You are on page 1of 56

opozicia merobis kandidats eZebs gv. 16 saxelmwifo kerZo sakuTrebis winaaRmdeg gv. 29 sasamarTlos molodinSi gv.

24 mexuTe xelisufleba gv. 46 `moskovski~ da `podmoskovie~ cxinvalSi gv. 32 CeCneTi _ TviTmkvlelebis omi gv. 38 diRmis tye-parki gv. 44 sami qveyana, erTi mdinare gv. 36

# 9 / 30 seqtemberi - 13 oqtomberi / 2009

fasi 2.80 lari

amboxidan daumorCileblobamde

gv. 12

radio `ucnobi~ warmogidgenT dilis gadacemas

`dila mSvidobisa~

nata asaTianTan da vaxo xviCiasTan erTad yovel samuSao dRes, dilis 9:00 dan 11:00 saaTamde.

politikuri Temebi saintereso mosazrebebi magari simRerebi

mxiaruli saubrebi SMS gamokiTxvebi

usmineT da miiReT gadacemaSi monawileoba SMS nomeri: 9800 Skype ID: ucnobidila

www.ucnobifm.ge

# 9 / 30 seqtemberi - 13 oqtomberi / 2009

foto Temo barZimaSvili

nomerSi: 02 04 06 08 10 redaqtori werilebi mokled vrclad ori azri iyo Tu ara raketsawinaaRmdego TavdacviT sistemaze uaris Tqma swori gadawyvetileba? farid zaqaria v.s. nil gardineri politika amboxidan daumorCileblobamde TviTmmarTvelobis arCevnebi opozicia Tbilisis merobis erTian kandidats eZebs taliavinis komisiis angariSi 22 moraluri simarTle Tvalsazrisi saqarTvelo da amerikuli diplomatiis `axali toni~ korneli kakaCia Jurnalisturi gamoZieba sasamarTlos molodinSi xofis bazroba saxelmwifo kerZo sakuTrebis winaaRmdeg konfliqtebi `moskovski~ da `podmoskovie~ cxinvalSi afxazeTi, media prezidenti Jurnalistis winaaRmdeg Tvalsazrisi TurqeTi rogorc afxazeTis konfliqtis gasaRebi irakli alasania adamianis uflebebi da samarTali sarfis sabaJo SezRudvebi Tavisufal vaWrobas dekriminalizacia _ axali etapi narkopolitikaSi mkurnaloba dasjis nacvlad wignebi barem SemWameT!

49

50

24 29

36 38

32

12 16

34

40

35

44 46

20

mezoblebi sami qveyana, erTi mdinare CeCneTi CeCneTi _ TviTmkvlelebis omi sazogadoeba kulturuli memkvidreoba da vandalizmi mwvane zoli gauqmebuli tye Tvalsazrisi mexuTe xelisufleba daviT zurabiSvili

52

garekanze:
koba kobalaZe sasamarTlo procesze. ilustracia: giorgi masxaraSvili

Jurnali `liberali~ gamoicema fondi `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~ mxardaWeriT.

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

redaqtori

naxeT veb-gverdze: www.liberali.ge


blogebi: nino beqiSvili levan roiniSvili erosi kiwmariSvili ninia kakabaZe giorgi cxadaia laSa baqraZe Sorena SaverdaSvili

muxrovanis sasamarTlo procesi reportaJebi olesia varTanianis blokze

multimedia: kulturis Zeglebi da vandalizmi Temo barZimaSvili

gasworeba
`liberalis~ me-4 nomerSi, statiaSi `mikerZoebuli simarTle~, romelic telekompania `maestros~ exeboda, qvesaTaurSi azri arazustad iyo gamoTqmuli. `maestrom~ ukve icis, rom is opoziciis televiziad darCeba~-s nacvlad, unda yofiliyo: `maestrom~ ukve icis, rom is opoziciur televiziad darCeba~.

ramdenime dRis win erT-erTi amerikuli saerTaSoriso organizaciis warmomadgenels mediis problemebze rom velaparakebodi, miTxra, _ gilocav, nel-nela Cven gvemsgavsebiT, oRond yvelaze cud rameebSio. damoukidebeli mediis problemebze da, zogadad mediagaremoze, `liberalis~ redaqciaSi mediamflobelebis, Jurnalistebisa da mediaeqspertebis araformaluri forumi gaimarTa, sadac problemebis diagnozireba vcadeT. Tumca, am Temaze statias Jurnalis mxolod Semdeg nomerSi waikiTxavT. iqamde `liberali~ muxrovanis sasamarTlo process adevnebs Tvalyurs. roca saprotesto aqciebis fonze, aprilSi muxrovanis amboxis Sesaxeb pirvelad gavigeT, gviTxres, rom ajanyebulebi opoziciasTan iyvnen Sekrulebi, rusuli fuliT finansdebodnen da nato-s wvrTnebis CaSla da prezidentis Camogdeba undodaT. sasamarTlo procesze gairkva, rom es braldebebi prokuraturis mier Sedgenil saqmeSi arc ki moxvedrila, rac imas niSnavs, rom is politikuri vuali, romliTac amboxeba myisierad SeifuTa, carieli propaganda iyo. Tumca, es Tema arc erTi nacionaluri mauwyeblis eTerSi ar moxvedrila. eleqtronuli mediis yuradRebis miRma darCa `rusTavis 2~-is Senobis Camongrevis gamo dawyebuli gamoZiebac.

xuTi Tvis ganmavlobaSi aravin dainteresebula, ra daadgina eqspertizam da ipova Tu ara gamoZiebam pasuxismgebeli pirebi. igive xdeba `elit eleqtroniqsis~ saqmezec, romelmac mediis yuradReba mxolod erTi dRiT miiqcia, miuxedavad imisa, rom molaparakebebi xelisuflebas, banksa da mflobelebs Soris jer kidev grZeldeba. erTdRiani hedlainebi zogadad mediis senia, magram qarTul medias ufro seriozuli seni sWirs _ man TiTqos dakarga mTavari, sazogadoebis informirebis funqcia, romelsac ormxrivi mediapropaganda verasodes Caanacvlebs. arainformirebuli sazogadoeba susti sazogadoebaa, susti sazogadoeba ki yvela xelisuflebis interesSia, amitom medias Tavisi movaleobis SesrulebaSi aravin daexmareba. `Jurnalisturi xelSeuxebloba, faqtebze dafuZnebuli axali ambebi, seriozuli sagamoZiebo Jurnalistika... es aris namdvili gamowveva. es aris is, rac, Cemi azriT, Cveni demokratiis sijansaRis aucilebeli pirobaa~. SesaZloa, nel-nela marTlac vemsgavsebiT amerikelebs, magram es citata, mixeil saakaSvils ara, barak obamas ekuTvnis. mTavari redaqtori, Sorena SaverdaSvili

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / konfliqtebi da Jurnalisturi gamoZieba sofo bukia / kavkasia margarita axvlediani / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZe gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / distributori zviad Sengelia gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: info@liberali.ge sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~. `liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `sezani~. misamarTi: Tbilisi, wereTlis gamz. 140. tel.: (995 32) 35 70 02. tiraJi: 5000 cali. gamodis or kviraSi erTxel. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2,80 lari.

www.liberali.ge

ISSN 1987-7528

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

werilebi

VS bagratis taZris aRdgena


eklesia-monastrebis aRdgenis winaaRmdeg namdvilad ar gamovidodi. isic unda iTqvas, rom bolo wlebSi, ZeglTa dacvis saagentos TaosnobiT, ramdenime eklesia aRdga da me, piradad, ar gamigia, vinmes amis Sesaxeb protesti gamoeTqvas. rac Seexeba bagrats, Tavisi arqiteqturiT da istoriuli mniSvnelobiT es Zegli marTlac unikaluria Cveni qveynisTvis. aseTi masStabis aseTi arqiteqturuli Zeglebi gvxvdeba tao-klarjeTSi (axlandeli TurqeTis teritoriaze), dRevandeli saqarTvelos masStabiT ki is erTaderTia. taZris kapitaluri rekonstruqciis (rkina-betoniT da msgavsi saSeni masalebiT) da gumbaTis daSenebis Sedegad miviRebT 21-e saukunis eklesias. is avTenturi da istoriuli saxe ki, ris gamoc bagrati iunesko-m msoflio kulturuli memkvidreobis Zeglad aRiara, samudamod daikargeba. cnobisaTvis ki SegaxsenebT, rom drezdenSi meore msoflio omis dros TiTqmis miwasTan gasworebuli frauenkirxes aRdgenas 60 weliwadi dasWirda, Cven ki aTsaukunovani unikaluri taZris aRdgena sul raRac erT weliwadSi gvinda! Tanac ise, rom arc iunesko-s vekiTxebiT, arc sazogadoebas, maT Soris, arc quTaisis sazogadoebas, romelsac dRevandeli bagrati ukve bunebrivad aqvs Sesisxlxorcebuli. Tiko seqtemberi 23, 2009 www.liberali.ge

VS bagratis taZris aRdgena


naTelia, rom qalbatoni qeTevani naklebad icnobs istoriuli Zeglebis konservaciis Tanamedrove praqtikas da saerTaSoriso standartebs. evropaSi aris uamravi istoriuli Zegli, maT Soris eklesia, romelic Segnebulad ar aRadgines, magram Tanamedrove teqnologiebiT gaamagres darCenili nawilebi. amis brwyinvale magaliTia berlinSi (kerZod, mis dasavleT nawilSi, kudamze), meore msoflio omis dabombvebis dros dazianebuli, TiTqmis dangrevis piras misuli kaizer vilhelmis saxelobis gedextneskirxe, romelic dRemde gumbaTgadatexili dgas, rogorc im mZime wlebis cocxali mowme. es eklesia rom aRedginaT, is namdvilad ar iqneboda iseTi STambeWdavi, rogoric dResaa. swored esaa am Zeglis didebuleba. dRes iq muzeumia da RvTismsaxureba ar mimdinareobs. Tumca, evropaSi Zalian bevri, Tundac dauzianebeli eklesiaa muzeumad an sazogadoebriv centrad gadakeTebuli, mrevlis naklebobis gamo. ar minda, es dadebiT an uaryofiT movlenad Sevafaso, ubralod Tavad gansajeT, ramdenad `cocxalia religia~ evropis bevr qveyanaSi, rogor amas qalbatoni qeTevani TavdajerebiT amtkicebs. aseve savsebiT darwmunebuli var, rom gancxadeba iunesko-s warmomadgenlebis mxridan proeqtis mowonebis Sesaxeb ubralod simarTles ar Seesabameba. piriqiT, seriozuli safrTxea, rom iunesko-m bagratis taZari daculi Zeglebis siidan amoiRos, swored im samuSaoebis gamo, romelic maTTan SeuTanxmeblad, ZeglTa dacvis da avTenturobis SenarCunebis saerTaSoriso standartebis gauTvaliswineblad wamoiwyes. Tiko seqtemberi 17, 2009 www.liberali.ge 4

SesaZleblobas. yvelaze samwuxaro ki is gaxlavT, rom es im adamianebis diagnozia, visac dRes marTvis sadaveebi upyria xelT; xolo maTi ganzraxva da qceva uSualo, sarkisebr asaxvas hpovebs eris, xalxis bedze. Cemi mxridan Tqvendami gamofxizlebisaken mowodeba araseriozuli da miamituri iqneba. b-no Temur, Tqveni (mTavrobis) saqmeni, politika da bolos es werili Tqven da Tqveni saxiT mTel mTavrobas naTlad warmoaCens, rogorc yvelaze upasuxismgeblo da saSiS politikur mmarTvel Zalas planetaze. samwuxaroa! www.liberali.ge

omidan erTi wlis Semdeg Cven gvaqvs diagnozi, romelic isedac yvelam icoda _ 2 saxelmwifo, romelic samma qveyanam aRiara, rac ruseTs maTi saerTaSoriso samarTlis dacviT mierTebis da iq samxedro Zalis gazrdis uflebas aZlevs, ris Sedegadac saqarTvelom rodesme Tu kidev gabeda afxazeT-oseTze samxedro Tavdasxma konstituciuri wesrigis aRsadgenad, oms pirdapir da ara iribad gavaCaRebT ruseTTan; dagvemata ltolvilebis axali nakadi, romelic praqtikulad getoebSia gamomwyvdeuli; saerTaSoriso mxardaWera, romelic sul ufro iklebs da dRes mxolod im donezea, rom saqarTvelodan delegaciac ar miuwveviaT seqtemberSi poloneTSi gamarTul meore msoflio omis samoci wlisTavze, putinisagan gansxvavebiT; gvaqvs mTavrobis totalitarizmisken kidev ufro Zlieri gadaxra, rac omiTaa nawilobriv ganpirobebuli da gvaqvs kidev perspeqtiva, rom saqarTveloze nabuqos milsadenic aRar gaivlis. da es yvelaferi mTavrobis swori politikis gamo gvaqvs. yvelaze saSiSi, batono Temur, is ki ar aris, rom Tqven daskvnebSi cruobT, aramed is, rom mgoni, marTla gjeraT am yvelafris. www.liberali.ge

taqtikuri marcxidan strategiul gamarjvebamde


sasurvelis realobad monaTvla da warmoCena, rogorc Cans, saxelisuflebo wreebis senia. am daavadebas axasiaTebs iluzoruli midrekileba, rac warmosaxvas arajansaRs xdis, adamblavebs analizis unars da, rac mTavaria, spobs saRi, kritikuli azris arsebobis

gamogvigzavneT werilebi Cvens veb-gverdze: www.liberali.ge, an redaqtoris eleqtronul fostaze: shorena.shaverdashvili@liberali.ge

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

gaiareT sasertifikato kursebi kavkasiis universitetis kavkasiis mediis skolaSi gaiRrmaveT codna da SeiZineT axali SesaZleblobebi karieruli winsvlisaTvis
sasertifikato kursis gavla SeuZlia nebismier dainteresebul pirs
kavkasiis mediis skola kavkasiis universitetis nawilia. kavkasiis universiteti aris dasavluri standartebis da globaluri xedvis universiteti, sadac SesaZlebelia Tanamedrove ganaTlebis miReba biznesis marTvis, samarTlis, socialur, humanitarul da teqnikur mecnierebaTa mimarTulebiT. sabakalavro, samagistro da uwyveti ganaTlebis programebis meSveobiT kavkasiis mediis skola nergavs maRal profesiul standartebs Jurnalistikis, media menejmentisa da sazogadoebasTan urTierTobis sferoebSi. 2008-2009 akademiuri wlis Semodgomis semestrSi kavkasiis mediis skolaSi SegiZliaT gairoT kursi: fotoJurnalistikis safuZvlebSi, leqtori _ guram wibaxaSvili dokumenturi filmis reJisuris safuZvlebSi, leqtori _ sandro vaxtangovi internet JurnalistikaSi, leqtori _ nata amaRlobeli konfliqtebisa da krizisuli situaciebis gaSuqebaSi, leqtori _ nino JiJilaSvili gazeTis menejmentSi, leqtori _ zviad qoriZe piar kampaniebis dagegmvasa da marTvaSi, leqtori _ eldar pirmisaSvili TiToeuli kursi moicavs 15 samsaaTian Sexvedras oqtombers, noembersa da dekemberSi. studentebi isargebleben kavkasiis universitetis kuTvnili kompiuterebiT, proeqtoriT, fotoaparatebiT da sxva saWiro teqnikuri saSualebebiT. TiToeuli kursis Rirebuleba Seadgens 770 lars. TiToeuli sasertifikato kursis Sinaarsis da leqtoris gamocdilebis Sesaxeb dawvrilebiTi informaciis misaRebad da imis gasagebad, Tu ra sabuTebis warmodgenaa saWiro kursze dasaregistrireblad, ewvieT kavkasiis universitetis veb-gverds:

www.cu.edu.ge
ganacxadis Semotana SegiZliaT 2009 wlis 12 oqtombris 18:00 saaTamde Semdeg misamarTze: Tbilisi, kostavas q. 77 SekiTxvebiT mimarTeT kavkasiis mediis skolis dekans lia CaxunaSvils: 313225 an 313224 (Sida 153) mobiluri: 899 90 22 98; el.fosta: lchakhunashvili@cu.edu.ge

mokled

`elit eleqtroniqsis~ qseli ixsneba


`elit eleqtroniqsis~ xuTma maRaziam muSaoba ganaaxla. dava, romelic kompanias finansTa saministrosa (7 milioni lari) da kreditor bankebTan (15 milioni lari) aqvs, Tvis bolos dasruldeba. `elit eleqtroniqsSi~ acxadeben, rom molaparakebebis Sedegad kompania gakotrebis safrTxis winaSe aRar dgas da qseli etapobrivad gaixsneba. `SeTanxmebis Sedegad, kreditori bankebi `elit eleqtroniqsis~ menejmentSi aRar Sevlen. davalianebis sanacvlod, kompaniis 50% wili gadanawildeba `Tibisi banks~, `saqarTvelos banksa~ da `saxalxo banks~ Soris, Tumca detalebi srulad ar dazustebula~, _ acxadeben `elit eleqtroniqsis~ marketingis samsaxurSi. 7 milion lars, romelsac finansTa saministro ,,elit eleqtroniqss~ edaveba, kompania xuTi wlis ganmavlobaSi gadaixdis. sabanko angariSebze inkaso jer ar moxsnila, Tumca kompaniis damfuZnebeli anzor qoqolaZe imedovnebs, rom saxelmwifosTan molaparakeba am mxrivac gamoiRebs Sedegs. `elit eleqtroniqsis~ srulad aRdgenisTvis sasamarTlom kompaniis reabilitaciis gadawyvetileba unda gamoitanos. `vcdilobT, davadasturoT, rom kompania janmrTelia da SeuZlia funqcionireba. imedi gvaqvs, rom xelovnurad ar moxdeba kompaniis gakotreba. Cven gvaqvs rezervi da SeiZleba kompaniis reabilitacia moxdes~, _ acxadebs qoqolaZe. molaparakebebi Tvis bolos dasruldeba.

yvela birTvuli iaraRis winaaRmdeg


niu-iorkSi, gaero-s 64-e generaluri asambleisa Tu mis farglebSi mimdinare Sexvedrebis mTavari Tema birTvuli iaraRisgan msoflios gaTavisufleba iyo. qarTuli mxare protestis niSnad ruseTis prezidentis gamosvlas ar daeswro. medvedevis gamosvlis ZiriTadi nawili agvistos omsa da saqarTvelos xelisuflebis aragonivrul politikaze saubars daeTmo. darCenil droSi ki man birTvul ganiaraRebaze, raketsawinaaRmdego sistemasa da globalur usafrTxoebaze isaubra. medvedevma birTvuli arsenalis Semcirebis Taobaze amerikeli kolegis pozicia gaiziara da iranis sakiTxze saubrisas aRniSna, rom msoflio Teirans unda daexmaros birTvuli iaraRis Taobaze `swori gadawyvetilebis miRebaSi~, irans amgvari iaraRis Seqmnis saSualeba ar unda mieces. manamde barak obamam asambleaze ganacxada, rom Tu irani birTvuli iaraRis Seqmnas kvlav gaagrZelebs, dRis wesrigSi sanqciebis SemoRebis sakiTxi unda dadges. `zog SemTxvevaSi sanqciebi gardauvalia~, _ ganacxada sapasuxod medvedevma. moxsenebiT gamosvlamde ruseTis prezidenti amerikel kolegas Sexvda, ris Semdegac ganacxada, rom isini SeTanxmdnen, dekemberSi gaaformon "START"-is saxeliT cnobili axali xelSekruleba, romelic miznad isaxavs am saxelmwifoTa birTvuli arsenalebis Semcirebas. muamar kadafi, ukve 40 welia, libiis lideria, magram gaero-Si sityviT wels pirve6

lad gamovida da reglamentic rekordulad daarRvia _ 15 wuTis nacvlad, 95 wuTs ilaparaka. iranis prezidents naxevrad cariel darbazSi mouxda gamosvla. ahmedineJadisgan kapitalizmis kritikis mosmena aSS-s da evropis qveynebis delegaciebma ar isurves da darbazi datoves. `kapitalisturi azrovnebis dro dasrulda. aseve dasasruls uaxlovdeba kapitalistebis swrafva msoflio dominantobisken, romlebic globalizaciis saxeliT imperiis Camoyalibebas gegmavdnen~, _ ganacxada man asambleaze sityviT wardga saqarTvelos prezidentic. man yuradReba ZiriTadad ruseTis mier afxazeTisa da samxreT oseTis okupaciaze gaamaxvila da paraleli gaavlo berlinis kedelsa da `axal xelovnur gamyof xazs Soris... romelic swored im xalxma aaSena, romelTa ideebic erToblivad da mtkiced iqna damarcxebuli da uaryofili 20 wlis win~, berlinis kedlis ngrevisas. `es axali kedeli gveubneba, rom Zalis uzenaesobam kidev erTxel sZlia kanonis uzenaesobas da saRi azris uzenaesobas~, _ ganacxada man. saakaSvilma aseve qveyanaSi mimdinare reformebze ilaparaka da isic axsena, rom xelisuflebam opozicias saSualeba misca, sami Tvis manZilze saprotesto aqciebi gaemarTa. man aRniSna, rom xelisuflebam ukve misca mTel qveyanaSi mauwyeblobis licenzia opoziciis mier kontrolirebad satelevizio sadgurebs.

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

mokled

bagratze da atenze mSenebloba SeCerda


bagratisa da atenis sionis taZrebSi sarekonstruqcio da arqeologiuri samuSaoebi SeCerebulia. es gadawyvetileba miiRes saqarTvelos sapatriarqos gancxadebis gamoqveynebis Semdeg, romelSic moTxovnaa mSenebloba SeCerdes manamde, vidre specialurad Seqmnili komisia ar gadawyvets, gagrZeldes Tu ara is am saxiT. gancxadebis motivad sapatriarqo sazogadoebis im nawilis protests asaxelebs, romelic istoriuli Zeglebis iersaxis Secvlas ar eTanxmeba. sapatriarqos iniciativiT unda Seiqmnas komisia, romelic eklesiis, kulturis saministros da iunesko-s warmomadgenlebiT dakompleqtdeba. samuSao jgufSi is specialistebic Sevlen, romlebic restavraciis process ewinaaRmdegebian. swored am komisiis saboloo gadawyvetileba gansazRvravs am ori taZris momavals. ZeglTa dacvis erovnuli saagentos xelmZRvaneli nikoloz vaCeiSvili proeqtis xelaxali ganxilvis aucileblobas ver xedavs. `proeqtze muSaoba oTxi weli mimdinareobda da yvelas azria gaTvaliswinebuli, visac restavraciis sferoSi sityva eTqmoda. vSiSob, samuSaoebis Sewyveta saerTod kiTxvis niSnis qveS daayenebs bagratis taZris arsebobas~, _ acxadebs is. misive TqmiT, SeCerebulia samuSaoebis dinamika. xolo rac Seexeba gamagrebiT samuSaoebs, Txrilebs, romlebic gaiWra, isini amoivseba, radgan ase mitoveba ar SeiZleba.

citatebi

`Jurnalisturi xelSeuxebloba, faqtebze dafuZnebuli axali ambebi, seriozuli sagamoZiebo Jurnalistika, am eTikuri normebis SenarCuneba mravalferovan axal mediaSi... _ ai, es aris namdvili gamowveva... es aris is, rac, Cemi azriT, Cveni demokratiis sijansaRis aucilebeli pirobaa~.
barak obama 20 seqtemberi, vaSingtoni, Sexvedra gazeTebis redaqtorebTan

ricxvebi

`Cven jer es brZola [ruseTTan] mogebuli ar gvaqvs, magram maT ukve brZola wagebuli aqvT. imisTvis, rom sabolood movigoT, gvWirdeba codna. maT ver vajobebT verc iaraRiT, xalxis raodenobiT, verc Tavze xelaRebulobiT da sisastikiT, radgan Cven amis sapirispirod vviTardebiT. am sastiki mtris mosaSoreblad didi codna da ganaTlebaa saWiro~.
mixeil saakaSvili 14 seqtemberi, werovani

foto Temo barZimaSvili

1 gramiT ar nanobs saqarTvelos prezidenti, rom ruseTis agresias winaaRmdegoba gauwia da miaCnia, rom arc devnilebi nanoben.

42 - e adgili daikava saqarTvelom msoflios 141 qveyanas Soris


ekonomikuri Tavisuflebis mixedviT. (adre 39-e adgili ekava.)

50 milioni lari dasWirdeba saqarTvelos parlamentis


nawilobriv quTaisSi gadatanas, _ fiqroben saqarTvelos xelisuflebaSi.

15

- mde gaizarda sazogadoebrivi mauwyeblis sameurveo sabWos wevrTa raodenoba, romelic manamde 9 iyo.

25 Rvinis qarxana muSaobs am droisaTvis kaxeTis regionSi. 7 wliT Tavisuflebis aRkveTa Seufarda saqalaqo sasamarTlom opoziciis mxardamWer levan gogiCaiSvils sxeulis ganzrax dazianebisTvis.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

`maestro~ ar aris opoziciis momxre televizia, is obieqturia (winaaRmdeg SemTxvevaSi, migviTiTeT erT faqtze mainc, rodesac `maestrom~ cru informacia gadasca an damala faqti). SegaxsenebT, `maestro~ romc iyos opoziciis momxre televizia, Tqven, rogorc saqarTvelos prezidentma, saqarTvelos moqalaqeebi ar unda dahyoT opoziciis da xelisuflebis momxreebad. SegaxsenebT, rom tyuils mokle fexebi aqvs~.
mamuka Rlontis mimarTva saqarTvelos prezidents 25 seqtemberi, Tbilisi 7

ilustracia mamuka tyeSelaSvili

vrclad

CT-Park, Tbilisi 2009

parkireba _ `iafi da gamartivebuli~, Tumca mxolod dapirebebSi


Tbilisis meria parkirebis wesebs kidev erTxel cvlis.
naTia axalaSvili
bolo ori wlis ganmavlobaSi ramdenjerme Seicvala parkirebis sistema, Tumca, Tbilisis meriam mainc ver moagvara es problema. miuxedavad imisa, rom meria did reklamas uwevda gamartivebuli da samarTliani parkirebis axal sistemas, am meqanizmma ver imuSava. `gveqneba gantvirTuli sagzao moZraoba, parkirebis axali, Tanamedrove civivilizebuli sistema~, _ amtkicebda gigi ugulava CT-Park-is mier SemoTavazebuli pirobebis amoqmedebis win. avtomflobelebisTvis parkirebasTan dakavSirebuli usiamovno siurprizebi ivlisSive daiwyo: 5 wuTiT datovebuli manqana quCidan qreboda, gulgaxeTqil mZRols iqve mdgomi `staianSCiki~ an gamvleli Tu amcnobda, rom misi manqana CT-Park-is evakuatorma waiyvana. sajarimo sadgomze gadayvanili avtomobilis dasabruneblad 70 lars iqve Tu ar gadaixdidiT, manqanas aravin gamogatandaT, da Tan, gadauxdelobis SemTxvevaSi, es Tanxa yovel8

dRiurad 10 lariT matulobda. ukeTes SemTxvevaSi, dgomis wesis damrRvev an parkirebis safasuris argadamxdel mZRolebs saqare minaze jarimis baraTebi xvdebodaT. erTxel miRebuli mware gakveTilis Semdeg yvela dainteresda, sad da rogor SeiZleboda gadaexadaT parkirebis safasuri. gadasafxeki baraTis yidva rTuli aRmoCnda. baraTebis gasayid adgilebad miTiTebuli `populis~ maRaziaTa qseli da municipalitetis mier dadgmuli sagazeTo jixurebi TbilisSi arc ise bevr adgilasaa, Tumca xSir SemTxvevaSi, arc am daTqmul adgilebze xvdebodaT baraTebi mZRolebs. Tu gagimarTlebdaT da baraTs moipovebdiT, mTeli rigi procedurebi iyo saWiro: baraTze zustad unda gadafxekiliyo parkirebisa da misi dasrulebis weli, Tve, ricxvi, saaTi da wuTi. gadaxdis danarCeni ori meTodi praqtikulad arc amoqmedebula, mobiluriT gadaxdac rTuli procedura iyo, parkometrebi ki qalaqis iseT datvirTul sadgo-

mebTanac ki ar damontaJebula, rogoric magaliTad `dinamos~ stadionTanaa. am yvelaferTan erTad, Tbiliseli mZRolebis ukmayofileba imanac gamoiwvia, rom aranairi SeRavaTi ar arsebobda samsaxurTan manqanis mTeli dRiT gaCerebis SemTxvevaSi. Tbiliselebis ukmayofilebis zrdasTan erTad meriac iZulebuli gaxda, Secdomebi eRiarebina. `Cven ar dagvakmayofila im gadaxdis sistemam, romelsac CT-Park gvTavazobda; bevri dro ixarjeboda da gaugebari iyo qarTuli realobisTvis. arc kanoniT gaTvaliswinebuli SeRavaTebi gaiTvaliswina kompaniam. es ki meriisTvis arasasurvelia~, _ mxolod dRes acxadebs transportis saqalaqo samsaxuris parkirebis organizebis ganyofilebis ufrosi giorgi miqaZe qalaqis meris bolo gancxadebiT, dedaqalaqSi avtomobilis parkirebisTvis wesi kidev erTxel unda Seicvalos. 1 oqtombridan mZRolebi mxolod wliur 25-larian baraTs SeiZenen. gigi ugulavam es gancxadeba CT-Park-Tan SeuTanxmeblad gaakeTa. am kompanias parkirebis marTvis ufleba 15 wliT aqvs gadacemuli. giorgi miqaZis TqmiT, Tu CT-Park Tanaxma iqneba am axali wesebiT gaagrZelos muSaoba, kompania darCeba, Tu ara da, municipaluri Sps Seiqmneba. meris gancxadebis Semdeg sakrebulom parkirebis regulirebis Sesaxeb kanonSi cvlilebebi Seitana. arsebuli sami zona saerTod gauqmda da Seicvala gadaxdis forma _ damtkicda, rom iqneba erTkviriani, erTTviani, kvartaluri da erTwliani parkirebis baraTebi. parkirebis fasebs meria gansazRvravs. meriaSi acxadeben, rom TbilisSi mokle droiT Camosuli mZRolebi mxolod 2 lars gadaixdian mobiluris meSveobiT an bankSi. paralelurad, parlamentSi mimdinareobs ganxilva da, savaraudod, parkirebis administraciuli wesebis darRvevis safasuric Semcirdeba _ yvela SemTxvevaSi 10 lari gaxdeba.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

foto marika qoCiaSvili

www.liberali.ge

ori azri

momxre

farid zaqaria
NEWSWEEK International-is redaqtori da avtori wignebisa "The Post-American World" da "The Future of Freedom: Illiberal Democracy at Home and Abroad"

iyo Tu ara raketsawi sistemaze uaris Tqma s

dabruneba realobaSi poloneTsa da CexeTSi balistikuri raketebis sawinaaRmdego sistemaTa ganTavsebis gegmaze uaris TqmiT prezidentma obamam sasurveli realobaze gacvala. gaxsovdeT ramdenime faqti TavdacviTi sistemis Sesaxeb: SeerTebul Statebs am sistemis Seqmna, gasuli saukunis 80-iani wlebidan moyolebuli, $ 150 mlrd-ze meti daujda, rac sagrZnoblad aRemateba manhetenis proeqtisa Tu apolos misiis saerTo xarjebs. miuxedavad amisa, am programas 25 wlis ganmavlobaSi ar Seuqmnia SeiaraRebis iseTi qmediTi sistema, romelic TviT guluxvi pentagonis dafinansebis istoriaSi Tundac metnaklebad RirsSesaniSnav adgils daikavebda. wamyvani mecnierebis jgufma, romelSic 10 nobelianti fizikosic Sedioda, ama wlis ivlisSi werilobiT dausabuTa obamas, rom arsebuli teqnikuri SesaZleblobebis pirobebSi, CexeTsa da poloneTSi raketsawinaaRmdego sistemis damontaJebas `Teoriuladac ki umniSvnelo TavdacviTi efeqti eqneba (an sulac araefeqturi iqneba)~. swored imitom gvTavazobda buSis administracia sistemis mxolod 2018 wels danergvas, rom imedovnebda _ am droisTvis es teqnologia realurad amuSavdeboda. calke sakiTxia is safrTxeebi, ris sawinaaRmdegodac nergaven am sistemebs. birTvuli SeiaraRebis sakiTxTa cnobilma eqspertma, jozef CirinConem am cota xnis win moaxsena kongress, rom balistikuri raketebis safrTxe `bolo 20 wlis ganmavlobaSi gamudmebiT klebulobda. ori aTwleuliswinandel viTarebasTan SedarebiT, amJamad msoflioSi mniSvnelovnad Semcirda masobrivi ganadgurebis iaraRi; naklebi saxelmwifo afinansebs birTvul programebs; da saerTo jamSi, ufro cota balistikuri raketaa damiznebuli SeerTebuli StatebisTvis. garda amisa, dRes arc ise bevri qveyana muSaobs kvlavac Sori radiusis moqmedebis raketebis Seqmnaze da am qveynebis teqnologiuri done arc ise maRalia, rogorc es 20 wlis win iyo~. yvela es argumenti udavoa. ra Tqma unda, iranis SeiaraRebis programa potenciur saSiSroebas warmoadgens, magram es safrTxe, CexeTsa da poloneTs ki ara, israelsa da sparseTis yuris qveynebs emuqrebaT. amgvarad, sakmaod gonivruli da ganxorcielebadia obamas winadadeba, rom mokle da saSualo siSoris raketaTa gamanadgurebeli sistemebi maxlobel aRmosavleTSi bazirebul xomaldebze ganTavsdes. maS, raRaze gveTanaRreba guli? SeerTebuli Statebis prezidentis yofili TanaSemwe erovnuli usafrTxoebis sakiTxebSi, zbignev bJezinski (adamiani, romelic yovelTvis yuradRebiT ekideboda aRmosavleTi evropis uSiSroebis problemebs) mxars uWers obamas gadawyvetilebas, magram amavdroulad acxadebs, rom qveynis administracia sakiTxs arasworad miudga. misi TqmiT, `am gadawyvetilebebis Sesaxeb gamocxadebis formam uaRresad Seuracxyo ori Cveni erTguli mokavSire, da xeli aaRebina maT amerikis politikisTvis mxardaWeraze~.
10

rigiTi polonelebi da Cexebi, rogorc Cans, miiCneven, rom iranuli raketebi evropamde verasdros miaRwevs. amitomac isini TavianT qveynebSi Tavdacvis sistemebis ganTavsebas didad arc arasodes uWerdnen mxars. magram bJezinskis TqmiT, `am saxelmwifoTa mTavrobebisTvis es amerikis sandoobis erTgvar testad iqca. administracias ufro delikaturad unda gadaewyvita es sakiTxi~. upirveles yovlisa, unda iTqvas, rom SeerTebuli Statebis mTavrobis gadawyvetilebis gamocxadeba sabWoTa armiis mier poloneTis okupaciis 70-e wlisTavze sakmaod aradiplomatiuri nabiji iyo. amaze ganawyenebulma poloneTis premier-ministrma ar upasuxa arc obamasa da arc hilari klintonis Ramis satelefono zarebs da ukanasknelTan saubris pativi Tavis sagareo saqmeTa ministrs gadauloca. evropelebisTvis, ra Tqma unda, realuri safrTxe ruseTia. poloneTsa da CexeTs seriozulad aRelvebT is, rom amerikam sagrZnoblad Searbila Tavisi politika, rac saSualebas miscems moskovs, gavlena aRidginos aRmosavleT evropaze. Tavad ruseTma vaSingtonTan TanamSromlobis ganaxlebis umTavres pirobad raketsawinaaRmdego Tavdacvis sakiTxis Tavis sasargeblod gadawyveta aqcia. magram cudi politikis gatareba mxolod imitom, rom is ruseTs ar moswons, sulac ar waadgeba SeerTebuli Statebis strategiul interesebs. daexmareba ki amis Semdeg ruseTi amerikas iranis sakiTxebis mogvarebaSi? aRsaniSnavia, rom TeiranTan dakavSirebuli problemebis gadawyveta mas SeerTebuli StatebiviT gadaudeblad ar miaCnia. amerikasa da irans Soris konfrontacia gazrdis navTobis fasebs, rac Zalian cudia aSS-sa da CineTisTvis, magram erTob xelsayrelia moskovisTvis. xolo Zalis gamoyenebis SemTxvevaSi, irani eraysa da avRaneTSi aiRebs revanSs da amerikul jarebs didi xniT Catovebs am saSiSi regionis WaobSi. Tumca rusebisgan raRac xeiris danaxva ukve SesaZlebelia. maT ganzrax SeaCeres sazenito sistema S-300-is iranisTvis miwodeba (xolo ufro Tanamedrove S-400-ebi sulac ar mihyides). ruseTma sagrZnoblad gaamkacra toni TeiranTan mimarTebaSi. gasul kviras moskovSi Sevxvdi prezident dimitri medvedevs da man misTvis Cveuli maneriT, xazgasmiT
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

ori azri

inaaRmdego TavdacviT swori gadawyvetileba?

ganacxada, rom iranma unda iTanamSromlos atomuri energiis saerTaSoriso saagentosTan, rom ruseTi yovelTvis nebismieri samxedro-birTvuli programis winaaRmdegi iyo da rom prezident mahmud ahmadineJadis mier israelTan dakavSirebiT gakeTebuli gancxadebebi `miuRebelia~. `rusul-amerikuli urTierTobebi unda efuZnebodes Cvens survils, rom gvqondes kargi, produqtiuli da orive mxarisTvis sasargeblo TanamSromloba, _ ambobs bJezinski, _ Tu ruseTs venesuelasTan Caxuteba surs, ra gaewyoba. da Tu poloneTs, usafrTxoebis uzrunvelyofis mizniT, dasavleTTan daaxloeba unda, esec ar unda gaxdes problema~. grZelvadian perspeqtivaSi ruseTTan nayofieri TanamSromloba, SesaZloa, daZabulobis Sesustebis winapiroba gaxdes yvelgan, dawyebuli aRmosavleT evropidan. raketsawinaaRmdego Tavdacvis sakiTxSi obamas administraciam swori da gonivruli svlebi gaakeTa. magram samwuxarod, es swori nabijebi araswori TanmimdevrobiT gadaidga. es Secdoma aucileblad unda gamoswordes da winsvla gagrZeldes.

statia gamoqveynda www.newsweek.com-ze

mowinaaRmdege

nil gardineri
sagareo sakiTxTa eqsperti da politikuri komentatori

TeTr saxls amerikeli xalxi namdvilad guSin dabadebuli hgonia, Tu fiqrobs, rom dagvarwmuna, TiTqos gasul kviras saraketo Tavdacvis sakiTxze daTmoba ruseTisgan zewolas ar ukavSirdeba. rusebis mier dadgmul saWadrako dafaze amerikam poloneTisa da CexeTis respublikis liderebi da moqalaqeebi umniSvnelo paikebiviT gawira. sibiesis eTerSi barak obamam ase upasuxa maT, vinc mis bolo gadawyvetilebas akritikebs: `Cveni amocana rusebTan molaparakeba ar yofila. rusebi ar gansazRvraven Cven TavdacviT poziciebs. miviReT gadawyvetileba, rogor davicvaT ukeT amerikeli xalxi, evroliberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

paSi Cveni jarebi da Cveni partniorebic. Tu amis gverdiTi movlena is aris, rom ruseTi Tavs naklebad paranoidulad grZnobs da mzad aris ufro efeqturi TanamSromlobisTvis iranis balistikuri raketebisa Tu birTvuli iaraRis safrTxesTan gasamklaveblad, maSin, iciT ra, es am gadawyvetilebis bonusia~. obamas gamosvlis Semxedvares gegoneboda, rom nevil Cemberlenis aCrdili gamoCnda, romelic amtkicebda, rom mis proklamacias `mSvidoba Cvens droSi~ saerTo araferi hqonda nacisturi germaniis agresiasa da CagvrasTan. rogorc unda ecados obamas administracia, rom Cveni centraluri da aRmosavleT evropeli partniorebisadmi samarcxvino Ralati mis sasargeblod Semoatrialos, es iseTi masStabis ukan daxevaa, romelsac 1930-iani wlebis Semdeg ar movswrebivarT. obamas mtkiceba, rom misi gadawyvetileba moskovis mxridan winaaRmdegobiT ar iyo ganpirobebuli, daaxloebiT iseTive damajerebeli gaxldaT, rogorc gordon braunis gancxadeba, rom lokerbis teroristis gaTavisuflebas leiboristebis mTavrobasTan saerTo araferi hqonda. gasuli ramdenime dRis ganmavlobaSi obamas gundma araerTxel gaavrcela cru informacia, TiTqos saraketo Tavdacvis valdebulebaze uari iranis mxridan safrTxeebis gadafasebis da alternatiuli sazRvao radarebis ganviTarebis safuZvelze iTqva. arada, es mxolod imis fasadia, rasac es gundi moskovTan urTierTobebis `gadatvirTvas~ uwodebs. saraketo Tavdacvis Taobaze gadawyvetilebis Secvla wminda politikuri svlaa _ mas araferi aqvs saerTo amerikis usafrTxoebis interesebTan. TavdacviTi saraketo sistemis ideis daTmoba rusuli daTvis winaSe qedis moxraa, misgan birTvuli iaraRis Semcirebaze SeTanxmebis misaRwevad. birTvuli iaraRisgan gaTavisuflebuli samyaros obamaseulma miamiturma xedvam ki amerikis nacionaluri usafrTxoebisa da evropeli partniorebis Tavdacvis interesebi gadawona. hoda, ra gasakviria, rom bolo dros vladimir putini kata CeSiriviT sul iRimeba. rogorc saraketo Tavdacvis Sesaxeb gadawyvetilebam dagvanaxa, prezidenti obama `Caciklulia~ diqtatorul reJimebTan da mtrulad ganwyobil ZalebTan CarTulobis strategiaze, iqneba es irani, venesuela, CrdiloeT korea, ruseTi, birma Tu sudani. es yvelaferi gamowveulia amerikis globaluri Zalauflebisadmi zizRiT da imis rwmeniT, rom Tavisufali samyaros liderma ganuwyvetliv bodiSebi unda ixados misi qveynis warsulisTvis. msoflio scenaze super-Zalis mier aseTi Tavmdablobis gamoCena ki yvelaze mokle gzaa amerikis dasustebisken. TavisuflebisTvis mebrZolma didma polonelma, lex valensam kargad Tqva, roca TeTri saxlisgan moskovisTvis am daTmobis Sesaxeb hkiTxes: `amerikelebs mxolod sakuTari interesebi adardebT, yvela danarCenis xarjze~. barak obamam amerikis partniorebi miatova da mtrebTan da strategiul konkurentebTan saerTo enis gamonaxvas Seudga. obamas administraciis es gadawyvetileba amerikis imijs evropelebis mravali Taobis TvalSi miayenebs Crdils. esaa mkafio gzavnili _ amerika mis megobrebs yovelTvis miatovebs da mtrebs miwamde Tavs dauxris, da am yvelafers obamas axali doqtrina erqmeva.

statia gamoqveynda www.guardian.co.uk-ze


11

politika

amboxidan daumorCileblobamde
muxrovanis ajanyebis erT-erTma mTavarma figuram giorgi RvalaZem bolo sasamarTlo sxdomaze aRiara, rom misi naambobi ruseTidan dafinansebisa da opozicioneri politikosebis mxardaWeris Sesaxeb `legenda~ gaxldaT da simarTlesTan saerTo araferi hqonda.
olesia varTaniani

ilustracia giorgi masxaraSvili (sasamarTlo procesidan)

marcxnidan pirveli, giorgi RvalaZe sasamarTlo procesze

12

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

RvalaZe ajanyebis organizebaSi sakuTar wvlilze eqvsi saaTis ganmavlobaSi laparakobda. sasamarTlo sxdoma ise damTavrda, rom man advokatebis yvela SekiTxvaze pasuxis gacemac ki ver moaswro. xuTi Tve patimrobaSi namyofi, SesamCnevad gamxdari da ulvaSebmoSvebuli RvalaZe Cvenebis micemisas skamze mTeli taniT moxrili ijda, Tavi muxlebTan ise axlos hqonda mitanili, rom mis saxes mopirdapire mxares mjdomi mosamarTlec ki ver xedavda. RvalaZis Cvenebis mosmenisas darbazs drodadro gadauvlida damswreTa CurCulis da msjavrdebulTa aRSfoTebuli wamoZaxilebis talRa, rasac aucileblad mohyveboda mosamarTlis CaquCis ritmuli xma, romelic siCumisken mouwodebda. braldebulebi da maTi naTesavebi TiTis safeTqelTan mitaniT gamud-

videogamoaSkaraveba RvalaZis komentarebiT RvalaZes prokuraturis `oqros mowmes~ eZaxian im rolisTvis, rac man amboxebis saqmis gamoaSkaravebaSi Seasrula. 5 maiss, im dros, rodesac muxrovanis bazaze jer kidev ajanyeba mimdinareobda, Sss-m warmoadgina faruli kameriT gadaRebuli ramdenime operatiuli Canaweri. am kadrebSi RvalaZe gadatrialebis momaval monawileebs dawvrilebiT acnobs scenars ZiriTadi administraciuli Senobebis alyaSi moqcevisa da xelisuflebis xelSi Cagdebis Sesaxeb, aseve damkveTebsa da ideis avtorebze laparakobs. videoCanawerSi RvalaZe ambobs, rom muxrovanis bazidan unda gamovides mZime teqnika, romelsac unda SeuerTdnen SeiaraRebuli specda-

eWvi nawilobriv gamarTlda. RvalaZis TqmiT, operaciis gegmis wvrilmanebi, romelzec is operatiul videoCanawerebSi laparakobs, mas oTanaZem uambo, zogi ki Tavad moigona maTTvis, vis gadabirebasac apirebda. gamogonil istoriebs RvalaZem `legendebi~ uwoda. `me konkretuli amocana mqonda, romelSic ar Sedioda imis garkveva, Tu vin ras akeTebda~, _ Tqva RvalaZem. misi mtkicebiT, oTanaZisgan miRebuli davalebis mixedviT, mas mxolod 10-mde adamianis gadabireba evaleboda. es xalxi maT gadatrialebaSi unda daxmareboda. momxreebis gadabirebisTvis mzadebis dros oTanaZem sakuTari manqana gayida, daaxloebiT sami aTasi dolari RvalaZes gadasca piradi xarjebisTvis, da saqmeSi monawile biWebis

RvalaZis TqmiT, operaciis gegmis wvrilmanebi, romelzec is operatiul videoCanawerebSi laparakobs, mas oTanaZem uambo, zogi ki Tavad moigona maTTvis, vis gadabirebasac apirebda. gamogonil istoriebs RvalaZem `legendebi~ uwoda.

mebiT aniSnebdnen erTmaneTs, _ `es kaci aranormaluriao~. advokatebma am procesamdec orjer mosTxoves mosamarTles RvalaZis SeuracxadobasTan dakavSirebiT fsiqologiuri eqspertizis Catareba. amis erT-erTi mizezi is iyo, rom RvalaZem winaswari gamoZiebisas oTxjer Secvala Cveneba. darbazis aseTi damokidebulebis miuxedavad, RvalaZis xma mtkice da gawonasworebuli iyo. mas ar gamorCenia arc erTi detali, zogjer dawvrilebiT aRwerda im avejsac ki, romelic saidumlo Sexvedrebis dros SeniSna, sityvasityviT ixsenebda dialogebs da im kerZebs, rasac is da danarCeni organizatorebi restornebSi erTad yofnisas miirTmevdnen. RvalaZe pirvelia da, SesaZloa, erTaderTic aRmoCndes gadatrialebis mowyobis mcdelobaSi mTavar eWvmitanilTa Soris, vinc bolomde aRiara danaSauli da ZiebasTan TanamSromlobas daTanxmda. danarCenma ramdenime eWvmitanilma ganacxada, rom ar surT Cvenebis micema.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

niSnulebis razmelebi orTaWalis reinjerebis batalionidan da goris bazis jariskacebi. RvalaZis mtkicebiT, saqmis kursSi iyvnen da amboxebulebs mxars uWerdnen opoziciis liderebi, aseve dagegmili iyo samxedro daxmareba `rusi generlis~ mxridan, romelsac is piradad Sexvda. bolos ki, RvalaZe Tanamosaubreebs eubneba, rom am yvelaferSi maT fuls gadauxdian, romelic ruseTidan maSinve Camova, rogorc ki operacia Catardeba. am informaciaze dayrdnobiT, Sinagan saqmeTa saministros Cinovnikebi da Tavad prezidentic maSinve alaparakdnen amboxebasTan opoziciisa da ruseTis kavSirze, aseve nato-s egidiT dagegmili samxedro swavlebebis CaSlis gegmaze. Tumca, Tavidanve gaCnda eWvi, ratom saubrobda RvalaZe, adamiani, romelic 10 weli specsamsaxurebis TanamSromeli iyo, ase gaxsnilad da dawvrilebiT Zalauflebis xelSi Cagdebis seriozuli operaciis Sesaxeb. sasamarTlo mosmenebis dros es

dasaxmareblad. `ise unda meqna, rom imaT maqsimalurad daejerebinaT CemTvis da bolomde gamogvyolodnen~, _ Tqva RvalaZem. misi TqmiT, swored am mizniT moigona man xelisuflebis damxobis SemTxvevaSi aslan abaSiZis, levan pirvelis da ramdenime sxva piris mosalodneli Camosvlis ambavic. RvalaZem Tqva, rom `meti damajereblobisTvis~ man is `legendac~ SeTxza, TiTqos maT emxrobodnen cnobili gadamdgari generlebic _ TevzaZe, yaryaraSvili da sxvebi. `legendebs~ miakuTvna RvalaZem opoziciis liderebis mier amboxebulTa mxardaWera. man sasamarTloSi ganacxada, rom arasodes Sexvedria rus generals. RvalaZis gancxadebiT, tyuili iyo ruseTidan momavali fulis ambavic. Tumca, meore mxriv, RvalaZes ar uaruyvia, rom ajanyebis organizatorebs, im SemTxvevaSi, Tuki damoukideblad ver SeZlebdnen gadatrialebis moxdenas, 5000 rusi jariskacis Se13

politika

mosvlis imedi hqondaT. `es oTanaZem miTxra, da safuZveli ar mqonda, eWvi Semparvoda~, _ Tqva RvalaZem. amaze oTanaZes, romelic RvalaZis mTel gamosvlas RimiliT usmenda, xmamaRla gaecina, xelebi gaSala da daiyvira: `aba, sad iyo es 5000 jariskaci? saidan moitana?~ RvalaZis sityvebiT, yvelaferi 4 maiss, SuaRames unda dawyebuliyo. is swored maSin daapatimres, rodesac mikroavtobusiT apirebda gasvlas moxaliseebis Sesagroveblad da muxrovanisken dasaZvrelad. sasamarTlo procesze RvalaZem Tqva, rom Tbilisis sakvanZo Senobebis alyaSi moqcevis gegma da xelisuflebis xelSi Cagdeba maSin sruliad SesaZleblad eCveneboda. rogor CaiSala gegma sabraldebo daskvnis Tanaxmad, martis bolos samarTaldamcavi organoebis orma yofilma TanamSromelma Sss-s acnoba, rom maT RvalaZem saxelmwifo gadatrialebis moxdenaSi daxmareba sTxova. rogorc prokuroris naTqvamidan Cans, Sss am droidan uTvalTvalebda RvalaZis yvela nabijs, ismenda mis satelefono saubrebs, maT Soris _ oTanaZesTanac, da maTi gegmebis saqmis kursSi iyo. `gadabirebulTa~ jgufSi Seagzavnes specialuri agentebi, romelTa daxmarebiTac gakeTda videoCanawerebi. Tavad RvalaZem sasamarTlo procesze aRniSna, rom gadatrialebis organizatorebi yovelTvis cdilobdnen, frTxilad emoqmedaT, Sexvedrebis dros telefonebs TiSavdnen, xolo urTierTobisas sagangebo kodur sityvebs iyenebdnen. magaliTad, `paxmeliaze var~ niSnavda _ `fuli mWirdeba~. swrafi ajanyeba Sss-m RvalaZe 4 maiss, Ramis 11-ze daakava, erTi saaTiT adre dagegmil ajanyebamde. amboxi ise CaiSala, rom arc dawyebula. organizatorebma spontanuri gadawyvetileba miiRes da amboxi daumorCileblobad gadaiqca. dakiTxul msjavrdebulTa naambobidan gamodis, rom umravlesobam araferi icoda saxelmwifo gadatrialebis gegmis Sesaxeb
14

5 maiss, dilis 5-6 saaTze maT daureka levan amiriZem, orTaWalis reinjerebis specialuri daniSnulebis batalionis erT-erTma meTaurma, romelmac uTxra, rom muxrovanSi ajanyebaa da mxardaWera sTxova. nawilma daumorCileblobis gegmis Sesaxeb erTi-ori saaTiT gvian sagangebod gamarTul krebaze muxrovanis bazis meTaurisgan, vice-polkovnik SoTa gorgiaSvilisgan Seityo. zogierTebi amboben, rom gorgiaSvili maT daumorCileblobis gamocxadebas ajanyebamde ramdenime dRiT adre sTavazobda da amaSi fulis gadaxdas hpirdeboda. gamoiTqva daumorCileblobis gamocxadebis sxvadasxva mizezebi. ramdenime msjavrdebulma Tqva, rom amboxis mizezi orTaWalis batalionis SesaZlo daSla gaxda. sxvebi ambobdnen, TiTqos gorgiaSvilma maT acnoba, rom protests damoukideblobis dRes, 26 maiss dagegmil aRlums ucxadebdnen. zogierTebis TqmiT, TiTqos rusebis Tavdasxmas elodnen da TavdacvisTvis emzadebodnen. nawilma ganacxada, rom saerTod ar icodnen,

ris winaaRmdeg janydebodnen, da mxolod meTauris pativiscemis gamo gadawyvites SeerTebodnen ajanyebas. mxolod erTma msjavrdebulma _ orTaWalis batalionis wevrma, zaza muSkudianma ganacxada, TiTqos amiriZem mas aprilSi uTxra, rom prezidentisTvis gadadgomis ultimatumis wayenebas da nato-s swavlebebis CaSlas gegmavda. msjavrdebulTagan miRebuli Cvenebebis mixedviT irkveva, rom daumorCileblobis procesi qaoturi iyo da yvelaferi ramdenime saaTSi dasrulda. orTaWalis batalionis samxedro mosamsaxureebma Tqves, rom maT scades yazarmaSi Senaxuli iaraRis gatana da satvirTo manqanebis daqoqva. Tumca es gegma CaiSala, radgan bevrma, vinc Tavidan am gegmis momxre iyo, masze uari Tqva. muxrovanSi taqsiT gaemgzavra daaxloebiT 10 samoqalaqo tansacmelSi Cacmuli, SeuiaraRebeli adamiani. maTi Casvlidan naxevar saaTSi ajanyeba dasrulda. am dros muxrovanis bazaze ukve gaica Tavdacvis reJimze gadasvlis

RvalaZis warsuli
misi naTesavebi amboben, rom mas sakuTar mowodebad moTxrobebis wera miaCnia, da yovelTvis siamovnebas aniWebda ambebis SeTxzva. RvalaZis moTxrobebis naxva saitze literatura.ge SeiZleba. Tavad RvalaZem sasamarTlo procesebis dros axsena, rom Jurnalistikis fakulteti aqvs damTavrebuli, magram Segnebuli cxovrebis didi nawili samarTaldamcav organoebSi muSaobaSi aqvs gatarebuli. 90-iani wlebis pirvel naxevarSi is antiteroristuli organizacia `omegas~ meTauri iyo da sagangebo swavleba aSS-Si gaiara. RvalaZem ramdenime weli gaatara Tavdacvis saministros dazvervis departamentSi. 2000 wels RvalaZe avariaSi moxvda, Tavis Zlieri dazianeba miiRo da meore jgufis invalidi gaxda. maSin mas samxedro samsaxuris mitoveba mouxda. amis Semdeg RvalaZe ramdenime weliwads policiis akademiis studentebs cecxlsasroli iaraRis moxmarebas aswavlida da am sagnis saxelmZRvanelos avtoric ki gaxda. `imis gamo, rom yovelTvis mxars vuWerdi opoziciur Zalebs da, msubuqad rom vTqva, xelisuflebis winaaRmdegi viyavi, samuSao adgili samjer davkarge~, _ Tqva RvalaZem sasamarTloze. bolo ramdenime wlis ganmavlobaSi is erTi samsaxuridan meoreSi gadadioda da cdilobda, erCina Tavisi didi ojaxi _ avadmyofi mSoblebi da ori mcirewlovani Svili. cota xniT adre, vidre gadatrialebis mcdelobisTvis daakavebdnen, RvalaZe bankis mcvelad moewyo. misi sityvebiT, gazafxulis damdegs bankidan Sesvenebaze gasuls Zveli TanamSromeli, koba oTanaZe Sexvda. imave dRes RvalaZe mas gadatrialebis organizebaSi daxmarebaze daTanxmda.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

politika

brZaneba, jariskacebs avtomatebi dauriges da bazis perimetrze ganalages. gamoiyvanes sami `beteeri~, romlebic ar iyo moyvanili samxedro mzadyofnaSi da maTze ar ewyo yumbarebi. samxedro teqnikis bazis gareT gayvanis brZaneba ar gacemula. im msjavrdebulTagan, romlebmac Cveneba misces, ori aleqseevkis samxedro-sahaero bazis vertmfrenis pilotia. maTi TqmiT, amiriZem maT diliT adre daureka da muxrovanSi Cafrena sTxova. meTaurs ar daukonkretebia, Tu risTvis iyo es saWiro. rodesac pilotebi vertmfrenebTan mividnen, amiriZem uTxra, rom es ukve aRar iyo aucilebeli. muxrovanis alya mas Semdeg moixsna, rac jariskacebSi gavrcelda telearxebiT gadacemuli informacia imis Sesaxeb, Tu ra xdeboda im dros maT bazaze. samxedroebma poziciebis datoveba da iaraRis Cabareba daiwyes. kobalaZis saqme muxrovanis sasamarTlo procesis

mxolod RvalaZis Cveneba aqvs. maTi azriT, prokuratura cdilobs, am adamianis Cvenebebi kobalaZis gasasamarTleblad gamoiyenos, amitomac yvelanair zewolas axdens masze. isini am saqmis politikur mizezebze da saakaSvilis gancxadebaze miuTiTeben. erT-erT sxdomaze RvalaZisTvis advokatis moulodneli Secvlac dacvam prokuraturis mxridan pirdapir Carevad Seafasa. RvalaZis Cvenebebi imdenad mniSvnelovania, rom nebismieri cvlileba mis sityvebsa da qmedebebSi, misi janmrTelobis mdgomareobis SefasebaSic ki, advokatebis mravalsaaTiani msjelobis sagani xdeba. RvalaZem sasamarTlo CvenebebSi Tqva, rom gadatrialebis mzadebis erT-erT saorganizacio Sexvedras aprilSi koba kobalaZec eswreboda. kobalaZe ki ambobs, rom RvalaZe pirvelad sasamarTlo sxdomaze naxa. kobalaZis advokatebis TqmiT, winaswari Ziebis dros RvalaZem ukve oTxjer Secvala Cveneba kobalaZes-

kidev erT skandalad iqca RvalaZis xeliT dawerili werili, romelSic is aRiarebs, rom aqamde mis mier kobalaZis winaaRmdeg micemuli yvela Cveneba sicruea, da rom Tuki is mainc sxva Cvenebas miscems, es mxolod muqarisa da zewolis SiSiT moxdeba. Tavdapirvelad RvalaZem Tqva, rom werili misi ar aris. magram mas Semdeg, rac kaligrafiuli eqspertiza dainiSna, aRiara, rom marTlac dawera es werili, oRond `situaciis zewolis qveS~. RvalaZis sityvebs, erTi mxriv, gadamwyveti mniSvneloba aqvs kobalaZisTvis, romlis amboxSi monawileoba mxolod RvalaZis Cvenebebidan ikveTeba. meore mxriv, misi Secvlili Cvenebebi gavlenas ver axdens danarCeni braldebulebis mimarT wayenebul saqmeebze. `legendebi~ _ rusuli fuli, opoziciis kavSiri am amboxTan da SevardnaZis mmarTvelobisdroindeli odiozuri politikosebis dabruneba prokura-

RvalaZis Secvlili Cvenebebi gavlenas ver axdens danarCeni braldebulebis mimarT wayenebul saqmeebze. `legendebi~ _ rusuli fuli, opoziciis kavSiri am amboxTan da SevardnaZis mmarTvelobisdroindeli odiozuri politikosebis dabruneba prokuraturis braldebebis nusxaSi arc ki moxvedrila.
erT-erTi yvelaze skandaluri nawilia gadamdgari generlis, koba kobalaZis saqme. mas bralad qveyanaSi gadatrialebis mowyobis momzadeba da saxlis Cxrekisas napovni iaraRis ukanonod Senaxva edeba. is ajanyebis dRes telekameris win daapatimres. misi dapatimrebidan ramdenime saaTSi muxrovanis bazaze myofma mixeil saakaSvilma misi gvaris xsenebisas Tqva: `generali kobalaZe misaxedi iyo bevrad ufro adre. am xalxs borotebis garda saqarTvelosTvis araferi ar gaukeTebia. eseni arian Camoyalibebuli Tavis mentalitetiT da aqvT absoluturad kriminaluri gadaxra. da es yvelam vicodiT... am xalxs ar unda ebogina Tavisuflad amdeni xani saqarTveloSi~. kobalaZes hyavs oTxi advokati, romlebic erTxmad amtkiceben, rom maTi klientis winaaRmdeg gamoZiebas
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

Tan Sexvedris drosa da adgilTan dakavSirebiT. RvalaZis Cvenebis videoCanawerSi, romelic Sss-m ajanyebis dRes gaavrcela, is ambobs, rom Sexvedra mcxeTaSi Sedga, da rom gadatrialebis `ideologi~ kobalaZe iyo, danarCeni mTavari pirebi ki _ ubralod Semsruleblebi. gasul kviras sasamarTlosTvis micemul CvenebaSi RvalaZes kobalaZe, rogorc dagegmili operaciis avtori, aRar uxsenebia. koba oTanaZem, romelic Tavidanve kategoriul uars acxadebda sasamarTlosTvis raime Cvenebis micemasa da ZiebasTan TanamSromlobaze, gasul kviras sagangebod ganacxada, rom kobalaZe ukanasknelad 9 wlis win naxa, rac imas amtkicebs, rom RvalaZe tyuis, rodesac kobalaZesTan erTobliv Sexvedrebze saubrobs.

turis braldebebis nusxaSi arc ki moxvedrila. `rodesac Cems Tavs amdeni ram xdeba da SeiZleba Cems ojaxsac Seexon _ sxva ra SemiZlia gavakeTo?!~ _ Tqva RvalaZem da isev alaparakda gadatrialebis momzadebaSi kobalaZis monawileobaze. `Tqveni ojaxi safrTxeSia?~ _ hkiTxa mas kobalaZis advokatma, gela nikolaiSvilma. `sakuTari yurebiT vismen da vgrZnob safrTxes~, _ upasuxa RvalaZem. `konkretulad vinme emuqreba Tqvens ojaxs?~ _ isev hkiTxa nikolaiSvilma. `Tavs Sevikaveb~, _ Tqva RvalaZem da Tavi daxara. reportaJebi sasamarTlo procesebidan, ixileT www. liberali.ge-ze
15

politika

foto leqso bregvaZe

gigi ugulavas Sexvedra Tbilisis mosaxleobasTan, 2009

TviTmmarTvelobis arCevnebi

opozicia Tbilisis merobis erTian kandidats eZebs


opoziciis liderebi Tanxmdebian, rom meris arCevnebSi gamarjvebis meti Sansi aqvT, Tuki erTian kandidats SearCeven. moaxerxebs Tu ara opozicia amas?
nino JiJilaSvili

`saqarTveloSi politikuri procesebi `axal fazaSi Sedis~, _ jer kidev 17 ivniss ganacxada irakli alasaniam, vaSingtonSi brukingsis institutSi Sekrebili sazogadoebis winaSe. `aliansi saqarTvelosTvis~ axali faza seqtemberSi daiwyo. quCis aqciebSi monawile politikuri erTeulebidan TviTmmarTvelobis vadamdel arCevnebSi monawileobaze oficialuri Tanxmoba pirvelma, da jerjerobiT erTaderTma, irakli alasanias gundma ganacxada. Tbilisis meris postisTvis brZolas aliansi axali
16

wevris, yofili saxalxo damcvelis, sozar subaris kandidaturis wardgeniT apirebs. subari, romelic `aliansi saqarTvelosTvis~ Tbilisis sakrebulos Tavmjdomaris kandidaturaa, alasaniam ase daaxasiaTa: `principuli, samarTlianobisTvis mebrZoli da Zalian didi avtoritetis mqone pirovneba~. am CamonaTvalSi, savaraudod, aliansisTvis yvelaze mniSvnelovani swored avtoritetia. sociologiuri gamoklevebis Tanaxmad, opoziciur liderebs Soris ndobis reitingSi yvelaze mowinave pozicia swored
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

politika

sozar subars ukavia. mas irakli alasaniac ki ramdenime niSnuliT CamorCeba. siaSi meore `forumeli~ gubaz sanikiZea. ivlisSi Catarebuli kvlevis Tanaxmad, dedaqalaqis mosaxleobis absoluturi umravlesoba Tbilisis meris arCevnebze wasvlas apirebs. maTi 79% fiqrobs, rom arasaparlamento opoziciam monawileoba unda miiRos meris arCevnebSi. Tbiliseli amomrCeveli aRar emxroba boikots. amitom, am dromde protestis ukidures zRvarze myofi politikuri Zalebi brZolis axal meTodebs eZeben. savaraudod, isinic ki, vinc TviTmmarTvelobis arCevnebs xelisuflebis `avantiurad~ miiCneven, sakuTar kandidaturebs mainc eZeben. maT Soris umravlesobam icis, rom TbilisSic ki, nacionaluri moZraobis eleqtorats opoziciis mxardamWerebis raodenoba mxolod erTiani kandidatiT gamosvlis SemTxvevaSi gadaaWarbebs. Tbilisis meris postze opoziciis erTiani kandidatis gamosavlenad yvelaze samarTliani gza SeiZleboda praimeri, anu winaswari arCevnebi yofiliyo. praimeri praimeris Catarebis momxreebi miiCneven, rom winaswar arCevnebSi damarcxebuli kandidatebis mier gamarjvebulis mxardaWeras opoziciis bunebrivi konsolidacia mohyveba. interpartiuli praimeris idea `axal memarjveneebsa~ da `konservatorebs~ ekuTvniT. praimeris proeqtis avtorebi darwmunebulni arian, rom xalxic da saerTaSoriso organizaciebic opoziciisgan gamarjvebaze gaTvlil axal gegmebs elian. praimeris Catarebis ori mTavari pirobac swored amomrCevlis aqtivoba da saerTaSoriso donorebis finansuri mxardaWeraa. ukve daTvlilia Sida opoziciuri arCevnebisTvis saWiro Tanxa _ daaxloebiT 1 mln lari. daviT gamyreliZe ambobs, rom saerTaSoriso donorebTan winaswari konsultaciebi dawyebulia da finansebis mopoveba realuria. gamyreliZisTvis am etapze ufro rTuli aRmoCnda politikur partniorebTan da konkurentebTan SeTanxmebis miRweva. `axali memarjveneebis~ liders praimeris ideis yvelaze kategoriuli mowinaaRmdegeebi sakuTar aliansSi hyavs. respublikeli daviT berZeniSvili darwmunebulia, rom praimeris Catarebas azri ar aqvs: `SeTanxmeba ar Sedgeba, radgan Zalian didi albaTobaa, rom yvela kvalificiuri opoziciuri subieqti praimeriSi monawileobas ar daTanxmdeba. es ki proeqts safuZvelSive azrs akargvinebs~. respublikelebi fiqroben, rom, rodesac erTi romelime kandidati sakmarisad Zlieria, sxvebisTvis brZolaSi CarTva azrs isedac kargavs. `axali memarjveneebisa~ da `respublikelebis~ gansxvavebuli Sexedulebebis gamo, praimeris proeqtis erTmniSvnelovnad mowonebas an uaryofas eridebian alasanias gundic da misi axali wevri sozar subaric. Tumca yofili saxalxo damcveli sakiTxisadmi skeptikurobas avlens: `roca praimeri tardeliberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

Tbilisis mosaxleobis sociologiuri gamokiTxvis Sedegebi


savele samuSaoebi: 10-17 ivlisi, 2009 w.

im SemTxvevaSi, Tu xelisufleba daniSnavs Tbilisis meris vadamdel arCevnebs, miiRebT Tu ara monawileobas am arCevnebSi? %

miviReb monawileobas ar miviReb monawileobas miWirs pasuxis gacema

78.5 16.1 5.4

unda daasaxelos Tu ara arasaparlamento opoziciam Tavisi kandidati/ebi Tbilisis meris vadamdel arCevnebSi? %

diax, unda daasaxelos ara, Tbilisis meris arCevnebSi arasaparlamento opoziciam monawileoba ar unda miiRos miWirs pasuxis gacema

78.6 11.3 10.1

qvemoT CamoTvlilTagan, romel kandidats dauWerdiT mxars Tbilisis meris vadamdel arCevnebSi?
%

ugulava gigi subari sozar naTelaSvili Salva alasania irakli subeliani koba gaCeCilaZe levani SaviSvili rezo TargamaZe giorgi arcerTs amaTgan miWirs pasuxis gacema

16.2 12.9 11.5 9.7 9.4 9.1 6.2 3.8 5.7 15.4

SeniSvna: monacemebi exeba maT, vinc apirebs arCevnebSi monawileobis miRebas _ esaa gamokiTxulTa 78.5% socialuri kvlevisa da analizis instituti SerCeviTi erToblioba: 800 respondenti cdomileba: 3.5% (sandoobis 95%-iani donisTvis)

irakli alasanias da sozar subari, 2009

17

politika

ba aSS-Si, iq amomrCevlebma ician, rom xmas aZleven saukeTeso kandidats respublikelTa, an demokratTa Soris. saqarTveloSi cota gaugebaria, visi mxardamWerebi modian praimerize da saerTod ra miznebi aqvT maT~. parlamentis yofili Tavmjdomare meris postisTvis brZolaSi opoziciis erTianobis aucileblobas ver xedavs. ambobs, rom TviTmmarTvelobis arCevnebSi da, miT umetes, praimeriSi CarTvas ar apirebs _ ar esmis, ratom unda misces misma amomrCevelma xma sxvas da saerTod, 9 Tve mxolod Tbilisis meris Secvlis molodini araswor taqtikad miaCnia. seqtembris bolosTvis arCevnebis mimarT ukiduresad skeptikurad ganwyobilTa Soris arian _ levan gaCeCilaZe, Salva naTelaSvili da salome zurabiSvili. sakuTari pozicia ar gamouxatavs erovnul forums~, Tumca cnobilia, rom merobis survils gubaz sanikiZec gamoTqvams. Tuki opoziciuri partiebis nawili boikots ganagrZobs, es praimeris ideis avtorebisTvis Semaferxebeli ar iqneba. daviT gamyreliZe ambobs, rom Sida arCevnebis Catareba ori Zlieri konkurentis pirobebSic ki Rirs. misi azriT, mTavaria, boikotis

adamiani da aqtiurad ibrZolos imisaTvis, rom aqedan daiwyos saakaSvilis xelisuflebis demontaJi~, _ ambobs `rusTavi 2~-is yofili mepatrone, romelic, rogorc Cans, politikuri partiebis konsensusis SemTxvevaSi, praimeris erT-erTi aqtiuri lobisti iqneba. opoziciuri politikuri Zalebis absoluturi umravlesoba mxolod erT sakiTxze Tanxmdeba _ nebismieri arCevnebis samarTlianad CatarebisTvis aucilebelia saarCevno kodeqsis Secvla. am momentisTvis kodeqsSi Sesatani cvlilebebis 12 punqtze Svidi opoziciuri Zalaa SeTanxmebuli. maT Soris gaformebuli memorandumis mixedviT, opozicia iTxovs TbilisTan erTad meris pirdapir arCevnebi dainiSnos quTaisSi, baTumSi, foTSi da rusTavSi. moTxovnaTa Sorisaa 50%+1 principi, rac imas niSnavs, rom Tuki arCevnebis dros kandidati ver daagrovebs xmebis naxevarze mets, dainiSneba meore turi. opoziciis absoluturi umravlesoba winaaRmdegia moqmedi kanonmdeblobis, romlis mixedviTac, qalaqis mers sakrebulo irCevs. sajaro gamosvlaSi, roca prezidentma TviTmmarTvelobis arCevnebis TariRad 2010 wlis 30 maisi da-

praimeris Taobaze saerTaSoriso donorebTan winaswari konsultaciebi dawyebulia da finansebis mopoveba realuria. am etapze ufro rTuli politikur partniorebsa da konkurentebs Soris SeTanxmebis miRweva aRmoCnda.

reJimSi myofma gaerTianebebma, an `fsevdoopozicionerebma~ ukanasknel momentSi ar moindomon arCevnebSi monawileoba. swored am potenciur `damrRvevTa~ simravle aSfoTebT praimeris proeqtisadmi skeptikurad ganwyobilebs _ xelisuflebisTvis Ria rCeba nebismieri kandidatisTvis faruli mxardaWeris da procesebis sakuTari gamocdilebiT marTvis SesaZlebloba. anu gansakuTrebiT aqtualuria SekiTxva: ras izams saparlamento opozicia. yvelaze angariSgasawevi Zala _ qristian-demokratebi meris arCevnebsa da, Sesabamisad, praimeriSi monawileobaze saubars naadrevad miiCneven. es ar niSnavs, rom isini an erT, an meore arCevnebSi sakuTar kandidaturebs ar waradgenen. `fondi 2020~-is damfuZnebeli erosi kiwmariSvili praimeris ideis mxardamWeria. is varaudobs, rom Sida-partiuli arCevnebis Catarebis SemTxvevaSi, opozicia momgebian pirobebSi Cadgeba: praimeri maisis arCevnebamde ramdenime TviT adre unda Catardes, Sesabamisad opoziciuri kandidatebis aqtiuri kampania da teledebatebic didi xniT adre Seamzadebs amomrCevels. Sedegad, praimeriSi gamarjvebuli opoziciuri kandidati ukve kargi sastarto pirobebiT wardgeba saxelisuflebo kandidatTan brZolaSi. `praimeris mizania, rom TbilisSi, romlis opoziciurobis xarisxi 50%-ze maRalia, gamokveTos erTi
18

asaxela, man Tbilisis meris pirdapiri wesiT arCevis neba gamoTqva. am gadawyvetilebis Sesaxeb prezidentma saakaSvilma gaero-s tribunidan 24 seqtembersac ganacxada. Tumca, rogorc nacionaluri moZraobis veterani wevri mixeil maWavariani ambobs, am Temaze gundSi erTiani pozicia ar arsebobs da Tavad is meris pirdapiri wesiT arCevis winaaRmdegia. me momwons dRevandeli meri~, _ ambobs deputati nugzar wiklauri, Tumca arc es niSnavs, rom mTeli saxelisuflebo gundis mxardaWera gigi ugulavas ekuTvnis. ukve cnobilia meris saxelisuflebo kandidatis ori SesaZlo alternativa: rusudan kervaliSvili da arCil gegenava. miuxedavad amisa, nacionaluri arxebis sainformacio eTeriT Tu vimsjelebT, Tbilisis moqmedma merma winasaarCevno kampania ukve daiwyo. alasania-subaris gaerTianebis Sesaxeb umravlesobaSi mxolod imas amboben, rom yofili saxalxo damcvelis pirveli politikuri arCevani maT ar exebaT da unda eSinodeT axali aliansis mxolod opoziciur konkurentebs. Tumca, pirad saubrebSi ar uaryofen, rom Tuki Sida opoziciuri konsensusi Sedgeba da winaswari arCevnebiT saerTo opoziciuri kandidati dasaxeldeba, axal politikur realobasTan adaptaciisTvis sakuTari gegmebisa da taqtikis gadaxedva xelisuflebasac mouwevs.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

www.shokoladi.ge

politika

taliavinis komisiis angariSi

moraluri simarTle
imis miuxedavad, Tu vin daiwyo omi, taliavinis komisiis daskvna saqarTveloze gacilebiT did gavlenas moaxdens vidre ruseTze.
maia wiklauri
2008 wlis agvistos konfliqtTan dakavSirebul mTavar kiTxvas _ vin daiwyo omi _ pasuxi 30 seqtembers gaecema, rodesac faqtebis moZiebis droebiTi komisiis saboloo angariSi gamoqveyndeba. daskvna ivlisis bolos ukve mzad unda yofiliyo, Tumca TariRi omis wlisTavs daemTxva da komisiam maSin Sedegebis gavrcelebisgan Tavi Seikava. komisias, romelic 2008 wlis dekemberSi evrokavSiris egidiT Seiqmna, Svedi diplomati, haidi taliavini xelmZRvanelobs. faqtebis moZiebis misiisTvis mis gankargulebaSi 1,600 000 evroa. dekembris Semdeg konfliqtis mTavari monawileebis, ruseTisa da saqarTvelos warmomadgenlebi sajarod acxadeben, rom sakuTar simarTleSi darwmunebuli arian da komisiisgan mxolod am simarTlis damadasturebel daskvnas elian. komisiis ZiriTad wevrebs da eqspertebs faqtebis dadgenaze muSaobis procesSi Sedegebis Sesaxeb akrZaluli hqondaT ara mxolod presasTan, aramed mxareebTan saubari. saerTaSoriso komisiis verdiqti mis gamoqveynebamde saqarTvelosTvis da ruseTisTvis Tanabrad miuwvdomeli unda yofiliyo. Tumca komisiis masalebis Sesaxeb informacia presaSi ramdenjerme mainc moxvda da yovelTvis ruseTisTvis sasargeblo interpretaciiT. damoukidebeli eqspertebi saqarTvelos samxreT oseTSi momxdar omSi adanaSauleben _ am saTauriT daibeWda 21 seqtembers statia germanul gazeT `SpigelSi~, sadac avtori saidumlo wyaroze dayrdnobiT acxadebs, rom daskvnaSi naTlad iqneba miTiTebuli konfliqtSi damnaSave mxare. `Spi20

foto Temo barZimaSvili

rusi jariskaci, karaleTi, 8 oqtomberi 2008

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

politika

geli~ ukve mesamed amtkicebs, rom komisiam moipova imis damadasturebeli faqtebi, rom saqarTvelos SeeZlo SeiaraRebuli konfliqtis Tavidan acileba. saqarTvelos xelisufleba germanuli gazeTis mflobelebisa da Jurnalistebis wyaroebis rusul interesebze laparakobs, Tumca yovel jerze saWirod miiCnevs, gamoqveynebuli informacia oficialurad uaryos. prezidenti saakaSvilic ki `Spigels~ erTi mxriv arasando wyaros uwodebs, meore mxriv ki, mis braldebebs si-enenis studiidan pasuxobs: aravin aRiqvams aseTi gazeTebis citatebs seriozulad, radgan yvelam, vinc aq iyo da naxa, seriozulma adamianebma, yvelam icis, rac moxda. saqarTvelos xelisufleba gansakuTrebul undoblobas ucxadebs komisiis erT-erT wevrs, hamburgis universitetis profesors, oto lufterhandts. germanelma profesorma agvistos omis samarTlebriv analizSi, romelic evrosabWos saparlamento asambleis dakveTiT Seadgina, dawera, rom saqarTvelom daarRvia saerTaSoriso humanitaruli samarTali, rodesac araproporciuli Zala gamoiyena da cxinvals daesxa Tavs. swored am Sefasebis gamo, telekompania `imedis~ sainformacio gamoSvebis korespondentma oto lufterhandti prorusul eqspertad moixsenia. amave masalaSi saparlamento umravlesobis wevrebi lufterhandts araobieqturs uwodeben da imedovneben, rom komisiis zogierTi wevris pozicia saerTo daskvnaze gavlenas ar moaxdens. daskvnis gamoqveynebamde erTi TviT adre nacionalur arxze gasuli es reportaJi opoziciisTvis xelCasaWidi faqtori gaxda _ maTi azriT, xelisuflebam icis, didia imis albaToba, rom daskvna kritikuli iqneba. xelisuflebas surs, qveynis SigniT mosaxleobis rac SeiZleba did nawils winaswar Seeqmnas azri, rom rac ki im daskvnaSi ewereba saqarTvelosTan dakavSirebiT, yvelaferi putinis, kremlis da ruseTis gavleniTaa, _ ambobs respublikuri partiis wevri, daviT usufaSvili.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

saqarTveloSi komisiis kiTxvebze pasuxebs amzadebda specialuri jgufi, romelsac araformalurad Tavad prezidenti saakaSvili xelmZRvanelobda. jgufis wevrebs Soris iyvnen sagareo da Sinagan saqmeTa ministris moadgileebi, saxelmwifo ministri reintegraciis sakiTxebSi, aseve Sinagan saqmeTa saministros sainforma-

haidi taliavini

eqspertebi varaudoben, rom komisia omze pasuxismgeblobas mxolod erT mxares ar daakisrebs. Tumca saqarTvelosTvis saerTaSoriso komisiis Tundac diplomatiurad kritikul angariSs gacilebiT meti mniSvneloba aqvs, vidre ruseTisTvis.

cio-analitikuri departamentis ufrosi SoTa utiaSvili. `komisias mivawodeT ramdenime aTasi gverdi dokumenti da mravalsaaTiani videomasala. Cveni miwodebuli informaciidan Cans momxdarSi ruseTis brali, _ ambobs utiaSvili, Tumca iqve amatebs, _ komisiis daskvna mniSvnelovania, magram is ar gamoxatavs mTeli saerTaSoriso sazogadoebis pozicias. amiT

ver vimsjelebT yvelas damokidebulebaze Cveni qveynis mimarT. saerTaSoriso sazogadoebis ganwyobis magaliTad SoTa utiaSvils britanul `gardianSi~ 22 seqtembers gamoqveynebuli Ria werili mohyavs. statias saTauriT, `evropa mxarSi unda amoudges saqarTvelos~, CexeTisa da litvis yofil prezidentebTan, vaclav havelTan da valdas adamkusTan erTad xels sul 12 gamoCenili evropeli awers. `im momentSi, rodesac evrokavSiris mier haidi taliavinis xelmZRvanelobiT Seqmnili ruseT-saqarTvelos omis mizezebis Semswavleli komisia Tavisi daskvnis gamoqveynebisTvis emzadeba, yvela evropels movuwodebT, rom Cveni uaxloesi warsulis mtkivneuli gakveTilebi gaixsenon. ... didi zesaxelmwifo yovelTvis moZebnis an moifiqrebs sababs imisTvis, rom mezobels, romlis damoukideblobac aRizianebs, Tavs daesxas. Cven unda gvaxsovdes, rom hitlerma 1939 wlis mtrul moqmedebebSi polonelebi daadanaSaula~, _ naTqvamia Ria werilSi. eqspertebi varaudoben, rom komisia omze pasuxismgeblobas mxolod erT mxares ar daakisrebs. TiTqmis SeuZlebelia, magram komisiam agvistos movlenebSi mxolod ruseTi rom daadanaSaulos, am qveynisTvis bevri araferi Seicvleba. weliwadze metia, ruseTi arRvevs sarkozimedvedevis 6-punqtian SeTanxmebas, araerTi saerTaSoriso organizacia adanaSaulebs mas Zalis gadaWarbebasa da araadekvatur gamoyenebaSi, Tumca ruseTs am SeniSvnebis gamo problemebi ar Seqmnia. saqarTvelosTvis saerTaSoriso komisiis Tundac diplomatiurad kritikul angariSs gacilebiT meti mniSvneloba aqvs, vidre ruseTisTvis. `Cveni koziri yovelTvis iyo `moraluri simarTle~, Tu am kuTxiTac movikoWlebT, maSin Cveni poziciebi Sesustdeba. saqarTvelos, romelic vardebis revoluciis Semdeg demokratiuli gardaqmnebis erT-erTi centri iyo, SeiZleba Crdili miadges~, _ ambobs politikisa da saerTaSoriso urTierTobebis skolis direqtori, korneli kakaCia. misi azriT, taliavinis komisiis daskvna swored `moralur simarTles~ daadgens.
21

Tvalsazrisi

saqarTvelo da amerikuli diplomatiis `axali toni~


qarTul sagareo politikaSi `romantizmis~ epoqa dasrulda. rac ufro pragmatul principebze iqneba is agebuli, miT ufro warmatebuli iqneba Cveni qveynis urTierToba aSS-s axal administraciasTan.
korneli kakaCia, kenedis saxelmwifo mmarTvelobis skola, harvardis universiteti, asocirebuli profesori

17 seqtembers obamas administraciam uari ganacxada prezident jorj buSis mier aRmosavleT evropaSi dagegmil antibalistikur farze. sistemas unda daecva aSS da misi mokavSireebi iranuli raketebis SesaZlo safrTxisagan da gulisxmobda saradaro bazis CexeTis respublikasa da raketebis poloneTSi ganlagebas. am radikaluri SemobrunebiT obamas administraciam axal epoqaSi Seabija. am epoqaSi amerika partniorebs eZebs da, rogorc Cans, arc globalur kompromisebze ityvis uars. es gadawyvetileba aseve mianiSnebs imas, rom SeerTebuli Statebi centralur evropasa da ruseTTan urTierTobebs axleburad xedavs. saerTaSoriso eqspertebi aRniSnaven, rom obamas administracia moskovis keTilganwyobis mopovebas cdilobs, radgan, misi mxardaWeris gareSe, iranis birTvuli ambiciebis Sekavebis miRweva garTuldeba. Tavis mxriv, CexeTis respublika da poloneTi TavianT teritoriaze am bazebis arsebobas ruseTis potenciuri agresiisgan Tavdacvis garantiad aRiqvamdnen da mas transatlantikuri Rirsebis Semadgenel nawilad ganixilavdnen. Sesabamisad, es ori qveyana Zalian imedgacruebuli darCa. Tumca, urTierToba strategiul partniorebs Soris ar aris damokidebuli arc qveynebis xelisuflebis arCevanze da arc maT pirad simpaTiebze. ZiriTadi principi, romelsac partnioroba efuZneba, globaluri saerTaSoriso politikis WrilSi am qveynebis sasicocxlo interesebis Tanxvedraa. aRmosavleTi evropa da samxreTi kavkasia ki amerikis strategiuli interesis teritoriad kidev didxans darCeba.
22

kavkasiis saxelmwifoebis damoukideblobisa da teritoriuli mTlianobis uzrunvelyofa; iranis, rogorc islamuri fundamentalizmis keris Sekaveba; energoresursebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofa da regionuli destabilizaciis acileba _ es aris kavkasiaSi aSS-s grZelvadiani da strategiuli interesebi.

axali politika prezident jon kenedis arCevis Semdeg amerikaSi ar yofila arc erTi axali administracia, romelzec aseT did imedebs amyarebdnen. obamasgan yvela gardaqmnebs elis. swored axali politikis nawilia aSS-s piroba, rom `gadatvirTavs~ urTierTobebs ruseTTan. dasavleTSi

barak obama da jozef baideni

obamas administraciis mosvlisTanave saqarTvelo da aSS gadadian TanamSromlobis xarisxobrivad sruliad axal etapze, romelSic mTavari aqcentebi samxedropolitikur sferoSi TanamSromlobaze keTdeba.

didi interesiT elodebian imas, Tu rogor moaxerxebs oficialuri vaSingtoni erTdroulad ganamtkicos urTierTobebi ruseTTan da ar Tqvas uari saqarTveloze. amerikis SeerTebul Statebs mouwevs daTmoba iseT sakiTxebSi, rac amwvavebda ruseTTan urTierTobebs. aseTia nato-s gafarToebis politika saqarTvelosTan da ukrainasTan mimarTebaSi. am Temaze axali administraciis pirveli pozicia miunxenis usafrTxoebis konferenciaze 2009 wlis TebervalSi
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

Tvalsazrisi

dafiqsirda. aSS-s vice-prezidentma, jozef baidenma aRniSna, rom saqarTvelos nato-Si gawevrianebis `gadawyvetileba saqarTvelom Tavad unda miiRos~, rac, dasavluri mediis azriT, imaze miuTiTebs, rom buSis administraciisgan gansxvavebiT, axali administracia uars acxadebs, xeli Seuwyos aliansSi saqarTvelos swraf gawevrianebas. Tumca, imave gamosvlaSi vice-prezidentma baidenma aRniSna, rom aSS `arasdros cnobs afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobas~ da arc `romelime qveynis gansakuTrebuli gavlenis sferoebis aRiarebas~ apirebs. cxadia, ruseT-saqarTvelos daZabuli urTierTobebi rTul situaciaSi ayenebs barak obamas administracias. ruseTis mier afxazeTTan da cxinvalis regionis separatistul xelisuflebasTan dadebuli xelSekrulebebi, romliTac is faqtobrivad ukve kontrols uwesebs saqarTvelos am teritoriebze, kidev ufro arTulebs amerika-ruseTis urTierTobebis gadawyobas. orpartiuli komisiis rekomendaciebi obamas arCevidan ramdenime TveSi, 2009 wlis 19 marts gamoqveynda orpartiuli komisiis moxseneba, romelic niqsonis centrisa da harvardis universitetis mecnierebisa da saerTaSoriso saqmeTa belferis centris erToblivi proeqtia da romelsac yofili senatorebi _ respublikeli Cak hageli da demokrati geri harti xelmZRvanelobdnen. komisia, romelic aSS-s yofili maRali rangis diplomatebisa da kongresis wevrebisgan Sedgeba, urCevs axal administracias, gaaumjobesos urTierTobebi ruseTTan. moxsenebaSi `ruseTTan mimarTebaSi aSS-s politikis swori mimarTuleba~, naTqvamia: `ar migvaCnia, rom am momentisaTvis ukrainisa da saqarTvelosTvis nato-Si gaerTianeba usafrTxoebis TvalsazrisiT SeerTebuli Statebis gadaudebel interess warmoadgens... marTalia, orive maTgans strategiuli adgilmdebareoba aqvs, magram aliansSi maTma gawevrianebam, am qveynebSi arsebuli realobidan gamomdinare, SesaZloa, ufro Seasustos, vidre gaaZlieros saerToevropuli usafrTxoeba~. Tumca, postsabWoTa sivrceSi ruliberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

seTis `legitimuri~ interesebis gaTvaliswinebiT, moxsenebaSi aseve miTiTebulia, rom aSS-s strategiul interesebSi Sedis, xeli SeuSalos ruseTis `dominantur rols regionSi, romelic evropas, azias da axlo aRmosavleTs akavSirebs~ da mxari dauWiros iq arsebuli qveynebis damoukideblobasa da suverenitets. komisiam Tavisi rekomendaciebi ukve gaacno rogorc obamas administraciis maRali rangis warmomadgenlebs, aseve ruseTis oficialur pirebs, rac saqarTvelos sagareo politikisTvis axal gamowvevas warmoadgens. aSS-saqarTvelos partnioroba samomavlo perspeqtivebi miuxedavad imisa, rom obamas administraciis dros saqarTvelosa da ukrainas nato-Si gawevrianebasTan dakavSirebiT amerikis SeerTebuli Statebis pozicia Seicvala, an sakiTxis gadafasebis procesSia, amerikeli diplomatebi gasuli wlis zafxulidan muSaoben imaze, Tu rogor unda ganamtkicon aSS-saqarTvelos urTierTobebi. aSS ganagrZobs usafrTxoebis sferoSi saqarTvelosTan TanamSromlobas, rogorc ormxriv ise nato-saqarTvelos komisiis farglebSi. evroatlantikur struqturebSi saqarTvelos integracia, Tundac ara wevris statusiT, kvlav rCeba obamas administraciis usafrTxoebis TanamSromlobis programis qvakuTxedad. am programis ZiriTadi mizani saqarTvelos TavdacviTi potencialis gaZlierebaa. aSS-saqarTvelos urTierTobebma konkretuli saxe 2009 wlis ianvarSi SeerTebuli Statebisa da saqarTvelos mier strategiuli partniorobis qartiis xelmoweris Semdeg miiRo. axla ukve obamas administraciis gadasawyvetia, Seavsebs Tu ara am qartias realuri SinaarsiT. miuxedavad imisa, rom rTulia, winaswar ganvsazRvroT qarTul-amerikuli urTierTobebis momavali dinamika, erTi ram cxadia _ obamas administraciis mosvlisTanave saqarTvelo da aSS gadadian TanamSromlobis xarisxobrivad sruliad axal etapze, romelSic mTavari aqcentebi samxedro-politikur sferoSi TanamSromlobaze keTdeba. ukve Cans am urTierTobebis ufro pragmatul CarCoebSi moTavsebis mcdeloba, rac gamoixateba saqarTveloSi politiku-

ri institutebis ganmtkicebis, presisa da Tavisuflebis, damoukidebeli marTlmsajulebis principebisadmi damatebiT mxardaWeraSi. qarTuli politikuri ritorikisTvis gamowvevaa is, rom SeerTebuli Statebi ruseTTan daTbobis mimarTulebiT midis, Tumca, rogorc jorjTaunis universitetis kavkasiis sakiTxebis mkvlevari, kori velti aRniSnavs, es ar niSnavs imas, rom is saqarTvelosTan axlo urTierTobebze uars ambobs. miuxedavad axali midgomebisa ar Secvlila saqarTvelosaTvis yvelaze mniSvnelovani ori fundamenturi principi _ saqarTvelos teritoriuli mTlianobisa da suverenitetis mxardaWeris principi. es ki miuTiTebs, rom SeerTebuli Statebi kvlav dainteresebulia samxreT kavkasiiT da kaspiispira regioniT da alternatiuli saeqsporto energoderefnis arseboba misTvis jer kidev prioritetulia. amasTan erTad, iranisa da avRaneTis problemis gaTvaliswinebiT, aSS am etapze ufro metad dainteresebulia ruseTTan TanamSromlobiT, vidre masTan konfrontaciiT. garda ruseTis mimarT Secvlili urTierTobebisa, jorj buSis administraciisgan gansxvavebiT, axali administracia Zalian frTxili iqneba msoflioSi `demokratiis mxardaWeris~ politikis gatarebaSic. amasTanave, amerikis axali mTavroba uars ambobs saerTaSoriso politikaSi `xisti Zalis~ (Hard Power) gamoyenebaze da, rogorc hilari klintonma ganacxada, upiratesobas `gonieri Zalis~ (Smart Power) koncefcias aniWebs. aseTi pragmatuli politikis warmarTviT, ruseTTan konfliqtis pirobebSi, saqarTvelo ar unda elodos raime saxis pirdapir samxedro Carevas amerikis dRevandeli administraciisgan. patara saxelmwifosTvis, rogoric saqarTveloa, mniSvnelovania, rom romelime didi saxelmwifos strategiuli interesi ar gaxdes iluziebis safuZveli, gansakuTrebiT ki sagareo politikis formirebisas. dauSvebelia yovelgvari `romantizmis~ gamovlineba saqarTvelos sagareo politikaSi. rac ufro pragmatul principebze iqneba agebuli qarTuli sagareo politika, miT ufro warmatebuli iqneba misi urTierToba obamas axal administraciasTan.
23

sasamarTlos molodinSi
`rusTavi 2~-is Senobis CamongrevaSi eWvmitanili dakavebulia. erT-erTi gardacvlilis ojaxi amtkicebs, rom dakavebuli daviT gvasalias garda, ubedur SemTxvevaze pasuxi sxvebmac unda agon.
giorgi mgelaZe, nino gogua

foto Temo barZimaSvili

statia dafinansebulia amerikis SeerTebuli Statebis German Marshal Fund-is proeqtis The Black Sea Trust-is mier. am publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris aucilebeli, gamoxatavdes German Marshal Fund-is, The Black Sea Trust-is da misi partniorebis Sexedulebebs.

24

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

25

Jurnalisturi gamoZieba

erT-erTi yvelaze popularuli satelevizio musikaluri gadacema `varskvlavebis akademia~ sandro eulis quCaze momxdari ubeduri SemTxvevis gamo daixura. `rusTavi 2~-is kuTvnili xuTsarTuliani Senoba, sadac proeqti mimdinareobda, 26 aprils, gamTeniisas 30-metrian zolze CamoiSala. ubeduri SemTxvevis dros SenobaSi 14 adamiani imyofeboda, romelTagan 4-s samedicino daxmareba dasWirda, memontaJeebi _ giorgi gabunia da nika gelaSvili daiRupnen. maSinve aRiZra sisxlis samarTlis saqme. sasamarTlo eqspertizis biuros Senobis ngrevis gamomwvevi mizezebis kvleva daevala. biuros eqspertebma daskvna 11 ivniss dades. `Senobis ngreva gamoiwvia daproeqtebisas da mSeneblobisas (1967) wels daSvebuli konstruqciuli xasiaTis xarvezebisa da SemdgomSi

samuSaoebis damkveTi da Semsrulebeli kompaniebis xelmZRvanelebmac unda gaiziaron. sabraldebo daskvnis Tanaxmad, gvasalias braleuloba misi aRiarebiTi CvenebiT, eqspertizis daskvniT da mowmeTa CvenebebiT dasturdeba. daviT gvasalia gamoZiebam samjer dakiTxa. pirveli Cveneba man 30 maiss vake-saburTalos gamomZiebels naTela donejaSvils misca. `Cems movaleobaSi Sedis saremonto samuSaoebis teqnikuri uzrunvelyofa. me vasruleb arqiteqtoris mier Sesrulebul naxazze miTiTebul saremonto samuSaoebs. vxelmZRvanelob saremonto samuSaoebis muSa process~. _ wers gvasalia. _ direqciis davalebiT gadmoverTeT pirveli fligelis pirvel da meore sarTulebze. demontaJi gavukeTeT aRniSnuli Senobis pirvel sarTulze yvela tixars da meeqvse

bs da aRiarebs, rom ngreva mis mier arakvalificirebulad Catarebulma samuSaoebma gamoiwvia. gvasalias Cvenebebis aseTi saxecvlileba mafiqrebinebs, rom man sakuTari xelmZRvanelebisgan danaSaulis mxolod sakuTar Tavze aRebis sanacvlod garkveuli garantiebi miiRo. _ acxadebs gelaSvilis ojaxis advokati merab Ciqovani. gvasalias aRiarebiTi Cveneba gamoricxavs misi damqiraveblebis braleulobas. erTaderTi darRveva, rac `art-iqss~ saqmis masalebis mixedviT ekisreba, is aris, rom sarekonstruqcio samuSaoebisTvis saWiro yvela nebarTva arc Tavad aiRo, da arc damkveT kompanias mosTxova. remonti Tu rekonstruqcia saqmeSi devs arqiteqturis saqalaqo samsaxuris werili, saidanac irkveva, rom `rusTavi 2~-is kuTv-

saqmeSi devs arqiteqturis saqalaqo samsaxuris werili, saidanac irkveva, rom `rusTavi 2~-is kuTvnili Senobis im nawilze, romelic Camoingra, 26 aprilamde rekonstruqciis aranairi nebarTva ar yofila gacemuli.

masze sarekonstruqcio samuSaoebis arakvalificiurad warmoebis erTobliobam~. (eqspertis daskvna N1610/18 11 ivnisi, 2009). eqspertizam daadastura, rom `Senobis pirvel sarTulze daSlili iyo aguris sayrdeni kedeli (diafragma) da mis sakompensaciod Catarebuli iyo damatebiTi samuSaoebi, Tumca Catarebuli gamagrebiTi samuSaoebi saTanadod ver uzrunvelyofda moxsnili kedlis sixistis kompensacias~. rusTvi 2-is kuTvnil SenobaSi samuSaoebs kompania art-iqsi awarmoebda. gamoZiebis erTaderTi eWvmitanilic art-iqsis samuSaoTa mwarmoebeli daviT gvasaliaa. gvasalias bralad mSeneblobisas usafrTxoebis wesebis darRveva edeba. is eqspertizis daskvnis gamoqveynebisTanave, 12 ivniss daakaves. Senobis Camongrevaze pasuxismgebel pirTa Soris dRes erTaderTi daviT gvasalia aRmoCnda. gardacvlilis, nika gelaSvilis ojaxi fiqrobs, rom es pasuxismgebloba
26

rigSi arsebul diafragmas, ris sanacvlodac CavatareT damatebiTi gasamagrebeli samuSaoebi~; `vazusteb faqts, rom me vasruleb im saremonto samuSaoebs, rasac mimiTiTebs an SemikveTavs direqcia da rac aris gaTvaliswinebuli proeqtSi~. meore CvenebaSi, romelic gvasaliam 12 ivniss imave gamomZiebels misca, igi acxadebs, rom Senobis pirvel sarTulze diafragmis kedlebis nawilis demontaJi ganaxorcieles muSebma piradad misi zedamxedvelobis qveS. `Catarebuli samuSaoebis xarisxi Cem mier uSualod iqna Semowmebuli da miCneuli damakmayofileblad~, wers gvasalia. Tumca, iqve aRniSnavs, rom Senobebi aseve daaTvaliera Sps `art-iqsis~ arqiteqtor-dizainerma xaTuna beriZem, romelmac damkveTis survilebis gaTvaliswinebiT SeimuSava arqiteqturuli gegma. roca gvasalia mesamed dakiTxes aRiarebiT CvenebaSi is arc damkveTis survilebs da arc `art-iqsis~ mier SemuSavebul gegmas ar axsene-

nili Senobis im nawilze, romelic Camoingra, 26 aprilamde aranairi nebarTva ar yofila gacemuli. Tbilisis meriis mier dawesebuli standartebis mixedviT, rekonstruqciad iTvleba Senobis sayrden kedelSi Riobis (sarkmeli, fanjara da a.S.) gamoWrac ki da aucilebelia SeTanxmdes kompetentur organoebTan. eulis quCaze mdebare SenobaSi mimdinare samuSaoebs rekonstruqcias uwodeben saxelmwifo eqspertebic da Tbilisis zonaluri samecnierokvleviTi da saproeqto institutis (Sps `Tbilzniiepi~) TanamSromlebic. aseTi nebarTvis gareSe samuSaoebis dakveTa da Sesruleba danaSaulia. daqiravebulebis sicocxlisTvis arausafrTxo garemoSi Cayeneba sisxlis samarTlis kodeqsiT isjeba. amaze `rusTavi 2~-is da `art-iqsis~ xelmZRvanelebma pasuxi unda agon, _ acxadebs dazaralebuli gelaSvilis ojaxis advokati, gagi mosiaSvili. Tumca, gamoZieba
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

Jurnalisturi gamoZieba

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

27

foto Temo barZimaSvili

Jurnalisturi gamoZieba

dacvis mxaris am arguments ar iziarebs da kompaniebi `rusTavi 2~ da `art-iqsi~ saqmeSi mxolod mowmis statusiT figurireben. ar damdgara arc `art-iqsis~ arqiteqtor-dizaineris, xaTuna beriZis pasuxismgeblobis sakiTxi, miuxedavad misi Cvenebisa, rom saremonto samuSaoebi misi meTvalyureobiT mimdinareobda da 26 aprilamde (Senobis Camongrevamde) proeqtidan gadaxveva ar momxdara. pirvel da meore CvenebaSi daviT gvasaliac adasturebs, rom yvela samuSao beriZis mier Sedgenili gegmis mixedviT mimdinareobda. Senobis Camongrevis mizezebze saubari ar surT arc samSeneblo kompania `art-iqsis~ da arc `rusTavi 2~-is warmomadgenlebs. komentars Tavs arideben daviT gvasalias advokati giorgi yavlaSvilic da gvasalias ojaxis wevrebic. ubeduri SemTxvevis dros daRupuli nika gelaSvilis meuRlisTvis, Tea kaxianisTvis saqmis viTareba winaswari gamoZiebis masalebidanac naTelia: `xaTuna beriZe, `art-iqsis~ arqiteqtori ambobs, rom man Seqmna dizaineruli gegma, proeqti, naxazi, rac undoda `rusTavi 2~-s da es iyo SeTanxmebuli. am dizainerul gada-

wyvetaSi ar moxvda is kedlebi, rac Tavdapirvelad iyo SenobaSi. saWiro gaxda am kedlebis morRveva. aravin dainteresebula, es rekonstruqcia iyo, Tu remonti. amas hqvia araprofesionalizmi~, _ acxadebs kaxiani. kaxiani fiqrobs, rom winaswari gamoZieba mikerZoebulia da amas `rusTavi 2-~isa da `art-iqsis~ mflobelTa gavlenianobiT xsnis. `art-iqsi~ Tavdacvis yofili ministris, daviT kezeraSvilis meuRlesa da sagareo saqmeTa ministris moadgilis, giga bokerias colis das ekuTvniT. am dizainerulma kompaniam samSeneblo samuSaoebis CatarebisTvis kompania `rusTavi 2~-sgan 1 milioni lari miiRo. winaswari gamoZiebis procesSi mxolod erTi gardacvlili memontaJis ojaxi aqtiurobs. orive daRupulis ojaxs, kompensaciis saxiT, `rusTavi 2~-ma 30,000 dolari gadauricxa. gelaSvilis meuRle ambobs, rom am Tanxas bolomde moaxmars saqmis samarTlianad gamoZiebas, Tundac amisTvis strasburgSi Civili dasWirdes. Tea kaxiani sasamarTloze moraluri zianis asanazRaurebel materialur kompensacias kidev moiTxovs.

kompensacia ar mouTxovia `varskvlavebis akademiis~ arc erT monawiles. proeqtis erT-erTi monawile, sofo toroSeliZe ganmartavs, Tu ratom ar iCivla misi sicocxlisTvis saSiS mdgomareobaSi Cayenebis gamo: `saqme isaa, rom ar viciT, vis movTxovoT pasuxi. xelSekrulebis mixedviT, `rusTavi 2~ pasuxismgebeli araa forsmaJorul situaciaSi. kompensaciebi ar mouciaT. yvelas unda, magram ar viTxovT~. Senobis Camongrevidan 5 Tvis Semdeg gamoZieba dasrulebulia da saqmis erTaderTi eWvmitanili, daviT gvasalia gldanis izolatorSi imyofeba. sasamarTlo saqmis ganxilvas, savaraudod, 8 oqtombers daiwyebs. dazaralebulTa ojaxebs imedi aqvT, rom yvela is detali, rac winaswari gamoZiebis dros SeumCneveli darCa, sasamarTloze gamoaSkaravdeba. procesze kompania `art-iqsma~ samSeneblo samuSaoebis naxazi unda warmoadginos. proeqtis mixedviT, Tu marTlac dagegmili iyo pirveli sarTulis tixrebisa da diafragmis mongreva, da daviT gvasalia am gegmis mxolod Semsrulebeli iyo, SeiZleba es, gvasalias garda, misi damqiraveblebis pasuxismgeblobis dayenebis safuZvelic gaxdes.

Jurnalisturi gamoZieba

xofis bazroba

saxelmwifo kerZo sakuTrebis winaaRmdeg


20%-iani wilis mflobelma saxelmwifom 10 milion dolarad Rirebuli xofis bazrobis 100-ve procenti miisakuTra.
giorgi mgelaZe, `studia monitori~
TiTqosda raRac Semowmeba Catarda da es uZrav-moZravi qoneba CamogvarTves da qalaqis merias gadasces. 2 weliwads vibrZoleT bazrobis dasabruneblad, dava uzenaes sasamarTlomdec mivida da sabolood 1998 wels bazroba isev Sps `alami-1~-s daubrunda~. 2-wliani davis dros savaWro centridan mogebas mxolod saxelmwifo iRebda _ anu baTumis meria. aslan abaSiZis dasa da Zmeb ananiZeebs ki, kuTvnili 80-procentiani wilis sanacvlod, arafers uxdidnen. dividendebis gadanawilebis Temas kvlav davubrundebiT, manamde ki aRvniSnavT, rom 1998 wels uzenaesma sasamarTlom bazroba isev `alami-1~-s daubruna. Zneli saTqmelia, uzenaesma sasamarTlom aseTi gadawyvetileba obieqturi garemoebebis gamo miiRo, Tu centralur xelisuflebasTan dapirispirebuli aslanis gasabrazeblad, erTi ki cxadia, rom Sedegad samarTlianoba aRdga. am warmatebas isic daerTo, rom saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni `fizikuri pirebisa da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis sargeblobaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis kerZo sakuTrebad gamocxadebis Sesaxeb~, romlis safuZvelzec, `alami-1~-is mier ijariT aRebuli miwis nakveTi misi sakuTreba gaxda. mogvianebiT `alami-1~ Sps `savaWro centr baTumad~ Camoyalibda da 2006 wlidan xofis bazrobis miwis nakveTis da Senoba-nagebobebis mesakuTred sajaro reestrSi swored Sps `savaWro centri baTumi~ daregistrirda. 2004 wels `vardebis revoluciis~ Semdeg mosulma xelisuflebam aWaraSi aslan abaSiZis arademokratiuli reJimi daamxo, rac xofis bazro29

ananiZeebma xofis bazroba ar daTmes, risTvisac mkacrad daisajnen.

1994 wels baTumSi Zmebma ilia da daviT ananiZeebma aslan abaSiZis dasTan erTad e.w xofis bazroba Seqmnes. partniorebma Waobi daaSres da am adgilze savaWro centri aaSenes. savaWro centri Sps `alami-1~s ekuTvnoda, romlis 50 procents flobda Zmebis kuTvnili Sps `alami~, 30 procents _ abaSiZis `ganTiadi-94~, darCenil 20 procents ki _ saxelmwifo. 1994 welsve saxelmwifom `alami 1~-s sargeblobis uflebiT gadasca 31 aTasi kv.m. miwa. miuxedavad imisa, rom bazrobis erT-erTi mewile aslanis da, nargiza abaSiZe gaxldaT, 2 wlis Semdeg partniorebs pirveli seriozuli problema mainc SeeqmnaT: daviT ananiZe: `1996 wels Cveni bazrobiT dainteresda aslan abaSiZis mTavroba. Semovarda specrazmi,
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

2007 wlamde ananiZeebi bazrobas uproblemod flobdnen, Tumca maisis TveSi bazrobiT Cinovnikebi dainteresdnen. `Cems Zmas prokuraturidan SemouTvales, _ xofis bazroba saxelmwifos aCuqeo. Cemma Zmam uariT gaistumra: jer `visolma~ da sxva warmatebulma kompaniebma aCuqon saxelmwifos qoneba da mere Cvenc vaCuqebTo~. _ ixsenebs daviT ananiZe.

Jurnalisturi gamoZieba

bis funqcionirebaze Semdegnairad aisaxa: 2005 wels `savaWro centr baTumis~ partniorTa kreba gaimarTa, sadac daiangariSes, rom aslanis avtoritaruli reJimis dros, roca 2 wlis manZilze `alami-1~-is mogebas mxolod baTumis meria iRebda, ZiriTad partniorebs 700 aTasi laris zarali miadgaT da gadawyda, rom 2005 wlis Semdeg saxelmwifosTvis es qoneba gamoeqviTaT. gadawyvetilebas aslan abaSiZis dis qmari, Temur komaxiZec daeTanxma da es krebis oqmze xelmoweriT daadastura. garda amisa, aWaris revoluciis Semdeg nargiza abaSiZis kuTvnil dividends partniorebi sawarmos ganviTarebisTvis xarjavdnen, riTac misi qoneba izrdeboda, Tumca naRdi fuliT am mogebas isic veRar iRebda. amis Semdeg 2007 wlamde ananiZeebi bazrobas uproblemod flobdnen, Tumca maisis TveSi bazrobiT Cinovnikebi dainteresdnen. `Cems Zmas prokuraturidan SemouTvales, _ xofis bazroba saxelmwifos aCuqeo. Cemma Zmam uariT gaistumra: jer `visolma~ da sxva warmatebulma kompaniebma aCuqon saxelmwifos qoneba da mere Cvenc vaCuqebTo~. _ ixsenebs daviT ananiZe. ananiZeebma xofis bazroba ar daTmes, risTvisac mkacrad daisajnen. 2007 wlis 17 maiss, saparlamento baTumis maSindelma merma, irakli TavarTqilaZem baTumis meriis 1999 wels gamocemuli 299-e brZaneba gaauqma, romlis mixedviT, xofis bazrobaze mdebare Senoba-nagebobebi `alami-1~-s hqonda sakuTrebad daregistrirebuli, da sajaro reestris baTumis saregistracio samsaxurs mosTxova, bazroba saxelmwifosTvis gadaeformebina. sajaro reestrmac xofis bazroba saxelmwifos gadasca. bazrobis administraciam sajaro reestris gadawyvetileba sasamarTloSi gaasaCivra da davis saboloo gadawyvetamde qonebis dayadaReba moiTxova. baTumis sasamarTlom Sps-s moTxovna daakmayofila da qonebis dayadaRebiT misi yvelanairi formiT gankargva akrZala, Tumca bazrobis kanonier mesakuTreebs verc aman uSvela: 2009 wlis 25 ivniss ekonomikis saministrom dayadaRebuli bazroba gaasxvisa, rac
30

kidev erTi kanondarRvevaa. `mimdinare wlis ivnisSi aWaris finansTa da ekonomikis ministrma Sps `savaWro centri 2009~ Seqmna da es sadavo qoneba am Sps-s gadasca. ministrma sajaro reestrs daavala, rom dayadaRebuli qoneba am SpssTvis daeregistrirebina. ase iqca sadavo qoneba saxelmwifo sakuTrebidan Sps-s sakuTrebad. amis Semdeg bazrobis mesakuTreebi policiis ZaliT gayares da iq axali administracia SeuSves~, _ acxadebs `savaWro centr baTumis~ iuristi levan mamulaZe. 2009 wlis 7 ivliss samarTaldamcavebma Sps `savaWro centri baTumi~, romelic 13 weliwads iyo bazrobis mflobeli, misi teritoriidan gaaZeves. qoneba ki, romelic amJamad 10 milion dolaradaa Sefasebuli, saxelmwifo kompaniis xelSi gadavida. Tamar revaziSvili (axalgazrda iuristTa asociaciis iuristi): `moqmedi kanonmdeblobiT, yadaRa aris sajaro samarTlebrivi SezRudvis erT-erTi forma, romelic sajaro reestris erovnul saagentos ukrZalavs am qonebaze nebismieri uflebis registracias. dayadaRebuli bazrobis mesakuTris SecvliT sajaro reestrma kanoni daarRvia~. sajaro reestrma mimdinare wlis ivnisSi xofis bazrobas ekonomikis saministros moTxovniT Seucvala mesakuTre. swored aWaris finansTa da ekonomikis ministris werilis safuZvelze moxda dayadaRebuli bazrobis gasxviseba. saministroSi ki acxadeben, rom maT araferi icodnen xofis bazrobis dayadaRebaze. `saministros yadaRis Sesaxeb informacia ar hqonda, Cven ar vicodiT qonebas yadaRa Tu edo. es sajaro reestris prerogativaa~, _ acxadebs aWaris finansTa da ekonomikis saministros privatizaciis departamentis ufrosi, henri sanikiZe. saministros warmomadgeneli an arakompetenturia, an ganzrax cruobs. Cven xelT arsebuli dokumentaciiT irkveva, rom aWaris finansTa da ekonomikis saministroSi araTu icodnen yadaRis Taobaze, aramed maT yvela instanciaSi iCi-

vles, rom bazrobas yadaRa moxsnoda. 2009 wlis 25 ivnisamde ekonomikis saministrom yadaRis sakiTxi sasamarTloSi orjer gaasaCivra. baTumis saregistracio samsaxuris mier dayadaRebuli qonebis gankargvas arc sajaro reestris mTavar ofisSi uaryofen. reestris iuridiuli samsaxuris ufrosis TqmiT, reestrma marTlac gankarga dayadaRebuli qoneba, magram es kanondarRveva ar aris. `yadaRis arsi is aris, rom qonebas ar Seecvalos mesakuTre, rom Semdeg am qonebaze sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetilebis aRsruleba ar garTuldes. am SemTxvevaSi saxelmwifos saxelze aRricxuli qoneba gadaeca saxelmwifos mier Seqmnil Sps-s `savaWro centr 2009~-s, anu realurad mesakuTre ar Secvlila~, _ acxadebs iago xviCia. `reestris aseTi pozicia arasworia. sajaro reestris amonaweris mixedviT, adre mesakuTre iyo saxelmwifo, axla aris konkretuli Sps. realurad mesakuTre Seicvala. sasamarTlos gadawyvetilebis dadgomamde bazrobas ukve sul sxva mflobeli eyoleba da Sps `savaWro centri baTumisTvis~ misi dabruneba garTuldeba~, _ acxadebs iuristi Tamar revaziSvili. sajaro reestris mier dayadaRebuli qonebis gankargva sisxlis samarTlis danaSaulad miaCnia iurist gagi mosiaSvils: `sajaro reestris im TanamSromelma, romelmac dayadaRebul qonebaze mesakuTris cvlileba daaregistrira, kanoni daarRvia, vinaidan yadaRa swored imitom edeba qonebas, rom gankargva ar moxdes. reestris TanamSromelma Tavis uflebamosilebas gadaameta, rac sisxlis samarTlis kodeqsiT dasjadi qmedebaa~. iuristis SefasebiT, kanoni aWaris finansTa da ekonomikis ministrmac daarRvia. `Tqven mier warmodgenili dokumentaciiT irkveva, rom dayadaRebuli qonebis mesakuTris Secvla aWaris finansTa da ekonomikis ministrma sajaro reestrs Tavisi weriliT mosTxova. ministrma amiT Tavis uflebamosilebas gadaameta, radgan icoda, rom aRniSnuli qoneba dayadaRebuli iyo da masze sasamarTlo dava miliberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

Jurnalisturi gamoZieba

mdinareobda. am SemTxvevaSic ikveTeba sisxlis samarTlis danaSaulis niSnebi~, _ acxadebs iuristi gagi mosiaSvili. Tamar revaziSvili: sajaro reestris amonaweriT irkveva, rom `savaWro centr baTums~ qoneba sami dokumentis safuZvelze dauregistrirda. esenia 299-e brZaneba, baTumis municipalitetis 61-e gadawyvetileba da kanoni (`fizikuri pirebisa da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis sargeblobaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis kerZo sakuTrebad gamocxadebis Sesaxeb~). baTumis merma 2007 wlis 17 maiss gaauqma mxolod 299-e brZaneba, romelic sakuTrebis CamorTmevis safuZveli

bis CamosarTmevad. `savaWro centr baTums~ miwa Tavis droze ukanonod hqonda SeZenili~. `dokumentaciiT irkveva, rom miwis Sesyidva 1999 wels yvela wesis dacviT moxda. Tundac davuSvaT, rom maSin dairRva kanoni, romelic miwis Sesyidvis safuZveli gaxda, ar unda dagvaviwydes, rom im kanons 3-wliani xandazmulobis vada hqonda. 1999 wlidan 2007 wlamde xandazmulobis vada gasulia da am miwas mesakuTres sasamarTlos ZaliTac ver CamoarTmevdnen~, _ acxadebs iuristi Tamar revaziSvili. saxelmwifos mxridan xofis bazrobasTan dakavSirebuli kanondarRveva amiT ar amowurula. qonebis CamorTmevis Semdeg bazrobis erT-erTi yvelaze msxvili

xofas bazrobis saerTo xedi.

namdvilad ver gaxdeboda, dResac ZalaSia 61-e gadawyvetileba da zemoxsenebuli kanoni. sami safuZvlidan erTis gauqmebiT qonebis CamorTmeva calsaxad ukanonobaa. sajaro reestrma kanoni daarRvia, roca meris moTxovniT xelyo sakuTrebis ufleba~. sajaro reestris erovnuli saagentos iuristi iago xviCia miiCnevs, rom reestris TanamSromlebs kanoni ar daurRveviaT: `Cven migvaCnia, rom meris brZanebis gauqmeba sakmarisi safuZveli iyo qoneliberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

2009 wlis 7 ivliss samarTaldamcavebma Sps `savaWro centri baTumi~, romelic 13 weliwads iyo bazrobis mflobeli, misi teritoriidan gaaZeves. qoneba ki, romelic amJamad 10 milion dolaradaa Sefasebuli, saxelmwifo kompaniis xelSi gadavida.

mewile, ilia ananiZe daapatimres. mas brali dasdes saxelmwifos qonebis miTvisebaSi. samarTaldamcavebma kanonis darRvevad CaTvales partniorTa krebis 2005 wlis gadawyvetileba, roca maT 1996-1998 wlebSi saxelmwifosgan miyenebuli 700 aTasi laris zaralis asanazRaureblad saxelmwifos misi kuTvnili dividendis micema Seuwyvites. `1996-1998 wlebSi mogebis 100 procents mxolod saxelmwifo iRebda, swored am zedmeti dividendis gamoqviTva CauTvala prokuraturam Cems Zmas saxelmwifo qonebis miTvisebad. sainteresoa is, rom partniorebis gadawyvetileba `alami-1~-is erT-erT partniors _ saxelmwifos maSinve ecnoba, magram maSin gadawyvetileba aravis gauprotestebia da arc gausaCivrebia. roca qonebis warTmeva moundaT, es ambavi maSin gaixsenes~, _ acxadebs daviT ananiZe. saxelmwifosTvis dividendis gamoqviTvis gadawyvetilebas kidev erTi partniori, Teimuraz komaxiZec awerda xels, Tumca mis mimarT samarTaldamcavebs pretenzia ar gasCeniaT. `samarTaldamcavebma mxolod ilia ananiZe daapatimres. sainteresoa, Tu ananiZis qmedeba danaSaulad CaTvales, igive qmedebisTvis ratom ar daapatimres meore xelis momweri-partniori Teimuraz komaxiZe? es mianiSnebs, rom ananiZis mimarT garkveuli interesebi hqondaT~, _ acxadebs mosiaSvili. nargiza abaSiZis meuRles telefoniT vesaubreT. man am sakiTxze azris gamoTqma ar isurva. Cveni informaciiT, misi ojaxi xofis bazrobis 30%-iani wilisTvis brZolas aRar apirebs. ilia ananiZes baTumis sasamarTlom 9 wliT patimroba miusaja. gadawyvetileba zemdgom instanciaSia gasaCivrebuli. dRevandeli mdgomareobiT, 20%-iani wilis mflobelma saxelmwifom 10 milion dolarad Rirebuli bazrobis 100ve procenti miisakuTra. qonebis CamorTmeva sasamarTloSia gasaCivrebuli, Tumca 2-wliani davis miuxedavad, aranairi gadawyvetileba ar miuRiaT. ananiZeebis ojaxs mxolod adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos imedi aqvs.
31

konfliqtebi

`moskovski~ da `podmoskovie~ cxinvalSi


moskovis mTavrobis mier aSenebul komfortul kotejebSi TavSesafars ipovian is adamianebi, romlebic Tbilisis agresiis Semdeg usaxlkarod darCnen.
ana jioeva, cxinvali
iq, sadac axla cementis, axlad dagebuli asfaltisa da saRebavebis suni trialebs, 2008 wlis agvistomde venaxebi iyo. es adgili qarTul sofel TamaraSens ekuTvnoda. cxinvalidan javisken mimaval gzaze didi abraa warweriT _ `mikroraioni `moskovski~. axal sacxovrebel kvartals, romelic cxinvalis maxloblad moskovis mTavrobis sarezervo fondis saxsrebiT Sendeba, saxelwodeba samxreT oseTis xelisuflebam SeurCia. saZirkvelSi pirveli qva 2008 wlis 2 oqtombers Tavad ruseTis dedaqalaqis merma iuri luJkovma Cado. `Amond uema!~ _ osurad miesalma luJkovi cxinvalSi Teatralur moedanze Sekrebilebs. `araadamianma saakaSvilma Tavis bneli zraxvebis Sesruleba ver SeZlo, da veRara32

sodes SeZlebs, radgan amieridan samxreTi oseTi ruseTis mfarvelobis qveSaa. moskovs erTi survili aqvs _ TiToeul Tqvengans SeiZleba male sakuTari saxli hqondes. yvelas geqnebaT miwis nakveTi, sadac moiyvanT xexils, bostneuls, vazs~. sofeli TamaraSeni cxinvalis CrdiloeTi nawilis gagrZeleba iyo. aqedan iwyeboda qarTuli anklavi, romlis SemadgenlobaSi oTxi didi sofeli iyo: qurTa, kexvi, TamaraSeni da aCabeTi. anklavi javasTan sruldeboda. sofeli TamaraSeni 2008 wlis omis dros Zalian dazaralda. 8 agvistos cxinvalidan javisken mimavali mTavari gzis gaswvriv Camwkrivebuli TiTqmis yvela kerZo saxli daiwva, Semdeg isini daangries da axla iq carieli adgilia. `moskovskis~ SesasvlelTan patara kafea saxelwodebiT `podmosko-

vie~. osuri da rusuli samzareulos miqsi. personali ambobs, rom biznesi kargad midis. kolegebTan erTad kafeSi SevediT, gvindoda xinkali SegvekveTa, Tumca ar hqondaT da sanacvlod pelmeni SemogvTavazes. aq ZiriTadad trasaze gamvlelebi, mSeneblobaze dasaqmebuli muSebi da mSieri Jurnalistebi sadiloben. moskovuri qalaqis asaSeneblad 2,5 miliardi rublia gamoyofili. es is fulia, romelic moskovis biujetma gasul wels dazoga, radgan zamTari Tbili iyo da gaTbobaze naklebi Tanxa daixarja. cxinvalSi xumroben, _ RmerTi da buneba Cven mxares yofilao. erTaderTi Senoba, romelic axal mikroraionSi ukve funqcionirebs, axali feSenebeluri skolaa, romelic 600 moswavlezea gaTvlili. aq swavloben me-5, me-9 da me-12 skoliberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

mikroraioni `moskovski~ cxinvalSi, 2009

lis moswavleebi. es skolebi omis dros daibomba, `saqarTvelos teritoriuli mTlianobis aRsadgenad~ saakaSvilis mier mowyobili operaciis Sedegad. 1 seqtembrisTvis maTi aRdgena ver moeswro. axali skola 31 agvistos sazeimod gaxsna iuri luJkovma. centraluri gzis gaswvriv gare ganaTebis lampionebi damontaJda. aq quCebs jer saxelebi ar aqvT, saxlebs ki nomrebi. feradi orsarTuliani kotejebiT aWrelebuli `moskovski~ Soridanve TvalSisacemia. TiTo koteji erT ojaxzea gaTvlili. marTalia, aq jer aravin Sesaxlebula, magram cxovreba mainc duRs. zuzuneben eskavatorebebi, amweebi. irgvliv mtvris buRia. mikroraionis CrdiloeT nawilSi mTeli simZlavriT muSaobs betonis kvanZi, romelic betoniT amaragebs cxinvalSi wamowyebul mravalricxovan mSeneblobebs. bevri koteji TiTqmis dasrulebulia, Sida mosapirkeTebeli samuSaoebi darCa. amJamad muSebs wylisa da gazis milebi gahyavT. ukve dagebulia asfalti. trotuarebi feradi filebiTaa mopirkeTebuli, gazonebze grunti dayares. roca mSenebloba damTavrdeba, aq mwvane balaxsa da yvavilebs dargaven. dagegmilia Signidan kotejebis Tanamedroved mowyoba: meore sarTulze daxveuli kibe adis. yvela saxlSi individualuri gaTboba da cxeli wyali iqneba.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

cxinvalSi xumroben, rom 90-iani wlebis omis Semdeg ltolvilTa sakiTxebSi gaero-s umaRlesi komisris sammarTvelos mier aSenebuli saxlebi, `moskovskis~ kotejebTan SedarebiT, kapitalur saqaTmeebs hgavs. axalma kotejebma ukve gaiara gamZleobis gamocda _ 7 seqtembrs cxinvalSi gvarianad igrZnoboda miwisZvra, romlis epicentri saqarTveloSi iyo. Tumca, kedlebze erTi bzaric ar gaCenila. mikroraionis mSeneblobis saqmeSi adgilobrivi muSaxeli dasaqmebuli ar aris. samSeneblo samuSaoebis xelmZRvanelis konstantin Sovas TqmiT, obieqtis mSeneblobaze 11 samSeneblo organizacia muSaobs. es organizaciebi umsxvilesi rusuli samSeneblo kompaniis, `su-155~is SemadgenlobaSi Sedian. `yvelanairad viTvaliswinebT mosaxleobis interesebs. aqaurebi xSirad akeTeben konservebs zamTrisTvis, ayeneben Rvinos, amitom `su-155~-is xelmZRvanelobam specialuri proeqti SeimuSava, romlis mixedviT, yvela kotejs didi sardafi eqneba~, _ ambobs Sova. pirvelmosaxleebi am raionSi, savaraudod, axali wlisTvis gaCndebian. mikroraionis mSeneblobis dasruleba ki erTi wlis Semdeg igegmeba. statiaSi gamoyenebuli terminologia ekuTvnis avtors da ara `liberals~.

`moskovskis~ SesasvlelTan patara kafea saxelwodebiT `podmoskovie~. aq osuri da rusuli samzareulos kerZebs amzadeben. kolegebTan erTad SevediT, gvindoda xinkali SegvekveTa, Tumca ar hqondaT da sanacvlod pelmeni SemogvTavazes.

33

konfliqtebi

afxazeTi, media

prezidenti Jurnalistis winaaRmdeg


`liberalis~ soxumeli avtori _ anton kriveniuki ciliswamebis muxliT gaasamarTles. mas sasamarTlo prezidentma baRafSma mougo.
anaid gogoriani, soxumi
afxazeTis prezidentisa da Jurnalist anton kriveniukis sasamarTlo procesi sergei baRafSis sasargeblod dasrulda. Jurnalisti afxazeTis istoriaSi pirvelad gaasamarTles ciliswamebis muxliT. anton kriveniuki Jurnal `liberalis~ erT-erTi avtoria soxumidan. igi aseve rusul internet gamocema `segodnia.ru~-sTan TanamSromlobs. mosamarTle daviT Caganavam gamoitana ganaCeni, romelic mTlianad daemTxva braldebis moTxovnebs. sasamarTlom gadawyvita, rom anton kriveniukma erT-erT statiaSi cili daswama sergei baRafSs. Jurnalists miusajes pirobiTi sami weli, orwliani gamosacdeli vadiT. kriveniukis samarTlebrivma devnam sazogadoebaSi didi rezonansi gamoiwvia. afxazma da rusma kolegebma mas sruli mxardaWera gamoucxades. mis dasacavad gancxadebebs avrcelebdnen opoziciuri partiebic. anton kriveniuki opoziciasTan daaxloebuli Jurnalistia. igi opoziciuri partia `eras~ lideris, beslan butbas TanaSemwea. manamde ki prezident baRafSis aparatSi muSaobda da qveynis pirveli piris oficialuri saitis redaqtori iyo. afxazeTSi xSiria SemTxvevebi, roca Jurnalistebi SeTavsebiT ama Tu im politikur partiasTan an saxelisuflebo struqturasTan TanamSromloben. kriveniukis winaaRmdeg sisxlis samarTlebrivi devnis safuZveli gaxda 8 ivniss `segodnia.ru~-Si gamoqveynebuli kritikuli statia saTauriT: `didi afxazuri afiora: rkinigza _ krediti _ RorRi~. `inertuli masalebis Semotanaze baJis Semcireba ekonomikur diversias hgavs. vnaxoT, ra Sedegebi SeiZleba mohyves am afioras: afxazeTi 2 miliardi rublis odenobis vals miiRebs. Tanac, es fuli gaurkveveli mimarTulebiT
34

gauCinardeba, radgan kredits imTaviTve rkinigzis aRdgenis yalbi mizeziT iReben... viRacas Zalian sWirdeba 2 miliardi rubli da, sanacvlod, mzadaa, sakuTari qveynis interesebic daiviwyos. es fuli Zalian seriozul zians moutans afxazeTis ekonomikas, ekologias da qveynis imijs. saxezea afxazeTisTvis kolosaluri odenobis Tanxis gaTeTrebis sqema, romelSic qveynis xelisuflebac monawileobs~.. _ es aris nawyveti anton kriveniukis skandaluri statiidan. afxazeTis xelisuflebis mier ruseTTan dadebul saeWvo ekonomikur Tu politikur xelSekrulebebze anton kriveniuki bevrs werda `liberalSic~. Jurnalisti Tavs damnaSaved ar cnobs da ambobs, rom es ara sasamarTlo, aramed politikuri procesia, romelic moaxloebul saprezidento arCevnebs ukavSirdeba. misi TqmiT, baRafSi gansakuTrebiT iman gaaRiziana, rom statia rusul presaSi gamoqveynda. kriveniuki uzenaes sasamarTloSi apirebs kasaciis Setanas. `sasamarTlos CemTvis Cemive sityvebis uaryofa ar daukisrebia, rac, vfiqrob, iribad mianiSnebs, rom statiaSi Tqmuli simarTlea~, _ ambobs kriveniuki. Tumca dasZens, rom afxazur sasamarTlos ar endoba da mxolod sazogadoebis mxardaWeris imedi aqvs. sasamarTloze Tavad baRafSi ar gamoCenila, magram iyvnen sxva maRalCinosnebi. maTma Cvenebebma nawilobriv daadastura kriveniukis statiaSi gamoTqmuli eWvebi. sasamarTloSi afxazeTis rkinigzis xelmZRvanelma guram gubazma ganacxada, rom ar Catarebula kvleva afxazeTis rkinigzis axlandeli mdgomareobis Sesaxeb. afxazma ekologma, roman dbarma ki ganacxada, rom mTavrobisgan jer ar miuRia arc erTi ganacxadi RorRis mopovebaze. `arada, Cven gveubnebian,

rom rkinigzis aRdgenis aucilebloba imiTaa gamowveuli, rom soWSi olimpiadisTvis inertuli masalebi unda gaitanon, aRebul kredits ki gadaixdis ara saxelmwifo, aramed kerZo biznesi, romelic afxazeTidan RorRs gaitans. gana es avantiura ar aris? ar viciT, konkretulad risTvis viTxoveT amxela fuli, ris safasurad, rodis da riT unda gadavixadoT?~ _ ambobs gazeT `Cegemskaia pravdas~ redaqtori inal xaSigi. afxazur mediasa da xelisuflebas Soris urTierToba gansakuTrebiT daiZaba bolo erTi wlis ganmavlobaSi. kriveniukis saqme xelisuflebis mxridan Jurnalistebze zewolis mxolod erT-erTi magaliTia. afxazeTis xelisuflebasTan problemebi hqonda `Cegemskaia pravdas~ redaqtorsac. xelisuflebasTan daaxloebuli ramdenime piri inal xaSigs politkovskaias da xolodovis bedis gaziarebiT daemuqra, Tu igi xelisuflebis kritikas Tavs ar daanebebda. saubari soxumis gareubanSi, ukacriel plaJze Sedga, sadac xaSigi manqaniT miiyvanes. aseTive `seriozuli saubari~ hqondaT gazeT `novi denis~ redaqtorTan sergei aruTunovTan, romelic soxumis erT-erT kafeSi finjan yavaze dapatiJes. `Cegemskaia pravdasa~ da `nuJnaia gazetasTvis~ momsaxurebis gawevaze uari Tqva universitetis stambam, sadac es gazeTebi wlebis ganmavlobaSi ibeWdeboda. xelisufleba ar aZlevs licenzias kerZo telekompania `abaza tv~-s, romelic opozicioner beslan butbas ekuTvnis. adgilobrivi eqspertebi amboben, rom, rac ufro axlovdeba afxazeTis prezidentis arCevnebis TariRi, miT ufro arakomfortuli gaxdeba samuSao garemo JurnalistebisTvis. statiaSi gamoyenebuli terminologia ekuTvnis avtors da ara `liberals~.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

Tvalsazrisi

TurqeTi rogorc afxazeTis konfliqtis gasaRebi


ruseTis samxedro agresiis Semdeg, saqarTvelosTvis, mezobel qveynebTan, gansakuTrebiT ki TurqeTTan integraciis strategiuli amocana gamoikveTa.

hainrih biolis fondi acxadebs konkurss regionaluri sastipendio programisaTvis socialur mecnierebebSi
hainrih biolis fondi damoukidebeli politikuri fondia, romelic TanamSromlobs germaniis mwvaneTa partiasTan. fondi xels uwyobs demokratiuli politikuri kulturisa da samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebas. konkursis pirobebi regionaluri sakvlevi stipendiis misaRebad ganacxadis Semotana SeuZliaT programis dawyebis momentisaTvis 35 wlamde (1975-1987 wlebSi dabadebul) axalgazrda mkvlevrebs, romlebsac gaaCniaT umaRlesi ganaTleba da romlebic mudmivad cxovroben samxreT kavkasiis qveynebSi. savaldebuloa ori ucxo enis (inglisuri da rusuli) kargi codna. yuradReba mieqceva Tematur siaxles da orientacias Tanamedrove meTodologiaze, amasTanave kvlevis Tvisobriv meTodebs.

irakli alasania, `aliansi saqarTvelosTvis~ lideri


suverenuli qveynis okupaciam aSkara gaxada kavkasiis mimarT ruseTis politikis mtacebluri buneba, saerTaSoriso samSvidobo meqanizmebis ususuroba da regionis qveynebs sruli daucvelobis gancda gauCina. ruseTis mier saqarTvelos ori mxaris aRiarebam dagvayena axali realobis winaSe, romlsac pirvel rigSi regionis qveynebma saqarTvelos mxardaWeriT unda upasuxon. saqarTvelo-TurqeTis strategiul urTierTobebSi afxazeTs gansakuTrebulad mgrZnobiare adgili ekava. afxazeTis sivrceze saqarTvelos suverenitetis pativiscema iyo da rCeba TurqeTis sagareo politikur poziciad. sakuTar qveyanaSi mravalricxovani afxazuri da qarTuli diasporebis gamo, TurqeTs bunebrivi interesi hqonda da aqvs, ar Sewyvitos urTierTobebi afxazebTan. qarTulma mxarem es faqtori saTanadod ver gamoiyena qarTul-afxazuri pirdapiri dialogis xelSesawyobad. amave dros, TurqeTis pozitiuri gaaqtiureba afxazeTis teritoriaze rusuli gavlenis zrdis erT-erTi realuri sapirwonea. separatistul regionebSi Cvens interesebTan tradiciulad Tanmxvedri pozicia safuZvels gvaZlevs, gamoviCinoT politikuri siTamame da, evrokavSiris proeqtebis paralelurad, TurqeTic CavrToT afxazuri sazogadoebis izolaciidan gamoyvanaSi. saerTaSoriso TanamegobrobasTan erTad afxazeTis da cxinvalis regionis araRiarebis politikis mtkice poziciiT, saqarTvelos xelisuflebasTan SeTanxmebiT, TurqeTs unda mivceT afxazebTan etapobrivi, mravalmxrivi savaWro urTierTobebis damyarebis SesaZlebloba. amis ganxorcieleba ki mxolod centraluri xelisuflebis mier kontrolirebadi teritoriis gavliT da masTan SeTanxmebiT unda iyos SesaZlebeli. aseve, specialuri sammxrivi _ qarTul-afxazur-Turquli molaparakebis sagani unda gaxdes sazRvao mimosvlis pirobebze SeTanxmeba. es xels Seuwyobs saqarTvelos mTavari amocanis miRwevaSi: afxazebs, ruseTis garda, axali sagareo alternativa gauCinos da, amasTanave, safuZveli Caeyaros qarTul da afxazur sazogadoebebs Soris adamianuri urTierTobebis aRdgenas. mxolod urTierTndobis aRdgeniT SeiZleba politikuri daregulirebisTvis aucilebeli pirobebis Seqmna. TurqeTis monawileoba qarTul-afxazuri urTierTobebis aRdgenaSi Cveni mxridan Tanmimdevruli, Seuqcevadi da realisturi samSvidobo strategiis nawili unda gaxdes, rac safuZvlad daedeba erTian saxelmwifoSi Tanaarsebobaze gulwrfeli molaparakebebis dawyebas. demokratiuli, ekonomikurad jansaRi, evropuli usafrTxoebis da keTildReobisken mtkiced mimavali saqarTvelo yvelaze mimzidveli arCevani gaxdeba Cveni qveynis afxazi da osi mosaxleobisTvis.

fondi afinansebs kvlevas Semdeg mimarTulebaTa farglebSi: axali Sexedulebebi eTno-politikur konfliqtebze; migraciuli problemebi; ltolvilebi: gadarCenis strategiebi; politikuri kulturis ganviTarebis dinamika da analizi; yoveldRiuri yofis istoria/ anTropologia; winaaRmdegobis da represiebis istoria; identobebis konstruireba; Cveniani da ucxo sazogadoebaSi; uTanasworobisa da diskriminaciis problemebi; genderuli rolebis transformacia; urbanizacia da qalaquri kultura; qalaqis mdgradi ganviTarebis problemebi (socialuri/ ekologiuri/ ekonomikuri); qalaqis socialuri da sainformacio infrastruqtura; arqiteqtura/ urbanuli garemo da xelisufleba.

xangrZlivoba da moculoba stipendiis xangrZlivoba ganisazRvreba 12 TviT _ 1.01.2010 _ 31.12.2010. stipendiis moculoba Seadgens yovelTviurad 250 evros. damatebiT gaTvaliswinebulia fondis mier organizebuli Tanamdevi programa seminarebis, sazafxulo skolis, publikaciebisa da a.S. saxiT. sruli informacia konkursis Sesaxeb da ganacxadis anketa CamotvirTeT regionaluri biuros veb-gverdidan:

www.boell.ge
sakonkurso ganacxadis Semotanis bolo vadaa 2009 wlis 30 oqtomberi, 18:00 sT.

foto Temo barZimaSvili

mezoblebi

meTevzeebi mtkvarze, Tbilisi 2009

sami qveyana, erTi mdinare


samxreT kavkasiis wylis mTavari arteria ekologiuri safrTxis winaSea.
eka WiTanava, Tbilisi
saqarTvelo, somxeTi da azerbaijani saerTo ekologiuri safrTxis winaSe dganan. mdinare mtkvris dabinZurebaSi wvlili samive qveyanas Seaqvs, problemis gadasaWrelad ki erTiani gegmis SemuSaveba ver moxerxda. sabWoTa kavSiris daSlisa da industriuli warmoebis Semcirebis Semdeg mtkvari ZiriTadad Camdinare wylebiT binZurdeba. gamwmendi nagebobebi ki am qveynebSi, TiTqmis oci welia, ar ganaxlebula. mdinaris dabinZurebaze monitorings samive qveynis specialistebi atareben. mavne nivTierebebis koncentracia zRvardasaSveb normas daaxloebiT orjer aRemateba. mtkvari saTaves TurqeTSi iRebs da saqarTvelosa da azerbaijanis teritoriebis gavliT kaspiis zRvaSi Caedineba. mas SesarTavebi aqvs somxeTSi, iransa da saqarTveloSi. saqarTvelos garemos dabinZurebis monitoringis departamentis xelmZRvaneli marina arabiZe ambobs, rom
36

am droisTvis mtkvris dabinZurebis xarisxi janmrTelobisaTvis saSiSi ar aris. bevrad ufro mwvaved dgas es problema azerbaijanSi, sadac am mdinaris wyals sasmelad iyeneben. baqos dasaxleba sulutepeSi mcxovrebi said abasovi axali milsadenis gayvanas mouTmenlad elodeba im imediT, rom am milsadenSi gafiltruli wyali gaivlis. `onkanis wylis auduReblad daleva SeuZlebelia. WiqaSi rom vasxamT, xan miwisferia, xanac qloris suni aqvs~, _ ambobs is. saidi am wyals baRis mosarwyavadac ki ar iyenebs. mtkvris ekologiuri mdgomareobiT ukmayofilebas azerbaijanis ekologiisa da bunebrivi resursebis saministroSic iziareben. am uwyebis warmomadgeneli mamedhusein muslimovi ambobs, rom mtkvari saqarTvelosa da somxeTis qalaqebis Camdinare wylebiT binZurdeba.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

misi TqmiT, mdinares gansakuTrebul zians ayenebs is qimiuri narCenebi, romlebic somxeTSi, alaverdSi moqmedi spilenZis kombinatidan Caedineba. baqoSi 122 gamwmendi moduli muSaobs da wyali meqanikuradac da biologiuradac iwmindeba. Tumca, sammilioniani qalaqisTvis es sakmarisi ar aris. saqarTveloSi aseTi gamwmendi nageboba mxolod erTia _ Tbilisi-rusTavis da isic mtkvars mxolod meqanikurad, biologiuri gawmendis gareSe asufTavebs. kavkasiis regionuli garemos dacviTi organizacia Rec Caucasus-is informaciiT, saSualod, erT suli mosaxlisTvis samyofi wylis gamwmendi nagebobis dayenebas 450 evro sWirdeba, rac imas niSnavs, rom Tbilisis 1,5 milioniani mosaxleobis axali danadgarebiT uzrunvelyofa daxloebiT 675 milioni evro dajdeba. aseTi xarjebis gasawevad ki saqarTvelos mTavroba jerjerobiT mzad ar aris. garemos dacvis saministrom 2007 wels wyalaRebawyalCaSvebaze nebarTvebi gaauqma. samewarmeo saqmianobis dawyebamde kompania wylis garkveuli raodenobis gamoyenebaze iRebda nebarTvas, fasdeboda im mavne nivTierebebis raodenoba, rasac igi wyalSi CauSvebda.

saqarTvelo wylis saerTaSoriso konvenciebs xels ver awers, radgan am SemTxvevaSi, azerbaijanisaTvis jarimebis gadaxda mouwevs. saqme isaa, rom mtkvari sabolood azerbaijanis teritoriaze, kaspiis zRvaSi Caedineba da, Sesabamisad, saqarTvelosa da somxeTis mier dabinZurebuli wyalic iq xvdeba.

foto Temo barZimaSvili

2008 wlidan amoqmedda `garemoze zemoqmedebis Sesaxeb kanoni~, romelic mewarmes aseTi nebarTvebis aRebisagan aTavisuflebs. Sesabamisad, Sesustda kontroli konkretul sawarmoebze, romlebic wylis potenciuri damabinZureblebi arian. saqarTvelos garemos dacvis inspeqciaSi acxadeben, rom bolo erTi wlis ganmavlobaSi wylis dabinZurebisTvis aravin daujarimebiaT. saqarTvelo verc wylis saerTaSoriso konvenciebs awers xels, radgan am SemTxvevaSi, azerbaijanisaTvis jarimebis gadaxda mouwevs. saqme isaa, rom mtkvari sabolood azerbaijanis teritoriaze, kaspiis zRvaSi Caedineba da, Sesabamisad, saqarTvelosa da somxeTis mier dabinZurebuli wylic aq xvdeba. somxeTs jarimis gadaxdis valdebulebisgan azerbaijanTan diplomatiuri kavSiris ararseboba aTavisuflebs. erevneli ekologebi amboben, rom somxeTi yvelaze naklebadaa pasuxismgebeli mtkvris dabinZurebaze. `somxeTi mTagoriani qveyanaa da Cveni mdinareebis umravlesobac mTisaa. es imas niSnavs, rom wyali bunebrivad, TavisTavad iwmindeba~, _ ambobs ekologi karine daneliani. evrokavSiris qveynebSi mdinareebis ekologiuri mdgomareobis gaumjobesebis ramdenime warmatebuli magaliTi arsebobs. erT-erTia mdinare raini, romelzec 1986 wels ekologiuri katastrofa moxda. Sveicariis qalaq bazelis qimiur qarxanaSi gaCenili xanZris Sedegad mdinareSi 30 tona sasoflo-sameurneo qimikati CaiRvara. naxevari milioni Tevzi daiRupa, zogierTi saxeoba ki saerTod gaqra. sazogadoebis mwvave reaqcias 1987 wels `samoqmedo programa raini-s miReba mohyva, romelsac evrokavSiris yvela qveyanam moawera xeli. Seiqmna rainis auzis sabWo. sazogadoebisa da xelisuflebis erToblivi ZalisxmeviT, mdinareSi nitratebisa da fosfatis Cadineba Zalian male orjer Semcirda. samxreT kavkasiis samive saxelmwifoSi moqmedebs wylis resursebis dacvisa da marTvis kanonmdebloba, magram ar arsebobs erTiani dokumenti, romelic transsasazRvro mdinareebisa da tbebis gamoyenebas daaregulirebda. wylis resursebis ukeTesad gakontrolebisTvis aucilebelia saerTaSoriso konvenciebis ratificireba. gaero-s evropis ekonomikuri komisiis konvencias (UNECE) samxreT kavkasiis sami qveynidan jerjerobiT mxolod azerbaijanma moawera xeli. saqarTvelo msgavsi saerTaSoriso dokumentebis misaRebad da saerTo sakanonmdeblo bazis Sesaqmnelad politikurad mzadaa. mTavar dabrkolebad mxolod finansuri resursebis nakleboba rCeba. samxreT kavkasiaSi ekologiuri problemebis erToblivad mogvarebas xels isic SeuSlis, rom somxeTsa da azerbaijans Soris diplomatiuri urTierToba ar arsebobs.

mtkvris dabinZurebuli napiri, Tbilisi 2009

statiis momzadebaSi monawileobdnen : seimur kazimovi, baqo, sara xojoiani, erevani.


37

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

mezoblebi

groznos Sesasvleli

CeCeni qali bavSvebiT groznosTan mdebare saguSagos gadakveTisas

CeCneTi

CeCneTi _ TviTmkvlelebis omi


CeCneTSi kvira ar gava, rom teroristma-TviTmkvlelma Tavi ar aifeTqos.
asia ramazanova, grozno
wminda ramadanis Tves teroristma TviTmkvlelebma CeCneTSi aTze meti afeTqeba moawyves. afeTqebebi ZiriTadad groznos centrSi xdeba da teroristebis mTavari samizne samarTaldamcavebi arian. arian moklulebi da daWrilebi. 16 seqtemberi. qalaq groznos centri. putinis gamzirisa da mSvidobis quCis gadakveTaze, modebis saxlTan panikaa. roca kvamlis didi Rrubeli nel-nela ifanteba, iq myofebi Semzarav suraTs xedaven. manqana, romelic modebis saxlis win idga, ferfladaa qceuli. Senobis kedlebi sisxliTaa SeRebili. SuSebi Camtvreulia. erTi qali adamianis xorcis nafleTebiTaa dasvrili da Semzaravad yviris: `gTxovT, momaSoreT, momaSoreT! meti ar SemiZlia~. erTi milicieli gaunZrevlad wevs miwaze, meore daWrilia da Svelas iTxovs. iqve agdia axalgazrda qalis Tavi ori grZeli qera nawnaviT. es Sahidi qalia, romelmac Tavi aifeTqa. mas ramdenime adamiani mobiluriT suraTs uRebs. `naTesavebsa da nacnobebs unda vaCveno. iqneb vinme icnobs. mainteresebs, vin arian es qalebi, saidan modian~, _ ambobs 57 wlis sekimat umaxanova. dazaralebulTa umetesoba iqve, gaCerebasTan mdgari samarSruto taqsis
38

mgzavria. eqvsi mSvidobiani moqalaqe daiWra. am tragediidan ramdenime wuTSi qalaqis centrSi kidev erTma TviTmkvlelma aifeTqa Tavi. Tveze metia, CeCneTis dedaqalaqSi panikaa. yvela skolasTan da centralur quCaze dayenebulia videoTvali, gamkacrebulia patrulireba. saxelmwifo dawesebulebebs gansakuTrebuli reJimiT icaven. sazogadoebriv transportSi gamokrulia plakatebi warweriT: `CrdiloeT kavkasiaSi gaxSirebuli afeTqebebis gamo, gTxovT, gamoiCinoT meti yuradReba~. CeCneTis prezidentis ramzan kadirovis azriT, teraqtebis es seria arabi daqiravebuli teroristebis xelweraa. man Zalovanebs mosTxova, moZebnon da daakavon Zmebi _ husein da muslim gakaevebi, romlebic, samarTaldamcavTa informaciiT, teraqtebis momzadebaSi monawileoben. mogvianebiT gazeT `zavtrasTvis~ micemul interviuSi kadirovma aRniSna, rom CeCneTSi teroristebi aSS-dan da didi britaneTidan Cadian, iaraRs ki maT saqarTvelodan da azerbaijanidan awvdian. teraqtebTan dakavSirebiT gansxvavebul versiebs gamoTqvamen CeCneTis

rigiTi moqalaqeebi, romlebsac ar sjeraT, rom xelisufleba damnaSaveTa dasjas moaxerxebs. yvelaze metad gavrcelebulia versia, rom ruseTis specsamsaxurebi mosalodneli afeTqebebis Sesaxeb informacias floben, magram arafers akeTeben maT Tavidan asacileblad. respublikaSi mudmivi daZabuloba kremls xels aZlevs, rom Semdeg ufro Tamamad Caataros sazareli kontrteroristuli operaciebi. groznoSi bevri fiqrobs, rom specsamsaxurebi Tavad amzadeben TviTmkvlelebs. meore versia SurisZiebaa. dadasturebulia, rom zogierTi TviTmkvleli adre dakavebuli da sastikad nawamebi hyavdaT samarTaldamcavebs. bevri fiqrobs, rom sakuTari Tavis afeTqebiT isini samarTaldamcvelebze Surs iZieben. am versias isic amyarebs, rom bolo dros momxdari teraqtebis ZiriTadi samizne swored samarTaldamcavebi iyvnen. arsebobs iseTi mosazrebac, rom CeCeni axalgazrdebis gadabirebas arabi teroristebi cdiloben _ arCeven Raribebsa da oblebs. asea Tu ise, mosaxleoba SiSSi cxovrobs. kvira ar gava, teroristmaTviTmkvlelma Tavi ar aifeTqos
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

mezoblebi

teraqti, grozno, 16 seqtemberi 2009

CeCnuri specrazmi

yvelaze xalxmraval adgilas. afe- dagvyares Zirs, gvcemes, _ hyveba 19 Tqebebi xdeba skolebTan, sabavSvo wlis studenti islami, _ Semdeg rom baRebTan, sakoncerto da Teatralur darwmundnen, teroristebi ar viyaviT, darbazebTan. TiTqmis yvela SemTxve- gagviSves~. `gaCerebaze videqi, xelSi iatakis vaSi axlomaxlo samarTaldamcavebi saRebavebiani paketebi mekava. gaCerda arian. 21 agvistos groznoSi oTxma tero- manqana, gadmocvivdnen samxedroebi, ristma-TviTmkvlelma aifeTqa Tavi. miyvirodnen, _ dade parkebi da miwadaiRupa oTxi milicieli, ori daiWra. ze daegdeo. avtomatis luliT gamiafeTqebebi xdeba CeCneTis sxva raio- Cxrikes paketebi, saRebavi damiRvares nebSic. 25 agvistos sofel mesker-iurtSi TviTmkvlelis afeTqebis Sedegad oTxi milicieli daiRupa. 28 agvistos raionul centr SaliSi, kadirovis quCaze orma TviTmkvlelma aifeTqa Tavi, rodesac samarTaldamcavebma maTi dakaveba scades. daiRupa sami milicieli da sami moqalaqe. 12 seqtembers groznos leninis raionSi axalgazrda qalma 41-e skolasTan aifeTqa Tavi. daiRupa ori milicieli, ramdenime CeCeni bavSvebi CeCneT-inguSeTis sazRvris gadakveTisas bavSvi daiWra. gaxSirebuli teraqtebis fonze, CeC- da bodiSic ar mouxdiaT, ise wavidneTis mosaxleobas teroristebze ara- nen, _ hyveba 52 wlis aimani CuCueva, nakleb afrTxobs samarTaldamcavebis _ madloba RmerTs, rom gamCxrikes saqcieli _ is meTodebi, rasac isini da pirdapir iaraRi ar damaxales. ra respublikaSi wesrigis dasamyareblad gveSveleba, ar vici~. CeCneTis teritoriaze TviTmkvleliyeneben. oTx SemTxvevaSi teroristi- ma pirvelad 2000 wels aifeTqa Tavi. TviTmkvlelebi velosipediT moZra- es iyo axalgazrda CeCeni qali, xava obdnen. axla adgilobrivi samarTal- baraeva, romlis ojaxma didi gasaWidamcavebi yvela velosipedists eWviT ri gamoiara CeCneTis omis dros. xava uyureben. `me da Cemi megobari velo- movsar baraevis naTesavi iyo, romelsipediT vseirnobdiT, uceb gza gada- mac mogvianebiT moskovSi, dubrovkis gviRoba orma manqanam, gviyvirodnen, TeatrSi mZevlebi aiyvana. xava asafeliberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

Tqebeli mowyobilobiT datvirTuli `kamazis~ saWes miujda da maRali siCqariT SeiWra rusuli samxedro komendaturis teritoriaze. maSin am ambavma CeCneTi aaforiaqa. yvela xavaze laparakobda. vinc CeCen xalxs icnobs, mixvdeba, rom CeCeni qalisgan, romlis funqcia pirvel rigSi dedobaa, iaraRis xelSi aRebas aravin eloda. cnobilma CeCenma bardma, Timur mucuraevma am axalgazrda qalze simRerac ki dawera, romelsac Semdeg mTeli CeCneTi mReroda: `modis xava, rom daicvas mSobliuri miwa. iqneb mTeli eri Sahidebad viqceT?~ `maSin sxva dro iyo, am afeTqebebs sxva mizezi hqonda. maSin cdilobdnen, CeCeni xalxi ruseTis xelisuflebis ganukiTxaobisgan daecvaT. axla ki piriqiT, CeCen xalxs afeTqeben. Cveni adgilobrivi samarTaldamcavebisa da xalxis winaaRmdeg, bavSvebis winaaRmdeg ibrZvian~, _ ambobs petimat isaevi, im skolis direqtori, romlis maxlobladac moxda afeTqeba. CeCeni eqspertebi SiSoben, rom male CeCneTs kvlav gadauvlis kontrteroristuli operaciis talRa, rodesac adgilobrivi da federali samarTaldamcavebi, mtyuan-marTlis ganurCevlad, teroristebTan naTesaobisa da maTi mfarvelobis braldebiT, klaven, itaceben, apatimreben da awameben adamianebs.
39

foto Temo barZimaSvili

40

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

sazogadoeba

kulturuli memkvidreoba da vandalizmi


kulturuli memkvidreobis dasacavad sanqcia SesaZloa, pirvelad amoqmeddes.
eka WiTanava, Temo barZimaSvili

varZiis ber-monazoni maTe vaSaymaZe, 2009

liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

41

sazogadoeba

nebismieri taZari saeklesio msaxurebisTvis Sendeba, magram saukuneebis ganmavlobaSi istoriul da kulturul Rirebulebasac iZens. amiT is ara marto sasuliero pirebisa da mrevlis, aramed mTlianad sazogadoebis kuTvnileba xdeba. Zeglis saeklesio funqcia ufro maRla dgas, Tu misi kulturuli mniSvneloba? _ amis Sesaxeb saqarTveloSi azri orad iyofa. azrTa sxvadasxvaoba misaRebi iqneboda, amiT kanoni rom ar irRveodes. kanoni, romlis winaSec, wesiT, yvela Tanaswori unda iyos, xSirad sasuliero pirebze ar vrceldeba. ori wlis win urbnisSi 15-saukunovani bazilikis unikaluri wyobiT naSeni kedlebi kiriT daifara. winamZRvarma, mama levanma taZris `garemonteba~ akustikis gaumjobesebis mizniT gadawyvita. amis Sesaxeb kulturuli memkvidreobis dacvis erovnulma saagentom Seityo da mRvdels samuSaoebis SeCereba mosTxova. adgilze Casul saagentos TanamSromlebs mrevli daesxa Tavs da manqanac dauzianes. kedlebis Selesva mama levans maSin sapatriarqomac aukrZala, Tumca eklesiis didi nawili ukve Selaxuli iyo. oTxi Tvis win sapatriarqos sabWom mama levans axali proeqti daumtkica. proeqti urbnisis eklesiis kankelis rekonstruqcias iTvaliswinebs. sabWos es gadawyvetileba saagentosTan jer ar SeuTanxmebia. `kankels ra SeTanxmeba sWirdeba, Tuki ar ivargebs, misi moxsna isedac advilia, _ acxadebs sapatriarqos xuroTmoZRvrebis, restavraciisa da xelovnebis centris presmdivani Tamar kvantaliani. saagentosTvis angariSis Cabareba mama levansac zedmetad miaCnia. 2002 wels saqarTveloSi yvela marTlmadidebluri, sasuliero mniSvnelobis Zegli da miwa sapatriarqos gadaeca, samRvdeloebas kanonierad aZlevs upiratesobas. calkeuli sasuliero pirebi ki gazrdil uflebebs arasworad iyeneben da taZris arqiteqturaSi TviTnebur Carevas keTili miznebiT xsnian. mama levanis TqmiT, man urbnisis Zveli kedlebi imitom Selesa, rom isini `Seuxedavi iyo~.
42

Zlieri eklesiis pirobebSi, qveynis ZeglTa dacvis mTavari uwyebac frTxilad moqmedebs. nika vaCeiSvilis saagento sapatriarqosTan urTierTobis gamwvavebas erideba da msgavsi problemebis mogvarebas dRemde mxolod dialogis gziT cdilobs. Tumca, kanoni saagentos ufro mkacrad moqmedebis saSualebas aZlevs. administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis mixed-

proeqtirebaSi TviTneburi cvlilebebi Seitana. sasuliero pirebis dajarimebas ki saministro jerjerobiT ar Cqarobs. nika vaCeiSvilis uwyebaSi acxadeben, rom Ria konfrontaciaze uaris TqmiT ufro met Sedegs aRweven. marTalia, amiT procesi Wianurdeba, samagierod, wlebis ganmavlobaSi molaparakebebma sapatriarqosTan garkveulwilad ukve gamoaswora urTierToba.

foto eka WiTanava

wirva urbnisis eklesiaSi, 2009

viT, kulturuli Zeglis dazianeba xuTi aTasi lariT jarimdeba. jarimis Tanxa jer kidev ori wlis win 8 lari iyo. maSin kanonSi konkretulad arc is iyo miTiTebuli, Tu romeli uwyeba gascemda sanqcias. 2007 wels ki, rodesac parlamentma daamtkica kanoni kulturuli memkvidreobis Sesaxeb, jarimis Tanxac gaizarda da damjarimebeli uwyebac zustad ganisazRvra _ kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro. mravali darRvevis miuxedavad, saministrom sanqcia pirvelad 2009 wlis seqtemberSi gasca, roca baTumis erT-erTma macxovrebelma urbanuli Zeglis garemontebisas proeqtis sanebarTvo pirobebs gadaaWarba da Senobis

vaCeiSvilis TqmiT, amis magaliTia Tundac varZiis samonastro kompleqsi, sadac problemis mogvarebas saxelmwifo, ukve aT weliwadze metia, mSvidobiani gziT cdilobs. konfliqti varZiaSi berebis TviTneburi SesaxlebiT 1990-iani wlebis bolos daiwyo. sacxovreblad saWiro pirobebis Sesaqmnelad berebma keliebis mowyoba daiwyes: kldeSi nakveT qvabulebSi siTbos SesanarCuneblad xis kar-fanjara Casves. Sesabamisad, varZiis is monakveTi, sadac berebma saxeldaxelod moiwyves keliebi, muzeumnakrZalis dasaTvaliereblad Casuli turistebisTvis daixura. am faqts turizmisa da kurortebis departamentis Tavmjdomaris
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

sazogadoeba

moadgile nato farcxalaZe aprotestebs da ambobs, rom varZia muzeum-nakrZalia da amitom iq moqmedi monastris arseboba sasurveli araa. `warmoidgineT, rom berebi luvrSi dasaxlebuliyvnen~. kulturis saministros aseTi pretenzia ar aqvs da mxolod monastris fasadis TviTneburi Secvlis winaaRmdegia. sapatriarqosTan dialogis aTi wlis Tavze damuSavebis procesSia

es qvebi zarzmis monastris mRvdlebma taZris maxloblad keliebis asagebad gamoiyenes. mosaxleobam meCeTis daSla swored sasuliero pirebis iniciativiT daiwyo. monastris erT-erTi mRvdlis, mama spiridonis ganmartebiT, `es meCeTi aravis ekuTvnoda, is arc kulturuli Zegli iyo da arc istoriuli~. arada, adigenis raionis ramdenime soflis muslimma mosaxleobam

meCeTis Sesasvleli adigenis raionis sofel flateSi, 2009

proeqti, romelic muzeum-nakrZalSi turizmis ganviTarebasa da turistebsa da berebs Soris urTierTobis mogvarebaze izrunebs. ombudsmenis ofisTan arsebuli tolerantobis centris ufrosis, beqa mindiaSvilis azriT, TviTneburobis msgavsi SemTxvevebi xSirad saxelmwifos mxridan upasuxod rCeba, radgan xelisufleba reitingis SesanarCuneblad erideba eklesiasTan Ria dapirispirebas. misi TqmiT, arsebobs sasuliero pirebis mxridan vandalizmis faqtebic, Tanac roca saqme marTlmadidebluri eklesiis sakuTrebas ar exeba. adigenis raionis sofel flateSi umoqmedo meCeTs adgilobrivma mosaxleebma qvakuTxedebi moangries.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

2002 wels saqarTveloSi yvela marTlmadidebluri, sasuliero mniSvnelobis Zegli da miwa sapatriarqos gadaeca, samRvdeloebas kanonierad aZlevs upiratesobas. calkeuli sasuliero pirebi ki gazrdil uflebebs arasworad iyeneben da taZris arqiteqturaSi TviTnebur Carevas keTili miznebiT xsnian.

gangaSi atexa. saqmeSi ombudsmenis ofisi CaerTo, da meCeTis moSlac Sewyda. Tumca, zarzmelma berebma keliebis kedlebSi meCeTis ramdenime qvis Cayoleba mainc moaswres. beqa mindiaSvilis azriT, es vandalizmia. am konkretuli SemTxvevis gamosworebis gzebs saqarTvelos kanonmdebloba ar iTvaliswinebs. imisaTvis, rom kanonma aseTi nageboba dazianebisgan daicvas, is kulturuli memkvidreobis nusxaSi unda iyos Setanili. imis gamo, rom flates meCeTi arc kulturuli Zeglia da mas arc konkretuli mesakuTre hyavs, misi dazianebisTvis pasuxi aravis moeTxoveba. Tumca, es SemTxveva mainc rCeba muslimanuri religiisadmi upativcemulobis aSkara gamoxatulebad. `aseTi SemTxvevebis mimarT Cveni kanonmdebloba absoluturad diskriminaciulia. rogorc qristianebi aniWeben TiToeul qvas mniSvnelobas, ise muslimebi ufrTxildebian TavianT nangrevebs~, _ acxadebs beqa mindiaSvili. flates meCeTi `daxuruli saqmea~. religiuri umciresobebis uflebebis dasacavad sakanonmdeblo regulaciebi ar igegmeba. Tumca, kulturuli Zeglebis SemTxvevaSi, sasuliero pirebis TviTneburi Carevis aRsakveTad, SesaZloa, saagentom male ufro mkacri nabijebic gadadgas. kulturuli memkvidreobis monitoringis sammarTvelos ufrosis, nika anTiZis gancxadebiT, urbnisis dazianebis gamosakvlevad Seiqmneba eqspertTa jgufi, romelic urbnisis mdgomareobas Seafasebs. amis Semdeg dadgindeba, sasjelis ra forma unda Seufardon sasuliero pirs, romelmac uZvelesi kedlebi Selesa. Tuki eqspertebi gadawyveten, rom kedlebis SelesviT eklesias ziani miadga, mama levans an 2-dan 4 wlamde patimrobas miusjian, an jarimis saxiT eklesiis aRsadgenad saWiro Tanxas gadaaxdevineben. es SeiZleba sasuliero pirebis mimarT kulturul ZeglTa dacvis Sesaxeb kanonis amoqmedebis pirveli precedenti aRmoCndes. Tumca, gadawyvetilebis sisruleSi moyvanamde is isev sapatriarqosTan unda SeTanxmdes.
43

foto Temo barZimaSvili

sazogadoeba

mwvane zoli

gauqmebuli tye
Tbilisis sakrebulos gadawyvetilebiT, diRmis tye-parkis mniSvnelovani nawili sazogadoebriv-saqmian da sacxovrebel zonad gadakeTda.
rezo geTiaSvili, kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis qseli CENN
diRmis tye-parkma, romelsac 1934 wlidan moyolebuli Tavisi 75 heqtari farTobiT Tbilisis mTavari sanerges funqcia hqonda, miwebi jer kidev sabWoTa periodSi dakarga. bolos qalaqs 20 heqtaramde farTobiT SemorCa, Tumca Tavisi unikaluri floriTa da saqarTvelos `wiTel nusxaSi~ Setanili xeebiT qalaqisTvis mniSvnelovani `filtvis~ rols mainc asrulebda. mis ganviTarebaze zrunva 1995 wels daiwyo da gadawyda, rom tyeparkis teritoriaze kulturis da dasvenebis parki unda moewyoT. ukanono mSeneblobebisa da zogadad parkebis araswori eqspluataciisgan dasacavad parlamentma 1998
44

wels sagangebo dadgenilebac miiRo. aikrZala parkebis teritoriebis gasxviseba gamwvanebis zolebis sazRvrebSi da maT mimdebare teritoriazec. Tumca, parlamentis dadgenileba eqvs TveSi dairRva. miwis marTvis departamentma diRmis tyeparkis teritoria upirobod gadasca sakuTrebaSi Sps `sans~. `sanma~ ki misi nawil-nawil gasxviseba daiwyo. saqarTvelos samxedro gzis mxridan parkis teritoriaze ukanonod aSenda benzingasamarTi sadgurebi, samrecxaoebi, maRaziebi, sasadilo da avtofarexi. kerZo nakveTebad daqucmacebul parkSi xeebma xmoba daiwyo. mcenareTa dacvis institutis daskvniT, amis mizezi Warb-

tenianoba gaxda, rac nawilobriv gaumarTavma saniaRvre sistemam gamoiwvia, nawilobriv ki _ tye-parkis sazRvrebSi mowyobilma benzingasamarTma da savaWro obieqtebma, romelTac sakanalizacio sistemebi ar gaaCniaT. navTobproduqtebiT da sxva mavne nivTierebebiT dabinZurebuli wyali ki tye-parkis teritoriaze Caedineba. diRmis tye-parkis dasacavad wamowyebulma kampaniam mniSvneloba maSin SeiZina, rodesac kampanias saTaveSi sakrebulos maSindeli Tavmjdomare mixeil saakaSvili Caudga. 2003 wels man diRmelebisTvis daweril mimarTvaSi adgilobriv arCevnebSi micemuli piroba gaixsena da aRniSna,
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

sazogadoeba

diRmis tye-parki, 2009

rom diRmis tye-parks, romelic `Tbilisis erT-erTi ukanaskneli mwvane zoli~ iyo, aucileblad gadaarCenda ganadgurebisgan. `Tbilisis meriis korumpirebulma moxeleebma ramdenime wlis win, didi qrTamis sanacvlod, dokumentebis gayalbebiT, parki gayides nakveTebad. Cvenma sakrebulom akrZala parkis teritoriaze yovelgvari mSenebloba. mflobelebis erTma nawilma ramdenjerme mainc scada mSeneblobis dawyeba. maTve moWres Cven mier darguli xeebi. Cemi informaciiT, am xalxis ukan dganan yofili da moqmedi ministrebi, sxva maRali rangis moxeleebi. mova dro da, meqneba Sesabamisi Zalaufleba, raTa uzrunvelvyo, rom es xalxi aRmoCndes cixeSi. dRes ki viyenebT kanoniT moniWebul uflebas da administraciul inspeqciasTan erTad ar vaZlevT am banditebs unikaluri parkis ganadgurebis saSualebas~. damatebiTi miwis nakveTebis gayidva da maTi sajaro reestrSi gatareba jer kidev 2003 wels aikrZala. saakaSvilis prezidentad arCevis Semdeg diRmis tye-parkis dacva
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

nawilobriv gagrZelda. 2006 wels tye-parkis teritorias daudgines sazRvrebi da statusi _ rekreaciuli zona-1. 20 heqtarze gadaWimuli unikaluri parkis specifikurma statusma akrZala yvelanairi tipis mSenebloba. parki arsebuli saxiT _ mxolod tyiTa da bilikebiT unda SeenarCunebinaT. qalaqis mTavroba tye-parkze zrunvas qaRaldebiTa da dokumentebiT TiTqmis bolo periodamde cdilobda. 2007 wels sakrebulos dadgenilebiT, qalaqis meriam `diRmis tye-parkSi dadgenil sazRvrebSi _ 20,5 ha farTobze _ mwvane safaris SesanarCuneblad da aRsadgenad landSaftis gegmis SemuSaveba daiwyo. 2009 wlamde grZeldeboda parkSi sadrenaJo da sarwyavi sistemis gayvana, xeebis Sewamlva da asxepva, erTi sityviT _ parkis jer kidev gausxvisebel teritoriaze zrunva. Tumca, bolo periodamde isev Riad rCeboda erT-erTi sakvanZo problema _ ukanono mesakuTreebis mier mitacebuli nakveTebi, romlebic tye-parkis realur aRdgenas, ganvi-

Tarebas da dacvas uSlida xels. tye-parkisTvis safrTxis Semcveli Senobebis demontaJsa da unikaluri xeebis gaCexvis SeCerebas qalaqis mTavrobas diRmis mosaxleobac sTxovda. 2009 wlis zafxulSi mers am TxovniT 200-ma diRmelma sagangebo werili miwera. axla, mas Semdeg, rac parkis naxevarze meti teritoria rekreaciuli zonis statusis `tyveobisgan~ gaTavisuflda, problema bunebrivad moixsna. Tbilisis sakrebulom statusis Secvlis mizezad, socialur da qalaqgegmarebiT sakiTxebTan erTad, mosaxleobis moTxovnac daasaxela: sakrebulos dokumentis mixedviT, mosaxleoba Tavad iTxovs met sacxovrebel farTs. sakrebuloSi acxadeben, rom qalaqSi sacxovreblad gamoyofili miwebis raodenobis gazrdas mosaxleobac iTxovs. ucnobia, mosaxleobis romeli nawilis moTxovniT apelirebs qalaqis mTavroba. faqtia, rom ukve savalalo mdgomareobaSi Cavardnili diRmis tye-parki diRmis mosaxleobisTvis rekreaciul funqcias mainc asrulebs. garemosdacviT organizaciebSi acxadeben, rom am gadawyvetilebis miRebiT dedaqalaqis xelisuflebam problemis erTxel da samudamod gadaWras kanonis gauqmeba arCia. ukve yofili tye-parkis garkveul nawilsa da mimdebare teritorias sazogadoebriv-saqmiani zonis statusi daukanonda. es kidev ufro mZime ganaCenia, vidre sacxovrebeli zona, radgan is kanoniers xdis parkSi benzingasamarTi sadgurebisa da sakvebi obieqtebis tipis nagebobebis aSenebas, rac gansakuTrebulad abinZurebs garemos. am realobidan gamomdinare, cxadi xdeba, Tu ramdenad momzadebuli da mizanSewonili iyo sakrebulos mier miRebuli gadawyvetileba. sakrebulos imave dadgenilebiT ki rekreaciuli da landSaftur-sarekreacio zonis statusi gauuqmda kidev ocamde sxva adgils, maT Soris aris: lisis tbis, maxaTas mTis, gldanis tbisa da gldanis xevis mimdebare teritoriebi; aseve zRvis ubani, sofeli qvemo lisi, mtkvris marjvena sanapiro, tabaxmelisa da wyneTis gzatkecilis mimdebare teritoriebi.
45

Tvalsazrisi

mexuTe xelisufleba
rac ufro Riad da mkveTrad upirispirdebi religiur fundamentalizms, miT ufro Zlierdeba da met gavlenas iZens is.
daviT zurabiSvili, respublikuri partiis wevri

mZime jvari saxelmwifosa da religiur institutebs Soris urTierTobaze msjelobas politikosebi an Tavs arideben, an gamoTqvamen mxolod saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis mxardasaWer azrebs. es arcaa gasakviri, radgan, yvela sociologiuri gamokiTxviT, sazogadoebaSi eklesiisadmi ndoba Zalian maRalia; xolo warmoudgenelia politikuri Zala, romelic sakuTar reitings ar ufrTxildeba. meore mxriv, cxadia, rom saqarTvelos marTlmadidebel eklesiaSi e. w. fundamentalisturi tendencia erT-erTi wamyvania. mxedvelobaSi gvaqvs is antidasavluri da antikulturuli azrebi, rac sasuliero pirebis kurTxeviT gamosul beWdviT gamocemebSi gvxvdeba. aqve SeiZleba gavixsenoT kampania `hari poteris~ winaaRmdeg, skandali `didi aTeulis~ irgvliv da bevri sxva. cxadia, Tu seriozulad vfiqrobT qveynis modernizaciasa da demokratizaciaze, fundamentalisturi tendencia, eklesiis maRali avtoritetis pirobebSi, seriozuli problemaa. politikuri Zalebis mxridan swored am dros unda gamoiTqvas mkafio pozicia, Tu rogori unda iyos saxelmwifos politika religiis sferoSi. problemas kidev ufro aRrmavebs is, rom saqarTveloSi, eklesiis garda, ar arsebobs institucia, romelic sazogadoebis ndobiT sargeblobs _ arc mTavroba, arc parlamenti, arc opozicia, arc masmedia da arc arasamTavrobo seqtori. sasamarTloze xom laparakic zedmetia. erTaderTi dadebiTi (isic Zalian dabali) maCvenebeli bolo dromde mxolod qarTul armias hqonda.
46

ndobis xarisxTa Soris aseTi katastrofuli sxvaoba erT da yvela danarCen institucias Soris sruliad araadekvatur fons qmnis sajaro diskusiebisTvis. es aris Zalian mniSvnelovani momenti, radgan dRemde bevr liberals gulubryvilod sjera, rom Ria debatebiT da konkretuli, xSirad Zalian odiozuri faqtebis saaSkarao-

ze gamotaniT, garkveulwilad, mainc Secvlis sazogadoebriv azrs. Secvlis kidec, oRond _ uaresobisken. roca upirispirdebi im instituciis warmomadgenels, romelic sazogadoebaSi 90-procentiani ndobiT sargeblobs, aranairi mniSvneloba aRar aqvs, ras ambob. sapirispiro mxares idiotic rom ijdes, Tu mas ana-

Zalauflebis simboloebi _ prezidentis rezidencia da samebis sakaTedro taZari, Tbilisi 2009

sapirispiro mxares idiotic rom ijdes, Tu mas anafora acvia, nebismier SemTxvevaSi mogebuli rCeba. absoluturad sulerTia, aTeisturi poziciidan ekamaTebi mas, liberaluridan Tu orTodoqsulTeologiuridan.

fora acvia da sjulis kanons citirebs, nebismier SemTxvevaSi mogebuli rCeba. da absoluturad sulerTia, aTeisturi poziciidan ekamaTebi mas, liberaluridan Tu orTodoqsulTeologiuridan. visac nanaxi aqvs luk besonis cnobili filmi `mexuTe elementi~, albaT axsovs, iq rom absoluturi borotebaa _ rac mets esvri, miT ufro rom izrdeba. religiuri fundamentalizmi saqarTveloSi Zalian hgavs am filmis personaJ borotebas. rac
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

foto Temo barZimaSvili

Tvalsazrisi

ufro Riad da mkveTrad upirispirdebi mas, miT ufro Zlierdeba da met gavlenas iZens. namdvilad ar var am Temebze gamarTuli diskusiebis winaaRmdegi, magram problemis gadaWra SeuZlebelia misi naTlad gacnobierebis gareSe. iluziebis tyveobaSi yofna saxifaToa da keTili survilebi ver giSvelis. jojoxeTisken mimavali gzac xom keTili survilebiTaa mokirwyluli. demokratia: saSualeba, romelic amarTlebs mizans eklesia ar aris mxolod sakulto institucia, is yvela qveyanaSi sazogadoebrivi procesebis aqtiuri monawilea. zogan meti gavlena aqvs, zogan naklebi, magram socialurpolitikuri movlenebisgan gamijnuli arsad aris da es sruliad bunebrivia. TviT yvelaze sekularul evropis qveyanaSi, safrangeTSi kaTolikuri gazeTi `krua~ aranakleb gavleniania, vidre `figaro~ da `mondi~, xolo safrangeTis `didi aTeulis~ SouSi yvelaze gamoCenili frangebis siaSi de golis Semdeg sasuliero piri, abati pieri dgas. amitom problema eklesiis sazogadoebriv da politikur procesebSi Careva ki araa, aramed am Carevis sazRvrebi da gavlenis xarisxi. dRes saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis da piradad kaTalikospatriarqis mimarT sazogadoebis ndoba imdenad maRalia, rom eklesia erTgvar mexuTe xelisuflebadac ki SeiZleba CaiTvalos. amitomac absoluturad yvelaferi, rac ki marTlmadidebel eklesiasTan asocirdeba, avtomaturad iZens garkveul imunitets, maT Soris iseTi eqsteremistuli dajgufebac ki, rogoricaa marTlmadidebel mSobelTa kavSiri. am qveyanaSi saxelmwifo da sazogadoebriv institutebs saSualo xarisxis avtoritetic rom hqondeT, saerTod ar idgeboda ndobis ararsebobis problema. amitom xelisufleba zogadad swored saxelmwifo da sazogadoebrivi institutebisadmi ndobis amaRlebaze unda zrunavdes. ra Tqma unda, amiT eklesiis gavlena ar gaqreba, magram socialur-fsiqologiuri foni gacilebiT jansaRi iqneba da gaCndeba sivrce nayofieri sajaro debatebisTvis.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

magram aseTi politikis gatareba mxolod demokratiis pirobebSia SesaZlebeli, rodesac sazogadoebis sxvadasxva fena qveynis cxovrebaSia CarTuli. SeuZlebelia amis miRweva avtoritaruli meTodebiT. amitom principulad dauSvebelia xelisuflebis mxridan sazogadoebrivi azris arafrad Cagdeba da eklesiaze saxelmwifo kontrolis dawesebis mcdeloba. raoden miuRebladac unda eCvenebodes vinmes sasuliero piris mier gamoTqmuli pozicia ama Tu im sakiTxze, eklesiis gakontrolebis nebismieri mcdeloba kategoriulad dauSvebelia. aseT politikas Tavisi komisrebi sWirdeba, rac araTu gamosavali ar aris, piriqiT, ufro mZime krizisis mizezi xdeba. axalaia ar aris mkalaviSvilis alternativa. axalaia saerTod arafris alternativa ar SeiZleba iyos. sistemis monebi verasdros Seqmnian Tavisufal sazogadoebas _ es aqsiomaa. garda amisa, eklesiis saqmeebSi saxelmwifos Careva, marTvis sadaveebis kontrolirebadi figurebisTvis gadacemis mcdeloba, fundamentalistur Zalebs udides moralur upiratesobas mianiWebs, rac mogvianebiT vulkaniviT amoxeTqavs; rogorc sabWoTa kavSiris rRvevis dros, roca aTeisturi ideologiis wnexis SesustebisTanave yvela postsabWour respublikaSi religiis namdvili bumi daiwyo. Tumca, arsebobs meore variantic: demokratizaciis politikis konteqstSi, sekularobis principisa da aRmsareblobis Tavisuflebis principebis mkacri dacva. erTi SexedviT, es Zalian martivia, magram arc ise. negaciuri pozitivi, anu ra ar unda vakeToT wm. dionise areopageli, samecniero literaturaSi fsevdodionised miCneuli, RmerTis cnebis gaazrebisTvis iyenebs mxolod negaciur maxasiaTeblebs. is ar ambobs, ra aris RmerTi, aramed mxolod CamoTvlis imas, rac RmerTi ar aris. dionise ambobs, rom RmerTi ar aris suli, ar aris buneba, ar aris persona da a. S... mTlianobaSi ki am negaciuri maxasiaTeblebis jamma unda Seadginos pozitivi, anu is, rac aris, anu RmerTi.

eklesiis da saerTod religiuri sakiTxebis mimarT xelisuflebis politikac swored negaciaze unda iyos agebuli, anu mkafiod unda gairkves, Tu ras ar unda akeTebdes xelisufleba. kerZod, xelisufleba ar unda cdilobdes, aRmsareblobis Tavisuflebis mizniT, religiuri organizaciebis kontrols, ar unda eweodes religiuri pluralizmis propagandas oficialuri pirebisa Tu mTavrobasTan asocirebuli personebis meSveobiT, ar unda hyavdes favoritebi sasuliero ierarqebs Soris da a. S. xelisuflebas evaleba mxolod erTaderTi ram: daicvas kanoniT gaTvaliswinebuli valdebulebebi rogorc saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis, ise sxva konfesiebis mimarT da operatiulad reagirebdes aRmsareblobis Tavisuflebisa da religiuri organizaciebis uflebebis darRvevis faqtebze. Zalian mniSvnelovania, rom am mimarTebiT ar daiSvas aranairi gamonaklisi da yvelaferi sruldebodes kanonmdeblobis zedmiwevniT dacviT. Tu es ase iqneba, marTlmadidebel mSobelTa kavSiris msgavsi organizaciebi yovelgvar gavlenas dakargaven da, SesaZloa, saerTod Sewyviton arseboba. aseve aucilebelia sekularobis principis dacva sajaro skolebSi. saxelmwifo kurikulumidan saerTod amosaRebia religiis istoria, rogorc calke sagani, Sesabamisi Temebi ki unda gadanawildes istoriisa da samoqalaqo ganaTlebis programebSi. amis gakeTeba aucilebelia, radgan jiuti mcdeloba religiis imdagvarad swavlebis, rogorc es warmoudgeniaT, vTqvaT, `Tavisuflebis institutSi~, imTaviTve ganwirulia. aseTi mcdeloba gamoiwvevs sapatriarqos mxridan kategoriul moTxovnas, maswavleblebis da programebis SerCeva moxdes masTan SeTanxmebiT. saxelmwifo an unda daTanxmdes am moTxovnas, rac faqtobrivad religiis istoriis gakveTilebs saRvTo rjulis swavlebad aqcevs, an winaaRmdegoba gauwios da Riad daupirispirdes eklesias. es ki, ar mgonia, keTilgonivruli saqcieli iyos. erTmorwmuneobis safrTxobela aqve aucileblad unda vTqva oriod sityva `erTmorwmuneobisa~
47

Tvalsazrisi

da `rusuli safrTxis~ Sesaxeb. marTlmadidebluri fundamentalizmi, ris Sesaxebac vmsjelobT, Tavisi SinaarsiT marTlac rusul-Savrazmuli ideologiis nawilia, magram fundamentalizmis es atributi, prosaxelisuflebo liberalebisgan gansxvavebiT, me damatebiT safrTxed ki ar mimaCnia, aramed sust rgolad. yvela gamokiTxva adasturebs, rom erTmorwmuneobis faqtori qarTulrusul politikur urTierTobaSi faqtobrivad ar muSaobs. Tuki qarTvelTa 80 procentze meti Tavs marTlmadidebel qristianad miiCnevs, maTi absoluturi umravlesoba qveynis mTavar mtrad ruseTs Tvlis. qarTvelebisTvis marTlmadidebluri aRmsarebloba dRes warmoadgens nacionaluri identobis, anu qarTvelobis atributs. qarTvelisTvis marTlmadidebloba iseTive qarTuli aRmsareblobaa, rogorc rusebisTvis `pravoslavie~. magram qarTul marTlmadideblobasa da rusul `pravoslavies~ Soris politikur diskursSi iseTive Tanxvedraa, rogorc rusul imperializmsa da qarTul nacionalizms Soris. cxadia, inteleqtualuri ekvilibristikis meSveobiT im azramdec

SeiZleba mivideT, rom qarTuli nacionalizmi rusul imperializms harmoniulad uTavsdeba, magram es namdvilad ar aris ase. rusuli imperializmi Tavisi arsiT aris antidasavluri. qarTuli nacionalizmi ar aris prodasavluri, magram arc antidasavluria; ufro metic, is bolo dromde ufro prodasavluri iyo vidre anti, rac TvalnaTliv daadastura nato-Si SesvlasTan dakavSirebiT Catarebulma plebiscitmac. normaluri xelisufleba qarTul nacionalizms fundamentalizmis problemis gadaWraSi mokavSired aqcevda da ara mowinaaRmdeged. ruseTTan erTmorwmuneoba qarTuli nacionalizmis atributi saerTod ar aris. amitom, rac ufro metad gadaixreba misi veqtori dasavleTisken, miT ufro Sesustdeba fundamentalizmis gavlena. cxadia, ruseTic ecdeba, erTmorwmuneobis faqtori Tavis sasargeblod gamoiyenos da qarTul nacionalizms antidasavluri mimarTuleba misces, magram saxelmwifoc imisTvis arsebobs, rom safrTxeebi ganWvritos da Sesabamisad imoqmedos. aseTi qmedebebi isev da isev de-

ramdenad endobiT qvemoT CamoTvlil institutebs?


# 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 struqturebi saqarTvelos mTavroba saqarTvelos parlamenti saqarTvelos marTlmadidebluri eklesia saqarTveloSi moqmedi opoziciuri politikuri partiebi saqarTvelos sasamarTlo sapatrulo policia saqarTvelos armia Tbilisis meria Tbilisis sakrebulo arasamTavrobo organizaciebi saerTaSoriso organizaciebi (saelCoebi, fondebi da sxv.) telemedia beWduri media (Jurnal-gazeTebi) saSualo qula 4.01 3.60 9.63 4.32 2.90 5.01 6.62 4.30 3.57 4.39 4.52 4.35 4.71 miWirs pasuxis gacema % 7.0 6.9 3.1 7.3 14.0 7.8 8.5 6.5 13.1 17.8 16.6 6.5 11.0

mokratiis principebis, demokratiuli institutebis damkvidreba SeiZleba iyos. Tu prodasavluroba ar asocirdeba samarTlianobasTan, maSin dasavleTi asocirdeba usamarTlobasTan aqedan gamomdinare SedegebiT. mokled, situacia erTi SexedviT Zalian martivia. xelisufleba ar unda ereodes eklesiis saqmeebSi da unda icavdes kanoniT nakisr valdebulebebs; paralelurad ki, xels uwyobdes saxelmwifo da samoqalaqo institutebis ganviTarebas. saqarTvelos xelisuflebam ki am mimarTulebebiT ukve imdeni umZimesi Secdoma dauSva, rom dRes faqtobrivad normaluri politikis warmarTvis resursic ar darCa. erTi mxriv, saakaSvili cdilobda (da garkveulwilad dResac cdilobs) eklesiis faqtoris saTavisod gamoyenebas da ierarqebis momxrobas; meore mxriv ki, yvelaze gavleniani saxelisuflo dajgufeba, arasamTavrobo seqtoris eqs-aqtivistebis saxiT, aseve cdilobda (da garkveulwilad dResac cdilobs) eklesiis momentalur da radikalur liberalizacias, Tanac uSiSroebis struqturebis aqtiuri gamoyenebiT. Sedegad miviReT situacia, rodesac saeklesio wreebSi ar arsebobs aranairi ndoba xelisuflebis mimarT da fundamentalisturi frTis gavlena eklesiis SigniT kidev ufro gaizarda. miuxedavad amisa, didi arCevani mainc ar aris _ CerCilis cnobili gamonaTqvamis ar iyos, demokratizacias ra naklic unda hqondes, yvelafer sxvas mainc asi TaviT sjobia.

SeniSvna: ndobis xarisxi Sefasda 10-qulian skalaze, sadac cifri 1 aRniSnavs srul undoblobas, xolo 10 _ srul ndobas. skalis neitraluri punqtia 5,5. monacemebi 5,5-ze qvemoT Seesabameba neitralurze dabali ndobis vels, xolo 5,5-ze maRla _ neitralurze maRali ndobis vels. socialuri kvlevisa da analizis instituti savele samuSaoebi: 10 -17 ivlisi, 2009 w. SerCeviTi erToblioba: 800 respondenti cdomileba: 3.5% (sandoobis 95%-iani donisTvis)

es statia, faqtobrivad, socialur qsel facebook-Si gamoTqmuli mosazrebis saJurnalo variants warmoadgens. amitom minda personalurad movixsenio da madloba gadavuxado yvelas, vinc socialur qselSi gamarTul diskusiaSi iyo CarTuli _ kerZod, giorgi fofxaZes, Saqro trubeckois, gvanca koberiZes, besik namWavaZes, nino beqiSvils, daviT gogiSvils, levan suTiZes, nana CarTolans, mzevinar xuciSvils da Tako kakabaZes. gansakuTrebuli madloba _ magda guruls sakiTxis dasmisTvis, da giorgi cxadaias gansakuTrebiT saintereso SeniSvnebisTvis.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

48

adamianis uflebebi da samarTali

sarfis sabaJo

SezRudvebi Tavisufal vaWrobas


sarfis sabaJoze axali wesebis amoqmedebam Seaferxa Tavisufali vaWroba da gazarda moqalaqeTa uflebebis darRvebis faqtebi.
nestan cecxlaZe, baTumi
bdnen, vidre saqarTveloSi, da Tan es saqoneli ganubaJeblad SemohqondaT. `qemal faSas~ popularobasTan erTad mcirdeboda baTumSi msgavsi bazrobebis klientTa ricxvic. Turqma biznesmenebma situacias swrafad auRes alRo _ `qemal faSaSi~ maRaziebis raodenoba gaizarda. maRaziebis Turqi mepatroneebi ki klientebTan ukeTesi komunikaciisTvis gamyidvelebad qarTvelebs asaqmebdnen. ivnisamde am bazrobaze daaxloebiT 2000-mde saqarTvelos moqalaqe muSaobda. maRaziebze qarTuli warwerebi gaCnda da, rac mTavaria, savaWro valutad lari iqca. ivnisamde saqarTvelo-TurqeTis sazRvris fexiT gadakveTis imdeni msurveli iyo, rom zogjer ramdenime saaTi sWirdeboda sabaJo kontrolis gavlas. `qemal-faSaSi~ savaWrod Cadiodnen isinic, visac saqarTveloSi mcire biznesi aqvs. baTumis (xofas bazroba), Tbilisis (lilos) da saqarTvelos sxva regionebis bazrobebi swored aqedan maragdeboda. xSirad movaWreebs produqcia qveyanaSi ganubaJeblad SemohqondaT. sarfSi mcxovrebi 43 wlis manana hyveba, rom moqmedebda aseTi sqema: sarfelebi, garkveuli Tanxis safasurad, saqarTvelos sxvadasxva regionidan Camosul movaWreebs TurqeTSi mihyvebodnen, maTi saqoneli sazRvarze gadmohqondaT da piradi moxmarebis produqciad asaRebdnen. finansTa ministris zemoT xsenebuli brZanebis Semdeg sarfis sabaJoze xalxis raodenobam iklo. `qemal-faSas~ bazrobaze bevri maRazia daixura, iq dasaqmebuli saqarTvelos moqalaqeebi ki umuSevarad darCnen. aWaraSi moqmedi arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi da

sarfis sabaJo, 2009

ivnisidan moyolebuli, sarfis sabaJoze dRe ar gava, rom didi xmauri da ayalmayali ar moxdes. `erTi Tve TurqeTSi vimuSave, Cais vkrefdi... dRes saxlSi mivdiodi da WurWlis Casawyobi viyide 16 larad. sabaJoze 14 lari momTxoves. mivbrundi maRaziaSi da davabrune. axla xelcarieli var da vnaxoT erTi, ras ganmabaJebineben~, _ hyveba jemal xozrevaniZe ambavs, romlis msgavssac saqarTvelo-TurqeTis sazRvarTan xSirad moismenT. sarfis sabaJoze problemebi ivnisSi, saqarTvelos finansTa ministris brZanebis Semdeg daiwyo. am brZanebis Tanaxmad, saqarTvelos moqalaqes 30 dRis ganmavlobaSi mxolod erTxel aqvs ufleba, qveyanaSi 500 laris Rirebulebis arakomerciuli daniSnulebis saqoneli ganubaJeblad Semoitanos. manamde moqmedi kanonmdeblobiT, nebismier pirs amave Rirebulebis produqciis ganubaJeblad Semotana TveSi ramdenjermec SeeZlo. ganbaJebis Zvel pirobebSi Zalian popularuli gaxda TurqeTSi, saqarTvelos sazRvarTan ramdenime kilometrSi mdebare bazroba _ ~qemal faSa~. saqarTvelos moqalaqeebi gadadiodnen sarfis sazRvarze da sayofacxovrebo nivTebs, tansacmelsa Tu piradi higienisTvis gankuTvnil produqcias samjer ufro iafad yiduloliberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

Jurnalistebi acxadeben, rom mebaJeTa mxridan xSirad irRveva finansTa ministris brZaneba da, Sesabamisad, moqalaqeTa uflebebi. TinaTin giorgaZem wels pirvelad aiRo sazRvargareTis pasporti da pirveladve gadakveTa TurqeTis sazRvari. TurqeTSi man piradi moxmarebisTvis SeiZina: 10 kg sarecxi fxvnili, maisuri _ 5 cali, trusi _ 8 cali, perangi _ 1 cali, zewari _ 1 cali, patara baliSi _ 4 cali. sul 53 laris produqcia. am nivTebis sazRvarze gadmotanisTvis mas 23.17 lari gadaaxdevines _ sabaJos mosakrebeli da damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi. `am SemTxvevaSi dRg-s gadaxda ukanonobaa, _ ambobs `liberalTan~ interviuSi axalgazrda iuristTa asociaciis advokati gia qarcivaZe, _ kerZo piri dRg-s gadamxdeli araa, Tu misi wliuri brunva 100 aTas lars ar aRemateba. pirebi, romlebsac saqarTveloSi produqcia arakomerciuli mizniT SemoaqvT, kanoniT, sazRvarze sabaJo mosakrebels ar ixdian~. Tavidan TinaTin giorgaZem sakuTari uflebebis dacva sasamarTloSi gadawyvita, Tumca Semdeg am ganzraxvaze xeli aiRo. saqme isaa, rom sasamarTloSi sarCelis Setanisas baJis saxiT 100 lari unda gadaixados, anu TiTqmis oTxjer meti, vidre sarfis sabaJoze gadaixada da orjer meti, vidre _ TurqeTSi nayid nivTebSi. `swored sasamarTlo baJis gamo ar midian sasamarTlomde is adamianebi, romelTa uflebebic sarfis sabaJoze dairRva~, _ ambobs qarcivaZe. misi TqmiT, axalgazrda iuristTa asociaciis aWaris filials daaxloebiT 100-ma pirma mimarTa. maT mier wamodgenili sabaJo deklaraciebi TinaTin giorgaZis deklaraciebis msgavsia da mebaJeTa mxridan aSkara kanondarRvevaze miuTiTebs. sasamarTlosTvis arc erT maTgans ar miumarTavs. bolo sami Tvea, sarfis sabaJoze moqalaqeTa uflebebis xelyofa aWaraSi mediis erT-erTi mTavari Temacaa, radgan xSir SemTxvevaSi, adamianebi daxmarebisTvis swored Jurnalistebs mimarTaven. miuxedavad atexili xmaurisa, ukmayofilo moqalaqeebTan dialogi xelisuflebis warmomadgenlebs arc
49

adamianis uflebebi da samarTali

pirdapir da arc presis meSveobiT ucdiaT. Cinovnikebisgan am Temaze komentarebis mopoveba praqtikulad SeuZlebelia. gazeTma `baTumelebma~ sami Tvis manZilze ramdenime statia miuZRvna am Temas. seqtemberSi gamoqveynda werili saTauriT `2000 aTas lariani~ statiis momzadebis preistoria~. `baTumelebis~ mTavari redaqtori eTer TuraZe da gazeTis direqtori mzia amaRlobeli sarfis sabaJoze 1000-1000 lariT daajarimes daumorCileblobisTvis. eTer TuraZe ambobs, rom im aJiotaJis Semdeg, romelic aWaraSi finansTa ministris brZanebas mohyva, gadawyvita, sarfis sabaJodan reportaJi Tavad moemzadebina. `TurqeTSi araferi SegviZenia, amitom uproblemod gaviareT sabaJo Semowmeba da vakvirdebodiT ganbaJebis proceduras, viwerdi interviuebs~. rogorc TuraZe ambobs, swored am interviuebis Caweris gamo ubrZanes, daetovebina sabaJos zona. kavkasiis ekonomikuri da socialuri kvleviTi institutis eqsperti, daviT narmania ambobs, rom dabegvris aqamde arsebul meqanizmSi bevri `xvreli~ iyo da am sistemas gadaxedva marTlac sWirdeboda. `Tumca, meqanizmis srulyofaze unda emuSavaT da ara gamkacrebaze~, _ ambobs eqsperti. misi TqmiT, administraciuli meqanizmebis gamkacrebiT xelisufleba biujetSi fulis mobilizebas cdilobs, radgan finansuri krizisis pirobebSi biujetSi sagadasaxado Semosavlebis moculoba Semcirebulia. `magram, meore mxriv, am gadawyvetilebam gaauaresa im adamianebis socialuri mdgomareoba, romlebic wvrili vaWrobiT irCendnen Tavs. rogorc ki maTi produqcia daibegreba, isini arakonkurentul garemoSi aRmoCndebian ufro did importiorebTan SedarebiT~, _ miiCnevs narmania. ucnobia, grZelvadian perspeqtivaSi ra finansur mogebas moutans biujets dabegvris axali wesi. jerjerobiT ki misi erTaderTi Sedegi ukmayofilo moqalaqeebia, romlebsac socialuri gasaWiri sakuTari uflebebis sasamarTloSi dacvis SesaZleblobasac ar aZlevs.
50

dekriminalizacia _ axali etapi narkopolitikaSi

mkurnaloba dasjis nacvlad


meti tolerantoba narkomanebs da naklebi _ narkotikebis gamsaReblebs.
naTia guliaSvili
msoflioSi, sadac narkotikebis moxmarebis ramdenime aTaswliani da gavrcelebaze kontrolis as welze odnav meti gamocdileba arsebobs, jer kidev ver Tanxmdebian, Tu rogor unda warimarTos narkopolitika. mkacri akrZalvis politikis miuxedavad, narkotikebis ukanono brunva yovelwliurad izrdeba. represiuli politika narkotikebis gavrcelebis problemebs ver wyvets. narkomafiis winaaRmdeg mimarTuli sakanonmdeblo akrZalvebi ZiriTadad imaTze vrceldeba, vinc narkotikebs mxolod piradi moxmarebis mizniT iZens. meore mxriv, Tuki adamians aqvs Tavisufali arCevani da TviTon wyvets, magaliTad, iyos Tu ara mweveli, miuxedavad imisa, rom man icis SesaZlo zianis Sesaxeb, maSin ratom ar unda hqondes mas igive Tavisufleba narkotikebTan dakavSirebiT? saqarTvelos kanonmdeblobiT, dRes yvela narkotikuli saSualebis moxmareba kriminalur qmedebad iTvleba. mTavrobis narkopolitika da Zalovani struqturebis muSaoba ki ufro damsjelobiTi xasiaTisaa, vidre prevenciasa da reabilitaciaze orientirebuli. 2007 wels, kavSir alternativa jorjias monacemebiT, narkotikuli danaSaulis (raSic narkotikebis moxmarebac igulisxmeba) gamo dakavebulma adamianebma, saerTo jamSi, 20 milioni laris jarima gadaixades. imave wels wamaldamokidebulebis mkurnalobisTvis jandacvis saministros biujetSi 80-jer naklebi _ 250 aTasi lari gamoiyo. aseTi politika parlamentSi ori axali kanonproeqtis wardgenis mizezi gaxda. proeqtebze, didi xania, muSaobs erTi mxriv Tavad parlamentis jandacvis komiteti `globaluri fondis~ eqspertebTan erTad, meore mxriv ki, `zianis Semcirebis qselSi~ gaerTianebuli 14-mde arasamTavrobo organizacia. liberaluroba momxmareblis da simkacre gamsaReblis mimarT _ is formulaa, romelic, kanonproeqtebis
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

ilustracia ana tabataZe

adamianis uflebebi da samarTali

avtorTa azriT, dRes optimaluri iqneba qveynisTvis. dRevandeli kanonmdeblobiT (sisxlis samarTlis 273-e muxli), adamiani narkotikebis moxmarebis pirvel faqtze administraciul jarimas, 500 lars ixdis. erTi wlis ganmavlobaSi imave SemTxvevis ganmeorebisas sasjeli 2000 laria an 1 wliT Tavisuflebis aRkveTa, ganurCevlad imisa, adamiani ubralod momxmarebelia Tu wamaldamokidebuli. wamaldamokidebuli ki kanoniTac avadmyofad iTvleba. sisxlis samarTlis muxliT narkotikebTan dakavSirebuli danaSaulisTvis gasamarTlebuli adamianebis erTi meoTxedi dRes narkotikebis moxmarebis gamo ixdis sasjels. dRevandeli kanonmdebloba represiuli da dasjaze orientirebulia; miT umetes, rom jarimebs ZiriTadad ojaxi ixdis da ara Tavad dajarimebuli, _ acxadebs daviT oTiaSvili, kavSir alternativa jorjias direqtori, romelic arasamTavroboebTan erTad kanonproeqtis erTerTi avtoria. misi TqmiT, jarimas, rogorc administraciuli sasjelis formas, fsiqologiurad garkveuli Semakavebeli funqcia aqvs. magram jarimis is raodenoba, rasac dRevan-

`modis Taoba, romlisTvisac es simkacre, jarimebis saxiT, Semakavebeli faqtoricaa. am mxriv, me ver daveTanxmebi mosazrebas, rom momxmarebeli saerTod ar unda daisajos. es arc erT qveyanaSi ar xdeba~, _ ambobs gigi wereTeli. Tumca es varaudic sadavoa, radgan evropis qveynebs liberaluri kanonmdeblobis kargi gamocdileba ukve aqvs. portugaliaSi 2001 wels moxda dekriminalizacia, ramac swrafadve gamoiwvia narkotikebTan dakavSirebuli kriminaluri danaSaulis Semcireba. roca adamianebs narkotikebis moxmarebis gamo dasjis SiSi moexsnaT, aman mkurnalobis msurvelTa raodenobac gazarda. aseve sayuradReboa kanonmdeblobis Sveduri modeli, sadac, saxelmwifo strategiis mixedviT, narkomanis mier gadaxdili jarima missave mkurnalobas xmardeba. axal kanonproeqtSi jandacvis komitetsac msgavsi iniciativa Semoaqvs. gigi wereTlis azriT, Zalian sasargeblo iqneba am politikis danergva, rac kidev ufro gazrdis mkurnalobis motivacias. amasTanave adamians Tavad eqneba saSualeba, airCios ra surs: mxolod jarimis gadaxda, Tu am TanxiT mkurnaloba, an sazogadoebisTvis

anu unda ganisazRvros narkotikuli saSualebebis mcire, didi an Zalian didi raodenoba. es uSualod axdens gavlenas sasjelis simZimeze. kanonSi amJamad saerTod ar arsebobs cneba _ mcire doza. amis gamo, Tundac Zalian mcire raodenobis heroins didi raodenobis kvalifikacia eZleva. Sesabamisad, kanoni yvelasTvis, ganurCevlad imisa, Tu ra raodenobis narkotiki hqonda, 6-dan 12 wlamde patimrobas iTvaliswinebs. kanonproqtebze muSaobaSi CarTuli iyo Sinagan saqmeTa da iusticiis saministro, politikosebi da eqspertebic. Tumca, mTel rig sakiTxebze SeTanxmeba jer kidev ver moxerxda. `cvlilebebis SemTxvevaSi mniSvnelovnad izRudeba samarTaldamcavebis, zog SemTxvevaSi, SeiZleba operatiuli muSaobis uflebebic, _ ambobs gigi wereTeli. Tumca `operatiuli muSaobis uflebis SezRudva~ sxva sityvebiT SeiZleba pirovnebis uflebis dacvac iyos. dRes samarTaldamcavs ufleba aqvs, nebismier adamians, romelsac saeWvo garegnobis pirovnebad CaTvlis, testirebaze Semowmeba mosTxovos. moqalaqe ki valdebulia, daemorCilos policiis TanamSromels. administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsiT ki, Tu piri

dRes qveynisTvis optimaluri formulaa: liberaluroba momxmarebels da simkacre gamsaRebels.


deli kanonmdebloba akisrebs narkomanebs, biujetis garda, yvelasTvis sazianod moqmedebs. arasamTavroboTa mier inicirebuli kanonproeqti liberaluria, radgan iTxovs ara marto dekriminalizacias, anu momxmareblisTvis sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis moxsnas, aramed jarimis gadasaxadis minimumamde dayvanas _ magaliTad, sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi narkotikebis miRebisTvis 100 lariT dajarimebas. ori kanonproeqtis erT-erTi ganmasxvavebeli punqti swored am Tanxis odenobaa. parlamentis jandacvis komitetis Tavmjdomaris, gigi wereTlis azriT, 100-lariani jarima, qmnis saSiSroebas, rom kanoniT miniWebuli zedmeti Tavisufleba danaSaulis zrdis stimuli gaxdes.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9. 2009

sasargeblo samuSaos Sesruleba. saqarTvelos dRevandeli kanonmdeblobis kidev erTi mniSvnelovani xarvezia pasuxismgeblobis ganurCevloba _ imis miuxedavad, sakuTari moxmarebisTvis aqvs adamians narkotiki, Tu gasayidad, SesaZloa, orive SemTxvevaSi Tanabari simkacriT daisajos. axali kanonproeqtebis avtorebi ki Tanxmdebian, rom Tu adamiani momxmarebelia, an avadaa da mxolod TavisTvis aqvs narkotikis raRac odenoba, ar SeiZleba iseve daisajos, rogorc gamsaRebeli. es garkveul sirTulesac Seuqmnis Zalovan struqturebs, radgan maT narkotikuli saSualebis flobis mizezebis garkveva daevalebaT. kanonproeqtebSi yuradRebas amaxvileben imazec, rom aucilebelia dakonkretdes narkotikebis dozebic,

uars ganacxadebs gamokvlevaze, moxmarebis faqti dadgenilad CaiTvleba. es adamianis konstituciur uflebas ewinaaRmdegeba, radgan aravinaa valdebuli, misces Tavisi an axlobelTa sawinaaRmdegod Cveneba. detalebze SeuTanxmeblobis gamo, sakanonmdeblo paketis ganxilva nawil-nawil daiwyeba. cvlilebebi sayuradRebo iqneba sasamarTlo sistemisTvisac, radgan, magaliTad, Tuki sisxlis samarTlis 273-e muxli gauqmdeba, am muxliT gasamarTlebulTa gaTavisuflebis sakiTxic dadgeba. liberalizacia Tu dasja? vidre es kiTxva saqarTveloSic gaxdeba debatebis sagani, manamde qveynis narkostrategiam mniSvnelovani etapi unda gaiaros _ dekriminalizaciis procesi.
51

wignebi

barem SemWameT!
malxaz xarbedia

An Intellectual History of Cannibalism by Catalin Avramescu

kanibalizmis inteleqtualuri istoria katalin avramesku

am wignis gamosvlis Sesaxeb 2 Tvis win Sevityve. amazonSi maSinve gadavaTvaliere pirveli gverdebi da davinteresdi. sul male books. google.com-zec gamoCnda wignis didi nawili da kargad rom Cavujeqi, Tavi arturo peres-revertes romeliRac bibliofilur romanSi warmovidgine. ruminuli warmoSobis avtori, romelic, marTalia, politikuri mecnierebebis profesoria buqarestis universitetSi, sul graf drakulas maxsenebda, wignis ruminulidan inglisurad mTargmnelis saxeli da gvari ki (Alistair Ian Blyth) calke Crdilouri, kelturi saidumloebebisken meqaCeboda, calke ki alister kroulisTan magzavnida. wigni prinstonis universitetis gamocemulia, magram igi ruminuli kulturis institutis grantiT iTargmna da daibeWda amerikaSi, riTac kidev erTi mniSvnelovani nabiji gadaidga kanibalizmis kvlevis istoriaSi. rogorc Cans, erTmane52

Tis Wama dRemde aqtualur sakiTxad rCeba, bevri ikvlevs am problemas da araa gamoricxuli, sul male sakiTxi gastronomiuli kulturis kuTxiTac ganixilon (vxumrob, ar SemWamoT). kanibalizmi TiTqmis yvela uZvelesi civilizaciisa Tu kulturis miTologiaSi SegxvdebaT, igi arc istoriisTvis da literaturisTvis iyo ucxo, Tumca didi geografiuli aRmoCenebis epoqaSi kanibalizmi sul sxvanairad gaiazra dasavlurma azrovnebam da swored aqedan daiwyo misi, rogorc kulturuli movlenis istoria. adreSuasaukuneebSi kanibalizmis mizezi SimSiloba iyo, risi araerTi magaliTic gvaqvs V saukunis italiaSi, VII saukunis inglissa da irlandiaSi da sxvaganac. Zalian xSiri iyo aseTi SemTxvevebi CineTSi, monRolTa batonobis ganmtkicebis Semdeg ki dasavleTma kanibalebis pirveli saxec Seqmna da igi warmoidgines rogorc ZaRlisTavianTa urdo, romlebic moklul mters Wamdnen (es jojoxeTuri xilva enobrivadac gaformda, radgan monRolTa aRmniSvneli sityva `TaTari~ etimologiurad tartaross, anu jojoxeTis ufskruls ukavSirdeba). sxvaTa Soris, am kulturuli kliSes mkrTali kvali qarTveli JamTaaRmwerelis matianeSic gvxvdeba, sadac avtori monRolebze ambobs: `xolo eseni mciredTa sazrdelTa ganeSorebodes, rameTu yovelsa suliersa Wamdes, _ xorcsa katisasa, ZaRlsa da yovelsave~. kanibalebze erT scenaSi oteloc uambobs dezdemonas, maT Sesaxeb araerTxel vkiTxulobT deniel defosTan da bevr sxva avtorTanac, Tumca yvelaze mware da TavzexelaRebuli, rac maxsendeba literaturis istoriidan, es jonaTan sviftis genialuri pamfletia, `mokrZalebuli winadadeba...~, sadac igi urCevda SimSiliT gatanjul irlandielebs, sakuTari Svilebi xorcad mieyidaT ingliseli didebulebisTvis, maTi tyavisgan ki xelTaTmanebi SeekeraT. svifts kanibalizmis es idea ekonomikuri da gastronomiuli TvalsazrisiTac hqonda `damuSavebuli~. Ratak irlandielTa qomagis mier gawnulma am silam maSin bevri gaaRiziana da gaacofa.

rogorc zemoT iTqva, kanibalizmis filosofiuri gaazreba didi aRmoCenebis xanaSi daiwyo da erTerTi pirveli tomas hobsi iyo, vinac Tavis `leviaTanSi~ `yvelas mier yvelas winaaRmdeg mimarTul omze~ (Bellum omnium contra omnes) saubrobda, rogorc sazogadoebis arsebobis Tavdapirvel formaze da mis safuZvlad `pirovnul kanibalizms~ asaxelebda. Semdeg ukve Jan-Jak rusos jeri dadga, man `keTilSobili veluris~ Teoria Seqmna da kanibalizmi sul sxva WrilSi gamoCnda. rusomde 2 saukuniT adre monteni werda, rom kanibalizmze gacilebiT didi barbarosoba RvTismosaobis saxeliT adamianis cocxlad Wama, wameba, sxeulis danawevreba da dawva iyo (monteni am SemTxvevaSi konkretul faqts gulisxmobda, 1572 wlis 24 agvistos momxdars, anu e.w. `barTlomes Rames~). rusos Semdeg markiz de sadma ganavrco Tema. sul sxva mxridan afasebda kanibalizms lenini da sicocxlis bolos kaciWamiobis faqtebs sul sxva miznebis gansaxorcieleblad saxavda. mis erT-erT werilSi vkiTxulobT: `axla, da mxolod axla, roca damSeul soflebSi adamianebs Wamen da gzebze aseulobiT da aTasobiT gvami ixrwneba, Cven SegviZlia (da amitomac, Cven movaleni varT!) amoviRoT saeklesio simdidre, amoviRoT yvelaze cofiani da daundobeli energiiT... swored axla, da mxolod axla glexebis masaTa udidesi umravlesoba an Cvenken iqneba, an yovel SemTxvevaSi, maT Zala ar eyofaT, mxari dauWiron im erT muWa Savrazmelebs, romlebic sabWoTa dekrets ewinaaRmdegebian~. aseT azrovnebas dResac hyavs memkvidreebi, Tanac sruliad aramarqsistul wreebSi. Tumca marqsistebi isev aqtiuroben da zogierTi avtori kanibalizms kapitalizmis umaRles stadiasac uwodebs. amaze zogi ukve seriozulad kamaTobs da vidre am sakiTxebs gaarkvevdnen, ar iqneba urigo, vinmem qarTuli kanibalizmis tradiciebsac mixedos, CvenSi xom jer kidev inarCunebs popularobas urTierTWamasTan dakavSirebuli mamapapuri gamoTqmebi: `amaT xo SemWames~, `barem SemWame~, `fexebi ar momWamo~ da mr. sxv.
liberali . seqtemberi-oqtomberi 9 . 2009

You might also like