Professional Documents
Culture Documents
TETRACYCLIN
1ÑAÏI CÖÔNG
Khaùng sinh nhoùm Tetracyclin, goïi ñôn giaûn laø cyclin bao goàm
nhöõng daãn chaát cuûa octahydronaphtacen, coù hoaït phoå roäng.
Khaùng sinh ñaàu tieân cuûa nhoùm naøy ñöôïc phaùt hieän vaøo naêm
1947 laø clotetracyclin phaân laäp töø naám Streptomyces aureofaciens
coù trong ñaát cuûa vuøng Missouri, keá ñeán laø oxytetracyclin phaùt
hieän vaøo naêm 1949.
Nhoùm naøy ñöôïc chia thaønh 2 theá heä: theá heä I goàm caùc chaát
coù taùc ñoäng ngaén ñeán trung bình (clotetracyclin, tetracyclin,
oxytetracyclin, demeclocyclin, rolitetracyclin), theá heä II goàm caùc chaát
taùc ñoäng keùo daøi, haáp thu gaàn nhhö hoaøn toaøn qua ruoät
(doxycyclin, minocyclin)
OH O OH O
10 11 12
OH CO R5
1
R6 11a
9 12a 2
D C B 4a A
5a
6 5 4
8 3
7 OH
H H
R1 R3 R2 R4 N(CH3)2
Baûng 1: caáu truùc cuûa moät soá daãn chaát tieâu bieåu, duøng trong
trò lieäu:
Teân Bieät döôïc R1 R2 R3 R4 R5 R6
Thieân nhieân
Oxytetracyclin TERRAMYCINE H CH3 OH OH NH2 H
Clorotetracyclin AUREÙMYCINE Cl CH3 OH H NH2 H
Tetracyclin Tetracine H CH3 OH H NH2 H
Demeclocyclin MEXOCINE Cl H OH H NH2 H
Baùn toång
hôïp
Metacyclin RONDOMYCINE H = CH2 OH NH2 H
Doxycyclin VIBRAMYCINE H H CH3 OH NH2 H
Minocyclin MINOCYNE N(CH3)2 H H H NH2 H
Rolitetracyclin TRANSCYCLINE H CH3 OH H NHX H
Amicyclin H H H H NH2 NH2
X:
CH2 N
Moät soá khaùng sinh coù caáu truùc cyclin, nhöng taùc duïng chuû yeáu
khaùng teá baøo, ñöôïc duøng laøm thuoác ñieàu trò ung thö:
Daunorubicin vaø Doxorubicin
Danh phaùp:
Theo IUPAC: clotetracyclin: (4S,4aS,5aS,6S,12aS)-7-cloro-4-dimethylamino-
3,6,10,12,12a-pentahydroxy-6-methyl-1,11-dioxo-1,4,4a,5,5a,6,11,12a-
octahydronaphtacen-2-carboxamid.
1
tetracyclin
Ñieàu cheá
Phöông phaùp vi sinh: töø caùc streptomyces khaùc nhau
Phöông phaùp baùn toång hôïp
Caùc chaát baùn toång hôïp thöôøng ñi töø caùc chaát thieân nhieân
(clotetracyclin hoaëc tetracyclin), trong ñoù:
vò trí 2: ï thay theá treân nhoùm carboxamid (rolitetracyclin)
vò trí 6: loaïi nhoùm hydroxyl hoaëc methyl (metacyclin, minocyclin,
doxycyclin)
vò trí 7: loaïi nhoùm halogen, amin hoùa (minocyclin)
vò trí 9: amin hoùa (amicyclin)
Moät soá cyclin coù theå toång hôïp toaøn phaàn bôûi caùc caùc taùc giaû
nhö WOODWARD, CONNOVER, MUXFELDT, BARTON, HASSAL, KAMETANI... nhöng chæ ñeå
nghieân cöùu veà caáu truùc, khoâng aùp duïng trong saûn xuaát vì quaù
trình toång hôïp khaù phöùc taïp vaø hieäu suaát khoâng cao.
Kieåm nghieäm
Caùc phaûn öùng ñònh tính
Phaûn öùng maøu
Ñeå phaân bieät nhanh coù theå döïa vaøo phaûn öùng taïo maøu vôùi
acid sulfuric ñaäm ñaëc sau ñoù pha loaõng vôùi nöôùc, hoaëc phaûn
öùng vôùi dung dòch keõm 50 %.
Baûng 2: phaûn öùng maøu cuûa caùc tetracyclin
2
tetracyclin
3
tetracyclin
N(CH3)2
7
H H
8
6 5 4
3 OH
5a 4a
D C B A 2
9 12a
11a
10 11 12 1 CO R5
OH
OH O OH O
Tính thaân daàu caøng maïnh, taùc1 duïng khaùng
2 khuaån vaø döôïc ñoäng
hoïc caøng taêng.
Voøng A / B cis, C12 a mang nhoùm OH α laøm taêng taùc duïng khaùng
khuaån
Nhoùm N(CH3)2 ôû vò trí 4 höôùng truïc (caáu hình S cuûa C 4) coù taùc
duïng, nhöng khi epimer hoùa taùc duïng giaûm ñeán 90%.
Nhoùm alkyl coàng keành thì baát lôïi cho taùc ñoäng cuûa thuoác
Nhoùm CH3 (α) vaø OH (β) ôû vò trí 6 trong ña soá caùc tetracyclin laø
khoâng caàn thieát.
Caùc nhoùm theá treân N cuûa carboxamid (2) khoâng laøm taêng ñoä
nhaïy caûm cuûa thuoác, nhöng taêng döôïc ñoäng hoaëc taêng ñoä tan.
Ngöôïc laïi neáu thay baèng nhoùm nitril hoaëc carboxymethyl thì khoâng
thuaän lôïi veà maët taùc duïng.
Caùc phöùc hôïp vôùi cation ña hoùa trò khoâng coù taùc duïng.
Chæ ñònh
Caùc cyclin ñöôïc löïa choïn ñeå trò nhieãm Mycoplasma pneumonia,
Rickettsia, Vibro vaø Chlamydia (vieâm coå töû cung, ñöôøng tieåu, tröïc
traøng, maøo tinh hoaøn, hoät xoaøi, beänh maét hoät)
Caùc cyclin ñöôïc duøng ñeå thay theá PNC trong ñieàu trò beänh than,
giang mai, laäu, nhieãm truøng hoâ haáp do H. influenza.
Trò nhieãm Brucella, dòch haïch (phoái hôïp aminosid)
Ñoâi khi duøng trò Protozoa nhö Etamoeba histolytica, Plasmodium
falciparum,
Chæ ñònh ñaëc bieät ñoái vôùi muïn tröùng caù...
4
tetracyclin
Söû duïng laâu daøi khaùng sinh cyclin, coù nguy cô gaây roái loaïn taïp
khuaån ruoät. Tröôøng hôïp naëng nhieãm Clostridium difficile gaây
chöùng vieâm ruoät maøng giaû
Treân gan: ñoäc cho gan khi duøng lieàu cao (> 4g/ngaøy)
Treân xöông vaø raêng: taïo phöùc hôïp cyclin -calcium-orthophosphat,
gaây ñoåi maøu raêng, hö men raêng, treû chaäm phaùt trieån.
Treân thaän: roái loaïn chöùc naêng thaän, suy thaän khi duøng cyclin
keùm phaåm chaát.
Treân da: taêng söï nhaïy caûm vôùi aùnh saùng, toån thöông da naëng
khi tieâáp xuùc laâu daøi
Treân tieàn ñình: choùng maët, maát söï ñieàu hoøa, buoàn noân oùi möûa
(minocyclin)
5
tetracyclin
Hoaït löïc: ≥ 870 mcg/mg tính treân chaát base khan nöôùc.
Chæ ñònh
Ngoaøi coâng duïng neâu trong phaàn ñaïi cöông, tetracyclin coøn duøng
ñieàu trò vieâm loeùt daï daøy do Helicobacter pylori. ñaït hieäu quaû
ñieàu trò toát ñoái vôùi tröôøng hôïp nhieãm Toxoplasma.
CLOTETRACYCLIN
Cl OH CH3 H N(CH3)2
7
H H
8 3 OH
6 5 4
5a 4a
D C B A 2
9 12a
11a
H 10 11 12 1 CO NH2
OH
OH O OH O
Teân khaùc: 7-clorotetracyclin hydroclorid
Teân khoa hoïc: (4S,4aS,5aS,6S,12aS)-7-cloro-4-dimethylamino-
1,4,4a,5,5a,6,11,12a-octahydro-3,6,10,12,12a-pentahydroxy-6-methyl-
1,11-dioxo naphthacene-2-carboxamid
Ñieàu cheá:
Phaân laäp töø moâi tröôøng nuoâi caáy Streptomyces aureofaciens.
Ngöôøi ta cuõng ñaõ phaân laäp ñöôïc Bromtetracyclin töø moâi tröôøng
nuoâi caáy Streptomyces aureofaciens, chaát naøy coù taùc duïng töông
töï Clotetracyclin.
Coâng duïng: Töông töï tetracyclin. nhöng nhieàu tai bieán hôn, haáp thu
keùm, thôøi gian baùn thaûi ngaén (5 giôø) vaø noàng ñoä thuoác trong
huyeát thanh thaáp hôn (3 mcg/ml).
OXYTETRACYCLIN
+
OH CH3OH N(CH3)2 OH CH3OH H N(CH3)2
7
H H 7
H H
8 3 OH 8 3 OH
6 5 4 6 5 4
5a 4a 5a 4a
9 12a OH 2 9 12a 2
11a 11a
H 10 11 12
1 CO NH2 H 10 11 12 1 CO NH2
HO OH HO OH OH
OH OH OH O OH O
6
tetracyclin
Caû hai daïng maát hoaït tính nhanh trong moâi tröôøng kieàm vaø caùc
dung dòch pH < 2
DEMECLOCYCLIN
Teân khaùc: 7-clo-6demethyltetracyclin
Teân khoa hoïc: (4S,4aS,5aS,6S,12aS)-7-clo-4-dimethylamino-
1,4,4a,5,5a,6,11,12a-octahydro-3,6,10,12,12a-pentahydroxy-1,11-dioxo
naphthacene-2-carboxamid
Cl N(CH3)2
H OH H
OH
CONH2
OH
OH O OH O
Demeclocyclin
Ñieàu cheá
Naêm 1957, Mc Cormick phaân laäp ñöôïc Demeclocyclin töø moâi tröôøng
nuoâi caáy Streptomyces aureofaciens ñoät bieán, ñeán naêm 1959 chaát
naày ñöôïc ñöa vaøo söû duïng.
Tính chaát
Do caáu truùc coù vaøi thay ñoåi neân Demeclocyclin coù theâm vaøi
ñaëc ñieåm rieâng sau:
Beàn vöõng hôn trong moâi tröôøng acid laãn kieàm vaø caùc dòch cuûa
cô theå. Thôøi gian baùn thaûi daøi 12 giôø.
Laøm taêng söï caûm quang hôn so vôùi caùc chaát trong cuøng nhoùm.
Hoaït löïc taêng hôn: 300 mg demeclocyclin töông ñöông 500 mg
tetracyclin.
Doxycyclin
Teân khaùc: 6-deoxy-5-oxytetracyclin
Teân khoa hoïc: (4S,4aR,5s,5aR,6R,12aS)-4-dimethylamino-
1,4,4a,5,6,11,12a-octahydro -3, 5,10,12,12a -pentahydroxy -6α-methyl-
1,11-dioxo-2-naphtacen carboxamid.
Doxycyclin coù 2 ñoàng phaân epi 6α vaø 6β, trong ñoù ñoàng phaân epi 6
α maïnh hôn gaáp 6 laàn.
H OH N(CH3)2
CH3
OH
6
CONH2
OH
OH O OH O
Doxycyclin
Ñieàu cheá: Baèng söï hyrdo hoùa xuùc taùc döôùi aùp suaát Metacyclin
(6-deoxy-6-demethyl-6-methylene-5-oxytetracyclin).
7
S R tetracyclin
R SH H2
OH OH O OH Ni Raney OH O OH
OH O
Minocyclin
(CH3)2N N(CH3)2
OH
7 6
CONH2
OH
OH O OH O
Minocyclin
Teân khaùc: 7-dimethyl-6-deoxy-6-demethyl tetracyclin
Teân khoa hoïc: (4S,4aS,5aR,12aS)-4,7 bis (dimethylamino)-
1,4,4a,5,5a,6,11,12a-octahydro -3,10,12,12a -tetrahydroxy-1,11-dioxo-2-
naphtacen carboxamid.
Ñieàu cheá
Ñi töø nguyeân lieäu laø 6-demethyltetracyclin, phaûn öùng vôùi
dibenzylazodicarboxylat thu ñöôïc 7-{1,2 bis (carbobenzoxy)hydrazino}-6-
demethyltetracyclin. Hydro hoùa chaát taïo thaønh vôùi xuùc taùc cuûa
palladium vaø formaldehyd taïo BzOOC HN COOBz
minocyclin. Sau cuøng taïo muoái
N N Me2
minocyclin
OH hydroclorid.
NMe2 OH OH
H H H H
OH
H2/HCHO 8
CONH2 BzOOC-N
OH
OH O OH O BzOOC-N OH O OH O
+
H
tetracyclin
Tính chaát
Boät keát tinh, khoâng muøi maøu vaøng, vò ñaéng nheï. Huùt aåm nheï,
beàn trong khoâng khí khoâ. Baûo quaûn traùnh aùnh saùng tröïc tieáp;
aùnh saùng tröïc tieáp vaø aåm laøm cho cheá phaåm bò saãm maøu.
Hoaït tính bò aûnh höôûng do söï epime hoùa. Beàn vöõng trong moâi
tröôøng acid vaø base.
Döôïc ñoäng hoïc
Haáp thu toát baèng ñöôøng uoáng vaø ñaït noàng ñoä raát cao trong
huyeát töông, ít bò aûnh höôûng bôõi thöùc aên vaø caùc cheá phaåm coù
söõa cuõng nhö caùc antacid vaø caùc cheá phaåm coù saét.
Keát hôïp vôùi protein huyeát töông khoaûng 70 %
Thôøi gian baùn thaûi daøi; 11 - 17 giôø.
Baøi xuaát qua nöôùc tieåu vôùi khoaûng 10 % khoâng bò bieán ñoåi,
thôøi gian baùn thaûi keùo daøi hôn ôû ngöôøi suy thaän.
Coâng duïng
So vôùi tetracyclin, taùc duïng cuûa minocyclin coù nhieàu thuaän lôïi hôn
ôû moät soá chuûng: gram döông (maïnh hôn 2-4 laàn), treân
Streptococcus viridans (maïnh hôn 8 laàn), rieâng treân Streptococcus
faecalis taùc duïng yeáu nhö tetracyclin; gram aâm (maïnh hôn 2-4 laàn),
coù hieäu quaû ñaëc bieät treân Mycobacterium marinum.
Minocyclin bò vi khuaån ñeà khaùng ôû möùc ñoä thaáp, ngay caû vôùi
staphylococi.
Ñoäc tính veà caûm quang vaø roái loaïn ñöôøng tieâu hoùa thöôøng ít
hôn caùc cyclin khaùc.
ROLITETRACYCLIN
Teân khaùc: N-(1-pyrolidinylmethyl) tetracyclin
CH3 OH N(CH3)2
H H OH
CONH CH2 N
OH
OH O OH O
Rolitetracyclin
9
tetracyclin
Boät keát tinh vaøng nhaït, muøi ñaëc bieät gioáng amin raát deã tan
trong nöôùc (1 g / 0,8 ml nöôùc).
Nhoùm pyrolidinyl methyl laøm taêng ñoä tan cuûa cheá phaåm khoaûng
2500 laàn (1 g tetracyclin base tan trong 2500 ml nöôùc), dung dòch trong
nöôùc gaàn nhö trung tính, ít kích öùng nôi tieâm do vaäy rolitetracyclin
ñöôïc duøng ñeå pha tieâm.
Chaát naày ñöôïc chuyeån hoùa trong cô theå thaønh tetracyclin, neân
ñöôïc xem nhö laø tieàn chaát cuûa tetracyclin.
H3C OH NMe2
H3C OH NMe2 chuyeå
n hoù
a H H
H H OH
OH
CONH2 CO
OH OH
OH O OH O OH O OH O NH
HCHO/HN(R,R')
Lymecyclin: R:lysin, R':H CH2
Rolitetracyclin: R,R':pyrrolidin
N(R,R')
Döôïc ñoäng hoïc
Baøi xuaát qua thaän nhieàu hôn qua maät vaø ruoät neân ít aûnh höôûng
ñeán heä vi sinh ruoät.
Thôøi gian baùn thaûi: 4-6 giôø
Noàng ñoä trong huyeát thanh 3 mcg/ml sau khi tieâm baép 0,15 g
rolitetracyclin.
Daïng duøng
Tieâm baép hoaëc tieâm tónh maïch.
10
tetracyclin
11