Inhoud

1. Basis formules (wiskunde) pag. 1

2. Gaswetten pag. 2
3. Basis formules (werktuigbouwkunde) pag. 3
4. Druk pag. 4
5. Arbeid pag. 4
6. Vermogen pag. 5
7. Rendement pag. 6
8. Kracht pag. 7
9. Motordrijfwerk pag. 9
10. Brandstof pag. 10
11. Lucht pag. 11
12. Temperatuur pag. 12
13. Schroefwet pag. 13
 1

Basisformules (wiskunde):

Straal: 1/2 * d [m]

d diameter [m]

Cirkel omtrek: 2 *π * r [m]

r straal [m]
d diameter [m]

Cirkel oppervlakte: π * r2 [m2]

1/4 * π * d2
r straal [m]
d diameter [m]

Cilinder oppervlakte: 2*π*r*h [m2]

r straal [m]
h hoogte [m]

Cilinder inhoud: π * r2 * h [m3]

r straal [m]
h hoogte [m]

Sinus regel: a / sin α = b / sin β = c / sin γ [-]

a lengte zijde a [m]
b lengte zijde b [m]
c lengte zijde c [m]
α hoek α [o ]
β hoek β [o ]
γ hoek γ [o ]

Cosinus regel: a2 = b2 + c2 – 2 * b * c * cos α

a lengte zijde a [m]
b lengte zijde b [m]
c lengte zijde c [m]
α hoek α [o ]
 2

Gaswetten

Boyle- Gay Lussac: p*V=m*R*T [-]

p druk [Pa]
V volume [m3]
m massa [kg]
R specifieke gasconstante [J/kg * K]
T temperatuur [K]

Poisson: (( m * R * T ) / V ) * Vn = p * Vn [-]
m massa [kg]
R specifieke gasconstante [J/kg * K]
T temperatuur [K]
V volume [m3]
n polytroop [-]

Uitwerkingen:
p1 = p2 * ( V2 / V1 )? = p2 * ( T1 / T2 )?/?-1 = ( m * R * T1 ) / V1

p2 = p1 * ( V1 / V2 )? = p1 * ( T2 / T1 )?/?-1 = ( m * R * T2 ) / V2

V1 = V2 * ( p2 / p1 )1/? = V2 * ( T2 / T1 )1/?-1 = ( m * R * T1 ) / p1

V2 = V1 * ( p1 / p2 )1/? = V1 * ( T1 / T2 )1/?-1 = ( m * R * T2 ) / p2

T1 = T2 * ( p1 / p2 )?-1/? = T2 * ( V2 / V1 )?-1 = ( p1 * V1 ) / (m * R )

T2 = T1 * ( p2 / p1 )?-1/? = T1 * ( V1 / V2 )?-1 = ( p2 * V2 ) / (m * R )

k= isentroop(=adiabaat) = cp / cv

n= polytroop = ( ln ( p1 / p2 ) ) / ( ln ( V2 / V3 ) )

Otto Diesel Seiliger

p 3 p 2 3 p 3 4

isochoor 2
2
isentroop
4
4
isobaar 5
1 1 1
V V V
 3

Basisformules (werktuigkunde)

Slag: s = 2 * r krukas [m]

r krukas straal van de krukas [m]

Vals compressievoud: ε = ( Vs + Vc ) / Vc [-]

ε = V1 / V2
ε = ( p2 / p1 ) 1/m
Vs slag volume [m3]
Vc compressie volume [m3]
m polytroop [-]

Effectief compressievoud: εe = (( 1-k ) * Vs + Vc ) / Vc [-]

k aanvang effectieve compressie [-]
Vs slag volume [m3]
Vc compressie volume [m3]

Slagvolume: Vs = ¼π * d2 * s [m3]
d diameter zuiger [m]
s slag [m]

Compressievolume: Vc = (( 1-k ) / ( εe – 1 )) * Vs [m3]

k aanvang effectieve compressie [-]
εe effectief compressievoud [-]
Vs slag volume [m3]

Volume aanvang effectieve

compressie: VAEC = ( 1-k ) * Vs + Vc [m3]
k aanvang effectieve compressie [-]
Vs slag volume [m3]
Vc compressie volume [m3]

Motorconstante: c = ¼π * d2 * s * ( z / a ) [m3]
d diameter zuiger [m]
s slag [m]
z aantal zuigers [-]
a bij 2-slag = 1 bij 4-slag = 2 [-]

Gemiddelde zuigersnelheid: cm = 2 * s * n [m/s]

n toerental [s-1]
s slag [m]
 4

Hoeksnelheid: ω=2*π*n [o/s]

n toerental [s-1]

Tork: T=F*s [Nm]

F kracht [N]
s arm [m]

Inspuit tijd: ti = ( Δαi * 360o ) / n [s]

Δαi inspuiting krukhoek [o ]
n toerental [s-1]

Aanzetboog: αaanz = ( a * 360o ) / z [-]

a bij 2-slag = 1 bij 4-slag = 2 [-]
z aantal zuigers [-]

Druk

Effectieve druk: pe = pi * ηm [Pa]

pi geïndiceerde druk [Pa]
ηm mechanisch rendement [-]

Wrijvingsdruk: pw = pi - pe [Pa]
pi geïndiceerde druk [Pa]
pe effectieve druk [Pa]

Arbeid

Zuiger arbeid: Wz = pz * Az * s [J]

pz * Vs
pz druk op de zuiger [Pa]
Az oppervlakte zuiger [m2]
s slag [m]
Vs slagvolume [m3]

Geïndiceerde arbeid: Wi = ( Pz – Pc ) * Vs [J]

Pz zuiger vermogen [W]
Pc compressie vermogen [W]
Vs slagvolume [m3]

Compressie arbeid: Wc = Pc * Vs [J]

Pc compressie vermogen [W]
Vs slagvolume [m3]
 5

Vermogen

Asvermogen: Pas = 2π * n * T [W]

n toerental [s-1]
T Tork [Nm]

Effectief vermogen: Pe = c * pe * n [W]

c * pi * n * ηm
T*ω
Pi * ηm
c motorconstante [m3]
pe effectieve druk [Pa]
n toerental [s-1]
pi geïndiceerde druk [Pa]
ηm mechanisch rendement [-]
T tork [Nm]
ω hoeksnelheid [o/s]
Pi geïndiceerd vermogen [W]

Geïndiceerd vermogen: Pi = c * pi * n [W]

pi * Vs * n * (z/a)
ηi * Ptoe
Pe / ηm
c motorconstante [m3]
pi geïndiceerde druk [Pa
n toerental [s-1]
Vs slagvolume [m3]
z aantal zuigers [-]
a bij 2-slag = 1 bij 4-slag = 2 [-]
ηi geïndiceerd rendement [-]
Ptoe toegevoerd vermogen [W]
Pe effectief vermogen [W]
ηm mechanisch rendement [-]

Toegevoerd vermogen: Ptoe = mb * Ho [W]

mb massa brandstof [kg/s]
Ho specifieke energie brandstof [J/kg]

Wrijvingsvermogen: Pw = Pi - Pe [W]
Tw * ω
Pi geïndiceerd vermogen [W]
Pe effectief vermogen [W]
Tw gemiddeld wrijvingskoppel [Nm]
ω hoeksnelheid [o/s]

Momenteel vermogen: Pmom = Fk * az [N]

 6

Fk totaalkracht [N]
az snelheid zuiger [m/s]

Tornvermogen: Ptorn = 2 * π * Tw * n [W]

Tw gemiddeld wrijvingskoppel [Nm]
n toerental [s-1]

Rendement:

Geïndiceerd rendement: ηi = Pi / Ptoe [-]

Pi / mb * Ho
Pi geïndiceerd vermogen [W]
Ptoe toegevoerd vermogen [W]
mb brandstof verbruik [kg/s]
Ho specifieke energie brandstof [J/kg]

Mechanisch rendement: ηm = Pe / Pi [-]

Pe effectief vermogen [W]
Pi geïndiceerd vermogen [W]

Spoel rendement: ηspoel = Vs.l. A.E.C / ( Vs.l. A.E.C + Vrestgas ) [-]

Vs.l. A.E.C volume schone lucht bij aanvang effectieve compressie [m3]
Vrestgas volume restgas [m3]

Thermisch rendement: [-]

ηtherm = {(((V4/V3)k*(p3/p2))–1)/((p3/p2)–1+k*(p3/p2)*(V4/(V3–1)))}*(1-(1/( k-1)))ε
3
V3 derde druk [m ]
V4 vierde druk [m3]
k aanvang effectieve compressie [-]
p2 tweede druk [Pa]
p3 derde druk [Pa]
ε vals compressievoud [-]

Totaal rendement: ηt = ηi * ηm [-]

1 / ( be * Ho )
1 / ( ( mb / Pe ) * Ho )
Pe / ( mb * Ho )
ηi geïndiceerd rendement [-]
ηm mechanisch rendement [-]
be specifiek brandstof verbruik [kg/J]
Ho specifieke energie brandstof [J/kg]
mb brandstof verbruik [kg/s]
 7

Kracht

Straal van de krukas: R=s/2 [m]

s slag [m]

Krukas-drijfstang
verhouding: λ=R/l [-]
R straal van de krukas [m]
l lengte drijfstang [m]

Drijfstang hoek: β = sin-1 ( λ * sin α ) [o ]

-1
sin arc sinus [-]
λ krukas-drijfstang verhouding [-]
α hoek α [o ]

Gaskracht: Fgas = pgas * Az [N]

pgas gasdruk [Pa]
Az oppervlakte zuiger [m2]

Gewichtskracht: F G = mo * g [N]
mo oscillerende massa [kg]
g gravitatie versnelling (in Nederland = 9,81 m/s2) [kg/N]

Versnellingskracht: Fr = mr * ar [N]
mr * ω2 * R
mr roterende massa [kg]
ar versnelling [m/s2]
ω hoeksnelheid [o/s]
R straal van de krukas [m]

Lagerkracht: Fl = 0,5 * Fk [N]

Fk totaalkracht [N]

Normaalkracht: Fn = Fk * tan β [N]

Fk totaal kracht [N]
β drijfstang hoek [o ]

Drijfstangkracht: Fd = Fk * cos β [N]

Fk totaal kracht [N]
β drijfstang hoek [o ]

Tangentiaalkracht: Ft = Fd * sin ( α + β ) [N]

Fk * ((( sin ( α + β )) / cos β )
 8

Fd drijfstang kracht [N]

α krukhoek [o ]
β drijfstang hoek [o ]
Fk totaal kracht [N]

Oscillerende kracht: Fo = mo * az [N]

mo * ω2 * R * ( cos α + λ cos 2 * α )
mo oscillerende massa [kg]
az versnelling zuiger [m/s2]
ω hoeksnelheid [o/s]
R straal van de krukas [m]
α krukhoek [o ]
λ krukas-drijfstang verhouding [-]

Totaalkracht: Fk = Fn + Fd [N]
Fg + FG - Fo
Fn normaal kracht [N]
Fd drijfstang kracht [N]
Fg gas kracht [N]
FG gewichts kracht [N]
Fo oscillirende kracht [N]
 9

Motordrijfwerk

Zuigerversnelling: az = ω2 * R * ( cos α + (( R / l ) * cos 2 α )) [m/s2]

ω hoeksnelheid [o/s]
R straal van de krukas [m]
α krukhoek [o ]
l lengte drijfstang [m]

Zuigersnelheid: {exact} vz = ω * R * ( sin α + (( R / 2 * l ) * sin 2 α )) [m/s]

{benaderd} ω * R * (( sin ( α + β )) / cos β )
ω hoeksnelheid [o/s]
R straal van de krukas [m]
α krukhoek [o ]
l lengte drijfstang [m]

Afgelegde weg zuiger: {exact} sz = R * ( 1 – cos α ) + l * ( 1 – cos β ) [m]

2 2
{benaderd} R * ( 1 – cos α ) + ( R / ( 2 * l )) sin α
R straal van de krukas [m]
α krukhoek [o ]
l lengte drijfstang [m]
β drijfstang hoek [o ]

Drijfstang-fout: drijfstangfout = ( R2 / ( 2 * l )) * sin2 α [m]

R straal van de krukas [m]
l lengte drijfstang [m]
α krukhoek [o ]

BRIX-factor: BRIX = R2 / ( 2 * l ) [m]

R straal van de krukas [m]
l lengte drijfstang [m]

Draaimoment: T d = Ft * R
Fk * R * (( sin ( α + β )) / cos β )
Fd * s
Ft tangentiaalkracht [N]
R straal van de krukas [m]
Fk totaal kracht [N]
α krukhoek [o ]
β drijfstang hoek [o ]
Fd drijfstang kracht [N]
s slag [m]
 10

Brandstof

Massa brandstof: mb = Ptoe / Ho [kg/s]

Ptoe toegevoerd vermogen [W]
Ho specifieke energie brandstof [J/kg]

Specifiek brandstof verbruik: be = m b / P e [kg/J]

1 / ( ηtot * Ho )
mb massa brandstof [kg/s]
Pe effectief vermogen [W]
ηtot totaal rendement [-]
Ho specifieke energie brandstof [J/kg]

Totale massa brandstof: mbrst tot = mbi * z * n [kg]

be * P e
mbi massa brandstof ingespoten per cilinder [kg]
z aantal zuigers [-]
n toerental [s-1]
be specifiek brandstof verbruik [kg/J]
Pe effectief vermogen [W]

Brandstofverbruik per seconde: B = Pe / ( ηtot * Ho ) [kg/s]

Pe effectief vermogen [W]
ηtot totaal rendement [-]
Ho specifieke energie brandstof [J/kg]

Brandstofverbruik per inspuiting: mb/insp = msl * ( 1 / ( λv * Lth )) [kg]

msl massa schone lucht [kg]
λv verbrandingsfactor [-]
Lth theoretisch luchtverbruik [kg]
 11

Lucht

Theoretisch luchtverbruik: Lth = l / brst [-]

l lucht [kg]
brst ingespoten brandstof [kg]

Totaal luchtverbruik: Ltot = Lpr + Lsp [kg]

λtot * Lth
Lpr practisch luchtverbruik [kg]
Lsp spoellucht [kg]
λtot totale luchtfactor [-]
Lth theoretisch luchtverbruik [kg]

Practisch luchtverbruik: Lpr = ml / mb [kg]

ml massa lucht [kg/s]
mb massa brandstof [kg/s]

Massa lucht: ml = le * P e [kg/s]

le specifiek luchtverbruik [kg/Ws]
Pe effectief vermogen [W]

Totale luchtfactor: λtot = Ltot / Lth [-]

Ltot totaal luchtverbruik [kg]
Lth theoretisch luchtverbruik [kg]

Verbrandingsfactor: λv = Lpr / Lth [-]

Lpr practisch luchtverbruik [kg]
Lth theoretisch luchtverbruik [kg]

Specifiek luchtverbruik: le = Ltot * be [kg/Ws]

λtot * Lth * be
(Lth * λtot * B ) / Pe
Ltot totaal luchtverbruik [kg]
be specifiek brandstof verbruik [Ws]
λtot totale luchtfactor [-]
Lth theoretisch luchtverbruik [kg]
B massa brandstof per tijdseenheid [kg/s]
Pe effectief vermogen [W]

Massa lucht per seconde: ml/s = le * Pe [kg/s]

λtot * Lth * B
le specifiek luchtverbruik [kg/Ws]
 12

Pe effectief vermogen [W]

B massa brandstof per tijdseenheid [kg/s]

Massa schone lucht: msl = Ltot * ηsp [kg]

ηsp * VAEC * (pAEC/p1) * (273/(273 + tAEC) * ρlucht
Ltot totaal luchtverbruik [kg]
ηsp spoelrendement [-]
VAEC volume aanvang effectieve compressie [m3]
pAEC druk aanvang effectieve compressie [bar]
p1 eerste druk [bar]
tAEC temperatuur aanvang effectieve compressie [oC]
ρlucht soortelijke massa van lucht [kg/m3]

Spoelratio: R = Vlucht / Vs [-]

Vlucht toegevoerde lucht per proces per cilinder [m3]
Vs slagvolume [m3]

Spoelrendement: ηsp = VslAEC / ( VslAEC + Vrestgas ) [-]

VslAEC volume schone lucht bij Aanvang Effectieve Compressie [m3]
Vrestgas volume restgas [m3]

Massa uitlaatgassen: mUG = mlucht + mb [kg/s]

mlucht massa lucht [kg/s]
mb massa brandstof [kg/s]

Warmte uitlaat gassen: QUG = mUG * cUG * ΔT [J]

mUG massa uitlaatgassen [kg]
cUG soortelijke warmte [J/kg * K]
ΔT temperatuursverschil van de uitlaatgassen [K]

Temperatuur:

Compressietemperatuur: Tc = εe n-1 * T v [K]

εe effectief compressievoud [-]
n polytroop [-]
Tv vul temperatuur [K]

Vultemperatuur: Tv = T c / εe n-1 [K]

Tc compressie temperatuur [K]
εe effectief compressievoud [-]
n polytroop [-]
 13

Schroefwet

Algemene formule: ( X2 / X1 ) = ( Y2 / Y1 )

Verhoudingen: Fstuw :: v2 :: n2 :: pe :: Te :: b/m :: B

Pstuw :: v3 :: n3 :: Pe :: mb
Fstuw stuwkracht [N]
v snelheid van het schip [kts]
n toerental [s-1]
pe effectieve druk [Pa]
Te effectief koppel aan de as [Nm]
b/m massa brandstof { massa / afstand } [ton/mijl]
B brandstofvoorraad {massa } [kg]
Pstuw stuw vermogen [W]
Pe effectief vermogen [W]
mb massa brandstof {massa / tijdseenheid } [ton/etmaal]