111: Tng s tin c nhn phi bi thng (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) Nu pht sinh thiu c bao b i km, k ton s phn nh nh sau: N TK153(1532): Tr gi thc t ca bao b nhp kho (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca bao b thc nhp N TK138(1388), 111: Tng s tin bao b c nhn phi bi thng (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca bao b (theo ho n) * Lu : Trong trng hp ny, nu buc c nhn phi bi thng theo gi pht ln hn (>) gi mua ca hng ho th phn chnh lch s ghi tng thu nhp khc ca doanh nghip (TK711). - Nu hng thiu cha xc nh r nguyn nhn ang ch x l, k ton s theo di tr gi hng thiu trn ti khon 138(1381 - Ti sn thiu ch x l). Khi nhp kho hng ho, k ton s ghi: N TK156(1561): Tr gi thc t ca hng nhp kho (khng c thu GTGT) N TK138(1381): Tr gi hng thiu cha r nguyn nhn (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) Nu pht sinh thiu c bao b i km hng ho tnh gi ring th tr gi bao b pht hin thiu cha r nguyn nhn cng c theo di trn TK138(1381 - Ti sn thiu ch x l). Khi nhn c quyt nh x l s hng thiu, tu theo tng tnh hung x l c th, k ton s tin hnh ghi s nh sau: + Nu hng thiu do hao ht t nhin trong nh mc, k ton ghi: N TK156(1562): Tr gi hng ho hao ht t nhin trong nh mc C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l + Nu hng thiu do nguyn nhn khch quan bt kh khng v theo hp ng doanh nghip phi chu, k ton ghi: N TK811: Tr gi hng thiu do nguyn nhn khch quan C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l

14

+ Nu hng thiu c xc nh do bn bn gi thiu v bn bn giao b sung s hng cn thiu. Khi nhp kho hng ho v bao b i km, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi s hng ngi bn giao b sung nhp kho N TK153(1532): Tr gi s bao b ngi bn giao b sung nhp kho C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l + Nu hng thiu do bn bn gi thiu, nhng bn bn khng cn hng gi b sung, k ton s ghi: N TK111, 112, 331...: S tin c hon tr tng ng vi s hng thiu C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l (cha c thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng + Nu hng thiu do c nhn lm mt phi bi thng, k ton ghi: N TK138(1388), 111: Tr gi hng thiu c nhn phi bi thng C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l (cha c thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng + Nu hng thiu khng xc nh c nguyn nhn th tr gi hng thiu s c ghi tng chi ph khc ca doanh nghip, k ton ghi: N TK811: Tr gi hng thiu khng xc nh c nguyn nhn C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l (cha c thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT u vo tng ng vi s hng thiu (nu khng c khu tr) <5> Mua hng pht sinh tha Trng hp mua hng khi nhp kho pht hin tha hng th tu tng nguyn nhn c th, k ton s tin hnh x l khc nhau: - Nu hng tha xc nh ngay c nguyn nhn th k ton s tin hnh x l ngay, c th: + Nu hng tha c xc nh l do di tha t nhin, cn c vo Phiu nhp kho v Bin bn x l hng tha, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng thc nhp kho (khng c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) C TK711: Tr gi hng tha c x l ghi tng thu nhp + Nu hng tha do bn bn gi tha v doanh nghip ng mua tip s hng tha ny, khi nhn y chng t, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng thc t nhp kho (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng ho C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho Cn nu doanh nghip quyt nh tr li s hng tha ny v bn bn ang nh doanh nghip gi h th doanh nghip ch nhp kho s hng ho theo ho n, cn tr gi hng tha s c theo di trn TK002 - Vt t, hng ho nhn gi h, nhn gia cng. K ton ghi: 15

N TK002: Tr gi hng tha gi h ngi bn n khi xut tr hng cho ngi bn, k ton s ghi: C TK002 - Nu hng tha cha r nguyn nhn v doanh nghip quyt nh nhp kho ton b s hng, k ton s phn nh nh sau: N TK156(1561): Tr gi thc t ca hng nhp kho (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng ho (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) C TK338(3381): Tr gi hng tha ch x l Khi xc nh c nguyn nhn v x l s hng tha, cn c vo tng quyt nh x l c th, k ton s tin hnh ghi s theo mt trong cc nh khon sau: + Nu hng tha do di tha t nhin hay hng tha khng xc nh c nguyn nhn, s x l ghi tng thu nhp khc: N TK338(3381): Tr gi hng tha x l C TK711: Tr gi hng tha c x l ghi tng thu nhp + Nu hng tha do bn bn gi tha v doanh nghip tr li cho ngi bn, k ton ghi: N TK338(3381): Tr gi hng tha x l C TK156(1561): Tr gi hng tha xut kho tr li cho ngi bn Nu bn bn ang nh doanh nghip gi h th k ton s ng thi ghi nhn bt ton: N TK002: Tr gi hng tha gi h ngi bn. n khi xut tr hng cho ngi bn, k ton s ghi: C TK002. + Nu hng tha do bn bn gi tha v doanh nghip ng mua tip s hng tha ny, k ton ghi: N TK338(3381): Tr gi hng tha doanh nghip mua li (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo tng ng C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng tha doanh nghip mua li *) Lu : Trong trng hp ny, nu doanh nghip ch nhp kho s hng ho theo ho n, k ton s ghi nhn s thc nhp theo ho n; s hng tha coi nh doanh nghip gi h cho ngi bn, k ton ghi: N TK002: Tr gi hng tha ch x l (khng bao gm thu GTGT) Khi x l s hng tha ny, k ton s ghi: C TK002: Tr gi hng tha x l (khng bao gm thu GTGT) ng thi, cn c vo cch x l c th, k ton s phn nh thm mt s bt ton tng t nh trng hp hng tha xc nh ngay nguyn nhn trnh by trn. Trng hp hng mua c bao b i km tnh tin ring th s bao b tha cng s c x l tng t hng ho. <6> Mua hng cn phi gia cng, ch bin li Trng hp hng mua cn phi gia cng, ch bin li trc khi xut bn tng gi tr hoc kh nng tiu th ca hng ho, k ton phi t chc theo di cc khon chi ph pht sinh

16

trong qu trnh gia cng hng ho, t khi em hng i gia cng n khi gia cng xong nhp kho hoc chuyn bn thng, s dng TK154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang. C th: - Khi hng mua v c chuyn thng i gia cng, ch bin li, k ton phn nh nh sau: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK154: Tr gi hng mua chuyn ngay i gia cng, ch bin li (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT: N TK154: Tr gi hng mua chuyn ngay i gia cng, ch bin li (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua - Nu xut kho hng ho em i gia cng, k ton ghi: N TK154: Tr gi hng ho em i gia cng, ch bin li C TK156(1561): Tr gi hng ho xut kho - Nu trong qu trnh gia cng, ch bin li hng ho c pht sinh chi ph nh: chi ph vn chyn, chi ph nguyn vt liu, cng c dng c, chi ph tin cng..., cn c vo cc chng t lin quan, k ton s phn nh nh sau: N TK154: Chi ph pht sinh trong qu trnh gia cng, ch bin li hng ho N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331, 334...: Tng s tin thanh ton hoc phi thanh ton tng ng - Khi hng gia cng, ch bin xong c em v nhp kho, c gi bn hoc chuyn bn thng, k ton s tin hnh ghi s nh sau: N TK156(1561): Tr gi hng ho nhp kho sau khi gia cng, ch bin li N TK157: Tr gi hng ho gi bn thng sau khi gia cng, ch bin li N TK632: Tr gi hng ho chuyn thng cho khch hng sau khi gia cng, ch bin li C TK154: Tr gi hng ho gia cng, ch bin hon thnh *) Lu : Trng hp hng ho sau khi gia cng, ch bin li c phn chia thnh nhiu phm cp khc nhau, k ton cn phi xc nh gi thc t ca tng loi phc v cho hch ton chi tit hng ho v lm c s cho vic nh gi bn ca tng loi phm cp hng ho. C th, xc nh gi nhp kho thc t ca tng loi hng sau khi gia cng, ch bin li, k ton dng phng trnh kinh t sau:

17

Tiu thc phn b y c th l doanh thu c tnh, chi ph mua theo gi k hoch hoc chi ph mua theo gi th trng... <7> Mua hng khng nhp kho - Trng hp hng mua c gi bn thng khng qua kho: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK157: Tr gi hng mua gi bn thng khng qua kho (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng mua C TK111, 112, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng mua gi bn thng khng qua kho + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK157: Tr gi hng mua gi bn thng khng qua kho (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng mua gi bn thng khng qua kho Nu c bao b i km tnh gi ring, k ton ghi: N TK138(1388): Tr gi bao b km theo s hng mua gi bn thng cha c chp nhn thanh ton N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca bao b C TK111, 112, 331...: Tng s tin bao b thanh ton hoc cn phi thanh ton cho ngi bn - Trng hp hng mua c bn giao tay ba th ng thi vi vic ghi nhn doanh thu (phn nh s tin thu t ngi mua hng), k ton cn tin hnh kt chuyn tr gi vn ca hng bn (ng bng tr gi thc t ca s hng mua c bn giao tay ba): N TK632: Tr gi hng mua giao bn trc tip cho khch hng (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng mua giao bn trc tip Nu c bao b i km tnh gi ring, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tr gi bao b i km thu hoc phi thu khch hng C TK111, 112, 331...: Tr gi bao b i km tr hoc phi tr cho ngi bn ng thi phn nh thu GTGT u vo v u ra ca bao b: N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca bao b C TK3331(33311): Thu GTGT u ra ca bao b <8> Mua hng c hng chit khu thng mi Trng hp doanh nghip c hng chit khu thng mi do mua hng vi s lng ln, k ton phn nh khon chit khu thng mi c hng nh sau: - Nu chit khu thng mi c phn nh trn ho n ca nh cung cp th khon chit khu doanh nghip c hng s khng c phn nh vo bn C ca cc ti khon 1561, 157, 632, m c khu tr ngay khi xc nh tr gi hng nhp kho, hng gi bn hay chuyn bn thng. 18

- Nu chit khu thng mi khng c phn nh trn ho n ca nh cung cp th khon chit khu doanh nghip c hng c coi nh mt khon gim gi v c phn nh vo bn C ca cc ti khon 1561 (nu hng mua nhp kho) hay 157, 632 (nu hng mua c gi bn thng hoc chuyn bn trc tip cho khch hng khng qua kho). C th: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK331, 111, 112: Tng s tin thanh ton c gim hoc c hon li tng ng vi khon chit khu thng mi c hng C TK156(1561), 157, 632: Khon chit khu thng mi c hng ghi gim tr gi thc t ca hng mua (khng gm thu GTGT) C TK133(1331): Gi tr thu GTGT u vo gim tng ng + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK331, 111, 112: Tng s tin thanh ton c gim hoc c hon li tng ng vi khon chit khu thng mi c hng C TK156(1561), 157, 632: Khon chit khu thng mi c hng ghi gim tr gi thc t ca hng mua (gm c thu GTGT) <9> Mua hng c pht sinh tr li hng hoc c gim gi Trng hp hng mua km phm cht, sai quy cch, khng m bo nh hp ng, doanh nghip xut tr li cho ngi bn hoc c ngi bn chp nhn gim gi, k ton s phn nh nh sau: - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton phn nh nh sau: N TK331, 111, 112, 138(1388)...: Tng gi thanh ton ca hng mua tr li hoc khon gim gi hng mua c hng C TK156(1561), 157: Gi mua ca hng tr li hay khon gim gi hng mua c hng (cha k thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng vi s hng mua tr li hoc khon gim gi hng mua c hng - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT, k ton hch ton nh sau: N TK331, 111, 112, 138(1388)...: Tng gi thanh ton ca hng mua tr li hoc khon gim gi hng mua c hng C TK156(1561), 157: Gi mua ca hng tr li hay khon gim gi hng mua c hng (gm c thu GTGT) Trng hp hng ho c bao b i km tnh gi ring: - Khi tr li hng, nu doanh nghip tr li bao b tng ng, k ton ghi: N TK331, 111, 112, 138(138): S tin thanh ton bao b i km c bn bn chp nhn hon li C TK153(1532): Tr gi bao b i km xut tr li cho ngi bn C TK138(1388): Tr gi bao b i km chuyn tr li cho ngi bn (trng hp hng gi bn thng khng qua kho) 19

C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng - Khi gim gi hng mua s khng gim gi bao b i km <10> Mua hng c pht sinh chit khu thanh ton: Nu doanh nghip thanh ton cng n trong thi hn c hng chit khu th s chit khu thanh ton c hng s c tr vo s tin phi tr v ghi tng thu nhp hot ng ti chnh, k ton ghi: N TK331: Tng s tin hng n ngi bn doanh nghip thc phi tr C TK515: S chit khu thanh ton c hng (= lng cng n mua hng thc phi tr x t l % chit khu) C TK111, 112, 113, 311...: Tng s tin doanh nghip thc xut tr cho ngi bn Trng hp sau khi doanh nghip thanh ton xong tin hng mi c hng chit khu thanh ton th s chit khu thanh ton c hng s c ghi nhn nh sau: N TK111, 112, 138(1388): S tin chit khu thu t ngi bn hoc c ngi bn chp nhn C TK515: S chit khu thanh ton c hng ghi tng doanh thu <11> Trng hp doanh nghip t trc tin mua hng - Nu doanh nghip t trc tin mua hng cho ngi bn, k ton ghi: N TK331: S tin mua hng t trc cho ngi bn C TK111, 112, 311...: S tin xut t trc tng ng Khi ngi bn chuyn hng n cho doanh nghip, hng c nhp kho, k ton ghi: N TK156(1561): Gi mua ca hng ho thc nhp N TK153(1532): Tr gi bao b i km thc nhp N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr ca hng ho C TK331: Tng gi thanh ton ca hng ho v bao b i km nhn trong k b. Hch ton nghip v mua hng theo phng php kim k nh k Phng php kim k nh k l phng php hch ton cn c vo kt qu kim k thc t phn nh gi tr tn kho cui k ca vt t, hng ho trn s k ton tng hp v t tnh gi tr ca hng ho, vt t xut trong k theo cng thc:

Nh vy, theo phng php kim k nh k, khi nhp hng bt bucphi ghi chi tit, kp thi; cn khi xut ra bn, s dng th khng cn ghi theo thi im xut nhng n cui thng bt buc phi kim k thc t hng tn kho tnh gi tr hng xut. Ti khon k ton s dng 20

p dng phng php kim k nh k, cc ti khon hng tn kho ch s dng u k v cui k k ton kt chuyn s d u k v theo di s d cui k. K ton phn nh tnh hnh nhp hng, vic c gim gi hng mua, c hng chit khu mua hng, v hng xut tr li vo ti khon 6112. C th, kt cu v ni dung phn nh ca cc ti khon c s dng phng php ny nh sau: + Ti khon 611 "Mua hng" (tiu khon 6112 - Mua hng ho): Ti khon ny phn nh tr gi hng ho mua vo v tng thm do cc nguyn nhn khc trong k. Ti khon 6112 "Mua hng ho" c ni dung phn nh nh sau: Bn N: - Tr gi hng ho cn li cha tiu th u k (tn kho, tn quy, gi bn, k gi, i l, hng mua ang i ng) - Tr gi hng ho thu mua v tng khc trong k Bn C: - Tr gi hng ho cn li cha tiu th cui k (tn kho, tn quy, gi bn, k gi, i l, hng mua ang i ng) - Tr gi hng mua tr li hay gim gi hng mua c hng trong k - Tr gi hng ho xut trong k Ti khon 611(6112) cui k khng c s d v c m chi tit theo tng chng loi hng ho, tng l hng... ti tng kho, tng quy tu theo trnh cn b k ton v yu cu cung cp thng tin cho qun l. + Ti khon 156"Hng ho": Phn nh gi thc t hng ho tn kho, tn quy, vi ni dung phn nh c th nh sau: Bn N: Phn nh gi thc t hng ho tn kho, tn quy cui k Bn C: Kt chuyn gi thc t hng ho tn kho, tn quy u k S d N: Phn nh gi thc t hng ho tn kho, tn quy cui k Ti khon 156 c th m chi tit theo tng chng loi hng ho, tng l hng ho... ti tng kho, tng quy. + Ti khon 151 "Hng mua ang i trn ng": Phn nh gi thc t ca hng ho m doanh nghip mua hay chp nhn mua ang i trn ng ti thi im kim k. C th ni dung phn nh ca ti khon 151 theo phng php ny nh sau: Bn N: Phn nh gi thc t hng mua ang i ng cui k Bn C: Kt chuyn gi thc t hng mua ang i ng u k S d N: Phn nh gi thc t hng mua ang i ng cui k Ti khon 151 c th m chi tit theo tng chng loi hng ho, tng l hng ho, tng ho n mua hng... Ngoi cc ti khon ni trn, trong qu trnh hch ton mua hng theo phng php kim k nh k, k ton cng s dng mt s ti khon khc c lin quan nh 111, 112, 113(1131), 331, 138, 338... tng t nh phng php k khai thng xuyn. Phng php hch ton mt s nghip v mua hng c bn 21

<1> u k kinh doanh, k ton tin hnh kt chuyn tr gi hng ho cn li, cha tiu th: N TK611(6112): Tr gi thc t ca hng ho cha tiu th u k C TK156: Tr gi hng ho tn kho, tn quy u k C TK157: Tr gi vn hng ang gi bn, k gi, i l u k C TK151: Tr gi hng mua ang i ng u k C TK153(1532): Tr gi bao b i km tnh gi ring tng ng vi s hng ho cha tiu th u k <2> Trong k, cn c vo cc nghip v pht sinh lin quan n tnh hnh nhp, xut, tng, gim hng ho, k ton ghi cc bt ton sau: - Phn nh gi thc t ca hng ho mua vo nhp kho trong k: + i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK611(6112): Gi mua ca hng ho nhp kho (cha k thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr ca hng ho C TK111, 112, 331, 311: Tng gi thanh ton ca hng ho + i vi cc doanh nghip tnh th GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT: N TK611(6112): Gi mua ca hng ho nhp kho (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331, 311: Tng gi thanh ton ca hng ho - Phn nh chi ph pht sinh trong qu trnh mua hng: N TK611(6112): Chi ph thu mua hng ho N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 311, 331, 334, 338...: Tng chi ph thu mua thc t pht sinh n v thanh ton hoc phi thanh ton - Trng hp mua hng nhng n cui thng hng cha v n doanh nghip, k ton cn c vo ho n mua hng s ghi: + i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK611(6112): Gi mua ca hng ang i ng (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr C TK111, 112, 113, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua ang i ng + i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT: N TK611(6112): Gi mua ca hng ang i ng (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 113, 311, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua ang i ng Khi hng v nhp kho, k ton s khng phn nh m i n cui k sau khi kim k thc t tr gi hng mua ang i ng mi tin hnh ghi s. - Trng hp hng mua nhp kho nhng cui thng doanh nghip vn cha nhn c ho n, k ton s tin hnh ghi s theo gi tm tnh:

22

N TK611(6112): Tr gi hng ho nhp kho theo gi tm tnh C TK331: S tin mua hng theo gi tm tnh Khi nhn c ho n mua hng, k ton s tin hnh iu chnh gi tm tnh theo gi thc t: + Nu gi ho n > gi tm tnh, ghi bt ton b sung: N TK611(6112): Phn chnh lch gia gi tm tnh < gi mua thc t ca hng ho nhp kho C TK331: S n phi tr ngi bn tng tng ng + Nu gi ho n < gi tm tnh, ghi bt ton m: N TK611(6112): (Phn chnh lch gia gi tm tnh > gi mua thc t ca hng ho nhp kho) C TK331: (S n phi tr ngi bn gim tng ng) i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr s ng thi ghi nhn thu GTGT u vo ca hng ho: N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca s hng ho nhp kho C TK331: S tin mua hng phi thanh ton tng ng - Trng hp mua hng khi nhp kho pht hin thiu hng th tu thuc vo tng nguyn nhn c th x l s hng thiu nh sau: + Nu xc nh c ngay nguyn nhn th s x l ngay: Nu hng thiu do hao ht t nhin (hao ht trong nh mc), ghi: N TK611(6112) "Hng nhp kho": Tr gi hng thc nhp kho (cha c thu GTGT) N TK611(6112) "Chi ph thu mua": Tr gi hng ho hao ht t nhin (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) Nu hng thiu do nguyn nhn khch quan, ghi: N TK611(6112): Tr gi hng thc nhp kho (cha c thu GTGT) N TK811: Tr gi hng thiu do nguyn nhn khch quan (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) Nu hng thiu do bn bn gi thiu: N TK611(6112): Tr gi hng thc nhp kho (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca hng thc nhp N TK331: Tr gi hng gi thiu c tr vo n phi tr ngi bn (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) Nu hng thiu do li ca cn b nghip v ca doanh nghip th s x l bt bi thng: N TK611(6112): Tr gi hng thc nhp kho (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca hng thc nhp

23

N TK138(1388), 111: Tng s tin hng c nhn phi bi thng tng ng vi s hng thiu (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) + Nu hng thiu cha xc nh r nguyn nhn, ang ch x l, cn c vo Phiu nhp kho v Bin bn kim nhn, k ton ghi: N TK611(6112): Tr gi hng thc nhp kho (cha c thu GTGT) N TK138(1381): Tr gi hng thiu cha r nguyn nhn (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) Khi nhn c quyt nh x l s hng thiu, tu thuc vo tng tnh hung x l c th, k ton s tin hnh ghi s nh sau: Nu hng thiu do hao ht trong nh mc hoc do nguyn nhn khch quan: N TK611(6112)"Chi ph thu mua": Tr gi hng hao ht t nhin N TK811: Tr gi hng thiu do nguyn nhn khch quan C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l Nu hng thiu do bn bn gi thiu v bn bn giao b sung : N TK611(6112): Tr gi hng thiu bn bn giao b sung C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l Nu hng thiu do bn bn gi thiu nhng bn bn khng giao b sung th s ghi gim cho s tin hng phi tr: N TK331: S n phi tr gim tng ng vi s hng thiu C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l (cha c thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng Nu hng thiu do c nhn lm mt phi bi thng: N TK138(1388), 111: Tr gi hng thiu c nhn phi bi thng C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l (cha c thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng vi s hng thiu Nu hng thiu khng xc nh c nguyn nhn: N TK811: Tr gi hng thiu khng xc nh c nguyn nhn C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l (cha c thu GTGT) C TK133(1331): Thu GTGT tng ng vi s hng thiu (nu khng c khu tr) - Trng hp hng mua khi nhp kho pht hin tha: + Nu hng tha xc nh ngay c nguyn nhn th cn c vo nguyn nhn c th, k ton s tin hnh x l ngay. C th: Nu hng tha c xc nh ngay l do di tha t nhin th s hng tha s c x l ghi tng thu nhp khc, k ton ghi: N TK611(6112): Tr gi hng thc t nhp kho (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (theo ho n) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) 24

C TK711: Tr gi hng tha do di tha t nhin Nu hng tha do bn bn giao tha v doanh nghip ng mua tip s hng tha ny, k ton ghi: N TK611(6112): Tr gi hng thc nhp (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo tng ng C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng thc nhn Cn nu doanh nghip quyt nh tr li s hng tha ny v bn bn ang nh doanh nghip gi h th tr gi hng tha s c theo di trn TK002 - Vt t, hng ho nhn gi h, nhn gia cng. + Nu hng tha cha r nguyn nhn v doanh nghip quyt nh nhp kho ton b s hng, k ton s phn nh nh sau: N TK611(6112): Tr gi hng thc t nhp kho (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca s hng ho tnh theo ho n C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng ho (theo ho n) C TK338(3381): Tr gi hng tha ch x l Khi c quyt nh x l hng tha, tu theo tng tnh hung x l c th, k ton tin hnh ghi s theo mt trong cc bt ton sau: Nu hng tha do di tha t nhin hay hng tha khng xc nh c nguyn nhn s x l ghi tng thu nhp bt thng: N TK338(3381): Tr gi hng tha x l C TK711: Tr gi hng tha ghi tng thu nhp bt thng Nu hng tha tr li cho ngi bn, k ton ghi: N TK338(3381): Tr gi hng tha x l C TK611(6112): Tr gi hng tha xut tr li cho ngi bn Nu bn bn ang nh doanh nghip gi h s hng ny th k ton s ng thi ghi: N TK002 - Tr gi hng tha gi h ngi bn. n khi xut tr cho ngi bn, k ton s ghi C TK002. Nu doanh nghip ng mua tip s hng tha: N TK338(3381): Tr gi hng tha doanh nghip mua li (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr tng ng C cc TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng tha doanh nghip mua li Nu doanh nghip ch nhp kho s hng ho theo ho n, k ton s ch ghi tng hng ho theo s thc nhp. S hng tha cn li coi nh doanh nghip gi h cho ngi bn, k ton ghi: N TK002: Tr gi hng tha ch x l (khng bao gm thu GTGT) Khi x l s hng tha , k ton ghi: C TK002: Tr gi hng tha x l (khng bao gm thu GTGT) - Trng hp hng mua c gi bn thng khng qua kho + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK611(6112): Tr gi hng mua gi bn thng khng qua kho (cha c thu GTGT) 25

N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK611(6112): Tr gi hng mua gi bn thng khng qua kho (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua - Trng hp hng mua c chuyn bn thng cho khch hng (giao tay ba) th cng nh phng php k khai thng xuyn, ng thi vi vic ghi nhn doanh thu, k ton cng phi phn nh ngay tr gi vn ca hng chuyn giao: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK632: Tr gi hng mua giao bn trc tip cho khch hng (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng chu thu GTGT: N TK632: Tr gi hng mua giao bn trc tip cho khch hng (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua - Trng hp doanh nghip c hng chit khu thng mi do mua hng vi s lng ln: + Nu chit khu thng mi c phn nh trn ho n th s c ghi nhn ngay khi nhp hng. + Nu chit khu thng mi khng c phn nh trn ho n th khi c hng chit khu, k ton ghi: N TK111, 112, 331...: Khon chit khu thng mi c thanh ton hoc c chp nhn gim n C TK611(6112): Chit khu thng mi c hng ghi gim tr gi hng mua C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng - Trng hp hng mua km phm cht, sai quy cch, khng m bo nh hp ng, doanh nghip xut tr li cho ngi bn hoc c gim gi khi mua hng, k ton ghi: N TK111, 112, 138(1388), 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua tr li hoc khon gim gi hng mua c hng C TK611(6112): Tr gi hng mua tr li hay tr gi hng mua gim tng ng vi khon gim gi c hng C TK133(1331): Thu GTGT u vo gim tng ng - Khi thanh ton tin mua hng th phng php hch ton v c bn ging nh phng php k khai thng xuyn: + Nu khng c hng chit khu thanh ton, k ton ghi: N TK331: S tin mua hng thanh ton cho ngi bn C TK111, 112, 113, 311...: S tin xut tr cho ngi bn tng ng

26

+ Nu doanh nghip thanh ton cng n trong thi hn c hng chit khu th s chit khu thanh ton c hng s c tr vo s tin phi tr v ghi tng thu nhp hot ng ti chnh, k ton ghi: N TK331: Tng s tin hng n ngi bn doanh nghip thc phi tr C TK515: S chit khu thanh ton c hng (= lng cng n mua hng thc phi tr x t l % chit khu) C TK111, 112, 113, 311...: Tng s tin doanh nghip thc xut tr cho ngi bn Trng hp sau khi doanh nghip thanh ton xong tin hng mi c hng chit khu thanh ton th s chit khu thanh ton c hng s c ghi nhn nh sau: N TK111, 112, 138(1388): S tin chit khu thu t ngi bn hoc c ngi bn chp nhn C TK515: S chit khu thanh ton c hng + Nu thanh ton bng hng (hng i hng) th theo phng php KKK k ton ch ghi nhn ngay doanh thu ca hng xut em i trao i: N TK331: Tng gi thanh ton ca hng em i trao i C TK511(5111): Doanh thu ca s hng em i trao i (cha k thu GTGT u ra) C TK3331(33311): Thu GTGT u ra phi np tng ng Cn nghip v ghi nhn tr gi vn ca hng xut em i trao i s c ghi nhn vo cui k hch ton sau khi kim k thc t hng tn kho. + Nu doanh nghip t trc tin mua hng, k ton ghi: N TK331: S tin mua hng t trc cho ngi bn C TK111, 112, 311,...: S tin xut t trc cho ngi bn Khi ngi bn chuyn hng n cho doanh nghip, hng c nhp kho, k ton ghi: N TK611(6112): Tr gi mua ca s hng thc nhp N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr C TK331: Tng gi thanh ton ca hng ho <3> Cui k kinh doanh, cn c vo kt qu kim k, k ton xc nh tr gi hng ho cn li cha tiu th: N TK156: Tr gi hng ho tn kho, tn quy cui k N TK157: Tr gi vn hng ang gi bn, k gi, i l c xc nh cha tiu th cui k N TK151: Tr gi hng mua ang i ng cha v nhp kho vo cui k C TK611(6112): Tr gi hng ho cn li cha tiu th vo cui k T , xc nh tr gi vn hng xut bn v xut gi bn trong k: N TK632: Tr gi vn hng xut trong k C TK611(6112): Tr gi hng xut trong k *) Lu : Trong trng hp doanh nghip thng mi c hot ng kinh doanh phc tp, c gia cng, ch bin, xut nhp kho lin tc th phng php kim k nh k kh kim sot hng tn kho, d sai lm trong tnh ton hng xut kho vo cui k nn thng t c s dng.

27

1.1.3. K ton nghip v mua hng nhp khu 1.1.3.1. Hch ton nghip v mua hng nhp khu theo phng php k khai thng xuyn a. Phng php hch ton nghip v nhp khu trc tip Chng t k ton s dng phc v cho qu trnh hch ton nghip v nhp khu trc tip, k ton s dng cc chng t sau: - B chng t thanh ton, gm: + Hp ng nhp khu hng ho (Contract) + Ho n thng mi (Commercial Invoice) + Vn ti n (Bill of lading - B/L) hoc (Bill of air - B/A) + n bo him (Insurance policy) + Giy chng nhn phm cht (Certificate of quality) do Vinacontrol cp + Bng k ng gi bao b (Packing List) + Giy chng nhn xut x hng ho (Certificate of Original) + Giy chng nhn kim dch i vi hng nng sn, thc phm + Hi phiu Hoc cc ti liu khc km theo nh: Bin bn quyt ton vi tu, Bin bn h hng, tn tht... - Ngoi b chng t thanh ton, cn c cc chng t khc nh: + Thng bo thu ca Hi quan + Bin lai thu thu + T khai hi quan + Phiu nhp kho + Cc chng t thanh ton + ... Ti khon k ton s dng hch ton nghip v nhp khu hng ho trc tip trong cc doanh nghip thng mi kinh doanh xut - nhp khu, hch ton hng tn kho theo phng php KKTX, k ton s dng cc ti khon ch yu sau: - Cc ti khon 156, 151, 133(1331) ... phn nh tr gi hng nhp khu. Cc ti khon ny c ni dung phn nh ging cc doanh nghip thng mi ni a trnh by phn trc. - Ngoi ra, hch ton nghip v nhp khu hng ho trc tip, k ton cn s dng cc ti khon: 333(3333), 144, 007, 413... vi ni dung phn nh c th ca cc ti khon ny nh sau: + Ti khon 3333 "Thu xut, nhp khu": Ti khon ny dng phn nh tnh hnh xc nh v np thu xut, nhp khu. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 3333 nh sau: 28

Bn N: Phn nh s thu xut, nhp khu np vo Ngn sch Nh nc. Bn C: Phn nh s thu xut, nhp khu phi np vo Ngn sch Nh nc. S d C: Phn nh s thu xut, nhp khu cn phi np vo Ngn sch Nh nc. S d N (nu c): Phn nh s thu xut, nhp khu np tha vo Ngn sch Nh nc. + Ti khon 144"Th chp, k cc, k qu ngn hn": Ti khon ny dng phn nh tnh hnh v s bin ng ca cc loi ti sn em th chp, k cc, k qu ngn hn. Trong k ton hot ng nhp khu, ti khon 144 c s dng phn nh s tin em k qu khi m L/C. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 144 trong trng hp ny nh sau: Bn N: Phn nh s tin k qu khi m L/C theo t gi thc t giao dch hoc t gi thc t bnh qun. Bn C: Phn nh s tin k qu khi m L/C dng thanh ton theo t gi ang ghi s. S d N: Phn nh s tin k qu hin cn. Do trong hot ng nhp khu hng ho, ng tin c s dng trong thanh ton l ng ngoi t, trong khi ng tin ghi s l ng Ngn hng Nh nc Vit Nam. Do , phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam cn c vo t gi giao dch thc t hoc t gi bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im pht sinh nghip v kinh t. ng thi, doanh nghip phi phn nh chi tit s pht sinh lin quan n ngoi t trn TK007 "Ngoi t cc loi" theo tng loi nguyn t, vi kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 007 nh sau: Bn N: Phn nh s ngoi t thu vo theo nguyn t. Bn C: Phn nh s ngoi t chi ra theo nguyn t. S d N: Phn nh s ngoi t hin cn theo nguyn t. * Lu v nguyn tc ghi nhn cc nghip v kinh t pht sinh bng ngoi t trong cc doanh nghip thng mi (theo chun mc k ton s 10): - Tt c cc nghip v kinh t pht sinh bng ngoi t th mt mt phi theo di chi tit theo tng nguyn t, mt khc phi quy i ra tin Ngn hng Nh nc Vit Nam theo t gi thc t giao dch hoc t gi thc t bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im pht sinh nghip v kinh t ghi s k ton. C th: + i vi cc ti khon phn nh doanh thu, chi ph, hng tn kho, TSC v bn N ca cc ti khon vn bng tin... th phn nh theo t gi thc t giao dch hoc t gi thc t bnh qun do lin ngn hng Nh nc Vit Nam cng b. + i vi bn C ca cc ti khon vn bng tin c ghi theo t gi ang phn nh trn s k ton (c tnh theo 1 trong 4 phng php: t gi ch danh, t gi bnh qun, t gi nhp trc - xut trc, t gi nhp sau - xut trc). + i vi bn N ca cc ti khon n phi thu hoc bn C ca cc ti khon n phi tr c ghi theo t gi thc t giao dch hoc t gi thc t bnh qun do lin ngn hng Nh nc Vit Nam cng b. + i vi bn C ca cc ti khon n phi thu hoc bn N ca cc ti khon n phi tr c ghi theo t gi ang phn nh trn s k ton.

29

+ Cui nm ti chnh, s d ca cc ti khon phn nh cc khon mc tin t c gc ngoi t phi c nh gi li theo t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b vo thi im lp Bng cn i k ton cui nm ti chnh, s dng ti khon 413"Chnh lch t gi hi oi". Nh vy, i vi nghip v nhp khu trc tip, ti khon 413"Chnh lch t gi hi oi" ch c s dng nh gi li s d ca ti khon 331"Phi tr cho ngi bn" cui nm ti chnh, trng hp doanh nghip thng mi nhp khu hng ho cha tr tin. - Ton b chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k i vi cc doanh nghip thng mi c ghi nhn ngay vo doanh thu hoc chi ph ti chnh ca doanh nghip; cn khon chnh lch t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t cui nm ti chnh th sau khi phn nh trn ti khon 413 cng c kt chuyn vo doanh thu hoc chi ph ti chnh ca doanh nghip. Trnh t hch ton - Nu doanh nghip p dng phng thc thanh ton bng th tn dng th sau khi k hp ng nhp khu vi nc ngoi, doanh nghip phi chuyn tin k qu m L/C. S tin k qu do ngn hng quy c tu theo s tn nhim ca doanh nghip i vi ngn hng, c th t 30% n 100% tr gi l hng nhp khu. Khi nhn c giy bo ca ngn hng thng bo v s tin chuyn k qu, k ton ghi: N TK144: S tin k qu theo t gi thc t C TK112(1122): S ngoi t dng k qu ti ngn hng theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Khon chnh lch t gi pht sinh ng thi ghi: C TK007: S nguyn t s dng k qu Nu n v nhp khu khng c ngoi t chuyn khon, phi vay ngn hng k qu, k ton ghi: N TK144: S tin k qu theo t gi thc t C TK311: S ngoi t vay dng k qu ti ngn hng theo t gi thc t - Khi hng ho c xc nh hon thnh nhp khu, cn c vo t khai hng nhp khu v cc chng t ngn hng c lin quan, k ton s phn nh tr gi hng nhp khu nh sau: N TK151: Tr gi ca hng nhp khu ang i ng theo t gi thc t C TK144: S tin k qu thanh ton theo t gi ghi s C TK331: S tin hng nhp khu cn n ngi bn theo t gi thc t C TK1112, 1122...: S ngoi t thanh ton trc tip cho ngi xut khu theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Khon chnh lch t gi pht sinh Khi s dng ngoi t thanh ton b sung tin hng, k ton s ng thi ghi bt ton: C TK007: S nguyn t s dng thanh ton tin hng nhp khu - ng thi, cn c vo thng bo thu ca Hi quan, k ton phn nh cc khon thu phi np ca hng nhp khu nh sau: + Thu nhp khu phi np:

30

N TK151: Thu nhp khu phi np tnh vo tr gi thc t ca hng nhp khu C TK333(3333 - Thu nhp khu): S thu nhp khu phi np ca hng nhp khu + Thu GTGT ca hng nhp khu phi np: Nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton hch ton nh sau: N TK133(1331): Thu GTGT ca hng nhp khu c khu tr C TK333(33312): S thu GTGT phi np ca hng nhp khu Nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip, k ton ghi: N TK151: Thu GTGT phi np tnh vo tr gi thc t ca hng nhp khu C TK333(33312): S thu GTGT phi np ca hng nhp khu + Trng hp hng ho nhp khu thuc i tng chu thu tiu th c bit, k ton phn nh s thu TTB phi np ca hng nhp khu nh sau: N TK151: Thu TTB phi np tnh vo tr gi thc t ca hng nhp khu C TK333(3332): S thu TTB phi np ca hng nhp khu - Khi np thu nhp khu, thu GTGT, thu TTB ca hng nhp khu, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK333 (3333, 33312, 3332): S thu nhp khu, thu GTGT, thu TTB ca hng nhp khu np C TK1111, 1121...: S tin chi np thu - Khi chuyn hng nhp khu v nhp kho, k ton phi tin hnh kim nhn hng theo thc t v ch lp Phiu nhp kho s hng ho thc nhn tiu chun theo tho thun trong hp ng. Nu c s chnh lch gia s thc nhn v s ghi trn ho n thng mi, trn vn n th doanh nghip phi lp bin bn thun tin cho vic x l v sau. V phng din k ton, k ton cng s s dng cc ti khon 138(1381) v 338(3381) theo di tr gi hng nhp khu tha, thiu ang ch x l tng t nh nghip v mua hng trong nc. V d: Trng hp hng nhp khu chuyn v nhp kho , cn c vo Phiu nhp kho, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho C TK151: Tr gi hng nhp khu chuyn v nhp kho - Nu hng nhp khu c gi thng i bn, k ton ghi: N TK157: Tr gi hng gi bn C TK151: Tr gi hng nhp khu gi bn ngay - Nu hng nhp khu c bn ngay ti bn cng, cn c vo ho n GTGT v cc chng t thanh ton, k ton ghi nhn doanh thu ca hng bn: N TK1111, 1121, 131: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5111): Doanh thu bn hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca hng bn ng thi, k ton tin hnh phn nh tr gi vn ca s hng nhp khu bn ngay ti cng theo bt ton: N TK632: Tr gi vn ca hng bn C TK151: Tr gi hng nhp khu bn ngay ti cng 31

- Nu trong qu trnh nhp khu hng ho c pht sinh chi ph m theo hp ng doanh nghip phi chu, cn c vo cc chng t lin quan, k ton s phn nh nh sau: + Nu chi ph c chi bng ni t, k ton ghi: N TK156(1562): Ghi tng chi ph thu mua hng nhp khu N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK1111, 1121: Tng gi thanh ton + Nu chi ph c chi bng ngoi t, k ton ghi: N TK156(1562): Ghi tng chi ph thu mua hng nhp khu theo t gi thc t N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK1112, 1122: S ngoi t chi tr theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Khon chnh lch t gi pht sinh ng thi, k ton ghi: C TK007: S nguyn t chi b. Phng php hch ton nghip v nhp khu u thc Chng t k ton s dng Theo ch hin hnh, bn u thc nhp khu giao quyn nhp khu hng ho cho bn nhn u thc trn c s hp ng u thc nhp khu hng ho. Bn nhn u thc nhp khu thc hin dch v nhn u thc nhp khu hng ho, chu trch nhim k khai v np cc loi thu ca hng nhp khu v lu gi cc chng t lin quan n l hng nhp khu nh: Hp ng u thc nhp khu, Hp ng nhp khu hng ho k vi nc ngoi, Ho n thng mi (Invoice) do ngi bn (nc ngoi) xut, T khai hi quan hng nhp khu v Bin lai thu GTGT hng nhp khu. Khi xut tr hng nhp khu cho ch hng, bn nhn u thc nhp khu phi lp Ho n GTGT (ngoi ho n GTGT i vi hoa hng u thc) trong ghi r tng gi thanh ton phi thu bn u thc, bao gm gi mua (theo Ho n thngmi), s thu nhp khu, thu tiu th c bit v thu gi tr gia tng ca hng nhp khu (theo thng bo thu ca c quan Hi quan). Ho n ny lm c s tnh thu u vo ca bn giao u thc. Trng hp bn nhn u thc cha np thu gi tr gia tng khu nhp khu, khi xut tr hng nhp u thc, bn nhn u thc nhp khu phi lp Phiu xut kho kim vn chuyn ni b km theo lnh iu ng ni b lm chng t lu thng hng ho trn th trng. Sau khi np thu gi tr gia tng khu nhp khu, bn nhn u thc mi lp Ho n GTGT giao cho bn u thc. Phng php hch ton ti bn giao u thc nhp khu + Ti khon k ton s dng hch ton nghip v nhp khu u thc, k ton ti n v giao u thc nhp khu s dng cc ti khon c bn sau: - Ti khon 331 (chi tit tng n v nhn u thc) theo di tnh hnh thanh ton vi n v nhn u thc. - Cc ti khon 151, 156, 133(1331) ... theo di tr gi thc t v khon thu GTGT c khu tr ca hng nhp khu u thc.

32

- ng thi, hch ton ngoi t, bn giao u thc cng s dng cc ti khon: 1112, 1122, 007, 515, 635, 413... tng t cc doanh nghip nhp khu trc tip. + Trnh t hch ton - Khi tr trc mt khon tin u thc mua hng theo hp ng u thc nhp khu cho n v nhn u thc nhp khu, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK331 (chi tit n v nhn u thc): Khon ng trc theo t gi thc t C TK1112, 1122: S tin chuyn cho n v nhn u thc theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi ghi gim s nguyn t chuyn giao: C TK007: S nguyn t xut dng - Khi nhn hng u thc nhp khu do bn nhn u thc giao tr: + Nu n v nhn u thc np h thu GTGT ca hng nhp khu th khi chuyn tr hng, bn nhn u thc s lp ho n GTGT, cn c vo ho n v cc chng t lin quan, k ton s phn nh cc bt ton sau: Phn nh tr gi hng nhp khu: N TK151: Tr gi hng nhp khu theo t gi thc t (nu bn giao ti ga, bn cng) N TK156(1561): Tr gi hng nhp khu theo t gi thc t (nu bn giao ti kho ca doanh nghip) C TK331(chi tit n v nhn u thc): Khu tr s tin hng ng trc theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh Phn nh cc khon thu ca hng nhp khu u thc: Nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK151, 156: Ghi tng tr gi hng nhp khu v khon thu nhp khu v thu TTB phi np N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca hng nhp khu C TK331(chi tit n v nhn u thc): S tin thu ca hng nhp khu u thc phi tr cho bn nhn u thc Cn nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip, k ton ghi: N TK151, 156: Ghi tng tr gi hng nhp khu v cc khon thu phi np C TK331(chi tit n v nhn u thc): S tin thu ca hng nhp khu u thc phi tr cho bn nhn u thc + Trng hp n v nhn u thc cha np h thu GTGT th khi xut tr hng ho, n v nhn u thc ch lp Phiu xut kho kim vn chuyn ni b. Cn c vo chng t ny v cc chng t lin quan, k ton phn nh tr gi hng nhp khu u thc nhn nh bt ton trn v xc nh cc khon thu phi np nh sau: N TK151, 156: Ghi tng tr gi hng nhp khu v cc khon thu phi np C TK331(chi tit n v nhn u thc): S tin thu ca hng nhp khu u thc phi tr cho bn nhn u thc

33

Sau khi np xong thu GTGT, n v nhn u thc nhp khu s lp ho n GTGT v chuyn n cho n v u thc. Cn c vo , nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton s tin hnh khu tr thu GTGT ca hng nhp khu nh sau: N TK1331: Thu GTGT c khu tr ca hng nhp khu C TK151, 156, 157: Ghi gim tr gi hng nhp khu (nu hng cha tiu th) C TK632: Ghi gim tr gi vn ca hng nhp khu xut bn Nu n v nhn u thc lm th tc k khai thu nhng n v u thc t np cc khon thu vo NSNN th khi np thu vo Ngn sch, k ton ghi: N TK331 (chi tit n v nhn u thc): Ghi gim cng n phi tr cho n v nhn u thc v s tin thu np C TK111, 112: S tin chi np thu Phn nh khon hoa hng u thc nhp khu phi tr cho n v nhn u thc, cn c vo ho n GTGT v hoa hng u thc nhp khu do bn nhn u thc chuyn n: N TK156(1562): S hoa hng u thc nhp khu theo t gi thc t (cha k thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT tnh trn hoa hng u thc nhp khu C TK331(chi tit n v nhn u thc): S hoa hng u thc nhp khu phi tr Phn nh s tin phi tr cho n v nhn u thc v cc khon chi ph chi h (chi gim nh, bc xp, vn chuyn, bn giao ...): N TK156(1562): Chi ph lin quan n hng nhp khu u thc (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): S thu GTGT c khu tr (nu c) C TK331(chi tit n v nhn u thc): S phi tr cho n v nhn u thc v cc khon chi h - Khi tr tin cho n v nhn u thc nhp khu v s tin hng cn li, tin thu nhp khu, tin thu GTGT, thu TTB (nu nh n v nhn u thc np h vo NSNN), hoa hng u thc nhp khu v cc khon chi h, cn c vo cc chng t lin quan, k ton tin hnh phn nh nh sau: + Nu cng n phi tr bng ngoi t, k ton ghi: N TK331(chi tit n v nhn u thc): S cng n ngoi t thanh ton theo t gi ghi s C TK111(1112), 112(1122): S ngoi t chi tr theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Khon chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi, k ton ghi: C TK007: S nguyn t chi tr + Nu cng n phi tr bng tin Vit Nam, k ton ghi: N TK331(chi tit n v nhn u thc): S cng n tin VND thanh ton C TK111, 112, 311...: S tin VND chi tr Phng php hch ton ti bn nhn u thc nhp khu + Ti khon k ton s dng

34

i vi nghip v nhp khu u thc, bn nhn u thc l bn c trch nhim thc hin ng theo c 2 hp ng: - Hp ng u thc nhp khu c k kt vi bn giao u thc. Theo hp ng ny, bn nhn u thc c trch nhim nhn tin ca bn giao u thc trc tip nhp khu hng ho, sau chuyn giao hng ho cho bn giao u thc v nhn tin hoa hng nhp khu u thc. - Hp ng mua - bn ngoi thng c k kt vi bn xut khu nc ngoi. Theo hp ng ny, bn nhn u thc nhp khu c trch nhim hon thnh mi th tc nhp khu hng ho, k khai thu ca s hng nhp khu, qun l s hng nhp khu, ng thi c trch nhim thanh ton tin hng nhp khu vi nh xut khu nc ngoi. V vy, phn nh nghip v nhp khu u thc, k ton ti n v nhn u thc s s dng mt s ti khon c bn sau: - Ti khon 131 (chi tit n v giao u thc) theo di tnh hnh thanh ton tin hng, tin thu ca hng nhp khu u thc, tin hoa hng u thc nhp khu v cc khon chi h vi bn giao u thc. - Cc ti khon 151, 156 theo di tr gi hng nhp khu u thc. - Ti khon 333(3333, 33312, 3332) theo di cc khon thu ca hng nhp khu n v chu trch nhim k khai v np h cho bn giao u thc nhp khu. - Ti khon 331 (chi tit n v xut khu) theo di tnh hnh thanh ton tin hng vi n v xut khu nc ngoi. - ng thi, hch ton ngoi t, ti n v nhn u thc cng s dng mt s ti khon nh: 1112, 1122, 144, 007, 515, 635... + Trnh t hch ton - Khi nhn tin ng trc v tin hng nhp khu ca bn giao u thc, k ton ghi: N TK1112, 1122...: S ngoi t nhn theo t gi thc t C TK131 (chi tit n v giao u thc): S tin hng bn giao u thc ng trc theo t gi thc t ng thi ghi tng s nguyn t nhn: N TK007: S nguyn t nhn - Khi chuyn tin k qu m L/C (nu thanh ton bng phng thc tn dng chng t), k ton ghi: N TK144: S tin k qu theo t gi thc t C TK1112, 1122...: S ngoi t dng k qu theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi, ghi gim s nguyn t chuyn i k qu: C TK007: S nguyn t xut dng - Khi hng nhp khu v n cng, hon thnh cc th tc nhp khu, k ton ti n v nhn u thc s tin hnh theo di tr gi hng nhp khu u thc, s dng ti khon 151 "Hng mua ang i ng", k ton ghi: N TK151: Tr gi hng nhp khu u thc theo t gi thc t C TK144: S tin k qu dng thanh ton theo t gi ghi s

35

C TK331(chi tit n v xut khu): S tin hng cn n ngi xut khu theo t gi thc t C TK1112, 1122: S ngoi t thanh ton trc tip theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh Trng hp hng nhp khu u thc c bn giao cho n v giao u thc ngay ti cng, k ton phn nh nh sau: N TK131 (chi tit n v giao u thc): B tr s tin hng nhn trc theo t gi ghi s C TK144: S tin k qu dng thanh ton theo t gi ghi s C TK331(chi tit n v xut khu): S tin hng cn n ngi xut khu theo t gi thc t C TK1112, 1122: S ngoi t thanh ton trc tip theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh - Khi nhn c thng bo thu ca Hi quan, k ton xc nh cc khon thu ca hng nhp khu u thc phi np h cho bn giao u thc, k ton ghi: N TK151: Ghi tng tr gi hng nhp khu u thc v cc khon thu phi np C TK333(3333, 33312, 3332): S thu nhp khu, thu GTGT, thu TTB ca hng nhp khu phi np h cho bn giao u thc Trng hp hng nhp khu u thc c bn giao cho n v giao u thc ngay ti cng, k ton phn nh cc khon thu phi np ca hng nhp khu u thc nh sau: N TK131(chi tit n v giao u thc): S cng n phi thu bn giao u thc v cc khon thu ca hng nhp khu u thc phi chi h C TK333(3333, 33312, 3332): S thu nhp khu, thu GTGT, thu TTB ca hng nhp khu phi np h cho bn giao u thc - Khi np h thu nhp khu, thu GTGT, thu TTB ca hng nhp khu u thc vo NSNN, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK333(3333, 33312, 3332): S thu ca hng nhp khu u thc np C TK111, 112...: S tin chi np thu Trng hp n v nhn u thc lm th tc k khai thu ca hng nhp khu u thc nhng n v giao u thc t np cc khon thu ny vo NSNN, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK333(3333, 33312, 3332): S thu ca hng nhp khu u thc np C TK131(chi tit n v giao u thc): Ghi gim s cng n phi thu bn giao u thc v s tin thu ca hng nhp khu u thc - Khi chuyn giao hng cho bn giao u thc nhp khu, cn c vo ho n GTGT xut tr hng v cc chng t lin quan, k ton phn nh cc bt ton sau: + Phn nh tr gi hng nhp khu u thc bn giao: N TK131 (chi tit n v giao u thc): B tr s tin hng nhn trc theo t gi ghi s C TK151: Tr gi hng nhp khu u thc chuyn giao (nu khng qua nhp kho) 36

C TK156: Tr gi hng nhp khu u thc xut kho chuyn giao C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh + Phn nh cng n phi thu bn giao u thc v s tin thu phi np h ca hng nhp khu u thc: N TK131 (chi tit n v giao u thc): Cng n tin thu ca hng nhp khu u thc phi thu C TK151: Tr gi hng nhp khu u thc chuyn giao (nu khng qua nhp kho) C TK156: Tr gi hng nhp khu u thc xut kho chuyn giao Trng hp xut tr hng cho bn giao u thc nhp khu nhng cha np thu GTGT, cn c vo Phiu xut kho kim vn chuyn ni b, k ton ti n v nhn u thc cng ghi nhn cc bt ton trn. Sau khi np thu GTGT khu nhp khu cho hng ho nhp khu u thc, n v nhn u thc nhp khu phi lp ho n GTGT gi cho n v giao u thc. - Khi c bn giao u thc thanh ton hoc chp nhn khon hoa hng nhp khu u thc, cn c vo ho n GTGT v cc chng t lin quan khc, k ton s tin hnh ghi nhn doanh thu cung cp dch v ca n v nh sau: N TK111, 112, 131(chi tit n v giao u thc): S hoa hng u thc nhp khu c thanh ton hoc c chp nhn C TK511(5113): Hoa hng nhp khu u thc c hng theo t gi thc t (cha c thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT ca s hoa hng u thc phi np - i vi trng hp pht sinh cc khon chi ph lin quan n hng nhp khu u thc nh: chi ph thu khi bi, chi ph gim nh, bc xp, vn chuyn...: + Nu trong hp ng quy nh bn u thc chu m bn nhn u thc chi h th k ton ti bn nhn u thc s phn nh khon chi ph chi h ny nh sau: N TK131(chi tit n v giao u thc): Cng n phi thu bn giao u thc v chi ph chi h C TK111, 112...: S tin thanh ton + Nu trong hp ng quy nh do bn nhn u thc chu, k ton ghi: N TK641: Ghi tng chi ph bn hng N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton - Khi n v giao u thc nhp khu chuyn tr nt s tin hng nhp khu, tin thu nhp khu, thu GTGT, thu TTB ca hng nhp khu u thc (nu n v u thc nh np h vo NSNN) v cc khon chi h cho hot ng nhp khu u thc, hoa hng u thc nhp khu, cn c vo cc chng t lin quan, k ton tin hnh phn nh nh sau: + Nu cng n phi thu bng ngoi t, k ton ghi: N TK111(1112), 112(1122): S ngoi t nhn theo t gi thc t C TK131(chi tit n v giao u thc): S cng n ngoi t thu theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Khon chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi, ghi: N TK007: S nguyn t thu 37

+ Nu cng n phi thu bng tin Vit Nam, k ton ghi: N TK111, 112: S tin VND nhn C TK131(chi tit n v giao u thc): S cng n VND thu 1.1.3.2. Hch ton nghip v mua hng nhp khu theo phng php kim k nh k Trnh t hch ton nhp khu hng ho trong cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k cng c tin hnh tng t nh i vi cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn trnh by trn. Ch khc l, k ton s dng ti khon 611(6112 - Mua hng ho) phn nh tr gi hng ho nhp khu trong k, cn cc ti khon hng tn kho (ti khon thuc nhm 15) ch c s dng phn nh tr gi hng ho tn u k v cui k. 1.2. K ton qu trnh bn hng 1.2.1. c im nghip v bn hng trong doanh nghip thng mi 1.2.1.1. Khi nim v nghip v bn hng Bn hng l khu cui cng trong qu trnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip thng mi, l qu trnh ngi bn chuyn giao quyn s hu hng ho cho ngi mua nhn quyn s hu v tin t hoc quyn i tin ngi mua. Nh vy, thng qua nghip v bn hng, gi tr v gi tr s dng ca hng ho c thc hin; vn ca doanh nghip thng mi c chuyn t hnh thi hin vt (hng ho) sang hnh thi gi tr (tin t), doanh nghip thu hi c vn b ra, b p c chi ph v c ngun tch lu m rng kinh doanh. V cng nh i vi hot ng mua hng, hot ng bn hng trong doanh nghip thng mi cng bao gm: bn hng trong nc (hay bn hng ni a) v bn hng xut khu (bn hng cho cc quc gia khc). 1.2.1.2. Cc phng thc bn hng trong doanh nghip thng mi a. i vi cc doanh nghip thng mi ni a Vic bn hng trong cc doanh nghip thng mi ni a c th thc hin theo hai phng thc: bn bun v bn l, c chi tit di nhiu hnh thc khc nhau (trc tip, chuyn hng...). C th: <1> Bn bun hng ho l hnh thc bn hng cho cc n v thng mi, cc doanh nghip sn xut.... c im ca hng ho bn bun l hng ho vn nm trong lnh vc lu thng, cha i vo lnh vc tiu dng, do vy, gi tr v gi tr s dng ca hng ho cha c thc hin. Hng bn bun thng c bn theo l hng hoc bn vi s lng ln. Gi bn bin ng tu thuc vo s lng hng bn v phng thc thanh ton. Trong bn bun thng bao gm hai phng thc: - Phng thc bn bun hng ho qua kho: Bn bun hng ho qua kho l phng thc bn bun hng ho m trong , hng bn phi c xut t kho bo qun ca doanh nghip. Bn bun hng ho qua kho c th thc hin di hai hnh thc: + Bn bun hng ho qua kho theo hnh thc giao hng trc tip: Theo hnh thc ny, bn mua c i din n kho ca doanh nghip thng mi nhn hng. Doanh nghip thng mi

38

xut kho hng ho giao trc tip cho i din bn mua. Sau khi i din bn mua nhn hng, thanh ton tin hoc chp nhn n, hng ho c xc nh l tiu th. + Bn bun hng ho qua kho theo hnh thc chuyn hng: Theo hnh thc ny, cn c vo hp ng kinh t k kt hoc theo n t hng, doanh nghip thng mi xut kho hng ho, dng phng tin vn ti ca mnh hoc i thu ngoi, chuyn hng n kho ca bn mua hoc mt a im no bn mua quy nh trong hp ng. Hng ho chuyn bn vn thuc quyn s hu ca doanh nghip thng mi. Ch khi no c bn mua kim nhn, thanh ton hoc chp nhn thanh ton th s hng chuyn giao mi c coi l tiu th, ngi bn mt quyn s hu v s hng giao. Chi ph vn chuyn do doanh nghip thng mi chu hay bn mua chu l do s tho thun t trc gia hai bn. Nu doanh nghi0pj thng mi chu chi ph vn chuyn, s c ghi vo chi ph bn hng. Nu bn mua chu chi ph vn chuyn, s phi thu tin ca bn mua. - Phng thc bn bun hng ho vn chuyn thng: Theo phng thc ny, doanh nghip thng mi sau khi mua hng, nhn hng mua, khng a v nhp kho m chuyn bn thng cho bn mua. Phng thc ny c th thc hin theo hai hnh thc: + Bn bun hng ho vn chuyn thng theo hnh thc giao hng trc tip (cn gi l hnh thc giao tay ba): Theo hnh thc ny, doanh nghip thng mi sau khi mua hng, giao trc tip cho i din ca bn mua ti kho ngi bn. Sau khi i din bn mua k nhn hng, bn mua thanh ton tin hng hoc chp nhn n, hng ho c xc nhn l tiu th. + Bn bun hng ho vn chuyn thng theo hnh thc chuyn hng: Theo hnh thc ny, doanh nghip thng mi sau khi mua hng, nhn hng mua, dng phng tin vn ti ca mnh hoc thu ngoi vn chuyn hng n giao cho bn mua a im c tho thun. Hng ho chuyn bn trong trng hp ny vn thuc quyn s hu ca doanh nghip thng mi. Khi nhn c tin ca bn mua thanh ton hoc giy bo ca bn mua nhn c hng v chp nhn thanh ton th hng ho chuyn i mi c xc nh l tiu th. <2> Bn l hng ho l phng thc bn hng trc tip cho ngi tiu dng hoc cc t chc kinh t hoc cc n v kinh t tp th mua v mang tnh cht tiu dng ni b. Bn hng theo phng thc ny c c im l hng ho ra khi lnh vc lu thng v i vo lnh vc tiu dng, gi tr v gi tr s dng ca hng ho c thc hin. Bn l thng bn n chic hoc bn vi s lng nh, gi bn thng n nh. Bn l c th thc hin di cc hnh thc sau: - Hnh thc bn l thu tin tp trung: Bn l thu tin tp trung l hnh thc bn hng m trong tch ri nghip v thu tin ca ngi mua v nghip v giao hng cho ngi mua. Mi quy hng c mt nhn vin thu tin lm nhim v thu tin ca khch, vit ho n hoc tch k cho khch khch n nhn hng quy hng do nhn vin bn hng giao. Ht ca (hoc ht ngy) bn hng, nhn vin bn hng cn c vo ho n v tch k giao hng cho khch hoc kim k hng ho tn quy xc nh s lng hng bn trong ngy, trong ca v lp bo co bn hng. Nhn vin thu tin lm giy np tin v np tin bn hng cho th qu. - Hnh thc bn l thu tin trc tip: Theo hnh thc ny, nhn vin bn hng trc tip thu tin ca khch v giao hng cho khch. Ht ca, ht ngy bn hng, nhn vin bn hng lm giy np tin v np tin cho th qu. ng thi, kim k hng ho tn quy xc nh s lng hng bn trong ca, trong ngy v lp bo co bn hng. - Hnh thc bn l t phc v (t chn): Theo hnh thc ny, khch hng t chn ly hng ho, mang n bn tnh tin tnh tin v thanh ton tin hng. Nhn vin thu tin kim hng, tnh tin, lp ho n bn hng v thu tin ca khch hng. Nhn vin bn hng c trch nhim 39

hng dn khch hng v bo qun hng ho quy (k) do mnh ph trch. Hnh thc ny c p dng ph bin cc siu th. - Hnh thc bn tr gp: Theo hnh thc ny, ngi mua c tr tin mua hng thnh nhiu ln. Doanh nghip thng mi, ngoi s tin thu theo gi bn thng thng cn thu thm ngi mua mt khon li do tr chm. i vi hnh thc ny, v thc cht, ngi bn ch mt quyn s hu khi ngi mua thanh ton ht tin hng. Tuy nhin,v mt hch ton, khi giao hng cho ngi mua, hng ho bn tr gp c coi l tiu th, bn bn ghi nhn doanh thu. - Hnh thc bn hng t ng: Bn hng t ng l hnh thc bn l hng ho m trong , cc doanh nghip thng mi s dng cc my bn hng t ng chuyn dng cho mt hoc mt vi loi hng ho no t cc ni cng cng. Khch hng sau khi b tin vo my, my s t ng y hng ra cho ngi mua. - Hnh thc gi i l bn hay k gi hng ho: Gi i l bn hay k gi hng ho l hnh thc bn hng m trong doanh nghip thng mi giao hng cho c s i l, k gi cc c s ny trc tip bn hng. Bn nhn lm i l, k gi s trc tip bn hng, thanh ton tin hng v c hng hoa hng i l. S hng chyn giao cho cc c s i l, k gi vn thuc quyn s hu ca doanh nghip thng mi cho n khi doanh nghip thng mi c c s i l, k gi thanh ton tin hay chp nhn thanh ton hoc thng bo v s hng bn c, doanh nghip mi mt quyn s hu v s hng ny. b. i vi cc doanh nghip thng mi kinh doanh xut - nhp khu Vic bn hng xut khu trong cc doanh nghip thng mi kinh doanh xut - nhp khu c th c tin hnh theo hai phng thc: xut khu trc tip v xut khu u thc. Trong : - Xut khu trc tip l phng thc kinh doanh m trong n v kinh doanh xut - nhp khu trc tip m phn, k kt hp ng xut khu vi nc ngoi; trc tip giao hng v thu tin hng. - Xut khu u thc l phng thc kinh doanh m trong n v kinh doanh xut - nhp khu khng trc tip xut khu hng ho v thu tin hng m phi thng qua mt n v xut nhp khu c uy tn thc hin hot ng xut khu cho mnh. 1.2.1.3. Phm vi v thi im xc nh hng bn a. Phm vi xc nh hng bn Theo quy nh hin hnh, hng ho c coi l hng bn trong doanh nghip thng mi phi tho mn cc iu kin sau: - Hng ho phi thng qua qu trnh mua, bn v thanh ton theo mt phng thc thanh ton nht nh. - Hng ho phi c chuyn quyn s hu t doanh nghip thng mi (bn bn) sang bn mua v doanh nghip thng mi thu c tin hay mt loi hng ho khc hoc c ngi mua chp nhn n. - Hng ho bn ra phi thuc din kinh doanh ca doanh nghip, do doanh nghip mua vo hoc gia cng, ch bin hay nhn vn gp, nhn cp pht, tng thng... Ngoi ra, cc trng hp sau cng c coi l hng bn: - Hng ho xut i ly hng ho khc, cn c gi l hng i lu hay hng i hng.

40

- Hng ho xut tr lng, tin thng cho cng nhn vin, thanh ton thu nhp cho cc bn tham gia lin doanh. - Hng ho xut lm qu biu tng, qung co, cho hng... - Hng ho xut dng cho cng tc qun l ca doanh nghip. - Hng ho hao ht, tn tht trong khu bn, theo hp ng bn mua chu. Trong , c th i vi nhng doanh nghip thng mi c kinh doanh xut- nhp khu hng ho th hng ho ch c coi l xut khu trong cc trng hp sau: - Hng xut bn cho cc thng nhn nc ngoi theo hp ng k kt. - Hng gi i trin lm sau bn thu bng ngoi t. - Hng bn cho du khch nc ngoi, cho Vit kiu, thu bng ngoi t. - Cc dch v sa cha, bo him tu bin, my bay cho nc ngoi thanh ton bng ngoi t. - Hng vin tr cho nc ngoi thng qua cc hip nh, ngh nh th do Nh nc k kt vi nc ngoi nhng c thc hin qua doanh nghip xut nhp khu. b. Thi im xc nh hng bn - Thi im chung xc nh hng ho hon thnh vic bn v ghi nhn doanh thu bn hng trong cc doanh nghip thg mi l thi im chuyn giao quyn s hu hng ho, tc l khi doanh nghip mt quyn s hu v hng ho v nm quyn s hu v tin t hoc quyn i tin ngi mua. - Thi im c th: Tu thuc vo tng phng thc bn hng m thi im xc nh hng bn c khc nhau. C th: + i vi cc doanh nghip thng mi ni a: Nu bn bun qua kho, bn bun vn chuyn thng theo hnh thc giao hng trc tip, thi im xc nh hng bn v ghi nhn doanh thu bn hng l thi im i din bn mua k nhn hng, thanh ton tin hoc chp nhn n. Nu bn bun qua kho, bn bun vn chuyn thng theo hnh thc chuyn hng, thi im xc nh hng bn v ghi nhn doanh thu bn hng l thi im thu c tin ca bn mua hoc bn mua xc nhn nhn c hng v chp nhn thanh ton. Nu bn l hng ho, thi im xc nh hng bn v ghi nhn doanh thu bn hng l thi im nhn c bo co bn hng ca nhn vin bn hng. Nu gi i l bn, k gi hng ho, thi im xc nh hng bn v ghi nhn doanh thu bn hng l thi im nhn c tin ca bn nhn i l, k gi hoc c chp nhn thanh ton. + i vi cc doanh nghip thng mi kinh doanh xut - nhp khu: Do c im ca hot ng kinh doanh xut - nhp khu nn hng ho c xc nh l hng xut khu khi hng ho c trao cho bn mua, hon thnh cc th tc Hi quan. Tuy nhin, tu theo phng thc giao nhn hng ho, thi im xc nh hng xut khu c khc nhau. C th: Nu hng vn chuyn bng ng bin, hng c coi l xut khu tnh ngay t thi im thuyn trng k vo vn n, hi quan k xc nhn mi th tc hi quan ri cng. 41

Nu hng vn chuyn bng ng st, hng c coi l xut khu tnh t ngy hng c giao ti ga ca khu theo xc nhn ca hi quan ca khu. Nu hng xut khu vn chuyn bng ng hng khng, hng xut khu c xc nhn t khi c trng my bay k vo vn n v hi quan sn bay k xc nhn hon thnh cc th tc hi quan. i vi hng a i hi ch trin lm, hng c coi l xut khu tnh t khi hon thnh th tc bn hng thu ngoi t.

1.2.1.4. Gi bn hng ho Gi bn hng ho trong cc doanh nghip thng mi l gi tho thun gia ngi mua v ngi bn, c ghi trn ho n hoc hp ng. Nguyn tc chung khi xy dng gi bn trong cc doanh nghip thng mi l phi bo m b p c gi vn, b p c chi ph bn hng v c hnh thnh li nhun cho doanh nghip. T nguyn tc , gi bn hng ho trong cc doanh nghip thng mi thng c xc nh theo cng thc sau: Gi bn = Gi mua thc t + Thng s thng mi Hoc: Gi bn = Gi mua thc t x (1 + % thng s thng mi) Trong , thng s thng mi dng b p chi ph bn hng v hnh thnh li nhun cho doanh nghip, c tnh theo t l % trn gi mua thc t ca hng bn. 1.2.1.5. Cc phng thc thu tin hng Vic thu tin bn hng trong cc doanh nghip thng mi c th thc hin bng nhiu phng thc khc nhau. C th: - i vi hot ng bn hng ni a (bn hng trong nc), c th thu tin bn hng theo hai phng thc: + Thu trc tip ngay bng tin mt, sc, cc loi tn phiu hoc bng chuyn khon qua ngn hng. + Thu tin chm (trong trng hp bn chu): Theo phng thc ny, khi bn bn giao hng cho ngi mua th ngi mua khng phi tr tin ngay m c th tr tin sau mt thi hn theo tho thun, gm: tr mt ln hoc tr thnh nhiu ln (trng hp bn hng tr gp). - i vi hot ng bn hng xut khu, tin hng c th c bn nhp khu nc ngoi thanh ton trc tip bng ngoi t hoc thng qua cc phng thc thanh ton quc t trnh by phn mua hng nhp khu (chng 1), hoc thanh ton bng hng ho... 1.2.1.6. Nhim v ca k ton nghip v bn hng K ton nghip v bn hng trong doanh nghip thng mi c cc nhim v c bn sau: - Ghi chp, phn nh kp thi, y v chnh xc tnh hnh bn hng ca doanh nghip trong k, c v gi tr v s lng hng bn trn tng s v trn tng mt hng, tng a im bn hng, tng phng thc bn hng.

42

- Tnh ton v phn nh chnh xc tng gi thanh ton ca hng bn ra, bao gm c doanh thu bn hng, thu gi tr gia tng u ra ca tng nhm mt hng, tng ho n, tng khch hng, tng n v trc thuc (theo cc ca hng, quy hng...). - Xc nh chnh xc gi mua thc t ca lng hng tiu th, ng thi phn b chi ph thu mua cho hng tiu th nhm xc nh kt qu bn hng. - Kim tra, n c tnh hnh thu hi v qun l tin hng, qun l khch n; theo di chi tit theo tng khch hng, l hng, s tin khch n, thi hn v tnh hnh tr n.... - Tp hp y , chnh xc, kp thi cc khon chi ph bn hng thc t pht sinh v kt chuyn (hay phn b) chi ph bn hng cho hng tiu th, lm cn c xc nh kt qu kinh doanh. - Cung cp thng tin cn thit v tnh hnh bn hng phc v cho vic ch o, iu hnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip. - Tham mu cho lnh o v cc gii php thc y qu trnh bn hng. 1.2.2. K ton nghip v bn hng trong nc 1.2.2.1. Chng t k ton s dng hch ton nghip v bn hng, k ton s dng cc chng t k ton sau: - Ho n GTGT (i vi doanh nghip np thu GTGT theo phng php khu tr) - Ho n bn hng (i vi doanh nghip np thu GTGT theo phng php trc tip hoc kinh doanh nhng mt hng khng thuc i tng chu thu GTGT) - Phiu xut kho hay Phiu xut kho kim vn chuyn ni b - Phiu xut kho hng gi bn i l - Bo co bn hng; Bng k bn l hng ho, dch v; Bng thanh ton hng i l (k gi) - Th quy hng; Giy np tin; Bng k nhn hng v thanh ton hng ngy - Cc Bin bn tha thiu hng, Bin bn gim gi hng bn, Bin bn hng bn b tr li - Phiu thu, giy bo C... - Cc chng t khc c lin quan 1.2.2.2. K ton nghip v bn hng trong nc cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn a. Ti khon k ton s dng i vi cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php KKTX, hch ton nghip v bn hng, k ton s dng cc ti khon sau: + Ti khon 511"Doanh thu bn hng v cung cp dch v" Ti khon ny dng phn nh tng doanh thu bn hng thc t, cc khon gim tr doanh thu v xc nh doanh thu thun trong k ca doanh nghip. Ni dung ghi chp ca ti khon 511 nh sau: Bn N: - Tp hp cc khon gim gi hng bn, chit khu thng mi, doanh thu hng bn b tr li pht sinh trong k 43

- S thu tiu th c bit, thu xut khu, thu GTGT tnh theo phng php trc tip phi np ca hng bn - Kt chuyn doanh thu thun v tiu th trong k Bn C: Phn nh tng s doanh thu tiu th trong k Ti khon 511 cui k khng c s d v gm 4 ti khon cp 2 nh sau: - Ti khon 5111 "Doanh thu bn hng ho": Ti khon ny c s dng ch yu trong cc doanh nghip kinh doanh thng mi. - Ti khon 5112 "Doanh thu bn thnh phm": Ti khon ny c s dng ch yu trong cc doanh nghip sn xut vt cht nh: cng nghip, nng nghip, xy lp... - Ti khon 5113 "Doanh thu cung cp dch v": Ti khon ny c s dng ch yu trong cc doanh nghip kinh doanh dch v nh: du lch, vn ti, bu in, dch v vn ho, dch v khoa hc k thut, dch v may o, dch v sa cha... - Ti khon 5114 "Doanh thu tr cp, tr gi": Ti khon ny c s dng phn nh khon m Nh nc tr cp, tr gi cho doanh nghip trong trng hp doanh nghip thc hin nhim v cung cp hng ho, dch v theo yu cu ca Nh nc. + Ti khon 512 "Doanh thu ni b" Ti khon ny dng phn nh doanh thu do bn hng ho, dch v trong ni b doanh nghip hoc gia cc n v trc thuc trong cng mt Cng ty hoc Tng Cng ty... Ni dung phn nh ca ti khon 512 tng t nh ti khon 511 c cp n trn. Ti khon 512 cui k khng c s d v gm 3 ti khon cp 2: - Ti khon 5121 "Doanh thu bn hng ho" - Ti khon 5122 "Doanh thu bn thnh phm" - Ti khon 5123 "Doanh thu cung cp dch v" + Ti khon 521 "Chit khu thng mi" Ti khon ny dng phn nh khon chit khu thng mi m doanh nghip gim tr hoc thanh ton cho ngi mua hng do mua hng ho, dch v vi khi lng ln, theo tho thun v chit khu thng mi ghi trn hp ng kinh t mua, bn hng ho hoc cc cam kt mua, bn hng ho. Ni dung ghi chp ca ti khn 521 nh sau: Bn N: Tp hp cc khon chit khu thng mi chp nhn cho ngi mua trong k. Bn C: Kt chuyn ton b s chit khu thng mi sang ti khon c lin quan xc nh doanh thu thun. Ti khon 521 cui k khng c s d. + Ti khon 531 "Hng bn b tr li" Ti khon ny dng phn nh doanh thu ca s hng ho, dch v xc nh tiu th, b khch hng tr li do khng ng quy cch, phm cht hoc do vi phm hp ng kinh t... Ni dung ghi chp ca ti khon 531 nh sau: Bn N: Tp hp doanh thu ca hng bn b tr li chp nhn cho ngi mua trong k ( tr tin cho ngi mua hoc tnh tr vo n phi thu). Bn C: Kt chuyn s doanh thu ca hng b tr li sang ti khon lin quan xc nh doanh thu thun. 44

Ti khon 531 cui k khng c s d. + Ti khon 532 "Gim gi hng bn" Ti khon ny dng phn nh khon gim gi cho khch hng tnh trn gi bn tho thun. Ni dung ghi chp ca ti khon 532 nh sau: Bn N: Khon gim gi chp nhn vi ngi mua. Bn C: Kt chuyn khon gim gi sang ti khon c lin quan xc nh doanh thu thun. Ti khon 532 cui k khng c s d. + Ti khon 131 "Phi thu ca khch hng" Ti khon 131 ti cc doanh nghip thng mi dng phn nh tnh hnh cng n v tnh hnh thanh ton cng n phi thu ngi mua v s tin bn sn phm, hng ho, cung cp lao v, dch v. Ni dung ghi chp ca ti khon 131 trong trng hp ny nh sau: Bn N: - Phn nh s tin phi thu ngi mua tng trong k - Phn nh gi tr hng ho giao cho ngi mua ng vi s tin nhn t trc. Bn C: - Phn nh s tin phi thu ngi mua gim trong k - Phn nh s tin nhn t trc ca ngi mua. S d N: Phn nh s tin cn phi thu ngi mua. S d C (nu c): Phn nh s tin ngi mua t trc nhng cha nhn hng cui k. * Lu : Khi lp Bng cn i k ton, khng c b tr s d N v s d C trn ti khon 131 v s d N phn nh ch tiu bn Ti sn, khon "Phi thu ca khch hng", cn s d C phn nh ch tiu bn Ngun vn, khon "Ngi mua tr tin trc". Bn cnh cc ti khon phn nh doanh thu trn, hch ton nghip v bn hng, k ton cn s dng cc ti khon lin quan n vic xc nh gi vn hng bn. Cc ti khon ny c ni dung phn nh ph hp vi phng php hch ton hng tn kho m doanh nghip thng mi ang p dng. C th, i vi doanh nghip thng mi hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn, k ton s dng cc ti khon sau: + Ti khon 157 " Hng gi i bn" Ti khon ny dng phn nh tr gi mua ca hng ho chuyn bn, gi bn i l, k gi, dch v hon thnh nhng cha xc nh l tiu th. Ti khon 157 c m chi tit theo tng loi hng ho, tng ln gi hng... Ni dung ghi chp ca ti khon 157 nh sau: Bn N: - Tp hp tr gi thc t ca hng ho chuyn bn hoc giao cho bn nhn i l, k gi. - Gi thnh thc t dch v hon thnh nhng cha c chp nhn thanh ton. Bn C: - Kt chuyn tr gi thc t ca hng ho chuyn bn, gi i l, k gi v gi thnh dch v c xc nh l tiu th. 45

- Tr gi thc t ca hng ho khng bn c thu hi (b ngi mua, ngi nhn i l, k gi tr li). S d N: Tr gi thc t ca hng ho gi i cha c xc nh l tiu th. + Ti khon 632 " Gi vn hng bn" Ti khon ny dng phn nh tr gi vn ca hng ho, dch v tiu th trong k. Ti khon 632 khng c s d v c th c m chi tit theo tng mt hng, tng dch v, tng thng v... tu theo yu cu cung cp thng tin v trnh cn b k ton cng nh phng tin tnh ton ca tng doanh nghip. Ni dung ghi chp ca ti khon 632 nh sau: Bn N: - Tp hp tr gi mua ca hng ho, gi thnh thc t ca dch v c xc nh l tiu th. - Ph thu mua phn b cho hng tiu th trong k. Bn C: - Tr gi mua ca hng ho bn b ngi mua tr li. - Kt chuyn tr gi vn ca hng tiu th trong k. Ngoi cc ti khon trn, trong qu trnh hch ton nghip v bn hng trong nc, k ton cn s dng mt s cc ti khon khc c lin quan nh: 111, 112, 156, 333, 338(3387)... b. Phng php hch ton nghip v bn bun hng ho Trng hp bn bun qua kho theo hnh thc giao hng trc tip - Khi xut kho hng ho giao cho bn mua, i din bn mua k nhn hng ho v thanh ton tin mua hng hoc chp nhn n, k ton ghi cc bt ton sau: <1> Ghi nhn doanh thu bn hng: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn cha c thu GTGT C TK333(33311): Thu GTGT u ra ca hng bn + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo tng gi thanh ton ca hng bn ra <2> Phn nh tr gi thc t ca hng xut bn: N TK632: Gi vn hng bn C TK156(1561): Tr gi thc t ca hng xut kho bn Nu xut kho bao b bn km theo hng ho tnh gi ring, k ton ghi: N TK111, 112, 131: Tng gi thanh ton ca bao b C TK153(1532): Tr gi bao b xut kho (cha gm thu GTGT) C TK3331(33311): Thu GTGT phi np ca bao b 46

- Khi ngi mua thanh ton tin hng, cn c vo cc chng t thanh ton, k ton ghi: N TK111, 112, 331(trng hp i tr cng n)...: Tng s tin hng thu c C TK131: S n tin hng ngi mua thanh ton Khi ngi mua thanh ton tin bao b i km, k ton ghi: N TK111, 112: S tin bao b thu C TK131: S n bao b ngi mua thanh ton Trng hp bn mua c hng chit khu thanh ton do thanh ton tin hng trc hn, k ton ch hch ton khon chit khu thanh ton sau khi bn mua thanh ton tin hng. Thc t c hai cch hch ton khon chit khu thanh ton phi tr cho ngi mua nh sau: + Nu sau khi ngi mua thanh ton ton b tin hng mi c hng chit khu th k ton ghi nhn khn chit khu thanh ton phi tr cho ngi mua nh sau: N TK635: S chit khu thanh ton ngi mua c hng C TK111, 112: S chit khu thanh ton tr cho ngi mua bng tin C TK338(3388): S chit khu thanh ton chp nhn cho ngi mua nhng cha thanh ton + Nu khi ngi mua thanh ton tin hng tr khon chit khu thanh ton c hng, k ton s ghi nhn nghip v thanh ton nh sau: N TK111, 112, 331(i tr cng n)...: S tin hng thc nhn t ngi mua N TK635: S chit khu thanh ton ngi mua c hng C TK131: Tng s n ngi mua thanh ton - Trng hp bn hng c pht sinh chit khu thng mi: Trong qu trnh bn hng, khuyn khch ngi mua, doanh nghip c th p dng chnh sch chit khu thng mi - chnh sch gim gi bn nim yt cho khch hng mua hng vi s lng ln. Khi pht sinh nghip v ny, k ton s tin hnh ghi nhn khon chit khu thng mi phi thanh ton cho ngi mua nh sau: + Trng hp khon chit khu thng mi c th hin trn ho n bn hng th khi ghi nhn doanh thu, k ton s phn nh theo gi tr chit khu nn khng s dng ti khon 521 theo di khon chit khu thng mi phi tr. + Trng hp chit khu thng mi pht sinh sau khi pht hnh ho n (trn ho n ghi theo gi bn bnh thng) th lc ny k ton mi s dng ti khon 521 theo di khon chit khu thng mi chp nhn cho ngi mua. C th: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK521(5211): S chit khu thng mi ngi mua c hng (khng gm thu GTGT) N TK333(33311): Thu GTGT u ra gim tng ng C TK111, 112, 131...: Tng s tin chit khu tr hoc khu tr vo s n phi thu ngi mua i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK521(5211): S chit khu thng mi ngi mua c hng (gm c thu GTGT)

47

C TK111, 112, 131...: Tng s tin chit khu tr hoc khu tr vo s n phi thu ngi mua - Trng hp bn hng, bn mua c gim gi: Gim gi hng bn thng xy ra i vi trng hp hng bn khng m bo cht lng, quy cch theo yu cu ca bn mua. Khon gim gi ch c thc hin sau khi bn hng ho. Khi pht sinh vic gim gi, k ton phn nh nh sau: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK532: Khon gim gi hng bn thc t pht sinh (khng gm thu GTGT) N TK333(33311): Thu GTGT u ra gim tng ng C TK111, 112, 131...: Tng s tin thanh ton hoc chp nhn gim n cho ngi mua + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT: N TK532: Khon gim gi hng bn thc t pht sinh (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 131. 338(3388)...: Tng s tin thanh ton hoc chp nhn gim n cho ngi mua - Trng hp bn hng c pht sinh tr li hng: i vi trng hp bn bun qua kho theo hnh thc giao hng trc tip, hng bn b tr li l tr gi hng ho tiu th ( lp ho n bn hng), b khch hng tr li do khng ng quy cch, phm cht hoc do vi phm cc cam kt theo hp ng. Theo quy nh hin hnh, khi xut hng tr li cho bn bn, bn mua phi lp ho n hay bin bn ghi r loi hng ho, s lng, gi tr hng tr li, l do tr li hng gi km theo ho n bn hng cho bn bn. Chng t ny l cn c bn bn v bn mua iu chnh li lng hng bn, mua v iu chnh k khai thu GTGT. Trong trng hp bn mua tr li mt phn hng ho th bn bn phi lp li ho n cho s hng ho bn mua nhn v chp nhn thanh ton Khi pht sinh hng bn b tr li, k ton s ghi cc bt ton sau: <1> Phn nh tng gi thanh ton ca hng bn b tr li: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK531: Gi bn ca hng bn b tr li (cha c thu GTGT) N TK333(33311): Thu GTGT u ra ca hng bn b tr li C TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn b tr li + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT: N TK531: Gi bn ca hng bn b tr li (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn b tr li <2> Phn nh tr gi thc t ca hng bn b tr li, kim nhn: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho N TK157: Tr gi hng ang gi ti kho ngi mua C TK632: Tr gi thc t ca s hng bn b tr li Nu ngi mua tr li bao b i km tng ng, k ton ghi: 48

N TK153(1532): Tr gi bao b nhp kho N TK138(1388): Tr gi bao b ang gi ti kho ngi mua N TK333(33311): Thu GTGT ca s bao b tr li C TK111, 112, 131: S tin hon li cho ngi mua tng ng vi s bao b tr li - Trng hp trong qu trnh bn hng c pht sinh chi ph nh: tin lng nhn vin bn hng, vn phng phm phc v cho bn hng, chi ph vn chuyn hng ho..., k ton ghi nhn nh sau: N TK641: Chi ph bn hng thc t pht sinh N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331, 334, 338...: Tng s tin thanh ton tng ng vi chi ph pht sinh Trng hp bn bun qua kho theo hnh thc chuyn hng - Khi xut kho hng ho chuyn n cho bn mua, cn c vo Phiu xut kho kim vn chuyn ni b, k ton phn nh tr gi hng ho xut kho chuyn i bn nh sau: N TK157: Tr gi thc t ca hng chuyn i bn C TK156(1561): Tr gi mua ca hng xut kho Trng hp hng bn c bao b i km, tnh gi ring, khi xut kho bao b chuyn n cho bn mua, k ton ghi: N TK138(1388): Tr gi bao b i km phi thu C TK153(1532): Tr gi bao b xut kho - Khi hng ho c xc nh l tiu th (bn mua nhn hng, chp nhn thanh ton hoc thanh ton), cn c vo Ho n GTGT hay Ho n bn hng v cc chng t lin quan, k ton tin hnh phn nh cc bt ton sau: + Phn nh doanh thu bn hng: i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn cha c thu GTGT C TK333(33311): Thu GTGT u ra ca hng bn i vi cc doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc cc i tng khng thuc din chu thu GTGT, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo tng gi thanh ton ca hng bn + Phn nh tr gi thc t ca hng chuyn i bn c khch hng chp nhn: N TK632: Tr gi vn ca hng tiu th C TK157: Tr gi hng chuyn i c chp nhn - Khi ngi mua thanh ton tin hng, k ton ghi: N TK111, 112, 331(i tr cng n)...: Tng s tin hng thu C TK131: S n tin hng ngi mua thanh ton

49

i vi gi tr bao b km theo hng ho, nu ngi mua thanh ton hoc chp nhn thanh ton, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: S tin bao b i km ngi mua thanh ton hoc chp nhn thanh ton C TK138(1388): Tr gi bao b i km c chp nhn thanh ton - Cc trng hp bn hng c chit khu thanh ton, chit khu thng mi, gim gi cho bn mua s c hch ton tng t nghip v bn bun qua kho theo hnh thc giao hng trc tip trn. - Trng hp bn hng c pht sinh tr li hng: + Nu hng chuyn i bn cha c xc nh l tiu th, cn c vo bin bn v mt s chng t lin quan khc do bn mua gi n, k ton s ghi nhn tr gi hng bn b tr li nh sau: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho C TK157: Tr gi hng chuyn i b tr li nhn Nu ngi mua tr li c bao b i km, k ton s phn nh nh sau: N TK153(1532): Tr gi bao b nhp kho C TK138(1388): S tin bao b gim thu tng ng + Nu hng chuyn i bn c xc nh l tiu th th khi pht sinh hng bn b tr li, k ton s ghi nhn tng t nh trng hp tr li hng i vi hnh thc bn bun qua kho giao hng trc tip. - Trng hp trong qu trnh bn hng c pht sinh chi ph: + Nu chi ph do doanh nghip chu, k ton ghi nhn nh sau: N TK641: Chi ph bn hng thc t pht sinh N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331, 334, 338...: Tng s tin thanh ton tng ng + Nu chi ph do bn mua chu nhng doanh nghip chi h, k ton ghi nhn nh sau: N TK138(1388): S tin chi h cho ngi mua cha c ngi mua chp nhn thanh ton C TK111, 112, 331...: Tng s tin chi Khi ngi mua chp nhn thanh ton hoc thanh ton khon doanh nghip chi h, k ton ghi: N TK111, 112, 131: Tng s tin thu hoc cn phi thu ca ngi mua C TK138(1388): S tin chi h c ngi mua chp nhn thanh ton S tin chi h khng thu hi c s c x l ghi tng chi ph bn hng: N TK641: S tin chi h khng thu hi c ghi tng chi ph N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK138(1388): S tin chi h khng thu hi c x l - Trng hp hng chuyn i bn c pht sinh tn tht, thiu ht, theo hp ng bn bn chu: + Nu hng chuyn i cha c xc nh l tiu th, k ton ghi nhn tr gi hng thiu nh sau: 50

<1> Nu hng thiu xc nh ngay c nguyn nhn, k ton s tin hnh x l ngay. C th: Nu hng thiu c xc nh ngay do hao ht t nhin trong nh mc hoc do nguyn nhn khch quan, k ton ghi: N TK641: Tr gi hng bn pht sinh thiu do hao ht trong nh mc N TK811: Tr gi hng bn pht sinh thiu do nguyn nhn khch quan C TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh thiu Nu hng thiu c xc nh ngay do li ca cn b nghip v ca doanh nghip, k ton ghi: N TK138(1388),111: Khon c nhn phi bi thng C TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh thiu C TK133(1331): Thu GTGT u vo tng ng vi s hng thiu Nu hng thiu c xc nh ngay do doanh nghip gi thiu, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng c xc nhn cha xut kho C TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh thiu V khi doanh nghip gi b sung hng cho bn mua, k ton ghi: N TK157: Tr gi hng gi b sung C TK156(1561): Tr gi hng xut kho <2> Nu hng thiu cha xc nh r nguyn nhn, ang ch x l, k ton ghi: N TK138(1381): Tr gi hng thiu ch x l C TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh thiu Khi c quyt nh x l, tu tng tnh hung c th, k ton s phn nh nh sau: Nu hng thiu do hao ht t nhin (trong nh mc) hoc do nguyn nhn khch quan: N TK641: Tr gi hng thiu do hao ht trong nh mc N TK811: Tr gi hng thiu do nguyn nhn khch quan C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l Nu hng thiu do li ca cn b nghip v ca doanh nghip: N TK138(1388),111: Khon c nhn phi bi thng C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l C TK133(1331): Thu GTGT u vo tng ng vi s hng thiu Nu hng thiu do doanh nghip gi thiu: N TK156(1561): Tr gi hng c xc nhn cha xut kho C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l V khi doanh nghip gi b sung hng cho bn mua, k ton cng s ghi: N TK157: Tr gi hng gi b sung C TK156(1561): Tr gi hng xut kho Nu hng thiu khng xc nh c nguyn nhn: N TK811: Tr gi hng thiu khng xc nh c nguyn nhn 51

C TK138(1381): Tr gi hng thiu x l C TK133(1331): Thu GTGT tng ng vi s hng thiu (nu khng c khu tr) + Nu hng chuyn i c xc nh l tiu th, khi pht sinh trng hp thiu, tn tht, k ton phn nh nh sau: iu chnh gim doanh thu tng ng vi gi bn ca hng thiu: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK531: Gi bn cha thu ca s hng thiu N TK333(33311): Thu GTGT u ra ca s hng thiu C TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca s hng thiu i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK531: Gi bn gm c thu GTGT ca s hng thiu C TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca s hng thiu iu chnh gim gi vn hng bn theo tr gi hng thiu: tu tng trng hp c th, k ton s tin hnh x l khc nhau: <1> Nu hng thiu xc nh ngay c nguyn nhn, k ton s tin hnh x l ngay. C th: Nu hng thiu c xc nh ngay do hao ht t nhin trong nh mc hoc do nguyn nhn khch quan, k ton ghi: N TK641: Tr gi hng bn pht sinh thiu do hao ht trong nh mc N TK811: Tr gi hng bn pht sinh thiu do nguyn nhn khch quan C TK632: Tr gi vn ca s hng thiu Nu hng thiu c xc nh ngay do li ca cn b nghip v ca doanh nghip, k ton ghi: N TK138(1388),111: Khon c nhn phi bi thng C TK632: Tr gi vn ca s hng thiu C TK133(1331): Thu GTGT u vo tng ng vi s hng thiu Nu hng thiu c xc nh ngay do doanh nghip gi thiu, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng c xc nhn cha xut kho C TK632: Tr gi vn ca s hng thiu <2> Nu hng thiu cha xc nh r nguyn nhn, ang ch x l, k ton ghi: N TK138(1381): Tr gi hng thiu ch x l C TK632: Tr gi vn ca s hng thiu Khi c quyt nh x l hng thiu, k ton s ghi nhn tng t nh trng hp hng chuyn i cha c xc nh tiu th trn. - Trng hp hng chuyn i bn c pht sinh tha, k ton s tin hnh phn nh tr gi ca s hng tha ny nh sau: <1> Nu hng tha xc nh ngay c nguyn nhn, k ton s tin hnh x l ngay. C th: + Nu hng tha c xc nh ngay do di tha t nhin trong nh mc, k ton ghi: 52

N TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh tha C TK711: Tr gi hng tha c ghi tng thu nhp + Nu hng tha c xc nh ngay do doanh nghip giao tha, k ton ghi: N TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh tha C TK156(1561): Tr gi hng ho c xc nh l xut kho Nu s hng tha ny c bn mua chp nhn mua, k ton s tin hnh ghi nhn cc bt ton sau: Ghi nhn doanh thu ca s hng tha bn: Nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca s hng tha bn C TK511(5111): Gi bn ca s hng tha (cha c thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca s hng tha bn Nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca s hng tha bn C TK511(5111): Gi bn ca s hng tha (gm c thu GTGT) Ghi nhn gi vn ca s hng tha bn: N TK632: Tr gi vn ca s hng tha bn C TK157: Tr gi thc t ca s hng chuyn tha bn Nu bn mua t chi mua s hng tha ny v doanh nghip chuyn v nhp kho, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho C TK157: Tr gi ca s hng tha chuyn v nhp kho <2> Nu hng tha cha xc nh c nguyn nhn, ang ch x l, k ton ghi: N TK157: Tr gi hng chuyn i bn pht sinh tha C TK338(3381): Tr gi hng tha ch x l Khi xc nh c nguyn nhn tha hng, k ton phn nh nh sau: + Nu hng tha do di tha t nhin trong nh mc hoc khng xc nh c nguyn nhn, doanh nghip c hng, k ton ghi: N TK338(3381): Tr gi hng tha x l C TK711: Tr gi hng tha c ghi tng thu nhp + Nu hng tha c xc nh l do doanh nghip giao tha, k ton ghi: N TK338(3381): Tr gi hng tha x l C TK156(1561): Tr gi hng ho c xc nh l xut kho V khi s hng tha ny c bn mua chp nhn mua hay t chi mua v gi tr li cho doanh nghip, k ton s tin hnh phn nh tng t trng hp hng tha xc nh ngay nguyn nhn trn. Trng hp bn bun vn chuyn thng theo hnh thc giao hng trc tip (giao tay ba) 53

- Trc ht, cn c vo Ho n GTGT (hoc Ho n bn hng) do bn bn chuyn giao, k ton ghi nhn tr gi thc t ca hng mua chuyn bn thng nh sau: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK632: Tr gi thc t ca hng mua giao bn trc tip (cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng mua giao bn trc tip + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu GTGT: N TK632: Tr gi thc t ca hng mua giao bn trc tip (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca s hng mua giao bn trc tip - ng thi, doanh nghip thng mi phi lp Ho n GTGT (hoc Ho n bn hng) v lng hng chuyn bn thng. Cn c vo ho n, k ton s phn nh doanh thu bn hng: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca s hng chuyn bn thng C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn cha c thu GTGT C TK333(33311): Thu GTGT u ra ca hng bn + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca s hng chuyn bn thng C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo tng gi thanh ton ca hng bn ra Nu c bao b i km tnh tin ring, k ton s phn nh tr gi bao b chuyn bn thng nh sau: N TK111, 112, 131...: Tng s tin bao b phi thu ngi mua C TK111, 112, 331...: Tng s tin bao b phi tr cho ngi bn ng thi, phn nh thu GTGT u vo v u ra ca bao b, k ton ghi: N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca bao b C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca bao b Khi thu tin bao b, k ton ghi: N TK111, 112: S tin bao b nhn t ngi mua C TK131: S n bao b ngi mua thanh ton - Cc bt ton cn li lin quan n hng tiu th nh: chit khu thanh ton, chit khu thng mi, gim gi hng bn, hng bn b tr li, pht sinh chi ph bn hng... u c hch ton ging nh trng hp bn bun qua kho theo hnh thc giao hng trc tip. Trng hp bn bun vn chuyn thng theo hnh thc chuyn hng c tham gia thanh ton - Khi nhn hng ca bn bn v chuyn thng n cho bn mua, cn c vo Ho n GTGT (hoc Ho n bn hng) do bn bn chuyn giao, k ton ghi nhn tng gi thanh ton ca hng mua chuyn i nh sau: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: 54

N TK157: Tr gi thc t ca hng mua chuyn bn thng(cha c thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua chuyn bn thng + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK157: Tr gi thc t ca hng mua chuyn bn thng(gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua chuyn bn thng Nu c bao b i km tnh tin ring, k ton phn nh tr gi bao b chuyn bn thng nh sau: N TK138(1388): S tin bao b chuyn i km hng ho phi thu N TK133(1331): Thu GTGT ca bao b C TK111, 112, 331...: S tin bao b thanh ton hay cn phi thanh ton cho ngi bn - Khi bn mua kim nhn hng ho v chp nhn mua, doanh nghip thng mi phi lp Ho n GTGT (hoc Ho n bn hng) v lng hng chuyn bn. Cn c vo ho n v cc chng t lin quan khc, k ton tin hnh ghi nhn cc bt ton sau: + Ghi nhn doanh thu ca hng tiu th: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng chuyn i bn c C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn cha c thu GTGT C TK3331(33311): Thu GTGT u ra ca hng bn i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng chuyn i bn c C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo tng gi thanh ton ca hng bn Nu c bao b i km tnh tin ring, khi ngi mua chp nhn thanh ton tin bao b, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: S tin bao b ngi mua thanh ton hoc chp nhn thanh ton C TK138(1388): Tr gi bao b i km c chp nhn thanh ton + Ghi nhn tr gi mua thc t ca s hng c chp nhn: N TK632: Tr gi vn ca hng bn C TK157: Tr gi mua thc t ca s hng chuyn i c chp nhn Cc bt ton cn li lin quan n hng tiu th nh: chit khu thanh ton, chit khu thng mi, gim gi hng bn, hng bn b tr li, pht sinh chi ph bn hng, pht sinh tha thiu hng... c hch ton ging nh trng hp bn bun qua kho theo hnh thc chuyn hng. Trng hp bn bun vn chuyn thng theo hnh thc chuyn hng khng tham gia thanh ton

55

Hnh thc ny ng ngha vi vic doanh nghip thng mi ng ra lm trung gian mi gii gia bn bn v bn mua hng hoa hng (do bn bn hoc bn mua tr). Cn bn mua s chu trch nhim nhn hng v thanh ton cho bn bn. Khi c bn bn hoc bn mua chp nhn thanh ton tin hoa hng, doanh nghip thng mi phi lp Ho dn GTGT (hay Ho n bn hng) phn nh s hoa hng mi gii c hng. Cn c vo ho n, k ton ghi nhn nh sau: - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 131...: Tng s tin hoa hng c thanh ton C TK511(5113): Hoa hng mi gii c hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT ca hoa hng mi gii phi np - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip: N TK111, 112, 131...: Tng s tin hoa hng c thanh ton C TK511(5113): Hoa hng mi gii c hng (gm c thu GTGT) Nu c pht sinh cc chi ph lin quan n mi gii s c hch ton vo chi ph bn hng, k ton ghi: N TK641: Chi ph mi gii pht sinh N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331, 334, 338...: Tng s tin thanh ton c. Phng php hch ton nghip v bn l hng ho Hch ton bn l hng ho trc tip ti cc quy hng Xut pht t c im ca nghip v bn l, hch ton bn l hng ho ti cc quy hng c kt hp gia hch ton nghip v v hch ton k ton. C th: <1> Hch ton nghip v: Do cc mu dch vin tin hnh trn cc th quy hng (mu s 15 - BH) vi trnh t c th nh sau: Hng ngy, cn c vo tnh hnh nhp hng vo quy, mu dch vin ghi vo ct nhp th quy hng. Cui ngy hoc cui ca, sau khi np ton b tin mt vo qu, mu dch vin kim k hng ho tn quy ghi vo ct tn trn th quy hng. T , xc nh s lng hng ho bn ra ghi vo ct xut. Sau , cn c vo th quy hng, lp Bo co bn hng, lp Bng k bn l hng ho v np cho k ton km theo giy np tin. <2> Hch ton k ton: - Cui ngy, trn c s Bng k bn l hng ho v giy np tin ca c s bn hng, k ton phn nh doanh thu v thu GTGT u ra phi np ca hng bn l bng bt ton sau: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111: Tng s tin bn l np vo qu N TK112, 113: Tng s tin bn l np vo Ngn hng nhn hoc cha nhn c giy bo C C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn khng gm thu GTGT C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca hng bn + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111: Tng s tin bn l np vo qu 56

N TK112, 113: Tng s tin bn l np vo Ngn hng nhn hoc cha nhn c giy bo C C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo tng gi thanh ton ca hng bn - ng thi, cn c vo Bo co bn hng, k ton xc nh tr gi vn ca hng ho xut bn trong ngy: N TK632: Tr gi vn ca hng bn C TK156(1561): Tr gi thc t ca hng xut bn - Trong thc t, khi bn l hng ho thng pht sinh cc trng hp nhn vin bn hng np thiu hoc tha tin hng so vi lng hng bn: + Trng hp nhn vin bn hng np thiu tin: Do quy hng bn l, nhn vin bn l l ngi chu trch nhim vt cht i vi hng v tin hng bn ra nn khi thiu tin bn hng, nhn vin bn hng phi bi thng, cn doanh thu ca doanh nghip vn phn nh theo gi bn ghi trn ho n hoc bo co bn hng. Ring i vi nhng hng ho c t l hao ht nh mc trong khu bn, khi np thiu tin hng, s tin thiu c th a vo ti sn thiu ch x l (TK1381) m cha bt bi thng ngay, k ton phn nh nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 113: Tng s tin nhn vin bn hng np N TK138(1388): S tin thiu nhn vin bn hng phi bi thng N TK138(1381): S tin thiu cha r nguyn nhn, ch x l C TK511(5111): Doanh thu bn hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 113: Tng s tin nhn vin bn hng np N TK138(1388): S tin thiu nhn vin bn hng phi bi thng N TK138(1381): S tin thiu cha r nguyn nhn, ch x l C TK511(5111): Doanh thu bn hng (gm c thu GTGT) Nu s tin thiu ch x l c xc nh nm trong nh mc hao ht hng ho, doanh nghip chu, k ton ghi: N TK641: S tin thiu nm trong nh mc hao ht hng ho C TK138(1381): S tin thiu x l + Trng hp nhn vin bn hng np tha tin: Trng hp tha tin c th pht sinh do cc nguyn nhn nh: do ngi mua tr tha, do bn hng c nh mc tha, hay do lm trn s khi thu tin hng....Khi pht sinh np tha tin, k ton phn nh nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 113: Tng s tin nhn vin bn hng np C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn khng c thu GTGT C TK333(33311): Thu GTGT phi np C TK711: S tin tha quyt nh ghi tng thu nhp C TK338(3381): S tin tha ch x l

57

i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 113: Tng s tin nhn vin bn hng np C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo tng gi thanh ton ca hng bn ra C TK711: S tin tha quyt nh ghi tng thu nhp C TK338(3381): S tin tha ch x l Cc bt ton khc lin quan n hng tiu th (nu c pht sinh) nh: chit khu thng mi, hng bn b tr li, gim gi hng bn, pht sinh chi ph bn hng... c hch ton tng t trng hp bn bun qua kho theo hnh thc giao hng trc tip. Hch ton nghip v bn hng tr gp, tr chm - Khi xut hng bn tr gp, k ton ghi cc bt ton sau: + Phn nh doanh thu ca hng bn tr gp: Khi bn hng tr chm, tr gp, k ton ghi nhn doanh thu bn hng v cung cp dch v ca k k ton theo gi bn tr ngay. Phn chnh lch gia gi bn tr chm, tr gp vi gi bn tr ngay s c theo di trn ti khon 3387 "Doanh thu cha thc hin". C th, k ton tin hnh hch ton nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 113: S tin ngi mua thanh ton ln u ti thi im bn hng N TK131: S tin cn phi thu ngi mua C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn tr ngay khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT u ra (tnh theo gi bn tr ngay) C TK3387: Doanh thu cha thc hin i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 113: S tin ngi mua thanh ton ln u ti thi im bn hng N TK131: S tin cn phi thu ngi mua C TK511(5111): Doanh thu bn hng theo gi bn tr ngay (gm c thu GTGT) C TK3387: Doanh thu cha thc hin + Phn nh tr gi thc t ca s hng xut bn: N TK632: Tr gi vn ca hng bn tr gp C TK156(1561): Tr gi mua thc t ca hng xut kho - Hng k, khi ngi mua tr n gp, k ton ghi: N TK111, 112...: S tin thu c t ngi mua C TK131: S n gp ngi mua thanh ton trong k ) ng thi, ghi nhn phn li tr gp phn b cho k : N TK3387: Doanh thu phn b ) C TK515: Li tr gp phn b vo doanh thu trong k Cc bt ton khc lin quan n hng tiu th (nu c pht sinh) nh: gim gi hng bn, hng bn b tr li... s c hch ton tng t cc hnh thc bn hng khc. 58

Hch ton nghip v bn hng i l + Phng php hch ton ti bn giao i l - Khi xut kho hng ho chuyn giao cho bn nhn i l, k ton ghi: N TK157: Tr gi thc t ca hng giao cho i l C TK156: Tr gi thc t ca hng xut kho Nu c bao b i km tnh tin ring, k ton cng s theo di tr gi bao b xut kho giao cho i l: N TK138(1388): S tin bao b phi thu C TK153(1532): Tr gi bao b xut kho - Khi mua hng chuyn giao thng cho bn nhn i l, k ton ghi: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK157: Tr gi thc t ca hng mua chuyn giao thng cho i l (cha gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT u vo ca hng mua C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK157: Tr gi thc t ca hng mua chuyn giao thng cho i l (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua Nu c bao b i km tnh tin ring, k ton s phn nh nh sau: N TK138(1388): S tin bao b phi thu N TK1331: Thu GTGT u vo ca bao b C TK111, 112, 331...:S tin bao b thanh ton hay cn phi thanh ton cho ngi bn - Khi hng gi i l c xc nh l tiu th v bn nhn i l thanh ton hoc chp nhn thanh ton tin hng, k ton ghi cc bt ton sau: <1> Phn nh doanh thu bn hng v khon hoa hng dnh cho bn nhn i l: + Trng hp khng tch ri doanh thu v hoa hng i l (bn nhn i l tr ngay tin hoa hng khi thanh ton tin hng), k ton phn nh nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112: Tng s tin hng thu t i l N TK641: Khon hoa hng i l c hng (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca s hoa hng i l C TK511(5111): Doanh thu bn hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca hng bn i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112...: Tng s tin hng thu t i l 59

N TK641: Khon hoa hng i l c hng (gm c thu GTGT) C TK511(5111): Doanh thu bn hng (gm c thu GTGT) + Trng hp thanh ton v hch ton ring bit tin bn hng vi hoa hng gi i l, k ton s hch ton theo cc bt ton sau: <1a> Phn nh doanh thu khi hng ho c xc nh l tiu th: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 131...: Tng s tin hng phi thu t i l C TK511(5111): Doanh thu bn hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 131...: Tng s tin hng phi thu t i l C TK511(5111): Doanh thu bn hng (gm c thu GTGT) <1b> Khi thanh ton tin hoa hng cho i l, k ton ghi: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK641: Hoa hng i l c hng (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca s hoa hng i l C TK111, 112, 131...: Tng s tin hoa hng thanh ton hay chp nhn gim n cho bn nhn i l i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip: N TK641: Hoa hng i l c hng (gm c thu GTGT) C TK111, 112, 131...: Tng s tin hoa hng thanh ton hay chp nhn gim n cho bn nhn i l <2> Phn nh tr gi vn ca hng tiu th: N TK632: Tr gi vn ca hng gi i l tiu th C TK157: Tr gi thc t ca hng gi i l tiu th - Trng hp hng gi i l khng bn c, n v chuyn v nhp li kho, k ton ghi: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho C TK157: Tr gi hng gi i l khng tiu th c chuyn v nhp kho Cc bt ton khc lin quan n hng tiu th (nu c pht sinh) s c hch ton tng t cc hnh thc bn hng trc. + Phng php hch ton ti bn nhn bn hng i l - Khi nhn hng do bn giao i l chuyn n, k ton ghi nhn tr gi hng nhn theo tng gi thanh ton bng bt ton ghi n: N TK003: Tng gi thanh ton ca hng nhn bn i l, k gi - Khi bn c hng, k ton ghi nhn cc bt ton sau: <1> Phn nh khon tin hng phi tr cho bn giao i l:

60

+ Trng hp bn nhn i l khu tr lun khon hoa hng i l c hng khi xc nh khon phi tr cho bn giao i l, k ton phn nh nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5113): Khon hoa hng i l c hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca s hoa hng i l C TK331: S tin hng cn phi tr cho bn giao i l i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip, k ton ghi: N TK111, 112, 131...: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK511(5113): Khon hoa hng i l c hng (gm c thu GTGT) C TK331: S tin hng cn phi tr cho bn giao i l + Trng hp n v nhn i l ghi nhn s hoa hng i l c hng sau khi thanh quyt ton vi bn giao i l, th khi bn c hng, k ton ghi nhn nh sau: N TK111, 112, 131: Tng gi thanh ton ca hng bn C TK331: Tng s tin hng phi tr cho bn giao i l n khi nhn c tin hoa hng hoc c bn giao i l chp nhn gim n phi tr, k ton mi phn nh khon hoa hng i l m n v c hng: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK111, 112, 331: S tin hoa hng i l nhn hay c chp nhn gim n C TK511(5113): Hoa hng i l c hng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca s hoa hng i l i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip, k ton ghi: N TK111, 112, 331: S tin hoa hng i l nhn hay c chp nhn gim n C TK511(5113): Hoa hng i l c hng (gm c thu GTGT) <2> Phn nh tr gi hng nhn i l tiu th: C TK003: Tr gi thanh ton ca hng nhn i l bn c - Khi tr tin cho bn giao i l, k ton ghi: N TK331: S tin hng thanh ton cho bn giao i l C TK111, 112...: Tng s tin xut chi tr - Trng hp hng nhn bn i l khng bn c phi tr li cho bn giao i l. Khi xut tr hng, k ton ghi: C TK003: Tng gi thanh ton ca hng xut tr li cho bn giao i l Hch ton cc trng hp bn hng khc + Trng hp dng hng i hng (hay hng i lu), xt i vi trng hp hai hng ho dng trao i khc nhau v bn cht - Nu n v giao hng trc, nhn hng sau th trnh t hch ton s nh sau: + Khi xut kho hng ho giao cho ngi mua, k ton ghi nhn cc bt ton sau: <1> Phn nh tng gi thanh ton ca hng em i trao i: 61

 i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK131: Tng gi thanh ton ca hng em i trao i C TK511(5111): Doanh thu tiu th ca hng trao i theo gi bn khng gm thu GTGT C TK3331(33311): Thu GTGT phi np ca hng em i trao i i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK131: Tng gi thanh ton ca hng em i trao i C TK511(5111): Doanh thu tiu th ca hng trao i theo tng gi thanh ton ca hng ho <2> Ghi nhn tr gi thc t ca hng xut kho: N TK632: Tr gi thc t ca hng xut giao cho ngi mua C TK156(1561): Tr gi mua thc t ca hng xut kho + Khi nhn hng, k ton phn nh nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho (khng gm thu GTGT) N TK157: Tr gi hng gi bn thng (khng gm thu GTGT) N TK632: Tr gi hng chuyn giao thng cho khch hng (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca hng nhn v C TK131: Tng gi thanh ton ca hng nhn v i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho (gm c thu GTGT) N TK157: Tr gi hng gi bn thng (gm c thu GTGT) N TK632: Tr gi hng chuyn giao thng cho khch hng (gm c thu GTGT) C TK131: Tng gi thanh ton ca hng nhn v - Nu n v nhn hng trc, tr hng sau th trnh t hch ton s nh sau: + Khi nhn hng, k ton phn nh nh sau: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho (khng gm thu GTGT) N TK157: Tr gi hng gi bn thng (khng gm thu GTGT) N TK632: Tr gi hng chuyn giao thng cho khch hng (khng gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr ca hng nhn v C TK331: Tng gi thanh ton ca hng nhn v i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK156(1561): Tr gi hng nhp kho (gm c thu GTGT) N TK157: Tr gi hng gi bn thng (gm c thu GTGT) N TK632: Tr gi hng chuyn giao thng cho khch hng (gm c thu GTGT) 62

C TK331: Tng gi thanh ton ca hng nhn v + Khi xut hng em i tr n, k ton ghi nhn cc bt ton sau: <1> Phn nh tng gi thanh ton ca hng em i tr n: i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK331: Tng gi thanh ton ca hng em i tr n C TK511(5111): Doanh thu tiu th ca hng tra n theo gi bn khng gm thu GTGT C TK3331(33311): Thu GTGT phi np ca hng em i tr n i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK331: Tng gi thanh ton ca hng em i tr n C TK511(5111): Doanh thu tiu th ca hng tr n theo tng gi thanh ton ca hng ho <2> Ghi nhn tr gi thc t ca hng xut kho: N TK632: Tr gi thc t ca hng xut giao cho ngi mua C TK156(1561): Tr gi mua thc t ca hng xut kho + Trng hp xut hng ho thanh ton tin lng, tin thng cho cng nhn vin Theo ch hin hnh, khi doanh nghip xut hng ho thanh ton lng, thng v cc khon khc cho cng nhn vin, k ton phi lp Ho n GTGT hay Ho n bn hng ging nh cc trng hp xut bn hng ho khc cho khch hng. Do vy, v mt hch ton, khi pht sinh nghhip v ny, k ton s ghi cc bt ton sau: <1> Phn nh doanh thu ca hng ho dng tr lng, thng v cc khon khc cho cng nhn vin: - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK334: Tng gi thanh ton ca hng ho dng tr lng C TK511(5111): Doanh thu ca hng xut tr lng (khng gm thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT phi np - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTG, k ton ghi: N TK334: Tng gi thanh ton ca hng ho dng tr lng C TK511(5111): Doanh thu ca hng xut tr lng (gm c thu GTGT) <2> Phn nh tr gi thc t ca hng thanh ton: N TK632: Tp hp gi vn ca hng xut C TK156(1561): Tr gi thc t ca hng xut kho + Trng hp xut hng ho phc v cho cng tc qun l ca doanh nghip Theo ch hin hnh, trong trng hp ny, k ton phi lp Ho n GTGT hay Ho n bn hng, trn ho n ghi r l hng phc v cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip, khng thu tin. V mt hch ton, k ton s tin hnh ghi s theo cc bt ton sau: 63

<1> Phn nh doanh thu ca s hng xut dng theo tr gi vn ca hng ho (tr gi mua ca hng xut dng): - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK641, 642: Ghi tng chi ph tng ng vi tr gi hng xut dng C TK512(5121): Doanh thu ca hng xut dng theo tr gi vn ca hng ho i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr th s thu GTGT phi np ca s hng ny s c khu tr, k ton ghi: N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca hng ho xut dng Gi tnh thu GTGT phi np ca hng xut dng trong trng hp ny l gi bn thng thng ca hng ho ti thi im pht sinh nghip v kinh t. <2> Phn nh tr gi thc t ca hng xut dng: N TK632: Tr gi vn ca hng xut dng C TK156(1561): Tr gi thc t ca hng xut + Trng hp xut hng ho lm qu biu, tng, thng, c trang tri bng qu khen thng, phc li Theo ch quy nh, trong trng hp ny, doanh nghip phi lp Ho n GTGT hoc Ho n bn hng, trn ho n ghi cc ch tiu v tnh thu GTGT nh trng hp xut bn hng ho cho khch hng. V mt hch ton, k ton tin hnh ghi cc bt ton sau: <1> Phn nh doanh thu ca hng xut dng: - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr, k ton ghi: N TK431(4311, 4312): Qu khen thng, phc li gim tng ng theo tng gi thanh ton ca hng xut dng C TK511(5111): Doanh thu ca hng xut dng theo gi cha c thu GTGT C TK333(33311): Thu GTGT phi np ca hng ho - i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTG, k ton ghi: N TK431(4311, 4312): Qu khen thng, phc li gim tng ng theo tng gi thanh ton ca hng xut dng C TK511(5111): Doanh thu ca hng xut dng theo tng gi thanh ton ca hng ho + Trng hp bn hng c tr cp, tr gi K ton tr cp, tr gi p dng i vi cc doanh nghip thc hin nhim v cung cp hng ho, dch v theo yu cu ca Nh nc. Khi c pht sinh nghip v ny, ngoi vic ghi nhn doanh thu bn hng v tr gi vn ca hng xut bn nh cc trng hp tiu th hng ho khc, k ton cn ghi nhn khon tr cp, tr gi c nhn nh sau: N TK111, 112: Khon tr cp, tr gi c hng nhn ngay bng tin N TK333(3339): Khon tr cp, tr gi c hng c chp nhn tr vo s thu phi np 64

C TK511(5114): Doanh thu tr cp, tr gi c nhn C TK333(33311): Thu GTGT phi np d. Phng php hch ton nghip v bn hng ni b (bn hng cho cc n v thnh vin trong cng mt Cng ty, Tng cng ty) - Khi xut hng ho chuyn i cho cc c s ni b, k ton ghi nhn cc bt ton sau: <1> Phn nh tng gi thanh ton ca hng tiu th ni b: + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr: N TK111, 112, 136(1368)...: Tng gi thanh ton ca hng tiu th ni b C TK512(5121): Doanh thu bn hng ni b (khng gm thu GTGT) C TK3331(33311): Thu GTGT phi np + i vi doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc i vi cc i tng khng chu thu GTGT: N TK111, 112, 136(1368)...: Tng gi thanh ton ca hng tiu th ni b C TK512(5121): Doanh thu bn hng ni b (gm c thu GTGT) <2> Phn nh tr gi vn ca hng xut bn: N TK632: Tr gi vn ca hng bn C TK156(1561): Tr gi thc t ca hng xut kho Cc nghip v khc lin quan n hng ho tiu th trong ni b (nu c pht sinh) c hch ton tng t nh tiu th hng ho bn ngoi. e. Phng php hch ton xc nh v kt chuyn doanh thu thun v tiu th Cui k kinh doanh, k ton tin hnh kt chuyn cc khon gim tr doanh thu, gm: chit khu thng mi, gim gi hng bn, doanh thu hng bn b tr li xc nh doanh thu thun tiu th bn ngoi v doanh thu thun tiu th ni b ca doanh nghip trong k: - Kt chuyn chit khu thng mi: N TK511: Ghi gim doanh thu tiu th bn ngoi tng ng N TK512: Ghi gim doanh thu tiu th ni b tng ng C TK521: Kt chuyn s chit khu thng mi pht sinh trong k - Kt chuyn doanh thu hng bn b tr li: N TK511: Ghi gim doanh thu tiu th bn ngoi tng ng N TK512: Ghi gim doanh thu tiu th ni b tng ng C TK531: Kt chuyn doanh thu hng bn b tr li pht sinh trong k - Kt chuyn s gim gi hng bn pht sinh: N TK511: Ghi gim doanh thu tiu th bn ngoi tng ng N TK512: Ghi gim doanh thu tiu th ni b tng ng C TK532: Kt chuyn s gim gi hng bn pht sinh trong k - i vi cc doanh nghip thng mi tnh thu GTGT theo phng php trc tip, cui k, k ton s tin hnh tnh v xc nh s thu GTGT phi np ghi gim doanh thu bn hng trong k, k ton ghi: 65

N TK511: Ghi gim doanh thu tiu th bn ngoi tng ng N TK512: Ghi gim doanh thu tiu th ni b tng ng C TK333(33311): S thu GTGT phi np theo phng php trc tip Trn c s , kt chuyn s doanh thu thun v tiu th hng ho, dch v trong k: N TK511: Doanh thu thun v tiu th bn ngoi N TK512: Doanh thu thun v tiu th ni b C TK911(Hot ng tiu th): Tng doanh thu thun v tiu th trong k 1.2.2.3. K ton nghip v bn hng trong nc cc doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k a. K ton doanh thu bn hng v cc khon gim tr doanh thu K ton doanh thu bn hng v cc khon gim tr doanh thu cc doanh nghip thng mi hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k cng c phn nh trn cc ti khon sau: TK511"Doanh thu bn hng v cung cp dch v", TK512 "Doanh thu ni b", TK521 "Chit khu thng mi", TK531 "Hng bn b tr li" v TK532 "Gim gi hng bn", vi trnh t hch ton tng t cc doanh nghip thng mi hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn trnh by trn. Doanh thu bn hng theo phng php ny cng c ghi nhn ngay ti thi im hng ho c xc nh l tiu th. b. K ton tr gi thc t ca hng ho tiu th Theo phng php kim k nh k, k ton hng ho c phn nh trn ti khon 611"Mua hng" theo nguyn tc: Khi nhn hng, bt buc phi phn nh chi tit, kp thi tr gi hng nhp; nhng khi xut ra bn, s dng th khng cn ghi theo thi im xut m i n cui thng, da trn c s kt qu kim k thc t hng tn kho tnh ra gi tr hng xut. C th, vic hch ton c tin hnh theo trnh t sau: <1> u k kinh doanh, tin hnh kt chuyn tr gi vn thc t ca hng tn kho, tn quy, hng gi bn, hng mua ang i ng cha tiu th: N TK611(6112): Tr gi hng cha tiu th u k C TK156, 157, 151: Kt chuyn tr gi thc t ca hng cha tiu th u k <2> Trong k kinh doanh, cc nghip v lin quan n tng hng ho c phn nh vo bn N ca ti khon 611(6112 - Mua hng ho): Xem chng 1. <3> Cui k kinh doanh, cn c vo kt qu kim k hng ho cn li, cha tiu th, k ton ghi cc bt ton kt chuyn sau: - Kt chuyn tr gi vn ca hng ho tn kho, tn quy, hng gi bn, k gi, hng mua ang i ng, cha tiu th: N TK156, 157, 151: Tr gi hng cha tiu th cui k C TK611(6112): Kt chuyn tr gi vn hng cha tiu th cui k - ng thi, xc nh v kt chuyn tr gi vn thc t ca hng ho tiu th trong k N TK632: Gi vn ca hng xut bn trong k C TK611(6112): Kt chuyn tr gi vn ca hng tiu th trong k

66

1.2.3. K ton nghip v bn hng xut khu 1.2.3.1. K ton nghip v bn hng xut khu theo phng php k khai thng xuyn a. Phng php hch ton nghip v xut khu trc tip Chng t k ton s dng hch ton ban u hng ho xut khu, k ton cn c y cc chng t lin quan, t cc chng t mua hng trong nc (hp ng mua hng, phiu xut kho, ho n, vn n, phiu nhp kho...); chng t thanh ton hng mua trong nc (phiu chi, giy bo N...) n cc chng t trong xut khu hng ho (b chng t thanh ton, cc chng t ngn hng, chng t xut hng...). Ti khon k ton s dng hch ton nghip v xut khu hng ho trc tip, k ton s dng cc ti khon nh: + Ti khon 157 "Hng gi i bn": Ti khon ny dng ghi chp, phn nh tr gi hng ho gi i xut khu, cha c xc nh l tiu th. + Ti khon 156 "Hng ho": Ti khon ny dng ghi chp, phn nh tr gi hng xut kho chuyn i xut khu. + Ti khon 632 "Gi vn hng bn": Ti khon ny dng phn nh tr gi vn ca hng xut khu c xc nh l tiu th trong k. Ti khon ny khng c s d v c th m chi tit theo tng mt hng, tng thng v... tu theo yu cu cung cp thng tin v trnh cn b k ton cng nh phng tin tnh ton ca tng doanh nghip. + Ti khon 511 "Doanh thu bn hng v cung cp dch v": Ti khon ny dng ghi chp, phn nh doanh thu hng xut khu. Ti khon ny c th m chi tit theo tng loi doanh thu tu theo phng thc xut khu nh: doanh thu xut khu trc tip, doanh thu xut khu u thc, doanh thu dch v xut khu... + Ti khon 131 "Phi thu ca khch hng": Ti khon ny dng phn nh tnh hnh thanh ton tin hng xut khu ca nh nhp khu nc ngoi. Cc ti khon ny c kt cu v ni dung phn nh ging nh i vi cc doanh nghip thng mi ni a, trnh by nghip v bn hng trong nc trn. Ngoi ra, k ton xut khu trc tip hng ho trong cc doanh nghip thng mi cn s dng mt s ti khon khc nh: 111, 112, 333, 635, 515, 007, 413... Trnh t hch ton - Khi xut kho hng chuyn i xut khu, cn c vo Phiu xut kho kim vn chuyn ni b, k ton ghi: N TK157: Tr gi thc t ca hng gi i xut khu C TK156(1561): Tr gi thc t ca hng xut kho Trng hp hng mua c chuyn thng i xut khu, khng qua kho, k ton ghi: N TK157: Gi mua cha thu GTGT ca hng chuyn thng i xut khu N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua

67

- Khi hng xut khu hon thnh cc th tc xut khu, cn c vo cc chng t i chiu, xc nhn v s lng, gi tr hng ho thc t xut khu, doanh nghip lp Ho n GTGT v cn c vo k ton ghi cc bt ton sau: <1> Phn nh doanh thu hng xut khu: N TK1112, 1122, 131: Tng s tin hng xut khu thu hay cn phi thu theo t gi thc t C TK511: Doanh thu hng xut khu theo t gi thc t Trng hp tin hng xut khu thu bng ngoi t, k ton s ng thi ghi: N TK007: S nguyn t thc nhn <2> Phn nh tr gi mua ca hng hon thnh vic xut khu: N TK632: Tr gi vn ca hng xut khu C TK157: Tr gi hng chuyn i hon thnh xut khu <3> Phn nh s thu xut khu phi np: N TK511(5111): Ghi gim doanh thu C TK333(3333 - Thu xut khu): S thu xut khu phi np Khi np thu xut khu, k ton ghi: N TK333(3333 - Thu xut khu): S thu xut khu np C TK1111, 1121, 311...: S tin chi np thu - Trng hp pht sinh cc chi ph trong qu trnh xut khu, k ton s ghi nhn vo chi ph bn hng. C th: + Nu chi ph chi bng ngoi t, k ton ghi: N TK641: Ghi tng chi ph bn hng theo t gi thc t N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK1112, 1122, 331...: S ngoi t chi theo t gi ghi s C TK515(hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi ghi nhn s nguyn t chi dng: C TK007: S nguyn t xut dng + Nu chi ph chi bng tin Vit Nam, k ton ghi: N TK641: Ghi tng chi ph bn hng N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK1111, 1121, 331...: S tin chi b. Phng php hch ton nghip v xut khu u thc Chng t k ton s dng Theo ch hin hnh, bn u thc xut khu khi giao hng cho bn nhn u thc phi lp Phiu xut kho kim vn chuyn ni b km theo Lnh iu ng ni b. Khi hng ho thc xut khu, c xc nhn ca Hi quan, cn c vo cc chng t i chiu, xc nhn v s lng, gi tr hng ho thc t xut khu ca c s nhn u thc xut khu, bn u thc xut khu lp ho n GTGT cho s hng ho xut khu vi thu sut 0% giao cho bn nhn u thc. ng thi, bn nhn u thc xut khu phi xut ho n GTGT i vi hoa hng u thc xut khu 68

vi thu sut 10%. Cn c vo ho n ny, bn u thc c ghi nhn s thu tnh trn hoa hng u thc vo s thu GTGT u vo c khu tr, cn bn nhn u thc s ghi vo s thu GTGT u ra phi np. Ngoi ra, khi thc hin xong dch v xut khu, bn nhn u thc cn phi chuyn cho bn u thc cc chng t sau: - Bn thanh l hp ng u thc xut khu (1 bn chnh). - Ho n thng mi (Commercial Invoice) xut cho nc ngoi (1 bn sao) - T khai hng ho xut khu c xc nhn thc xut v ng du ca c quan Hi quan ca khu (1 bn sao). Cc bn sao phi c bn nhn u thc sao v k, ng du.Trng hp bn nhn u thc cng 1 lc xut khu hng ho u thc cho nhiu n v, khng c ho n xut hng v t khai hi quan ring cho tng n v th vn gi bn sao cho cc n v u thc nhng phi km theo bng k chi tit tn hng ho, s lng, n gi v doanh thu hng xut cho tng n v. Phng php hch ton ti n v giao u thc xut khu + Ti khon k ton s dng hch ton nghip v xut khu u thc, k ton ti n v giao u thc xut khu s dng cc ti khon c bn sau: - Ti khon 131 (chi tit tng n v nhn u thc) theo di tnh hnh thanh ton tin hng xut khu. - Ti khon 338(3388 - chi tit tng n v nhn u thc) theo di tnh hnh thanh ton hoa hng u thc xut khu v cc khon chi h vi n v nhn u thc - Ngoi ra, k ton ti n v u thc xut khu cn s dng cc ti khon khc nh: 156, 157, 511, 632, 641, 515, 635, 007, 413... hch ton doanh thu, gi vn ca hng xut khu tng t cc n v xut khu trc tip. + Trnh t hch ton - Khi chuyn giao hng cho bn nhn u thc xut khu, cn c vo cc chng t c lin quan, k ton phn nh tr gi mua ca hng giao nh sau: N TK157: Tr gi mua ca hng chuyn giao N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu hng mua chuyn thng) C TK156(1561): Tr gi hng xut kho chuyn giao C TK151: Tr gi hng mua i ng k trc chuyn giao C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca hng mua chuyn giao thng - Khi nhn n v nhn u thc hon thnh vic xut khu hng ho, cn c vo Ho n GTGT v cc chng t lin quan, k ton ghi cc bt ton sau: + Phn nh doanh thu hng xut khu u thc: N TK131 (chi tit n v nhn u thc): S tin hng phi thu n v nhn u thc xut khu theo t gi thc t C TK511: Doanh thu hng xut khu theo t gi thc t + Phn nh tr gi vn ca hng xut khu: N TK632: Tr gi vn ca hng xut khu C TK157: Tr gi thc t ca hng giao u thc hon thnh xut khu 69

+ Phn nh s thu xut khu phi np ca hng xut khu: N TK511(5111): Ghi gim doanh thu tiu th C TK333(3333): S thu xut khu phi np ca hng xut khu u thc Khi nhn c cc chng t lin quan n s thu xut khu, thu TTB ca hng xut khu c bn nhn u thc np h vo Ngn sch Nh nc, k ton ghi: N TK333(3333): S thu xut khu ca hng xut khu u thc np C TK338(3388 - chi tit n v nhn u thc): Cng n phi tr bn nhn u thc v s tin np thu h Khi tr tin np h cc khon thu ca hng xut khu u thc cho n v nhn u thc xut khu, k ton ghi: N TK338(3388 - chi tit n v nhn u thc): S tin np thu h hon tr C TK111, 112: S tin chi tr + Phn nh s tin phi tr cho n v nhn u thc xut khu v cc khon chi ph chi h lin quan n hng xut khu u thc, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK641: Ghi tng chi ph bn hng N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK338(3388 - chi tit n v nhn u thc): Tng s tin phi tr cho bn nhn u thc v cc khon chi ph chi h - Khi chp nhn ho n GTGT v hoa hng u thc do bn nhn u thc chuyn giao, k ton tin hnh ghi nhn khon hoa hng u thc xut khu phi tr cho bn nhn u thc xut khu nh sau: N TK641: Hoa hng u thc theo t gi thc t (cha bao gm thu GTGT) N TK133(1331): Thu GTGT tnh trn hoa hng u thc C TK338(3388 - chi tit n v nhn u thc): Tng s tin hoa hng u thc phi tr cho bn nhn u thc xut khu theo t gi thc t - Khi kt thc thng v, k ton tin hnh b tr s tin phi thu v hng xut khu vi cc khon phi tr cho bn nhn u thc xut khu nh: hoa hng u thc, cc khon chi h... xc nh s tin cn phi thu ca bn nhn u thc, k ton ghi: N TK338(3388- chi tit n v nhn u thc): B tr s hoa hng u thc xut khu v cc khon chi h cn phi tr C TK131( chi tit n v nhn u thc): Ghi gim s tin hng phi thu n v nhn u thc xut khu theo t gi ghi s - Khi n v nhn u thc thanh ton s tin hng cn li, cn c vo cc chng t lin quan, k ton phn nh nh sau: N TK111(1112), 112(1122): S ngoi t thc thu theo t gi thc t C TK131(chi tit n v nhn u thc): S tin hng cn li thu n v nhn u thc xut khu theo t gi ghi s C TK515(hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi, ghi: N TK007: S nguyn t thc nhn

70

Phng php hch ton ti n v nhn u thc xut khu + Ti khon k ton s dng hch ton nghip v xut khu u thc, k ton ti n v nhn u thc xut khu s dng cc ti khon c bn sau: - Ti khon 131 (chi tit theo tng n v giao u thc) theo di tnh hnh thanh ton tin hoa hng u thc xut khu vi n v giao u thc. - Ti khon 331 (chi tit theo tng n v giao u thc) theo di tnh hnh thanh ton tin hng xut khu vi n v giao u thc. - Ti khon 138(1388 - chi tit theo tng n v giao u thc) theo di phn cng n phi thu bn giao u thc xut khu v cc khon chi h - Ti khon 338(3388 - chi tit phi np vo NSNN) theo di cc khon thu phi np ca hng xut khu u thc. - Ti khon 003 theo di tr gi hng xut khu u thc nhn ca bn giao u thc - Cc ti khon 111, 112, 131 (chi tit ngi mua nc ngoi) theo di tnh hnh thanh ton tin hng xut khu ca nh nhp khu nc ngoi. - Ngoi ra, k ton ti n v nhn u thc xut khu cn s dng mt s ti khon khc nh: 515, 635, 007, 413... hch ton khon chnh lch t gi ngoi t pht sinh + Trnh t hch ton - Hng nhn ca n v giao u thc khng phi l hng ho thuc quyn s hu ca doanh nghip nn khi nhn hng do n v u thc giao xut khu u thc, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi nhn gi tr hng nhn u thc xut khu theo gi bn bng bt ton ghi n nh sau: N TK003: Tr gi bn ca hng nhn u thc xut khu theo t gi thc t - Trng hp n v u thc giao thng hng xung cho ngi vn ti th k ton ti n v nhn u thc khng phi theo di chi tit hng ho (tr trng hp xut khu theo iu kin CIF). - Khi hon thnh vic xut khu, da vo cc chng t lin quan, k ton ghi cc bt ton sau: + Phn nh tng s tin hng xut khu phi thu h cho bn giao u thc, k ton ghi: N TK1112, 1122, 131(chi tit n v nhp khu): S tin hng xut khu thu hay cn phi thu ngi nhp khu theo t gi thc t C TK331 (chi tit n v giao u thc): Tng s tin hng xut khu phi tr cho bn giao u thc xut khu theo t gi thc t Nu thu bng ngoi t th k ton s ng thi ghi nhn bt ton sau: N TK007: S nguyn t thu + Phn nh tr gi bn ca s hng u thc xut khu hon thnh xut khu, k ton ghi: C TK003: Tr gi bn ca s hng hon thnh xut khu theo t gi ghi s + Phn nh s thu xut khu ca hng xut khu u thc phi np h cho bn giao u thc, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK331 (chi tit n v giao u thc): Ghi gim cng n phi tr bn giao u thc v cc khon thu ca hng xut khu u thc phi np h

71

C TK338(3388 - chi tit phi np vo NSNN): Cc khon thu ca hng xut khu u thc phi np vo NSNN Khi np h thu ca hng xut khu cho bn giao u thc, k ton ghi: N TK338(3388 - chi tit phi np vo NSNN): S thu xut khu ca hng xut khu u thc np vo NSNN C TK111, 112: S tin chi np thu - Cn c vo hp ng xut khu u thc v t l hoa hng c hng, k ton s lp Ho n GTGT v gi cho bn giao u thc. Khi c bn giao u thc thanh ton hoc chp nhn thanh ton khon hoa hng u thc xut khu, k ton ghi: N TK111, 112, 131(chi tit n v giao u thc): Tng s hoa hng u thc c bn giao u thc thanh ton hoc chp nhn thanh ton C TK511(5113): Hoa hng u thc c hng theo t gi thc t (cha c thu GTGT) C TK333(33311): Thu GTGT tnh trn hoa hng u thc - Trong qu trnh xut khu hng ho u thc s pht sinh mt s chi ph nh: ph ngn hng, ph gim nh hng ho xut khu, chi ph vn chuyn, bc xp... k ton s phn nh nh sau: + Nu chi ph do bn giao u thc chu v bn nhn u thc chi h, cn c vo cc chng t lin quan, k ton ghi: N TK138(1388 - chi tit n v giao u thc): Cc khon chi ph chi h phi thu bn giao u thc C TK111, 112...: S tin chi + Nu chi ph do bn nhn u thc chu, k ton s ghi tng chi ph bn hng: N TK641: Chi ph pht sinh lin quan n hng xut khu u thc N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK111, 112...: Tng s tin chi - Khi kt thc thng v xut khu u thc, k ton tin hnh thanh ton b tr gia cc khon phi thu bn giao u thc vi s tin hng xut khu phi tr cho bn giao u thc xc nh s tin hng cn phi tr cho bn giao u thc, k ton ghi: N TK331(chi tit n v giao u thc): Ghi gim s tin phi tr cho bn giao u thc xut khu theo t gi ghi s C TK131 (chi tit n v giao u thc): B tr s hoa hng u thc xut khu phi thu C TK138(1388-chi tit n v giao u thc): B tr cc khon chi h - Khi thanh ton s tin hng cn li cho n v giao u thc xut khu, k ton ghi: N TK331 (chi tit n v giao u thc): S tin hng xut khu cn li thanh ton cho bn giao u thc theo t gi ghi s C TK1112, 1122: S ngoi t chi tr theo t gi ghi s C TK515 (hoc N TK635): Chnh lch t gi ngoi t pht sinh ng thi, k ton ghi: C TK007: S nguyn t chi tr

72

1.2.3.2. K ton nghip v bn hng xut khu theo phng php kim k nh k Vic hch ton lu chuyn hng ho trong cc doanh nghip thng mi kinh doanh xut nhp khu p dng phng php kim k nh k hch ton hng tn kho cng tng t nh cc doanh nghip thng mi ni a. C th: trong k, khi hng ho hon thnh vic xut khu, k ton s tin hnh ghi nhn doanh thu v xc nh thu xut khu phi np, s dng cc ti khon 511 "Doanh thu bn hng v cung cp dch v", ti khon 333(3333 - Thu xut khu).... Cn nghip v ghi nhn tr gi vn ca hng xut khu s c phn nh vo cui k, sau khi kim k thc t hng tn kho. 1.3. K ton xc nh kt qu hot ng tiu th 1.3.1. K ton chi ph ca hot ng tiu th 1.3.1.1. c im chi ph ca hot ng tiu th Cc doanh nghip thng mi vi chc nng lu thng hng ho, thc hin vic a hng ho t lnh vc sn xut n lnh vc tiu dng. Trong qu trnh thc hin chc nng ca mnh, cc doanh nghip thng mi cng phi b ra nhng chi ph nht nh. Thc hin nguyn tc gi ph trong k ton, ton b chi ph pht sinh trong hot ng kinh doanh thng mi gn lin vi qu trnh mua vt t, hng ho c tnh vo gi thc t (gi gc) ca hng mua; cc chi ph gn lin vi qu trnh bo qun, tiu th hng ho gi l chi ph bn hng; cc chi ph lin quan n qu trnh qun tr kinh doanh, qun l hnh chnh v cc chi ph mang tnh cht chung ton doanh nghip c gi l chi ph qun l doanh nghip. Ni cch khc, chi ph kinh doanh ca doanh nghip thng mi bao gm: chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip. Trong : - Chi ph bn hng l biu hin bng tin ca ton b cc hao ph v lao ng sng, lao ng vt ho v cc chi ph cn thit khc pht sinh trong qu trnh bo qun, tiu th v phc v trc tip cho qu trnh tiu th hng ho. Chi ph bn hng trong cc doanh nghip thng mi bao gm: + Tin lng, tin cng, cc khon ph cp c tnh cht lng v cc khon trch kinh ph cng on, bo him x hi, bo him y t theo lng ca nhn vin bn hng. + Chi ph vt liu, bao b dng cho ng gi hng ho; vt liu, nhin liu dng bo qun, vn chuyn hng ho trong qu trnh tiu th; vt liu dng sa cha, bo qun ti sn c nh phc v hot ng bn hng. + Chi ph dng c, dng phc v cho qu trnh tiu th hng ho nh cc dng c o lng, phng tin tnh ton, phng tin lm vic... + Chi ph khu hao ti sn c nh b phn bo qun v bn hng nh nh kho, ca hng, bn bi, cc phng tin bc d, vn chuyn, phng tin o lng, tnh ton, kim nghim cht lng... + Chi ph bo hnh hng ho. + Chi ph dch v mua ngoi, thu ngoi phc v cho qu trnh bn hng nh chi ph thu ngoi sa cha ti sn c nh b phn bn hng, chi ph vn chuyn, bc d hng tiu th, tin thu kho, bn bi, hoa hng i l tiu th, hoa hng u thc xut khu, chi ph in, nc, in thoi, dch v thng tin, qung co... + Ch ph bng tin khc pht sinh trong khu bn hng ngoi cc khon k trn nh chi ph hi ngh khch hng, chi ph gii thiu hng ho, cho hng...

73

- Chi ph qun l doanh nghip l biu hin bng tin ca ton b cc hao ph v lao ng sng, lao ng vt ho v cc chi ph cn thit khc pht sinh trong qu trnh qun tr kinh doanh, qun l hnh chnh v cc chi ph chung khc lin quan n ton doanh nghip. Chi ph qun l doanh nghip trong cc doanh nghip thng mi bao gm: + Tin lng, cc khon ph cp, cc khon trch qu kinh ph cng on, bo him x hi, bo him y t theo t l quy nh trn tin lng phi tr ca Ban gim c, nhn vin qun l cc phng ban ca doanh nghip. + Gi tr vt liu xut dng cho cng tc qun l doanh nghip nh vn phng phm, vt liu sa cha ti sn c nh dng b phn qun l... + Gi tr dng c, dng vn phng phc v cho cng tc qun l doanh nghip. + Chi ph khu hao ti sn c nh dng b phn qun l v cc ti sn khc s dng chung cho ton doanh nghip nh vn phng lm vic, phng tin truyn dn... + Chi ph v thu, ph v l ph nh: thu nh t, thu mn bi, ph giao thng, cu ph, cc khon ph, l ph khc. + Khon lp d phng v n phi thu kh i trong qu trnh hot ng ca doanh nghip. + Chi ph dch v mua ngoi, thu ngoi s dng cho hot ng qun l ca doanh nghip nh tin in, nc, in thoi, tin thu vn phng, thu sa cha ti sn c nh... + Cc chi ph khc bng tin pht sinh trong qu trnh qun tr kinh doanh, qun l hnh chnh ngoi cc khon chi ph trn nh chi hi ngh, chi tip khch, cng tc ph, chi o to, bi dng... Trong cc doanh nghip thng mi, chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip l ch tiu cht lng quan trng, phn nh trnh t chc, qun l kinh doanh ca doanh nghip. Quy m ca chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip ln hay nh nh hng trc tip n li nhun ca doanh nghip. V vy, chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip cn c qun l cht ch theo tng yu t chi ph pht sinh trn c s nguyn tc tit kim v m bo nng cao cht lng hot ng kinh doanh. 1.3.1.2. Nhim v ca k ton chi ph trong cc doanh nghip thng mi qun l cht ch chi ph kinh doanh, k ton chi ph trong cc doanh nghip thng mi cn thc hin cc nhim v c bn sau: - Ghi chp, phn nh chnh xc, kp thi, y cc khon chi ph pht sinh trong qu trnh kinh doanh ca doanh nghip; kim tra tnh hp l, hp php ca tng khon chi ph, tnh hnh thc hin k hoch v nh mc chi ph. - M s theo di chi tit chi ph theo tng yu t, tng khon mc v a im pht sinh chi ph. - Xc nh tiu thc phn b v phn b chi ph kinh doanh cho hng ho tiu th trong k v hng cn li cha tiu th trong trng hp doanh nghip c chu k kinh doanh di v lng hng ho tn kho cui k ln. - Cung cp s liu cho vic kim tra, phn tch, nh gi tnh hnh thc hin k hoch chi ph ca doanh nghip. 1.3.1.3. K ton chi ph bn hng

74

a. Chng t k ton s dng Tt c cc khon chi ph pht sinh lin quan n chi ph bn hng u phi c chng t k ton hp php, hp l. Tu thuc vo ni dung ca tng yu t chi ph pht sinh m cc chng t c lp v s dng c khc nhau. C th: - i vi chi ph nhn vin bn hng, cn c vo Bng thanh ton lng (mu s 02 LTL) - Chi ph khu hao ti sn c nh, cn c vo Bng tnh trch khu hao ti sn c nh (Bng phn b s 3) - Chi ph dch v mua ngoi, cn c vo Ho n GTGT, Ho n c th... - Chi ph vt liu, bao b, cn c vo Phiu xut kho, Bng phn b vt liu, dng c (Bng phn b s 2)... - Chi ph bng tin, cn c vo Phiu chi, Giy bo N ca ngn hng... Cc chng t k ton bt buc phi lp kp thi, ng mu quy nh v y cc yu t nhm m bo tnh php l khi ghi s k ton. Vic lun chuyn chng t cn c k hoch c th m bo ghi chp kp thi, y . b. Ti khon k ton s dng hch ton chi ph bn hng, k ton s dng ti khon 641 "Chi ph bn hng". Ti khon ny dng tp hp v kt chuyn cc khon chi ph thc t pht sinh trong k lin quan n qu trnh tiu th sn phm, hng ho, lao v, dch v ca doanh nghip (k c chi ph bo qun hng ho ti kho hng, quy hng). Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 641 nh sau: Bn N: Tp hp chi ph bn hng thc t pht sinh trong k Bn C: - Cc khon ghi gim chi ph bn hng trong k - Phn b chi ph bn hng xc nh kt qu kinh doanh trong k (cho hng bn) hoc ch kt chuyn tr vo kt qu kinh doanh nhng k sau (cho hng cn li cui k). Ti khon 641 cui k khng c s d v c chi tit thnh 7 tiu khon: + Ti khon 6411 "Chi ph nhn vin bn hng" + Ti khon 6412 "Chi ph vt liu, bao b" + Ti khon 6413 "Chi ph dng c, dng" + Ti khon 6414 "Chi ph khu hao ti sn c nh" + Ti khon 6415 "Chi ph bo hnh" + Ti khon 6417 "Chi ph dch v mua ngoi" + Ti khon 6418 "Ch ph bng tin khc" c. Phng php hch ton tng hp chi ph bn hng - Khi tnh lng, ph cp phi tr cho nhn vin bn hng, nhn vin bo qun, ng gi, vn chuyn, bc d hng ho tiu th..., k ton ghi: N TK641(6411): Tp hp chi ph nhn vin bn hng C TK334: Tng s tin lng v ph cp c tnh cht lng phi tr 75

- Khi trch qu bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on theo t l quy nh trn tin lng nhn vin bn hng, k ton ghi: N TK641(6411): Tp hp chi ph nhn vin bn hng C TK338(3382, 3383, 3384): Trch KPC, BHXH, BHYT tnh vo chi ph bn hng - Khi xut vt liu phc v cho tiu th, k ton ghi: N TK641(6412): Tp hp chi ph vt liu C TK152: Chi ph v nguyn vt liu phc v cho tiu th - Trng hp nguyn vt liu mua ngoi c chuyn thng vo s dng cho tiu th hng ho, dch v khng qua kho, k ton ghi: N TK641(6412): Tp hp chi ph vt liu N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca vt liu mua ngoi - Khi xut kho cng c, dng c s dng b phn bn hng: + Nu cng c, dng c thuc loi phn b 1 ln, k ton ghi: N TK641(6413): Tp hp chi ph cng c, dng c C TK153: Ton b gi tr cng c, dng c xut phc v cho bn hng + Nu cng c, dng c thuc loi phn b nhiu ln, k ton ghi: N TK142(1421), 242: Tp hp chi ph cng c, dng c C TK153: Ton b gi tr cng c, dng c xut phc v cho bn hng - Trng hp cng c, dng c mua ngoi c chuyn thng vo s dng cho tiu th hng ho, dch v khng qua kho, k ton ghi: N TK641(6413): Gi mua cha c thu GTGT ca cng c, dng c thuc loi phn b mt ln N TK141(1421), 242: Gi mua cha c thu GTGT ca cng c, dng c thuc loi phn b t 2 ln tr ln N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton ca cng c, dng c mua ngoi - Khi trch khu hao ti sn c nh dng khu bn hng, k ton ghi: N TK641(6414): Tp hp chi ph khu hao TSC C TK214: Tng s khu hao TSC dng b phn bn hng trong k - Khi phn b cc khon chi ph tr trc (gi tr cng c, dng c xut dng thuc loi phn b t 2 ln tr ln; gi tr cng trnh sa cha ln ngoi k hoch nhng ti sn c nh dng cho bn hng; tin thu ca hng tr trc; gi tr bao b lun chuyn dng cho bn hng...) vo chi ph bn hng k ny, k ton ghi: N TK641 (chi tit tiu khon): Tp hp chi ph bn hng C TK142(1421),242: Phn b chi ph tr trc - Khi trch trc cc khon chi ph phi tr (gi tr cng trnh sa cha ln theo k hoch nhng ti sn c nh dng cho bn hng; tin thu ca hng phi tr; chi ph bo hnh hng ho theo k hoch...) vo chi ph bn hng k ny, k ton ghi: N TK641 (chi tit tiu khon): Tp hp chi ph bn hng 76

C TK335: Trch trc chi ph phi tr - Cc khon ch ph dch v mua ngoi pht sinh nh chi ph thu ngoi sa cha ti sn c nh b phn bn hng, chi ph vn chuyn, bc d hng tiu th, tin thu kho, bn bi, hoa hng i l tiu th, hoa hng u thc xut khu...s c phn nh nh sau: N TK641(6417): Tp hp chi ph dch v mua ngoi N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu c) C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton - Cc chi ph khc bng tin pht sinh trong k, k ton ghi: N TK641(6418): Tp hp chi ph bng tin khc lin quan n bn hng N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu c) C TK111, 112, 113: Tng s tin chi - Cc khon ghi gim chi ph bn hng thc t pht sinh (vt t xut dng khng ht, ph liu thu hi t bn hng - nu c), k ton ghi: N TK111, 112, 152...: S tin, nguyn vt liu... thu hi C TK641 (chi tit tiu khon): Ghi gim chi ph bn hng trong k d. Hch ton ch ph bo hnh hng ho Chi ph bo hnh hng ho l nhng khon chi ph pht sinh lin quan n vic sa cha, thay th cc hng ho tiu th trong thi gian bo hnh. Tu theo cch thc t chc b phn bo hnh hng ho m vic hch ton chi ph bo hnh hng ho trong cc doanh nghip kinh doanh thng mi cng c s khc bit. C th: Trng hp doanh nghip khng t chc b phn bo hnh c lp + Trng hp doanh nghip trch trc chi ph bo hnh hng ho - Khi trch trc chi ph bo hnh hng ho, k ton ghi: N TK641(6415): Tp hp chi ph bo hnh hng ho C TK335: Trch trc chi ph bo hnh - Khi pht sinh chi ph bo hnh thc t, k ton ghi: + Nu thu ngoi bo hnh: N TK335: Gi thu ngoi cha c thu GTGT N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr C TK111, 112, 331...: Tng gi thanh ton v bo hnh hng ho thu ngoi + Nu doanh nghip t bo hnh: N TK335: Tp hp chi ph bo hnh hng ho C TK152, 153, 334, 338, 214...: Chi ph bo hnh thc t pht sinh - Trng hp hng ho bo hnh khng sa cha c, doanh nghip phi xut hng ho khc giao cho khch hng, k ton ghi: N TK335: Tp hp chi ph bo hnh hng ho C TK156(1561): Tr gi ca hng ho xut i li cho khch hng

77

- nh k, k ton phi tin hnh iu chnh khon trch trc chi phi bo hnh theo s chi ph thc t pht sinh: + Nu chi ph bo hnh thc t pht sinh ln hn s trch trc v chi ph bo hnh, phn chnh lch s c ghi tng chi ph: N TK641(6415): Ghi tng chi ph phn chnh lch v chi ph bo hnh C TK335: Phn chnh lch v chi ph bo hnh + Nu chi ph thc t pht sinh nh hn chi ph bo hnh trch trc, phn chnh lch s c ghi gim chi ph: N TK335: Phn chnh lch v chi ph bo hnh C TK641(6415): Ghi gim chi ph phn chnh lch v chi ph bo hnh + Trng hp doanh nghip khng trch trc chi ph bo hnh hng ho Khi pht sinh chi ph bo hnh thc t, k ton ghi: N TK641(6415): Tp hp chi ph bo hnh thc t (nu nh) N TK142(1421): Tp hp chi ph bo hnh hng ho (nu ln) N TK133(1331): Thu GTGT c khu tr (nu thu ngoi bo hnh) C TK111, 112, 331: Tng gi thanh ton v bo hnh hng ho thu ngoi C TK334, 338, 214, 152: Cc chi ph bo hnh thc t pht sinh (nu t lm) C TK156(1561): Tr gi mua ca hng ho i li cho khch hng (nu hng ho h hng khng sa cha c phi xut hng khc i li) Trng hp doanh nghip c t chc b phn bo hnh c lp + K ton ti b phn bo hnh - Khi pht sinh chi ph lin quan n bo hnh hng ho, k ton tin hnh tp hp cc khon chi ph nh sau: + Tp hp chi ph vt liu bo hnh: N TK621: Chi ph nguyn vt liu trc tip C TK152: Gi thc t vt liu xut cho vic bo hnh + Tp hp chi ph nhn cng trc tip bo hnh: N TK622: Chi ph nhn cng trc tip bo hnh hng ho C TK334: Tin lng v cc khon ph cp c tnh cht lng phi tr cho cng nhn bo hnh C TK338(3382, 3383, 3384): Trch KPC, BHXH, BHYT tnh vo chi ph + Tp hp chi ph sn xut chung ca b phn bo hnh: N TK627: Tp hp chi ph sn xut chung ca b phn bo hnh C TK152, 153, 214, 334, 338, 111, 112...: Cc chi ph chung khc ca b phn bo hnh - Cui k, kt chuyn chi ph bo hnh sn phm: N TK154: Tng hp chi ph bo hnh C TK621, 622, 627: Kt chuyn chi ph bo hnh thc t pht sinh

78

- Khi hon thnh vic sa cha bo hnh, bn giao hng ho cho b phn kinh doanh, k ton phn nh gi vn ca sn phm bo hnh bn giao nh sau: N TK632: Gi vn ca sn phm bo hnh bn giao C TK154: Gi thnh cng vic hon thnh ng thi ghi nhn doanh thu v bo hnh hng ho: N TK111, 112, 136(1368)...: Tng thu v bo hnh hng ho C TK512(5123): Doanh thu ni b + Hch ton b phn kinh doanh hng ho - Khi nhn hng ho bo hnh hon thnh, cn c vo bin bn bn giao ca b phn bo hnh c lp, k ton ghi nhn s tin phi tr cho b phn bo hnh nh sau: N TK335: Tp hp chi ph bo hnh hng ho (nu doanh nghip trch trc chi ph bo hnh) N TK 142(1421): Tp hp chi ph bo hnh hng ho (nu chi ph pht sinh ln v doanh nghip khng trch trc) N TK641(6415): Tp hp chi ph bo hnh hng ho (nu doanh nghip khng trch trc chi ph bo hnh v chi ph pht sinh nh) C TK336: Tng gi thanh ton phi tr cho b phn bo hnh c lp - Khi thanh ton cho b phn bo hnh c lp, k ton ghi: N TK336: S n thanh ton cho b phn bo hnh C TK111, 112...: S tin thanh ton e. Hch ton phn b v kt chuyn chi ph bn hng Phng php phn b chi ph bn hng i vi nhng doanh nghip thng mi c chu k kinh doanh di, trong k khng c hoc c t sn phm tiu th th cui k doanh nghip cn phn b mt phn chi ph bn hng cho s hng cn li cui k. Khon chi ph bn hng cn phn b cho hng cn li cui k c xc nh theo cng thc sau:

T , xc nh phn chi ph bn hng phi phn b cho hng tiu th trong k theo cng thc:

Trong :

79

- Tng chi ph bn hng cn phn b bao gm chi ph bn hng ca hng cn li u k (d N u k ca ti khon 1422 hoc 242 - chi tit chi ph bn hng) v chi ph bn hng thc t pht sinh trong k ( tr cc khon ghi gim chi ph). y l trng hp phn b ton b chi ph. Trong thc t, doanh nghip c th ch chn mt s khon chi ph ln v lin quan n c hai b phn hng ho (hng tiu th trong k v hng cn li cui k) phn b; cn cc khon mc chi ph khc, c th hch ton chi tit c s c tp hp ring cho tng b phn hng ho tiu th. - Tng tiu thc phn b ca hng tiu th trong k v hng cn li cha tiu th cui k bng tng tiu thc phn b ca hng cn li cha tiu th u k v hng pht sinh tng trong k. Tiu thc ny c th l tr gi mua ca hng ho, doanh thu ca hng ho hoc s lng, trng lng ca hng ho... Phng php hch ton phn b v kt chuyn chi ph bn hng Hch ton chi ph bn hng c thc hin trn ti khon 641 "Chi ph bn hng". Ti khon ny c m chi tit theo tng ni dung chi ph nh chi ph nhn vin, chi ph vt liu, bao b.... Cui k, k ton tin hnh kt chuyn chi ph bn hng xc nh kt qu kinh doanh trong k. C th: - i vi nhng doanh nghip c k pht sinh chi ph ph hp vi k ghi nhn doanh thu, chi ph bn hng c kt chuyn ht cho hng ho, dch v tiu th trong k, k ton ghi: N TK911: Chi ph bn hng tr vo kt qu kinh doanh C TK641: Kt chuyn ton b chi ph bn hng - i vi nhng doanh nghip c chu k kinh doanh di, lng hng tn kho ln, chi ph bn hng cao trong khi doanh thu trong k khng ng k, doanh nghip s phn b mt phn chi ph bn hng cho k sau, k ton ghi: N TK142(1422) hoc 242 (chi tit chi ph bn hng): Chi ph bn hng phn b cho hng cn li cha tiu th cui k N TK911: Chi ph bn hng phn b cho hng tiu th trong k C TK641: Kt chuyn chi ph bn hng pht sinh trong k Sang k sau, khi phn b v kt chuyn chi ph bn hng cho hng tiu th trong k, k ton s ghi cc bt ton sau: + Kt chuyn chi ph bn hng k trc tr vo kt qu kinh doanh trong k ny: N TK 911: Chi ph bn hng k trc tr vo kt qu kinh doanh trong k C TK142(1422) hoc 242 (chi tit chi ph bn hng): Chi ph bn hng k trc kt chuyn tr vo kt qu kinh doanh trong k ny + Phn b v kt chuyn chi ph bn hng pht sinh trong k: N TK142(1422) hoc 242 (chi tit chi ph bn hng): Chi ph bn hng phn b cho hng cn li cha tiu th cui k N TK911: Chi ph bn hng phn b cho hng tiu th trong k C TK641: Kt chuyn chi ph bn hng pht sinh trong k 1.3.1.4. K ton chi ph qun l doanh nghip a. Chng t k ton s dng 80

Cc chng t k ton c s dng khi hch ton chi ph qun l doanh nghip tu thuc vo ni dung tng khon mc chi ph pht sinh, gm: - Bng thanh ton tin lng, Bng thanh ton BHXH, Bng phn b tin lng - BHXH: phn nh chi ph v nhn vin qun l. - Bng phn b vt liu - cng c dng c, Phiu xut kho...: phn nh chi ph v vt liu, cng c xut dng cho qun l. - Bng tnh trch khu hao TSC: phn nh chi ph khu hao TSC dng cho qun l. - Thng bo thu, Bng k np thu, Bin lai thu thu...: phn nh cc khon thu, ph v l ph phi np. - Cc ho n dch v, Phiu chi, giy bo N...: phn nh cc khon chi ph v dch v mua ngoi hay chi khc bng tin. -... Cc chng t cn c kim tra tnh hp php, hp l v phn loi trc khi ghi s k ton. b. Ti khon k ton s dng hch ton chi ph qun l doanh nghip, k ton s dng ti khon 642 "Chi ph qun l doanh nghip". Ti khon ny dng tp hp v kt chuyn cc chi ph qun l kinh doanh, qun l hnh chnh v cc chi ph khc lin quan n hot ng chung ca ton doanh nghip. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon ny nh sau: Bn N: Tp hp chi ph qun l doanh nghip thc t pht sinh trong k. Bn C: - Cc khon ghi gim chi ph qun l doanh nghip - Kt chuyn chi ph qun l doanh nghip vo ti khon 911 "Xc nh kt qu kinh doanh" xc nh kt qu kinh doanh trong k; ti khon 142 (1422 - Chi ph ch kt chuyn) hoc ti khon 242 "Chi ph tr trc di hn" chuyn sang k sau. Ti khon 642 cui k khng c s d v c chi tit thnh 8 ti khon cp 2 nh sau: + Ti khon 6421 "Chi ph nhn vin qun l" + Ti khon 6422 "Chi ph vt liu qun l" + Ti khon 6423 "Chi ph dng vn phng" + Ti khon 6424 "Chi ph khu hao ti sn c nh" + Ti khon 6425 "Thu, ph v l ph" + Ti khon 6426 "Chi ph d phng" + Ti khon 6427 "Chi ph dch v mua ngoi" + Ti khon 6428 "Chi ph bng tin khc" c. Phng php hch ton tp hp v kt chuyn chi ph qun l doanh nghip - Hng thng, cn c vo Bng thanh ton lng ca b phn qun l, tnh lng, ph cp phi tr cho b my qun l gin tip doanh nghip, k ton ghi: N TK642(6421): Tp hp chi ph nhn vin qun l

81

C TK334: Tng s tin lng v ph cp c tnh cht lng phi tr nhn vin qun l doanh nghip - Khi trch qu bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on theo t l quy nh trn tin lng phi tr nhn vin qun l, k ton ghi: N TK642(6421): Tp hp chi ph nhn vin qun l doanh nghip C TK338(3382, 3383, 3384): Trch bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on - Khi xut kho vt liu s dng cho qun l doanh nghip, k ton ghi: N TK642(6422): Tp hp chi phi vt liu qun l C TK152: Gi tr nguyn vt liu xut dng cho qun l - Khi xut cng c dng c dng trong qun l doanh nghip: + Trng hp cng c dng c thuc loi phn b 1 ln, k ton ghi: N TK642(6423): Tp hp chi ph dng c, dng vn phng C TK153(1531): Ton b gi tr dng c, dng xut dng cho qun l doanh nghip + Trng hp cng c dng c thuc loi phn b nhiu ln, k ton ghi: N TK142(1421), 242: Tp hp chi ph dng c, dng vn phng C TK153(1531): Tr gi dng c, dng xut dng cho qun l doanh nghip nh k, phn b dn khon chi ph v cng c dng c ny vo chi ph qun l doanh nghip trong k, k ton ghi: N TK642(6423): Tp hp chi ph v dng c, dng vn phng trong k C TK142(1421), 242: Phn b chi ph v dng c, dng vn phng xut dng vo chi ph qun l trong k - Khi trch khu hao ti sn c nh dng cho b phn qun l trong k, k ton ghi: N TK642(6424): Tp hp chi ph khu hao ti sn c nh dng cho qun l doanh nghip C TK214: S khu hao ti sn c nh trch trong k - Cc khon thu, ph, l ph phi np trong k, k ton cn c vo cc chng t lin quan ghi s nh sau: N TK642(6425): Tp hp cc khon thu, ph, l ph pht sinh trong k C TK3337, 3338, 111, 112...: Cc khon thu, ph, l ph phi np hay np cho ngn sch - Cui nin k ton, tin hnh trch lp qu d phng v tr cp mt vic lm theo quy nh, k ton ghi: N TK642(6426): Tp hp chi ph d phng pht sinh C TK351: Ghi tng qu d phng v tr cp mt vic lm - Trch lp d phng phi thu kh i: Cui nin k ton, cn c vo cc khon n phi thu ca doanh nghip, k ton xc nh s d phng n phi thu kh i cn phi trch lp: + Nu s d phng n phi thu kh i cn phi trch lp nm nay > s d phng n phi thu kh i trich lp cui nin trc cha s dng ht th k ton s trch lp b sung, ghi: 82

N TK642(6426): Tp hp chi ph d phng C TK139: Trch lp d phng phi thu kh i + Nu s d phng n phi thu kh i cn phi trch lp nm nay < s d phng n phi thu kh i trich lp cui nin trc cha s dng ht th k ton s tin hnh hon nhp s chnh lch, ghi: N TK139: Hon nhp d phng phi thu kh i C TK642(6426): Ghi gim chi ph d phng trong k - Nu cui nin k ton, pht sinh khon n khng thu c, phi x l xo s, k ton s phn nh nh sau: N TK139: S lp d phng nin trc dng b p thit hi N TK642(6426): Ghi tng chi ph phn chnh lch cha lp d phng C TK131: Xo s n phi thu ca khch hng khng i c C TK138: Xo s n phi thu khc khng i c ng thi, ghi: N TK004: N kh i x l - Khi phn b dn chi ph tr trc vo chi ph qun l k ny, k ton ghi: N TK642 (chi tit tiu khon): Tp hp chi ph qun l C TK142 (1421): Phn b chi ph tr trc - Khi trch trc chi ph phi tr vo chi ph qun l k ny, k ton ghi: N TK642 (chi tit tiu khon): Tp hp chi ph qun l C TK 335: Trch trc chi ph phi tr - Khi pht sinh cc khon chi ph v dch v mua ngoi, thu ngoi phc v cho qun l doanh nghip, k ton ghi: N TK 642(6427): Tp hp chi ph dch v mua ngoi N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu c) C TK331: Tng gi thanh ton ca dch v mua ngoi - Khi pht sinh cc chi ph khc bng tin phc v cho qun l doanh nghip, k ton ghi: N TK642(6428): Tp hp cc khon chi ph khc bng tin phc v cho qun l doanh nghip N TK133(1331): Thu GTGT u vo c khu tr (nu c) C TK111, 112, 113, 311: Tng s tin chi - S kinh ph qun l phi np cp trn theo quy nh, k ton ghi: N TK642(6428): Tp hp chi ph qun l doanh nghip C TK336, 111, 112...: S kinh ph phi np hay np cp trn - Cc khon c ghi gim chi ph qun l doanh nghip trong k (vt t xut dng khng ht, ph liu thu hi, hng ho tha trong nh mc ti kho...) s c phn nh nh sau: N TK111, 112, 156(1561), 152... C TK642: Ghi gim chi ph qun l doanh nghip - Cui k, k ton s tin hnh kt chuyn chi ph qun l doanh nghip xc nh kt qu kinh doanh: 83

+ i vi nhng doanh nghip c k pht sinh chi ph ph hp vi k ghi nhn doanh thu, chi ph qun l doanh nghip c kt chuyn ht vo TK911 xc nh kt qu kinh doanh trong k, k ton ghi: N TK911: Chi ph qun l doanh nghip tr vo kt qu kinh doanh trong k C TK642: Kt chuyn ton b chi ph qun l doanh nghip + i vi nhng doanh nghip c chu k kinh doanh di, trong k khng c hoc c t hng ho tiu th th cng s phn b mt phn chi ph qun l doanh nghip cho s hng cn li cha tiu th cui k (tng t nh phn b chi ph bn hng trnh by trn) chuyn sang k sau, k ton ghi: N TK142(1422) hoc 242 (chi tit chi ph qun l doanh nghip): Chi ph qun l doanh nghip phn b cho hng cn li cha tiu th cui k N TK911: Chi ph qun l doanh nghip phn b cho hng tiu th trong k C TK641: Kt chuyn chi ph qun l doanh nghip pht sinh trong k Sang k sau, khi phn b v kt chuyn chi ph qun l doanh nghip cho hng tiu th trong k, k ton s ghi cc bt ton sau: Kt chuyn chi ph bn hng k trc tr vo kt qu kinh doanh trong k ny: N TK 911: Chi ph qun l doanh nghip k trc tr vo kt qu kinh doanh trong k C TK142(1422) hoc 242 (chi tit chi ph qun l doanh nghip): Chi ph qun l doanh nghip k trc kt chuyn tr vo kt qu kinh doanh trong k ny Phn b v kt chuyn chi ph qun l doanh nghip pht sinh trong k: N TK142(1422) hoc 242 (chi tit chi ph qun l doanh nghip): Chi ph qun l doanh nghip phn b cho hng cn li cha tiu th cui k N TK911: Chi ph qun l doanh nghip phn b cho hng tiu th trong k C TK641: Kt chuyn chi ph qun l doanh nghip pht sinh trong k 1.3.2. K ton xc nh kt qu hot ng tiu th 1.3.2.1. Khi nim v ni dung kt qu hot ng tiu th trong doanh nghip thng mi Kt qu hot ng tiu th hng ho, dch (li nhun thun hot ng tiu th) trong doanh nghip thng mi chnh l kt qu ca hot ng kinh doanh hng ho. Kt qu c o bng phn chnh lch gia doanh thu thun v tiu th hng ho vi cc khon chi ph kinh doanh pht sinh trong k v c xc nh theo cng thc sau:

Trong :

1.3.2.2. Phng php hch ton a. Ti khon k ton s dng

84

 hch ton kt qu hot ng tiu th hng ho, dch v ni ring v kt qu cc hot ng kinh doanh ni chung, k ton s dng cc ti khon sau: + Ti khon 911 " Xc nh kt qu kinh doanh": Ti khon ny dng xc nh kt qu ca cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong k hch ton, chi tit theo tng hot ng (hot ng tiu th, hot ng ti chnh, hot ng khc). Ni dung ghi chp ca ti khon ny nh sau: Bn N: - Chi ph thuc hot ng tiu th tr vo kt qu kinh doanh trong k (gi vn hng bn, chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip) - Chi ph thuc hot ng ti chnh - Chi ph thuc hot ng khc - Kt chuyn kt qu (li nhun) ca cc hot ng kinh doanh Bn C: - Doanh thu thun v tiu th trong k - Thu nhp thun t hot dng ti chnh - Thu nhp thun khc - Kt chuyn kt qu (l) ca cc hot ng kinh doanh Ti khon 911 cui k khng c s d. + Ti khon 421 "Li nhun cha phn phi": Ti khon ny dng phn nh kt qu kinh doanh v tnh hnh phn phi li nhun ca doanh nghip trong k. Ni dung ghi chp ca ti khon ny nh sau: Bn N: - Phn phi li nhun - L ca cc hot ng kinh doanh Bn C: - Li nhun ca cc hot ng kinh doanh - X l cc khon l trong kinh doanh S d C: Phn nh s li nhun cn li cha phn phi S d N (nu c): Phn nh s l cha x l Ti khon 421 c hai ti khon cp 2: + Ti khon 4211 "Li nhun nm trc" + Ti khon 4212 " Li nhun nm nay" b. Trnh t hch ton Vic hch ton kt qu hot ng tiu th trong cc doanh nghip thng mi c tin hnh nh sau: - Cui k kinh doanh, k ton tin hnh kt chuyn s doanh thu thun v tiu th hng ho, dch v trong k: N TK511: Doanh thu thun tiu th bn ngoi N TK512: Doanh thu thun tiu th ni b 85

C TK911(Hot ng tiu th): Tng doanh thu thun v tiu th trong k - Kt chuyn tr gi vn ca hng ho, dch v tiu th trong k: N TK911(Hot ng tiu th): Tng gi vn hng bn C TK632: Kt chuyn gi vn hng bn *Lu : Gi vn ca hng bn trong k ngoi tr gi mua thc t ca hng ho xut bn cn bao gm mt b phn ca chi ph thu mua hng ho phn b cho hng bn ra trong k. Nh ta bit, ton b chi ph thu mua hng ho pht sinh trong k theo nguyn tc gi ph s c tnh vo gi thc t (gi gc) ca hng mua, c tp hp trn TK1562. B phn chi ph ny va lin quan n hng cn li, va lin quan n hng bn trong k. V vy, vo cui k hch ton, k ton cn phi tnh ton, phn b chi ph mua hng cho hng cn li v hng bn ra trong k theo tiu thc phn b thch hp xc nh chnh xc gi vn hng bn trong k. Cng thc phn b chi ph nh sau:

Vic xc nh tiu thc phn b chi ph mua hng cho hng tiu th v hng cn li cui k tu thuc vo tng doanh nghip. Tiu thc ny c th l khi lng hng ho, trng lng, th tch, gi mua hay doanh thu ca hng ho..., trong c s dng ph bin l cc tiu thc nh tr gi mua ca hng ho hay doanh thu ca hng ho. Sau khi xc nh c chi ph mua hng phn b cho hng tiu th trong k, k ton s tin hnh ghi s nh sau: N TK632: Ghi tng gi vn hng bn C TK156(1562): Chi ph thu mua phn b cho hng tiu th (i vi doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php KKTX) C TK611(6112): Chi ph thu mua phn b cho hng tiu th (i vi doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php KKK) ng thi, i vi doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php KKK, k ton s tin hnh kt chuyn chi ph thu mua cho s hng cha tiu th cui k bng bt ton sau: N TK156(1562): Chi ph thu mua phn b cho s hng cha tiu th cui k C TK611(6112): Kt chuyn chi ph thu mua cho s hng cha tiu th cui k - Kt chuyn chi ph bn hng tr vo kt qu kinh doanh trong k: N TK911(Hot ng tiu th): Tng chi ph bn hng tr vo kt qu kinh doanh trong k C TK641: Kt chuyn chi ph bn hng trong k

86

C TK142(1422), 242 (chi tit chi ph bn hng): Chi ph bn hng k trc kt chuyn tr vo kt qu kinh doanh k ny - Kt chuyn chi ph qun l doanh nghip tr vo kt qu kinh doanh trong k: N TK911(Hot ng tiu th): Tng chi ph qun l doanh nghip tr vo kt qu kinh doanh trong k C TK642: Kt chuyn chi ph qun l doanh nghip trong k C TK142(1422), 242 (chi tit chi ph qun l doanh nghip): Chi ph qun l doanh nghip k trc kt chuyn tr vo kt qu kinh doanh k ny - Xc nh kt qu tiu th hng ho, dch v trong k: + Nu li, k ton ghi: N TK911(Hot ng tiu th): Kt chuyn s li nhun v tiu th C TK421(4212 - Hot ng tiu th): S li nhun t hot ng tiu th trong k + Nu l, ghi ngc li: N TK421(4212 - Hot ng tiu th): S l t hot ng tiu th trong k C TK911(Hot ng tiu th): Kt chuyn s l t hot ng tiu th trong k Tm tt ni dung ca chng Hot ng lu chuyn hng ho, bao gm qu trnh mua v bn hng ho l hot ng c bn trong hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip thng mi. V vy, khi tm hiu v c im k ton ca cc doanh nghip kinh doanh thng mi th vn k ton qu trnh lu chuyn hng ho l vn c quan tm hng u. Do , ni dung chng nay tp trung lm r cc vn sau: - c im hot ng kinh doanh mua bn hng ho trong cc doanh nghip thng mi, nhng nhn t ca qu trnh mua bn nh hng ti t chc cng tc k nh: phm vi v thi im xc nh hng mua bn, phng thc thanh ton, phng php tnh gi nhp - xut hng ho. - Vn dng cc chun mc k ton hin hnh thc hin k ton qu trnh mua bn hng ho trong cc doanh nghip thng mi, trong phn bit r phng php k ton i vi hot ng mua bn hng ho ni a v hot ng kinh doanh hng ho xut nhp khu. ni dung ny kt hp thng t 108/2001/TT-BTC v chun mc k ton s 10 lm r phng php hch ton nghip v xut - nhp khu u thc. - Hng dn phng php phn b v kt chuyn cc chi ph kinh doanh xc nh kt qu hot ng tiu th trong cc doanh nghip thng mi, trong c bit ch trong hai khon mc chi ph quan trong trong doanh nghip thng mi l: chi ph thu mua hng ho v chi ph bo hnh sn phm, hng ho. Bi tp vn dng ca chng Bi tp 1 Ti cng ty thng mi X hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn v np thu GTGT theo phng php khu tr trong thng 1/N c cc nghip v kinh t phat sinh nh sau (VT: 1000):

87

1. Ngy 5/1, cng ty mua mt l hng theo gi mua cha thu: 400.000, thu GTGT 10%: 40.000. Tin mua hng cha thanh ton cho cng ty M .Hng mua chuyn v nhp kho . Chi ph vn chuyn hng v nhp kho thanh ton bng tin tm ng theo ho n vi gi gm c thu GTGT 10% l 2.310. 2. Ngy 6/1, cng ty nhn c hng mua ang i ng k trc theo gi mua cha c thu GTGT 10% ca hng ho 200.000, tr gi bao b i km hng ho tnh gi ring cha c thu GTGT 10% 2.000. Khi kim nhn hng ho nhp kho pht hin thiu mt s hng tr gi cha thu 2000 cha r nguyn nhn (bao b tnh t l vi hng ho). Cng ty nhp kho hng ho theo s thc nhn. 3. Ngy 8/1, cng ty mua mt l hng theo gi gm c thu GTGT 10% l 330.000, tr gi bao b tnh gi ring cha thu 6.000, thu GTGT ca bao b 10%. Tin hng cha thanh ton cho cng ty K, hng nhp kho . 4. Ngay 10/1, cng ty trch tin gi ngn hng thanh ton tin mua hng nghip v 1 cho cng ty M sau khi tr chit khu thanh ton c hng 1%/gi mua cha thu. 5. Ngy 12/1, cng ty pht hin nguyn nhn l hng thiu nghip v 2 l do bn bn gi thiu, cng ty phi tr vo cng n phi tr ngi bn. 6. Ngy 18/1, cng ty mua mt l hng ca cng ty I theo gi mua gm c thu GTGT 10% l 308.000. Tin hng thanh ton qua ti khon tin gi ngn hng. Hng mua c chuyn v nhp kho. Khi kim nhn nhp kho, cng ty pht hin s hng tr gi (cha k thu GTGT) 4.000 km cht lng. S hng ny c cng ty I chp nhn thu hi v nhng ang nh cng ty gi h. 7. Bng k thanh ton cho nhn vin thu mua: - Mua hng ho v nhp kho theo gi mua cha thu 100.000, thu GTGT 5%:5.000 . - Chi phi vn chuyn theo ho n c th: Tng gi thanh ton (c thu GTGT 5%): 2.100. 8. Ngy 31/1, thu mua hng ho ca cng ty A theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 10%) l 220.000. Tin mua hng n ngi bn, hng mua ang nh cng ty A gi h . Yu cu: 1. Lp nh khon phn nh cc nghip v kinh t pht sinh. 2. Phn nh tnh hnh trn vo s ti khon. Bi tp 2: Ti cng ty thng mi A hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh nh k v tnh thu gi tr gia tng theo phng php khu tr thu c ti liu sau (VT: 1.000): I. S d ca mt s ti khon ngy 31/12/N: - TK 151: 250.000. - TK 156: 1.250.000. - TK 157: 400.000. II. Trong qu I/(N+1) c cc nghip v kinh t pht sinh: 1. Mua mt l hng ca Cng Ty S theo ho n gi tr gia tng: Gi mua cha thu 100.000; thu gi tr gia tng 10.000; tng gi thanh ton 110.000. Hng nhp kho , tin mua hng cn n ngi bn. 88

2. Nhp kho hng mua ang i ng k trc tr gi: 150.000. 3. Mua hng ca Cng Ty C theo ho n gi tr gia tng: tr gi hng ho cha thu 200.000; thu GTGT 20.000; tng gi thanh ton: 220.000. Hng mua ang nh Cng Ty C gi h. Tin mua hng thanh ton bng chuyn khon ( c bo N). 4. Tr li cho ngi bn hng nghip v 1 mt s hng gi tr (cha k thu) 10.000 do km cht lng, cng ty S ng tr vo n phi tr ca n v. 5. Trch tin gi ngn hng thanh ton tin mua hng cho Cng Ty S nghip v 1 sau khi tr chit khu thanh ton c hng 1%/gi mua cha thu. III. Kim k hng cui qu: - Tr gi hng ho cn trong kho: 1.280.000. - Tr gi hng gi bn: 400.000. Yu cu: 1. nh khon cc nghip v kinh t pht sinh v phn nh vo s ti khon. 2. Xc nh tr gi vn hng bn trong k v kt chuyn (bit rng hng ho ch c bn ra m khng s dng cho cc mc ch khc trong doanh nghip). 3. Nu cc nh khon cn thit trong cc trng hp doanh nghip tnh thu gi tr gia tng theo phng php trc tip. Bi tp 3: Ti cng ty kinh doanh xut - nhp khu p dng phng php KKTX hch ton hng tn kho, tnh thu GTGT theo phng php khu tr, trong k c cc nghip v kinh t pht sinh nh sau (VT:1.000 VN): 1. Nhp khu mt l hng tr chm, tr gi hng nhp khu theo gi FOB/Osaka 200.000 USD. Chi ph vn chuyn hng v n cng Hi Phng 12.000 USD v chi ph bo him 6% tnh theo gi FOB, doanh nghip tr bng tin gi ngn hng (USD). Thu nhp khu phi np theo thu sut 5%, thu GTGT phi np theo thu sut 10%. Ton b tin thu doanh nghip np bng tin gi ngn hng (VND) v nhn giy bo N. Chi ph vn chuyn hng v nhp kho 22.000 chi bng tin tm ng (gm c thu GTGT 10%). Hng nhp kho . Bit: t gi ngoi t thc t trong ngy 15.950 VND/USD, t gi anh ghi s ca ngoi t tin gi ti cng ty l 15.800 VND/USD. 2. Nhp khu mt l hng theo gi CIF/Hi Phng 60.000 USD. Thu nhp khu phi np theo thu sut 25%, thu GTGT 10%. n v lm th tc nhn hng, ng thi chuyn tin gi ngn hng thanh ton cho ngi bn 60.000 USD v np ton b thu (VND). T gi thc t trong ngy: 15.880 VND/USD, t gi ang ghi s ca ngoi t tin gi 15.900 VND/USD. L hng trn n v : - Bn thng cho cng ty Y: 1/2 l hng, gi bn cha thu 690.000, thu GTGT 10% l 69.000. Tin bn hng thu bng tin mt 345.000, s cn li ngi mua n. - Gi thng cho c s i l S 1/4 l hng, gi bn cha thu 350.000, thu GTGT10% l 35.000, hoa hng i l 5%. - S cn li chuyn v nhp kho , chi ph vn chuyn tr bng tin mt (c thu GTGT 10%) l 3.300.

89

3. Trch TGNH bng ngoi t chuyn cho cng ty B (n v nhn nhp khu u thc) 35.000 USD nhp khu mt l hng theo gi CIF/ Hi Phng 35.000 USD, hoa hng u thc nhp khu cha thu theo hp ng l 5% tnh trn gi CIF. Hng nhp khu v n cng Hi Phng. Theo thng bo ca Hi quan, thu nhp khu phi np theo thu sut 10%. thu GTGT phi np theo thu sut 10%, cng ty B np h thu. T gi thc t trong ngy 15.800 VND/USD, T gi ang ghi s ca ngoi t tin gi l 15.850 VND/USD Vi ngy sau, cng ty X nhn hng km theo ho n GTGT v hng ho nhp khu v ho n GTGT v hoa hng u thc nhp khu do cng ty B chuyn giao (thu GTGT i vi hoa hng u thc l 10%). Cng ty nhp kho hng ho v chuyn TGNH (VND) thanh ton tin hoa hng cho cng ty B cng vi s thu GTGT v thu nhp khu m cng ty B np h. T gi thc t trong ngy 15.850 VND/USD. 4. Rt ngoi t ngn hng ngoi thng k qu nhp khu mt l hng theo gi CIF/ Hi Phng 120.000 USD, t l k qu 30%. T gi thc t trong ngy 15.860 VND/USD ,t gi ang ghi s ca ngoi t 15.870 VND/USD. 3 ngy sau, hng v n cng Hi Phng. Ngn hng chuyn TGNH (USD) thanh ton ton b tin hng cho ngi xut khu ( tr vo tin k qu) ng thi bo N s tin cn li ca l hng. Thu nhp khu 10% v thu GTGT ca hng nhp khu10% tr bng tin mt (VND). T gi thc t trong ngy 15.890 VND/USD, t gi ang ghi s ca ngoi t 15.870 VND/USD. Trong ngy, hng v nhp kho , chi ph vn chuyn thanh ton bng tin mt 11.000 (gm c thu GTGT 10%). Yu cu: nh khon cc nghip v kinh t pht sinh trong k theo tng mc thi gian v nu r c s ghi chp. Bi tp 4: C ti liu v hp ng nhp khu u thc gia hai cng ty thng mi: Vv K trong nm N nh sau: - Ngy 2/10, cng ty V chuyn tin qua ngn hng ngoi thng 100.000 USD cho cng ty K nhp khu u thc mt l hng theo gi CIF/ Hi Phng 100.000 USD. T gi thc t trong ngy: 16.100 VND/USD, t gi ang ghi s ca ngoi t tin gi ti cng ty V: 15.900VND/USD . - Ngy 6/10, hng v n cng Hi Phng, cng ty K hon tt mi th tc nhp khu hng ho. Tin hng tr cho ngi xut khu bng chuyn khon (USD). Bit, t gi ang ghi s ca tin gi ngn hng ngoai t ti cng ty K l 15.800 VND/USD. Thu nhp khu theo thu sut 7% v thu GTGT ca hng nhp khu theo thu sut 10% np cho cng ty V bng chuyn khon (VND). S hng nhp khu chuyn giao cho cng ty V. Chi ph vn chuyn bc d hng ho cng ty chi h cho cng ty V bng tin mt 14.300.000 VND ( theo ho n c th, thu sut GTGT ca dch v vn chuyn l 10%). T gi thc t trong ngy 15.950 VND/USD. - Ngy 8/10, cng ty V kim nhn nhp kho hng ho v chuyn khon bng VND thanh ton hoa hng nhp khu u thc theo t l 1,5% (gm c thu GTGT 10%) tnh trn gi CIF v tin chi h cho cng ty K. T gi thc t trong ngy 15.900 VND/USD.

90

Yu cu: nh khon nghip v kinh t trn ti c hai cng ty: cng ty V v cng ty K. Bit rng c hai cng ty u hch ton hang tn kho theo phng php KKTX v tnh thu GTGT theo phng php khu tr . Bi tp 5: Ti cng ty thng mi X hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn, tnh thu GTGT theo phng php khu tr trong thng 12 nm N c cc nghip v kinh t pht sinh nh sau (VT: 1.000 ng ): 1. Ngy 5/12, mua mt l hng ca cng ty V theo ho n GTGT: gi mua cha thu 1.200.000; thu GTGT 10% l 120.000. Tin hng cha thanh ton cho ngi bn. S hng mua x l: - Bn cho cng ty B (giao tay ba): 1/4 s hng, gi bn cha thu 360.000, thu GTGT 10% l 36.000. Cng ty B cha tr tin. - Gi bn thng 1/4 s hng cho cng ty N vi gi bn cha thu 390.000, thu GTGT 10% l 39.000. Cng ty N cha nhn c hng. - Chuyn cho c s i l M 1/4 s hng, tng gi thanh ton 396.000 (gm c thu GTGT 10%); hoa hng i l 4 % ( gm c thu GTGT 10%). - S hng cn li nhp kho , chi ph vn chuyn thu ngoi tr bng tin mt 6.300 (gm c thu GTGT 5%). 2. Ngy 18/12, xut kho gi bn mt l hng cho cng ty S theo tr gi thc t xut kho 900.000. Chi ph gi hng theo gi cc cha thu 5.000, thu GTGT 5% l 250, tr bng tin mt. 3. Ngy 20/12, nhn c cc chng t ca ngn hng: - Trch TGNH thanh ton tin mua hng nghip v 1 sau khi tr chit khu thanh ton 1%/gi mua cha thu. - Bn mua (cng ty S) nhn c hng v thanh ton tin mua hng nghip v 2 vi gi bn cha thu 1.080.000, thu GTGT 10% l 108.000. - C s i l M bn oc hng v thanh ton 380.160 ( tr tin hoa hng). 4. Ngy 22/12, nhn c giy bo ca cng ty S v s hng mua trong k ( nghip v 2) c mt s hng khng ng hp ng nn tr li, tr gi bn cha thu 10.800 v mt s hng km phm cht, tr gi bn cha thu 10.000 yu cu gim gi 10%. n v chp nhn ng thi chuyn s hng tr li v nhp kho v tr li bng tin mt cho bn mua . 5. Ngy 30/12, cng ty N nhn c s hng gi i nghip v 1 v chp nhn thanh ton ton b. Yu cu: 1. nh khon cc nghip v kinh t pht sinh trong k. 2. Xc nh doanh thu thun v li nhun gp trong k. Bi tp 6: Ti doanh nghip thng mi X hch ton hng tn kho theo phng php KKK v tnh thu GTGT phi np theo phng php khu tr thu c ti liu sau (vt: ng): I. S d ca mt ti khon n ngy 31/12/N: + TK151:250.000.000 91

+ TK156: 1.200.000.000 II. Qu I/(N+1) c cc nghip v kinh t pht sinh nh sau: 1. Mua mt l hng theo ho n GTGT : + Tr gi mua cha thu: 320.000.000 + Thu GTGT: 32.000.000 + Tng gi thanh ton: 352.000.000 Tin hng cha thanh ton. S hng mua c x l nh sau: - Bn giao tay ba 1/2, gi bn cha thu 165.000.000, tin hng khch hng cha thanh ton. - S hng cn li bn bn ang gi h. 2. Xut kho bn mt l hng, gi bn cha thu 320.000.000, thu GTGT 10%. Tin hng ngi mua cha thanh ton. Chit khu thng mi 1% c tnh tr vo n phi tr ca khch hng. 3. Trch TGNH thanh ton tin mua hng nghip v (1), chit khu c hng do tr sm 1%. 4. Xut kho bn mt l hng vi gi bn cha thu 360.000.000, thu GTGT 10%. Tin hng bn mua thanh ton bng chuyn khon. 5. Mua mt l hng vi gi mua cha thu theo ho n GTGT l 340.000.000, thu GTGT10%. Tin hng thanh ton bng tin gi ngn hng. S hng mua chuyn v nhp kho . 6. Bn mua thanh ton tin hng nghip v (2) bng tin mt. III. Kim k cui qu: + TK156: 905.000.000 Yu cu: nh khon cc nghip v kinh t pht sinh v xc nh gi vn ca hng tiu th trong k. Bi tp 7: Ti cng ty xut - nhp khu A p dng phng php KKTX hch ton hng tn kho, tnh thu GTGT theo phng php khu tr trong k c ti liu sau (vt:1.000VN): 1. Ngy 5/4, mua mt l hng, tr gi mua cha thu 450.000, thu GTGT10%, tin hng cha thanh ton. Hng nhp kho . Chi ph vn chuyn chi bng tin mt 2.200 (gm c thu GTGT 10%). 2. Ngy 7/4, xut kho mt s hng mua ngy 5/4 vi tr gi 350.000 xut khu theo gi FOB/Qung Ninh 50.000 USD. Bn nhp khu tr tin vo ti khon tin gi ngn hng bng ngoi t 30.000 USD, s cn li n. Chi ph kim nh hng xut khu chi bng tin mt 10.500 (gm c thu GTGT 5%).Thu xut khu theo thng bo phi np vi thu sut 10%. T gi thc t trong ngy 15.950 VND/USD. 3. Ngy 15/4 xut kho gi i xut khu mt l hng theo gi FOB/Hi Phng, tr gi mua ca hng xut kho 800.000, tr gi bn 72.000USD. 4. Ngy 17/4, hon thnh vic xut khu l hng chuyn i ngy 15/4, thu xut khu phi np theo thu sut 2%, n v np bng tin mt (VND). T gi thc t trong ngy 15.880 VND/USD . 92

5. Ngy 20/4, mua mt l hng theo gi mua cha c thu GTGT 1.200.000, thu GTGT 10%. Tin hng cha thanh ton cho cng ty Q. S hng trn c x l nh sau: - 1/2 s hng trn chuyn thng xut khu theo gi FOB/Hi Phng 70.000 USD. Chi ph vn chuyn hng xut khu doang nghip chu chi bng tin mt 33.000 (gm c thu GTGT 10%). - 1/2 s hng cn li chuyn v nhp kho . 6. Nhn c giy bo N ca ngn hng v s tin thanh ton cho cng ty Q ( nghip v 5), chit khu c hng do thanh ton sm l 1%; giy bo C v s tin hng n v nhp khu ( nghip v 4) thanh ton72.000USD .T gi thc t trong ngy:15.820VND/USD. Yu cu: nh khon cc nghip v kinh t pht sinh v phn nh vo s ti khon. Bi tp 8: Trong k, ti hai cng ty L v V c ti liu nh sau: - Ngy 10/11, cng ty L xut kho giao u thc cho cng ty V mt l hng xut khu, tr gi mua ca hng xut kho 800.000.000 ng. Theo hp ng xut khu u thc, tr gi xut khu ca l hng ny theo gi FOB/Hi Phng 100.000 USD, hoa hng u thc 5% tnh trn gi FOB (cha k thu GTGT 10%). T gi thc t trong ngy: 1USD = 16.000VND. - Ngy 15/11, cng ty V thng bo l hng trn hon thnh xut khu, thu bng tin gi ngn hng ngoi t. Thu xut khu phi np theo thu sut 5%, cng ty V np h cho cng ty L bng tin mt. Trong ngy, cng ty V chuyn ton b ho n , chng t v l hng xut khu v ho n thu GTGT v hoa hng u thc cho cng ty L. Chi ph vn chuyn hng xut khu theo hp ng cng ty V chu , chi bng tin mt 1.100.000 ng (gm c thu GTGT 100.000). T gi thc t trong ngy: 1USD = 15.880 VND. - Ngy 20/11, cng ty V chuyn tin hng xut khu qua ngn hng cho cng ty L (sau khi tr hoa hng v cc khon chi h). Bit, t gi thc t trong ngy: 15.870 VND/USD, t gi ang ghi s ca tin gi ngn hng ngoi t ti cng ty V : 15.850VND/USD. Yu cu: nh khon nghip v kinh t trn ti c hai cng ty: L v V. Bit rng c hai cng ty u hch ton hng tn kho theo phng php KKTX v tnh thu GTGT theo phng php khu tr . Bi tp 9: Ti liu ti doanh nghip thng mi X hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn, np thu gi tr gia tng theo phng php khu tr thu trong thng 3/N nh sau (VT: 1.000): 1. Ho n gi tr gia tng s 10 v vic vn chuyn hng mua ca Cng ty A v nhp kho, gi cc vn chuyn cha thu: 1.000; s thu gi tr gia tng: 50. Cng ty thanh ton bng tin mt. 2. Thanh ton tin chi ph lu kho, lu bi hng ho xut khu bng tin mt: 10.500 (trong thu gi tr gia tng: 500). 93

3. L ph chuyn tin (thanh ton tin hng nhp khu): 200 USD (ngn hng tr vo ti khon tin gi ngn hng ngoi t ca doanh nghip). T gi thc t ti thi im thanh ton 15.860 VND/USD, t gi ang ghi s ca ngoi t tin gi ti doanh nghip 15.800 VND/USD. 4. Chi ph kim nh hng nhp khu chi bng tin tm ng 5.000. 5. Chp nhn Ho n GTGT v hoa hng u thc nhp khu hng ho v chuyn khon thanh ton cho Cng ty xut nhp khu A bng tin gi ngn hng 2.200 (gm c thu GTGT 10%). 6. Tnh lng phi tr cho nhn vin b phn bn hng 6.000, b phn qun l doanh nghip 5.000; cc khon bo him v KPC c trch theo t l quy nh. 7. Thanh ton tin in, in thoi bng chuyn khon 11.000 (trong thu gi tr gia tng 1.000). c bit s ny c s dng b phn bn hng 1/2, b phn qun l doanh nghip 1/2. 8. Chp nhn ho n GTGT v hoa hng u thc xut khu hng ho v chuyn khon thanh ton cho cng ty xut nhp khu B: 550 USD (trong thu gi tr gia tng 50 USD), t gi thc t trong ngy 15.890 VND/USD, t gi ang ghi s ca ngoi t tin gi ti doanh nghip 15.850 VND/USD. 9. Bng tnh v phn b khu hao ti sn c nh: tng s khu hao ti sn c nh trch trong k 4.500, trong khu hao b phn bn hng 2.000; b phn qun l doanh nghip 2.500. 10. Phn b chi ph cho hng tiu th qu I xc nh kt qu: - Chi ph mua hng: 18.000; - Chi ph bn hng: 40.000 (bit tng chi ph bn hng qu I tp hp 50.000). - Chi ph qun l doanh nghip: 25.000 (bit tng chi ph qun l doanh nghip qu I tp hp 30.000). Yu cu: 1. nh khon v phn nh cc nghip v pht sinh vo ti khon. 2. Trng hp doanh nghip tnh thu gi tr gia tng theo phng php trc tip, hy nu cc nh khon cn thit phn nh tnh hnh trn. Ti liu c thm (dnh cho sinh vin) PGS.TS. Nguyn Vn Cng. 2004. Hch ton k ton doanh nghip thng mi. NXB Ti chnh, H Ni. Ti liu tham kho ca chng 1. ThS. Nguyn Th H. 2004. Chng 7: Hch ton nghip v bn hng v Chng 8: c im hch ton lu chuyn hng ho xut - nhp khu. Trong: Hch ton k ton doanh nghip thng mi (Nguyn Vn Cng). Trang: 142-219. NXB Ti chnh, H Ni. 2. ThS. L Th Thanh Hi. 2004. Chng 5: Hch ton chi ph lu thng v chi ph qun l doanh nghip v Chng 6: Hch ton nghip v mua hng. Trong: Hch ton k ton doanh nghip thng mi (Nguyn Vn Cng). Trang: 93-141. NXB Ti chnh, H Ni. 3. B ti chnh.2001. Thng t s 108/2001/TT-BTC Hng dn k ton hot ng kinh doanh xut nhp khu u thc. 94

4. B ti chnh. 2002. Chun mc s 10- nh hng ca vic thay i t gi hi oi. Trong: Quyt nh ca B trng B ti chnh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 v vic ban hnh v cng b su (06) chun mc k ton Vit Nam (t 2). 5. B ti chnh. 2003. Hng dn k ton chun mc nh hng ca vic thay i t gi hi oi. Trong: B ti chnh, S: 105/2003/TT-BTC, Thng t hng dn k ton thc hin sau (06) chun mc k ton ban hnh theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31/12/2002 ca B trng B ti chnh. 6. B ti chnh. 2005. Thng t s 113/2005/TT-BTC Hng dn thi hnh thu xut khu, thu nhp khu. 7. B ti chnh.2005. Thng t s 115/2005/TT-BTC Hng dn thi hnh Ngh nh s 156/2005/N-CP ngy 15/12/2005 ca Chnh ph sa i, b sung cc Ngh nh quy nh chi tit thi hnh Lut thu tiu th c bit v Lut thu gi tr gia tng.

95

CHNG 2 K TON CHI PH SN XUT V TNH GI THNH SN PHM TRONG DOANH NGHIP XY LP
Mc tiu ca chng Hc xong chng ny sinh vin phi nm c cc kin thc c bn sau: - c im sn xut ca ngnh xy lp v nhng nh hng ca n n cng tc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp. - c im chi ph sn xut v phng php hch ton chi ph sn xut trong cc doanh nghip xy lp. T rt ra c im khc nhau gia k ton chi ph sn xut ca cc doanh nghip xy lp v k ton chi ph sn xut ca cc doanh nghip sn xut cng nghip. - c im gi thnh sn phm xy lp v phng php hch ton tnh gi thnh sn phm trong cc doanh nghip xy lp. T rt ra c im khc nhau gia k ton tnh gi thnh sn phm ca cc doanh nghip xy lp v k ton tnh gi thnh sn phm ca cc doanh nghip sn xut cng nghip. - Nm c nt c th ring trong k ton doanh thu v xc nh kt qu hot ng tiu th trong cc doanh nghip xy lp. S tit: 10 tit Ni dung ca chng 2.1. Tng quan v chi ph sn xut v gi thnh sn phm trong doanh nghip xy lp 2.1.1. c im sn xut xy lp Xy dng l nghnh sn xut vt cht gp phn to nn c s vt cht k thut ca nn kinh t. Hot ng ca ngnh xy dng l hot ng hnh thnh nn nng lc sn xut cho cc ngnh, cc lnh vc khc nhau trong nn kinh t. Ni mt cch c th hn sn xut xy dng bao gm cc hot ng: xy dng mi, m rng, khi phc, ci to li, hay hin i ho cc cng trnh hin c thuc mi lnh vc trong nn kinh t quc dn (nh cng trnh giao thng thu li, cc khu cng nghip, cc cng trnh quc phng, cc cng trnh dn dng khc). X nghip xy lp (XNXL) l n v kinh t c s, l ni trc tip sn xut kinh doanh, gm mt tp th lao ng nht nh c nhim v s dng cc t liu lao ng v i tng lao ng sn xut ra cc sn phm xy lp phc v cho nhu cu ti sn xut cho nn kinh t. 2.1.1.1. c im t chc thi cng sn phm xy lp: T chc thi cng xy lp cc cng trnh c th thc hin theo phng php giao thu hay t lm. Hin nay, phng php giao nhn thu l phng php c p dng ch yu trong cng tc xy lp (do mc chuyn mn ho cao hn). Phng thc giao nhn thu c thc hin thng qua mt trong hai cch sau: + Giao nhn thu ton b cng trnh (tng thu xy dng): Theo phng thc ny, ch u t giao thu cho mt t chc xy dng tt c cc khu t kho st thit k n vic xy lp hon chnh cng trnh trn c s lun chng kinh t k thut c duyt. 96

Ngoi ra ch u t c th u nhim nhng cng vic ca mnh cho t chc tng thu xy dng nh lp lun chng kinh t k thut, t mua thit b, gii phng mt bng Tu theo kh nng, c im, khi lng cng tc xy lp m tng thu xy dng c th m nhn ton b hay giao li cho cc n v nhn thu khc. + Giao nhn thu tng phn: Theo phng thc ny, ch u t giao tng phn cng vic cho cc n v nh: Mt t chc nhn thu lp lun chng kinh t k thut ca cng trnh gm kho st, iu tra lp lun chng. Mt t chc nhn thu v kho st thit k ton b cng trnh t bc thit k thut v lp tng d ton cng trnh cho n bc lp bn v thi cng v lp d ton cc hng mc cng trnh. Mt t chc nhn thu xy lp t cng tc chun b xy lp v xy lp ton b cng trnh trn c s thit k k thut thi cng c duyt. Ngoi ra, ch u t giao thu cng c th cho nhiu t chc xy dng nhn thu gn tng hng mc cng trnh, tng nhm hng mc cng trnh c lp. Trong trng hp ny, ch u t c trch nhim t chc phi hp hot ng ca cc t chc nhn thu v ch p dng i vi nhng cng trnh, hng mc cng trnh c lp. 2.1.1.2. c im ngnh xy dng chi phi n vic t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh Ngnh xy dng l ngnh sn xut c lp c nhng im c th v mt kinh t, t chc qun l v k thut chi phi trc tip n vic t chc cng tc k ton ni chung v t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh ni ring. S chi phi ny c th hin nh sau: a. Sn phm xy lp mang tnh cht ring l: Sn phm sn xut xy lp (XL) khng c sn phm no ging sn phm no, mi sn phm c yu cu v mt thit k m thut, kt cu, hnh thc, a im xy dng khc nhau. Chnh v vy, mi sn phm XL u c yu cu v t chc qun l, t chc thi cng v bin php thi cng ph hp vi c dim ca tng cng trnh c th, c nh vy vic sn xut thi cng mi mang li hiu qu cao v bo m cho sn xut c lin tc . Do sn phm c tnh cht n chic v c sn xut theo n t hng nn chi phi b vo sn xut thi cng cng hon ton khc nhau gia cc cng trnh, ngay c khi cng trnh thi cng theo cc thit k mu nhng c xy dng nhng a dim khc nhau vi cc iu kin thi cng khc nhau th chi ph sn xut cng khc nhau. Vic tp hp cc chi ph sn xut, tnh gi thnh v xc nh kt qu thi cng XL cng c tnh cho tng sn phm XL ring bit, SXXL c thc hin theo n t hng ca khch hng nn t pht sinh chi phi trong qu trnh lu thng. b. Sn phm XDCB c gi tr ln,khi lng cng trnh ln, thi gian thi cng tng i di. Cc cng trnh XDCB thng c thi gian thi cng rt di ,c cng trnh phi xy dng hng chc nm mi xong.Trong thi gian sn xut thi cng XD cha to ra sn phm cho x hi nhng li s dng nhiu vt t, nhn lc ca x hi. Do khi lp k hoch XDCB cn cn nhc, thn trng nu r cc yu cu v vt t, tin vn, nhn cng .Vic qun l theo di qu trnh sn xut thi cng phi cht ch, m bo s dng vn tit kim, bo m cht lng thi cng cng trnh.

97

Do thi gian thi cng tng i di nn k tnh gi thng khng xc nh hng thng nh trong sn xut cng nghip m c xc nh theo thi im khi cng trnh, hng mc cng trnh hon thnh hay thc hin bn giao thanh ton theo giai on quy c tu thuc vo kt cu c im k thut v kh nng v vn ca n v xy lp.Vic xc nh ng n i tng tnh gi thnh s gp phn to ln trong vic qun l sn xut thi cng v s dng ng vn t hiu qu cao nht. c. Thi gian s dng sn phm xy lp tng i di Cc cng trnh XDCB thng c thi gian s dng di nn mi sai lm trong qu trnh thi cng thng kh sa cha phi ph i lm li. Sai lm trong XDCB va gy lng ph, va li hu qu c khi rt nghim trng, lu di v kh khc phc. Do c im ny m trong qu trnh thi cng cn phi thng xuyn kim tra gim st cht lng cng trnh. d. Sn phm XDCB c s dng ti ch, a im XD lun thay i theo a bn thi cng Khi chn a im XD phi iu tra nghin cu kho st tht k v iu kin kinh t, a cht, thu vn, kt hp cc yu cu v pht trin kinh t, vn ho, x hi trc mt cng nh lu di. Sau khi i vo s dng, cng trnh khng th di di, cho nn, nu cc cng trnh l nh my, x nghip cn nghin cu cc iu kin v ngun cung cp nguyn vt liu, ngun lc lao ng, ngun tiu th sn phm, bo m iu kin thn li khi cng trnh i vo hot ng sn xut kinh doanh sau ny. Mt cng trnh XDCB hon thnh, iu c ngha l ngi cng nhn xy dng khng cn vic g lm na, phi chuyn n thi cng mt cng trnh khc. Do , s pht sinh cc chi ph nh iu ng cng nhn, my mc thi cng, chi ph v XD cc cng trnh tm thi cho cng nhn v cho my mc thi cng Cng do c im ny m cc n v xy lp thng s dng lc lng lao ng thu ngoi ti ch, ni thi cng cng trnh, gim bt cc chi ph di di. e. Sn xut XDCB thng din ra ngoi tri, chu tc ng trc tip bi iu kin mi trng, thin nhin, thi tit v do vic thi cng XL mt mc no mang tnh cht thi v Do c im ny, trong qu trnh thi cng cn t chc qun l lao ng, vt t cht ch m bo thi cng nhanh, ng tin khi iu kin mi trng thi tit thun li. Trong iu kin thi tit khng thun li nh hng n cht lng thi cng, c th s pht sinh cc khi lng cng trnh phi phi i lm li v cc thit hi pht sinh do ngng sn xut, doanh nghip cn c k hoch iu cho ph hp nhm tit kim chi ph, h gi thnh. 2.1.2. c im chi ph sn xut xy lp 2.1.2.1. i tng hch ton chi ph i tng hch ton chi ph sn xut l i tng tp hp chi ph sn xut, l phm vi gii hn m cc chi ph sn xut cn c t chc tp hp theo . Xc nh i tng tp hp chi ph sn xut l khu u tin cn thit ca cng tc k ton tp hp chi ph sn xut. xc nh i tng tp hp chi ph sn xut phi cn c vo c im pht sinh chi ph v cng dng ca chi ph trong sn xut. Tu theo c cu t chc sn xut, yu cu v trnh qun l kinh t, yu cu hch ton kinh t ni b ca doanh nghip m i tng tp hp chi ph sn xut c th l ton b quy trnh cng ngh hay tng giai on, tng quy trnh cng ngh ring bit. Tu theo quy rnh cng ngh sn xut ca sn phm, c im ca sn phm, yu cu ca cng tc tnh gi thnh sn phm m i tng tp hp chi ph sn xut c th

98

l tng nhm sn phm, tng mt hng, sn phm, tng b phn, cm chi tit hoc chi tit sn phm. Trong sn xut xy lp, do c im sn phm c tnh n chic nn i tng hch ton chi ph sn xut thng l theo n t hng hoc cng c th l mt hng mc cng trnh, mt b phn ca mt hng mc cng trnh, nhm hng mc cng trnh, mt ngi nh trong dy nh. 2.1.2.2. Ni dung cc khon mc chi ph cu thnh gi thnh sn phm xy lp Gi thnh sn phm xy lp bao gm cc khon mc chi ph c lin quan n vic thi cng xy lp cng trnh, ni dung cc khon mc bao gm: a. Chi ph nguyn vt liu trc tip: gm tt c cc chi ph v nguyn vt liu trc tip dng cho thi cng xy lp nh: Vt liu xy dng: l gi thc t ca ct, , si, st, thp, xi mng Vt liu khc: bt mu, a dao, inh, dy Nhin liu: than ci dng nu nha ri ng Vt kt cu: b tng c sn Thit b gn lin vi vt kin trc nh: thit b v sinh, thng gi, nh sng, thit b si m (k c cng xi m, bo qun thit b). b. Chi ph nhn cng trc tip: gm tin lng, ph cp ca cng nhn trc tip tham gia cng tc thi cng xy dng v lp t thit b, bao gm: + Tin lng chnh ca cng nhn trc tip thi cng xy lp k c cng nhn ph. Cng nhn chnh nh cng nhn mc, cng nhn n, cng nhn xy, cng nhn un st, cng nhn trn b tng; cng nhn ph nh: cng nhn khun vc my mc thi cng, tho d vn khun gio, lau chi thit b trc khi lp t, co r st thp, nhng gch + Cc khon ph cp theo lng nh ph cp lm m, thm gi, ph cp trch nhim, chc v, ph cp cng trng, ph cp khu vc, ph cp nng c hi + Tin lng ph ca cng nhn trc tip thi cng xy lp. Ngoi cc khon tin lng v ph cp ca cng nhn trc tip tham gia cng tc thi cng xy dng, lp t thit b thuc bin ch qun l ca DNXL, khon mc chi ph nhn cng trc tip cn bao gm khon phi tr cho lao ng thu ngoi theo tng loi cng vic. Khon mc chi ph nhn cng trc tip khng bao gm tin lng ca cng nhn khi vn chuyn vt liu ngoi c ly cng trng, lng nhn vin thu mua bo qun bc d vt liu trc khi n kho cng trng, lng cng nhn tt nc vt bn khi thi cng gp tri ma hay mch nc ngm v tin lng ca cc b phn khc (sn xut ph, xy lp ph, nhn vin bo v, qun l ). Mt khc, chi ph nhn cng trc tip cng khng bao gm khon trch BHXH, BHYT, KPC theo t l quy nh tnh trn tin lng phi tr ca cng nhn trc tip thi cng xy lp. Chi ph nhn cng trc tip cng khng tnh tin n gia ca ca cng nhn vin trc tip xy lp. Cc khon ny c tnh vo khon mc chi ph sn xut chung. Trong trng hp trong DNXL c cc hot ng khc mang tnh cht cng nghip hoc cung cp dch v th vn c tnh vo khon mc chi ph nhn cng trc tip khon trch BHXH, BHYT, KPC v tin n gia ca ca cng nhn trc tip. c. Chi ph s dng my thi cng:

99

i vi trng hp doanh nghip thc hin vic xy lp theo phng thc thi cng hn hp va thi cng bng th cng va kt hp thi cng bng my, trong gi thnh xy lp cn c khon mc chi ph s dng my thi cng. Chi ph s dng my thi cng gm hai loi chi ph l chi ph thng xuyn v chi ph tm thi. - Chi ph thng xuyn gm: cc chi ph xy ra hng ngy mt cch thng xuyn cho qu trnh s dng my thi cng nh chi ph v nhin liu, du m, cc chi ph vt liu ph khc; tin lng ca cng nhn iu khin v cng nhn phc v my thi cng; tin khu hao TSC l xe my thi cng; cc chi ph v thu my, chi ph s cha thng xuyn xe my thi cng. - Chi ph tm thi l nhng chi ph pht sinh mt ln c lin quan n vic lp, tho, vn chuyn, di chuyn my v cc khon chi ph v nhng cng trnh tm phc v cho vic s dng my thi cng nh ln che my cng trng, b my khu vc thi cng. Cc chi pi thng xuyn c tnh trc tip mt ln vo chi ph s dng my thi cng trong k cn chi ph tm thi khng hch ton mt ln vo chi ph s dng my thi cng m c tnh phn b dn theo thi gian s dng cc cng trnh tm hoc theo thi gian thi cng trn cng trng (thi gian no ngn hn s c chn lm tiu thc phn b). Xc nh s phn b hng thng nh sau:

Chi ph tm thi cng c th c tin hnh trch trc vo chi ph s dng my thi cng. Khi s dng xong cng trnh tm, s chnh lch gia chi ph thc t pht sinh vi chi ph trch trc c x l theo quy nh. Chi ph s dng my thi cng khng bao gm khon trch BHXH, BHYT, KPC theo t l quy nh trn tin lng ca cng nhn iu khin my thi cng - khon ny c tnh vo chi ph sn xut chung. Chi ph s dng my thi cng cng khng bao gm cc khon sau: lng cng nhn vn chuyn, phn phi vt liu cho my; vt liu l i tng ch bin ca my, cc chi ph xy ra trong qu trnh my ngng sn xut, cc chi ph lp t ln u cho my mc thi cng, chi ph s dng my mc thit b khc v cc chi ph c tnh cht qun l, phc v chung. Trng hp doanh nghip thi cng ton bng th cng hoc thi cng ton bng my, cc chi ph pht sinh khng a vo khon mc chi ph s dng my thi cng m c tp hp vo cc khon mc chi ph nguyn vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut chung. d. Chi ph sn xut chung Chi ph sn xut chung l cc chi ph trc tip khc (ngoi chi ph nguyn vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip v chi ph s dng my thi cng) v cc chi ph v t chc, qun l phc v sn xut xy lp, cc chi ph c tnh cht chung cho hot ng xy lp gn lin vi tng n v thi cng nh t, i, cng trng thi cng. Chi ph sn xut chung gm cc khon chi ph nh sau: 100

+ Chi ph nhn vin phn xng: gm tin lng chnh, lng ph, ph cp lng, ph cp lu ng phi tr cho nhn vin qun l i xy dng, tin n gia ca ca nhn vin qun l i xy dng v ca cng nhn xy lp; khon trch bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on c tnh theo t l quy nh hin hnh trn tin lng phi tr ca cng nhn trc tip xy lp, nhn vin s dng my thi cng v nhn vin qun l i thuc bin ch ca doanh nghip. Ngoi khon chi ph ca nhn vin qun l cng trng, k ton, thng k, kho, v sinh ca cng trng, chi ph nhn vin phn xng cn bao gm tin cng vn chuyn vt liu ngoi c ly thi cng do mt bng thi cng cht hp, cng tt nc vt bn khi tri ma hoc gp mch nc ngm + Chi ph vt liu gm chi ph vt liu cho i xy dng nh vt liu dng sa cha, bo dng TSC, cng c dng c thuc i xy dng qun l v s dng, chi ph ln tri tm thi. Trng hp vt liu mua ngoi xut thng cho i xy dng, nu doanh nghip c khu tr thu th chi ph vt liu khng bao gm thu gi tr gia tng (GTGT) u vo. + Chi ph dng c sn xut xy lp gm cc chi ph v cng c dng c dng cho thi cng nh cuc xng, dng c cm tay, xe y, giao, vn khun v cc loi cng c dng c khc dng cho sn xut v qun l ca i xy dng. Chi ph dng c sn xut xy lp khng bao gm thu GTGT u vo nu doanh nghip tnh thu GTGT theo phng php khu tr thu. + Chi ph khu hao TSC gm chi ph khu hao TSC dng chung cho hot ng ca i xy dng. Trong trng hp doanh nghip t chc thi cng hn hp va bng th cng va bng my, khon chi ph khu hao my mc thi cng c tnh vo chi ph s dng my thi cng ch khng tnh vo chi ph sn xut chung. 2.1.3. c im gi thnh sn phm xy lp 2.1.3.1. Cc loi gi thnh trong sn xut xy lp a. Gi tr d ton Trong XDCB, sn phm xy dng l nh ca, vt in trc m gi tr ca n c xc nh bng gi tr d ton thng qua hp ng gia bn giao thu v bn nhn thu trn c s thit k k thut thi cng, nh mc v n gi do nh nc quy nh cho tng khu vc thi cng v phn tch lu theo nh mc. Gi tr d ton l gi thanh ton cho khi lng cng tc xy lp hon thnh theo d ton.

Gi tr d ton l c s k hoch ho vic cp pht vn u t XDCB, l cn c xc nh hiu qu cng tc thit k cng nh cn c kim tra vic thc hin k hoch khi lng thi cng v xc nh hiu qu hot ng kinh t ca DNXL. b. Gi thnh cng tc xy lp Gi thnh cng tc xy lp: l mt phn ca gi tr d ton, l ch tiu tng hp cc chi ph trc tip v cc chi ph gin tip theo cc khi lng cng tc xy lp hon thnh. Trong qun l v hch ton, gi thnh cng tc xy lp c phn bit thnh cc loi gi thnh sau y: 101

+ Gi thnh d ton cng tc xy lp: l ton b cc chi ph hon thnh khi lng cng tc xy lp theo d ton. Nh vy gi thnh d ton l mt b phn ca gi tr d ton ca tng cng trnh xy lp ring bit v c xc nh t gi tr d ton khng c phn li nhun nh mc.

Hoc: Gi thnh d ton bng khi lng cng tc xy lp theo nh mc kinh t k thut do nh nc quy nh nhn vi n gi xy lp do nh nc ban hnh theo tng khu vc thi cng v cc chi ph khc theo nh mc. Gi thnh d ton c xy dng v tn ti trong mt thi gian nht nh, n c xc nh trong nhng iu kin trung bnh v sn xut thi cng, v t chc qun l, v hao ph lao ng vt t cho tng loi cng trnh hoc cng vic nht nh. Gi thnh d ton c tnh c nh tng i v mang tnh cht x hi. + Gi thnh k hoch: l gi thnh c xc nh t nhng iu kin v c im c th ca mt DNXL trong mt k k hoch nht nh. Cn c vo gi thnh d ton v cn c vo iu kin c th, nng lc thc t sn xut kinh doanh ca doanh nghip trong k k hoch, doanh nghip t xy dng nhng nh mc kinh t k thut v n gi xc nh nhng hao ph cn thit thi cng cng trnh trong mt k k hoch. Nh vy, gi thnh k hoch l mt ch tiu cc DNXL t phn u thc hin mc li nhun do h gi thnh trong k k hoch.

(Ngun: PGS.TS. ng Th Loan. 2004. Gio trnh K ton ti chnh trong cc doanh nghip) + Gi thnh nh mc: l tng s chi ph hon thnh mt khi lng xy lp c th c tnh ton trn c s c im kt cu ca cng trnh, v phng php t chc thi cng v qun l thi cng theo cc nh mc chi ph t c ti doanh nghip, cng trng ti thi im bt u thi cng. Khi c im kt cu cng trnh thay i, hay c s thay i v phng php t chc, v qun l thi cng th nh mc s thay i v khi , gi thnh nh mc c tnh ton li cho ph hp. + Gi thnh thc t: l ton b chi ph sn xut thc t pht sinh thc thin hon thnh qu trnh thi cng do k ton tp hp c. Gi thnh thc t biu hin cht lng, hiu qu v kt qu hot ng ca DNXL. 2.1.3.2. i tng tnh gi thnh v k tnh gi thnh trong sn xut xy lp a. i tng tnh gi thnh i tng tnh gi thnh l cc loi sn phm, cng vic, lao v do doanh nghip sn xut ra v cn phi tnh c gi thnh v gi thnh n v. Xc nh i tng tnh gi thnh cng l cng vic u tin trong ton b cng tc tnh gi thnh sn phm ca k ton. B phn k ton gi thnh phi cn c vo c im sn xut ca doanh nghip, cc loi sn phm v lao v m doanh nghip sn xut, tnh cht sn xut ca chng xc nh i tng tnh gi thnh cho thch hp. 102

Trong sn xut XDCB, sn phm c tnh n chic, i tng tnh gi thnh l tng cng trnh, hng mc cng trnh xy dng hon thnh. Ngoi ra i tng tnh gi thnh c th l tng giai on hon thnh quy c, tu thuc vo phng thc bn giao thanh ton gia n v xy lp v ch u t. b. K tnh gi thnh Do sn phm XDCB c sn xut theo tng n t hng, chu k sn xut di, cng trnh, hng mc cng trnh ch hon thnh khi kt thc mt chu k sn xut sn phm cho nn k tnh gi thnh thng c chn l thi im m cng trnh, hng mc cng trnh hon thnh bn giao a vo s dng. Hng thng, k ton tin hnh tp hp cc chi ph sn xut theo cc i tng tnh gi thnh (n t hng). Khi nhn c bin bn nghim thu bn giao cng trnh hon thnh a vo s dng mi s dng s liu chi ph sn xut tp hp theo tng i tng t khi bt u thi cng cho n khi hon thnh tnh gi thnh v gi thnh n v (nu c, nh cn nh trong dy nh). Nh vy, k tnh gi thnh c th s khng ph hp vi k bo co k ton m ph hp vi chu k sn xut sn phm. Do , vic phn nh v gim st kim tra ca k ton i vi tnh hnh thc hin k hoch ch thc s pht huy y tc dng khi chu k sn xut sn phm kt thc. 2.1.3.3. Phng php tnh gi thnh sn phm xy lp tnh gi thnh cng tc xy lp hon thnh c th p dng nhiu phng php tnh gi thnh khc nhau ph thuc vo i tng hch ton chi ph v i tng tnh gi thnh sn phm. Trong sn xut xy lp, sn phm cui cng l cc cng trnh, hng mc cng trnh xy dng xong v a vo s dng, do hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh trong doanh nghip xy lp tnh c gi thnh sn phm . Gi thnh cc hng mc cng trnh xy lp hon thnh c xc nh trn c s tng cng chi ph pht sinh t lc khi cng n khi hon thnh, nhng chi ph ny c hch ton trn cc s (th) chi tit chi ph sn xut. Tuy nhin, do c im ca sn xut xy lp v phng thc thanh ton khi lng xy lp hon thnh, trong k bo co c th c mt b phn cng trnh hoc khi lng (xc nh c gi tr d ton) hon thnh c thanh ton vi ch u t. V vy, trong tng thi k bo co ngoi vic tnh gi thnh cc hng mc cng trnh hon thnh phi tnh gi thnh khi lng cng tc xy lp hon thnh v bn giao trong k. Gi thnh cng tc xy lp trong k bo co c tnh theo cng thc:

(Ngun: PGS.TS. ng Th Loan. 2004. Gio trnh K ton ti chnh trong cc doanh nghip) Phng php tnh gi thnh sn phm xy lp c s dng ph bin nht l phng php n t hng. Trng hp trong n t hng c nhiu cng trnh, hng mc cng trnh, xc nh gi thnh cho tng cng trnh, tng hng mc cng trnh c th dng phng php lin hp nh kt hp phng php trc tip vi phng php t l hoc phng php h s. 2.1.3.4. Phng php nh gi sn phm d dang trong doanh nghip xy lp Sn phm d dang trong sn xut xy lp c xc nh bng phng php kim k hng thng. Vic tnh gi sn phm d dang trong sn xut xy lp ph thuc vo phng thc thanh ton khi lng xy lp hon thnh gia bn nhn thu v ch u t. Nu quy nh thanh ton 103

sn phm xy lp sau khi hon thnh ton b th gi tr sn phm d dang l tng chi ph pht sinh t lc khi cng n cui thng . Nu quy nh thanh ton sn phm xy lp theo im dng k thut hp l (xc nh c gi d ton) th sn phm d dang l cc khi lng xy lp cha t ti im dng k thut hp l quy nh v c tnh theo chi ph thc t trn c s phn b chi ph ca hng mc cng trnh cho cc giai on, t hp cng vic hon thnh v giai on cn d dang theo gi tr d ton ca chng:

(Ngun: PGS.TS. ng Th Loan. 2004. Gio trnh K ton ti chnh trong cc doanh nghip) 2.2. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp Theo quy nh hin hnh, trong doanh nghip xy lp ch hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn. 2.2.1. K ton tp hp chi ph sn xut 2.2.1.1. i vi chi ph nguyn vt liu trc tip a. Ti khon k ton s dng hch ton khon mc chi ph nguyn vt liu trc tip, k ton s dng TK621- Chi ph nguyn vt liu trc tip. Ti khon ny c dng phn nh cc chi ph nguyn liu, vt liu s dng trc tip cho hot ng xy lp, sn xut sn phm cng nghip, thc hin dch v, lao v ca doanh nghip xy lp. Bn N: Tr gi thc t nguyn liu, vt liu xut dng trc tip cho hot ng xy lp, sn xut cng nghip, kinh doanh dch v trong k hch ton. Bn C: - Tr gi nguyn liu, vt liu trc tip s dng khng ht c nhp li kho. - Kt chuyn hoc tnh phn b tr gi nguyn liu, vt liu thc t s dng cho hot ng xy lp trong k vo TK 154 Chi ph sn xut, kinh doanh d dang v chi tit cho cc i tng tnh gi thnh cng trnh xy lp, gi thnh sn phm, dch v lao v TK 621 khng c s d cui k. TK 621 phi c m chi tit theo di tng loi hot ng trong doanh nghip xy lp nh hot ng xy lp, hot ng cng nghip, dch v lao v. Trong tng loi hot ng, nu hch ton c theo tng i tng s dng nguyn liu, vt liu th phi m chi tit theo tng i tng s dng cui k kt chuyn chi ph, tnh gi thnh thc t ca tng i tng cng trnh. b. Phng php hch ton - Khi xut nguyn liu, vt liu s dng cho hot ng xy lp, sn xut cng nghip, hot ng dch v trong k ghi: N TK 621 Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip (chi tit cho tng i tng hot ng). 104

C TK 152 - Trng hp mua nguyn liu, vt liu a vo s dng ngay (khng qua kho) v doanh nghip xy lp thnh thu GTGT theo phng php khu tr. N TK 621 theo gi cha c thu GTGT. N TK 133 (1331) - Thu GTGT c khu tr (thu GTGT u vo) C cc TK 111, 112, 331 - Trng hp mua nguyn liu, vt liu s dng cho hot ng sn xut kinh doanh v doanh nghip xy lp tnh thu GTGT theo phng php trc tip hoc khng thuc i tng chu thu gi tr gia tng ghi: N TK 621 (gi gm c thu GTGT) C cc TK 111, 112, 331 - Trng hp doanh nghip xy lp thc hin tm ng chi ph xy lp giao khon ni b m n v nhn khon khng t chc k ton ring. + Khi tm ng ghi: N TK 141 (1413) - Tm ng chi ph xy lp giao khon ni b. C TK 111, 112, 152, + Khi bn quyt ton tm ng v gi tr khi lng xy lp hon thnh bn giao c duyt, ghi: N TK 621 (phn chi ph nguyn liu, vt liu trc tip) N TK 133 (nu c) C TK 141 (1413). - Trng hp s nguyn liu, vt liu xut ra khng s dng ht vo hot ng sn xut xy lp, cui k nhp li kho, ghi: N TK 152 C TK 621. 2.2.1.2. i vi chi ph nhn cng trc tip a. Ti khon k ton s dng hch ton khon mc chi ph nhn cng trc tip, k ton s dng TK622- Chi ph nhn cng trc tip. Ti khn ny dng phn nh chi ph lao ng trc tip tham gia vo qu trnh hot ng xy lp, sn xut sn phm cng nghip, cung cp dch v. Chi ph lao ng trc tip bao gm c cc khon phi tr cho ngi lao ng thuc qun l ca doanh nghip v cho lao ng thu ngoi theo tng loi cng vic. Ni dung v kt c ca TK622 nh sau: Bn N: Chi ph nhn cng trc tip tham gia vo qu trnh sn xut sn phm xy lp, sn xut sn phm cng nghip, cung cp dch v bao gm: tin lng, tin cng lao ng v cc khon trch trn tin lng theo quy nh. (Ring i vi hot ng xy lp, khng bao gm cc khon trch trn lng v BHXH, BHYT, KPC). Bn C: 105

Kt chuyn chi ph nhn cng trc tip vo bn N TK 154 Chi ph sn xut kinh doanh d dang TK 622 khng c s d cui k. b. Phng php hch ton - Cn c vo bng tnh lng phi tr cho cng nhn trc tip sn xut cho hot ng xy lp, sn xut sn phm cng nghip, cung cp lao v, dch v gm lng chnh, lng ph, ph cp lng v khon phi tr v tin cng cho cng nhn thu ngoi: N TK 622 C TK 334(3341- Phi tr cng nhn vin) C TK334(3342- Phi tr lao ng thu ngoi) - Khi thc hin vic trch BHXH, BHYT, KPC ca cng nhn trc tip sn xut i vi hot ng sn xut sn phm cng nghip hoc cung cp dch v. N TK 622 C TK 338 (3382, 3383, 3384) - Khi tm ng chi ph tin cng thc hin gi tr khi lng giao khon xy lp ni b (n v nhn khon khng t chc k ton ring): N TK 141 (1413) - Tm ng chi ph xy lp giao khon ni b. C TK 111, 112 Khi bng quyt ton tm ng v gi tr khi lng xy lp hon thnh bn giao c duyt - phn gi tr nhn cng ghi: N TK 622 C TK 141 (1413). 2.2.1.3. i vi chi ph s dng my thi cng a. Ti khon k ton s dng Ti khon 623- Chi ph s dng my thi cng dng tp hp v phn b chi ph s dng xe, my thi cng phc v trc tip cho hot ng xy lp cng trnh. Ti khon ny ch s dng hch ton chi ph s dng xe, my thi cng i vi trng hp doanh nghip xy lp thc hin xy lp cng trnh theo phng thc thi cng hn hp - va th cng, va kt hp bng my. Trng hp doanh nghip thc hin xy lp cng trnh hon ton theo phng thc bng my th khng s dng TK623- Chi ph s dng my thi cng m doanh nghip hch ton cc chi ph xy lp trc tip vo cc ti khon 621, 622, 627. hch ton chi ph s dng my thi cng, hng ngy cc i xe my phi lp Nht trnh xe my hoc Phiu theo di hot ng xe my thi cng. nh k, k ton thu hi cc chng t trn tng hp cc chi ph phc v cho xe my thi cng cng nh kt qu thc hin ca tng loi my, tng nhm my hoc tng my. Sau tnh phn b chi ph s dng my cho cc i tng xy lp. Kt cu v ni dung phn nh ca TK 623- Chi ph s dng my thi cng nh sau: Bn N: Cc chi ph lin quan n my thi cng (chi ph nguyn liu cho my hot ng, chi ph tin lng v cc khon ph cp lng, tin cng ca cng nhn trc tip iu khin my, chi ph bo dng, sa cha my thi cng )

106

Bn C: Kt chuyn chi ph s dng my thi cng vo bn N TK 154 Chi ph sn xut kinh doanh d dang. Ti khon 623 khng c s d cui k. TK 623 chi ph s dng my thi cng c 6 TK cp 2: + TK 6231- Chi ph nhn cng: Dng phn nh lng chnh, lng ph: ph cp lng phi tr cho cng nhn trc tip iu khin xe, my thi cng, cng nhn phc v my thi cng k c khon tin n gia ca ca cc cng nhn ny. TK ny khng phn nh khon trch BHXH, BHYT, KPC tnh theo t l trn tin lng ca cng nhn s dng xe, my thi cng. Khon tnh trch ny c phn nh vo TK 627- Chi ph sn xut chung. + TK 6232- Chi ph vt liu: Dng phn nh chi ph nhin liu nh xng, du, m v cc vt liu khc phc v cho xe my thi cng. + TK 6233- Chi ph dng c sn xut: Dng phn nh cng c, dng c lao ng lin quan ti hot ng ca xe, my thi cng. + TK 6234- Chi ph khu hao my thi cng: Dng phn nh khu hao my mc thi cng s dng vo hot ng xy lp cng trnh. + TK 6237- Chi ph dch v mua ngoi: Dng phn nh chi ph dch v mua ngoi nh thu ngoi sa cha xe, my thi cng, bo him xe, my thi cng, chi ph in, nc, tin thu TSC, chi ph tr cho nh thu ph + TK 6238- Chi ph bng tin khc: Dng phn nh cc chi ph bng tin phc v cho hot ng ca xe, my thi cng, khon chi cho lao ng n b. Phng php hch ton Hch ton chi ph s my thi cng ph thuc vo hnh thc s dng my thi cng: t chc i my thi cng ring bit chuyn thc hin cc khi lng thi cng bng my hoc giao my thi cng cho cc i, x nghip xy lp. - Nu doanh nghip t chc i my thi cng ring bit v c phn cp qun l theo di ring chi ph nh 1 b phn sn xut c lp. K ton phn nh nh sau: + Cc chi ph lin quan ti hot ng ca i my thi cng: N TK 621, 622, 627. C cc TK c lin quan. + Cui k kt chuyn chi ph tnh gi thnh thc t ca my. N TK 154 C TK 621, 622, 627. + Cn c vo gi thnh ca my tnh ton c, tnh phn b cho cc i tng xy, lp: * Nu doanh nghip thc hin theo phng thc cung cp lao v my ln nhau gia cc b phn: N TK 623 Chi ph s dng my thi cng C TK 154. * Nu doanh nghip thc hin theo phng thc bn lao v my ln nhau gia cc b phn trong ni b, ghi: ** Gi thnh ca my chuyn giao cho cc b phn xy lp trong ni b: N TK 632 107

C TK 154 ** Tr gi cung cp lao v my tnh theo gi tiu th, k c thu GTGT: N TK 623 gi cha c thu N TK 133 - Thu GTGT u vo C TK 512 Doanh thu tnh theo gi ca c thu C TK 3331 - Thu GTGT u ra i vi doanh nghip np thu GTGT theo phng php trc tip s ghi: N TK623 C TK512 - Nu doanh nghip khng t chc i my thi cng ring bit, hoc c t chc i my thi cng ring bit nhng khng phn cp thnh mt b phn c lp theo di ring chi ph th chi ph pht sinh c tp hp vo TK623- Chi ph s dng my thi cng + i vi chi ph thng xuyn: * Cn c vo tin lng (lng chnh, lng ph), tin cng, tin n gia ca phi tr cho cng nhn iu khin my, phc v my, ghi: N TK623 (6231) C TK334 Trng hp doanh nghip xy lp thc hin vic trch trc tin lng ngh php cho cng nhn iu khin my thi cng, k tn ghi ging nh i vi cng nhn xy lp. * Xut kho hoc mua nguyn liu, nhin liu, vt liu ph s dng cho xe, my thi cng: N TK623 (6232) N TK133 (1331) - nu c khu tr thu C TK152, 111, 112, 331 * Chi ph cng c dng c dng cho xe, my thi cng: N TK623 (6233) C TK153, 111, 112 (loi phn b 1 ln) C TK142 (1421), 242 (loi phn b nhiu ln) * Khu hao xe, my thi cng s dng i my thi cng: N TK623 (6234) C TK214 * Chi ph dch v mua ngoi pht sinh (chi ph sa cha my thi cng thu ngoi, in, nc, tin thu TSC, chi ph tr cho nh thu ph) N TK623 (6237) Gi ho n cha c thu (nu tnh thu GTGT khu tr) N TK133 (1331) - Thu GTGT (nu c khu tr thu) C TK111, 112, 331 * Cc chi ph khc bng tin pht sinh: N TK623 (6238) N TK133 (1331) - nu c khu tr thu C TK111, 112 108

+ i vi chi ph tm thi: <a> Trng hp khng trch trc: * Khi pht sinh chi ph: N TK142 (1421), 242 N TK133 (1331) - nu c khu tr thu C TK111, 112, 331 * Khi phn b chi ph trong k: N TK623 (chi tit cc yu t lin quan) C TK142 (1421), 242: S phn b trong thng <b> Trng hp c trch trc: * Khi trch trc chi ph: N TK623 C TK335 * Chi ph thc t pht sinh: N TK335 C TK111, 112, 331 2.2.1.4. i vi chi ph sn xut chung a. Ti khon k ton s dng tp hp chi ph sn xut chung trong cc doanh nghip xy lp, k ton s dng TK 627 Chi ph sn xut chung. Ti khon ny dng phn nh chi ph sn xut ca i xy dng cng trnh gm: lng nhn vin qun l i xy dng, khon trch BHXH, BHYT, KPC c tnh theo t l quy nh trn tin lng phi tr cng nhn trc tip xy lp v nhn vin qun l i (thuc bin ch doanh nghip); khu hao TSC dng chung cho hot ng ca i v nhng chi ph khc lin quan ti hot ng ca i. Ni dung v kt cu ca TK627- Chi ph sn xut chung nh sau: Bn N: Cc chi ph sn xut chung pht sinh trong k bao gm: lng nhn vin qun l i xy dng; tin n gia ca ca nhn vin qun l i xy dng, ca cng nhn xy lp, khon trch BHXH, BHYT, KPC c tnh theo t l (%) quy nh hin hnh trn lng phi tr cho cng nhn trc tip xy lp, nhn vin s dng my thi cng v nhn vin qun l i (thuc bin ch ca doanh nghip); khu hao TSC dng chng cho hot ng ca i v nhng chi ph khc lin quan ti hot ng ca i (chi ph khng c thu GTGT u vo nu c khu tr thu). Bn C: - Cc khon ghi gim chi ph sn xut chung - Kt chuyn chi ph sn xut chung vo bn N TK154- Chi ph sn xut, kinh doanh d dang. TK627 khng c s d cui k. TK 627 c 6 ti khon cp 2: + TK6271- Chi ph nhn vin phn xng 109

+ TK6272- Chi ph vt liu + TK6273- Chi ph dng c sn xut + TK6274- Chi ph khu hao TSC + TK6277- Chi ph dch v mua ngoi + TK6278- Chi ph bng tin khc b. Phng php hch ton - Khi tnh tin lng, tin cng, cc khon ph cp phi tr cho nhn vin ca i xy dng; tin n gia ca ca nhn vin qun l i xy dng, ca cng nhn xy lp, ghi: N TK627 (6271) C TK334 - Tm ng chi ph thc hin gi tr xy lp khon ni b (trng hp n v nhn khon khng t chc hch tan k ton ring), khi bn quyt ton tm ng v gi tr khi lng xy lp hon thnh bn giao c duyt, ghi: N TK627 C TK141 (1413) - Tm ng chi ph xy lp giao khon ni b - Khi trch BHXH, BHYT, KPC c tnh theo t l quy nh hin hnh trn tin lng phi tr cho cng nhn trc tip xy lp, nhn vin s dng my thi cng v nhn vin qun l i (thuc bin ch doanh nghip), ghi: N TK627 (6271) C TK338 (3382, 3383, 3384) - Chi ph nguyn liu, nhin liu xut dng cho i xy dng: N TK627 (6272) C TK152 - Khi xut cng c, dng c sn xut c gi tr nh cho i xy dng, cn c vo Phiu xut kho, ghi: N TK627 (6273) C TK153 - Khi xut cng c, dng c sn xut mt ln c gi tr ln cho i xy dng phi phn b dn, ghi: N TK142 (1421), 242 C TK153 Khi phn b gi tr cng c, dng c vo chi ph sn xut chung trong k, ghi: N TK627 (6273) C TK142 (1421), 242 - Trch khu hao my mc, thit b sn xut thuc i xy dng, ghi: N TK627 (6274) C TK214 - Chi ph in, nc, in thoi thuc i xy dng, ghi: N TK627 (6277) N TK133 (1331) - nu c khu tr thu 110

C TK111, 112, 335 - Cc chi ph bng tin khc pht sinh ti i xy dng, ghi: N TK627 (6278) N TK133 (1331) - nu c khu tr thu C TK111, 112 - Khi trch trc chi ph sa cha TSC thuc i xy dng tnh vo chi ph sn xut chung, ghi: N TK627 (6273) C TK335 - Trng hp phn b dn s chi v chi ph sa cha TSC thuc i xy dng, ghi: N TK627 (6273) C TK142 (1421), 242 - Nu pht sinh cc khon gim chi ph sn xut chung, ghi: N TK111, 112, 138 C TK627 2.2.2. K ton cc khon thit hi trong sn xut xy lp 2.2.2.1. Thit hi ph i lm li a. c im ca khon thit hi ph i lm li trong sn xut xy lp Trong qu trnh thi cng c th c nhng khi lng cng trnh hoc phn cng vic phi ph i lm li m bo cht lng cng trnh. Nguyn nhn gy ra c th do thin ti, ho hon, do li ca bn giao thu (bn A) nh sa i thit k hay thay i mt b phn thit k ca cng trnh; hoc c th do bn thi cng (bn B) gy ra do t chc sn xut khng hp l, ch o thi cng khng cht ch, sai phm k thut ca cng nhn hoc do cc nguyn nhn khc t bn ngoi. Tu thuc vo mc thit hi v nguyn nhn gy ra thit hi c bin php x l thch hp. Gi tr thit hi v ph i lm li l s chnh lch giu gi tr khi lng phi ph i lm li vi gi tr vt t thu hi c. Gi tr ca khi lng ph i lm li bao gm cc ph tn v nguyn vt liu, nhn cng, chi ph s dng my thi cng v chi ph sn xut chung b ra xy dng khi lng xy lp v cc chi ph pht sinh dng ph khi lng . Cc ph tn thc hin xy dng khi lng xy lp b ph i thng c xc nh theo chi ph nh mc v rt kho c th xc nh mt cch chnh xc gi tr thc t ca khi lng phi ph i lm li. Trong trng hp cc sai phm k thut nh, khng cn thit phi ph i lm li m ch cn sa cha, iu chnh th chi ph thc t pht sinh dng sa cha c tp hp vo chi ph pht sinh cc ti khon c lin quan nh khi sn xut. Gi tr thit hi ph i lm li c th c x l nh sau: + Nu do thin tai gy ra c xem nh khon thit hi bt thng. + Nu do bn giao thu gy ra th bn giao thu phi bi thng thit hi, bn thi cng coi nh thc hin xong khi lng cng trnh v bn giao tiu th.

111

+ Nu do bn thi cng gy ra th c th tnh vo gi thnh, hoc tnh vo khon thit hi bt thng sau khi tr i phn gi tr bt ngi phm li phi bi thng thit hi v phn gi tr ph liu thu hi c. b. Phng php hch ton Ti thi im xc nh gi thnh cng trnh hon thnh bn giao, cn c vo gi tr ca khon thit hi do ph i lm li c xc nh theo chi ph nh mc, k ton x l nh sau: - Gi tr ph liu thu hi, ghi gim thit hi: N TK 111, 152 C TK154 - i vi trng hp thit hi do bn giao thu (bn A) gy ra th bn thi cng khng chu trch nhim v phn thit hi v coi nh thc hin xong khi lng cng trnh, xc nh gi vn ca cng trnh hon thnh bn giao tiu th: N TK 632 C TK154 - i vi gi tr thit hi do thin tai gy ra c ghi nhn vo chi ph bt thng: N TK811 C TK154 - i vi khon thit hi c xc nh do bn thi cng gy ra c x l theo cc bc nh sau: + Xc nh phn thit hi do c nhn phi bi thng: N TK138 (1388), 334 C TK154 + Xc nh phn thit hi tnh vo chi ph bt thng: N TK811 C TK154 + Nu trng hp thit hi cha xc nh r nguyn nhn, ang ch x l, k ton ghi: N TK138 (1381)- Ti sn thiu ch x l C TK154 2.2.2.2. Thit hi ngng sn xut a. c im khon thit hi do ngng sn xut trong donh nghip xy lp Thit hi ngng sn xut l nhng khon thit hi xy ra do vic nh ch sn xut trong mt thi gian nht nh v nhng nguyn nhn khch quan hay ch quan no . Ngng sn xut c th do thi tit, do thi v hoc do tnh hnh cung cp nguyn nhin vt liu, my mc thi cng v cc nguyn nhn khc. Cc khon thit hi pht sinh do ngng sn xut bao gm: tin lng phi tr trong thi gian ngng sn xut, gi tr nguyn nhin vt liu, ng lc pht sinh trong thi gian ngng sn xut. Trong trng hp ngng vic theo thi v hoc ngng vic theo k hoch, doanh nghip lp d ton chi ph trong thi gian ngng vic v tin hnh trch trc chi ph ngng sn xut vo chi ph hot ng sn xut kinh doanh. Khi kt thc nin k ton hoc khi cng trnh hon thnh bn giao, k ton xc nh s chnh lch gia s trch trc vi chi ph thc t pht sinh. 112

Nu chi ph trch trc ln hn chi ph thc t pht sinh th phi lp bt ton hon nhp s chnh lch. b. Phng php hch ton - Trng hp khng trch trc chi ph: Khi pht sinh cc khon thit hi do ngng sn xut, k ton ghi: N TK622, 623, 627, 642 N TK133 (1331) - nu c khu tr thu GTGT u vo C cc TK lin quan - Trng hp c trch trc chi ph: + Khi trch trc chi ph ngng sn xut: N TK622, 623, 627, 642 C TK335 + Khi chi ph thc t pht sinh: N TK335 N TK133 (1331) - nu c khu tr thu GTGT u vo C cc TK lin quan + iu chnh chnh lch: * Nu chi ph ngng sn xut thc t pht sinh ln hn chi ph trch trc, tin hnh trch b sung chi ph: N TK622, 623, 627, 642(trch b sung theo s chnh lch) C TK335 * Nu chi ph ngng sn xut thc t pht sinh nh hn chi ph trch trc, tin hnh hon nhp chi ph: N TK335 N TK622, 623, 627, 642(hon nhp theo s chnh lch) 2.2.3. K ton sa cha v bo hnh cng trnh xy lp Theo quy nh, nh thu thi cng xy dng cng trnh c trch nhim bo hnh cng trnh; nh thu cung ng thit b cng trnh c trch nhim bo hnh thit b cng trnh. Ni dung bo hnh cng trnh bao gm: khc phc, sa cha, thay th thit b h hng, khim khuyt hoc khi cng trnh vn hnh, s dng khng bnh thng do li ca nh thu gy ra. Thi gian bo hnh cng trnh c xc nh theo loi v cp cng trnh. Theo chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng, d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp c lp cho tng cng trnh xy lp v c lp vo cui k k ton gia nin hoc cui k k ton nm. Trng hp s d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp lp ln hn chi ph thc t pht sinh th s chnh lch c hon nhp ghi tng thu nhp khc (ghi C TK711 Thu nhp khc). - Cui k k ton gia nin hoc cui k k ton nm, khi xc nh s d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp phi lp cho tng cng trnh, ghi: N TK627 Chi ph sn xut chung C TK352 - D phng phi tr

113

- Khi pht sinh cc khon chi ph v bo hnh cng trnh xy lp lin quan n khon d phng phi tr lp ban u nh: chi ph nguyn vt liu, chi ph nhn cng, chi ph khu hao TSC, chi ph dch v mua ngoi th tu theo tng trng hp c th c x l nh sau: a. Trng hp khng c b phn bo hnh c lp: + Khi pht sinh cc khon chi ph lin quan n vic bo hnh cng trnh xy lp, ghi: N TK621, 622, 623, 627 N TK133 (1331) - nu c khu tr thu C cc TK152, 153, 214, 331, 334, 338 + Cui k, k ton kt chuyn chi ph, ghi: N TK154 (1544 Chi ph bo hnh xy lp) C TK621, 622, 623, 627 + Khi sa cha, bo hnh cng trnh xy lp hon thnh bn giao cho khch hng, ghi: N TK352 - D phng phi tr C TK154 (1544): Kt chuyn chi ph bo hnh cng trnh xy lp thc t pht sinh b. Trng hp c b phn bo hnh c lp: + S tin phi tr cho n v cp di, n v ni b v chi ph bo hnh cng trnh xy lp hon thnh bn giao cho khch hng, ghi: N TK352 - D phng phi tr C TK336 - Phi tr ni b + Khi tr tin cho n v cp di, n v ni b v cc chi ph bo hnh cng trnh xy lp, ghi: N TK336 - Phi tr ni b C TK111, 112 - Ht thi hn bo hnh cng trnh xy lp, nu cng trnh khng phi bo hnh hoc s d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp ln hn chi ph thc t pht sinh th s chnh lch phi hon nhp, ghi: N TK352 - D phng phi tr C TK711 Thu nhp khc (Ngun: B Ti chnh, S: 21/2006/TT-BTC) 2.2.4. K ton tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp 2.2.4.1. Phng php tng hp v phn b chi ph sn xut Chi ph sn xut kinh doanh trong doanh nghip xy lp bao gm nhng chi ph c lin quan n vic sn xut kinh doanh ca doanh nghip c tp hp vo bn N ca cc TK 621, 622, 623 v 627. tnh c gi thnh sn phm cho tng i tng, k ton thc hin vic kt chuyn chi ph i vi cc chi ph tp hp trc tip theo tng i tng, cn i vi cc chi ph khng th tp hp trc tip theo tng i tng, k ton phi tnh phn b cc chi ph ny cho tng i tng theo tiu thc thch hp. a. Tng hp chi ph c s liu kt chuyn hoc phn b chi ph cho tng i tng, k ton phi tng hp cc chi ph tp hp c. 114

Tng hp chi ph nguyn vt liu trc tip bng cch tng hp cc chi ph tp hp bn N ca TK621. Tng hp chi ph nhn cng trc tip bng cch tng hp cc chi ph tp hp bn N ca TK622. Tng hp chi ph sn xut chung bng cch tng hp cc chi ph tp hp bn N ca TK627. Trc khi kt chuyn hoc ph b chi ph phi loi ra cc khon lm gim chi ph trong gi thnh nh gi tr vt liu s dng khng ht ngy cui thng lm gim chi ph nguyn vt liu trc tip, gi tr vt liu, nhin liu, ph tng, dng c xut dng, ngy cui thng s dng khng ht lm gim chi ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung, k ton ghi: N TK152, 153 C TK621, 623, 627 (Ngun: V Vn Nh. 2005. K ton ti chnh) b. Phn b chi ph - Phn b chi ph s dng my thi cng: Chi ph s dng my thi cng c phn b cho cc i tng xy lp theo phng php thch hp cn c vo s ca my hoc khi lng phc v thc t. + Trng hp cc chi ph s dng my c theo di ring cho tng loi my. Xc nh chi ph phn b cho tng i tng nh sau:

+ Trng hp khng theo di tp hp chi ph cho tng loi my ring bit, phi xc nh ca my tiu chun thng qua h s quy i. H s quy i thng c xc nh cn c vo n gi k hoch. Gi k hoch ca 1 ca my thp nht c ly lm ca my chun. Xc nh h s quy i H nh sau:

Sau cn c vo h s quy i v s ca my thc hin ca tng loi my quy i thnh s ca my chun.

Tnh phn b chi ph s dng my cho tng i tng theo s ca my tiu chun:

115

(Ngun: V Vn Nh. 2005. K ton ti chnh) - Phn b chi ph sn xut chung: Chi ph sn xut chung c tp hp theo tng cng trng, hoc i thi cng v tnh phn b cho tng cng trnh, hng mc cng trnh theo phng php thch hp. Tiu chun phn b chi ph sn xut chung thng c s dng c th l: phn b theo chi ph sn xut chung nh mc, phn b theo gi cng sn xut kinh doanh nh mc hoc thc t, phn b theo ca my thi cng, phn b theo chi ph nhn cng, phn b theo chi ph trc tip (chi ph nguyn vt liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip). 2.2.4.2. K ton tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp a. Ti khon k ton s dng tnh gi thnh sn phm trong doanh nghip xy lp, k ton s dng TK 154 Chi ph sn xut, kinh doanh d dang. Ni dung v kt cu ca ti khon ny nh sau: Bn N: - Cc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung pht sinh trong k lin quan n gi thnh sn phm xy lp cng trnh, hoc gi thnh xy lp theo gi khon ni b. - Cc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung pht sinh trong k lin quan n sn xut sn phm cng nghip v dch v, lao v khc. - Gi thnh xy lp ca nh thu ph hon thnh bn giao cho nh thu chnh cha c xc nh tiu th trong k k ton. Bn C: - Gi thnh sn phm xy lp hon thnh bn giao (tng phn, hoc ton b, hoc nhp kho thnh phm ch tiu th). - Gi thnh thc t ca sn phm ch to xong nhp kho hoc chuyn i bn. - Chi ph thc t ca khi lng lao v, dch v hon thnh cung cp cho khch hng. - Gi thnh xy lp ca nh thu ph hon thnh bn giao cho nh thu chnh c xc nh tiu th trong k k ton. - Tr gi ph liu thu hi, gi tr sn phm hng khng sa cha c. - Tr gi nguyn liu, vt liu, hng ho gia cng xong nhp li kho. S d bn N: - Chi ph sn xut kinh doanh cn d dang cui k (sn xut xy lp, cng nghip, dch v). - Gi thnh xy lp ca nh thu ph hon thnh bn giao cho nh thu chnh cha c xc nh tiu th trong k k ton. 116

TK 154 c 4 ti khon cp 2: + TK 1541 Xy lp: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh sn phm xy lp v phn nh gi tr sn phm xy lp d dang cui k (k c ca nh thu ph cha c xc nh tiu th trong k k ton). + TK 1542 - Sn phm khc: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh sn phm khc v phn nh gi tr sn phm khc d dang cui k (cc thnh phm, cu kin xy lp). + TK1543 - Dch v: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh dch v v phn nh chi ph dch v d dang cui k. + TK 1544 Chi ph bo hnh xy lp: Dng tp hp chi ph bo hnh cng trnh xy dng, lp t thc t pht sinh trong k v gi tr cng trnh bo hnh xy lp cn d dang cui k. Sn phm xy lp khng phi lm th tc nhp kho m ch lm th tc nghim thu bn giao a vo s dng. Tuy nhin, trong trng hp sn phm xy lp hon thnh nhng ch tiu th nh xy nh bn hoc sn phm hon thnh nhng cha bn giao, th cng c coi l sn phm c nhp kho thnh phm (TK155 Thnh phm). b. Phng php hch ton - Cn c vo kt qu Bng phn b vt liu cho tng cng trnh, hng mc cng trnh, ghi: N TK154 (1541) chi tit cho tng cng trnh, hng mc cng trnh C TK621 Chi ph nguyn vt liu trc tip - Cn c vo kt qu Bng phn b chi ph nhn cng trc tip (k c chi ph nhn cng thu ngoi) cho tng cng trnh, hng mc cng trnh, ghi: N TK154 (1541) chi tit cho tng cng trnh, hng mc cng trnh C TK622 Chi ph nhn cng trc tip - Cn c vo Bng phn b chi ph s dng my thi cng (chi ph thc t ca my) tnh cho tng cng trnh, hng mc cng trnh, ghi: N TK154 (1541) chi tit cho tng cng trnh, hng mc cng trnh C TK623 Chi ph s dng my thi cng - Cn c vo Bng phn b chi ph sn xut chung tnh cho tng cng trnh, hng mc cng trnh, ghi: N TK154 (1541) chi tit cho tng cng trnh, hng mc cng trnh C TK627 Chi ph sn xut chung *) Ch : Chi ph chung c tp hp bn N TK1541 Xy lp ch bao gm chi ph chung pht sinh i nhn thu hoc cng trng xy lp. Cn chi ph qun l doanh nghip xy lp (l mt b phn ca chi ph chung) c tp hp bn N TK642 Chi ph quan l doanh nghip. Chi ph ny s c kt chuyn vo bn N TK911 Xc nh kt qu hot ng kinh doanh v tham gia vo gi thnh ton b ca sn phm xy lp hon thnh v bn ra trong k. - Cui k k ton, cn c vo gi thnh sn xut sn phm xy lp thc t hon thnh a i tiu th (bn giao tng phn hoc ton b cho Ban qun l d n bn A): + Trng hp tiu th, bn giao cho bn A, ghi: N TK632 Gi vn hng bn C TK154 (1541 Xy lp)

117

+ Trng hp sn phm xy lp hon thnh ch tiu th (xy dng nh bn) hoc sn phm xy lp hon thnh nhng cha bn giao, ghi: N TK155 Thnh phm C TK154 (1541 Xy lp) - i vi gi tr xy lp giao cho nh thu ph thc hin: + Cn c vo gi tr ca khi lng xy lp do nh thu ph bn giao cha c xc nh l tiu th trong k k ton, ghi: N TK154 (1541 Xy lp) (m 1 th theo di ring) N TK133 (1331) - nu c khu t thu GTGT C TK111, 112, 331 + Khi khi lng xy lp do nh thu ph thc hin c xc nh l tiu th, ghi: N TK632 Gi vn hng bn C TK154 (1541 Xy lp): gi tr khi lng xy lp do nh thu ph thc hin + i vi gi tr ca khi lng xy lp do nh thu ph bn giao c xc nh l tiu th ngay trong k k ton, ghi: N TK632 Gi vn hng bn N TK133 (1331) - nu c khu t thu GTGT C TK111, 112, 331 - Trng hp doanh nghip xy lp thc hin giao khon khi lng xy lp, t vn, thit k cho cc x nghip hoc i, cng trng xy dng trc thuc c phn cp qun l ti chnh v t chc b my k ton ring (gi l n v nhn khon ni b): + n v cp trn: hch ton qu trnh giao khon v nhn sn phm xy lp giao khon hon thnh, k ton s dng TK1362 - Phi thu v gi tr khi lng xy lp giao khon ni b. Ti khon ny phn nh ton b gi tr tm ng v vt t, vn bng tin, khu hao TSC cho cc n v cp di thc hin khi lng xy lp giao khon ni b; v gi tr khi lng xy lp hon thnh nhn bn giao ca cc n v nhn khon. n v cp trn c th giao khon cho cc n v cp di ton b gi tr ca cng trnh, hng mc cng trnh, khi lng xy lp; hoc ch giao khon phn chi ph nhan cng ca gi tr khi lng xy lp. Trng hp n v nhn khon khng c phn cp hch ton k ton ring theo di tnh hnh thc hin hp ng khon ni b, n v cp trn khng s dng TK1362 - Phi thu v gi tr khi lng xy lp giao khon ni b, m s dng TK141 - Tm ng theo di v tm ng v thanh quyt ton gi tr khi lng xy lp nhn khon cho n v ni b. * Khi doanh nghip tm ng cho n v cp di thc hin gi tr khi lng xy lp nhn giao khon, cn c hp ng giao khon ni b v cc chng t c lin quan, ghi: N TK136 (1362 - Phi thu v gi tr khi lng xy lp giao khon ni b) C cc TK 111, 112, 152, 153, 311, 141, 214 * nh k hoc khi thanh ton hp ng gia khon ni b, n v cp trn nhn khi lng xy lp hon thnh bn giao ca n v nhn khon. Cn c vo gi tr khi lng xy lp khon ni b (bng k khi lng xy lp hon thnh, phiu gi cng trnh) v cc chng t khc c lin quan, ghi: 118

N TK154 (1541 Xy lp) C TK136 (1362 - Phi thu v gi tr khi lng xy lp giao khon ni b) * Khi thanh ton cho n v ni b, cn c bin bn thanh l hp ng giao khon ni b v cc chng t c lin quan, ghi: N TK136 (1362 - Phi thu v gi tr khi lng xy lp giao khon ni b): Phn gi tr cn li phi thanh ton C cc TK 111, 112, 152, 153, 336 + n v cp di: K ton s dng TK 3362 - Phi tr v gi tr khi lng xy lp ni b phn nh tnh hnh nhn tm ng v quyt ton gi tr khi lng xy lp nhn khon ni b vi n v cp trn giao khon. * Khi nhn tm ng v vn bng tin, vt t, khu hao TSC, cc chi ph chi h ca cp trn, n v nhn khon ghi: N TK111, 112 (chuyn chi), 152, 153, 627, 642 (i vi cc khon chi h) C TK336 (3362 - Phi tr v gi tr khi lng xy lp ni b) * Khi bn giao hoc quyt ton v khi lng xy lp nhn khon vi n v giao khon, ghi: N TK336 (3362 - Phi tr v gi tr khi lng xy lp ni b) C TK154 (1541- Xy lp) - Trng hp n v nhn khon v giao khon xy lp p dng phng thc qun l ti chnh ghi nhn vic cung cp sn phm ln nhau vo TK512 Doanh thu ni b nh cc b phn hch ton c lp: + n v giao khon: Khi nhn sn phm, dch v, lao v ni b ca n v nhn khon bn giao, ghi: N TK154 (1541 Xy lp) N TK621, 627: Nu giao khon mt phn N TK133 (1331): Nu c khu tr thu C TK136 (1362 - Phi thu v gi tr khi lng xy lp giao khon ni b) + n v nhn khon: * Khi giao sn phm, dch v cho n v giao khon, ghi: N TK336 (3362 - Phi tr v gi tr khi lng xy lp ni b) C TK512 (5122 Doanh thu bn cc thnh phm xy lp hon thnh) C TK333 (3331) * ng thi ghi: N TK632 C TK154 (1541 Xy lp) 2.3. K ton xc nh kt qu hot ng xy lp 2.3.1. K ton doanh thu tiu th sn phm trong doanh nghip xy lp 2.3.1.1. c im doanh thu tiu th trong doanh nghip xy lp - Doanh thu ca hp ng xy dng bao gm: 119

+ Doanh thu ban u c ghi trong hp ng; + Cc khon tng, gim khi thc hin hp ng, cc khon tin thng v cc khon thanh ton khc nu cc khon ny c kh nng lm thay i doanh thu, v c th xc nh c mt cch ng tin cy. - Doanh thu tiu th trong doanh nghip xy lp c th c xc nh bng nhiu cch khc nhau da trn c s phn cng vic hon thnh ca Hp ng xy dng. Tu thuc vo bn cht ca hp ng, cc phng php c th l: + T l phn trm (%) gia chi ph thc t pht sinh ca phn cng vic hon thnh ti mt thi im so vi tng chi ph d ton ca hp ng; + nh gi phn cng vic hon thnh; hoc + T l phn trm (%) gia khi lng xy lp hon thnh so vi tng khi lng xy lp phi hon thnh ca hp ng. - Vic ghi nhn doanh thu v chi ph ca hp ng xy dng c xc nh theo mt trong hai trng hp sau: a. Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo tin k hoch, khi kt qu thc hin hp ng xy dng c c tnh mt cch ng tin cy, th doanh thu v chi ph ca hp ng xy dng c ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh do nh thu t xc nh vo ngy lp bo co ti chnh m khng ph thuc vo ho n thanh ton theo tin k hoch lp hay cha v s tin ghi trn ho n l bao nhiu. + Nh thu phi la chn phng php xc nh phn cng vic hon thnh v giao cho cc b phn lin quan xc nh gi tr phn cng vic hon thnh v lp chng t phn nh doanh thu hp ng xy dng trong k: * Nu p dng phng php T l phn trm (%) gia chi ph thc t pht sinh ca phn cng vic hon thnh ti mt thi im so vi tng chi ph d ton ca hp ng th giao khon cho b phn k ton phi hp vi cc b phn khc thc hin. * Nu p dng phng php nh gi phn cng vic hon thnh; hoc phng php T l phn trm (%) gia khi lng xy lp hon thnh so vi tng khi lng xy lp phi hon thnh ca hp ng th giao khon cho b phn k thut thi cng phi hp vi cc b phn khc thc hin. + Khi kt qu thc hin hp ng xy dng c c tnh mt cch ng tin cy, k ton cn c vo chng t xc nh doanh thu trn c s phn cng vic hon thnh trong k (khng phi ho n) lm cn c ghi nhn doanh thu trong k k ton. ng thi nh thu phi cn c vo hp ng xy dng lp Ho n thanh ton theo tin k hoch gi cho khch hng i tin. K ton cn c vo ho n ghi s k ton s tin khch hng phi thanh ton theo tin k hoch. b. Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo gi tr khi lng thc hin, c khch hng xc nhn th nh thu phi cn c vo phng php tnh ton thch hp xc nh gi tr khi lng xy lp hon thnh trong k. Khi kt qu thc hin hp ng xy dng c xc nh mt cch ng tin cy v c khch hng xc nhn th doanh thu v chi ph lin quan n hp ng c ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh c khch hng xc nhn. K ton phi lp ho n gi cho khch hng i tin v phn nh doanh thu, n phi thu trong k tng ng vi phn cng vic hon thnh c khch hng xc nhn.

120

- Bn giao cng trnh: Khi cng trnh xy lp hon thnh bn giao phi theo ng cc th tc nghim thu v cc iu kin, gi c quy nh ghi trong hp ng xy dng. Vic bn giao cng trnh chnh l vic tiu th sn phm trong cc doanh nghip xy lp. Vic bn giao thanh ton khi lng xy lp hon thnh gia n v nhn thu vi ch u t c thc hin qua chng t: Ho n GTGT (hoc ho n bn hng - nu doanh nghip p dng thu GTGT theo phng php trc tip). Ho n ny c lp cho tng cng trnh c khi lng xy lp hon thnh c iu kin thanh ton v l c s cho n v nhn thu v ch u t thanh ton. 2.3.1.2. Ti khon k ton s dng a. TK 337 Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng. Ti khon ny dng phn nh s tin khch hng phi tr theo tin k hoch v s tin phi thu theo doanh thu tng ng vi phn cng vic hon thnh do nh thu t xc nhn ca hp ng xy dng d dang. Bn N: Phn nh s tin phi thu theo doanh thu ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh ca hp ng xy dng d dang. Bn C: Phn nh s tin khch hng phi tr theo tin k hoch hp ng xy dng d dang. S d bn N: Phn nh s tin chnh lch gia doanh thu ghi nhn ca hp ng ln hn s tin khch hng phi tr theo tin k hoch hp ng xy dng d dang. S d bn C: Phn nh s tin chnh lch gia doanh thu ghi nhn ca hp ng nh hn s tin khch hng phi tr theo tin k hoch hp ng xy dng d dang. Cn c ghi vo bn N TK337 l chng t xc nh doanh thu tng ng vi phn cng vic hon thnh trong k (khng phi ho n) do nh thu t lp, khng phi ch khch hng xc nhn. Cn c ghi vo bn C TK337 l ho n c lp trn c s tin thanh ton theo k hoch c quy nh trong hp ng. S tin ghi trn ho n l cn c ghi nhn s tin nh thu phi thu ca khch hng, khng l cn c ghi nhn doanh thu trong k k ton. TK 337 - Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng ch p dng i vi hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo tin k hoch. b. TK 511 Doanh thu bn hng v cung cp dch v Ti khon ny dng phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v ca doanh nghip xy lp thc hin trong mt k k ton ca hot ng sn xut, kinh doanh. Bn N: - S thu tiu th c bit hoc thu xut nhp khu phi np tnh trn doanh thu bn hng thc t ca sn phm, hng ho, dch v cung cp cho khch hng v c xc nh l tiu th trong k k ton; - Tr gi hng bn b tr li kt chuyn cui k; - Khon gim gi hng bn kt chuyn cui k; - Kt chuyn doanh thu thun vo TK911 Xc nh kt qu kinh doanh 121

Bn C: Doanh thu bn sn phm, hng ho v cung cp dch v ca doanh nghip xy lp thc hin trong k k ton. TK 511 khng c s d cui k. TK 511 c 5 ti khon cp 2: + TK5111 Doanh thu bn hng ho: Phn nh doanh thu v doanh thu thun ca khi lng hng ho c xc nh l tiu th trong mt k k ton ca doanh nghip xy lp. + TK5112 Doanh thu bn cc thnh phm, sn phm xy lp hon thnh: Phn nh doanh thu bn sn phm xy lp k c cc sn phm khc nh bn vt kt cu, b tng, cu kin. Ti khon ny dng phn nh c doanh thu nhn thu ph xy lp (i vi nh thu ph) hoc doanh thu nhn thu chnh xy lp (i vi tng thu chnh xy dng). Doanh thu xy lp c th theo di chi tit theo tng loi sn phm bn ra. * TK51121 Doanh thu bn sn phm xy lp * TK51122 Doanh thu bn sn phm khc + TK5113 Doanh thu cung cp dch v: Phn nh doanh thu ca khi lng dch v hon thnh, cung cp cho khch hng v c xc nh l tiu th trong mt k k ton. + TK 5114 Doanh thu tr cp, tr gi: Dng phn nh cc khon doanh thu t tr cp, tr gi ca Nh nc khi doanh nghip xy lp thc hin cc nhim v cung cp sn phm, hng ho v dch v theo yu cu ca Nh nc. + TK 5117 Doanh thu kinh doanh bt ng sn u t: Phn nh doanh thu kinh doanh bt ng sn u t bao gm doanh thu cho thu hot ng bt ng sn u t v doanh thu bn bt ng sn u t. 2.3.1.3. Phng php hch ton a. Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo tin k hoch: - Khi kt qu thc hin hp ng xy dng c c tnh mt cch ng tin cy th k ton cn c vo chng t phn nh doanh thu tng ng vi phn cng vic hon thnh (khng phi ho n) do nh thu t xc nh, ghi: N TK337 - Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng C TK511 Doanh thu bn hng v cung cp dch v - Cn c vo ho n c lp theo tin k hoch phn nh s tin khch hng phi tr theo tin k hoch ghi trong hp ng, ghi: N TK131 (chi tit theo khch hng) C TK337 - Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng C TK333 (3331) - Thu GTGT phi np - Khi nhn c tin do khch hng tr, hoc khch hng ng trc, ghi: N TK111, 112 C TK131 (chi tit theo khch hng) b. Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo gi tr khi lng thc hin:

122

Khi kt qu thc hin ng xy dng c c tnh mt cch ng tin cy v c khch hng xc nhn th k ton phi lp ho n trn c s phn cng vic hon thnh c khch hng xc nhn, Cn c vo ho n, ghi: N TK111, 112, 131 N TK144, 244: Chi ph bo hnh cng trnh bn ch u t gi li C TK511 Doanh thu bn hng v cung cp dch v C TK333 (3331) - Thu GTGT phi np c. Khon tin thng thu c t khch hng tr ph thm cho nh thu khi thc hin hp ng t hoc vt mt s ch tiu c th c ghi trong hp ng, hoc khon bi thng thu c t khch hng hay bn khc b p cho cc chi ph khng bao gm trong gi tr hp ng, ghi: N TK111, 112, 131 C TK511 Doanh thu bn hng v cung cp dch v C TK333 (3331) - Thu GTGT phi np 2.3.2. K ton xc nh kt qu trong doanh nghip xy lp 2.3.2.1. c im k ton xc nh kt qu trong doanh nghip xy lp Kt qu kinh doanh trong doanh nghip xy lp c xc nh nh sau:

Trong : - Doanh thu thun, gi vn hng bn v doanh thu, chi ph hot ng ti chnh c xc nh tng t nh ngnh kinh doanh cng ngip. - Chi ph bn hng c th phi phn b tnh gi thnh ton b sn phm xy lp hon thnh (c bit trong trng hp doanh nghip xy lp kinh doanh xy dng nh ca, vt kin trc bn): + Phn b chi ph bn hng kt chuyn k sau theo chi ph nhn cng trc tip:

+ Tnh chi ph bn hng phn b cho sn phm xy lp hon thnh trong k:

- Chi ph qun l doanh nghip c th phi phn b tnh gi thnh ton b sn phm xy lp hon thnh trong k: + Phn b chi ph qun l doanh nghip kt chuyn k sau theo chi ph nhn cng trc tip: tng t nh chi ph bn hng nu trn.

123

+ Tnh chi ph qun l doanh nghip phn b cho sn phm xy lp hon thnh trong k: tng t nh chi ph bn hng nu trn. 2.3.2.2. Ti khon k ton s dng + TK 911 Xc nh kt qu kinh doanh + TK421 - Li nhun cha phn phi 2.3.2.3. Phng php hch ton Trnh t hch ton xc nh kt qu kinh doanh trong doanh nghip xy lp ti thi im cui k nh sau: - Kt chuyn doanh thu thun: N TK511 Doanh thu bn hng v cung cp dch v C TK911 - Xc nh kt qu kinh doanh - Kt chuyn gi vn hng bn: N TK911 - Xc nh kt qu kinh doanh C TK632 Gi vn hng bn - Kt chuyn doanh thu hot ng ti chnh: N TK515 Doanh thu hot ng ti chnh C TK911 - Xc nh kt qu kinh doanh - Kt chuyn chi ph ti chnh: N TK911 - Xc nh kt qu kinh doanh C TK635 Chi ph ti chnh - Phn b v kt chuyn chi ph bn hng: N TK911 - Xc nh kt qu kinh doanh C TK641: Chi ph bn hng k ny c phn b vo kt qu kinh doanh C TK142 (1422), 242: Chi ph bn hng k trc c phn b vo kt qu kinh doanh ca k ny - Phn b v kt chuyn chi ph qun l doanh nghip: N TK911 - Xc nh kt qu kinh doanh C TK642: Chi ph qun l doanh nghip k ny c phn b vo kt qu kinh doanh C TK142 (1422), 242: Chi ph qun l doanh nghip k trc c phn b vo kt qu kinh doanh ca k ny - Xc nh kt qu tiu th sn phm xy lp: + Nu li: N TK 911 - Xc nh kt qu kinh doanh C TK421 - Li nhun cha phn phi + Nu l: N TK421 - Li nhun cha phn phi C TK 911 - Xc nh kt qu kinh doanh

124

Tm tt ni dung ca chng Ngnh xy dng l ngnh sn xut c lp c nhng im c th v mt kinh t, t chc qun l v k thut nn cng tc t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trong cc doanh nghip hot ng trong lnh vc ny cng c nhng nt c th ring khc vi cc doanh nghip sn xut cng nghip. gip sinh vin nm r c im t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trong cc doanh nghip xy lp, chng ny tp trung lm r mt s vn c bn sau: - Tm hiu tng quan v c im sn xut xy lp v nhng nh hng ca n n t chc cng tc hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm. - Tm hiu chi tit c im chi ph sn xut v gi thnh sn phm trong cc doanh nghip xy lp; t so snh vi c im chi ph sn xut v gi thnh sn phm ca cc doanh nghip sn xut cng nghip. - Hng dn chi tit trnh t hch ton tp hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm xy lp hon thnh bn giao theo ch k ton hin hnh. - Hng dn phng php hch ton ghi nhn doanh thu ca phn cng vic hon thnh theo Hp ng xy dng, chi tit i vi 2 trng hp: thanh ton theo tin k hoch v thanh ton theo gi tr khi lng thc hin. Bi tp vn dng ca chng Bi tp 1 Ti liu ti mt Cng ty xy lp lin quan n vic xy dng cng trnh F nh sau (VT: 1.000 ng): I. S d u k ca mt s ti khon: - Ti khn 154: 2.500.000 (trong , chi ph nguyn vt liu trc tip: 1.800.000, chi ph s dng my thi cng: 250.000, chi ph sn xut chung 200.000); - Ti khon 142 (1422) chi tit: Chi ph qun l doanh ngip: 130.000. II. Cc nghip v pht sinh trong k: 1. Xut kho vt liu chnh s dng trc tip thi cng cng trnh F: 500.000. 2. Thu mua mt s vt liu chnh ca cng ty V chuyn n tn chn cng trnh s dng trc tip thi cng cng trnh F theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 10%) l 220.000. Sau khi tr 100.000 tin mt t trc t k trc, s cn li Cng ty tr bng chuyn khon. 3. Xut kho nhin liu s dng cho my thi cng: 50.000. 4. Tnh ra tin lng phi tr cho cng nhn vin: - Cng nhn trc tip xy lp trong danh sch: 30.000 (trong lng php: 4.000); cng nhn trc tip xy lp thi v: 20.000. - Cng nhn s dng my thi cng: 10.000. - Nhn vin qun l i xy lp:5.000; - Nhn vin qun l doanh nghip: 10.000. 5. Trch KPC, BHXH, BHYT theo t l quy nh. 6. Trch khu hao ti sn c nh ca i xy lp: 15.800; my thi cng: 10.000 v khu hao ti sn c nh dng cho qun l: 7.000.

125

7. in mua ngoi cha tr tin theo tng gi thanh ton c thu GTGT 10% l 33.000, trong thp sng phc v cho thi cng cng trnh F: 40%, phc v my thi cng: 35%, cho nhu cu chung i xy lp: 10% v cho qun l Cng ty: 15%. 8. Cng trnh S ht hn bo hnh nn Cng ty D tr li tin k qu ngn hn cho Cng ty bng chuyn khon: 100.000. 9. Cng trnh F hon thnh, bn giao cho ch u t (Cng ty G) theo tng gi thanh ton c thu GTGT 5% l 4.200.000. Sau khi tr tin k qu 5% bo hnh cng trnh v s tin ng t cc thng trc (tng s 1.600.000), Cng ty G thanh ton bng chuyn khon ton b s cn li. 10. Trch trc chi ph bo hnh cng trnh F: 20.000. Yu cu: 1. Tp hp chi ph pht sinh trong k. 2. Lp th tnh gi thnh ton b sn phm bit trong k, doanh nghip ch tin hnh thi cng cng trnh F v ton b chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip c kt chuyn ht cho ccng trnh F. 3. Xc nh kt qu tiu th. 4. nh khon cc nghip v pht sinh v phn nh tnh hnh trn vo s ti khon. Bi tp 2 Cng ty xy dng M nhn thi cng mt cng trnh gm 3 hng mc A, B, C cho thnh ph H. Trong k, c cc ti liu sau (VT: 1.000): 1. Chi tin mt tr tin thu nhn cng bn ngoi thu dn mt bng, chun b thi cng: 5.000. 2. Tng hp chi ph nguyn, vt liu trc tip: - Xut kho vt liu chnh dng cho vic xy dng hng mc A: 900.000; hng mc B: 300.000; hng mc C: 250.000; - Mua ca Cng ty Z chuyn n tn chn cng trnh s dng cho cc hng mc tnh theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 10%): + Hng mc A: 143.000; + Hng mc B: 341.000; + Hng mc C: 110.000; 3. Tng hp chi ph nhn cng: - Tin lng chnh phi tr cng nhn trc tip xy dng hng mc A: 100.000; hng mc B: 5.000; hng mc C: 5.000. - Tin lng nhn vin qun l i: 25.000; nhn vin qun l doanh nghip: 20.000. - Tin n ca phi tr cng nhn trc tip xy dng hng mc A: 7.000; hng mc B: 5.000; hng mc C: 4.000; nhn vin qun l i 3.200; nhn vin qun l doanh nghip: 20.000. - Trch kinh ph cng on, bo him x hi, bo him y t theo t l quy nh. 4. Trch khu hao TSC ca i xy lp: 15.000; b phn qun l doanh nghip: 20.000.

126

5. Chi ph in mua ngoi tr bng chuyn khon (c thu GTGT 10%) phc v cho vic thi cng v cho nhu cu khc i xy lp: 68.420; cho qun l doanh nghip: 5.907. 6. Nhn tin ng trc ca thnh ph H bng chuyn khon: 600.000. 7. Rt tin gi ngn hng 350.000 v qu tin mt. 8. Chi tr 80% tin lng v cc khon khc cho cng nhn vin cc b phn sau khi tr cc khon ng gp cho cc qu bo him x hi, bo him y t. 9. Chi ph my thi cng mua ngoi ca Cng ty X theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 10%) l 88.000 s dng cho vic xy lp 3 hng mc, cha thanh ton. 10. Theo yu cu ca thnh ph H, cng ty M phi ph i, lm li mt s b phn thuc hng mc A. Thit hi do ph i, lm li gm: - Chi ph vt liu chnh (xut kho): 20.000; - Chi ph tho d bng tin mt: 2.000; - Tin lng cng nhn: 4.000; - Trch KPC, BHXH, BHYT theo t l quy nh; Ph liu thu hi (bn thu bng tin mt): 3.000. Sau khi tr phn thu hi, s thit hi thc c thnh ph H chp nhn thanh ton. 11. S vt liu chnh dng khng ht nhp kho 40.000 (t hng mc A: 30.000, t hng mc B: 10.000). 12. Tin hnh bn giao ton b cng trnh cho thnh ph H theo gi nhn thu (c thu GTGT 5%): 3.780.000; trong hng mc A: 1.890.000; hng mc B: 997.500 v hng mc C: 892.500. 13. Thnh ph H gi li 5% gi tr cng trnh bo hnh sn phm; s cn li (c gi tr thit hi) sau khi tr tin ng trc, thnh ph H thanh ton cho Cng ty bng chuyn khon. Yu cu: 1. Xc nh kt qu hot ng ca cng ty M. 2. Lp bng tnh gi thnh sn xut thc t v gi thnh ton b tng hng mc cng trnh theo khon mc, bit chi ph s dng my thi cng c phn b cho tng hng mc theo gi my phc v (tng gi my phc v c 3 hng mc l 5.000 gi; trong phc v thi cng hng mc A: 2.500 gi v hng mc B: 1.500 gi v hng mc C: 1.000 gi). 3. nh khon v phn nh tnh hnh trn vo s ti khon. Ti liu c thm dnh cho sinh vin TS. Nguyn Vn Bo. 2005. Hng dn k ton doanh nghip xy lp theo chun mc k ton Vit nam. NXB Ti chnh, H Ni. Ti liu tham kho ca chng 1. TS. Nguyn Vn Bo. 2005. Hng dn k ton doanh nghip xy lp theo chun mc k ton Vit nam. NXB Ti chnh, H Ni.

127

2. PGS. TS. ng Th Loan. 2004. Gio trnh K ton ti chnh trong cc doanh nghip. NXB Thng k, H Ni. 3. PGS. TS. V Vn Nh. 2005. K ton ti chnh. NXB Ti chnh, H Ni. 4. B Ti chnh. 2006. Thng t s 21/2006/ TT-BTC Hng dn k ton thc hin bn (04) chun mc k ton ban hnh theo Quyt nh s 100/2005/Q-BTC ngy 28 thng 12 nm 2005 ca B trng B Ti chnh.

128

CHNG 3 K TON CHI PH SN XUT V TNH GI THNH SN PHM TRONG DOANH NGHIP SN XUT NNG NGHIP
Mc tiu ca chng Hc xong chng ny sinh vin phi nm c cc kin thc c bn sau: - c im sn xut v qun l sn xut trong cc doanh nghip sn xut nng nghip; nhng nh hng ca n n t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm. - Phng php hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca 3 ngnh sn xut chnh trong doanh nghip sn xut nng nghip l: ngnh trng trt, chn nui v ch bin. Trong , phi c bit nm r phng php hch ton lun chuyn sn phm gia cc ngnh, cc b phn sn xut. S tit: 10 tit Ni dung ca chng 3.1. c im sn xut v qun l ca doanh nghip sn xut nng nghip 3.1.1. c im sn xut nng nghip Sn xut nng nghip l mt ngnh sn xut vt cht quan trng to ra cc loi lng thc, thc phm p ng nhu cu tiu dng cho ton x hi v cho xut khu. Sn xut nng nghip c phn thnh ba hot ng chnh: trng trt, chn nui v ch bin. Bn cnh cc hot ng chnh nu trn, trong ngnh nng nghip cn c nhng hot ng sn xut ph c tnh c th phc v cho hot ng sn xut chnh nh: sn xut phn bn, thc hin cng vic vn chuyn, lm t, chm sc, thu hoch sn phm Sn xut nng nghip c thc hin bi nhiu loi hnh khc nhau t kinh t ph trong gia nh n cc h c th chuyn sn xut nng nghip. Nu xt v mt s hu th doanh nghiep sn xut nng nghip bao gm c nhng loi hnh thuc s hu Nh nc, thuc s hu tp th v s hu t nhn. Cn nu xt v mt t chc th n cng rt a dng bao gm t cp tng cng ty; cc loi cng ty; hp tc x sn xut v cc doanh nghip t nhn. T chc sn xut v qun l trong cc doanh nghip sn xut nng nghip c nhng im c th so vi nhng ngnh khc, biu hin cc mt: 3.1.1.1. Rung t l t liu sn xut ch yu v c bit trong sn xut ca doanh nghip sn xut nng nghip Trong lnh vc sn xut nng nghip, rung t l loi t liu sn xut ch yu v c bit khng th thay c. Nhng n li b hn ch v mt khng gian nn tng lng sn phm, trong nng nghip ngoi ch lun canh ngi ta cn p dng phng php trng xen, trng gi nhng loi cy trng khc nhau nhm tn dng t ai. Thc t t ra cho cng tc hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh l phi p dng nhng phng php thch hp trnh nhng khon chi ph vn hch ton chung cho cc loi nng trng thnh nhng khon chi ph ring cho tng loi cy trng xen, trng gi v tnh gi thnh sn phm ca tng loi sn phm ca tng loi cy trng trn tng loi t khc nhau.

128

3.1.1.2. Sn phm nng nghip c kh nng ti sn xut t nhin Trong sn xut nng nghip, nng sn phm sn xut ra c kh nng ti sn xut t nhin, v vy nhng t liu sn xut rt cn thit li chnh l sn phm ca qu trnh sn xut nng nghip trc (nh thc ging l kt qu sn xut ca v la nm trc, hoc thc n gia sc l thnh phm ca ngnh trng trt ch bin). Nh vy, mt s sn phm t sn phm lao ng chuyn ho thnh i tng lao ng. Ngoi ra, c nhng doanh nghip cn t chc c ngnh ch bin cng nghip ti doanh nghip ch bin ti ch cc sn phm nng nghip (ch bin ch, sa, lm tht hp). Do vy, vic quy nh giai on kt thc sn xut ca tng ngnh v tiu chun tnh thnh phm ca tng ngnh rt quan trng cho vic tnh gi thnh v t chc hch ton qu trnh lun chuyn sn phm ni b x nghip. Bi vy, k ton phi vn dng thch hp phng php nh gi v hch ton sn phm tiu th ni b. 3.1.1.3. i tng sn xut l nhng c th sng Trong sn xut nng nghip, c th thy mt c im ni bt l cy trng, vt nui thuc i tng lao ng l nhng c th sng, c quy lut sinh trng v pht trin ring, c chu k sn xut di, qu trnh sn xut phi tri qua nhiu giai on (khu cng vic) khc nhau. Mt khc, nhng quy lut sinh trng v pht trin ca loi i tng ny lm cho thi gian sn xut khng ng nht vi nhau, dn n tnh thi v cao. Nhiu loi chi ph sn xut pht sinh thi k ny li c lin quan n sn phm thu hoch cc k trc hoc sau . c im ny dn n k tnh gi thnh sn phm trong nng nghip khng th xc nh hng thng, hng qu nh trong doanh nghip cng nghip m phi l cui v, cui nm. n cui nm, khi tnh gi thnh sn phm thng phi chuyn chi ph ca cy trng v gia sc t nm trc sang nm nay v t nm nay sang nm sau cho ph hp vi c im sn xut ca cy trng v con gia sc. 3.1.2. c im t chc qun l sn xut nng nghip T chc qun l sn xut ca doanh nghip sn xut nng nghip cng nh hng n t chc k ton. T chc qun l sn xut doanh nghip sn xut nng nghip bao gm: b phn qun l chung ton doanh nghip v i (phn xng) sn xut. Cc i (phn xng) sn xut ca doanh nghip thng c t chc theo chuyn ngnh trng trt, chn nui, ch bin hoc cc i sn xut ph thuc nh i my cy, i lm phn, i sa cha. Ngoi ra, cng c th c t chc thnh i sn xut hn hp nh va trng trt, va chn nui. Mi i sn xut u c mt ban qun l i thng gm mt i trng, i ph, nhn vin hch ton i i sn xut c giao cho mt s rung t, c s vt cht, k thut v qun l mt s lao ng nht nh tin hnh sn xut sn phm theo nhim v ca rng i. Trong iu kin thc hin c ch khon sn phm th ngi lao ng c th nhn khon theo i sn xut hoc nhn khon trc tip vi doanh nghip. Nu nhn khon theo i sn xut th mi i sn xut l mt i tng hch ton. Nu ngi lao ng nhn khon trc tip vi doanh nghip th mi h nhn khon l mt i tng theo di thanh ton ca doanh nghip. T c im ny, yu cu cng tc qun l phi tng cng vic hch ton kinh t ni b. K ton phi t chc phn nh, theo di chi ph pht sinh theo tng n v sn xut, theo tng b phn khon, theo tng hnh thc sn xut, loi sn phm c th c c s gim c d ton chi ph theo tng n v sn xut, h nhn khon, ng thi c s liu tnh gi thnh sn phm v tnh nh mc giao khon sn phm. 129

3.2. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trong doanh nghip sn xut nng nghip 3.2.1. Mt s vn chung - Hot ng sn xut trong doanh nghip nng nghip rt a dng, bn cnh cc hot ng sn xut chnh nh trng trt, chn nui, ch bin cn c cc hot ng sn xut ph c t chc ra phc v cho sn xut chnh hoc tn dng nng lc tha ca sn xut chnh tng thm thu nhp. Do tnh cht a dng nh vy nn trong t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh cn phi chi tit ho theo ngnh sn xut, theo tng b phn sn xut, theo tng loi hoc nhm cy trng v theo tng loi sc vt nui. Vic theo di nh vy s gip doanh nghip kim tra cht ch cc loi chi ph v c cn c nh gi ng n cht lng, hiu qu sn xut ca tng b phn v i tng sn xut. - Chi ph sn xut cu thnh nn gi thnh sn phm trong doanh nghip nng nghip cng bao gm 3 khon mc: chi ph nguyn vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut chung. Tuy nhin, vic pht sinh v hnh thnh cc loi chi ph ny c mt s im c th: pht sinh khng u n m thng tp trung vo nhng khong thi gian nht nh, gn lin vi vic lun chuyn sn phm ni b; vic chuyn ti cng nh chuyn ho chi ph gn lin vi nhng c th sng c quy lut pht sinh, pht trin ring bit. - Sn xut mang tnh thi v nn thi im tnh gi thnh ca ngnh trng trt v ngnh chn nui ch thc hin mt ln vo cui nm; trong nm vic hch ton sn phm hon thnh c thc hin theo gi thnh k hoch v s tin hnh iu chnh theo gi thnh thc t vo cui nm. - Trnh t tnh gi thnh trong doanh nghip nng nghip ph thuc vo tnh hnh lun chuyn sn phm ni b - nu vic tnh gi ch cn c vo gi thnh thc t. Trnh t ny c th biu hin cho mt s trng hp: Sn xut ph Trng trt Chn nui Ch bin Sn xut ph Trng trt Ch bin Sn xut ph Chn nui Ch bin Sn xut ph Trng trt Chn nui - K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trong doanh nghip nng nghip thng c thc hin theo phng php k khai thng xuyn nn h thng ti khon k ton s dng bao gm: TK 621 Chi ph nguyn vt liu trc tip TK 622 Chi ph nhn cng trc tip TK627 Chi ph sn xut chung TK 154 Chi ph sn xut kinh doanh d dang TK154 cn m cc ti khon chi tit phn nh cho tng loi hot ng sn xut, v d nh: TK 1541 - Sn xut trng trt TK 1542 - Sn xut chn nui Trong : TK 15421 Gi tr sc vt nh v sc vt nui ln, nui bo TK 15422 Chi ph chn nui 130

TK 1543 - Sn xut ch bin TK 1544 - Sn xut ph Ni dung v phng php phn nh vo cc ti khon ny xt mt cch tng qut cng tng t nh trong doanh nghip thuc cc ngnh khc. 3.2.2. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca mt s hot ng sn xut ph 3.2.2.1. i vi hot ng sn xut, ch bin phn hu c - y l loi sn xut to ra phn hu c phc v cho ngnh trng trt. Vt liu dng ch bin c tn dng t cc loi sn phm ph cng nh ph liu, ph phm ca cc ngnh sn xut trng trt, chn nui v ch bin l chnh. - i tng tnh gi thnh l phn hoai c dng bn cho cc loi cy trng. Cng thc tnh gi thnh nh sau: C phsan hi xut C phsan hi xut C phsan hi xut G thanh ia d dangkytr c + pha t sinh d dang 1 tn = chuysang n trong ky chuykysau n phn hoai K l ng hi phn hoai c ky thu trong - S trnh t hch ton: TK 621, 622, 627 (Phn hu c) (1) TK 154- SX phn hu c (2) TK 621 SX trng trt

* Ch thch: (1) Tng hp cc loi chi ph sn xut pht sinh (2) Gi thnh phn hoai phn b cho cc loi cy trng 3.2.2.2. i vi cng vic cy ko - i sn xut cy ko c t chc ra thc hin cng vic lm t, chm sc v thu hoch cho cc loi cy trng. Cng vic cy ko c th thc hin hon ton bng my hoc cng c th bao gm mt phn do sc vt lm vic thc hin. Nu cng vic cy ko do sc vt lm vic thc hin th trong cu thnh ca gi thnh sn phm c khon chi ph khu hao bn thn sc vt lm vic. - Do cng vic cy ko c thc hin trn nhng a hnh khc nhau, cho cc loi cy trng khc nhau m iu kin v dt ai cng nh yu cu k thut c s khc bit nn cn phi quy i cc loi din tch cy ko thnh khi lng ha tiu chun. Vic quy i ny c cn c vo h s quy i do doanh nghip quy nh. - i tng tnh gi thnh l khi lng ha tiu chun phc v cho cc loi cy trng. Cng thc tnh gi thnh nh sau: 131

= 1 ha tiuchu n - S trnh t hch ton: TK 621, 622, 627 (SX cy ko) (1)

G thanh ia

Toan b ph th c cng vic ke o chi hin cay K l ng tiuchu c nh hi ha n xac

TK 154- SX cy ko (2)

TK 627 SX trng trt

* Ch thch: (1) Tng hp cc loi chi ph sn xut pht sinh (2) Phn b chi ph cy ko cho cc loi cy trng 3.2.2.3. i vi hot ng vn ti - i t vn ti c lp ra phc v cng vic vn chuyn vt liu, sn phm, cng nhn cho cc ngnh trng trt, chn nui v ch bin trong ni b doanh nghip. Trong cu thnh ca gi thnh vn chuyn th chi ph v nhin liu chim t trng ln, ngoi ra cn c chi ph v sm lp c phn b. - i tng tnh gi thnh l 1 tn km hng hoc ngi vn chuyn c. Cng thc tnh gi thnh nh sau: G thanh1 km = ia tn - S trnh t hch ton: TK 627 chi tit theo ngnh sn xut chnh (2) Toan b ph th c cng vic chuy n chi hin vn K l ng chuy n c c km) hi vn th hin ( tn

TK 621, 622, 627 ( t vn ti) (1)

TK 154- t vn ti

* Ch thch: (1) Tng hp cc loi chi ph vn chuyn pht sinh (2) Phn b chi ph vn chuyn cho cc i tng 3.2.3. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca ngnh trng trt 3.2.3.1. c im chi ph sn xut v gi thnh sn phm ca ngnh trng trt - Sn xut trng trt c chu k sn xut di, c tnh thi v, chi ph pht sinh khng u n m thng tp trung vo nhng thi k nht nh, kt qu sn xut chu nh hng ln ca iu kin t nhin, qu trnh ti sn xut kinh t v ti sn xut t nhin xen k ln nhau. 132

- Cc loi cy trng trong sn xut trng trt ht sc a dng. Tuy nhin, nu cn c vo c im v thi gian canh tc c th chia thnh 3 loi chnh: cy ngn ngy (la, khoai, bp), cy trng mt ln thu hoch nhiu ln (chui, da) v cy lu nm (ca ph, cao su). - i tng tp hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ngnh trng trt c th l tng loi cy trng hoc tng nhm cy trng ni trn. i vi loi cy trng ch yu c din tch tng i ln, s lng sn phm tng i nhiu th mi loi cy trng l mt i tng tp hp chi ph sn xut v mi loi sn phm l mt i tng tnh gi thnh nh: c ph, ch, cam. i vi loi cy trng c c im canh tc tng t nhau, trng xen k v khng thuc nhim v sn xut chnh th mi nhm cy trng c th l mt i tng tp hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm nh: nhm cy thc n gia sc, cy rau xanh Ngoi ra, cung cp kp thi s liu cho qun l, chi ph sn xut ngnh trng trt cn c tp hp theo giai on sn xut ca tng loi hoc tng nhm cy trng nh: giai on chun b t, giai on gieo trng, chm sc i vi loi gieo trng 2 hoc 3 v trong mt nm hoc trng nm nay, nm sau mi thu hoch hoc loi cy va c din tch trng mi, va c din tch chm sc thu hoch trong cng 1 nm th phi cn c vo tnh hnh thc t ghi chp, phn nh r rng chi ph ca v ny vi v khc, ca din tch ny vi din tch khc, ca nm trc vi nm nay v nm sau. 3.2.3.2. Ni dung cc khon mc chi ph sn xut cu thnh gi thnh sn phm ngnh trng trt Chi ph sn xut cu thnh gi thnh sn phm trng trt c tp hp theo cc khon mc sau y: a. Chi ph nguyn, vt liu trc tip - Chi ph ht ging: l chi ph bn thn ht ging bao gm gi mua ging v chi ph thu mua (trng hp mua ging bn ngoi). Nu ht ging t sn xut th tnh theo gi tiu th ni b. Cc chi ph lin quan n ht ging nh: lm sch; phn loi, x l trc khi gieo trng; vn chuyn t ni bo qun n ni sn xut khng ghi vo khon mc ny m tnh vo cc khon mc tng ng. Khon mc chi ph v ging ch c i vi cy ngn ngy. - Ngoi chi ph ht ging, chi ph phn bn cng l loi chi ph nguyn vt liu trc tip bao gm: chi ph v phn hu c; phn bn ho hc k c chi ph gieo trng cy phn xanh trn din tch sn xut v vi lm phn (khng k chi ph chun b phn trc khi em bn nh nh ti, vn chuyn ra rung, nhng chi ph ny c ghi vo khon mc khc c lin quan nh tin lng, chi ph vn chuyn). b. Chi ph nhn cng trc tip: Bao gm tin lng chnh, lng ph v cc khon ph cp c tnh cht lng ca cng nhn sn xut. c. Chi ph sn xut chung: L nhng chi ph phc v qun l sn xut pht sinh i, tri, xng sn xut nh lng i trng, i ph, cn b k thut, tin khu hao TSC dng chung cho nhiu loi cy trng. Khon chi ph ny c tp hp ring trn ti khon chi ph sn xut chung v c phn b cho tng loi cy trng theo mt tiu thc nht nh. Qu trnh hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trng trt c tnh t lc bt u lm t, gieo trng, chm sc n thu hoch sn phm nhp kho hoc giao cho xng ch bin ca nng trng. 3.2.3.3. Hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy ngn ngy - Cy ngn ngy bao gm cc loi cy trng c thi gian canh tc tnh t lc lm t, gieo trng n khi thu hoch sn phm ch trong vng mt nm tr li bao gm: cc loi cy lng 133

thc(la, khoai, sn), cy thc phm (rau, u cc loi), cy cng nghip ngn ngy (lc, thuc l, bng, ay, ci), cy lm thc n gia sc v cc loi cy ngn ngy khc. - Chi ph sn xut ca cy ngn ngy pht sinh gn lin vi 4 giai on canh tc v c phn loi: (1) Chi ph lm t (2) Chi ph gieo trng (3) Chi ph chm sc (4) Chi ph thu hoch - Chi ph sn xut ca cy ngn ngy lin quan n din tch thu hoch trong nm v din tch s thu hoch ca nm sau. Do vy, xc nh c gi thnh ca sn phm hon thnh cn phi xc nh chi ph sn xut chuyn sang nm sau theo cng thc: C ph hi san xut chuysang n nmsau = C phsan hi xut C ph hi D in t ch + pha t sinh - thuhoach ch a hoach thu chuysang n trong nm trong nm x chuysang n T ng din t ch hoachong nm va thu tr nmsau ch a hoach thu chuysangnmsau n C ph hi nm tr c

Hoc c th tnh theo cng thc sau: C ph hi san xut chuysang n nmsau = C phsan hi xut C ph hi + pha t sinh - thuhoach S l ng c an thu cua din t ch chuysang n trong nm trong nm x S l ng thuhoachong nm va an a tr ch a hoach thu san ng c cua l thu din t ch a hoach ch thu C ph hi Toan b C ph hi C ph hi nm tr c

T ng thanh gia

G tr ia xut san xut xut chi phsan san ph m san = + phat sinh phu hoan th anh d dang chuysang san ph m n trongnm trong nm u nm nmsau = G thanh ia n v san ph m T ng thanh gia san ph m hoan tha trong nh nm K l ng ph m hi san hoan tha trong nh nm

- Nu trn cng mt din tch m tin hnh trng xen 2 loi cy trng th khon chi ph no pht sinh c tnh cht ring bit phi t chc theo di ring, cn nhng khon chi ph lin quan n c 2 loi cy v khng phn bit c th tin hnh phn b cho tng loi cy trng theo din tch gieo trng ca tng loi cy theo cng thc:

134

C pht nh hi cho = t ng cytrng n loai xe

in t ch o trng gie C phphat lin quann loai hi sinh 2 cy D x T ng din t ch o trng 2 loai gie cua cy cua mi cy loai K l ng c hat hi th t ging o gie nhm c ging o cho1 ha nu hat gie trng ring

D in t ch o trng gie cua mi cytrng n loai xe

- i vi cy trng gi v th hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm nh cy trng ring. - Nu cy trng cho sn phm c nhiu loi phm cp khc nhau, xc nh gi thnh sn phm theo tng phm cp th k ton dng phng php t l (t l gia chi ph thc t v chi ph k hoch) hoc phng php h s nu c h s quy i gia cc phm cp. Ngoi vic tnh gi thnh sn phm, phc v cho vic nh gi cht lng v hiu qu sn xut, trong sn xut trng trt cn tnh gi thnh cho n v din tch gieo trng gn vi tng giai on cng vic canh tc (lm t, gieo trng, chm sc, thu hoch) theo cng thc sau: C phcuat ng oan hi giai canh tac = G thanh ha canh tac ia 1 D in t ch o trngha) gie ( - S trnh t hch ton: TK 154Cy ngn ngy (5) TK 155 (4) (6) TK 111, 152, 621- SX ph

TK 152 (1)

TK 621

TK 334, 338 (2)

TK 622

TK 334, 338, 214, 152 (3)

TK 627 (7)

TK 157, 632

* Ch thch: (1) Tp hp chi ph nguyn vt liu trc tip (2) Tp hp chi ph nhn cng trc tip (3) Tp hp chi ph sn xut chung

135

(4) Kt chuyn chi ph sn xut pht sinh trong k (5) Gi tr sn phm ph (6) Gi thnh sn phm nhp kho (7) Gi thnh sn phm gi bn hoc chuyn bn ngay 3.2.3.4. Hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy trng 1 ln thu hoch nhiu ln - Cy trng 1 ln thu hoch nhiu ln c c im l chi ph lm t v gieo trng pht sinh trong 1 k nhng lin quan n nhiu k thu hoch. Do vy, phn nh hp l chi ph vo cu thnh ca gi thnh sn phm cn phi phn b cc khon chi ph ny cho cc k thu hoch d kin: C phlamt va o trng c phat hi gie th t sinh M c phn b t ng = cho ky S kythuhoach kinth ng nm) d ( la - Chi ph sn xut ca cy trng 1 ln thu hoch nhiu ln bao gm: + Chi ph lm t v gieo trng c phn b + Chi ph chm sc + Chi ph thu hoch Vic hch ton chi ph chm sc v chi ph thu hoch cng c thc hin thng qua 3 ti khon 621, 622, 627 v cui k mi kt chuyn sang TK154 tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh. Ring khon chi ph lm t v gieo trng do lin quan n nhiu k nn phi tp hp qua TK 142 (1421 Chi ph tr trc) hoc 242 Chi ph tr trc di hn.: N TK142 (1421), 242 C cc TK 334, 338, 214, 152, 153 nh k, khi phn b chi ph lm t v gieo trng tnh gi thnh sn phm sn xut trong k s ghi: N TK627 C TK142 (1421), 242: Mc phn b chi ph lm t v gieo trng vo chi ph sn xut sn phm trong k Hoc cng c th phn tch mc phn b chi ph lm t v gieo trng thnh 3 khon mc chi ph nguyn vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip v chi ph sn xut chung kt chuyn ng thi vo c 3 ti khon 621, 622, 627: N TK621, 622, 627 C TK142 (1421), 242: Mc phn b chi ph lm t v gieo trng vo chi ph sn xut sn phm trong k - S trnh t hch ton:

136

TK 621 (1)

TK 154- Cy trng 1 ln thu hoch nhiu ln (6)

TK 111, 152, 621- SX ph

TK 622 (2) (5) (7)

TK 155

TK 142 (1421), 242 (3)

TK 627 (8)

TK 157, 632

(4)

* Ch thch: (1) Tp hp chi ph nguyn vt liu trc tip (giai on chm sc v thu hoch) (2) Tp hp chi ph nhn cng trc tip (giai on chm sc v thu hoch) (3) Phn b chi ph lm t v gieo trng (4) Tp hp cc khon chi ph sn xut chung khc (5) Kt chuyn chi ph sn xut pht sinh trong k (6) Gi tr sn phm ph (7) Gi thnh sn phm nhp kho (8) Gi thnh sn phm gi bn hoc chuyn bn ngay * Ghi ch: Phng php tnh ton chi ph sn xut d dang v tnh gi thnh sn phm cng tng t nh ca cy ngn ngy. 3.2.3.5. Hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy lu nm - Cy lu nm l loi cy cho sn phm trong thi gian di. c im ca cy lu nm l sau khi bn giao a vo sn xut kinh doanh s cho thu hoch sn phm trong nhiu nm, tu thuc vo tui th ca cy lu nm. Vn cy lu nm l ti sn c nh (TSC) ca doanh nghip sn xut nng nghip. Do , qu trnh t khi gieo trng n khi vn cy lu nm bt u c sn phm (thu bi) c xem nh qu trnh u t xy dng c bn (XDCB) hnh thnh nn TSC. Chi ph pht sinh c tp hp trn TK241 Chi ph u t XDCB theo quy nh. - Chi ph sn xut sn phm cy lu nm bao gm 2 khon: 137

+ Chi ph chm sc (bao gm c khon khu hao vn cy lu nm). + Chi ph thu hoch. Chi ph chm sc vn cy lu nm lin quan n sn phm thu hoch trong nm v s thu hoch nm sau, nn cn phi xc nh chi ph chuyn nm sau: C ph hi san xut chuysang n nmsau = C phsan hi xut C phchmsoc hi nm r c + t p sinh hat chuysang n S l ng an trongnm S l ng an

a hoach dkin thu thu + hoach trong nm thu nmsau c

S l ng an x dkin thu hoach thuc sau nm

- Khi hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm cy lu nm cn ch nhng c im sau: + Cy lu nm c c im chu k sn xut di, sn phm thu hoch ko di trong thi gian nht nh, c cy nh ch gn nh thu hoch quanh nm. V vy, ch n cui nm mi xc nh c gi thc t. Trong nm sn phm thu hoch c tnh theo gi thnh k hoch, n cui nm iu chnh li thnh gi thc t. + Khi sn phm thu hoch c nhiu phm cp khc nhau th c th dng phng php h s hoc phng php t l xc nh gi thnh ca tng loi phm cp. + Nu gia cc hng cy lu nm c trng xen k cy khc nh: mung, lc, vng cn cn c vo mc ch trng t chc hch ton chi ph v tnh gi thnh phm. Trng hp trng xen nhm mc ch gi m phc v cho cy lu nm th mi chi ph u tnh vo gi thnh cy lu nm. Sn phm trng xen thu c coi l gi tr sn phm ph. - S trnh t hch ton: TK 154Cy lu nm (3) (2) TK 155 (4) TK 111, 152, 621- SX ph

TK334, 338, 152, 214 (1)

TK 621, 622, 627

TK 157, 632 (5)

138

* Ch thch: (1) Tp hp chi ph chm sc v thu hoch (2) Kt chuyn chi ph sn xut pht sinh trong k (3) Gi tr sn phm ph (4) Gi thnh sn phm nhp kho (5) Gi thnh sn phm gi bn hoc chuyn bn ngay 3.2.4. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca ngnh chn nui 3.2.4.1. c im sn xut ca ngnh chn nui - Cc loi vt nui trong sn xut chn nui cng rt a dng, tuy nhin nu cn c vo mc ch cho sn phm c th chia thnh cc loi: chn nui sc vt (SV) ly sa, chn nui ly SV con, chn nui SV ly tht, chn nui ly cc loi sn phm khc (trng, mt, lng) - Tu theo loi vt nui, trong chn nui c th ch thc hin chn nui tp trung hoc kt hp vi chn th. Sn xut chn nui cng c chu k sn xut di, ph thuc vo c im sinh hc ca vt nui v nhng iu kin t nhin nht nh. Chi ph sn xut ca ngnh chn nui bao gm mt s khon c th nh con ging, thc n gia sc, thuc th y, khu hao SV c bn; ng thi chi ph pht sinh cng khng ng u m c nhng thay i ph hp vi tng thi k pht trin ca vt nui. - Sn phm sn xut chn nui rt a dng tu thuc vo mc ch chn nui, bao gm cc loi sn phm hng ho cng nh lm vt liu cho k sau, cho ngnh khc trong ni b doanh nghip. Vic t chc k ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ph thuc trc tip vo c im v mc ch chn nui trong doanh nghip. 3.2.4.2. Ni dung cc khon mc chi ph sn xut cu thnh gi thnh sn phm chn nui a. Chi ph nguyn vt liu trc tip: Gm chi ph v ging, chi ph thc n sc vt. - Chi ph v ging thng ch c trong nhm sc vt nui bo, nui ln ca mt s loi sc vt (ch yu l c v gia cm). - Chi ph thc n sc vt gm cc loi thc n tinh, th, khong mua ngoi hoc t sn xut. b. Chi ph nhn cng trc tip: Gm lng chnh, lng ph ca cng nhn trc tip sn xut v cc khon ph cp, tin thng trong sn xut. c. Chi ph sn xut chung: L chi ph qun l v phc v sn xut c tnh cht chung tri chn nui nh: lng, BHXH ca cc cn b qun l, nhn vin k thut i; khu hao TSC; cng c dng c dng chung cho nhiu loi gia sc. 3.2.4.3. K ton chn nui sc vt sinh sn - Sc vt sinh sn bao gm heo sinh sn, b sinh sn Sn phm ca SV sinh sn l cc loi SV con, ngoi ra cn c sn phm ph l phn v sa b. - i tng tnh gi thnh l bn thn SV con hoc kg SV con tch m. - Chi ph sn xut chn nui SV sinh sn lin quan n c sn phm hon thnh trong nm v sn phm d dang chuyn nm sau. Chi ph sn xut chuyn nm sau c xc nh nh sau:

139

C ph hi chn nui d dang

C phchn nui hi =

Toan b ph chi x

d dangnm trc + chn nui phat sinh chuysang n t rong nm T ng ngay chn nui s con cua toan suc sinh san trong an vt nm

S ngay chn nui con cua suc an vt angch a va angnuicon

chuy n m sau n

- Cng thc tnh gi thnh: C phchn nui hi Toan b ph chi C phchn nui hi G tr ia

G thanh kg ia 1 suc con = vt tach me

d dangnm trc + chn nui phat - d sinh dangchuy n san ph m chuysang n t rong nm nmsau phu T ng trong ng s vt tach l cua suc con me trong nm

Trong ng qun l bnh G thanh con ia 1 G thanh kg ia 1 x = suc vt tac h me cua suc con 1 vt suc con tach vt me - S trnh t hch ton: TK 154- Chn nui SV sinh sn (3) (2) TK154- Gi tr n SV nh v SV nui bo (4) TK 111, 152, 621- SX ph

TK334, 338, 152,153, 214 (1)

TK 621, 622, 627

* Ch thch: (1) Tp hp chi ph chn nui pht sinh (2) Kt chuyn chi ph pht sinh trong k (3) Gi tr sn phm ph (4) Gi thnh sc vt con 3.2.4.4. K ton chn nui SV ly sa 140

- Sc vt chn nui ly sa bao gm: b sa, tru sa. Sn phm SV chn nui ly sa bao gm: sa ti, SV con v phn. + Nu ch xc nh sa ti l sn phm chnh, cn SV con v phn l sn phm ph th phi dng phng php loi tr tnh gi thnh sn phm. + Nu xc nh sa ti v SV con u l sn phm chnh, ch c phn l sn phm ph th phi dng phng php lin hp tnh gi thnh sn phm (quy i SV con thnh sa ti v loi tr gi tr phn). - Cng thc tnh gi thnh sn phm: G thanh kg ia 1 = s a i t Hoc: C phchn nui hi G thanh kg ia 1 = s a i t Toan b ph chi C phchn nui hi G tr ia d dangnm trc + chn nui phat - d sinh dangchuy n san ph m chuysang n t rong nm nmsau phu Trong ng a i cTrong ng a c tS con l s t thu + l s quy i V (Nu c sa ti v SV con u l sn phm chnh) Trong , chi ph chn nui chuyn sang nm sau c xc nh tng t nh chn nui SV sinh sn nhng ch tnh s ngy con chn nui SV ang cha theo t l quy nh. G thanh ia 1 Trong ng vt l 1 suc con G thanh kg ia 1 x H s i x = quy suc con vt thu c s a i t - S trnh t hch ton: TK334, 338, 152, 214 (1) (2) TK 157, 632 (4) TK154- Gi tr n SV nh v SV nui bo (5) * Ch thch: 141 TK 621, 622, 627 TK 154- Chn nui ly sa (3) TK 111, 152, 621- SX ph C phchn nui hi phat sinh trongnm - G trsan ph m ia phu Trong ng a i c l s t thu (Nu ch c sa ti l sn phm chnh)

(1) Tp hp chi ph chn nui pht sinh (2) Kt chuyn chi ph pht sinh trong k (3) Gi tr sn phm ph (phn) (4) Gi thnh sa ti (5) Gi thnh sc vt con 4.2.4.5. K ton chn nui sc vt ly tht - Sc vt chn nui ly tht bao gm heo tht, b tht, tru tht Ngoi ra cn c cc loi gia cm ly tht nh g, vt Sn phm chnh ca chn nui ly tht l trng lng tht tng, cn sn phm ph l phn. - Trng lng tht tng c xc nh theo cng thc:

- Do c im chn nui ly tht l phi phn n theo tui nn trong hch ton chi ph chn nui v tnh gi thnh sn phm cng phi c t chc chi tit theo tui ph hp vi t chc v k thut chn nui. Gi thnh trng lng tht tng cho tng nhm tui c tnh theo cng thc:

TK154- Gi tr TK 621, TK 334, 338, thnh trng lng tht tng, trong chn nui SV ly tht cn phi xc nh gi TK 154- Chi n SV nh v TK 111, 152, Ngoi gi 627 152,153, 214 tht 622, phc v cho chn nui ton gi tr SVbo ph vic hch SV nui chuyn n 621- SX ph thnh trng lng hi cng nh tnh ton kt qu tiu th sn phm. Gi thnh trng lng tht hi cng phi tnh ton theo tng (1) (6) (2) (3) nhm tui nh trong tnh gi thnh trng lng tht tng:

TK154- Gi tr n SV nh v SV nui bo (4) - S trnh t hch ton: TK 111, 112, 331 (8) (5) (7)

TK154- Gi tr n SV nh v SV nui bo

TK154- Gi tr n SV cht, mt

TK157, 632 142 (9)

* Ch thch: (1) Tp hp chi ph chn nui pht sinh (2) Kt chuyn chi ph pht sinh trong k (3) Gi thnh trng lng tht tng (4) Gi tr ca n khc nhp vo (5) Gi tr ca n sc vt mua thm vo (6) Gi tr sn phm ph (7) Gi tr ca s sc vt chuyn sang n khc (gi thnh hi) (8) Tr gi ca s sc vt b cht, mt (9) Gi thnh trng lng tht hi em tiu th 3.2.4.6. K ton chn nui gia cm - Chn nui gia cm (ch yu l g, vt) trong doanh nghip sn xut nng nghip c phn n, phn nhm nh sau: + n gia cm c bn (gm trng ging v mi ) + Gia cm p trng

143

+ Gia cm nh nui bo (c chia theo ngy tui: t 6 21 ngy, t 22 60 ngy v trn 60 ngy). - Sn phm chnh ca n gia cm c bn l trng; sn phm chnh ca n gia cm p trng l gia cm con n c, cn sng sau 24 gi; sn phm chnh ca n gia cm nh v nui bo l trng lng tht tng; sn phm ph ca chn nui gia cm l phn, lng t, lng ui, trng p b loi ra - n v tnh gi thnh ca n gia cm c bn l gi thnh 1 qu trng (hay 100 qu trng). Cng thc tnh gi thnh nh sau:

- i tng tnh gi thnh ca n gia cm p trng l gi thnh 1 con gia cm n sau 24 gi sng kho mnh. Sn phm ph l trng b loi ra trong qu trnh p trng c xc nh theo gi k hoch hoc gi c th tiu th c.

Trong , chi ph sn xut d dang c th c nh gi theo chi ph ca s trng a vo p trong k. - i tng tnh gi thnh ca n gia cm nh v gia cm nui bo l gi thnh 1kg trng lng tht tng v gi thnh 1 kg trng lng tht hi. Phng php tnh cng ging nh i vi sc vt nui ln, nui bo nghin cu phn trn. * Ch : Trong cu thnh gi thnh sn phm ca chn nui gia cm ly trng v gia cm con c phn gi tr gc ca n gia cm sinh sn. Gi tr gc ca n gia cm sinh sn lin quan n nhiu k sn xut nn khi a n gia cm sinh sn vo s dng cn phi chuyn gi tr ca chng thnh chi ph ch phn b phn b dn cho tng thng:

144

- S trnh t hch ton: TK334, 338, 152, 214 (1) (6) TK 627 (2) (8) TK 155 TK 621, 622 TK 154- Chn nui gia cm sinh sn (7) TK 111, 152, 621- SX ph

TK 1421, 242

(5) (9) TK154- Gia cm ly tht (3) TK 811 (4)

TK154- Gia cm con

* Ch thch: (1) Tp hp chi ph nguyn vt liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip pht sinh (2) Tp hp chi ph sn xut chung (3) Gi tr o thi ca n gia cm sinh sn (4) Gi tr s gia cm sinh sn cht, mt (5) Phn b gi tr gc ca n gia cm sinh sn (6) Kt chuyn chi ph pht sinh trong k (7) Gi tr sn phm ph (8) Gi thnh trng (9) Gi thnh gia cm con 3.2.4.7. K ton chn nui ong - Chn nui ong cng l hot ng c ngha kinh t kh quan trng. Bn cnh nhng sn phm do ong mang li, ong cn gip th phn cho cc loi cy trng. Sn phm do ong mang li kh a dng nh mt, sp, sa ong chua. Nu ch xc nh mt ong l sn phm chnh th 145

cc loi sn phm cn li l sn phm ph cn phi loi tr khi tnh gi thnh cho mt ong; cn nu xc nh cc loi trn u l sn phm chnh th cn phi c h s quy i tnh gi thnh cho tng loi sn phm. - Gi thnh sn phm ca chn nui ong c tnh theo cng thc:

Trong :

T tnh ra c gi thnh n v cc sn phm chnh khc: = san ph m nh ch khac G thanh ia n v G thanh kg ia 1 x H s i quy mt ong

3.2.4.8. K ton chn nui c - Chn nui c bao gm 2 loi: chn nui c ging v c tht. + Trong chn nui c ging th gi tr n c b m lin quan n nhiu k sn xut nn phi chuyn thnh chi ph tr trc phn b dn vo chi ph chn nui c ging trong k. i tng tnh gi thnh cho chn nui c ging l lng c ging thu c tnh theo n v kg hoc 1000 con. + Trong chn nui c tht, bn cnh chi ph chn nui cn c gi tr ca c ging c th nui. C c th nui bao gm s c th nm trc cn li v c th thm trong nm. Chi ph chn nui c tht lin quan n lng c thu c trong nm v lng c cn li cui nm c thu vo nm sau, do vy tnh c gi thnh c tht thu c cn phi xc nh chi ph chn nui chuyn nm sau theo trnh t nh sau: * Xc nh sn lng c c cn li cui nm c thu vo nm sau:

146

S l ng an ca c t nh con lai cui =

S l ng S l ng ca c t nhcua ca - c x nm t nh b nm c tr c cht, con thuvao l u lai nmsau mt

S Trong l ng l ng ca t th bnh nui qun1 + tha thm conca nm tr c trong nm l u lai

Trong S l ng l ng bnh ca c x qun1 conca t nh b th t nui cht, trong nm mt

S an l ng ca a thu hoach trong nm

Vy, chi ph sn xut chuyn nm sau c xc nh: C phsan hi xut C phsan hi xut C ph hi san xut = chuy n nm sau d dangnm trc + chuysang n S l ng an ca pha sinh t trongnm x S l ng c an ca S l ng c an ca con cui lai nm c vaonmsau thu

a hoach + thu con cui lai nm c trong nm c vaonmsau thu

T , xc nh gi thnh 1 kg c tht theo cng thc: C phsan hi xut C phsan hi xut C phsan hi xut G thanh kg ia 1 = ca t th d dangnm trc + pha sinh t chuy n chuysang n trongnm n sau m S l ng a c an ca thu trong nm

3.2.5. K ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca ngnh ch bin - Ngnh ch bin cng l hot ng sn xut chnh c doanh nghip nng nghip t chc ra vi mc ch ch bin sn phm do ngnh trng trt v chn nui to ra nhm va lm tng gi tr ca sn phm, va thun li cho vic bo qun v t chc tiu th trong v ngoi nc. - Ngnh ch bin hot ng sn xut c tnh cht cng nghip nhng nguun nguyn liu chnh li ph thuc vo tnh hnh sn xut ca ngnh trng trt v chn nui nn vn mang tnh thi v. Do vy, k tnh gi thnh sn phm ch bin c quy nh tnh 1 ln vo cui nm. Trong nm, sn phm c hch ton theo gi hch ton, cui nm iu chnh chnh lch theo gi thnh thc t. - S trnh t hch ton:

147

TK 154 SX trng trt, TK154 SX chn nui (1)

TK 632

TK 512 (2)

TK 621

TK 154- Sn xut ch bin (8)

TK 155, 157, 632

TK 111, 112, 331 (3) (7)

TK 152 (4)

TK334, 335, 338 (5)

TK 622

TK334, 338, 214, 153 (6)

TK 627

* Ch thch: (1) Gi vn sn phm ngnh trng trt v chn nui cung cp cho ngnh ch bin (2) Gi thnh tiu th ni b ca sn phm trng trt, chn nui a vo ch bin (3) Nguyn vt liu mua t bn ngoi (t cc h sn xut c th, t kinh t ph ca cn b cng nhn vin cng nh ca cc doanh nghip sn xut nng nghip khc) (4) Gi tr nguyn vt liu xut kho a vo ch bin 148

(5) Tp hp chi ph nhn cng trc tip (6) Tp hp chi ph sn xut chung (7) Kt chuyn chi ph sn xut pht sinh trong k (8) Gi thnh sn phm ngnh ch bin Tm tt ni dung ca chng gip sinh vin hiu r c im t chc hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm trong cc doanh nghip sn xut nng nghip, chng ny tp trung lm r mt s ni dung c bn sau: - Tm hiu c im sn xut v qun l sn xut trong cc doanh nghip sn xut nng nghip t ch ra nhng nh hng c bn ca n n t chc hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm. - Cc doanh nghip sn xut nng nghip cng s dng h thng ti khon k ton hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm tng t nh cc doanh nghip sn xut cng nghip. Tuy nhin, do c th hot ng sn xut trong cc doanh nghip sn xut nng nghip rt a dng nn chng ny gip hng dn sinh vin cch m chi tit TK 154 Chi ph sn xut kinh doanh d dang theo di vic tp hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ca tng loi hot ng, tng lnh vc sn xut cng nh tng loi sn phm trong doanh nghip sn xut nng nghip.. Bi tp vn dng ca chng Bi tp 1 C ti liu ti mt doanh nghip chn nui nh sau (VT: 1.000 ): I. Tnh hnh u k: - Trng lng n ln tht: 15.000 kg, tr gi: 98.500; - Trng lng n b tht: 17.000 kg, tr gi: 144.450. II. Cc nghip v pht sinh trong k: 1. Thu mua n ging ca nng trng Q a vo n nui ln, nui bo, cha thanh ton tin theo tng gi thanh ton: - n ln tht: 5.000kg, gi mua: 40.000; - n b tht: 8.000 kg, gi mua: 77.800. 2. Tnh tin lng phi tr cng nhn vin chc: - Cng nhn chn nui ln tht: 20.000; - Cng nhn chn nui b tht: 30.000; - Nhn vin qun l i chn nui: 5.000 v nhn vin qun l doanh nghip l 10.000. 3. Trch KPC, BHXH,BHYT theo t l quy nh. 4. Xut kho thc n dng trc tip cho n ln tht: 150.000; n b tht: 90.000; 5. Xut thuc phng bnh s dng cho n ln tht: 1.000; n b tht: 3.000. 6. Xut vt liu ph dng chung i chn nui: 1.464 v vn phng Cng ty: 3.000. 149

7. Trch khu hao ti sn c nh i chn nui: 10.530; vn phng Cng ty: 20.000. 8. in mua ngoi theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 10%) s dng i chn nui: 11.000, vn phng Cng ty: 5.500. 9. Xut bn mt s sn phm cho khch hng nh sau: - Bn 30.000 kg ln tht theo tng gi thanh ton 240.000; - Bn 35.000 kg b tht theo tng gi thanh ton 301.000. Yu cu: 1. Tp hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm bit trng lng n ln tht cui k: 10.000 kg. Cho bit: Gi tr sn phm ph bn thu hi bng tin mt t ngnh chn nui ln tht: 10.080; b tht: 2.364 v chi ph sn xut chung c phn b cho n ln tht v b tht theo chi ph nguyn vt liu trc tip pht sinh trong k (k c chi ph v ging). 2. Xc nh kt qu thiu th bit chi ph bn hng thc t pht sinh trong k: 10.000. 3. nh khon v phn nh tnh hnh trn vo s ti khon. Bi tp 2 C ti liu ti mt nng trng trng ch nh sau (VT: 1.000 ): 1. Thu mua phn bn ca cng ty Q a vo s dng trc tip cho vn ch theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 5%) l 525.000. 2. Tnh ra tin lng phi tr cng nhn vin chc: - Cng nhn trc tip sn xut: 60.000; - Nhn vin qun l i: 25.000 v nhn vin qun l doanh nghip l 20.000. 3. Trch KPC, BHXH, BHYT theo t l quy nh. 4. Xut kho thuc tr su s dng trc tip cho vn ch: 8.000. 5. Xut kho cng c nh thuc loi phn b 2 ln s dng i sn xut: 12.000; vn phng cng ty: 8.000. 6. Xut vn phng phm s dng i sn xut: 3.370 v vn phng cng ty: 5.000. 7. Trch khu hao ti sn c nh i sn xut: 20.000; vn phng Cng ty: 15.000. 8. in mua ngoi theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 10%) s dng i sn xut: 22.000, vn phng Cng ty: 13.200. 9. Trong k, thu hoch c 164.000 kg ch bp ti, chuyn bn trc tip cho Nh my W theo tng gi thanh ton: 822.687,5. 10. Bng k mua hng: Thu mua 60.000 kg ch bp ti ca nng dn theo tng gi thanh ton 270.000, thanh ton bng tin mt. S ch ny c chuyn bn cho Nh my W theo tng gi thanh ton (c thu GTGT 5%) l 315.000, thu bng chuyn khon. Yu cu: 1. Tp hp chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm ch bp ti. 2. Xc nh kt qu tiu th bit chi ph bn hng pht sinh trong k 13.000. 150

3. nh khon v phn nh tnh hnh trn v s ti khon. Bi tp 3 X nghip chn nui heo M c ti liu sau y I. Tnh hnh u nm: 1. Chi ph sn xut t nm trc chuyn sang ca n heo sinh sn: - Gi tr n ni c cha nhng cha : 40.528.000. - Gi tr n heo con cha tui tch m: 11.200.000. 2. Chi ph sn xut ca n heo tht vo u nm 157.365.000 trng lng 45.000kg. II. Chi ph pht sinh trong nm: 1. Tin lng cng nhn sn xut phn b cho n heo sinh sn 15.423.000, n heo tht 5.207.000. 2. Trch kinh ph cng on, bo him x hi, bo him y t tnh vo chi ph 19%. 3. Chi ph v thc n gia sc tnh theo gi thc t phn b cho n heo sinh sn 135.499.000, n heo tht 137.223.000. 4. Chi ph v thuc th y tnh theo gi thc t phn b cho n heo sinh sn 4.599.000, n heo tht 1.128.000. 5. Khu hao TSC phn b cho n heo sinh sn 2.259.000, n heo tht 1.500.000. 6. Chi ph v vt liu (v sinh chung tri) tnh theo gi thc t phn b cho n heo sinh sn 681.000, n heo tht 688.000. 7. Chi ph v rm r lt chung v chi ph trc tip khc tr bng tin mt cho n heo sinh sn 18.040.000, n heo tht 10.240.000. 8. Chi ph sn xut chung khc phn b cho n heo sinh sn 18.137.000, n heo tht 7.365.000. III. Ti liu b sung: 1. Trong nm c mt s heo c bn b thi loi chuyn sang n heo tht nguyn gi 23.827.000, gi tr cn li 8.926.000, trg lng 1.785kg. 2. Sn phm ph ca n heo sinh sn tr gi 48.929.000, n heo tht 7.245.000 bn thu bng tin mt. 3. Cui nm cn mt s ni c cha nhng cha chi ph sn xut xc nh 6.000.000 v 400 con heo con cha t tui chuyn n. S heo con t tui chuyn n l 3.000 con. Trng lng 30.000kg, gi thnh k hoch 60.000/con. 4. Trong nm xia nghip mua mt s heo con v nhp n sc vt nh v sc vt nui bo gi mua 17.795.000, trng lng 2.965kg tr bng chuyn khon. 5. Trng lng n heo tht cn li cui nm l 67.482kg. 6. Trng lng tht hi xut chung trong nm l 100.000kg, theo gi thnh k hoch 3.300/kg. Trong c 12.000kg chuyn sang n heo sinh sn tnh theo gi lun chuyn ni b 4.000/kg. S cn li l bn cho cng ty thc phm III, gi bn 4.500/kg. Thanh ton bng chuyn khon. Yu cu: 1. nh khon v phn nh tnh hnh trn vo cc ti khon. 151

2. Tnh gi thnh thc t ca heo con chuyn n, gi thnh 1kg trng lng tht tng, trng lng tht hi v tin hnh iu chnh trn s sch k ton. 3. Tnh chi ph chn nui chuyn sang nm sau. Ti liu tham kho ca chng 1. PGS. TS. ng Th Loan. 2004. Gio trnh K ton ti chnh trong cc doanh nghip. NXB Thng k, H Ni. 2. ThS. Hunh Li, TS. V Vn Nh. 2003. Bi tp v bi gii K ton chi ph. NXB Ti chnh, H Ni. 3. PGS. TS. V Vn Nh. 2005. K ton ti chnh. NXB Ti chnh, H Ni.

152

CHNG 4 K TON CNG TY C PHN

Mc tiu ca chng Hc xong chng ny sinh vin phi nm c cc kin thc c bn v cng ty c phn, bao gm: - c im kinh t php l ca cng ty c phn v nhng nh hng ca n n t chc cng tc k ton. - Phng php hch ton cc nghip v kinh t c bn trong cng ty c phn, gm: + Nghip v gp vn thnh lp cng ty, + Cc nghip v v bin ng vn iu l trong cng ty c phn + Nghip v pht hnh tri phiu + Nghip v v chia c tc cho cc c ng trong cng ty c phn + Cc nghip v lin quan n vic t chc li v gii th cng ty c phn S tit: 10 tit Ni dung ca chng 4.1. Tng quan v cng ty c phn 4.1.1. c im kinh t - php l ca cng ty c phn Theo Lut Doanh nghip ca Vit Nam, Cng ty c phn l doanh nghip m trong thnh vin mua c phn c hng li nhun v chu trch nhim v cc khon n ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt gp vo cng ty. Cng ty c phn c mt s c im sau y: - Vn iu l ca cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn v c th hin di hnh thc chng khon gi l c phiu. Ngi c c phiu l thnh vin ca cng ty, c gi l c ng. Chng ch do cng ty c phn pht hnh hoc bt ton ghi s xc nhn quyn s hu mt hoc mt s c phn ca cng ty gi l c phiu. C phiu c th c ghi tn hoc khng ghi tn. - Khi thnh lp, cc sng lp vin (c ng sng lp) ch cn ng k mua 20% s c phiu d nh pht hnh, s vn cn li h c th cng khai gi vn t nhng ngi khc. - Thnh vin c trch nhim gp s vn tng ng vi s c phn ng k mua v ch chu trch nhim v n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty. - C ng c quyn t do chuyn nhng c phn ca mnh cho ngi khc, tr c phn ca c ng sng lp trong 3 nm u k t ngy ng k kinh doanh, ch c th chuyn nhng cho ngi khc khng phi l c ng nu c s chp thun ca i hi ng c ng. Sau 3 nm, c phn ca c ng sang lp c chuyn nhng bnh thng nh c phn ph thng khc. 153

- C ng c th l t chc hoc c nhn, s lng c ng t nht l 2 (hai) v khng hn ch mc ti a. - Cng ty c phn c quyn pht hnh chng khon ra cng chng theo quy nh ca php lut v chng khon. - Cng ty c phn c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. - Vic phn chia li ch, trch nhim v c ch ra quyt nh trong cng ty c phn ch yu da vo t l vn c phn ca c ng. C ng c th nm gi nhiu loi c phn khc nhau theo quy nh ca php lut v tnh hnh c th ca tng cng ty (c quy nh theo iu l cng ty). c trng ni bt ca cng ty c phn l vic qun l tp trung thng qua c ch Hi ng ra quyt nh. Lut Doanh nghip ch quy nh chung v c cu v hnh thc t chc b my cng ty c phn, cn thc cht, vic t chc v phn phi quyn lc trong cng ty c phn thuc v ni b cc nh u t. - C cu t chc cng ty c phn bao gm cc b phn sau: + i hi ng c ng + Hi ng qun tr + Gim c (Tng gim c) + Ban kim sot (nu cng ty c phn c t 12 c ng tr ln). Quyn hn, ngha v, c ch hot ng ca tng b phn c lut Doanh nghip v cc vn bn lin quan quy nh c th. 4.1.2. Vai tr, nhim v ca k ton cng ty 4.1.2.1. Vai tr K ton cng ty l mt b phn trong cc mn khoa hc k ton. S pht trin ca k ton cng ty lm cho khoa hc k ton ngy cng pht trin v hon thin hn. Vai tr ca k ton cng ty c th hin qua mt s kha cnh sau: a. V mt php lut i tng v phm vi nghin cu ca k ton cng ty l cc cng ty c thnh lp v hot ng theo lut php. V vy, k ton cng ty th hin tnh tun th php lut mt cch cht ch trong tng quy nh c th v ch hch ton. b. V mt kinh t Cc cng ty c thnh lp mang li li ch cho khng ch cc thnh vin m cho c x hi v cng ng; m rng, tng cng cc lin kt kinh t, thc y vic s dng c hiu qu cc ngun lc v s pht trin thng mi. ng trn gic ny, k ton cng ty ghi nhn y cc hot ng kinh t ca cng ty, gp phn lm cho cc vai tr trn ca cng ty c th hin hiu qu hn. Hn na, k ton cng ty cn ghi nhn c trch nhim v li ch ca cc bn lin quan trong qu trnh hot ng ca cng ty. K ton cng ty cn cung cp y cc thng tin v kt qu hot ng v hiu qu s dng vn, ngun lc. c. V mt ti chnh K ton cng ty cung cp cc thng tin ti chnh cn thit c ng, thnh vin hoc cc i tng c lin quan n li ch ca cng ty c th xc nh kh nng n nh ti chnh ca

154

cng ty, kh nng thanh ton , kh nng sinh li, tim nng ca cng ty. K ton cng ty l mt cng c quan trng trong qu trnh ra quyt nh kinh t. d. V mt chnh tr K ton cng ty cung cp cc thng tin cn thit cho vic hoch nh cc chnh sch kinh t - chnh tr, to mi trng v mt chnh sch cho hot ng chung ca cng ty. 4.1.2.2. Nhim v - T chc h thng chng t, ti khon v s sch k ton thch hp vi tng i tng ca k ton cng ty. - T chc b my k ton ph hp vi quy m, c im kinh doanh ca cng ty. - Theo di kp thi bin ng ca ti sn, ngun vn ca cng ty trong cc qu trnh thnh lp, hot ng, gii th, ph sn, t chc li cng ty. - Phn nh y cc quan h kinh t - php l pht sinh trong qu trnh thnh lp, hot ng, t chc li cng ty. - Lp cc bo co k ton trung thc, kp thi v chnh xc. 4.2. K ton mt s nghip v c bn trong cng ty c phn 4.2.1. K ton gp vn thnh lp cng ty 4.2.1.1. Cc quy nh chung v thnh lp cng ty a. Quy trnh thnh lp cng ty Thnh lp cng ty gm cc cng vic chun b v th tc php l, t chc b my qun l, huy ng vn v u t ban u cng ty c th trng thi sn sng hot ng. Quy trnh thnh lp mt cng ty thng tri qua cc bc sau: - Bc 1: Tho thun thnh lp cng ty Bc u tin thnh lp mt cng ty l cc thnh vin sng lp cng ty phi hp bn v k vi nhau bin bn v vic cng nhau thnh lp cng ty. Trong bin bn ny, cc thnh vin sng lp thng nht vi nhau mt s ni dung c bn nh: + Tn cng ty, hnh thc t chc cng ty + Lnh vc hot ng, ngnh ngh kinh doanh + Vn iu l v vn gp theo cam kt ca tng thnh vin + D kin c cu t chc qun l + Phn cng thc hin k hoch thnh lp cng ty - Bc 2: iu tra, nghin cu th trng i vi mt s ngnh ngh kinh doanh, vic iu tra nghin cu th trng lp phng n kinh doanh l cng vic rt quan trng v cn thit. Cc thng tin thu cj qua cc cuc iu tra c th gip h xy dng c phng n kinh doanh hp l. Thng qua , cng ty quyt nh sn xut hay kinh doanh nhng mt hng no, mu m, chng loi ra sao, quy m l bao nhiu. Cht lng iu tra nghin cu th trng c nh hng quyt nh n phng n u t, kinh doanh v hot ng ca cng ty sau ny. Cc thng tin cn phi thu thp t iu tra, nghin cu th trng l nhu cu, th hiu ca khch hng, cc mt hng thay th, quy m ca th trng, i th cnh tranh. nghin cu th trng, ngoi mt s cng ty c th t lm, cn li phn ln phi thu cc cng ty chuyn nghin cu th trng nh cc cng ty t vn, marketing thc hin. 155

- Bc 3: Xy dng phng n kinh doanh Cn c vo mc tiu, iu kin kinh doanh v cc thng tin v th trng, i th cnh tranh, cc doanh nghip xy dng cho mnh phng n kinh doanh t xy dng cc phng n huy ng vn, u t trang thit b, tuyn dng nhn lc, t chc b my. Cc cng vic ny i hi mt thi gian tng i di v thng phi do cc chuyn gia c kinh nghim m nhn. - Bc 4: Son tho v thng qua iu l cng ty iu l cng ty l cn c php l tin hnh v x l cc hot ng ca cng ty. Trong iu l cng ty phi quy nh c th v d kin n cc tnh hung pht sinh v cc bin php hoc nguyn tc x l cc tnh hung ny. Trong iu l cng ty phi c cc ni dung sau: + Vn iu l + H tn, a ch ca c ng sng lp i vi cng ty c phn hoc thnh vin sng lp i vi cc loi hnh cng ty khc + S vn gp theo cam kt ca cc thnh vin cng ty trch nhim hu hn (TNHH) hoc s c phn m c ng sng lp cam kt mua, loi c phn, mnh gi c phn v tng s c phn c quyn cho bn ca tng loi i vi cng ty c phn + Quyn v ngha v ca cc thnh vin cng ty TNHH hoc cc c ng ca cng ty c phn + C cu t chc qun l cng ty + Ngi i din theo php lut ca cng ty + Th thc thng qua quyt nh ca cng ty, nguyn tc gii quyt tranh chp ni b + Nhng trng hp thnh vin c th yu cu cng ty mua li phn vn gp hoc c phn. + Cc loai qu v mc gii hn tng loi qu c lp ti cng ty, nguyn tc phn chia li nhun, tr c tc, chu l trong kinh doanh. + Cc trng hp gii th, trnh t gii th v th tc thanh l ti sn cng ty + Th thc sa i, b sung iu l cng ty + Ch k ca ngi i din theo php lut hoc tt c c ng sng lp ca cng ty c phn + Cc ni dung khc ca iu l cng ty do cc tnnh vin hoc c ng tho thun nhng khng c tri vi quy nh ca php lut. - Bc 5: Xin giy php kinh doanh Sau khi chun b y h s v phng n kinh doanh, cng ty tin hnh ng k vi c quan qun l xin giy php kinh doanh. b. Th tc thnh lp cng ty Thng thng, thnh lp cng ty, cc sng lp vin thnh lp phi lp v np h s ng k kinh doanh theo quy nh ca Lut Doanh nghip ti c quan ng k kinh doanh thuc u ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, ni doanh nghip t tr s chnh. H s ng k kinh doanh bao gm: + n ng k kinh doanh, + iu l cng ty, + Danh sch thnh vin hoc c ng sng lp.

156

i vi cng ty kinh doanh cc nghnh, ngh i hi phi c vn php nh th phi c thm xc nhn v vn ca c quan, t chc c thm quyn theo quy nh ca php lut. - n ng k kinh doanh: n ng k kinh doanh l c s c quan qun l cng ty cp giy php kinh doanh cho cng ty. n ng k kinh doanh phi c cc ni dung ch yu sau y: + Tn cng ty + a ch tr s chnh ca cng ty + Mc tiu v ngnh ngh kinh doanh + Vn iu l + S vn ng k gp ca thnh vin cng ty TNHH hoc s c phn m c ng sng lp ng k mua, loi c phn, mnh gi c phn v tng s c phn c quyn cho bn ca tng loi i vi cng ty c phn + H tn, ch k, a ch thng tr ca ngi i din theo php lut ca cng ty n ng k kinh doanh phi c lp theo mu thng nht do c quan ng k kinh donh quy nh. - iu l cng ty iu l cng ty l cn c php l gii quyt cc vn php sinh trong qu trnh thnh lp v tn ti ca cng ty. Cc vn lin quan n c cu t chc cng ty, quyn li v ngha v ca thnh vin cng ty hoc c ng, th tc v trnh t huy ng vn c phn, nguyn tc gii quyt tranh chp ni b c quy nh r rng trong iu l cng ty. - Danh sch thnh vin hoc c ng sng lp Trong h s xin ng k kinh doanh ca cc cng ty phi c danh sch thnh vin hoc c ng sng lp. i vi cng ty c phn, danh sch c ng sng lp phi c cc ni dung ch yu sau y: + Tn, a ch ca c ng sng lp + S lng c phn, loi c phn, loi ti sn, s lng ti sn, gi tr cn li ca tng loi ti sn gp vn c phn, thi hn gp vn c phn ca tng c ng + H tn, ch k ca ngi i din theo php lut hoc ca tt c c ng sng lp ca cng ty Cng ty c cp giy chng nhn ng k kinh doanh nu c cc iu kin sau y: + Ngnh ngh kinh doanh khng thuc i tng cm kinh doanh + Tn ca cng ty c t ng nh quy nh + C h s ng k kinh doanh hp l theo quy nh ca php lut + Np l ph ng k kinh doanh theo quy nh Cng ty c quyn hot ng kinh doanh k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. i vi nhng ngnh ngh kinh doanh c iu kin th cng ty c quyn kinh doanh cc ngnh ngh k t ngy c c quan Nh nc c thm quyn cp giy php kinh doanh hoc c iu kin kinh doanh theo quy nh. 4.2.1.2. Phng php hch ton nghip v gp vn thnh lp cng ty Cng ty c phn huy ng vn kinh doanh di hnh thc pht hnh c phiu. Php lut hin hnh Vit Nam quy nh, trong 3 nm u, cc sng lp vin phi mua t nht 20% s c 157

phiu ph thng d tnh pht hnh ca cng ty. Trong trng hp cc sng lp vin ng k mua ton b s c phiu ca cng ty th cng ty khng phi gi vn t cng chng. C phiu c th c mua bng tin Vit Nam, ngoi t t do chuyn i, vng, gi tr quyn s dng dt, gi tr quyn s hu tr tu, cng ngh, b quyt k thut, cc ti sn khc quy nh ti iu l cng ty v phi c thanh ton mt ln. a. Ti khon k ton s dng phn nh vn gp ca c ng trong cng ty c phn, k ton s dng TK 411 - Ngun vn kinh doanh. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon ny nh sau: Bn N: Ngun vn kinh doanh gim do: - Hon tr vn gp cho cc ch s hu vn bao gm c vic gim do np tr vn cho Ngn sch Nh nc, vn b iu dng cho doanh nghip khc; - Gii th, thanh l doanh nghip; - B l kinh doanh theo quyt nh ca i hi c ng; - Mua li c phiu hu b. Bn C: Ngun vn kinh doanh tng do: - Cc ch s hu gp vn ban u v gp vn b sung, bao gm c tng do Ngn sch Nh nc cp, do nhn vn iu ng t cc doanh nghip khc n; - B sung vn t li nhun; - S chnh lch gia gi pht hnh cao hn mnh gi c phiu; S d bn C: Ngun vn kinh doanh hin c ca doanh nghip. TK 411 - Ngun vn kinh doanh c 3 ti khon cp 2: + TK 4111 Vn gp: Ti khon ny phn nh khon vn gp theo iu l cng ty ca cc ch s hu vn. i vi cc cng ty c phn th vn gp ca cc c dng t pht hnh c phiu c phn nh vo ti khon ny theo mnh gi. + TK 4112 Thng d vn: Ti khon ny phn nh phn chnh lch tng do pht hnh c phiu cao hn mnh gi v chnh lch tng, gim so vi gi mua li khi ti pht hnh c phiu mua li (i vi cc cng ty c phn). + TK 4118 - Vn khc: Ti khon ny phn nh vn kinh doanh c hnh thnh t cc ngun khc. b. Phng php hch ton Vit Nam, vic pht hnh c phu ra cng chng c thc hin theo Ngh nh s 144/2003/N-CP ngy 28/11/2003 ca Chnh ph v chng khon v th trng chng khon v Thng t 60/2004/TT-BTC ngy 18 thng 6 nm 2004 Hng dn vic pht hnh c phiu ra cng chng. Theo Thng t 60/2004/TT-BTC quy nh: Tin mua c phiu phi c chuyn vo ti khon phong to m ti ngn hng cho n khi hon tt t pht hnh. Thng t ny cng quy nh c phiu s c chuyn cho c ng trong thi hn 30 ngy sau khi hon tt vic pht hnh c phiu. Trnh t hch ton cc nghip v lin quan n vic pht hnh c phiu huy ng vn thnh lp cng ty c phn c thc hin nh sau: - Khi nhn tin k qu ca ngi mua c phiu, cn c vo giy bo C ca ngn hng, k ton ghi: 158

N TK144 - Tin t mua c phiu C TK138 (1388) - Phi thu ca c ng: S tin k qu t mua c phiu ca tng c ng K ton phi theo di chi tit s lng c phiu ng k mua v s tin k qu ca tng nh u t. Sau thi hn ng k, nu s lng c phiu c dng k mua t s lng ti thiu theo quy nh, cng ty s tin hnh phn phi c phiu cho c ng. Gi pht hnh c phiu c th khc vi mnh gi ghi trn c phiu. Vic pht hnh theo gi no ph thuc vo quyt nh ca Hi ng qun tr cng ty. Thng thng cc cng ty mi thnh lp pht hnh c phiu ln u huy ng vn thng pht hnh c phiu vi gi thp hn mnh gi. S tin mua c phiu cng c th c thanh ton mt ln ngay khi mua hoc thanh ton tng phn do Hi ng qun tr v Ban gim c cng ty quyt nh. - Khi phn phi c phn cho c ng, cn c vo mnh gi v gi pht hnh c phiu, k ton ghi: N TK138 (1388) - Phi thu ca c ng: Theo gi pht hnh ca c phiu N/C TK 411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi pht hnh c phiu so vi mnh gi C TK411 (4111 - chi tit: Vn c phn ng k mua): Theo mnh gi ca s c phiu c pht hnh * Ch : qun l chi tit vn gp c phn, k ton cng ty c phn c th m chi tit cho TK 4111 - Vn gp thnh 2 ti khon: + TK4111 - Vn c phn ng k mua + TK4111 - Vn c phn Khi phn phi c phiu cho ngi mua, cng ty phi theo di s c phiu bn v c ng mua c phiu trn danh sch c ng. Trn s ny, k ton phi theo di s c phiu mua theo tng t pht hnh ca tng c ng. K ton phi lp Bng k bn c phiu lm cn c ghi s k ton. Bng k bn c phiu c th c lp theo mu di y: Cng ty: .
BNG K BN C PHIU

Ngy . thng . nm S: H v tn ngi (n v) mua c phiu: .. a ch: .

TT A Tn, k hiu, m hiu c phiu B Cng S lng 1 x Mnh gi 2 x Gi thc t bn 3 Thnh tin Theo mnh gi 4 Theo gi thc t 5 Ghi ch 6

Tng s tin thc t bn (vit bng ch): . Lp, ngy thng. nm.

159

Ngi mua Ngi lp biu K ton trng Gim c (K, h tn) (K, h tn) (K, h tn) (K, h tn) - Khi c ng tr tin mua c phiu cn thiu: N TK144 - Tin t mua c phiu C TK138 (1388) - Phi thu ca c ng: S tin mua c phiu c thanh ton b sung - Nu c ng thanh ton tin mua c phiu bng cc ti sn khc, cng ty phi thnh lp Hi ng nh gi ti sn thanh ton v hch ton: N TK152, 153, 156, 211, 213: Theo gi tr ng gi ca Hi ng nh gi C TK138 (1388) - Phi thu ca c ng: Gi tr vn gp ca c ng ng thi, k ton kt chuyn s vn c phn ng k mua thnh vn c phn ca cng ty: N TK411 (4111- Vn c phn ng k mua) C TK411 (4111 - Vn c phn): Mnh gi ca s c phiu bn - Trng hp s tin t mua ln hn s tin cn phi thanh ton, cng ty phi lm th tc tr li tin cho ngi t mua c phiu. Cn c vo chng t tr li tin t mua c phn tha, k ton ghi: N TK138 (1388 - Phi thu ca c ng) C TK144 - Tin t mua c phiu: S tin t mua c phn tha hon tr cho c ng - Cc chi ph pht sinh khi pht hnh c phiu: N TK642: Nu chi ph pht sinh nh N TK142 (1421), 242: Nu chi ph sinh ln cn phn b cho nhiu k kinh doanh C TK111, 112, 331 - Khi kt thc t pht hnh c phiu, cng ty lm th tc chuyn tin t ti khon phong to sang ti khon thanh ton, k ton ghi: N TK111, 112: S tin thu c t t pht hnh c phiu C TK144 - Tin t mua c phiu - Khi giao c phiu cho c ng, k ton ghi tng s c phiu lu hnh: N TK010 - C phiu lu hnh: Mnh gi ca s c phiu phn phi trong t pht hnh 4.2.2. K ton tng, gim vn iu l 4.2.2.1. Cc trng hp tng, gim vn iu l trong cng ty c phn Theo Thng t 19/2003/TT-BTC, Vic tng, gm vn iu l phi tun theo cc quy nh ca php lut hin hnh. Trc khi thc hin iu chnh tng, gim vn iu l, cc cng ty c phn phi thc hin quyt ton thu v kim ton Bo co ti chnh theo quy nh hin hnh ca Nh nc v Hi ng qun tr phi xy dng phng n iu chnh tng, gim vn iu l trnh i hi ng c ng ph duyt. a. Cc trng hp tng vn iu l Vn iu l ca cng ty c phn c iu chnh tng trong cc trng hp sau: 160

- Pht hnh c phiu mi huy ng thm vn theo quy nh ca php lut, k c trng hp c cu li n ca cng ty theo hnh thc chuyn n thnh vn gp c phn theo tho thun gia cng ty v cc ch n. - Chuyn i tri phiu pht hnh thnh c phn: Vic tng vn iu l ch c thc hin khi m bo cc iu kin tri phiu chuyn i thnh c phn theo quy dnh ca php lut v phng n pht hnh tri phiu chuyn i. - Thc hin tr c tc bng c phiu - Pht hnh c phiu mi thc hin sp nhp mt b phn hoc ton b doanh nghip khc vo cng ty. - Kt chuyn ngun thng d vn b sung tng vn iu l. b. Cc trng hp gim vn iu l Vn iu l ca cng ty c phn c iu chnh gim trong cc trng hp sau: - Gim vn iu l khi nhu cu v vn ca cng ty gim do cng ty thay i ngnh ngh kinh doanh, t chc li vi quy m nh hn trc hoc b buc phi hu b c phiu qu. Vic iu chnh gim vn iu l v thanh ton tin cho cc c ng thc hin theo cc hnh thc sau: + Cng ty mua v hu b mt s lng c phiu qu c mnh gi tng ng vi s vn d kin c iu chnh gim theo phng n c i hi ng c ng biu quyt thng qua hoc hu b s lng c phiu qu buc phi hu. Theo hnh thc ny th cng ty khng phi tr li tin cho cc c ng. + Cng ty thu hi v hu b mt s c phiu ca cc c ng vi tng mnh gi tng ng vi s vn iu l gim. Theo hnh thc ny th : * Mi c ng trong cng ty b thu hi mt s lng c phn theo t l gia s vn d kin c iu chnh gim vi tng mc vn iu l ca cng ty ti thi im trc khi iu chnh.

* Cng ty phi tr cho cc c ng mt khon tin tnh theo cng thc sau:

+ iu chnh gim mnh gi c phn m khng lm thay i s lng c phn. Theo hnh thc ny, cng ty thu hi c phiu ca cc c ng v pht li c phiu mi vi mnh gi c iu chnh gim. Cng ty phi tr cho cc c ng mt khon tin theo cng thc sau:

161

+. Hnh thc kt hp: Cn c vo tnh hnh c th, cng ty c phn c th kt hp p dng cc hnh thc nu trn thc hin iu chnh gim vn iu l. - Gim vn iu l khi cng ty kinh doanh thua l 3 nm lin tip v c s l lu k bng 50% vn ca cc c ng tr ln nhng cha mt kh nng thanh ton cc khon n n hn. Trong trng hp ny, c 3 hnh thc iu chnh gim vn iu l u khng phi thanh ton li tin cho c ng. 4.2.2.2. K ton mt s trng hp tng vn iu l a. Trng hp tng vn bng cch gi thm vn gp ca c ng hin c Theo quyt nh ca i hi ng c ng, cng ty c phn c th tin hnh tng vn bng cch huy ng thm vn gp ca cc c ng hin c. Cng vic ny c th thc hin theo mt trong cc cch sau: - Thu hi c phiu, sau pht hnh c phiu mi vi mnh gi c phiu cao hn. - Thu hi c phiu, sau ng du mnh gi c phn mi cao hn. - Cp b sung c phiu cho c ng tng ng vi s c phn tng thm. S vn tng thm ny cc c ng phi gp b sung tng ng vi s c phn m mnh nm gi. Vic tng vn bng cch huy ng thm vn gp ca c ng hin ti c thc hin theo quy trnh k ton sau: - Phn nh s c phn m c ng cam kt gp thm: N TK138 (1388) - Phi thu c ng cam kt gp vn C TK411 (4111 - Vn c phn ng k mua) - Phn nh s vn m c ng gp: N TK111, 112, 152, 156, 211, 213 C TK138 (1388) - Phi thu c ng cam kt gp vn - K ton kt chuyn s vn ng k thnh vn c phn ca cng ty khi cc c ng hon thnh vic gp vn b sung: N TK411 (4111 - Vn c phn ng k mua) C TK411 (4111 - Vn c phn) b. Trng hp tng vn bng cch pht hnh c phiu b sung Gii php tng vn cng nh k ton nghip v tng vn bng cch pht hnh c phiu b sung c thc hin khng ging nhau mi quc gia tu thuc vo quy nh v k ton v cc quy nh php l v cng ty c phn, th trng chng khon, quy nh v pht hnh v qun l c phiu 162

 Vit Nam, vic tng vn bng cch pht hnh c phiu mi phi c s cho php ca c quan Nh nc c thm quyn (U ban chng khon Nh nc - B Ti chnh). Vic pht hnh c phiu mi c th bao gm 3 trng hp: gi pht hnh bng mnh gi, gi pht hnh ln hn mnh gi v gi pht hnh nh hn mnh gi. V mt k ton, khi tng vn bng cch pht hnh c phiu mi, k ton phn nh cc bt ton sau: - Phn nh tng s vn c phn c ng cam kt mua: N TK138 (1388) - Phi thu c ng gp vn C TK411 (4111 - Vn ng k mua) - Phn nh s vn m c ng gp theo cam kt: N TK144, 152, 156, 211, 213 C TK138 (1388) - Phi thu c ng gp vn - K ton kt chuyn s vn ng k mua thnh vn c phn ca cng ty khi c ng thc hin gp vn: + Nu gi pht hnh bng vi mnh gi c phiu: N TK411 (4111 - Vn ng k mua): Theo gi pht hnh ghi nhn ti thi im c ng cam kt mua c phiu C TK411 (4111 - Vn c phn): Theo mnh gi + Nu gi pht hnh ln hn mnh gi c phiu: N TK411 (4111 - Vn ng k mua): Theo gi pht hnh ghi nhn ti thi im c ng cam kt mua c phiu C TK411 (4111 - Vn c phn): Theo mnh gi C TK411 (4112 - Thng d vn): S chnh lch gia gi pht hnh v mnh gi ca s c phiu pht hnh + Nu gi pht hnh nh hn mnh gi c phiu: N TK411 (4111 - Vn ng k mua): Theo gi pht hnh ghi nhn ti thi im c ng cam kt mua c phiu N TK411 (4112 - Thng d vn): S chnh lch gia gi pht hnh v mnh gi ca s c phiu pht hnh C TK411 (4111 - Vn c phn): Theo mnh gi - Phn nh cc chi ph lin quan n vic pht hnh c phiu mi: N TK642: Nu chi ph pht sinh nh N TK142 (1421), 242: Nu chi ph sinh ln cn phn b cho nhiu k kinh doanh C TK111, 112, 331 c. Trng hp tng vn do iu chuyn t cc ngun vn ch s hu khc Trong trng hp cc ngun vn ch s hu khc ca cng ty kh di do, cng ty c th s dng tng vn thay v gi c ng gp. Cng vic ny c th c thc hin theo cc cch sau: - Thu hi c phiu c v pht hnh c phiu mi vi mnh gi cao hn. - Thu hi c phiu c v ng du vi mnh gi cao hn. - Cp cho c ng cc c phn mi tng ng vi t l gp vn. 163

V mt k ton, vic tng vn iu l do iu chuyn t cc ngun vn ch s hu khc c ghi gim vn ch s hu khc v ghi tng vn gp ca c ng theo s h c hng tng ng vi s vn h gp: N TK421, 4112, 412, 414, 415 C TK411 (4111 - Vn c phn): chi tit s vn gp ca tng c ng Trong cn ch , vic kt chuyn ngun thng d vn b sung vn iu l ca cng ty c phn phi tun th cc iu kin sau: + i vi khon chnh lch tng gia gi bn v gi vn mua vo ca c phiu qu, cng ty c s dng tn b chnh lch tng vn iu l. Trng hp cha bn ht c phiu qu th cng ty ch c s dng phn chnh lch tng gia ngun thng d vn so vi tng gi vn c phiu qu cha bn b sung tng vn iu l. Nu tng gi vn c phiu qu cha bn bng hoc ln hn ngun thng d vn th cng ty cha c iu chnh tng vn iu l bng ngun vn ny. + i vi khon chnh lch gia gi bn vi mnh gi c phiu c pht hnh thc hin cc d n u t th cng ty c phn ch c s dng b sung vn iu l sau 3 nm k t khi d n u t hon thnh a vo khai thc, s dng. + i vi khon chnh lch gia gi bn vi mnh gi c phiu c pht hnh c cu li n, b sung vn kinh doanh th cng ty c phn ch c s dng b sung tng vn iu l sau 1 nm k t thi im kt thc t pht hnh. + Ngun vn thng d c chia cho cc c ng di hnh thc c phiu theo t l s hu c phn ca tng c ng. d. Trng hp tng vn bng cch chuyn i tri phiu pht hnh thnh c phn Cn c vo s lng c phiu pht hnh chuyn i t tri phiu o hn v gi chuyn i, k ton ghi: N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu): Gi chuyn i ca s c phiu c pht hnh N/C TK411 (4112 Thng d vn): Chnh lch gia gi chuyn i v mnh gi c phiu C TK411 (4111 - Vn c phn): Mnh gi ca s c phiu pht hnh e. Trng hp tng vn do tr c tc bng c phiu Khi b sung vn gp do tr c tc bng c phiu cho cc c ng, k ton ghi: N TK421 - Li nhun cha phn phi: Theo gi pht hnh N/C TK411 (4112 Thng d vn): Chnh lch gia gi pht hnh v mnh gi c phiu C TK411 (4111 - Vn c phn): Mnh gi ca s c phiu pht hnh 4.2.2.3. K ton mt s trng hp gim vn iu l a. Trng hp gim vn lm lnh mnh ho tnh hnh ti chnh Trong trng hp cng ty lm n thua l nhng vn c kh nng phc hi v pht trin. c thm vn th cng ty cn thc hin gii php gim vn iu l b l nhm lnh mnh ho tnh hnh ti chnh, sau s pht hnh c phiu mi thu ht vn. Vic gim vn c th thc hin theo cc cch sau: 164

- Thu hi c phiu c, pht hnh c phiu mi c mnh gi thp hn. - Thu hi c phiu c v ng du vo c phiu c mnh gi c phn thp hn. Vic gim vn b l nhm lnh mnh ho tnh hnh ti chnh trc khi pht hnh c phn mi c ghi nhn nh sau: N TK411 (4111 - Vn c phn) C TK421 - Li nhun cha phn phi b. Trng hp gim vn do mua li c phn ca c ng Vit Nam, khi c ng khng thng nht vi cc quyt nh ca i hi ng c ng th c quyn yu cu cng ty mua li c phn ca mnh bng vn bn, vn bn phi nu r s lng c phiu tng loi, gi d nh bn. Cng ty phi mua li s c phiu ny, s c phiu ny cng ty gi li khng hu b m coi nh c phiu cha bn trong tng s c phiu c php pht hnh. - Theo quy nh ti iu 65 Lut Doanh nghip cng ty c phn c mua li khng qu 30% tng s c phn ph thng bn, mt phn hoc ton b c phn loi khc bn. Cng ty c phn ch c s dng ngun vn ca cc c ng mua c phiu qu trong cc trng hp sau: + Mua li c phn theo yu cu ca c ng. + Mua li c phn tm thi gim s lng c phiu ang lu hnh, tng t sut li nhun sau thu trn mt c phn v tng tch lu vn ca doanh nghip. + Mua li c phn bn cho ngi lao ng (k c ban qun l doanh nghip) theo gi u i hoc thng cho ngi lao ng bng c phiu theo ngh quyt ca i hi c ng. Vic dng c phiu qu lm c phiu thng phi m bo c ngun thanh ton t qu phc li, khen thng. Gi bn c phiu qu cho ngi lao ng c thc hin theo mc thp hn gi th trng ti thi im bn, nhng phi m bo khng thp hn gi mua vo ca c phiu qu. + Mua li c phn iu chnh gim vn iu l theo ngh quyt ca i hi ng c ng. + Mua li c phn s dng cho cc mc ch khc nhng vic s dng phi ph hp vi quy nh ca Lut Doanh nghip, iu l t chc v hot ng ca cng ty v Ngh quyt ca i hi ng c ng. - iu kin thc hin phng n mua c phiu qu: Cng ty c phn mun mua li c phn do chnh mnh pht hnh phi m bo cc iu kin sau: + Cng ty c phng n c i hi ng c ng thng qua i vi trng hp mua li trn 10% tng s c phn pht hnh; hoc c Hi ng qun tr ph duyt i vi trng hp mua di 10% tng s c phn pht hnh. + Cng ty c kh nng ti chnh m bo thanh ton cc khon n v cc ngha v v ti chnh ca doanh nghip. - Cng ty c phn khng c php mua c phiu qu trong cc trng hp sau: + Cng ty ang kinh doanh thua l. 165

+ Cng ty ang lm th tc pht hnh chng khon huy ng thm vn. + Cng ty c n phi tr qu hn. + Tng s n phi thu qu hn ln hn 10% tng s vn ca cc c ng. + Cng ty c phn cha hi yu cu v tng vn iu l, vn php nh theo quy nh ca php lut hin hnh. + Dng ngun vn vay v vn chim dng t cc t chc ti chnh, tn dng, php nhn v c nhn mua c phiu qu. - Cng ty c phn t quyt nh vic bn c phiu qu theo qui nh ca php lut hin hnh. Trng hp c phiu qu mua vo, nhng sau 3 nm cng ty khng s dng v vn ca cc c ng tnh trng nh hn vn iu l th cng ty c phn phi hu b c phiu qu, ng thi gim vn iu l ca cng ty. - Qun l v hch ton c phiu qu: + C phiu qu thuc s hu chung ca cng ty v c loi tr khng chia c tc cho c phiu qu (c tc bng tin mt v c tc bng c phiu). + Tr gi c phiu qu trn Bng cn i k ton c th hin l s gim bt vn ch s hu ca doanh nghip trong kinh doanh. + Chi ph cho vic mua, bn c phiu qu c hch ton nh sau: * Chi ph mua: Hch ton vo gi vn c phiu qu. * Chi ph bn: Hch ton gim tr vo s tin thu c do bn c phiu qu. + i hi ng c ng quyt nh vic duy tr, s dng hoc hu b c phiu qu, ng thi thc hin iu chnh gim vn iu l tng ng vi s lng c phiu qu b hu b. - Ti khon k ton s dng hch ton c phiu qu: phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin ng ca s c phiu m cng ty mua li ca chnh mnh pht hnh (c phiu qu), cng ty c phn s dng TK419 - C phiu qu vi ni dung nh sau: Bn N: Gi thc t ca c phiu qu. Bn C: Gi thc t c phiu qu c ti pht hnh hoc s dng (chng hn tr c tc) hoc hu b. S d N: Gi thc t ca c phiu qu hin c. Hch ton ti khon ny, k ton cn tn trng mt s quy nh sau: + Gi tr c phiu qu c phn nh trn ti khon ny theo gi thc t mua li bao gm gi mua li v cc chi ph lin quan trc tip n vic mua li c phiu nh chi ph giao dch, thng tin + Ti khon ny khng phn nh tr gi c phiu m cng ty mua ca cc cng ty c phn khc v mc ch u t ti chnh.

166

+ Trng hp cng ty mua li c phiu ca chnh cng ty pht hnh nhm mc ch thu hi c phiu hu b vnh vin ngay khi mua vo th gi tr c phiu mua vo khng c phn nh vo ti khon ny m ghi gim vn gp. + Tr gi vn ca c phiu qu khi ti pht hnh hoc khi s dng tr c tc, thng c tnh theo gi thc t theo phng php bnh qun gia quyn. - Phng php hch ton: + Khi cng ty hon tt cc th tc mua li s c phiu do chnh cng ty pht hnh theo lut nh, k ton thc hin th tc thanh ton tin cho cc c ng theo gi tho thun mua, bn v nhn c phiu v, ghi: N TK419 - C phiu qu: Theo gi mua li c phiu C TK111, 112 + Cc chi ph lin quan trc tip n vic mua li c phiu, ghi: N TK419 - C phiu qu C TK111, 112, 331 + Khi ti pht hnh c phiu qu: * Nu ti pht hnh c phiu qu vi gi cao hn gi thc t mua li, ghi: N TK111, 112: Tng gi thanh ton ti pht hnh c phiu C TK419 - C phiu qu: Theo gi thc t mua li c phiu C TK411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi ti pht hnh v gi mua li c phiu * Nu ti pht hnh c phiu qu vi gi thp hn gi thc t mua li, ghi: N TK111, 112: Tng gi thanh ton ti pht hnh c phiu N TK411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi ti pht hnh v gi mua li c phiu N TK421 - Li nhun sau thu: Nu vn thng d khng b p phn chnh lch C TK419 - C phiu qu: Theo gi thc t mua li c phiu + Khi hu b c phiu qu, ghi: N TK411 (4111 - Vn c phn): Mnh gi ca s c phiu hu b N TK411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi ti pht hnh v gi mua li c phiu N TK421 - Li nhun sau thu: Nu vn thng d khng b p phn chnh lch C TK419 - C phiu qu: Theo gi thc t mua li c phiu + Khi c quyt nh ca hi ng qun tr ( thng qua i hi c ng) chia c tc bng c phiu mua li: * Trng hp th gi c phiu ti ngy tr c tc bng c phiu cao hn gi mua vo ca c phiu, ghi: 167

N TK421 - Li nhun cha phn phi: Theo th gi c phiu C TK419 - C phiu qu: Theo gi thc t mua li c phiu C TK411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi mua li c phiu v th gi c phiu ti ngy tr c tc bng c phiu * Trng hp th gi c phiu ti ngy tr c tc bng c phiu thp hn gi mua vo ca c phiu, ghi: N TK421 - Li nhun cha phn phi: Theo th gi c phiu N TK411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi mua li c phiu v th gi c phiu ti ngy tr c tc bng c phiu N TK421 - Li nhun sau thu: Nu vn thng d khng b p phn chnh lch C TK419 - C phiu qu: Theo gi thc t mua li c phiu + Ngoi cc trng hp trn, cng ty c th mua li c phiu hu b ngay ti ngy mua. Tuy nhin trong trng hp ny cng ty thng phi tr cho s c phiu mua li theo gi cao hn mnh gi pht hnh trc y. Mc ch ca vic mua li c phiu hu b c th l nhm thay i cu trc ti chnh, thay i c cu c ng nm gi c phn, lin quan n kh nng kim sot v qun l cng ty. Khi mua li c phn hu b ngay, cn c vo gi mua v mnh gi c phiu, k ton ghi gim trc tip gi tr vn c phn ca cng ty: N TK411 (4111 - Vn c phn): Mnh gi ca s c phiu hu b N TK411(4112 Thng d vn): S chnh lch gia gi ti pht hnh v gi mua li c phiu N TK421 - Li nhun sau thu: Nu vn thng d khng b p phn chnh lch C TK111, 112: Tng s tin chi tr theo gi mua thc t 4.2.3. K ton pht hnh v chuyn i tri phiu 4.2.3.1. K ton pht hnh tri phiu Tri phiu l mt khon n di hn. V vy, khi pht hnh tri phiu cn phi s dng cc ti khon theo di mnh gi ca s tri phiu pht hnh, s tri phiu c thanh ton v cc khon chit khu, ph tri pht sinh trong qu trnh pht hnh tri phiu. Khi doanh nghip vay vn bng pht hnh tri phiu c th xy ra 3 trng hp: - Pht hnh tri phiu ngang gi (gi pht hnh bng mnh gi): L pht hnh tri phiu vi gi ng bng mnh gi ca tri phiu. Trng hp ny thng xy ra khi li sut th trng bng li sut danh ngha ca tri phiu pht hnh; - Pht hnh tri phiu c chit khu (gi pht hnh nh hn mnh gi): L pht hnh tri phiu vi gi nh hn mnh gi ca tri phiu. Phn chnh lch gia gi pht hnh tri phiu nh hn mnh gi ca tri phiu gi l chit khu tri phiu. Trng hp ny thng xy ra khi li sut th trng ln hn li sut danh ngha ca tri phiu pht hnh; - Pht hnh tri phiu c ph tri (gi pht hnh ln hn mnh gi): L pht hnh tri phiu vi gi ln hn mnh gi ca tri phiu. Phn chnh lch gia gi pht hnh tri phiu ln hn

168

mnh gi ca tri phiu gi l ph tri tri phiu. Trng hp ny thng xy ra khi li sut th trng nh hn li sut danh ngha ca tri phiu pht hnh. Chit khu v ph tri tri phiu ch pht sinh khi doanh nghip i vay bng hnh thc pht hnh tri phiu v ti thi im pht hnh c s chnh lch gia li sut th trng v li sut danh ngha c cc nh u t mua tri phiu chp nhn. Chit khu v ph tri tri phiu c xc nh v ghi nhn ngay ti thi im pht hnh tri phiu. S chnh lch gia li sut th trng v li sut danh ngha sau thi im pht hnh tri phiu khng nh hng n gi tr khon ph tri hay chit khu xc nh. a. Ti khon k ton s dng phn nh tnh hnh pht hnh tri phiu v thanh ton tri phiu, k ton s dng TK343 Tri phiu pht hnh. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon ny nh sau: Bn N: - Thanh ton tri phiu khi o hn; - Chit khu tri phiu pht sinh trong k; - Phn b ph tri tri phiu trong k. Bn C: - Tr gi tri phiu pht hnh theo mnh gi trong k; - Phn b chit khu tri phiu trong k; - Ph tri tri phiu pht sinh trong k. S d C: Tr gi khon n vay do pht hnh tri phiu n thi im cui k. Ti khon ny c 3 ti khon cp 2: + TK3431 - Mnh gi tri phiu: Ti khon ny dng phn nh mnh gi tri phiu pht hnh v vic thanh ton tri phiu o hn trong k. + TK3432 - Chit khu tri phiu: Ti khon ny dng phn nh chit khu tri phiu pht sinh khi pht hnh tri phiu c chit khu v vic phn b chit khu tri phiu trong k. + TK3433 - Ph tri tri phiu: Ti khon ny dng phn nh ph tri tri phiu pht sinh khi doanh nghip i vay bng hnh thc pht hnh tri phiu c ph tri v vic phn b ph tri tri phiu trong k. Hch ton ti khon ny cn tn trng mt s quy inh sau: - Ti khon 343 Tri phiu pht hnh ch p dng doanh nghip c vay vn bng phng thc pht hnh tri phiu. - Ti khon 343 phi phn nh chi tit cc ni dung c lin quan n tri phiu pht hnh, gm: + Mnh gi tri phiu + Chit khu tri phiu + Ph tri tri phiu ng thi theo di chi tit theo thi hn pht hnh tri phiu. 169

- Doanh nghip phi theo di chit khu v ph tri cho tng loi tri phiu pht hnh v tnh hnh phn b tng khon chit khu, ph tri khi xc nh chi ph i vay tnh vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho theo tng k. C th: + Chit khu tri phiu c phn b dn tnh vo chi ph i vay tng k trong sut thi hn ca tri phiu. + Ph tri c phn b dn gim tr chi ph i vay tng k trong sut thi hn ca tri phiu. + Trng hp chi ph li vay ca tri phiu iu kin vn ho, cc khon li tin vay v khon phn b chit khu hoc ph tri c vn ho trong tng k khng c vt qu s li vay thc t pht sinh v s phn b chit khu hoc ph tri trong k . + Vic phn b khon chit khu hoc ph tri c th s dng phg php li sut thc t hoc phng php ng thng. * Theo phng php li sut thc t: Khon chit khu hoc ph tri phn b vo mi k c tnh bng chnh lch gia chi ph li vay phi tr cho mi k tr li (c tnh bng gi tr ghi s u k ca tri phiu nhn (x) vi t l li thc t trn th trng) vi s tin phi tr tng k. * Theo phng php ng thng: Khon chit khu hoc ph tri phn b u trong sut k hn ca tri phiu. + Trng hp tr li khi o hn tri phiu th nh k doanh nghip phi tnh li tri phiu phi tr tng k ghi nhn vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho vo gi tr ca ti sn d dang. + Khi lp bo co ti chnh, trn Bng cn k ton trong phn n phi tr th ch tiu tri phiu pht hnh c phn nh trn c s thun (xc nh bng tr gi tri phiu theo mnh gi tr (-) chit khu tri phiu cng (+) ph tri tri phiu). b. Phng php hch ton - Trng hp pht hnh tri phiu theo mnh gi: + Phn nh s tin thu v pht hnh tri phiu: N TK111, 112, 131: S tin thu v bn tri phiu C TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) + Nu tr li tri phiu nh k, khi tr li tnh vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho, ghi: N TK635 Chi ph ti chnh: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241 Xy dng c bn d dang: Nu c vn ho vo gi tr ti sn u t xy dng d dang N TK627 Chi ph sn xut chung: Nu c vn ho vo gi tr ti sn sn xut d dang C TK111, 112: S tin tr li tri phiu trong k + Nu tr li tri phiu sau (khi tri phiu o hn): * Tng k phi tnh trc chi ph li vay phi tr trong k vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho, ghi: N TK635 Chi ph ti chnh: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k

170

N TK241 Xy dng c bn d dang: Nu c vn ho vo gi tr ti sn u t xy dng d dang N TK627 Chi ph sn xut chung: Nu c vn ho vo gi tr ti sn sn xut d dang C TK335 Chi ph phi tr: S tin li tri phiu phi tr trong k * Cui thi hn ca tri phiu, thanh ton gc v li tri phiu cho ngi mua tri phiu, ghi: N TK335 Chi ph phi tr: Tng s tin li tri phiu N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) C TK111, 112 + Trng hp tr trc li tri phiu ngay khi pht hnh, chi ph li vay c phn nh vo bn N TK 242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc), sau phn b dn vo cc i tng chu chi ph: * Ti thi im pht hnh tri phiu, ghi: N TK111, 112: Tng s tin thc thu N TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc) C TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) * nh k, phn b li tri phiu tr trc vo chi ph i vay tng k, ghi: N TK635 Chi ph ti chnh: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241 Xy dng c bn d dang: Nu c vn ho vo gi tr ti sn u t xy dng d dang N TK627 Chi ph sn xut chung: Nu c vn ho vo gi tr ti sn sn xut d dang C TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc): S li tri phiu phn b trong k + Chi ph pht hnh tri phiu: * Nu chi ph pht hnh tri phiu c gi tr nh, tnh ngy vo chi ph trong k, ghi: N TK635 Chi ph at chnh C TK111, 112 * Nu chi ph pht hnh tri phiu c gi tr ln, phi phn b dn, ghi: N TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Chi ph pht hnh tri phiu) C TK111, 112 nh k, phn b chi ph pht hnh tri phiu, ghi: N TK635 Chi ph ti chnh: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241 Xy dng c bn d dang: Nu c vn ho vo gi tr ti sn u t xy dng d dang N TK627 Chi ph sn xut chung: Nu c vn ho vo gi tr ti sn sn xut d dang C TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Chi ph pht hnh tri phiu) + Thanh ton tri phiu khi o hn, ghi: N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) C TK111, 112

171

- Trng hp pht hnh tri phiu c chit khu: + Phn nh s tin thu v pht hnh tri phiu: N TK111, 112, 131: S tin thu v bn tri phiu N TK343 (3432 - Chit khu tri phiu): Chnh lch gia s tin thu v bn tri phiu nh hn mnh gi tri phiu C TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) + Nu tr li tri phiu nh k, khi tr li tnh vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho, ghi: N TK635: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241, 627: Nu c vn ho vo gi tr ti sn C TK111, 112: S tin tr li tri phiu trong k C TK343(3432 - Chit khu tri phiu): S phn b chit khu tri phiu tng k + Nu tr li tri phiu sau (khi tri phiu o hn): * Tng k phi tnh trc chi ph li vay phi tr trong k vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho, ghi: N TK635: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241, 627: Nu c vn ho vo gi tr ti sn C TK335 Chi ph phi tr: S tin li tri phiu phi tr trong k C TK343(3432 - Chit khu tri phiu): S phn b chit khu tri phiu tng k * Cui thi hn ca tri phiu, thanh ton gc v li tri phiu cho ngi mua tri phiu, ghi: N TK335 Chi ph phi tr: Tng s tin li tri phiu N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) C TK111, 112 + Trng hp tr trc li tri phiu ngay khi pht hnh, chi ph li vay c phn nh vo bn N TK 242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc), sau phn b dn vo cc i tng chu chi ph: * Ti thi im pht hnh tri phiu, ghi: N TK111, 112: Tng s tin thc thu N TK343 (3432 - Chit khu tri phiu) N TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc) C TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) * nh k, phn b li tri phiu tr trc vo chi ph i vay tng k, ghi: N TK635: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241, 627: Nu c vn ho vo gi tr ti sn C TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc): S li tri phiu phn b trong k C TK343(3432 - Chit khu tri phiu): S phn b chit khu tri phiu tng k + Thanh ton tri phiu khi o hn, ghi: N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) 172

C TK111, 112 - Trng hp pht hnh tri phiu c ph tri: + Phn nh s tin thu v pht hnh tri phiu: N TK111, 112, 131: S tin thu v bn tri phiu C TK343 (3433 - Ph tri tri phiu): Chnh lch gia s tin thu v bn tri phiu ln hn mnh gi tri phiu C TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) + Nu tr li tri phiu nh k: * Khi tr li tnh vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho, ghi: N TK635: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241, 627: Nu c vn ho vo gi tr ti sn C TK111, 112: S tin tr li tri phiu trong k * ng thi, phn b dn ph tri tri phiu ghi gim chi ph i vay tng k, ghi: N TK343(3433 - Ph tri tri phiu): S phn b dn ph tri tri phiu tng k C TK635, 241, 627 + Nu tr li tri phiu sau (khi tri phiu o hn): * Tng k phi tnh trc chi ph li vay phi tr trong k vo chi ph sn xut kinh doanh hoc vn ho, ghi: N TK635: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241, 627: Nu c vn ho vo gi tr ti sn C TK335 Chi ph phi tr: S tin li tri phiu phi tr trong k * ng thi, phn b dn ph tri tri phiu ghi gim chi ph i vay tng k, ghi: N TK343(3433 - Ph tri tri phiu): S phn b dn ph tri tri phiu tng k C TK635, 241, 627 * Cui thi hn ca tri phiu, thanh ton gc v li tri phiu cho ngi mua tri phiu, ghi: N TK335 Chi ph phi tr: Tng s tin li tri phiu N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) C TK111, 112 + Trng hp tr trc li tri phiu ngay khi pht hnh, chi ph li vay c phn nh vo bn N TK 242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc), sau phn b dn vo cc i tng chu chi ph: * Ti thi im pht hnh tri phiu, ghi: N TK111, 112: Tng s tin thc thu N TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc) C TK343 (3433 - Ph tri tri phiu) C TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu) * nh k, tnh chi ph li vay cho cc i tng ghi nhn chi ph i vay trong k, ghi: 173

N TK635: Nu tnh vo chi ph ti chnh trong k N TK241, 627: Nu c vn ho vo gi tr ti sn C TK242 Chi ph tr trc di hn (chi tit: Li tri phiu tr trc): S li tri phiu phn b trong k * ng thi, phn b dn ph tri tri phiu ghi gim chi ph i vay tng k, ghi: N TK343 (3433 - Ph tri tri phiu): S phn b dn ph tri tri phiu tng k C TK635, 241, 627 4.2.3.2. K ton chuyn i tri phiu thnh c phiu tng tnh hp dn, nhiu cng ty pht hnh tri phiu c th chuyn i. y l loi tri phiu cho php chuyn i thnh c phiu ph thng khi o hn. Nu ch s hu tri phiu ng , h s tr thnh c ng ca cng ty. i vi loi tri phiu ny, ch s hu tri phiu c th nhn li tin hoc chuyn i thnh c phiu. Cng ty phi xc nh gi chuyn i, nguyn tc xc nh gi chuyn i phi c quy nh trc khi pht hnh tri phiu. Trnh t hch ton chuyn i tri phiu thnh c phiu c thc hin nh sau: - Xc nh s lng c phiu s pht hnh chuyn i tri phiu thnh c phiu:

y l s lng l thuyt ca s c phiu m ch s hu tri phiu c nhn t vic chuyn i tri phiu. Tuy nhin, s lng c phiu thc t c th khc vi s lng ny. - Cn c vo s lng c phiu pht hnh chuyn i t tri phiu o hn v gi chuyn i, k ton ghi: N TK343 (3431 - Mnh gi tri phiu): Gi chuyn i ca s c phiu c pht hnh N/C TK411 (4112 Thng d vn): Chnh lch gia gi chuyn i v mnh gi c phiu C TK411 (4111 - Vn c phn): Mnh gi ca s c phiu pht hnh 4.2.4. K ton chi tr c tc cho cc c ng 4.2.4.1. Mt s quy nh v chi tr c tc trong cng ty c phn - Cng ty c phn ch c tr c tc cho c ng khi cng ty kinh doanh c li, hon thnh ngha v np thu v cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut v ngay khi tr ht s c tc nh, cng ty vn m bo thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc n hn phi tr. - Hi ng qun tr phi lp danh sch c ng c nhn c tc, xc nh mc c tc c tr i vi tng c phn, thi hn v hnh thc tr chm nht 30 ngy trc mi ln tr c tc. Thng bo v tr c tc phi c gi n tt c c ng chm nht 15 ngy trc khi thc hin tr c tc. Thng bo phi ghi r tn cng ty, tn, a ch ca c ng, s c phn tng loi ca c ng, mc c tc i vi tng c phn v tng s c tc m c ng c nhn, thi im v phng thc tr c tc.

174

- C ng chuyn nhng c phn ca mnh trong thi gian gia thi im kt thc lp danh sch c ng v thi im tr c tc, th ngi chuyn nhng l ngi nhn c tc t cng ty. (Ngun: Lut gia Nguyn Vn Thng. 2001) 4.2.4.2. Phng php tnh li trn c phiu Li c bn trn c phiu c tnh bng cch chia li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty cho s lng bnh qun gia quyn ca s c phiu ph thng ang lu hnh trong k.

Trong : - Li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty: l cc khon li nhun hoc l sau thu thu nhp doanh nghip trong k sau khi c iu chnh bi c tc ca c phiu u i, nhng khon chnh lch pht sinh do thanh ton c phiu u i v nhng tc ng tng t ca c phiu u i c phn loi vo ngun vn ch s hu. C th: + Cc khon iu chnh gim li nhun hoc l sau thu thu nhp doanh nghip, bao gm: * C tc ca c phiu u i: C tc ca c phiu u i bao gm: C tc ca c phiu u i khng ly k c thng bo trong k bo co v c tc ca c phiu u i lu k pht sinh trong k bo co. C tc ca c phiu u i c tnh nh sau:

* Khon chnh lch ln hn gia gi tr hp l ca khon thanh ton cho ngi s hu vi gi tr ghi s ca c phiu u i khi cng ty c phn mua li c phiu u i ca ngi s hu. * Khon chnh lch ln hn gia gi tr hp l ca c phiu ph thng hoc cc khon thanh ton khc thc hin theo iu kin chuyn i c li ti thi im thanh ton vi gi tr hp l ca c phiu ph thng c pht hnh theo iu kin chuyn i gc. + Cc khon iu chnh tng li nhun hoc l sau thu: Khon chnh lch gia gi tr ghi s ca c phiu u i ln hn gi tr hp l ca khon thanh ton cho ngi s hu khi cng ty c phn mua li c phiu u i ca ngi s hu cng vo li nhun (hoc l) phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty tnh li c bn trn c phiu. - S lng c phiu ph thng c s dng tnh li c bn trn c phiu: l s bnh qun gia quyn ca c phiu ph thng ang lu hnh trong k. S bnh qun gia quyn c phiu ph thng ang lu hnh trong k hin ti v tt c cc k trnh by phi c iu chnh cho cc s kin (Tr vic chuyn i c phiu ph thng tim nng) to ra s thay i v s lng c phiu ph thng m khng dn n thay i v ngun vn. 175

S lng c phiu s dng tnh li c bn trn c phiu c xc nh nh sau: + Trng hp pht hnh hoc mua li c phiu: S lng c phiu ph thng c s dng tnh li c bn trn c phiu l s bnh qun gia quyn ca c phiu ang lu hnh trong k, c tnh theo cng thc sau:

+ Trng hp gp, chia tch, thng c phiu: * Khi tch c phiu ang lu hnh s lng c phiu ph thng tng ln tng ng vi t l tch c phiu. Trong trng hp ny khng c s thay i tng ng v ngun vn. tnh s lng c phiu bnh qun lu hnh trong k, cng ty gi nh vic tch c phiu xy ra ngay t u k bo co. * Khi gp c phiu s lng c phiu ph thng gim tng ng vi t l gp c phiu. Trong trng hp ny khng c s thay i tng ng v ngun vn. tnh s lng c phiu bnh qun lu hnh trong k, cng ty gi nh vic gp c phiu xy ra ngay t u k bo co. * Khi pht hnh c phiu thng, s lng c phiu ph thng s tng tng ng vi tng s c phiu c thng cho mt c phiu ang lu hnh. Trng hp ny khng c s thay i tng ng v ngun vn do cng ty c phn pht hnh c phiu ph thng cho c ng ang nm gi t li nhun cha phn phi m khng thu v bt c mt khon tin no. (Ngun: B Ti chnh. Thng t s 21/2006/TT-BTC) 4.2.4.3. K ton chi tr c tc bng tin Vic chia c tc bng tin ch c thc hin khi tim lc ti chnh ca cng ty mnh, cng ty khng thiu vn hoc mt kh nng thanh ton sau khi chia c tc. Cc bt ton ghi s khi chia ch tc bng tin nh sau: - Khi xc nh s tin chia c tc cho c ng, k ton ghi: N TK421 - Li nhun cha phn phi C TK338 (3388 - C tc phi tr): Tng s tin phi tr c tc cho c ng Trong bt ton ny, TK 421 - Li nhun cha phn phi c s dng hch ton vic tr c tc cho c ng. Tu theo phn phi theo k hoch hay phn phi cui nm sau khi duyt quyt ton m k ton s dng TK4212 - L nhun nm nay hoc TK4211 - Li nhun nm trc cho ph hp. - Khi c tc c thanh ton, k ton ghi: N TK338 (3388 - C tc phi tr) C TK111, 112: S tin tr c tc cho c ng Trnh t chia c tc c thc hin theo th t u tin nh sau:

176

u tin cng ty tr c tc cho cc c phn u i tch lu c tc. Phn cn li ca li nhun chia c tc c dng tr c tc cho cc c phn u i khng tch lu c tc. Phn cui cng cn li sau khi tr c tc cho cc c ng u i s c chia u cho cc c phn ph thng. 4.2.4.4. K ton chi tr c tc bng c phiu Chia c tc bng tin lm cho c tin mt v vn ch s hu (li nhun) gim tng ng vi s tin chia c tc. Ngc li, chia c tc bng c phiu khng lm cho ti sn v tng ngun vn thay i. C ng tuy c nhn thm c phiu nhng t l s hu ti sn ca c ng trong cng ty vn khng thay i. Chia c tc bng c phiu c thc hin khi cng ty vn c nhu cu huy ng thm vn kinh doanh. Vic chia c tc bng c phiu va tho mn c yu cu gi mc c tc n nh, c ng c nhn c tc u n ng thi gii quyt c kh khn v vn kinh doanh v tit kim chi ph so vi pht hnh c phiu mi. Cc bt ton hch ton phn phi c tc bng c phiu c thc hin nh sau: - Khi Ban gim c xc nh v ra thng bo v s li nhun c chia cho c ng bng c phiu, k ton ghi gim li nhun li v ghi tng cc khon phi tr khc bng bt ton: N TK421 - Li nhun cha phn phi: S li nhun li s c chia c tc cho c ng theo gi pht hnh ca c phiu C TK338 (3388 - C tc phi tr): Tng s tin phi tr c tc cho c ng - Khi phn phi c tc bng c phiu cho c ng: N TK338 (3388 - C tc phi tr): Theo gi pht hnh N/C TK411 (4112 - Thng d vn): S chnh lch gia gi pht hnh v mnh gi c phiu C TK411 (4111 - Vn c phn): Theo mnh gi 4.2.4.5. K ton chi tr c tc bng ti sn Ti sn c s dng chia c tc thng l cc sn phm, hng ho. Trnh t chia c tc bng ti sn c hch ton nh sau: - Xc nh s c tc s chia cho c ng bng sn phm, hng ho, k ton ghi: N TK421 - Li nhun cha phn phi C TK338 (3388 - C tc phi tr): Tng s c tc phi tr cho c ng - Khi xut kho sn phm, hng ho chia c tc cho c ng, k ton ghi s nh sau: + Phn nh gi vn ca s sn phm, hng ho em chia c tc: N TK632 Gi vn hng bn C TK155, 156: Gi vn ca sn phm, hng ho xut kho chi tr c tc cho c ng + Phn nh vic chia c tc bng sn phm, hng ho: N TK338 (3388 - C tc phi tr) C TK512 Doanh thu ni b: Theo gi bn ni b ca s sn phm, hng ho dng chia c tc cho c ng C TK333 (3331): Thu GTGT phi np (nu c) 177

4.2.5. K ton t chc li v gii th cng ty 4.2.5.1. K ton chia cng ty a. Th tc chia cng ty - Vic chia cng ty ch thc hin i vi cng ty TNHH v cng ty c phn. Cng ty TNHH c th c chia thnh hai hoc nhiu cng ty TNHH khc, cng ty c phn c th c chia thnh hai hoc nhiu cng ty c phn khc. Quyt nh chia cng ty c phn c thng qua khi c s c ng i din cho t nht 65% tng s phiu biu quyt ca tt c c ng d hp chp thun, nu iu l cng ty khng quy nh mt t l khc cao hn 65%. Trng hp iu l cng ty quy nh mt t l khc cao hn th p dng t l ti thiu phi c theo quy nh ca iu l cng ty. - Khi chia mt cng ty c phn thnh nhiu cng ty c phn khc th cc c ng ca cc cng ty mi c thnh lp c th x l theo mt trong hai cch sau y: + Tt c c ng ca cng ty b chia u l c ng ca cng ty mi c thnh lp t cng ty b chia; + Cc c ng ca cng ty b chia c chia thnh tng nhm tng ng lm c ng ca cc cng ty mi thnh lp t cng ty b chia. Vic chia cc c ng ca cng ty b chia thnh cc nhm c ng tng ng ca cng ty mi c thnh lp t cng ty b chia phi c s c ng i din cho t nht 65% tng s phiu biu quyt ca tt c c ng d hp i hi ng c ng chp thun. C ng phn i phng n quyt nh v chia c ng thnh cc nhm tng ng c quyn yu cu cng ty b chia mua li c phn ca mnh trc khi thc hin chia cng ty. - Vic x l n v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b chia c quy nh nh sau: + Quyt nh phn chia trch nhim ca cc cng ty mi thnh lp i vi cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty b chia khng c hiu lc php l i vi ch n, i vi ngi c quyn v li ch lin quan, tr trng hp cng ty mi thnh lp v ch n c tho thun khc. + Tt c cc cng ty mi c thnh lp t cng ty b chia u phi lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b chia, tr trng hp ch n v cng ty mi thnh lp t cng ty b chia c tho thun khc. Khi cc khon n hoc ngha v ti sn khc n hn phi tr th ch n c quyn yu cu mt trong cc cng ty mi c thanh lp t cng ty b chia thanh ton. Cng ty c yu cu phi thanh ton khon n n hn , ng thi c quyn yu cu cc cng ty cn li hon tr li phn tng ng m h phi gnh chu. - Th tc chia cng ty c tin hnh theo cc bc sau y: + Thng qua quyt nh chia cng ty Quyt nh chia cng ty TNHH, cng ty c phn phi do Hi dng thnh vin, ch s hu cng ty hoc i hi ng c ng ca cng ty b chia thng qua ph hp vi quy nh ca Lut Doanh nghip v iu l cng ty. Trong thi hn 15 ngy, k t ngy thng qua quyt nh, quyt nh chia cng ty phi c gi n tt c ch n ca cng ty b chia v thng bo cho ngi lao ng bit. + Thng qua iu l, bu hoc b nhim cc chc danh qun l quan trng ca cc cng ty mi thnh lp

178

Cc thnh vin, ch s hu cng ty hoc cc c ng ca cng ty mi c thnh lp thng qua iu l, bu hoc b nhim Ch tch Hi ng qun tr, Ch tch cng ty, Hi ng qun tr, Gim c (Tng gim c). + ng k kinh doanh cc cng ty mi Cc cng ty mi c chia c trch nhim ng k kinh doanh theo quy nh. Trong trng hp ny, h s ng k kinh doanh ca cc cng ty mi c chia phi c thm quyt nh chia cng ty. Sau khi ng k kinh doanh cc cng ty mi, cng ty b chia chm dt tn ti. Cc cng ty mi phi cng lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b chia. b. Phng php hch ton - Ti cng ty b chia: V mt k ton, cn c vo cc nguyn tc gii quyt cc ngha v ca cng ty b chia v phng n phn chia ti sn, k ton ti cng ty b chia phn nh cc bt ton gii th cng ty nh sau: + Phn nh nh gi tng ti sn trc khi chia cng ty: N TK 152, 155, 156, 211 C TK412 Chnh lch nh gi li ti sn + Phn nh nh gi gim ti sn trc khi chia cng ty: N TK412 Chnh lch nh gi li ti sn C TK 152, 155, 156, 211 + Phn nh s c ng phn chia cho cc cng ty mi: N TK411 (4111 - Vn c phn) C TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v chia cng ty) + Phn nh s vn ch s hu khc phn chia cho cc cng ty mi: N TK421, 4112, 412, 414, 415 C TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v chia cng ty) + Phn chia ti sn cho cc cng ty mi tng ng vi s vn ch s hu v cng n phi tr ca tng cng ty: N TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v chia cng ty) N TK214, 139, 159 C TK 111, 112, 152, 155, 156, 211 - Ti cng ty c chia: Do cc cng ty c chia l nhng cng ty mi ra i sau qu trnh chia cng ty nn k ton phn nh cc bt ton thnh lp cng ty. + Phn nh s vn gp m cc c ng t cng ty b chia cam kt chuyn sang cng ty mi: N TK138 (1388 chi tit: Phi thu c ng) C TK411 (4111 - Vn ng k gp) 179

+ Phn nh trch nhim thanh ton cc khon n phi tr tng ng vi vn gp t cng ty b chia: N TK138 (1388 chi tit: Phi thu c ng) C cc TK311, 315, 331, 341, 342 + Phn nh s ti sn do cng ty b chia bn giao tng ng vi vn gp v cc khon n phi tr ca tng cng ty mi: N TK111, 112, 152, 156, 211 C TK138 (1388 chi tit: Phi thu c ng) + Khi kt thc vic tip nhn ti sn t cng ty b chia tng ng vi vn gp v cng n phi tr, k ton kt chuyn vn ng k gp thnh vn gp ca c ng: N TK411 (4111 - Vn ng k gp) C TK411 (4111 - Vn gp) 4.2.5.2. K ton tch cng ty a. Th tc tch cng ty - Tch cng ty l chuyn mt phn ti sn ca cng ty hin c (gi l cng ty b tch) thnh lp mt hoc mt s cng ty mi cng loi; v mt phn quyn v ngha v ca cng ty b tch sang cng ty mi thnh lp m khng chm dt s tn ti ca cng ty b tch. Vic tch cng ty ch p dng i vi cng ty TNHH v cng ty c phn. - Th tc tch cng ty c thc hin theo cc bc sau: + Thng qua quyt nh tch cng ty: Quyt nh tch cng ty c phn c thng qua khi c s c ng i din cho t nht 65% tng s phiu biu quyt ca tt c c ng d hp chp thun, nu iu l cng ty khng quy nh mt t l khc cao hn 65%. Trng hp iu l cng ty quy nh mt t l khc cao hn th p dng t l ti thiu phi c theo quy nh ca iu l cng ty. Quyt nh tch cng ty phi c gi n tt c ch n v thng bo cho ngi lao ng bit trong thi hn 15 ngy, k t ngy thng qua quyt nh + Thng qua iu l, bu hoc b nhim cc chc v ch yu ca cng ty Cc thnh vin, ch s hu cng ty hoc cc c ng ca cng ty mi c tch thng qua iu l, bu hoc b nhim Ch tch Hi ng qun tr, Ch tch cng ty, Hi ng qun tr, Gim c (Tng gim c). + ng k kinh doanh cng ty c tch Cc cng ty mi c tch c trch nhim ng k kinh doanh theo quy nh. Trong trng hp ny, h s ng k kinh doanh ca cc cng ty mi c tch phi c thm quyt nh tch cng ty. Sau thi im ng k kinh doanh cng ty c tch v cng ty b tch cng lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b tch. - Trng hp tch cng ty c phn, c ng ca cng ty b tch v cng ty c tch c x l theo mt trong hai cch sau y: + Tt c cc c ng ca cng ty b tch u l c ng ca cng ty mi c tch;

180

+ Cc c ng ca cng ty b tch c chia thnh tng nhm tng ng lm c ng ca cng ty b tch v cng ty c tch. Vic chia cc c ng ca cng ty b tch thnh c ng ca cc cng ty sau khi tch phi c s c ng i din cho t nht 65% tng s phiu biu quyt ca tt c c ng d hp i hi ng c ng chp thun, nu iu l cng ty khng quy nh mt t l khc cao hn. C ng phn i phng n quyt nh v chia c ng thnh cc nhm tng ng c quyn yu cu cng ty b tch mua li c phn ca mnh trc khi thc hin tch cng ty. - Sau khi tch cng ty c phn, cng ty b tch v cng ty c tch phi lin i chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc cha thanh ton ca cng ty b tch pht sinh trc khi tch cng ty, tr trng hp ch n, ngi c quyn v li ch lin quan v cng ty b tch hoc cng ty c tch c tho thun khc. Trng hp khng c tho thun khc, th khi cc khon n hoc ngha v ti sn khc n hn phi tr, cng ty b tch phi hon tr s n hoc thc hin ngha v ti sn . Trng hp cng ty b tch khng thanh ton c cc khon n hoc ngha v ti sn khc pht sinh trc khi tch cng ty th ch n, ngi c quyn v li ch lin quan c quyn yu cu cng ty c tch thanh ton cc khon n hoc ngha v ti sn khc n hn phi tr. b. Phng php hch ton - Ti cng ty b tch: Do cng ty b tch vn tn ti sau qu trnh tch cng ty, do v mt k ton, k ton ghi gim vn, gim cng n v gim gi tr ti sn tng ng. Hay ni cch khc, cc bt ton c phn nh tng t nh ti cng ty b chia nhng s tin khng phi l tt c m ch l mt phn tng ng vi s vn tch sang cng ty mi. Trc khi tch cng ty, cng ty b tch vn phi tin hnh kim k, xc nh chnh xc ti sn, cng n phi tr v vn gp ca tng c ng cn li tnh n thi im tch cng ty. Nu cc c ng khng thng nht v gi tr ti sn ca cng ty b tch th phi tin hnh nh gi li ti sn v iu chnh gi tr ti sn trn s k ton ca cng ty b tch. + Phn nh s vn gp m cc c ng cam kt chuyn sang cng ty mi: N TK411 (4111 - Vn gp) C TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v tch cng ty) + Phn nh s vn ch s hu khc tch sang cc cng ty mi tng ng vi s vn gp: N TK421, 4112, 412, 414, 415 C TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v tch cng ty) Nu cc ti khon ngun c s d bn N th k ton ghi gim s vn chuyn i tng ng ca cc c ng: N TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v tch cng ty) C TK421, 4112, 412 + Phn nh s cng n phi tr tng ng m cc cng ty mi phi gnh chu tng ng vi s vn gp c tch: N TK311, 315, 331, 341, 342 C C TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v tch cng ty) + Phn nh gi tr ti sn chuyn giao cho cc cng ty mi tng ng vi s vn gp v cng n phct ca tng cng ty mi: 181

N TK338 (3388 - chi tit: Thanh ton v tch cng ty) N TK214, 139, 159 C TK 111, 112, 152, 155, 156, 211 - Ti cng ty c tch: Do cc cng ty c tch l cng ty mi ra i sau qu trnh tch cng ty nn k ton phn nh cc bt ton thnh lp cng ty tng t nh k ton ti cng ty c chia. 4.2.5.3. K ton sp nhp cng ty a. Th tc sp nhp cng ty Sp nhp cng ty l vic mt hoc mt s cng ty cng loi chm dt tn ti bng cch chuyn ton b ti sn, quyn v ngha v ca cc cng ty (gi l cng ty b sp nhp) vo mt cng ty khc cng loi (gi l cng ty nhn sp nhp). Th tc sp nhp cng ty c tin hnh theo cc bc sau: - Chun b hp ng sp nhp Cc cng ty lin quan chun b hp ng sp nhp v d tho iu l cng ty nhn sp nhp - Thng qua hp ng sp nhp v iu l cng ty nhn sp nhp Cc thnh vin, ch s hu cng ty hoc cc c ng ca cng ty b sp nhp v cng ty nhn sp nhp thng qua hp ng sp nhp v iu l cng ty sp nhp. Hp ng sp nhp phi c gi n tt c cc ch n v thng bo cho ngi lao ng bit trong thi hn 15 ngy, k t ngy thng qua. - ng k kinh doanh cng ty nhn sp nhp Thc hin ng k kinh doanh cng ty nhn sp nhp theo quy nh. Trong trng hp ny, h s ng k kinh doanh phi km theo hp ng sp nhp. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty nhn sp nhp c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b sp nhp. b. Phng php hch ton - Ti cng ty b sp nhp: Do cng ty b sp nhp khng tn ti sau qu trnh sp nhp cng ty nn ti cng ty b sp nhp k ton phn nh cc bt ton gii th cng ty tng t nh ti cng ty b chia. - Ti cng ty nhn sp nhp: Cng ty nhn sp nhp l cng ty tn ti trc qu trnh sp nhp cng ty nn v mt k ton, k ton phn nh cc bt ton ghi tng vn gp, tng cng n phi tr v tng gi tr ti sn tng ng. Thc cht, phng php hch ton cng tng t nh ti cng ty c chia. 4.2.5.4. K ton gii th cng ty a. Th tc gii th cng ty 182

- Gii th cng ty l vic chm dt hot ng ca mt cng ty trn c s thanh ton ht cc khon n ca cng ty. Cng ty b gii th trong cc trng hp sau: + Kt thc thi hn hot ng ghi trong iu l, m khng c quyt nh gia hn; + Theo quyt nh ca ch cng ty, ca Hi ng thnh vin, ch s hu cng ty, i hi ng c dng; + Cng ty khng c s lng thnh vin ti thiu theo quy nh ca Lut Doanh nghip trong thi hn 6 thng lin tc; + B thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh. - Vic gii th cng ty c thc hin theo cc bc sau: + Thng qua quyt nh gii th cng ty + Thng bo quyt nh gii th cng ty Trong thi hn 7 ngy, k t ngy thng qua, quyt nh gii th phi c gi n c quan ng k kinh doanh, tt c cc ch n, ngi c quyn, ngha v v li ch c lin quan, ngi lao ng; ng thi phi c nim yt cng khai quyt nh ny ti tr s cng ty v ng bo a phng hoc bo hng ngy trung ng trong 3 s lin tip. i vi ch n, quyt nh gii th phi c gi km theo thng bo v phng n gii quyt n. Thng bo phi c tn, a ch ca ch n, s n, thi hn v a im hoc phng thc thanh ton s n , cch thc v thi hn gii quyt khiu ni (nu c) ca ch n; + Thanh l ti sn v thanh ton cc khon n ca cng ty. Trong thi hn 7 ngy k t ngy thanh ton ht n ca cng ty, t thanh l phi gi h s v gii th cng ty n c quan ng k kinh doanh; Trong thi hn 7 ngy, k t ngy nhn c h s v gii th cng ty, c quan ng k kinh doanh phi xo tn cng ty trong s ng k kinh doanh; + Trng hp cng ty b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh, cng ty phi gii th trong thi hn 6 thng, k t ngy b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh. b. Phng php hch ton V mt k ton, do cng ty khng cn hot ng nn k ton c th s dng TK421 - Li nhun cha phn phi phn nh cc khon thu, chi pht sinh trong qu trnh gii th v tnh ra chnh lch thu, chi gii th. C th, k ton phn nh cc bt ton sau: - Hon nhp d phng cn li tnh n thi im gii th: N TK159 C TK421 - Li nhun cha phn phi - Phn nh gi bn ca vt t, hng ho: N TK111, 112: Theo gi bn (gi thanh l) N/C TK421: Chnh lch gia gi bn v gi gc C cc TK152, 153, 155, 156: Theo gi gc - Phn nh gi bn ca TSC: N TK111, 112: Theo gi bn (gi thanh l) N TK214: Tng gi tr hao mn lu k ca TSC 183

N/C TK421: Chnh lch gia gi bn v gi tr cn li ca TSC C TK211, 213: Theo nguyn gi C TK333 (3331): Thu GTGT phi np (nu c) - Phn nh thu hi n phi thu: N TK111, 112: S n thu hi c bng tin N TK421: Chit khu hoc s n khng thu c C TK131, 138: S n ghi trn s k ton - Phn nh chi ph lin quan n vic gii th cng ty: N TK421 - Li nhun cha phn phi C TK111, 112 - Thanh ton cc khon cho ngi lao ng: N TK334 - Phi tr cng nhn vin C TK111, 112 - Thanh ton vi cc ch n: N TK311, 315, 331: S n gc C TK111, 112: S tin tr C TK421: Chit khu thanh ton c hng - Thanh ton thu cn n Ngn sch (k c s pht sinh trong qu trnh gii th): N TK333 - Thu v cc khon phi np Nh nc C TK111, 112 - Khi kt thc th tc thanh l ti khon ngn hng v rt s tin cn li v qu tin mt, k ton ghi: N TK111 C TK112 - Phn chia vn gp cho cc c ng: N TK411 - Vn gp C TK338 (3388 - Ph tr c ng) - Chia cc ngun vn ch s hu khc cho c ng: N TK421, 4112, 414, 415 C TK338 (3388 - Ph tr c ng) Trong trng hp kinh doanh thua l hoc cc ti khon ngun c s d N th xc nh s m cc c ng phi gnh chu tng ng: N TK338 (3388 - Ph tr c ng) C TK421, 4112, 412 - Thanh ton cho cc c ng kt thc vic gii th cng ty: N TK338 (3388 - Ph tr c ng) C TK111

184

Sau khi kt thc vic thanh ton, t thanh l ti sn phi gi s sch k ton, bo co ti chnh v cc ti liu lin quan n gii th cng ty v c quan cp Giy chng nhn ng k kinh doanh lu tr. Tm tt ni dung ca chng K ton cng ty ni chung v k ton cng ty c phn ni ring vn cn l mt vn kh mi m i vi khoa hc k ton nc ta. V vy ni dung chng ny nhm cung cp cho sinh vin nhng k nng hch ton v mt s nghip v kinh t c bn trong cc cng ty c phn, bao gm: + K ton qu trnh huy ng vn thnh lp cng ty c phn + K ton bin ng vn iu l trong cng ty c phn + K ton chia c tc cho cc c ng trong cng ty c phn + V k ton cc nghip v pht sinh khi t chc li (nh: chia, tch, sp nhp) v gii th cng ty c phn. Trong chng ny kt hp tham chiu v trch dn nhng quy nh hin hnh v hot ng ca cng ty c phn. sinh vin c th hiu r hn bn cht hch ton ca mi nghip v kinh t pht sinh. Bi tp vn dng ca chng Bi tp 1 Cng ty c phn Thnh Sn thnh lp ngy 30 thng 6 nm N, trong ngy tip theo cng ty cng b bn co bch mi mua c phiu. S c phiu cng ty d nh pht hnh l 100.000 c phiu c mnh gi 10.000 ng Ngi t mua phi k qu vo ti khon ca cng ty ngn hng 5.000 ng/c phiu v thanh ton ln u 2.000 ng sau khi c phiu c phn phi. Phn cn li s cj thanh ton khi Ban gim c cng ty yu cu. Ngy 31 thng 7 kt thc vic t mua c phiu, cng ty nhn c yu cu mua 100.000 c phiu. Ban gim c quyt nh phn phi c phiu vo ngy 1 thng 8. S tin phi tr sau khi c phiu c phn phi (2.000 ng/c phiu) ca cc c ng s c thanh ton cho n ngy 31 thng 8. Yu cu: nh khon cc nghip v kinh t pht sinh ti cng ty c phn Thnh Sn theo tng mc thi gian v nu r c s ghi chp. Bi tp 2 Cng ty c phn Hoa Thin L c cc nghip v kinh t pht sinh trong nm N nh sau: 1. Cng ty c s lng c phiu ang lu hnh l 200.000, mnh gi c phiu l 40.000 ng/c phiu. Do nhu cu u t m rng quy m kinh doanh, sau khi c s thng nht ca i hi c ng bt thng, cng ty pht hnh mi 30.000 c phiu vi gi pht hnh l 55.000 ng/c phiu v c c ng ng gp bng chuyn khon. Cng ty nhn c giy bo C ca ngn hng.

185

2. Cng ty mua li trn th trng hu b ngay 10.000 c phiu vi gi mua 48.000 ng/c phiu. Tin mua li c phiu cng ty thanh ton bng tin mt. 3. Cng ty tip tc pht hnh thm 20.000 c phiu v c cc c ng gp trc tip bng tin mt vi gi 52.000 ng/c phiu. 4. Cng ty mua li trn th trng d tr 15.000 c phiu vi gi mua l 50.000 ng/c phiu. Tin mua li c phiu thanh ton bng chuyn khon. Cng ty nhn c giy bo N ca ngn hng. Chi ph mua li (hoa hng mi gii) thanh ton bng tin mt theo t l 3% trn tng gi tr c phiu mua li. 5. Cng ty cho ti pht hnh s c phiu mua li ( nghip vu 5) vi gi pht hnh l 54.000 ng/c phiu. Tin ti pht hnh thu bng chuyn khon v nhn c giy bo C ca ngn hng. Yu cu: nh khon cc nghip v kinh t pht sinh v phn nh vo s ti khon. Bi tp 3 Mt cng ty c phn thng bo chia c tc cho c ng vi s li nhun dng chia c tc l 200.000.000 ng. S lng c phiu c nhn c tc gm (gi s cc c phiu ny u lu hnh t u nm): - 500 c phiu u i c tc tch lu, mnh gi 10.000, t l chia c tc 6%/nm. - 2.000 c phiu u i c tc khng tch lu, mnh gi 10.000, t l chia c tc 7%/nm. - 10.000 c phiu ph thng Cng ty thanh ton c tc cho c ng bng tin mt 50.000, s cn li thanh ton bng chuyn khon. Bit rng: 2 nm lin trc cng ty khng chia c tc. Yu cu: 1. Xc nh s c tc phi tr cho cc loi c phiu ti cng ty theo ng trnh t u tin. 2. nh khon nghip v kinh t nu trn. Bi tp 4 Ngy 1 thng 6 cng ty c phn Bnh Minh c 100.000 c phiu ph thng mnh gi 10.000 ng. Gi th trng ca mi c phiu l 22.000 ng. Trong ngy , cng ty quyt nh chia c tc cho c ng bng c phiu. S lng c phiu chia cho c ng bng 10% s c phiu hin c (10.000 c phiu). Ngy 20 thng 6 cng ty lp danh sch c ng c hng c tc. Ngy 15 thng 7 cng ty phn phi c phiu cho c ng. Yu cu: nh khon nghip v kinh t pht sinh ti cng ty theo tng mc thi gian v nu r c s ghi chp. Ti liu c thm (dnh cho sinh vin) PGS. TS. Nguyn Th ng. 2006. Gio trnh K ton cng ty. NXB i hc kinh t quc dn., H Ni. 186

Ti liu tham kho 1. PGS. TS. Nguyn Th ng. 2006. Gio trnh K ton cng ty. NXB i hc kinh t quc dn., H Ni. 2. Lut gia Nguyn Vn Thng. 2001. Tm hiu Lut Doanh nghip v cc vn bn hng dn thi hnh. NXB Thng k, TP. H Ch Minh. 3. B Ti chnh. 2006. Hng dn k ton chun mc Li trn c phiu. Trong: B ti chnh, S: 21/ 2006/TT-BTC, Thng t hng dn k ton thc hin bn (04) chun mc k ton ban hnh theo Quyt nh s 100/2005/Q-BTC ngy 28/12/2005 ca B trng B ti chnh. H Ni. 4. B Ti chnh. 2004. Thng t s 60/2004/TT-BTC Hng dn vic pht hnh c phiu ra cng chng. H Ni. 5. B Ti chnh. 2003. Thng t s 19/2003/TT-BTC Hng dn iu chnh tng, gim vn iu l v qun l c phiu qu trong cng ty c phn. H Ni.

187