Zagadnienia na egzamin:

1. Zjawisko anomii społecznej.

Czym jest anomia społeczna?
Anomia (gr. a- = „bez”, nomos = „prawo”) – niespójność wewnątrz systemu
aksjonormatywnego, poczucie niepewności i bezcelowości w społeczeństwie
w wyniku nagłych zmian społecznych i załamania się
porządku społecznego.

1. Co to jest anomia?
Anomia to pojęcie, które odnosi się do niespójności wewnątrz systemu aksjonormatywnego,
to jest powiązanych ze sobą norm społecznych oraz wartości, regulujących życie
społeczeństwa i jednostki społecznej. Oznacza poczucie niepewności i bezcelowości, a w
kontekście społecznym zatracenie lub zanik norm, brak poczucia odpowiedzialności (zarówno
przed innymi, jak i różnymi instytucjami).
Zjawisko to jest skutkiem załamania się porządku społecznego, a także nagłych zmian
społecznych. Mechanizm jest prosty: z uwagi na to, że dotychczas obowiązujące normy nie
przystają do nowej rzeczywistości, a nowe nie są jeszcze ukształtowane, nie wiadomo, jakie
reguły powinny być obowiązujące. Mówiąc o anomii, nie można nie wspomnieć o takim
zjawisku, jakim jest anomia pracownicza. Czym się przejawia?
Na przykład spędzaniem całego dnia na robieniu rzeczy, które nie należą do obowiązków czy
przywłaszczaniem sobie firmowego mienia. Ale anomia pojawia się nie tylko w socjologii
czy psychologii. W kontekście neurologicznym jest zaburzeniem, które przejawia się niemocą
nazwania dobrze znanych przedmiotów. Jest to przypadłość somatyczna. Nie ma związku z
anomią społeczną.

Anomia w ujęciu Durkheima

Pojęcie anomii zostało wprowadzone do socjologii przez Émile Durkheima. Później
koncepcję zjawiska rozwinął Robert King Merton. Według francuskiego filozofa, socjologa i
pedagoga Émile Durkheima o anomii społecznej mówi się, gdy jednostka utraciła umiejętność
odróżniania dobra od zła w odniesieniu do społeczeństwa.
Przyczynami anomii są przemiany społeczne, a także gospodarcze, które często pociągają za
sobą modyfikacje w obrębie norm i zasad: wywołują zanik dotychczas obowiązujących i
skutkują pojawieniem się nowych. To także konsekwencja buntu zarówno jednostki, jak i
społeczeństwa, wobec dotychczasowego systemu moralnego, który przestał odpowiadać na
potrzeby nowej rzeczywistości.

ANOMIA SPOŁECZNA: niespójność sytuacja braku spójności społeczeństwa wynikająca z

zaniku norm jako instrumentu osiągania wartości. Jednostka postrzega to w kat. Chaosu,
alienacji.
Brak spójności społecznej, zanikają normy, wtedy pojawia się chaos, wtedy ludzie patrzą
chaotycznie, czują się źle ( wylicza się z badania samobójstw)

Émile Durkheima o anomii społecznej mówi się, gdy jednostka utraciła umiejętność

odróżniania dobra od zła w odniesieniu do społeczeństwa

Psychologowie badający zagadnienie samobójstwa próbują usystematyzować wiedzę

w tym zakresie, dokonując również swego rodzaju “grupowania” powodów
 podejmowania takiej decyzji i budowanie typologii (klasyfikacji) zamachów
samobójczych. Do dziś najtrafniejszą typologię samobójstw zaproponował socjolog
Émile Durkheim, według którego zachowania samobójcze związane są z integracją
(lub raczej rozpadem) społeczności.
Wyróżnił on cztery typy samobójstw

2. Rodzaje samobójstw wg wg klasyfikacji E. Durkheima

1) Altruistyczne – wynika z ogromnej więzi ze społeczeństwem ( manifest przeciwstawiania
się czemuś np.: piloci kamikadze, kulturowe, harakiri
samobójstwo altruistyczne – kiedy to osoba podejmuje decyzję o samobójstwie,
by zmienić czyjeś życie na lepsze, samobójstwo w jej oczach widziane jest jako
złożenie ofiary z samego siebie, czyn heroiczny. Świadczy ono o zbyt silnym
poczuciu przynależności do danej społeczności, kiedy osoba postrzega cele czy
bezpieczeństwo swojej społeczności jako nadrzędne w stosunku do życia
jednostki
2) Egoistyczne całkowite rozerwanie związków z ludźmi z najbliższego kręgu np. rodzina
samobójstwo egoistyczne – kiedy to podjęcie decyzji o samobójstwie wynika z
powodu problemów osobistych lub osobistej trudnej sytuacji życiowej. Świadczy
ono o małej sile społeczności, osoba czuje się samotna, nie ma wsparcia
emocjonalnego, czuje się pozostawiona sama sobie ze swoimi kłopotami i nie
potrafi znaleźć innej drogi wyjścia;
3) fatalistyczne- przekonanie o przeznaczonej śmierci np. religijne ( przywódca sekty
„indyjska prawda” przekonanie o apoliktycznym końcu świata ( w 1995 )
samobójstwo fatalistyczne – związane ze strachem dotyczącym końca świata,
nadciągającą katastrofą lub innym dużym cierpieniem. Do tej grupy zaliczają się
masowe samobójstwa popełniane przez członków sekt.
Takie działanie służy nie tylko gromadzeniu wiedzy – ma przede wszystkim za
zadanie podjęcie próby zdefiniowania grup i jednostek zagrożonych podjęciem
próby odebrania sobie życia, ma pozwolić wyłonić czynniki, które wiążą się z
podwyższonym ryzykiem popełnienia samobójstwa.
4) anomiczne: brak regulacji, zniesienie ograniczeń np. zmiana systemu politycznego
( przekonanie że instytucje nie wypierają jednostki)
samobójstwo anomiczne – kiedy to osoba podejmuje decyzję o odebraniu sobie
życia w wyniku zmian we własnej rzeczywistości, do których nie może lub nie
chce się dostosować. Odebranie sobie życia w takim przypadku może być
wynikiem śmierci osoby bliskiej, rozwodem, utratą pracy lub innej kluczowej roli
życiowej, bez której dana osoba nie potrafi już odnaleźć się w społeczności i we
własnym życiu;

3. Funkcje jakie spełnia socjologia

FUNKCJE SOCJOLOGII
4. 1. diagnostyczna
5. 2. apologetyczna
6. 3. demaskatorska
7. 4. teoretyczna
8. 5. prognozowania
9. 6. socjotechniczna
10. 7. ideologiczna
 11. 8. kształtowania świadomości społ.

Socjologia zajmuje się badaniem zachowań ludzkich, interakcji oraz organizacji społeczeństw;
• Podstawowa jednostka analizy to grupa społeczna

• Racjonalna refleksja o społeczeństwach, grupach czy zbiorowościach; • Jej przedmiotem nie

jest jednostka ludzka rozumiana jako indywiduum lecz traktuje je w kontekście sieci relacji
międzyludzkich; • Dobry socjolog powinien posiadać wyobraźnię socjologiczną, która
umożliwia dostrzeganie, że działania jednostek wynikają z oddziaływania społecznego,
równocześnie kształtują system społeczny.

Pojęcie i rodzaje grupy społecznej

PODSTAWOWE POJĘCIA-GRUPA SPOŁECZNA
• Przynajmniej 3 osoby powiązane systemem relacji;
• Cztery warunki by mówić o grupie w rozumieniu socjologicznym:
✓ zbiorem rzeczywistym (wzór fizyczny, moralny, miejsce w grupie=funkcje członka);
✓Zadania grupy (cel istnienia);
✓Ośrodki skupienia grupy (materialne i duchowe)
✓Wewnętrzne struktura grupy (określa miejsce członków)
RODZAJE GRUP SPOŁECZNYCH Ze względu na możliwości wejścia:
• ekskluzywne (ciężko się dostać),
• inekskluzywne (każdy może się dostać),
• ograniczone (dla jednych otwarte dla drugich nie)

ODZAJE GRUP SPOŁECZNYCH Ze względu na charakter stosunków społecznych:

• małe (osobiste),
• średnie (brak osobistych kontaktów),
• wielkie (mają instytucje pośrednie i przedstawicielstwa).
Ze względu na rodzaje i charakter tworzenia grupy:
• pierwotne (powstaje spontanicznie),
• wtórne (powoływane dla spełnienia zadania),
• formalne (mają statut i listę członków),
• nieformalne (bliskie grupie spontanicznej, tworzone w formalnych),
• odniesienia (rodzina).

GRUPY SPOŁECZNE