1.HAMMADDE HAZIRLAMA PREPARATION OF RAW MATERIALS Deneyin Amac Seramik hammaddeleri doada bulunduklar haliyle kullanlabilir durumda deildirler.

Bu nedenle cevher hazrlama ilemlerine tabi tutulurlar. Cevher hazrlamann temel ilemleri, hammadde tane boyutunu drmenin yan sra hammaddenin zenginletirilmesi amalarn tamaktadr. 1.2. Deneyde Kullanlan Malzemeler ve Tehizatlar Deneyde laboratuvar tipi eneli krc , kumpas , titreimli kuru tc, sarsntl elek analizi cihaz , eitli mesh aralklarnda elekler ve hassas terazi kullanlmaktadr. 1.3. Teorik Bilgi Seramik malzeme gruplar asndan en genel anlamyla cevher hazrlama ilemleri: *0 *1 *2 Krma tme Eleme 1.3.1.Krma Teknolojide krma ilemi kaba krma (>50mm.) ve ince krma (>5mm.) olarak snflandrlmaktadr. Bu ilemler iin kullanlan krclarn eneli, Konik, ekili, Merdaneli tipleri bulunmaktadr. 1.3.2.tme retilen paracklarn en byk boyutunun <5mm. olduu hallerdeki yzey byltme ilemine tme denir. tmede kaba, ince, ok ince, kolloidal tme olarak snflandrlmaktadr. tme ilemi, tlecek seramik hammaddelerinin zelliklerine ve kullanlan deirmene bal olarak; kuru ve ya olarak yaplmaktadr. tc tipleri olarak; titreimli, agat tipleri kuru tclere rnek tekil ederken, bilyal deirmenler ya tc snfna girmektedir. 1.3.3.Eleme Seramik hammaddelerin boyutlarna gre ayrlma ve snflandrlmas, ayrlma ve klasifikasyon ilemlerinin temel konusudur. Eleme ile elek alt ve elek st olmak zere iki rn elde edilir. Bu ekilde eitli boyutlarda elekler kullanlarak elek analizi yaplmaktadr. Eleme ile bir ayrmann gereklemesi iin, tanelerin birbirinden serbest olmalar, mekanik hareketlerle birleip aglomere olmamalar gerekir. Eleme ilemi de kuru ve ya olmak zere ikiye ayrlr. Elekler belirli standarttadrlar. Birim alan bana (in2 ya da mm2 den delik says me numarasyla belirlenmektedir. Geleneksel seramik hammaddelerinin elek analizinde genel olarak: 2mm - +45 arasnda elekler kullanlmaktadr.

ilemlerini kapsamaktadr.

1.4.Deneyin Yapl Yaplan deneysel almada ilk boyut kumpasla llr, krc alr durumda iken kaya halindeki seramik hammaddesi krc azna arj edilir. Belirli bir zaman iinde krc enelerinden geerek ufalanan daha kk boyutlu kayalar krcnn alt ksmndaki haznede toplanr. Krma ilemi bu hazneden seilmi numunelerin kumpasla boyutlarnn yeniden llerek, boyut kltme ileminin tespit edilmesiyle tamamlanr. nce krma ilemi sonucunda elde edilen numuneler tme ilemine tabi tutularak tane boyutlarnn daha da drlmesi salanr. Deneyde elik bir kap iinde i ie iki silindirin bulunduu ve titreim etkisiyle alan bir tc kullanlr. Numuneler, silindirlerle birlikte kap ierisine skca kapatlr. Titreim etkisiyle alan makine zellikle iki silindir arasna skan numunelerin ufalanmasna neden olarak, tme ileminin gereklemesi salanr. Deneyde tme sresi 1-2 dakikadr. tme sonras iyice boyutu klm hammadde taneciklerinin hangi yzdeyle hangi tane boyutu aralnda bulunduklar nemli bir konudur. Bu nedenle yaplan deneyde; elek analizi cihazna elekler stten alta geniten inceye doru yerletirilmitir. Cihaz altrlmadan nce, nceden tartm yaplan toz halindeki numune en stteki elee arj edilir. Cihaz altrlarak toz numunenin kalndan inceye doru klasifikasyonu salanr. Daha sonra cihaz kapatlarak elek stnde kalan taneler tartlarak aadaki sralama ierisinde tane boyut dalm hesaplanarak belirlenir. Elek Akl ( ) +1000 -1000 -250 -125 1.4. stenenler +500 +125 Arlk ( % )

1.Seramik malzemeler asndan cevher hazrlama yntemlerini bir akm emas eliinde ksaca anlatnz. 2. Krma ve tme deneylerini anlatarak nemini belirtiniz. 3. Elek analizi sonularn hesaplaynz. 4. tme zamannn elek analizi sonularna etkisini tartnz. 1.6. nerilen Referanslar 1.Bor, F.Y.; Ekstraktif Metalurji Prensipleri, Ksm I, stanbul, 1977. 2. Gner, Y.; Seramik, Genlik Kitabevi, stanbul, 1987. 3. Tanan, H.H.; Mete, Zeliha; Seramik Teknolojisi ve Uygulamas, Birlik Matbaas, St, 1988. 4. Arcasoy, A.; Seramik Teknolojisi, Marmara niversitesi, stanbul, 1983.

2. GRANLASYON GRANULATION 2.1. Deneyin Amac Seramik malzemelerde porozite nemli bir sorundur. nk, seramik malzemelerin mekanik ve fiziksel zelliklerini etkiler. yi zellikteki seramik malzemenin porozitesi azdr. Hammadde tanelerinin uygun granlasyonu ile seramiklerin younluu artlr ve porozitesi azaltlr. Deney deiik fraksiyonlardaki hammadde karmlarnn granlasyona etkilerini incelemektedir. 2.2. Deneyde Kullanlan Malzemeler ve Tehizatlar Deneyde, 100cclik mezur, hassas terazi, ve iri ve ince tane boyutunda seramik hammaddeler kullanlmaktadr. 2.3. Teorik Bilgi Seramik malzeme retimindeki temel hedeflerden biri olan minimum porozite, maksimum younlua ulalmas iin uygulanan yntemlerden birisi de farkl tane boyutuna sahip hammaddelerin birbirleriyle kartrlmas ilemidir. Bu ilem sayesinde paketlenme zellii, ince tanelerin iri taneler arasndaki boluklara girmesiyle iyiletirilerek taneler aras boluklar en iyi ekilde doldurulmakta ve bylece maksimum younlua ulalmaya allmaktadr. ekil 1.de grld gibi iri taneler arasna kk taneler yer alan eklinde yerlemektedir, buna granlasyon etkisi denmektedir.

ri Tane

nce Tane

ekil 1. Tanelerin Granlasyon Etkisi 2.4.Deneyin Yapl 100 cclik lekli mezur ierisine iri taneli amot refrakter hammaddesi doldurulur ve bu haliyle tartlarak kaydedilir. Daha sonra bu miktarn % 10u kadar iri amot ayrlarak, yerine ayn arlkta ince amot yerletirilerek kartrlr. Bu karm mezur ierisine doldurularak meydana gelen hacim kayb tespit edilir. Bu ilem % 20 ve % 40 iinde yukarda anlatld ekilde gerekletirilir ve her seferinde mezura doldurularak meydana gelen hacim kayb kaydedilir burada meydana gelen hacim kayb mevcut boluklarn doldurularak younluun artnn bir ifadesidir.

2.5. stenenler Elde edilen sonulara baklarak; ince tane / iri tane oranlarna bal olarak meydana gelen hacim kaybn bir grafikle ifade ederek yorumlaynz. 2.6. nerilen Referanslar 1. Gner, Y.; Seramik, Genlik Kitabevi, stanbul, 1987. 2. Tanan, H.H.; Mete, Zeliha; Seramik Teknolojisi ve Uygulamas, Birlik Matbaas, St, 1988. 3. Arcasoy, A.; Seramik Teknolojisi, Marmara niversitesi, stanbul, 1983. 4. Kingery, W.D.; Introduction to Ceramics, John Wiley & Sons, Inc. 1976.

3. PLASTSTE TAYN DETERMINATION OF PLASTICITY DEGREE OF CLAY 3.1. Deneyin Amac Kil hammaddelerine uygulanan bu deneyde, kilin plastik ekillendirilebilmesi iin gerekli olan su miktarnn tespiti amalanmaktadr. 3.2. Deneyde Kullanlan Malzemeler ve Tehizatlar Saat cam, 100 ml lik bret, spatula, su ve 5gram kil hammaddesi. 3.3. Teorik Bilgi ekillendirmenin en eski metodu plastik ekillendirme olup, kullanlan karmn plastik durumda olmas gerekmektedir. Plastik ekillendirme rne gre u yntemlerle yaplabilmektedir: Torna ile ekillendirme Extrzyon ile ekillendirme Presleme yoluyla ekillendirme Plastik ekillendirmede en nemli kriter kullanlacak hammaddenin plastisite zelliidir. Yani suyla kartrld zaman plastikiyet kazanabilmesidir. Kili en nemli seramik hammaddesi yapan zellii bu plastisite zelliidir. Kile bu zellii veren kristallerinin yapsdr. Kil kristalleri ince levhacklar eklindedir ve st ste ylarak taneleri olutururlar. Su, bu levhacklar arasna girerek kapiler zellik yaratr ve bu levhacklarn kopmadan birbirinin zerinde kaymasn salar. amur formundaki kil bylelikle istenen ekli alr. Bu noktada nemli olan ne kadar su katlacadr. Bunu belirleyen kriter likit limit deeridir. Likit limit deeri Atterberg Plastisite Aamalar Deneyi ile saptanr. Bu noktadan itibaren bir plastik ekillendirme prosesinde yaplan ilemler ve lmler aada anlatlmtr. 3.4. Deneyin Yapl Deney, temiz bir saat camna konulan 5 gr. kuru numuneye bir bretten damla damla su ilave etmek ve numuneyi kartrmak yoluyla yaplr. 200 Mesh elekten geirilmi 5 gr. numune saat camna konur. Bret sfr noktasna kadar su ile doldurulur. Su, aadaki aamalar dikkate alnarak damla damla numuneye eklenirken bir spatl yardmyla da numuneye homojen dalmas salanmaldr. Aamalar unlardr: 1.Aama : Karm parmaklarla sklnca yapma hissedilmelidir. Bu aamada 3-4 damla su yeterli olmaktadr. (Su miktar kaydedilecektir.) 2.Aama : Karmn renginde bir koyulama grldnde aama tamamlanr. Bu nokta Plastik Limit noktasdr. (Su miktar kaydedilecektir.) 3.Aama : Karm dzgn bir biimde ele veya spatle yapmadan ince bir silindir oluturmaldr. (Su miktar kaydedilecektir.)

4.Aama : Karm spatl ile ikiye ayrld zaman iki parann birbirine saat camna yaplacak hafif bir darbe ile yapt aamadr. Bu nokta Likit Limit noktasdr. (Su miktar kaydedilecektir.) 5.Aama : Karmn kendi arl ile akmaya balad aamadr. (Su miktar kaydedilecektir.) NOT : Deney, suyun buharlamamas iin mmkn olduunca hzl yaplmaldr. Hesaplamalar Her aama iin gerekli su miktar, gerekli kil arlna oranlanarak yzde(%) olarak hesaplanr. Bu aamalardan 4 ve 1 numaral aamalar arasndaki % su miktar, numunenin plastisite saysdr. Plastisite says byk ise numune daha plastik, kk ise daha az plastiktir. Plastisite says; kaolen iin 20-40, ince seramik kil iin 45-70, ve bentonit iin 100 den byktr. 3.5. stenenler Deney yaptnz numunenin plastisite katsaysn belirleyiniz ve buna dayanarak hammaddenin zelliklerini yorumlaynz. 3.6. nerilen Referanslar 1. Gner, Y.; Seramik, Genlik Kitabevi, stanbul, 1987. 2. Tanan, H.H., Mete, Zeliha; Seramik Teknolojisi ve Uygulamas, Birlik Matbaas, St, 1988. 3. Arcasoy, A.; Seramik Teknolojisi, Marmara niversitesi, stanbul, 1983. 4. Kingery, W.D.; Introduction to Ceramics, John Wiley & Sons, Inc. 1976.

4. YARI YA EKLLENDRME SEMI-WET CERAMIC SHAPING PROCESSES 4.1. Deneyin Amac Bu deneyde, yar ya yntemle ekillendirme ilemi yaplacak ve ekillendirme sonras killerin plastik, kuru ve sinterlenmi haldeki zellikleri saptanacaktr. 4.2. Deneyde Kullanlan Malzemeler ve Tehizatlar Seramik harman iin kil, kuvars, feldispat, kaolen gibi seramik hammaddeleri, 2.0X1.5X10.0 cm ebatlarnda kalp, su, mezr, beher, hassas terazi, etv ve laboratuvar frn kullanlmaktadr. 4.3. Teorik Bilgi Kaba seramik dediimiz tula, kiremit, su ve kanalizasyon borular, anak, mlek, gibi rnler yar ya yntemle ekillendirilirler. Bu rnler iin gerekli olan plastik hammaddeler tlmeksizin birbirleriyle ve su ile kartrlarak kullanlr. Kartrma iin vals, mikser, schnecke pres, vakum pres gibi makineler kullanlr. Plastik ekillendirme iin ilavesi gerekli su seviyesi hammadde karakterine gre deiir. ekillendirme sonras kurutma ve piirme kademelerinde bnyede klme meydana gelir. Seramik malzemenin porozitesi azalr, younluk ve mekanik mukavemeti artar. 4.4. Deneyin Yapl Deney tabletleri, tlm, 20 Mesh elekten geirilmi ve havada kurutulmu hammadde ile yaplacaktr. Her tablet iin 75 gr. civarnda kil gereklidir. Kil bir mezrden ilave edilerek su ile plastik hale getirilecek (Atterberg Deneyi 3. Aama) bu kvam iin gerekli su miktar belirlenecektir. ekillendirme tablet kalplar ile yaplacaktr. 10 x 2 x 1,5 cm. boyutlarndaki dikdrtgen prizma biiminde deney tabletleri hazrlanacaktr. Her renci 1 adet tablet yapacaktr. Tabletlerin st yzeyine kenarlara paralel, ortalanm, uzunlamasna dz bir izgi izilerek bu izgi zerinde 5 cm.lik uzunluk kumpasla belirlenerek uzun izgiye dik bir ekilde izilecektir. ekilme zellikleri bu uzunluktaki deiimlerle lleceinden bu iin dikkatlice yaplmas gerekmektedir. Grup numaras tabletin yzeyine iaretlenecek ve tabletlere sra numaras verilecektir. Bu numara tabletlere iaretlenecektir. Mekanik zelliklerin etkilememek iin tm bu iaretlemelerin derin yaplmamas gerekmektedir. Bu aamadan sonra tabletler 0,1 gr. hassasiyetteki terazi ile tartlacak , grupsra-tablet numarasna gre deney defterine ya arlk olarak yazlacaktr. Tabletler bir hafta havada kurutulduktan sonra tartlacak ve arlklar havada kuru arlk olarak kaydedilecektir. Tabletlerin ekillerindeki bozulmalar ve atlamalar, eer varsa kaydedilecektir. Havada kurutulan tabletler 110 OCde etvde sabit arla kadar kurutulduktan sonra soutulacak ve tartlarak arlklar 110 OCde kuru arlk olarak kaydedilecektir. ekilme iaretleri aras 0,1 mm. hassasiyette kumpasla llecek ve sonu kuru ekilme uzunluu olarak kaydedilecektir. Kuru

tabletler elektrik frnnda sinterlenecektir. Sinterleme hz 200 ayarlanacaktr. Sinterlenmi tabletlerde u saptamalar yaplacaktr: Pime rengi Sertlik (Cam ile kyaslama yaplacaktr) Deformasyon Arlk (Pime arl olarak kaydedilecektir) ekilme iaretleri aras kumpasla lldkten sonra pime uzunluu olarak kaydedilecektir. Sinterlenmi tabletler tartldktan sonra 24 saat boyunca suda bekletilecek, bu sre sonunda sudan karlarak slak bir bezle fazla sular alnarak tartlacaktr. Bu arlk doymu arlk olarak kaydedilecektir. Son ilem olarak tabletlere 3 nokta basma deneyi yaplacak ve krlma sonucunda b(genilik) ve h(ykseklik) deerleri tablet numaras ile beraber kaydedilecektir. Hesaplamalar 1. Plastisite Suyu: Ya Arlk - Kuru Arlk(110 OC) x 100 Kuru Arlk(110 OC) 2. Havada Kurumada Su Kayb:

C/Saat olarak

( 4.1)

Havada Kuru Arlk(25 OC) - Kuru Arlk(110 OC) x 100( 4.2) Kuru Arlk(110 OC) 3. Kurutmada Klme: Ya Uzunluk - Kuru Uzunluk(110 OC) x 100 Kuru Uzunluk(110 OC) 4. Sinterlemede Arlk Kayb: Kuru Arlk(110 OC) - Sinterlenmi Arlk x 100 ( 4.4) Kuru Arlk(110 OC) ( 4.3)

5.Sinterlemede Klme: Kuru Uzunluk(110 OC) - Sinterlenmi Uzunluk x 100 ( 4.5) Kuru Uzunluk(110 OC) 6. Toplam Klme: Ya uzunluk - Sinterlenmi Uzunluk x 100 ( 4.6) Kuru Uzunluk(110 OC)

7. Su Emme (Absorbsiyon): Doymu Arlk - Sinterlenmi Arlk x 100 ( 4.7) Sinterlenmi Arlk

8.Sinterlenme Mukavemeti: 3xPxL M= 2 x b x h2 ( 4.8)

M : Krlma Mukavemeti (kg / cm2) P : Krlma Yk ( kg. ) L : Dayanaklar Aras Aklk (sabit: 6 cm) b : Tabletin Genilii (cm) h : Tabletin Ykseklii (cm) 4.5. stenenler Her gruptaki renci, kendi grubunun yapm olduu hamuru, yapt lmleri, elde ettii sonular ayrntl olarak yazacaktr. Sonu ksmnda, ayn hammadde ile yaplan btn deneylerden elde edilmi bulunan sonularn tartmas ve dier gruplarn hammaddeleri ile kyaslamas yaplacaktr.

Rapor u blmleri ierecektir: 1-)Deneyin Amac 2-)Kulanlan malzeme, ara ve gereler 3-)Deneyin yapl ve yaplan lmler 4-)Hesaplamalar 5-)Bu madde iin elde edilen grup sonular 6-)Sonularn irdelenmesi 7-)allan kile ait toplu sonular 8-)Sonularn grafikle gsterimi 9-)Her hammaddenin sinterlenme scaklna gre: a-Sinterlemede ekme b-Sinterlemede arlk kayb c-Toplam ekme d-Su emme e-Sinterlenme mukavemetleri (grafikle gsterilecektir) 4.6. NERLEN REFERANSLAR 1. Gner, Y.; Seramik, Genlik Kitabevi, stanbul, 1987. 2. Tanan, H.H., Mete, Zeliha; Seramik Teknolojisi ve Uygulamas, Birlik Matbaas, St, 1988. 3. Arcasoy, A.; Seramik Teknolojisi, Marmara niversitesi, stanbul, 1983. 4. Kingery, W.D.; Introduction to Ceramics, John Wiley & Sons, Inc. 1976.

5. DKM AMURUNUN LTRE AIRLII VE VSKOZTESNN LM DETERMINATION OF RHEOLOGICAL PROPERTIES OF CERAMIC SLURRIES 5.1. Deneyin Amac Dkm amurunun iindeki kat / sv orannn belirlenmesi ve standartlara uygunluunun kontrol, amurun litre arlnn llmesiyle salanr. Dkm amuru, sv ortamda yzmekte olan partikllerden oluan kolloidal bir sistemdir. Bu sistemin mekanik davranlar dkm amurunun reolojik zelliklerini belirler.Deneyde bir seramik dkm amurunun reolojik zelliklerinin llmesi ve renilmesi amalanmaktadr. 5.2. Deneyde Kullanlan Malzemeler ve Tehizatlar Litre arlnn lmnde, dkm amuru ,1 litrelik balon joje veya lekli beher, ve hassas terazi kullanlmaktadr.Viskozite lmnde ise beher, pipet, pervaneli kartrc ve viskozimetre kullanlmaktadr. 5.3. Teorik Bilgi 5.3.1. Ya ekillendirme Simetrik olmayan ve homojen et kalnlna sahip seramik malzemelerin ekillendirilmesinde kullanlan yntemdir. Tarihsel balangc ve geliimi ok yeni olmasna ramen kullanm alan olduka yaygndr. Salk Gerelerinin (banyo ve tuvalet gereleri) tamamnda, sofra ve ss eyalarnda, ileri teknoloji seramiklerinin bir blmnde ekillendirme iin bu yntem kullanlr. Ya ekillendirme dkm yoluyla ekillendirme olarak ta bilinir. Dolu ve bo dkm olmak zere ikiye ayrlr. Dkm malzemesi seramik hammaddelerinden hazrlanan daha ileride anlatlacak zellikleri bulunmas gereken kolloidal bir sistemdir ve dkm amuru olarak seramik literatrnde yerini alr. Kalp malzemesi ise, u ana kadar en ideal malzeme olarak bulunan aldr. Dkm yoluyla ekillendirme dolu dkm ve bo dkm olmak zere ikiye ayrlr. ekil.1.de dolu dkm, ekil.2.de ise bo dkm aamalaryla gsterilmitir.

Birletirilmi kalp

Kalbn doldurulmas Suyun absorbsiyonu

rn

ekil.1. Seramik amuru Dkm Safhalar ( bo dkm)

Birletirilmi rn kalp

Dkm amurunun Geri boaltma U noktalarn dklmesi dzeltilmesi

ekil.2. Seramik amuru Dkm Safhalar ( dolu dkm) 5.3.2. Dkm amurunun zellikleri Seramik salk gereleri retiminde kullanlan hammaddeler, su iinde dalabilen (zl) ve su iinde dalmayan (zsz) hammaddeler olmak zere ikiye ayrlr. zsz hammaddeler (feldspat, kuvars) bilyal deirmenlerde sulu ortamda tlmektedir. tlm bu hammaddeler pervaneli kartrclarda kartrma iine tabi tutulurken daha nceden tlm kil ve kaolen ilave edilerek seramik rnn reetesi salanr. Bu aamada uygun dkm amurunu elde edebilmek amacyla karma su ve elektrolit ilavesi yaplmakta ve bir dizi lmlere uygunluk salanmaya allmaktadr. 5.3.3.Litre arl Litre arl 1 litre hacimdeki dkm amurunun arldr. amuru oluturan hammadde trleriyle kullanlan elektrolit miktar dkm amurunun litre arln belirleyen iki nemli etkendir. Dkm amurunun iindeki kat / sv orannn belirlenmesi ve standartlara uygunluunun kontrol, amurun litre arlnn llmesiyle salanr. Yaplan almalar sonucunda ideal litre arlnn 1800 gr/lt olduu gzlemlenmitir. Litre arl 1900 gr/lt stne karsa sv ile birlikte tanan kat miktar yksek, 1700 gr/lt altnda ise sv ile birlikte tanan kat miktar dk anlamna gelmektedir. Litre arlnn yksek olduu durumda su, dk olduu durumdaysa kat ilave edilmelidir. 5.3.4.Viskozite deiimi ve tiksotropi Dkm amuru, sv ortamda yzmekte olan partikllerden oluan kolloidal bir sistemdir. Bu sistemin mekanik davranlar dkm amurunun reolojik zelliklerini belirler.

Kolloidal zeltilerde, baz ok kk taneli cisimler suda erimedikleri halde su iinde uzun mddet yzerek durabilirler. Killer ve silikat asidi gibi maddelerde kolloid zelti vermeye elverili maddelerdir. Bu tr zelti maddeler kurutulduunda, kaynatldnda veya baz kimyevi maddeler ilave edildiinde yumuayarak pelte halinde kerler. Bu olaya floklasyon denir. yi bir dkm amuru hazrlamada ama partikllerin birbirinden bamsz olarak hareket ettii bir sspansiyon oluturmaktr. Kil ve kaolenler su ile kartrldnda nce yorulabilir kvama daha fazla su ilave edildiindeyse akc sspansiyon haline gelirler. Kil ve kaolenlerde zllk ve dier baz reolojik zellikler, akclk iin gerekli olan su miktarn tayin eder. Dkm amurlarnda istenen akkanl, fazla su kullanmakszn elde etmek gerekir. Fazla sulu bir dkm amuru kalplar slatr, kalptan kma sresini uzatr. Bu nedenlerle, dkm amurunun akcln su ieriini artrarak elde etmek olanakszdr. Kil ve kaolenlerden oluan kolloid zeltinin suda kmeden durabilmesi elektrik yklerinden ileri gelmektedir. Killer su ile karnca negatif elektrikle yklenirler. Ayn cins elektrikle ykl iki tanecik birbirini ittiinden yan yana gelip kemez. Ancak iyi bir dkm iin minimum seviyede su kullanlmas gerektiinden baz kimyasal maddeler (elektrolit) kullanldnda taneciklerin elektrik yklerine etki ederek onlar hareketlendirir. Elektrolit (defloklant) ad verilen bu maddelerin balcalar cam suyu, amonyak, kalsine soda, sodyum hidroksit, humus, tanik asit tir. Seramik salk gereleri retiminde kullanlan dkm ynteminde, hazrlanan dkm amuruna, ilave edilmesi gerekli elektrolit miktarnn uygulamada % 0,3-0,7 arasnda deitii belirlenmitir. Ar elektrolit ilavesi durumunda elektrolitin balayclk zellii n plana karak viskozite artar ve pelteleme balar. Dkm amuruna ilave edilen elektrolitle amur viskozitesi arasndaki iliki ekil.3.te gsterilmitir.

Viskozite 0

0.2

0.4 % Elektrolit

0.6

0.8

ekil.3. Elektrolit miktar - Viskozite ilikisi ekilden de grld gibi soda ve cam suyu ilavesiyle viskozite azalmakta fakat optimum bir noktadan sonra artmaktadr. Dkm amurunun dier bir reolojik zelliide tiksotropi kavramdr. Akkan amurlarn hareketsiz durduklarnda akkanlklarn kaybedip peltelemesi ve kartrldnda tekrar eski akkanlna dnmesine tiksotropi denir.

Tiksotropi, viskozitenin zamana bal deiimidir. Yass kil kristallerinin birbirine balanmasyla ortaya kar. ok tiksotrop olan amur kalptan akmayarak geri boaltm srasnda problem yaratr. Az tiksotrop amurdan ise ok zor kalnlk alnr. 5.4. Deneyin Yapl Litre arl lm: 1 litrelik balon joje ( veya beher ) nce bo olarak tartlr. Daha sonra dkm amuru doldurularak tartlr. Bu iki tartm deeri arasndaki fark litre arln verir. . Viskozite lm: Litre arl lm yaplan dkm amurunun viskozitesinin tespiti iin karmakta olan amurdan bir miktar alnarak viskozimetre kab ierisine belirlenen seviyeye kadar doldurulur. Kap, viskozimetre cihazna yerletirilerek silindirik ubuk kap ierisine daldrlr. amurun ubuun dnne gsterdii diren poise cinsinden gstergeden okunur. llen ilk viskozite deeri ( ) kaydedilir. Daha sonra 15 dk. boyunca amur hareketsiz braklr. Bu sre sonunda ikinci lme geilir. Saptanan () deeri 2. Viskozite olarak belirlenir. Belirlenen bu 2 viskozite deeri arasndaki fark tiksotropi deerini verir. 5.5. stenenler 1. Litre arl sonucunu belirleyerek bu parametreye etki edebilecek faktrleri aklaynz 2. Ilave edilen elektrolit miktar - grafiini izerek yorumlaynz 5.6. nerilen Referanslar 1. Gner, Y.; Seramik, Genlik Kitabevi, stanbul, 1987. 2. Tanan, H.H., Mete, Zeliha; Seramik Teknolojisi ve Uygulamas, Birlik Matbaas, St, 1988. 3. Arcasoy, A.; Seramik Teknolojisi, Marmara niversitesi, stanbul, 1983. 4. Kingery, W.D.; Introduction to Ceramics, John Wiley & Sons, Inc. 1976.

6. KALINLIK ALMA DENEYI ( SULU DKM ) SLIP CASTING 6.1. Deneyin Amac Dkme elverili olan seramik amurun, al kalp iersine dkm sonras zamanla et kalnlndaki deiimi gzlemlemek. 6.2. Deneyde Kullanlan Malzemeler ve Tehizatlar Seniter seramik dkm amuru ve al kalp. 6.3. Teorik Bilgi Litre arl ve viskozitesi uygun hale getirilen amur artk dkme elverilidir. Dkm ileminin hzl olmas iin kullanlan kalbn gzenekli yapya sahip olmas ve suyu emebilmesi gerekmektedir. Al kalplar youn porozitelerinden dolay tercih edilirler. Al doada Gips ad ile bol miktarda bulunan kalsiyum silikattr ( CaSO4.H2O). Gips doadan karldktan sonra toz al haline getirilmek zere al fabrikasna getirilir. Krlp toz haline getirildikten sonra zel kzdrma frnlarnda yaklak 120 0C 140 0C ye kadar kzdrlr. Bu kzdrma srasnda bnyesindeki kristal suyun % 75 ni kaybederek yar hidrat hale getirilir. Al, ekillendirme srasnda su ile kartrldnda tekrar kristal suyunu bnyesine alarak sert ve porz bir yap kazanr. Al kalbn ierisine doldurulan dkm amurunun suyu kalp tarafndan kapiler olarak emilmeye balanr. Bylece seramik malzeme kalnlk alr. Suyu bnyesine alan kalp kurutulup porlar iindeki su buharlatrlarak bir sonraki dkme hazr hale getirilir. ekil.1.te gsterilen al kalp kesitinde bu olaylar zetlenmitir.

ekil.1. Ya ekillendirmede kullanlan al kalp kesiti

6.4. Deneyin Yapl Kalnlk alma deneyi iin konik al kalplar kullanlr. 3 ayr konik al kalba ayn anda dkm yaplmakta ve 10, 20, 30 dakikalk ayr sre uygulanmaktadr. Bu sreler sonunda geri boaltlan dkm amurundan geriye al kalp i yzeylerine yapk seramik malzemenin kendisi kalmaktadr. ekilsel olarak ayn, boyutsal olarak farkl bu 3 ayr rnn et kalnlklar kumpas yardm ile llerek zamana kar meydana gelen kalnlk miktar tespit edilir. 6.5. stenenler Kalnlk alma deneyi sonularn milimetrik kada zaman - kalnlk alma miktar diyagram olarak aktarnz ve bu diyagram ayrntl olarak yorumlaynz. 6.6. nerilen Referanslar 1. Gner, Y.; Seramik, Genlik Kitabevi, stanbul, 1987. 2. Tanan, H.H., Mete, Zeliha; Seramik Teknolojisi ve Uygulamas, Birlik Matbaas, St, 1988. 3. Arcasoy, A.; Seramik Teknolojisi, Marmara niversitesi, stanbul, 1983. 4. Kingery, W.D.; Introduction to Ceramics, John Wiley & Sons, Inc. 1976.