Inhoud

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Basis formules (wiskunde) Gaswetten Basis formules (werktuigbouwkunde) Druk Arbeid Vermogen Rendement Kracht Motordrijfwerk Brandstof Lucht Temperatuur Schroefwet pag. 1 pag. 2 pag. 3 pag. 4 pag. 4 pag. 5 pag. 6 pag. 7 pag. 9 pag. 10 pag. 11 pag. 12 pag. 13

Basisformules (wiskunde):
Straal: d diameter 1/2 * d 2 * * r [m] [m] [m] [m] [m] [m2] [m] [m] 2**r*h [m2] [m] [m] [m3] [m] [m] [-] [m] [m] [m] [o ] [o ] [o ]

Cirkel omtrek: r straal d diameter Cirkel oppervlakte: r d straal diameter

* r2 1/4 * * d2

Cilinder oppervlakte: r straal h hoogte Cilinder inhoud: r straal h hoogte Sinus regel: a b c lengte zijde a lengte zijde b lengte zijde c hoek hoek hoek

* r2 * h

a / sin = b / sin = c / sin

Cosinus regel: a lengte zijde a b lengte zijde b c lengte zijde c hoek

a2 = b2 + c2 2 * b * c * cos [m] [m] [m] [o ]

Gaswetten
Boyle- Gay Lussac: p*V=m*R*T p druk V volume m massa R specifieke gasconstante T temperatuur Poisson: m R T V n massa specifieke gasconstante temperatuur volume polytroop = = = = = = (( m * R * T ) / V ) * Vn = p * Vn [-] [Pa] [m3] [kg] [J/kg * K] [K] [-] [kg] [J/kg * K] [K] [m3] [-]

Uitwerkingen: p1 = p2 * ( V2 / V1 )? p2 = V1 = V2 = T1 = T2 = k= n= p1 * ( V1 / V2 )? V2 * ( p2 / p1 )1/? V1 * ( p1 / p2 )1/? T2 * ( p1 / p2 )?-1/? T1 * ( p2 / p1 )?-1/?

p2 * ( T1 / T2 )?/?-1 p1 * ( T2 / T1 )?/?-1 V2 * ( T2 / T1 )1/?-1 V1 * ( T1 / T2 )1/?-1 T2 * ( V2 / V1 )?-1 T1 * ( V1 / V2 )?-1 cp / cv

= = = = = =

( m * R * T1 ) / V1 ( m * R * T2 ) / V2 ( m * R * T1 ) / p1 ( m * R * T2 ) / p2 ( p1 * V1 ) / (m * R ) ( p2 * V2 ) / (m * R )

isentroop(=adiabaat) = polytroop =

( ln ( p1 / p2 ) ) / ( ln ( V2 / V3 ) )

Otto p
isochoor isentroop isobaar

Diesel p
4 1 2 3

Seiliger p
4 5 1 1 3 2 4

3 2

Basisformules (werktuigkunde)
Slag: r krukas s = 2 * r krukas straal van de krukas [m] [m] [-]

Vals compressievoud:

= ( Vs + Vc ) / Vc = V1 / V2 = ( p2 / p1 ) 1/m

Vs Vc m

slag volume compressie volume polytroop

[m3] [m3] [-]

Effectief compressievoud: e = (( 1-k ) * Vs + Vc ) / Vc k aanvang effectieve compressie Vs slag volume Vc compressie volume Slagvolume: d s Vs = * d2 * s diameter zuiger slag

[-] [-] [m3] [m3] [m3] [m] [m] [m3] [-] [-] [m3] [m3] [-] [m3] [m3] [m3] [m] [m] [-] [-] [m/s] [s-1] [m]

Compressievolume: Vc = (( 1-k ) / ( e 1 )) * Vs k aanvang effectieve compressie

e
Vs

effectief compressievoud slag volume

Volume aanvang effectieve compressie: VAEC = ( 1-k ) * Vs + Vc k aanvang effectieve compressie Vs slag volume Vc compressie volume Motorconstante: d diameter zuiger s slag z aantal zuigers a bij 2-slag = 1 Gemiddelde zuigersnelheid: n toerental s slag c = * d2 * s * ( z / a )

bij 4-slag = 2 cm = 2 * s * n

Hoeksnelheid: n toerental Tork: F s Inspuit tijd: i n kracht arm

=2**n T=F*s

[o/s] [s-1] [Nm] [N] [m] [s] [o ] [s-1] [-] [-] [-]

ti = ( i * 360o ) / n inspuiting krukhoek toerental aanz = ( a * 360o ) / z bij 4-slag = 2

Aanzetboog: a bij 2-slag = 1 z aantal zuigers

Druk
Effectieve druk: pe = pi * m pi gendiceerde druk m mechanisch rendement Wrijvingsdruk: pi gendiceerde druk pe effectieve druk pw = pi - pe [Pa] [Pa] [-] [Pa] [Pa] [Pa]

Arbeid
Zuiger arbeid: pz Az s Vs druk op de zuiger oppervlakte zuiger slag slagvolume Wz = pz * Az * s pz * Vs [J] [Pa] [m2] [m] [m3] [J] [W] [W] [m3] [J] [W] [m3]

Gendiceerde arbeid: Wi = ( Pz Pc ) * Vs Pz zuiger vermogen Pc compressie vermogen Vs slagvolume Compressie arbeid: Wc = Pc * Vs Pc compressie vermogen Vs slagvolume

Vermogen
Asvermogen: n toerental T Tork Effectief vermogen: Pas = 2 * n * T [W] [s-1] [Nm] [W]

Pe = c * pe * n c * pi * n * m T* Pi * m

c pe n pi m T Pi

motorconstante effectieve druk toerental gendiceerde druk mechanisch rendement tork hoeksnelheid gendiceerd vermogen Pi = c * pi * n pi * Vs * n * (z/a) i * Ptoe Pe / m

[m3] [Pa] [s-1] [Pa] [-] [Nm] [o/s] [W] [W]

Gendiceerd vermogen:

c pi n Vs z a i Ptoe Pe m

motorconstante gendiceerde druk toerental slagvolume aantal zuigers bij 2-slag = 1 bij 4-slag = 2 gendiceerd rendement toegevoerd vermogen effectief vermogen mechanisch rendement

[m3] [Pa [s-1] [m3] [-] [-] [-] [W] [W] [-] [W] [kg/s] [J/kg] [W] [W] [W] [Nm] [o/s] [N]

Toegevoerd vermogen: Ptoe = mb * Ho mb massa brandstof Ho specifieke energie brandstof Wrijvingsvermogen: Pi Pe Tw Pw = Pi - Pe Tw *

gendiceerd vermogen effectief vermogen gemiddeld wrijvingskoppel hoeksnelheid Pmom = Fk * az

Momenteel vermogen:

6 Fk az totaalkracht snelheid zuiger [N] [m/s] [W] [Nm] [s-1]

Tornvermogen: Ptorn = 2 * * Tw * n Tw gemiddeld wrijvingskoppel n toerental

Rendement:
Gendiceerd rendement: Pi Ptoe mb Ho i = Pi / Ptoe Pi / mb * Ho [-] [W] [W] [kg/s] [J/kg] [-] [W] [W] [-] [m3] [m3] [-]

gendiceerd vermogen toegevoerd vermogen brandstof verbruik specifieke energie brandstof

Mechanisch rendement: m = Pe / Pi Pe effectief vermogen Pi gendiceerd vermogen Spoel rendement: Vs.l. A.E.C Vrestgas spoel = Vs.l. A.E.C / ( Vs.l. A.E.C + Vrestgas ) volume schone lucht bij aanvang effectieve compressie volume restgas

Thermisch rendement: therm = V3 V4 k p2 p3

derde druk vierde druk aanvang effectieve compressie tweede druk derde druk vals compressievoud

{(((V4/V3)k*(p3/p2))1)/((p3/p2)1+k*(p3/p2)*(V4/(V31)))}*(1-(1/( k-1))) 3 [m ] [m3] [-] [Pa] [Pa] [-] [-]

Totaal rendement:

i m be Ho mb

t = i * m 1 / ( be * Ho ) 1 / ( ( mb / Pe ) * Ho ) Pe / ( mb * Ho ) gendiceerd rendement mechanisch rendement specifiek brandstof verbruik specifieke energie brandstof brandstof verbruik

[-] [-] [kg/J] [J/kg] [kg/s]

Kracht
Straal van de krukas: s slag Krukas-drijfstang verhouding: R straal van de krukas l lengte drijfstang R=s/2 [m] [m] [-] [m] [m] [o ] [-] [-] [o ] [N] [Pa] [m2] [N] [kg] [kg/N] [N] [kg] [m/s2] [o/s] [m] Fl = 0,5 * Fk [N] [N] [N] [N] [o ] [N] [N] [o ] [N]

=R/l

Drijfstang hoek: = sin-1 ( * sin ) -1 sin arc sinus krukas-drijfstang verhouding hoek Gaskracht: pgas Az Fgas = pgas * Az gasdruk oppervlakte zuiger

Gewichtskracht: F G = mo * g mo oscillerende massa g gravitatie versnelling (in Nederland = 9,81 m/s2) Versnellingskracht: mr ar R roterende massa versnelling hoeksnelheid straal van de krukas Fr = mr * ar mr * 2 * R

Lagerkracht: Fk totaalkracht Normaalkracht: Fk totaal kracht drijfstang hoek Drijfstangkracht: Fk totaal kracht drijfstang hoek Tangentiaalkracht:

Fn = Fk * tan

Fd = Fk * cos

Ft = Fd * sin ( + ) Fk * ((( sin ( + )) / cos )

8 Fd Fk drijfstang kracht krukhoek drijfstang hoek totaal kracht Fo = mo * az mo * 2 * R * ( cos + cos 2 * ) [N] [o ] [o ] [N] [N] [kg] [m/s2] [o/s] [m] [o ] [-] [N] [N] [N] [N] [N] [N]

Oscillerende kracht: mo az R Totaalkracht: Fn Fd Fg FG Fo normaal kracht drijfstang kracht gas kracht gewichts kracht oscillirende kracht

oscillerende massa versnelling zuiger hoeksnelheid straal van de krukas krukhoek krukas-drijfstang verhouding Fk = Fn + Fd Fg + FG - Fo

Motordrijfwerk
Zuigerversnelling: hoeksnelheid R straal van de krukas krukhoek l lengte drijfstang Zuigersnelheid: R l {exact} {benaderd} hoeksnelheid straal van de krukas krukhoek lengte drijfstang az = 2 * R * ( cos + (( R / l ) * cos 2 )) [m/s2] [o/s] [m] [o ] [m]

vz = * R * ( sin + (( R / 2 * l ) * sin 2 )) [m/s] * R * (( sin ( + )) / cos ) [o/s] [m] [o ] [m] sz = R * ( 1 cos ) + l * ( 1 cos ) [m] 2 2 R * ( 1 cos ) + ( R / ( 2 * l )) sin [m] [o ] [m] [o ] drijfstangfout = ( R2 / ( 2 * l )) * sin2 [m] [m] [m] [o ] [m] [m] [m]

Afgelegde weg zuiger: {exact} {benaderd} R straal van de krukas krukhoek l lengte drijfstang drijfstang hoek Drijfstang-fout: R straal van de krukas l lengte drijfstang krukhoek BRIX-factor: R straal van de krukas l lengte drijfstang Draaimoment:

BRIX = R2 / ( 2 * l )

Ft R Fk Fd s

tangentiaalkracht straal van de krukas totaal kracht krukhoek drijfstang hoek drijfstang kracht slag

T d = Ft * R Fk * R * (( sin ( + )) / cos ) Fd * s

[N] [m] [N] [o ] [o ] [N] [m]

10

Brandstof
Massa brandstof: mb = Ptoe / Ho Ptoe toegevoerd vermogen Ho specifieke energie brandstof Specifiek brandstof verbruik: mb Pe tot Ho be = m b / P e 1 / ( tot * Ho ) [kg/s] [W] [J/kg] [kg/J] [kg/s] [W] [-] [J/kg] [kg] [kg] [-] [s-1] [kg/J] [W] [kg/s] [W] [-] [J/kg] [kg] [kg] [-] [kg]

massa brandstof effectief vermogen totaal rendement specifieke energie brandstof mbrst tot = mbi * z * n be * P e massa brandstof ingespoten per cilinder aantal zuigers toerental specifiek brandstof verbruik effectief vermogen

Totale massa brandstof: mbi z n be Pe

Brandstofverbruik per seconde: B = Pe / ( tot * Ho ) Pe effectief vermogen tot totaal rendement Ho specifieke energie brandstof Brandstofverbruik per inspuiting: mb/insp = msl * ( 1 / ( v * Lth )) msl massa schone lucht v verbrandingsfactor Lth theoretisch luchtverbruik

11

Lucht
Theoretisch luchtverbruik: Lth = l / brst l lucht brst ingespoten brandstof Totaal luchtverbruik: Lpr Lsp tot Lth Ltot = Lpr + Lsp tot * Lth practisch luchtverbruik spoellucht totale luchtfactor theoretisch luchtverbruik Lpr = ml / mb [-] [kg] [kg] [kg] [kg] [kg] [-] [kg] [kg] [kg/s] [kg/s] [kg/s] [kg/Ws] [W] [-] [kg] [kg] [-] [kg] [kg] [kg/Ws]

Practisch luchtverbruik: ml massa lucht mb massa brandstof

Massa lucht: ml = le * P e le specifiek luchtverbruik Pe effectief vermogen Totale luchtfactor: tot = Ltot / Lth Ltot totaal luchtverbruik Lth theoretisch luchtverbruik Verbrandingsfactor: v = Lpr / Lth Lpr practisch luchtverbruik Lth theoretisch luchtverbruik Specifiek luchtverbruik: le = Ltot * be tot * Lth * be (Lth * tot * B ) / Pe

Ltot be tot Lth B Pe

totaal luchtverbruik specifiek brandstof verbruik totale luchtfactor theoretisch luchtverbruik massa brandstof per tijdseenheid effectief vermogen ml/s = le * Pe tot * Lth * B specifiek luchtverbruik

[kg] [Ws] [-] [kg] [kg/s] [W] [kg/s] [kg/Ws]

Massa lucht per seconde: le

12 Pe B effectief vermogen massa brandstof per tijdseenheid [W] [kg/s]

Massa schone lucht: Ltot sp VAEC pAEC p1 tAEC lucht Spoelratio: Vlucht Vs

msl = Ltot * sp [kg] sp * VAEC * (pAEC/p1) * (273/(273 + tAEC) * lucht totaal luchtverbruik [kg] spoelrendement [-] volume aanvang effectieve compressie [m3] druk aanvang effectieve compressie [bar] eerste druk [bar] temperatuur aanvang effectieve compressie [oC] soortelijke massa van lucht [kg/m3] R = Vlucht / Vs toegevoerde lucht per proces per cilinder slagvolume [-] [m3] [m3] [-] [m3] [m3] [kg/s] [kg/s] [kg/s] [J] [kg] [J/kg * K] [K]

Spoelrendement: sp = VslAEC / ( VslAEC + Vrestgas ) VslAEC volume schone lucht bij Aanvang Effectieve Compressie Vrestgas volume restgas Massa uitlaatgassen: mlucht massa lucht mb massa brandstof mUG = mlucht + mb

Warmte uitlaat gassen: QUG = mUG * cUG * T mUG massa uitlaatgassen cUG soortelijke warmte T temperatuursverschil van de uitlaatgassen

Temperatuur:
Compressietemperatuur: Tc = e n-1 * T v [K] [-] [-] [K] [K] [K] [-] [-]

e
n Tv

effectief compressievoud polytroop vul temperatuur

Vultemperatuur: Tv = T c / e n-1 Tc compressie temperatuur

e
n

effectief compressievoud polytroop

13

Schroefwet
Algemene formule: Verhoudingen: Fstuw v n pe Te b/m B Pstuw Pe mb ( X2 / X1 ) = ( Y2 / Y1 ) Fstuw :: v2 :: n2 :: pe :: Te :: b/m :: B Pstuw :: v3 :: n3 :: Pe :: mb

stuwkracht snelheid van het schip toerental effectieve druk effectief koppel aan de as massa brandstof { massa / afstand } brandstofvoorraad {massa } stuw vermogen effectief vermogen massa brandstof {massa / tijdseenheid }

[N] [kts] [s-1] [Pa] [Nm] [ton/mijl] [kg] [W] [W] [ton/etmaal]