Statistika pr ekonomiks dhe biznes

Ligjrata 7: Zgjidhja e problemeve me prqindje

Shndrrimi i prqindjeve n thyesa dhe numra decimal

Prqindja sht nj lloj i veant i thyess.

% thot, pr njqind. P.sh., 47%, sht thjesht nj mnyr pr t shkruar thyesn 47/100

100-shi gati mund t shihet n shenjn e prqindjes

1-shi
Prqindja 7% 19% 83% Etj. Thyesa 7/100 19/100 83/100

Zerot

Kopjoni dhe plotsoni kt tabel

Prqindja 23% 24% 55% 20% 17% 78% Thyesa Prqindja Thyesa

23/100 80% 84% 12% 1/5 48% 71% 36%

Pra, pr t shkruar nj prqindje si thyes, thjesht e vm at mbi 100-shin n thyes, kshtu:

24% = 24/100

Por mos harro t shkruash thyesn n formn m t thjesht t mundshme

24% = 24/100

12/50

6/25

Pr t shndrruar thyesn n numr decimal, e pjestoni numrin mbi thyes (numruesin) me numrin e poshtm n thyes (emruesin). P.sh., pr t shndrruar n numr decimal, do t pjestonit 3-shin me 4.

3 4 = 0.75

Mbaj n mend q prqindja sht nj thyes q gjithmone e ka 100-shin si emrues

Pra, pr t shndrruar nj prqindje n numr decimal, gjithomon pjestoni me100

P.sh., 35% si thyes sht 35/100; pra, pr t shndrruar kt n numr decimal e pjeston 35-shin me 100

35%

100

0.35

Shndrrimi i numrit decimal n prqindje Numr decimal Prqindje

Pr t shndrruar numrat decimal n prqindje, i shumzoni ata me 100

0.23

X 100

23%

Duhet t dini
Prqindja sht form e veant e thyess. 23% = 23/100

Nga numri decimal n prqindje

X 100

Nga prqindja n numr decimal

100

Kopjoni dhe plotsoni kt tabel

Prqindja Nr. decimal Nr. decimal 27% 2% 55% 5% 17% 98% 0.87 0.08 0.42 0.04 0.71 0.07 Prqindja

Nj sasi si prqindje e nj sasie tjetr

Zana ka marr 23 poena nga 32 poena t mundshme n test t statistiks. Ajo dshiron t dij se sa prqind t poenave i ka marr n test?

Pr t llogaritur kt, ju E shkruani rezultatin si thyes: 23/32 E shndrroni thyesn n numr decimal: 23 32 = 0.71875 E shndrroni numrin decimal n prqindje: 0.71875 X 100 = 71.9%

Shum probleme t ngjashme mund t zgjidhen n mnyr t njejt

1. Shno sasit si thyesa Sasia q dishiron ta kesh si %

23/32

Sasia totale

2. Shndrro thyesn n numr decimal (23 32 = 0.71875). sht ide e mir t rrumbullaksohet numri n dy decimale (n kt rast 0.71875=0.72) 3. Shndrro numrin decimal n % (0.72 X 100 =72%) 4. Pra, 23

sht 72% e 32-shit

Sa prqind t automjeteve jan t gjelbra?

Automjetet n parking Ngjyra Frekuenca E gjelbr 2 E kuqe 4 E zez 5

Na duhet 2/11 si perqindje Shndrro 0.18

Totali sht 11

Shndrro 2/11 n numr decimal = 0.1818 (rrumbullakso n 2 decimale) n % (0.18 X 100 = 18%) Pra, 18% t automjeteve n parking jan t gjelbra

Llogarit dhe interpreto:

1 Prqindjen e fermave nse jan 12 femra nga 25 studentt n klas 2 Prqindjen e topave te kuq nse jan 15 topa te kuq nga 25 topat n kuti 3 Prqindjen e trekndshave nse jan 17 trekndsha nga 20 figurat e vizatuara 4 Prqindjen 10-sheve n Statistik nse jan 19 dhjetshe nga 24 nota t marra 5 Prqindjen e siprfaqes s gjelbruar nse jan 17 nga 31 hektar toke 6 Nj lojtar ka shnuar 3 her nga 6 tentime. Sa sht prqindja e shnimeve? 7 Nj lojtar ka shnuar 4 her nga 10 tentime. Sa sht prqindja e shnimeve? 8 Nj lojtar ka shnuar 4 her nga 10 tentime. Sa sht prqindja e shnimeve? 9 I keni shpenzuar 2.5 Euro nga 26 Euro q I keni pasur n kulet. Sa prqind t parave i keni shpenzuar? 10 Gjej prqindjen e shnimeve nse nga 15 tentime, 12 kan qen t suksesshme

Problemi prqindja e
Sa sht 12% e 34? Sa sht13% e 56?

Sa sht 78% e 57?

Prgjigja n kto pyetje

E para: Shndrrroje prqindjen n decimale E dyta: Zvendsoje shkronjn e me shenjn X E treta: Llogarit

Shembull: Sa sht

23% e 45
X

23% = 0.23 dhe e

0.23 X 45 = 10.35

1. 25% e 32 2. 75% e 36 3. 80% e 35 4. 10% e 142 5. 20% e 60 6. 35% e 70 7. 6% e 220 8. 15% e 150 9. 12% e 20 10. 27% e 30

Provo kto

Sa sht prqindja e profitit?

Sa % sht profiti i nj shitsi (tregtari) i cili shet molla, nse ato i blen me nj mim prej 0.80 pr kilogram dhe i shet ato me nj mim prej 0.92 pr kilogram? Profiti (fitimi) aktualisht sht 0.92 0.80 = 0.12 ndrsa % e profitit llogaritet duke e pjestuar vlern e profitit me mimin e blerjes 0.12/0.80 = 0.15 = 0.15 x100% = 15% Pra, profiti (fitimi) i tij sht 15%

Ose forma e prgjithshme:

Ndryshimi ne perqindje = Vlera e re Vlera origjinale 100% Vlera origjinale

Si llogaritet TVSH-ja?
Jeta e shitsit t mollave sht m e komplikuar se kjo, pasiq ai duhet t paguaj edhe TVSH-n prej 16%. Me qllim t realizimit t profitit prej 15%, shitsi i mollave duhet ta ngarkoj konsumatorin me mimin e tij plus TVSH-n = (0.92 + 16% e 0.92) Duke ditur se 16% n decimale sht 0.16 = (0.92 + 0.16 x 0.92) = 0.92 + 0.15 = 1.07 Ai sipas t gjitha gjasave e ka rrumbullaksuar ne 1.1

Forma e prgjithshme e llogaritjes s rritjes n prqindje

Nisemi nga ekuacioni: = 0.92 + 0.16 x 0.92 = 0.92 x (1 + 0.16) = 0.92 x 1.16 Nse me: = 1.07 A Shnojm mimin baz, dhe

baza shumzohet me 1.prqindja

i shnojm prqindjen pr t ciln rritet mimi baz

=A+ixA = A x (1 + i)

Llogaritja e mimit baz

sht pak m vshtir pr t analizuar rritjen e gjrave mbrapa duke filluar nga mimi i shitjes. Nse bleni nj produkt me nj mim prej 110 me TVSH llogaritur n mimin e shitjes, sa do t jet vlera n euro q tregtari e mban pr veti nse TVSH sht 16%?
Duhet ditur se vlern e TVSH-s t ciln tregtari e mbledh nga shitja e produkteve konsumatorve ja jep shtetit. Ajo nuk i mbetet shitsit.

Llogaritja e mimit baz

Nse me:

A Shnojm mimin baz, dhe i shnojm prqindjen pr t ciln rritet mimi baz

110 = A + i x A 110 = A x (1 + i) 11 11 11 A = --------- = -------------- = -------- = 94.83 0 0 (1 + (10+ 1.16 i) 0.16) Pr t llogaritur vlern e TVSH-s n mimin prej 110 nisemi nga: 110 94.83 = 15.17 Pra, vlera e TVSH-s n kt mim sht 15.17