Zabójcze Piękno: Chcesz Być Piękna? Zobacz, Ile Ryzykujesz. Wielki Strach W Europie I W Polsce

C
e
n
a

5

z

(
w

t
y
m

8
%

V
A
T
)
C
a
n
a
d
a

C
A
D

4
,4
5

E
U
G
iW

E
U
R

2
,5
0

U
n
it
e
d

K
in
g
d
o
m

2
,4
0

U
S
A

$

4
,4
5

www.wprost.pl
N
r

i
n
d
e
k
s
u

3
8

1
9
0
x
1
6
-
2
2

s
t
y
c
z
n
i
a

2
0
1
2
N
r

3

Wszystkie twarze
prokuratora Przybya
Polak HIV
si nie boi
Hoowczyc
obsesja Dakaru
Polskie cie ki
Oriany Fallaci
Chcesz by pikna?
Zobacz, ile ryzykujesz.
Wielki strach w Europie
i w Polsce.
ZABJCZE
PIKNO
8 Na slrty
POLITYKA
18 Nllool llm jest
rolurator rzyby?
22 Najsztub yta Wojclecba
Llcbelbergera
28 Mlota
1usl robl orzull
32 1rlumf mlmo woll
Jerzy Buzel
OPERACJE PLASTYCZNE
42 Uzalenlone ouslalela
46 Ocbclwocl lglonojauacb
rozmowa zur. Maclejem
Kuczysllm
SPOECZESTWO
48 1raenl jal sl yje zHV
51 Claa moc rozmowa
zobertem mlglelsllm,
lelarzem Justyny
Kowalczyl
54 oegnanle zClauul
Szofer Krzysztof
Hoowczyc
57 Zurastwuj, Zaloane
osjanle ou1atraml
WIAT
60 Najwanlejsze to rzuzl
Vlltor Orbn
64 Wlceoszoom lcl
Santorum, lanuyuat
nalanuyuata
narezyuenta US^
66 Uauel rezyuenta
Cbrlstlan Wul
68 Strza rzerywany
Lrlc Cantona
NAUKA
70 Uwlzlony genlusz
Steben Hawllng
BIZNES
72 an Zara ^manclo
Ortega Caona
76 Zanlm nas zurowle zrujnuje
lenluze lmeuycyna
KULTURA
80 ze, naltr czelamy
oman olasll
84 llna lbestla
Orlana lallacl
87 Koreasla fala
elslozja l-ou
90 Dentelmen ze slaz
Jeremy rons
92 ecenzje
FELIETONY
6 Mwlc wrost
38 Zunltu wluzenla nnego
Magualena roua
40 û rem Marcln Krl
94 Naga rawua
Marcln Meller
95 Moje wluzenle wlata
Zblgnlew Houys
96 Cotuj sl Magua
Cessler
97 Mam swoje owouy
Jan Wrbel
97 Bajla rawle olltyczna
Crzeslel Marlowsll
98 Sllb wmur
SPIS TRECI 22 I2012 NR 3 (1509)
rojeltolaull.
KaserSllrgajo-Krajewsll
Zujclenaolauce.
H.Vorsteber/Corbls,
N.Wong/Corbls,l.Lerouge/
LastNews
3
Z
D
J
C
I
A
:
M
.
Z
A
K
R
Z
E
W
S
K
I
/
P
A
P
,
M
.
M
E
J
I
A
/
A
P
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
P
.
P
I
W
O
W
A
R
S
K
I
/
S
E
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
W
P
A
P
O
O
L
/
G
E
T
T
Y
I
M
A
G
E
S
/
F
P
M
54
oulumnlguynlebyotal
bllslo.KrzysztofHoowczyc
byjeunymzbobaterw
moruerczegoajuuDalar.
Cuybynleuzleecbowycb
awarll
72
18
^mancloOrtegaCaona
jestjeunym
znajbogatszycbluuzl
nawlecle.Sullenll
zjegoflrmyZaranoslsama
KateMluuleton.
Czteryunlrzeurb
samobjczwyluwa
wlwnlcynowymlecz.otem
oclgnzasust.ouobno
wlmlzasau
5
MWIC WPROST
Wojna przymiotnikowa
ktzovrowtzniraszvrroetriwrotscrntzvwtnvarsfoortzufofttnpkoirroiiftcap
rtnsfwt1ocomajoostatnlcbtotalnycblomromltacjacbswolcbastw
owleuzleNlemcy,lrancuzllSzwajcarzy?
M

ay eksperyment zrobiem o20.13 wczwartek, 12 stycznia.
Trzy najwiksze portale internetowe, awnich najwaniejsze
wiadomoci. Oto sowa isformuowania ztytuw: skandaliczny,
zgin zakadnicy, drastyczny, zabiem, okrok odtragedii,
szalestwo, ycie zawiso nawosku, ostra awantura, szo-
kujcy, zabiem miliony, tra doobozu, podejrzani omor-
derstwo, zwizki partnerskie jak zoolia. Nienacechowanych
inienasyconych emocjonalnie tytuw naliczyem sztuk trzy.
Spord30. Gdyby to by prawdziwy obraz wiata, naleaoby uzna,
e ycie skada si ztragedii, zabjstw, awantur iskandali. Media,
wiadomo, koloryzuj, ale dlaczego niemal wycznie naczarno?
Wtej czarno-niekolorowej wersji wPolsce
dzieje si nie tylko le. Dzieje si wniej tra-
gicznie. Pastwo codziennie si kompromi-
tuje, ajeli nie skompromitowao si jeszcze
docna, to tylko przez przypadek. Obywatele
codziennie s zabijani, ajak przeyli wczoraj
idzi, to pastwo napewno zamorduje ich
jutro. Tu nie ma pcieni tu jest mrok, nie
ma choroby jest agonia, nie ma sporw s
wojny, nie ma sdw iosdw jest wycz-
nie Sd Ostateczny.
Czasem rzeczowniki iprzymiotniki nie
wystarczaj. Gdy pod rk nie ma adnej
katastrofy, azima si ociga inie mona pisa
oklsce ywioowej, trzeba bra to, cojest,
ipola to odpowiednio ostrym sosem. Miar
desperacji mediw bya sytuacja zzeszego tygodnia. Przez wiele
dni, odrana dowieczora, zajmoway si one spraw niezwykle
sexy, jak jest konikt dwch prokuratur. Ale przecie mogoby by
jeszcze gorzej. Kto zajby si koniktem midzy prokuraturami,
gdyby nie prba samobjcza/okaleczenia si (niepotrzebne skre-
li)? Odczasw kardynaa Wojtyy iLecha Wasy aden Polak
nie wkroczy dowiatowych mediw ztakim impetem jak pan
prokurator zPoznania. The Guardian, The Times, dowyboru,
dokoloru. Ostatni raz Polska bya natak skal obecna wwiato-
wych telewizjach dwie dekady temu zokadem, gdy niedwied
podrapa pracownic TVP wstudiu Warszawskiego Orodka Tele-
wizyjnego. Ae prokurator Przyby wyby zewiatowych mediw
tak szybko, jak si wnich pojawi, to ju inna sprawa.
Zoliwoci iszyderstwa najego temat, trzeba to przyzna, s
niezbyt taktowne. Cho nie ukrywam, e intryguje mnie, coskania
dorosego mczyzn doprzebierania si za rzymskiego legioni-
st. Zdrugiej strony, czy prawie 40 lat temu sam nie zakadaem
nagow hemofonu inie odgrywaem Janka Kosa zCzterech
pancernych? No wanie. Prawdziwym patriotom przyznaj: mogo
to wiadczy, e odmaego byem skaony komun. Naobron
mog tylko powiedzie, e chciaem bi Niemca.
Nasze media lubi mocne sowa imalowanie wglem, cojest zro-
zumiae, bo wglem atwiej zapeni kartk. Histori zprokuratorami
istrzelajcym prokuratorem natychmiast uznano wic za dowd
absolutnej, totalnej, niewiarygodnej, wstrzsajcej kompromitacji
pastwa polskiego. C, przesada bywa siostr nadpobudliwoci. Nie
przesadzajmy jednak zt kompromitacj. Gdzie tam nam doNiemiec,
wktrych prezydent dzwoni dodziennika-
rza zpogrkami ijest natyle gupi, e si mu
nagrywa. Gdzie nam doSzwajcarii, gdzie szef
banku centralnego informuje on oswoich
przyszych decyzjach imwi jej, jakie operacje
walutowe zrobi, eby si wzbogaci. Gdzie
nam doFrancji, wktrej byy prezydent wa-
nie zosta skazany za korupcj, wktrej byy
premier kilka lat temu skleci wielk intryg,
bywykoczy ministra spraw wewntrznych
walczcego oprezydentur, wktrej faworyt
doprezydentury sprowadza sobie dziwki?
Spokojnie wic zt kompromitacj naszego
pastwa. Abrutalna walka midzy rnymi
instytucjami irnymi odamami biurokra-
cji? Spr midzy naszymi prokuraturami
wojskow icywiln, to buka zmasem wzestawieniu ztym, jak
choby za kadencji Busha juniora wojoway zsob Narodowa Rada
Bezpieczestwa, Departament Stanu iPentagon.
Wcaej historii zprokuratorem Przybyem iwalk midzy
prokuratorami widz zreszt kilka elementw pozytywnych. Oto
prokurator by, jak sysz, ledczym bardzo skutecznym. Oto,
gdy prbowa dorwa si dotreci SMS-w dziennikarzy, dosta
jednak po apach. Oto plan reform wewntrz prokuratury jednak
by, wprowadzany wycie anemicznie, ale jednak. Awic znowu
nie tragizujmy. Ale czy nas kupi, gdy tragizowa przestaniemy?
Oczywicie, opisany problem nie jest najwikszym ztych,
ktre mamy. Histeryzujce media staj si po prostu czci
przemysu rozrywkowego. Smutne, ale trudno. Gdy jednak nad-
uywane sowa cakowicie strac swj sens, a zdarzy si co
naprawd dramatycznego, by moe nawet tego nie zauwaymy.
Cho moe to ilepiej.
TOMASZ LIS
Redaktor naczelny
Odczasw kardynaa
Wojtyy iLecha Wasy
aden Polak nie
wkroczy dowiatowych
mediw ztakim
impetem jak pan
prokurator zPoznania
6 22 stycznia 2012|wprost
Z
D
J
C
I
E
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
8 22 stycznia 2012|wprost
NASKRTY
CHCEMY TANICH
PALIW!
Dzlesltlltyslcy
uemonstrantw
rotestoway
naullcacb
stollcyNlgerll
^buuy,uajc
rzywrcenla
uoatuoallw.
Doszouostar
zollcj.
Nlgeryjslle
zwlzll
zawouowegro
zablolowanlem
elsorturoy
nanowej,jell
rezyuent
Cooulucl
Jonatbannle
wycofasl
zeswojejuecyzjl
ozarzestanlu
subsyulowanla
benzyny.Obawy
oelsort
nlgeryjsllejroy
lostrzeenla
ranu,emoe
zablolowa
clenln
Ormuz,cbny
wublegym
tygounlu
cenroy
nawlatowycb
rynlacbowyej
ouolarw
zabaryl.
9
NASKRTY PRZEZ WYDARZENIA
Pawlak iBoni walcz
okosmos
Wrzdzie trwa spr oko-
smos nieocjalnie dowie-
dzia si Wprost. Tocz
go wicepremier Waldemar
Pawlak iminister cyfryzacji
Micha Boni. Na razie nadzr
nad polityk kosmiczn
sprawuje resort gospodarki,
ale t dziak chce wczy
doswojego ministerstwa
Boni. Polska negocjuje ju
czonkostwo wEuropejskiej
Agencji Kosmicznej (ESA).
Bez wzgldu nato, jak
skoczy si spr ministrw,
Polska ma powoa Agencj
Kosmiczn lub Biura ds. Po-
lityki Kosmicznej. MK
Zwizek przestpczy
Czesaw Kiszczak: winny.
Stanisaw Kania: niewinny.
Zapady wyroki wprocesie
przeciwko PRL-
-owskim przywdcom
owprowadzenie stanu
wojennego. Zwizek
przestpczy ocharakterze
zbrojnym, spisek,
wielki rozmiar krzywd
iszkd to sowa, ktrymi
sdzia Ewa Jethon zSdu
Okrgowego wWarszawie
uzasadniaa skazanie gen.
Kiszczaka. Wyrok dwch lat
wzawieszeniu na pi lat nie
jest prawomocny. Wprocesie
oskarono wsumie dziewi
osb, dwie zmary wcigu
czterech lat jego trwania,
aspraw jednej umorzono.
Wyczono ze sprawy
ciko chorych generaw
Wojciecha Jaruzelskiego
iFloriana Siwickiego. M
Samobjcy wfabryce
gier
Trzystu chiskich
robotnikw zagrozio,
epopeni zbiorowe
samobjstwo, skaczc
zdachu fabryki. Wczeniej
prosili kierownictwo
koncernu Foxconn
opodwyk. Firma odpara
twardo, emog si
zwolni idosta odprawy.
Jednak gdy obiecanej
odprawy nikt nie dosta,
robotnicy zdecydowali si
nadesperackie ultimatum.
Tragedii wostatniej chwili
zapobiegy negocjacje
burmistrza miasta Wuhan,
gdzie mieci si fabryka.
Microsoft, dlaktrego
Foxconn produkuje
wWuhanie konsole
dogier Xbox, zapewni,
ezainteresuje si spraw.
Foxconn to najwikszy
wiatowy dostawca
elektroniki ikomponentw
komputerowych
zaopatruje m.in. Apple,
Sony czy Della. W2010r.
wShenzhen zpowodu
trudnych warunkw pracy
ycie odebrao sobie 14
pracownikw koncernu. KZ
Kosmiczny zom
nadPolsk
Zamoment naziemi
spadnie 13-tonowy prbnik
marsjaski Fobos-Grunt.
Rosyjska Federalna Agencja
Kosmiczna stracia nad nim
kontrol inigdy naMarsa nie
dotar. Naukowcy oceniaj,
eprbnik moe spa
pomidzy 51,4 stopniem
szerokoci geogracznej pn.,
51,4 stopniem szerokoci
geogracznej pd. Na tym
obszarze znajduje si
poudniowa Polska, ale take
Pekin, Tokio, Pary, Rio
deJaneiro iLos Angeles.
Szef Roskosmosu Wadimir
Popowkin nie wyklucza,
edoawarii doszo, gdy
niektre elementy prbnika
zostay wyprodukowane tak
dawno, emin ich termin
zdatnoci douycia. KZ
Finneganw tren
Ostatnie wielkie dzieo
Jamesa JoyceaFinnegans
Wake ukae si wpolskim
tumaczeniu Krzysztofa
Bartnickiego wocynie
Ha!art. Taopowie
oyciu dubliskiej rodziny
to ksika legenda.
Pisana niezwykle trudn
angielszczyzn, pena
kalamburw, neologizmw
izapoycze zinnych
jzykw, zawiera rozliczne
10
Z
D
J
C
I
A
:
R
E
U
T
E
R
S
/
A
.
S
O
T
U
N
D
E
/
F
O
R
U
M
,
K
.
P
A
C
U
A
/
F
O
R
U
M
,
T
.
G
Z
E
L
L
/
F
O
R
U
M
NASKRTY PRZEZ WYDARZENIA
22 stycznia 2012|wprost
nawizania dowiatowej
literatury imitologii, atake
dowczeniejszych ksiek
Joycea, zUlissesem
naczele. Przez jednych
uwaana zanieudany
eksperyment lingwistyczny,
przez innych zautwr
przekraczajcy granice
literatury. Nad przekadem
Bartnicki trudzi si przeszo
dziesi lat. Pierwsze polskie
wydanie jest moliwe
dziki temu, edziea
Joyceaprzeszy dodomeny
publicznej. Dotd honoraria
traay dokieszeni wnuka
pisarza, Stephena, ktry
da bajoskich sum
zaudostpnienie praw
autorskich. PP
Tepsa posza naugod
TP SA zapaci 550 mln euro
rmie Danish Polish Tele-
communications Group.
Wszystko zaczo si w1991r.
odumowy, ktr zduskim
kontrahentem podpisao
wczesne Przedsibiorstwo
Pastwowe Poczta Polska,
Telegraf iTelefon napooe-
nie 1,5 tys. km linii wiatowo-
dowej. DPTG pooyo kabel,
dostao wczesn rwnowar-
to 13 mln euro, adodatkowo
miao przez 15 lat otrzymy-
wa 14,8 proc. przychodw
zpocze nawiatowodzie.
TP SA, ktra po podziale
PPPTiT przeja kabel wraz
zcicymi nanim zobowi-
zaniami, pacia a do1999r.
zaprzestaa, wskazujc
niejasnoci wdawnej umowie
ifakt, enaliczane kwoty
wielokrotnie przekroczyy
wydatki poniesione przez
Duczykw. DPTG odwoaa
si doTrybunau Arbitrao-
NAOKO
JACEK FEDOROWICZ
wego wWiedniu, ktry p
roku temu zasdzi odTP SA
400 mln euro ibya to tylko
pierwsza rata roszcze.
Telekomunikacja prbowaa
uniewani rozstrzygnicia
arbitrau jednak bezsku-
tecznie. Ostatecznie posza
naugod podobn dotej, kt-
ra par lat temu zakoczya
spr zrm Eureko oudziay
wPZU (Eureko otrzymao 4,8
mld z). RP, RH
Do bloga, gotowi, start!
Do 19 stycznia mona goso-
wa wkonkursie Blog Roku
2011. Internauci nominuj
po 10 najlepszych projektw
w10 kategoriach. Oprcz
tego wyoniony zostanie lau-
reat nagrody Blog Glogerw.
Do organizowanego przez
portal Onet.pl konkursu
zgoszono ponad 3,5 tys. blo-
gw. Ich list mona zoba-
czy nastronie Blogroku.pl.
Hanna
wida-Ziemba
Nlerzeauaazastu-
uencllmlmaestwaml,
zurowymjeuzenlem
lKocloem.ena
srzecznocl,zaslaluj-
cycbsuw.Urouzlasl
8:latatemuwWllnle,
byacrlrawnlla
zwlzanegoz^Klle-
larll,ltraryzylujc
yclem,wylrauaa
Nlemcomzeszltalale-
llulauzlecl.Samawraz
zgrulnnycbuzlecl
rzerzucaaaczll
rzezmurblaostoclle-
gogetta.nlejura-
towaaoumlercluwle
yuowslleuzlewczynll.
Zalomunlzmuwoo-
zycjl,w;8r.stana
ostronlestuuentw.
Wstanlewojennym
lnternowana.Doloca
owtarzaa,enleczuje
slstara,bostaroto
wlecznenarzelanle,
aonanarzelanlelubl.
Andrzej Krzysztof
Wrblewski
1erazwleczanotowa
oauzlernlla;r.
Jutylewtycbnotatlacb
zalslwzzebra,narau,
wlecw,ltremlayby
wanletyml,oultrycb
zacznleslrzeom,
ewygluamnalulot
wermanentnejeuforll.
^lenlecbtamczujsl
wteuymouszy,leszy,
wyrzucanarzezlata
wbotoenerglawyuaje
slbul-nleuojaul
rzybywajej.Mlawte-
uyuolero:latlwanle
rzeywanajszczllwszy
czasswojegoycla,wye-
nlonylerwszymlranu-
lamlznlejszon
^gnleszllgorczla-
uzlernllowegorzeomu.
Jegozalsllztamtego
czasutojeuenznajwsa-
nlalszycbuolumentw
eoll.otemnabllslo
wlerwleluWrbel
zwlzaslzolltyl.
Ouszeuuoleroo
gruunla;8r.Nasam
myl,etrzebabuzle
znwlluczyluuawa,
roblmlslnleuobrze
owleuzlanaoegna-
nleloleuzezreualcjl
Danlelowlassentowl.
Byjeunymznajwybltnlej-
szycbubllcystwwo-
wojennejolsce.^nurzej
KrzysztofWrblewsllou-
szeuwltelstycznla
wwlelu/lat.
Tomkowi i Agnieszce
skadamy najszczersze
wyrazy wspczucia.
REDAKCJAWPROST
POEGNANIA
Pose pod kwitnc jaboni
BEZ ARTW KRZYSZTOF MATERNA
Cllosllsze,lleuy
najbaruzlejuramatyczne
wyuarzenletygounlaolazuje
slmaterlaemsatyrycznym,
awalczcyobonorolsllego
roluratorawojslowego
bleunyulownllobleltem
nlewybreunycbartw.
^roosartw,to
zaartowawSejmleose,
zaoyclelarlamentarnego
zesourzyjaclzwlerzt,
anMarelSusll.art
uotyczyosaBleuronla,
ltryjalslolazaonle
jestartneremuoartwula
osaSusllego.oseSusll,
lszcosoble,oulrela
swojaltywnowyclu
lulturalnymlsoecznym,
m.ln.jestautoremlogo
wltalwltncejjabonl.
Obowlzllosazmuslygo
uowyczenlaslzracy
artystycznej,conlewtllwle
jeststratulalnnycbwlt
llnnycbgatunlwurzew
owocowycb.
Wlmlenluwszystllcb
lwltncycbjabonl
wnaszymlrajurosz,
abyan,anleole,
zawleslrwnleswoj
uzlaalnonaoluartw,
boagounlemwlc
nlejestanartystwtej
uzleuzlnle.Nlewyowlauam
sltunatematozlomu
anllonstrulcjlanaartu,
tyllonatematasllego
gustulwrallwocl,ltra
owlnnatowarzyszyanu
jaloartycle,nauouatel
wotoczenlulwltncycb
jabonl.Wycluslnle
souzlewaem,etyleczasu
owlcosowlSusllemu,
ltregouorobluuotejory
nleznaem.
Nleznaemte
zblorowejmurocl
raunycbWarszawy,
ltrzyzamwlllmost
nocny,azbuuowallmost
MarllSlouowsllej-Curle,
omljajclnlcjatywanl
HannyCronllewlcz-Waltz,
ltrazlolelcbclaa,eby
bytomostJanaawa
.Oostatecznejnazwle
zauecyuowayouobno
uwawaneunlty
wargumentacjl.olerwsze,
zewzgluunalotra,ma
Marll,ljegonazwlslonazwa
buzleatwauowymwlenla
ulafrancusllcbturystw,
ltrzyzaowlauaj,
euoWarszawybu
rzyjeuarzeztenmost
wanle.ourugle,Marla
Slouowsla,cootwleruzaj
wszystllelronllllnagrouy,
byaracobollczl
lwycbouzlazlaboratorlum
zawszeonocy,
coloresonuujezrzyjt
wczenlejocbonle,
autrwalonwwlauomocl
warszawlalwnazwmost
nocny.
WWarszawlerozwljaj
slmouneomysy
znanezlnnycblrajw.
NalacuZbawlclela
uzlaarestauracja,ltra
wrowauzlazamlastwlelu
stolllwjeuenwslny
st.ouobnotruuno
orezerwacj.Caymleslc
zostawylulonyrzez
mlnlstra^rulowlcza,ltry
zaaclzawslnebleslauy
zlelarzamllatelarzaml.
lalturzaaclmlnlster
Cowln,asrawuzl,czy
nlebyowjauoslsle
leuzla,anlmlnlsterltera
rywatnle.rzeowlauam
restauracjlwlelllobrt,
onlewawrzyszoclmusl
uojuowslnegoosllu
lSlSolluarnejolsll.
Nazaloczenlear
swolulturze.ojawly
slnoweerseltywy
ulaMuzeumSztull
NowoczesnejwWarszawle,
ltremumlastocbce
tymczasowoouarowa
nowowlerzcbnlwuomu
meblowymLmllla.Jeell
mlastowosoblejego
rezyuentaoulsze
uolument,ecbouzl
osleuzlbtymczasow
lrzejclow,toycz
uyrelcjlmuzeumtallcb
lolejelnalolejnewystawy,
jalletowarzyszyysrzeuay
mebllwuomuLmllla
wlatacb8o.
eorterzy1VN:u
wyrazlllotworny
al,euramatyczny
bobatertygounla
ulownllrzybyzosta
rzewlezlonyuoByugoszczy
naobserwacj
sycblatrycznnle
naoczacblamer,bez
lonferencjlrasowej,bez
lnuywluualnycbwywlauw,
obytuwuwuuzlestu
rogramacblbez
secjalnycbouzllowa
ula1VN:uzaolel
meulaln.Wyuajemlsl,e
stosunelnleltrycbmeulw
uoousycanlasensacjl
zbllasluollnllgranlczcej
zolelsycblatryczn. Z
D
J
C
I
A
:
J
.
H
E
R
O
K
/
N
E
W
S
P
I
X
.
P
L
,
M
.
K
A
L
I
S
K
I
^nauesermawaanl
marszaelKoaczltam
wanleotworzyswojeusta
wyenlonerawultrosl
oacjenta.Wlolejnym
mleslcurzywslnym
stolezasluroluratorzy
generalnl,wojslowllzwylll.
ouobnotolerwszy
lanowanywslnyoslel.
22 stycznia 2012 | wprost 12
Lancia Thema. Nowy okrt fagowy, ktry pozwala dostrzec pikno
z innej perspektywy. Moc: silnik Diesla 3.0 V6 Multijet z 239 KM
oraz benzynowy 3.6 V6 z 286 KM i 8-biegow skrzyni biegw
z Iopatkami zmiany biegw przy kole kierownicy. Zaawansowana
technologia: system multimedialny Uconnect Touch z ekranem
dotykowym 8,4 i nawigacj, kamera cofania i tempomat adaptacyjny.
Elegancja: wntrze wykoczone ekskluzywn skr i szlachetnym
drewnem, po dw jne okno dachowe zajmujce ponad 70% powierzchni
dachu oraz aluminiowe felgi 20. Lancia Thema na wszystko rzuca
nowe wiatIo. wiatIo, dziki ktremu odkryjesz swoje nowe pasje.
Teraz pikno kusi take atrakcyjn cen!
LanciaThema.pl
-BODJB5IFNB
+BLPTDXQJFLOFKT[BDJF
Z
D
J
C
I
A
:
M
.
M
U
S
Z
Y
S
K
A
/
S
O
W
O
P
O
D
L
A
S
I
A
,
M
.
K
A
L
I
S
K
I
14
NASKRTY PRZEZ KULTUR
KrzysztofVarga
rzyomnlamlwDuym
lormacle,ewanlemlja
uelauaouytowego
ueblutuzesouCoolKlus
ofDeatb,ltryswjbunt
rzeclwloustcelultury
masowejmanlfestowam.ln.
wuwutygounlluVlva!.^
sobleztejolazjlwczyem,
lowlemtal.losenllCKOD
srcbnlay,ltomocno,ale
trzebarzyznacboalom
jeuno.nlellczceubllll,nle
byowolscezesouztal
srytnautolreacj.
Dowleuzlaemsl
zlnternetu,ezramwll
1Vznllaserlalezyuencja,
wzamlerzenluolsll
ouowleunllDynastll.
Szloua,boorcz
wlelowtlowejfabuy,
rzyltrejwyslauao
nawetWlablryncle,
serlalrzyluwawleloma
lnteresujcymlzablegaml
reysersllml.Narzylau
olecenlemulaaltorw,aby
grajc,rbowallnalauowa
KrzysztofaKononowlcza.
Mamynowszlo
olsllegolalatu
lmowego.olegaona
natym,abywzllalat
znanegolmuzagranlcznego,
zernznlegoueslgn,
czclonllulau,uollel
olslltytultwarzeolsllcb
altorw.olalacle
uooleuszll(Caslno
oyale),yczll(Llegy)
lWeelenuu(rzelrt)
mamywsanlaylalat
uoSztosu:(Ocean's
1welve).Clelawetyllo,
czemuowalogllamasuy.
Czasamltraasl
nawyowleuzl
zgatunlu
najcennlejszycb,czyll
lalonlczne,rawuzlwe
luwlauamlajcejal
zamleszczonywzele
wywlauzJacllem
Wojclecbowsllm,
blbllologlemzUJ.
Unasnaroagowanle
czytelnlctwa,oza
ouauamlzLouo,
nleuajeslaunycb
lenluzymwlan
JacelBlbllotelluostaj
lenluzenazalu
lslelrocznle,tojal
wuomurazwroluluowa
mlso.Brutalnarawua,
ltrarzemawlauomnle
trocbbaruzlejnlKazla
Szczulauellarujca,enle
juzlezemnuola,
jellnleczytam.uomnle,
luomojegowasnego
czytelnlctwa.
Zlategorllmae
lwlelllesulcesy
Cllmmer,yta
naszegorouzlmego
lomozytorazlrgu
eleltronlcznejawangaruy,
MlcbaaJacaszla,zostaa
zrecenzowanarzez
baruzorestlowylznany,
amerylasllmuzyczny
serwlslnternetowy
ltcbforl.WUS^yt
wyuaazacnalrwnle
restlowawytwrnla
Cbostlynternatlonal.
Mnleozostajenalonl
astwauoosucbanla
Cllmmer,muzylltworzcej
wlatyzuenleosobne,
baruzomlsterne,absolutnle
fascynujce.
TYDZIE KULTURY POLSKIEJ JAKUB ULCZYK
Bojellrzyomnlenlu,
etelmymajsl
uoswolcbzagranlcznycb
ouowleunllwjalruta
cblewnauoowocwmorza,
tomamystorocentsulcesu.
Zunlemuzlslejszym
zesComazawlesza
uzlaalnorzeczytaem
nastronlelnternetowej
zesouComa.Zblegem
szyblouomonoolowego
oszamana,omaoconle
wywracajcslnascbouacb.
oowrocleuouomu
strzellemlorllemlwylem
butellluuszllem.Cuy
wszeuemjeszczeraz
nastron,abynacleszy
sllnformacj,zobaczyem
uolsel.Us,zaomnlellmy
uoua,tyllouoloca
stycznla.Kacuuerzy
momentalnle.Zaczem
ala.anowle,tallcb
numerwslluuzlomnlerobl.
Nlezawlesza
uzlaalnoclzato
gruaLombaru,
taourzeyjtosam
lSzllanejogouy.Nowa
ytagruySbowtlme
juwmarcu.Coclelawe,
wszystlletelstybu
oanglelslu,alejal
ouajezes,natyle
lomunllatywnym,abylauy
zrozumla.1ytuyutworw
tom.ln..Wby,say
stolt'snottoolate.
rzyznam,erzeczywlcle
jerozumlem.Mogjenawet
rzetumaczyluoy
wuwazuanlaoolslu.
Czyll.zesoleLombaru,
ulaczego?Mwl,rzesta,
natonlguynlejestzano.
Wszystko bdzie odwoane
WBlaejoulasllej
raunyNlloajczulsrawl,
eouwoanoseltall
Selsgruowy,czyll
sycboterala.ouczas
rauymlastawrzeszcza,
emlastoolalatowano
uerawujcymlmouzle
lalataml,naltrycbwluol
mouzlluuzleuwuznacznle
slumlecbaj.Seltall
ouwoano.Zaraszam
raunegouoWarszawy.
Wlocubuzleorzuel.
Kobletybucbouzl
wburlacb.Mouzlluuzlenle
buslmla,tylloala.
wszystlobuzleouwoane.
Wszystlo.
NA SKRTY PLAYBACK
Ukazuje si od5 grudnia 1982 roku
REDAKTOR NACZELNY:
Tomasz Lis
ZASTPCA REDAKTORA NACZELNEGO:
Aleksandra Karasiska
WYDAWCA:
Tomasz Plata
SEKRETARZ REDAKCJI:
ukasz Ramlau
SEKRETARIAT NACZELNYCH: Magdalena Buczek, m.buczek@wprost.pl
ADRES REDAKCJI:
ul. Domaniewska 39a (budynek Horizon Plaza wejcie A, I pitro),
02-672 Warszawa,
tel.: (22) 529 11 00 (recepcja), faks: (22) 529 11 01,
www.wprost.pl, e-mail: redakcja@wprost.pl
POLITYKA; AKTUALNOCI:
Wojciech Ciela, Rafa Kalukin, Micha Krzymowski,
Aleksandra Pawlicka
SPOECZESTWO:
Renata Kim(kierownik), tel. (22) 529 11 71,
Aleksandra Krzyaniak-Gumowska,
Anna Szulc, Katarzyna wierczyska
BIZNES: Ryszard Holzer (kierownik), tel.: (22) 529 12 05,
Tomasz Molga, Rafa Pisera, Sebastian Stodolak
WIAT: tel.: (22) 529 11 78, Waldemar Kedaj
Piotr Milewski (Nowy Jork), Jakub Mielnik
KULTURA: tel.: (22) 529 11 38, Magorzata Sadowska
Marta Strzelecka, Dawid Karpiuk
STA LI FE LIE TO NI CI: Magda Gessler, Zbigniew Hodys,
Marcin Krl, Krzysztof Materna, Grzesiek Markowski,
Marcin Meller, Krzysz tof Ski ba, Magdalena roda, Jan Wrbel
REDAKTORZY: tel.: (22) 529 11 97,
Dorota Bardziska, Monika Maciejewska
DYREKTOR ARTYSTYCZNY: Kasper Skirgajo-Krajewski
STUDIO WPROST: Ka rol Ki nal, tel.: (22) 529 11 25,
Anna Abrataska, Agata Brzeziska, Da riusz Ka nak,
ukasz Sawicki, Tomasz Supski, Daniel Zuba
KOREKTA: Iwona Maciszewska, Hanna Jagodziska,
Weronika Korzeniowska-Hataa, Anna Witkiewicz
FOTOEDYCJA: An na a bc ka, Agnieszka Fok, Arkadiusz Markowicz,
Jakub Wiewiorowski, Joanna Beszczyska
ZARZD: Micha Lisiecki (prezes)
WYDAWCA: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Wprost sp. z o.o.,
tel.: (22) 529 11 00, faks: (22) 529 12 01
Wydawca tytuu, spka AWR Wprost, naley
do Grupy Kapitaowej Platforma Mediowa Point Group SA
GPW: POINTGROUP (PGM)
www.point-group.pl
BIURO REKLAMY: reklama@wprost.pl
Dzia sprzeday bezporedniej: Krzysztof Piekarski (dyrektor)
Marcin Chojnowski, Karol Karwowski, Tomasz Karwowski, Ewelina Wolszczak
Dzia ds. kluczowych klientw: Jarosaw Skorupa (dyrektor)
Dzia agencyjny: Marek Grudowski, Gabriela Kozicka, Jolanta Kurek,
Magorzata Nowakowska
Relacje z kluczowymi klientami: Agata Kordowicz, Marlena Olszewska,
Marzena Zieliska
Traffic Manager: Marta Pilczuk-Woodko
PUBLIC RELATIONS:
Anna Pawowska-Pojawa (PRmanager), pr@point-group.pl
RELACJE INWESTORSKIE:
Joanna Drod (specjalista ds. IR), ir@point-group.pl
DYSTRYBUCJA I PRODUKCJA: Pawe Gago (dyrektor), Krzysztof Bujanowski,
Urszula Radzikowska (prenumerata wydawnicza), tel.: (22) 529 12 10,
Monika Doro, Sylwia Janowska
Al. Jerozolimskie 146c (Jerozolimskie Business Park), 02-305 Warszawa,
tel.: (22) 348 28 00, faks: (22) 348 28 01
WPROST 24: Marcin Zduczyk (dyrektor), tel.: (22) 348 28 03,
Elbieta Majewska (Wprost Online), tel.: (22) 529 11 77
DRUK: RR DONNELLEY EUROPE
PRE NU ME RATA: Za m wie nia przyj mu j urz dy pocz to we, od dzia y Ru chu,
a na prenu me ra t za gra nicz n Ruch SA OKDP, ul. Ja na Ka zi mie rza 31/33,
Warszawa, tel.: (22) 532 87 31; infolinia: 0800120029; www.ruch.pol.pl
WYCZ NI DYS TRY BU TO RZY: w Ka na dzie VAR TEX DI STRI BU TING INC.
Mississauga, tel.: (905) 281 8929, faks: (905) 281 9654
Sprzeda egzemplarzy aktualnych i archiwalnych po cenie innej ni cena deta-
liczna ustalona przez wydawc jest zabroniona i grozi odpowiedzialnoci karn.
Redakcja nie odpowiada za tre ogoszeani nie zwraca materiawniezamwio-
nych.Zastrzegamysobieprawoskracaniai adiustacjitekstworazzmianyichtytuw.
ISSN 02091747
Na podstawie art. 25ust. 1 pkt 1bprawa autorskiego wydawca wyranie zastrze-
ga, i dalsze rozpowszechnianie materiaw opublikowanych w tygodniku
Wprost jest zabronione.
Jeli wtwoimkiosku zabrako egzemplarzy tygodnika Wprost, poinformuj nas.
Tel.: (22) 529 12 10, lub e-mail: kolportaz@wprost.pl
16
Z
D
J
C
I
A
:
J
A
N
B
I
E
L
E
C
K
I
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
J
E
R
Z
Y
K
L
E
S
Z
C
Z
/
N
E
W
S
P
I
X
.
P
L
jarosaw kaczyski i donald tusk
kowalczyk
jedzie dalej
tusk
wraca
stanowisko pis
w sprawie nart jest
jasne
Panie prezesie,
melduj wykonanie
zadania
Z
D
J
C
I
A
:
Nikopol
czfrrvonirrzro
stioeaczprrepwvkuwt
wriwnicvnowviircz
otemoclgnzasust.
ouobnowlmlzasau.
WOJCIECH CIELA
Mikoaj Przyby wkwietniu 2011 r. za-
bi Chrystusa. Razem zkolegami, naoczach
licznie zgromadzonych mieszkacw Po-
znania.
Chrystus by nieco zbyt pulchny jak
naChrystusa, ale pukownik Przyby wcie-
li si wrol odaka zduym wyczuciem:
nalmie, ktry wczasie Misterium Mki
Paskiej nakrcia poznaska gazeta, wida,
jak niewysoki, muskularny brodacz uwi-
ja si po scenie wrzymskiej zbroi. Rzuca
Chrystusa nakolana, zdziera tunik, okada
kijem, choszcze. Grony iwyrazisty. Ener-
giczny. Przybija oar dokrzya.
1.
Due wyczucie? Nie, nie mia serca dotej
roli krzywi si Robert Ostaski-Bodler,
znajomy pukownika, reyser spektaklu.
Wziem go dosiebie imwi: Mikoaj,
wiem, e ty jeste mundurowy sztywniak,
musisz to robi zprzekonaniem. Popatrz
natych facetw odMela Gibsona. Oto cho-
dzi. Nie wiem, moe ba si, e przeszaruje,
przez przypadek zrobi komu krzywd?
Mia bzika na punkcie bezpieczestwa.
Kiedy zrobiem koron cierniow zgazi
dzikiej ry, po cichu wdomu zrobi drug,
ktra te dobrze wygldaa, ale za to nie
kua.
Pukownik by dobrym aktorem?
Niekoniecznie. Nie lubi by napierw-
szym planie.
9 stycznia pukownik Przyby wybra jed-
nak pierwszy plan. Strzeli dosiebie wprze-
rwie konferencji prasowej, przy wczonych
kamerach. Wczeniej oskary dziennikarzy,
ktrzy onim pisali, e zostali zmanipulo-
wani. Wystpi wobronie prokuratur woj-
skowych ( jest plan, eby je ucywilni).
Stwierdzi, e zmiany wprokuraturze zde-
graduj ledczych, adziennikarze zostali
wczeni wkampani zmierzajc dojak
najszybszego zlikwidowania tej ostatniej
POLITYKA KIM JEST PROKURATOR PRZYBY?
18
42-letni Robert Ostaski-Bodler by, ale
ju nie jest wojskowym. Jeszcze dziesi lat
temu ocer Wydziau Prawnego Wojewdz-
kiego Sztabu Wojskowego, dzi prowadzi
kancelari prawn. Rzymianinem czu si
odzawsze, jego ojciec by Sycylijczykiem.
Stuprocentowym legionist postanowi
zosta pod koniec lat 90. wBiskupinie. Tam
najarmarku zobaczy staroytny rynsztu-
nek. S znawcy znaczkw, s wdkarze.
Amnie odzawsze krci Rzym mwi.
Zkolei Mikoaj zapragn by Rzymiani-
nem wwyniku perswazji. Jeszcze w2000 r.
pod wraeniem filmu zRussellem Crowe
zapory przed systemem zorganizowanej
przestpczoci pozwalajcej nacakowite
ibezkarne okradanie Wojska Polskiego.
wiadomie czy nie, pukownik Przyby
opowiedzia wiatu, jak zwalczaj si wPolsce
prokuratorzy cywilni iwojskowi. Jego tezy
popar szef Naczelnej Prokuratury Wojsko-
wej, azaprotestowa prokurator generalny.
2.
Trzydziestu poznaniakw od omiu lat
dziaa wgrupie rekonstrukcyjnej, wktrej
przeobraaj si wonierzy rzymskiego
X Legionu. Zaoyli stowarzyszenie Legion
X Gemina Equites Viri Clarissimi. Fascy-
nuj ich: staroytny rynsztunek, historia
cesarstwa rzymskiego, organizacja legionw,
dyscyplina.
WPolsce rzymscy legionici dziaaj jesz-
cze m.in. wLublinie iGdasku. Wsumie jest
ich ze120. Spotykaj si naimprezach, cza-
sem paraduj przed publicznoci. Hobby
sezonowe: wzimie legionista, zamiast para-
dowa, poleruje zbroj.
Moe to przypadek, ale natrzydziestu
poznaskich legionistw a dziewiciu ma
zwizki zwojskiem: pracuj wwojskowej
prokuraturze lub poznaskim garnizonie.
19
Z
D
J
C
I
A
:
M
A
R
E
K
Z
A
K
R
Z
E
W
S
K
I
/
P
A
P
,
K
A
N
A
L
6
.
P
L
20
wola by gladiatorem. Koledzy zLegionu
wytumaczyli mu, e odgladiatorw lepsi s
onierze. Bo powaniejsi igbsi. Pami-
tam, jak rozmawialimy otym nakorytarzu
wprokuraturze wspomina jeden znich.
Przyby da si przekona.
3.
Wjednorodzinnym domu naDbcu pu-
kownik Przyby mieszka razem z on
idwojgiem dzieci. Oni naparterze, dwa
pokoje zkuchni, rodzice nad nimi, napi-
trze. ona nie pracuje. Zpensji prokuratora
utrzymuje si caa czwrka. Ta sama pensja
idzie nakosztowne zbroje jeden hem
wykuty rcznie uspecjalisty zPutuska
to jakie 5 tys. z (poznaniacy gardz pod-
rbkami zIndii zrobionymi wfabryce, bo
te rozpadaj si wwalce). Dotego lorica
hamata (kolczuga), gladius (krtki miecz)
ipugio (sztylet). Tarcza. Wsumie grubo
ponad 15 tys. z.
Mikoaj nie mierdzia groszem. Wpiw-
nicy naDbcu zorganizowa warsztat. Kupo-
wa ksiki ieksperymentowa. Nie mia
sprztu kowalskiego, ale to, comg zrobi
sam, robi opowiada jeden zpoznaskich-
-rzymskich onierzy.
Znany dziennikarz: Konferencj, nakt-
rej si postrzeli, Przyby zrobi wpoyczo-
nym gabinecie. Jego wasny wyglda jak
Muzeum Wojska Rzymskiego: miecze, zbroje,
sztylety, dyplomy za strzelanie. Zza biurka
mia wietny widok nakolekcj.
Wpiwnicy iurzdzonym po rzymsku
salonie Przybyw spotykaj si legionici.
Odomu pukownika mwi senat. Unie-
go uzgadniaj detale wyjazdw, umawiaj
si nacoroczn parad doRzymu, naktr
cigaj hobbyci zEuropy. Kady przybie-
ra legionowe imi. Pukownik Przyby to
Nikopol.
Legionista Nikopol kupuje sobie biaego
konia.
Kiedy kupuje psa, uczy go miesznej
sztuczki: na haso ave pies unosi ap
wrzymskim pozdrowieniu.
Dopsa jeszcze wrcimy.
4.
Do Wojskowej Prokuratury Okrgowej
wPoznaniu traa w1999 r. zcywila. Koledzy
mwi onim: charakterny. Zaangaowany.
Ambitny. Troch taki, jakim widzia go cay
Pozna nascenie, gdy krzyowa Chrystusa
grony iwyrazisty. Energiczny.
Nastudiach trzyma si zMaksymilianem
Stanulewiczem (dzi wydzia prawa UAM),
jest koleg Zbigniewa Rzepy (dzi rzecznik
Naczelnej Prokuratury Wojskowej).
Ma wyniki. Kiedy za rzdw PiS szef MON
Aleksander Szczygo decyduje, e wproku-
raturach wojskowych powstan wydziay
dozwalczania przestpczoci zorganizowa-
nej (wskrcie PZ, czyli pezety), Przyby
jest naturalnym kandydatem.
Zwalcza to, naczym odlat opiera si funk-
cjonowanie armii wterenie: ustawione prze-
targi, apwki, wyudzenia.
Jego jednostka prowadzi najpowaniejsze
sprawy przekrtw w armii. Dzi odwoj-
skowych mona usysze, e Pozna urs
wsi za rzdw Szczygy. Dziennikarze zaj-
mujcy si wojskiem wyliczaj sukcesy ludzi
Przybya jednym tchem, zpamici: wyudze-
nia przy GPS (naprzetargu naGPS armia
stracia ok. 16 mln z), lewy sprzt doAfga-
nistanu (ustawione przetargi naremonty
pojazdw), afera eglarka (przekrty przy
modernizacji dwch okrtw).
Jeszcze kilka dni przed postrzaem Przy-
by (bronic si przed zarzutami oinwigilacj
dziennikarzy) rozele domediw PR-owski
komunikat: on ijego ludzie wcigu czterech
lat doprowadzili doskazania 98 oskaronych.
aden zoskaronych nie zosta uniewin-
niony.
5.
Armia to tradycja, ktrej nie skruszyy ani
koniec PRL, ani likwidacja WSI. Latami
grube sprawy zamiata si tu pod dywan. Bo
honor onierzy, bo wizerunek, bo tajemnica
wojskowa.
Zdarza si, e doprokuratorw wydzwa-
nia kto wysoki szar, zmitycznej Warsza-
wy, zsugesti: dajcie sobie spokj. Albo inie
wydzwania, tylko zaatwia gdzie naboku:
bya sprawa nie ma sprawy.
Mikoaj Przyby jest wtym wiecie jak
go zinnej planety. Wymyli, jak obej
wojskowe bagno spekuluje jeden zmoich
rozmwcw. Wkorupcyjnych sprawach
trzyma sztam zCBA. Razem prowadzili
ledztwa. Nikt warmii nie mg nic skrci
wtych postpowaniach, bo CBA jest impre-
gnowane nawojskowe ukadziki. Kto mg
Wkorupcyjnych sprawach trzyma sztam
zCBA. Razem prowadzili ledztwa. Nikt warmii
nie mg nic skrci wtych postpowaniach, bo
CBA jest impregnowane nawojskowe ukadziki
POLITYKA KIM JEST PROKURATOR PRZYBY?
MIKOAJ PRZYBY wczaslewolnymrzymsllleglonlsta
21
odnie wraenie, e Przyby wymkn si
spod kontroli.
Szef CBA Pawe Wojtunik: Nadziesi
ledztw prowadzonych przez CBA razem
zprokuratur wojskow przy omiu wsp-
pracujemy zPoznaniem. Mikoaj Przyby
wyrnia si dynamizmem. Szybko docho-
dzilimy doporozumienia wwikszoci usta-
le dotyczcych ledztw.
Nawasne cieki Przybya zymaj si
koledzy izwierzchnicy zprokuratury. Bo
Przyby opowiadaj dzi pomija czasem
swoich szefw zPoznania. Kontaktuje si
bezporednio zszefem wszystkich wojsko-
wych prokuratorw, generaem Krzyszto-
fem Parulskim (te poznaniakiem). To kuje
woczy. To si nie moe podoba.
Ale nikt nie moe si dobra doPrzybya.
Prokuratura jest szczelna. Ludzie oddani
sprawie iwojsku uwaa jeden zeznanych
dziennikarzy.
Wysoki rang ocer CBA zWarszawy:
Przyby jest przywizany domunduru. Kiedy
staje nabaczno, to strzela obcasami. Zaan-
gaowanie wida nawet wsposobie salutowa-
nia. Nie jest to typ prokuratora wojskowego,
ktry nosi mundur odczasu doczasu, bo
musi. On to uwielbia. Jednak to typ wielkiego
faceta, ktry chce by odbierany jako macho,
awrzeczywistoci jest kruchy.
6.
Przyby i jego ludzie rzadko s rdem
dziennikarskich newsw. Kiedy badaj
spraw Nangar Khel (wAfganistanie o-
nierze ostrzelali cywilw), niewiele wycieka
doopinii publicznej.
W2010 r. kto kradnie Przybyowi kopa-
ki zsamochodu. Irower. To otych zdarze-
niach zwierzchnik Przybya, szef Naczelnej
Prokuratury Wojskowej Krzysztof Parulski
powie: By wielokrotnie oar zamachw
namieszkanie isamochd, dlatego wostat-
nim okresie mia przy sobie bro paln
doochrony osobistej.
Magdalena Mazur-Prus, rzecznik Proku-
ratury Okrgowej wPoznaniu: Pan Przyby
zawiadamia nas dwa razy osamochodzie
iorowerze. Ale chodzio okradziee. Nie
byo sowa ozagroeniu ycia.
Obie sprawy zostaj umorzone.
W2009 r. wiadek wjednym zeledztw,
ktre prowadzi Przyby, pogra kilku wa-
nych wojskowych. Ten wiadek to Leszek
Serba. Serb odwiedza dawny znajomy, grozi,
e jeli nie wycofa zezna, to zostanie zabity,
ajego ona icrka tra doburdelu. OPrzy-
byle mwi, e jest zbyt ambitny, wic przy-
padkiem moe mie wypadek. Za milczenie
jest cena: milion zotych. Serba opowiada to
wszystko lokalnemu pismu.
Spraw tych grb prowadzi prokuratura
wZielonej Grze. Nie znajduje dowodw, e
kto chcia wykoczy wiadka iprokuratora.
Serba emigruje zrodzin doKanady.
7.
Mikoaj Przyby duo czasu spdza nasiow-
ni. Wieczorem zabiera naspacery swojego
wilczura, razem biegaj po Dbcu.
W2010 r. kto truje mu psa. Ale Przyby
nie informuje otym organw cigania.
Zawzity pogromca wojskowej mafii,
naktrego prawdopodobnie kto dybie, nie
ma problemu zpokazywaniem si publicznie.
Bierze udzia wMisterium Mki Paskiej.
Jeszcze wpadzierniku razem zLegionem
przechodzi gwn ulic Poznania wzbroi,
trzymajc za uzd wasnego konia. On, ktry
podobno nie lubi by napierwszym planie.
Ale kiedy wpadzierniku ma zosta wi-
tym odmawia.
Brzowa zbroja, ktr zrobi dla witego
Marcina, wyglda jak porzucona skorupa -
wia giganta. Robert Ostaski-Bodler patrzy
nani codziennie wswoim gabinecie wpod-
poznaskich Komornikach. Oniedoszej
witoci pukownika Przybya mwi tak:
Chcielimy upamitni witego Marcina,
patrona Poznania. Przej wmarszu ulicami
miasta. Jako zwierzchnik Legionu kazaem
Mikoajowi zosta Marcinem. Wkocu ma
tego biaego konia, to byfajnie wygldao. Pro
publico bono. Najpierw si zgodzi, zrobi fan-
tastyczn zbroj dla siebie, potem si wycofa.
Zastpiem go. Dla mnie te zrobi zbroj.
Jeden zlegionistw: NaMisterium mo-
na byo co poczu. wiata, muzyka, czo-
wiekowi zaczyna si co wydawa. Apotem
cigamy zbroje ijestemy zwykymi, no,
Kowalskimi.
8.
Wlistopadzie 2011 r. wycie Mikoaja Przy-
bya wkraczaj media. Jego prokuratura
wyjania, doktrych dziennikarzy prze-
cieka prokurator Marek Pasionek, jeden
zbadajcych spraw katastrofy smoleskiej.
Kiedy wychodzi najaw, e ludzie Przybya
dali bez zgody sdu treci SMS-w, jakie
mieli dosiebie wysya prokurator Pasionek
idziennikarze, zaczyna si pieko.
Dziennikarze twierdz, e Przyby zama
prawo. e chcia inwigilowa reporterw.
Ten zaprzecza. Staje si negatywnym boha-
terem kilku publikacji. Dotego dochodzi
spr olikwidacj wojskowych prokuratur.
9 stycznia, wponiedziaek rano, Przyby
mwi otym wszystkim nakonferencji pra-
sowej. Kilka razy podkrela, e broni zasad.
Broni honoru onierza. Potem wyprasza
dziennikarzy istrzela sobie wpoliczek.
Kilka dni po samobjczej prbie pukow-
nika jego przyjaciele mwi oniej zdystan-
sem: incydent. Kiedy wydarzy si incydent.
Po incydencie.
Jeden zlegionistw tumaczy: Bstwa
Rzymian czsto przedstawiay cnoty
onierskie: Honos, czyli honor, Virtus, czyli
odwaga, Disciplina, czyli porzdek. Mikoaj
nosi wsobie wszystkie te przymioty.
Strzeli dosiebie jako prokurator czy
rzymski onierz?
Niech pan si nie doszukuje podtekstw.
e jaki rzymski kodeks honorowy zainspiro-
wa Mikoaja dotego, cosi stao. Nie wiem,
dlaczego strzeli.
9.
Dzie po prbie samobjstwa nainterneto-
wej stronie Legionu X legionista Nikopol ma
rozmazan twarz. Rozmazani s te Lukian,
wypikselowani Vorenus, Winicjusz, Agryppa,
Geta iDomicjan.
To koledzy Nikopola zarmii iwojskowej
prokuratury.
Wrd kolegw konsternacja. U nie-
ktrych delikatny podziw. Cosdzi otym
strzale? Comona powiedzie, kiedy kolega
prbuje (albo udaje, e prbuje) si zabi?
Przecie to uniego odbyway si rozmowy
owykuwaniu sprztu. To on ukada im pro-
gram treningowy nasiowni, eby wygldali
jak muskularni Rzymianie, anie jak ofermy.
OPrzybyle mwi dzielny. Ie oddziela
sprawy zawodowe odhobby.
Piotr Pilot Czaja wlatach 90. by jed-
nym znajciekawszych poznaskich freakw,
rycza nascenie wzespole Bundeswehra.
Dzi dziaa wshow-biznesie ijest legioni-
st. Osamobjstwie Przybya nie chce si
wypowiada: Powiem krtko: Mikoaj jest
uczciwy. Ityle.
Robert Ostaski-Bodler: Wczwartek,
przed incydentem, byem uniego wpiwni-
cy. Planowalimy wyjazd doRzymu. Ogl-
dalimy nowy miecz, ktry robi. Telefon
dzwoni bez przerwy: ato dziennikarze, ato
jaki genera zWarszawy. Mikoaj odkada
narzdzia, wyprostowany udziela odpowie-
dzi, odkada suchawk irozmawialimy
dalej jak gdyby nigdy nic.
10.
Po coMikoaj Przyby strzeli sobie wpo-
liczek?
Nie wiadomo. Tak jak nie wiadomo, wjaki
dokadnie sposb si zrani. Oraz dlaczego
dzie po prbie samobjstwa zacz udziela
licznych wywiadw.
Wiadomo, e dzie po postrzale, jeszcze
zpoznaskiego szpitala, Mikoaj Przyby
zadzwoni dokolegi zLegionu. Poprosi go
ogrube ksiki: Wojn ydowsk Jze-
fa Flawiusza, Poczet cesarzy rzymskich
Aleksandra Krawczuka imoe jeszcze co
zTacyta.
Wsppraca Grzegorz akomski
Z
D
J
C
I
A
:
22
PIOTR NAJSZTUB: Wzwizku zzama-
chem samobjczym poznaskiego
prokuratora samobjstwo stao si
tematem codziennych rozmw. Czy
dlapsychologw samobjca to ten, kt-
ry skutecznie popeni samobjstwo, czy
te ten, ktry robi to nieskutecznie?
WOJCIECH EICHELBERGER: Jak kto sku-
tecznie popeni samobjstwo, to psycholog
nie ma si ju zabardzo czym zajmowa.
Inapewno jest samobjc. Aco ztym,
ktry zrobi to nieskutecznie?
To jest kto, kto popenia zamach samobj-
czy, naszczcie nieskuteczny.
Usiowanie zamachu samobjczego to
choroba?
Waciwie tak. Dlatego kady, kto popenia
zamach samobjczy, oczywicie nieudany,
musi przej konsultacj psychiatryczn,
co sugeruje, eto zachowanie jest kwalifi-
kowane jako przejaw choroby. Oczywicie,
diagnoza po takiej konsultacji moe by
rna, bo nie wszystkie zamachy samo-
bjcze maj to psychiatryczne. Na przy-
NAJSZTUB PYTA
WOJCIECHA EICHELBERGERA
Samobjst
ico
dalej
kiiarsfstioeactikirovcncrsijzteictkirovrrzrzvc
tumaczysycbologlteraeutaWojclecbLlcbelberger
23
kad mona prbowa si zabi zpowodw
altruistycznych, patriotycznych...
Honorowych. Iwtedy to nie jest cho-
roba?
Wtedy nie, cho jeli kto podejmuje
zamach samobjczy z powodw hono-
rowych np. raz namiesic, to raczej by
si to kwalifikowao jako choroba. Lecz
to mao prawdopodobne, bo honorowe
zamachy samobjcze s najczciej sku-
teczne.
Bo tak wielka jest presja spoeczna?
Przykady historyczne nato wskazuj. Bo to
nie s zamachy majce nacelu jaki rodzaj
manipulacji. Ten kto wie, co ma zrobi,
irobi to.
Te nie s prb manipulacji. Aoco cho-
dzi wtych, ktre s?
Zamachy samobjcze maj trudno policzal-
n liczb powodw, bardzo rne motywy
pchaj ludzi dotego, eby pozbawia si
ycia albo prbowa pozbawi si ycia.
Najczciej to ch zwrcenia uwagi
nasiebie lub zwizany zsob problem?
two
Z
D
J
C
I
A
:
P
I
O
T
R
J
A
N
O
W
S
K
I
/
A
G
E
N
C
J
A
G
A
Z
E
T
A
,
M
A
R
C
I
N
K
A
L
I
S
K
I
24
To jest czsta przyczyna zamachw nieuda-
nych, ktre peni funkcj krzyku opomoc,
zwracania uwagi najaki problem czy swoj
osobist sytuacj, ktra wydaje si bez wyj-
cia. Takich zamachw jest duo ito one
s czsto uznawane zaniewiadom lub
wiadom manipulacj.
Ikiedy taki zamach jest nieudany, to ci
niedoszli samobjcy si ztego ciesz,
manifestujc t rado?
Raczej nie manifestuj, bo gdyby to robili...
Wszystko by si wydao.
No wanie, ale wewntrznie si ciesz.
Szczeglnie jeli zamach przynis ocze-
kiwany skutek, czyli np. otoczenie zwrci-
o nanich uwag czy zmieni si stosunek
rodzicw, szefa albo innych wanych osb
donich. Wtedy ten kto cieszy si, eyje,
emoe dowiadcza pozytywnych skutkw
swojego samobjczego przedsiwzicia.
Adopuszcza pan tak moliwo,
eistnieje rodzaj samobjstwa suszne-
go? Pomijam tu eutanazj wwypadku
cikiej choroby, ale mwi osytuacji,
wktrej czowiek uznaje, eto go ju
waciwie przestaje interesowa. Nic
nie chce zamanifestowa, tylko posta-
nawia zakoczy swoje ycie.
Trzeba by kady przypadek bada osobno.
Ale nie syszaem otakich przypadkach,
bo samobjstwa s zreguy popeniane
wsytuacjach dramatycznych, chwilowego
lub trwaego zaburzenia psychicznego,
anie spokojnie, nazimno, zwyrachowa-
niem.
Azrozumu nie?
Zpunktu widzenia rozumu pozbawienie
si ycia jest czynem absurdalnym ipodej-
rzanym. Bo tak naprawd nie wiemy, co
robimy, co wtakiej sytuacji si dzieje kto
kogo pozbawia ycia? Poza tym dlaczego
ciao, ktre jak si wydaje tylko zamiesz-
kujemy czy dzierawimy, ma mie skrcone
ycie tylko dlatego, ekto, kto je zamiesz-
kuje, przeywa akurat jakie problemy?
On nie przeywa problemw, on uzna-
je, eto, co mia przey, to przey,
ichce to zakoczy.
Samobjstwo jest prawie zawsze ucieczk.
Nie rozwizaniem?
Nie. Jest ucieczk, choby przed pokor
wobec tego, czego nie jestemy wstanie
kontrolowa, czyli przed nieuchronnoci
mierci. Dlatego czasami nam si wydaje,
eatwiej, godniej iestetyczniej jest zada
j sobie samemu wokrelonym momen-
cie, w zaplanowanych okolicznociach
iwodpowiednich dekoracjach. Ale wtedy
nasze odejcie jest wistocie egotycznym
iaroganckim spektaklem samouwielbienia.
Niedoszli samobjcy traaj naoddzia-
y psychiatryczne. Co tam si znimi
robi, co si sprawdza?
Okrela si ich intencje, stan psychicz-
ny, wjakim byli, ipowody tego stanu. Na
tej podstawie mona orzec, czy zamach
samobjczy kwalikuje si jako wzgldnie
uzasadniony, awic niebdcy wynikiem
chorobliwej interpretacji rzeczywistoci,
czy te jest wynikiem trwale zaburzone-
go odbioru rzeczywistoci, czyli choroby
psychicznej. Jeli potwierdzi si tadruga
hipoteza, to taka osoba musi by poddana
leczeniu, by zapobiec podobnym prbom
wprzyszoci.
Ajeli okae si wtym sensie zdrowy, to
co si znim robi?
Zaleca si psychoterapi, ewentualnie leki
przeciwdepresyjne izwalnia si delikwenta
dodomu.
Tak lekk rczk, czowieka, ktry mo-
e...
Mwi mu si te: Poniewa jest pan zdro-
wy, to sam pan odpowiada zaswoje ycie.
Oczywicie, dotakiej konkluzji mona doj
po kilku dugich rozmowach.
Ale taszpitalna obserwacja trwa kilka
dni. Czy to jest wystarczajcy czas, eby
sprawdzi jego intencje?
Na og tak.
Kto, kto popenia samobjstwo, bo
chce co krzykn albo manipulowa
otoczeniem, dopuszcza dosiebie myl,
etaprba moe by udana, czy raczej
dokonuje wyrachowanej realizacji nie-
udanej prby samobjczej?
Czsto jest to niewiadome wyrachowa-
nie. Taki kto jest przekonany, epopenia
samobjstwo, ale popenia je wtaki sposb,
wtakich okolicznociach, ema co najmniej
90 proc. szans nato, eby kto to zauway,
wykry iwpor zareagowa.
Ale on ma wraenie, eto si dzieje
naprawd.
Tak.
Ico przeywa, kiedy okazuje si, ejed-
nak si nie udao? Spotka si pan ztak
rozpacz po nieudanej prbie?
Tylko wtedy, gdy byli to ludzie cierpicy
nacik depresj lub zjakich innych powo-
dw tak bardzo, eju chcieli zakoczy to
cierpienie. Jeli wic im si to nie uda, to
oczywicie auj. Mao tego, maj dosiebie
dodatkowe pretensje ial zanieudacznictwo
czy tchrzostwo czyli kolejne powody, by
nie szanowa siebie iswojego ycia.
Zamach samobjczy to jest co szczegl-
nego, przypisanego tylko czowiekowi?
Wydaje si, etak. Cho wwiecie zwierzt
zdarzaj si zbiorowe samobjstwa. Wte-
dy, kiedy ycie gatunku czy spoecznoci
zwierzcej jest zagroone, bo nie wystarcza
zasobw, by podtrzyma egzystencj gatun-
ku czy okrelonej populacji. To przypadek,
niewiadomego zapewne, samobjstwa
altruistycznego.
Honorowego.
Wpewnym sensie take honorowego, bo
cz spoecznoci powica swoje ycie,
aby pozostali mieli szans przey. Trudno
jednak posdzi indywidualne zwierzta
oracjonaln, moraln refleksj iintencj
wtej sprawie. Pewnie wic ani altruizm,
ani honor, lecz jaki tajemniczy gatunkowy
imperatyw powoduje takie zachowanie.
Dla czowieka samobjstwo to czsto
wyraz osobistej wolnoci.
Czasami tak bywa. S znane iopisane altru-
istyczne, szlachetne, naswj sposb pikne
samobjstwa. Nie wiem, czy ten obyczaj
Kiedy usyszaem
oprbie samobjczej
prokuratora,
pomylaem,
eto miao mie
symboliczny
ihonorowy
charakter. Sdzc
po okolicznociach,
pukownikowi
zapewne zaleao
nawstrzniciu
opini publiczn
nadal tam panuje, ale doniedawna wjakim
grskim, odosobnionym rejonie Japonii ist-
nia taki zwyczaj, eludzie starzy...
Udawali si nagr.
Wanie. Dobrowolnie iodpowiedzialnie,
owasnych siach udawali si naspecjaln
wysok gr, wmomencie gdy czuli, eju
koczy si ich czas i
es tylko ciarem, anie wspomagaj...
To podobne postpowanie jak wspomnia-
nych zwierzt, ztym ecakowicie wiadome
izindywidualizowane. Przyznam, ewzbudza
to mj wielki szacunek. Bdc wiadomym
nieodwoalnoci tej sytuacji, poegna si ze
swoimi najbliszymi ikochanymi, po czym
przekroczy owasnych siach jaki umowny
Styks isamotnie, zotwartymi oczyma, nie
ogldajc si zasiebie, zmierza naspotkanie
mierci to znamionuje wielkiego ducha
icakowit wolno. Jeli to prawda, to ani
psychiatra, ani psychoterapeuta nie mieliby
tam nic doroboty.
Jednak naco dzie raczej syszymy osa-
mobjstwach ztych dwch powodw:
honorowych imanipulacyjnych.
Czsto te syszymy odepresyjnych ipsy-
chotycznych samobjstwach. Wtedy kto
tak dalece nienawidzi samego siebie albo
swojego ciaa lub tak bardzo cierpi wwir-
tualnym wiecie generowanym przez jego
chory umys, ejedynym, obsesyjnym jego
pragnieniem jest raz nazawsze zgasi wia-
to. Nazywane jest to mani samobjcz.
Zreguy, prdzej czy pnej, koczy si
to samobjstwem. Nawet jeli takie oso-
by usiuje si leczy narne sposoby. Ich
determinacja przypomina swoj skal deter-
minacj winiw latami kopicych tunel
podmurami wizienia, eby wydosta si
nawolno. Arodzina, lekarze iterapeu-
ci postrzegani s jak stranicy wizienni.
Zapewne samobjstwo wwiecie tych ludzi
jest aktem godnoci iwolnoci.
Spotka pan kogo takiego?
Tak.
Inaprawd nie mg pan pomc?
Wtakich przypadkach psychoterapeuta
bywa bezsilny. Tu trzeba oddziaywa far-
makologicznie. Ale farmakologia te czsto
nie pomaga, choby dlatego, enie sposb
dokoca skontrolowa, czy chora osoba
przyjmuje leki, szczeglnie gdy jest poza
szpitalem.
Czy ludziom, ktrzy dokonali nieudane-
go zamachu samobjczego, czsto po-
tem udaje si rozwiza problem, nakt-
rego tle targnli si naswoje ycie?
Czasami tak, szczeglnie w sytuacjach
rodzinnych, kiedy samobjstwo peni funkcj
krzyku rozpaczy czy woania opomoc. To
moe oderwa czonkw rodziny odtelewi-
zorw, komputerw, bieganiny iskierowa
uwag natego kogo. To bywa skuteczn,
cho bardzo niebezpieczn metod. Ale nie
powinien pan otym pisa.
To jest chyba wiedza potoczna. Aco by
pan pomyla oniedoszym samobjcy,
ktry dzie po zamachu udziela dziar-
skich wywiadw, nie wyraa alu, enie
zgin, iopowiada, jak to prbowa si
zabi, ale kto wchodzi iomskna mu
si lufa napoliczek?
Powstrzymuj si odwyraania pochop-
nych sdw natemat tego typu wydarze,
dopki ich nie obejrz zbliska idowiem si
wicej natemat wszystkich okolicznoci,
ktre mogy takie wydarzenie spowodowa.
Askierowanie lufy winn stron mogo by
przejawem niekontrolowanego dziaania
instynktu samozachowawczego. Nie mona
wykluczy, eznieznanych nam powodw
ten czowiek by podjak ogromn presj,
aby moe jaka suma zdarze wykracza-
jca poza dziaalno zawodow skonia go
dozamachu nawasne ycie. To, enie wyra-
a alu, enie umar, wiadczy tylko otym,
enie byo to samobjstwo depresyjne lub
psychotyczne. Ale wtakich sytuacjach warto
zwalczy pokus formuowania pochopnych,
stereotypowych opinii.
Waciwie pytaem oto, czy zpaskiego
dowiadczenia wynika, ekto, kto doko-
na nieudanego zamachu naswoje ycie,
Venta-Airwasher
Nawilacz i oczyszczacz
Dla zdrowia w domu i w pracy: Nr 1 w Europie Made In Germany
NawiIanie bez wymiany Itrw
NawiIanie poprzez mycie powietrza"
IdeaIny w waIce z:
> Przezibieniami i dranicym kaszlem powstalym
na skutek przesuszonych luzwek
> Efektem podranionego gardla, zapchanego nosa, suchej skry
i spierzchnitych ust
> Zimnym" dymem papierosowym i innymi nieprzyjemnymi zapachami
> Rozsychaniem si drewnianych mebli, parkietw i instrumentw muzycznych
> Kurzem, sierci zwierzc i pylkami
Powietrze w ogrzewanym pomieszczeniu zwiksza ryzyko przezibienia
NawiIanie jest niezbdne w przesuszonym, ogrzewanym pomieszczeniu
ZaIecana przez Iekarza wiIgotnoc powietrza to 45-55%
BIisze informacje:
Venta-Polen
Tel. 42 681 75 54, 42 682 95 67; Faks 42 681 00 67
e-mail: venta@venta-airwasher.pl
www.venta-airwasher.pl
Da s Or i g i n a l
Bestseller
od 30 lat.
Niezrwnana
jakoc gwarantowana
przez twrc urzdze
Venta-Airwasher
Dostpne w skIepach: Media Markt, Saturn PIanet, EIectro WorId, RTV Mix AGD, Art.-Dom
NAJSZTUB PYTA WOJCIECHA EICHELBERGERA
26
moe obudzi si wszpitalu znow
jasnoci widzenia?
Spotykaem ludzi, ktrych nieudana pr-
ba samobjcza zresetowaa. Nierzadko
dowiadczaj wtedy euforii skdind
uzasadnionego zachwytu nad uratowanym
yciem. To dobre dowiadczenie, ktre moe
wyleczy zdenia dokolejnych tego typu
prb.
Zdarzaj si naogowi samobjcy, ktrzy
robi ztego swj sposb naycie?
Tak, to samobjcy szantayci, ktrzy nigdy
nie podejmuj prby napowanie. Prawie
zawsze przebiega to wbardzo spektakularny
sposb, przy wiadkach, czyli wobecnoci
tych ludzi, ktrymi chc jako wstrzsn
izaszantaowa ich emocjonalnie. S oczy-
wicie powstrzymywani albo natychmiast
ratowani, ale wodbiorze otoczenia pokazuj
swoj samobjcz determinacj. Prawdzi-
wie zabjcza dlasamobjcy szantaysty jest
sytuacja, gdy szantaowana osoba owiadczy
wkrytycznym momencie: No to si zabij!.
Wtedy okazuje si, eniedoszemu samobj-
cy ycie jest bardzo drogie.
Azamach samobjczy jako odmiana gry
zlosem, prba przekroczenia kolejnych
granic?
Tego typu gra zlosem naog nie jest de-
niem dosamobjstwa. Mwimy oludziach,
ktrzy jed coraz szybciej namotocyklach
albo wspinaj si nacoraz wysze gry, albo
podejmuj inne bardzo ryzykowne prby.
Tak naprawd oni chc dowiadczy osta-
tecznoci, skrajnego zagroenia, ale nie po
to, by zgin, lecz po to, aby wpeni odczu
ycie. Wszyscy wiemy, epene odczucie ycia
pojawia si czsto wtedy, gdy jestemy okrok
odmierci. Cz ludzi obsesyjnie poszukuje
takich sytuacji. Ale jest inny, lepszy sposb
naodczuwanie peni ycia, nie tak niebezpiecz-
ny dlaciaa. Nazywa si kontemplacja albo
medytacja czyli odkrywanie tego, co nie-
zwyke wzwykym, zamienianie wody wwino.
Moe mechanizm samobjstwa jest wpi-
sany wnasze ycie spoeczne, takie mi-
krosamobjstwa popeniamy po prostu,
yjc. Ito ju jest wszechobecny wymiar
naszego ycia spoecznego.
Niewiadome lub wiadome samobj-
stwo naraty jest wszechobecne. Zabijamy
si jedzeniem, paleniem, piciem, seksem,
wszystkim, czego naduywamy, naduywa-
jc jednoczenie adaptacyjnych moliwoci
naszego organizmu.
Mikrosamobjstwo to fundament nasze-
go wspczesnego ycia?
Nie zaryzykowabym takiego stwierdzenia...
Nieuwiadomiony moe, ale...
Jakby spojrze na to, co si teraz dzieje
nawiecie, to wida, enasza cywilizacja
wsposb pwiadomy popenia stopniowe
samobjstwo.
Bankierzy trzymaj rk napistolecie
inie pozwalaj strzeli. Ile trwa taka te-
rapia niedoszego samobjcy?
Moe trwa par tygodni, amoe trwa par
lat.
Zpaskiego dowiadczenia wynika,
eprba samobjcza tych ludzi trwale
zmienia?
Moe tak by, ale to napewno nie dotyczy
wszystkich.
Ajeeli ju, to jakie to s zmiany?
S tacy, ktrych to wcale nie zmienia, anie-
udana prba nasila tylko potrzeb dokonania
nastpnej, ju bardziej skutecznej. S ci, kt-
rzy stosuj to jako metod naycie ibudowa-
nie relacji zludmi: Jeli mnie opucisz, to
si zabij. Ale s te tacy, cho to si rzadko
zdarza, ktrym prba samobjcza otwiera
oczy nato, jak ogromn wartoci jest ycie.
Czyli waciwie ztakich powinni si re-
krutowa politycy!
O, to by byo bardzo dobre.
Jaki prosty sposb ich wynajdywania!
Bo wybory powszechne duo kosztuj
iprzynosz marne wyniki.
Niestety, nie sposb przewidzie wczeniej,
kto wjaki sposb zasymiluje takie dowiad-
czenie.
Kady znas moe by samobjc czy
niektrzy s odtego wolni?
Zgodnie zkanonem gbokiej psychologii
kady nosi wsobie pierwiastek autodestruk-
cji, ale myl, es ludzie cakowicie odniego
wolni.
Co ich impregnuje?
Osigaj wewntrzn harmoni, przekra-
czaj swj egocentryzm albo yj wpoczu-
ciu misji. To sprawia, esamobjstwo nie
wchodzi wgr. Oczywicie wan metod
pozbywania si wszelkich intencji samobj-
czych jest religijne zaangaowanie. Wszyst-
kie religie zgodnie potpiaj samobjstwo,
take islam wbrew pozorom.
Akto jest bardziej podatny namyli sa-
mobjcze, jakie musi mie cechy?
Nie ma krtkiej ijasnej odpowiedzi nato
pytanie nie wiadomo. Przypadek, ktry
ostatnio opisyway media, te to potwierdza.
Cae otoczenie tego czowieka zwielkim
zdziwieniem przyjo to, co si wydarzyo.
Zapewne sam siebie te zaskoczy.
ledzi pan to, co si pisao osamobj-
stwie Andrzeja Leppera?
Troch tak.
Zdziwio pana?
Nie, zjakich powodw si nie zdziwiem.
Pewnie dlatego, ewidziaem, jak bardzo
oderwa si odswoich korzeni, jak bardzo
musia czu si samotny ipogubiony wtym
wszystkim, co mu si przydarzyo.
Akiedy pan usysza oprbie samobj-
czej prokuratora, prawie wtrakcie kon-
ferencji prasowej, to jaka bya paska
myl?
Pomylaem, eto miao mie symboliczny
iraczej honorowy charakter. Ale napew-
no dugo si bdzie to wyjania. Sdzc po
okolicznociach, pukownikowi zapewne
zaleao namocnym wstrzniciu opini
publiczn.
Co si udao. Czy powinno si szuka
winnych wprzypadku samobjstwa
skutecznego inieskutecznego?
Nawet nie trzeba ich szuka, naog otocze-
nie czuje si winne, enie zauwayo, enie
zareagowao, ezaniedbao. Jeli chodzi
osamobjstwa niepolityczne, to winni si
sami znajd.
Powinnimy ich pitnowa spoecznie?
Nie mamy prawa tego robi. Nigdy nie pozna-
my wszystkich okolicznoci. Kady wewa-
snym sumieniu musi rozstrzyga ostopniu
swojej winy. Czsto z tym przesadzamy
iwtedy trzeba pomaga ludziom, ktrych
bliscy popenili samobjstwo, iuwalnia ich
odnadmiaru poczucia winy.
Czy terapeuci specjalizuj si naprzy-
kad wten sposb, e...
Specjalista odsamobjstw? Nie, to byoby
nie dozniesienia.
S pediatrzy, ginekolodzy, patomorfolo-
dzy...
Terapeuci nie id wstron specjalizacji.
Traktuj czowieka i jego losy jako ca-
o.
Prokurator, niedoszy samobjca, tra
teraz naobserwacj psychiatryczn.
Czy psychiatra ma takie narzdzia itak
wiedz, ktra pozwoli mu oceni, czy on
rzeczywicie chcia si zabi, czy tylko
nagoni problemy, oktrych mwi
nakonferencji?
Dowiadczeni psychiatrzy maj narz-
dzia, ktrymi mog naprawd rozstrzyga
wtakich sprawach. Poczekajmy wic naich
werdykt.
NAJSZTUB PYTA WOJCIECHA EICHELBERGERA
Samobjstwo naraty
jest wszechobecne.
Zabijamy si
jedzeniem, paleniem,
piciem, seksem,
wszystkim, czego
naduywamy
28
POLITYKA TUSK ROBI PORZDKI
Miota
covevnirfozrrrriirrriwcipzarsf
oonttofuskiozntevroivstrczrwveorv
wvcrtkfosinnvWywytraclluerzy
artyjnycbfralcjllloallcjancl.Oucbouz
rezeslastwowycbsellagencjl.Lec
wlcemlnlstrowleorazszefowlenajwanlejszycb
lnstytucjl.1rwawlelllesrztanle.
Z
araz po zaprzysieniu rzdu Donald

Tusk odby rund spotka znowymi mini-
strami. Kadego wzywa zosobna.
Stoj przed panem dwa zadania zacz
jedn ztakich rozmw. Naprzeciwko niego
siedzia szczupy, czterdziestoletni okularnik,
zwyksztacenia doktor historii specjalizu-
jcy si warcheologii rdziemnomorskiej.
To Mikoaj Budzanowski, wieo upieczony
minister skarbu. Pierwsze to jak najszybciej
rozpocz wydobycie gazu upkowego. Adru-
gie to odpolityczni spki skarbu pastwa.
Ale, panie premierze, jak to odpoli-
tyczni? Przecie to my rzdzilimy przez
ostatnie cztery lata wtrci niemiao
Budzanowski.
Po prostu odpolityczni. Pozby si
partyjnych funkcjonariuszy. Aha, wspra-
wach technicznych prosz si ju kontak-
towa zministrem Arabskim.
To biznes pastwowy, tu si miauczy
Dziewity grudnia, trzy tygodnie pniej.
Polska Grupa Energetyczna wanie ogo-
MICHA KRZYMOWSKI
29
sia rezygnacj zudziau wbudowie elek-
trowni jdrowej wlitewskiej Ignalinie. Cay
rzd wszoku. Waldemar Pawlak odecyzji
spki dowiedzia si zradia, aBudzanowski
przez telefon odPawlaka. Cztery dni p-
niej sprawa Ignaliny stana naposiedzeniu
rzdu okazao si, eorezygnacji zinwe-
stycji nie wiedzia te Radosaw Sikorski,
ktry musia zaPGE wieci oczami przed
zdezorientowanymi dyplomatami zLitwy.
Po posiedzeniu Budzanowski zosta
zaproszony narozmow doTomasza Arab-
skiego, ktry sprawy techniczne przedsta-
wi mu wzowato: Tomasz Zadroga, szef
PGE, musi odej. Minister jeszcze tego
samego wieczora wezwa prezesa. Albo
zrezygnujesz sam, albo zostaniesz odwoany
zakomunikowa mu. Budzanowski iZadro-
ga dotej rozmowy byli kolegami: znali si
prywatnie, bywali utych samych znajomych.
Dymisja zostaa zoona nastpnego dnia.
Sprawa Ignaliny bya jednak pretekstem,
ktry tylko przyspieszy egzekucj Zadrogi,
pierwotnie przewidzian namaj 2012 r.
ADAM RAPACKI jestlojarzonyzbyymwlceremleremCrzegorzemScbetyn.
JeunaljegoouejclezMSWnlebyorzejawemuescbetynlzacjl
Z
D
J
C
I
A
:
M
A
R
C
I
N
K
A
L
I
S
K
I
/
N
E
W
S
P
I
X
.
P
L
,
R
A
D
E
K
P
A
S
T
E
R
S
K
I
/
F
O
T
O
R
Z
E
P
A
30
Mia odej wramach odpolityczniania
spek. Jego znajomy: Tomek nie przy-
szed do PGE dla pienidzy. Zanim tam
trafi, by ju milionerem (wczeniej by
dyrektorem zarzdzajcym wAdidasie,
zasiada te wzarzdzie rmy Inter Cars).
Pikny dom, jaguar, wakacje naRiwierze
Francuskiej ikilkadziesit tysicy zotych
rat kredytw miesicznie. Do PGE trafi
dziki Grzegorzowi Schetynie, ktrego
zna zczasw lska Wrocaw, ale to nie
by polityczny onierz. Sam syszaem, jak
Grzesiek si denerwowa, eZadroga chodzi
samopas isi nie sucha.
Polityk PO: Zadroga rzeczywicie przy-
szed zrynku, ale, jak to wpastwowym
biznesie, musia si ukada. Gdy Schetyna
zacz ton, musia miaucze doinnych.
Gwnie doOlka Grada.
Znajomo zbyym ministrem skarbu
musiaa by intensywna, bo zostawia mn-
stwo ladw wdziale kadr PGE, doktrego
jak po sznurku trafiali kolejni dziaacze
Platformy. Jak donosi Puls Biznesu, naj-
wikszy zacig pochodzi zniewielkiego
koa PO wTomaszowie Lubelskim kiero-
wanego przez Mariusza Grada, posa, pry-
watnie bratanka ministra.
Od odejcia Zadrogi mino kilka dni
istanowisko straci kolejny prezes: Micha
Szubski zPGNiG. Podobnie jak Zadroga
zosta zaproszony nawieczorne spotkanie
wministerstwie, gdzie usysza, ema zo-
y rezygnacj.
Powody jego odejcia byy dwa. Po
pierwsze, Szubski nigdy nie by wielkim
entuzjast gazu upkowego. Po drugie, pod-
pad Tuskowi podczas negocjacji kontraktu
gazowego zGazpromem. Iwreszcie po trze-
cie, cho by czowiekiem zbrany energe-
tycznej odwielu lat zwizanym zPGNiG,
to po objciu stanowiska niebezpiecznie
zbliy si dowicepremiera Pawlaka. Aoile
wpoprzedniej kadencji wkoalicji panowaa
sielanka, otyle dzi midzy liderami PO
iPSL zostaa ju tylko szorstka przyja.
Prezes powinien by ekumeniczny
Nastpny dogolenia mia i ceniony przez
rynki prezes KGHM Herbert Wirth, ktry
wrd politykw PO uchodzi zaczowie-
ka Schetyny. Schemat by identyczny jak
w przypadku Zadrogi i Szubskiego: we-
zwanie doresortu, spotkanie zministrem
idanie dymisji. Ale tym razem Budza-
nowski musia by zaskoczony. Usysza
odWirtha: Nie, panie ministrze. Jeli
chce pan, ebym odszed, prosz zwoa
walne imnie odwoa. Chtnie zapoznam
si zpowodami tej decyzji.
Przebieg tej rozmowy Wirth kilka
dni pniej zrelacjonowa Bronisawowi
Komorowskiemu podczas wsplnej wizyty
wChinach. Wybieg okaza si skuteczny,
Wirth wci jest prezesem. Osoby zblione
doMinisterstwa Skarbu twierdz jednak,
ewyrok nie zosta cofnity. To tylko egze-
kucja si opnia.
Pozbycie si Szubskiego i Zadrogi to
pocztek zmian. Jak przyznaj nasi roz-
mwcy zotoczenia Budzanowskiego, resort
zgodnie zsugesti Tuska ma sukcesyw-
nie pozbywa si zpastwowych spek
kolejnych osb kojarzonych ze Schetyn,
zGradem iCezarym Grabarczykiem.
Najwikszy znak zapytania stoi jed-
nak przy nazwisku Jacka Krawca, prezesa
PKN Orlen. Krawiec to nie tylko cenio-
ny fachowiec (wczeniej pracowa m.in.
wbrytyjskim oddziale japoskiego ban-
ku inwestycyjnego Nomura), ale te jak
to adnie okrelaj politycy PO posta
ekumeniczna. Ma dobre relacje zarwno
z Radosawem Sikorskim, Sawomirem
Nowakiem, Jackiem Cichockim, jak iGrze-
gorzem Schetyn. Wieczr wyborczy wraz
zon spdzi wwarszawskiej restauracji
Lemongrass, gdzie witowa zwycistwo
Platformy razem zcaym kierownictwem
partii (byli tam wszyscy najwaniejsi poli-
tycy PO zwyjtkiem Tuska).
rdo wPlatformie: Rozmawiaem
znim kilka tygodni temu. By wszampa-
skim nastroju, mwi, ewanie wrci
zAlej [chodzi okancelari premiera], gdzie
odby fenomenalne spotkanie. Sdziem,
ewidzia si zpremierem, bo po wyjciu
odniego wszyscy czuj si fenomenalnie,
ale okazao si, erozmawia zArabskim.
Usysza, e wszystko jest w porzdku
iema dalej pracowa.
Optymizm Krawca moe by jednak
przedwczesny. Nasi rozmwcy zblieni
doresortu skarbu twierdz, emiota zmian
moe dotrze idoOrlenu Krawca miaaby
zastpi Grayna Piotrowska-Oliwa, obec-
nie czonek zarzdu spki.
Wyjazd! Premier nic otym nie wie
Ministerstwo Skarbu, kocwka poprzed-
niej kadencji. W gabinecie wczesnego
szefa resortu Aleksandra Grada pojawia
si dwch posw Platformy kojarzonych
zjedn zpartyjnych frakcji. Namawiaj
ministra na wymian prezesa PKO BP.
Podsuwaj nazwisko nowego kandydata,
byego szefa duego prywatnego banku,
sugeruj, es po sowie zpremierem. Grad
wyjmuje komrk iwystukuje numer Tu-
ska. Rozumiem, rozumiem. Przepraszam,
eci zawracaem gow, ale mwili, ema-
j twoj zgod minister odkada telefon
izwraca si doswoich goci: Wyjazd mi
std! Premier nic otym nie wie.
Polityk PO: Ciekaw jestem, co by byo,
gdyby taka sytuacja wydarzya si dzi, bo
Mikoaj nawet nie ma numeru doDonalda.
To typ modego pastwowca nieuwikanego
wpartyjne zalenoci, ale przez to pozba-
wionego politycznej siy. Zjednej strony
moe to idobrze, bo nie bdzie upycha
wspkach znajomych dziaaczy, ale zdru-
giej nie przeciwstawi si dyspozycjom
zkancelarii.
Budzanowski w zeszej kadencji zaj-
mowa stanowisko wiceministra skarbu,
odpowiada m.in. zagaz upkowy ibudow
terminala LNG. Zbiera dobre recenzje.
Na odpowied, czy odpolitycznienie sp-
ek wjego wykonaniu nie skoczy si tym,
eludzi Grzeka, Olka iCzarka zastpi
koledzy Jana Krzysztofa iTomka, jest jed-
nak zawczenie: ani PGE, ani PGNiG nie
maj jeszcze nowych prezesw.
Na razie wiadomo tylko, eBudzanowski
chce cign doresortu Pawa Tambor-
skiego. To dowiadczony nansista ostat-
nio by dyrektorem wWood & Co. Ale to
te czowiek odpowiednio ustosunkowany
wczeniej pracowa wgrupie Unicredit.
Tej samej, zktr przez lata by zwizany
Bielecki, najbardziej wpywowy doradca
Tuska.
Telefon Kazia milcza tygodniami
Jeli istniej ludzie lubiani przez wszyst-
kich, to pose PO Kazimierz Plocke zpew-
noci donich naley. Ju samym wygl-
dem wzbudza sympati: pucoowata twarz,
dobrotliwe spojrzenie ispory brzuszek.
Plocke to polityk szanowany ikompetentny
fachowiec odrybowstwa, ma doktorat
znauk rolniczych. Ceni go nawet posowie
PiS. WPO nigdy nie by gwiazd, ale za-
wsze mia mocn pozycj. To tzw. pierwsza
Platforma, czyli jeden ztych, ktrzy gdy
Wycinanie ludzi
Grzegorza Schetyny
jest faktem. Ale po
wyborach cz
wpyww potracili
iinni. Najbardziej
ucierpiaa grupa
Cezarego
Grabarczyka
POLITYKA TUSK ROBI PORZDKI
w2001 r. pado haso idziemy naswoje,
zakadamy wasn parti nie wahali si
ani chwili.
Poza tym podobnie jak Tusk jest
Kaszubem, no ico roku urzdza imieni-
ny, naktre zaprasza ca partyjn mie-
tank. Stoy zawsze zastawia osobicie.
Zwozi zdomu kilogramy wymienitych
batyckich ryb, dziki czemu jest fetowa-
ny przez samego kierownika gustujcego
wbiaym misie.
Znajomy Plockego: Kazio wzeszej
kadencji by wiceministrem rolnictwa
odpowiedzialnym za rybowstwo. Po
wyborach, wktrych osign dobry wynik,
chcia dalej pracowa. Na stanowisko kon-
stytucyjnego ministra naturalnie nie mia
szans, bo, wiadomo, koalicja zPSL, ale po
cichu myla orozszerzeniu kompetencji,
nowych wyzwaniach.
Mijay jednak kolejne tygodnie, atelefon
milcza. Plocke prbowa nawet osobie
przypomnie, chcia si umwi zjednym
czy drugim wsppracownikiem premiera,
ale nagle wszyscy zrobili si bardzo zajci.
Dwa miesice po wyborach podczas kola-
cji wSejmie zrozpaczony Kazio, wlawszy
wsiebie spor dawk alkoholu, zacz si
ali partyjnym kolegom: Oco chodzi?
Dlaczego ja? Czy zrobiem co nie tak? Nikt
nie umia mu odpowiedzie.
Sprawa wyjania si kilkanacie dni p-
niej. Plocke wreszcie tra doministerstwa,
ale jego kompetencje zamiast si rozrosn,
zostay przystrzyone. Odebrano mu nadzr
nad Agencj Nieruchomoci Rolnych, ktr
wtej kadencji ma obsadzi Marek Sawicki.
Polityk PO: Kazio pad oar grubszej gry.
ANR to potny instrument, setki miejsc
pracy. WPSL zblia si kongres wyborczy
iTusk postanowi wzmocni Sawickiego. Czy
to znaczy, eliczymy najego zwycistwo?
Nic ztych rzeczy. Chcemy, by prezesem by
dalej Pawlak, tyle esabszy.
Sdzc po zmianach wpozostaych resor-
tach, Plocke zreszt itak moe mwi oszcz-
ciu. Do najpowaniejszych zmian doszo
wMSW, zktrego odszed Adam Rapacki,
wiceminister odpowiedzialny zasuby mun-
durowe ibezpieczestwo podczas Euro 2012.
Stanowisko straci te szef policji Andrzej
Matejuk. Ten drugi to kliniczny przypadek
deschetynizacji rzdu. Zkolei Rapacki, cho
take kojarzony zbyym wicepremierem,
odszed zinnych przyczyn.
Po pierwsze, Rapacki liczy, e sam
zostanie ministrem, brak nominacji odebra
jako przykr niespodziank. Poza tym nowy
szef MSW Jacek Cichocki ba si, ejako
czowiek zzewntrz zostanie przez Rapac-
kiego, starego policjanta, zdominowany. By
te wreszcie motyw merytoryczny: Cichocki
dosta odTuska zadanie przeprowadzenia
gbokiej reformy emerytur mundurowych,
ktrej Rapacki si sprzeciwia. Wycinanie
ludzi Schetyny jest faktem. Przykad Rapac-
kiego pokazuje jednak, eten proces bywa
przeceniany. Nie wszystkie decyzje wrz-
dzie s szyte tym samym, antygrzekowym
ciegiem. Wemy choby Witolda Droda,
byego zastpc Schetyny wMSWiA, ktry
zasiada dzi wzarzdzie jednej ze spek.
Budzanowski powiedzia mu, ejest zado-
wolony zjego pracy iemoe by spokojny
opowiada polityk PO.
Zreszt ani Pawlak, ani Schetyna nie
powinni si czu specjalnie pokrzywdze-
ni. Wraz zzaprzysieniem nowego rzdu
cz wpyww potracili te iinni. Naj-
bardziej ucierpiaa bodaj grupa Cezare-
go Grabarczyka Joanna Mucha pozbya
si zMinisterstwa Sportu zwizanego ze
spdzielni podsekretarza stanu Tomasza
Pgrabskiego, aSawomir Nowak rozpo-
cz wymian ludzi wspkach kolejowych
ipocztowych. eby byo sprawiedliwie,
straty ponis te sam Nowak stanowi-
sko wiceministra sportu odpowiedzialnego
zaorliki straci zwizany znim Ryszard
Stachurski. Wychodzi wic nato, echo
wybory wygraa koalicja PO-PSL, to jedyn
osob, ktra odniosa ztego zwycistwa
same korzyci, jest Donald Tusk.
ORGANIZATOR:
Szczeglowe informacje w portalu: wwww.wnp.pl
10 lutego 2012 r., Warszawa,
Hotel Sheraton (ul. B. Prusa 2)
Najwaniejsze wyzwania dla polskiej gospodarki
Gwne postaci polityki, biznesu i nauki
Ponad 1000 uczestnikw, liczne panele tematyczne
Czoowa impreza biznesowa w Polsce
32
nirsroozirwtnvwztofeotrsnvurtorksukcrs JerzyBuzelnlebaruzoasujeuorollbobatera
uramatu,aleolltycznelosytegooczclwegoluobregoczowlelasnarawunlezwyle.
POLITYKA JERZY BUZEK
RAFA KALUKIN, GRZEGORZ AKOMSKI
Triumf
mimo woli
Celebrowa odejcie zestanowiska prze-
wodniczcego Parlamentu Europejskiego
przez kilka tygodni. W poowie grudnia
podsumowa swoj kadencj podczas sesji
plenarnej. Po Nowym Roku odpowiada
naFacebooku napytania internautw. Ostat-
nio odwiedza kad zfrakcji europarlamentu
ipono wszdzie by fetowany nastojco. Na-
wet weurosceptycznej frakcji Europejskich
Konserwatystw iReformatorw (doktrej
naley PiS).
WPolsce wkadych wyborach zdobywa
po kilkaset tysicy gosw. Wkrajowej poli-
tyce nie uczestniczy, wic nic nie jest wstanie
go ubrudzi.
Mimo skoczonych 71 lat zdrowie iforma
zyczna dopisuj. Forma polityczna te ca-
kiem nieza jak naczowieka, ktry dekad
temu odchodzi zgabinetu wAlejach Ujaz-
dowskich wniesawie, zwtpliwym tytuem
najbardziej przegranego premiera III RP.
Aju rewelacyjnie jak nakogo, kto wejcie
wwielk polityk zawdzicza jedynie kapry-
sowi pewnego zapomnianego dzi lidera.
Nikomu nie narobi problemw
Teraz nawet opozycja nie moe si nachwali
Jerzego Buzka.
Eurodeputowany Konrad Szymaski
(PiS): Sprawdzi si nastanowisku prze-
wodniczcego PE. Ma cechy osobiste, ktre
sprzyjaj penieniu tej funkcji agodno,
koncyliacyjno, ugodowo.
Eurodeputowany Pawe Kowal (PJN):
Z polskiego punktu widzenia zrobi,
codoniego naleao. Wykorzysta presti-
ow funkcj, aby podkrela dziedzictwo
Solidarnoci.
Obaj zaraz jednak dodaj, e ztym prze-
wodniczeniem Buzka byo troch jak zpolsk
prezydencj. Zfanfarami otwierano, zfaso-
nem zamknito, ale copomidzy trudniej
ju ocenia. Bo stanowisko szefa PE jest tyle
prestiowe, cofasadowe.
Gdy jesieni 2009 r. europarlament
ogromn wikszoci wybra Buzka naprze-
wodniczcego napierwsz poow kadencji,
premier Tusk ogasza wielki sukces Polski
iwszystkich krajw nowej Europy. Nigdy
dotd polityk znaszego regionu nie peni
tak eksponowanej funkcji wstrukturach
unijnych.
Jednak komentatorzy zEuropy Zachod-
niej zachowywali dystans. Woskie Corriere
della Sera pisao, e wybr Buzka to ledwie
gest wstron coraz bardziej zniecierpliwio-
nych nowych czonkw Unii, anie prawdziwe
nowe otwarcie. Nie byo te wielk tajemnic,
e za Buzkiem obstawali Niemcy. By bowiem
kandydatem naswj sposb idealnym. Jak
okrela go komentator belgijskiego Le
Soir, to czowiek kompromisu, szczery,
umiechnity, szanowany wPolsce, sym-
patyczny, zautorytetem. Azarazem saby
iulegajcy wpywom (). Nie jest to osobo-
wo wielkiego formatu, nikomu nie narobi
problemw.
Te opinie nie wziy si zpowietrza. Histo-
ri gabinetu Jerzego Buzka (by premierem
wlatach 1997-2001) pisze si zreguy przez
pryzmat wielkich reform, ktre zrnym
powodzeniem zmieniay Polsk. Ale rw-
nie dobrze mona bynapisa histori pre-
miera, ktry przez cztery lata godzi si,
eby sterowa nim lider AWS iprzewodni-
czcy Solidarnoci Marian Krzaklewski.
Politycy, ktrzy wwczas zBuzkiem mieli
doczynienia, cho go szanowali, to zarazem
podmiewali si, e jego opinia to ostatnia,
ktrej wysucha.
Dwie twarze przewodniczcego
Pocztek kadencji PE potwierdzi zastrze-
enia. Przedua si kryzys zwizany
zpowoaniem nowej Komisji Europejskiej
pod przywdztwem Jos Manuela Barroso.
Nieformalne spotkanie nowego przewodni-
czcego Parlamentu zszefami frakcji. Socjal-
demokrata Martin Schulz ilider Zielonych
Daniel Cohn-Bendit niemal odrazu wchodz
znim wostre zwarcie ofrakcyjne parytety
wkomisji. Buzek swoim zwyczajem ustpuje.
Bo profesor frontalnych star nie lubi
nigdy. Dobry przykad to sytuacja, gdy wayy
si losy traktatu lizboskiego itrzeba byo
przekona czeskiego prezydenta Vaclava
Klausa dopodpisania dokumentu. Klaus by
tak zacietrzewiony, e nie odbiera telefo-
nw zBrukseli. Buzek polecia wic doPragi,
nadwie godziny zamkn si zKlausem ispo-
kojnie przekona go, e dalszy opr nie ma
sensu. Czeski prezydent wkrtce ogosi, e
podpisze traktat po spenieniu kilku niezbyt
istotnych warunkw.
Rok temu Buzek pojecha doModawii
rozadowa kryzys polityczny. Udao mu
si sklei proeuropejsk koalicj. Nastp-
nie wysa doKiszyniowa przetumaczon
33
Z
D
J
C
I
A
:
E
N
Z
O
Z
U
C
C
H
I
/
R
A
D
A
U
N
I
I
E
U
R
O
P
E
J
S
K
I
E
J
,
S
T
A
N
I
S
A
W
S
A
S
/
F
O
R
U
M
,
A
N
D
R
Z
E
J
I
W
A
N
C
Z
U
K
/
R
E
P
O
R
T
E
R
,
R
E
U
T
E
R
S
/
F
R
A
N
C
O
I
S
L
E
N
O
I
R
/
F
O
R
U
M
34
naangielski umow koalicyjn AWS-UW
z1997 r.
Przez ostatnie dwa ip roku zabiera gos
czsto i cho nie jest spektakularnym mw-
c bywa syszany. Czu puls wiatowej poli-
tyki iwiedzia, gdzie naley by. Przemawia
wic doEgipcjan protestujcych naplacu
Tahrir wKairze, azrewoltowani Libijczycy
naplacu Mczennikw wTrypolisie skando-
wali mu: Dzikujemy ci, Europo!. Potem
podkrela, e to bya jedna znajpikniej-
szych chwil wjego karierze politycznej.
Wogle duo jedzi take po niedoce-
nianych wBrukseli wschodnich rubieach
kontynentu. Odwiedzi wszystkie kraje
uczestniczce wprogramie Partnerstwa
Wschodniego. Najbardziej jednak angaowa
si wkwestie bezpieczestwa energetyczne-
go oraz praw czowieka.
Czonek gabinetu Buzka: Byway dni,
e przyjmowalimy po kilku prezydentw
ipremierw. By wtedy problem zdywana-
mi. Bo protok wymaga rnych kolorw
wzalenoci odcharakteru gocia. Amy nie
nadalimy zwymian. Buzek nigdy si
takimi drobiazgami nie przejmowa izawsze
rozadowywa napicie.
To pierwsza ztwarzy Jerzego Buzka, za
ktr jest powszechnie szanowany itak po
ludzku lubiany. Ale jest idruga, ktra staa si
przyczyn kuluarowych docinkw izoliwo-
ci. Twarz polityka poprawnego a doprzesa-
dy, uczepionego kurczowo procedur.
Eurodeputowany Ryszard Czarnecki
(PiS): To by powtarzajcy si za kadym
razem rytua. Czwartek, sesja PE dobiega
koca, deputowani spiesz si nasamoloty,
aBuzek zniezmconym spokojem dzikuje
kademu sprawozdawcy zosobna. Czasem
zsali leciay ku niemu zoliwe docinki, ale
on udawa, e nie syszy.
Kolejny zdeputowanych PiS: Jego zna-
kiem rozpoznawczym s sowa dear colle-
agues. Toczy si sesja zogromn liczb go-
sowa. Po kadym Buzek dzikuje drogim
kolegom posom za oddanie gosu. Wkocu
ktra zposanek nie wytrzymaa, wstaa
ikrzykna bagalnym gosem, byda ju
sobie spokj ztym dzikowaniem. Niezm-
conym tonem odpar: Dzikuj.
Deputowany zPO: Ten jego wieczny
umiech to przyklejona maska. Tumaczy
kiedy procedury gosowania iwielu posw
nie rozumiao. Zrobi si chaos, zadawali
wci te same pytania. Buzek oczywicie
grzecznie odpowiada. Ale jak posiedzenie si
skoczyo, on nie wiedzc, e nadal mikrofon
jest wczony, obrci si dowsppracow-
nika iwycedzi: Ale idiotyczna dyskusja!.
Niemiec przymi naszego?
Ryszard Czarnecki: Nie sta si politycznym
playmakerem, jak niektrzy jego poprzed-
nicy. Wybra reprezentacj.
Sawomir Nitras, deputowany PO: Gw-
n korzyci jest to, e po raz pierwszy Polak
peni eksponowan funkcj wUE iczyni
to godnie.
Ale ju kolejny zdeputowanych PO oba-
wia si, e nastpca Buzka przymi swoj
osobowoci pozytywne wraenie, jakie po
Polaku zostaje. Utartym zwyczajem dwie
najwiksze frakcje wParlamencie Europej-
skim chadecka isocjalistyczna dziel si
bowiem stanowiskiem przewodniczcego.
Przez pierwsze p kadencji peni j Buzek,
teraz zmieni go niemiecki socjaldemokrata
Martin Schulz. To jedna zbarwniejszych
postaci PE, ito ju odblisko 20 lat. Polityk
impulsywny, czsto nadaktywny, szukajcy
kontrowersji. Zaprzeczajcy stereotypom
ogadkich ipozbawionych waciwoci euro-
politykach. Gdy Niemcami rzdzi socjalde-
mokratyczny kanclerz Gerhard Schrder,
Schulz wchodzi znim wpubliczne spory.
Przywdcw innych krajw te nie oszcz-
dza, synna bya jego wojna na epitety
zBerlusconim. Niedawno okreli polity-
k tandemu Merkel Sarkozy jako dyktat
niemiecko-francuski. Wjzyku polskiej
publicystyki to ju wytarty frazes, ale Buzek
nigdy bysobie nie pozwoli natakie sowa.
C, Schulz jest Niemcem, akady nie-
miecki polityk zna si swojego kraju iwspo-
sb naturalny zniej korzysta ocenia nasz
rozmwca zPO. Amy, cotu duo mwi
Mamy nie najwiksz gospodark, nie jeste-
my patnikiem netto dounijnego budetu,
polityczn pozycj dopiero budujemy. Dla
Polaka jedyne wyjcie to by grzecznym, nie
naraa si iposzukiwa sojusznikw. Gdyby
nasz przewodniczcy zachowywa si jak
Schulz, zostaby dawno poarty.
Idlatego sukcesy wEuropie wituje dzi
Jerzy Buzek, anie jego kolega zPlatformy
Jacek Saryusz-Wolski bez wtpienia polityk
znajcy europejsk materi jak mao kto, lecz
nadmiernie asertywny, czsto arogancki.
Wzloty iupadki profesora zGliwic
Codalej zJerzym Buzkiem? Lubi zsiebie po-
artowa, e wdrugiej czci kadencji bdzie
ordynarnym posem (gra sw ordinary
to po angielsku zwyczajny).
Niektrzy przymierzaj Buzka dofotela
szefa Europejskiej Partii Ludowej (EPP),
najwikszego ugrupowania wParlamencie
Europejskim, zrzeszajcego partie chadec-
kie (wtym PO iPSL). Ale wybory wEPP
dopiero za ptora roku. Ocenianie dzi
szans Buzka nie ma sensu.
Podobnie jest z przymierzaniem go
dostanowiska prezydenta RP. Owszem,
GDASK, I KRAJOWY ZJAZD SOLIDARNOCI.
LecbWasarzewounlczcyzwlzlu,
lJerzyBuzelrzewounlczcyzjazuu SEJM, ZAPRZYSIENIE POSW. JerzyBuzel,
ltryzallllaunlzostanleremlerem,
zMarlanemKrzallewsllm,szefem^WS
BRUKSELA. JerzyBuzel,ourolu
rzewounlczcyeuroarlamentu,zHlllary
Cllnton,selretarzstanuUS^
1981
1997
2010
POLITYKA JERZY BUZEK
ma wszelkie cechy, ktre czyni go kandy-
datem idealnym dla wikszoci Polakw.
Ale naturalnym kandydatem PO wwybo-
rach prezydenckich w2015 r. jest przecie
obecna gowa pastwa. Wiele musiaoby si
popsu wrelacjach Tuska zKomorowskim,
aby co tu si zmienio.
Ale ju samo to, e mona Buzka koja-
rzy znajwyszymi stanowiskami, wiad-
czy ojego niezwykej pozycji. Ajeli przy-
pomnie jeszcze rozmiar jego politycznej
klski sprzed lat, materia dozadumy nad
przewrotnoci ludzkiego losu gotowy.
Gdy jesieni 2001 r. schodzi zesceny, to
wydawao si, e ju nazawsze. To by ewe-
nement w skali wiatowej partia rz-
dzca nawet nie wchodzi doparlamentu.
Miesic pniej przygnbiajcy zjazd
Ruchu Spoecznego AWS, wczesnej partii
Buzka. Nikt nie kwapi si nawet dozajcia
miejsca za stoem prezydialnym. Wpoe-
gnalnym wystpieniu niemiao poprosi,
aby zachowa szyld partyjny, pod ktrym
zreformowano Polsk. Apotem smutno
zwiesi siw gow, gdy rozgorzaa enu-
jca ktnia oresztki wpyww wpartii.
Ostatnia z dugiej listy AWS-owskich
awantur.
Polacy mieli serdecznie do premiera
Buzka, ale jako czowieka nadal go sza-
nowali. Widzieli, e nie jest politycznym
macherem, tylko zagubionym wtym wie-
cie poczciwcem.
Po trzech latach niebytu wycigna
go napowierzchni PO, oferujc miejsce
nalicie wpierwszych polskich wyborach
doParlamentu Europejskiego. Wynik eks-
perymentu okaza si fantastyczny Buzek
zdoby 175 tys. gosw, najwicej wPol-
sce. Leszek Miller, ktry wanie odchodzi
zrzdu rwnie upokorzony jak wczeniej
Buzek, widzia wsukcesie dawnego rywala
dowd nato, e wyborcy niejedno potra
zapomnie.
W 2009 r., w nastpnych wyborach
doPE, Buzek wyrubowa kolejny rekord
ju blisko 400 tys. gosw! Za to rwnie
zrehabilitowany przez PO Marian Krza-
klewski, mimo jedynki naPodkarpaciu,
przegra zkretesem.
Taka to ironia losu.
12 lat wczeniej wrzesie 1997 r. AWS
wygrywa wybory parlamentarne. Nazwisko
Jerzego Buzka, 57-letniego profesora che-
mii zGliwic (niespena 1500 gosw wybor-
czych imandat dziki miejscu nalicie kra-
jowej), mwi niewiele nawet niektrym
liderom AWS.
Szpakowaty pan zteczk odbiera telefon
najednej zwarszawskich ulic. Syszy, e
zostanie premierem. Niektrzy potem opo-
wiadali, e przystan ibezradnie rozejrza
si wok.
W tym roku wypada pi tzw. du-
gich weekendw, wystarczy wzi
jeden lub dwa dni urlopu, bymie
tydzie wolnego. SITA poleca spo-
ytkowa wolne dni nazagraniczne
wypady.
Pierwszy dugi weekend ju za
nami. Wolny pitek wita Trzech Kr-
li da nam trzy dni wolnego zamiast
dwch. Poza tym Wielkanoc, Boe
Ciao iWszystkich witych pozwalaj
nam przeduy urlop. Ju teraz warto
poszuka tanich biletw lotniczych
iwybra kierunek, wktrym chcieli-
bymy si uda. Przeszkod wtakim
wypadzie moe by jedynie niezna-
jomo jzyka, ktra bardzo czsto
ogranicza moliwo zwiedzania ob-
cych krajw, szczeglnie na wasn
rk. Ato wanie wyjazdy organizo-
wane samodzielnie, bez porednictwa
biur podry, s najbardziej opacalne.
Wanie wtakich sytuacjach zpomoc
przychodzi system SITA, ktry umoli-
wia szybkie przyswojenie podstaw
jzyka. Jak to moliwe? Dziki wy-
korzystaniu do nauki odpowiedniej
metodyki opartej nabadaniach wa-
ciwoci ludzkiego mzgu.
Najbardziej tajemniczym elemen-
tem metody SITA s futurystycznie
wygldajce okulary, ktre zakada
si podczas jednego zetapw nauki.
Za ich lustrzan powierzchni kryj
si czerwone diody, owa fajka pod
nosem to czujnik odpowiedzialny za
przesyanie informacji o naszym od-
dechu diodom. Przed naszymi ocza-
mi czerwone wiateka zapalaj si
igasn wrytm oddechu. Im spokoj-
niej oddychamy, tym rytm jest wol-
niejszy. Im rytm jest wolniejszy, tym
spokojniej oddychamy tak wprak-
tyce dziaa zasada biofeedbacku, czyli
sprzenia zwrotnego. Opierajc si
natym mechanizmie, moemy wpro-
wadzi si wstan relaksu. Po co? Nie
tylko po to, bybyo nam przyjemnie.
W stanie relaksu zmienia si aktyw-
no bioelektryczna mzgu. Zaczyna
on pracowa wczstotliwoci fal alfa,
cojest charakterystyczne dla momen-
tu tu przed zaniciem oraz chwil
po przebudzeniu. Coto daje? Zwik-
sza si wwczas potencja naszego
umysu. Kada praca, jak zadamy na-
szemu mzgowi, zostanie wykonana
atwiej i szybciej. SITA wykorzystuje
to zjawisko donauki jzykw przy za-
pamitywaniu obcojzycznych sw
izwrotw.
Suchanie obcojzycznych dialo-
gw wstanie relaksu to jeden zeta-
pw nauki t metod. Pena lekcja
skada si zkilku faz, oprcz zapami-
tywania w stanie relaksu jest wrd
nich rwnie inicjacja iaktywizacja. In-
nymi sowy, osuchiwanie si zmate-
riaem danej lekcji, czytanie go zezro-
zumieniem i konwersacje. Wszystko
razem sprawia, e uczymy si znacznie
szybciej ni metodami tradycyjnymi.
Wedug bada prowadzonych naUni-
wersytecie w Hamburgu przecitny
czowiek, uczc si t metod obcego
jzyka, moe przyswoi powyej tysi-
ca sw izwrotw wcigu 44 godzin.
Przy takim tempie mona zacz pla-
nowa najbliszy dugi weekend. Pole-
camy weekend majowy prawdziwy
hit wypoczynkowy 2012. Wykorzystu-
jc zaledwie trzy dni urlopu, moemy
leniuchowa przez dziewi dni! Jeli
kto woli wypoczynek zim Boe
Narodzenie iSylwester 2012 wypadaj
tak, e biorc trzy wolnego, moemy
urlopowa nawet ponad tydzie.
ROBERT DUNIKOWSKI
R
e
k
l
a
m
a
WICEJ INFORMACJI NASTRONIE WWW.SITA.PL
RABAT WWYSOKOCI 200 Z PRZY ZAKUPIE URZDZENIA
ICZTERECH POZIOMW KURSW TAKE DLACZYTELNIKW WPROST
Poradnik wytrawnego
urlopowicza
SITA jzyk, gdzie chcesz i kiedy chcesz
Europrostytucja 2012
ntwrfarstiiijozvircztiikieicitetrozoouzocztsu
tonajczclejsuzagonalwlelselsle.
N

iedawne zmiany wMinisterstwie Spraw Wewntrznych,
atake zwoana przez prezydenta Rada Bezpieczestwa Naro-
dowego maj nacelu midzy innymi sprawy bezpieczestwa
naEuro 2012.
Zjednej strony bardzo mnie cieszy, erzd przewiduje wreszcie
powszechn demolk kilku miast istara si jej zapobiec. Zdrugiej
strony nie przestan sobie zadawa pytania, po co nam to byo.
Po co nam, warszawiakom, ten koszmarny stadion, unoszcy
si nad miastem jak podarte gacie kibica, po co nam te jeszcze
koszmarniejsze koszta utrzymania trawy, trybun idziaaczy (bo
pikarzy przecie nie mamy)?
Interesujce jest natomiast, jak ci wszy-
scy specjalici dospraw bezpieczestwa
potraktuj spraw prostytucji, sekstu-
rystyki, handlu kobietami i przemocy
seksualnej? Euro 2012 jedynie bowiem
w koncepcjach idealistw takich jak
Krzysztof Materna czy Ludwik Stomma
jest fantastycznym zjawiskiem rozryw-
kowym, ktre przyczyni si dorozwoju
rodzimej kultury, muzealnictwa ioglnej
promocji kraju.
Polsk zalej kibice zUkrainy, Rosji,
Anglii, caej Europy. Nie sdz, by pragnli
pozna nasz kraj ijego kultur. Dobrym
sprawdzianem tego, czego chc, jest co
tydzie krakowska starwka podnajaz-
dem wyjcych, pijanych Anglikw. Nie
przyjedaj oni tam dlaWawelu. Myl,
eobywatele Ukrainy te nie bd szukali wWarszawie Chopina.
Bo nawet jeli midzy meczami kibic ma bardzo duo czasu, to
najczciej spdza go napiwie iseksie. Wedug aktywistek ukra-
iskiego ruchu Femen kolejno tych zainteresowa jest inna:
najpierw piwo, potem seks, dopiero potem pika nona. Sawek
iSawko szuka wic bd browaru idziewczynek.
Medalu naEuro 2012 zpewnoci nie zdobdziemy (bo nie
mamy przecie potrzebnej dotego druyny), ale moemy pobi
rekord wzakresie rozmiarw prostytucji. Wczasie mistrzostw
wiata wpice nonej wNiemczech byo okoo 40 tys. prostytutek,
wRPA o5 tys. wicej. Ile bdzie ich wPolsce inaUkrainie, ktrych
nie bdzie dzielia adna granica? Rekord mamy zpewnoci
wzasigu doni! Cho bdzie to rekord zupenie niewidoczny.
Przesoni go gigantyczna jak warszawski stadion hipokryzja.
Prostytucja to nie tylko seks, ale przemoc, zbrodnia, handel
ichoroby. Ich przyczyn s gwnie mczyni. Oni s legalni,
prostytutki nie.
WNiemczech, wktrych prostytucja jest legalna (jak wwielu
europejskich krajach) namistrzostwa wiata w2006 r. wramach
bezpieczestwa narodowego przygotowano kilka milionw pre-
zerwatyw, ktre rozdawano zadarmo wrd kibicw. Dziaay take
odpowiednie suby medyczne iporzdkowe. Agencje towarzyskie,
ktre oblepiay stadiony, dziaay legalnie, anie wpodziemiu, gdzie
wszystko dzieje si poza kontrol, awic ipoza normami bezpiecze-
stwa. Prostytutka legalna jest chroniona
prawem, moe domaga si odmczyzny
uycia prezerwatywy, odlekarzy pomocy
medycznej, odpolicji obrony przed prze-
moc, odsdw sprawiedliwoci (paci
nato wszystko podatki plus VAT). Prosty-
tutka nielegalna, adotego cudzoziemka,
np. Ukrainka (bo wanie nasz pikowy
ssiad stanowi obecnie zagbie sekstury-
styki ihandlu kobietami) nie ma adnej
ochrony. Zaley wycznie odwoli sutenera.
Policja nie wykryje wic zapewne adnych
przypadkw krzywdy, gwatu iprzemocy;
kibice wyjad znaszego piknego kraju
wpeni usatysfakcjonowani. Los prostytutek
pozostanie nieznany.
Chciaabym wiedzie, co nasze specja-
listyczne suby otym myl iczy mimo
nielegalnoci zjawiska zajmuj si nim? Jak? Czy rzd przewiduje
chociaby dystrybucj prezerwatyw? Czy suby medyczne ipoli-
cyjne bd poinformowane okoniecznoci opieki nad kobietami,
ktre wprzeciwiestwie dokibicw nie bd legalne, ale mog
by pokrzywdzone? Czy przewidziana jest jaka akcja uwiada-
miajca lub edukacyjna nastadionach? (WNiemczech iwRPA
byo takich wiele). Czy specjalne suby konsultuj swoje zamiary
zorganizacjami pozarzdowymi takimi jak La Strada (zajmujca
si handlem kobiet), czy wcigaj dopomocy np. Centrum Praw
Kobiet? Czy te wszystko jest bardzo tajne, bardzo mskie i jak
zwykle bardzo nieskuteczne? Ale co tam! Cieszmy si Euro!
Ichromy nastadionach nasze rodziny. Prostytutek przecie nie
ma. Z
D
J
C
I
E
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
.
I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
J
E
R
Z
Y
T
C
H
R
Z
E
W
S
K
I
J
E
S
T
S
T
U
D
I
O
.
P
L
ZPUNKTU WIDZENIA INNEGO MAGDALENA RODA
Profesorka Uniwersytetu Warszawskiego,
etyczka, lozoa, publicystka
ZAMW NA CAY ROK
i OSZCZD 52 Z
cena
209
z
prenumeraty
z zegarkiem z ramk
cena
206
z
prenumeraty
ze stacj pogodow
w prezencie otrzymasz
STACJ POGODOW LUB ZEGAR Z RAMK NA ZDJCIE
Dziki jest ten wiat
cvwitizowtntofoczktarsfetrozocirnkt
ljaltyllorzyjunlecotruunlejszeczasy,natycbmlastznlla.
C

zy jestemy coraz bardziej cywilizowani? Nie jest to jasne.
Wprawdzie zachowania nasze naskutek liczby powiza midzy
ludmi oraz instytucji sprawujcych nadzr s okryte lukrem cywi-
lizacji, ale dziko czy tylko brak ucywilizowania wychodz wcoraz
wikszym stopniu najaw. Znakomite uwagi naten temat moemy
znale wewreszcie wydanej wPolsce wcaoci ksice Norberta
Eliasa Oprocesie cywilizacji. Nam jednak wystarczy przyjrze si
kilku przykadom ikonkretnym tendencjom.
Przykad ztych najpowaniejszych, czyli los Julii Tymoszenko.
Wprawdzie pastwa zachodnie ochodziy stosunki zUkrain, Hillary
Clinton wzywa dojej uwolnienia iapeli takich jest wicej, ale poza
sowami nie dzieje si nic, aJulia Tymoszenko
jest traktowana jak zwyczajna przestpczyni,
bez dostpu dolekarza irodziny. Nawet rze-
komo specjalne stosunki Polski zUkrain
nic nie daj. Polscy politycy albo uwaaj, e
nie wypada kwestionowa decyzji rzekomo
niezalenego sdu ukraiskiego, albo jak
opozycja nabrali wody wusta. Ukraina to
nie Chiny idla Polski powinna mie kluczowe
znaczenie. Jeeli przewaaj tu kalkulacje
polityczne (eby nie zepchn Ukrainy wra-
miona Moskwy), to s to kalkulacje mylne, bo
nic nie czynic, ju spychamy.
Zreszt ta obojtno, wiadczca ozdzi-
czeniu Zachodu, dotyczy take wiata arabskiego isytuacji po domnie-
manie demokratycznych rewolucjach. Czy ktokolwiek zajmuje si
teraz Libi iinnymi krajami regionu? nic orewolucji demokratycz-
nej, zostawilimy ten wiat samemu sobie iprzesta nas obchodzi,
jak tylko jeden przywdca zosta schwytany idogorywa, adrugi zabity
gdzie napustyni. Dziko tu si wyraa jak czsto wobojtnoci.
Przykad rwnie powany, czyli reakcje naprb samobjcz
pukownika Mikoaja Przybya. Reakcje odskandalicznych sugestii,
e to by popis ie nie chcia si zabi lub e nie umie strzela, po
skierowanie go doszpitala psychiatrycznego, coma podsun naj-
wygodniejsze dla wszystkich rozwizanie, wiadcz oobojtnoci
zdumiewajcej. Nikt nie chce powanie zaj si tym, ocopukow-
nikowi chodzio iczy moe mia racj lub dostateczn motywacj
do takiego czynu. Gdyby si tym zainteresowano, mogobyby nie-
przyjemnie, wic lepiej zostawi spraw idyskutowa ztej okazji
opotrzebie istnienia osobnej prokuratury wojskowej lub obraku
takiej potrzeby. Coma piernik dowiatraka? Za mao wiemy, bymc
osdza, ale widzimy brak cywilizowanej empatii inadmiar zaufania
dorozwiza instytucjonalnych. Wszyscy powtarzaj idiotycznie:
tak, to naturalnie tragedia, ale Podobnie jest niestety wprzypadku
sporu wadz, lekarzy iaptekarzy. Ile razy syszelimy zewszystkich
stron (znowu nie rozstrzygam racji), e najwaniejszy jest pacjent,
aprzecie naprawd to jest on dla wszystkich najmniej wany.
Wreszcie trzeci przykad. Mieszkam wduej gminnej wsi, zktrej
jest 11 kilometrw dopobliskiego miasteczka, gdzie s licea, szpital,
policja idue sklepy. Odponad p roku nie ma pastwowej komu-
nikacji, aprywatnym przewonikom si nie opaca. Ot 20 lat temu
staruszki opowiaday, jak przed wojn szy nabosaka domiasteczka
sprzeda tuzin jajek, akupi sl, naft izapa-
ki. Teraz, kto nie ma samochodu, musi te i
(tyle e wbutach) lub jecha narowerze. Czy
to jest rozwinita cywilizacja, czy dzicz? Jak
pastwo moe pod pozorem nierentownoci
uniemoliwi ludziom kontakt zewiatem?
Zapewnienie takiego kontaktu naley dojego
obowizkw konstytucyjnych, stanowi za-
pewnienie bezpieczestwa, ale to ju nikogo
nie obchodzi. Zdziczenie.
Cosi stao takiego, e wszystko zaczyna
si sypa, aspod lukrowanej polewy wygldaj
kawaki zakalca? Mona tu jeszcze przytacza
rozwj wydarze naWgrzech, protesty wRo-
sji iprzypadek Michaia Chodorkowskiego czy zzupenie innego
poziomu zdumiewajce nasycenie reklam telewizyjnych treciami
popkultury skrzyowanej zprymitywn erotyk inajbardziej cham-
skimi sugestiami, cowzi, eby stao. Szeset lat temu sprawdzano
dokadnie, czy maestwo zostao dopenione, ateraz dalej zaglda
si nam bez przerwy dosypialni. Ito jest zjawisko wkulturze popu-
larnej zupenie nowe, po pewnym okresie ucywilizowania znowu
wszystko jest nasprzeda, amy si ztym musimy godzi.
Ot wzorem wielu mylicieli sdz, e cywilizowana otoczka
jest bardzo cienka ie niech tylko przyjd nieco trudniejsze czasy,
natychmiast znika. A zaufanie doinstytucji, e nie dopuszcz,
bydziko obecna wnas wszystkich znalaza zewntrzne ujcie,
jest sensowne tylko dopewnego stopnia. Instytucje s bezcenne,
dopki wszystko idzie dobrze, istaj si bezradne oraz zbdne,
kiedy zaczyna si wali. Wtedy wracaj takie podstawowe miary,
jak poczucie dobra czy sumienie, natomiastsumienia trzeba szuka
zewiec, aitak si raczej nie znajdzie.
AD REM MARCIN KRL
Filozof ihistoryk idei, profesor Uniwersytetu Warszawskiego,
zaoyciel iwieloletni redaktor naczelny Res Publiki
Z
D
J
C
I
E
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
Instytucje s bezcenne,
dopki wszystko
idzie dobrze,
istaj si bezradne
oraz zbdne, kiedy
zaczyna si wali
40 22 stycznia 2012 | wprost
42
500 z 1,5 tys. / 750 CHF*
Usuwanie zmarszczek
na czole botoks
od 3 tys. z / od 5,5 tys. CHF
Korekcja uszu
*CHF rednie ceny
analogicznych zabiegw
w klinikach szwajcarskich
6-18 tys. z / od 16 tys. CHF
Lifting twarzy i szyi
Korekcja nosa
1,3-2,2 tys. z / od 1,5 tys. CHF
Wypenianie policzkw
750 z 1,5 tys. z / od 750 CHF
Powikszanie ust
kwasem hialuronowym
6-8 tys. z
Podniesienie brwi
SPOECZESTWO OPERACJE PLASTYCZNE
Uzalenione
od skalpela
43
wykonano w2011 r. okoo 800-1200 opera-
cji powikszenia piersi.
Ucho przyszyte doczaszki
Dr Andrzej Sankowski, ktry chirurgi
plastyczn zajmuje si od1975 r., widzia
sporo powika po upikszajcych zabie-
gach. Przychodz ludzie po dziwnych ope-
racjach. Implanty piersi zawysoko, zanisko,
zciciami nie doukrycia, zuszkodzonymi
miniami. Zodsysanym tuszczem zucha.
Zucha! podkrela. Bya nawet pacjentka,
ktrej chirurg zrobi plastyk odstajcych
uszu wten sposb, enaci skr zauchem
iprzyszy ucho doczaszki wylicza.
Nasza specjalno wymaga dowiad-
czenia wleczeniu powika zaznacza doc.
Noszczyk.
Najbardziej znana wPolsce jest sprawa
Hanny Bakuy. Po liftingu natwarzy wystpi
jej duy krwiak. Proces przed warszawskim
sdem toczy si ju siedem lat, wyrok moe
zapa wcigu miesica, dwch. Chirurg,
ktry wykonywa malarce zabieg, nie mia
inie ma specjalizacji zchirurgii plastycznej.
Ma wiele pacjentek, rozwija praktyk.
WPolsce nie ma prawa, ktre zabrania-
oby chirurgowi oglnemu czy np. laryngo-
logowi wykonywania zabiegw zzakresu
chirurgii plastycznej. Na licie Polskiego
Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekon-
strukcyjnej iEstetycznej jest 200 lekarzy,
zczego okoo 50 ma wasne gabinety chi-
rurgii estetycznej.
W ubiegym roku rzecznikowi praw
pacjenta na operacje plastyczne skar-
yo si osiem osb. Do okrgowych izb
lekarskich wpywa po kilka skarg rocznie.
Pacjenci raczej pjd doinnego lekarza
zrobi poprawk, ni zaskar tego, ktry
spartaczy spraw.
Ma by jak po Photoshopie
Czasem niezadowolenie bywa czysto
subiektywne. Cz pacjentw sdzi,
zapacia 6,5 tys. z, awPolsce chirurdzy
chcieli 12-13 tys. Tu po operacji syszaa
oAngielkach, ktrym te implanty popkay,
ale uznaa, eto jakie plotki. Wkwietniu
2010 r., kiedy zamknito rm PIP, dosta-
a uspokajajcego e-maila od lekarza,
eimplanty stosowane wCzechach miay
atesty. Ateraz okazuje si, erma oszuki-
waa inspektorw.
Marta, po trzydziestce, nabiucie nie
chciaa oszczdza. 4,5 roku karmiam
piersi inawet moja mama, kiedy zobaczy-
a moje piersi, powiedziaa, ewygldaj
gorzej ni jej, ikazaa mi co znimi zrobi
opowiada.
Starannie wybraa jednego zdroszych
lekarzy wWarszawie, czytaa opinie najego
temat, duo z nim samym rozmawiaa.
Zapewnia, e jest trzech uznawanych
nawiecie producentw implantw itylko
unich zamawia. Wszczepi jej implanty PIP.
Kwitw zaoperacje zebraa na17,5 tys. z.
Teraz Marta czuje si oszukana iwcie-
ka, bo zate same pienidze mogaby mie
bezpieczniejsze wkadki. Lekarz zaleca
jej jak najszybsze usunicie implantw,
cho naUSG wszystko wyglda wporzd-
ku. Mwi, eoperacj zrobi zadarmo, ale
bdzie musiaa zapaci zasal, anestezjo-
loga ipielgniark.
Nie wiadomo, ile kobiet wPolsce ma feler-
ne implanty. Urzd Rejestracji Produktw
Leczniczych, Wyrobw Medycznych iPro-
duktw Biobjczych podaje, ewszczepiono
ich dokadnie 366. Nie jest to jednak liczba
kobiet, bo dorekonstrukcji jednej piersi po
amputacji uywa si jednego implantu. Nie
ma zalecenia, eby implanty PIP wymienia,
aletylko kontrolowa.
adna instytucja wPolsce nie prowadzi
rejestru przeprowadzanych operacji pla-
stycznych wprywatnych klinikach igabi-
netach. Doc. Bartomiej Noszczyk, mazo-
wiecki konsultant wdziedzinie chirurgii
plastycznej, szacuje, etylko naMazowszu
Gdybym wiedziaa, jakie bd kon-
sekwencje, to nigdy bym tego nie robia
33-letniej Magdalenie te sowa nie przy-
chodz atwo. Szczupa, adna, bystra, lubi
by opalona iwmakijau. Prowadzi rm
zdamsk odzie. Po wykarmieniu trjki
dzieci trzy lata temu uznaa, eznowu chce
si dobrze prezentowa naplay, azamiast
miseczki Amie C. Starsza osze lat sio-
stra Kinga zrobia to samo.
Pierwszy pknity PIP wPolsce
Nowe elki pocztkowo Magdalen za-
chwycay: jdrne, okrge, mikkie, zdo-
ywotni gwarancj. Tylko co jej teraz po
gwarancji, skoro rma zlikwidowana, ajej
prezes przyznaje, ewimplantach uywa
taszego iniedopuszczonego douytku
medycznego silikonu? Takiego, jaki stosuje
si wmateracach.
Wgrudniu francuski rzd zaleci kobie-
tom, ktre maj wszczepione implanty
francuskiej rmy Poly Implant Prothse
(PIP) dokadnie takie jak Magdalena
eby natychmiast zgosiy si dochirurga
iwkadki usuny. Rozptaa si afera, bo
nacaym wiecie takie implanty ma 300
tys. kobiet.
Magdalena jest prawdopodobnie
pierwsz Polk, ktra nakontrolnym USG
dowiedziaa si, enosi felerny implant
PIP. Lekarz zaleci, by go jak najszybciej
wyja, najlepiej wcigu tygodnia. Siostra
moe poczeka duej, bo uniej wkadka
jest przetarta, ale jeszcze nie pka. Chirur-
dzy plastyczni, doktrych dzwonia, uspo-
kajali, ea tak szybko nie trzeba wyciga.
Nie uspokoili jej.
Magdalena operacj robia
trzy lata temu w Czechach.
Z oszczdnoci, bo tam
zorroriowtnrrirrsiztrwvkontnrtirfinciczvoosvstnirfuszczu olllwyuajuzlesltll
tyslcyzotycbnazablegl,ltrezamlastullszy,mogjeoszecl.Nlesrawuzaj,czy
lelarzmalwalllacjeuowylonywanlaoeracjllastycznycb.nlecbcsucbaostrzee
rzeumollwymlowllanlaml.
ALEKSANDRA KRZYANIAK-GUMOWSKA
epostp medycyny jest taki, ejestemy
jak bogowie. emoemy wszystko mwi
Grayna Nasiska-Jurek, specjalista chi-
rurgii plastycznej. Niektrzy odchirurga
oczekuj cudw, efektw jak po Photo-
shopie.
Dlatego dodaje niektrzy si nado-
peruj. To osoby, ktre nie akceptuj
wasnego ciaa mwi lekarka.
Doktorowi Sankowskiemu pacjen-
ci mwi: Niech pan zobaczy, jaki mam
straszny nos. Patrz, anos zupenie pra-
widowy. Odsyam dopsychologa albo psy-
chiatry, cho delikatnie mwic pacjenci
nie s ztego zadowoleni. Nie mog zopero-
wa nosa, ktry wyglda normalnie.
Pierwszym przeciwwskazaniem
dooperacji s nierealistyczne oczekiwa-
nia. Jeeli kto cigle si operuje, zmienia
gabinety, to nie ma gwarancji, czy po kolej-
nej operacji bdzie zadowolony dodaje
dr Kazimierz Cielik, ordynator Oddziau
Leczenia Oparze iChirurgii Plastycznej
Szpitala im. Ludwika Rydygiera wKrako-
wie, ktry czasem wykonuje rwnie zabiegi
chirurgii estetycznej.
Tymczasem ostatnio pacjenci dostali
nowe narzdzie nacisku nalekarzy: kupo-
ny zakupw grupowych dostpne winter-
necie. Zajedn trzeci czy poow ceny
pacjent dostaje peen zabieg. Paci zgry.
Gdy lekarz odmwi 19-letniej poznaniance
powikszenia itak ju duych ust, wrcia
doniego zkuponem. Po wstrzykniciu poo-
wy ampuki zrezygnowany lekarz, widzc
formujcy si dzib Kaczora Donalda, pyta
dziewczyn, czy moe wystarczy. Odpara:
Zapaciam zaca.
Wrd ofert nakupony mona znale
botoks, kwas hialuronowy, korekcj nosa,
uszu, nawet powikszenie piersi. Dermato-
log dr Maria Noszczyk, wacicielka Lecz-
nicy Melitus (siostra docenta Noszczyka),
nie rozumie tego: Sprzedaje si usug
zap ceny, aodtego trzeba odda poow
rmie poredniczcej. Liczyam iwychodzi,
euywajc certykowanych materiaw,
trzeba by byo dotego dokada.
WInternational Society of Aesthetic
Plastic Surgery zrzeszajcym chirurgw
plastycznych nawiecie (rwnie polskich)
zasprzedawanie zabiegw medycznych
na kuponach grupowych mona straci
czonkostwo. Bo to nieetyczne.
Adrenalina przed zabiegiem
Elbieta, krakowianka, dotej pory naope-
racje plastyczne wydaa 30 tys. z.
Pierwsze byy uszy, cztery lata temu
zaczyna wylicza. Miaa wtedy 23 lata.
Przysigaam sobie, enigdy wicej nie
zrobi adnej operacji. Ca noc chodziam
tam izpowrotem, tak bolao.
Po trzech latach zapomniaa o blu.
Powikszya usta odrazu wida, eco
znimi jest nie tak. Ela maluje je najaskrawy
rowy. Wisiaa mi skra zgrnej wargi,
adoktorek twierdzi, edoroku wszystko
si poprawi. Nie poprawio si.
Wlipcu ubiegego roku robia pierw-
sz poprawk ust. Niedugo bdzie mia-
a drug poprawk utrzeciego lekarza,
tego samego, ktry powiksza jej piersi. Bo
piersi powikszaa wgrudniu ijest bardzo
zadowolona, cho jej chopak jeszcze boi
si zanie mocno zapa. Ale on to nawet
gupiego botoksu nie chce sobie zrobi.
Ela troch go rozumie, bo zniechci si
dooperacji estetycznych, kiedy Ela dusia
si podczas odsysania tuszczu zbrzucha
i boczkw. Rozkurcz ze znieczulenia
poszed wpiersi iszyj. Byam przytomna,
anie mogam mwi, pielgniarka przyka-
daa mi ld.
Mylaa, eumrze, chopak chcia zabi
lekarza, ale jej to nie zniechcio, bo zefek-
tw liposukcji jest zadowolona.
Sama przyznaje, enikt zjej znajomych
nie rozumia ju decyzji opierwszej opera-
cji. adna, szczupa dziewczyna zdugimi
wosami, fanka opalania, ztipsami french,
wdinsach iczarnej prostej kurtce. Nad
powikszeniem piersi zjdrnej miseczki
C naF chirurg kaza jej si dwa razy zasta-
nawia. Jak mam mie kolejny zabieg, to
adrenalina mi ronie. To chyba hobby moje
mieje si. Czasem mwi, ewybiera si
dopsychologa, ale jako nie moe dotrze.
Zdaje sobie spraw, esi uzalenia.
Niewiele starsza odniej 32-letnia Ali-
cia Douvall, brytyjska modelka, nawasne
nieszczcie ma wicej pienidzy. Od 15.
roku ycia zrobia sobie ponad 100 rnych
zabiegw ioperacji: mniejszy nos, wiksze
piersi (15 zabiegw), usta, bardziej wystaj-
ce policzki. Botoks sparaliowa jej twarz.
Twarz opuchnita, bez wyrazu
Wok medycyny estetycznej wytworzya
si pewna aura medycyny atwej, lekkiej
iprzyjemnej krci gow Andrzej Igna-
ciuk, prezes Polskiego Towarzystwa Me-
dycyny Estetycznej iAnti-Aging.
Tymczasem to dziki zachd. Dr San-
kowski: Wiele lat temu wpolskich orod-
kach medycyny plastycznej musia by
lekarz internista, endokrynolog, ortopeda.
Wtej chwili to jest wyjte spod kontroli.
Przychodz pacjentki po medycynie este-
tycznej, ktre wygldaj jak dynie twarz
opuchnita ibez wyrazu, bo wstrzykuje si
im rne specyki, gdzie tylko sobie zaycz.
W Polsce nie jest precyzyjnie uregu-
lowane prawnie, kto moe wstrzykiwa
wypeniacze: botoks, kwas hialuronowy
iinne. Powinna to robi osoba wykwali-
kowana, najczciej lekarz. WSzwecji
jest dopuszczalne, by robiy to kosmetyczki
czy pielgniarki mwi dr Maria Noszczyk.
WeFrancji jest to absolutnie niemoliwe.
Botoks mog wstrzykiwa tylko chirurdzy,
dermatolodzy, neurolodzy.
Polskie Towarzystwo Medycyny Este-
tycznej iAnti-Aging rok temu wprowadzio
certykacj lekarzy. Moe tylko zachca
lekarzy doszkole. Nie takich dwudnio-
wych, ale podyplomowych, trzyletnich
zmedycyny estetycznej. Bo tu trzeba mie
wiedz ipraktyk. Dr Noszczyk opowiada
obizneswoman, ktra daa si namwi
nazabieg, bo dokosmetyczki przyjecha
specjalista. Skoczyo si tym, espe-
cjalista ostatecznie zepsu jej usta, podajc
jaki dziwny rodek. Pierwsze pytanie,
jakie jej zadaam: Co ma pani wustach?.
Nie wiem. Prosz si dowiedzie. Nie
mog, bo tej osoby ju nie ma.
Wypeniacz moe mie certykat albo
go nie mie. To oczywiste. Ale wiele pro-
duktw jest wykorzystywanych nazasadzie
plotki stugbnej nie szkodz, ale te nie
ma dowodw, e dziaaj. Syszaa pani
ozotych niciach? pyta Ignaciuk. eby
nacign skr, wszywa si podni nici.
To nie jest medycyna.
Odzyska piersi ipienidze
Na internetowym forum Beautywpolsce.
com kobiety zwszczepionymi felernymi im-
plantami PIP porwnuj rabaty, jakie daj im
lekarze nawymian, donosz oUSG, planuj
wsplne pozwy.
Marta chce odzyska przynajmniej cz
pienidzy odlekarza, ktry woy jej te
wkadki. Jak lekarz si nie zgodzi, wytoczy
mu spraw nakilkadziesit tysicy: zato,
eznw bdzie musiaa przechodzi ope-
racj, nie bdzie moga przez jaki czas pra-
cowa, bdzie musiaa wynaj opiekunk
dodzieci.
44
Z
D
J
C
I
A
:
L
E
R
O
U
G
E
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
S
C
H
W
E
I
Z
E
R
/
C
O
R
B
I
S
,
B
I
G
P
I
C
T
U
R
E
S
P
H
O
T
O
/
F
O
R
U
M
BRYTYJSKAMODELKA ^llclaDouvall
ou.roluyclaouuaaslonau
oozablegomloeracjom
45
Siostry Magdalena iKinga ju nie chc
oszczdza. Zadwa tygodnie wymieniaj
wkadki PIP nanajlepsze narynku. Magda-
lena prosi rm leasingow owstrzymanie
spat natrzy miesice, Kinga daa ogosze-
nie osprzeday samochodu. Dzwoni po
rodzinie, eby uzbiera po 12 tys. naopera-
cj (czeska korona stoi wysoko). Uinnego
chirurga te wCzechach. Pierwszemu,
cho daje przyzwoite zniki, ju nie ufaj.
Wymieni bd si martwi odszkodo-
waniami.
Ela si nie zraa, ona ma dobre implanty.
Jak doyj iBg pozwoli, bd nastp-
ne operacje. To wciga po prostu. Ale po
poprawce ja ju nie ruszam ust, chocia
maj si zmniejszy zapewnia. Ale po
chwili dodaje: Chyba ebd bardzo mae,
to wo implant.
Dane niektrych bohaterw zostay
zmienione.
2,5-3,5 tys. z
Plastyka warg sromowych mniejszych
Plastyka brzucha
Odsysanie tuszczu
ramion (liposukcja)
Powikszenie piersi
Powikszenie i ujdrnienie
poladkw za pomoc
przeszczepu wasnego
tuszczu
46
Z
D
J
C
I
A
:
W
O
J
C
I
E
C
H
P
A
C
E
W
I
C
Z
/
P
A
P
polaktacyjne, ktrym zanikaj piersi po kar-
mieniu. Pojawi si te nowy trend. Raz-dwa
razy namiesic zdarzaj si e-maile odm-
czyzn: Jestem mczyzn, chc mie biust.
???
Syszaa pani oshemale? Dla mczyzny
prostytutki to oznacza wiksze zarobki.
Coprawda nie jest to zabronione, ale to
delikatna sprawa. Wol nie zapuszcza si
wtakie rejony.
Jakich operacji robi pan najwicej?
Bardzo duo nosw, mnstwo przeszcze-
pw tuszczu. Jeeli mam dowyboru, eby
powikszy piersi tuszczem czy implantem,
to wybieram tuszcz to nie tylko wype-
niacz, ale iniesamowite bogactwo komrek
macierzystych.
Ludzie mwi: chirurg plastyk ksztaci
si zapastwowe, apotem zarabia koko-
sy nacyckach.
Zajakie pastwowe? Trzy lata pracowaem
bez wynagrodzenia wszpitalu naCzernia-
kowskiej nawolontariacie. Wielu chirurgw
plastykw to wykwalikowani mikrochirur-
dzy, ktrzy nie chcieli odchodzi zeswojej
specjalizacji, ale zarabiali wtedy po 2,5 tys.
Problemem jest, jeli jaki lekarz podszywa
si podnasz specjalizacj, nie majc jej.
Jeli jedyn motywacj zaoenia kliniki
s pienidze.
Apan dlaczego wykonuje operacje pla-
styczne?
Oczywicie rwnie dlapienidzy, ale s
pewne granice. Zawsze chciaem by chi-
rurgiem plastykiem. Jako mody student
byem napraktykach wszpitalu, fascynoway
mnie moliwoci rekonstruowania. Alterna-
tywnie chciaem zosta architektem. Mam
specjalizacj II stopnia, wic jestem rwnie
wykwalifikowanym chirurgiem oglnym.
Nie przeraa mnie widok kiszek.
Aczemu ma suy oferowana przez pa-
na studencka promocja napowikszenie
ust iplastyk warg sromowych?
To reklama. Musz jako sprzeda swoje
umiejtnoci. Pracuj wLublinie, to miasto
studentw, ktrzy nie maj zawiele pieni-
dzy. Aplastyka warg sromowych jest bar-
dzo popularna. Ludzie zaczli pozbywa si
owosienia ito zostawia straszne zgliszcza.
Oczekiwania wobec seksualnoci si zmieniy,
nie robi si ju tego zzamknitymi oczami.
Ludzie zauwayli, epiknym yje si atwiej.
Kiedy widok osoby bez przedniego zba nie
by szokujcy. Teraz to jest nie dopomylenia.
Oczywicie nie mona si reklamowa, ejest
si najlepszym, etylko umnie. Nie rozlepiam
informacji naprzystankach, ale nastronie
internetowej, Facebooku, Twitterze.
Zdarza si, epacjentki mocno nalegaj
nazadue piersi?
Czasami prbuj. Przyznam, ekilka razy
ulegem. Asertywno przychodzi zwie-
ALEKSANDRA KRZYANIAK-GUMOWSKA:
Czy kiedykolwiek wszczepia pan pa-
cjentkom implanty PIP?
DR MACIEJ KUCZYSKI: Oczywicie, enie.
Dlaczego oczywicie?
Poniewa jestem ostrony wobec czego,
conowe iwybitnie tanie. Nie stosuj take
rnych innych taszych wkadek. Trzy-
majc si rm, ktre znamy odlat, nie ryzy-
kujemy wpadek. Ten rynek jest brutalny.
Przyjaciel zKopenhagi ma klinik naCosta
del Sol. Nie ma tygodnia, eby kto nie przy-
jecha naskuterku, oferujc implanty zajed-
n trzeci ceny.
Jak to moliwe, enie wiadomo, ile
kobiet wPolsce przeszo operacj
wszczepienia implantw piersi?
Wniewielu krajach s takie rejestry. Dania
prowadzi je od 25 lat, ale to jest raczej
wyjtek ni regua. Ja si ciesz, ewybu-
cha afera zimplantami, bo bdzie mona
zrobi porzdek. Producenci s przeciwko
rejestrowi, bo sprzedaj implanty kademu,
kto chce. Ajak bdzie rejestr, bd mogli
sprzeda tylko osobie, ktra ma odpowied-
nie kwalikacje. Wsplnie zkonsultantem
krajowym bdziemy parli dotego, eby ure-
gulowa rynek.
Pacjentki czuj si oszukane przez swo-
ich lekarzy, awPolsce nie ma jasnych
zalece, eby implanty PIP wyjmowa.
To jest trudne dorozstrzygnicia. Jeeli r-
ma ma wszelkie certykaty, to mamy pene
prawo wierzy, ejest to produkt bezpieczny.
WAmeryce wlatach 90. Agencja ds. ywno-
ci iLekw zabronia uywania implantw
zsilikonem uznali, enie s bezpieczne.
Przez 10 kolejnych lat badania objy ponad
2 tys. pacjentek. Wyszo nato, eimplan-
ty silikonowe s obojtne dlaorganizmu.
Przywrcono je. Czyli najpierw wszystkie
implanty silikonowe zostay wymienione
nasolne, apotem zpowrotem nasilikonowe.
Ale dlaczego wycigano te zsol zjolo-
giczn?
Bo s byle jakie chlupi isi marszcz.
Kto wPolsce powiksza sobie piersi?
S dwie grupy pacjentek, jeli chodzi ocile
kosmetyczne powody: mode kobiety imatki
Ochciwoci
iglonojadach
ottnirkfrvcnrtcarnfw
rirnipozrnirsprroetriri
rroetritrzvwcowir Mam
rawooumwloeracjl.Nle
ratujyclamwlurMaclej
Kuczysll,wlcerezesol-
sllego1owarzystwaCblrurgll
lastycznej,elonstrulcyjnej
lLstetycznej.
kiem. Pacjentkom wydaje si, e piersi
mona pompowa, ile si chce. Zmiseczki
C naD to dlanich zamao. Ja odmawiam,
tumaczc, eto zbyt niebezpieczne, nie-
adnie wyglda. Jestem wtej szczliwej
sytuacji, emam prawo odmwi. Wtym
momencie nie ratuj ycia, nie usuwam
nowotworu. Kto moe chcie zrobi sobie
biust naplecach izycznie przecie jestem
to wstanie wykona. Najwikszy problem
chirurga plastyka to przezwyciy chci-
wo. Dla niektrych pacjentw pienidze
nie s problemem, problem ley wgowie.
Mamy do czynienia gwnie z osobami
zamonymi. Ich problemy psychiczne s
nieraz tak destrukcyjne, eczowiek tskni
zazwykym zabiegiem. Dlatego chtnie
robi zabiegi rekonstrukcyjne, jestem bie-
gym sdowym, wsppracuj zchirurgi
szczkow, usuwam nowotwory dlazdro-
wia psychicznego. Swojego.
Chirurgia estetyczna to wduej mierze
kwestia gustu.
Prawda. Inaczej robi si piersi wRio de Jane-
iro, inaczej wSo Paulo. WSzwecji s takie
powikszenia, ktrych nie wida. WeFrancji
preferuje si zupenie inny ksztat iwiel-
ko. Pacjentki czsto przynosz mi koloro-
we magazyny, eby pokaza, jak bychciay
wyglda. Nie obraam si. Nie musi by tak,
ebym si kadym biustem chwali nakon-
ferencjach. To musi si podoba przede
wszystkim pacjentce wpewnych granicach.
Ajak si nie podoba ju po operacji?
Wiele lat temu miaem tak spraw ewi-
dentn pacjentka karmia, piersi straciy
jdrno iparametry, chciaa mie piersi
dosy proporcjonalne doswojej budowy.
WSkandynawii taka operacja jest nawet
refundowana. Pacjentka po operacji bya
bardzo zadowolona. Nadrugi dzie odbie-
ram telefon: ona natychmiast da wyjcia
tych protez izaoenia wikszych iwpacz,
e maestwo jej si wali, a ona jest
nautrzymaniu ma, ktry chce wiksze.
Przyjechali. On mwi: Coto zaproblem?
Wyjmie pan te izaoy inne. Ja: Te s odpo-
wiednie. On: Ja mam warsztat samocho-
dowy, jak si klientowi lakier nie podoba, to
natrysn nowy. Dziewczyna si nie odzywa,
wida, ejest zdominowana. M wyjmuje
plik mocniejszych playboyw. Te to s
fajne!. Zapytaem: Czy pan maluje te samo-
chody, jak s jeszcze mokre? Czekam, a
karoseria wyschnie. To upana ony jest
jeszcze mokra. Akiedy wyschnie?. Zap
roku. Naszczcie si nie zjawili. Kiedy
pacjentki byy zbyt nacignite, teraz s zbyt
napompowane. Miaem pacjentk zmaka-
brycznie powikszonymi ustami wygl-
daa jak glonojad. Potrzebowaem piciu
zabiegw, eby doprowadzi j dowygldu
ludzkiego.
Lek. med. Maciej
Kuczyski
jest szefem
Sekcji Chirurgii
Estetycznej
iwiceprezesem
Polskiego
Towarzystwa
Chirurgii
Plastycznej,
Rekonstrukcyjnej
iEstetycznej oraz
szefem polskiego
oddziau ISAPS
SPOECZESTWO JAK SI YJE ZHIV
48
N

ie wiem, coludzi optao, eminu-
sy tak cign doplusw mwi Karolina,
traona 40-latka zTorunia. Jest wrcz na-
gabywana oseks.
Karolina nie wyglda naswoje lata ma
krtkie wosy idziewczc gur. No, ale jed-
nak przez HIV sypna si jej wtroba (trzy
razy biopsja, idzie ku marskoci), troch zby
(paradontoza). Leci jej znosa (zawsze tak
ma zim), wubiegym roku cztery razy zrz-
du miaa zapalenie puc. Jednak faceci si
doniej lepi. Stopuje jednego zdrugim: Hej,
opanuj si, mam HIV! Nato on: No ifajnie,
bo ja jeszcze nie.
Lekarz wmasce spawacza
Zamao wiedz, eby si obawia mwi
Karolina. Kiedy wkko si trbio owiru-
sie, a chyba kto uzna, ewystarczy.
A ona wci pamita swj nerwowy
miech, gdy zobaczya, conasiebie woy
lekarz, zanim zdecydowa si doniej zbliy.
Poza kombinezonem igumowym fartu-
chem mia mask, jakiej uywaj spawacze
wspomina. To by rok 1989. Odtamtej pory
miny jakby lata wietlne, ale przecie jedno
si nie zmienia: naAIDS wci si umiera.
Karolina pracowaa kiedy naoddziale
hospicyjnym iwidziaa, jak wyglda to umie-
ranie: nie starzy, alewdemencji starczej,
zzanikami wiadomoci, przy nawracajcych
infekcjach, grzybicach, grulicach, nowotwo-
rach. Wsamotnoci dodaje.
Bo nie zauwaya, eby chorych naAIDS
trzyma zark kto zrodziny albo ktry
zdawnych kochankw. Najbardziej utkwio
jej wpamici, jak umieraa sklepowa, taka
MAGORZATA WICHOWICZ
Traeni
kfoitniviwiosoeirzrztrtrtusttteo
zrzosftfrtrionvWolscetraflejest
corazwlcejlleuyrejestrowanooorocznle,
terazcouzlennlereunlotrzy.1aljalbywszyscy
zaomnlell,emlmocorazleszycblelw^DS
wclzablja.
I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
A
G
A
T
A

E
N
D
O
N
O
W
I
C
K
A
/
I
L
L
O
.
P
L
49
fajna babeczka, ktra zanic nie moga doj,
odkogo zapaa HIV. Itaka mia pielgniarka,
ktra zapaa wirusa odma.
Napatrzyam si, kurcz, naumieranie.
A zabardzo mwi. To j wrcz zniechci-
o doseksu, potwornie bysi baa, emimo
zabezpiecze kto zostanie przez ni skrzyw-
dzony iwylduje whospicjum. Znajomi
mwi, epowinna i bardziej wstron
ycia. Coztob, dziewczyno? pytaj. Dla-
czego nie wybierzesz kogo, skoro s chtni?
Moe byby ztego lub? Moe dziecko?
Prof. Zbigniew Izdebski, seksuolog:
Moje ostatnie badania s zasmucajce.
Oile kiedy Polacy przesadnie bali si wiru-
sa, otyle teraz przesadnie go lekcewa.
Jakby kompletnie zapomnieli, coto jest.
Niektrym si wydaje, ewystarczy zdrowo
si odywia, aby nigdy nie umrze naAIDS.
Synek przecie nie blady
Pawe zWarszawy (37 lat, psycholog, spe-
cjalista odterapii uzalenie), trafiony 12
lat temu, dugo to wypiera. Zupenie jakby
to by nie jego plus.
Dzi wie, e HIV jest do oswojenia.
Kobiecie zanim pjdzie zni doka
mwi, ejest zakaony, inarazie tylko jed-
n naosiem to sposzyo. Innym wyda si
nawet ztym swoim HIV ciekawy, oryginalny,
tajemniczy.
Jeli chodzi orodzin, to najpierw zwierzy
si mamie. Dorozmowy zojcem zebra si
dopiero wubiegym roku. Gdy tato zachoro-
wa naraka iby ju umierajcy, nie chciaem,
eby nakoniec byy midzy nami tajemnice.
Nie uwierzy. Nawet wygrzebaem wynik, ale
zerkn tylko idalej swoje, eto niemoliwe.
Jego synek miaby mie co takiego? Bzdu-
ra. Synek przecie nie blady, wysportowany.
Zim jedzi nanartach, alatem te opalony,
bo ato Krym, ato Maroko.
Jest takie stereotypowe mylenie
zauwaa Pawe eskoro HIV nie wida,
to go nie ma.
Aprzecie dodaje nie yjemy wXX
wieku, wktrym zakaonego rozpozna-
wao si napierwszy rzut oka. Wtedy to
by naog zapany heroinista, ktremu
dlaopanowania wiremii dawao si po dwa-
dziecia pastylek dziennie. Ten chemiczny
kop wpycha czowieka wkoszmar wenie
kaszanki wyskakiway zlodwki iokrca-
y si wok szyi. Albo ca noc trzeba byo
ucieka przed terrorystami, ktrzy mieli
kryjwki wcianie. Wdzie zkolei trzeba
byo walczy samemu zsob, bo depresja,
ble gowy, wymioty. Ztwarzy naskutek
ubocznego dziaania lekw znikaa tkanka
50
tuszczowa. Nie trzeba byo nawet dochodzi
dopenoobjawowego AIDS, eby wyglda
jak mier nakiju. Zakaony, wychudzony,
spocony zestrachu czowiek nie mg uda-
wa, enic mu nie dolega.
Teraz s leki nowej generacji imona
wyglda adnie mwi. Raz dziennie bior
trzy tabletki. Nie mam koszmarw, dobrze
si czuj.
Prof. Waldemar Halota, czonek zarzdu
Polskiego Towarzystwa Epidemiologw
iLekarzy Chorb Zakanych: Mamy totalne
rozprenie. Kiedy standardowy pacjent
zHIV to by narkoman, przypadek
szybki doopanowania, zdiagnozowany
wewczesnym stadium zakaenia. Teraz
coprzypadek, to gorszy stan. Ludzie
ryzykuj, nie zabezpieczaj si, nie robi
sobie testw naHIV. Doszpitala traaj,
gdy maj ju penoobjawowe AIDS.
Wirus jest przereklamowany
Adam, 40-letni handlowiec zBydgoszczy,
kiedy mia zapa zazapaci. Teraz jest
dobrze, tylko czasami nie wie dlaczego
kn mu biaka. Ludzie wpracy pytaj:
Ej, Adam, dlaczego masz takie dziwne oczy?
Aon: eby was lepiej widzie. Ioni: ha, ha,
jaki ten Adam mieszny.
Nie wiedz, eAdam to dinozaur HIV
zdiagnozowano uniego w1988 r. artuje,
emu si trafi szczep promocyjny, naj-
mniej zjadliwy, cho jednak kumpli Ada-
ma skosi rwno. Nie zosta niemal nikt
z tamtych lat, gdy Adam by licealist,
napanym chuchrem. Mieszka zrodzica-
mi wmaym miasteczku przy zachodniej
granicy. Pamita, jak po pierwszej zapa-
ci ockn si wszpitalu. Pomylaem:
chyba ni Gwiezdne wojny. Nade mn
potwory wmaskach zpleksi, ochronnych
kombinezonach irkawicach po okcie.
Zamknli mnie wizolatce. Miaem zakaz
wychodzenia idotykania czegokolwiek.
Klamki nawszelki wypadek owinito gaz
wymoczon wpynie dezynfekujcym.
Bali si go jak cholera. Aion przez pierw-
sze lata szczypa si strasznie. Jeli stosunek
zdziewczyn, to nigdy bez prezerwatywy.
Jeli chcia i nabasen czy dosauny, to naj-
pierw telefon dolekarki zzakanego, czy
nie bdzie stanowi zagroenia. Teraz si ju
nie pierniczy, nie stosuje gumki. Oeni si.
Ito zdziewczyn duo modsz, minusow.
Zgodzia si kocha znim bez prezerwatywy,
zasza wci. adne tam in vitro zodwi-
rusowywaniem jego plemnikw, postawi-
li nametod naturaln. Udao si. ona
zdrowa, dziecko zdrowe zapewnia Adam.
Zanim pierwszy raz poszli do ka,
powiedzia jej, coijak ztym jego plusem.
Ona, jeli chodzi oHIV, bya kompletnie
zielona. AAdam uroczo potra opowiada,
ewirus jest przereklamowany. Prosz
bardzo odchyla poy marynarki 186 cm
wzrostu, 105 kilo wagi. Bior leki, nie chudn,
nie wypadaj mi wosy ani zby.
Nie, nie zgodzi si, ebym porozmawia-
a zon. To naprawd bezczelno zmojej
strony, ewogle prosz. Jeli tak bardzo
chc wiedzie, jak im si yje, to jednak jeli
chodzi ointymne sprawy kiedy chyba
byo lepiej. ona zaczyna si miga odseksu
(mwi, ezmczona, amoe to nie zmcze-
nie?), wic on zaczyna przebkiwa wartach
(amoe to nie arty?), esobie znajdzie now.
Wojciech Tomczyski, przewodniczcy
stowarzyszenia Sie Plus, ktre skupia
zakaonych: Skutki zakaenia wjednym
przypadku mog by atwe doopanowania,
winnym trudne. To kwestia indywidualnej
odpornoci ireakcji naleczenie. Jeli
leki zostan dobrze dobrane iczowiek
regularnie je bierze, wirus si nie replikuje
iwzasadzie nie powinno si zachorowa.
Rzecz wtym, eoile dlatych, ktrzy bior
leki, wirus jest agodny, otyle dlatych,
ktrzy teraz zostaj zakaeni, moe by
duo groniejszy. Bo przez lata zdy si
zmutowa. Mona te zakazi si szczepem
lekoopornym.
Ona moe mnie wyda
Zdycham, k, zapadam si wsobie Mar-
cin, 25 lat, po studiach prawniczych, jest
wpanice. Wie, epowinien uywa bardziej
wyszukanych sw. Powinien te szuka
pracy, aon teraz szuka naswoim ciele wy-
pryskw iwybroczyn.
Tylko patrze, jak znw mnie wysypie
jczy. Po raz pierwszy wysypao go po ostat-
nich wakacjach. Bolesne, ropne grudki wok
ust, troch wuszach, anajwicej wmiejscu,
ktre zakrywa si majtkami. Lekarz poradzi,
eby pj natest. Ja, k.., iHIV? Marcin
nie jest przecie jakim tam narkomanem
czy gejem. Dziewczyn odponad p roku
ma jedn it sam. Cho wczeniej musi
przyzna byy szalone wakacje naIbizie.
Byway wjego ku dziewczyny zwydziau.
Ale eby zaraz taka wiremia to go
zaamuje. Musia si obstuka ztego, coto
jest ilo wirusa wekrwi iczym grozi spadek
liczby komrek CD4, ktre kieruj reakcja-
mi obronnymi. Mog mie, k, wkadej
chwili infekcj garda, puc, oczu, jelit, mzgu.
Mog zapa pasoyty, zaj rop, grzybic,
splenie.
Douje tak, eoczu mu si nie chce otwie-
ra. Ajak zamknie, to itak nie pi. Mao
sypiam narzeka. Prawie nie jem.
Boi si, ejest nakrtkiej prostej dozej-
cia. ledzi statystyki Pastwowego Zakadu
Higieny comiesic notuj 10-50 przypad-
kw AIDS iprzynajmniej raz natydzie zgon.
Jak ja mam, k, powiedzie rodzicom?
Nauczyciele. Maomiasteczkowa konserwa.
Opacaj mu mieszkanie wTrjmiecie, bo
licz na to, eznajdzie prac, wybije si. Szu-
kaj mwi. Dzwo dorm, dokancelarii.
Aon dzwoni jedynie nainfolini dlazaka-
onych, szuka informacji na stronach
dlazakaonych, potra gada tylko ozakae-
niu inajlepiej zzakaonymi. Zeswoj dziew-
czyn tak szczerze nie pogada. Nie potra.
Przed pjciem doka lustruj ciao:
czy si gdzie nie zaciem, nie zadrapaem.
Zakadam prezerwatyw (najchtniej naci-
gnby dwie naraz, ale czyta wporadniku
dlazakaonych, eby nie i t drog, bo
jedna zdrugiej si zelizguje). Dziewczyna
zdziwiona. Kiedy nie uywali gumek, ateraz
extra strong? Tumacz, eto dodatko-
wa antykoncepcja. Wida ju jednak coraz
janiej mwi Marcin eby zsob nie
moemy. Ona idzie doazienki ikrzyczy:
gdzie s cki dopaznokci? Aja przecie
nie powiem, eschowaem razem zmoj
maszynk dogolenia. Powinna, k ma, uy-
wa wycznie swoich cek, swojej maszyn-
ki, codelikatnie daj jej dozrozumienia. Ale
nie, ona wci zdziwiona, eco chowam, nie
chc si dzieli.
S ktnie. Seks nie ten sam. Rozmowy
nie te cokiedy. Pierwsze, cobymy sobie
musieli wyjani, to: czy ona jest traona?
Ikto by traony najpierw? Narazie boj si
ruszy temat mwi Marcin. Bo cobdzie,
jeli si przed ni odkryj, aona przede mn
nie? Moe mnie przecie wyda, szantaowa.
Ewa Zaraziska, dermatolog-wenerolog, konsultant
wpunkcie wykonujcym bezpatne testy: Widz
wludziach luz. No, zobaczmy artuj
sobie czy ju mam hifa, czy mnie trao.
Wydaje im si, eto nic takiego, nie HIV
grony wirus alehifek, co moe jak
nadcinienie. Wpopoch wpadaj dopiero,
gdy odbieraj wynik iju wiadomo, eTO
maj. etrzeba bdzie zTYM y. Anie
wiadomo jak.
Wsppraca Iwona Galewska I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
A
G
A
T
A

E
N
D
O
N
O
W
I
C
K
A
/
I
L
L
O
.
P
L
Widz wludziach luz.
No, zobaczmy, czy ju
mam hifka, czy mnie
trao. Wydaje im si,
eto nie HIV grony
wirus alehifek,
co jak nadcinienie
SPOECZESTWO JAK SI YJE ZHIV
51
frtritapsijntisurrrfttrnfv
ifvtkontsurrrfttrnfvrotskjsftc
Bosuertalentnlejestlosztownymwllelarz
JustynyKowalczylobertmlglelsll.
ROZMOWA MACHAY ZROBERTEM MIGIELSKIM
Ciaa
moc
nie doruszenia. Tymczasem Bolt potra-
poprawi swj rekord wiata dwa razy
najednych zawodach.
Czym sportowcy rni si odreszty
wiata?
Gow.
Patrzc kilka dni temu nazdjcia Marit
Bjrgen, miaem wraenie, e raczej ciaem.
TOMASZ MACHAA: Czy ludzkie ciao
ma jakie ograniczenia?
ROBERT MIGIELSKI: Zapewne tak, tylko
my ich nie znamy.
Kady obecny rekord jest dopobicia?
Myl e tak. Niech pan popatrzy nasprint
na100 metrw. Wynik cay czas si zmienia.
Wydawao si, e osignite rezultaty s
52
Ona jest teraz wszczycie formy, wic jest
maksymalnie odtuszczona. Gdyby j tro-
szeczk przykry delikatnym tuszczykiem,
tobywten sposb nie wygldaa. Byaby
bardziej kobieca. Sport nabardzo wysokim
wyczynowym poziomie jest troch niena-
turalny.
Justyna Kowalczyk wyglda przy
Bjrgen jak normalnie rozwinita
dziewczyna, anie gladiator.
S rne metody uprawiania sportu. Jedni
musz postawi namoc, inni natechnik.
Mnie zdjcia uminionych kajakarek czy
pywaczek nie bulwersuj. To jest cz
ycia, cz tej gry. Mnie to nie bulwersu-
je, cho nie wybrabym Bjrgen naswoj
dziewczyn.
Czy co, cojest nienaturalne dla wygl-
du, moe by naturalne dla zdrowia?
Sport nawysokim poziomie nie jest neu-
tralny dla zdrowia.
Powiedzia pan kiedy, e 99,9 proc.
siatkarzy tra dolekarza zpowodu
nieustannego obciania staww ikr-
gosupa.
Mgbym nawet powiedzie, e 100 proc.
Czasem zdarza si jaki wyjtek.
Jakie koszty poniesie Justyna Kowal-
czyk?
Kady rodzaj sportu niesie z sob inne
ryzyko. Wsportach wytrzymaociowych,
takich jak bieg nanartach, jest obciony
gwnie ukad krenia. Wystpuje prze-
rost lewej komory serca. Po zakoczeniu
kariery czciej zdarzaj si problemy
sercowe.
Po zakoczeniu kariery serce nie wraca
ju dostanu przed startw?
Problemy zostaj ibardzo czsto trzeba
pewnej dawki wysiku, bymona byo nor-
malnie funkcjonowa. Uprawiajc sport,
produkujemy endorny, produkujemy ca
mas rnych hormonw, ktre reguluj
nasze normalne funkcjonowanie. Prosz
zwrci uwag, cosi dzieje zludmi, kt-
rzy nagle przerywaj sport. Zaczynaj ty.
Adam Maysz nie zacz.
Chyba ma takie geny. Prosz jednak
spojrze naLeszka Blanika, jak wyglda
naigrzyskach wPekinie ijak wyglda teraz.
To ten sam czowiek.
Odczuwa niedostatek endorn?
Najlepiej to wida wsportach walki wnaj-
lejszych kategoriach. P roku po zako-
czeniu kariery zbokserw, zapanikw robi
si kulka. Izaczynamy pyta kto to jest?
Mistrz wiata, Europy, mistrz olimpijski?
Wkrtkim czasie nastpuje kompletna
zmiana metabolizmu. Zostaje nam podobny
apetyt, ale nie spalamy tyle.
To zaley odgenetyki?
Niech pan popatrzy dookoa. S ludzie, kt-
rzy mog zje duy obiad is szczupli. As
ludzie, ktrzy mwi, e nic nie mog je.
Zjem p czekoladki dziennie imomental-
nie brzuch mi ronie. Itak jest.
Justynie Kowalczyk po zakoczeniu
kariery grozi, e zrobi si jak kulka?
Ona ju zawsze bdzie musiaa by aktyw-
na. Jej organizm bdzie si oto dopomi-
na. Jeeli zupenie przestanie trenowa,
organizm si upomni oto, eby si rusza-
a, biegaa. Poza tym to jest kobieta ijak j
znam, to wiem, e chce by kobiet ichce
wyglda kobieco. Nie pozwoli sobie nato,
eby zacz wyglda inaczej.
Rozty si przy stole?
Nie potra si tak zachowa. Prosz zwrci
uwag, jak bardzo dba oswoj kobieco.
Widziaem par okadek wmagazy-
nach.
Chyl przed ni czoa za to, e dba okobie-
co. Wiele zawodniczek otym zapomina.
Koncentruj si nasporcie. Tymczasem to
maj by kobiety wkobiecym sporcie, anie
mczyni wkobiecym sporcie.
Justyna Kowalczyk jeszcze szybciej
moe wbiec nat gr?
Oczywicie. Wsportach wytrzymaocio-
wych granice si przesuwaj. Bo jest wiele
czynnikw niezalenych odzawodnika.
Smarowanie nart, pogoda.
To s moliwoci ciaa, techniki czy
nowoczesnej medycyny?
Trudno powiedzie. Nie znamy odpowiedzi
napytanie, dlaczego ten biega lepiej ni
tamten. Mimo e s podobnie zbudowani, s
podobnego wzrostu, maj podobne minie.
Robert Kubica wrci? Wgowie jest
nastawiony tylko nasukces.
Przede wszystkim mu ycz, eby wrci
donormalnego ycia. eby mg normalnie
zje, pj naspacer. Potem bdzie wraca
dosportu. Oczywicie sport jest dla niego
wielk motywacj powrotu donormalnego
ycia. Sportowcy maj motywacj, bynie-
zalenie odtego, cobysi dziao, wrci
dotego, cobyo.
To musi ich spala. Z
D
J
C
I
A
:
A
F
P
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
K
U
B
A
G
R
E
G
R
O
W
I
C
Z
/
P
A
P
ROZMOWA MACHAY ZROBERTEM MIGIELSKIM
Gdyby pan sobie dzi powiedzia,
e za chwil przebiegnie maraton,
to byoby to nierealne. Ale to jest
nierealne wpana gowie.
Gdyby odtego zaleao pana ycie,
to pewnie bypan przebieg
Oni czsto nie maj prywatnego ycia. Cae
prywatne ycie jest podporzdkowane celo-
wi sportowemu.
To szczcie czy nieszczcie?
Trudno powiedzie. Zaley, coten sport
daje. Jeli daje spenienie, to jest to szcz-
cie. Jeeli rodzi frustracj, to jest nieszcz-
cie. Jest jeszcze syndrom zakoczonej
kariery. Wystpuje uludzi, ktrzy nie potra-
poradzi sobie znormalnym yciem. Nie
potra zrobi zakupw, nawiza relacji,
opaci rachunkw, bo nigdy tego nie robili.
Dokadnie nad tym zastanawiam si
wprzypadku Kubicy. Czy bdzie potra-
poradzi sobie zsytuacj, gdy jego
kariera zostaa tak wczenie gwatow-
nie przerwana.
Ludzie tacy jak on nie potrafi sobie
wyobrazi ycia bez sportu, wic maj
ogromn motywacj dopowrotu. Dlatego
widzimy wyczynowych sportowcw, kt-
rzy wracaj wsytuacjach, kiedy czowiek
normalnie bysi dawno podda. Hermann
Maier to jeden zprzykadw.
Wwypadku prawie straci nog.
Mia paskudnie zamany piszczel. Iwr-
ci donarciarstwa. Bo sport by dla niego
caym yciem.
Czego uczy sport?
Cierpliwoci. Nigdy nie ma efektw zdnia
nadzie. Uczy te pracy. Talent, jak twier-
dz holenderscy specjalici, to jest tylko
1proc. Trzeba go mie, ale trzeba te umie
pracowa.
Jak Justyna Kowalczyk, biegnc pod
gr, wybiera moment naatak?
Ona zna moliwoci swojego ciaa. Jest
wsuchana wswj organizm iwie, kiedy
zapala si ta czy czerwona lampka.
Cote lampki znacz?
Mwi, kiedy comona zrobi zwasnym
organizmem. Czy mog przyspieszy, czy
musz poczeka. Bo jeeli ona zbyt wcze-
nie przyspieszy, to nie skoczy. Jeeli zbyt
pno przyspieszy, to nie wygra. Natym
polega profesjonalizm. Ona wsuchuje si
wswj organizm iwie, e wtym momencie
zostay trzy minuty. Myli sobie: mam si
nate trzy minuty czy nie mam? Czy pocze-
ka jeszcze minut iwtedy niszowa, czy
przyspieszy teraz?
Ale ona nie ma tego, cokady amator
biegncy pod t gr, czyli wielkiej
czerwonej lampy zsyren wzywajcej,
eby przesta?
Amatorowi wcza si taka ciemnopoma-
raczowa lampa. Nam si wydaje, e ona
jest czerwona, ale de facto jeszcze nie jest
czerwona. Ici, ktrzy potrafi rozrni
t ciemnopomaraczow odczerwonej,
czsto wygrywaj. Bo jak pan te dwie lampki
pomyli, to si moe skoczy tragicznie.
Jeeli nie, to zrobi pan postp. Bo trzeba
pokonywa pewne bariery. Justyna Kowal-
czyk wie, e lampa nie jest jeszcze czerwona
idoczerwonej zostao jej naprzykad 300
metrw. Unas, amatorw, psychika decy-
duje, kiedy mwimy stop.
Czyli znw to jest gowa, anie minie.
Minie s wtrne. Bo jak pan zrobi
postp? Gdyby pan sobie dzi powiedzia,
e zachwil przebiegnie maraton, to byoby
to nierealne. Ale to jest nierealne wpana
gowie. Gdyby odtego zaleao pana ycie,
to pewnie bypan przebieg. Bo mamy pew-
ne rezerwy. Caa praca trenera izawodnika
polega natym, eby je mobilizowa. eby
jak najwicej znich korzysta.
Pierwszy czowiek, ktry przebieg ma-
raton, myla, e da rad, ale przecie
umar namecie.
Ale swoje zrobi. To jest mylenie sporto-
we. To jest wanie fascynujce wpracy
zesportowcami. Otwieraj oczy nato, e
nie ma rzeczy niemoliwych. Sport bardzo
wielu osobom otwiera oczy namoliwoci
ich samych. Jest cudownym lekiem nawiele
rzeczy.
propos cudownych lekw, to czy-
talimy przed ostatnim Tour de Ski
onorweskich autobusach zzapleczem
ich biegaczek
e tam pewnie koksuj
Ie Polka bez tego wszystkiego wygra-
a. Jak kiedy Maysz nabuce zbana-
nem.
To jest takie polskie. Justyna pokonaa
ca Norwegi. Fantastycznie. Aile byo
miejsc napodium? Trzy. Aile byo Norwe-
ek? Dwie. Justyna zdobya zoty medal, ale
gdyby bya wtroch gorszej dyspozycji, to
moe napodium stayby trzy Norweki.
Cobymy wtedy powiedzieli?
Pewnie, e koksoway.
Napodium stay dwie Norweki, ajedna
Polka, bo oni maj zaplecze. Cywilizowany
sport nierozerwalnie zwizany jest zmedy-
cyn inauk. Itego wPolsce jeszcze nie
ma. My jestemy mae aty przy mercede-
sach. Traaj nam si supertalenty itylko
nasupertalenty Polsk sta. Bo supertalent
nie jest kosztowny. Nie sta nas, bymie
wielu zawodnikw nawiatowym poziomie,
bo to ju wymaga systemu.
Justyna Kowalczyk pana sucha?
Tak i nie. Kady sportowiec jest troch
mdrcem dla siebie. Byy sytuacje, kiedy
Justyna suchaa bez adnego problemu.
S sytuacje, kiedy nie sucha. Ja to szanuj.
Sportowcy, ktrzy przychodz doleka-
rza, uwaaj, e warto byo zniszczy
organizm?
Przychodz domnie pacjenci sportowcy.
Jeden nie moe wsta zkrzesa, drugi powi-
nien mie protez kolana. Ale napytanie,
czy warto byo, zawsze mwi, e warto.
Boto bya tre ich ycia. Lekkoatleta Piotr
Maachowski jest zBieunia. Wie pan, gdzie
to jest?
Nie mam pojcia.
No wanie. Copan byrobi wBieuniu?
Zjego postur mgby by szefem mai albo
si zapi namier. Ale jest wicemistrzem
wiata, mistrzem Europy. Jest kim. Sport
wyczynowy to s gladiatorzy, ktrzy natym
otarzu si powicaj. Sport wyczynowy
jest te po to, ebymy mieli wzorce, tak
po prostu.
SPOECZESTWO KRZYSZTOF HOOWCZYC
54
apotem dugo jecha za mn. Namecie
spytaem, dlaczego zwolni, zamiast mnie
wyprzedza. Odpowiedzia: Jechaem
normalnie, to ty leciae tak szybko opo-
wiada.
Dobra jazda Polaka wcale mnie nie dzi-
wi. Hoowczyc by bardzo dobrym kierow-
c wrajdach szosowych iszutrowych, ale
wreszcie zrozumia, jak zmieni styl jazdy,
eby radzi sobie napustyni, nawydmach
komplementowa Polaka triumfator
Dakaru z2010 r., synny hiszpaski kierow-
ca Carlos Sainz. Zroku narok stawa si
prawdziwym specjalist odDakaru. Umie-
jtnoci, dobry samochd ipozycja, zjakiej
rusza dokolejnych etapw to wszystko
zrobio zniego faworyta.
Ju wiemy, e to koniec, koniec wszyst-
kiego. Jestemy zdruzgotani, nie chce si
y. Dlaczego to wszystko spotyka wanie
nas???? pisa naFacebooku Krzysztof
Hoowczyc, zmierzajc domety 10. etapu
Rajdu Dakar holowany przez ciarwk.
Wszystko przez splot pechowych awarii
istrat ponad piciu godzin doczowki. To
odebrao kierowcy nadziej nawymarzone
zwycistwo wrajdzie, aprzynajmniej nie-
mal ju pewne miejsce napodium. Czuj
si jak zbity pies... nagle wszystko traci sens.
Miesice przygotowa, caa nadzieja, tysi-
ce kilometrw, te wszystkie wyrzeczenia
wszystko bierze web przez ma dziurk
wprzewodzie odwspomagania ali si
Hoowczyc.
Aprzecie dotego feralnego dnia kie-
rowca Orlen Teamu spisywa si rewela-
cyjnie. Wszstym starcie wmorderczym
rajdzie po bezdroach Argentyny, Chile
iPeru cay czas by wcisej czowce. Jako
pierwszy polski kierowca whistorii wygra
jeden z etapw i kolejnego dnia rusza
na tras jako lider. Czuem wwczas
t sam eufori copo zdobyciu mistrzo-
stwa Polski czy Europy, cho przecie tych
sukcesw nie da si porwna. Dakar to
impreza ozasigu globalnym. To ogromna
satysfakcja wiedzie, e cay wiat mwi
otym, i Polak tak dobrze jedzie. Pewnego
dnia natrasie dogoniem StphaneaPeter-
hansela [dziewiciokrotnego zwycizc
Rajdu Dakar]. Wystartowa pierwszy, Z
D
J
C
I
A
:
B
E
&
W
,
G
E
T
T
Y
I
M
A
G
E
S
/
F
P
M
MICHA POL
DARIUSZ WOOWSKI
Poegnanie
zClaudi
Szofer
rooiuinicovnirevoftk
etiskoByjeunymzboba-
terwmoruerczegoajuu
Dalar.Cuybynleuzlee-
cbowycbawarllKrzysztof
Hoowczycuuowaunla,ejest
nletyllocelebryt,lecztale
sortowcemzlrwlllocl.
odcinajcym kupony oddawnych sukcesw
licznymi wystpami wreklamach. Zoliwi
mwili onim Lalka Barbie albo Claudia
Szofer. Wielu nie podobao si, e zaprze-
czy stereotypowi uzbrojonego whem,
umorusanego olejem rajdowca mwicego
mao iniechtnie.
Ale ta wielka popularno nie przysza
nagle. Droga naszczyt bya duga. Po raz
pierwszy za kierownic usiad w wieku
trzech lat, na kolanach ojca. Pierwsz
samodzieln przejadk, wwieku siedmiu
lat, zakoczy wrowie. W1984 r., majc 22
lata, wystartowa wpierwszej powanej
imprezie Rajdzie Kormorana. Jadc poy-
czonym odrodzicw atem 125p, zaj 14.
miejsce. Caego go rozoyem izoyem
55
zpowrotem, przerabiajc silnik, skrzyni
biegw ijeszcze par innych rzeczy. Prawie
nim fruwaem. Ju po pierwszym starcie
usyszaem opinie innych kierowcw: Ten
go nasto procent si zabije wspo-
mina.
Rok pniej wywalczy tytu mistrza
Polski w grupie N (aut seryjnych). Ale
w1988 r. zniechcony brakiem sponsorw,
problemami nansowymi ikoniecznoci
ebrania opienidze nakady start posta-
nowi rzuci rajdy. Mia ju bilet doLos
Angeles, gdzie mia zosta... kaskaderem.
Spotkaem grup polskich kaskaderw,
ktrzy grali m.in. wPiratach Polaskiego.
Namwili mnie nawyjazd doUSA. Przyszo
zaproszenie doHollywood, dostaem wiz.
Duy at zamiast Hollywood
Fantastyczn jazd wnajtrudniejszym raj-
dzie wiata Hoowczyc udowodni, e jest nie
tylko dobrym kierowc, ale te twardzielem.
Przez lata rodowisko rajdowe traktowao
go zlekkim przymrueniem oka. By trzy
razy mistrzem Polski, ale pono zewzgldu
naszeroki reklamowy umiech iefektown
powierzchowno dostawa najlepsze kon-
trakty ifabryczne samochody. Mistrz Europy,
ale coto za sukces, skoro wszyscy najlepsi
startuj wmistrzostwach wiata. Krytykw
nie przekonywa nawet argument, e najlep-
szy nakontynencie przed Hoowczycem by
Sobiesaw Zasada (w1971 r.).
Wrodowisku rajdowym mwio si,
e Hoek jest elokwentnym celebryt,
KRZYSZTOF HOOWCZYC
zrolunarolstawasl
secjallstouDalaru.
Jalolerwszyolsll
llerowcawygrajeuen
zetawrajuu
56
Naszczcie rwnoczenie przysza oferta
zFSO, eby zosta kierowc fabrycznym.
Jazda duym fiatem wkolorze bahama
yellow bya wtedy szczytem moich marze
opowiada nam.
Szybko przesiad si napoloneza 1500
turbo. Trzeba nim byo jedzi zawsze
zezczonymi kolanami, bo jak turbina
wybuchaa, mona byo odamkami dosta
po jajach wspomina ze miechem.
Podobnie jak histori o tym, jak razem
zpilotem uszyli sobie dla szpanu kombi-
nezony zzason okiennych iprzefarbowali
je naczerwono: Robiy wietne wraenie
nadziewczynach, ale kiedy podczas rajdu
si wnich spocilimy, okazao si, e far-
buj. Przeraeni kibice myleli, e to krew.
Otwierasz lodwk, atam Hoowczyc
W1995 r. zwiza si zteamem Stomil Olsz-
tyn-Mobil 1 ipilotem Maciejem Wisaw-
skim. Razem signli po tytuy mistrza Pol-
ski, apniej wicemistrza imistrza Europy.
Inni rajdowcy czsto namiewali si
zniego, e zamiast bawi si naimprezach
koczcych starty, biega dotelewizji, eby
opowiada orywalizacji. Ale on odpocztku
uwaa, e obecno wmediach to kolejny
element rajdu. Wuszach zawsze dwi-
czay mi sowa Sobiesawa Zasady: Nie
sztuk jest wygra, sztuk jest sprzeda
wynik. Uwaaem, e kolega, ktrz za
met co tam odburkn dziennikarzowi
naodczepnego, popenia bd. Ja dosta-
em ten dar odBoga, e umiem opowiada
omojej pasji, wic trudno, ebym to wsobie
tumi tumaczy kiedy.
Udzia wreklamach by dla niego czym
naturalnym. Przecie zczego trzeba y.
Nie ma tak dobrze, e kocz rajd, kasuj
pienidze isiedz, czekajc nanastpne
przelewy mwi. Zczasem jednak prze-
dobrzy. Wystpowa wreklamach, pro-
wadzi teleturnieje, angaowa si wliczne
kampanie spoeczne, np. Pijani kierowcy
wioz mier, Jestem Europejczykiem,
Pij mleko bdziesz Wielki. Powoli prze-
stawa by sportowcem, stawa si show-
manem. Byo tego za duo przyznaje
po latach. Otwierao si lodwk, atam
Hoowczyc. Zaczo mi si to odbija czkaw-
k. Syszaem, jak kibice krzyczeli: Czipsy
lepiej ryj! albo Id dotelewizora!.
Pieko naziemi
Tote kiedy w2004 r. ogosi, e chce wy-
startowa wRajdzie Dakar, wielu odebrao
to jako kolejny pomys napodtrzymanie po-
pularnoci. On przekonywa, e interesuje
go walka osportowy sukces, anie przeycie
przygody. Podpisa kontrakt sponsorski
zOrlenem, ktry odlat wysya naRajd
Dakar motocyklistw. Hoowczyc zapo-
wiada, e po trzech latach bdzie walczy
ozwycistwo. Nie doceni trudnoci rajdu.
Nauka Dakaru zaja mu siedem lat.
Pierwszy start by koszmarem, zma-
ga si zawariami, dojecha na60. miej-
scu. Opowiada potem, e wiele razy mia
woczach zy zbezsilnoci iwyczerpania:
To byo pieko naziemi, trudno uwierzy,
e mona to wytrzyma, e co takiego mo-
na zrobi ludziom mwi.
Wkolejnych latach nie koczy Dakaru
zpowodu awarii lub wypadku, jak w2007r.,
kiedy wypadek na 13. etapie przypaci
trzema zamanymi ebrami. Ja nap
sekundy przed uderzeniem zwijam si
wembrionaln kulk okcie dosiebie,
gowa dodou. To odruch, nad ktrym nie
panuj. Wanie przez to poamaem sobie
ebra opowiada. Wpierwszych startach
przeszkadzay mu nawyki zrajdw szutro-
wych. Raz dodaem gazu napytach skal-
nych. Jak ostatnia cipa. Wszyscy jechali tam
50 km/h, aja stweczk. Wyrwao mi cay
most zwierza si wjednym zwywiadw.
Bardzo pomogy mu przenosiny raj-
du z Afryki do Ameryki Poudniowej.
WAndach inapampie radzi sobie lepiej
ni naSaharze. W2009 r. by pity, rok
pniej musia si wycofa zpowodu awa-
rii, gdy zajmowa 6. miejsce. Zroku narok
jecha coraz lepszym autem. Tegoroczny
mini all4 racing wniczym nie ustpowa
samochodom faworytw.
Woli wygrania Dakaru nie zmci mu
flirt zpolityk, gdy w2007 r. Hoowczyc
niechccy dosta si do Parlamentu
Europejskiego. Wystartowa w rodzin-
nym Olsztynie, bypomc PO odebra go-
sy dominujcym naWarmii iMazurach
Samoobronie iSLD. Zaj drugie miejsce
za Barbar Kudryck, zdobywajc 30 tys.
gosw. Gdy ona zostaa ministrem wrz-
dzie Donalda Tuska, wskoczy najej miejsce
doparlamentu. Chciaem tego sprbowa,
bo mam natur spoecznika. Mylaem, e
przez polityk atwiej bdzie mi walczy
narzecz poprawy bezpieczestwa nadro-
gach, corobiem wakcjach spoecznych.
Par projektw udao si zrealizowa. Ale
miaem do bezwadnoci Parlamentu
Europejskiego, tego, e najdrobniejsz
spraw trzeba byo omawia setki razy
imiesicami czeka najej zaatwienie tak
tumaczy nam w2009 r., dlaczego zamiast
kandydowa wkolejnych wyborach, woli
wrci naDakar.
Skarpetka ikobiety
Cho regularnie wygrywa rankingi kobie-
cych pism na najprzystojniejszego pol-
skiego sportowca ima wizerunek playboya
(czytelnicy Playboya przyznali mu tytu
mczyzny idealnego), a wiat sportw
motorowych peen jest piknych kobiet,
Hoowczyc od26 lat jest wierny tej samej
partnerce byej siatkarce AZS Olsztyn
Danucie. Maj dwie dorose crki, Karo-
lin iAlicj, oraz Antonin, ktra przysza
na wiat w 2008 r. Pewnie, e nie jest
atwo patrze chodno napikne kobiety,
ale potra si oprze pokusom. Trzeba po
prostu wodpowiednim momencie m-
wic moim jzykiem zej ztoru jazdy.
Kocham swoj on inie mam potrzeby
poszukiwa opowiada wGali.
Kiedy rozmawialimy z nim o pitej
rano, tu po tym, jak zdoby rajdowe
mistrzostwo Europy, przyzna si, e
wczasie rajdu zawsze ma wkieszeni kom-
binezonu amulet malek skarpetk,
ktr najpierw nosia Karolina, pniej
Alicja, adzi maa Tosia. To ma dziaa
napami. e jest rodzina, e mam dokogo
wrci. eby zadziaa instynkt obronny.
Pamitam onich, ale nie jed przez to
wolniej. Gdy startuj, to jestem tylko ja,
pilot idroga. Nic innego si nie liczy. Gdy-
bym zacz myle oonie idzieciakach,
to byby koniec walki mwi.
Wczerwcu Hoowczyc skoczy 50 lat.
Czy nie do mu niewygd zwizanych
zestartami wekstremalnie trudnym inie-
bezpiecznym rajdzie (zgino wnim ponad
60 osb, wtym roku argentyski motocy-
klista), ryzykowania ycia? Odpowiada, e
kiedy patrzy naJeana-Louisa Schlessera,
ktry wwieku 60 lat zaj wDakarze trzecie
miejsce, to czuje, e jeszcze troch wtym
rajdzie pojedzi.
Wrci nazdradliwe bezdroa Argentyny,
Chile, Peru, eby wreszcie wygra. Nie
chodzi ogupie ryzyko dla samego ryzyka.
Nie szukam mierci, ale spenienia mwi
Hoowczyc. Kiedy czowiek otrze si
ostrach, rozpacz, inaczej patrzy nawiat.
Zaczyna docenia ycie. Wikszo ludzi
yje monotonnie. Ja tak nie umiem. Gdy po
rajdzie wracam dorzeczywistoci, zaczy-
nam sobie lepiej zdawa spraw, jak pikne
jest to, comam.
Micha Pol jest dziennikarzem portalu
Sport.pl, Dariusz Woowski Interia.pl
Nie chodzi ogupie
ryzyko dla samego
ryzyka. Nie szukam
mierci, ale spenienia
SPOECZESTWO KRZYSZTOF HOOWCZYC
57
SPOECZESTWO ROSJANIE PODTATRAMI
No i mamy rekord cieszy si jak
dziecko Andrzej Kawecki, dyrektor Biura
Promocji Zakopanego. OdNowego Roku
przez niespena dwa tygodnie, podczas przy-
padajcego wtym czasie prawosawnego
Boego Narodzenia, Podhale odwiedzio kil-
kadziesit tysicy Rosjan, Ukraicw, atake
Biaorusinw iLitwinw. Niektrzy twierdz,
emogo by ich nawet sto tysicy. Wkadym
razie wKolorowej naKrupwkach schodzio
dziennie nawet kilkanacie golonek.
Jak jeden zamwi golonk, to drugi te,
tylko wiksz wyjania moda kelnerka
wgralskim stroju. Dotego przystawki, zupy,
torcik, cappuccino. Ioczywicie chleb oraz
ogrki, kilogramy ogrkw. Nawet po torcie.
Apotem jeszcze bigos przyznaje Wik-
tor zOdessy, meneder wrmie samochodo-
wej. Bigos naprawd jest super.
Zreszt dla Wiktora w Zakopanem
wszystko jest super. Igry, iwycigi, ikuch-
nia, iceny wsklepach. Nawet mi ikucyk
z Krupwek, ktrych Polacy obchodz
duym ukiem. Dla ony Wiktora Tatiany
najbardziej super jest to, epodTatrami
wszyscy, no, prawie wszyscy, mwi ju
po rosyjsku. Nawet pani sprzedajca kue
znapisem Zakopane. Po rosyjsku s karty
ottiisitzkrurwrk
ictzozinvsroo
cuetwkiwtnit
zioskwviwikfor
zoorssvfoozis
eontfrrowirBowraz
zarmllnnycbosjan
lUlralcwnajecball
wstycznluZaloane.
ouloallzueresjl.
Zdrastwuj, Zakopane
ANNA SZULC
zmenu wrestauracjach, tablice waquaparku
ireklamy kuligw naKrupwkach.
Ile kosztuje Giewont?
WZakopanem oddwch lat zniewielkimi
przerwami panuje zima nie zima. lad po
gociach, podobnie jak po niegu, te zacz
gin dwa lata temu. Grale gowili si, cojest
nie tak, eRosjanie iUkraicy po kilkunastu
latach wiernoci zdradzili Zakopane. Czy to
wina zej aury? Amoe oni sami zawinili,
zbyt czsto rekwirujc obwieszonym zotem
gociom liwowic spod stou wkarczmie lub
wdk whotelowej saunie? Moe zaduo
byo blokad nakoach ich terenowych mer-
cedesw ilexusw, ktrymi wbrew zakazom
prbowali wjeda wprost poddrzwi sklepu
naKrupwkach? Moe zbyt gono si znich
grale miali, gdy cakiem serio pytali, ile
kosztuje taadna gra zwana Giewontem?
Iwaciwie dlaczego nie mona jej kupi?
Ajednak Rosjanie iUkraicy przybyli! Tu
po Nowym Roku zaparkowali zpiskiem opon
ubram najdroszych hoteli ipensjonatw.
Gdyby nie te auta irejestracje, tobym ich
nie pozna mwi Myszka Miki zKrupwek.
Bo to ju inni Rosjanie ni ci sprzed kilku lat
zezotymi acuchami iwalizkami dolarw.
Kiedy oddrzwi woali: Dziewuszka,
dawaj nam tu odrazu caego barana, ito
ju wspomina Maria, kelnerka zkarcz-
my Bacwka naKrupwkach. Teraz te
naceny nie patrz, ale iprosz potrafi
powiedzie, ifutra zlisw zamienili namar-
kowe kombinezony.
Zmienili si take grale. Sycha to przy
stoiskach zoscypkami. Zdrastwujtie, zdra-
stwujtie, haroszyj syr! zagaja staruszka
wchucie. By moe tasama, ktra jeszcze
kilka lat temu, wyjaniajc, zczego zrobione
s jej oscypki, wykrzykiwaa: muuu, meee,
beee... Ateraz prosz, nawet yczenia wi-
teczne odgadzin Rosjanie usysz.
Wania si nie wypi
Zradiestwom! woa gralka zapar Ukra-
icw zeLwowa, ktrzy odeszli spod Guba-
wki ztorb pen serw, skarpet ikierpcw.
Tu po spdzonej whotelu prawosawnej
wigilii (zhomarami ikawiorem), tu po na-
boestwie odprawionym specjalnie dlagoci
zeWschodu przez popa, ktry naprob sa-
morzdowcw przyjecha zKrakowa.
Trzeba im dogadza, bo gdyby nie oni,
byoby po interesach. Polacy nawet wsylwe-
stra si nanas wypili, cepry pier... wyjania
pan Jzef stojcy naKrupwkach wstroju
Janosika (15 z zazdjcie zezbjnikiem).
Ataki Wania si nie wypi. Mimo ecza-
sem ma problem zwypiciem jednej nogi
zdeski snowboardowej nadole stoku. 19-let-
ni Wania zMoskwy jest wieo upieczonym
snowboardzist inaPolanie Szymoszkowej
trzeci raz zrzdu wjeda wkolejk narcia-
rzy. Aci, zamiast wydziera si naWani
igrozi mu policj, poklepujc chopca po
plecach, wychwalaj jego odwag. Wic
Wania, jak nagieroja przystao wtumek
rodakw nadrogich, markowych deskach
inartach wjeda radonie po raz czwarty.
Itak jest codziennie wzdycha Bartek
zkasy naSzymoszkowej. Codziennie te,
mniej wicej odsylwestra dopoowy stycznia,
ratownicy TOPR zwo doszpitala wZako-
panem kilkudziesiciu poamanych goci
zeWschodu. Wszpitalu s ju sale dlarosyj-
skojzycznych pacjentek ipacjentw.
eby im byo raniej tumaczy dr
Marian Papie, zastpca dyrektora szpitala.
Jacuzzi zMarlboro
Grale s dlagoci wyrozumiali. Oczywi-
cie, es rnice, nazwijmy to, kulturowe.
Oni chc si pokaza, zabyszcze, udowodni
wiatu, enawiele ich sta mieje si An-
drzej Kawecki. Ale jeli chcemy zarabia
nagociach zeWschodu, powinnimy by
dlanich wyrozumiali. Czeg odnich wa-
ciwie chcemy? Bybyli tacy sami jak my?
Czy eby chcieli przyjeda, bo czuj si
unas dobrze?
No wanie. Iczeg chcie odtego
Wani, wszak jego winy nie ma wtym... pie-
wa zaBuatem Okudaw Wojtek zobsugi
drogiego pensjonatu wcentrum Zakopanego,
SPOECZESTWO ROSJANIE PODTATRAMI
58
Z
D
J
C
I
A
:
B
O
G
D
A
N
K
R
E
L
WIKTOR
ITATIANA:
Blgos
narawu
jestsuer.
^wuouatlu
wszyscy
mwlo
rosyjslu
zwyksztacenia socjolog. Jego zdaniem trud-
no wini Wani zato, eurodzi si wrodzi-
nie rosyjskich biznesmenw, ktrych sta
nato, bywysa syna wraz zgrup przyjaci
dopolskiego kurortu, doluksusowej willi
zpokojem iazienk zwann oraz jacuzzi.
Wktrej to wannie Wania, mimo zakazw,
pali papierosy marki Marlboro. Iwszyscy,
zWojtkiem cznie, przymykaj nato oko.
Tak jak wci udaj, enie widz, i Rosjanie
nawet wnajbardziej ekskluzywnych lokalach
polewaj sobie wdk spod stou. Nie dlate-
go, eich nie sta, byj legalnie, wkarczmie
kupi. Po prostu taki maj zwyczaj.
Wraz znajazdem Rosjan naZakopane
mamy drogowy Meksyk mwi komendant
Stray Miejskiej wZakopanem Wiesaw
Lenard, zwany przez grali Janem Serce, bo
wlepia mandaty tylko wtedy, gdy ju napraw-
d musi. Blokad po Nowym Roku mielimy
zatrzsienie. No, ale jak nie ukara wgruncie
rzeczy miego iserdecznego Rosjanina, ktry
nadugie godziny tarasuje autem Kunice, bo
zamarzy oskrcie dokolejki naKasprowy?
Apotem zapewnia, enie widzia znakw.
Nieco inaczej tumaczy si Ukrainiec,
ktry zamiast po jezdni sun czarnym volvo
korytem potoku. Po prostu... zabdzi.
Tanio inie ma partyzantw
Nie chcemy wam robi nazo, bywa,
enie rozumiemy tego, euwas naprawd
przestrzega si rnych regu tumaczy
Lena, ktra zKijowa przyjechaa podTatry
zdwoma crkami. Jest gospodyni domow
ion przemysowca. Lena przyznaje, esta
byj byo nazimowe wakacje wlepszych
kurortach, na przykad w szwajcarskim
Davos. Inawet raz tam bya. adnie, ale
nudno wyjania. Itraktowanie jakie takie
dziwne. Jak raz zaparkowaam natrawniku,
to zabrali mnie napolicj.
AwZakopanem wrce funkcjonariuszy
traaj jedynie prawdziwi przestpcy. Tacy
jak cigany listem goczym moskiewski
prokurator podejrzany oto, ebra apwki
odwacicieli nielegalnych kasyn. Przy-
by wTatry do beztrosko, wodwiedziny
doony, ktra wraz zsynem spdzaa unas
zimowe kanikuy wyjania Kazimierz Pie-
truch, rzecznik policji wZakopanem.
Prokuratora zapano nad ranem, pod-
czas kontroli drogowej. Kilka dni pniej
schwytano te trzech przemytnikw zza
wschodniej granicy podejrzanych oduy
przemyt papierosw wEuropie. WZakopa-
nem wesoo sobie wczasowali.
Mnie, owszem, podobaj si te wasze
pikne Tatry. Itermy s fajne. Itanie, mar-
kowe sklepy, jedzenie, dyskoteki przyznaje
Natalia zSankt Petersburga, studentka lin-
gwistyki izapalona narciarka, ktra wraz
zkolegami zMoskwy (Iwanem, bankowcem,
iDymitrem, architektem) jest wZakopanem
pierwszy raz wyciu. Ale najwaniejsze jest
to bezcenne poczucie bezpieczestwa. Bo my
te mamy kurorty narciarskie naKaukazie.
Tylko ewnich Rosjanin moe dosta kulk
web. Odmiejscowego partyzanta, ale nawet
zato, esi dokelnera krzywo umiechn.
Piwo nastole, wdka podstoem
Zdaniem Andrzeja Kaweckiego zBiura Pro-
mocji Zakopanego jest jeszcze jedna zaleta
stolicy Tatr, ktr Rosjanom iUkraicom
trudno przeceni. Oni podskrnie chyba
czuj, eZakopane potrzebuje ich jak po-
wietrza wyjania. edlanich zmienia
si ibdzie zmienia. Wprzeciwiestwie
doeleganckich alpejskich kurortw, wkt-
rych wci traktowani s mio, ale zesporym
dystansem.
I wanie dla zmniejszenia dystansu
turysta Wania wybra si ztubylcem Wojt-
kiem tu przed powrotem doRosji napiwo
naKrupwkach. Piwo stao nastole, wdka
podstoem. Barmanka zumiechem poki-
waa gow. Po trzecim kieliszku Wania obie-
ca Wojtkowi, enie bdzie ju pali wwan-
nie Marlboro. Wojtek zkolei obieca Wani,
eodwiedzi go kiedy wMoskwie. Ienie
bd rozmawia ornicach kulturowych
ani nawet okatastroe smoleskiej.
Tylko otym, eWania powinien nauczy
si lepiej wypina zdeski snowboardowej
nazakopiaskim stoku.
60
Najwaniejsze to rz
kirovsevtierrtriicwitzoptnfvkoiunisfvcznraorozvcai
DzlstaslwLurolesymbolemautolraty.
WIAT VIKTOR ORBN
Jest takie zdjcie z16 czerwca 1989 r.,
naktrym mody, brodaty opozycjonista
zzawadiacko postawionym konierzem ma-
rynarki iznaczkiem Solidarnoci napiersi
stoi przed mikrofonem. Wgarci trzyma kil-
ka pomitych kartek znotatkami.
Trwa symboliczny pogrzeb Imre Nagya,
rozstrzelanego narozkaz Chruszczowa pre-
miera zczasw wgierskiej rewolucji z1956 r.
61
Na budapeszteskim placu Bohaterw tocz
si tumy Wgrw, anamwnicy s m.in.
znany dysydent Lajosz Rajk oraz Miklos
Vasarhelyi, rzecznik prasowy Imre Nagya.
Ale to nie oni, lecz w brodaty mwca sta
si gwnym bohaterem wiecu, symbolicznie
koczcego naWgrzech epok komunizmu.
Umowa zwadzami bya taka, enie
bdziemy mwi opolityce wspomina
potem Rajk. Jednak 26-letni prawnik ze
znaczkiem S nie zamierza trzyma si
ustale. Zamiast oddawa hod komuni-
stom (to jego wasne sowa), wykorzysta
pogrzeb Nagya, by wezwa dostworzenia
systemu wielopartyjnego, rozpisania wol-
nych wyborw iwyrzucenia zWgier Armii
Czerwonej. Wnoc poprzedzajc uroczysto
wraz zgrup dziaaczy podziemnego jeszcze
Zwizku Modych Demokratw Fidesz
urzdzi demonstracj podsowieck amba-
sad podhasami: Ruscy dodomu iWasze
wizy wygasy. Mody, nieznany wczeniej
szerzej radyka nazywa si Viktor Orbn ito
on ukrad przedstawienie weteranom opozy-
cji nastpnego dnia wiatowe agencje cyto-
way niemal wycznie jego przemwienie.
Taktyczny unik
Prawie 23 lata, ktre upyny odtamtych
wydarze, wywrciy wszystko dogry noga-
mi. Dzi naulicach stolicy Wgier przeciwko
Viktorowi Orbnowi protestuj tumy. Byli
dysydenci take ci, ktrzy jak Lajosz Rajk
czy Miklos Haraszti stali wrami wrami
zOrbnem naplacu Bohaterw dzi alar-
muj Bruksel iWaszyngton, proszc oobro-
n zagroonej demokracji.
Komisja Europejska grozi Orbnowi mi-
dzynarodowymi trybunaami zatumienie
podstawowych wolnoci. Rzecz dotyczy obo-
wizujcej od1 stycznia nowej wgierskiej
konstytucji. Wtpliwoci Komisji Europej-
skiej budzi m.in. obnienie wieku emerytal-
nego sdziw iprokuratorw z70 do62 lat.
Miejsce tych, ktrzy przejd naemerytury,
maj zaj nowi, aich nominacje tak si
skada zatwierdzi komitet, ktrego szefem
jest ona jednego zeurodeputowanych partii
Orbna. Podobnie zbankiem centralnym
jego niezaleno ograniczono, dodajc
trzeciego zastpc prezesa, ktrego mianuje
prezydent, anominuje premier, rozszerzono
te skad rady polityki pieninej oczonkw
popieranych przez rzd. To wanie zakusy
przeciwko niezalenoci banku wywoay
najostrzejsz reakcj zagranic.
Pod naciskiem Brukseli Orbn wykona
taktyczny unik, obiecujc rewizj niezgod-
nych zunijnymi standardami zapisw kon-
stytucji. Nie mia, prawd mwic, innego
wyjcia, bo rating obligacji wgierskich spad
dopoziomu mieciowego irzd potrzebuje
ratunku odMidzynarodowego Funduszu
zdzi
JAKUB MIELNIK
VIKTOR ORBN :lata
temustanaczele
manlfestujcycb
tumw.Dzlto
rzeclwlonlemu
rotestujWgrzy
(Buuaeszt,
auzlernll:or.)
62
Walutowego aten trudno uzyska zatk
autokraty. Szef Komisji Europejskiej Jos
Manuel Barroso deklaruje, ezadowala-
j go uspokajajce sowa Orbna. Jednak
ci, ktrzy znaj premiera Wgier, wiedz,
ejeli nawet wyjdzie drzwiami, to itak wr-
ci oknem. Tak jak rok temu, gdy najpierw
ograniczy wolno sowa, potem si ztych
krokw czciowo wycofa, a na koniec
itak wznacznej mierze naswoim postawi
m.in. zamykajc niepokorne prywatne
radio iwyrzucajc zpracy opozycyjnie nasta-
wionych dziennikarzy mediw publicznych.
Libera skrca wprawo
Orbn lubi sobie pogra wpik. Gra wietnie,
strzela widowiskowe gole gow izpob-
rotu, bo zanim zabra si dopolityki, kopa
wdrugoligowym klubie Felcsut. Do dzi sie-
dzi wnim zamiowanie zarwno dofutbolu,
jak idorywalizacji.
Wjego myleniu nie ma miejsca nakon-
sensus, jest tylko walka a dozwycistwa
przyznaje Zsuzsanna Szelenyi, dziaaczka
Fideszu. Partia przesza dug drog odcza-
sw, gdy Orbn ijego koledzy ze studiw
organizowali zadymy podambasad ZSRR.
Dzisiejszy premier by wpierwszych wolnych
wyborach kraju liberaem ilokomotyw kam-
panii Fideszu. Budapeszt oblepiony by wte-
dy plakatami, naktrych zdjcie Breniewa
przyssanego doust Honeckera ssiadowao
zwizerunkiem adnej dziewczyny caujcej
si zchopakiem. Haso wyborcze brzmiao:
Tessk vlasztani! dokonaj wyboru.
Jednak wybr, jakiego w1990 r. doko-
nali Wgrzy, rozczarowa nowo narodzon
gwiazd opozycji. Fidesz dosta tylko 10 proc.
gosw. Orbn nie zmarnowa szansy, jak
daa mu raczkujca wgierska demokracja.
W1991 r. zapienidze GeorgeaSorosa poje-
cha nastudia doOksfordu. WPembroke
College przeszed przyspieszony proczny
kurs brytyjskiego liberalizmu, po czym wrci
naWgry zambicj przejcia przywdztwa
wFideszu iprzekonaniem, enie ma on wiel-
kiej przyszoci jako partia liberalna.
T cz politycznej sceny zaj ju sku-
tecznie skupiajcy gwiazdy antykadarow-
skiej opozycji Sojusz Wolnych Demokratw
SzDSz. Orbn zacz wic przesuwa parti
naprawo, wywoujc exodus prominentnych
dziaaczy Fideszu doSzDSz.
We wczesnych latach rzdzi parti
wnieco stalinowskim stylu przyzna potem
Kajos Kosa, wiceszef Fideszu iwieloletni bur-
mistrz Debreczyna. Skrt naprawo poczt-
kowo wydawa si kosztowny politycznie.
Wwyborach 1994 r. poparcie dlaFideszu
stopniao do7 proc. Zato zasileni desantem
zFideszu Wolni Demokraci zdecydowali
si nazaskakujcy historyczny kompromis
ikoalicj rzdow zpostkomunistami.
Orbn wydawa si politykiem przegra-
nym. Tym wikszym zaskoczeniem byo, gdy
w1998 r. zmartwychwsta jako lider prawicy.
Wwieku zaledwie 35 lat zosta premierem
Wgier, mobilizujc elektorat hasami walki
zkorupcj irozkradaniem majtku narodo-
wego przez uprzywilejowan kast dawnych
partyjnych aparatczykw.
Zwycizca mimo woli
Fenomen przemiany Orbna z liberaa
wkonserwatyst tumaczono nawiele sposo-
bw. Jedni wskazywali naprotestanckie po-
chodzenie iprzywizanie dochrzecijaskich
tradycji. Inni podkrelali prowincjonalizm
premiera, ktry dorasta wprzemysowym
Szkesfehrvr, znanym zprodukcji auto-
busw Ikarus itelewizorw Videoton.
Dla jego dawnych wsppracownikw
zakoczona sukcesem wyborczym ewolu-
cja nie bya jednak zaskoczeniem. Viktor
nie zmieni si zdnia nadzie, on po prostu
wrci doswoich korzeni, ktre zawsze byy
prawicowe mwia Klara Ungar, dawna
koleanka Orbna zFideszu, ktra jeszcze
w1993 r. przeniosa si doSzDSz.
Mimo modego wieku premier wpierw-
szej kadencji radzi sobie znakomicie.
Dziesi lat po tym, jak jego apele owyco-
fanie zWgier Armii Czerwonej byy przez
opozycyjnych weteranw traktowane jako
szkodliwe awanturnictwo, wprowadzi swj
kraj doNATO. Gospodark kierowa zgod-
nie zliberalnymi zasadami: obnia podatki,
zmniejsza inacj, trzyma wryzach wydatki
nacele socjalne iobnia dug publiczny. Tu
przed kocem kadencji w2002 r. ogosi,
ejeli wygra, to wprowadzi Wgry dostrefy
euro. Jednak wybory przegra ouamek pro-
centu. Spdzi wopozycyjnych awach dugie
osiem lat, koncentrujc si nawykaczaniu
kolejnych rywali doprzewodzenia prawicy.
W2010 r. by ju niekwestionowanym
liderem wgierskich konserwatystw, jednak
najbardziej pomogy mu bdy popenio-
ne przez lewicowych iliberalnych rywali.
Zdemoralizowana latami politycznej domi-
nacji koalicja Wolnych Demokratw isocja-
listw zmienia wgierski cud gospodarczy
wolbrzymi dug publiczny napoziomie 80
proc. PKB, korupcj idugi walutowe, zaci-
gnite wzagranicznych bankach. Prawica
bya naprostej drodze doodzyskania wadzy.
Upir woperze
Konstytucja, przeciw ktrej Unia Europejska
wytoczya najcisze dziaa, zgrob sank-
cji wobec Wgier wcznie, wesza wycie
1 stycznia tego roku. Dotd obowizywaa
napisana jeszcze wczasach stalinowskich
ustawa zasadnicza, wktrej nawet tytu
brzmia mao zachcajco: Ustawa nr XX,
1949 rok.
Dla Orbna zerwanie ze spucizn komu-
nizmu byo absolutnym priorytetem, dlatego
zokazji wejcia wycie nowej konstytucji
wXIX-wiecznym budynku budapeszte-
skiej opery urzdzono wielk fet. Gosujc
nanas, Wgrzy jasno dali dozrozumienia,
eoczekuj zerwania zpostkomunizmem
mwi premier. Solidne mury narodowej
sceny skutecznie zaguszay gosy protestu
toczcego si przed oper walei Andrassy-
ego. Organizatorzy mwili, eprzyszo 100
tys. ludzi, policja naliczya ich tylko okoo
30 tys., wwikszoci zwizkowcw, socjali-
stw iliberaw zSzDSz, ktrzy w wyborach
2010 r. wogle nie dostali si doparlamentu.
Wszyscy oni protestowali bynajmniej nie
przeciw zrywaniu ze spucizn komunizmu,
ale przeciwko zagarnianiu pastwa przez
dominujc si polityczn.
Suchajc aplauzu starannie dobranych
uczestnikw uroczystoci w budapesz-
teskiej operze, Viktor Orbn mg si
pociesza, epoparcie dlapartii organizu-
jcych protesty nie przekracza 11 proc. Tyle
enajego Fidesz chce dzi gosowa zaledwie
18 proc., cho wwyborach sprzed dwch lat
partia uzyskaa 67 proc. gosw. Zwolennicy
premiera mwi, espadek poparcia to nie-
unikniona cena zaprzeprowadzenie reform.
Faktem jest, ezreformowa system socjalny,
zmieni take wedle liberalnych recept sys-
tem podatkowy. Jednak zobietnic naprawy
gospodarki niewiele wyszo midzy innymi
dlatego, eopodatkowanie zagranicznych
bankw iupastwowienie pienidzy zgroma-
dzonych przez wgierskie OFE wystraszyo
inwestorw.
Zato szermujc hasami narodowej dumy
iobrony niezalenoci, Viktor Orbn dopro-
wadzi dotego, ewjego rkach jest wicej
wadzy, ni ma jej ktrykolwiek zeuropej-
skich politykw zalenych odwyborcw,
mediw, koalicjantw idziaaczy wasnej
partii. Pisarz ibyy dysydent Gyrgy Konrd,
ktry apelowa doBrukseli oograniczenie
autorytarnych zapdw Orbna, nie ma
wtpliwoci: To wytrawny makiawelista,
ktry nauczy si strategii iretoryki sucej
wycznie utrzymaniu wadzy. Z
D
J
C
I
E
:
R
E
U
T
E
R
S
/
B
E
R
N
A
D
E
T
T
S
Z
A
B
O
/
F
O
R
U
M
Viktor Orbn ma
dzi wicej wadzy
ni ktrykolwiek
z europejskich
politykw zalenych
od wyborcw, mediw,
koalicjantw i partii
WIAT VIKTOR ORBN
64
WIAT PRAWYBORY W USA
Tu przed gosowaniem w New Hamp-
shire media obiega wie, e Rick Santo-
rum uwaa Polsk za jedno z najwikszych
zagroe dla wiata. Plotka okazaa si fa-
szywa. Rzekoma deklaracja Santorum bya
wytworem duskiej agencji Ritzau, z ktrej
przepisaa j norweska agencja NTB, a za ni
powtrzyy norweskie gazety. Dopiero po
kilku godzinach depeszowcy NTB sprawdzili
sowa Santorum w rdach mu bliszych,
czyli amerykaskich, i wycofali depesz.
Byy senator z Pensylwanii poproszony
okomentarz wyjani: Mwiem, e admini-
stracja Obamy stworzya zagroenie, podej-
mujc decyzj o nieumieszczaniu w Polsce
tarczy antyrakietowej. Wymieniaem wiele
krajw, w ktrych sytuacj pogorszya ta
administracja. Dociskany przez reportera
The New York Times, czy na pewno nic nie
ma przeciw Polsce, stwierdzi: artujesz?
Kocham Polsk! To jeden z moich ulubio-
nych krajw.
Santorum a sprawa polska
Nie byo to stwierdzenie puste. Santorum
konsekwentnie popiera zniesienie wiz dla
Polakw. W 2005 r. wraz z senator Barbar
Mikulski zoy projekt poprawki przewidu-
jcej pene, natychmiastowe i bezwarunkowe
wczenie Polski do programu bezwizowego.
Uzna, e stanowioby to wyraz wdzicznoci
za nasz udzia w wojnie z Irakiem.
Rok pniej Senat uchwali kolejn
poprawk wspautorstwa Santorum. Zaka-
daa ona zniesienie obowizku wizowego na
dwuletni okres prbny dla obywateli kra-
jw, ktre zasuyy si w wojnie z terrory-
zmem. Kandydaci musieli by czonkami
Unii Europejskiej, utrzymywa w Iraku lub
Afganistanie przynajmniej jeden batalion,
czyli od 300 do 1000 onierzy, i uzyska
pozytywn opini sekretarza bezpieczestwa
wewntrznego. Tene mia oceni wskaniki
amania przepisw imigracyjnych z okresu
midzy wejciem w ycie poprawki a kocem
pierwszego roku czonkostwa w UE. Warunki
zostay tak ujte, by speniaa je Polska i wa-
ciwie tylko Polska. Projekt niestety upad.
Moher po amerykasku
Amerykaskie media artuj, e w Iowa wy-
startowa nie Santorum, tylko jego weniany
pulowerek bez rkaww, ktry dorobi si ju
wasnego konta na Twitterze. Ten pulowerek
do trudno przetumaczy na jzyk polskiej
mody. Nigdy nie istnia u nas wyrazisty po-
dzia na biae i niebieskie konierzyki, zatem
najtrafniejsze bdzie chyba porwnanie
wdzianka Santorum do moherowego beretu.
Pulowerek zawiera ca gam znacze.
Stanowi ukon w stron prowincjonalnej
odwitnoci i wyraa sprzeciw wobec wiel-
komiejskiej ironii. Manifestuje idealistyczne
zaangaowanie i niech do moralnego kon-
formizmu. Symbolizuje wartoci rodzinne
oraz religijne jako klasyczny strj uczniw
szkek niedzielnych.
Rick Santorum nigdy nie unika mocnych
deklaracji. O skandalu pedolskim wame-
rykaskim Kociele katolickim zudziaem
4392 ksiy i 10 667 dzieci, obejmujcym
wszystkie stany, byy senator powiedzia:
Ksia tak jak ludzie wieccy ulegaj zym
wpywom, a kiedy rodowisko jest chore,
zaraa si kady. Dlatego nie dziwi mnie,
e w centrum tej burzy znalaz si Boston
ostoja akademickiego, politycznego i kultu-
rowego liberalizmu. Maestwa gejowskie
nie s dokadnie tym samym co spkowa-
nie mczyzny z dzieckiem, mczyzny z
psem albo czym tam lubi, lecz maj rwnie
Wiceoszoom
itotrrorrnitnitctrikocntrotskjDzlllreublllasllmrawyboromlclSantorumma
swojelmlnut.Wowazajuruglemlejscelcbonlejsaunalte,nlerezygnujezwalll.
PIOTR MILEWSKI, Nowy Jork
65
destrukcyjny wpyw na instytucj rodziny.
Podobnie jak rodki antykoncepcyjne, ktre
stanowi licencj na czynienie wdziedzinie
seksu rzeczy przeciwnych naturze. Ustawa
Obamy zapewniajca wszystkim Ameryka-
nom opiek medyczn to najgroniejsza
od wielu pokole inicjatywa ustawodaw-
cza, ktra obrabuje Ameryk z jej duszy.
Proaborcyjna postawa prezydenta szokuje
kandydata, bo jak Murzyn moe decydowa,
kto jest czowiekiem, a kto nie.
Ta wypowied nie oznacza, e Santorum
to rasista. Ma po prostu dar popeniania gaf.
Byy senator jak to kto uj cierpi na
odmian zespou Tourettea, ktry kae mu
zadrania kad kwesti. Wokalista U2
Bono chwali Santorum na amach New
York Timesa za wspieranie walki z AIDS,
pomocy afrykaskim sierotom, przeciwdzia-
ania ludobjstwu w Sudanie i umorzenia
dugw krajom Trzeciego wiata. Z drugiej
strony, kandydat miewa chwile natchnienia:
Kiedy hobbici wspinaj si na Gr Przezna-
czenia, oko Mordoru spoczywa gdzie indziej.
Spoczywa na Iraku. Chc, by nadal tam spo-
czywao. Nie chc oka z powrotem w USA.
W 1996 r. Karen Santorum zasza w ci
i okazao si, e pd ma wad nerki. Lekarze
udronili drogi moczowe, niestety podczas
operacji doszo do zakaenia. Cia zacza
zagraa yciu matki, ale Karen nie zgodzia
si na aborcj, a m stan murem za jej
decyzj. Ostatecznie poronia i dziki temu
przeya. Rick zabra martwy pd do domu,
by pokaza go dzieciom i uwiadomi im, e
przerywanie ciy jest morderstwem doko-
nywanym na cakowicie rozwinitym malu-
chu, ktry mgby y o wasnych siach.
Outsider z K Street
Podczas prawyborw w roku 1996 na niebo-
skonie amerykaskiej polityki pojawi si
jak meteor i rwnie szybko znikn Lamar
Alexander, byy gubernator Tennessee. Opar
kampani na hale Nie jestem z Waszyng-
tonu i przez p roku, aby dowie, e nie
jest zWaszyngtonu, obnosi po mityngach
kowbojsk koszul w czarno-czerwon krat.
Miaa symbolizowa niezaleno kandy-
data i jego wrogo wobec stoecznych elit.
Poza koszul nie pokaza wyborcom niczego
ciekawego, a rzeczona cz garderoby nie
przesonia tego, e Alexander przez lata
utrzymywa si z polityki.
Santorum po utracie senackiego fotela
w2006 r. korzysta z ukadw, ktre wyrobi
sobie przez 16 lat spdzonych na Kapitolu.
By doradc rmy gazowej Consol Energy.
400 tys. dolarw zarobi jako konsultant sie-
ci prywatnych szpitali UHS. Prowadzi te
lobbing na rzecz organizacji religijnych, jak
Ethics and Public Policy Center (EPPC), kt-
re wypacio mu honoraria w wysokoci 218
tys. Wszyscy pracodawcy odnosili wczeniej
korzyci z ustaw, ktre Santorum forsowa
jako kongresmen i senator.
W latach 90. kandydat wsptworzy
rwnie K Street Project nieformaln
struktur penic funkcj poredniaka dla
bezrobotnych dziaaczy republikaskich,
przede wszystkim byych ustawodawcw.
K Street Project zmusza rmy lobbingowe
do zatrudniania republikanw i odrzucania
kandydatur demokratw pod grob odci-
cia dostpu do liderw Kongresu i szefw
kluczowych komisji. Przed 2007 r. byo to
legalne, ale trzeba tupetu, by nurza si
przez lata w rodku polityczno-nansowego
bajora, a potem nazywa siebie czowiekiem
zzewntrz.
Nie szata zdobi polityka
Historia lubi si powtarza. W 1996 r. posia-
dacz kowbojskiej koszuli zaj w Iowa trze-
cie miejsce, ale nie zdy obrci sukcesu
w kapita, a kapitau w strategi. Posiadacz
pulowerka bez rkaww jedzie do Karoliny
Poudniowej, lecz szans na nominacj nie ma
adnych. Po prawyborach w New Hampshire
status lidera wycigu utrzyma Mitt Romney.
Jeli wygra 21 stycznia w Karolinie, elimina-
cje praktycznie si zakocz. Gdyby kandy-
datw byo mniej, umiarkowanemu Rom-
neyowi mgby zagrozi polityk jednoczcy
konserwatystw, lecz po prawej stronie jest
zbyt toczno i twardy elektorat si podzieli.
Przy caym swoim fanatyzmie Santorum
okaza si dla twardogowych za mao fana-
tyczny. Ma ostr konkurencj w osobie Rona
Paula. Kongresmen z Teksasu gasi byego
senatora temperamentem, a jego pogldy na
rol banku centralnego i polityk zagraniczn
dowodz, e jest znacznie bardziej oderwany
od rzeczywistoci. Gdyby prezydentem zosta
Santorum, to owszem, prbowaby zamie-
ni Ameryk w pastwo wyznaniowe, ale
nie obaliby dolara jak Paul, nie wprowadzi
waluty opartej na zocie ani nie kierowa si
przy podejmowaniu decyzji teoriami spisko-
wymi. Samo pastwo wyznaniowe to za mao
dla radykaw z prawego skrzyda GOP. Rick
Santorum jest zaledwie wiceoszoomem.
Autor jest korespondentem Radia Zet
RICK SANTORUM
wNewHamsblre,
/stycznla:o:r. Z
D
J
C
I
E
:
A
F
P
/
E
A
S
T
N
E
W
S
66
Jako prezydent Christian Wulf mia
by dla obywateli moralnym autoryte-
tem, ktry uatwia orientacj wtrudnych
czasach igodnie reprezentuje pastwo za
granic. Jednak zaledwie po ptora roku
kadencja Christiana Wulffa praktycznie
si zakoczya. Prezydent RFN utraci
sympati i szacunek rodakw. Niemcy
nie oczekuj ju jego wystpie natemat
przyszoci Europy, lecz daj rzetelnego
wyjanienia kolejnych zarzutw lub wrcz
jego ustpienia zurzdu. Wystarczy mie-
sic, bypopularny polityk przeksztaci
si wChristiana nacigacza, zktrego
Niemcy powszechnie si miej. Jego ko-
poty to take bardzo powane problemy
Angeli Merkel.
Kosztowna ona
Czy on nie ma adnych doradcw odsy-
tuacji kryzysowych? ZBildem nie wolno
zadziera, chyba e jest si zwycizc Wim-
bledonu tak perypetie niemieckiej gowy
pastwa komentowa naTwitterze Boris
Becker. Dawna gwiazda sportu trafnie uj-
a przyczyny kryzysu: gdyby Wulf szybko
wyjani, skd w2008 r. wzi p miliona
euro kredytu nanowy dom igdyby naiwnie
nie wierzy, e najwikszy wEuropie tabloid
zawsze bdzie go wspiera, jego afera sko-
czyaby si ju przed Boym Narodzeniem.
Wydawao mu si jednak, e tak jak kiedy
wHanowerze, gdzie wlatach 2003-2010
by premierem Dolnej Saksonii, rwnie
wstolicy pastwa bdzie mg stale liczy
naprzychylno mediw. Prezydent RFN
zapomnia, e zgodnie zeswoj dewiz Bild
towarzyszy VIP-om nie tylko gdy jad wind
wgr, ale igdy jad wd.
W2006 r. Bild pierwszy ogosi koniec
maestwa Wulfa. Wedug byego szefa nie-
dzielnego wydania Bilda Michaela Sprenga
wzamian za ekskluzywne informacje bulwa-
rwka nie robia prominentnemu politykowi
chrzecijaskiej demokracji adnych wym-
wek zpowodu opuszczenia ony icrki. Jego
nowy zwizek przedstawiaa jako radosne
love story izsympati towarzyszya parze
przez kolejne lata. Reszta kolorowej prasy
te zachwycaa si olniewajc par. Gdy
wczerwcu 2010 r. Christian Wulff zosta
wybrany naprezydenta Niemiec, jego ma-
onka staa si najmodsz rst lady whisto-
rii kraju ipierwsz cozauwayy kolorw-
ki ktra miaa widoczny tatua. Jedynym
zarzutem, jaki formuowano wobec Bettiny
Wulf, byo to, e jest zbyt perfekcyjna.
Kosztowny rozwd inowe maestwo
postawio Wulfa przed nowymi wyzwaniami
nansowymi. Jako premier Dolnej Saksonii
ANDRZEJ GODLEWSKI
Upadek prezydenta
arszczrnirotwnoucnooziwniriczrcnztwzrktnovotftntzijcitDzloowaNlemcw
cbceouwoanlarezyuentaCbrlstlanaWula.
Z
D
J
C
I
E
:
A
F
P
/
E
A
S
T
N
E
W
S
PREZYDENT
CHRISTIAN WULFF
straclsymatl
lszacunel
Nlemcw
WIAT CHRISTIAN WULFF
67
by wanym partnerem dla szefw najwik-
szych niemieckich koncernw (by m.in. sze-
fem rady nadzorczej Volkswagena), ale mia
wiele powodw, byodczuwa wobec nich
kompleks niszoci. W2008 r. nie mia nawet
pienidzy nakupno domu dla nowej rodziny.
To wanie wtedy zaprzyjaniony przedsi-
biorca poyczy mu p miliona euro, aprzy
okazji dooy modej parze doorganizacji
wesela. Dzi wiadomo, e ztego typu gestw
przychylnoci zestrony zamonych przyja-
ci Christian Wulf wielokrotnie korzysta,
np. spdzajc wakacje wich willach weWo-
szech, wHiszpanii czy naFlorydzie. Niekt-
rzy dopatruj si tu efektw pochodzenia
spoecznego Wulffa przyszy prezydent
przey dziecistwo wbardzo skromnych
warunkach, apo odejciu ojczyma ju jako
16-latek musia opiekowa si chor matk.
Inni za win za nowobogacki styl ycia obwi-
niaj jego kochajca luksus on.
Groteskowy koniec
Napocztku roku Wulf uspokaja pracow-
nikw swojej kancelarii, e media szybko
strac zainteresowanie spraw jego kredytw
iza rok nikt ju onich nie bdzie pamita.
Wtelewizyjnym wywiadzie obieca za roda-
kom, e natychmiast odpowie naprzesane
przez dziennikarzy 400 pyta, awyjanienia
opublikuje winternecie. Wedug sekretarza
generalnego CDU Petera Hintzego 200 znich
dotyczyo sfery prywatnej ibyy poniajce.
Wynajci przez prezydenta prawnicy udzie-
lali zdawkowych odpowiedzi lub nie udzielali
ich wcale. Wtpliwoci pojawiao si coraz
wicej. Christian Wulf kupi jednopitrowy
dom zklinkierowej cegy, uywajc prywat-
nej poyczki bez zabezpiecze, dwch ban-
kowych kredytw udzielonych nawyjtkowo
korzystnych warunkach ianonimowych cze-
kw zBundesbanku. Przyzna si dotego
dopiero wtedy, gdy szczegy ujawnia prasa.
Prezydent to wNiemczech ceremonialny
urzd gwnego notariusza kraju. Poza pod-
pisywaniem urzdowych dokumentw moe
jeszcze promowa kraj za granic iby gw-
nym komentatorem politycznym wNiem-
czech. Wanie wtej ostatniej dziedzinie
Christian Wulf mg nawiza dowietnych
tradycji m.in. Richarda von Weizsckera czy
Romana Herzoga, ktrzy sowem iczasem
czynem przyczynili si dozmiany sposobu
mylenia Niemcw ostosunkach zinnymi
narodami. Mwic oislamskim dziedzictwie
wNiemczech czy dbajc oczste kontakty
zprezydentem Bronisawem Komorowskim,
Wulf prbowa pocztkowo pj tymi la-
dami. Jednak zamiast dowielkich poprzed-
nikw obecny prezydent porwnywany jest
teraz doHeinricha Lbkego, prezydenta zlat
60., ktry wczasie wojny projektowa bara-
ki wobozach koncentracyjnych, apodczas
oficjalnych wizyt zagranicznych kompro-
mitowa Niemcy, zwracajc si naprzykad
dosuchaczy wLiberii: Szanowni Panie
iPanowie, drodzy Murzyni!
Czy groteskowy koniec czeka take
Christiana Wulfa? Nie jest to wykluczone.
Nacelowniku mediw znalaza si teraz jego
ona, ktrej zarzucono, e poyczaa dro-
gie kreacje zdomw mody. Wten sposb
miaa promowa niemieckich designerw,
ale wkontekcie preferencyjnych kredytw
itanich wczasw wluksusowych orodkach
moliwa jest iinna ocena. Tym bardziej e
wBerlinie huczy odplotek omao chlubnej
przeszoci Bettiny Wulf. Niektrzy przy-
puszczaj, e wanie ewentualne rewelacje
natemat przeszoci obecnej rst lady byy
prawdziwym powodem konfliktu prezy-
denta zBildem. Wiele mogaby wyjani
publikacja nagrania zeskrzynki telefonu
komrkowego redaktora naczelnego. Wedug
prezydenta chodzio mu jedynie ojedno-
dniowe opnienie publikacji ojego opera-
cjach nansowych, coumoliwioby powrt
zpodry zagranicznej iustosunkowanie si
dozarzutw. Jednak zotoczenia Bilda mo-
na usysze, e chodzio ogroby izabloko-
wanie publikacji materiaw. Nie wiadomo,
kto ma racj, bo Christian Wulf nie zgodzi
si naujawnienie jego wiadomoci gosowych
nagranych nakomrk szefa Bilda.
Kopot Angeli Merkel
Perypetie prezydenta Wulffa s coraz po-
waniejszym problemem dla Angeli Mer-
kel. Wmaju 2010 r. zurzdu gowy pastwa
niespodziewanie zrezygnowa Horst Khler,
ktry zaama si psychicznie po fali krytyki
zestrony mediw. Merkel postawia wtedy
nawewntrzpartyjnego konkurenta Wulf-
fa, ktrego awansujc nanajwyszy urzd,
odcinaa odwpyww wCDU. Ten plan si
uda, ale dopiero wtrzeciej turze czonkowie
Zgromadzenia Federalnego wybrali kandy-
data Merkel.
Dzi byoby z tym znacznie trudniej,
poniewa chadecy iliberaowie maj zaled-
wie cztery gosy przewagi. To bardzo mao,
szczeglnie wsytuacji, gdy socjaldemokraci
iZieloni znowu mog wystawi popularnego
Joachima Gaucka, dawnego dysydenta zbyej
NRD. Gdyby to wanie ten prezydent serc
zosta gow niemieckiego pastwa, byby to
fatalny omen dla pani kanclerz za rok ma
przecie wybory doparlamentu. Angela Mer-
kel wspiera wic narazie Christiana Wulfa
ijego Bettin, ale ani ona, ani jej rodacy nie
bd ju mieli wiele poytku ztej prezy-
denckiej pary. Coowartociach icnotach
obywatelskich moe powiedzie kto, kto
tak chtnie korzysta zprzywilejw wadzy
izaskakujcej yczliwoci prywatnego biz-
nesu?
Zkalendarza francuskiego roku wy-
borczego spado zaledwie kilka kartek,
aju pojawio si kilkunastu pretenden-
tw donajwyszej godnoci wpastwie.
9stycznia Eric Cantona, legendarny przed
laty pikarz, postanowi pomiesza im szyki.
Jako Obywatel Zaangaowany.
Samozwaczy rzecznik
Zpierwszej strony lewicowego dziennika Li-
bration zwrci si domerw francuskich
gmin owsparcie dla szlachetnego projektu.
Wimieniu Fundacji Ojca Piotra (Fondation
Abb Pierre) Cantona wystpi o500 podpi-
sw regionalnych notabli pod dokumentem,
ktry umoliwiby mu skuteczn walk opo-
praw bytu wielu Francuzw.
10 mln spord nich (na64 mln obywate-
li) yje wtrudnych warunkach lokalowych.
Ponad 3,5 mln osb mieszka niegodnie
albo nigdzie. Fundacja Ojca Piotra odlat
da odrzdzcych budowy odpowiedniej
liczby mieszka. Teraz nasilia dania: p
miliona lokali rocznie, zczego conajmniej
150 tys. zsocjalnego kwaterunku; kontro-
la wysokoci czynszw; powstrzymanie
skokw cen nieruchomoci iich wynajmu,
ktrych nie wytrzymuje ju nawet rednio
zarabiajcy Francuz. Postulaty niemoliwe
dospenienia, zwaszcza wdobie kryzysu.
WIAT ERIC CANTONA
68
GRZEGORZ DOBIECKI
Z
D
J
C
I
E
:
E
A
S
T
N
E
W
S
evrtnftsfvcznviztwooowcriruf-
eotuotemolazaslenymfantazjl
naturszczyllemelranu,rellamy,teatru.
1erazbymoecbcelanuyuowa
narezyuentalrancjl.^lejalo
olltylLrlcCantonajestco
najwyejfantast.
Strza
przerywany
69
o zamiarze wzicia udziau w turnieju
byoby dla wielu znich nie tylko nalewicy
Franois Hollandea koszmarem. Cantona
odebraby partyjnym mastodontom niemao
gosw, coraz bardziej bezcennych. Atak,
skoro pewnie nie wystartuje, mona mu
przyznawa racj.
Pomijajc do szczeglny rodzaj takiej
kandydatury, ewentualnej kandydatury,
naley stwierdzi, e Eric Cantona zwraca
uwag naprawdziwy problem owiad-
czya w nowomowie minister Nathalie
Kosciusko-Morizet, jedna zdam dworu
prezydenta Nicolasa Sarkozyego. Idodaa
natychmiast, e sprawa braku mieszka,
jedno znajwikszych zmartwie Francu-
zw, nie zostanie pominita wkampanii
wyborczej jej przeoonego. Szef resortu
nansw Franois Baroin powiedzia nie-
co wicej: Preferuj Erica Canton jako
pikarza. Lubi go take, gdy upomina si
omieszkania dla tych, ktrzy rzeczywicie
ich potrzebuj. Mniej go ceni, kiedy wzy-
wa Francuzw dowycofywania oszczd-
noci zbankw, czyli dospowodowania
katastrofy.
Wrzeczy samej, Cantona ogosi taki apel
jesieni 2010 r. Trafi pod poprzeczk, bo
wywoa znaczne poruszenie. Chyba jednak
nie tak znaczne, jak zamierza. Wyznaczo-
nego przeze dnia Francuzi nie udali si
tumnie dobankw, bypienidze zabrane
zkont lokowa wbieliniarkach. Sam autor
apelu dokona wprowincjonalnym oddzia-
le symbolicznej wypaty gotwki. Potem
nakilkanacie miesicy publicznie zamilk.
Prawdopodobnie itym razem postpi
podobnie. Cantona musi sobie bowiem zda-
wa spraw, e jego popularno jakkolwiek
znaczna jest wrd Francuzw ograniczo-
na. e politykom, owszem, mgby naszko-
dzi coniemiara, sam natomiast raczej nie
osignby ju wicej, ni zdoby. Powd jest
prosty iskomplikowany zarazem, jak kada
relacja zgatunku Hasseliebe. On ma za ze
Francji, e sportowej imoojeckiej sawy,
najak bezsprzecznie zasugiwa, nie daa mu
zrobi wtrjkolorowych barwach. e uznano
go za arcypikarza dopiero za kanaem La
Manche, wManchesterze. AFrancji, ktra
go odepchna, nie podoba si, e za gwiaz-
dora, mentora, autorytet, za Krla Erica maj
go wci obcy. Anglicy, cogorsza. Dlatego
Cantona nie zwycia wefrancuskich ple-
biscytach naukochanego rodaka. Pierwsze
miejsce zajmowa wnich przez cae dekady
Ojciec Piotr, by odchodzc zwolni je dla
byego tenisisty Yannicka Noaha, obecnie
czynnego wshow-biznesie.
Skok napier kibica
Napodobnej zasadzie, cocios zbyka zada-
ny Materazziemu przez Zinedinea Zidanea
Petycj fundacji poparo dotd ponad 100
tys. obywateli. Wrol ich rzecznika samo-
zwaczo cho bez czyichkolwiek prote-
stw wcieli si Eric Cantona. Nie wiadomo
tylko, czy wycznie otak rol mu idzie.
WeFrancji haso 500 podpisw jest jedno-
znacznie kojarzone zprawem dokandydo-
wania wwyborach prezydenckich. Wymaga-
na rekomendacja 500 przedstawicieli naro-
du, pochodzcych zwyboru (deputowanych,
radcw samorzdw, ale przede wszystkim
merw ok. 35 tys. francuskich gmin) nie jest
szczeglnie trudna dozdobycia; std m.in.
mnogo kandydatw.
Cantona nie powiedzia otwarcie,
echce si ubiega oprezydentur. Pod
odezw wLibration podpisa si: Oby-
watel Zaangaowany. Jego strza nabram-
k klasy politycznej nie wpynie nako-
cowy wynik wyborczego meczu. Jednak
by celny.
Angielski krl
Fachowcy odfutbolu wielokrotnie anali-
zowali technik Cantony. Zwypronym
torsem, wruchach raczej toporny ni gib-
ki, trafia pod poprzeczk wprzedziwny
sposb. Zatrzymywa si wpenym biegu,
by rezygnujc z nabytej energii kine-
tycznej uderzy pik zmiejsca. Robi to
zezdumiewajc precyzj ijeszcze bardziej
niespodziewan si. Podobno wyadowywa
energi stacjonarn, ktrej mia nadmiar.
Niech itak bdzie.
Dla triku Cantony eksperci wymylili spe-
cjaln nazw, bez zwizku zinn dziedzin
ludzkiej aktywnoci: strza przerywany. Pole-
ga miaby on natym, e impet, jaki pikarz
nadawa swojej nodze, wygasa natychmiast
po jej uderzeniu wpik. By organicznie,
ergonomicznie iekonomicznie wyliczony,
zapobiega stratom mocy. Gdyby Cantona
nie tra wunieruchomion pik (comu si
raczej nie zdarzao), jego noga itak, zatrzy-
mujc si wpor, nie wykonaaby prnego
wymachu. Gdy strza przerywany, nawet
chybiony, nic zeswej istoty nie traci. Nie idzie
za nim dalsza akcja donastpnej okazji.
Powysze wyjanienie przyczyn sku-
tecznoci naboisku nie jest ani gupsze,
ani mdrzejsze odinnych analiz, jakie czy-
tujemy. Ma natomiast jedn istotn zalet
wpewien sposb moe tumaczy tech-
nik stosowan przez Erica Canton take
na pozasportowych arenach. Zwaszcza
natej polityczno-spoecznej. Tu bowiem
wykona rwnie strza przerywany ito
nie pierwszy.
Poniewa nie zadeklarowa jasno woli
startu wwyborach prezydenckich, wrd
zawodnikw zdeklarowanych (aprzynaj-
mniej w ich klubach) wywoa porusze-
nie lecz nie trwog. Jasne owiadczenie
wnale mundialu wNiemczech, dohistorii
futbolu wesza pewna scena zmeczu Premier
League. Jak wiadomo, zdziejw tej dyscy-
pliny mona wyczyta sporo ostosunkach
midzyludzkich generalnie, dlatego s to
sceny niebahe. Wstyczniu 1995 r. Manche-
ster United gra nawyjedzie zCrystal Pala-
ce. Cantona, schodzc zboiska za czerwon
kartk, usysza obelgi odkibica miejscowych.
Tu strzau nie przerywa. Obun wskoczy
napier prowokatora. Zapaci za wyczyn
wielomiesicznym zawieszeniem wprawach
zawodnika angielskiej ekstraklasy, skazaniem
nakilkadziesit godzin prac spoecznych
(trenowa trampkarzy).
Wspi si za to naszczyt nie tylko popu-
larnoci, ale iuznania, szacunku, podziwu.
Zosta bez maa autorytetem moralnym.
Tymczasem dopowiedzenia nie mia wiele.
Pytany opowody skoku nakibica, wygosi
synne zdanie: Mewy lec za kutrem rybac-
kim, bo s przekonane, e sardynki zosta-
n wyrzucone domorza. Zdanie stao si
synne, cho nie znaczyo nic. Kompletnie
nic, conanastpnej konferencji prasowej
przyzna nawet jego autor.
Mimo to czy moe tym bardziej can-
tomania signa wAnglii zenitu. Uleg jej
nawet reyser Ken Loach. Kilka lat pniej
obsadzi Erica Canton wroli Erica Cantony
wuroczym skdind lmie Szukajc Erica.
Wtym obrazie pogubiony yciowo listonosz
nabezrobociu, nawet nie oburzony, spo-
tyka idola zboiska izplakatw, swojego
imiennika. Eric The King przywraca mu
wiar wsens ycia. Inna rzecz, e zdeni-
cji inna dola jest im obu sdzona. Listonosz
jest zdumiony, e takie boyszcze okazuje
si czowiekiem. Nacosyszy: Ja nie jestem
czowiekiem. Jestem Cantona. WeFrancji
podobne haso wyborcw nie porwie.
Autor jest dziennikarzem Polsat News
On ma za ze Francji,
e sportowej sawy
nie daa mu zrobi
wtrjkolorowych
barwach. AFrancji,
ktra go odepchna,
nie podoba si, e za
Krla Erica maj go
wci obcy. Anglicy,
cogorsza
NAUKA STEPHEN HAWKING
70
Stephena Hawkinga wdniu 70. uro-
dzin zamiast krewnych iprzyjaci otaczali
lekarze ipielgniarki, afunkcj sali ban-
kietowej penia szpitalna izolatka. Kiedy
gocie zgromadzeni wLady Mitchell Hall
nauniwersytecie wCambridge piewali dla
niego Sto lat, on walczy ooddech uwi-
ziony wbezwadnym, chorym ciele. Ciele,
ktre zaczo szwankowa p wieku temu
iktre wci utrzymywane jest przy yciu
przez niezwyky umys naukowca. Mzg. To
sia tego czowieka. Iprzyczyna jego saboci.
mier neuronw
Psychologowie ineurobiolodzy odlat usiu-
j zgbi tajemnic wybitnych uzdolnie,
analizujc mzgi geniuszy iprzecitniakw.
Dziki temu wiemy, e mzg Alberta Einste-
ina way 1230 g (podczas gdy statystyczny
mski mzg ma ciar ok. 1375 g). Jednak
mimo kolejnych prb zrozumienia jego ana-
tomii naukowcom nie udao si odpowiedzie
napytanie, gdzie wzwojach szarych komrek
kry si geniusz uczonego. Copowiedz, kie-
dy przyjdzie im zajrze domzgu Hawkinga
naukowca rwnie wybitnego ipodziwianego
jak Albert Einstein?
Mona si spodziewa, e to, coujrz,
bdzie do przygnbiajce. Bo mzg Haw-
kinga znika. Trawi go choroba, ktra zaata-
kowaa, kiedy naukowiec skoczy 21 lat.
Nazywa si stwardnienie zanikowe bocz-
ne (SLA). Najkrcej rzecz ujmujc, polega
ona naniszczeniu pewnej grupy komrek
nerwowych, ktre odpowiadaj za zalen
odnaszej woli prac mini isi miniow.
Bo nie wszystkie minie potramy kon-
trolowa: serce czy niektre minie wjamie
brzusznej dziaaj niezalenie odtego, czy
onich mylimy, czy nie. Naminie rki, nogi,
grzbietu oraz inne odpowiedzialne za oddy-
chanie wpywamy wiadomie. Informacje
onaszym zamiarze ich uycia isposobie,
wjaki chcemy to zrobi, s przenoszone
zmzgu tzw. motoneuronami. Ito wanie
one gin wSLA.
Dlatego objawem choroby jest powolne
pogarszanie si sprawnoci ruchowej, utrata
zdolnoci mwienia, przeykania, anawet
cakowity parali imier zpowodu zatrzy-
mania pracy mini oddechowych.
Cozabija neurony? Dokadnie nie wie-
my. Pomysw jest kilka inie musz si
wzajemnie wyklucza. Okoo 5-10 proc.
przypadkw wynika z mutacji w genie
onazwie SOD1. Odpowiada on za produk-
cj pewnego enzymu, ktry peni funkcj
suby oczyszczania tkanki nerwowej zroz-
maitych szkodliwych substancji. Zmutowa-
OLGA WONIAK
Z
D
J
C
I
A
:
F
O
T
O
L
I
N
K
,
E
A
S
T
N
E
W
S
/
R
E
X
F
E
A
T
U
R
E
S
wybitnyfizykstephenhawkingodlatprzykutydoin-
walidzkiegowzkaskoczylat Skd si bierze jego
choroba? Gdzie skrywa si jego geniusz? Zapraszamy wpo-
dr dojego mzgu.
Uwiziony geniusz
71
ny gen sprawia, e enzym nie do, e nie
sprzta, to sam szkodzi. Zlepia si iodkada
wmzgu, jest toksyczny dla komrek ner-
wowych, ktre pod jego wpywem pope-
niaj samobjstwo.
Wmzgu niektrych chorych zauwaono
zbyt du ilo substancji nazywanej glutami-
nianem. To neuroprzekanik, rodzaj mzgo-
wego hormonu. Podejrzewa si, e jego nad-
miar te moe niszczy neurony. Przyczyn
SLA upatruje si take wnieprawidowym
dziaaniu mitochondriw komrkowych
elektrowni jak rwnie wwadliwej budowie
szkieletu komrki. Cojednak jest skutkiem,
acoprzyczyn? Jak temu zapobiec? Tego
wci nie wiemy. Umiemy nieco opnia
itroch agodzi niektre objawy choroby.
Pozytywn stron jej przebiegu jest to,
e nie dotyka ona (albo czyni to niezwykle
rzadko) funkcji poznawczych, wiadomoci,
inteligencji.
Kiedy Stephen Hawking, jeszcze nastu-
diach, dowiedzia si, comu dolega, podda
si testowi nainteligencj. Jego wyniku
jednak nigdy nie ujawni. Nagabywany oto
wielokrotnie przez dziennikarzy odpowia-
da: Ludzie, ktrzy chepi si swoim IQ,
to zwykle yciowi nieudacznicy.
Stwardnienie zanikowe boczne nie zabu-
rza take funkcji seksualnych. Stephen Haw-
king mia dwie ony. W1965 r. oeni si
zJane Wilde. Zwizek trwa 30 lat, rozpad
si, jak donosiy media, zpowodu cinie-
nia sawy, rnic religijnych ipostpujcej
choroby.
Drug on Elaine Mason (rozstali si
w2006 r.) pozna dziki temu, e jej m
skonstruowa dla zyka pierwszy syntezator
mowy. Elaine jest pielgniark iopiekowaa
si Stephenem.
Zpierwszego zwizku Hawking ma troje
dzieci. Zcrk Lucy napisa dwie popularno-
naukowe ksiki dla dzieci owszechwiecie.
Wymiana gosu
Mimo problemw zezdrowiem infekcji,
kopotw zukadem oddechowym czy cako-
witego paraliu (dotkn go trzy lata temu)
jest pogodny. Zawsze jest pan taki wesoy?
zapytaa go dziennikarka The New York
Times. ycie byoby nieznonie tragiczne,
gdyby nie byo zabawne odpowiedzia. Se-
rio, jak utrzymuje pan pogod ducha? Moje
oczekiwania zostay zredukowane dozera,
kiedy miaem 21 lat odpar Hawking.
Wszystko odtego czasu traktuj jako bonus.
Nie udzieli wielu wywiadw, rzadko mwi
co publicznie. Trwa to zwykle dugo, bo
metaliczny gos ju dawno nie pynie zjego
garda. Tworzy go za niego syntezator mowy.
Hawking wybiera za pomoc dwch palcw,
jedynych, ktre pozostay wmiar wadne,
wyrazy zlisty, ktra jest wywietlana naekra-
nie przymocowanym dojego wzka. Czyni
to za pomoc specjalnego pilota sterujcego
kursorem. Tak ukada zdania, ktre potem
odczytuje maszyna. Stworzenie jednego so-
wa zajmuje mu dzi blisko minut. Zdolno
mwienia utraci w1985 r., dosta zapalenia
puc imusiano mu wprowadzi dotchawicy
rurk umoliwiajc oddychanie.
Przetrwamy tylko wkosmosie
Mimo e Hawking jest cakowicie zaleny
odopieki, nie rezygnuje zmarze iprzy-
jemnoci. W2007 r. by pierwsz niepeno-
sprawn osob, ktra dowiadczya stanu
niewakoci. Zapewnia mu to firma Zero
Gravity Corporation. Nalecy doniej bo-
eing 727 wznosi si nawysoko okoo 8 km,
bypo chwili ostro zanurkowa. Dziki temu
pasaerowie, wsumie przez mniej wicej
cztery minuty, mogli si uwolni odgrawi-
tacji. Wtedy wanie, pierwszy raz od40
lat, Hawking porusza si bez wzka. To nie
koniec jego lotniczych planw. Richard Bran-
son, waciciel rmy Virgin Galactic, ktra ma
oferowa komercyjne loty wkosmos, obieca
badaczowi podczas jego 65. urodzin, e za-
bierze go wtak wypraw. Po co?
Wielu ludzi mnie oto pytao odpowia-
da dziennikarzom BBC iCNN. Myl, e
przestrze kosmiczna jest dla ludzi jedyn
nadziej naprzetrwanie. ycie naZiemi jest
zwizane zrosncym ryzykiem zmiecenia
przez kataklizm w rodzaju nagej wojny
nuklearnej czy genetycznie zmodykowa-
nego wirusa. Dlatego chc zwikszy zain-
teresowanie eksploracj kosmosu.
To ju napewno mu si udao. To dziki
niemu wielu laikw wie dzi, czym s czarne
dziury, zastanawia si, cobyo przed Wielkim
Wybuchem (To jak pyta, cojest napnoc
odbieguna pnocnego komentuje Haw-
king takie dywagacje) iczy wszechwiat ma
granice (Jeeli wszechwiat nie ma adnych
granic ani brzegw, to nie ma te pocztku ani
koca, po prostu istnieje pisze wksice
Krtka historia czasu. Gdzie jest wtedy
miejsce dla Stwrcy? zastanawia si przy
tym ten zadeklarowany ateista).
Jego badania dotycz kosmologii kwan-
towej, macierzy gstoci wszechwiata,
piany czasoprzestrzeni, tuneli czasoprze-
strzennych, teorii strun isupergrawitacji
(Odkrycie naukowe nie jest moe lepsze
odseksu, ale satysfakcja trwa duej artu-
je natemat swojej pracy). Jego mzg toczony
przez neurodegeneracyjn chorob zdaje si
nie zauwaa adnych ogranicze. By moe
nawet, paradoksalnie, to ona jest wjakim
stopniu odpowiedzialna za jego osignicia
intelektualne (Zaczem myle oczarnych
dziurach, kiedy kadem si doka. Moje
inwalidztwo sprawia, e jest to bardzo powol-
ny proces, wic miaem duo czasu wyzna
dziennikarzowi Guardiana).
Czy czuje si ztym niesprawiedliwie?
Irytowanie si namoj niesprawno byoby
niepotrzebnym marudzeniem odpowiada
natakie sugestie. Ludzie nie maj czasu
dla kogo, kto si zawsze zoci lub narzeka.
Trzeba i zeswym yciem doprzodu imyl,
e udawao mi si to cakiem niele.
Kiedy p wieku temu stawiano mu roz-
poznanie, lekarze dawali mu kilka lat ycia.
Ale tak niezwyka osoba jak Hawking nawet
chorowa musi niestandardowo. witujc
70. urodziny, jest najduej yjcym czo-
wiekiem zSLA.
Sto lat, panie Hawking!
STEPHEN HAWKING wrzyuomowymogrouzle
wSt.^lbanswwlelu:lat
KATE MIDDLETON
uwielbia sukienki
zkolekcji Zary
(nazdjciu z mem,
ksiciem Williamem)
BIZNES AMANCIO ORTEGA GAONA
nikoiuniruotosijntiwiccontwvwitoJegojeuynablograanlezostaaautoryzowa-
na.1ruunonawetojegoaltualnezujcle.^lewlauomo,ejestjeunymznajbogatszycbluuzl
nawleclelejegormlegrozlutratanlezwyllerestlowegolllenta.KslnejKateMluuleton.
Pan Zara
SEBASTIAN STODOLAK
SUKIENKA lslnej
Cambrluge
zewnocl
cleszyasl
owouzenlem
wrulllentel
Zary
73
Robotnicy zbangladeskich zakadw
odzieowych maj cikie ycie. Zarabiaj
okoo 45 dolarw miesicznie, czsto nawy-
czerpujcych 12-godzinnych zmianach,
szyjc odzie dlatakich sieci, jak Tommy
Hilger, Gap, Levi Strauss, Marks & Spencer
czy Zara. Ich samych nigdy natakie ubrania
nie bdzie sta, ale jeeli ogldaj telewi-
zj, to mog si pocieszy, eubieraj sam
brytyjsk ksin Kate Middleton! Cho
korzystanie zodzieowych sieciwek jeszcze
doniedawna uchodzio zamao arystokra-
tyczne, wieo upieczona ksina synie
ztego, euwielbia Zar. Zwaszcza sukienki
tej rmy.
Dlatego to wanie doniej brytyjscy akty-
wici bronicy praw pracowniczych woaj
teraz: Zrb co!. Bezporednia przyczyna:
wjednej zbangladeskich fabryk pracujcych
dlaZary zgino tragicznie dwch robotni-
kw, aich rodzinom nie wypacono odszko-
dowa. Ztego powodu napocztku stycz-
nia wBangladeszu wybuchy nawet strajki.
Ksina jest publicznym ambasadorem
tej marki, ale nie interesuje si warunkami
ycia robotnikw Zary. Powinna naciska
narm, by wypacia rekompensaty rodzi-
nom! przekonuje Greg Muttitt, dyrektor
walczcej zbied organizacji War on Want.
Na odczepnego
Dlaczego aktywici zacel swoich atakw
nie wzili Amancia Ortegi Gaony, zaoy-
ciela iwaciciela grupy Inditex, doktrej
Zara naley? Moe dlatego, enie wiedzieli,
gdzie waciwie mieliby go szuka. Hiszpan
mediw unika jak ognia. Nie pozwala si
fotografowa, nigdy nie udzieli wywiadu.
Publicznie pojawi si tylko raz, w2000 r.,
zapowiadajc, eInditex wejdzie nagied.
Tra napierwsze strony gazet, adzienni-
karze si rozochocili: moe pojawi si te
wdniu giedowego debiutu? Nic ztego. Wy-
sa nauroczysto swoich menederw,
asam wydarzenie obejrza wtelewizji.
Awersj Ortega przejawia rwnie wobec
politykw, ito bez wzgldu naich partyjn
przynaleno. Gdy prawicowy premier
Hiszpanii Jos Maria Aznar odwiedzi jego
firm, nie zaszczyci go nawet uciskiem
doni iznw wyrczy si menederami. Gdy
kolejny tym razem ju lewicowy premier,
Jos Louis Zapatero, zaprosi krajowych
biznesmenw naspecjalny antykryzyso-
wy szczyt, Ortega by jedynym zczowki,
ktry si nie pojawi. Chc, aby naulicy
rozpoznawali mnie tylko przyjaciele irodzi-
na wytumaczy naodczepnego jednemu
zdziennikarzy.
Cho waciciel Zary osob publiczn by
nie chce, to swoje 31 mld dolarw (ok. 108
mld z), ktre czyni go wedug ameryka-
skiego Forbesa sidmym najbogatszym
czowiekiem nawiecie, zarobi wznacznym
stopniu wanie dziki osobom publicznym.
Jak to si odbywa? Najpierw szefostwo
Zary dowiaduje si, kto znany i lubiany
nosi ubrania tej marki. Szybko sprawdza,
co kupuje inakazuje fabrykom zwikszy
produkcj zdanej serii. Jednoczenie dys-
kretnie podkrca media ( jeli same tego
nie wyledziy), podrzucajc im informacje.
Wten sposb celebryta (czciej celebrytka)
noszcy kreacje Zary traa napierwsze stro-
ny brukowcw iportale plotkarskie. Ioczy-
wicie odtej chwili kada kobieta wie, czego
chce. Chce tego, co zaoya gwiazda. Abez
trudu moe to mie bo ceny wZarze s
relatywnie niskie, aodpowiednie ciuchy ju
czekaj nawieszakach sklepowych.
Tak byo zsukienk, ktr zaoya ksi-
na Middleton. Dzie po lubie zksiciem
Williamem, naktrym olniewaa wkosz-
townej sukni z domu mody Alexandra
McQueena, sfotografowano j przechadzaj-
c si po Londynie wkosztujcej ok. 60 fun-
tw sukience odZary. Produkt natychmiast
sta si hitem.
Prawd mwic, nawet gdyby ksina
pokazaa si wkostiumach odzupenie inne-
go producenta choby Prady Zara te
byaby wstanie natym zarobi. Wekspreso-
wym tempie wypuciaby narynek podobny
produkt. Zara moe zaprojektowa, wypro-
dukowa idostarczy doswoich salonw
produkt nawet w10 dni, gdy uinnych pro-
ducentw trwa to co najmniej kilka tygodni.
Wten sposb hiszpaska rma wykorzystaa
wielokrotnie Madonn, modelk iaktork
Olivi Palermo, atake Letizi Ortiz, on
hiszpaskiego nastpcy tronu, ksicia Fili-
pa. W2003 r. Zara wyprodukowaa strj
podobny dotego, ktry przysza krlowa
miaa nasobie wdniu zarczyn zksiciem
Filipem. Poza tym ksina rwnie ubiera
si wZarze. Kiedy ojakim produkcie duo
si mwi, jego przystpn cenowo wersj
mona znale wZarze podsumowuje
amerykaski dziennikarz biznesowy James
Surowiecki.
Firma szybkiego reagowania
Wbestsellerowej ksice Mdro tumu
Surowiecki dokadnie wyjania, jak moliwe
jest tak sprawne reagowanie narynkowe
trendy. Zamiast dostarcza towar sezo-
nowo, Zara dostarcza go dwa razy wtygo-
dniu dosklepw nacaym wiecie. Ma nie
300 rnych produktw rocznie, ale ok. 30
tys., zato wmniejszych seriach. Wszyscy
74
wym, matka pokojwk. Gdy mia 13 lat,
przenis si domiasta La Corua, stolicy
hiszpaskiej Galicii, wraz zwydelegowanym
tam przez rm ojcem (Amancio mieszka
tam dodzi ze swoj drug on). Rzuci
szko izacz szuka zajcia. Interesoway
go sklepy zodzie izakady krawieckie.
By wnich najpierw chopcem naposyki,
pomocnikiem sprzedawcy wsklepie (ponad
10 lat!), potem sprzedawc ikierownikiem.
Zniewielkich zarobkw oszczdza, by zain-
westowa wkocu wewasny biznes.
W1963 r. zacz szy szlafroki. Dziesi
lat zajo mu zrobienie z Confecciones
GOA (jego inicjay odtyu) liczcej si r-
my. Wreszcie postanowi rozszerzy pro-
dukcj oinne czci garderoby, ktre sam
zacz projektowa. Chcia dawa ludziom
ubrania tanie, ale eleganckie. Pierwszy sklep
otworzy w1975 r. Mia si nazywa Zorba,
ale zaprotestowa waciciel pobliskiego
baru, ktry tak wanie si nazywa. Ortega
wymyli now nazw Zara. Tak powstaa
pierwsza marka powoanej doycia w1985
r. grupy Inditex. Potem rodziy si kolejne
Bershka, Oysho, Pull & Bear, Stradivarius,
Massimo Dutti Kada ma ten sam system
produkcji isprzeday co Zara, ale traaj
dornych odbiorcw. Massimo Dutti to
marka najdrosza inajbardziej eleganc-
ka, Pull & Bear celuje wmodzie, Oysho
sprzedaje damsk bielizn. WPolsce jest 169
zponad 5400 rozsianych po caym wiecie
sklepw marek Inditeksu. Na wartym ok. 4,5
mld z polskim rynku Zara wci ustpuje
podwzgldem udziaw rodzimej rmie LPP
(Reserved iCropp), atake H&M.
Histori Hiszpana znamy zjego nieau-
toryzowanej biograi Od zera doZary.
Na temat obecnego ycia Ortegi wiadomo
niewiele ot, tyle, enie nosi krawata, lubi
jazd konn, rejsy luksusowym jachtem,
loty wartym ok. 45 mln dolarw odrzutow-
cem Global Express BD-700 ijazd audi
A8. Niedawno kupi wMadrycie wieowiec
za400 mln euro. Podobno regularnie mo-
na spotka go wklubie dlaseniorw wLa
Corua.
Zzarzdzania koncernem 75-letni biz-
nesmen wycofa si rok temu. Drodzy przy-
jaciele! Nadszed czas, by moje miejsce zaj
Pablo Isla, ktry reprezentuje kombinacj
modoci idowiadczenia pisa wocjal-
nej notatce dopracownikw. 47-letni Isla
by ju wtedy prezesem rmy odpiciu lat,
Ortega nie tyle zrzeka si wic szefostwa, ile
raczej rezygnowa zfunkcji szarej eminencji
koncernu. Chcia przekona inwestorw,
erma poradzi sobie bez niego.
Isla jako prezes jest niezwykle skutecz-
ny. W2005 r. zapowiedzia, edo2010 r.
podwoi liczb sklepw dook. 4 tys., aich
przychody wzrosn doponad 10 mld euro
rocznie. W2010 r. mia ju ok. 5 tys. sklepw
zprzychodami przekraczajcymi 12,5 mld
euro izyskiem netto ok. 1,7 mld.
Jednak biznesowe imperia rzadko prze-
kazywane s najemnym menederom. Cz-
sto to monarchie dziedziczne. Tajemnic
poliszynela jest, eOrtega wroli szefowej
Inditeksu widzi swoj crk Mart. 27-let-
nia blondynka rwnie niechtnie jak on
traktuje media (udzielia wswoim yciu
tylko jednego wywiadu). Ojciec postawi
przed ni jednak warunek: zanim przejmie
po nim sched, musi pokona wszystkie
szczeble kariery wrmie. Zaczynaa odpracy
nakasie wjednym zlondyskich skle-
pw Zary (dorabiaa dostudiw wEuropean
Business School), potem bya menederem
wbarceloskim sklepie Bershka, wyekspe-
diowano j rwnie najaki czas dobiura
rmy wSzanghaju, apotem znw wHisz-
panii powierzono zarzdzanie dwiema
mniejszymi rmami rodzinnymi. Od 2010 r.
Marta pracuje wkwaterze gwnej Inditek-
su. Jest te wzarzdzie rmy Partler, przez
ktr jej ojciec kontroluje udziay wkoncer-
nie. Podobno moment, gdy Amancio Ortega
przekae Marcie swoje 87 proc. akcji Indi-
teksu, jest ju bliski.
Wsppraca: Szymon Krawiec Z
D
J
C
I
A
:
G
E
T
T
Y
I
M
A
G
E
S
/
F
P
M
,
B
E
&
W
,
M
A
T
E
R
I
A
Y
P
R
A
S
O
W
E
kierownicy sklepw codziennie cz si
zcentral wHiszpanii iskadaj raporty
otym, co klienci kupuj, czego nie kupuj,
aco chcieliby kupi, ale nie mog znale.
Wefekcie Zara unika nadwyek produkcyj-
nych, ubra nie trzeba przecenia, aklienci
maj wraenie ogromnej rnorodnoci
tumaczy Surowiecki.
Idealne skoordynowanie produkcji
zzapotrzebowaniem moliwe jest dziki
umiejscowieniu jej we wasnych fabry-
kach. To wHiszpanii, anie np. wChinach,
odbywa si wykrawanie ibarwienie mate-
riaw. To podwysza koszty produkcji, ale
gotowy produkt mona dostarczy wcigu
24 godzin dodowolnego sklepu wEuropie
iw48 godzin napozostae kontynenty. Skon-
centrowanie produkcji whiszpaskiej Galicii
uczynio zniej Dolin krzemow globalnego
przemysu tekstylnego.
Na tym romantycznym wizerunku rmy,
ktra dbajc okomfort pracy robotnikw,
ma zanic jej wysokie koszty, pojawiaj si
jednak rysy. Inditex zleca zszywanie ubra
(najprostsza, ale najbardziej pracochonna
czynno wprocesie produkcji) maym hisz-
paskim warsztatom, ktre zatrudniaj ludzi
naczarno. Poza tym coraz wiksza cz
produkcji jest mimo wszystko przenoszona
dokrajw Trzeciego wiata. Koszty legalnej
pracy wHiszpanii nale bowiem donajwy-
szych wcaej Unii Europejskiej (s trzy razy
wysze ni wPolsce). Wefekcie ju prawie
40 proc. swoich wyrobw Zara produku-
je wkrajach Azji, Afryki iAmeryki Pou-
dniowej. Koszt wyprodukowania dinsw
wBrazylii wynosi ok. 1,1 dolara wsklepie
kosztuj ok. 100 dolarw. P roku temu
wBrazylii rmie wytoczono nawet proces
zpowodu amania prawa pracy przez jed-
nego zjej podwykonawcw. Zara korzystaa
zpracy ludzi, ktrzy szyli jej ubrania nawet
przez 18 godzin dziennie, upchani wcia-
snych pokojach bez moliwoci skorzystania
ztoalety czy ciepej wody. Zarabiali nawet
dwukrotnie mniej, ni wynosi wtym kraju
paca minimalna.
Mimo wszystko Biznesowy model
Ortegi jest tak innowacyjny, eanalizuje
si go naHarvardzie podkrela hiszpaski
dziennikarz Covadonga OShea. Konkurenci
boj si Ortegi, podziwiaj go ikopiuj.
Prawdopodobnie to najbardziej innowacyjny
isiejcy spustoszenie sprzedawca odziey
nawiecie zrecenzowa kiedy Orteg ijego
rm Daniel Piette, jeden zdyrektorw kon-
cernu Moet Hennessy Louis Vuitton.
Jaki ojciec, taka crka
Ten kapitalistyczny drapieca urodzi si
wewsi Busdongo de Arbas wprowincji Le-
n, w1936 r., wtrakcie hiszpaskiej wojny
domowej. Ojciec by robotnikiem kolejo-
Zara moe
zaprojektowa,
wyprodukowa
idostarczy
dosalonw produkt
nawet w10 dni
AMANCIO ORTEGAcbcerzelazaswoje
ouzleowelmerlumcrceMarcle
BIZNES AMANCIO ORTEGA GAONA
MATERIA PROMOCYJNY
PISARZ, WIZJONER,
POLITYK?
Po jego ksiki sigaj mionicy literatury
szpiegowskiej, fani technicznych nowinek, politycy
istudenci akademii wojskowych. Tom Clancy,
specjalista od uzbrojenia ithrillerw wojskowych,
wydaje wanie swoj najnowsz powie.
J
est rok 2010, Jack Ryan, ktry wczasie swojej 30-letniej kariery pr-
bowa zapobiec trzeciej wojnie wiatowej, ratowa amerykaskich
prezydentw iwalczy zterroryzmem, zajmuje si ju gwnie pisa-
niem pamitnikw, jednak zaoona przez niego tajna organizacja Kam-
pus wci ma pene rce roboty. Gwnym celem jej agentw jest Emir,
niebezpieczny terrorysta, odpowiedzialny za ataki terrorystyczne naUSA
ikraje Europy.
wiatem wstrzsa jednak kryzys gospodarczy i amerykascy politycy
coraz mniej uwagi przykadaj do obrony swoich granic. Urzdujcy
prezydent Stanw Zjednoczonych Edward Kealty i jego liberalny rzd
rozmontowuj struktury CIA iosabiaj obronno kraju. Kampus dziaa
wic w tajemnicy nawet przed rzdem. Czy naprawd dziaaj u nas
takie organizacje? pytaj zaniepokojeni czytelnicy. Bo chocia opisana
historia jest tylko kanw powieci, napisa j czowiek, ktremu Amery-
kanie ufaj bardziej ni niektrym politykom.
Pisarz iwielka polityka
Tom Clancy wyda kilkadziesit powieci, wszystkie trafy nalisty bestsel-
lerw, 15 znich znalazo si napierwszym miejscu prestiowej listy New
York Timesa. Namotywach jego powieci powstay flmy igry kompu-
terowe. Najego ofcjalnej stronie internetowej jest zarejestrowanych pra-
wie p miliona fanw. Czy Clancy ma wpyw naich pogldy polityczne?
Czy jego powieci ksztatuj pogldy (iwybory) Amerykanw?
Szanuj Busha, jest dobrym facetem, zgadzam si z nim w wielu
kwestiach. Ale dobrzy faceci te popeniaj bdy powiedzia Clan-
cy w jednym z wywiadw w 2004 roku. Te sowa, cho pady z ust
popularnego pisarza, odbiy si szerokim echem przede wszystkim
wkrgach amerykaskich jastrzbi. Tych, ktrzy tradycyjnie opowia-
daj si za polityk interwencjonizmu, tych samych, ktrzy wczeniej
przyjmowali Clancyego na przyjciach w swoich think thankach
i niejednokrotnie traktowali jak swojego rzecznika. Sprzeciw wobec
wojny wIraku by przez niektrych potraktowany jak kalanie wasne-
go gniazda, inni przyznali autorowi racj.
Od samego pocztku kariera literacka Clancyego zwizana bya z ar-
mi ipolityk. Jego debiutanckie Polowanie naCzerwony Padziernik
(1984) wyda amerykaski Instytut Marynarki Wojennej. Od 1981
wBiaym Domu urzdowa Ronald Reagan, wycig zbroje nabra tem-
pa, rozpoczto prace nad nowymi rodzajami broni, rozwj nowoczesnych
technologii pozwoli naprzeniesienie zimnej wojny wkosmos, gwiezd-
ne wojny stay si faktem. Wtakiej sytuacji spoeczestwo amerykaskie
chtniej sigao po ksiki, wktrych mogo przeczyta, coprawda fk-
cyjne, ale jednak wjakim stopniu moliwe, scenariusze zdarze. Zainte-
resowania Clancyego wojskiem trafy wic napodatny grunt.
Jastrzb nasalonach
W czasie urzdowania Reagana Tom Clancy wyda jeszcze trzy powie-
ci: Czerwony Sztorm (1986), Patrioci (1987) iKardyna zKremla
(1988). Czerwony Sztorm wcigu kilku lat sprzeda si wponad piciu
milionach egzemplarzy. Nakrelony wpowieci zniezwykym rozmachem
iwojskow precyzj obraz ataku wojsk Ukadu Warszawskiego naEurop
Zachodni przynis Clancyemu nie tylko krociowe zyski, ale rwnie
uznanie amerykaskich wojskowych, ktrzy zaczli coraz powaniej pa-
trze na propozycje rozwiza, ktre w swoich ksikach przedstawia
Clancy. Popularny pisarz sta si nagle ulubiecem konserwatywnych ge-
neraw armii amerykaskiej, zaczto zaprasza go naprywatne spotkania
itraktowa jak autorytet wsprawach polityki midzynarodowej.
W1988 r. Tom Clancy udzieli wywiadu promujcego powie Patrio-
ci, ktrej tematem jest ekspansja terroryzmu. Powiedzia wwczas: Ter-
roryzm midzynarodowy jest tak niestety sdz czym, cosi zblia.
Jeli demokracje zachodnie nie zaczn wsppracowa, zwaszcza napo-
ziomie wywiadw, niebezpieczestwo bdzie narasta. Jeli nie bdzie-
my dziaa wsplnie, terroryci wygraj. Obawiam si jednak, e prdzej
czy pniej wydarzy si co, cowymusi t wspprac. Co strasznego,
mwi Clancy w 1988 roku w jednym z wywiadw. Co strasznego
wydarza si w1994 roku, wpowieci Dug honorowy (1994, siedem
lat przed atakiem na WTC). Japoski genera porywa samolot i chcc
pomci mier syna, uderza wKapitol.
Siedem lat po premierze ksiki porwane przez terrortystw samoloty
uderzaj wwiee World Trade Center. Kiedy wic dzi Clancy pisze oza-
groeniu nowymi konfiktami midzynarodowymi i wci niesabnc
siatk organizacji terrorystycznych, trudno nie bra go napowanie.
zuzanna rytbar
76
BIZNES PIENIDZE IMEDYCYNA
W

ydatki naopiek zdrowotn rosn
wPolsce szybciej ni winnych krajach wiata
zachodniego, zktrymi lubimy si porwny-
wa. Ale nadal wproporcji doProduktu Kraj-
wego Brutto wydajemy mniej ni inni (7,4
PKB, gdy rednia dla34 pastw Organizacji
Wsppracy Gospodarczej iRozwoju w2009 r.
wynosia 9,5 proc. PKB). Mamy proporcjonal-
nie nieco mniej lekarzy ipielgniarek iwci
pozostajemy wtyle, jeli chodzi owyposaenie
wnowoczesn aparatur medyczn.
Wmiar jak bdziemy goni cywiliza-
cyjn czowk, ale te wmiar jak bdzie-
my si starze, zaczniemy wicej wydawa
naochron zdrowia ileczenie. Pytanie, kto
ijak zato zapaci? Baagan wsprawie refun-
dacji lekw to dobra okazja, aby si przyjrze,
jak zwydatkami nazdrowie radz sobie tam,
gdzie medycyna stoi nanajwyszym pozio-
mie. Albo jak sobie nie radz.
Leki wpdzaj USA wchorob
Zaoceanem wydaj nazbrojenia wicej ni
reszta wiata cznie, ale jeli ktrego dnia
Stanom zajrzy woczy bankructwo, to bar-
dziej zaspraw galopujcych kosztw opieki
zdrowotnej ni rozdmuchanej armii. W2009
r. USA wyday 17,4 proc. PKB naopiek zdro-
wotn. Gdyby przeznaczay nazdrowie po-
dobny odsetek PKB co Japonia lub Australia
(8-9 proc.), kraje oznakomitym poziomie
opieki zdrowotnej, gdzie ludzie yj duej ni
wAmeryce iwlepszym zdrowiu, to roczne
oszczdnoci ztego tytuu wyniosyby 1,3 bln
dolarw. Ponad dwa razy tyle co nasz PKB
ityle, ile wynosi decyt budetowy Ameryki!
Wedug amerykaskich liberaw wszyst-
kiemu jest winna zachanno rm ubezpie-
czeniowych ifarmaceutycznych. Interesw
ANDRZEJ LUBOWSKI
Zanim nas
zdrowie
zrujnuje
ircntnizirvnkowvwsuz-
eirzorowitnirkonircznir
ooerzr suzv rtcarnfoi
oslauaczuobregoubezle-
czenlaczstouostajewlcej
wlauczenltootrzebne,
anlemaltozaaclzalecze-
nlebleunycb.
I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
J
A
N
K
A
L
L
W
E
J
T
77
tych ostatnich chroni nonsensowny zakaz
importu taszych lekw zzagranicy. Wefek-
cie ceny lekarstw s wStanach o50 proc.
wysze ni wpitce bogatych krajw Unii
(Wlk. Brytania, Francja, Niemcy, Wochy,
Hiszpania). Wszczycie kryzysu, w2008 r.,
gdy zyski 500 najwikszych rm wAmery-
ce dramatycznie spady oponad 75 proc.
zyski wsektorze zdrowia wzrosy z47 do69
mld dolarw.
Cz ekspertw zkolei uwaa, ezaduo
zarabiaj lekarze, ci za twierdz, eyje im
si gorzej ni 20 lat temu, bo podskoczyy
koszty ich wasnych ubezpiecze nie-
zbdnych, by pokry ewentualne roszczenia
niezadowolonych pacjentw. Faktem jest,
ezdecydowana wikszo dostaje pienidze
nie wformie pensji zautrzymanie pacjentw
wdobrym zdrowiu, ale zaprzeprowadzo-
ne badania, testy czy zabiegi. Dostaj wic
pienidze zabadanie oczu ing cukrzyka,
ale nie zato, aby zaleci mu dugie space-
ry, cho moe byaby to najlepsza recepta.
Koszty bada s po rynkowemu bardzo
konkurencyjne, tylko tych bada jest znacz-
nie wicej ni wkrajach osprawniejszych
systemach opieki zdrowotnej.
Operacja czy medytacja
Kosztom suby zdrowia wiele uwagi po-
wica aposto wolnego rynku, jeden
znajwybitniejszych ekonomistw XX w.
Milton Friedman. Fundament jego my-
lenia stanowio przekonanie, erynek to
najlepszy regulator. Izastanawia si: skoro
wStanach rynku wmedycynie jest znacznie
wicej ni gdziekolwiek indziej, to dlaczego
efektywno jest nisza? Doszed downio-
sku, etajemnic atwo rozwika. Rynkowi
wamerykaskiej subie zdrowia nigdy nie
pozwolono funkcjonowa. Wnormalnej
relacji rynkowej konsument (czyli pacjent)
miaby doczynienia zproducentem (czyli
lekarzem lub szpitalem). Tymczasem ten
stosunek zakca biurokrata, zwykle repre-
zentant rmy ubezpieczeniowej. Nigdy nie
widzia pacjenta, nie ma pojcia omedycynie,
ale to on decyduje, co ubezpieczenie pokryje,
aczego nie. Pacjent nie ma adnego bodca,
aby interesowa si kosztami, bo to itak nie
jego pienidze, tylko ubezpieczalni.
Dzisiejsi konserwatyci wycigaj ztego
taki wniosek, eaby okiezna galopujce
koszty opieki medycznej, wystarczy zmusi
obywateli, by wicej pacili zwasnej kieszeni,
awtedy skocz si rozrzutno iniepotrzeb-
ne kuracje.
Niby logiczne, ale najsprawniejsze sys-
temy opieki zdrowotnej to te, wktrych to
pastwo, anie pacjent (ktry nie jest prze-
cie wstanie oceni, jaka kuracja jest mu
naprawd niezbdna), kontroluje koszty.
Kilka lat temu McKinsey Global Institute
jeden znajpowaniejszych think tankw
wiata porwna system opieki zdrowot-
nej wAmeryce zsystemem 13 innych kra-
jw OECD. Raport pokaza, e podwieloma
wzgldami zwaszcza bada itechnologii
medycznych USA nie maj sobie rwnych.
Ale podwzgldem oczekiwanej dugoci ycia
ustpuj wielu krajom, aumieralno nowo-
rodkw jest wysza ni wPolsce. Konkluzja
raportu brzmiaa, estan zdrowia Amery-
kanw nie uzasadnia gigantycznie wyszych
kosztw, adwie trzecie tej nieusprawiedli-
wionej nadwyki wynika zkosztw wizyt
lekarskich iambulatoryjnych porad szpi-
talnych (reszta to wysze ceny lekw inad-
mierne koszty administracyjne).
Rnic midzy leczeniem wStanach
iwinnych krajach Zachodu niele ilustruje
historia korespondenta The Washington
Post T.R. Reida, ktry wasn kontuzj bar-
ku, utrudniajc mu gr wgolfa, przedsta-
wi dooceny lekarzom wrnych krajach.
Jego ortopeda w Kolorado bez wahania
zarekomendowa wymian czci stawu.
Miao to kosztowa kilkadziesit tysicy
dolarw nie wiadomo, ile ztego pokryoby
ubezpieczenie. Ryzyko poza nansowym
takie jak przy kadym powanym zabiegu
chirurgicznym. WeFrancji ortopeda zaleci
fizykoterapi (opata wasna zakonsulta-
cj 10 dolarw). Jeli chodzi ooperacj, to
sugerowa zasignicie drugiej opinii ipoin-
formowa, ezabieg byby wcaoci pokry-
ty przez ubezpieczenie. Czas oczekiwania
naoperacj okoo miesica. WNiemczech
zaoferowano zabieg wnastpnym tygodniu,
acakowity koszt poniesiony przez pacjenta
blisko 30 dol. WJaponii lekarz (najwiksza
sawa wtamtejszej ortopedii, Reid czeka
nawizyt jeden dzie) przedstawi ca gam
opcji, odzastrzykw po operacj, wszystko
pokrywane przez ubezpieczenie. Wszpitalu
wIndiach kuracja skadaa si zmedytacji,
specjalnej diety imasau. Wszystko zkieszeni
pacjenta. Wsumie kosztowao to niecae 43
dolary, cznie znoc wklinice.
Nie wiem, jak to si stao pisze Reid
ale bardzo mi to pomogo.
Patologia ipastylki
Przy okazji naszej wpadki zlekami prof. Mi-
cha Leszczyski, znany zyk, pisa naamach
portalu Studio Opinii oznajomym przedsta-
wicielu jednego zduych koncernw farma-
ceutycznych: Co chwila organizuje szkolenia
dlalekarzy natemat produktw swojej rmy.
Na Krecie, Majorce czy Kanarach. Oczywicie
all inclusive nakoszt koncernu. Mam pytanie:
czy nowe reguy gry eliminuj t patologi?
Bo zate darmowe fajne wakacje lekarzy tak
naprawd paci pacjent (lub podatnik) ku-
pujcy zbyt drogie lekarstwa.
Zcytowanego ju raportu OECD wynika,
ew2009 r. wPolsce wiksz ni wbogatych
krajach cz kosztw opieki zdrowotnej
stanowiy koszty farmaceutykw ponad
22 proc., gdy w Niemczech i we Francji
15-16 proc., awkrajach skandynawskich
jeszcze mniej. Zmierzamy zatem ranym
krokiem wstron scenariusza, partem
wyraonego przez Pierre Dukana, synnego
autora diety proteinowej: przez pierwsz
poow naszego ycia przemys ywnoci
robi wszystko, abymy jedli bez opami-
tania, po czym przez drug poow prze-
mys farmaceutyczny oferuje nam sposb
nawszystkie dolegliwoci.
Wnasze relacje zwasnym zdrowiem coraz
bardziej wkracza prywatny biznes. Zdowiad-
cze zarwno Ameryki, jak ikrajw europej-
skich wynika jednak, emechanizm rynkowy
wsubie zdrowia niekoniecznie dobrze suy
pacjentom. Posiadacz dobrego ubezpiecze-
nia czsto dostaje wicej wiadcze ni to
potrzebne. Biedni za nie s leczeni naleycie,
gdy nie ma kto zato zapaci.
Su chaj au dy cji
Za, anawet
przeciw wradiowej
Trjce wponiedziaek
ogodzinie 12.00.
Zaprasza Ernest
Zozu
Jeli ktrego dnia
Stanom Zjednoczonym
zajrzy woczy
bankructwo, to
bardziej zaspraw
galopujcych kosztw
opieki zdrowotnej
ni rozdmuchanej
armii. W2009 r.
USA wyday 17,4
proc. PKB naopiek
zdrowotn
Rze,
naktr
czekamy
KULTURA ROMAN POLASKI
78
roitnrottnskiznwntkrjciriti
kfrvwvwouarwirtkirkonfrowrrsar
Dlaczego?Czteryoowleclozezl.
79
Kltwa Krlewny
nieki
DLACZEGO POLASKI NAJPIERW POKOCHA,
APNIEJ ZNIENAWIDZI AMERYK
Scenariusz Rzezi, zjadliwej saty-
ry naAmeryk, powsta wszwajcarskim
Gstaad, gdzie Roman Polaski wareszcie
domowym czeka nadecyzj szwajcarskiego
ministerstwa sprawiedliwoci, ktre po
niemal roku ostatecznie odrzucio wnio-
sek oekstradycj reysera doUSA. Sztu-
ka Jasminy Rezy okazaa si doskonaym
komentarzem do sprawy sprzed 30 lat,
ktra cignie si za Polaskim dodzisiaj.
Musisz ich zmanipulowa! powtarza
wkko dosuchawki prawnik, grany przez
Christopha Waltza, wyraajc tym samym
blisk Polaskiemu opini natemat amery-
kaskiego systemu sprawiedliwoci.
ANITA ZUCHORA
ROMANA POLASKIEGO
trzymajCbrlstob
Waltz,KateWlnslet,
JobnC.elllylJoule
losterouczasarty
zolazjlzaloczenla
zujuozezl
80
Rze to rzecz objce midzy dwjk
dzieciakw, ktra urasta dorangi zbrodni,
gdy dojej wyjaniania zabieraj si rodzice
(cho same dzieci, niczym niegdysiejsza
oara gwatu Samantha Geimer oraz Pola-
ski, dawno zdyy si dogada). Opowie
ohipokryzji ihipokrytach; onakrcanej
ambicjami spirali nienawici. Policzkiem
wymierzonym Ameryce by ju doskonay
Autor widmo. Bohater tego lmu, szuka-
jcy schronienia naodlegej wyspie, skom-
promitowany brytyjski premier, podobnie
jak Polaski musia stawi czoa powanym
oskareniom, byostatecznie pa ofiar
spisku amerykaskich sub.
Oczywicie, reyser nie zawsze walczy
zAmeryk. Krlewna nieka odpo-
wiedzia kiedy zapytany opierwszy lm,
jaki zobaczy wyciu. Nazawsze pozo-
stan pod jego wpywem. Aby to wpyw
wielki, mam na myli Wstrt i Mat-
ni doda zironicznym umiechem. Ta
wypowied mwi wiele ojego urzeczeniu
amerykaskim kinem, azarazem otym,
codostrzeg pod pokryt grubym lukrem
fasad hollywoodzkiej bani.
Polaski. cigany ipodany tytu
gonego dokumentu Mariny Zenovich
mwi zkolei wszystko ostosunku doPola-
skiego samych Amerykanw. Dla Euro-
pejczykw by to bohater tragiczny, czo-
wiek, ktry przetrwa Holocaust, byprzyby
doStanw imie tu co dopowiedzenia
mwi jeden zrozmwcw Zenovich.
Amerykaska prasa miaa go za za pokr-
conego krasnoluda omrocznych wizjach.
Odczasu gdy w2009 r. sprawa gwatu
nanieletniej Samancie Geimer powrcia
naczowki gazet, Ameryka konsekwent-
nie ignoruje Polaskiego. adnej nomina-
cji doGlobw ani Oscarw nie doczeka si
obsypany nagrodami wEuropie Autor
widmo. Awydawao si, e sprawa Ame-
ryka kontra Polaski zblia si doszczli-
wego nau, gdy Kodak Theater owacjami
nastojco nagrodzi decyzj oprzyznaniu
mu Oscara za reyseri Pianisty (2002).
Roman Polaski wHollywood ta historia
jak dotd nie ma happy endu. Ameryka
okazaa si z macoch, ktra podsu-
nwszy zatrute jabko, umiercia kr-
lewn za ycia. Wnajczarniejszych wizjach
Roman Polaski chyba nie przypuszcza,
e Krlewna nieka okae si bani
onim samym.
Wicej ni teatr
OPOZORNEJ FASCYNACJI POLASKIEGO SCEN
Sztuka Yasminy Rezy Bg mordu to
idealny materia dla Polaskiego: tra-
gikomedia, ktrej tematem jest miesz-
czaska hipokryzja, rozpisana naczte-
rech aktorw zamknitych wniewielkim
pomieszczeniu. Reyser skontaktowa si
zpisark wewrzeniu 2009 r., kilka dni
przed aresztowaniem wSzwajcarii. Nad
scenariuszem pracowali razem wGstaad.
To nie pierwszy raz, gdy teatr sta si dla
niego inspiracj.
Wteatrze, siedzc nagalerii, ani przez
chwil nie wtpiem, e prdzej czy p-
niej to wanie ja nascenach Warsza-
wy, Moskwy, amoe Parya przycign
spojrzenia tumu wspomina wauto-
biograi Roman. Odteatru zacza si
jego kariera: majc 14 lat, zwiedza studia
radiowe, w ktrych powstawaa popu-
larna wtamtym czasie audycja Wesoa
gromadka Barbary Bilianki. Chaa
skomentowa po wysuchaniu fragmen-
tu. Bilianka natychmiast zareagowaa:
Mylisz, e byby lepszy?. Polaski bez
zastanowienia odegra przed ni monolog
starego gazdy. Izosta. Jako nastolatek gra
jeszcze wkrakowskich teatrach Modego
Widza iGroteska. By przekonany, e jego
miejsce jest nascenie. Jednak doPWST
wKrakowie, apotem wWarszawie si nie
dosta. Nie mia warunkw by za niski
i zbyt chopicy. W latach 80. zwierzy
si Tadeuszowi omnickiemu: Bardzo
dobrze si stao. Bybym moe teraz akto-
rem wjakim maym miecie.
Jednak sentyment doteatru pozosta.
Odczasu doczasu powraca, jako reyser,
nascen: w1974 r. weWoszech wyreyse-
rowa oper Albana Berga Lulu, w1976
oper Rigoletto Giuseppe Verdiego
wBayerische Staatsoper wMonachium.
Potem odkry sztuk Amadeusz Pete-
ra Shafera. T reyserowa trzykrotnie,
grajc wniej zogromnym sukcesem gw-
n rol: w1981 wwarszawskim Teatrze
na Woli, w 1982 w Thatre Marigny
wParyu iw1999 r. wMediolanie. W1997
r. w Wiedniu miaa wiatow premier
musicalowa wersja Balu wampirw, kt-
rej libretto powstao napodstawie lmu
Polaskiego Nieustraszeni pogromcy
wampirw (1967). Odtamtej pory musical
mia premiery w kilkunastu miejscach
nawiecie, m.in. naBroadwayu iwWar-
szawie. Przy prawie kadej premierze rey-
ser peni funkcj opiekuna artystycznego.
Film zteatralnego dramatu robi Pola-
ski dotd dwukrotnie. Krwawa Tragedia
Makbeta napodstawie klasycznego tekstu
ROMAN POLASKI
w;//r.wsuzle
wSantaMonlca
oslaronyogwat
nanleletnlej
SamancleCelmer.
Ouczasuguy
w:oo;r.srawa
gwatuwrcla
naczowllgazet,
^merylalgnoruje
reysera
Szekspirowskiego bya jego pierwszym
dzieem nakrconym po zamordowaniu
przez band Charlesa Mansona ony rey-
sera Sharon Tate. Ciekawszy lm wyszed
zgonej nawiecie sztuki Ariela Dorf-
mana mier idziewczyna okobiecie
odkrywajcej swojego niegdysiejszego
oprawc (wtle mamy histori dyktatury
wChile) wmczynie, ktry przypadko-
wo traa dojej domu. mier idziewczy-
na bya zreszt wjakim sensie podobna
doBoga mordu: ta sama klaustrofobiczna
atmosfera, ta sama niejasno, kto jest
atakujcym, akto oar.
Mimo tak licznych zwizkw zteatrem
Polaskiemu nigdy nie zarzucano, e robi
statyczne kino teatralne. Nawet kiedy
zamyka aktorw wniemal teatralnych
dekoracjach, dba ofilmow dynamik.
Zdramatw bra suspens, intryg. Dotego
dokada lmow narracj. Bliski by wtym
choby Hitchcockowi byprzypomnie
jego pozornie tylko teatralne Okno
napodwrze.
Jeszcze kilka miesicy temu mwi-
o si, e w stoecznym teatrze IMKA
Roman Polaski wyreyseruje sztuk
Copenhagen Michaela Frayna narazie
na deskach teatru Tomasza Karolaka
wystawiany jest monodram, ktrego boha-
terowi wydaje si, e jest Polaskim.
Napoleon
OSKOMPLIKOWANEJ MIOCI POLASKIEGO
IJEGO AKTORW
Nic dwa razy si nie zdarza a ju
napewno nie rola wfilmie Polaskiego.
Susznie wic notk oRzezi naswojej
stronie stacja Fox zatytuowaa: Poszuki-
wany przez prawnikw iaktorw. Nomi-
nacje doZotych Globw dla Kate Winslet
iJodie Foster (ten numer Wprost zamy-
kalimy przed rozdaniem nagrd). Oscar
dla Adriana Brodyego za Pianist idla
Ruth Gordon za Dziecko Rosemary, Zoty
Glob dla Jacka Nicholsona za Chinatown
idla Nastassji Kinsky za Tess niech ta
wyliczanka wystarczy za dowd, e rola
uPolaskiego to nie tylko kwestia prestiu.
Ale to nie jest reyser, ktry zakochu-
je si waktorach nazabj, to nie Martin
Scorsese, ktry latami obsadza Roberta De
Niro albo Leonarda DiCaprio. Rola uniego
to zazwyczaj jednorazowa przygoda, bo dla
Polaskiego aktor to narzdzie doosigni-
cia celu, atym jest dobry lm. WDziecku
Rosemary wykorzysta efemeryczno Mii
Farrow, wPianicie krucho Adriana
Brodyego, wChinatown zblazowanie
Jacka Nicholsona, wTess sodk niewin-
no Nastassji Kinsky, wAutorze widmo
dostrzeg wBrosnanie przegranego Bonda,
ktry wypad zgry. WRzezi zdoskona-
ym efektem zderzy ztrudem maskowan
nerwowo Jodie Foster zywioow kobie-
coci Kate Winslet. Misiowatego Johna C.
Railly przeciwstawi kostycznemu, zimne-
mu Christophowi Waltzowi. Wewszystkich
wyczu komediowy potencja.
To on przed laty odkry Catherine
Deneuve, dzi jednak najchtniej obsadza
aktorskie gwiazdy. Dugo uchodzi inadal
uchodzi za reysera dyktatora, oczym
przekonaa si Faye Dunaway, z ktr
naplanie Chinatown toczyli nieustajc
walk. Gdy Dunaway domagaa si informa-
cji omotywacji swojej bohaterki, usysza-
a: Twoja pensja jest twoj motywacj!;
gdy chciaa doazienki, odpowiada: Nie
teraz, nie teraz, krcimy!. Podczas tej sceny
Dunaway miaa otworzy okno waucie,
wktrym siedziaa, ichlusn mu wtwarz
pynem ekipa tylko si domylaa, coto
mogo by. Apogeum wojny by moment,
gdy reyser po prostu wyrwa gwiedzie
odstajcy wos. Dunaway dostaa szau.
Dla aktorw Roman jest jak Napoleon
przekonywa Robert Evans, producent
zParamount Pictures.
Ci, ktrzy maj szczcie znim praco-
wa, mwi, e nie zostawia aktorom wie-
le swobody. Odczu to nawasnej skrze
82
Christoph Waltz, ktry podczas krcenia
Rzezi nie chcia si zgodzi zpomysem
reysera. Dyskusja zostaa szybko ucita:
Nie bdziesz mi mwi, jak ma by. Robi
to od60 lat stwierdzi Polaski. To jest
argument, ktry rozwizuje spraw. Ten
czowiek nakrci swj pierwszy lm rok
przed tym, zanim si urodziem. Iraczej
wszystko, corobi dotychczas, byo sukce-
sem przyznaje aktor itrudno si dziwi, e
uleg. Kady, kto widzia, coPolaski zrobi
znosem Jacka Nicholsona wChinatown,
postpiby tak samo.
Czasem traci panowanie nad sob.
Potra bardzo mocno uderzy. Niemal zabi
swoimi uwagami ikomentarzami mwi
oPolaskim Pierce Brosnan po premierze
Autora widmo. Aktor musi by nato
przygotowany. Musi zna swoj warto,
eby si nie zaama. Trzeba zacisn zby
iprzetrwa, bo Polaski tak naprawd nie
chce nikogo poniy. Zaley mu natym,
eby wlmie wszystko byo nanajwyszym
poziomie.
Aktorzy mu nie odmawiaj. Dlatego nie
tylko wgwnych rolach, lecz take wdru-
goplanowych nie pojawia si byle kto. Cho-
by wAutorze widmo mona zobaczy
hollywoodzkiego weterana Eliego Wallacha
(ponad 90-letni aktor specjalnie przylecia
zeStanw), Timothyego Huttona czy Toma
Wilkinsona.
Twardy na planie Polaski poza nim
odwraca zwyczajow relacj reysera iakto-
ra. To nie on ulega czarowi aktorw. On
ich uwodzi. Caa jego charyzma iaktorski
talent zaangaowane s wto, byaktorzy go
pokochali. Po wyczerpujcej pracy naplanie
Rzezi bawi aktorw swoimi synnymi
anegdotami. Naplanie Pianisty po stre-
sujcej scenie, wktrej bray udzia dzieci
(take syn reysera Elvis), Polaski po
prostu rozegra zewszystkimi dziecicymi
statystami mecz piki nonej.
Osaczony
DLACZEGO DOM UPOLASKIEGO STAJE SI PUAPK
WRzezi Polaski fantastycznie rozegra
podejmowane przez bohaterw prby wydo-
stania si zzamknitej przestrzeni jedna
zpar wielokrotnie prbuje wyj zmieszka-
nia drugiej. Ale to mieszkanie dosownie ich
wsysa. Niewielkie terytorium, zktrego nie
mona si wydosta, jest te doskona meta-
for zamknitych umysw postaci. Mieszka-
nie wRzezi udaje nowojorski apartament,
powstao jednak wefrancuskich studiach
lmowych. Tylko wpierwszej iwostatniej
scenie kamera opuszcza wntrze, pozwalajc
nam nabra oddechu.
Wszystko moe sta si puapk prze-
strzega wswoich lmach Polaski, ktry
pokaza weWstrcie czy w Autorze wid-
mo, jak dom zeschronienia zamienia si
wzasadzk, aprzestrze zprzyjaznej staje
si wroga. Czy to nie zbyt dugie zamkni-
cie wmieszkaniu sprawio, e Mia Farrow
wDziecku Rosemary wpada wparano-
j? Apamitacie, costao si zPolaskim
Trelkovskym wLokatorze? Izolacja,
dosowna imentalna; poczucie osaczenia
generujce stany lkowe; samotno czo-
wieka uwizionego wewasnym wntrzu,
pord wasnych demonw to najwa-
niejsze tematy kina Polaskiego.
WRzezi bohaterowie tkwi wpuapce
wasnych uprzedze, klasowych podziaw
irytuaw, mieszczaskiej moralnoci ito
one nie pozwalaj swobodnie oddycha.
Zamknicie wyzwala wnich boga mordu.
Rywalizacja, ambicje, potrzeba dominacji
iwadzy oto, coczai si pod paszczykiem
edukacji, argumentw ikultury.
Wsppraca Magorzata Sadowska
To moe wydawa si dzisiaj anachroni-
zmem, lecz Polaski lubi krci wstudiu,
awiele jego filmw rozgrywa si wogra-
niczonych przestrzeniach: mieszkaniach
(Wstrt, Lokator, mier idziewczy-
na, Rze), naodzi (N wwodzie) czy
nawyspie (Matnia). Bohaterowie, dla
ktrych przestrzenie te miay by schro-
nieniem, konfrontuj si wnich zwasny-
mi demonami. Skd ureysera ta obsesja?
Pewnie jej rdem s dowiadczenia zcza-
sw wojny, gdy jako omiolatek mieszka
zrodzicami wKrakowie. Ich dom naRynku
Podgrskim by ostatnim nagranicy getta
imiasta, przy samym murze. eby oddzieli
mieszkacw getta odwiata, zamurowano
wnim okna. Pniej zkolei, aby przey,
Polaski musia si ukrywa. Samotno
dziecka zmuszonego dowalki oprzetrwanie
doskonale odda wOliverze Twicie
gdzie znajduje si pamitna dramatyczna
scena, wktrej chopiec, tak szczuplutki,
e idealnie nadaje si napomocnika komi-
niarza, grznie wrodku komina, ktry
mia wyczyci. Z
D
J
C
I
A
:
B
.
R
I
N
D
O
F
F
P
E
T
R
O
F
F
/
B
E
&
W
,
A
P
,
P
O
L
F
I
L
M
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
A
L
B
U
M
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
E
V
E
R
E
T
T
E
/
E
A
S
T
N
E
W
S
LEON NIEMCZYK I ZYGMUNT MALANOWICZ wNouwwouzle.MlalarrowwDzleclu
osemarylolasllzJacllemNlcbolsonemnalanleCblnatown
Pi
84
KULTURA ORIANA FALLACI
ibe
kna
krtowtwvwitou
iozirnniktrskt
rksfrriisfkt
Krzyczaanaajatollaba,
cesarzawyrowauzla
zrwnowagl.Wlocu
ulazujslunas
wywlauyOrlanylallacl.
85
Jakie wraenie zrobia napanu Fallaci?
Bya pono pikn kobiet. pytam Lecha
Was.
Byy prezydent wybucha miechem:
Wraenie? Ja miaem wtedy Polsk
przed oczami, anie jak dziennikark.
To by czas, e udzielaem po kilkanacie
wywiadw dziennie. Dziennikarze nie robili
namnie wraenia.
Wasa nigdy nie przeczyta wywia-
du Fallaci. Dziennikarka zkolei nie bya
zachwycona rozmow zwodzem Solidar-
noci. Po wyjciu zwywiadu powiedziaa
polskim przyjacioom: Was wykocz
jego ludzie.
Podczas tego spotkania czyo ich wa-
ciwie tylko jedno oboje palili jak smoki.
Kade wypalio po paczce papierosw.
Ta scena bdzie utrwalona wlmie krco-
nym wanie przez Andrzeja Wajd Wa-
sa. Wrol Fallaci wciela si woska aktorka
Maria Rosaria Omaggio. Nie tylko podobna
doOriany Fallaci, ale iwystpujca zrekwi-
zytami nalecymi dosynnej dziennikarki
wjej futrze znorek, zjej magnetofonem
ikamer, anawet palca ulubione Gauloises
wwersji sprzed lat, ktrych paczk zakupio-
no napotrzeby lmu nainternetowej aukcji.
Czador uChomeiniego
iwsy uKissingera
Fallaci, robic wywiad zWas, bya ju
znan dziennikark. Miaa nakoncie wywia-
dy m.in. zHenrym Kissingerem, zJasirem
Arafatem, krlem Jordanii Husajnem, pre-
mierem Indii Indir Gandhi czy cesarzem
Etiopii Hajle Sellasje. Zebrane wtomie Wy-
wiad zhistori ukazay si wpoowie lat 70.
weWoszech. WPolsce traaj doksigar
dopiero teraz.
Idc doWasy, Fallaci miaa ju wasn,
dziennikarsk maksym: Wywiad jest dla
mnie romansem. Walk. Stosunkiem pcio-
wym. Bya przekonana, e umiejtno zada-
wania niewygodnych pyta isawa niepokor-
nej pozwoli jej pokona kadego rozmwc.
Wywiad zHajle Sellasje (ktremu ksik
Cesarz mia powici pniej Ryszard
Kapuciski) rozpocza: Jest jedno pyta-
nie, Wasza Wysoko, ktre mnie niepokoi,
odkd zobaczyam tych biedakw biegaj-
cych za Wasz Wysokoci idepczcych si
zpowodu dolara. Coodczuwa Wasza Wyso-
ko, rozdajc jamun swojemu narodowi?
Copan odczuwa wobliczu jego ndzy?.
Cesarz przekn tkwice wpytaniu oskar-
enie iuprzejmie udzieli odpowiedzi, ale
ju gdy usysza pytanie: Jak pan patrzy,
panie Hajle Sellasje, namier? krzyk-
n zdumiony: Naco?. Namier, Wasza
Wysoko powtrzya Fallaci. mier?
Kim jest ta kobieta? Skd si wzia? Czego
ode mnie chce?! Precz, dosy!.
Zostaa wyrzucona zpaacu. Wyproszo-
no j take zwywiadu zajatollahem Cho-
meinim. Gdy zadaa pytanie okonieczno
noszenia przez kobiety czadoru, Chomeini
odpar: Jeli ci si nie podoba, to go nie no,
to dla modych, porzdnych kobiet. Fallaci
zerwaa wwczas czador zesowami: To
wanie zrobi zt wasz gupi, rednio-
wieczn szmat.
Swoje wywiady zawsze opatrywaa opi-
sem tego, czego rozmwca nie dopowiada,
bo stanowio zbyt niewygodn prawd, opi-
sem tego, jak si zachowywa, jak wyglday
przygotowania dowywiadu. OKissingerze
napisaa, e przyj j wniedopinajcej si
nabrzuchu marynarce, p godziny egzami-
nowa, byostatecznie wyrazi al, e dzienni-
karka nie jest mczyzn. Odpalia: Jeli to
konieczne, wrc zprzyklejonymi wsami.
W odwecie zacytowaa w wywiadzie
sowa Kissingera: Zawsze dziaaem sam.
Amerykanom niezmiernie si to podoba.
Amerykanie lubi kowboja, ktry prowadzi
kolumn, jadc samotnie zprzodu naswoim
koniu. Ameryka huczaa odkpin, aprezy-
dent Nixon napar dni zatrzasn drzwi
przed swoim ministrem. Wywiad zFallaci
by najgupsz rzecz, jak zrobiem wyciu
przyzna Kissinger.
Husajn udziela jej wywiadu zzegarkiem
w rku. Gdy wybio obiecane 40 minut,
przerwa, z trudem ukrywajc ulg.
Owywiadzie zArafatem napisaa: Nie jest
czowiekiem, ktry urodzi si po to, eby
si podoba. To czowiek, ktry urodzi si,
eby irytowa (). Wywiad trwa 90 minut
ikada ztych 90 minut wywoywaa wemnie
niezadowolenie.
Zamany zb ikrwawa polewka
Do Polski przyjechaa w 1981 r. Chciaa
zrobi wywiad zeStefanem Wyszyskim.
Ale tego wywiadu nie zdobya. Zrobia za
to wywiad z wicepremierem w rzdzie
Wojciecha Jaruzelskiego z Mieczysawem
Rakowskim. ZRakowskiego zapamitaa
jedno zdanie, ktre lubia potem cytowa:
Polityka nawet zanioa zrobiaby dziwk.
Kolejnym celem sta si Lech Wasa.
Zadzwonia domnie zprob owywiad,
aja miaem akurat strajki wcaym kraju.
Odmwiem wspomina dzi Lech Wasa
idodaje: Fallaci zacza krzycze wsu-
chawk: Pan, robotnik, mi odmawia? Ja
zkrlami rozmawiaam!. Odpowiedziaem:
Walcz oswj kraj inie mam czasu. Oka-
zao si jednak, e tam, gdzie miaem jecha,
sytuacja zostaa opanowana. Gdy zadzwonia
ponownie, zgodziem si narozmow.
ALEKSANDRA PAWLICKA
stia
Z
D
J
C
I
E
:
B
E
&
W
KULTURA ORIANA FALLACI
86
Naspotkanie Fallaci sza podminowana.
Waciwie wszystko j wPolsce dranio.
Zaczo si odawantury nalotnisku, gdzie
wypytywano j ofutro, wktrym przybya,
ozoto, ktrym zawsze bya obwieszona.
Denerwoway j wlekce si krok wkrok
ubeckie ogony. Wykrzykiwaa donich po
wosku: Mam was wd!. Nie podoba si
jej brak wina wrestauracji. To, e nie ma
szans nazjedzenie ulubionego T-bone steka,
anapierwszy posiek whotelu zaserwowano
jej, jak to zprzeraeniem okrelia, misk
krwi. Mimo tumacze, e to tylko zupa
zburakw, czerwonego barszczu nie tkna.
Mieszkaa whotelu, ale wikszo cza-
su spdzaa na warszawskim Suewcu,
wmalekim mieszkaniu zaprzyjanionej
polskiej rodziny Aleksandry iWaldema-
ra Kedajw. Nasza znajomo zacza si
weWoszech, gdzie mj m by korespon-
dentem opowiada Wprost Aleksandra
Kedaj. By pierwszym dziennikarzem,
ktremu udzielia wywiadu po trzyletnim
odizolowaniu si odwiata po stracie uko-
chanego mczyzny.
Kedajowie spdzili wakacje wtoska-
skiej rezydencji Fallaci. Gdy ona przyje-
chaa doPolski, ich dom sta si jej domem.
Tu przed wywiadem zWas zadzwonia
zrozpaczona: Zamaam zb. Ratujcie!.
Musieli j byskawicznie zawie dozna-
jomej dentystki. Odtej pory wprywatnych
rozmowach artowali, e Fallaci zamaa
sobie naWasie zb.
Wywiad z Was przedrukowywa-
y gazety nacaym wiecie. Pamitam,
wjakiej gorczce tumaczyem go napolski
zhebrajskiego tumaczenia publikowanego
wizraelskiej prasie wspomina Eli Barbur,
wwczas dziennikarz polskojzycznej gazety
wIzraelu. Fallaci bya wtym kraju ju bardzo
znana, choby za spraw wywiadu zpremier
Izraela Gold Meir.
Polski przodek igranaty wsaacie
Dyskutowaa zawsze arliwie, typowo
po wosku: znieokieznan gestykulacj,
szewskimi przeklestwami, okrzykami,
wycznie po to, byutwierdzi siebie sam
wprzekonaniu codosusznoci wasnych
tez. To bya wojowniczka totalna, wkontrze
doreszty wiata. Walka napdzaa j, ajed-
noczenie zeraa wspomina Hanna Lis,
crka pastwa Kedajw.
Fallaci lubia podkrela, e walk ma
wgenach. Wswojej autobiogracznej ksi-
ce Kapelusz peen wini wrd przodkw
wymienia marynarza, ktry zosta niewol-
nikiem islamskich piratw, a nastpnie
mci si, mordujc muzumanw wAlgie-
rze. Piszc t ksik, odkrya te, e jed-
na zpraprababek zasza wci zpolskim
arystokrat, ktry midzy jednym adrugim
powstaniem znalaz si weWoszech, ale
zanim narodzi si potomek, zosta powie-
szony nakrakowskim Rynku.
Najwikszy wpyw nauksztatowanie
jej bojowniczej natury mia jednak ojciec.
Stolarz, ktry wicej czasu spdzi wwizie-
niach ni wwarsztacie. By dziaaczem anty-
faszystowskiej, apotem antyhitlerowskiej
opozycji. Kilkunastoletnia Oriana odwiedza-
a go wwizieniu. Raz nie poznaa ojca, tak
by zmasakrowany. Sama staa si bojownicz-
k. Chowaam granaty wgwkach saaty.
Jadc namaym rowerku, prowadziam ku
wolnoci onierzy alianckich napisaa
po latach. Ocieranie si omier stao si jej
sposobem naycie. Wjednym zudzielonych
po latach wywiadw przyznaa: Wanie dla-
tego, e nawojnie si ginie, aprzynajmniej
mona dosta kul midzy ebra, czowiek
czuje, e yje.
Perdia mioci imierci
Porzucia medycyn dla dziennikarstwa. Ja-
ko korespondentka relacjonowaa konikty
wWietnamie, Laosie, Kambody, Libanie,
Indiach iPakistanie. WMeksyku podczas
demonstracji studentw wrzucono j
dokostnicy zsetkami trupw. Tak twierdzi-
a. Pojawiy si zarzuty, e wswoich relacjach
koloryzuje. Edward Behr, amerykaski kore-
spondent, ktry mieszka zFallaci wjednym
namiocie podczas ofensywy wWietnamie,
napisa, e nawzgrzu, naktrym rozgrywa-
a si bitwa, nigdy nie postawia stopy przed
kocem star. Pniej natknem si najej
opis bitwy, wktrym zapomniaa wspomnie
otym szczegle.
Nie przyjmowaa zarzutw. Uwaaa,
e bez pjcia nacao nie da si stworzy
niczego przekonujcego. Wmioci post-
powaa identycznie. Zakochaa si odpierw-
szego wejrzenia wgreckim rewolucjonicie
Aleksandrosie Panagulisie, ktry spdzi
3,5 roku wceli mierci skazany za zamach
bombowy na greckiego dyktatora. Poje-
chaa zrobi znim wywiad, kiedy wyszed
nawolno. Nigdy nie kochaam jego ciaa.
Zawsze powtarzaam mu, e by taki brzydki.
Ale kochaam to, cosob reprezentowa ().
Znalazam wnim jakby sum cech tych osb,
ktre spotkaam, jedc po caym wiecie,
aktre odday swoje ycie dla jakiego ideau.
Zabraa go dorodzinnej Florencji. Pi
ibi Orian. Podczas jednej zbjek poroni-
a. Opisaa swj stan psychiczny wLicie
donienarodzonego dziecka, ktry wPolsce
przedrukowa arcybiskup krakowski Karol
Wojtya. Jako papie Jan Pawe II nigdy jed-
nak nie udzieli Fallaci wywiadu, oktry
zabiegaa latami.
Panagulis zgin wwypadku samochodo-
wym wGrecji. Fallaci nie przyja dowia-
domoci, e by to nieszczliwy wypadek.
Cowicej, ya odtego czasu wprzekonaniu,
e sama rwnie jest celem najpierw wo-
skich Czerwonych Brygad, apo zamachach
2001 r. wNowym Jorku, gdzie wwczas
mieszkaa, zestrony islamistw. To wanie
po zburzeniu wie WTC Fallaci napisaa swj
najostrzejszy tekst Wcieko iduma:
Nie ma unas miejsca dla muezinw, mina-
retw, faszywych abstynentw, dla ich pie-
przonego redniowiecza.
Dostawaa pogrki. Wodpowiedzi sta-
wiaa coraz ostrzejsze tezy. W2005 r. pojawi
si nakaz cigania jej za obraz islamu. Rw-
noczenie dostaa nagrod Ora Karskiego
ustanowion przez legendarnego kuriera
rzdu polskiego wLondynie, ktr dosta-
li m.in. Jacek Kuro, Wiktor Juszczenko
iMichai Gorbaczow. Ojej odebranie popro-
sia Adama Michnika.
Fallaci wtym czasie toczya ju ostatni
swoj bitw zrakiem piersi. To bolesna
choroba. Wjej perdii jest jednak co pozy-
tywnego: oczekiwanie, zazwyczaj wystar-
czajco dugie, nanieunikniony cel zwany
mierci. Przedsionek ycia pozagrobowego.
Przedzia lub otcha, wktrej nadchodzca
mier porusza si wzwolnionym tempie,
wic czekajc nani iobserwujc, jak powoli
si donas zblia, jest czas nato, byzrobi
dwie rzeczy. Doceni ycie, czyli zda sobie
spraw, e jest pikne, nawet gdy jest ze,
oraz zastanowi si nad sob iinnymi.
Zmara w2006 r. Prace nad polskim prze-
kadem jej ostatniej ksiki Kapelusz peen
wini wanie dobiegaj koca.
Wywiad z Fallaci by
najgupsz rzecz,
jak zrobiem w yciu
przyzna Kissinger
ORIANA FALLACI, Wywlauzblstorl,
wyu.wlatKslll
87
Koreaska fala
funircnooziocwitzoorsfwofu
cnoozioovscvrtinjKoreasllo
oubljaZacbu.
GIRLS GENERATION.1enloreasllglrlsbanunlejestwcalenajllcznlejszy.SuerJunlorllczy:osb
KULTURA EKSPLOZJA K-POP
Z

achodnie gwiazdy zupenie nie spo-
dzieway si tego blitzkriegu. Sensacja
wybucha podczas listopadowej gali wr-
czania nagrd muzycznych MTV Europe
wBelfacie. Kiedy prezenterzy ogosili,
etytu najlepszego wiatowego artysty
RENATA KIM
zdoby koreaski boysband Big Bang, dua
cz widowni wygldaa naskonsterno-
wan. Big Bang?
Zaraz potem nascen wkroczyli boha-
terowie: piciu skonookich modziecw
zpostawionymi nael grzywkami, ubra-
nych wkolorowe stroje czce wystaw-
no kostiumw Elvisa zpunkow suro-
woci. To zdumiewajce powiedzia
po angielsku jeden zczonkw grupy, po
czym szybko przeszed nakoreaski, dzi-
kujc fanom nacaym wiecie zaudzielo-
ne poparcie. Byo zaco dzikowa, naBig
Bang gosowao 58 mln suchaczy, znacznie
wicej ni nafaworytk wycigu Britney
Spears i bardzo popularn w Europie
Niemk Len.
Doprawdy, nikt nie mg si spodzie-
wa takiego wyniku dziwi si kilka dni
pniej komentator muzyczny brytyjskiego
dziennika The Guardian. Wpodobnym
tonie wypowiadaa si wikszo zachod-
nich dziennikarzy, przyznajc zgodnie,
eprzegapili moment, wktrym Big Bang
i inni wykonawcy k-popu przestali by
fenomenem azjatyckim, astali si wiato-
wym. Zich tonu wynikao rwnie, enie
dokoca ten fenomen rozumiej.
88
Pikni jednakowi
Koreaskie girlsbandy iboysbandy rze-
czywicie mog europejskiego odbiorc
zaskoczy, ito podwieloma wzgldami.
Przede wszystkim liczebnoci, ktr bij
nagow swoje zachodnie pierwowzory
wrodzaju Spice Girls, Take That czy NSync.
Picioosobowy skad Big Bangu uchodzi
zabardzo skromny, bo ju Girls Generation
skada si zdziewiciu dziewczyn, aSuper
Junior liczy 12 czonkw. Wszystkich prze-
bija jednak kobieca grupa, ktra zadebiuto-
waa wSeulu podkoniec grudnia. LeaderS
to a 24 dziewczyny. Wszystkie jednakowo
mode, urodziwe, seksowne, nieprzecitnie
jak naAzjatki wysokie izgrabne. Iniesamo-
wicie dosiebie podobne. Te same lalkowate,
jakby wyrzebione skalpelem chirurga pla-
stycznego twarze, modne fryzury rnice
si jedynie dugoci iodcieniem farby (ko-
niecznie rudej, bo to najmodniejszy wAzji
kolor) iwreszcie te same krtkie szorty lub
spdniczki, spod ktrych wystaj jednako-
wo dugie, szczupe nogi.
Image to jedno, ale najbardziej zaskakuje
sama muzyka wstrzsajca mieszanka
popu zmuzyk elektroniczn, hip-hopem,
soulem iR&B. Inaprawd spor domieszk
czego, co wPolsce zwyklimy dotej pory
uwaa zadisco polo. Tyle e tu nawet
najzagorzalsi krytycy s zgodni dziki
wyranej linii melodycznej k-popowe pio-
senki atwo wpadaj wucho. Na dodatek ich
koreaskie teksty s tak gsto przetykane
angielskimi sowami, echo nie maj gb-
szego (aczasem adnego) sensu, atwo je
wypiewywa razem zartystami. Kilka lat
temu wielbiciele kobiecej formacji Wonder
Girls zalali internet wasnymi interpreta-
cjami jej przeboju Tell Me, nie przejmu-
jc si wcale dokadnym wymawianiem
trudnych koreaskich sw, zato skandujc
dokadnie tak jak wokalistki: Tetetetete
tell me.
Obrbka talentu
Pocztek k-popowego blitzkriegu to kariera
koreaskich seriali telewizyjnych. Ju wpo-
owie lat 90. ubiegego wieku zachwycili
si nimi Chiczycy iJapoczycy, przede
wszystkim dlatego, eopowiaday obliskich
im sprawach. Oyciu wwielopokoleniowej
rodzinie, koniktach midzy synow ate-
ciow idzieciach, ktre nie chc przestrze-
ga tradycyjnych, konfucjaskich wartoci.
Eksplozja zainteresowania kultur
koreask nastpia w2003 r., gdy nie-
mal rwnoczenie wJaponii, Tajlandii,
naTajwanie iFilipinach pokazano Zimo-
w sonat, serialowy tasiemiec omioci.
Miliony Azjatw zaczy wtedy wzorem
gwnego bohatera nosi dugie zauszy
wosy iowija szyj wenianym szalikiem.
Turystycznym hitem okazay si wycieczki
domiejsc, wktrych krcono serial, aszczy-
tem marze by lub nawyspie Namiseom,
gdzie powstaa wikszo romantycznych
scen. Od czasu Zimowej sonaty liczba
turystw odwiedzajcych Kore wzrosa
z2,8 mln do3,7 mln rocznie. Tak zacz-
o si zjawisko okrelane jako koreaska
fala obejmujca niemal ca Azj moda
nawszystko, co pochodzi zKorei, wtym
take k-pop.
Koreascy producenci muzyczni nie
eksperymentowali: wciekach dwiko-
wych dolmw wykorzystywali po prostu
najwiksze przeboje czoowych zespow,
anajpopularniejszym artystom oferowa-
li gwne role wserialach. Wten sposb
panazjatyck saw zdoby m.in. piosenkarz
Rain (Joong Ji Hoon) dwudziestokilku-
letni chopak odziewczco gadkiej twarzy
iszelmowskim umiechu. Po zdobyciu Azji
Rain wyruszy napodbj Ameryki itam
te odnis sukces. Kilka razy zrzdu zaj-
mowa czoowe miejsce winternetowym
sondau magazynu Time nanajbardziej
wpywowych ludzi nawiecie. Podobn
drog odJaponii, przez Chiny, doUSA
przesza rwnie piosenkarka BoA (Kwon
Boa), ktra sprzedaa nacaym wiecie a
24 mln pyt.
Koreaczycy s oczywicie pracowici
iwietnie zorganizowani, swj k-pop tak-
e produkuj starannie imetodycznie. Na
przykad koreaska wytwrnia SME (opie- Z
D
J
C
I
A
:
H
O
/
A
F
P
/
E
A
S
T
N
E
W
S
,
E
P
A
/
P
A
P
,
T
E
N
A
S
I
A
/
M
U
L
T
I
-
B
I
T
S
/
G
E
T
T
Y
I
M
A
G
E
S
/
F
P
M
SHINEE ouobnlejallnnegwlazuyl-ou
nlebuuujoularnoclnaslanualacb
lrowolacjacb,tyllonaracy.
RAIN(zlewej)zuobyanazjatyclsaw,
anastnleounlssulceswUS^
KULTURA EKSPLOZJA K-POP
kuje si m.in. BoA) ma wasne autobusy,
ktre jed po caym kraju wposzukiwaniu
obiecujcych nastolatkw. Najzdolniejsi s
zapraszani doprowadzonej przez wytwr-
ni akademii, gdzie przez kilka lat ucz
si piewu, taca izachowania nascenie.
Maj te regularne zajcia nasiowni, wizy-
ty ufryzjerw, kosmetyczek ichirurgw
plastycznych, ktrych dzieem s pniej
jednakowo ksztatne noski modych arty-
stw izszyte powieki (wrezultacie oczy
nabieraj zachodniego ksztatu). Do tego
wszystkiego dochodzi obowizkowa nauka
jzykw obcych, co ma uatwi podbijanie
zagranicznych rynkw.
Inne wytwrnie dziaaj podobnie.
Taki system obrbki modych talentw to
koreaska specjalno tumaczy wwywia-
dzie dla portalu Pressian profesor Lee
Dong-yeon zKorea National University
of Arts. Nigdzie nawiecie si ju tego nie
robi. Ale efekty s spektakularne. Koreaski
przemys muzyczny przynosi zyski rzdu
2 mld dolarw rocznie.
Jak Beatlesi
Ci, ktrzy wBelfacie byli zaskoczeni zwy-
cistwem zespou Big Bang, przeoczyli
wczeniejsze europejskie sukcesy gwiazd
k-popu. Chcemy drugiego koncertu!
krzycza rozemocjonowany tum, ktry
wczesnym popoudniem 1 maja 2011 r. ze-
bra si przed gwnym wejciem doLuw-
ru. Chwil wczeniej okazao si, e7 tys.
biletw najedyny paryski koncert zcyklu
SM Town World Tour rozeszo si wcigu
15 minut, atysice wielbicieli koreaskiego
popu odeszy sprzed kas zkwitkiem.
Fani nie zamierzali si jednak podda.
Ustawili si wkilkudziesiciu rwnych
rzdach naplacu przed muzeum iodta-
czyli skomplikowany ukad choreogracz-
ny doprzeboju Sorry, Sorry zrepertuaru
boysbandu Super Junior. To by niesamo-
wity widok: mniej wicej tysicosobowa
grupa, zoona gwnie z nastoletnich
dziewczyn, wrwnym rytmie wymachiwa-
a rkami inogami, podskakiwaa ikrcia
obroty. Relacje zparyskiego flashmobu
byskawicznie pojawiy si na portalu
YouTube, atake naFacebooku iTwit-
terze. Zaraz potem organizator tourne
poda: bdzie dodatkowy koncert kore-
askich gwiazd wParyu. Bilety znowu
sprzedano napniu.
Dlaczego Francuzi tak oszaleli
na punkcie k-popu? Bo to jest totalna
rozrywka. To nie tylko muzyka, ale te
wielowymiarowy, precyzyjnie przygotowa-
ny show tumaczy Maxime Paquet, prezes
paryskiego fanklubu, ktry zorganizowa
demonstracj przed Luwrem.
*Tygodnik Wprost w wersji cyfrowej mona czyta ju o pnocy z soboty na niedziel.
Pobierz bezpatn aplikacj Wprost
Aplikacja jest dostpna na iPhonea
oraz na iPada (APP STORE) iurzdzenia
zoprogramowaniem Android (ANDROID MARKET)
ju co niedziela*!
W cigu pierwszych dwch miesicy uytkownicy pobrali 25000 aplikacji Wprost.
Tygodnik Wprost" jest w TOP 10 rankingw
najlepszych bezpatnych aplikacji
w iTunes i Android Market w Polsce
Zobacz rwnie
Bloomberg
Businessweek
Polska
Organizacji widowiska nie powstydzi-
liby si Justin Timberlake czy Madonna
wtruje mu Pelle Lidell, dyrektor zarz-
dzajcy weuropejskim oddziale wytwrni
Universal Music Publishing. Byem wSeu-
lu nakoncercie rozpoczynajcym wiatow
tras SM World Tour. Stadion olimpijski
by wypeniony ludmi, ktrzy szaleli przez
siedem bitych godzin. Atmosfera przypo-
minaa wystpy Beatlesw nastoletnie
dziewczyny piszczce zemocji, krzyki izy
opowiada.
K-pop ma wielbicieli rwnie wPolsce.
Jest nas zpewnoci kilka tysicy. Wa-
ciwie kady wikszy zesp ma swj fan-
klub mwi 23-letnia studentka politologii
zBydgoszczy Anna Siergiej.
Sama zainteresowaa si koreaskimi
zespoami kilka lat temu, gdy zobaczya
naYouTube teledysk grupy SHINee. Na
pocztku strasznie si zsiostr miaymy.
Jak oni wygldaj, co to zajzyk iwogle
co to jest? Ale potem zaczymy szuka
innych piosenek iprzestao nas to bawi,
azaczo interesowa. To byo co zupenie
nowego ipouczajcego. Gwiazdy k-popu s
zupenie inne odzachodnich artystw. Nie
buduj swojej popularnoci naskandalach
iprowokacjach, jak np. Lady Gaga, tylko
nadyscyplinie. Cigle obiecuj, ebd
ciko pracowa. Idotrzymuj sowa.
MAGORZATA SADOWSKA
Dentelmen
zeskaz
KULTURA JEREMY IRONS
90
J

eremyego Ironsa poznasz zzamkni-
tymi oczami. Fantastyczny gos, oniezwy-
kle ciepej barwie, to jeden znajwikszych
atutw 63-letniego dzi aktora. Bogaty,
gboki, agodny, aksamitny jak kieliszek
najlepszego koniaku rozpywa si
wzachwytach nad jego brzmieniem jeden
zbrytyjskich dziennikarzy.
Tym gosem Irons uwodzi Meryl
Streep (wKochanicy Francuza), szepta
namitne swka Juliette Binoche (wSka-
zie), agodnie przemawia dodzikich
(wMisji), cicho, pokasujc, rozmawia
zLiv Tyler (wUkrytych pragnieniach),
doprowadzajc dotego, emoda dziew-
czyna totalnie tracia gow dlaumiera-
jcego mczyzny. Poniekd to w gos
przynis mu w1991 r. Oscara. Pan jest
bardzo silnym czowiekiem mwi Ron
Silver dogranego przez Ironsa bohatera
Drugiej prawdy. Nawet nie wiesz jak
bardzo odpowiedzia Irons wsposb,
ktry to jedno zdanie zamieni wlegendar-
n kwesti. Po wielu latach, dubbingujc
wKrlu lwie czarny charakter Skaz,
artobliwie wrci dotamtego pamitnego
dialogu. Jeste wariatem woa Simba.
Nawet nie wiesz jak bardzo odpowiada
Skaza.
Dzi, uywajc tego gosu, intrygu-
je i rozkazuje jako papie Aleksander
VI w serialu HBO Rodzina Borgiw.
A w Chciwoci (wanie w polskich
kinach) jako szef firmy inwestycyjnej,
wypowiadajc ledwie par zda, zamie-
nia siedzcych przy stole wsppracow-
nikw wpotulne baranki. Piknym cho
tym razem wyjtkowo twardym gosem
podejmuje wlmie J.C. Chandora brutalne
decyzje, ktre zrujnuj ycie tysicy ludzi,
lecz jemu samemu pozwol nadal delekto-
wa si najdroszym koniakiem. Bo ciepo
tego gosu bywa wyjtkowo zdradzieckie:
suy uwodzeniu, ale imanipulacji.
Sam Irons twierdzi, e sowo, ktre
wypowiada ze szczegln luboci, to
crepuscular. Czyli magiczna godzina,
ukochany przez lmowcw moment tu
przed zmierzchem, gdy zachodzce soce
opromienia wszystko wok agodnym,
zotym wiatem.
Irons najchtniej wybiera role postaci
balansujcych nagranicy wiata iciem-
noci ( Lubi gra postacie enigmatycz-
ne. Ludzi, ktrzy yj nakrawdzi, poza
zwykym dowiadczeniem, a ktrych
zwyklimy nazywa zymi mwi wjed-
nym zwywiadw). Crepuscular to jego
godzina.
srrtwit wrtzrnir atkev sij nir sftrzt iiio
szrscozirsipfkintktrkuotwleruzajtololejne
wletnerolewouzlnleBorglwlCbclwocloraz
lolejnanomlnacjauoZotycbClobw.
Z
D
J
C
I
E
:
H
B
O
JEREMY IRONS
jaloale
^lelsanuer
Vwserlalu
ouzlna
Borglw
91
Jestem niewinny!
A teraz prosz otworzy oczy. Widz
si wlustrze kadego ranka. Wiem, jak
wygldam, iuwierz mi, enie ma to nic
wsplnego z byciem eleganckim, przy-
stojnym ani arystokratycznym artuje
Jeremy Irons, gdy pytam go owizerunek
przystojniaka oarystokratycznym looku,
ktry doniego przylgn. Nie wiem, jak wy-
glda Irons, gdy wstaje zka, ale wiem,
eniejeden 63-latek marzyby, by tak si
starze. Zawsze drobny, zachowa szczup
sylwetk, azmarszczki tylko dodaj mu
charakteru. Ite oczy wci byszczce,
modziecze.
Zaskakujco ywe, szczere spojrze-
nie zawsze sprawiao, e bohaterowie
Ironsa wydawali si niewinni, eodru-
chowo budzili zaufanie izyskiwali sym-
pati widzw. Brytyjski aktor genialnie
umie wygrywa ow ambiwalencj mi-
dzy wygldem a charakterem swoich
postaci. Jak wLolicie, gdzie zakocha-
ny wdziewczynce budzi zrozumienie.
Jak wSkazie, gdzie przeywa szalony
romans znarzeczon syna, amymy tej
namitnoci kibicowali. Jak wDrugiej
prawdzie, gdzie oskarony oprb zabi-
cia ony deklarowa, jestem niewinny,
ichcielimy mu wierzy. Jak wChciwo-
ci, gdzie ze zdumieniem odkrywamy,
jak wielkim jest cynikiem. Jak wRodzi-
nie Borgiw, ktr trzyma elazn rk
i si spokoju, cho za nimi kryje si
moralno Vita Corleone.
Ow dwoi sto Ironsa doskona-
le wychwyci David Cronenberg, ktry
nakrci znim szalony lm obliniakach
ginekologach Nierozczni. Jeden znich
jest przebojowym uwodzicielem, drugi
zamknitym w sobie wynalazc. Obaj
stanowi dwie strony tej samej pokrco-
nej osobowoci.
Nieatwy profesjonalista
Aprzecie niewiele brakowao, by naza-
wsze utkn wrolach amantw. Zaczo si
odsynnej Kochanicy Francuza, poktrej
ju zawsze mg gra brytyjskich dentel-
menw. Opar si jednak pokusie atwego
sukcesu ipostanowi by kochanym zzu-
penie innych powodw ni magnetyczny
urok. Po lmie Karela Reisza zdecydowa
si przyj rol wtaniej produkcji krco-
nej wLondynie przez emigranta zPolski
Jerzego Skolimowskiego. Fucha opowia-
daa opolskich robotnikach budowlanych,
zktrych jeden Irons ukrywa przed nie-
znajcymi jzyka kolegami wiadomo,
ewPolsce wybuch stan wojenny.
Po raz pierwszy usyszaem wtedy:
Jeli zgodzisz si przyj t rol, dosta-
n pienidze nalm mwi wrozmowie
zWprost. To fantastyczne uczucie ichy-
ba najwiksza satysfakcja zbycia sawnym.
Zdecydowaem si zagra rwnie dlate-
go, echciaem da wyrany sygna moim
przyszym pracodawcom, enie jestem
zainteresowany graniem wycznie ele-
ganckich dentelmenw. Praca ze Skollym
bya frajd. Szybko idocelu to byo jak
partyzantka, anie jak potna bitwa, ktr
przypomina wikszo produkcji. Temat by
aktualny, no ibardzo bliski sercu Jerzego.
Przedstawi mi scenariusz podkoniec grud-
nia 1981 r., aju wmaju dostalimy nagrod
zascenariusz wCannes. Niesamowite tem-
po, jeden zkrytykw napisa zreszt: To
wyglda, jakby tusz jeszcze nie wysech.
I r ons dos konal e s pr awdza s i
na deskach teatralnych i w serialach,
czego dowodem jest masa statuetek
za role na maym ekranie. Wspaniale
le na nim sutanna, krlewskie szaty,
ale rwnie dobrze garnitur. Potrafi by
doblu wspczesny iabsolutnie wiary-
godny whistorycznym kostiumie. Jak to
si dzieje? Musz mie apetyt narol
mwi. Ato oznacza, emusz ceni
reysera, by zainteresowany tematem,
potwornie zazdrosnym oto, einny aktor
moe mi zgarn rol sprzed nosa. Musz
ywi zaufanie do producenta i mie
poczucie, ewprojekt zaangaowani s
aktorzy, zktrymi chc pracowa.
Znim samym przez wiele lat pracowa
nie byo atwo. Juliette Binoche miaa go
znienawidzi naplanie Skazy. Gdy pytam
oto, tumaczy, ezawsze by perfekcjonist,
co bywao trudne dlawsppracownikw.
Od kiedy jestem starszy itroch mdrzej-
szy, uwaam, eperfekcjonizm nie zawsze
jest najwaniejszy coraz bardziej zreszt
wtpi, ewogle mona go osign.
Szczliwie unika naprawd fatalnych
projektw, cho zdarzaj mu si wpadki,
takie jak udzia wLochach ismokach
bardzo niedobrej ekranizacji gry kom-
puterowej, wktrej udzia Irons mia sko-
mentowa sowami: Wanie kupiem
zamek. Musiaem jako zaniego zapaci!
Aktor, ktry nie jest graczem
To nie art kilka lat temu naprawd
kupi redniowieczny zamek. WIrlandii.
Ipomalowa go naososiowy r, co budzi
pewne kontrowersje on sam si upiera,
etaki by oryginalny kolor budowli. Ijak
tu nie myle onim: arystokrata?! Jaka
jest najwiksza przyjemno zposiadania
zamku? pytam. Dla Brytyjczyka dom
jest jego twierdz Et domus sua cuique
est tutissimum refugium.... Te sowa s mi
bardzo bliskie. Odrestaurowanie zamku,
przywrcenie mu oryginalnego wygldu
byo bardzo trudne, ale zarazem warte
kadej minuty ikadych pienidzy, ktre
wnie woyem, aktrych swoj drog nie
byo tak duo.
Irons, posiadacz zamku ikilku domw
oraz jachtu, zawsze podkrela, e gra,
by y, w przeciwiestwie do aktorw
takich jak Al Pacino, ktry jego zdaniem
yje po to, by gra.
Rzeczywicie mona odnie wrae-
nie, eIrons nie walczy orole, elubi by
nauboczu mieszka gdzie wIrlandii,
gra nieoczywistych bohaterw wniszo-
wych filmach, u niszowych reyserw.
Ajednak, niczym jego Fuld zChciwoci,
wydaje si doskonaym graczem. Ten
wiat wogle nie jest dlamnie atrakcyjny
mwi oWall Street, miejscu akcji Chci-
woci. Nie widz adnej przyjemnoci
wzdobywaniu pienidzy dlapienidzy,
podejrzewam, enawet nie bybym wtym
dobry.
Wroli Fulda, ostrego szefa rmy wzoro-
wanej naLehman Brothers, Jeremy Irons
jest tym wiarygodniejszy, epodobnie jak
zabezpieczony na reszt ycia Fuld nic
ju nie musi. Wjednej znajmocniejszych,
cho niepozornych scen tego filmu sie-
dzi samotnie przy stoliku nad lunchem,
popijajc doskonae wino irozwizujc
krzywk. Dookoa wali si wiat, ale jego
to nie dotyczy.
R
E
K
L
A
M
A
92
Z
D
J
C
I
A
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
,
M
A
T
E
R
I
A
Y
P
R
A
S
O
W
E
Nirvana
Live at the Paramount
Universal
Legendarny koncert zagra-
ny przez zesp w rodzi -
mym Seattle w Halloween.
W szczeglnym momencie
kariery miesic po wydaniu
albumu Nevermind. Muzycy
ipubliczno maj wyranie
wiadomo uczestniczenia
wniezwykym wydarzeniu
dlaNirvany to pocztek iko-
niec pewnej epoki. Repertuar
znamy wprawdzie doskonale,
ale wokal Cobaina nigdy wcze-
niej ani pniej nie brzmia
tak porywajco. Znakomite
post scriptum dojubileuszo-
wego wydania Nevermind
zubiegego roku. Fascynujce
iobowizkowe.
The Strange Boys
live Music
Sonic
Dziwni Chopcy ani nie nagry-
waj ju wsypialni nakasecia-
ka (tak brzmia ich debiut), ani
nie s punkami flirtujcymi
z muzyk country. Mwic
najkrcej przestali by dziw-
ni. Zato prezentuj wyszukan
produkcj studyjn oraz zna-
jomomuzycznej gwnie
amerykaskiej klasyki, siga-
jce czasw doo wop irockabilly.
Zatem albo byskawicznie si
ucz, albo do tej pory troch
ciemniali. Teraz wrcili doro-
dzinnego Teksasu iodkurzyli
kilka instrumentw, m.in.
fortepian. Frontman Ryan
Sambol jako wokalista wska-
kuje t pyt doczowki gosw
zeszkoy Boba Dylana. Bardzo
amerykaskie. Inaswj sposb
eleganckie.
Wussy
Strawberry
Shake It Records
Rockowe maestwo z Cin-
cinnati ma si wietnie, cho
piewa orozpadzie formalnych
zwizkw. To podrcznikowy
gitarowy indie rock spod zna-
ku Hsker D iPixies. Duchem
bliski eksplozji grungeuznaj-
wyszej pki. Tekstowo wybit-
ny, kompozycyjnie chwytliwy,
instrumentalnie wyrafinowa-
ny izbudowany nakontracie
wietnych gosw Chucka iLisy.
T pyt udowadniaj, eindie
rock przeywa prawdziwy re-
nesans. Pastwo Cleaverowie
maj te rzadk dzi wiedz
otym, jak uoy album. Utwo-
ry otwierajcy inaowy to jego
najmocniejsze punkty. Bardzo
wieo brzmica klasyka.
Nicholas A. Christakis,
James H. Fowler
Wsieci. Jak sieci spoecz-
ne ksztatuj nasze ycie
Smak Sowa 2011
XIX-wieczne marzenia, byuczy-
ni socjologi nauk cis,
zaczynaj si powoli spenia
dziki narzdziom analizy
statystycznej, modelowaniu
komputerowemu i przekra-
czaniu granic midzy socjolo-
gi, ekonomi czy medycyn.
Czy jednak laik moe wstpi
do tajemniczej krainy nauki
ozoonoci ludzkiego wiata?
Owszem dziki znakomitej
pracy dwch mdrych ludzi
zHarvardu, powiconej zagad-
nieniu sieci spoecznych. Jeli
jeste indywidualist, powinie-
ne trzyma si odtej ksiki
zdaleka dowiesz si, jak nie-
wiele wtobie zaley odciebie.
Robert E. Howard
Conan ipradawni
bogowie
Rebis 2011
Conan, muskularny Cimmeryj-
czyk, narodzi si wgowie Ro-
berta E. Howarda napocztku
lat 30. XX wieku. Howard nie
wiedzia zapewne, ewysyajc
kolejne opowiadania onieustra-
szonym barbarzycy dogroszo-
wych amerykaskich magazy-
nw, tworzy legend fantasy
istaje si prekursorem tysicy
literackich serii osadzonych
w pseudoredniowiecznym
wiecie. Warto wrci dotych
nowelek zwaszcza edosta-
jemy je woryginalnym ukadzie
iredakcji. Ale nie tylko dlatego:
proza Howarda uderza mro-
kiem ifatalizmem. Jakby autor
wiedzia, ezakilka lat zako-
czy ycie strzaem wrewolweru.
Friedrich Ani
mier nie ulega
przedawnieniu
Czarne 2011
Pod tym tytuem kryje si emo-
cjonujca powie kryminalna,
pierwsza cz cyklu oPoloniu-
sie Fischerze, komisarzu mo-
nachijskiej policji, byym bene-
dyktynie. Oto Fisher dostaje list
odkolegi zaginionej przed laty
dziewczynki, twierdzcy, ewi-
dzia j w Monachium. Problem
wtym, edziewczyna wsensie
prawnym nie yje ciaa nie od-
naleziono, ale wposzlakowym
procesie skazano zamorder-
stwo upoledzonego umysowo
mczyzn. Fischer rozgrzebuje
stare ledztwo izmuszony jest
poprowadzi subteln psycho-
logiczn gr oprawd.
Recenzje
Ocenia
Piotr metz,
redaktor
naczelny
Machiny
Ocenia
Piotr
Kofta
Muzyka Ksiki
KULTURA
Film
Ocenia Jacek Rakowiecki,
redaktor naczelny Filmu
Premier weekendu dla wszyst-
kich bd kultowe Muppety
przerobione nalm fabularny.
Nie widziaem ich jeszcze, ale
wiele wskazuje nato, edoo-
ono stara, bybyy to praw-
dziwe Muppety, a nie jakie
stwory muppetopodobne.
Ale czy czar maego ekranu
dziaa te nawielkim, musz
pastwo sprawdzi nawasne
ryzyko.
Nie podejmowabym ryzy-
ka natomiast wprzypadku
Sztosu 2 Olafa Luba-
szenki. Nie tylko ego nie
ujawniono dziennikarzom
ipozbawiono mediw ja-
kichkolwiek informacji, ale
ewdodatku reklamowa-
ny jest on jako cig dalszy
najbardziej kultowej zkul-
towych komedii, ato ju
przekracza irecenzenckie,
iludzkie pojcie przyzwo-
itoci.
Ryzyko wprzypadku Un-
derworld: Przebudze-
nie 3D te jest nieopacal-
nie wysokie, chyba ekto
jest nastoletnim chopcem
kochajcym komiksy iKate
Beckinsale wlateksie.
Bez lku mona natomiat
pj na hiszpaskiego
Amadora, dramat spo-
eczno-psychologiczny opo-
udniowoamerykaskich
emigrantach wHiszpanii,
cho nie jest to szczeglnie
udany przykad kina zpre-
tensjami dozaangaowania.
Ale nie braknie wnim em-
patii czy wnikliwej obser-
wacji ludzkich zachowa
idziwactw.
Krlem weekendu bdzie
jednak gona Rze Roma-
na Polaskiego. Doborowa
obsada (Jodie Foster, Kate
Winslet, Christoph Waltz
iJohn C. Reilly), pochway
zewszd iwybitna sztuka
Yasminy Rezy Bg mor-
du jako podstawa scena-
riusza to atuty tego kameral-
nego dzieka. Rozczaruje si
tylko ten, kto spodziewa si
treci szczeglnie gbokich
iiluminacji intelektualnej.
Rze to tylko ambitniej-
sza odmiana farsy zostrzem
wymierzonym w nadt
zachodnioeuropejsko-ame-
rykask klas redni ijej
naskrkow, jak si okazu-
je, poprawno polityczn.
Fakt, eniezbyt wiele, ale
precyzja iprofesjonalizm
realizacji s wirtuozowskie,
a przyjemno ogldania
wrcz sensualna.
Amador
Wdolinie Elah
Hank Deereld jest wetera-
nem wojny wWietnamie prze-
konanym, e honor onierza
jest waniejszy odycia,
aprawdziwi mczyni nie
okazuj saboci wadnym
wypadku izadnego powodu.
Jest przewiadczony, e walka
o demokracj to obowizek
kadego obywatela. Deer-
eld po zaoeniu rodziny
ca swoj wiedz o wiecie
iyciu postanowi przekaza
synom. Starszy zgin podczas
manewrw, modszy wanie
wrci zIraku. Iznikn.
Policja ma zwizane rce, woj-
skowi, obawiajc si skandalu,
prbuj zamie spraw znik-
nicia pod dywan. Deereld
postanawia przeprowadzi
wasne ledztwo, podczas
ktrego przekona si, e to,
codotej pory sdzi ozasa-
dach panujcych warmii, jest
dalekie odprawdy.
Wdolinie Elah to uko-
ronowanie dotychczasowej
kariery Paula Haggisa, produ-
centa, reysera iscenarzysty,
twrcy m.in. Za wszelk
cen (Oscar za scenariusz)
oraz Miasto gnewu (Oscar
za scenariusz idla najlepszego
lmu 2005). Za rol Deerelda
Tommy Lee Jones by nomi-
nowany doOscara, naplanie
towarzyszyy mu znakomite
aktorki: Susan Sarandon oraz
Charlize Theron. Premierze
lmu towarzyszya burzli-
wa dyskusja, jego twrcw
krytykowano za zbyt ostenta-
cyjnie antywojenny przekaz.
Wlmie Haggisa cen za
udzia wwojnie jest utrata
czowieczestwa. Reyser nie
potrzebuje fajerwerkw, eby
pokaza dramat wojny ispoe-
czestwa, ktre zostao przez
ni wypaczone. Wystarczaj
kameralne ujcia wietnego
Tommyego Lee Jonesa, ktry
prbujc dowiedzie si praw-
dy olosie swojego syna, odkry-
wa prawd osobie. Wdolinie
Elah naDVD wnajnowszym
wydaniu Wprost. DK
W DOLINIE ELAH,
re.aulHlggls
93
Inteligent kupuje
pasztetow
zapytany, kto pali najwicej papierosw nawiecie, odpo-
wiedziabym oczywicie, eMaria Czubaszek. Ijak co roku zoya
sylwestrowe postanowienie, enie zgupieje w2012 inie rzuci tego
przepiknego nawyku. By moe mogliby zni rywalizowa rodzice
mojego przyjaciela Dominika, ktrzy doAmeryki pywali statkiem,
bo nie wytrzymaliby lotu bez papierosa.
Ale czytam teraz wWyborczej pomiertne wspomnienie
Joanny Sokoliskiej oHannie widzie-Ziembie, wybitnej iniekon-
wencjonalnej uczonej, autorce niezwykle ciekawych prac omodziey
wPRL. Uwielbiam fajki odliceum, ale mimo wszystko, kiedy pierw-
szy raz spotkaem pani profesor, by porozmawia zni oprzygo-
towywanym przez siebie artykule, nie mogem wyj zpodziwu.
Przypalaa papierosa odpapierosa, a wkocu przypominaa jak
zjaw rodem zromantycznego dramatu,
pywajc wszarym dymie.
Pisze Sokoliska: Uwaaa, einteligent
nie jest odtego, eby myle orzeczach ma-
terialnych. Inteligent kupuje pasztetow
albo szynk naco go sta, zjada, eby mie
to zgowy, iczym prdzej wraca domylenia
najwartociowszej dziaalnoci czowieka.
Komisarz Wallander, bohater Hennin-
ga Mankella, byby idealnym inteligentem
wedle definicji pani profesor. Nawet t
nieszczsn pasztetow wsuwa regularnie,
plus jakie pozbawione smaku kiebasy ika-
szanki, ktre przeleay si wlodwce, ajak
tapusta, to kupi zapiekank albo jakie danie
doodgrzania wmikrofalwce. Brr! Bardzo
ceni intelektualne moce szwedzkiego po-
licjanta, ale zdecydowanie bliszy jest mi jego sycylijski kolega po
fachu, komisarz Montalbano, dzieci Andrei Camilleriego. Ten to
sobie lubi poje. Ba, kiedy po duszym niewidzeniu przylatuje
doniego narzeczona iMontalbano zmierza ju dodomu najej
spotkanie, zaczepia go znajomy restaurator, informujc, ewanie
kupi wieutkie barweny. Hm, c robi Montalbano? Jak to co?
Je, je ije, tumaczc pniej ukochanej, espnienie izalatujcy
smaenin paszcz wziy si zkoniecznoci nagego przesuchania
wiadka wrestauracji. Gdy widzi, ejego zastpca posypuje par-
mezanem makaron zmaami, oburzony prycha: Nawet hienie,
ktra przecie jest hien iywi si cierwem, odek przewrciby
si nadrug stron nasam myl, emakaron zmaami mona
posypa parmezanem. A boj si przyzna, eimnie si zdarza
zachowanie niegodne hieny. Dobrze, enie czyta tego aden Sycy-
lijczyk ani neapolitaczyk.
Pytanie, czy mylenie wyklucza dbao orzeczy materialne,
przypomina dylemat, czy artysta musi by biedny. No, moe przymie-
ra godem itryska talentem, ale takiemu Vargasovi Llosie raczej
nigdy nie brakowao naceviche. Pozwol wic sobie pozosta przy
przekonaniu, ezamiowanie dodrobnych iwikszych przyjemnoci
ycia nie wpywa ujemnie nazdolno ich mylenia.
eby pozosta przy Camillerim. Mona czyta go wkadej sytu-
acji, ale czy lektura nie bdzie ze wszech miar bardziej owocna, gdy
najpierw kupimy butelk biaego Corvo, ulubionego wina komisarza
(nawet wPolsce aden wielki zbytek, mona dosta za40z), iza-
opatrzymy si wwie ryb wzaprzyjanionym sklepiku naMo-
kotowie? Amoe omiorniczki, chocia ostatnim razem zabardzo
je wysmayem? Mj przyjaciel Pawe Bravo, ktry zarazi mnie
Camillerim, wycign mnie rwnie doKuchni Dantego. Dwch
Wochw, mieszkajcych ipracujcych wWarszawie, raz najaki
czas wprzypadkowych lokalach namiecie gotuje po kilka woskich
da, awprzerwach midzy serwowaniem posikw recytuje Bosk
komedi woryginale, by nastpnie czyta jej polskie tumaczenie,
prbujc zrozumie jego sens. Kilkadziesit zebranych osb (ktre
pac po 40 z zawieczr) pokada si ze
miechu, aprzy okazji rodz si najbardziej
nieprzewidziane dyskusje. Przy naszym sto-
liku najbardziej mnie zafrapowaa rozmowa
ozwizku midzy wyborami awzrostem
liczby poszukiwa hase ydopodobnych
wGoogle.
No c, moe to sabo, skonno dohe-
donizmu, ale uwielbiam debaty przy stole,
gdy wtrakcie dyskusji oViktorze Orbnie
ijego lewicowych krytykach rozmawiamy
rwnie otym, gdzie wWarszawie mona
kupi najlepszy kindziuk prosto zLitwy ijak
dugo go potem suszy nawieszaku, czy zupa
zsuma jest lepsza wBor Pince czy UMadzia-
ra, co te Paulina dodaa dopomidorw, ete
bruschetty tak obdnie smakuj, czy bundz
tylko owczy, czy krowi te daje rad, jakim cudem blogerce Lisce
wychodz te wszystkie chleby, anam nie? Kultura masa ipiwa czy
oliwy iwina? Jakie znaczenie miao, eHitler by wegetarianinem?
Co nie zmienia faktu, epolecam wszystkim wydan nieco ponad
rok temu ksik profesor widy-Ziemby Modzie PRL. Portrety
pokole wkontekcie historii. Moe by izpasztetow, ale mnie
si lepiej czyta zkozim serem, myliwsk itatarem (koniecznie
ztkiem, oliw, maggi, musztard, cebul, ogrkiem kiszonym
i co dlaniektrych bulwersujce zanchois).
Z
D
J
C
I
E
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
.
I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
J
A
N
K
A
L
L
W
E
J
T
NAGA PRAWDA
Meller
MARCIN
MARCIN MELLER
Dziennikarz, redaktor naczelny Playboya,
prowadzi Drugie niadanie mistrzw w TVN 24
Conan
Barbarzyca
iAx\xsvwoosiAiw IirnrcIrnAoosiAwsIxonsxI,mini-
sfersrawzagranicznychi byywojownikanfyfaIibskiw Afgani-
sfanie,kfregogwnymyciowymcredojesfod kiIkuIafhaso
ZburzyPaacKuIfuryi sfworzyfamsadzawk.ZbIiysi
fymsamymniebezieczniedo innychoIifykw,kfrzymieIi
zamiarzmienibiegWisy,by zosfawiosobieideoIogicznyIad.
Kiedysyszod kogosowozburzy,food razumamciarki.
Zburzy,rozwaIiczymwicmaowyfwornierozierzy
monawszysfkoyfanieoco,dIaczegoi fonajwaniejsze:
co ofem?Zburzymonarzeczynierzydafneodkadym
wzgIdem,fakehisforycznym,aIeniemonazburzysfarej,
ouszczoneji rzegniejwiejskiejchafy
kryfejsom,kfrasfanowidowdna isf-
nieniew rzeszociinnychkuIfuri jesf
eIemenfemskansenu.
Zburzy nie mona obozu w Au-
schwifz,chonieniesiemiychwso-
mniei nicsifamniedziejez rzeczy
usugowo-rodukcyjno-rekreacyjnych
(i nie ma fam sadzawki). Choby jego
ufrzymaniekoszfowaomiIiardfrzeba
fenmiIiardwysua.Tomiejscezosfa
musiniefknifeowszeczasyna dowd
wyjfkowegobesfiaIsfwaczonkwIudz-
kiegogafunku.
Niemonazburzyzamkukrzyac-
kiegow MaIborku,choKrzyacyfoby-
IiIudzieokrufnii PoIscenierzyjani,
gdyfaimonujcabudowIabudzii dzi
odziwswoimrozmachemi konsfruk-
cjarchifekfoniczn.Jesfniecodziennymdowodemhisforii.
Burzeniez obudekideoIogicznychi emocjonaInychjesfodru-
chemIudziozbawionychinwencjiwasnej,Iudzio rzeronifej
ambicji.Zauwayemfo,gdywykadaemw szkoIeImowej.Modzi
adecireyseriii szfukiakforskiejmieIiowfarzajcysiod rana
do wieczorajedenwieIkiceI:zniszczy,omieszy,zrujnowakon-
kurenfwi isfniejcew fejdziedziniegwiazdy.ZaczynaIiod sfrcania
z iedesfauAndrzejaWajdyi QuenfinaTaranfino,choo ichracach
niewieIewiedzieIi.ByyfowedugnichnajwikszezawaIidrogibIo-
kujceichwdrwkku sawie.Gdyichyfaemo omysyna Imy
niemieIiadnych.AIejakWajdaodejdzie,fobdjemieIi.
PofemschodziIiz dziaaniamina sfrukfuryoziome.JedziIi
osobiewzajemniena orfaIachinfernefowychi czafach,do-
isywaIisobieobrzydIiwekomenfarzeo koIegach,dezawuowaIi
ichna miIionsosobw,chosaminiemieIijeszczeadnego
dorobku.KochaIiforobi.PodwieczrzIiczaIidokonania:oba-
Iiem(zburzyem)mif,eonajesfufaIenfowana,naisaem,
esiuszcza,i uwierzyIi,niechwie,emnieafwonieokona.
Tumaczyemimwfedyna odsfawiewymyIonegonardce
diagramu,jakwygIdareIacjaadefai misfrza.Rysowaemdwa
cokoy,jedenosfumencikmianiecaycenfymefrwysokoci
i na nimsfamjucze,drugimiamefrwysokocii na nim
sfaowszechnieresekfowanymisfrz.I mwiem:Zobacz,
co sisfanie,jeIicayswjwysiekwoyszw sfrceniefego
misfrzaz jegocokou.JeIicisiw kocuudai uywajcinfryg,
obrzydIiwychomwiei Iofek,zdezawuujeszgow oczach
swoichrzyjaci,bymoew kocumisfrzsadniew waszych
oczachz cokoui rzesfaniesidIawasIiczy.AIeniesfefy,fwj
cokmanadaIfyIkocenfymefra.Niesfaesiwikszy.Nie
zasfiemisfrzana jegoosfumenciewcifkwiszw kafegorii
nikfwany.I niewidanajmniejszychszans,byjouci.
WieIcyoIifycymiewaIiwieIkierojekfyfwrczei z nimi
rzechodziIido hisforii.Kennedyzao-
wiedziaIofczowiekana Ksiyc.Nie
zajmowa si rozbirk Emire Sfafe
BuiIding.GdybyRadosawSikorskiod-
czassofkaniaz Obamnaomkn,e
fenowinienfofozburzy,wywoaby
zdziwieniei zosfabyoIifycznymsym-
boIemgrofeski.
TaIibowieafgascy,gdydoszIido wa-
dzy,odjIiszeregnieodwracaInychde-
cyzji,by burzy.Niewiem,czyfamsi
fegominisferRadeknauczy.Wszysfko,
co imideoIogicznienieasowaofake
bezcennemonumenfyBuddywyIeciao
w owiefrze.Znikno.
Budowajesfznaczniefrudniej,ni
burzy.Wiefokady,kfojakodzieciak
biega o Iay i koniakiem rozwaIa
czyjemisfernezamki.Zbudowawasny
fojednakinnabajka.BybymrzeszczIiwy,gdybyanminisfer
sfworzyjedenmaIufki,maciuekidomkuIfurygdziew PoIsce.
By w nimsizjawiz jakimsynnymmaIarzemi zaaIimodych
Iudzido dziaaniaw szfuce.By jegorozIicznirzyjacieIedaIi
arwykadwz rnychdziedzin.Porosfuniechcozbuduje,
zanimcokoIwiekzburzy.
Z
D
J
C
I
E
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
.
I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
M
A
R
T
A
S
A
W
I
S
K
A
MOJE WIDZENIE WIATA
Hodys
ZBIGNIEW
ZBIGNIEW HODYS
Muzyk, kompozytor, byy lider grupy Perfect, dziennikarz
95
holdys.indd 95 12-01-14 04:36
Krlowie
karnawau
zajadajc niedawno wgorcym zihuatanejo pyszne, wiee
nachos zcudownie zielonym, chodnym guacamole, doszam
downiosku, echo Meksykanie nie maj pojcia onaszych fa-
workach, to karnawa nakocu wiata rwnie dobrze moe zacz
si wieo usmaonym nixtamalem, czyli specjalnie spreparowan
kukurydz. Sekret polega natym, eby nie przygotowywa tortilli
iama zniej nachos, tylko zkukurydzianego ciasta sprbowa
odrazu formowa niby-faworki iwrzuca
je narozgrzany olej. Wane, eby podawa
je wieo po przyrzdzeniu. Wkarnawale
najlepsze bd wtowarzystwie sosu przy-
gotowanego zniegazowanej wody mine-
ralnej, wieej kolendry, soku zlimonki,
sodkiej cebuli iostrej zielonej papryki.
Skadniki sosu miksujemy najednolit
mas zodrobin cukru, zbkiem czosn-
ku, szczypt soli iyk oliwy. Obdny
dlaoka inaprawd miy dlapodniebienia,
cho rzeczywicie najlepiej smakuje przy
nieco wyszych temperaturach powietrza.
Polski karnawa to jednak nie nachos,
leczfaworki zfaworkowego ciasta, jedy-
nego wswoim rodzaju. Synnego naca-
ym wiecie nie tylko iloci tek, ale
rwnie nakadem siy fizycznej, niezbd-
nej dojego przygotowania. Zanim przy-
pomn, jak si je robi, zaproponuj ich troch szalon odmian,
czyli faworki krewetkowe. Na 0,5 kg mki potrzebujemy 15
tek, szklank kwanej mietany, Pimentn, czyli hiszpask
wdzon papryk, posiekany pczek koperku iwiee krewetki.
Mog by mroone, ale wane, eby nie byy sparzone, bo ich
podgotowanie jest naszym zadaniem. Wtym celu zanurzamy
je nachwil doposodzonego iosolonego wrztku zpowk
cebulki, czekamy, a zmieni kolor iodrazu odsczamy. Krewetki
schadzamy, obieramy zkubraczkw ibardzo drobno kroimy
tak drobno jak natatara. Mieszamy mk, tka ipozostae
skadniki razem zposiekanymi krewetkami najednolit mas,
zagniatamy ciasto, wakujemy je iformujemy zniego dugie
igrube kawaki. Krewetkowe faworki smaymy narozgrzanym
oleju sonecznikowym albo nawet dlaczego nie? nasmalcu.
Pamitajmy owczeniu wycigu, zapach gorcego smalcu potrafi
spenetrowa nawet najszczelniej zamknite szafy zubraniami.
Krewetkowe faworki po usmaeniu trzeba bardzo dokadnie od-
sczy, eby nie byy zbyt tuste, ipoda wtowarzystwie pyszne-
go, czerwonego dipu zpieczonej papryki, soku pomaraczowego,
miodu, tartego imbiru iodrobiny koperku. Nieprawdopodobnie
egzotyczny efekt wcakiem lekkiej (mimo tego caego okropnego
smaenia) przeksce.
Czas nafaworki klasyczne. Przypomn proporcje: miksujemy
razem sze tek, dwa cae jajka, dwie yki cukru pudru, wier
laski utuczonej wanilii. Dodajemy 250 ml kwanej mietany, dwa
kieliszki spirytusu, yk mikkiego masa, szczypt soli itroch
octu. Znw mieszamy izaczynamy dodawa mk, pamitajc,
eby ciasto nie byo zbyt gste, ale dao si wyrabia iubija,
anawet nie tyle ubija, cowali wnie, ile wlezie. Cay nasz stres,
caa agresja, wszystko, cownas najgorsze, niech si zmieci
wwaku, ktrym tuczemy ciasto. Waek dotuczenia faworkw
jest najwspanialszym narzdziem terapeutycznym, bo nie tylko
pozwala zdetonowa najgorsze emocje,
lecz prowadzi rwnie dopysznego fi-
nau. Gdy nawierzchu ciasta pojawi si
pcherzyki powietrza, to znak, eczas
da mu odpocz. Odkadamy je dolo-
dwki natrzy godziny. Potem cieniutko
wakujemy wdue placki, uywajc jak
najmniej mki dopodsypywania. Smay-
my oczywicie nasmalcu, ktrego musimy
cay czas dodawa podczas smaenia, wy-
rzucajc jednoczenie przepalony tuszcz.
Smalec musi mie odpowiedni, wysok
temperatur, ktr sprawdzamy pierw-
szym faworkiem. Jeli ciasto zacznie si
krci ibulgota, to wszystko jest wpo-
rzdku. Gotowe faworki natychmiast po
odsczeniu posypujemy cukrem pudrem,
ktry poprzedni miesic spdzi wbez-
porednim towarzystwie rozcitej laski
wanilii. Rumiane, chrupice faworki ukadamy wrobice wraenie
stosy wmiejscu cichym, suchym ichodnym. Jeli wilgotno
powietrza bdzie zbyt dua, wtedy faworki natychmiast zaczn
si limaczy istrac cay wdzik ipowab. Nasze babcie zawsze
stawiay faworki wysoko naszafach. Dzieci byy przekonane, e
to sprytny sposb zabezpieczenia akoci przed akomczuchami.
Wrzeczywistoci jednak to wanie tam wilgotno powietrza
wpomieszczeniu bya najnisza, afaworki smakoway znacznie
duej.
Z
D
J
C
I
A
:
E
A
S
T
N
E
W
S
,
I
.
G
R
Z
Y
B
O
W
S
K
A
/
M
A
K
A
T
A
/
V
I
V
A
!
96
GOTUJ SI
Gessler
MAGDA GESSLER
Warszawska restauratorka, gospodyni programu
Kuchenne rewolucje Magdy Gessler wTVN
MAGDA
97
MAM SWOJE POWODY
JAN WRBEL
Narodowy PiS
powszechny
Emigranci, jak pastwo
napewno pamitaj,
wyjechali zpowodw
politycznych. Nazo
Kaczysllemu,znaczy.
rzerowauzonyostatnlo
NarouowySlsowszecbny
ujawnl,eonaumlllonolalw
wclyjenaucboustwlelnle
cbcewracauoolsll.Czyjato
wlna?ôcowogleytam?
OczywlclelS.^nlby,lurcz,
czyja,rzeclenleMarsjan.
eatelarzerotestujjal
nlc,wlnalS.Wlntejego
jest,tegolS,eroluratorzy
zgwlazulamlmajbaruzowlelll
roblemzroluratoramlbez
gwlazuellvlceversa.^ten
nowymlnlsterzurowla,nlbyslu
on,jalnlezlS?rzeutemsl
ulry,slubany,wartlluzlaaczy
lewlcyreunlegoololenla,ale
ounlegoa,orostujeuzle
lS.^tycblelarzy,toslslu
tylunaroblomallontentw,
jalnlezlS?rzeclenle
boclanlcbrzynls.^nlnawet
Koacz,jeszczejeunalswla,
jalslatrzy.efunuowanle
lelwtowoglejalllsowsll
omys,ajuzwaszczalcb
nlerefunuowanle.^remlera
naurloltowysa?lS.1al,
tal,tensam,ltryslnocl
K,euroautostrauy,slaul
rentowlwoglereformy,
cotojezrobl,lte,ltrycbnle
zrobl.OBoe,oBoe,ltonas
outegolSuwolnl,tojajunle
wlem.Dolsowanlewrcnasl
emlgrancl,no,orostunle
wrc.
PS Dobre wiadomoci.
Sd skaza sprawcw stanu
wojennego. Dryj, Kaczyski,
jeszcze par latek iprzyjdzie
kolej naciebie. Jeszcze
posiedzisz tam, gdzie kiedy
stao ZOMO.
BAJKA PRAWIE POLITYCZNA
GRZESIEK MARKOWSKI
OPIS: Jestemy wjednym zpolskich
domw. Skromnie, ale schludnie
iczysto. Jedno statystyczne dziecko
gra napianinie Requiem Mozarta,
drugie maluje zimowy pejza,
atrzecie wsiada wanie dopiecyka.
Pomagaj mu wtym dwie zatroskane
statystyczne Polki.
BARTOSZ ARUKOWICZ: Boeurogl!
Cosltuuzleje?!
STATYSTYCZNA MATKA POLKA:
Dzleclogorczlujeoulllluunl.
BARTOSZ ARUKOWICZ: 1omoe
aslrynalboantyblotylmu...
STATYSTYCZNA MATKA POLKA: Da?
Kleuynletrallmyanlnayczllwego
atelarza,anlnayczllwegolelarza...
BARTOSZ ARUKOWICZ (gronle).
...ltryto?...
STATYSTYCZNA MATKA POLKA:
Ktrytoalborecetynlewylsa,
albowylsaoaclnle.^tejalurat
nleznamy.Crelowszem,Kazlu
czyta,aleaclnyjeszczenle.
BARTOSZ ARUKOWICZ: tyllo
ulatego...
STATYSTYCZNA MATKA POLKA
(lolejnyrazwclnajcslwzuanle
mlnlstra)....oroslamanlZnacbor
oomoc.1tu.
OPIS: Pani Znachor kania si nisko
iwyciga rk wstron ministra
Arukowicza.
PANI ZNACHOR: Dzle
uobry,cbonleulaozalll.
OPIS: Zwntrza piecyka
maa dziewczynka
umiecha si smutno
wstron pana
ministra.
PANI ZNACHOR
(tonem
rofesjonallstll).
Zllteratury,nletyllosecjallstycznej,
wlauomo,etallzablegtonlcmlego,
ale...
BARTOSZ ARUKOWICZ: ^leczy
anlzwarlowaa?!
PANI ZNACHOR: Ja?ân?Jal
anslczuj?Boworllouoczaml,
rozbleganywzrollewna
nauobuullwonlewlem,czyan
zauway,alenlesloczyananl
jeunegozuanlawlauczotym,e...
BARTOSZ ARUKOWICZ
(rzerywajc).Bomlwszyscy
rzerywaj!
ROZALKA (zwntrzalucbenll).
Moewartoslnautymzastanowl,
b?
WSZYSCY DOROLI (cbrem).^ty
clcbobu!!!Cborajeste!
BARTOSZ ARUKOWICZ: Wracajc
uorozmowy,torzeczywlcle
nleczujslnajlelej.Oglne
zmczenle,stanygorczlowe,aatla,
bralalnlenla.
PANI ZNACHOR (mruczowleszczo
oczy).1omoe...
OPIS: Pani Znachor gestem
wskazuje nakuchenk. Rozalka
znw umiecha si smutno irobi
miejsce dlapana ministra. Po kilku
nieudanych prbach zmieszczenia
si razem dziewczynka rezygnuje
ipan minister zostaje wkuchence
sam. Od momentu wejcia
dorodka rozlunia si icay czas
dosiebie mwi.
MINISTER ARUKOWICZ (coraz
clszejzwntrzaurzuzenla).1o
ewnlerzezteclgewysty
wtelewlzjl.Nolrogram
temnlejsymatyczny.
W^gencletomuslaem
uuowounl,enlejestem
zy.^terazmamtruunlej,
bomuszuuowounl,
ejestemuobry.Boe
urogl...
PANI ZNACHOR:
obogosaw.
Trzy zdrowaki
zazdrowie pacjenta
Z
D
J
C
I
A
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
Cysterna ci
co roku wdniu finau wielkiej orkiestry witecznej
pomocy tysice modych wolontariuszy zbiera naulicach datki
dopuszek. Kady, kto wrzuci grosz dopuszki, otrzymuje wzamian
nalepk zczerwonym serduszkiem. Zzebranych pienidzy fun-
dacja WOP kupuje szpitalom specjalistyczny sprzt medyczny.
Wtelewizji akcj rozkrca dyrygent Orkiestry, pozytywnie
zwariowany Jurek Owsiak, ktry skacze, krzyczy, fruwa idzikuje
za udzia wakcji. Tak jest od20 lat. Coroku zdarzaj si te napady
nazbierajcych datki. Podpity element wyrywa dzieciakom puszki
ikradnie pienidze. Jest to kompletny margines, ale si zdarza.
Coroku te margines innego ro-
dzaju zupenie na trzewo napada
naOrkiestr wmediach. Wtym roku
wyjtkowo gono. Przy okazji XX -
nau Orkiestry wylaa si zniektrych
publicystw cysterna ci. Gwnym
zarzutem przeciwnikw WOP jest
luny styl, w jakim Jurek Owsiak
prowadzi zbirk pienidzy. Gdyby
zamiast czerwonych gaci mia garni-
tur imuszk, moe byoby bardziej
elegancko, ale wtpi, by bardziej sku-
tecznie. Sztywny facet wgarniturze
nie porwie tumw, ale zawsze mona
sprbowa izrobi swoj akcj. Nieste-
ty, dla przeciwnikw Orkiestry to jest
ju za trudne ipewnie zbyt mczce.
Innym powanym argumentem
przeciw jest to, e akcj promuje
telewizja publiczna. Bez wsparcia
mediw Owsiak bynie istnia twier-
dz przeciwnicy. Odkrycie namiar Kopernika. Bez mediw nie
istnielibytake Donald Tusk, Jarosaw Kaczyski czy Lady Gaga.
Przypomn tylko, e pierwsze akcje Orkiestry telewizja pokazy-
waa nader skromnie idopiero gdy impreza okazaa si wielkim
oglnopolskim sukcesem, czas antenowy si zwikszy. czenia
zkoncertami Orkiestry wcaym kraju to medialny show, ktry ma
dobr ogldalno. Koszty takich transmisji to wic nic innego jak
produkcja programu, ktry si nie tylko zwraca, ale naktrym
telewizja potra take zarobi. Nie ma wic mowy odopacaniu
telewizji doOrkiestry. Pozostaje jeszcze sprawa synnej misji
publicznej, doktrej telewizja pastwowa jest zobowizana iktr
m.in. dziki relacjom zkoncertw Orkiestry realizuje.
Kolejny argument przeciwnikw to zarzut, e wakcj Owsiaka
wczaj si samorzdy miejskie, asam akcj popiera pastwo.
Wynika ma ztego, e to samorzdy niejako utrzymuj Orkiestr.
Zpunktu widzenia dziaa spoecznych s to jednak wietne inwesty-
cje. WPolsce mamy niski poziom zaangaowania spoecznego. Mao
kto uczestniczy wwolontariacie. Gdyby nie Orkiestra, dziesitki tysicy
modych ludzi nigdy nie zaangaowaoby si wdziaania pomocowe.
Pretensj zrejonw kina absurdu jest zarzut, e Orkiestra robi
zbirk nasprzt medyczny doszpitali, aten sprzt powinien by
zapewniony przez pastwo. Przeciwnicy twierdz, e Orkiestra
niejako wyrcza Ministerstwo Zdrowia wich psich obowizkach.
Czy naprawd publicyci atakujcy WOP chcieliby si nawasnej
skrze przekona, jak to by byo wpraktyce, gdyby tych urzdze
zabrako? Smutna prawda jest taka, e gdyby nie Orkiestra, nikt
bytych urzdze nie kupi, apastwo powinno wiele rzeczy, take
zbudowa autostrady izapewni, aby pocigi si nie spniay.
Przecie wszyscy widzimy, jak sobie piknie ztym radzi.
yjemy wgstej ilepkiej atmosferze podejrze utkanej przez
publicystw niepokornych. Publicy-
sta niepokorny to taki, ktry pisze
wprasie prawicowej isam siebie nazy-
wa niepokornym. Dawniej wczasach
komuny, gdy za bycie niepokornym
groziy autentyczne represje, cz
dzisiejszych niepokornych bya jak
najbardziej pokorna igrzeczna. Kilku
nawet publikowao wocjalnej prasie,
gdy prawdziwi niepokorni siedzieli
wwizieniach.
Dawno temu natytu niepokornego
trzeba byo zasuy. To poeci lub histo-
rycy nadawali ten tytu niepokornym
bohaterom (zwykle pomiertnie). Dzi,
wczasach mody nalans bez zahamo-
wa, mona samego siebie nazwa
niepokornym. Niepokorni atakuj
Orkiestr, sugerujc, e za Owsiakiem
stoj ciemne siy. Kto wie, moe sam
Putin? Mam wraenie, e dla niepo-
kornych podejrzany jest kady, kto wPolsce odnis sukces.
Teraz, po rozprawieniu si zczowiekiem ukadu, jakim jest
dyrygent Orkiestry, czas nanastpnych. Kt tam ostatnio ma
sukcesy? Justyna Kowalczyk. Kto musi za ni sta! Jej trener ma
jakie takie rosyjskie nazwisko. Sami widzicie. Wszystko jasne.
Dugie rami Moskwy dziaa.
Z
D
J
C
I
E
:
M
.
K
A
L
I
S
K
I
.
I
L
U
S
T
R
A
C
J
A
:
R
E
N
E
W
A
W
R
Z
K
I
E
W
I
C
Z
98
SKIB WMUR
Skiba
KRZYSZTOF
22 stycznia 2012 | wprost
KRZYSZTOF SKIBA
Muzyk, frontman zespou Big Cyc, publicysta,
performer

Zabójcze Piękno: Chcesz Być Piękna? Zobacz, Ile Ryzykujesz. Wielki Strach W Europie I W Polsce

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zabójcze Piękno: Chcesz Być Piękna? Zobacz, Ile Ryzykujesz. Wielki Strach W Europie I W Polsce

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C

araz po zaprzysieniu rzdu Donald

You might also like