Me unarodni monetarni sistem

Vje be 02.12.2010.

Sadr aj
Zlatni standard  Bretonvudski monetarni sistem


MMF osnivanje, organizacija, funkcije i ciljevi SDR Krediti Politika deviznog kursa Karakteristike BWS Uloga dolara i reforme MMS

Pojam zlatnog standarda

prvi organizacioni oblik MMS  paritet = kovni ka stopa  puna konvertibilnost  fiksna vrijednost valuta  kupovna snaga doma e valute ista u zemlji i inostranstvu  automatsko uravnote enje platnog bilansa


Uravnote enje platnog bilansa u zlatnom standardu

       

Pp. deficit platnog bilansa pokri e izvozom zlata smanjenje zlata = smanjenje novca u opticaju = smanjenje doma ih cijena pove anje izvoza i smanjenje uvoza Kamatne stope Rast cijene novca tj. kamatne stope manji odliv,a ve i priliv uravnote enje i pove anje deviznih rezervi

Od zlatnog do II sv. rata



Zlatno-polu ni
ograni avanje doma e potra nje za zlatom zlatne poluge od 12.5 kg

Zlatno devizni
rezerve centralnih banaka ne samo u zlatu, nego i u konvertibilnim valutama konvertibilnost zamjena nov anica u zlato i druge konvertibilne valute

Osnove MMS
Breton-Vuds (Bretton-Woods) 1944.  IMF - International Monetary Fond


Me unarodni monetarni fond



IBRD - International Bank for Reconstruction and Development-World bank

Me unarodna banka za obnovu i razvoj Svjetska banka

Funkcije: - Saradnja u oblasti me unarodnih aradnja pla anja i politike deviznih kurseva - Odobravanje kredita za kratkoro no dobravanje kredita uravnote enje platnog bilansa 4 plana za organizaciju MMS britanski (Kejnzov), ameri ki (Vajtov), francuski i kanadski - prihva en Vajtov plan uz izvjesne dopune preuzete iz Kejnzovog i kanadskog plana - stupio na snagu 27.12.1945. - poslovanje je zapo elo 1.3.1947.

MMF

Ciljevi MMF-a
enje me unarodne saradnje kroz konsultacije i zajedni ko unarod rje avanje monetarnih problema rje 2. pro irivanje me unarodne trgovine, rast zaposlenosti, dohotka i proizvodnje 3. stabilizacija deviznih kurseva i sprije avanje konkurentskih depresijacija 4. multilaterizam u me unarodnim pla anjima za teku e transakcije i uklanjanje deviznih ograni enja koja sputavaju rast me unarodne trgovine 5. obezbije enje finansijskih sredstava za pomo zemljama lanicama u uravnote enju platnog bilansa i 6. smanjenje platnobilansnih neravnote a neravnote
1. unapre

Organizacija MMF-a
       

lanica: 187 zemalja Odbor guvernera 1 godi nje, svaka zemlja ima po 2 lana Odbor izvr nih direktora 24 lana: 8 najrazvijenijih, 250 glasova + po 1 na 100.000 SDR Kvota: 25% u SDR i 75% u nacionalnoj valuti Veli ina kvote po formuli: ND, rezerve i U/I Po etno 7 mlrd $, preko 200 mlrd $ Ve ina 85%, a SAD 18%

SDR Special Drawing Rights Specijalna prava vu enja

  

Odnos rasta trgovine i zaliha zlata - Nelikvidnost me unarodno sredstvo pla anja IMF 1967. SDR obra unsko i sredstvo rezervi 2 cilja:
da se obezbijedi pove anje obima me unarodne likvidnosti da se osigura pouzdan denominator u kojem e nacionalne valute iskazivati svoju vrijednost. Po etna vrijednost SDR utvr ena je u zlatu (1 SDR = 0,888671 grama istog zlata)

 

01.01.1999 SDR se utvr uje prema korpi etiri najja e valute: dolar, jen, funta i evro. Ponderi za izra unavanje SDR se mijenjaju svakih pet godina i oni su 2001. godine iznosili: dolar (45%), evro (29%), jen (15%) i funta (11%).

MMF i krediti
   

Deficit platnog bilansa Na osnovu kvote do 4 tran e Structural adjustment programms Stand-by aran mani
okvirni iznos zavistan od programa stabilizacije otplata po inje nakon 3 g i 3m nakon povla enja, na rok od 5 g. proviziju (0,25%), tro kove (0,50%) i kamatu

Ostali oblici MMF kredita

olak ice za kompezatorno finansiranje i nepredvidive slu ajeve, olak ice za finansiranje tampon zaliha, krediti za strukturno prilago avanje i olak ice za sistemsku transformaciju

Izvori sredstava MMF-a

   

upla ene kvote zemalja lanica, prihodi po osnovu naknada za usluge i servisiranje duga, prihodi od kamata i Op teg dogovora o pozajmljivanju u kojem u estvuje deset najrazvijenijih lanica i vajcarska (ovaj sporazum je stupio na snagu 1962. godine i korigovan je 1998. godine kada je stupio Novi sporazum o pozajmljivanju u kojem u estvuje 25 dr ava i institucija). Za sva pozajmljena sredstva zemlje du nici pla aju Fondu, proviziju (0,25%), tro kove (0,50%) i kamatu

Politika deviznih kurseva MMF od 1945 - 1971

 

jedinstveni metod utvr ivanja deviznih kurseva - paritet dolara utvr ivan u zlatu 35 dolara za uncu zlata ostale zemlje su bile du ne da utvrde paritet svojih valuta u zlatu ili dolarima i da odr avaju vrijednost svoje valute stabilnom, uz mogu nost oscilacije +/- 1% MMF se zalagao za: vrste, stabilne i jedinstvene devizne kurseve za osvarivanje konvertibilnosti nacionalnih valuta protiv devizne kontrole i diskriminacije u me unarodnim pla anjima to je davalo sna an stimulans razvoju me unarodne ekonomske saradnje sistem vrstih deviznih kurseva sve do 1971. godine i njegova osnova je bila stabilnost dolara.

Post 1971 napu tanje sistema vrstih deviznih kurseva

 

  

MMF nema mo da obave e zemlje na regulisanje deviznih kurseva SAD deficit platnog bilansa Nemogu nost devalvacije Precjenjen dolar Smanjenje deviznih rezervi (zlatom kupovane strane valute) i pove an uvoz Devizni kurs od 35 dolara za uncu zlata postao neodr iv i avgusta 1971. godine SAD ukidaju spoljnu konvertibilnost dolara u zlato Sru en nose i stub bretonvudskog me unarodnog monetarnog sistema Marta 1973. godine kona no se odustaje od utvr enih deviznih pariteta i prelazi se na re im plivaju ih (fluktuiraju ih) deviznih kurseva Od 1978 pravo svake zemlje da izabere tip deviznog kursa

Evropski monetarni sistem EMU

 

Nakon II sv. rata - Sporazum o intraevropskim pla anjima i kompezacijama Evropska platna unija (EPU)
multilateralan kliring u okviru zemalja lanica. Banka za me unarodne obra une BIS (Basel) je obavljala poslove za ra un Unije.

 

Evropski monetarni sporazum (EMA) 1958. EEZ 1973. Evropski fond za monetarnu saradnju
974.godine je stvorena evropska obra unska jedinica kao sredstvo iskazivanja transakcija u Evropskoj investicionoj banci, Evropskom fondu za razvoj i Evropskoj zajednici za ugalj i elik.

EMS - Evropski monetarni sistem ECU European Currency Unit



EMS osnovan 1979. godine sa ciljem da obijezbijedi monetarnu saradnju i stabilnost u okviru zemalja lanica EEZ. 2 klju na elementa: mehanizma odr avanja deviznih kurseva (Exchange Rate Mechanism) uvo enja evropske obra unske jedinice (ECU)
prosje ne vrijednosti korpe valuta zemalja lanica Od 01.01.1994. godine ulogu Evropskog fonda za monetarnu saradnju je preuzeo Evropski monetarni institut - EMI.

 

EMU Evropska monetarna unija

Uslovi konvergencije koji su odre eni Ugovorom iz Mastrihta, a to su: - ukupan javni dug ne smije biti ve i od 60% BDP - godi nji bud etski deficit ne smije biti ve i od 3% BDP - inflacija ne smije biti ve a od 1,5% u odnosu na prosjek stopa inflacije u tri zemlje EU sa najni om stopom inflacije - kamatne stope na dugoro ne dr avne hartije od vrijednosti ne smiju biti vi e od 2% iznad stope u tri zemlje sa najni om kamatnom stopom - zemlja mora da ostvari dvije godine lanstva u mehanizmu odr avanja deviznih kurseva Evropskog monetarnog sistema bez sprovo enja devalvacije

Evrozona i zemlje lanice

Savjet Evropske Unije je odlu io maja 1998. godine da 11 zemalja ispunjavaju kriterijume konvergencije i formiraju EMU, a to su Njema ka, Francuska, Italija, Belgija, panija, Holandija, Luksemburg, Portugalija, Republika Irska, Austrija, Finska. Iako Gr ka u to vrijeme nije ispunjavala kriterije, ona ih je neposredno posle toga ispunila i postala 12-ti lan Evrozone. Na drugoj strani, 12Velika Britanija, Danska i vedska su ispunjavale kriterijume konvergencije ali nisu eljele da postanu lanovi EMU. Nakon toga, Slovenija, Kipar, Malta I Slova ka su postali novi lanovi EMU. ECB Kipar, je preuzela kontrolu monetarne politike od nacionalnih centralnih banaka, a evro je zamijenio nacionalne nov anice 1. januara 2002. godine. Nakon uvo enja 1 evro je vrijedio 1,18 dolara, dok je danas vrijednost evra znatno ve a (1 evro =).

Valutni odbor Currency Board

Monetarna politika po konceptu valutnog odbora podrazumijeva: 1. vrst devizni kurs doma e valute prema izabranoj klju noj valuti 2. monetarne rezerve na nivou koji pokriva masu doma eg novca u opticaju 3. slobodnu, neograni enu konvertibilnost doma e valute u klju nu valutu po nepromjenjenom, vrstom deviznom kursu Prednosti valutnog odbora: - garantuje konvertibilnost doma e valute - garantuje cjenovnu i monetarnu stabilnost - pospje uje spoljnu trgovinu sa konvertibilnim deviznim podru jem - stimuli e direktne i portfolio strane investicije u doma u privredu. Nedostaci valutnog odbora: - odsustvo monetarne politike i njenog vo enja putem suptilnijih instrumenata (operacije na otvorenom tr i tu, kamatnih stopa i sl.) - kruta pravila valutnog odbora doprinose ni im stopama privrednog rasta