UNIVERZITET >DEMAL BIJEDI< MOSTAR NASTAVNIKI FAKULTET SPORTSKA AKADEMIJA

PREDMET: TEMA:

OSNOVE SPORTSKOG TRENINGA IZDRLJIVOST U SPORTU

STUDENT Ivankovi Dragan

MENTOR Prof.dr.Izet Rao

Sarajevo, Septembar 2008

SADRAJ
1.UVOD.........................................................................................................3 2.PREDMET, PROBLEM RADA.................................................................4 3.CILJ RADA................................................................................................5 4.METOD RADA..........................................................................................6 4.1 Pojam izdrljivosti........................................................................6 4.2 Ciljevi u razliitim sportskim aktivnostima.................................8 4.3 Stanje subjekta............................................................................9 4.4 Upravljanje transformacionim procesima..................................10 4.5 Kombinirane motorike sposobnosti.........................................10 5.TEORETSKA I PRAKTINA VRIJEDNOST RADA.............................11 8.ZAKLJUAK ...........................................................................................12 9.LITERATURA...........................................................................................13

1.

UVOD

Izdrljivost u opem smislu, oznaava sposobnost vrenja neke aktivnosti due vremena bez snienja njene efikasnosti. Kada je rije o izdrljivosti u sportu neizostavno je pomenuti da izdrljivost ini antropoloi prostor jednog sportiste, te da je jako veliki koeficijent uroenosti a iznosi i do 95%, tako da se prilikom rada na modelu nekog sportiste moe veoma malo uraditi na poboljanju ove motorike sposobnosti. Sportska praksa je pokazala da za primjer indirektnog naina moe da poslui uobiajeno odreivanje izdrljivosti na osnovu vremena za koje se savladava bilo kakvo dovoljno dugo rastojanje ( npr. Pretrati 5000 metara ).

2. PREDMET I PROBLEM RADA

Predmet ovog rada su transformacioni procesi, odnosno upravljanje transformacionim procesima tj. Raspolaganje povratnim informacijama u toku trenanog procesa od inicijalnog do finalnog stanja. Problem ovog rada jeste utvrivanje poetnog stanja, provjeravanje operacionalizovanog plana, eventualno potrebno mijenjanje motorikih sposobnosti pod uticajem plana, odnosno utvrivanje adekvatne metodologije voenja trenanog procesa. Aktivnosti za vrijeme trenanog procesa su operativa, registracija,klasifikacija i kontrola

3. CILJ RADA

Polazai od problema i predmeta rada, opti cilj ovog rada je da se utvrde koje metode obuavanja daju rezultate za uspjeno usvajanje i voenje treninga. Cilj rada je da se ukae razliitost u ciljevima pojedinih sportskih aktivnosti , kao i razliitih subjekata koji pripadaju pojedinim sportovima , sasvim je izvjesno da postoji i razliitost u primjeni trenanih sadraja , metodama i modalitetima optereenja.

4. METODOLOGIJA RADA 4.1 Pojam transformacioni proces Transformacioni proces je svaka promjena kod sistema bilo da se radi o promjeni ulaznih i izlaznih stanja pojedinih elemenata ili o procesu u samom sistemu. Pod promjenom se podrazumjevaju se mnogobrojne promjene u sistemu, od poetnog do konanog stanja. U transformacionim procesima se koriste sljedei pojmovi: -Operand, koji predstavlja ono to je problem transformacije(neko poetno stanje u datom momentu vremena), -Transform,predstavlja ono to je rezultat transformacije (neko naredno stanje tj. ono u ta se operand pretvorio), i -Operator, koji predstavlja ono pomou ega se djeluje na operand da bi se on pretvorio u transform. Iz ovoga proizilazi, da transformacija ustvari predstavlja rezultat djelovanja operatora na operand, da bi se on pretvorio u transform.Meutim, u procesu daljnjeg djelovanja operatora na transform, i njega (transform) se mora tretirati kao ponovo stvoreni (novoformirani) operand, jer e se i on u narednom trenutku vremena pod utjecajem novih operatora pretvoriti u neko novo stanje (novi transform). U zavisnosti od stanja ulaza,sistemi pokazuju razne reakcije , odnosno ponaanje sistema, kao i izlaznih veliina i njihove promjene.Izlazne veliine i njihova stanja, koja ustvari pokazuju ponaanje sistema , predstavljaju posljedice procesa , a ulazne veliine i njihova stanja su uzrok procesa u sistemu. Transformacije sistema na taj nain predstavljaju i vremenski redosljed promjena stanja sistema , a promjene iz stanja transformacije u transformaciju izraavaju razliite naine ponaanja na datom izlazu.Poznavanje zavisnosti izmeu ponaanja sistema i ponaanja njegovog okruenje (onoga to je van sistema) svodi se, u sutini, na poznavanje zakona kretanja i razvoja sistema.Iz ovoga proizilazi da svaki sistem treba da zadovolji: *spoljanje zahtjeve okruenja, *unutranje zahtjeve podsistema, *zahtjeve sopstvenog opstanka i procesa.

Ovim zahtjevima sistema udovoljava na taj nain, to sumu svih primanja (inputvektor)transformie u sumu svih davanja (output-vektor).Ova transformacija (aktivnost dinamikog sistema) najee se obiljeava funkcijom:

Y=T(X) Gdje je: Y-output- vektor (transform), X-input-vektor(operand), T-operator transformacije(process transformacije).

OPERATORI

OPERAND X

T PROCES

TRANSFORM Y

TRANSFORMACIJE

Kao to je poznato, u teoriji sistema pod kretanjem i razvojem sistema podrazumjeva se svaka promjena objekta u toku vremena , kao i niz pretvaranja njegovih stanja u naredna nova stanja.Da bi se to postiglo, stanje je ulaza i izlaza svakog elementa potrebno je obiljeiti simbolom za vrijeme. Xt=(x1t.x2txmt) Gdje su x1,x2xm stanja sistema u vremenu t, to predstavlja vector koji izraava ulazna stanja elementa. Izlazna stanja se shodno tome mogu obiljeiti vektorom. Yt)=(y1t,y2t...ynt). Prema tome zakon kretanja (djelovanja sistema)moe biti izraeno matematiki kao vektorska diferencijalna jednaina, koja uspostavlja vezu izmeu stanja ulaza (ili izlaza) elemenata sistema u odreenom trenutku t i stanja ulaza (ili izlaza) u narednim trenutcima. t+Q1, koji odgovaraju razliitim vremenima reakcije , ime se dobija karakter procesa sistema u vremenu. Ako su data sva ulazna ili sva izlazna stanja elemenata sistema u poetnom trenutku, t=O, mogue je odrediti stanje tih ulaza i izlaza u narednim trenutcima, t=kQ1, gdje k oznaava ponavljanje operacije.Prema tome, razvoj sistema u vremenu zavisi od ulaznih i izlaznih stanja uizvjesnom konanom broju poetnih trenutaka koji su sadrani u poetnom razmaku vremena. (O,Q)

4.2 Ciljevi u razliitim sportskim aktivnostima Ciljevi u razliitim sportskim aktivnostima, kao to je poznato,su razliiti i iz tih razloga ih je potrebno i razliito sprovoditi. Ne postoji univerzalni cilj sam po sebi , ve postoje samo pravila i postupci pomou kojih se dolazi do informacija koje su bitne za definiranje najadekvatnijeg cilja, a to znai utvrivanje nekog eljenog stanja .Iz tih razloga se najprije mora definirati kakvo se finalno stanje eli postii, jer

samo onda kada se zna ta se eli postii, moe se programirati transformacioni proces koji dovodi do realizacije eljenog stanja. Da bi se uope mogao provoditi transformacioni proces, eljeno stanje mora biti dato u istim onim parametrima (varijablama) u kojima je dato i poetno stanje, dakle u marljivim veliinama.To znai da se osnovni uslov za sprovoenje nekog transformacionog procesa sastoji u tome da postoje relevantne informacije, s jedne strane,o eljenom (finalnom) stanju, a sa druge strane, o poetnom (inicijalnom) stanju subjekta nad kojim se provodi transformacioni proces putem trenanog procesa. Poto su ciljevi u razliitim sportskim aktivnostima razliiti, iz tih razloga ih je potrebno i razliiti sprovoditi. Iako se u sportu pojedine grane ili sportske discipline po svojoj strukturi meusobno razlikuju, njihove zajednike karakteristike se sastoje , s jedne strane u tome, to se u sportu tei ka postizanju visokih sportskih rezultata putem ispoljavanja maksimalnih mogunosti sportista, a sa druge strane , trenana aktivnost je usmjerena na razvoj prvenstveno onih antropolokih karakteristika od kojih zavisi postizanje sportskih uspjeha, a koji su sadrani u jednainama specifikacije pojedinih sportova.

4.3 Stanje subjekta Stanje subjekta u sportskim aktivnostima podrazumjeva pojedinca ili grupa homogenih pojedinaca, ije su antropoloke karakteristike najblie jednaini specifikacije (eljenom stanju) one sportske aktivnosti, pomou koje se ostvaruju unaprijed definirani cilj transformacije subjekta. U vezi s tim, u transformacionom procesu postoje sljedee mogunosti: -da je stanje subjekta poznato i da je poznato eljeno stanje(jednaina specifikacije) sportske aktivnosti. U takvim sluajevima je potrebno, s jedne strane, utvrditi model kompleksiteta faktora (jednainu specifikacije) od kojih zavisi uspjeh u nekoj sportskoj aktivnosti, a sa druge strane, utvrditi latentnu strukturu antropolokih karakteristika subjekta, pa na osnovu dobijenih rezultata izvriti usmjeravanje ili izbor subjekta u onu sportsku aktivnost, iji je kompleksitet najadekvatniji obiljejima subjekta, a zatim izvriti planiranje i programiranje za svakog pojedinca, shodno stanju subjekta i eljenom stanju u odreenoj sportskoj aktivnosti.

-da je stanje subjekta nepoznato, a da je poznato eljeno stanje sportske aktivnosti. Tada je na osnovu izmjerenih reakcija subjekta potrebno najprije utvrditi latentnu strukturu antropolokih karakteristika, a zatim izvriti izbor,planiranje i programiranje u onoj sportskoj aktivnosti, iji je model kompleksiteta faktora ( jednaina specifikacije) od kojih zavisi uspjeh u toj aktivnosti. Najadekvatniji karakteristikama subjekta. -da je stanje subjekta poznato, a da je nepoznato eljeno stanje sportske aktivnosti U takvim okolnostima neophodno je utvrditi eljeno stanje (jednainu specifikacije) faktora od kojih zavisi uspjeh u sportskoj aktivnosti, na osnovu kojeg se moe vriti usmjeravanje ili odabiranje subjekta , a zatim i planiranje i programiranje u odreenoj sportskoj aktivnosti. -da je stanje subjekta poznato i da je poznato eljeno stanje sportske aktivnosti Shodno tome potrebno je izvriti takav izbor ili usmjeravanje subjekta, ije e antropoloke karakteristike biti adekvatne eljenom stanju (jednaini specifikacije, modelu kompleksiteta) sportske aktivnosti, a zatim izraditi adekvatan plan i program u odabranoj sportskoj aktivnosti. 4.4 Upravljanje transformacionim procesima Upravljanje transformacionim procesima oznaava raspolaganje povratnim informacijama u toku trenanog procesa od inicijalnog do finalnog stanja. Specifinost upravljanja u toku trenanog procesa sastoji se u djelovanju na ovjeka odgovarajuim trenanim sadrajima, ije su reakcije najee poznate, to znai, da primjnjujui jedno te isto djelovanje, ne mogu se dobiti uvjek iste povratne informacije. Iz tih razloga su veoma vane povratne veze koje idu od subjekta ka onome koji upravlja procesom, informacije o ponaanju subjekta, kao i informacije o trenutnom, prolongiranom ili kumulativnom efektu vjebanja. Prema tome, objekat upravljanja u procesu vjebanja moe biti ponaanje subjekta, trenutni ili kumulativni efekat, u ijoj osnovi lei princip povratne povezanosti.(feedback). Efekat upravljanja trenanom tehnologijom zavisi, s jedne strane, od informacija koje dobija subjekat, a sa druge strane, od informacija o stanju subjekta koje dobija onaj koji upravlja , da bi ih neposredno poslije izvrene analize prenio na subjekta u vidu korekcija. 10

4.5 Konbinirane motorike sposobnosti Osvrt na konbinirane motorike sposobnosti-Struktura kondicijskog treninga prema Foxu?

KONDICIJSKI TRENING (FIZIKA PRIPREMA SPORTAA)

KARDIO-RESPIRATORNI TRENING RAZVOJ FUNKCIONALNIH SPOSOBNOSTI

NEURO MUSKULARNI TRENING RAZVOJ MOTORIKIH (KVANTITATIVNIH) SPOSOBNOSTI

AEROBNI TRENING A

ANAEROBN I TRENING G+P

TERENING IZDRLJIVOSTI

TRENING SNAGE

TRENING BRZINE

TRENING GIBLJIVO STI

MJEOVITI AEROBNOANAEROBNI TRENING

TRENING REPETITIVNE SNAGE

TRENING EKSPLOZIVNE SNAGE

TRENING BRZINSKE IZDRLJIVOSTI

TRENING BRZINSKE SNAGE

11

5. TEORETSKA I PRAKTINA VRIJEDNOST RADA Putem ovoga seminarskog rada prikazao sam kako se vodi transformacioni proces do postizanja eljenog stanja. Ovim radom prikazana je osnovica voenja transformacionih procesa u pogledu na razliita stanja subjekta,te sam prikazao i strukturu kondicijskog treninga prema Foxu

6. ZAKLJUAK Kao zakljuak bih naveo da tehnologija sortskog treninga se prvenstveno odnosi na problem upravljanja u toku transformacionog procesa sportskog treninga i zasniva se na tome, da se prilikom dovoenja sportista iz inicijalnog(poetnog trenutnog) stanja u novoformirano (tranzitivno, finalno)stanje, koje je po pravilu na viem nivou, ostvaruje prilagoavanje sportista uslovima koji se sastoje u neprekidnom mjenjanju i usmjeravanju u pravcu postizanja to veeg sportskog uinka u odreenom vremenskom intervalu.

12

9. L I T E R A T U R A :

1. Malacko, J., Rao, I. (2004) Tehnologija sporta I sportskog treninga. Sarajaevo: Fakultet sporta I tjelesnog odgoja. 2. Grupa autora: Enciklopedija fizike kulture 2 (P-), Zagreb, 1977.

13