Antun Branko imi: Preobraenja

1. Zaokruite tone tvrdnje vezane uz Antuna Branka imia, a netone ispravite.

a)
b)
c)
d)
e)

A. B. imi ivi kratko, svega 27 godina.

Objavio je svega jednu pjesniku zbirku od etrdesetak pjesama, Moja preobraenja.
Ureuje asopise Vijavica, Kokot i Knjievnik.
imi smatra da umjetnost nije prosta imitacija prirode nego ekspresija unutranjeg doivljaja.
U zbirci poezije A. B. imia nalazimo i ciklus od sedam pjesama Siromasi; u njemu su dominantni socijalni
motivi, kao i u pjesmi Smrt i ja.
f) imieva zbirka poezije poinje pjesmama Pjesnici i Moja preobraenja, a zavrava pjesmama Opomena i
Budui.
g) Pie i brojne eseje o poeziji koje objavljuje u asopisima koje sam ureuje, a i u ostalima.
2. Paljivo proitajte ulomke iz imieva eseja O muzici forma i odgovorite na zadatke.
Dua stvari govori dui ovjeka. Ako svaki ovjek ne uje ono to govore stvari, zar to znai da stvari ne govore
ovjeku? ()
Nema dakle nijedne mrtve forme: sve ive. Sve ive ivotom svojim i ivotom Duha koji se oituje u njima. ivot
forma, i 'mrtvih' stvari, i biljaka i ivotinja, i ovjeka, moe da bude konaan, ali je ivot Duha beskonaan.
ovjek moe, pomou svojih ula, da zamijeti forme svih stvari. Ali svi ljudi ne mogu da doive boansko u
stvarima. Praktina upotreba stvari i znanje o stvarima sakrivaju unutranjost stvari naoj dui.
Znanje o stvarima, to je zamjeivanje stvari.
Znanje stvari, to je doivljaj stvari: mistina korespondencija dua.
Mi praktino upotrebljavamo stolac, zato nam on vie ne govori nita; zato je nijem i mrtav. Zvijezdu ne
upotrebljavamo praktino, zato nam ona vie govori. Ali mi imamo znanje o zvijezdi, zato nam ona ne govori sve to bi
mogla. Najmanje ona govori astronomu. Najvie primitivcu* i djetetu. Primitivac i dijete najintenzivnije doivljavaju
stvari. ()
Umjetnik odstvaruje stvari. Umjetnik oduzimlje ono to prije nije doputalo da ujemo njihov unutranji glas. ()
Umjetnost je ekspresija umjetnikovih osjeanja; ovaploenje** umjetnikove unutranjosti u zvucima, bojama,
linijama ili rijeima; stoga, u ekspresiji. Umjetnost se dakle otkriva u ekspresivnosti, ne u ljepoti. ()
Umjetnik vraa djevianstvo stvarima: otvara vrata njihova unutranjeg ivota ljudima.
Umjetnost je najintenzivniji doivljaj svijeta.
(O muzici forma, Vijavica, 1918.)
* u smislu: osoba koja ne posjeduje znanja
** utjelovljenje; slika, ostvarenje

a) to ovjek gubi upotrebom stvari i znanjem o njima? __________________________________________

_____________________________________________________________________________________
b) U emu je, prema imiu, razlika izmeu znanja stvari i znanja o stvarima? ________________________
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
c) Koja je uloga i zadaa umjetnika? _________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
d) Koja je, prema imiu, uloga umjetnika i umjetnosti u ivotu ljudi? _______________________________
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
e) Paljivo proitajte pjesmu Pjesnici. Obrazloite da je imi 'opjevao' pjesnike u toj pjesmi u skladu s
poetikom iz svojih eseja.
_____________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
f) Kako doivljavate imievu misao pjesnici su uenje u svijetu? (Pritom vodite rauna to znai uditi se,
kada se i emu/komu udimo, tko se obino udi)._____________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
g) Kako doivljavate misao pjesnici su vjeno treptanje u svijetu? to sugerira treptanje? ________________
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
h)

Religije mru, nestaju. Misao ubija bogove. Nova misao ubija stare bogove. () No ovjek ne moe ivjeti bez
svojih bogova. Ostaje umjetnost kao jedina religija. U svakom ovjeku postoji mogunost da umjetnost doivljuje.
U svakom ovjeku dakle postoji mogunost najvie spoznaje.
Najvia enja naih dua je enja umjetnosti.
Toj enji nema imena.

Temeljem navedenog ulomka iz eseja O muzici forma pokaite koju ulogu imi namjenjuje umjetnosti.
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
i) Zato je umjetnost u stanju preuzeti ovu ulogu? _______________________________________________
_____________________________________________________________________________________
j) Napiite ukratko svojim rijeima to je najznaajnije za odlomke iz eseja O muzici forma i za pjesmu
Pjesnici. Tako ete stei uvid u imievo poimanje umjetnosti i umjetnika.
_____________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
3.

Paljivo proitajte ulomke iz eseja Tehnika pjesme i odgovorite na zadatke.

Moe se uglavnom razlikovati dva ritma u lirici: jedan koji se moe nazvati mehaniki; i drugi koji se moe nazvati
ekspresivni.
U obinom govoru mi ne izgovaramo sve rijei istim glasom nego neke jae, druge slabije, razmjetajui
ih u isti mah prema potrebi koju izriemo. () I stoga bi bilo jedno od najprimitivnijih pravila poetike da se
glavnije rijei u pjesmi naroito naglase, to e rei da dou na ono mjesto u stihu gdje je ritmiki udar najjai
(obino na poetku, na svretku i iza cezura u stihu). ()
Naravno, ritam jo nije ekspresivan ako je svaka rije u pjesmi ritmiki na svom mjestu.
Za svaku temu nije svaki ritam. ()
Pravi umjetnik u rijei ne e () izraavati u istom ritmu ples i mirovanje, brzinu i utanje, nego e
nastojati da i sam ritam izraava stvari. Da ritam bude element ekspresije. Da ritam ne bude mehaniki nego
ekspresivan.
Ako u istoj pjesmi pjesnik pjeva i ples i mirovanje, i brzinu i utanje, treba mu za to i razliitih ritmova u
istoj pjesmi. To je ve slobodni stih. (Tehnika pjesme, Suvremenik, 1923.)

a) Kako pjesma prati ritam govora? __________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________
b) Ritam govora u pjesmi ne znai da je ostvaren pjesniki jezik. Kako se on ostvaruje u pjesmi?
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
c) to ritam pjesme treba izraavati? _________________________________________________________
Povratak
Ti i ne sluti
moj povratak i moju blizinu
U noi kad umi u tvom uhu tiha mjeseina
znaj:
ne koraa mjeseina oko tvoje kue
Ja lutam plavim stazama u tvojem vrtu
Kad koraajui cestom kroz mrtvo svijetlo podne
stane
preplaena krikom udne tice
znaj:
to krik je moga srca s blizih obala
I kad kroz suton vidi crnu sjenku to se mie
s onu stranu mrke mirne vode
znaj:
ja koraam uspravan i svean
kao pored tebe

d) Pred vama je imieva pjesma Povratak. Koja tri temeljna motiva izraavaju bliskost i povezanost s
voljenom osobom? _______________, __________________, ________________
e) Jesu li ovi motivi karakteristini za ljubavnu liriku koju ste do sada sretali? Obrazloite. ______________
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
f) Navedite stihove koji pokazuju kako se pjesniki subjekt osjea u ljubavi.
_____________________________________________________________________________________
g) Kako je pjesnik povezao svoje osjeaje i odstvarene stvari (forme); kako je vratio djevianstvo stvarima?
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
h) Dokaite da imi koristi razliite ritmove za ples i mirovanje, brzinu i utanje i u Povratku. __________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
i) Dokaite da imi duljinom stihova sugerira znaenje. _________________________________________
_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
j) Dokaite da imi tako rasporeuje rijei u pjesmi da su glavne naroito naglaene. __________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
k) Koji ritmiki postupak pjesnik esto koristi? _______________________________
l) Komentirajte grafiki raspored stihova i interpunkcijske znake. __________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
m) Uoite boje i zvukove u pjesmi i komentirajte ih. _____________________________________________
_______________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
n) Dokaite da je pjesma Povratak ekspresionistika. ____________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
4. U duhu poetike i poimanja umjetnosti Antuna Branka imia, prikaite pjesmu Opomena (pretposljednju
pjesmu zbirke). imi koristi usklinik i imperativ! Zato? Koga opominje i zato?
Opomena

_____________________________________________________

ovjee pazi
______________________________________________________
da ne ide malen
ispod zvijezda!
______________________________________________________
Pusti
da cijelog tebe proe
______________________________________________________
blaga svjetlost zvijezda!
Da ni za im ne ali
______________________________________________________
kad se bude zadnjim pogledima
rastajao od zvijezda!
______________________________________________________
Na svom koncu
mjesto u prah
______________________________________________________
prei sav u zvijezde!

_________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________