SOLUNUM FONKSİYON

TESTLERİ

SPİROMETRİ

Uzm. Dr. Önder

Öztürk
 SPİROMETRİ
 Bir bireyin inhale ya da ekshale ettiği
hava volümünün zamanın bir
fonksiyonu olarak değerlendirildiği
fizyolojik bir testtir.

 Spirometrik testlerde ölçülen primer

sinyal volüm (hacim) veya akım
olabilir.

ATS /ERS Task Force: Standardization of Spirometry: ERJ 2005;26: 153-161.

 ENDİKASYONLAR
TANI:
 Semptom,FM veya laboratuvar bulgularının değerlendirilmesi
 Hastalığın akciğer fonksiyonlarına etkisinin değerlendirilmesi
 Akciğer hastalığı riski bulunan bireylerin saptanması
 Preoperatif riskin belirlenmesi
 Prognozun değerlendirilmesi
 Egzersiz programı öncesi sağlık durumunun belirlenmesi
İZLEM:
 Tedavinin etkilerinin ve hastalık seyrinin izlenmesi
 Akciğere toksik ajanlara maruziyetin değerlendirilmesi
 İlaçların akciğere yan etkilerinin izlenmesi
MALULİYET DEĞERLENDİRMESİ:
 Rehabilitasyon programı için hastaların değerlendirilmesi
 Sigorta ve tazminat değerlendirmeleri
 Kanuni nedenlerle hastaların değerlendirilmesi
TOPLUM SAĞLIĞI:
 Epidemiyolojik çalışmalar
 Referans değerlerinin oluşturulması
 Klinik araştırmalar
 TESTE HAZIRLIK
 Yaş, boy ve ağırlık kaydedilmeli
 Test öncesi: En az 1 saat sigara içilmemeli,
4 saat süreyle alkol alınmamalı, 30 dak.önce
ağır egzersiz yapmamalı, dar giysi giymemeli,
2 saat önce ağır yemek yememeli, 4 saat
önce kısa etkili bronkodilatör almamalı
 Test sırasında: 5-10 dak dinlendirilmeli,
testler anlatılmalı, zorlu ekspirasyon
manevraları sırasında oturtulmalı
 Karşılaştırma amacıyla aynı cihaz kullanılmalı
 Oda ısısı ve basınç kaydedilerek BTPS (body
temperature, pressure saturated) düzeltmesi
yapılmalı
 KONTRENDİKASYON:
Myokard infarktüsü sonrası 1 ay test
yapılmamalıdır.
 SONUÇLARIN YETERSİZ OLMASI:
Herhangi bir nedenle göğüs veya
karın ağrısı
Ağızlıkla artan oral veya fasyal ağrı
Demans veya konfüzyon
 SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNİN
SIRALANMASI
Statik akciğer volümleri
Akciğer volümleri:
Tidal volüm (TV)
Rezidüel volüm (RV)
İnspiratuar rezerv volüm (IRV)
Ekspiratuar rezerv volüm (ERV)
Akciğer kapasitesi:
Vital kapasite (VC)
İnspiratuar kapasite (IC)
Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC)
Total akciğer kapasitesi (TLC)
Diffüzyon kapasitesi

ERS/ATS Task force: ERJ 2005;26:153-161

 STATİK AKCİĞER VOLÜMLERİ

Akciğerler ve intratorasik havayollarında

bulunan hava volümü;
 Akciğer parankimi ve çevreleyen organ ve
dokular,
 Yüzey gerilimi,
 Solunum kaslarının oluşturduğu güç,
 Akciğer refleksleri,
 Havayollarına ait özellikler tarafından
belirlenmektedir.
N2 WASHOUT
He DİLÜSYON

VOLÜMLERİN ÖLÇÜMÜ

VÜCUT PLETİSMOGRAFI
İnspiratuar Kapasite(IC):
Normal ekspirasyondan
sonra derin inspirasyonla Vital kapasite (VC):
alınan maksimum volüm Derin bir
(%75 VC) inspirasyondan sonra
IRV derin ekspirasyonla
İnspiratuar Rezerv atılan hava volümü,
Volüm (IRV):Normal IC (ml veya lt)
inspirasyondan sonra
derin inspirasyonla alınan
hava volümü (VC’nin VC
%45-50)
VT

Tidal volüm (VT): Her Ekspiratuar Rezerv

normal solukla alınan ERV Volüm (ERV):
verilen hava volümü Normal ekspirasyon-
(500 ml) dan sonra derin eks-
pirasyonla atılan
hava volümü
(%25VC)
 Total akciğer
kapasitesi (TLC):
Derin inspirasyonda
akciğerlerde bulunan
hava volümü
(TLC=FRC+IC)

TLC

Fonksiyonel
rezidüel kapasite
(FRC): Normal
Rezidüel volüm (RV): ekspirasyon
FRC
Derin ekspirasyondan bitiminde
RV sonra akciğerlerde akciğerlerde kalan
kalan hava volümü hava volümü
(RV=FRC-ERV) (%25-
SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNİN
SIRALANMASI

Dinamik Testler
Zorlu vital kapasite (FVC) manevrası
Akım – volüm eğrisi
Maksimal ekspiratuar akım - volüm eğrisi
(MEAV)
Maksimal inspiratuar akım – volüm eğrisi
(MIAVE)
Maksimal istemli ventilasyon ( Maksimal
voluntary ventilation MVV)
 DİNAMİK SPİROMETRİ
 Solunum fonksiyon testlerinin ilk basamağıdır
 Ventilatuar kapasitenin değerlendirilmesinde
kullanılır
 Ventilatuar kapasitede bozulmanın en önemli
sebebi havayolları obstrüksiyonudur.
 Zorlu inspirasyon ve ekspirasyon sırasında
değerlendirilir
 AKIM -VOLÜM

VOLÜM-ZAMAN
 ZORLU VİTAL KAPASİTE MANEVRASI

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC): Derin inspirasyondan

sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan hava
volümüdür.
Normal: FVC = VC
Havayolları obstrüksiyonu: FVC < VC
Normal FVC uygulaması
 Volüm zaman eğrisi

FEV1 FEV3 FVC

Volüm (L)

FE
V 25-7
5
%

0 1 3 5
Zaman (sn)
FEV1:
Zorlu ekspirasyonun 1. saniyesinde atılan
volüm
Normalde volümlerin % 80’i ilk saniyede atılır.
Genellikle büyük havayollarını yansıtır.
Havayolları obstrüksiyonunda belirgin azalır.
Kooperasyon ve efora bağımlıdır.
Sigara içmeyen sağlıklı bireylerde FEV1’deki
kayıp 25-30 ml iken sigara içenlerde bu kayıp
%10-20 daha fazladır. KOAH’lı hastalarda 48-
91 ml kayıp olur.
FEV1/FVC (Tiffeneau indeksi):
Genç erişkinde % 75’in üzerindedir, yaşla azalır.
Obstrüktif ve restriktif patolojilerin ayırımında
kullanılır.
Havayolları obstrüksiyonu < % 70. Hafif-orta
dereceli obstrüksiyonun değerlendirilmesinde
yararlıdır.
Restriktif patolojilerde oran korunur.
FEV3 : (%90)
Zorlu ekspirasyonn 3. sn atılan volümdür. lt veya ml
olarak ifade edilir. Büyük hava yollarının
değerlendirilmesin kullanılır.

FEV3/FVC:
Restriktif hastalıklarda normal veya artmış, obstrüktif
hastalıklarda ise azalmıştır.
FEF25-75: (2-4 lt/sn)
Zorlu ekspirasyon ortası akım hızı olarak
tanımlanır.
Zorlu ekspirasyonun ilk ve son 1/4 ‘lük kısmları
arasında kalan akım hızıdır.
Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır.
Obstrüktif hastalıkların erken döneminde azalır.
 AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
Tepe Akım Hızı (PEFR): (8-10 lt/sn)
•Derin inspirasyondan sonra zorlu ekspirasyon
sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır.
•Sağlıklı kişide santral havayollarının çapı ve
ekspiratuar kasların gücünü yansıtır.

Vmaxχ%v, MEFχ%v , FEFχ%v:

TLC düzeyinden zorlu ekspirasyon
yapılırken belirli volümlerde elde edilen akım
hızlarıdır.
 Akım volüm eğrisi

PEFR

Vmax 75%
Akım (lt/sn)

Vmax 50%

Vmax 25%

Volüm (lt)
 ZORLU İNSPİRASYON

ZORLU İNSPİRATUAR VİTAL KAPASİTE

(FIVC): Derin ekspirasyondan sonra zorlu

inspirasyonla alınan maksimum hava volümü.
FIV1: Zorlu inspirasyonda 1.sn’de alınan hava
volümü
PIF: Zorlu inspirasyonda elde edilen
maksimal akım.
FIF50: % 50 volüm inhale edildiğinde
gözlenen maksimum inspiratuar akım
 ZORLU EKSPİRASYON
Büyük havayollarında akım
efora bağımlıdır.

FVC’nin % 75’inden sonrası ise

efordan bağımsızdır.
Akım akciğerlerin elastik recoili ve
küçük havayollarının direncine
bağlıdır.
Bu segmentte akım volümle doğru
orantılı olarak azalır, eğri lineerdir.

Küçük havayolları obstrüksiyonunda eğri kürvi lineerdir.

FEF50, FEF75 FEF25-75 ile orantılı olarak azalır.
Büyük havayolları obstrüksiyonunda ekspiratuar, inspiratuar
veya her iki bölümde azalma olur.
 SPİROMETRİ
KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ
 Spirogramda artefakt bulunmamalıdır:
 öksürmemeli,
 erken bitirilmemeli,
 efor değişkenliği olmamalı,
 ağızlıktan kaçak olmamalı veya kapatılmamalı
 Test başlangıcı iyi olmalı: ekstrapolasyon
volümü FVC’nin % 5’i veya 0.15 lt’den az, tepe
akıma ulaşma süresi 120 msn’den kısa olmalı.
 Yeterli ekshalasyon yapılmalı: ekshalasyon
süresi 6 sn olmalı, V-T eğrisinde plato çizilmeli,
ekshalasyon sonunda 1 sn V değişikliği
olmamalı (yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda
15 sn’ye uzatılabilir)
Öksürük
TESTİN KABUL EDİLMEME NEDENLERİ

A: Tereddütlü başlangıç
B: Yetersiz eforla üfleme
C: Başlangıçta şiddetli öksürük
D: Ekspirasyonun erken sonlandırılması
Zayıf uygulama
 FEV1 FVC FEV1
Volüm (lt)

Volüm (lt)
FVC

Normal
Obstrüktif

Restriktif FEV1

FVC
Değişken ekstra
torasik havayolu Sabit havayolu obstrüksiyonu
obstrüksiyon

Restriktif
 SPİROMETRİ
TEKRARLANABİLİRLİK KRİTERLERİ

3 kabul edilebilir spirogramda:

• En yüksek iki FVC arasındaki fark < 0.2 lt
• En yüksek iki FEV1 arasındaki fark <0.2 lt
ise TEST SONLANDIRILIR.
 Bu kriterler yoksa:
• Yeni testlerde uygunluk saptanana VEYA;
• Toplam 8 test yapılana VEYA;
• Testleri sürdüremeyene kadar
TEKRARLANIR.
 En iyi üç test kayda alınır.
 BRONKODİLATÖR YANITININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
• Bazal SFT yapılır
• Salbutamol 4 kez 100µg spacer aracılığı ile
uygulanır.
• 15 dakika sonra SFT tekrarlanır.
• FEV1≥ %12 ve ≥ 200 ml ⇒ Pozitif yanıt
• Son konsensusta bazale göre yüzde
değişkenliğin ve absolü farkın
değerlendirilmesi önerilmiştir.

Laboratuarda bronkodilatör yanıtının negatif olması

klinik yanıt olmayacağı anlamına gelmez!
 MAKSİMUM İSTEMLİ
VENTİLASYON (MVV)
 Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir dakikada atılan
volüm (Sürekli , düzenli ve ritmik efor, en az 12 sn)
 Solunum kasları, akciğer-toraks sisteminin kompliansı,
solunum kontrolu, havayolu ve doku rezistansından
etkilenir.
 Orta-ileri havayolu obstrüksiyonunda, solunum kas
disfonksiyonunda azalır.
 Restriktif hastalıklarda azalır veya normaldir.

MVV bireyin FEV1 ‘i ile ilişkilidir:

FEV1 x 40 erkelerde
FEV1 x 34 kadınlarda
Beklenen değerlerin en az %80 olmalıdır. Genç sağlıklı
bireylerde 150-200 lt/dk
 SORULAR
SORU 1:
67 yaşında erkek hasta, 86 kg, 180 cm. 59
paket-yıl sigara kulanmış. 5 yıldır nefes darlığı
şikayeti var. Nefes darlığına hırıltılı solunumda
iştirak etmekte.

Spirometri normal Ölçülen %pred. Post dila.

FVC (L) 4.79 2,06 43 2,67
FEV1 (L) 3,67 0,56 15 0,75
FEV1/FVC (%) 77 27
FEF25-75 (L/s) 31 0,2 6
MVV (L/min) 136 29 21
Akım (L/sn)
14

12

10

0
1 2 3 4 5 Volüm (L)
Obstrüktif bozukluğun derecelendirilmesi
FEV1/FVC (%BEKLENEN)

Normal ≥ %80
Hafif derecede obstrüksiyon %60-79
Orta derecede obstrüksiyon %40-59
Ağır derecede obstrüksiyon <%40

Restriktif bozukluğun derecelendirilmesi

FEV1/FVC (%BEKLENEN)

Normal ≥ %80
Hafif derecede restriksiyon %60-79
Orta derecede restriksiyon %40-59
Ağır derecede restriksiyon <%40
 Çeşitli patolojilerde saptanan SFT değişiklikleri

Parametre Obstrüksiyon Restriksiyon Kombine

VC ↓ veya N ↓ ↓
FVC ↓ veya N ↓ ↓
RV ↑ (amfizem) ↓ ↓
TLC ↑ (amfizem) ↓ ↓
FEV1 ↓ ↓ ↓
FEV1/FVC ↓ N ↓
FEF25-75 ↓ N ↓
FEF50 ↓ N ↓
MVV ↓ N ↓
SORU 2:
50 yaşında erkek hasta, 73 kg, 173 cm. Merdiven
çıkarken nefes darlığı şikayetinden yakınmaktadır.
Sigara kullanmamış. Kardiyoloji konsültasyon sonucu
normal. Oskültasyonda solunum seslerinde azalma. 19
yılönde bulber polimyelit geçirmiş. Bronkodilatör
sonucu iyileşme görülmedi.

Spirometri normal Ölçülen %pred.

FVC (L) 4,61 4,02 87
FEV1 (L) 3,69 3,23 88
FEV1/FVC (%) 80 80
FEF25-75 (L/s) 3,4 3 88
MVV (L/min) 150 46 31
Akım (L/sn)
14

12

10

0
1 2 3 4 5 Volüm (L)
Akım (L/sn) İnspiratuvar akım volüm eğrisi
10
Makimal respiratuar basınç
ölçümü
8

-2

-4
0 1 2 3 4 5 Volüm (L)
Teşekkür ederim