‫ﺟﻠﺴﮥ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﻧﻬﻢ‬

‫ﻋﺒﺪאﻟﻬﺎﺩی ﻓﻘﻬﯽﺯאﺩﻩ‬
 ‫ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮﺣﻤﻦ אﻟﺮﺣﯿﻢ‬

‫ﺻﺮﻑ ﻋﺮﺑﯽ )‪(١‬‬

‫ﺟﻠﺴﮥ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﻧﻬﻢ‬

‫אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻣﻌﺘﻞّ אﻟﻼﻡ )ﻧﺎﻗﺺ(‬

‫ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ‪ ،‬ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻭ ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‬

‫אﻫﺪאﻑ ﺩﺭﺱ‬

‫ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪ 9‬אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻧﺎﻗﺺ‬

‫‪ 9‬אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻧﺎﻗﺺ‬

‫‪ 9‬אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻧﺎﻗﺺ‬

‫ﺩﺭﺁﻣﺪ‬

‫ﺩﺭ ﺩﺭﺱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮאی ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﺳﻪ אﻟﮕﻮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮאی ﻧﺎﻗﺺ ﻭאﻭی ﯾﮏ אﻟﮕﻮ )ﺩَﻋَﻮَ ﹹ( ﻭ ﺑﺮאی‬

‫ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ ﺩﻭ אﻟﮕﻮ )ﻫَﺪَیَ ﹻ ﻭ ﺭَﺿِﻲَ ﹷ( ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪאﻡ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮۀ ﺧﺎﺻﯽ אﻋﻼﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻬﺎی‬

‫ﺟﺪאﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ אﻟﮕﻮﻫﺎی ﺳﻪﮔﺎﻧﮥ ﻓﻮﻕ ﺩﺭ ﻣﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻭ אﻣﺮ ﻣﻌﻠﻮﻡ אﺯ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮّﺩ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ ﻭ‬

‫ﻃﺮﯾﻘﮥ אﻋﻼﻝ ﻫﺮ ﮐﺪאﻡ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺭא ﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ‪ .‬אﮐﻨﻮﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﺱ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﻧﻬﻢ‪ ،‬אﺑﺘﺪא ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ‬

‫ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻧﺎﻗﺺ ﺩﺭ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮّﺩ ﺭא ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺁﻥﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺨﺸﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ אﻋﻼﻝ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻧﺎﻗﺺ ﺩﺭ‬

‫ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﺭא ﻓﺮא ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻣﻌﺘﻞّ אﻟﻼﻡ )ﻧﺎﻗﺺ(‬
‫ﺩ( ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬

‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺯﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫אﻟﻒ(‬

‫‪١‬ـ ﺩُﻋِﻮَ ← ﺩُﻋِﻲَ‬

‫‪٢‬ـ ﻫُﺪِﻱَ ← ﻫُﺪِﻱَ‬

‫‪٣‬ـ ﺭُﺿِﻲَ ← ﺭُﺿِﻲَ‬

‫ﺏ(‬

‫‪١‬ـ ﺩُﻋِﻮُﻭא ← ﺩُﻋُﻮْﻭא ← ﺩُﻋُﻮא‬

‫‪٢‬ـ ﻫُﺪِﯾُﻮא ← ﻫُﺪُﯾْﻮא ← ﻫُﺪُﻭא‬

‫‪٣‬ـ ﺭُﺿِﯿُﻮא ← ﺭُﺿُﯿْﻮא ← ﺭُﺿُﻮא‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬

‫ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »אﻟﻒ« ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﮥ אﻭﻝ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻧﺸﺎﻥ ﺩאﺩﻩ ﺷﺪﻩאﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧـﮥ‬

‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻌﻞ »ﺩُﻋِﻮَ« ﻧﺎﻗﺺ ﻭאﻭی אﺳﺖ ﻭ ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﻣﻜﺴﻮﺭ אﺳﺖ؛ אﺯ אﯾﻦ ﺭﻭ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾـﺎﺀ« ﻗﻠـﺐ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺩُﻋِﻮَ ← ﺩُﻋِﻲَ(‪ .‬אﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﮥ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ )ﺟﻤﻊ ﻣـﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾـﺐ(‪ ,‬ﻋﯿﻨـﺎً‬

‫ﺗﻜﺮאﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ אﯾﻦ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﺳﯿﺰﺩﻩﮔﺎﻧﻪ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ« ﻗﻠﺐ ﻣـﯽﺷـﻮﺩ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎی ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳـﻮﻡ‪،‬‬

‫ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ אﺻﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﯿﺎﻓﺘﻪאﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »ﺏ« ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ )ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾﺐ( ﻫﻤﯿﻦ אﻓﻌﺎﻝ ﺭא ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ אﯾـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‬

‫ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﻣﺘﺤﺮک ﻭ ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺁﻥ ﺻﺤﯿﺢ ﻭ ﻣﺘﺤﺮک אﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﺭא ﺑﻪ ﺣﺮﻑ ﻗﺒﻞ ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ )ﺩُﻋِﻮُﻭא ← ﺩُﻋُﻮْﻭא‪ ،‬ﻫُﺪِﯾُﻮא ← ﻫُﺪُﯾْﻮא ﻭ ﺭُﺿِﯿُﻮא ← ﺭُﺿُﯿْﻮא(؛ ﺩﺭ אﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻭ ﺳﺎﻛﻦ ﺩﺭ ﻛﻨـﺎﺭ ﯾﻜـﺪﯾﮕﺮ ﻗـﺮאﺭ‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮאﻩ ﻧﺎﺧﻮאﻩ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺬﻑ ﺷﻮﺩ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺿﻤﯿﺮ ﺟﻤﻊ ﻣـﺬﮐﺮ ﺑـﺮ‬

‫ﺟﺎی ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ )ﺩُﻋُﻮْﻭא ← ﺩُﻋُﻮא‪ ،‬ﻫُﺪُﯾْﻮא ← ﻫُﺪُﻭא‪ ،‬ﺭُﺿُﯿْﻮא ← ﺭُﺿُﻮא(‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ﭘﺮﺳﺶ‬

‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾﺐ )ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ( ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ »ﺳَﻘَﯽ‪ ،‬ﯾَﺴْﻘِﻲ« ﮐﺪאﻡ ﮔﺰﯾﻨﻪ אﺳﺖ؟‬

‫אﻟﻒ( ﺳُﻘِﯿُﻮא‬

‫ﺝ( ﺳُﻘِﯿُﻮﻥَ‬

‫ﺏ( ﺳُﻘِﯿﺘُﻢ‬

‫ﺩ( ﺳُﻘُﻮא‬

‫‪4‬‬
 ‫ﻗﺎﻋﺪﻩ‬

‫‪١‬ـ ﺩﺭ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ אﺯ אﻓﻌﺎﻝ ﻧﺎﻗﺺ ﻭאﻭی‪ ،‬ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ »ﻭאﻭ« ﻣﻜﺴﻮﺭ אﺳﺖ؛ אﺯ אﯾﻦ ﺭﻭ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾـﺎﺀ«‬

‫ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺩُﻋِﻮَ ← ﺩُﻋِﻲَ(‪ .‬אﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﮥ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ )ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾـﺐ(‪،‬‬

‫ﻋﯿﻨﺎً ﺗﻜﺮאﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫‪٢‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺻﯿﻐﮥ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﻏﺎﯾﺐ‪ ،‬אﻋﻼﻝ ﺭﺥ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ )ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾﺐ( ﻧﺎﻗﺺ ﻭאﻭی ﻭ ﯾﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﻣﺘﺤـﺮک ﻭ ﺣـﺮﻑ ﭘـﯿﺶ אﺯ ﺁﻥ ﺻـﺤﯿﺢ ﻭ‬

‫ﻣﺘﺤﺮک אﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻑ ﻗﺒﻞ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺩُﻋِﻮُﻭא ← ﺩُﻋُـﻮْﻭא‪ ،‬ﻫُـﺪِﯾُﻮא ← ﻫُـﺪُﯾْﻮא ﻭ‬

‫ﺭُﺿِﯿُﻮא ← ﺭُﺿُﯿْﻮא(؛ ﺩﺭ אﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻭ ﺳﺎﻛﻦ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮאﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺬﻑ ﺷﻮﺩ؛ אﺯ‬

‫אﯾﻦ ﺭﻭ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺿﻤﯿﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺑﺮ ﺟﺎی ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧـﺪ )ﺩُﻋِـﻮُﻭא ← ﺩُﻋُـﻮא‪ ،‬ﻫُـﺪِﯾُﻮא ←‬

‫ﻫُﺪُﻭא ﻭ ﺭُﺿِﯿُﻮא ← ﺭُﺿُﻮא(‪.‬‬

‫ﺻﺮﻑ ﻧﺎﻗﺺ ﻭאﻭی‬

‫ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺷﻜﻞ אﺑﺘﺪאﯾﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭۀ ﺻﯿﻐﻪ‬

‫ﺩُﻋِﻲَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ«‬ ‫ﺩُﻋِﻮَ‬ ‫‪١‬‬

‫ﺩُﻋِﯿَﺎ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮَא‬ ‫‪٢‬‬

‫אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺣﺮﻛﺖ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ ﺣﺮﻑ ﻗﺒﻞ ﻭ‬

‫ﺩُﻋُﻮא‬ ‫ﺩُﻋِﻮُﻭא‬ ‫‪٣‬‬
‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠﻪ‬

‫ﺩُﻋِﯿَﺖْ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ«‬ ‫ﺩُﻋِﻮَﺕْ‬ ‫‪٤‬‬

‫‪5‬‬
 ‫ﺩُﻋِﯿَﺘَﺎ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮَﺗﺎ‬ ‫‪٥‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﻦَ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﻥَ‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺖَ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺕَ‬ ‫‪٧‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺘُﻤﺎ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺗُﻤﺎ‬ ‫‪٨‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺘُﻢ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺗُﻢ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺖِ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺕِ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺘُﻤﺎ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺗُﻤﺎ‬ ‫‪١١‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺘُﻦﱠ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺗُﻦﱠ‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﺖُ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﺕُ‬ ‫‪١٣‬‬

‫ﺩُﻋِﯿﻨَﺎ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺩُﻋِﻮْﻧﺎ‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﺻﺮﻑ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ‬

‫ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺷﻜﻞ אﺑﺘﺪאﯾﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭۀ ﺻﯿﻐﻪ‬

‫ﻫُﺪِﻱَ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﻱَ‬ ‫‪١‬‬

‫ﻫُﺪِﯾَﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾَﺎ‬ ‫‪٢‬‬

‫אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺣﺮﻛﺖ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ ﺣﺮﻑ ﻗﺒﻞ ﻭ‬

‫ﻫُﺪُﻭא‬ ‫ﻫُﺪِﯾُﻮא‬ ‫‪٣‬‬
‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬

‫ﻫُﺪِﯾَﺖْ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾَﺖْ‬ ‫‪٤‬‬

‫ﻫُﺪِﯾَﺘﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾَﺘﺎ‬ ‫‪٥‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﻦَ‬ ‫ـ‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﻦَ‬ ‫‪٦‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﺖَ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺖَ‬ ‫‪٧‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﺘُﻤﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺘُﻤﺎ‬ ‫‪٨‬‬

‫‪6‬‬
‫ﻫُﺪِﯾﺘُﻢ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺘُﻢ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﺖِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺖِ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﺘُﻤﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺘُﻤﺎ‬ ‫‪١١‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﺘُﻦّﱠ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺘُﻦﱠ‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﺖُ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﺖُ‬ ‫‪١٣‬‬

‫ﻫُﺪِﯾﻨَﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫُﺪِﯾْﻨَﺎ‬ ‫‪١٤‬‬

‫אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻣﻌﺘﻞّ אﻟﻼﻡ )ﻧﺎﻗﺺ(‬

‫ﻫـ( ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬

‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺯﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫אﻟﻒ(‬

‫‪١‬ـ ﯾُﺪْﻋَﻮُ ← ﯾُﺪْﻋَﯽ‬

‫‪٢‬ـ ﯾُﻬْﺪَﻱُ ← ﯾُﻬْﺪَی‬

‫‪٣‬ـ ﯾُﺮْﺿَﻲُ ← ﯾُﺮْﺿَﯽ‬

‫ﺏ(‬

‫‪١‬ـ ﯾُﺪْﻋَﻮَאﻥِ ← ﯾُﺪْﻋَﯿَﺎﻥِ‬

‫‪٢‬ـ ﯾُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ ← ﯾُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬

‫‪٣‬ـ ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ ← ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ‬

‫ﺝ(‬

‫‪١‬ـ ﯾُﺪْﻋَﻮُﻭﻥَ ← ﯾُﺪْﻋَﺎْﻭْﻥَ ← ﯾُﺪْﻋَﻮْﻥَ‬

‫‪٢‬ـ ﯾُﻬْﺪَﯾُﻮﻥَ ← ﯾُﻬْﺪَאْﻭْﻥَ ← ﯾُﻬْﺪَﻭْﻥَ‬

‫‪7‬‬
 ‫‪٣‬ـ ﯾُﺮْﺿَﯿُﻮﻥَ ← ﯾُﺮْﺿَﺎْﻭْﻥَ ← ﯾُﺮْﺿَﻮْﻥَ‬
‫ﺩ(‬

‫‪١‬ـ ﺗُﺪْﻋَﻮِﯾﻦَ ← ﺗُﺪْﻋَﺎْﯾْﻦَ ← ﺗُﺪْﻋَﯿْﻦَ‬

‫‪٢‬ـ ﺗُﻬْﺪَﯾِﯿﻦَ ← ﺗُﻬْﺪَאْﯾْﻦَ ← ﺗُﻬْﺪَﯾْﻦَ‬

‫‪٣‬ـ ﺗُﺮْﺿَﯿِﯿﻦَ ← ﺗُﺮْﺿَﺎْﯾْﻦَ ← ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬

‫ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »אﻟﻒ« ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﮥ אﻭﻝ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺠﻬـﻮﻝ ﻧـﺸﺎﻥ ﺩאﺩﻩ ﺷـﺪﻩאﻧـﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﯽ אﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ »ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﻣﺘﺤﺮک ﻭ ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺁﻥ ﻣﻔﺘﻮﺡ אﺳﺖ ﻭ ﭼﻨﺎﻥﻛﻪ ﮔﻔﺘـﯿﻢ‪» ،‬ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾـﺎﺀ«‬

‫ﻣﺘﺤﺮک ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﯾُﺪْﻋَﻮُ ← ﯾُﺪْﻋَﯽ‪ ،‬ﯾُﻬْﺪَﻱُ ← ﯾُﻬْﺪَی ﻭ ﯾُﺮْﺿَﻲُ ← ﯾُﺮْﺿَﯽ(‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »ﺏ« ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺜﻨّﺎی ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻧﺎﻗﺺ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﮥ אﻭّﻝ‪ ،‬ﻧـﺎﻗﺺ ﻭאﻭی אﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬

‫»ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ« ﻗﻠﺐ ﺷﺪﻩ אﺳﺖ )ﯾُﺪْﻋَﻮَאﻥِ ← ﯾُﺪْﻋَﯿَﺎﻥِ(‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﯿﭻ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻭ אﻋﻼﻟﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪) :‬ﯾُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ ← ﯾُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ ﻭ ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ ← ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ(‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »ﺝ« ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ )ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾﺐ( אﯾﻦ אﻓﻌﺎﻝ ﺭא ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ אﯾـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﭼـﻮﻥ‬

‫ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﻣﻔﺘﻮﺡ אﺳﺖ‪ ،‬אﺑﺘﺪא »ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑـﺪﻝ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ )ﯾُـﺪْﻋَﻮُﻭﻥَ ← ﯾُـﺪْﻋَﺎْﻭْﻥَ‪،‬‬

‫ﯾُﻬْﺪَﯾُﻮﻥَ ← ﯾُﻬْﺪَאْﻭْﻥَ ﻭ ﯾُﺮْﺿَﯿُﻮﻥَ ← ﯾُﺮْﺿَﺎْﻭْﻥَ(‪ ،‬ﺁﻥﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ אﻟﺘﻘﺎی ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ‪» ،‬אﻟﻒ«‪ ،‬ﮐـﻪ ﻣﻨﻘﻠـﺐ אﺯ »ﻭאﻭ« ﻭ‬

‫»ﯾﺎﺀ« אﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺿﻤﯿﺮ »ﻭאﻭ« ﺑﺮ ﺟﺎی ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ )ﯾُﺪْﻋَﺎْﻭْﻥَ ← ﯾُﺪْﻋَﻮْﻥَ‪ ،‬ﯾُﻬْﺪَאْﻭْﻥَ ← ﯾُﻬْﺪَﻭْﻥَ‬

‫ﻭ ﯾُﺮْﺿَﺎْﻭْﻥَ ← ﯾُﺮْﺿَﻮْﻥَ(‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮥ »ﺩ« ﺻﯿﻐﮥ ﺩﻫﻢ )ﻣﻔﺮﺩ ﻣﺆﻧﺚ ﻣﺨﺎﻃﺐ( אﺯ אﯾﻦ אﻓﻌﺎﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪאﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ אﯾﻦ ﺻﯿﻐﻪ ﻧﯿـﺰ‪ ,‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺻـﯿﻐﮥ‬

‫ﺳﻮﻡ‪ ،‬אﺑﺘﺪא »ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﺗُﺪْﻋَﻮِﯾﻦَ ← ﺗُﺪْﻋَﺎْﯾْﻦَ‪ ،‬ﺗُﻬْـﺪَﯾِﯿﻦَ ← ﺗُﻬْـﺪَאْﯾْﻦَ ﻭ‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯿِﯿﻦَ ← ﺗُﺮْﺿَﺎْﯾْﻦَ(‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮאی ﺭﻓﻊ אﻟﺘﻘﺎی ﺳﺎﻛﻨﯿﻦ »אﻟﻒ« ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺿﻤﯿﺮ »ﯾﺎﺀ« ﺑﺮ ﺟﺎی ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ‬

‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪) :‬ﺗُﺪْﻋَﺎْﯾْﻦَ← ﺗُﺪْﻋَﯿْﻦَ‪ ،‬ﺗُﻬْﺪَאْﯾْﻦَ← ﺗُﻬْﺪَﯾْﻦَ ﻭ ﺗُﺮْﺿَﺎْﯾْﻦَ← ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ(‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫ﻗﺎﻋﺪﻩ‬

‫‪١‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﻔﺮﺩ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺠﻬﻮﻝ )‪ ١٣ ،٧ ،٤ ،١‬ﻭ ‪» (١٤‬ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﻣﺘﺤﺮک ﻭ ﺣـﺮﻑ ﭘـﯿﺶ‬

‫אﺯ ﺁﻥ ﻣﻔﺘﻮﺡ אﺳﺖ ﻭ ﭼﻨﺎﻥﻛﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪» ،‬ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﻣﺘﺤﺮک ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ )ﯾُـﺪْﻋَ ُﻮ ←‬

‫ﯾُﺪْﻋَﯽ‪ ،‬ﯾُﻬْﺪَﻱُ ← ﯾُﻬْﺪَی ﻭ ﯾُﺮْﺿَﻲُ ← ﯾُﺮْﺿَﯽ(‪.‬‬

‫‪٢‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺜﻨّﺎی ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻧـﺎﻗﺺ ﻭאﻭی )‪ ٨ ،٥ ،٢‬ﻭ ‪» (١١‬ﻭאﻭ« ﺑـﻪ »ﯾـﺎﺀ« ﻗﻠـﺐ ﻣـﯽﺷـﻮﺩ )ﯾُـﺪْﻋَﻮَאﻥِ ←‬

‫ﯾُ ْﺪﻋَﯿَﺎﻥِ(‪ .‬אﯾﻦ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻭ אﻋﻼﻝ ﺑﻪ ﮐـﺎﺭ ﻣـﯽ ﺭﻭﻧـﺪ )ﯾُﻬْـﺪَﯾَﺎﻥِ ← ﯾُﻬْـﺪَﯾَﺎﻥِ ﻭ‬

‫ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ ← ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ(‪.‬‬

‫‪٣‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﯾﺐ אﯾﻦ אﻓﻌﺎﻝ )‪ ٣‬ﻭ ‪ ،(٩‬ﭼﻮﻥ ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﻣﻔﺘﻮﺡ אﺳﺖ‪ ،‬אﺑﺘﺪא »ﻭאﻭ« ﻭ‬

‫»ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﯾُﺪْﻋَﻮُﻭﻥَ ← ﯾُﺪْﻋَﺎْﻭْﻥَ‪ ،‬ﯾُﻬْﺪَﯾُﻮﻥَ ← ﯾُﻬْﺪَאْﻭْﻥَ ﻭ ﯾُﺮْﺿَﯿُﻮﻥَ ← ﯾُﺮْﺿَﺎْﻭْﻥَ(‪ ،‬ﺁﻥﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬

‫ﺩﻟﯿﻞ אﻟﺘﻘﺎی ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ‪» ،‬אﻟﻒ«‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﻘﻠﺐ אﺯ »ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« אﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﯾُﺪْﻋَﺎْﻭْﻥَ ← ﯾُـﺪْﻋَﻮْﻥَ‪ ،‬ﯾُﻬْـﺪَאْﻭْﻥَ‬

‫← ﯾُﻬْﺪَﻭْﻥَ ﻭ ﯾُﺮْﺿَﺎْﻭْﻥَ ← ﯾُﺮْﺿَﻮْﻥَ(‪.‬‬

‫‪٤‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﮥ ﺩﻫﻢ )ﻣﻔﺮﺩ ﻣﺆﻧﺚ ﻣﺨﺎﻃﺐ(‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﯿﻐﮥ ﺳﻮﻡ‪ ،‬אﺑﺘﺪא »ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑـﺪﻝ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﺗُﺪْﻋَﻮِﯾﻦَ ← ﺗُﺪْﻋَﺎْﯾْﻦَ‪ ،‬ﺗُﻬْﺪَﯾِﯿﻦَ ← ﺗُﻬْﺪَאْﯾْﻦَ ﻭ ﺗُﺮْﺿَﯿِﯿﻦَ ← ﺗُﺮْﺿَﺎْﯾْﻦَ(‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮאی ﺭﻓﻊ אﻟﺘﻘﺎی ﺳـﺎﻛﻨﯿﻦ‪,‬‬

‫»אﻟﻒ« ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺗُﺪْﻋَﺎْ ْﯾﻦَ ← ﺗُﺪْﻋَﯿْﻦَ‪ ،‬ﺗُﻬْﺪَאْﯾْﻦَ ← ﺗُﻬْﺪَﯾْﻦَ ﻭ ﺗُﺮْﺿَﺎْﯾْﻦَ ← ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ(‪.‬‬

‫‪٥‬ـ ﺩﺭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺜﻨﯽ )‪ ٨ ،٥ ،٢‬ﻭ ‪ (١١‬ﻭ ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ )‪ ٦‬ﻭ ‪ (١٢‬ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻧـﺎﻗﺺ ﻭאﻭی‪ ،‬ﺻـﺮﻓﺎً »ﻭאﻭ« ﺑـﻪ »ﯾـﺎﺀ«‬

‫ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﯾُﺪْﻋَﻮْﻥَ ← ﯾُﺪْﻋَﯿْﻦَ ﻭ ﺗُﺪْﻋَﻮْﻥَ ← ﺗُﺪْﻋَﯿْﻦَ(‪.‬‬

‫ﺻﺮﻑ ﻧﺎﻗﺺ ﻭאﻭی‬

‫ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ )אﻟﮕﻮی אﻭﻝ(‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺷﻜﻞ אﺑﺘﺪאﯾﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭۀ ﺻﯿﻐﻪ‬

‫ﯾُﺪْﻋَﯽ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﯾُﺪْﻋَﻮُ‬ ‫‪١‬‬

‫‪9‬‬
 ‫ﯾُﺪْﻋَﯿَﺎﻥِ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﯾُﺪْﻋَﻮَאﻥِ‬ ‫‪٢‬‬

‫ﯾُﺪْﻋَﻮْﻥَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻭ ﺣﺬﻑ »אﻟﻒ«‬ ‫ﯾُﺪْﻋَﻮُﻭﻥَ‬ ‫‪٣‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮُ‬ ‫‪٤‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯿَﺎﻥِ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(٢‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮَאﻥِ‬ ‫‪٥‬‬

‫ﯾُﺪْﻋَﯿْﻦَ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﯾُﺪْﻋَﻮْﻥَ‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮُ‬ ‫‪٧‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯿَﺎﻥِ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(٢‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮَאﻥِ‬ ‫‪٨‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﻮْﻥَ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(٣‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮُﻭﻥَ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯿْﻦَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻭ ﺣﺬﻑ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮِﯾﻦَ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯿَﺎﻥِ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(٢‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮَאﻥِ‬ ‫‪١١‬‬

‫ﺗُﺪْﻋَﯿْﻦَ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﺗُﺪْﻋَﻮْﻥَ‬ ‫‪١٢‬‬

‫אُﺩْﻋَﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫אُﺩْﻋَﻮُ‬ ‫‪١٣‬‬

‫ﻧُﺪْﻋَﯽ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﻧُﺪْﻋَﻮُ‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﺻﺮﻑ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ‬

‫ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ )אﻟﮕﻮی ﺩﻭﻡ(‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺷﻜﻞ אﺑﺘﺪאﯾﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭۀ ﺻﯿﻐﻪ‬

‫ﯾُﻬْﺪَی‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﯾُﻬْﺪَﻱُ‬ ‫‪١‬‬

‫ﯾُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﯾُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪٢‬‬

‫ﯾُﻬْﺪَﻭْﻥَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻭ ﺣﺬﻑ »אﻟﻒ«‬ ‫ﯾُﻬْﺪَﯾُﻮﻥَ‬ ‫‪٣‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَی‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﻱُ‬ ‫‪٤‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪٥‬‬

‫ﯾُﻬْﺪَﯾْﻦَ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﯾُﻬْﺪَﯾْﻦَ‬ ‫‪٦‬‬

‫‪10‬‬
 ‫ﺗُﻬْﺪَی‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﻱُ‬ ‫‪٧‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﻬﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪٨‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَﻭْﻥَ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(٣‬‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﯾُﻮﻥَ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَﯾْﻦَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻭ ﺣﺬﻑ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﯾِﯿﻦَ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﯾَﺎﻥِ‬ ‫‪١١‬‬

‫ﺗُﻬْﺪَﯾْﻦَ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﻬْﺪَﯾْﻦَ‬ ‫‪١٢‬‬

‫אُﻫْﺪَی‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫אُﻫﺪَﻱُ‬ ‫‪١٣‬‬

‫ﻧُﻬْﺪَی‬ ‫‪//‬‬ ‫ﻧُﻬْﺪَﻱُ‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﺻﺮﻑ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﺋﯽ‬

‫ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ )אﻟﮕﻮی ﺳﻮﻡ(‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺷﻜﻞ אﺑﺘﺪאﯾﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭۀ ﺻﯿﻐﻪ‬

‫ﯾُﺮْﺿَﯽ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﯾُﺮْﺿَﻲُ‬ ‫‪١‬‬

‫ﯾُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﯾُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪٢‬‬

‫ﯾُﺮْﺿَﻮْﻥَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻭ ﺣﺬﻑ »אﻟﻒ«‬ ‫ﯾُﺮْﺿَﯿُﻮﻥَ‬ ‫‪٣‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﻲُ‬ ‫‪٤‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪٥‬‬

‫ﯾُﺮْﺿَﯿْﻦَ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﯾُﺮْﺿَﯿْﻦَ‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﻲُ‬ ‫‪٧‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪٨‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﻮْﻥَ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(٣‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﯿُﻮﻥَ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻭ ﺣﺬﻑ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﯿَﯿْﻦَ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺗُﺮْﺿَﯿﺎﻥِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﯿَﺎﻥِ‬ ‫‪١١‬‬

‫‪11‬‬
‫ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺃُﺭْﺿَﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪(١‬‬ ‫ﺃُﺭْﺿَﻲُ‬ ‫‪١٣‬‬

‫ﻧُﺮْﺿَﯽ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﻧُﺮْﺿَﻲُ‬ ‫‪١٤‬‬

‫אﻋﻼﻝ ﺩﺭ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻣﻌﺘﻞّ אﻟﻼﻡ )ﻧﺎﻗﺺ(‬

‫ی( ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺯﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫אﻟﻒ(‬

‫‪ ١‬ﺃﻫْﺪَﻱَ ← ﺃﻫْﺪَی‬

‫‪٢‬ـ ﺭَﺑﱠﻮَ ← ﺭَﺑﱠﻲَ ← ﺭَﺑﱠﯽ‬

‫‪٣‬ـ ﻧﺎﺟَﻮَ ← ﻧﺎﺟَﻲَ ← ﻧﺎﺟَﯽ‬

‫‪ .٤‬ﺗَﺴﺎﻭَﻱَ ← ﺗَﺴﺎﻭَی‬

‫‪٥‬ـ ﺗَﺠَﻠﱠﻮَ ← ﺗَﺠَﻠﱠﻲَ ← ﺗَﺠَﻠﱠﯽ‬

‫‪٦‬ـ אِﻫْﺘَﺪَﻱَ ← אِﻫْﺘَﺪَی‬

‫ﻱ ← אِﻧْﺰَﻭَی‬
‫‪٧‬ـ אِﻧْﺰَﻭَ َ‬

‫‪٨‬ـ אِﺳْﺘَﻌْﻔَﻮَ ← אِﺳْﺘَﻌْﻔَﻲَ ← אِﺳْﺘَﻌْﻔَﯽ‬

‫ﺏ(‬

‫‪١‬ـ ﯾُﻬْﺪِﻱُ ← ﯾُﻬْﺪِﻱ‬

‫‪٢‬ـ ﯾُﺮَﺑﱢﻮُ ← ﯾُﺮَﺑﱢﻲُ ← ﯾُﺮَﺑﱢﻲ‬

‫‪٣‬ـ ﯾُﻨﺎﺟِﻮُ ← ﯾُﻨﺎﺟِﻲُ ← ﯾُﻨﺎﺟِﻲ‬

‫‪12‬‬
 ‫‪٤‬ـ ﯾَﺘَﺴﺎﻭَﻱُ ← ﯾَﺘَﺴﺎﻭَی‬

‫‪٥‬ـ ﯾَﺘَﺠَﻠﱠﻮُ ← ﯾَﺘَﺠَﻠﱠﻲُ ← ﯾَﺘَﺠَﻠﱠﯽ‬

‫‪٦‬ـ ﯾَﻬْﺘَﺪِﻱُ ← ﯾَﻬْﺘَﺪِﻱ‬

‫‪٧‬ـ ﯾَﻨْﺰَﻭِﻱُ ← ﯾَﻨْﺰَﻭِﻱ‬

‫‪٨‬ـ ﯾَﺴْﺘَﻌْﻔِﻮُ ← ﯾَﺴْﺘَﻌْﻔِﻲُ ← ﯾَ ْ‬

‫ﺴﺘَﻌْﻔِﻲ‬
‫ﺝ(‬

‫‪١‬ـ ﺗُﻬْﺪِﻱ ← ﺃﻫْﺪِﻱ ← ﺃﻫْﺪِ‬

‫‪٢‬ـ ﺗُﺮَﺑﱢﻲ ← ﺭَﺑﱢﻲ ← ﺭَﺏﱢ‬

‫‪٣‬ـ ﺗُﻨﺎﺟِﻲ ← ﻧﺎﺟِﻲ ← ﻧﺎﺝِ‬

‫‪٤‬ـ ﺗَﺘَﺴﺎﻭَی ← ﺗَﺴﺎﻭَی ← ﺗَﺴﺎﻭَ‬

‫‪٥‬ـ ﺗَﺘَﺠَﻠﱠﯽ ← ﺗَﺠَﻠﱠﯽ ← ﺗَﺠَﻞﱠ‬

‫‪٦‬ـ ﺗَﻬْﺘَﺪِﻱ ← אِﻫْﺘَﺪِﻱ ← אِﻫْﺘَﺪِ‬

‫‪٧‬ـ ﺗَﻨْﺰَﻭِﻱ ← אِﻧْﺰَﻭِﻱ ← אِﻧْﺰَﻭِ‬

‫ﻒ‬ ‫ﺳ َﺘ ْﻌﻔِﻲ ← ِا ْ‬
‫ﺳ َﺘ ْﻌ ِ‬ ‫ﺴ َﺘ ْﻌﻔِﻲ ← ِا ْ‬
‫‪٨‬ـ َﺗ ْ‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬

‫ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺑﺎﻻ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻭ אﻣﺮ ﻧﺎﻗﺺ ﺩﺭ ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩאﺩﻩ ﺷﺪﻩ אﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬

‫אﻓﻌﺎﻝ ﺩﺳﺘﮥ »אﻟﻒ« ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﮥ ﻣﺘﺤﺮک‪ ,‬ﻣﻔﺘﻮﺡ אﺳﺖ ﻭ אﺯ אﯾﻦ ﺭﻭ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﻗﻠﺐ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﺯﯾﺮא ﭼﻨﺎﻥﮐﻪ ﻣﯽﺩאﻧﯿﻢ‪» ،‬ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ« ﻣﺘﺤﺮک ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﺑﻪ »אﻟﻒ« ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﺃﻫْﺪَﻱَ ←‬

‫ﺃﻫْﺪَی‪ ،‬ﺭَﺑﱠﻮَ ← ﺭَﺑﱠﯽ‪ ،‬ﺗَﺴﺎﻭَﻱَ ← ﺗَﺴﺎﻭَی ﻭ אِﺳْﺘَﻌْﻔَﻮَ ← אِﺳْﺘَﻌْﻔَﯽ(‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »ﺏ« ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻀﺎﺭﻉ אﯾﻦ ﺑﺎﺑﻬﺎ ﺩﯾﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی אﻭﻝ‪ ،‬ﺷﺸﻢ ﻭ‬

‫ﻫﻔﺘﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﺿﻤّﻪ ﺑﺮ ﺭﻭی »ﯾﺎﺀ« ﻗﺮאﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﭼﻨﺎﻥﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪאﯾﻢ‪ ،‬ﺿﻤّﻪ ﻭ ﻛﺴﺮﻩ ﺑﺮ ﺩﻭ ﺣﺮﻑ »ﻭאﻭ« ﻭ »ﯾﺎﺀ«‬

‫‪13‬‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ אﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﻛﻪ אﯾﻦ ﺩﻭ ﺣﺮﻑ‪ ،‬ﻻﻡ אﻟﻔﻌﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺿﻤّﻪ ﯾﺎ ﮐﺴﺮﻩ אﺯ ﺁﺧﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﯾُﻬْﺪِﻱُ‬

‫← ﯾُﻬْﺪِﻱ‪ ،‬ﯾَﻬْﺘَﺪِﻱُ ← ﯾَﻬْﺘَﺪِﻱ‪ ،‬ﯾَﻨْﺰَﻭِﻱُ ← ﯾَﻨْﺰَﻭِﻱ(‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﮥ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻫﺮ ﻓﻌﻞ‪ ,‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺮﻑ ﭘﯿﺶ אﺯ ﺁﻥ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬אﮔﺮ ﮐﺴﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ« ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺘﺤﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬

‫ﻗﻠﺐ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻃﺒﻌﺎً ﺿﻤّﻪ אﺯ ﺁﺧﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽאﻓﺘﺪ )ﯾُﺮَﺑﱢﻮُ ← ﯾُﺮَﺑﱢﻲ ﻭ ﯾَﺘَﺴﺎﻭَﻱُ ← ﯾَﺘَﺴﺎﻭَی(‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﺳﺘﮥ »ﺝ« ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ אﻣﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻧﺎﻗﺺ ﺩﺭ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩאﺩﻩ ﺷﺪﻩ אﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮאی ﻣﺠﺰﻭﻡ ﮐﺮﺩﻥ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﻔﺮﺩ אﻓﻌﺎﻝ ﻧﺎﻗﺺ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ﭘﺲ אﺯ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﺁﻧﻬﺎ‬

‫אﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ אﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻑ ﻋﻠﻪ אﺯ ﺁﺧﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺬﻑ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ )ﺗُﻬْﺪِﻱ ← ﺃﻫْﺪِﻱ ← ﺃﻫْﺪِ ﻭ ﺗَﺘَﺠَﻠﱠﯽ← ﺗَﺠَﻠﱠﯽ ←‬

‫ﺗَﺠَﻞﱠ(‪.‬‬

‫אﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺟﺪﻭﻝ ﺻﺮﻑ ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﺩﺭ ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫ﺻﺮﻑ ﻧﺎﻗﺺ‬
‫ﺑﺎﺏﻫﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺷﻜﻞ אﺑﺘﺪאﯾﯽ‬ ‫ﻓﻌﻞ‬ ‫ﺑﺎﺏ‬

‫ﺃﻫْﺪَی‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺃﻫْﺪَﻱَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﯾُﻬْﺪِﻱ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻛﺖ »ﯾﺎﺀ«‬ ‫ﯾُﻬْﺪِﻱُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬ ‫ﺇﻓﻌﺎﻝ‬

‫ﺃﻫْﺪِ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫ﺃﻫْﺪِﻱ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫ﺭَﺑﱠﯽ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺭَﺑﱠﻮَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ« ﻭ ﺣﺬﻑ‬ ‫ﺗﻔﻌﯿﻞ‬

‫ﯾُﺮَﺑﱢﻲ‬ ‫ﯾُﺮَﺑﱢﻮُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺁﻥ‬

‫ﺭَﺏﱢ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫ﺭَﺑﱢﻲ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫ﻧَﺎﺟَﯽ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﻧَﺎﺟَﻮَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬ ‫ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ« ﻭ ﺣﺬﻑ‬

‫ﯾُﻨﺎﺟِﻲ‬ ‫ﯾُﻨﺎﺟِﻮُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺁﻥ‬

‫‪14‬‬
 ‫ﻧﺎﺝِ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫ﻧَﺎﺟِﻲ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫ﺗَﺴﺎﻭَی‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺗَﺴﺎﻭَﻱَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﯾَﺘَﺴﺎﻭَی‬ ‫‪//‬‬ ‫ﯾَﺘَﺴﺎﻭَﻱُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬ ‫ﺗﻔﺎﻋﻞ‬

‫ﺗَﺴﺎﻭَ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫ﺗَﺴﺎﻭَﻱَ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫ﺗَﺠَﻠﱠﯽ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫ﺗَﺠَﻠﱠﻮَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﯾﺘَﺠَﻠّﯽ‬ ‫‪//‬‬ ‫ﯾَﺘَﺠَﻠﱠﻮُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬ ‫ﺗﻔﻌّﻞ‬

‫ﺗَﺠَﻞﱠ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫ﺗَﺠَﻠﱠﻲَ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫אِﻫْﺘَﺪَی‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫אِﻫْﺘَﺪَﻱَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﯾﻬْﺘَﺪِﻱ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻛﺖ »ﯾﺎﺀ«‬ ‫ﯾَﻬْﺘَﺪِﻱُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬

‫אﻓﺘﻌﺎﻝ‬
‫אِﻫْﺘَﺪِ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠﻪ‬ ‫אِﻫْﺘَﺪِﻱ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫אِﻧْﺰَﻭَی‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﯾﺎﺀ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫אِﻧْﺰَﻭَیَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫אﻧﻔﻌﺎﻝ‬
‫ﯾﻨْﺰَﻭِﻱ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻛﺖ »ﯾﺎﺀ«‬ ‫ﯾَﻨْﺰَﻭِﻱُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬

‫אِﻧْﺰَﻭِ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫ﺗَﻨْﺰَﻭِﻱُ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫אِﺳْﺘَﻌْﻔَﯽ‬ ‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »אﻟﻒ«‬ ‫אِﺳْﺘَﻌْﻔَﻮَ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﻗﻠﺐ »ﻭאﻭ« ﺑﻪ »ﯾﺎﺀ« ﻭ ﺣﺬﻑ‬

‫ﯾﺴْﺘَﻌْﻔِﻲ‬ ‫ﯾَﺴْﺘَﻌْﻔِﻮُ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ‬ ‫אﺳﺘﻔﻌﺎﻝ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺁﻥ‬

‫אِﺳْﺘَﻌْﻒِ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠّﻪ‬ ‫אِﺳْﺘَﻌْﻔِﻲ‬ ‫אﻣﺮ‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ‬

‫אﻟﻒ( ﺩﺭ ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ‪ ،‬ﻓﻌﻠﻬﺎی ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ﺭא ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺮאﺭ ﺩﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫‪١‬ـ ﴿ﻭَ ﺇِﺫَא ﺗُﻠِﯿَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﻬِﻢْ ﺁﯾَﺎﺗُﻪُ ﺯَאﺩَﺗْﻬُﻢْ ﺇِﯾﻤَﺎﻧﺎً ﻭَ ﻋَﻠَﻰ ﺭَﺑﱢﻬِﻢْ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻠُﻮﻥَ﴾‬
‫‪٢‬‬
‫‪٢‬ـ ﴿ﯾَﻮْﻡَ ﺗُﺒْﻠَﻰ אﻟﺴﱠﺮَאﺋِﺮُ ﻓَﻤَﺎ ﻟَﻪُ ﻣِﻦْ ﻗُﻮﱠﺓٍ ﻭَﻟَﺎ ﻧَﺎﺻِﺮٍ﴾‬

‫‪15‬‬
 ‫‪٣‬‬
‫‪٣‬ـ ﴿ﻭَﯾُﺴْﻘَﻮْﻥَ ﻓِﯿﻬَﺎ ﻛَﺄْﺳﺎً ﻛَﺎﻥَ ﻣِﺰَאﺟُﻬَﺎ ﺯَﻧْﺠَﺒِﯿﻼً﴾‬
‫‪٤‬‬
‫‪٤‬ـ ﴿ﻭَ ﻟَﻮْ ﺭُﺩﱡﻭא ﻟَﻌَﺎﺩُﻭא ﻟِﻤَﺎ ﻧُﻬُﻮא ﻋَﻨْﻪُ ﻭَ ﺇِﻧﱠﻬُﻢْ ﻟَﻜَﺎﺫِﺑُﻮﻥَ﴾‬
‫‪٥‬‬
‫‪٥‬ـ ﴿ﯾَﺎ ﺃَﯾﱡﻬَﺎ אﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮא ﺇِﺫَא ﺗَﻨَﺎﺟَﯿْﺘُﻢْ ﻓَﻠَﺎ ﺗَﺘَﻨَﺎﺟَﻮْא ﺑِﺎﻟْﺈِﺛْﻢِ ﻭَ אﻟْﻌُﺪْﻭَאﻥِ ﻭَ ﻣَﻌْﺼِﯿَﺔِ אﻟﺮﱠﺳُﻮﻝِ﴾‬
‫‪٦‬‬
‫‪٦‬ـ ﴿ﻟَﻬُﻢْ ﻓِﯿﻬَﺎ ﻓَﺎﻛِﻬَﺔٌ ﻭَ ﻟَﻬُﻢ ﻣﱠﺎ ﯾَﺪﱠﻋُﻮﻥَ﴾‬
‫‪٧‬‬
‫‪٨‬ـ ﴿ﻗُﻞْ ﺇِﻥْ ﺗُﺨْﻔُﻮא ﻣَﺎ ﻓِﻲ ﺻُﺪُﻭﺭِﻛُﻢْ ﺃَﻭْ ﺗُﺒْﺪُﻭﻩُ ﯾَﻌْﻠَﻤْﻪُ אﻟﻠﱠﻪُ﴾‬
‫‪٨‬‬
‫‪٩‬ـ ﴿ﻭَ ﻧَﺎﺩَﻭْא ﺃَﺻْﺤَﺎﺏَ אﻟْﺠَﻨﱠﺔِ ﺃَﻥْ ﺳَﻠَﺎﻡٌ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻟَﻢْ ﯾَﺪْﺧُﻠُﻮﻩُ ﻭَ ﻫُﻢْ ﯾَﻄْﻤَﻌُﻮﻥَ﴾‬
‫‪٩‬‬
‫‪١٠‬ـ ﴿ﻓَﺈِﺫא ﻗُﻀِﯿَﺖِ אﻟﺼﱠﻠَﺎﺓُ ﻓَﺎﻧْﺘَﺸِﺮُﻭא ﻓِﻲ אﻟْﺄَﺭْﺽِ ﻭَ אﺑْﺘَﻐُﻮא ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻞِ אﻟﻠﱠﻪِ﴾‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‬ ‫ﺭﯾﺸﻪ‬ ‫ﺑﺎﺏ‬ ‫ﺻﯿﻐﻪ‬ ‫ﻧﻮﻉ ﻓﻌﻞ‬ ‫ﻓﻌﻞ‬

‫ﺏ( אﻓﻌﺎﻝ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻭ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎﺏ »אﻓﺘﻌﺎﻝ« אﺯ ﺭﯾﺸﮥ »ﻧَﻬَﯽ‪ ،‬ﯾَﻨﻬَﯽ« ﺭא ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺯﯾﺮ ﻗﺮאﺭ ﺩﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎﺏ אﻧﻔﻌﺎﻝ‬ ‫ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭۀ ﺻﯿﻐﻪ‬

‫‪١‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪٢‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪٥‬‬

‫‪٦‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪٩‬‬

‫‪١٠‬‬

‫‪١١‬‬

‫‪١٢‬‬

‫‪١٣‬‬

‫‪١٤‬‬

‫ﺝ( ﺟﺪﻭﻝ ﺯﯾﺮ ﺭא ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮﻝ‬ ‫ﻓﻌﻞ‬

‫ﻧَﺠَﻮْא‬

‫ﺭَﺟَﺎ‬

‫אِﺳﺘَﻌﻔَﯿْﻦَ‬

‫ﺭَﻣَﺖْ‬

‫אِﻧﺰَﻭَﯾْﺘُﻢ‬

‫ﻧَﺎﺩَی‬

‫‪17‬‬
 ‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖ‬

‫‪ .١‬אﻧﻔﺎﻝ‪٢/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﭼﻮﻥ ﺁﯾﺎﺕ אﻭ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﺑﺮ אﯾﻤﺎﻧﺸﺎﻥ ﺑﯿﻔﺰאﯾﺪ ﻭ ﺑﺮ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻛﻞ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻃﺎﺭﻕ‪٩/‬ﻭ‪١٠‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻛﻪ ﺭאﺯﻫﺎ ]ﻫﻤﻪ[ ﻓﺎﺵ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺲ אﻭ ﺭא ﻧﻪ ﻧﯿﺮﻭﯾﻰ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﯾﺎﺭﻯ«‪.‬‬

‫‪ .٣‬אﻧﺴﺎﻥ‪١٧/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ אﺯ ﺟﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺁﻣﯿﺰۀ ﺯﻧﺠﺒﯿﻞ ﺩאﺭﺩ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﯽﻧﻮﺷﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ .٤‬אﻧﻌﺎﻡ‪٢٨/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ אﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩאﻧﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ אﺯ ﺁﻥ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭﻭﻏﮕﻮیאﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪ .٥‬ﻣﺠﺎﺩﻟﻪ‪٩/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬אﻯ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ אﯾﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩאﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ]ﻗﺼﺪ[ ﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﺗﻌﺪﻯ ﻭ‬

‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻜﻨﯿﺪ«‪.‬‬

‫‪ .٦‬ﯾﺲ‪٥٧/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮאﻯ ﺁﻧﻬﺎ ]ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ[ ﻣﯿﻮﻩ אﺳﺖ ﻭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺩﻟﺸﺎﻥ ﺑﺨﻮאﻫﺪ«‪.‬‬

‫‪ .٧‬ﺁﻝ ﻋﻤﺮאﻥ‪٢٩/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬אﮔﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺳﯿﻨﻪﻫﺎﻯ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻧﻬﺎﻥ ﺩאﺭﯾﺪ ﯾﺎ ﺁﺷﻜﺎﺭﺵ ﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺪא ﺁﻥ ﺭא ﻣﻰﺩאﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪ .٨‬אﻋﺮאﻑ‪٤٦/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﺑﻬﺸﺘﯿﺎﻥ ﺭא ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻭאﺭﺩ ﺁﻥ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ]ﻟﻰ[ ]ﺑﺪאﻥ[ אﻣﯿﺪ ﺩאﺭﻧﺪ ﺁﻭאﺯ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻼﻡ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ«‪.‬‬

‫‪ .٩‬ﺟﻤﻌﻪ‪١٠/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﭼﻮﻥ ﻧﻤﺎﺯ ﮔﺰאﺭﺩﻩ ﺷﺪ ﺩﺭ ]ﺭﻭﻯ[ ﺯﻣﯿﻦ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻓﻀﻞ ﺧﺪא ﺭא ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮﯾﺪ«‪.‬‬

‫‪18‬‬