You are on page 1of 52

fokusi: qarTuli faSizmi gv. 15 moZraoba `win~ gv. 17 xelisufleba da eklesia arCevnis winaSe gv. 19 racionaluri `qristian-demokratebi~ gv.

23 TinaTin xidaSeli: agvistos nangrevebSi gv. 34 mandaturebi: gaucnobierebeli samsaxuri gv. 36 antimonopoliuri samsaxuri _ ukan momavalSi gv. 28 saxelmwifo jildo _ prezidentis eqskluzivi gv. 39 ori azri: 9 maisis dResaswauli gv. 47

# 30 / 10 - 16 maisi / 2010

fasi 2 lari

faSizmis pirispir
gv. 14-22

Telavi, yvareli, lagodexi gori, qareli, xaSuri zestafoni, quTaisi, samtredia ureki, qobuleTi, baTumi foTi, senaki, zugdidi

FM 105.5 FM 103.0 FM 104.5 FM 101.0 FM 101.9

# 30 / 10 - 16 maisi / 2010

inga grigolia qristian-demokratebis yrilobaze, 7 maisi 2010

nomerSi: 02 redaqtori 04 mokled 06 fotoreportaJi 07 vrclad 10 mediamonitoringi Tavisufali Tema 12 ori azri 9 maisis dResaswauli - faSizmze gamarjvebis aRniSvna, Tu sabWoTa warsulisadmi pativis migeba? zaal andronikaSvili v.s. levan ramiSvili Tvalsazrisi saqarTvelos kulturuli omi mark maleni fokusi: qarTuli faSizmi dapirispireba `barieris~ pirdapir eTerSi profaili moZraoba `win~

19

21

23 25

sekularuli saxelmwifo xelisufleba da eklesia arCevanis winaSe saubrebi liberalizmze qarTuli quCis mniSvneloba politikis analizSi politika racionaluri `qristiandemokratebi~ NDI-s kvleva - mosaxleobis saWiroebebisa da problemebis asaxva, moqalaqeebis damokidebuleba demorkatiuli procesebis mimarT Jurnalisturi gamoZieba modelirebuli gazificireba ekonomika ukan momavalSi saqarTvelo evropuli

33

34 36 39 41

bazris nawili saberZneTidan - Sida problemebamde konfliqtebi `SeRavaTi~ rusi turistebisTvis adamianis uflebebi da samarTali agvistos nangrevebSi sazogadoeba gaucnobierebeli samsaxuri saxelmwifo jildo prezidentis eqskluzivi umciresoba, romelic oficialurad ar arsebobs araRiarebuli umciresoba sporti araferi piradi qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi seer! madaam!

garekanze:
faSizmis pirispir foto: naTia guliaSvili

Jurnali `liberali~ gamoicema fond `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~ mxardaWeriT.

14

avtoris / avtorebis mier sainformacio masalaSi gamoTqmuli mosazreba ar gamoxatavs fondis `Ria sazogadoeba-saqarTvelos~ pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris pasuxismgebeli masalis Sinaarsze. The views, opinions and statements expressed by the authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of Open Society Georgia Foundation. Therefore, the Open Society Georgia Foundation is not responsible for the content of the information material.

26

47

15 17

28 30

48

liberali . maisi 2010 . 30

foto marika qoCiaSvili

redaqtori

`Tu ginda, iyo Tavisufali, ubralod ver SeZleb am faseulobiT karantinis pirobebSi datkbe. Tu ginda, Tavisufali iyo, maSin yvela, absoluturad yvela Sens garSemo, Tavisufali unda iyos. da bolos, Tu ginda, iyo adamiani, marto ver iqnebi. adamianebi adamianurobas erTad aRweven.~ desmond tutu

`... cota xnis win, studentebs erTi axalgazrda amerikeli qalis istoria vuambe. is TeTrkaniani iyo, emi bili erqva. afrikaSi Statebidan `fulbraitis" stipendiiT Cavida. erT dRes Tavisi Savkaniani megobrebi manqaniT qalaqidan saxlamde, erT patara dasaxlebamde Caiyvana. roca dabaSi Sevidnen, emi bilis manqana axalgazrdebis brbom SeniSna. es biWebi erT-erT politikur dajgufebas ekuTvnodnen da aseTi devizi hqondaT: `TiTo ucxoelze TiTo tyvia~. am adamianebis mizani TeTrkanianebisgan maTi qveynis gawmenda iyo. dainaxes emi bili. gadmoiyvanes manqanidan. emi gaiqca. mere daeca. biWebi waesivnen da cemes. sxeuli daniT dauseres. sastiki wesiT mokles. mere es axalgazrda biWebi, romlebic dajgufebis liderebad iTvlebodnen, daapatimres da xangrZlivi vadiT patimroba miusajes. Semdeg Cvens organizacias - `simarTlisa da Serigebis sabWos~ amnestiis TxovniT mimarTes. am dros kaliforniidan afrikaSi emi bilis TeTrkaniani mSoblebi Camovidnen. grZeli gza gaiares da keip TaunSi SeCerdnen, sadac damnaSaveebis amnestiis sakiTxi unda ganxiluliyo. emis mSoblebs sruli ufleba hqondaT, TavianTi Svilis mkvlelebis amnstias win aRdgomodnen. magram amis magivrad iciT, ra gaakeTes? adgnen da Tqves: `Cven mxars vuWerT am axalgazrdebis Txovnas Sewyalebis Sesaxeb~. gansacvifrebeli ram moxda! magram es kidev ar iyo yvelaferi. mas Semdeg, rac es biWebi gaaTavisufles, emis mSoblebma keip-TaunSi emi bilis saxelobis fondi Camoayalibes. fondis erT-erTi mizani im Savkaniani bavSvebis gadarCena iyo, romlebic patar-patara afrikul dasaxlebebSi Zaladobis msxverplni xdebodnen. am amocanis gansaxorcieleblad maT samsaxurSi TavianTi gogonas ori mTavari mkvleli aiyvanes.~ samxreT afrikeli episkoposi, nobelis mSvidobis premiis lauriati, desmond tutu

es aris qristianoba, romelic miyvars. da imas, rac gasuli kviris ganmavlobaSi, qristianobis saxeliT, TbilisSi xdeboda, araferi aqvs saerTo religiasTan, romelic siyvarulsa da Tavisuflebas qadagebs. `marTlmadidebel mSobelTa kavSiri~ da malxaz gulaSvilis razmebi safuZvels uyrian qarTul faSizms. faSizms ki yvelam saTanado pasuxi unda gavceT. saxelmwifom unda uzrunvelyos kanonis uzenaesoba da mogveqces rogorc moqalaqeebs da ara rogorc eleqtorats. mTeli kvira uSedegod velodi Cemi `liberaluri xelisuflebis~ romelime warmomadgenlis sajaro gancxadebas, sadac dagmobdnen `saxalxo marTlmadidebluri moZraobis~ moqmedebebs da daakavebdnen moZalaadeebs, vinc mSvidobian manifestantebs fizikurad gauswordnen. xelisuflebam seiris yureba amjobina. velodi sapatriarqos gancxadebas, romelic Tavis mrevls movlenebis saxeldebaSi daexmareboda da etyoda, rom eklesia gmobs siZulvilis da Zaladobis propagandas da damsjel razmebs, romlebic adamianebs sikvdiliT emuqrebian. eklesiam amjeradac dumili amjobina da ver daicva is faseulobebi, romelic am qveynaSi mcxovrebi bevri adamianisaTvis Zvirfasia da `marTlmadidebloba~ isev siZulvisis mqadageblebs dauTmo. `me var marTlmadidebeli da CemTvis miuRebelia is, rac Cemi saxeliT keTdeba~ - ganacxada nino zuriaSvilma telekompania `kavkasiis~ eTerSi. imedia am sityvebs uaxloes dReebSi am qveynis bevri moqalaqe ityvis. Sorena SaverdaSvili mTavari redaqtori shorena.shaverdashvili@liberali.ge

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZe gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengelia gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: info@liberali.ge sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~. `liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.ge gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.

www.liberali.ge 2

ISSN 1987-7528

liberali . maisi 2010 . 30

axali wigni
Tanamedrove qarTuli proza
moTxrobebi biWebs zaal samadavSvilisgan

nostalgiiT savse, mwerlis bavSvobis droindeli mogonebebiTa da Tbilisuri suraTebiT gacocxlebuli ambebi, romelTa mTavari Tema mSoblebis, megobrebis siyvaruli, gaWirvebasa da cxovrebiseul problemebTan brZola, keTilSobileba da kacTmoyvareobaa, Tan ucxo da Tanac nacnobia am wignis personaJTa Tanatoli biWebisaTvis.

fasi 12.00

mis: aRmaSeneblis 150 tel: 910 954, 911 165 www.sulakauri.ge

mokled

merobis kandidati isvris


saqarTvelos Sss-m, ColoyaSvilis quCaze momxdari incidentis gamo, sisxlis samarTlis saqme aRZra xulignobis muxliT, Tumca _ ara uSualod `erovnuli sabWos~ lideris zviad ZiZiguris winaaRmdeg. xulignoba merobis kandidats dabraldeba Tu `nacionaluri moZraobis~ aqtivistebs, amas gamoZieba daadgens. ZiZiguris TqmiT, misi saxlis win `nacionaluri moZraobis~ plakatebis gakvris gamo mezoblebsa da aqtivistebs Soris Cxubi moxda da gasaSveleblad Cavida. `50 kaci damesia. manqanebiT, saswrafod mocvivdnen. maT Soris iyvnen e.w. Zveli biWebi, iyvnen `nacionaluri moZraobis~ wevrebi~ da ramdenime iaraRiani adamiani. maT daiwyes Cemze fizikuri zewolis ganxorcieleba~, _ hyveba ZiZiguri da adasturebs, rom amis gamo haerSi samjer gaisrola. ZiZiguri ambobs, rom mas iaraRis tarebis ufleba aqvs. Tumca, rogorc yofili deputati, ar sargeblobs xelSeuxeblobis imunitetiT. aseTi privilegia mas ar gaaCnia, arc _ rogorc Tbilisis merobis kandidats. Tu zviad ZiZigurs xulignobis brali daumtkicda, mas 4-dan 7 wlamde Tavisuflebis aRkveTa emuqreba.
liberali . maisi 2010 . 30

areuloba saberZneTSi
saberZneTis parlamentma, savaluto fondisa da evrokavSirisgan 110 miliardi evros daxmarebis sanacvlod moTxovnili, mkacri ekonomikuri politikis proeqti aTenSi masobrivi areulobebis fonze daamtkica. saberZneTis dedaqalaqSi parlamentis SenobasTan qvebis srolis da nagvis urnebis dawvis Semdeg demonstrantebma cecxlmokidebuli boTli bankis SenobaSic Seagdes, rasac xanZari mohyva. xanZarma ki bankis sami TanamSromeli imsxverpla, maT Soris iyo erTi orsuli qali; daSavda 60mde adamiani, daWrilTa Soris arian policielebic. ramdenime aTeuli manifestanti daakaves kidec. `qveyana ufskrulis piras aRmoCnda. Cven yvela varT pasuxismgebeli, rom am ufskrulisken nabiji ar gadavdgaT~, _ ganacxada qveynis prezidentma karlos papuliasma. manifestantebi im proeqts aprotestebdnen, romlis Tanaxmadac, qveyanaSi pensiebi da sabiujeto sferoSi dasaqmebulTa xelfasebi Semcirdeba, gadasaxadebi ki gaizrdeba.

brovcevi amjerad gadarCa


samxreTi oseTis de faqto parlamentma e.w. mTavrobisTvis undoblobis gamocxadebis sakiTxi dRis wesrigidan moxsna. Tumca, deputatebis umravlesobam kenWisyraze xma misca im komisiis Seqmnis sakiTxs, romelic premier-ministr vladimir brovcevisa da misi mTavrobis 2009-2010 wlebSi saqmianobas Seiswavlis, konkretulad ki _ sabiujeto Tanxebis gankargvas. parlamentis prezidiums brovcevisTvis undoblobis gamocxadebis sakiTxis dayenebis winadadebiT ramdenime deputatma mimarTa. isini premier-ministrs umoqmedobasa da rusuli finansuri daxmarebis aramiznobriv xarjvaSi adanaSaulebdnen. 4 vidre parlamentSi am sakiTxs ganixilavdnen, brovcevi da kokoiTi ori dRis SualediT Cavidnen moskovSi da cal-calke Sexvdnen ruseTis uSiSroebis sabWos mdivan nikolai patruSevsa da prezidentis administraciis xelmZRvanels sergei nariSkins. e.w. parlamentis sxdomis Semdeg de faqto prezidentTan Sexvedrisas deputatebi moelodnen, rom gakritikebis Semdeg kokoiTi brovcevs moxsnida, magram es molodini ar gamarTlda. brovcevi amjerad kremlma gadaarCina, magram kokoiTi ukve Riad acxadebs, rom am ambavs ruseTidan cxinvalSi Casuli ramdenime ministri `gadahyveba~, Tumca _ romlebi, mas ar daukonkretebia.

mokled

TI-s axali angariSi

arasamTavrobo organizacia `saerTaSoriso gamWvirvaloba~ (TI) Tavis angariSSi saqarTveloSi yvelaze did problemad damoukidebeli sasamarTlos ararsebobas asaxelebs. axal angariSSi saqarTvelos xelisuflebis saqmianobis Sedegebia ganxiluli. garda sasamarTlos damoukideblobisa, TI sajaro samsaxuris muSaobisa da korufciis winaaRmdeg brZolis meTodebsac afasebs. angariSSi sxvadasxva kvlevaze dayrdnobiT weren, rom saqarTvelos moqalaqeebisTvis sasamarTlo erT-erTi yvelaze naklebad sando saxelmwifo institutia. TI saqarTvelos xelisuflebas rekomendaciebsac aZlevs: mosamarTleTa daniSvnis procesSi _ maqsimaluri gamWvirvaloba, raTa gamoiricxos mmarTveli partiis zegavlenis faqtori da nepotizmis SemTxvevebi; sasamarTlo mosmenaTa gadadebis SemTxvevebis Semcireba; sajaro samsaxurebis winasaarCevno kampaniebSi monawileobis SezRudvebis daweseba; sajaro xarjebis gamWvirvalobis uzrunvelyofa da a.S. angariSSi weria, rom saqarTvelosTvis korufciis winaaRmdeg brZolis jgufis mier miwodebuli rekomendaciebi _ sanaxevrod, magram mainc Sesrulebulia.

citatebi

`6 maisi policiis dRed undaT, 23 noemberi _ revoluciis dRed. erTxelac iqneba wminda giorgi Cascxebs Tavis maxvils amaT [xelisuflebas]~. zviad ZiZiguri 5 maisi, Tbilisi `taliavinim, sarkozim, Srioderma da sxvebma maTi mama-papebis mier aSenebuli evropa daasamares~. iulia latinina 3 maisi, `eJednevni Jurnal~

ekologiuri katastrofis zRvarze


meqsikis yure ekologiuri katastrofis winaSe dgas. yoveldRiurad 800 aTasi litri navTobis yureSi CaRvra regionis faunas safrTxeSi agdebs. Sandeliuris arqipelagis kunZulebze dazianebuli WaburRilidan gamoJonil navTobTan erTad wyalma zRvis mkvdari binadrebic gamoriya. sanapiroze navTobiT dasvrili frinvelebic SeiniSneba. Tumca, specialistebi kvlevis Catarebamde dazustebiT ver amboben zRvis binadarTa sikvdili navTobma gamoiwvia Tu _ ara. im WaburRilis platformas, romelzec afeTqeba moxda, kompania briTiS petroliumi qiraobda. SesakeTebel samuSaoebsac swored is uZRveba. magram jerjerobiT am procesis Seferxeba ver moxerxda. ekonomikuri da ekologiuri katastrofis Tavidan asacileblad kompania uaxles teqnologiebs iyenebs. am etapze erTaderTi swrafi gamosavalia 97-toniani rkinabetonis e.w. gumbaTovani koSkis fskerze CaSveba. Tu samuSaoebi warmatebiT dasruldeba, koSki dazianebul WaburRils zemodan daedgmeba da amiT navTobis okeaneSi CaRvras xeli SeeSleba. gumbaTSi dagrovebul navTobs okeanis zedapiridan tankerebi sistematurad amoqaCaven. aseTi meTodi, Tan aseT siRrmeze jer arasodes gamouyenebiaT. eqspertebi miiCneven, rom es meTodic sakmaod sariskoa, Tumca, aSS-s xelisuflebaSi da BP-Si imedovneben rom is gaamarTlebs.
liberali . maisi 2010 . 30

`is [viqtor iuSCenko] Cemi partniori ar aris, Cven iuSCenkosTan visaubreT, Tumca araferi gamogvivida. vidre politikosebi sakuTar ambiciebs ar daTmoben, Cven qveynas ver gavaerTianebT~. iulia timoSenko 7 maisi, kievi

ricxvebi

2 -jer gaizarda meriis proeqtis Tbilisis korpusis


dafinanseba, SarSandelTan SedarebiT, da 29,5 milion lars miaRwia.

35 161 200 larad iyideba baTumis sastumro `inturisti~.

100 aTas aSS dolars awesebs jildod yirgizeTis mTavroba bakievis garemocvis wevrebze informaciisTvis.

milioni iPad gayida Apple-ma 28 dRis ganmavlobaSi.


5

foto zura qurcikiZe foto Sax aivazovi

fotoproeqti

6
foto Sax aivazovi foto Sax aivazovi

policiis dRe

liberali . maisi 2010 . 30

foto zura qurcikiZe

vrclad

"ara - 6 maiss!"
6 maisi, romelic opoziciasa da maT mxardamWerebs mZime mogonebebs aRuZravs, xelisuflebam policiis dRed gamoacxada.
eka WiTanava
`saqarTvelos policia erTerTi yvelaze saukeTeso policiaa msoflios masStabiT. im SuSis SenobebSi, romlebSic Tqven sxedxarT, xalxi xedavs megobrebs, naTesavebs, debs da Zmebs~, _ am sityvebiT mimarTa prezidentma Sinagan saqmeTa saministros gamWvirvale Senobis win Segrovil policielebs da 6 maisi policiis dRed gamoacxada. Sinagan saqmeTa ministris, vano merabiSvilis TqmiT, es dRe saqarTvelos moqalaqeTa umetesobisTvis sasiamovno emociebTan asocirdeba. `jer erTi giorgobaa da, amasTan erTad es is dRea, rodesac aWara gaTavisuflda aslan abaSiZis reJimisagan. amitomac, gadavwyviteT, swored 6 maisi avirCioT. Tumca, 6 maisTan gansxvavebuli mogonebebi akavSirebT im adamianebs, romlebic Ss saministrosgan ramdenime kilometris daSorebiT gamarTul, arasaparlamento opoziciis mitingSi monawileobdnen. maTi TqmiT, es dRe SarSandeli darbevis TariRsac emTxveva, roca momitingeebis dasaSlelad specdaniSnulebis razmma plastikuri da rezinis tyviebi gamoiyena. `protests vucxadebT giorgobis policiis dRed gamocxadebas, es aris qarTveli xalxis dacinva~, _ acxadebda mitingze konservatiuli partiis warmomadgeneli zviad ZiZiguri. Tumca, aRlumis msvlelobisas opoziciam Sinagan saqmeTa saministrosTan misvla ver moaxerxa, radgan gza policiis TanamSromlebma gadauketes. saprotesto aqcia varkeTilis metrosTan daiwyo da
liberali . maisi 2010 . 30

kaxeTis gzatkecilze, sarkinigzo magistralTan policielebsa da momitingeebs Soris qvebis sroliT dasrulda. dilis warumatebeli mitingis gagrZeleba opoziciam mogvianebiT, kostavas ZeglTan gadawyvita. goga xaindrava acxadebda, rom msvlelobas Sss-s sammarTvelomde gaagrZelebdnen. Tumca, masStaburi aqcia isev CaiSala, amjerad _ momitingeTa simciris gamo. tribunis irgvliv sivrces ZiriTadad Jurnalistebi da Tavad partiaTa warmomadgenlebi avsebdnen. `Tqven xarT saukeTeso saqarTvelo da saukeTeso Tbilisi~, _ ganacxada tribunasTan momitingeebis simciriT imedgacruebulma goga xaindravam. scenaze xSirad icvlebodnen gamomsvlelebi: eka beselia, nino burjanaZe, levan gaCeCilaZe, zviad ZiZiguri, zurab noRaideli, rezo esaZe, malxaz gulaSvili, Tumca ucvleli iyo urapatriotuli paTosi da xelisuflebis lanZRva. `es dRe arasdros iqneba policiis dRe! ara aqvs mniSvneloba, ras gamoacxadebs Sizofreniki prezidenti!~ _ acxadebda zviad ZiZiguri, _ saakaSvili aris narkomani, merabiSvili _ tura! narkomano saakaSvilo, mogvwydi Tavidan!~ zurab noRaidelma ki swored aqciaze miiRo imis gadawyvetileba, rom opoziciam ufro zustad unda Camoayalibos gegma xelisuflebis dasamxobad. am gegmis Sesrulebas opozicia 26 maisidan gegmavs da ufro xalxmravali da masStaburi aqciebiT imuqreba.

ikiTxeT

liberalis
portalze

www.liberali.ge

blogi: naTia guliaSvili postmodernuli simbiozi da politikuri alegoria didi madloba marTlmadidebel mSobelTa kavSirs, radgan isini rom ar yofiliyvnen, es wigni ar daiwereboda!~ - am sityvebiT Tavisi sadebiuto krebulis, saidumlo sirobis~, avtorma erekle deisaZem ilias universitetis wignis maRazia `ligamusSi~ gamarTul prezentaciazeve uneburad migvaniSna, Tu vin SeiZleboda yofiliyo krebulis `mkiTxveli~ auditoriis didi nawili. arc Semcdara.

interviu Tamar Ciqovani arCevnebis gaSuqebis Sesaxeb

yovelkvireulad

mediamonitoringis raodenobrivi kvlevis Sedegebi

vrclad

torebis saboloo gamarjvebas 20 mandati daaklda


didi britaneTis parlamentSi yvelaze meti mandati konservatorebma moipoves, Tumca torebi absoluturi umravlesoba ver gaxdnen.
naTia axalaSvili
olqSi parlamentis erT deputats irCeven, romelic konkurentebze met xmas daagrovebs. qveynis CrdiloeTSi xmis micemis bolo wuTebamde idga amomrCevelTa rigebi. zogierT saarCevno ubanze gansazRvruli dro naxevari saaTiTac ki gaaxangrZlives, Tumca aseulobiT adamianma xmis micema ver SeZlo. liberal-demokratebis lideri nik qlegi winaswari Sedegebis gacnobis Semdeg acxadebda, rom 6 maisis Rame misTvis `imedgacruebis Rame~ iyo. miuxedavad amisa, mTavrobis formireba swored liberal-demokratebis poziciazea damokidebuli. konservatorebis liderma devid kemeronma arCevnebis meore dResve ganacxada, rom liberal-demokratebisTvis `didi, Ria da sazriani winadadebis~ SeTavazebas apirebda. ori partiis warmomadgenlebi arCevnebis Sedegebis gamocxadebis Semdeg Sexvdnen erTmaneTs, Tumca pirveli molaparakebebi konkretuli SedegebiT ar dasrulebula. molaparakebebi momdevno dReebSi kidev gagrZeldeba. poziciebis daTmoba arc leiboristebis lider gordon brauns surs. isic acxadebs, rom mzadaa liberal-demokratebTan dialogisTvis. is dauning stritis 10-Si arCevnebis meore dRes kvlav mivida imis sademonstraciod, rom kvlav premier-ministria da kvlav aqvs mTavrobis formirebis konstituciuri ufleba. sabolood vin imarjvebs _ didi gamocdilebis mqone gordon brauni, Tu didi tradiciebis mqone partiis axlad gamomcxvari lideri, amas liberal-demokratebi gadawyveten.
liberali . maisi 2010 . 30

devid kemeroni

did britaneTSi leiboristuli partiis politikuri batonobis 13-wliani epoqa dasrulda. arCevnebis saboloo Sedegebi cnobilia. Tumca, parlamentis qveda _ TemTa palataSi adgilebis umravlesobis mopoveba verc erTma partiam ver SeZlo. 6 maisis arCevnebis Sedegebi egzit polebis Sedegebs daemTxva _ axali mowvevis parlamentSi yvelaze msxvili fraqcia _ 306-mandatiani, konservatorebs eqnebaT. maT, 2005 wlis arCevnebTan SedarebiT, 97-iT meti mandati moipoves, Tumca absolutur umravlesobamde 20 adgili daakldaT. torebs mTeli qveynis masStabiT 10,7 milionma amomrCevelma misca xma. sul deputatoba 4150 britanel politikoss surda. 1974 wlis Semdeg pirvelad xdeba, roca didi britaneTis parlamentSi ar aris partia, romelic Tavad SeZlebs mTavrobis formirebas. 13-wliani mmarTvelobis Semdeg leiboristebi 258 mandats dasjerd8

nen. wina arCevnebis SedegebTan SedarebiT, maT 91 adgili dakarges. wlevandel arCevnebSi liberaldemokratebis Sedegebic gauaresda da sakanonmdeblo organoSi maT 57 mandati moipoves. darCenili 28 adgili britaneTis sxva partiebma gadainawiles. pirvelad istoriaSi parlamentSi moxvda mwvaneTa partiis warmomadgeneli. ultramemarjveneTa mcdeloba ki amjeradac uSedego aRmoCnda. leiboristebis, liberalebis da konservatorebis liderebi istoriaSi imiT moxvdebian, rom gaerTianebul samefoSi pirvelad gamarTul teledebatebis seriaSi miiRes monawileoba. amomrCevelTa aqtiurobam saerTo raodenobis 65 procents miaRwia. xmis micemis procesi 649 saarCevno olqSi Catarda. kidev erT olqSi arCevnebi 27 maisisTvis gadaido. amis mizezi erT-erTi kandidatis moulodneli gardacvaleba gaxda. yovel

vrclad

sagadasaxado amnistia - meore etapi


arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi da Jurnalistebi parlamentisgan mauwyeblebis finansuri amnistiis Sesaxeb sakanonmdeblo iniciativis Secvlas iTxoven.
maia wiklauri
`Cven am nabijiT xels vuwyobT samauwyeblo garemos ganviTarebas. gvinda, rom yvela telekompania Tanabar mdgomareobaSi CavayenoT da TiToeuls Tanabrad SevuwyoT xeli~, _ ase daasabuTa pavle kublaSvilma telemauwyeblebis finansuri amnistirebis aucilebloba 7 maiss fond `Ria sazogadoeba _ saqarTvelos~ iniciativiT gamarTul Sexvedraze. kanonproeqti, romlis mixedviTac telemauwyeblobis licenziis mflobeli yvela kompania gaTavisufldeba sagadasaxado davalianebisa da masze daricxuli sauravebisgan, parlamentma pirveli mosmeniT ukve ganixila. Tumca, arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi fiqroben, rom aseTi gadawyvetileba kidev ufro gaamyarebs araTanabar mdgomareobas mediasivrceSi. usamarTlo mdgomareobaSi aRmoCndebian is televiziebi, magaliTad `kavkasia~ da `maestro~, romlebic patiosnad ixdidnen gadasaxadebs. am mosazrebas Tavad pavle kublaSvili da premier-ministris mrCeveli vaxtang Jvaniac eTanxmebian. Tumca mainc fiqroben, rom amnistia konkurentul mediagaremos gaaumjobesebs. `e.w. saxelisuflebo televiziebi aRar gadaixdian gadasaxadebs im imediT, rom momavali arCevnebis win isev gaaTavisufleben finansuri valdebulebisagan. xolo is televiziebi, romlebic saxelisuflebo interess ar atareben, naklebkritikulebi gaxdebian xelisuflebis mimarT, radgan maTac daimsaxuron igive saxis amnistia. es ki mediis ganviTarebas da konkurentuli garemos Seqmnas xels ar Seuwyobs~, _ ganacxada `saerTaSoriso gamWvirliberali . maisi 2010 . 30

valoba _ saqarTvelos~ warmomadgenelma maTias haterma. misi TqmiT, am amnistiiT, SesaZloa, romelime regionulma opoziciurma televiziam sargebeli naxos, magram ufro did sargebels mTavrobisadmi loialurad ganwyobili nacionaluri arxebi naxaven, romelTac isedac meti Semosavali aqvT, vidre _ opoziciur arxebs. `gazeTebis msoflio asociaciis~ kvlevaSi, romelic daaxloebiT ori Tvis win gamoqveynda, aRniSnulia, rom saqarTveloSi sareklamo bazris 80 procenti televiziebs ukaviaT. aqedan reklamebis 72 procenti ki telekompania `imedsa~ da `rusTavi 2~-ze modis. Cndeba kiTxva, Tu raSi SeiZleba dasWirdeT aseTi Semosavlebis mqone televiziebs valebis Camowera. es da sxva aranakleb mniSvnelovani kiTxvebi upasuxod rCeba imis gamo, rom sagadasaxado davalianebis Sesaxeb informacia komerciul saidumlod iTvleba. amitom, ucnobia, ra raodenobis Tanxas Camoaweren TiToeul nacionalur mauwyebels. sakuTar davalianebaze mxolod regionuli televiziebi laparakoben. maT mier `liberalisTvis~ mowodebuli informaciis dajamebiT, regionaluri televiziebis saerTo vali 2 milion lars aRwevs. aseve cnobilia sazogadoebrivi mauwyeblis davalianebac, rac 9 milion lars Seadgens. gamodis, rom danarCeni 25 milioni laris davalianeba centralur televiziebs aqvT. Tumca arc erTi maTgani am informacias arc adasturebs da arc uaryofs, Sesabamisad _ arc konkretul Tanxebs asaxeleben. telekompania `kavkasiis~ direqtori, nino jangiraSvili ambobs, rom kargi iqneba, Tu amnistia mxolod

regionul televiziebs SeexebaT. `2 milioni arc ise didi Tanxaa; Tanac ratom unda aRmoCndnen nacionaluri televiziebi kidev ufro upirates mdgomareobaSi, ar mesmis~, _ ganacxada jangiraSvilma. `davuSvaT, Cven ar vewinaaRmdegebiT nacionaluri arxebisTvis davalianebis Camoweras. aseT SemTxvevaSi, is mainc unda vicodeT, vis ra odenobis da ra saxis davalianebas vuuqmebT~, _ ambobs axalgazrda iuristTa asociaciis Tavmjdomare, Tamar xidaSeli. xidaSeli gamosavals valebis restruqturizaciaSi xedavs. davalianebis gadavadebis SemTxvevaSi, yvela mauwyebels ukve kanoni daavaldebulebs, daufaravi gadasaxadebis odenobis Sesaxeb informacia sajaro gaxados. maT vali ar CamoewerebaT, magram mis dasafarad garkveul periods miscemen. Sexvedris monawile Jurnalistebi da arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi sabolood SeTanxmdnen, rom kanonproeqtis meore mosmenamde parlamentis winaSe ramdenime winadadebas daayeneben: moxdes valebis restruqturizacia yvela mauwyeblisTvis, anda finansuri amnistia mxolod regionul televiziebze gavrceldes. Tu parlamentisTvis orive winadadeba miuRebeli aRmoCndeba, ZalaSi darCeba arasamTavrobo organizaciebisa da Jurnalistebis mesame moTxovna _ davalianebebis Sesaxeb informaciis gamWvirvaloba kanonma uzrunvelyos. Sesabamisi dokumenti parlamentSi warsadgenad `media klubma~ unda moamzados. parlamenti ki, Tavis mxriv, pavle kublaSvilis gancxadebiT, am sakiTxs arCevnebis Semdeg ganixilavs.
9

mediamonitoringi

Tavisufali Tema
arasaarCevno Temebs mauwyeblebi isev saarCevno konteqstisTvis iyeneben.
rusudan ruxaZe

foto Sax aivazovi

policiis aRlumi, 6 maisi 2010

gulaSvili da da xaindrava saprotesto aqciaze, 6 maisi 2010

winasaarCevno kampaniis oficialurad dawyebidan dRemde ramdenime Temam marTlac daCrdila saarCevno sakiTxebi. Tumca, sxva Temaa, imsaxurebdnen Tu ara es ambebi amxela qronometraJsa da aseT aqcentirebas. rusTavi 2 ZiriTadad _ sagareo politikis sakiTxebze, maestro da kavkasia _ Sida politikaze, sazogadoebivi mauwyebeli ki socialur sakiTxebzea fokusirebuli. 6 maisi policiis dRed undaT, 23 noemberi _ revoluciis dRed, erTxelac iqneba, wminda giorgi Cascxebs Tavis maxvils amaT, _ merobis erT-erTi kandidati zviad ZiZiguri 6 maisis policiis dRed gamocxadebis Taobaze gamarTul diskusiaSi Caeba. telekompania kavkasia mosalodnel aqciaze opoziciis gancxadebebs saRamos sainformacio gamoSvebebSi avrcelebda. maTTan erTad maestros yuradRebac daimsaxura aSS-s saelCos mimarTvam sakuTari moqalaqeebisadmi, riTac saxelmwifo departamenti amerikis moqalaqeebs urCevda, Tavi Sors daeWiraT im adgilebisgan, sadac aqcie10

bi iyo dagegmili. xelisuflebis warmomadgenlebi am sifrTxiles opoziciis muqarebiT xsnidnen, opoziciis warmomadgenlebi ki saakaSvilis mxridan mudmivad ruseTisgan mosalodneli safrTxis xazgasmas miawerdnen. saelCos warmomadgeneli ki ganmartavda, rom es rigiTi gancxadeba iyo, romlis msgavsic saqarTveloSi araerTxel gauvrcelebiaT da zogjer _ gacilebiT kategoriulic. 6 maisis policiis dRed gamocxadebasTan dakavSirebiT rusTavi 2-ma Sinagan saqmeTa ministris eqskluziuri interviu gaavrcela. sakuTar gadawyvetilebas merabiSvili imiT xsnida, rom es dRe umravlesobisTvis sasiamovno emociebTan aris dakavSirebuli. isini, vinc am umravlesobaSi ver moxvdnen, nacionaluri mauwyeblebis yuradRebis miRmac darCnen. SarSandeli 6 maisis incidentis saarqivo masala da dazaralebuli ori momitinge mxolod maestrosa da kavkasiis sainformacio gamoSvebebSi gaaxsendaT. 6 maisis policiis aRlumi da opoziciis saprotesto aqcia mo-

6 maisi policiis dRed undaT, 23 noemberi _ revoluciis dRed, erTxelac iqneba, wminda giorgi Cascxebs Tavis maxvils amaT, _ merobis erT-erTi kandidati zviad ZiZiguri 6 maisis policiis dRed gamocxadebis Taobaze gamarTul diskusiaSi Caeba.

salodneli mimdevrobiT gaaSuqes telekompaniebma. nacionalurma arxebma aRlumiT da prezidentis gamosvliT daiwyes, rasac momitingeebis da policielebis SexlaSemoxlis amsaxveli masala mohyva, kavkasiam da maestrom ki sapirispirod aawyves 6 maisis qronika. moambe erTaderTi iyo, sadac giorgobis religiuri dResaswaulis Sesaxeb siuJeti policiis dReze momzadebul masalas win uswrebda.
liberali . maisi 2010 . 30

foto Temo barZimaSvili

mediamonitoringi

policiis dRe da qvasrolia opozicia _ ase erqva siuJets imedze. kidev erTi sxvaoba mauwyeblebis mier 6 maisis movlenebis gaSuqebaSi c nawilakis gamoyenebaSic gamoixata. daSavdnen aqciis monawileebi da samarTaldamcavebic, _ acxadebdnen erTgan, policiis TanamSromlebi da momitingeebic, _ gvamcnobdnen meoregan. sainformacio gamoSvebebSi erTi SexedviT umniSvnelo `c~ sasurvel aqcents efeqturad svamda. Tumca im faqts, rom adamianebi orive mxares daSavdnen, iseve, rogorc saakaZis moedanze gadanacvlebul aqciaze xalxis simwires, yvela mauwyebeli gadmoscemda iseT sakiTxebs Soris, romelTac Tve-naxevris ganmavlobaSi saarCevno sakiTxebi gadafares, Semdegi Temebic moxvda: poloneTis prezidentisa da samTavrobo delegaciis daRupva aviakatastrofaSi, ramac ramdenime dRis ganmavlobaSi sainformacio gamoSvebebis pirveli blokebi srulad moicva: glova poloneTSi, aviakatastrofis detalebi, glova saqarTveloSi, detalebi moskovidan, glova evropaSi, fotogamofena kaCinskize, qarTveli ltolvilebi kaCinskis Sesaxeb, saakaSvilis vizitiT madlieri polonelebi maSin, roca aSS-s prezidenti barak obama golfis saTamaSod wavida. Temebs Soris iyo bunebrivi kataklizmebic, romelTa politizebasac martivad axerxeben mauwyeblebi. sofel veliscixis datborvis safrTxeze momzadebuli siuJetebi imis sanimuSo magaliTi ufro iyo, rogor muSaobs xelisufleba sagangebo situaciebSi, vidre socialurad aqtualuri problemis warmoCena. sul mciredi safrTxec rom iyos, Cven valdebulebi varT, movxsnaT igi, _ acxadebda mTavrobis sxva wevrebTan erTad veliscixeSi Casuli garemos dacvis ministri. saRamos sainformacio gamoSvebebma ramdenime dRis ganmavlobaSi sanimuSo mimdevroba gamoiCines sakiTxisadmi: veliscixeSi wylis donem 10 sm-iT daiwia, veliberali . maisi 2010 . 30

liscixeSi datborvis safrTxe moixsna, veliscixeSi gamoidara... ase detalurad sxva aranakleb aqtualuri socialuri sakiTxebi iSviaTad Tu Suqdeba. kavkasiis sainformacio gamoSvebasac uSvela bunebam: Zveli Tbilisis datboril ezoSi mosaxleoba gamgeobis warmomadgenels sayvedurobda uyuradRebobis gamo. gamgebeli ar mosula imitom, rom Cveni gadamRebi jgufi iq iyo, _ axsna Jurnalistma. kavkasiasa da maestroze winasaarCevno konteqstSi jdeboda wamalaSvili-arvelaZis satelefono saubarze britanuli eqspertizis daskvna da iuTubze gamoqveynebuli satelefono saubrebi maRalCinosnebs _ merabiSvils da quTelias, aldamovs da lorTqifaniZes Soris kavkasiis xalxTa Sekrebasa da genocidis aRiarebaze. am orma Temam am or arxze sakmaod mniSvnelovani dro da adgili daikava. kidev erTi sayuradRebo aspeqti samTavrobo qronikaa. jer kidev amerikis SeerTebuli Statebidan prezidentma rusTavi 2-sTvis micemul eqskluziur interviuSi ganacxada, rom ukeTesi Tbilisi, mxolod gigi ugulavas ki ara, mTeli gundis damsaxurebaa. amitomac misi da mTavrobis sxva wevrebis gamoCena axal ambebSi am gancxadebis Semdeg mmarTveli partiis kandidatebis gundur mxardaWerad aRiqmeba. Sesabamisad, koduas Tanamdebobrivi daqveiTeba kavkasiaze gasul siuJetSi Sidasaxelisuflo dapirispirebiT aixsna da eTerSi is amonaridic ki moxvda presidan, rom ugulava universitetebs akontrolebs. umravlesobis wevrs daviT darCiaSvils ki imis ganmarteba mouxda, rom gundi mTlianobaSia da es saministros Sida saqmeebia. aqamde quTaisSi ar iyo kortebi, moSlili iyo stadionebi da quTaiselebi curvas swavlobdnen parketze. Tu kargad moiqceviT, wyalsac CavasxamT, _ ganacxada quTaisSi savarjiSo darbazis gaxsnisas, me miyvars quTaisi warwerian maisurSi gamowyobilma prezidentma.

maestrom ki quTaisSi momxdar incidentze gaamaxvila yuradReba da mayurebels amcno, rogor mouvida Selaparakeba quTaisel qalbatons prezidentis dacvasTan da rogor gaarides iqaurobas Zalis gamoyenebiT. Sesrulebuli dapireba _ ase waradgina kurierma prezidentis misaqcielSi viziti, sadac eleqtroenergiis individualuri mricxvelebis dadgma erT TveSi dasruldeba. ori wlis winandeli danapirebi prezidentma braWulebis ojaxs ukve Seusrula da mosaxleobisgan axali davalebebic miiRo. maestros siuJetSi prezidentis misaqcielSi vizitis Sesaxeb Jurnalistma aRniSna, rom prezidentis gamo saswavlo procesi CaiSala da moswavleebi maswavleblebianad saxeldaxelod amomSrali gubeebis gaswvriv Caamwkrives. prezidentis gverdiT ki is adamianebi aRmoCndnen, visac SarSan gamricxvelianebas dahpirdao. realurad ki, arc imedisa da rusTavi 2-is da arc maestros siuJetebis mTavari RerZi misaqcielis gamricxvelianeba ar yofila, politikurma konteqstma sakiTxis socialuri mniSvneloba mTlianad gadafara. dabolos, erovnul-demokratiuli institutis (NDI) ukanaskneli kvlevis mixedviT, gamokiTxulTa 58%-Tvis demokratia sityvis, mediis Tavisuflebaa, 25%-Tvis ki _ samarTliani arCevnebi. winasaarCevnod qarTuli mediisTvis es gansakuTrebuli pasuxismgeblobaa.

statiis gamocema SesaZlebeli gaxda amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos USAID-is mxardaWeriT. statiaSi gamoTqmuli Sexedulebebi ekuTvnis avtors da SeiZleba ar gamoxatavdes amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa da amerikis SeerTebuli Statebis mTavrobis Sexedulebebs. 11

ori azri

momxre zaal andronikaSvili literaturaTmcodne, ilias saxelmwifo universitetis asocirebuli profesori

nacizmi meoce saukunis yvelaze didi boroteba iyo. rasistul ideologiaze da genocidis logikaze damyarebuli reJimi swored Tavisi antihumanuri ideologiiT gansxvavdeboda sxva sisxliani totalitaruli reJimebisagan. 1945 wlis 7 maiss reimsSi (safrangeTi) aliansis StabbinaSi germaniis, vermaxtis warmomadgenelma upirobo kapitulacias moawera xeli. kapitulacia 1945 wlis 8 maiss Sevida ZalaSi, mas Semdeg, rac karlshorstSi (berlini) wiTeli armiis StabbinaSi misi ratifikacia moxda. gamarjvebis dRes evropis umetes qveyanaSi (maT Soris baltiis qveynebSi) _ 8 maiss, xolo sabWoTa kavSiris 12 yofil respublikaSi, serbeTsa da israelSi _ 9 maiss, norvegiaSi, daniasa da niderlandebSi gaTavisuflebis dRes 5 maiss aRniSnaven. germanul nacional-socializmze da zogadad faSizmze gamarjveba XX saukunis erT-erTi umniSvnelovanesi, Tanamedrove samyaros wesrigis damfuZnebeli movlenaa. gaerTianebuli erebis organizacia nacisturi germaniis da `RerZis~ saxelmwifoebis mowinaaRmdege aliansidan warmoiSva. ratom aris es dRe CvenTvis mniSvnelovani? 1) nacizmze gamarjveba niSnavs, rom Cven dRes iseT samyaros nawilad miviCnevT Tavs, romelic _ gaerTianebuli erebis deklaracia rom gavixsenoT _ `icavs sicocxles, damoukideblobas da religiur Tavisuflebas, adamianis uflebebs da samarTlianobas ... erTobliv brZolaSi veluri da sastiki Zalebis winaaRmdeg~. 2) II msoflio omSi 700 000 qarTveli iRebda monawileobas. 300 000-ma nacizmTan brZolaSi dado Tavi. am adamianebis xsovna CvenTvis dauviwyari unda iyos. adre naTqvams gavimeoreb: sabWoTa saqarTvelos itoriaSi saamayo SeiZleba bevri araferi yofiliyo, magram qarTvelebis wvlili nacizmis damarcxebaSi marTlac saamayo aris da iqneba. 3) nacizmze gamarjvebis da msoflios nacisturi batonobis safrTxisagan gaTavisuflebis aRniSvna dRes damatebiT mniSvnelobas imis gamoc iZens, rom saqarTveloSi gaCnda religiur lozungebs amofarebuli nacizmis safrTxe. swored nacizmze gamarjvebis dRe aris imis simbolo, rom saqarTveloSi nacistur ideologias momavali ar aqvs da arasodes eqneba. P.S. saqarTveloSi zogierTs ver gaugia, riT gansxvavdeboda qarTvelebis monawileoba II msoflio
12

9 maisis dR faSizmze gamarjve sabWoTa warsulisad


omSi wiTeli armiis SemadgenlobaSi maTi monawileobisagan ssrk-s an sxva qveynebis dapyrobiT omebSi da miaCnia, rom sazeimo araferi gvaqvs, radganac Cven TiTqos sabWoTa kavSiris gamarjvebas vzeimobdeT. es Sexeduleba mcdaria. dRes Cven aRvniSnavT ara sabWoTa kavSiris gamarjvebas did samamulo omSi, miuxedavad imisa, rom II msoflio omis dros ssrk-s SemadgenlobaSi SevdiodiT, aramed antihitleruli koaliciis gamarjvebas nacistur germaniaze da mis mokavSireebze. es gamarjveba _ civilizaciis gamarjveba barbarosobaze _ erTnairad ekuTvnis yvelas, vinc nacizmis winaaRmdeg ibrZoda: amerikelebs da rusebs, britanelebs da frangebs, ebraelebs da qarTvelebs.
liberali . maisi 2010 . 30

ori azri

ucnobi jariskacis saflavi, 9 maisi

Resaswauli ebis aRniSvna, Tu dmi pativis migeba?


mowinaaRmdege levan ramiSvili
`Tavisuflebis institutis~ gamgeobis Tavmjdomare

sabWoTa xelisuflebis dasrulebis Semdeg saqarTveloSi 9 maisis dResaswauli gauqmda da meore msoflio omis dasruleba, iseve rogorc mTel civilizebul samyaroSi, aRiniSneboda 8 maiss. Tumca, evropaSic am dRes ara gamarjvebas, aramed omis dasrulebas aRniSnaven. 9 maisis aRniSvna SevardnaZis xelisuflebaSi daliberali . maisi 2010 . 30

brunebisa da sabWouri dResaswaulis restavrirebis Sedegad aRdga. Cemi azriT, 9 maisis aRniSvna uazrobaa. ratom unda aRvniSnoT es TariRi an ra unda aRvniSnoT am dRes? meore msoflio omi ar yofila saqarTvelos omi. saqarTvelo am dros damoukidebeli qveyana ar iyo. is iyo okupirebuli borotebis imperiis mier. am borotebis imperias hqonda omi meore borotebis imperiasTan da qarTvelebi, nebiT Tu uneblieT, am omSi orive mxridan monawileobdnen. arc stalinis da arc hitleris mxareze brZola saamayo ar aris, magram im qarTvelebs, vinc nacistebis mxareze ibrZodnen, is mizani mainc hqondaT, rom sakuTari qveyana gaeTavisuflebinaT. sabWoTa mxares mebrZolebs ki aranairi mizani ar hqondaT, maT ubralod ubrZanes, jarSi gaiwvies da aomes. 1945 wels CvenTvis totalitarizmi ar damarcxebula. amis Semdeg erovnuli Tavisufleba kidev karga xans ver movipoveT da qarTvelebs am omSi ra aqvT aRsaniSni, ar mesmis. giorgi meTerTmetec ibrZoda avRaneTSi. ibrZoda im imperiis farglebSi, romelSic iyo da nawilobriv mis interesebs icavda. xom ar aRvniSnavT am TariRs, miuxedavad imisa, rom iqac daiRupa xalxi. riT gansxvavdebian berlinisa da yandaRaris misadgomebTan daRupuli qarTvelebi erTmaneTisgan? orive SemTxvevaSi, qarTvelebi sxva qveynis samsaxurSi idgnen da gamarjveba ar unda iyos saxelmwifoebrivi dResaswauli. 9 maiss Cven aranairi gamarjveba ar mogvipovebia, amitom am TariRis gamarjvebis dResaswaulad gamocxadeba cota cinikuric ki aris. 9 maisi wiTeli totalitarizmis gamarjvebis dRea da ara yavisferi totalitarizmis marcxis. es stalinisturi dResaswauli da sabWoTa borotebis imperiis gamarjvebaa Tavisufal Cexebze. evropis sabWos saparlamento asambleam germanuli nacizmi da sabWoTa stalinizmi erTmaneTs gauTanabra da orive dagmo. totalitarizmis msxverplTa dRed ki _ 23 agvisto, molotov-ribentropis paqtis gaformebis TariRi daawesa. rogorc evropis sabWos wevrma qveyanam, saWiroa, Cvenc davawesoT totalitarizmis msxverplTa xsovnis dRe. amasTan erTad, damatebiT, Tu faSizmis damarcxebis dResac aRvniSnavT, es 9-Si ki ara, 8-Si unda gavakeToT. am SemTxvevaSic, samarTlianoba moiTxovs, rom faSizmis damarcxebis dResTan erTad komunizmis damarcxebis dRec aRvniSnoT. aseT TariRad SeiZleba ssrk-s daSlis dRe _ 31 dekemberi dawesdes.
13

foto goga Canadiri

Tvalsazrisi

saqarTvelos kulturuli omi


ramdenime dRis win ilias universitetis win dapirispireba moxda. Cven unda gaviazroT, ras warmoadgens es ori jgufi da ra surT maT. is, rac daiwyo, kargad ar damTavrebula. SeuZliaT am jgufebs Serigeba, Tu es iseTi brZolaa, sadac erTi mxare gamarjvebulia, xolo meore _ damarcxebuli?
mark maleni

jgufs, romelic ilias universitetis win gamoCnda, SegiZlia Caataro `helouini~? vin ganmartavs imas, Tu sjera, rom icavs saqarTvelos, ufro sworad _ qarTve- ras niSnavs qarTveloba da kargi qarTveli? ras niSnavs lobas. qarTvelobis maTeuli ganmarteba bundovania, kanoni? saxelmwifo? eklesia? arasamTavrobo organimagram es raRaciT dakavSirebulia saqarTvelos mar- zacia, romelic mRvdlebTan erToblivad moqmedebs? Tlmadideblur eklesiasTan da gulisxmobs nacionalu- policia amjerad sul ar cdilobda, iseTive enTuziazri ideis (maTive interpretaciiT) dacvas. maT sjeraT, miT aRekveTa kanonis darRveva, rogorc _ mTavrobis rom gamoxatvis Tavisuflebis SezRudva ara mxolod winaaRmdeg mowyobili mitingebis SemTxvevaSi. xelisudasaSvebia, aramed aucilebelic aris da amisi gakeTeba fleba xmamaRla acxadebs, rom mxars uWers ekonomikur Tavisuflebebs, magram rogor ganixilavs is sxva tipis maTi movaleobaa. maT ar moswonT, rac dRes saqarTveloSi xdeba. maT Tavisuflebebs? adgilobriv arCevnebamde xalxisTvis undaT saqarTvelo, romelSic ar gaimarTeba, magali- amis garkveva mniSvnelovania. rogor uyurebs qarTuli Tad, helouini. gaugebaria, vinc yviris, xSirad imaTi marTlmadidebluri eklesia vin gansazRvravs, Tu ra aris misaRebi da ra _ miuRebeli. saxeliT gamodis, vinc Cumad aris. Tavis rols am yvelaferSi? eklesia mWidrod iyo dakavigive tipis damokidebulebexandaxan es siCume strategiulia, Sirebuli qarTul saxelmwibi aqvT e.w. politikur muslimebs zogierT qveyanaSi. radgan asocireba momgebiania da fosTan da sazogadoebasTan saukuneebis ganmavlobaSi, saqarTveloSi dapirispireavtoritarul instituts ar uwevs magram ra roli unda iTamabis xelisSemwyobi gaxda wigni, romelic dakavSirebulia xalxis gaucxoeba imiT, rom kiTxvebs Sos man axla? ra xdeba sxva saidumlo serobasTan. muspasuxi gasces. Tumca, raRac momentSi, qveynebSi? ras gveubnebian qristes swavlebani? ra aris limur samyaroSi, dapirispisiCume Tanxmobas gulisxmobs. saqarTvelos interesSi? rebis sababi gaxda muhamedis es kiTxvebi saqarTveloskarikaturebi daniur gazeTTvis unikaluri ar aris. Si. aqvT maT ufleba, rom xalxs dauSalon helouinis aRniSvna? ra urTierTo- mTeli muslimuri samyaro swored am kiTxvebze cdilobebi arsebobs samoqalaqo aqtivizms, kanonsa da kanonis bs pasuxis gacemas. safrangeTi acxadebs, rom burqa ar aRmsruleblebs Soris? bolo kiTxva 2003 wlis noem- SeiZleba iyos franguli. imigracia britaneTis winasaarberSi Zalian aqtualuri iyo. Tumca, modi, kidev er- Cevno diskusiebSi aqtualuri Temaa, Tumca ara identoTxel mivubrundeT. Tu qarTvelobis ganmarteba Sesa- bebis brZolis gamo, aramed _ samuSao adgilebis. ameriZlebelia, sWirdeba ki mas dacva? da vin unda daicvas? kis saprezidento arCevnebis win, 2008 wels sara peilini qarTuli saxelmwifo arsebobs imisTvis, rom daicvas aqtiurad saubrobda namdvil amerikaze, da gulisxmoara qarTveloba, aramed individualuri uflebebi, da, bda im amerikas, romelic mas eTanxmeboda, xolo vinc ra Tqma unda _ biznesi da ekonomika. bolo xanebSi mTa- mas ar eTanxmeboda, albaT `yalb amerikaSi~ moiazrebda. vinc yviris, xSirad imaTi saxeliT gamodis, vinc Cumad vroba cdilobs, iseTi sakanonmdeblo cvlilebebi miiRos, romlebsac maTi mxardamWerebi ekonomikuri Tavi- aris. xandaxan es siCume strategiulia, radgan asocireba momgebiania da avtoritarul instituts ar uwevs xalxis suflebis dacvad ganixilaven. rogor aris daculi sxva tipis Tavisuflebebi saqar- gaucxoeba imiT, rom kiTxvebs pasuxi gasces. Tumca, raTveloSi? SeuZlia Tu ara moqalaqes, daweros da ga- Rac momentSi, siCume Tanxmobas gulisxmobs. moaqveynos wigni, romelSic saidumlo serobaze rasac unda imas ityvis? SegiZlia iyo kaTolike an aTeisti? inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam
14
liberali . maisi 2010 . 30

fokusi: qarTuli faSizmi

dapirispireba "barieris" pirdapir eTerSi


telekompania `kavkasiis~ Toq-SouSi dawyebuli debatebi xelCarTuli CxubiT dasrulda.
maia wiklauri

malxaz gulaSvili da lela gafrindaSvili telekompania `kavkasiasTan~, 8 maisi 2010

`protests gamovTqvam, moviTxov policiisgan 4 maiss momxdari aqciis ambebi gamoiZios, gamoarkvios, vin iyvnen es adamianebi, vinc sxvebs urtyamdnen. axalgazrdebs ki movuwodeb, rom bevri ikiTxon saxareba, rac SeiZleba meti,
liberali . maisi 2010 . 30

rom ar ayvnen sxvis provokacias~, _ ganacxada ombudsmenis ofisTan arsebuli tolerantobis centris ufrosma beqa mindiaSvilma da xelovnebaTmcodne Teo xatiaSvilTan, aseve ilias universitetis profesor sergo ratianTan erTad

gadacema `barieris~ studia datova. swored amis Semdeg daiZaba viTareba telekompania `kavkasiis~ ezoSi. es iyo logikuri Sedegi im dapirispirebisa, rac 4 maiss ilias universitetis ezoSi daiwyo da
15

foto levan xerxeuliZe

fokusi: qarTuli faSizmi

mTeli kviris ganmavlobaSi mimdinareobda. telekompania `kavkasiasTan~ Sekrebilma jerjerobiT daudgenelma pirebma studiidan protestis niSnad gasul stumrebs sityvieri Seuracxyofa miayenes. xmaurze sxva stumrebmac datoves studia, ris Semdegac ezoSi Cxubi atyda. erTmaneTs daupirispirdnen telekompaniasTan misuli xalxi da `kavkasiis~ TanamSromlebi. Cxubma studiaSic gadainacvla da masSi `saxalxo marTlmadidebluri moZraobis~ warmomadgenlebic CaerTvnen.

malxaz gulaSvilma, romelic am dros gadacema `barierSi~ monawileobda, ganacxada, rom ezoSi Sekrebil adamianebs ar icnobda. televiziis TanamSromlebi da gadacemis zogierTi stumari ki hyvebian, rom es adamianebi `marTlmadidebel mSobelTa kavSiris~, da `saxalxo marTlmadidebluri moZraobis~ wevrebi iyvnen. `kavkasiis~ erT-erTi TanamSromeli giorgi gegeWkori ixsenebs, rom Jurnalist nino zuriaSvilisTvis moqneuli xeli mas moxvda. `situacia airia. damiwyes cema, or manqanas Sua damagdes da mirtyamd-

policia telekompania `kavkasiasTan~, 8 maisi 2010

foto levan xerxeuliZe

nen wixlebs. zurgi maqvs natkeni da fexi. mere SigniTac Sevidnen da Cvens TanamSromlebs aginebdnen, urtyamdnen~, _ ambobs gegeWkori. misi TqmiT, is pirebi, vinc mas scemdnen, amas marTlmadideblobis saxeliT akeTebdnen. nino zuriaSvilis TqmiT, erTerT maTgans is `marTlmadidebel mSobelTa kavSiridan~ icnobs. `miRebda da meubneboda, rom var samarcxvino adamiani, imitom rom vicav homoseqsualebs da maT uflebebs~, _ ambobs zuriaSvili. Cxubis Semdeg telekompaniasTan sasuliero pirebic mividnen. sofel Woportis eklesiis moZRvari mama vaxtangi acxadebda, rom es yvelaferi telekompania `kavkasiisa~ da `Tavisuflebis institutis~ TanamSromlebma dadges da marTlmadidebel axalgazrdobas mouwyves provokacia. erT-erTi TviTmxilveli, zaza svanaZe, romelic telekompania `kavkasiasTan~ imyofeboda, ixsenebs, rom agresiulobiT mRvdlebic gamoirCeodnen. maT Tvalwin ucnobma pirebma sastikad scemes daviT aqubardias. `daagdes iatakze da miayenes Seuracxyofa~, _ ambobs svanaZe. `saxalxo marTlmadidebluri moZraobis~ wevri SoTa afxaiZe ki Cxubis dadgmas telekompania `kavkasiis~ xelmZRvanelobas abralebs: `vici, rom hqondaT molaparakebebi da es umsgavsoba dagegmilia~, _ ganacxada afxaiZem. incidenti policiis misvlis Semdeg dasrulda. 20-ze meti patrulis TanamSromeli mobilizebuli iyo, rogorc televiziaSi, ise mis ezoSi da leoniZis quCaze. Cxubis Sedegad daSavdnen rogorc `kavkasiis~ TanamSromlebi, ise telekompaniasTan misuli dajgufebis wevrebi. `marTlmadidebel mSobelTa kavSiris~ warmomadgenlebi _ daviT SalamberiZe, avTandil zumbaZe da zviad bliaZe policiam daakava da isini diRomSi, policiis sammarTveloSi gadaiyvanes.

foto levan xerxeuliZe

telekompania `kavkasiis~ ezo, 8 maisi 2010

16

liberali . maisi 2010 . 30

fokusi: qarTuli faSizmi

profaili

moZraoba "win"
axalgazrduli moZraoba `win~ Tavisi ideebis dasacavad nebismieri formiT ibrZvis.
anita Tvauri

moZraobis `win~ aqtivistebi, 2010

`mamaTmavlebo, movdivarT!!! cudad gaqvT saqme!!! sulierad gaganadgurebT!!!~ _ es axalgazrduli moZraobis _ `win~ erT-erTma wevrma, giorgi gabedavam socialur qsel `feisbuqSi~ ramdenime dRis win dawera. organizaciam `win~, romelic 2009 wlis Semodgomaze dafuZnda, sazogadoebis yuradReba 3 maiss, erekle deisaZis wignis `saidumlo sirobis~ gaprotestebisas miiqcia. ilias saxelmwifo universitetis win gamarTul aqciaze maT `mamaTmavlobis~ propagandirebaSi `Tavisuflebis instituti~ da universitetis reqtori gigi TevzaZe `daadanaSaules~ da misi gadadgoma moiTxoves. Tumca, moZraobis aqtiuroba am aqciiT ar Semofarglula, 4 maiss isini ilias universitetTan kvlav gamoCndnen da amjerad `sityvis Tavisuflebis dasacavad~ gamarTuli aqciis Catareba gaaprotestes. `universitetidan dagvirekes, _ pidarastebi aqcias gimarTaveno, _ da CavediT~, _ ixsenebs giorgi gabedava. am organizaciaSi homoseqsualebs an
liberali . maisi 2010 . 30

`pidarastebad~ an `mamaTmavlebad~ moixsenieben _ pirvel termins dasamcireblad, meores ki religiuri codvis aRsaniSnavad xmaroben. moZraoba `win~ ramdenime megobarma giorgi abaSiZem, rati maisuraZem, giorgi maRraZem, laSa Tofuriam da zuka CaCaniZem daaarses. isini bolo wlebis ganmavlobaSi sxvadasxva sazogadoebriv aqtivobebSi monawileobdnen da erTmaneTic aqciebze gaicnes. moZraobis xelmZRvaneli SoTa afxaiZe, organizaciis asakiT yvelaze ufrosi damfuZnebelia. javaxiSvilis universitetis saerTaSoriso samarTlis magistranti, `Tanasworobis institutis~ aqtiuri wevri iyo. paralelurad, igi politikur, socialur da religiur Temebze gazeT `jorjian Taimssa~ da `saqarTvelo da msoflioSi~ werda. ambobs rom pacifistia, xelisuflebas militaristuli politikis gamo akritikebs da saqarTveloSi nacionalisturi ideebis gavrcelebisTvis ibrZvis.

`Cven rogorc qarTvel ise os da afxaz axalgazrdebSi viwyebT Zalian did propagandas, imisaTvis, rom gavagebinoT, ra aris qarTuli nacionaluri idea, ra aris qarTveloba da rogor unda gavaerTianoT saqarTvelo~, _ ambobs SoTa afxaiZe. erTi mxriv, is acxadebs, rom adamianis uflebebis dacvisTvis ibrZvis, meore mxriv ki, `feisbuqze~ wers, _ `ise gavakeTeb, rom saqarTvelo mxolod qarTvelebisTvis da marTlmadideblebisTvis iqneba, yvela vinc winaaRmdegobas gawevs, daisjeba! eris da RvTis xeliT!~ organizaciis wevrebis TqmiT, moZraobis misiaa marTlmadideblobis dacva. `Cveni cxovrebis mizania marTlmadideblobisTvis brZola, formebs ki dro gvaCvenebs~, _ ambobs moZraobis wevri Tengiz omaniZe, romelic am jgufs erTi Tvis win SeuerTda. Tengo 21 wlisaa, Tsu-s iuridiuli fakultetis meoTxe kursis studentia da Tan konservatiul partiaSi muSaobs. is aseve
17

fokusi: qarTuli faSizmi

aris erovnuli sabWos warmomadgeneli cesko-Si. axalgazrduli moZraoba `win~, erTi Tvea, rac `marTlmadidebel mSobelTa kavSirTan~ erTad, malxaz gulaSvilis mier daarsebuli `saxalxo marTlmadidebluri moZraobis~ Semadgeneli nawili gaxda. `vicnobdi malxaz gulaSvils da vicodi, rom saerTo miznisTvis vibrZviT, Cveni Tavi mas Tavad SevTavazeT~, _ ambobs SoTa afxaiZe. `win~-is wevrebi TiTqmis yoveldRe smm-s ofisSi ikribebian. organizaciis prescentri mixsnis, rom `ofisi naqiravebi ar aris, is savaraudod megobarma malxaz gulaSvils dauTmo~. vakeSi did kerZo saxls maRali rkinis karibWe da sakuTari ezo aqvs. quCidanve Cans saxlis fasadze gakruli gerbi _ orTaviani arwivi gvirgviniTa da bolnuri jvriT. rogorc axalgazrduli frTis da `win~-is xelmZRvaneli SoTa afxaiZe gvixsnis, arwivi siZlieris niSania da saero da saeklesio xelisuflebis erTian mmarTvelobas gulisxmobs,

marTul aqciebs TavdacviT qmedebebad afaseben. maTi TqmiT, universitetis administraciam cinikuri pasuxi gasca maT moTxovnas, universitetis SenobaSi gaexsnaT samlocvelo kuTxe. `gviTxres, _ kafeSic xom ar gagixsnaTo~, _ da sapasuxod `marTlmadideblobis Seuracxmyofeli wignis prezentacia moawyves~, _ ambobs erekle faCoSvili. moZraobis wevrebi imasac amboben, rom maT patriarqis kurTxeva ar aqvT, rac xSirad maTi gakicxvis sababi xdeba. magram `win~-is erT-erTi wevri laSa Tofuria ar iziarebs mosazrebas, rom maT yvela nabijze patriarqisgan kurTxeva unda aiRon. `qristes dasacavad kurTxeva ar aris saWiro. eklesiis saxeliT ar vakeTebT am yvelafers, Cveni moraliT vakeTebT. marTlmadideblobaze monopolia ar aqvs dawesebuli sapatriarqos da me maqvs ufleba, rom davicva Cemi rwmena~, _ ambobs laSa Tofuria isini aqciaze fizikur da sityvier Seuracxyofaze pasuxismgeblobas ar iReben da amboben, rom iZulebulebi

aramed anaTemas gadacemen da is veRar Seva eklesiaSi, arc sarwmunoebis mimarT xmis amoRebis ufleba miecema, radgan sarwmunoebis ganxilva mkrexelobaa~. saqarTvelos `gabrwyinebis~ erTaderT gzas is Tamar mefis epoqis awmyoSi gadmotanaSi xedavs `daviT aRmaSeneblis epoqaSi marTlmadideblurma religiam SeunarCuna qarTvelebs qarTveloba. saqarTvelo marTlmadideblobis gareSe ganadgurdeba~, _ ambobs daviT oqropiriZe. miuxedavad didi ideologiuri msgavsebisa, axalgazrduli moZraobis `win~ wevrebi uaryofen raime saxis kavSirs rusul faSistur ideolog aleqsandr duginTan, romelmac evrazistuli doqtrina SeimuSava da erTiani evraziis idea warmoadgina, romelSic dominanti saxelmwifo ruseTia, saqarTvelo da ukraina ki _ misi nawilebi. SoTa afxaiZe Tavis Tavsa da organizacias ufro metad serbul `arkanis vefxvebs~ adarebs. `arkani~ 90-ian wlebSi serbeTSi Seqmnili arafor-

moZraobis ofiss vakeSi maRali rkinis karibWe da sakuTari ezo aqvs. quCidanve Cans saxlis fasadze gakruli gerbi _ orTaviani arwivi gvirgviniTa da bolnuri jvriT. `arwivi siZlieris niSania da saero da saeklesio xelisuflebis erTian mmarTvelobas gulisxmobs~, _ ambobs organizaciis xelmZRvaneli SoTa afxaiZe.
gvirgvini konstituciuri monarqiis simboloa, jvari ki _ marTlmadideblobis. `Cven unda viaroT mxolod da mxolod win, imitom, rom ukan dasaxevi araferi ar gvaqvs~, _ ambobs SoTa afxaiZe. `win~-is erT-erTi wevri 19 wlis erekle faCoSvili, ilias saxelmwifo universitetSi swavlobs da 4 maiss gamarTul aqciaSic monawileobda. `homoseqsualisti rom gamova da gahkivis, rom erTni varT, erTni ki ara, avadmyofebi arian, adamianebi ar arian. me ar var pacifisti, me var qarTveli meomari da vinc ar unda Semaginos deda, sakadris pasuxs gavcem~, _ ambobs erekle faCoSvili. moZraobis wevrebi 3 da 4 maiss ga18

iyvnen, pasuxi gaecaT Seuracxyofaze. `Cven fizikur Zaladobas gvikrZalavs religiuri mrwamsi da uwmindesi, magram roca dagartyamen, Semoartyam meore loyaSi, aba, ras izam~, _ ambobs `win~-is erT-erTi wevri daviT (daniel) oqropiriZe. daviTi sasuliero seminariis pirveli kursis studentia da misi samuSao kuTxe qarTveli patriarqebis fotoebiTaa mowyobili. misi azriT, dRes religias saTanado adgili ar ukavia qveynis cxovrebaSi. daviTi Tvlis, rom marTlmadidebloba saxelmwifo religiad unda gamocxaddes, mmarTveli ki mefe _ bagrationTa Stos warmomadgeneli gaxdes. misi azriT, am saxelmwifoSi adamians `ar dasjian CamoxrCobiT,

maluri `serb moxaliseTa gvardiis~ xelmZRvanelis, Jelko raJnatoviCis zedmetsaxeli iyo. kriminalur avtoritets brali edeboda eTnikur wmendaSi monawileobaSi, wamebaSi, gaupatiurebasa da mkvlelobebSi. is 2000 aTas wels mokles. `Cven ar vapirebT avtomatebiT quCaSi siaruls, magram sabrZolo suli da serbuli marTlmadidebloba kargadaa Sexamebuli qarTulTan, faqtobrivad erTi Rirebulebebi gvaqvs da erTnairi istoria. arkanelebi dResac arian. me vmegobrob maT axalgazrdul frTasTan. Cven legionebis Camoyalibebas ar vapirebT, magram Tu dagvesxmebian, Tavis dacva unda SevZloT~, _ meubneba SoTa afxaiZe.
liberali . maisi 2010 . 30

fokusi: qarTuli faSizmi

sekularuli saxelmwifo

xelisufleba da eklesia arCevnis winaSe


saqarTvelos eklesia da xelisufleba arCevnis winaSe dgas. eklesia unda gaemijnos religiur eqstremistebs, xelisuflebam ki maT mimarT adekvaturi politika gaataros, raTa qveyanaSi moqalaqeebs hqondeT saSualeba, konstituciiT garantirebuli uflebebiT isargeblon.
nino beqiSvili

aqcia ilias saxelobis universitetis win, 4 maisi 2010

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg saqarTvelo ori ZiriTadi problemis winaSe dadga. erTi mxriv ruseTi, romelic vera da ver eleoda gemriel lukmas da xan farulad, xanac Riad gvebrZoda da gvebrZvis, meore mxriv _ eTnonacionalizmi, razec Cveni erovnuli identobis agebas SevecadeT, da es savalalod, jer _ samoqalaqo, Semdeg ki samxreTi oseTisa da afxazeTis omebiT dasrulda. samwuxaro isaa, rom am mZime gamocdilebam veraferi gvaswavla. 2008 wlis agvistoSi isev omSi CavebiT da ori wlis Semdegac ver gagvirkvevia _ SeiZleboda Tu ara am omis Tavidan acileba, Cven daviwyeT omi Tu ruseTma, gavimarjveT Tu davmarcxdiT. maSin, 20 wlis win kidev erTi mniSvliberali . maisi 2010 . 30

nelovani ram moxda _ marTlmadideblurma rwmenam privatulidan sajaro sivrceSi gadainacvla da ise, rom sul ar gasWirvebia, pirdapir da narnarad Caanacvla komunisturi ideologia. is, rac yvelaze intimuri da piradia, saxalxod, sajarod gamoifina. skolebSi da saavadmyofoebSi, parlamentSi da mTavrobis wevrebis kabinetebSi leninis kuTxeebi xatebis kuTxeebiT Seicvala. mogvianebiT leninis Zeglis adgili Tbilisis mTavar moedanze wereTlis uniWo kiCma _ wminda giorgis mooqrovilma qandakebam daikava, romlis dadgmac mkafio niSani iyo imisa, rom revoluciis Semdeg mosuli xelisufleba ar iyo Tavisufali totalitaruli ideologiis gavlenisgan _ zurab wereTeli dRemde sabWoTa xe-

lovnebas qmnis. iluzia, rom `vardebis revoluciis~ Semdeg mosuli xelisufleba SeZlebda saxelmwifos sekularul ideebze da samarTlianobis principebze aSenebas, maleve gaifanta. basil mkalaviSvilis dapatimrebis Semdeg, rodesac demonstraciulad gausworda meamboxe mRvdelsa da mis mrevls, xelisuflebis oponentebma mTavar lozungebad ori fraza aqcies _ `eklesiebs gvingreven!~, `rwmenas ebrZvian!~. saakaSvilis gundma am magiur braldebebs veraferi daupirispira da danebda. xelisuflebisa da opoziciis udidesi nawili dRemde erTmaneTs ejibreba kamerebis win sakuTari religiuri grZnobebis demonstrirebaSi. qarTveli xalxi mitingebze naswavl19

foto nodar cxviraSvili

fokusi: qarTuli faSizmi

ma religiurobam da masobrivi locvebis gamocdilebam im eleqtoratad Camoayaliba, romelic nebismier uRirss miscems xmas, Tuki is mTavar lozungad marTlmadideblobisa da qarTuli tradiciebis dacvas gaixdis. xalxi ukanaskneli 20 wlis manZilze mudmivad omebisa da politikuri Tu socialuri arastabilurobis pirobebSi cxovrobs. swored amitom axal, Tavisufal saqarTveloSi moqalaqeebs damoukidebeli gadawyvetilebebis miRebis da fiqris Cveva ar CamouyalibdaT. amiT kargad sargeblobs xelisuflebac da eklesiac. xelisuflebam agvistos omis Semdeg qarTuli nacionaluri identobis ganmsazRvrelad ruseTis saxiT namdvili mtris xati Seqmna, romlis jibrzec Cven sul win da win unda viaroT (maxsendeba komunisturi lozungi `davewioT da gavuswroT amerikas!~). patriotizmis is forma ki, rasac e.w. `patriotTa banakebSi~ axalgazrdebs aswavlian, sabWoTa dros da pionerTa banakebs gvaxsenebs. oRond aqac komunizmis diadi ideebi religiurobiTaa Canacvlebuli _ patriotTa banakebSi jer himns mRerian da Semdeg koleqtiurad loculoben. eklesia, sadac ukve didi xania, Teologiuri sakiTxebis kvleviT aRar arian dakavebulni, mrevls, fsevdoreligiurobis garda, verafers sTavazobs (es, cxadia, yvelaze ar vrceldeba, magram ZiriTadad asea). aqcenti mxolod garegnul, zedapirul mxareze keTdeba _ qali SarvliT eklesiaSi ver Seva, marxvis dros ki supermarketebi samarxo tortebiTa da nayinebiT ivseba. magram mainc ucnauria, rom Cvens Tanamoqalaqeebs protesti maSinac ki ar uCndebaT, roca gamdidrebul, ucxour jipebze Semomsxdar ubir sasuliero pirebs usmenen, romlebic mxolod morCilebas da qarTuli tradiciebisadmi erTgulebas qadageben. Tumca, isic saTqmelia, rom 70wlianma sabWoTa gamocdilebam Tavad eklesiasac daasva daRi. mas Semdeg, rac saeklesio elita komunistebma jer kidev 20-30-ian wlebSi gaJlites, eklesia beds Seegua da sabWoTa xelisuflebis mier SemoTavazebuli TamaSis wesebi miiRo. dRes cota sasaciloc kia, roca eklesias, `kgb~-sTan TanamS20

romlobis gamo, pasuxs vTxovT. cxadia, am urTierTobis gareSe, eklesia ubralod ver iarsebebda, sakiTxavi isaa, ras gulisxmobda es TanamSromloba da konkretuli sasuliero pirebi konkretulad ra davalebebs asrulebdnen. saqarTvelo, konstituciis mixedviT, sekularuli saxelmwifoa, Tumca didi Zalauflebisa da simdidris mflobeli eklesia (cota gasakviri kia, rogor moaxerxa Rarib-Ratak qveyanaSi eklesiam ase gamdidreba) qveynis politikur da sazogadoebriv cxovrebaSi aqtiurad monawileobs. gansakuTrebiT kargad samarTaldamcavebTan urTierToba gamosdiT. amitomac, sityva `marTlmadideblurs~ CvenSi iseTi magiuri Zala mieca, rom mis winaSe axali saqarTvelos simbolo, Zlevamosili policiac ki uZluria. damnaSave sasuliero pirebi da maTi mrevli, romlebic Tbilisis centrSi xan TamamSevebis saflavebs Seuracxyofen, xan helouinis dResaswaulis monawileebs arbeven, xanac universitetis win gamoxatvis Tavisuflebis dasacavad Sekrebil axalgazrdebs scemen, jerjerobiT Cvens qveyanaSi xelSeuxeblebi arian. ukeTes SemTxvevaSi, policia mxolod gamSveleblis rolSi gamodis da damnaSaveebs ver an ar apatimrebs. arada, saxelmwifosa da eklesias Soris 2002 wels dadebuli konstutuciuri SeTanxmebis mixedviT, mxolod saqarTvelos kaTalikos-patriarqia `xelSeuvali~, sxvebze imuniteti ar vrceldeba. ukanaskneli dReebis movlenebma cxadad dagvanaxa, rom is dro dabrunda, roca SevardnaZis Zalovnebi basil mkalaviSvilis eqstremistul jgufs verafers upirispirebdnen maSin, roca isini wignebs wvavdnen da religiuri umciresobebis warmomadgenlebs sastikad uswordebodnen. asea dResac, `marTlmadidebel mSobelTa kavSiris~ wevrebis kanondarRvevebs policia da, Sesabamisad, saxelmwifoc ar imCnevs. eklesiaze, cxadia, sazogadoebrivi azri da ganwyobebi moqmedebs. magram, ra vqnaT, roca politikosTa udidesi nawili mmk-s ideebs iziarebs, qristiandemokratebma ki ukve gaakeTes gancxadeba, sadac axalgazrda mwerlis provokaciuli wigni gakicxes?! gamoxatvis Tavisuflebis winaaRmdeg mimarTuli

aqciebi Riad mxolod respublikuri partiis wevrebma daviT zurabiSvilma da levan berZeniSvilma dagmes. danarCeni politikosebi, xelisufleba da opozicia erTad arian _ xmas ar iReben. magram Tuki basil mkalaviSvili oficialurad mainc gandevnili iyo eklesiidan da viRac Soreuli episkoposis mier iyo xeldasxmuli, marTlmadidebel mSobelTa kavSiris wevri sasuliero pirebi saqarTvelos kaTalikos-patriarqs morCileben. aseve ucnauria, ratom ar aprotestebs sapatriarqo malxaz gulaSvilis mier sakuTari profaSisturi organizaciisTvis `marTlmadidebluri~ moZraobis darqmevas. ra saerTo SeiZleba hqondes siyvarulisa da saTnoebis mqadagebel marTlmadideblobas kacTmoZule ideologiasTan, romelic Zalian hgavs Tanamedrove rusul faSizms da, savaraudod, swored ruseTidan finansdeba? es yvelaferi yvelaze metad TviTon eklesiis avtoritets azaralebs. sapatriarqo TiTqos Riaa dialogisTvis, magram _ erTi pirobiT. eklesiis saqmeebSi Carevis ufleba aravis aqvs, arc maSin, rodesac misi saxeliT moqmedi eqstremistebi Tanamoqalaqeebs quCebSi scemen da arbeven. cxadia, eklesia ase didxans ver darCeba. mas mouwevs arCevnis gakeTeba _ an unda gaemijnos maT da saeklesio samarTlis mixedviT dasajos, an mTlianad mouwevs pasuxismgeblobis aReba im danaSaulebebze, rasac daviT isakaZe da misi egzaltirebuli mrevli sCadis. dilemis winaSe dgas xelisuflebac _ unda dafiqrdes da airCios: ra ufro daazaralebs qarTvel xalxs _ xelisuflebis mier Tundac eklesiis ganawyenebis fasad gatarebuli adekvaturi politika, Tu is Sedegebi, rac qveyanaSi profaSisturi ideologiis da fsevdonacionalizmis gavrcelebas mohyveba; Tanac, qarTul sasamarTlos `saxalxo marTlmadidebluri moZraobisTvis~ da mmk-sTvis saqmianobis akrZalvis uflebas qveynis konstituciis 26-e muxli aZlevs: `dauSvebelia iseTi sazogadoebrivi da politikuri gaerTianebis Seqmna da saqmianoba, [...] romelic eweva omis an Zaladobis propagandas, aRvivebs erovnul, kuTxur, religiur an socialur SuRls~.
liberali . maisi 2010 . 30

saubrebi liberalizmze

qarTuli quCis mniSvneloba politikis analizSi


qarTuli quCisTvis anu Cveulebrivi qarTvelebis umravlesobisTvis konstitucia ar aris avtoritetuli dokumenti, arc masSi gacxadebuli adamianis sayovelTao uflebebi da Tavisuflebebia humanizmis umaRlesi gamovlineba. sazogadoebrivi azri saqarTveloSi ufro iqiTken ixreba, rom samarTlianoba da humanizmi Taviseburi _ nacionalisturi da ultrakonservatoruli mniSvnelobiT unda gavigoT.
giorgi cxadaia
imaT, vinc politikis SefasebiT arian dakavebulebi, erTi Cveva aqvT: ufro xSirad aanalizeben imas, rac xdeba, anu ukve moxda da naklebad _ imas, rac potenciurad safrTxis matarebelia. magaliTad, qarTuli Sovinizmi da religiuri fundamentalizmi is mniSvnelovani safrTxeebia, romlebsac aqamde saTanado yuradRebas ar aqcevdnen. vgulisxmob ara mxolod qarTvel, aramed ucxoel analitikosebsac. rodesac ilia WavWavaZis universitetis win momxdar incidentze saqarTvelos erT-erT mkvlevars movuyevi, mipasuxa, _ ratomRac qarTul nacionalizms seriozulad ar aRiqvamen da geTanxmebi, rom SiSebi, romelic gawuxebs, legitimuriao. xalxis ganwyobebis danaxvas sakvanZo mniSvneloba aqvs. magaliTad, muslimuri samyaros mkvlevrebi mividnen im daskvnamde, rom Tu axlo aRmosavleTis gageba ginda, pirvel rigSi, muslimur quCas unda Sexedo, swored quCaSi SeiZleba gaigo is, Tu ra xdeba xalxis gulebSi. vfiqrob, es aqsioma saqarTvelozec unda gavrceldes. amitom, mxedvelobaSi unda miviRoT, Tu rogori ganwyobebia quCebSi, anu sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi. Tu politikis mkvlevrebi xandaxan gverds uvlian xalxis ganwyobebs, humanitaruli dargebis specialistebi piriqiT, gamudmebiT sazogadoebis kulturul midrekiliberali . maisi 2010 . 30

beqa mindiaSvili da SoTa afxaiZe aqciaze ilias saxelobis universitetis win, 4 maisi 2010

lebebs aanalizeben xolme. saqarTveloSi, magaliTad, qarTveli mecnieri giorgi maisuraZe, romelic filologia da berlinis humboltis universitetSi moRvaweobs, didi xania, rac wers im saSiSi ganwyobebis Sesaxeb, romelic religiuri eqstremizmisa da Sovinizmis metad gaaqtiurebiT SeiZleba dasruldes. dRes vrwmundebi, rom es sakiTxi marTlac SeiZleba gaxdes politikuri dRis wesrigis mniSvnelovani nawili. ilias universitetTan momxdarma incidentma swored am safrTxis realuroba dagvanaxa. iseTi politikuri jgufebi, rogoricaa marTlmadidebel mSobelTa kavSiri da axlad dafuZnebuli malxaz gulaS-

vilis saxalxo marTlmadidebluri organizacia, gansakuTrebuli agresiiTa da radikalizmiT gamoirCeodnen. rac yvelaze mniSvnelovania, isini gamodiodnen mTeli qarTveli eris saxeliT da ar eridebodnen araTu fizikur Seuracxyofas, aramed mokvliTac imuqrebodnen. maT winaaRmdeg aRmkveTi RonisZiebis gatarebas policia erideboda da universitetis studentebis garkveuli nawilis simpaTiac moipoves; ufro metic, am jgufebma moaxerxes is, rom daarwmunes garSemomyofi adamianebi, rom mamaTmavlebis mitings arbevdnen. imave dRes telekompania maestros eTerSi ombudsmenis ofisTan arsebuli tolerantobis centris
21

foto nodar cxviraSvili

saubrebi liberalizmze

direqtori beqa mindiaSvili esaubreboda oponents, fsiqolog Tea gogotiSvils. Tumca, mTavari Tema iyo ara mitingze momxdari Zaladoba, romelSic iq misuli sasuliero pirebic iyvnen Cabmulni, aramed im wignis dabeWdvis moraluroba-amoralurobis sakiTxi, romelzec mTeli es ambebi atyda. am fonze eqstremistul jgufebs eqmnebaT iseTi warmodgena, rom sazogadoeba maT qmedebebs amarTlebs. amave dros es jgufebi TavianT sadamsjelo aqciebs warmoadgenen, rogorc jvarosnul laSqrobebs homoseqsualebis winaaRmdeg, razec sazogadoebas, romelSic homofobia sayovelTao normaa, uaryofiTi reaqcia ar aqvs. homofobiuri ganwyobebi bevr dasavlur qveyanaSic arsebobs, magram amave dros am qveynebSi mkveTrad uaryofiTad afaseben, rodesac sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebe-

adamianis Tavisuflebebisadmi msgavsi damokidebuleba modis sabWoTa tradiciidan, romelic gulisxmobda konstituciaSi dawerili normebis absolutur ugulebelyofas da upativcemulobas. konstitucia faratina qaRaldi iyo, romelsac realur cxovrebaSi aranairi mniSvneloba hqonda. yvelaze saSiSi da araprognozirebadia axalgazrdebis ganwyobebi. xSir SemTxvevaSi, internet sivrceSi gakeTebuli komentarebiT Tu vimsjelebT, isini maTTvis miuRebeli adamianebis demonizacias cdiloben. axalgazrdebi, romelTa socializacia 90-ian wlebsa da momdevno xanebSi moxda, gansakuTrebuli SovinizmiT da umciresobebisadmi diskriminaciuli midgomiT gamoirCevian. ilias universitetTan momxdar Sexla-SemoxlaSi Zalian xSirad ismoda quCuri da ZvelbiWuri gamoTqmebi da dama-

qarTul quCaSi moraluri upiratesobis mopoveba eqstremistul religiur jgufebs ar gauWirdebaT, gansakuTrebiT _ axalgazrda Taobis gulis mogeba.
bis, Sekrebebisa da manifestaciebis CasaxSobad Zaladobas gamoiyeneben. saqarTvelos es tradicia ar aqvs: imave mitingze radikali marTlmadidebluri organizaciebis wevrebisgan ismoda saqarTvelos konstituciis Seuracxmyofeli gamoTqmebi. qarTuli quCisTvis anu Cveulebrivi qarTvelebis umravlesobisTvis konstitucia ar aris avtoritetuli dokumenti, arc masSi gacxadebuli adamianis sayovelTao uflebebi da Tavisuflebebia humanizmis umaRlesi gamovlineba. sazogadoebrivi azri saqarTveloSi ufro iqiTken ixreba, rom samarTlianoba da humanizmi Taviseburi _ nacionalisturi da ultrakonservatoruli mniSvnelobiT unda gavigoT. Cemi naTqvamis sailustraciod moviyvandi internet sivrceSi gakeTebul radikalur komentarebs, romlebic aSkarad Warbobs tolerantul da liberalur gancxadebebs. konstituciisadmi da
22

xasiaTebeli saubris manera. meore dRes aqciis erT-erT monawiles, romelic gamoxatvis Tavisuflebis dacvis moTxovniT gamodioda, Tavisive sacxovrebel saxlTan ubnis biWebma scemes, radgan, rogorc uTxres, igi wina dRis mitingze qristianuli qveynis normebis winaaRmdeg gamodioda. quCur da qurdul kontrkulturaSi aqamde nacionalizmis elementebi aseTi gamokveTili ar yofila, radgan is sabWoTa epoqaSi Camoyalibda da multieTnikuri niSniT gamoirCeoda. axla ki quCurma kontrkulturam warmatebiT SeiTvisa ara mxolod eTnonacionalisturi, aramed religiuri eqstremizmis elementebi. qarTveli axalgazrdebis socializaciis mZlavri agentia skola, romelic mTeli qveynis masStabiT nacionalisti da ultrakonservatori maswavleblebiT aris dakompleqtebuli. TiTqmis yvela skolaSi hagiografiuli nawarmoebebi iswavleba ara rogorc literatu-

ruli teqstebi, aramed rogorc religiuri teqstebi. ilia WavWavaZis da sxva qarTveli ganmanaTleblebis nawarmoebebis ganxilva ki ZiriTadad nacionalistur da eTnoSovinistur konteqstSi mimdinareobs da ara liberalur-demokratiuli Rirebulebebis kuTxiT. msoflio istoriis da literaturis codnas didi mniSvneloba ar eniWeba da garesamyaroze damaxinjebuli warmodgenebi iqmneba. am yvelafris gaTvaliswinebiT, qarTul quCaSi moraluri upiratesobis mopoveba eqstremistul religiur jgufebs ar gauWirdebaT, gansakuTrebiT _ axalgazrda Taobis gulis mogeba. im jgufebs ki, vinc gamoxatvis Tavisuflebas da sekularizms icaven, TiTqmis aranairi sazogadoebrivi mxardaWera ar gaaCniaT. kritikul situaciebSi, rogorc gamoCnda, sazogadoebrivi azric maT winaaRmdeg aris mimarTuli. quCaSi moqalaqeTa ganwyobebi iseTia, rom xelisufleba rwmundeba, rom nebismieri religiuri tipis organizaciis Zaladobrivi qmedebebis aRkveTa religiur da nacionalur identobaze Setevad aRiqmeba. am SemTxvevaSi, sazogadoebrivi ganwyobebi mudmivi cvladia, radgan romeli partiac unda movides xelisuflebaSi, maTi gaTvaliswineba da koniunqturisadmi morCileba yvelas mouwevs. nebismieri xelisufleba pirvel rigSi sakuTari reitingiTaa dakavebuli. aqedan gamomdinare, erT-erTi gamosavali sazogadoebriv ganwyobebze muSaobaa, rac Sesabamis strategias moiTxovs. dasavleTSi Cvens megobrebsac adekvaturi warmodgena unda SeeqmnaT, Tu ra xdeba saqarTveloSi da, am kulturuli represiebis fonze, ra momavali aqvs liberalur demokratias. 1979 wels aravis egona, rom regionis erT-erTi yvelaze liberaluri kulturis mqone qveyana _ irani Teokratiul reJimad gadaiqceoda. imisaTvis, rom mniSvnelovani moZraobebi ar gamogvrCes, qarTuli quCis ganwyobebi kargad unda SeviswavloT da mxedvelobaSi miviRoT.
liberali . maisi 2010 . 30

politika

racionaluri "qristian-demokratebi"
gamomwvevi da populisturi dapirebebis paralelurad, qristian-demokratiuli partia yvelaze pragmatulia dRes arsebul opoziciur speqtrSi.
Tamar kakabaZe
bis miqceva `qristian-demokratebma~ jer kidev TebervalSi SeZles, roca maTi winasaarCevno kampania daiwyo. merobis kandidatis gia Wanturias programa _ `gazi _ 10 TeTri, deni _ 5 TeTri, wyali _ ufaso~ _ winasaarCevno sezonis mTavar dapirebad iqca. am Temis ganxilvas qarTulma mediam mniSvnelovani dro dauTmo. arc erTi sxva opoziciuri partiis slogani Tu winasaarCevno dapireba ar aRmoCnda aseTi popularuli. filarmoniaSi `qristian-demokratebs~ kidev erTxel mouxdaT imis mtkiceba, rom energotarifebis xuTjer gaiafeba `blefi da populizmi ar aris~. blefia Tu ara es dapireba, meorexarisxovani gaxda. TviTmmarTvelobis arCevnebamde sami kviriT adre bevrad ufro aqtualuria kiTxva _ ramdenad efeqturad imuSava am dapirebam? martSi saerTaSoriso respublikuri instituti IRI-is mier momzadebuli kvlevis Tanaxmad, kiTxvaze _ `vin moagvarebs yvelaze ukeT umuSevrobis problemas?~ _ gamokiTxulTa 9 procenti pasuxobda _ giorgi TargamaZe. mas yvelaze maRali maCvenebeli aqvs opoziciis liderebs Soris. `qristian-demokratebi~ axerxebdnen, mTeli winasaarCevno procesis manZilze ar daekargaT aqtualoba. roca TbilisSi Wanturias tarifebze Woraoba mobezrdaT, londonSi saswavleblad wasuli yofili telewamyvani inga grigolia Camovida da `qristian-demokratebis~ axali saxe gaxda. qalaqSi mofenili plakatebi Wanturias gamosaxulebiT, mis gverdiT mdgomi TargamaZisa da grigolias bilbordebma Caanacvles. winasaarCevno periodis arc erT etapze TargamaZis gunds dro ar
23

foto marika qoCiaSvili

`qristian-demokratebis~ yriloba, 7 maisi 2010

`es sityvebi manamde arasodes miTqvams, magram dRes, rodesac ukan CamovitoveT yvela ZiriTadi politikuri konkurenti da aRmovCndiT Cveni mTavari politikuri mowinaaRmdegis _ `nacionaluri moZraobis~ pirispir, me vambob am sityvebs _ dro movida! Cven mzad varT Zalauflebis xelSi asaRebad!~ _ ganacxada TviTmmarTvelobis arCevnebamde sami kviriT adre giorgi TargamaZem. Tavdajerebuloba da Tanmimdevruloba `qristian-demokratebis~ winasaarCevno taqtikaa. filarmoniis scenaze, `qristiandemokratiuli moZraobis~ partiuli siis prezentaciaze maJoritari deputatobis kandidatebi da partiuli siis pirveli 15 nomeri idga. siis saTaveSi inga grigoliaa _ kandidati sakrebulos Tavmjdomaris postze. `qristian-demokratebi~ TavianTi winasaarCevno programis kulminaciur fazaSi Sedian. liderTa sajaro gamosvlebi sul ufro metad emociuliberali . maisi 2010 . 30

gamomwvevi da populisturi dapirebebis paralelurad, qristian-demokratiuli partia yvelaze pragmatulia arsebul opoziciur speqtrSi.
ri da populisturi xdeba. `saakaSviliviT matyuara ki ar viqnebiT, xalxs SevusrulebT danapirebs. CvenTan arian adamianebi, romlebic sakuTar xalxs arasodes mouwyoben 7 noembers, romlebic televiziaSi ar Seuvardebian Jurnalistebs... romlebic cixidan ar gamouSveben sandro girgvlianis mkvlelebs~, _ xmamaRla, TiTqmis yviriliT mimarTavda inga grigolia Sekrebilebs. Tavisi gamosvla grigoliam ramdenjerme Sewyvita, yovel aseT pasaJs mquxare taSi mohyveboda. pirvelad amomrCevlebis yuradRe-

politika

daukargavs opoziciasTan gaerTianebaze. rodesac arasaparlamento opozicia acxadebda, rom gamarjvebisTvis aucilebelia gaerTianeba, `qristiandemokratebi~ mudmivad xazgasmiT aRniSnavdnen, rom xelisuflebas martonic aucileblad daamarcxebdnen. `qristian-demokratebis~ es racionaluroba, sistemuroba da Tanmimdevruloba am politikur partias bizneskorporacias amsgavsebs, sadac yvela detali winaswar gaTvlili da gaTvaliswinebulia. `gaazrebulad Seqmnili partiaa. civi gonebiTaa gaangariSebuli, Tu ra niSaa dasakavebeli qarTul politikaSi. es aris kulturuli da ekonomikuri populizmis najvari, Tumca respeqtabelur farglebSi~, _ ambobs politologi gia nodia, ganaTlebis yofili ministri. gamomwvevi da populisturi dapirebebis paralelurad, qristiandemokratiuli partia yvelaze pragmatulia dRes arsebul opoziciur speqtrSi. isini arasodes iTxoven imas, rasac ician, rom ver miaRweven. magaliTad, roca mTeli danarCeni opozicia 2009 wlis gazafxulze prezident saakaSvilis gadadgomis moTxovniT quCaSi idga, `qristian-demokratebi~ am brZolas gaemijnen. manamde maT aseve gadauxvies opoziciis sayovelTao arCevans da 2008 wlis arCevnebis Semdeg parlamentSi Sesvla amjobines mis miRma darCenas. parlamentSi SesvliTa da quCis aqciebTan gamijvniT maT `nacionaluri moZraobis~ satelitis mudmivi stigma daimsaxures. Tumca, rogorc aRmoCnda, arc erTi es nabiji ar iyo moklebuli racionalurobas. winasaarCevno periodSic TargamaZis gundi gansxvavebuli taqtikiT moqmedebda. roca sxva opoziciuri partiebi, amomrCevlebTan Sexvedrebis nacvlad, erTianobis formulebs ukirkitebdnen, `qristian-demokratebi~ amomrCevlebs populisturi lozungebiT xiblavdnen. `qristian-demokratebis~ am adekvaturobas metwilad isic ganapirobebs, Tu vin aris maTi lideri. giorgi TargamaZem daamtkica, rom civi gonebiT TamaSi SeuZlia.
24

TargamaZes ver uwodeb qarizmul liders. mosaxleobasTan urTierTobaSi is ufro xelovnuria. winasaarCevno Sexvedrebis dros is dauzarlad arTmevs yvelas xels da yuradRebiT ismens maT problemebs. Tumca, mis qcevaSi ufro dayenebuli maneruloba igrZnoba, vidre gulwrfeloba. TargamaZe ar aris lideri, miT umetes _ xalxis lideri, romelsac masebis marTva SeuZlia. aqamde is mxolod odiozuri pirovnebebis CrdilqveS arsebobda. Tavisi karieris manZilze mas pirvelad uwevs srulfasovani lideris rolis Sesruleba. Tumca xelisuflebisgan misi damoukideblobis eWvi dResac arsebobs. damoukideblobis xarisxi arasdros yofila TargamaZis politikuri karieris ganmsazRvreli. mas, rogorc wesi, mudmivi mokavSireebi ar hyavs, iseve _ rogorc gamokveTili mtrebi. politikur liderebTan mokavSireobas misTvis yovelTvis ufro meti di-

videndebi mohqonda, vidre misi uSualo `patronebisTvis~. TargamaZes aqamde arafriT daudasturebia arc is, rom myari Rirebulebebi aqvs. erTaderTi, rac zustad SeiZleba iTqvas _ is yovelTvis sakuTari interesebis Sesabamisad moqmedebs. `qristian-demokratebis~ aqtivoba imis maniSnebelia, rom am partias grZelvadiani miznebi aqvs da mxolod erT arCevnebze ar aris orientirebuli. magram, ramdenad grZelvadiani SeiZleba iyos es miznebi? filarmoniaSi gamarTul RonisZiebaze TargamaZem pirvelad Tqva, rom misi Zala mzadaa `xelSi Zalauflebis asaRebad~. misi politikuri warsulis mixedviT, is im liderTa Soris ar unda iyos, vinc damoukidebeli ZalebiT gadawyvets 2013 wlis saprezidento arCevnebSi monawileobas.

Wanturia, TargamaZe da grigolia amomrCevelTan Sexvedraze, 6 maisi 2010

liberali . maisi 2010 . 30

foto marika qoCiaSvili

politika

NDI-s kvleva - mosaxleobis saWiroebebisa da problemebis asaxva, moqalaqeebis damokidebuleba demokratiuli procesebis mimarT
`adgilobrivi arCevnebis win mTavroba xelsayrel poziciaSia~, _ ganacxada NDI-s direqtorma luis navarom 6 maiss gamarTuli kvlevis prezentaciaze. kvleva, romlis mizanic iyo mosaxleobis saWiroebebisa da problemebis asaxva, amerikis `erovnul-demokratiuli institutis dakveTiT, `kavkasiis kvleviTi resursebis centrma~ Caatara. 11-26 aprils saqarTvelos masStabiT 2 378 respondenti gamoikiTxa. gamokiTxulTa 53 procenti miiCnevs, rom saqarTvelo dRes swori mimarTulebiT viTardeba. `Cveni kvleva miuTiTebs, rom mosaxleobis umravlesoba met-naklebad kmayofilia mTavrobis muSaobiT~, _ ganacxada navarom. gamokiTxulTa naxevari fiqrobs, rom xelisuflebis mier ganxorcielebuli proeqtebi sakmarisia. aRniSnaven gzebis, gazmomaragebis, wyalmomaragebis, gare ganaTebis, kriminogenuli mdgomareobis gaumjobesebis, nagvis gatanis, kanalizaciis mowesrigebis sakiTxebs. gamokiTxulTa mxolod 36% miiCnevs, rom saqarTveloSi demokratiaa. 46 procenti piriqiT fiqrobs. demokratiis arsebobis mimarT skeptikurad ganwyobili mosaxleobis ricxvi, 2009 wlis dekemberTan SedarebiT, 2%-iT gaizarda. saqarTvelos nato-Si gawevrianebas mxars uWers 62 procenti. gamokiTxulTa 32 procentisTvis mTlianad an nawilobriv misaRebia ruseTTan urTierToba. 52 procentisTvis ki _ miuRebeli. Tumca gamokiTxulTa Zalian
liberali . maisi 2010 . 30

mcire nawili iwonebs opoziciuri partiebis warmomadgenelTa vizitebs moskovSi. ruseTis premier vladimir putinTan zurab noRaidelis viziti dadebiTad mxolod 11-ma procentma Seafasa. irakli alasanias viziti miunxenSi da ruseTis sagareo saqmeTa ministr lavrovTan Sexvedra 22 procentisTvis aRmoCnda misaRebi, nino burjanaZis moskovSi vizitic mxolod 12-ma procentma moiwona. samagierod, gamokiTxulTa 64%-Tvis misaRebia zemo larsis sasazRvro punqtis da ruseT-saqarTvelos Soris sahaero sivrcis gaxsna. kvlevis mixedviT, saqarTvelos yvelaze mniSvnelovani problemaa umuSevroba, teritoriuli mTlianoba da siRaribe. gamokiTxulTa 70% Tavs dausaqmeblad miiCnevs. respodentTa 13%-is azriT, maTi mdgomareoba 2008 wlis arCevnebis Semdeg ukeTesobisken Seicvala. 55%-Tvis mdgomareoba ar Secvlila. 30 procentis mdgomareoba ki gauaresda. gamokiTxuli mosaxleobis umravlesobis azriT, maTTvis yvelaze mniSvnelovani adgilobrivi problemaa komunaluri gadasaxadebi. respondentTa umravlesoba acxadebda, rom romelime partias arCevnebSi mxars dauWers im SemTxvevaSi, Tu is yuradRebas dasaqmebaze, siRaribesa da teritoriul mTlianobaze gaamaxvilebs. Tumca, aseve gamokiTxulTa umravlesoba fiqrobs, rom politikuri partiebi ar pasuxoben xalxis moTxovnebs, ar interesdebian mosaxleobis azriT arCevnebs

Soris periodSi da ar sTavazoben mosaxleobas qveyanaSi arsebuli problemebis mogvarebis gzebs. gamokiTxulTa 95% ambobs, rom 2008 wlis maisis saparlamento arCevnebis Semdeg romelime politikosi, maJoritari deputati an partiis aqtivisti saerTod ar dakavSirebia. kvlevaSi arCevnebTan dakavSirebuli ramdenime mTavari problema ikveTeba. 46% fiqrobs, rom mTavari gadasaWreli sakiTxi amomrCevelTa siis xarvezebia. 32%-is azriT, problema amomrCevelTa mosyidvaa, 24-24% fiqrobs, rom arCevnebs problemas saarCevno yuTebSi biuletenebis Cayra da erTi adamianis mier, sxvebis nacvlad, xmis micema Seuqmnis. gamokiTxulTa 75 procenti saarCevno ubnebSi videoTvalebis dayenebas uWers mxars. gamokiTxulTa 36% fiqrobs, rom arCevnebi Zalian an nawilobriv kargad Catardeba, 22 procentis azriT, arCevnebi arc kargad Catardeba da arc gayalbdeba, 9 procentis azriT ki, arCevnebi an nawilobriv an mTlianad gayalbdeba. respondentebis didi nawili eqvsi Tvis ganmavlobaSi yvelaze saWiro reformad sasamarTlos damoukideblobas, sakuTrebis dacvasa da saarCevno garemos gaumjobesebas asaxelebs. gamokiTxulTa 84%-ze `modelirebulma qronikam~ uaryofiTad imoqmeda. 48%-is azriT, gadacemaze pasuxismgebelia `imedi~, 28 procentis azriT ki _ mTavroba.
25

Jurnalisturi gamoZieba

modelirebuli gazificireba
jer kidev 2007 wels saqarTvelos prezidenti lagodexelebs gazificirebas dahpirda da qalaqis centrSi gazi sakuTari xeliT aanTo. Tumca, bunebrivi airi im dros arc erTi lagodexelis ojaxSi ar mosula. maSinve gaCnda eWvi, rom rezinis im milSi, romelsac cecxli prezidentma moukida, Txevadma airma gaiara, da rom im dros xalxTan erTad prezidentic moatyues. dapireba, arc erTi ojaxi bunebrivi airis gareSe, dRemde dapirebad rCeba.
xaTuna gogaSvili, studia `monitori~
2007 wlidan problemis mogvareba ramdenjerme scades, gasul wels bunebrivi airi mxolod ramdenime ubanSi gauSves da isic mxolod qalaqis teritoriaze. xalxma danapirebi adgilobriv xelisuflebas bevrjer Seaxsena, Tumca _ uSedegod imedi, rom bunebrivi airis problema lagodexSi mogvardeba, kidev erTxel gaCnda mas Semdeg, rac kompania `lagodexgazi~ azerbaijanulma kompania `sokarjorjiam~ Seisyida da 3 wlis vadaSi mTeli raionis gazificirebaze aiRo pasuxismgebloba. amis Sesaxeb pasuxismgebloba `sokarjorjias~ saqarTvelos prezidentis 2008 wlis 13 maisis #306 gankargulebis safuZvelze daekisra, sadac gansaxorcielebeli samuSaoebis Sesruleba 3 wlis vadiTaa gansazRvruli. samuSaoebi `sokarjorjias~ 2008 welsve unda daewyo. Tumca, agvistos omis gamo, samuSaoebis dawyebis vadebma kidev erTxel gadaiwia. morigi dapirebis Tanaxmad, gazificireba lagodexisa da mimdebare soflebis teritoriaze 2009 wlis bolomde unda momxdariyo, magram esec ar Sesrulebula. vadebis darRvevis garda, gazificirebis procesSi `lagodexgazis~ mxridan sxva darRvevebic vlindeba. dairRva saqarTvelos energetikisa da wyalmomaragebis maregulirebeli erovnuli komisiis 2009 wlis 9 ivlisis #12 dadgenileba _ `bunebrivi gazis miwodebisa da moxmare26
liberali . maisi 2010 . 30

bis wesebis~ Sesaxeb. dadgenilebaSi pirdapiraa ganmartebuli momxmareblis uflebebi da licenzianti kompaniis valdebulebebi, rac Zveli abonentebis ufaso momsaxurebas gulisxmobs. kerZod, `lagodexgazi~, kanonis Sesabamisad, valdebulia, Zveli abonentis dazianebuli gazgayvaniloba, aseve misi mricxveli, sxva saxis danadgarebi da mowyobilobebi aRadginos, Secvalos da daamontaJos Tavisi xarjebiT. Zvel abonents warmoadgens yvela is fizikuri piri, romelic bunebriv gazs moixmarda 2008 wlis 1 agvistomde. axali abonenti ki wesebis me-7 muxlis me-9 punqtis Tanaxmad, aris is momxmarebeli, romelic adre ar yofila mierTebuli gazgamanawilebel qselTan da, Sesabamisad, mas ar

`gigzavniT komisiaSi 2010 wlis 15 aprils Semosul moqalaqe v. airapetovas gancxadebas. SegaxsenebT, rom komisiis mier 2009 wlis 9 ivlisis #12 dadgenilebiT damtkicebuli wesi bunebrivi gazis miwodebisa da moxmarebis aRsadgenad ar iTvaliswinebs araviTar gadasaxads. gTxovT, 10 dRis vadaSi ganixiloT aRniSnuli gancxadeba da miiRoT Sesabamisi zomebi~. `lagodexgazma~ mxolod semek-is miTiTebebis Semdeg gauwia valeri airapetovs kanoniT gaTvaliswinebuli ufaso momsaxureba. airapetovisgan gansxvavebiT, lagodexSi bevria iseTi abonenti, romelsac semek-isTvis ar miumarTavs, sityvieri ganmartebiT ki, `lagodexgazisgan~ ufaso momsa-

vadebis darRvevis garda, gazificirebis procesSi `lagodexgazis~ mxridan sxva darRvevebic vlindeba.
miewodeboda bunebrivi gazi, xolo is, romelic mierTebulia gamanawilebel qselze da maragdeboda bunebrivi gaziT, miuxedavad gazis miwodebis Sewyvetis xangrZlivobisa, ar iTvleba axal momxmareblad. `bunebrivi gazis aRricxvis kvanZi mowyobili maqvs. gazs 15 wlis win viRebdi, amis Semdeg gazmomarageba raionSi mTlianad Sewyda. 2010 wlis TebervalSi mivmarTe `lagodexgzas~, rogorc Zvelma abonentma, viTxove bunebrivi gazis aRdgena, risTvisac momTxoves 170 larisa da 17 TeTris gadaxda da gamomiweres Sesabamisi qviTari. Tanxis mogrovebis Semdeg, 8 aprils kvlav mivmarTe TxovniT da warvadgine Zveli qviTari, ris Semdegac gamomiweres axali gadaxdis qviTari 212 larisa da 92 TeTris odenobiT, amis Semdeg ukve faqtze reagirebis TxovniT semek-s mivmarTe~, _ ambobs lagodexeli valeri airapetovi pasuxSi, romelic amis Semdeg ukve `lagodexgazma~ 22 aprils semekisgan miiRo, vkiTxulobT:
liberali . maisi 2010 . 30

xurebaze kategoriul uars iReben da Tanxis gadaxda iZulebiT uwevT. ase moxda lagodexSi mcxovrebi vaCik poRosianis SemTxvevaSi, imis miuxedavad, rom poRosianic Zveli abonentia, `lagodexgazis~ TanamSromlebma gazgayvanilobis samuSaoebis Sesaxeb forma 2 Seadgines, sadac detalurad gaweres xarjebi, mricxvelis montaJisTvis, gazsadenis gamocdisTvis, onkanis montaJisTvis da sxva saxis samuSaoebisTvis. saerTo jamSi, Tanxis odenobam 200 lari Seadgina. rac poRosianebis ojaxma gadaixada da mxolod amis Semdeg aRudgines maT bunebrivi gazi. arsebuli faqtebis miuxedavad, `lagodexgazSi~ irwmunebian, rom maTi mxridan kanondarRvevas adgili ar aqvs.

`Cveni kompania yvela moqalaqes kanonis dacviT emsaxureba~, _ ambobs `lagodexgazis~ direqtori zurab xelaSvili `lagodexgazis~ TanamSromlebi gazis mierTebisaTvis saWiro samuSaoebis Sesasruleblad sxvadasxva odenobis Tanxas gvTxoven, moTxovnili Tanxa Seadgens zogjer 180-s, 200-s, xandaxan _ 700 larsac ki. iyo SemTxveva, roca 1000 laric moiTxoves. arada, Cven rogorc viciT, momsaxurebis safasuri mxolod axalma abonentebma unda gadaixadon. Zvel abonentebs ki ufasod unda moemsaxuron. Cven amis uflebas kanoni gvaZlevs. `lagodexgazis~ TanamSromlebi ki xalxs fuls sZalaven~, _ ambobs lali evtuSenko. lagodexis mosaxleobam reagirebisTvis saqarTvelos energetikisa da wyalmomaragebis maregulirebel erovnul komisias koleqtiuri gancxadebiTac mimarTa. pasuxSi, romelic mosaxleobam semek-isgan miiRo, vkiTxulobT: `aRniSnuli sakiTxis ganxilvisas aucilebelia im garemoebis gaTvaliswineba, rom individualuri aRricxvis kvanZis mowyoba bunebrivi gazis ganawilebis licenziantis valdebulebaa (amasTan, aRricxvis kvanZis mowyobis valdebuleba arc adre miRebul aqtSi aris asaxuli, rogorc momxmareblis valdebuleba). ganawilebis licenziantis mier aqtis Sedgena zemoaRniSnul SemTxvevaSi ganxiluli iqneba rogorc komisiis gadawyvetilebiT damtkicebuli `bunebrivi gazis miwodebisa da moxmarebis wesebis~ me-9 muxlis me-7 punqtis darRveva~. aqve ganmartebulia, rom aRniSnuli kanonis darRvevis SemTxvevaSi, komisia `lagodexgazis~ mimarT saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul RonisZiebebs gaatarebs.

Jurnalisturi gamoZieba momzadebulia studia `monitoris~ proeqtis farglebSi. Jurnalisturi gamoZieba ganxorcielda evrokavSiris finansuri mxardaWeriT. 27

ekonomika

ukan momavalSi
`antimonopoliuri samsaxuri aRdga. sworia Tu ara mTavrobis kompromisi, mxolod wlebis Semdeg gairkveva.
nino gogua

dava `antimonopoliuri samsaxuris gamo 2005 wels, am struqturis moulodnelad gauqmebis gamo daiwyo. bolo xuTi wlis ganmavlobaSi antimonopoliuri samsaxuris aRdgenis momxreebi benzinis da wamlebis maRal fasebs saxelmwifo regulaciis ararsebobas abralebdnen. bolo ramdenime Tvis ganmavlobaSi medikamentebis gaiafebam antimonopoliuri samsaxuris momxreebis ricxvi Seamcira, 29 maiss ki samsaxuris aRdgenis gamo uTanxmoeba saerTod Sewyda. Tumca amis mizezi ara xelisuflebis mimarT protestis gaqroba, aramed mTavrobis mier miRebuli gadawyvetilebaa: `antimonopoliuri samsaxuri aRdgeba da es iqneba damoukidebeli struqtura~, _ ganacxada ekonomikuri ganviTarebis ministrma zurab pololikaSvilma. politikis cvlilebis mizezi evrokavSiris rekomendacia gaxda. bolo 4 welia, evrokavSiris eqspertebi yovelwliurad aRniSnavdnen angariSebSi: `konkurenciis Sesaxeb kanoni ar aregulirebs momxmareblisaTvis
28

saziano SeTanxmebebs, bazarze upiratesi mdgomareobiT sargeblobis da kompaniaTa gaerTianebis SemTxvevebs~. Tumca, saqarTvelos mTavrobam es SeniSvna mxolod mas Semdeg gaiTvaliswina, rac antimonopoliuri samsaxuris aRdgena evrokavSirTan savaWro xelSekrulebis dadebis aucilebel moTxovnad iqca. antimonopoliuri samsaxuris aRdgenis idea 2003 wlis `vardebis revoluciis~ Semdeg pirvelad ekonomikuri ganviTarebis ministrma laSa Jvaniam wamoayena. 2009 wlis 2 marts `ekonomikuri palitrisTvis micemul interviuSi Jvania acxadebs: `monopoliebs bevr SemTxvevaSi bazari warmoSobs. kompanias, romelic awarmoebs SedarebiT iaf produqcias da is ufro xelmisawvdomia xalxisTvis, Tavad bazari aqcevs monopolistad. principuli pozicia maqvs, rom antimonopoliuri samsaxuri unda aRdges~, _ aRniSnavs Jvania. am ideiT Jvania principulad SeewinaaRmdega qveynis ekonomikur kurss. 2005 wlidan moyolebuli kaxa benduqiZisa da `reformebis jgufis Ta-

osnobiT, ramdenime sakanonmdeblo reforma gatarda im ideiT, rom monopolia gardauvali boroteba araa, Tu mas bazari bunebrivad warmoSobs. `saqarTvelos mTavrobis prioritetia, bazarze iyos Tanabari konkurencia, radgan konkurenciis pirobebSi dominanti kompaniebic iZulebulebi arian, SeinarCunon fasi da xarisxi, raTa momxmarebeli ar dakargon. am princips ar emorCilebian is kompaniebi, romlebsac privilegiebis miniWebiT saxelmwifo Tavad aqcebs monopolistad, _ ganmartaven premier-ministris aparatSi. evrokavSiris moTxovniT, antimonopoliuri samsaxuris gauqmebis Semdeg Seqmnil `konkurenciisa da Tavisufali vaWrobis saagentos, rekomendaciis micemis nacvlad, maregulirebeli berketebi gauCndeba. aqamde `Tavisufali vaWrobis da konkurenciis saagentos ZiriTadi funqcia saxelmwifo programebze dakvirveba iyo. `vaxorcielebdiT kontrols, raTa saxelmwifo programis ganxorcielebisas mTavrobas romelime kompaniisTvis ar mieniWebina
liberali . maisi 2010 . 30

upiratesoba da araTanabar pirobebSi ar aRmoCeniliyvnen kerZo mewarmeebi, _ acxadebs `liberalTan saubarSi struqturis yofili xelmZRvaneli giorgi wereTeli. miuxedavad amisa, saagentos 2008 wlis angariSSi vkiTxulobT, rom saministroebisa da kanonmdeblobis moumzadeblobis gamo, saxelmwifo daxmarebis gacemis wesis cvlilebaze SeTanxmeba verc erTxel ver moxerxda. hqonda Tu ara gavlena konkurenciis saagentos rekomendaciebs 2009 wels, es monacemebi gamoqveynebuli jer araa. evrokavSiris rekomendaciis mixedviT, saagentos eqneba uflebamosileba, akontrolos sawarmoebis gaerTianeba da maTi wili bazarze; gansazRvros, uSlis Tu ara konkretuli kompaniis gavlena Tavisufal konkurencias xels; moamzados argumentacia da gadasces sasamarTlos, romelic kompaniis danawevrebis gadawyvetilebas miiRebs.

winadadeba mTavrobam `uprecedento cvlilebad Seafasa da qveynis ekonomikis zrdis SenarCuneba iwinaswarmetyvela. `dRes, ekonomikur filosofiaze _ ra mogvwons da ra ar mogvwons _ aRar vmsjelobT. Tu gvinda is upiratesobebi, rasac iZleva evrokavSirTan vaWroba, maTi pirobebi unda miviRoT. ekonomikurTan erTad, politikuri faqtorebic TamaSobs did rols. meore mxarea, rom es ise gavakeToT, rac SeiZleba naklebi ziani miadges momxmarebels da kompanias. Cveni gamowvevaa, miviRoT efeqti da ara korufcia, _ acxadebs premier-ministris mrCeveli vaxtang leJava. regulaciis gamkacrebaSi korufciis safrTxes xedavs ekonomikis eqsperti paata SeSeliZe: `roca biznesis TamaSis wesebs biurokratebi adgenen, kompaniebi iwyeben imaze fiqrs, rogor moisyidon isini. kidev erTi problema isaa, rom produqtis raodenobaze limitis dawesebis Semdeg, mogebis

savaWro xelSekruleba gacilebiT Sori momavlis _ aTeuli wlis perspeqtivaa. am periodSi arsebobs albaToba, rom Tu bazris regulacia kompaniebis ricxvis Semcirebas gamoiwvevs, saqarTvelos ekonomikam iqamde daixios ukan, vidre saqarTvelo-evrokavSiris molaparakebebi waiwevs win. mewarmeebs arsebiTad axali codnis SeZena mouwevT, raTa produqcia evrokavSiris xarisxis standarts srulad _ yvelanairi parametriT Seusabamon. evrokavSiris oficialuri agnariSis mixedviT, 2007 wels saqarTvelodan eqsportirebuli produqciis 23% modioda evrokavSiris qveynebze. 2008 wels am maCvenebelma 43%-mde moimata, magram omisa da ekonomikuri krizisis fonze, isev daiklo. rusuli bazris Caketvis Semdeg evrokavSirTan vaWrobis xelSekruleba gansakuTrebul mniSvnelobas qarTveli fermerebisTvis iZens. kaxa benduqiZis azriT, `saqar-

arsebobs albaToba, rom Tu bazris regulacia kompaniebis ricxvis Semcirebas gamoiwvevs, saqarTvelos ekonomikam iqamde daixios ukan, vidre saqarTvelo-evrokavSiris molaparakebebi waiwevs win.
`antimonopoliuri samsaxuris Seqmna, ra Tqma unda, aris ukusvla, magram im formatSi Seqmna, rogorsac vapirebT, aris albaT yvelaze naklebi zianis momtani ekonomikuri ganviTarebisTvis. cxadia, saagentos wevrebis obieqturobaSi verasdros viqnebiT darwmunebulebi. amitom Zalian mniSvnelovania instituciuri mowyoba~, _ acxadebs kaxa benduqiZe. saagentosTvis bazris maregulirebeli berketebis miniWeba, qveyanaSi aqamde gatarebul reformebTan erTad, sakanonmdeblo normebsac ewinaaRmdegeba. maT Soris kanons `Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb, romelic krZalavs iseTi saerTaSoriso normebis miRebas, romelic bazris bunebriv mdgomareobaSi Carevas gulisxmobs. maregulirebeli organoebis Seqmnas krZalavs `ekonomikis Tavisuflebis aqti. 2009 wels mixeil saakaSvilis
liberali . maisi 2010 . 30

SenarCunebis mizniT, kompaniebi fass gazrdian, _ acxadebs SeSeliZe. romeli kompaniebi floben bazarze did wils da, Sesabamisad, vis SeiZleba Seeqmnas biznesis Seviwroebis safrTxe, rogorc statistikis departamentSi `liberals ganucxades, komerciuli saidumloeba gaxlavT. am sawarmoebis bedi imazea damokidebuli, Tu ra valdebulebebis dakmayofilebas moiTxovs vaWrobis saagento maTgan. zRvari, romelsac bazarze kompaniis moculoba ar unda gadascdes, evrokavSirSi mkacrad dadgenili araa. antimonopoliuri politikis detalebi saqarTvelos parlamentma Tavad unda gadawyvitos. mxolod axla daiwyo molaparakebebebi imis gadasawyvetad, daiwyeba Tu ara konsultaciebi savaWro xelSekrulebis dadebisaTvis. rogorc `liberals evrokavSiris warmomadgenlobam ganumarta, `Rrma da yovlismomcveli

TvelosTvis Zalian mniSvnelovania evrokavSirTan Tavisufali vaWrobis xelSekruleba, magram Tu Sedegad miviRebT mxolod laparaks _ rom es xelSekruleba momavalSi amuSavdeba da, amis sanacvlod, mogviwevs bevri sakanonmdeblo cvlileba, maSin ar gviRirs ekonomikis regulaciebis dabruneba. `ukve gadavwyviteT, rom gariskva Rirs. 30 wlis Semdeg rogori aRmoCndeba es arCevani, amaze mere unda visaubroT, _ acxadebs vaxtang leJava. Tumca, erTxel ukve gauqmebuli regulaciebis nawilis ukan dabruneba gardauvalia. `Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis saagentos berketebis gazrda evrokavSiris moTxovnilebebis mxolod dasawyisia. savaWro xelSekrulebis momdevno rekomendacia sursaTis uvneblobis kontrolis meqanizmebis SemoRebas iTvaliswinebs.
29

ekonomika

saqarTvelo evropuli bazris nawili

saberZneTidan Sida problemebamde


rac meti dro gadis, ufro metad unda SeveguoT faqts, rom msoflio bazarze mimdinare movlenebi sul ufro met asaxvas hpovebs Cveni qveynis Sida procesebzec. Tundac is, rac dRes saberZneTSi xdeba da, rogorc Cans, kidev sakmao xans gagrZeldeba, saqarTvelos moqalaqeebis mniSvnelovani nawilis keTildReobaze sakmaod mwvaved aisaxeba.
revaz sayevariSvili
moqalaqeebis odenoba ramdenime aTeul aTas adamians Seadgens. dRes saberZneTSi, ekonomikuri krizisis ukiduresi gamwvavebis niadagze, qarTveli SromiTi migrantebis ekonomikuri mdgomareobac sagrZnoblad damZimda. krizisis gamo, saberZneTSi sawarmoebi ixureba da iq dasaqmebulebi, maT Soris saqarTvelos moqalaqeebi, umuSevrebi rCebian. samuSaos saerTod kargaven an xelfasebs unaxevreben damlageblebad, momvlelebad da Sinamosamsaxureebad momuSave migrantebsac, upiratesad _ qalbatonebs. igive mdgomareobaSia saberZneTSi aralegalurad momuSaveTa sakmaod didi armiac, romelic aralegalurobis motiviT isedac sagrZnoblad dabali anazRaurebiT muSaobda, dRes ki ukve am Semosavlis gareSe darCenac emuqreba. es yvelaferi, cxadia, pirdapir aisaxeba im fulad nakadebze, romelic saberZneTidan saqarTveloSi moedineba da bevri ojaxis finansur keTildReobas uzrunvelyofs. statistikuradac dadasturebulia, rom saberZneTi saqarTveloSi fuladi transferebis ganxorcielebis mxriv yovelTvis donori qveynebis pirvel oTxeulSi imyofeba. am nusxaSi, rogorc wesi, pirveli yovelTvis ruseTia, romelic fuladi gzavnilebis daaxloebiT naxevars an ufro mets uzrunvelyofs. mas ki, rogorc bolo Tveebis statistika kidev erTxel gviliberali . maisi 2010 . 30

saprotesto aqcia salonikSi, 1 maisi 2010

rogorc evrokavSiris ekonomikurma eqspertebma da evrozonis qveynebis mTavrobebma gamoTvales, saberZneTs imaze meti finansuri daxmareba esaWiroeba, vidre amas evrozonisa da saerTaSoriso savaluto fondis ukve SeTanxmebuli paketi iTvaliswinebs. 2012 wlis bolomde saberZneTs 150 miliardi evro dasWirdeba, daxmarebis paketi ki am etapze jer mxolod 110 miliard evros moicavs. Tumca, daxmarebis gawevis sakiTxi jerjerobiT mainc haerSi gamoekida. saqme is aris, rom, am daxmarebis miRebis sanacvlod, saberZneTi gadasaxadebis gazrdas, saxelmwifo xarjebis mniSvnelovan Semcirebas da sabiujeto seqtor30

Si xelfasebis klebas daTanxmda. aman ki sazogadoebaSi imxela saprotesto talRa gamoiwvia, rom qveynis xelisuflebas sul ufro metad uWirs saxelmwifos marTva da nakisri valdebulebebis Sesruleba. saqarTvelosTvis es faqti imiT aris mniSvnelovani, rom saberZneTi erT-erTi pirvelia im qveyanaTa nusxaSi, sadac qarTveli SromiTi migrantebis wili sakmaod maRalia da es nakadi bolo dromde sul ufro izrdeboda. saberZneTSi legalurad Tu aralegalurad wasul SromiT migrantTa Sesaxeb oficialuri statistikuri monacemi ar arsebobs, araoficialuri statistikiT ki iq wasuli saqarTvelos

ekonomika

dasturebs, umniSvnelo sxvaobiT da meore-meoTxe poziciaTa monacvleobiT swored saberZneTi, aSS da ukraina mosdeven. wlevandel pirvel kvartalSic saberZneTidan saqarTveloSi fuladi gzavnilebis moculoba sazRvargareTidan ganxorcielebuli fuladi transferebis mTeli odenobis 7-8%-is farglebSia, rac ar aris saxumaro odenoba. Tumca, saberZneTSi krizisis gaRrmavebis kvalobaze, am poziciis mniSvnelovan gauaresebas moelian, rac saqarTveloze fuladi resursebis Semodinebis SemcirebiT, siRaribis donis kidev ufro metad gazrdiTa da umuSevari migrantebis nakadis mobrunebiT SeiZleba gamoixatos. sagareo faqtorebis gamo, situacia ukve ara mxolod qarTvel migrantebs, aramed qarTul kompaniebsac daumZimdaT. magaliTad, saqarTveloSi cementis umsxvilesi mwarmoebeli `haidelbergcement jorjia~ azerbaijanis bazridan

lis eqsportiorebs gasuli wlis mosavlis meoTxedi kvlav gasayidi aqvT. qarTuli Txili gamkacrebuli kontrolis qveS mas Semdeg moeqca, rac portugaliasa da CexeTSi Setanil produqciaSi momwamvleli nivTierebebi aRmoaCines. evrokavSiris wevr qveynebs dauyovnebliv daegzavnaT gafrTxileba, rom qarTuli Txili uvargisia da isinic am produqts aRar etanebian. am faqtorebma kidev ufro metad SeiZleba gaauaresos saqarTvelos sagareo vaWrobis uaryofiTi saldo, romelmac pirvel kvartalSi 681 milioni dolari Seadgina. sagulisxmoa, rom Txilis eqsporti, romelic `minusebSi wavida~, wlevandel pirvel kvartalSi mTeli eqsportis 4,3%-s Seadgenda da misi kleba sakmaod mZime dartymaa qveynis isedac mwiri saeqsporto resursebisTvis. aRarafers vambob feroSenadnobebze, romlebic eqsportis lider poziciazea 16,8%-iani wiliT, magram SeiZleba

das afiqsirebs, magram TavisTavad sainteresoa am zrdis anatomia _ is upirvelesad ara ekonomikis zrdiT gamowveul Semosavlebis metobas eyrdnoba, aramed _ ukiduresad gamkacrebul administrirebas. Tavis mxriv, es gamkacrebuli administrireba sul ufro xSirad rom eyrdnoba arasaTanado instrumentebs, erTi garemoebiTac dasturdeba: saxelmwifosTan davaSi gamarjvebuli mewarmeebis ricxvi sul ufro izrdeba. sasamarTlo statistikiT, saxelmwifosTan davaSi gamarjvebuli modave biznesmenebis 50% gamodis, rac praqtikulad niSnavs, rom sadavod qceuli mniSvnelovani yoveli meore saqme saxelmwifo administraciis mxridan uxarisxod an kanondarRveviT mimdinareobs. es ki niSnavs, rom gamtyunebis SemTxvevaSi, saxelmwifos, SesaZloa, sul ufro meti sajarimo gadasaxadis gastumreba mouxdes, rac isev biujetis danaklisia.

dRes saberZneTSi, ekonomikuri krizisis ukiduresi gamwvavebis niadagze, qarTveli SromiTi migrantebis ekonomikuri mdgomareobac sagrZnoblad damZimda. krizisis gamo, saberZneTSi sawarmoebi ixureba da iq dasaqmebulebi, maT Soris saqarTvelos moqalaqeebi, umuSevrebi rCebian.
gamoaZeves. eqsportis SeCerebis Sedegad kompania yoveldRiurad 1,5 milion dolars zaralobs. `haidelbergcement jorjia~ ramdenime kviraa, azerbaijanelebisgan axsna-ganmartebis miRebas uSedegod cdilobs. Tumca, azerbaijanuli mxare eqsportis SeCerebis mizezebze ar laparakobs. arada, `haidelbergcement jorjiaSi~ aTasamde adamiania dasaqmebuli da Tu eqsporti ar aRdga, warmoebis da, Sesabamisad, samuSao adgilebis Semcireba gardauvalia. evropul bazarze kontrolis gamkacrebis Semdeg qarTuli Txilis eqsporti mniSvnelovnad Semcirda. 2010 wlis pirvel kvartalSi, SarSandel analogiur periodTan SedarebiT, eqsporti mTeli 12%iTaa Semcirebuli. Sedegad Txiliberali . maisi 2010 . 30

am maCveneblis daTmoba mouxdes. am SemTxvevaSi, mizezi sul sxvaa: imis gamo, rom sawarmos menejmentma TanamSromlebTan mSvidobiani morigeba ver moaxerxa, sawarmo gaficvam moicva da warmoeba gaCerda. es ki, TavisTavad, or mniSvnelovan problemaze miuTiTebs: erTi mxriv, Sromis uflebebis TvalsazrisiT arsebul sakmaod savalalo suraTze, meore mxriv ki saqarTvelos saeqsporto potencialis ukidures simwireze, romelic erTi kompaniis muSaobis Seferxebis an gaCerebis gamo, SesaZloa, umwvavesi problemis winaSe dadges. aseT viTarebaSi saxelmwifo Semosavlebis baza Semcirebis safrTxis winaSe dgas. marTalia, wlis pirveli kvartlis Sedegad mTavroba Semosavlebis 1,2%-ian zr-

biujets danaklisi, savaraudod, sxva mxridanac SeiZleba daemuqros. magaliTad, xuT mewarmes iafi kreditis programiT aRebuli sesxi Camoaweres. jamuri Tanxa 100 aTas lars aWarbebs, romelic saxelmwifom da biznesmenebma, rogorc gamodis, erToblivad wyalSi gadayares. am TanxiT mewarmeebma ganmuxurSi e.w. bungaloebi da Ria kafeebi aaSenes, magram imis gaTvaliswinebiT, rom uaxloes periodSi ganmuxuri-anakliis masStaburi dasasvenebeli kompleqsis mSenebloba iwyeba, es obieqtebi, rogorc gairkva, unda daingres. Sesabamisad, prezidentis iniciativiT, am mewarmeebs iafi kreditis programiT aRebul sesxis dabrunebas aRar mosTxoven. cnobisaTvis: iafi sesxis progra31

ekonomika

Jurnal

liberalis

Sexvedra studentebTan

13 maiss, xuTSabaTs 17 sT-ze gaimarTeba Jurnal `liberalis~ redaqciis Sexvedra ilia WavWavaZis saxelobis universitetis studentebTan. Sexvedraze daswreba nebismier msurvels SeuZlia. ligamusi, iliaunis wignis maRazia

damatebiTi informaciisTvis dagvikavSirdiT: 91 23 26 899 48 62 41

ma wels aRar gagrZelda. mizezad gacemuli sesxebis daubrunebloba dasaxelda. axla, rogorc Cans, Semdegi etapi iwyeba _ am sesxebis Camowera anu sabiujeto saxsrebis (aTeulobiT milioni laris) uSedegod gaflangvis aRiareba. miRebuli saxsrebis ardambrunebelTa problema marto `iafi kreditis~ programas ar udgas. kredit-infos~ sabanko siaSi vadagadacilebuli sesxebis raodenoba kvlav izrdeba. marto 2010 wlis 1 aprilis Semdeg negatiuri sesxebis Canawerebi kidev 5,5 aTasiT gaizarda da ukve 313 aTass gadaaWarba. marTalia, 2008 wlis agvistos Semdeg pirvelad dafiqsirda SemTxveva, roca sabanko seqtorma kvartali (2010 wlis ianvari-marti) 15-milioniani mogebiT daasrula, magram bankebis mier martis Tvis mogebiT daxurvis paralelurad, sistemaSi vadagadacilebuli sesxebi kidev 5,5 milioniT _ 217 milion laramde gaizarda. bankebi mogebis maCveneblis zrdis ZiriTad mizezad 2010 wlis pirvel kvartalSi gacemuli sesxebis moculobis zrdas asaxeleben. Tumca, aq arsebobs erTi Zalian sagulisxmo riski: bankebma gaaaqtiures samomxmareblo akrediteba, rac, SesaZloa, Zveli istoriis gameorebis safuZveli gaxdes: kreditebi, romlebic ara Sida ekonomikis ganviTarebas, aramed im samomxmareblo saqonlis SeZenas xmardeba, romelic saqarTveloSi ar iwarmoeba, xels uwyobs krizisis gaRrmavebas. sagulisxmoa isic, rom saqarTvelos sabanko seqtorSi depozitebis moculobam morigi rekordi daamyara. erovnuli bankis informaciiT, 1 aprilisaTvis depozitebis moculobam 3,6 miliard lars gadaaWarba, rac, 1 martTan SedarebiT, 62 milioniT metia. amasTan,

depozitebis zrdis paralelurad kvlav maRali rCeba maTi dolarizaciis koeficienti. erovnuli bankis monacemebiT, bankebSi ganTavsebuli anabrebis 71,3% swored dolarSia ganTavsebuli. arada, gavleniani saerTaSoriso finansuri institutebis da sareitingo saagentoebis SefasebiT, qarTuli sabanko seqtorisTvis maRali dolarizacia seriozuli riskis Semcvelia. biujetisTvis ki sariskoa laris kursis gaufasureba, romelic, marTalia _ mcocavi tempiT, magram mainc aqtiurad xorcieldeba. saqme is aris, rom saxelmwifo biujetSi sagareo valdebulebebis momsaxurebisas, dolarTan mimarTebaSi, laris kursi 1,7 punqtis niSnulzea gansazRvruli, 7 maisis mdgomareobiT ki, oficialurma gacvliTma kursma ukve 1,7940 punqti Seadgina. Sesabamisad, izrdeba wels gasastumrebeli sagareo valdebulebebis odenobac, romelic larebSi akrefili biujetidan ixarjeba. wels biujetSi sagareo valdebulebebis gasastumreblad 287,6 milioni lari gaiwera. aqedan valebis momsaxurebisTvis 152,2 milioni lari daixarjeba, xolo ZiriTadi nawilis dafarvisTvis _ 135,4 milioni lari. saerTod, 2010 wlis pirveli kvartlis monacemebiT, sagareo valma ukve 3 miliard 522 milioni dolari Seadgina, rac momdevno wlebis biujetis sakmaod mZime tvirTia. meore mxriv, laris dacema biujetSi sabaJo Semosavlebs gazrdis (romelTa daangariSeba, upiratesad, dolaris kursiT xdeba) da gazrdili inflaciis pirobebSic biujeti damatebiTi Semosavlebis miRebas moaxerxebs, Tumca es socialur fons kidev ufro metad daamZimebs.

statia momzadda evrokavSiris finansuri daxmarebiT, britanul-qarTuli profesiuli qselis mier ganxorcielebuli CSEPFM proeqtis farglebSi. statiis Sinaarsze pasuxismgebelia Jurnali `liberali~. statia ar warmoadgens evrokavSiris an britanul-qarTuli profesiuli qselis pozicias. liberali . maisi 2010 . 30

32

konfliqtebi

"SeRavaTi" rusi turistebisTvis


`gai~-s nabrZanebi aqvs, rusi turistebi Seiyvaros. adgilobriv mZRolebs ki es ar exebaT.
inal xaSigi
sagangebod rusi JurnalistebisTvis mowyobil preskonferenciaze prezidentma sergei baRafSma im gadawyvetilebis Sesaxeb isaubra, romelic afxazeTSi sakuTari transportiT Casul rus moqalaqeebze gavrceldeba. nabrZanebia maTi arSemCneva. `me vubrZane Sinagan saqmeTa saministros da saxelmwifo avtoinspeqciis yvela TanamSromeli gavafrTxile, rom rusulnomriani manqanebi ar gaaCeron _ arc erTi manqana. Tu vinmes davinaxav an SemTxveviT daviWer, maSinve samsaxuridan gavagdeb~, _ daimuqra qveynis meTauri. prezidentis mier aseTi brZanebis gacemis motivi sruliad gasagebia _ aravisTvis saidumlo ar aris, rom manqaniani turistebi (isini ZiriTadad rusebi arian) sakurorto sezonze afxazeTis inspeqciis TanamSromlebisTvis oficialur xelfasze damatebul, gauTvaliswinebeli Semosavlis karg wyaros warmoadgenen. marTalia, baRafSs Riad ar ulaparakia, rom mTeli problema fulis gamoZalvaa, magram misi is sityvebi, rom `sakuTari ukulturobis gamomJRavnebis nacvlad, adamianebs unda davexmaroT, roca maT es sWirdebaT~ _ swored am Sinaarss atarebda. `rus turistebs fuli ar gamoarTvaT~, _ realurad TiTqmis ase JRerda prezidentis gankarguleba. Tumca, am gankargulebas Znelad Tu daarqmev siaxles. yovel SemTxvevaSi, gasuli ori sakurorto
liberali . maisi 2010 . 30

sezonis dros baRafSma am akrZalvis Taobaze ukve ganacxada. magram, SesaZloa, imis gamo, rom axlandeli preskonferencia specialurad rusi JurnalistebisTvis iyo mowyobili, im cnobam, rom inspeqtorebma qrTami ar unda aiRon, erTgvari siaxlis impulsi SeiZina. ra Tqma unda, gansakuTrebuli iluziebi aravis aqvs, rom inspeqciis muSakebi amieridan daSindebian da kanonmorCilad aarideben Tvals gzaze rus moqalaqeebs. ase rom iyos, mesame welia zedized, amis gamocxadebas azric ar eqneboda. prezidentis am gankargulebis samarTlebriv nawilSi sul sxva aspeqtia dafaruli; da ragind keTilSobiluri miznebiTac unda iyos is nakarnaxevi, iuridiuli TvalsazrisiT, absoluturad gaumarTavia, radgan imTaviTve diskriminaciulia. `SeRavaTiani~ mgzavroba xom mxolod rusebs exebaT. sxva qveynebidan Casuli turistebi, marTalia, arc ise xSirad irCeven TavianTi dasvenebis adgilad afxazeTs, da maTi arSemCneva SesaZlebelia. magram, adgilobriv avtomflobelebs raRa unda uyo? dokumentis logikidan gamomdinare, maTi gaCereba da `gawewva~ isev Zveleburad SeiZleba, radgan `indulgencia~ oficialurad rusebisTvisaa daSvebuli. sxvaTa Soris, Tavad ruseTis turindustriis warmomadgenlebic ar arian gansakuTrebulad aRfrTovanebulebi sergei baRafSis gankargulebiT. ruseTis turindustriis kavSiris presmdivani

irina tiurina eWvobs, rom moZraobis wesebis dausjelad darRvevis oficialuri ufleba afxazeTSi dasvenebisTvis saukeTeso reklama iqneba da ruseTidan turistebis mniSvnelovan raodenobas miizidavs. `aseTi instruqciis micema SeiZleboda ara sajarod, aramed inspeqtorebisTvis Sidasauwyebo gankargulebis saxiT. ase ki raRac uxerxulad gamovida~, _ ambobs tiurina. SeiZleba am gankargulebis araefeqturoba arasworad dasmuli aqcentebis brali iyos. ufro logikuri iqneboda, ara rusi moqalaqeebis gzebze gaCerebis akrZalva, aramed korufciisTvis totaluri brZolis gamocxadeba, Tundac _ gzebze mainc. aseT SemTxvevaSi, mxolod Camosuli turistebi ki ara, kmayofilebi iqnebodnen adgilobrivi avtomflobelebic, romlebic, am gankargulebis konteqstSi, samsxverplo cxvrebs ufro hgvanan, vidre sakuTari qveynis sruluflebian moqalaqeebs. statiaSi gamoyenebuli terminologia ekuTvnis avtors da ara `liberals~

statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs. 33

adamianis uflebebi da samarTali

Tvalsazrisi

agvistos nangrevebSi
angariSi `agvistos nangrevebSi~, imis SesaZleblobas gvaZlevs, rom msoflios gavacnoT erTad Tavmoyrili mravali istoria, faqti da dokumenturi masala masobrivad Cadenili sastiki da arahumanuri moqmedebebis Sesaxeb, ramac cecxlis alSi gaaxvia aTobiT sofeli, sicocxle waarTva _ asobiT, da sakuTari kera daakargvina aTiaTasobiT adamians. qarTvelebisa da osebis keTilmezobluri Tanacxovrebis perspeqtiva ki didi xniT gadaavada.
TinaTin xidaSeli, respublikuri partiis lideri dRes agvistos omze bevri iwereba. kompiuterze erTi Rilakis dawkapunebiT zRva masala moedineba. qarTuli versiebi, rusuli versiebi, osuri versiebi, evropis xedva, amerikis xedva; ager ukve venesuela da nikaraguac dainteresdnen Cveni bediT. bevrs weren omis mizezebze, Sedegebze, geopolitikaze, sxvaTa strategiul interesebze, saqarTvelos Secdomaze, ruseTis imperiul ambiciebze, magram sul ufro da ufro naklebs laparakoben adamianur tragediaze, im aTiaTasobiT devnilze, romlebmac ukve meramdened dakarges miwa-wyali da saxl-kari, dakarges mSvidoba. Cveni mizani swored maTi istoriebis, tragediisa da tkivilis furclebze gadmotana da kiTxvebze pasuxis Ziebaa. amasTanave, pasuxismgeblobis moTxovna yvelasTvis, miuxedavad maTi politikuri wonis, gavlenisa da statusisa. Rrmad var darwmunebuli, 2008 wlis agvistos omi 90-iani wlebis omebis Sesaxeb uTqmeli simarTlis, Cadenili danaSaulisaTvis dausjelobis, da TiTqmis 20-wliani usamarTlobis Sedegic aris. mxolod omis mizezebis da Sedegebis fundamenturi kvleviT, damnaSaveebis dasjiTa da sruli simarTliT aris SesaZlebeli, gavarRvioT 20-wliani mojadoebuli wre da mSvidoba davubrunoT ara mxolod saqarTvelos, aramed mTel regions. 2008 wlis agvistos omis Semdeg saqarTveloSi da saqarTvelodan aTiaTasobiT axali devnili gaCnda. TbilisSi, quTaisSi, baTumSi, saqarTvelos mraval sxva didsa da patara qalaqSi Cvidmeti wlis winandeli
34

tariel basiSvili, bolo qarTveli liaxvis xeobidan

aCrdili dabrunda, sikvdilis, sisastikis, siRaribis, gausaZlisi yofis aCrdili. sahaero dabombviT, SeuCerebeli srolebiT, almodebuli saxlebiT, sayvareli adamianebis dakargviT SeSinebuli qarTvelebi da osebi garbodnen da TavSesafars eZebdnen yvelgan, sadac tyvias ar isrodnen da sadac sikvdils daemalebodnen. 74 wlis eredveli col-qmari _ samson da ciala vaxtangiSvilebi TavianT istorias swored 17 wlis win nanaxisa da gancdilis gaxsenebiT iwyeben. maSin, 1991 wels rusebma daakaves da osebs gadasces. samson vaxtangiSvili ori kvira tyveobaSi iyo, mas scemdnen, awamebdnen. maSin smena dakarga da janmrTelobac Seerya. tyveobidan gaTavisuflebulma cxovreba Tavidan daiwyo. amjerad tyveobas gadaurCa, magram meored Sekowiwebuli cxovreba isev daengra. yvelaferi daewva, saxli, baRebi, naTesebi da 2008 wlis

darwmunebuli var, 2008 wlis agvistos omi 90-iani wlebis omebis Sesaxeb uTqmeli simarTlis, dausjelobis, da TiTqmis 20-wliani usamarTlobis Sedegic aris.
12 agvistos sofeli kidev erTxel gaurkveveli droiT datova. sakuTari saxlebidan kidev erTxel ayrili da gaqceuli devnilebi, samson vaxtangiSvilis msgavsad, Tavs afarebdnen skolebSi, sabavSvo baRebSi, administraciul SenobebSi, axloblebTan, naTesavebTan, ubralod keTili nebis adamianebTan. goris, qarelis, xaSuris raionebis, didi da patara liaxvis, frones, kodoris xeobebis mosaxleoba morboda da maT
liberali . maisi 2010 . 30

adamianis uflebebi da samarTali

ukan mosdevda bolo 20 wlis manZilze or omgamovlili saqarTvelosaTvis uCveulo sisastike. iwvoda da nadgurdeboda yvelaferi, rac am adamianebs Tavis warsulTan da awmyosTan akavSirebda. im dReebSi viRacam Tqva, _ ai, Turme ras niSnavs ~aRigava pirisagan miwisao~. am sityvebma yvela qarTvelisaTvis mniSvneloba SeiZina da mware realobad iqca. winamdebare naSromis amocana ar aris WeSmaritebis dadgena, magram SevecadeT, gagverRvia usazRvro propagandistuli labirinTi da Cveni mkvlevrebis mier gamokiTxuli aTasobiT TviTmxilvelis monaTxrobis safuZvelze aRgvedgina didi da patara liaxvis, frones xeobasa da goris raionSi 2008 wlis agvistoSi datrialebuli tragedia. Cven weliwad-naxevris ganmavlobaSi simarTles veZebdiT. radgan mtkiced gvwams, rom mxolod simarTliT SeiaraRebulni SevZlebT xvalindeli dRis Senebas, Tanacxovrebas da mSvidobis mopovebas. istoria gvaswavlis, rom omis pirveli msxverpli simarTlea. yovelTvis, an TiTqmis yovelTvis, arsebobs ori simarTle, ori istoria, romelsac mxareebi hyvebian, propagandistuli saSualebebi tiraJireben, filmebs iReben da yvela drois xelisufalni sazogadoebis keTilganwyobis mopovebisaTvis iyeneben. omSi xSirad marTlac ori simarTlea, orive mxare, SesaZloa, gulwrfelia gadawyvetilebis miRebis momentSi, darwmunebulia, rom omi krizisidan erTaderTi gamosavalia, an mosalodneli ufro didi ubedurebis Tavidan acilebisaTvis yvelaze swori arCevania. Tumca, arc is unda dagvaviwydes, rom oms istoriulad urCTa dasjis saSualebadac iyenebdnen. swored amitom istoria xSirad winaaRmdegobrivia _ istoriuli faqtebi, geografia, cifrebi, TariRebi erTmaneTs ar emTxveva, gmirebi da jalaTebic gansxvavebuli arian. agvistos oms TiTqmis ori weli gvaSorebs. realoba saxezea, emociebi cocxalia, adamianebis umravlesoba kvlavac devnilobaSi cxovrobs; metic, momavlis SiSi da uaresis mololiberali . maisi 2010 . 30

dini periodulad kidev ufro amZimebs maT yoveldRiurobas. swored amgvari realobiT damZimebulebma, omis e.w. ~cxeli fazis~ dasrulebisTanave gadavwyviteT simarTlis Zieba. simarTlis, romelic cxinvalSi dabombil da dangreul saxlebSia damaluli; simarTlis, romelic gadamwvari qarTuli soflebis ferfliTaa dafaruli; simarTlis, romelic sikvdils gamoqceuli qarTvelebis naRvlian TvalebSi ikiTxeba; simarTlis, romelic tyveobaSi myofi, nawamebi da Seuracxyofili qarTvelebisa da osebis WrilobebSi Cans; simarTlis, romelic omis gmirebis saflavebSi Caikarga. Cven arc prokurorebi varT da arc mosamarTleebi, rom sabraldebo daskvna davweroT an vinmes ganaCeni gamovutanoT. Cveni mizani ar aris vinmes gasamarTleba. magram Rrmad varT darwmunebuli, rom mSvidobisa da momavalSi gardauvali TanacxovrebisaTvis simarTlis povna yvelas gvWirdeba: msxverplsac da jalaTsac, Soridan mayurebelsac da tragediis Tanamonawilesac. SeuZlebelia, aTasobiT adamianis tragedia mxolod sainformacio omis kuTvnilebad iqces, sadac mWevrmetyveli komentatorebi periodulad Seaxseneben erTmaneTs 2008 wlis

agvistos da niSnis mogebiT Cadenil danaSaulze miuTiTeben. vfiqrobT, arc is iqneba samarTliani, Tuki Sida qarTlis mosaxleobis tragedia mxolod oficialur dokumentebSi aisaxeba, sadac xSirad simarTle geopolitikuri mizanSewonilobis an politikuri koreqtulobis msxverpli xdeba. saqarTvelo patara qveyanaa, mcire teritoriiT da mcire mosaxleobiT. Sida qarTli uzarmazari dedamiwis kidev ufro patara wertilia. Sesabamisad, Cveni tragediis masStabi verasodes gautoldeba genocids ruandaSi, eTnikur wmendas yofil iugoslaviaSi, darfurisa da kambojis tragedias. magram teritoriisa da mosaxleobis simciriT SeuZlebeli da usamarTloa pasuxismgeblobisagan gaTavisuflebis legitimacia. Tuki danaSauli Cadenilia, unda dadges pasuxismgeblobis sakiTxi. saerTaSoriso samarTali da demokratiuli samyaros mier Seqmnili dacvis meqanizmebi Tanabrad unda moqmedebdes yvela SemTxvevaSi da imisda miuxedavad, Tu ra zomis an gavlenisaa esa Tu is saxelmwifo. msoflio wesrigis kiTxvis niSnis qveS dayeneba da ormagi standartiT moqmedeba kacobriobas sabolood gacilebiT mZime Sedegebamde miiyvans, vidre _ aTiaTasobiT uflebaayrili qarTveli devnilisaTvis sakuTari simarTlis damtkicebisa da uflebebSi aRdgenis SesaZleblobis warTmeva.

angariSi agvistos nangrevebSi


5 maiss fondma `Ria sazogadoeba-saqarTvelom~ da xuTma arasamTavrobo organizaciam 2008 wlis agvistos ruseT-saqarTvelos omis dros adamianis uflebaTa da humanitaruli samarTlis normaTa darRvevis Sesaxeb angariSi gamoaqveynes. agvistos nangrevebSi ase ewodeba 200- gverdian naSroms, romelic 1000-ze meti devnili ojaxis Cvenebas efuZneba da saqarTvelos teritoriaze masobrivad Cadenil sastik da arahumanur qmedebas asaxavs. wignis tiraJi 1000 calia da is or enaze _ qarTulad da inglisurad gamoica. angariSi misma avtorebma Tebervlis bolos haagis saerTaSoriso sisxlis samarTlis sasamarTloSi waradgines. sasamarTlos mTavari prokurori luis mareno okampo ivnisis dasawyisSi saqarTveloSi vizits, devnilebTan Sexvedras da saqmis adgilze Seswavlas gegmavs. sasamarTloSi ukve devs ruseTis saxelmwifos sarCeli saqarTvelos winaaRmdeg, saqarTvelos xelisuflebas ki jerjerobiT sasamarTlosTvis oficialurad ar miumarTavs. Tuki haagis saerTaSoriso sisxlis samarTlis sasamarTlo saqmis gamoZiebas daiwyebs, gaCndeba imis realuri Sansi, rom agvistos omis damnaSaveebis samarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi dadges. 35

sazogadoeba

gaucnobierebeli samsaxuri
24-e skolaSi momxdarma incidentma mandaturebis sapilote programis mTavari xarvezi gamoavlina.
rusudan fanoziSvili

mandaturebi skolaSi

mandaturebis skolebSi Sesvlidan erTi kviris Semdeg telearxebze axali klipi gamoCnda, romelic skolaSi idiliur situacias aRwers: sasiamovno musikis fonze, mandaturebi skolis moswavleebs sxvadasxva problemis mogvarebaSi exmarebian, keTilad uRimian, rCevebs aZleven, eTamaSebian kidec. klipis dasasruls, gaxarebul bavSvebs xels gadahxveven da klasisken erTad miemarTebian. bolo keTilia _ mandaturebi da bavSvebi
36

damegobrdebian, yvela bednieri da kmayofilia. klipis Tanmxlebi teqsti ki iuwyeba, rom sul raRac erTi kviris win dawyebuli proeqtis warmatebiT gasagrZeleblad ukve mandaturobis msurvelTa axal nakads iwveven mosamzadeblad. realoba ki klipSi dadgmuli situaciisgan odnav gansxvavdeba. `am klipma kidev ufro Seuwyo xeli bavSvebis gaRizianebas. maT televizorSi naxes, rogorebi unda yofiliyvnen, Turme,

`mandaturebis kontrolis ufleba TviTon skolas unda misce, Tumca es gamoricxulia maSin, Tu saministro garedan daniSnavs mandaturs, xelfass miscems, formas Caacvams da misi yvela nabiji ecodineba~.
liberali . maisi 2010 . 30

foto levan xerxeuliZe

mandaturebi da rogor iqceodnen isini sinamdvileSi~, _ aRniSnavs 24e skolis fsiqologi da me-11 klasis damrigebeli mzia ruxaZe. 24-e skolaSi programis dawyebidan erT kviraSi mandaturebsa da me11 klasel luka nacvliSvils Soris momxdar konfliqts bavSvebis protesti mohyva. luka maswavlebelma gakveTilidan cota xniT imitom gamouSva, rom cudad iyo da aucileblad unda eWama saWmeli. mandaturebma ki gakveTilis dros gareT myofi moswavle rom dainaxes, klasSi dabruneba mosTxoves. am dialogs skolis maswavlebeli rusudan TevzaZe Seeswro, romelic ixsenebs: `luka holSi idga da mandaturebs xvewniT uxsnida, rom maswavlebelma gamouSva da aucileblad unda SeeWama funTuSa, Torem cudad gaxdeboda. mandaturebi ki isev umeorebdnen, xmamaRal tonze, me momeCvena uxeSad, rom klasSi unda dabrunebuliyo. luka emociuri bavSvia, sxvagvarad mimarTva unda~. rusudan TevzaZem mandaturebisa da lukas daxmareba gadawyvita da ise, rom mandaturebs arc dalaparakebia, lukas saswavlo nawilTan wayvana scada. problemac am dros daiwyo: mandaturebisTvis miuRebeli aRmoCnda is, rom rusudan TevzaZem moswavle saswavlo nawilTan maT daukiTxavad waiyvana. mogvianebiT TevzaZes isic uTxres, rom roca mandaturi bavSvs SeniSvnas aZlevs, iq maswavlebels Carevis ufleba ar aqvs. Tumca, amgvari akrZalvis Sesaxeb ara mxolod TevzaZem, arc sxva maswavleblebma winaswar araferi icodnen. mogvianebiT mandaturebma moswavle TavianT oTaxSi marto Seiyvanes, maswavleblebs ki kari mouxures da arc erTi maTgani SigniT aRar SeuSves. maswavleblebi maTgan arc aseT saqciels elodnen. gaugebroba 24-e skolaSi moswavleebs, maswavleblebsa da mandaturebs Soris programis dawyebis dRidan mwifdeboda. moswavleebi ixseneben, rom Tavidan isini skolis axali TanamSromlebis warbSekrulma saxeebma gaaRiziana. maTi TqmiT, mandaturebi moswavleebs Tavidanve uxeSad miliberali . maisi 2010 . 30

marTavdnen da agdebulad eqceodnen. Semdeg ki wesebsac arRvevdnen da bavSvebs uflebebis gadametebiT Cxrekdnen. `tualetSi Semodiodnen da gvCxrekdnen, tanze xelis SexebiT. amis ufleba, rogorc viciT, ar hqondaT, _ ixsenebs skolis moswavle naka qurdaZe, _ garda amisa, `nu meblatavebi~ da aseTi terminebiT mogvmarTavdnen~. mis monayols skolis sxva moswavleebi da zogierTi maswavlebelic adasturebs. luka nacvliSvilisa da mandaturebis Selaparakeba piki aRmoCnda. am patara incidentma amdeni gaurkvevloba imitom warmoSva, rom mandaturebis qcevis ganmsazRvreli Sinaganawesi jer skolebisTvis aravis warudgenia. skolis direqtori gia murRulia ambobs, rom garkveuli qcevis wesebi programis dawyebis dros maswavleblebs, marTalia, gaacnes, magram `saskolo cxovrebas axlavs uamravi niuansi, yvelafers erTad veranairi kodeqsi ver gaiTvaliswinebs~. wesebis im nusxaSi, rac maswavleblebs warudgines, aseTi detalebi gansazRvruli ar aris. gaugebrobebi ki swored detalebis gamo xdeba. mandaturebis skolebSi Sesvlis iniciativa ideis prezentaciidan maleve _ or TveSi ganxorcielda. kompleqsuri proeqti, romelic mandaturebis kandidatebis moZiebas, maT trenings, skolebis personalis momzadebas gulisxmobda, 15 aprils sazeimod gaixsna. ukve erT kviraSi ki Semdegi nakadis konkursi gamoacxades. policiis akademiaSi mandaturobis axal kandidatebTan gasaubrebebi axlac mimdinareobs. Tumca, didi gegmebis miuxedavad, jer arc ganaTlebis saministroSi da arc romelime sxva samTavrobo uwyebaSi ar Seqmnila ganyofileba, romelsac mxolod mandaturebis xelmZRvaneloba da maTi muSaobis gakontroleba daevaleboda. da vidre aseTi ganyofileba Seiqmneba, mandaturebs ganaTlebis saministros administraciis ufrosi xelmZRvanelobs. `skolaSi rom Semodixar, skolis nawili unda iyo, amisTvis saWiroa

bavSvebis fsiqologiis kargad codna, _ ambobs mzia ruxaZe, romelic, 14 welia, skolis fsiqologad muSaobs, _ bavSvebs megobrulad unda miudge da ara ise, mkacrad, warbebis SekvriT da mbrZanebluri toniT esaubro. Cemi azriT, mandaturebs gamocdileba akldaT. bavSvebs, magaliTad, familaruli mimarTvac ki aRizianebT. rTul asakSi arian~. Tumca, 24-e skolis mandaturebi fiqroben, rom bavSvTa fsiqologia kargad ician. erTi maTgani yofili Jurnalistia, ori _ iuristi. maT msgavsad, skolis mandaturebad sxvadasxva profesiis adamianebi SearCies da skolaSi muSaobis ufleba samkviriani gadamzadebis Sedegad misces. 24-e skolis mandaturi, eka ugrexeliZe ambobs, rom yvelaze metad samkviriani kursidan bavSvTa fsiqologia gamoadga da miaCnia, rom es sagani sami kviris manZilze kargad aiTvisa. luka nacvliSvilTan Selaparakebas eka ugrexeliZe da danarCeni mandaturebi konfliqtad ar aRiqvamen. maTi azriT, bavSvi, romelic derefanSi funTuSas Wamda, gakveTilis mimdinareobis dros klasSi aucileblad unda dabrunebliyo. 24-e skolis mandaturebi imasac amboben, rom problema bavSvebTan ar SeqmniaT, saqmes Tavs warmatebiT arTmeven da zustad iseT megobrul urTierTobas aRweren, rogorc satelevizio klipSia. mandaturebis saWiroeba skolebSi mzardi Zaladobis gamo gaCnda. Ss saministros monacemebiT, bolo periodSi skolebSi danaSaulebi gaxSirda. skolebSi arsebul Zaladobas UNICEFis kvlevac adasturebs. Tumca, am kvlevis mixedviT, mozardebis Zaladoba saqarTvelos regionul skolebSi ufro mwvave problemad dgas, vidre _ TbilisSi. miuxedavad amisa, regionebis skolebi mandaturebis sapilote programaSi ar moxvedrila da maTi CarTva arc proeqtis meore etapze igegmeba. ganaTlebis saministro momavali saswavlo wlidan 600 mandaturs isev Tbilisis skolebSi gadaanawilebs. Zaladobis problemas 24-e skolis maswavleblebic xedaven. maTi azriT,
37

sazogadoeba

adamianis uflebebis damcvels, Tamara karastelevas, romelsac mwvave leikemia aqvs da qimioTerapiis kurss gadis, saswrafod esaWiroeba daxmareba. angariSebi gaxsnilia dolarSi, rublsa da evroSi.

rubli
()" 202906427 / 30111810855550000052RUR "" , / 30101810700000000187 044525187 : / 217654516 RUR : . , . 26 , . 14 : 231517866804 "

evro
At: VTB Bank Georgia (Virtual Branch) SWIFT: UGEBGE22610 At: VTB BANK (DEUTSCHLAND) AG FRANKFURT, GERMANY SWIFT: OWHBDEFF ACC: 217654516 NAME: Karastelev Alexey Wadimovich

dolari
At: VTB Bank Georgia (Virtual Branch) SWIFT: UGEBGE22610 At: Deutsche Bank Trust Company Americas, New York, USA SWIFT: BKTRUS33 ACC: 217654516 NAME: Karastelev Alexey Wadimovich

am sakiTxis gadasaWrelad es kargi novacia iyo. Tumca, pedagogebi imasac amboben, rom mandaturebi skolaSi Sesasvlelad arasakmarisad moamzades. amiT xsnian isini bavSvebis protests, roca luka nacvliSvilTan momxdari Selaparakebis Semdeg ufrosklaselebi skolis ezoSi Seikribnen da mandaturebs protesti gamoucxades. skolis direqtori gia murRulia ambobs, rom skolaSi incidenti ar momxdara, es ubralo gaugebroba iyo da yvelaferi mogvarebulia. `es programa sapilotea, yvelani debiutantebi varT da raRac kiTxvebi procesebs yovelTvis axlavs xolme... pilotirebis mTavari azri aris is, rom Cven yvelam erTad viswavloT TanamSromloba~, _ ambobs murRulia. is, rasac qarTul sajaro skolebSi dRes swavloben, amerikis SeerTebuli Statebis skolebSi meoce saukunis 60-ian wlebSi danerges. amerikul skolebSi oficrebs TviTon skolebi irCeven. imasac skolebi wyveten, rodis da romeli oficeri iqiraon, an gaaTavisuflon. saqarTvelosgan gansxvavebiT, amerikeli `mandaturebi~ arc romelime saministros mier daniSnuli samsaxuris warmomadgenlebi arian. es iq skolebis avtonomiurobas kidev erTxel usvams xazs. `kontrolis ufleba TviTon skolas unda misce, _ aRniSnavs ganaTlebis eqsperti simon janaSia, _ Tumca es gamoricxulia maSin, Tu saministro garedan daniSnavs mandaturs, xelfass miscems, formas Caacvams da misi yvela nabiji ecodineba~. 24-e skolaSi momxdari gaugebrobis Semdeg maswavleblebma ganaTlebis saministros SesTavazes, _ sxva mandaturebi dagviniSneT, radgan maT mimarT ndobis aRdgena rTuli iqnebao. Tumca Txovna ar daukmayofiles. skolis mandaturebi amboben, rom am incidentis dros maT saministrosgan SeniSvna ar miuRiaT, radgan `simarTle Cvens mxares iyo~. mandaturebs skolaSi `gareSe pirebad~ aRiqvamen imitomac, rom maT, skolis sxva TanamSromlebTan SedarebiT, maRali xelfasebi aqvT. mandaturis saSualo anazRaureba

maswavleblebisas daaxloebiT orjer aRemateba. `Cven sam larzec gvimuSavia, eg araferi, magram axla rac xdeba, es Cveni moralurad gadavlaa. Zalaufleba visac aqvs, is aris yvelaferi~, _ ambobs 24-e skolis geografiis maswavlebeli rusudan kiknaZe. UNICEF-is kvleva kidev imiTac aris mniSvnelovani, rom `ZaladobaSi~ ara mxolod fizikuri, aramed fsiqologiuri Zaladobac igulisxmeba. gariyva, Cagvra, fsiqologiuri zewola _ skolis moswavleebs Soris esec aranakleb mwvave problemaa, romelsac yuradRebis miqceva sWirdeba. Tumca, es ukve, wesiT, mandaturebis movaleobebs cdeba da skolebis fsiqologebis kompetencia ufroa. maswavleblebic amtkiceben, rom konfliqtebis aRmofxvraSi fsiqologis rolis gaZliereba aucilebelia. Tumca, ganaTlebis saministro sakuTar prioritetad jerjerobiT mxolod saskolo disciplinis damyarebasa da moswavleebis fizikur usafrTxoebaze zrunvas acxadebs, isic _ am etapze mxolod Tbilisis sajaro skolebSi. am procesis mTavari xarvezia skolasa da mandaturebs Soris bundovnad Camoyalibebuli ufleba-movaleobebi, saministros mxridan skolis TviTmmarTvelobis ugulebelyofa da mandaturebis arasakmarisi momzadebis done. konfliqti 24-e skolaSi erT kerZo SemTxvevad maSin SeiZleba darCes, Tu, ganaTlebis saministro mandaturebis proeqtis Semdeg etapze zrunvis paralelurad, proeqtis dasawyisSi gamoCenili xarvezebis sworad gaanalizebas SeZlebs. P.S. `liberali~ mandaturebis proeqtTan dakavSirebiT ramdenime dRis ganmavlobaSi cdilobda pasuxis miRebas saministros administraciuli samsaxuris xelmZRvanelisgan, romelsac amJamad mandaturebis sakiTxze pasuxismgebloba evaleba. Tumca, pasuxebi ver miviReT, da amitom statiaSi sruli suraTis SeqmnisTvis araerTi mniSvnelovani kiTxva upasuxod darCa.
liberali . maisi 2010 . 30

38

sazogadoeba

saxelmwifo jildo

prezidentis eqskluzivi
saqarTvelos saxelmwifo jildoebis Seqmnisa da gacemis sakiTxs erTpirovnulad kurirebs mixeil saakaSvili. prezidenti saxelmwifo jildoebs politikuri saWiroebebis Sesabamisad awesebs da gascems.
nino robaqiZe
listis ema gogoxias gmirobac. `me vnaxe ema gogoxia sakuTari TvaliT, roca man Caidina namdvili samoqalaqo da sabrZolo gmiroba. man im kadrebis mosapoveblad, romelmac mTeli msoflio moiara, gariska sakuTari sicocxle piradad Cem Tvalwin~, _ ganacxada prezidentma sazeimo ceremonialze. kanonis mixedviT, ordenebiTa da medlebiT damsaxurebul adamianebs swored saxelmwifo meTauri ajildoebs, magram kandidatebis wardgena qveynis ministrTa kabinetis, saministroebis da sxva respublikuri uwyebebis mier xdeba. Tumca informaciis mopoveba imis Sesaxeb, Tu vin waradgina saxelmwifo jildos kandidatad an ema gogoxia, an sulac `brwyinvalebis saprezidento ordeniT~ dajildoebuli sazogado moRvaweebi, `liberalma~ ver moaxerxa. dainteresebuli adamianebisTvis xelmisawvdomi ar aris arc dRemde gacemuli 12 saxelmwifo jildos kavalerTa sruli sia da arc im Tanxis zusti odenoba, rac saxelmwifo jildoebs konkretul SemTxvevebSi axlda Tan. prezidentis administraciam am sajaro informaciis gacemaze uari im mizeziT Tqva, rom informacia didi moculobis iyo. am Temaze saubari ar isurves arc saparlamento umravlesobis wevrebma. SesaZloa, maTi saerTo uaris mizezi isic iyos, rom jildoebi prezidentis eqskluzivia, razec komentaris gakeTeba sxvebs uWirT. saakaSvili ara marto piradad gadascems jildoebs gmirebs, aramed uSualod wyvets dasajildoebeli moqalaqeebis siasac. mas arasdros
39

mixeil saakaSvilma ilia II brwyinvalebis saprezidento ordeniT daajildova, 6 aprili 2010

saqarTvelos prezidentis iniciativiT, saxelmwifo jildoebs axali premia Seemateba _ medali samoqalaqo TavdadebisTvis. `es medali gadaecemaT im Cveulebriv adamianebs, romlebic yvelanairi valdebulebis gareSe Caidenen samoqalaqo gmirobas. warmoidgineT, adamiani rom mtkvarSi ixrCoba da Cveulebrivi gamvleli rom uSvelis, xom ar aris movale? magram is mamaci moqalaqea. aseTi adamianebic arian~, _ ganmartavs prezidentis administraciis saparlamento mdivnis moadgile, irakli gordulaZe. `vardebis revoluciis~ Semdeg es ukve meSvide axali saxelmwifo jildoa. Rvawlmosili adamianebis dajildoebis ceremoniebi ki _ an qveynis SigniT politikur mRelvarebas, ufro xSirad ki winasaarCevno kampanias emTxveva.
liberali . maisi 2010 . 30

yoveli SemTxvevisTvis, aseTia tradicia. 2008 wlis 21 maisis saparlamento arCevnebamde ori TviT adre, prezidentis yuradRebis centrSi moeqcnen afxazeTis de faqto mTavrobis mier sazRvris ukanono gadakveTis braldebiT dakavebuli Jurnalistebi _ malxaz basilaia da daviT woworia. maTi tyveobis epopeisa da tyveobidan gaTavisuflebis logikuri dasasruli iyo didi zarzeimi, romelic farTod gaaSuqes nacionalurma mauwyeblebma _ rogor uxdis prezidenti madlobas Jurnalistebs gmirobisTvis da rogor ajildoebs maT Rirsebis ordenebiT. winasaarCevno dajildoebis ritualze, 2008 wlis gansakuTrebulad cxeli Temis _ afxazeTis _ saTaurqveS gaerTianda erTi wliT adre ganmuxuris patriotTa banakis incidentis dros `rusTavi 2~-is Jurna-

sazogadoeba

gamouyenebia kanoniT daSvebuli SesaZlebloba, daevalebina am sapatio misiis ganxorcieleba an premierministrisTvis an parlamentis TavmjdomarisTvis. 4 maiss inicirebuli samoqalaqo Tavdadebis medlamde, axali jildoebis _ brwyinvalebis saprezidento ordenis, wminda nikolozisa da Tamar mefis ordenebis SemoReba SarSan zafxuls gadawyda. prezidentis administraciam sakiTxis parlamentSi wardgenisas, argumentad is moiyvana, rom SevardnaZis prezidentobis dros dawesebuli 9 saxelmwifo jildo `srulad ver uzrunvelyofda im pirovnebaTa Rvawlis saTanado Sefasebas, romelTac gansakuTrebuli damsaxureba miuZRviT qveynisa da sazogadoebis winaSe~. dajildoebis am `mouqneli~ sistemis dasaxvewad axali jildoebi 2004 welsve dawesda. dajildoebis bolo ceremoniali 6 aprils prezidentis sasaxleSi gaimarTa. brwyinvalebis

rogorc `brwyinvalebis saprezidento ordeni~; Tanac es erTaderTi saxelmwifo jildoa, romelSic sityva `prezidenti~ figurirebs. saqarTvelos sasaxelo moqalaqeebis dajildoebis idea yofil prezidents _ eduard SevardnaZes ekuTvnis. Tumca mis mier gacemulma erT dros Zvirfasma jildoebma dRes bevrisTvis fasi dakarga. gigla agulaSvili, romelic eduard SevardnaZeze ganxorcielebuli teraqtis gamoZiebisTvis yofilma prezidentma Rirsebis ordeniT daajildova, ambobs, rom am jildos dRes biografiaSic ar wers. `bolos ise arigebdnen am ordenebs, rom, SeiZleba iTqvas, vmalav am jildos, arada roca miviRe, Zalian mniSvnelovani megona~, _ ambobs agulaSvili. dRes damoukidebeli da Tavisufali saqarTvelos umaRlesi saxelmwifo jildoa erovnuli gmiris ordeni. ramdenime Tvis win misi

vaxtang gorgaslis III xarisxis ordenosnebi arian nani bregvaZe, nina wkrialaSvili, nini baduraSvili, zumba, leqseni, mirza daviTaia da kaxaber buxraSvili. prezidentis oficialur vebgverdze gamoqveynebul saxelmwifo jildoebis debulebaSi ki weria, rom `vaxtang gorgaslis ordeniT jildovdebian saqarTvelos samxedro mosamsaxureni, romlebmac samSoblos dacvisa da erTianobisaTvis brZolaSi gamoiCines gmiruli Tavdadeba... vaxtang gorgaslis III xarisxis ordeniT jildovdebian samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis dros gamoCenili maRali sabrZolo momzadebisaTvis~. cxadia, nani bregvaZis, zumbasa da danarCenebis sabrZolo momzadebis done aravis Seumowmebia. saqarTvelos prezidentma am adamianebs klipis gamarjoba afxazeTo Senis Seqmna daufasa. ase gaxda leqs-seni _ im ordenis kavaleri, romelsac,

nani bregvaZis, zumbasa da danarCenebis sabrZolo momzadebis done aravis Seumowmebia. saqarTvelos prezidentma am adamianebs klipis _ gamarjoba, afxazeTo, Seni~ Seqmna daufasa.
saprezidento ordeni saqarTvelos kaTalikos-patriarqTan erTad, sxvadasxva profesiis 16 warmatebul adamians ergo, maT Soris _ eqim fridon Toduas, mweral guram doCanaSvils da arqiteqtor mikele de luCis, romelmac saqarTveloSi prezidentis sasaxlis, Sinagan saqmeTa saministros axali Senobis da evropis moedanze aSenebuli axali xidis proeqti Seqmna. rogorc prezidentis administraciaSi ganmartaven, aRniSnuli ordeni kulturis, ganaTlebis, mecnierebis, xelovnebis, sportisa da sxva dargis moRvaweebs saqarTvelos winaSe aRmatebuli RvawlisaTvis eniWebaT. Tumca, zustad imave mizans emsaxureba, magaliTad, Rirsebis ordenic. erTaderTi gansxvaveba am saxelmwifo jildoebs Soris saxelia. arc `Rirsebis ordeni~ da arc `Rirsebis medali~ ise pompezurad ar JRers,
40

mflobeli amerikeli senatori jon makeinic gaxda. `saqarTveloSi saxelmwifo jildoebis darigeba Zalian hgavs komunistebis dros reJimis erTguli amxanagebis dajildoebas. xom yvelasTvis cxadia, rom jon makeini saqarTvelos erovnuli gmiri mxolod imitom gaxda, rom saakaSvilis mTavrobis Tavgamodebuli damcvelia?!~ _ acxadebs respublikuri partiis wevri, fridon sayvareliZe da ganmartavs, rom dRes ZiriTadad mmarTveli gundis mimarT damsaxurebisa da loialuri damokidebulebisaTvis jildovdebian. `magaliTad, ajildoeben momRerals, romelsac arasdros uTqvams uari `nacionaluri moZraobis~ koncertebSi monawileobaze. gamonaklis SemTxvevebs ki, roca marTlac damsaxurebul adamianebs afaseben, xelisufleba winasaarCevno periods amTxvevs~.

wesiT, samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis dros gamoCenili maRali sabrZolo momzadebisaTvis unda iRebdnen. aseT klipebs qmnis epoqa... es aris axali saqarTvelos gzavnili afxazeTisadmi da danarCeni msofliosadmi~, _ aRniSna saakaSvilma `gamarjoba, afxazeTo, Senis~ monawileebis dajildoebisas 2007 wlis 16 oqtombers. saxelmwifo jildoebi saakaSvilamdec mxolod mmarTvelis saxels ukavSirdeboda. swored imitom, rom `SevardnaZis jildod~ Tvlida, `Rirsebis ordenze~ uari Tqva msaxiobma nodar mgalobliSvilma. dRemde es saxelmwifo jildoze uaris Tqmis erTaderTi precedentia. mas mere saxelmwifo jildoebis mflobelebad mxolod iseT adamianebs arCeven, vinc prezidents ordenebze uars ar etyvis.
liberali . maisi 2010 . 30

sazogadoeba

micvalebulTa moxseniebis dRe, sofeli leninovka, 2010

umciresoba, romelic oficialurad ar arsebobs

araRiarebuli umciresoba
ra aris saWiro imisTvis, rom boSebi srulfasovan moqalaqeebad iqcnen.
avtori: eka WiTanava, fotoebi: Temo barZimaSvili
`oTxmocdaToTxmeti wlis mokvdebi da oTxi Svili geyoleba~, _ rusulad Caibutbuta 64 wlis Tamara petrenkom da mtkiced Semomxeda. jer muxlebze gacrecili kartebi gaSala, Semdeg ki Cems xelisgulze cxovrebis xazs TiTi gaayola. Tamara boSaa, gardabnis raionis sofel gaCianSi cxovrobs, 13 wlidan momavals winaswarmetyvelebs da boSebis TemSi erT-erTi yvelaze avtoritetuli pirovnebaa. umciresobaTa sakiTxebis evropuli centris 2009 wlis kvlevis mixedviT, saqarTveloSi 1000-mde boSa cxovrobs. maTi mcirericxovani
liberali . maisi 2010 . 30

Temi gaCianSi, leninovkaSi, TbilisSi, quTaisSi, qobuleTSi, baTumsa da TelavSia mimofantuli. mkiTxaoba iseve, rogorc vaWroba, cekva, simRera da bolo dros _ mowyalebis Txovnac, boSebis identobis nawilia. maTi tradiciebi saukuneebis ganmavlobaSi momTabare cxovrebis wesis gavleniT Camoyalibda. mkiTxavi Tamaras mSoblebic 30-ian wlebSi krasnodaridan saqarTveloSi cxenebiT Camovidnen. `winaT, qveynidan qveyanaSi Tavisuflad vmogzaurobdiT, _ ixsenebs igi, _ axla ki yvelaferi Seicvala. maTi umetesoba erTsarTulian saxlebSi,

Zvel korpusebSi, an Tunuqis fardulebSi cxovrobs. industriuli, teqnologiuri da kidev sxva mravali revoluciis fonze, samudamod erT viwro da marginalizebul eTnikur jgufad rom ar darCeniliyvnen, boSebma sakuTari uflebebis dasacavad brZola daiwyes. `Cveni samSoblo aris yvelgan, sadac aris roma, _ amboben dRes isini sazRvargareT da cdiloben, boSa mxolod mkiTxavis, maTxovris, mocekvavis, an qurdbacacas sinonimi aRar iyos. `Cven varT eqimebi, mwerlebi, mecnierebi, _ acxadebs Tanamedrove roma, _ gvinda, miviRoT ga41

sazogadoeba

naTleba da gavxdeT sazogadoebis srulfasovani wevrebi. saqarTveloSi damkvidrebuli ori boSuri klanis _ `vlaxisa~ da `krimis~ warmomadgenlebi sakuTar momavalze dRes ase masStaburad da ambiciurad ver fiqroben. qarTveli boSebis umravlesobam ar icis werakiTxva. kacebi, xelmoweris nacvlad, dRemde jvars xataven. xolo imis gamo, rom boSa qalebi saxlSi mSobiaroben, axalSobilebisTvis piradobis damadasturebel mowmobebsac ver iReben. gamodis, rom zogi boSa oficialurad arc ki arsebobs. pasportis arqonis gamo, boSebis umravlesoba im daxmarebebiTac ver sargeblobs, romlebic siRaribis zRvars miRma myof moqalaqeebs ekuTvniT.

pasuxad videomagnitofonSi Zvel kasetas deben da erTad vuyurebT 1975 wels maqsim gorkis moTxrobebis mixedviT gadaRebul films `boSaTa banaki cas miemgzavreba~. is laRi boSuri cxovreba, romelic filmSia aRwerili, mxolod videokasetaze darCa. tradiciebi, romliTac romas msoflio icnobs, saqarTveloSi nel-nela qreba. sofel gaCianSi bolo baroni, romelic mosamarTlis funqcias asrulebda, daaxloebiT 30 wlis win gardaicvala. arada, winaT swored baroni adgenda, `vin iyo marTali da vin mtyuani~. axla mtyuan-marTals boSebi warmarTul elementebTan Serwymuli qristianuli wesebiT arCeven. magaliTad, roca konfliqtur

qorwilzec da Cveulebriv dReebSic leninovkelebis saxlidan xmamaRali simRera ismis. Tumca, cocxali xma ukve audiokasetebma Caanacvla. saqarTveloSi mcxovreb bevr boSas saSualo ganaTlebac ar aqvs, rac imis erT-erTi mizezia, rom boSebma sakuTari tradiciebic nelnela daiviwyes. leninovkis dasaxlebaSi boSaTa 11 ojaxi cxovrobs. aqauri bavSvebi ki dedofliswyaros skolaSi sul 2 wlis win mividnen. Tumca, 13 bavSvi gakveTilebs sistematurad mainc ar eswreba. xSirad im dros, roca gakveTilze unda isxdnen, samarSruto taqsis TbilisSi mohyvebian da mTel dRes quCaSi xetialsa da ma-

qarTveli boSebis umravlesobam ar icis wera-kiTxva. kacebi, xelmoweris nacvlad, dRemde jvars xataven. xolo imis gamo, rom boSa qalebi saxlSi mSobiaroben, axalSobilebisTvis piradobis damadasturebel mowmobebsac ver iReben.
situaciaSi damnaSavis aRmoCena surT, eWvmitanilebi gareT gahyavT, ezoSi ormos Txrian, Sig qristianul xats deben, RvTismoSiSi boSebi ki am xatze saTiTaod ificeben, rom danaSauli maT ar CaudeniaT. yvelaze kargad tradiciebi, ZiriTadad, sadResaswaulo ritualebze Cans. Tu gsurT, boSebis wes-Cveulebebs gaecnoT, boSas qorwils unda daeswroT. am dRes alublis xes, rogorc nayofierebis simbolos, sofel gaCianis boSaTa dasaxlebaSi dRemde Wrian, tkbileuliTa da wiTeli lentebiT rTaven. mcire zomis xes marilmoyril purSi arWoben da orive sufraze dgamen. nefe-patarZali da gauTxovar-dauqorwinebeli axalgazrdebi sufrasTan erT oTaxSi sxdebian, ufrosebi ki _ meoreSi. patarZlisa da siZis oTaxs ori mamakaci darajobs, rom iq `asakovnebi~ ar Sevidnen. kidev erTi wesi, rasac boSebi icaven _ patarZali aucileblad qalwuli unda iyos, gaTxovebis Semdeg Tavsafari da grZeli kaba ataros da qmarsac usityvod daemorCilos. TxovrobaSi atareben. `vaWroba, fulis Txovna, sacxovrebeli adgilebis cvlileba, yvelaferi es sisxlSi gvaqvs, _ ambobs gaCianeli miTxuni, _ sinamdvileSi boSas Tavisufleba unda, Tumca, Tanamedrove samyaroSi es SeuZlebelia~. boSam Tanamedrove samyaroSi rom gaZlos, mZime socialur yofaSi Caketili sazRvari gaarRvios da srulfasovan moqalaqed iqces, amisTvis ganaTlebis miRebaa saWiro. ganaTleba gaxlavT im orad ori boSuri arasamTavrobo organizaciis mTavari sazrunavic, romlebic boSebis or dasaxlebaSi _ qobuleTsa da leninovkaSi oriode wlis win gaCnda. `saradila~, _ gvesalmeba sofel leninovkaSi Cveni maspinZeli venera martyofaSvili da dabalWerian, `rusul saxlSi~ gvepatiJeba. veneras saxlSi sul ori oTaxia. kedlebze yvelgan Wreli xaliCebia gakruli. erT oTaxSi taxti, dabali magida, feradi televizori da SeSis Rumeli dgas, meoreSi ki _ kompiuliberali . maisi 2010 . 30

`velurebi arian~, `adamianebadac ar vTvli~, `yvelani cixeSi unda Cayaro~, _ pasuxoben gamvlelebi `liberalis~ quCis gamokiTxvis erT martiv kiTxvas _ `ra iciT da ras fiqrobT boSebze?~ rusulis gavleniT, `cignad wodebuli boSa da `JivaCka-JivaCka~, boSa da `Seni Tvalebis Wirime, damexmare, gogo~, boSa da moparuli fexsacmelebiT savse tomrebiT vaWroba _ bevrisTvis dRemde gaigivebulia. qarTul sazogadoebaSi boSebis Sesaxeb stereotipebi ar Secvlila. erovnul-eTnikuri umciresobebis specialistebs rom hkiTxoT, getyvian, rom boSebs TviTgamorkvevis procesi jer sakuTar TavSi aqvT gasavleli. `aqaurma boSebma isic ar ician, ra aris `roma~, zogi moldavels uwodebs Tavs da zogi boSas~, _ acxadebs reintegraciis sakiTxebSi erovnul-eTnikuri umciresobebis sammarTvelos mTavari specialisti dea elibegova. TviTon boSebi ki, leninovkis boSuri dasaxlebidan, kiTxvaze _ vin xarT, ra aris Tqveni tradiciebi _
42

sazogadoeba

10 wlis fatima, sofeli leninovka, 2010

liberali . maisi 2010 . 30

43

sazogadoeba

gaCianis dasaxleba, 2010

`migviTiTeben, _ ai, mTavrobis kacs mieciT xma, aba saakaSvilamde iyo ukeTesi Tu saakaSvilis mereo? sabuTebi visac aqvs, midis da imas aZlevs xmas, vizec gamgebeli ityvis~, _ ambobs qalbatoni venera.
teri. aqaa ganTavsebuli qalbaton veneras arasamTavrobo organizacia _ `kaxeTis boSaTa gaerTianeba `roma~. erovnebiT qarTveli da ganaTlebiT ekonomisti, 55 wlis venera, 17 wlis iyo, roca boSas gahyva colad. mas Semdeg jer kolmeurneobaSi buRaltrad muSaobda, mere ki boSebTan erTad momTabareobda. `mec ukve boSa var, sul TavsafriT davdivar, boSasaviT macvia da boSebis enaze vsaubrob~, _ dasZens igi. 2 welia, rac, umciresobaTa sakiTxebis evropuli centris daxmarebiT, arasamTavrobo organizacia daaarsa da boSebs Soris swavla-ganaTlebis popularizacias eweva. Tumca, boSebs Soris ganaTlebis danergvis mcdeloba jerjerobiT sibneleSi xelebis cecebas hgavs. veneras mcdelobis miuxedavad, leni44

novkelebis nawili ganaTlebis miRebis aucileblobas ver acnobierebs. Tumca, wera-kiTxvis ucodinrobis gamo, dabrkolebebs sul ufro xSirad awydebian. erTxel leninovkeli kacebi, Tbilisis magivrad, TelavSi Cavidnen, radgan samarSruto taqsize gakruli abra ver waikiTxes. erTxelac adgilobrivi boSa jarTis moparvaSi daadanaSaules. imis gamo, rom kiTxva ar SeeZlo, policiam mas danaSaulis aRiarebaze xeli SecdomiT moawerina. mimdinare ambebSi boSebis gauTviTcnobiereblobas winasaarCevnod dedofliswyaros TviTmmarTvelobac Tavis sasargeblod iyenebs. `meubnebian, _ 4500 laria Tqvens sofelze gamoyofili da arCevnebamde gzebic iqneba, male mogigvareben mricxvelebis ambavsaco~, _ ambobs qalbatoni venera da dasZens, rom

sofels erTi Zveli saerTo mricxveli aqvs. `gveubnebian, _ axali mricxvelebi ugulavam unda dagiyenoTo~, _ Tqva amave sofelSi mcxovrebma rusma qalbatonma. `migviTiTeben, _ ai, mTavrobis kacs mieciT xma, aba saakaSvilamde iyo ukeTesi Tu saakaSvilis mereo? sabuTebi visac aqvs, midis da imas aZlevs xmas, vizec gamgebeli ityvis~, _ ambobs qalbatoni venera. leninovkaSi erTaderTi stafilosferi manqana hyavT, isic _ sabWoTa markis. miuxedavad imisa, rom maT arwmuneben, TiTqos mTavrobis Secvlis Semdeg cxovreba gaumjobesda, boSebs jer sasikeTo araferi ugrZvniaT. leninovkis atalaxebul bilikebze zogjer zurgze bavSvebakidebuli gogonebi Cndebian, an daJanguli Wisken wylis asaRebad mimavali qalebi.
liberali . maisi 2010 . 30

sazogadoeba

gaCianis dasaxleba, 2010

lialia, sofeli leninovka, 2010

boSebis qorwili, sofeli leninovka, 2010

boSebis qorwili, sofeli leninovka, 2010

liberali . maisi 2010 . 30

45

sazogadoeba

irgvliv arsad Cans saqoneli, maRazia, skola, baRi, ambulatoria, wyalgayvaniloba an kanalizacia. slavuri garegnobis bavSvebi fotokameris danaxvaze sicils iwyeben. erTmaneTs laparaks ar aclian da `liberalis~ fotografs exvewebian, _ `Zia, gadamiRe ra, gadamiRe!~ _ fotografi da Jurnalisti im wuTs maTTvis im samyaros nawils warmoadgenen, romelSi Tavis damkvidrebac maTTvis ganviTarebis erTaderTi Sansia, magram jerjerobiT am Sanss ver xedaven. boSebis sakiTxis mkvlevris, giorgi

`boSebma Tavadac ar ician, risi ufleba aqvT, SeiZleba erT dRes gadawyviton, rom swavla sWirdebaT, da gavidnen Caketili wridan, Tumca, cota xanSi isev ukan brundebian~.

sordias azriT, es umciresoba izolaciaSi sakuTari surviliTac moeqca, Tumca Caketili wris garRvevaSi maT arc sazogadoeba daxmarebia. `aq aris ucxo samyaros SiSi, rom maT ar miiReben, meore mxriv, Tavadac ar ician, risi ufleba aqvT, _ aRniSnavs sordia. _ SeiZleba erT dRes gadawyviton, rom swavla sWirdebaT, da gavidnen Caketili wridan, Tumca, cota xanSi isev ukan brundebian~. evropaSi, sadac 10 milionamde boSa cxovrobs, maTTvis gankuTvnil proeqtebze evrokavSirma 400 milioni daxarja. proeqti saxelwodebiT _ `boSaTa integraciis dekada 2005-2015~ _ evropis qveynebis saerTaSoriso iniciativaa, romelic maT socialur-ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebas isaxavs miznad. am proeqtSi 12 saxelmwifoa CarTuli. saqarTveloSi ki, am adamianebze zrunva xelisuflebas jer ar dauwyia. reintegraciis sakiTxebSi erovnul-eTnikuri umciresobebis

sammarTvelos mTavari specialisti dea elibegova acxadebs, rom boSebTan dakavSirebiT konkretuli saxelmwifo programa ar arsebobs. Tumca, Caketili wris garRvevas erTeulebi boSaTa Temidan mainc cdiloben. magaliTad, gaCianis dasaxlebaSi, sadac mkiTxavi Tamara cxovrobs, axalgazrdebis umetesoba ambobs, rom Svilebs skolaSi aucileblad miiyvans. `iqneb universitetic daamTavros, didi kaci gamovides, _ ambobs boSa andrei mcirewlovan Svilze. 19 wlis qristine iurenko ki rusTavis skolaSi, me-11 klasSi swavlobs da unda, stilisti gamovides. Jangian fardulebsa da Wergaxvretil Senobebs Soris qristine vardisferkedlebian qvis saxlSi cxovrobs; skolidan pirdapir saxlSi brundeba, ZiriTad dros kompiuterTan, socialur qselebSi atarebs da kargad swavlobs. qristine ambobs: `arasdros mimaTxovria da arc minda, me sul sxva momavalze vocnebob.

gaCianis dasaxleba, 2010

46

liberali . maisi 2010 . 30

sporti

araferi piradi
gasul kviras londonSi erTi konferencia gaimarTa, romlis saTauric ase JRerda: fair play sportSi _ faqti Tu fantazia. anu sinamdvile Tu gamonagoni.
gio axvlediani, londoni raRa Tqma unda, roca fair play-s cxovrebaSi uWirs, sportSic gauWirdeba. bare oci weliwadi iqneba, rac fexburTSi fair play-s principia SemoRebuli, anu namusiani TamaSis jildo _ kaci Tu jentlmenurad moiqceva, imwamsve ganadideben, ai zeimobs namusianobis principio. aseTi SemTxvevebi yofila da sakmaod xSiradac, ufro xSirad kidev jentlmenoba iseT fexburTelebs CaudeniaT, mTlad xulignebad rom yofilan cnobili, vTqvaT _ paolo di kanios. uefa wlis fair play-s prizsac ki gadascems xolme romelime evropul gunds, oRondac, sadac iseTi wesieri biWebi, rogoric tieri anria, burTs xelixel agogmaneben da gaitrunebian, viTom araferio, iq mindorze SemorCenil jentlmenobaze laparaki cota Znelia. arian fexburTelebi, romlebsac msajisTvis uTqvamT, _ Cems sasargeblod arasworad daniSne jarimao, _ da aseTi ram wleulsac moxda erTiorjer, magram dRevandeli fexburTis gamoxatuleba mainc aris miwaze gagorebuli ymawvili busketsi, Tvalebze afarebuli xelebidan rom iWyiteba, _ aba msajs metoqe Tu gavagdebine, sakmarisia Tu ara tyuilad krunCxvao. imis Wkuac ara hyofnis, rom axsovdes: miwaze gagorebul kacs kamera farTo planiT uRebs. Tumca, TamaSis dros bevri ramis Wkua ar hyofnis kacs. TviT rivaldoc ki, romelic axla taSkentis `buniodkorSi~ TamaSobs, mTeli msoflios dasanaxad saxeze xelebafarebuli gagorda miwaze, roca gabrazebuli Turqis mier naTxleSi burTi barZayliberali . maisi 2010 . 30

Si moxvda da ara _ saxeSi. rivaldo iyo, is xom ara. Tumca, rogorc irkveva, amas mniSvneloba ara aqvs. jentlmenuri TamaSis unari an gaqvs, an ara. mTeli Zveli rainduli TamaSidan dRevandel fexburTSi darCenilia mxolod e.w. garinCas wesi, metoqisTvis burTis dabrunebisa. amas ratomRac icaven xolme, Tumca, Tu gaWirda, amasac ar icaven. ram moitana tyuili da TaRliToba mindorze, Zneli saTqmelia. amboben, _ uzomo fulmao, _ Tumca mTlad ase ar aris. adrec iyvnen fexburTelebi, romlebic ostaturad gamoigonebdnen xolme penalts, magram axla es sayovelTao wesia. Tu Tavdamsxmelma penaltze kargad wasvla ar icis, gundSi vin miiRebs. odesRac Worebi dadioda, legendaruli argentineli mwvrTnelis, osvaldo subeldias Sesaxeb, rom metoqis fexburTelebze dosieebi hqonda da Tavis gundebs ki unamusod TamaSs aswavlida, magram axla es gasakviri sulac ar aris. ubralod, arsebobs profesiuli unamusoba, romelic saqmidan gamomdinare xdeba da adamianuri unamusoba, romelic SeiZleba sulac ar axasiaTebdes ama Tu im fexburTels, oRond ise ganviTarebuli ar hqondes, rom profesiul unamusobaze xeli aaRebinos. simulacia adrec arsebobda, magram adre karg Tavdamsxmels koWebSi magrad urtyamdnen da amisTvis metoqes aravin aZevebda, dRevandeli kanonebiT ki, seriuli uxeSoba faqtobrivad amokveTilia fexburTidan, rac gadasarevi ram aris, magram am amokveTam kotrialis da TaRliTobis namdvili

cunami warmoSva, radgan Tu kargad ecdebi, metoqes iolad gaaZevebineb. Zvelad vin aZevebda? Tu kacs wixls an muSts Caartyamdi, egeb gaegdeT kidec, ise ki... axla, erTi arasworad gaSlili fexi da, Tavisufali xar. hoda, msajebsac uWirT. rac imaT lanZRaven. fexburTs ki araferi ise ar uxdeba, rogorc jentlmenoba. kai fintebsac sjobia xolme. xom naTqvamia, fexburTi aris jentlmenuri TamaSi, romelsac xulignebi TamaSoben da ragbi ki aris xulignuri TamaSi, romelsac jentlmenebi TamaSobeno. hoda, erTi ZaRlis Tavi egeb aqac iyos damarxuli. ragbi erT-erTi ukanasknelia did gundur sportTagan, profesionalizms rom dahyabulda. iq jer kidev arsebobs korinTuli suli, Tumca, xval ra iqneba, vin icis. `korinTuli sulis sikvdili dRevandel sportSi~ _ aseTi iyo norvegieli profesoris sigmund lolandis moxsenebis saTauri im konferenciaze. es cnobili moxsenebaa sportiT dainteresebul xalxSi, raxanRa lolandi mTel msoflioSi daiareba am leqciiT. korinTuli suli, iolad rom vTqvaT, isaa, rasac samoyvarulo sportis saukeTeso gamovlineba hqvia. patiosani, Tanabari Zalis xalxis Sejibri ara saCuqrisTvis, aramed siamovnebisTvis da dadebiTi emociebisTvis. jentlmenebi fulze ar ejibrebodnen erTmaneTs, aramed mxneobisa da Tavisi ostatobis warmoCenisTvis. fulisTvis praiz-faiterebi krivobdnen bazris moedanze. samyaro ise aewyo socialurad da politikurad, rom am saqmeSi praizfaiterebma imarjves. hoda, gana imaTSi ar gamoereva jentlmeni, hoda maT mieniWebaT xolme fair play-s prizebi. amitom, axla Tu tieri anri orjer xiliT Seisworebs burTs da erTi kviris mere ityvis, _ vnanobo, _ roca SeeZlo, imwamsve misuliyo da msajisTvis eTqva, rogorc es erT dros igor netom gaakeTa, didi araferi. rogorc don vito da misi amxanagebi ityodnen, _ araferi piradi, es mxolod biznesi iyo.
47

qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi

seer! madaam!
kaxa Tolordava

qarTuli provincializmis istoria Cveni mxridan movlenebze araadekvaturi r e a q c i e b i s qronikaa.

seriozuli, yoveldRiuri magaliTebiT gamyarebuli eWvi maqvs, rom saqarTvelo provinciuli qveyanaa, Tbilisi ki provinciuli qalaqi. Sesabamisad, Cven yvela provinciuli qveynis da qalaqis moqalaqeeebi varT. amaSi sawyeni araferia, arc _ gasabrazebeli. bolos da bolos dRes romic provinciul qalaqad iTvleba da Jenevac. sia grZelia. mTavaria, moveSvaT da SeveguoT am azrs. ase cxovrebac gagviadvildeba da erTmaneTis siyvarulic. imas, rom Cven aseTebi varT da ara sxvanairebi, jer kidev pataraobidanve vxvdebodi, rodesac, magaliTad, moskovSi saqarTvelos `Rirsebis dasacavad~ gaSvebul qarTvel kulturis moRvaweebs vusmendi. im Soreul warsulSi isini erTi rusi avtoris mier saqarTvelos mimarT gamoTqmul msubuqad arasaxarbielo sityvebs aprotestebdnen. sworad gamigeT, aseT SemTxvevebSi, reagireba SeiZleba zogjer saWiroc iyos, magram swored aq iCens xolme Tavs is, rasac provincializms vuwodeb: Sen xar is, rogorc reagireb! qarTuli provincializmis istoria Cveni mxridan movlenebze araadekvaturi r e a q c i e b i s qronikaa. ai, amis erTi Tbilisuri magaliTi: gasuli saukunis bolos Tavsaburavad Slapa avirCie (ix. suraTi). cnobisTvis, Slapas atarebdnen ilia, galaktioni, alber kamiu, jimi hendriqsi, mTeli msoflio da babuaCemi Salvac. mokled, davixure Slapa da amis Semdeg raRac Seicvala Cems cxovrebaSi! jer iyo da, kinaRam megobari davkarge, mere cema damipires, erTxel ki specialurad Cem gamo Sua quCaSi gaCerebuli manqanidan viRac ucnobma tipma miTxra, _ `evropelebi xom ara varT, Zmao, moixade eg Slapaa Tu oxroba da mauzers gaCuqebo~. kidev uamravi aseTi istoria SeiZleba gavixseno. mokled, Cemma Slapam seriozulad daZaba Tbiliselebis raRac nawili (mainteresebs Cemze ufro Tamami Camcmelebi rogor axerxeben cocxlad darCenas?), mere ki mowiful asakSi Sevabije da isev raRac Seicvala; gaqra agresia da gaCnda daumsaxurebuli pativiscema, Tumca aq yvelaferi ase martivad araa. ramdenime xnis win WavWavaZis quCaze gadavdiodi. saval nawilze fexi im dros Sevdgi, rodesac rusTavelis prospeqtidan manqanam Semouxvia da aRmarTze moZraoba daiwyo. manqanis gasatareblad SevCerdi, magram moulodneli ram moxda _ mZRolma daamuxruWa, gamiRima, galanturad maniSna, _ gadabrZandiTo; mere ki fanjridan Tavi gamoyo da RimiliT daayola: `seer!~ imave wams mivxvdi, rac mo48

xda! Slapa mexura da qalaqis stumari vegone! ukve miveCvie amas. RimiliT Camirixina, sakuTari TaviT sastikad kmayofilma, zeviTken waiwia da gzajvaredinze SeaCera manqana. eqsperimentis dro iyo! saswrafod moviSvlipe Slapa, lamis sirbiliT avuyevi aRmarTs da gzajvaredinze SevCerdi. mZRols ar davunaxivar; is viRac gamvlels esaubreboda fanjridan, mere ki manqana daqoqa da, Cemda sabednierod da eqsperimentis sasargeblod, swored marcxniv daiwyo moZraoba. aq ki scenaze Cemi gasvlis droc dadga! Slapa ise meWira, rom mas ar daenaxa. zustad im wams, rodesac Semouxvia, saval nawilze Sevdgi fexi da daiwyo is, rac ase kargadaa yvela Tbiliseli fexiT mosiaruleTaTvis nacnobi! is gamalebiT daawva gazs, Tan Tvals ar macilebda. me Tbilisurad avuCqare nabijs, ra Tqma unda, gadaswrebis mizniT, magram man kidev ufro metad daaWira gazs fexi da amayi RimiliT CamibRuila cxvirwin. unda genaxaT, ra bednieri saxe hqonda! yvelaferi naTeli iyo! kaxa Tolordavas qalaqis stumris rolSi ufro meti pativi xvda wilad, vidre Tanamoqalaqe kaxa Tolordavas. Zalian nawyeni davrCi. im mZRolma warsulis erTi SemTxveva gamaxsena. maSinac mewyina, miuxedavad imisa, rom sakmaod patara viyavi. erTxel mamaCemma, romelsac Zalian uyvarda qalaqSi fexiT mosiaruleTaTvis gzis daTmoba, sayidlebiT datvirTul viRac qalbatons gadasasvlelze manqana SeuCera, xeliT aniSna, _ gadabrZandiTo, _ da ise, rom im qalbatons arc gaugia, TavisTvis Cailaparaka: `madaam!~ qalbatons saxe Seecvala, SeCerda, Tvali TvalSi gauyara mamaCems da daiwyo (TiTqmis zusti citataa): `Se garyvnilo naZiralav, ras mkadreb rom mkadreb, Se bnelsuliano cxovelo? rogor mibedav amas, Se gaTaxsirebulo? bavSvis mainc ar grcxvenia, Se~... didxans lanZRa gaognebuli mamaCemi da yviril-yviriliT gaecala iqaurobas. yvela Cven gviyurebda. maxsovs, rogor wamomifaklda loyebi. `ara, mami, _ amoiluRluRa mamaCemma, roca rogorc iqna daZra manqana adgilidan, _ Cven kidev didxans araferi gveSveleba!~ imedi maqvs, rom gasagebad vTqvi, risi Tqmac mindoda. amaze Sors aRar waval. ubralod, bolo dros ramdenjerac evrokavSiris droSas davinaxav, imdenjer es SemTxvevebi maxsendeba. yovelTvis usiamovno SegrZnebiT. sul raRac eWvi miRrRnis guls, rom mamaCemi marTali iyo. mere ki amaze fiqrs vagrZeleb da ufro cud xasiaTze vdgebi xolme.
liberali . maisi 2010 . 30

radio nacnobi gepatiJebaT klubSi nacnobi


tradiciuli qarTuli samzareulo cocxali musika

misamarTi: abanos q. N 3

WWW.LIBERALI.GE

You might also like