A m C i k - Hayal

YA 408
DiziSi. 6
Eserin her olarak
aittir.

hibir kopye edilemez,


TicARET VE SANA
ANONiM
Bu Serveni:
olan Hayal bu kitap,
Grlek
Genel Ynetmeni Osman Oku,
Editr Ahmet Ergin,
Tim
Kapak Kenan ZCilli'a ait.
I dzeni Ahmet Ergin,
ve cilt takibi Ekrem
Seil Ofsene, i Otsd'te,
cilt ise Sistem
2, olarak 1998 (I. 1997)
Seri (ISBN): 975-362-317-8
Adresi ; p, K. 50 Sirkeci-Istanbul
Adresi : Ankara Cad, No: 50
34440 Eminn i Istanbul
Tel: (0,212) 513 84 15 - 161 (0.212) 451 0804 - 05 i (0,212) 510 65 46
Fax: (0,212) 5124000 - 664 77 97 - 451 11 76
Intemet: www.timas.comtr
e-mail: timas@timas.com.tr
p=Jl
i
ENDER AD
AHMED
S RLE
YA

1998
i Her
ve Eserleri ............................. 7
Birka sz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 9
Raci'nin
Baba ile .................... 11
Birinci Gn
Hilik zirvesi .............................. 21
Gn .................................. 31
nc Gn ................................ 47
Drdnc Gn
Ariflerin ............. 53
Gn
Azarnet ............................ 59
Gn
Kaf ve Anka ............................... 67
Yedinci Gn
Azarnet Denizi ve Byk ............... 77
Sekizinci Gn
Ebed! Muamma ............................ 83
Dokuzuncu Gn
.................... 89
Manisa - ........................ 95
Raci'den Sami'ye .................... 97
Hayal'e Zey1 .........................
Hayal'e Zeyl
Mecnun ........................... III
Mecnunlar ........................ 18
Murassa Zincir ve rlJ.'_UJ.U Nasibi .............. 124
Filibeli Ahmed Hilmi
ve Eserleri
Son dnem en gl kalemlerinde biri olan
Filibeli Hilmi Bey, 1865 bugn Bul-
garistan'da kalan Filibe dnyaya geldi.
Sleyman Bey, annesi ise Anne Kaf-
olan FiIibeli'nin Hazer bulunan
Trkmenlerinden vayd edilmektedir. bulu-
nan ve "Filibeli" lakaplan
yeri gstermektedir.
Hilmi Bey, ilk bilgilerini Filibe Mfts'nden Daha
sonra Galatasaray Lisesi'ne girdi. Tahsilini sonra D-
yn-u Ummiye greve Bu idare Bey-
rut'a gnderildi ve siyasi bir meseleden "ay-
lak" bir gazetesi 1901'de geldi. Bu-
radan srld. Bunun sebebinin ne bilemiyoruz.
Bir rivayete gre, bir
ihban bu srgne sebep oldu.
ilan edilince, 1908'de
U'UHW,", bir 1
1908' de yaym ancak
etti. Gazetenin slbu sade, ifadesi
byle bir devrin
zellikleriyle
da sz
hamid de bu tervic muhalifleri
gibi
bu o
L.,!HJlLH'-H!H

Filibeli Hilmi Bey, kapan-
sonra ve Efkar ve
felsefi makaleler yazmaya 1910
"Hikmet-i Ceride-i kurdu. fikirleri orijinal bir s-
lupla ve ifadelerle yaymaya kltrel evrelerin dik-
katini ekti. Tasavvufla ilgili Mihrddin-i ArtisI,
Kalender" milli meselelerle ve kahra-
ilgili "zdemir" takma
Byk ihtimalle genlik Jn Trklerin cazibesine ka-
Hilmi Bey de modaya uyarak Sultan Abdlhamid'e
muhalefet etmeye da hcum etmekten
di. 1911'de gnlk olarak "Hikmet" gazetesi defalarca ka-
Bir ara Bursa'ya srld.
Darlfnn'da felsefe da yapan Hilmi Bey
bilgnerinin kltrne de Arapa ve Farsa'mn
da mkemmel biliyordu. Avrupa
dzenli bir takip ediyor, materyalist fikirleri ci.irtr-
kel1 saglam zeminlere Ahmed Hilmi Bey'in bir
siyasi sebeplerlesrgne gnderilmesi bir
oldu. Kuzey Afrika ve Trablusgarp'taki tasavvuf ve tarikat hareketle-
riyle temas kurdu. Abdullah Selam Esmer hazret-
lerine isnat edilen girdi. Mihrddin takma
GJvs-i Enam, Abdlkadir ve Abdsselam" ve Ha-
midfde Alem-i ve eserlerini
kaleme
Gen denilecek bir ve en verimli zehir-
vefat etti.
Mmkn mdr? Ebedisi Nebi-
mizi Bilelim, tl Fende Maddiyvn Mesleki Dalateti, Yir-
minci ve Avrupa: Mslmanlara Rehber-i Siya-
set, ksz Turgut, Muhalefetin ve Din-i
da bulunan Ahmed Hilmi Bey'in, iki ciltlik Tari-
hinden sonra en degerli elinizde bulunan Hayal' dir.
ve tasavvun bir roman olan bu eser ilk defa GiritU Alunet
Saki Tasavvuf zcvkle okudugu
bir kitapt1I. sylemck gerekirse bu eser bir
ilgi ekici hikayesidir. Hayalin derinliklerine dalan Raci, Baba
bir "Allah dostu"yla onun rehberligiylc ta-
savvnfun engin ve zeng1n denizine dalar.
imek, maddeden mnya gemek
elinizdeki dikkatli gerekmcktedir.
Bu hakUzat ile
dolu olan vicdanlar, sonu olma-
yan bahisleri seven insanlar
zevkle okuyabilider. Bir
bu memleket ve bu millet hayli
Raerler ve daha bir

takdim
miz bu hikayeler (Acaba hikaye
mi?) tevecche mazhar olursa
kendimizi bahUyar
bu hik.yeye gsterilecek
i
HATlRALARI
Baba ile
.......... Trkiye'nin en byk ve en gzel
biridir. bir sredir bulunan bir

zamana
Bn kabristan,
nedildigi yer degil, birok nefis eserin de hazinesiydi. Pencereler-
den grldgne gre, oradaki mezar
gl kalemlerinden nice
Bu ve edebiyat ynnden de nemli oldugn ka-
b nI edilebilirdi.
tepesindeki kavuklar, klahlar ve talar tarih
dan tetkik edilmeye degerdi. oktan beri terk halde bulu-
nan bu korkulu bir !etafet boyu lIzun-
otlar, l kokusli samlan bahardan
itibaren kabristam Hi yok ki, or-
olan bu bir zamanlar
Daha sonra ortada
Ben hergn bu nnden geiyor, her seferinde,
ziyaret etme arzusunu gnlme!e duyuyordum.
Lakin bizim gibi vakitlerinin bir geimini
saglamaya, diger ise eg1cnceye genlerin mezar-
IIklar1a zama m olur mu? ben de o vakit!er,
yere geiren bir gentim: Dedigim gibi, her gn bu
nnden getigim halde, sadece
m ve dzgnlgn hayran hayran seyretmek iin yalmz bir da-
feda ediyordum.
ile son gnlerim anlatabilmek
iin kendimle ilgili birka sz sylemem gerekmektedir: Dindar
iyi bir annenin byk geen ocuklugum
bir
sonra bir tahsil grdm. derece
bize ait bilgilerde akranlanma stn du-
byk bir ogunlugu okuldan
yUH""" bir atacak yerde, bilgilerimi
sonra ok bir n-
akranlanm dini ilimlerden
tutmadan, hem zahiri, de
oldum. bu bilgi bir gn
zaman, byk acaip bir
iinde oldugumn imandan, ile
kflrdHll, tasdik mydana bIi
KalbimleInkar . tasdik ediyor, .
. .
vcndumu Bir. fikri
\riKi)'orilu ... Bari
iuk;!r ile hi olmazsa .
zerl her
ve m

Tin
ta, mmkn olmayan cehennem iinde
herkes iin normalolan benim iin bir
Bundan da, geirnde de
Galiba insanlardan kaan biri
olduka zor bu durum kendimden ge-
erek ve olarak bir para iki iti-
gim iin vcudum Bir gn. btn kuv-
vetlerimi kullanarak, bu Yeni-
den ldrecek deliller bulabHme midiyle tah-
sile ve tetklke koyuldum. Bir defa daha ilimlerle
oldum, byk sahibi kimselere mracaat
iinde stn fazilet sahibi insanlara tesadf ettim.
N e are ki ilimIeri ve delilleri, bence, ilkel
olan hayallerden ve efsanelerden degildi.
Beni, yoldan kurtarmak iin .btn bilgimi
rtecek ve iddia edilen hakikatleri biri
., ..... ait ilimlerIe
Bunlardan biri olan Cemiyetim ruh
masa gibi
en ileri .<,'-i.'-U.CLU
ruhun tam
ri deliller, bence hayali
cemiyetle
Hi! dnya sahip olduka bir
re mlik ister. o Ama bu
gizli bunun hibir nemi yoktu. Ben bunun stnde bir

(I) Spiritisme, Spirit len kimselerin bulunarak, cevaplarla bilinmeyen
renmek. ruhlar alemine ait bilgileri ortaya gkarmak bir cemiyettir. S'yle bir
cemiyetl!r ruhla ilgili bilinmektedir. Ancak ruhun mahiyeti Kerim'de
isr:! Suresi ile ortaya konmuj, bu insanlar beyan
Drt devam eden bu ikinci hayatunda da, hibir
gibi, yeni olarak hepsi,
he ejderhasma yem iin, bir kere daha sukut ettim. Bu
defa beynimin iinde s-
rekli meydan oluyordu. Birbirine fikir hi
durmadan zihnimi grltyle Zih-
ni faaliyetim bir dereceyi ve teselliyi
kendimden gemede ve En ve ar-
en oldum. bu or-
tam beni bir mutluluk veriyordu.
dum .... ...
ve tabirIeri ile iin
en rezilleri Aksine
onlar, gzel tahsil ve namuslu genlerdi. Lakin
sefahat ve zevk perisine Bu da ru-
hl Zira yolunu
bir ihtisas ilimle ve grevle
olarak felsefe denilen hayat ile
ise din duygusundan adeta olup, dine ve felse-
feye efsane gzyle Garip kanaat! Ben bunlara
ve
kalkmak oru bile tutar-
namaz de
Uzun bir namaz olan Teravih'c biri Rama-
zan bitti mi, bunlann din duygusu da elveda der giderdi.
elbisesi bu ben her
ederelim.
ok gzel bir bahar gn, bir gezintisine arka-
bir ortaya Uzun uzun sonra, vi-
layete ve nl .......... gitmeye ve
orada gn karar verdik. Bu kasaba, merkezi-
ne trenle Orada
ettikten sonra trcne bindik.
...... civarlan pek Hele tren yolunun
gerekten gnl bulunmayan tabiat manzara-
grltl bir e ben aksine byk
bir zntye Sebat ve ebedilik sonra,
benzeri bulunmayan bu gzellik neye yarar? Bu kadar gzel-
ligin ve insan, hem de belki binde biri
iken insanda ebedilik var Yerkre dedigimiz bu geici evi
derin bir zntye dalmayarak acaba mmkn m?
Nereden geldik? Nereye gidiyoruz? Saf bir insamn pek gzel ce-
vap verdigi bu soruya ve fen cevap veremiyordu. Bir kere
daha t,ibiata Bu sefer gzlerimin nnde gzellikler
kayboldu. Her istila etti. Sanki hakikat btn deh-
gzlerini imenlikler-
deki ancak oyunu! Mini mini ha-
vamn titremesi! Alemleri kaplayan huzur, nfuz eden
bir dalgalanma! Szn hepsi bir zarurete, kanuni bir emre
esir! . Sanki Buda Gotama
m
Hazin tebess-
myle ve ehresiyle: Hi!.. Hi!.. Hi!.. diyordu.
ok fazla gren bir "Yine de-
di. "Hi" dedim. Bu "hi" yalmz iinde bulunulan durumu izah
sonra benden
bir sevinle
duk. Bu kasaba, grdgm en gzeli idi. Bu mini
memleketten o kadar ki, gcm yetseydi orada
(I) Buda Gotama, Budda Gautama Sidharta (H.. 560-480): verilen isimdir. g-
hkm sren byk bir prensin olarak dnyaya geldi. Kendinegre elde
ve gerekleri, dnya, insan ve hayat zmlemede denedi. Yedi ile
ama sonunda bir zme Bundan sonra bir alonda kurarak
erdikten sonra kendini btn gcyle "Budizm" denilen yeni bir dini-
nin sebep oldu. Bu dinin gre Buda efsanevi bir
otururdum. Kasabanm evleri birbirinden hayli uzak ve her biri
byklgnde bahelerin iindeydi. Her evin bah-
esinde bol bol su Hatta byk
byk Baheleri agalarla doludur.
Bu kasabada pek ok gl Gl mevsiminde bl-
blleri ok olur. Szn .............. yeryznn ce n-
netlerinden biridir. Kasabaya zaman, daha nce birka
kere misafiri oldugumuz bir zat O geceyi
dostumuzun evinde geirerek ertesi gn sabahleyin de-
nilen yere gittik. Mteaddit yerlerden kaynayarak tabil bir ha-
vuzda biriktikten sonra, ok ko11ara akan
latit bir gibi En gzel yeri se-
Lakin orada bizden nce gelen iki Grdgmiiz
zaman szler, kim oldugunu
o szler: serseri, iki dilenci, iki iki Gerek-
ten de pejmrde bu iki adam, belki de bu zelliklerin
hepsine birden sahipti. Biz de oturduk. Pejmrdeler bize zerre
kadar nem vermediler.
Gya biz hayal gi-
bi bu iki devletlinin en kk bir bile hedef
vaya gitti. her biri, birer
de
Imm beynimi
Tesadfen pejmrdelerin Onlar
ben dinliyordum. Elli tahmin edilen bi-
ri dinliyor, soruyordu.
ilk nce deli hkmettim.
deliydiler. delilerin "meczup" denilen cinsinden-
diler. Gariptir bu iki pejmrdenin delice syledikleri
beni teden beri eden deli, gen deliye di-
yordu ki:
,ANl1idl 'crlJtl {le 17
gerisi de buna edilsin. Hayret iinde kal-
istemez sze
- Acaip! Var ile yok bir olur mu? Mesela ben
yok Bu iki durum fark yok mu dedim.
Deli evirdi,
- Vay! Sen ha! dedi: Acaba var
Bu nemli soruyu pek ok defa kendime Bu soru
basit bir nazar kalabilir ve alay konusu olabi-
lir. Fakat yle degildir. Eger var isem, niin yok Yok
olmayacaksam, ruhum ebedI mi kalacak?
denklemin bu son Ruhum kalacak
Peki ama ruh nedir? Bizatihi hassas Varsa
sonra ne gibi hallerIc hallenecektir?
birok soru. Deli Wlve etti:
- Ancak ben Zira hiim, yokum. Vcudum
Fena da Mutlak vcuttur. Mevcuttur.
Bundan sonra deli sustu. Her .ne syledimse cevap
Nihayet
- Haydi gidelim, bu hayvan bizi zevkimizden
gittiler. garip bir duruml Mkemmel
!l iddia bir insana, pejmrde bir
............ gn
ve ragmen ULU.""",""
geirdim. bindigimiz zaman
Ben omm

yarak:
- Acaba ben var
- Raci zeredir, dedi.
ikinci gnyd. Kahveye gitmek mezar-
nnden geiyordum. Her zamankinin aksine
Bu tesadften istifade etmek iin, kalbim de byk bir arzu du-
yarak girdim. Birka dev glgesinde
F:l
yrmeye ve halde bulunan mezarlarda biten, gya
lm kokusu saan iri ignemeye
Mezarllgm yuvarlak bir izginin zerine
bulunan agalar dikktimi ekti. Bir sre oturmak iin o
tarafa gittim. Bu agalar birbirlerine olarak ve b-
yk bir aileye tahsis etrafmdaydl. biri-
ne tahta
bir kulbe gzme bir halde bulundugunu
zannederek iinden eski psk elbiseler
biri
Elli oldugu samlan b tl bir
takke elli kadar ayna
ti. Birok yamanmak suretiyle renk-
lerini ebbesine de ayna ve tenekc gibi ya-
O kadar ki bu grp de, daha dogrusu elbise-
sine da glmemek elden gelmezdL Lakin zerime evirdigi
o kadar latif bir ve alak gnlllk,
ehresinde o kadar hazin bir ki, haline glmedi-
gim gibi, kendisine dogru bir ile tam bir te-
zat eden bir ciddiyetle, ve ahenkU bir sesle:
- Elhamdlillah, dedim.
Bu adal11ln ciddiyeti ile beni
Tekrar sze
- nedir dedi.
- Ahmet RacI.
- Ahmet Raci mi? (Glerek) ismini
nrum! o kadar aciz, ve ki, ri-
ca ile devam ettirir. Raci demek, insan demektir.
Bu szleri dinledikten sonra bir kat daha Ben
de sordum:
- Sizin isminiz nedir?
- Benim oktur. Her yerde bir isimle ve
zerimdeki aynalardan burada Baba"
Ama -sen istersen "Adem Baba" de.
Biraz sonra ortaya arzuya engel olamaya-
rak dedim ki:
- Azizim, kemal oldugunuz Byle
ragmen, kemalinizi bu garip gizlemeni-
zin sebebini
- Oysa bunun sebebi ok basittir. (Kahveyi fincaru-
doldurduktan sonra) Herkes sse Herkes birok
paralar harcamak suretiyle trl trl e1biseler Ben
de bu elbiseden

giyen ve hikmet ehli kabul edilen
konular istedim ve dedim ki:
- Sultamm, sen viraneye bir Ben ise
hikmete bir avareyim. Ltfen istifade msaade
eder Ver elini peyim.
- El pmek de istersen Utkin szden ne
kadar, kim bilir ka hayvan yk kitap okudun?
Ne Hi degil mi? bilgisi nedir? Bencillikleri-
nin ve zevklerinin olan sanatlara ait ibarettir.
Peki ama hak ve dair ne bilivorlar? Hic! Ak denklem
ile o
.
.. *" "'o w w o
anda iinde Koca bir medeniye-
tin, yedi bin mahsul olan bilgiyi kk
gren, bu garip mecnunun szlerindeki byklk, bana
ok byk bir kklk ok alak gnll ve
ok amaya bile gcm yetmiyordu. Gz-
lerimi kendisine diktim.
Glerek dedi ki:
- Yorucu faraziyeleri da biraz kendimizden gee-
lim, olmaz
Baba ile bir kahve daha itik.
GN
N

niyurna?!
BudaGetama

Kahveleli itikten sonra Baba, kulbeden bir ney
Hafif ve latif bir almaya Mezarhgm skil-
neti, ney'in hazin sesi bana galip bir zevk veliyordu. ki
gittike sinernden bazan hznl, bazan sevinli
dimde garip hissediyordum. Gya mahkilm
oldugum bir yk zenmden byk bir
hafiflik duyuyordum. Baba ney ile taksimini bitirdikten
sonra, hafif ve bir sesle okumaya, daha sonra al-
maya
Okuyordu:
Bu fenti mlkne ibretle etin!
Gafleti eyle heba, htili meydan,
Hani Sultan Sleyman, hani Han?
mr srr ile geirsen bir an
Ne gle, blble btiki, ti cihan
Kime yar oldu, felek-i devr-i zaman
Bu gazelde ne byk bir cazibe Baba, bu para-
bitirip de ney flemeye zaman, gzlerimden
yordu. Bunlar hasret ve keder Yoksa ve
zevk Bilmem. ok zgndm. O anda
iinde bulundugum ruhi ve vicdanI durumu anlatmak mmkn
degildi.
Baba okuyordu:
Tama ve uyup nefs ile maknur olma,
zail olur, olma.
Sonbet-i arif-i bil/ana dur olma,
mesned-i dnya ile olma,
Neredeyse kendimden geecektim. sesini pek
ve adeta uzaktan geliyor gibi duyuyordum. Ney, byk bir !eta'
fet
Zevk-i dnyaya firfb enl-i kemal

den Bir grmyor, bir
dum. sre uykuya halde
srmedi. ZUmi faaliyetim yeniden Zal1iren bir
hissetmezken kendimi garip bir iUemeie grmeye Derin
hayallere Gzlerim oldugu halde gryorum.
Memleketimize benzemeyen bir gryor-
dum. Sal1ra, o zamana kadar hi grmedigim bir bitkilerle
uzun trl trl
hayvanlar geziniyordu. Fakat
ben onlardan korkmuyor, ekinmeden yoluma devam ediyor-
dum. Arada benimle bir de La-
kin cismini gremiyordum. Fakat bir sormak gerektigi za-
man, soruyor ve Saatlerce yrdk. Sonun-
da yoruldum. Esirim olan nerede bulundugumuzu,
nereye gittigimizi sordum:
- Hindistan' Hilik zirvesine gidiyoruz, dedi.
!taat gstererek yoluma devam ettim. Bir sre sonra
da bir dag grnd. Yksek, ok yksekti. Bir mddet y-
rdkten sonra daga gibi parlak bir derecigin ke-
bir kulbe grndi.i. oraya dogru gitmemi
syledi. Kulbeye gittim. gen bir adam
- N e istiyorsun, dedi.
Ne istedigimi ben de bilmiyordum. cevap verdi:
- Hilik zirvesini ziyerete getirdim. Ltfen rehberi olun, de-
di. Gen adam merrinun bir halde bana Elimden tuttu ve:
- GelI.. dedi. Bir glgesine oturduk. Bana dedi ki:
- Hilik zirvesine binde, yzbinde biri bile
maz. Zira ona iin hakim Bir
Aksine ve bir arzum
bulundugunu syledim.
Kendisine byk bir duymaya bu zata ben

- Buda Gavsama verdi.
en byklerinden biri oldugunu tarihten ve degerIi
eserlerden grendigim "Buda"l1lI1 Byk
bir ayaga kalkarak elini pmek istedim.
- Benim iinse, ben hiim. Bana gre hrmetle hakaret bir-
dir. Senin iinse kalbi sevgin yeterlidir, dedi.
Ertesi gn seher vakti yola Buda elimden tutuyordu.
Hilik zirvesinin etekleri yeryznde; daha dogrusu yeryzn
basit bir nazarIa seyrederken, grlemeyen bir letafete sahipti.
yolun her iki benzeri bulunmayan renk renk
ieklerle doluydu. kendinden geiren bir koku etrafa
yeri haline getiren blbllerin nag-
meleri ve terennmleri kalbini titretiyordu. zerinde y-
rdgmz yol, ok ince ve gibi parlak, pamuk gibi yumu-
bir kum ile Her iki taraftan akan latif ve mini mi-
ni sevgilisine bir syledigi ke-
sik, heyecan dolu, titrek ve szler gibi, ve
kalbi Ykseldike Ietafet
Nihayet bir daha dogrusu mini mini bir saraya
Bir taraftan ykseklik, diger taraftan hava benim ok
sebep ieri girer girmez en nefis ye-
meklerden etrafa kokular, burunlara Ietafet
Byk bir odaya girdik. masa sa-
icad ne yemek varsa, tabaklarla zerine
Bana kalsa hemen sofraya gidere-
cektim. Fakat Buda elimden tutuyor ve
- Hilik zirvesine Bu yemeklerden yersen, bura-
dan dnmen, benden aynlman gerekir, diyordu.
bir a olmama ragmen bu emre uydum. O ne-
bir saat oturduk. Buda susuyordu. Ben
ise bir etkisiyle gsz bir halde Bu zatm
hayat sahibi ve yemeye, imeye olan bir melek gi-
bi a bekletmesine iimden itiraz ediyordum. Nihayet birden hire:
- Haydi gidelim. Yeteri kadar istirahat ettik, dedi.
cennet hizmetisine benzeyen
bir gen geldi. Elinde tepsi iinde tane billur ka-
se bulunuyordu. Bunlann birinde su, digerinde nc-
snde ise Gen:
- Efendi. yer daha ok Yemek yemediniz,
bari bir iiniz, dedi.
Nazike ve adeta yalvanrcasma ileri srlen bu teklife hemen
uyarak, kasesini elime Gen, byk bir sevin iin-
de yzme sihrin parlayan gzelligini latif bir
glmseme, yanaklarma gz bir dalgalanma ve-
riyordu.
Kaseyi temas ettirecegim bir Buda elime
vurdu. Kase yere Bir sylemeyerek elimden tuttu.
yolumuza devam ettik. Hafiften bir ses geliyordu. Bu ses
o kadar gzeldi ki, Davud'un sesi, adeta bir sa-
bah idi.
Okuyordu:
Yr ey avare, yr, durma yr,
Koymasin visalden seni misaL,
Bu bedayi', bu le ta if, heme rya v hayaL,
Yr ey biare yr, durma, yr.
Yr ki nzl1et-i vuslatta tealf gresin,

visal.
Yr ki saha-i hiide tecelif gresir!.
Bu sesin gzlerimde znt ve
grnr bir devam i-
menlerin zerinde geirelik. ve hayalsiz
Ertesi gn, sabah erkenden 1111"'''''7'1
glcn vakti bir saray grnd. ancak hayal
grlebilen binalardan biri, yani hayill en
son rnegiydi.
Ne bundan daha gzel. daha mkemmel ve
ssl bir bina tasavvur edilemezdi. Bunun hayali mmkn degil-
di. Oraya yneldik. on zaman
kendi kendine Buda dedi ki:
- Bu saray, yerdir. Bu saray,
imtihan yoludur. ve saglam ipine bu
yolu geerler. Hilik Zirvesfdir. cana can katan bu-
radaki keder ve znt dolu olan cehennem
vadisine arzu ve emel cenneti, ilerisi
bir yokluk ile dolu bir sa-
ray, her ziyaretisini yok eden bir misafirhanedir.
zevk ve birlik ve alemdir. Burada
yeri, inilti ve ah ekme teye giden makam-
dan uzak, dert ve Burada kalan arzu ve
istege, ve emek esirdir. gidenin sonsuz bir
ve dolduran Cesur ol! Aldanma! Sebat et! Ben
burada seni bekliyorum. ederek) "Haydi
gir!" dedi.
Hava, serin ve temiz kokularla doluydu. Her zm-
rt gibi imenler, iekler, byklgn-
de renkte mcevherlerle baheyi geerek, sara-
Yirmi otuz kadar son derece gzel, hayal
aleminde bile 'benzeri pek az olan cariye tarafindan
ikisi protokol grevini gryordu. Bin trl hrmetle
ve
larm hele girenlerin benzeri bulun-
mayan cazibe ve gzelliklerinden
Bir ve kederli szler sylemekte, diger
yahut bir perinin veren nagmelerini
olan biri
dndakIan ile bir gcm
halde itim. gibi soguk ve bildigim hepsinden
Sanki bir hayat buldum.
ssl ve havlular
Ierim mini mini elleriyle elbisemi
olan bir salona, oradan da bir hammna sokuldum.
Hepsi olan birok beni vcuda-
n o kadar mkemmel ve ki, bu gzellik hey-
kellerinin melekler girse, nefis ve sahibi
Tamamen renklerdeki olan
bir yataga Hurilerin mini mini el-
lerinin vcudum teHaklar grnmnde
ortaya olan bu ve benzeri bulunmayan heykellerin za-
rif hayli olan vcudum, bsbtn
bir uykuya zaman,
bir getirilerek iyice soguk
su ile de ve vcudu m
Hayat ve kuvvet halde hamamdan
Abanoz bir masaya, bir tepsi ko-
nuldu. Sofra kuruldu. Dnya yemeklerinin hibiri ile kabul
etmeyecek kadar lezzetli yemekler getirildi. Melek yzllerden
biri, billr bir srahi getirdi. Bir sundu. Bir grup
ellerindeki mzik aletleriyle gzel Bu
ce meclisi bir saat kadar devam etti. Sevincim son haddini bul
nefsim ku ve He adeta bir cana-
var O ieriye bir girdi. Ellerini ka-
durdu:
- Efenelim, zleyen peri sevgi ve Gnlerelir
yolunuzu beklemekteyeli. Buyurunuz, eledi.
Koluma girdi. ikinci
Bu ince ve hafif perde, bir gzellik sergileyen o vcudu
rtmyor, o melek yzlnn arzu ile engel
arzuyu ve gcenmeyi ima eden can bir lit-
titremeye Al ve ile bir
kat daha Siyah salan derin bir titre-
yen Ancak birbirine olan bir
araya gelmesiyle meydana getirebilecegi bir gzellik abidesi orta-
ya Kollanm
- Gel, gel, dedi.
Ben, minnet ifade eden bir sesle O
vcudu Parlayan yanaklanm ve titreyen du-
daklanm ptm. Bu vuslat bir an srd. Bir an ... Gk grle-
mesi gibi bir ses yeri gg inletti. Korkun bir zelzeIe, sanki
alt st etti. Yere bir sanki titretti.
O byk bina, bir avu toprak gibi eridi. gitti. Kor-
kumdan gzlerimi Sevgilime Gzlerimi
zaman, kendimi irkin bir buldum. Bu ca-
o kadar igren, o kadar pisti ki, hayret ve nefretle dolu bir
ses boynuma kolIanm aarak kendimi kurtar-
maya sesine benzeyen kahkahalar koyverdike
ay alan enesi, benzeyen bumuna
yor, bu iki engeI birbirinden pislikukuruna benze-
yen uzun grlyordu. Ben kendi-
kurtarmaya
ve diyordu:
- Nankr! nce ayaklanma ve byk
vuslat zevkLni unuttun. sre sonra ben yine o girece-
gim.
Nihayet bin bir zorlukla elinden
yerinde bir plk ortaya nceden her biri bir
huriye benzeyen birer Be-
ni kovalamaya Etlerine korkusu ile
adeta nnyordum. Nihayet yorgunluktan Caddar
beni takip etmekten
ma O zmrt gibi imenlerin yerinde dikenler, blbl-
ler yerinde kargalar, kumlann yerinde siyah ve
sivri gryordum.
geldi. Beni bekleyecekti. Halbuki ne
ne Buda dagdan inmeye
;Z{nles{ 29
bir sahaya bir meclis be-
lirdi. Meydamn kuzey aHmdan bir taht ba-
bir ta, elinde ssl bir asa, zerinde
elbiseler oldugu halde, stnde Buda oturuyordu.
ssl ve parlak elbiseler ululuk ile ssl
insanlarla tutup huzumna gtr-
dler. Buda byk bir ayaga Kolunu bana
ederek:
,
- Ey sznde durmayan insan, eyadam, ey
insan, sana! Sznde noktaya varama-
Vahdet giremedin. Mutlak birlige eremedin. Zira
Hilik Zirvesi'ne Ey gafil bu yerlerden git!
diz ktgn, ve mhunu teslim ettigin
irkin yzl dnyaya git! Sen sevinci degilsin.
Sen bu alemin eri degilsin. gitl Arzu cigerlerini ye-
sin. Git, git ki akrepleri NemnIt gibi, beynini kemirsin.
Git, git ki pis dnyadan bir kpek olmasm. (zntl
olarak) Git, git ki mert glbahesi
Git ey namert! ... ...
Buda eliyle emredici bir bulundu. Bulundu-
gum ne var ise
su gibi akmaya bir uumma geldik.
bir uuruma dogru Bir ve znt
si, mitsiz feryat cigerlerimi paralayarak, ve
titreyen Imvalayarak
Gzlerimi gle ve
mahzun gzleri gzlerime Elindeki
Henz sade kahveyi sundu:
- Hilik ykseImek
Kendime hakim olamayarak gn
yanma gelmek zere izin istedim.
- Ben bu memIekette bulunduka,
kimseye amayacagll1a sz ver, dedi. Verdim, msaade etti.
GN
Ya nur, zulmleri durdur.

eve gittim. Annem bir
Her gece, beni grmeye Geceleri eve, her zaman
sabaha gelirdim. Hasta garanti edildikten sonra
kendi halime Hayallerimi vakit geiriyor-
dum. Erken uyudum. Ertesi gn erkenden gittim. Birka
kk tencere, tabak, sahan, bir mangal ve bunlara benze-
yen lzumlu ile yag, pirin, kahve gibi Erken-
ce gittim. Baba, kulbesinin nnde
du. Vermek istedigim kabul etmedi.
mazi eder
Hay! iiliim keder
Olma kader
kalmaz
Dem bu demdir, dem bu dem!
Dem bu demdir, dem bu dem!
Sen gibi bir saile
Hayf mi gai/e?
Olma hal ile,
istikbdl ile
Dem bu demdir, dem bu deml
Dem bu demdir, dem bu deml
Bu hayatta yok vefa
Her gn derd cefa
Ey safa
mrn etme heba
Dem bu demdir, dem bu dem!
Dem bu demdir, dem bu dem!
bilir
Bilmeyen sersem
Gayesi bir dem
Ma' hem
bu dem!
bu dem!
Biraz sonra, neyin sesi hafif ve latif bir\inilti halini
da Yeni bir Belh bir evde
bulunuyordum. Henz Odama bir
girdi. Bu benim Bana Farsayla Sanskrite bir
dil ile hitab ediyordu. Garibi ki ben de bu dili tamamen bili-
yordum. tki bir Hem bendim, hem
binlerce nce bir dedi ki:
33
- Ge e1bisenizi giyiniz de
bayram ni seyredebilesiniz.
nce gzelce doyurduktan sonra elbiselerimi giydim.
Elbisem, uzun bir gmlek He belime
bir ibaretti. sivri bir klah ile
Bir insan iinde yrmekteydi. Ben de on-
iara uydum. bir sahraya Binlerce,
yz birlerce insan Sahramn tam orta byk
bir Neye ne
den, bulunan adamlardan birine sormak zorunda kal-
Bana:
- Bugnden itibaren gn bayram
ieWUlar ve herkesi imtihana Herkes
birer birer huzuruna gidecek. Her kim olan s-
z syleyebilirse. iin izinli Onun
saadet izgisi. ekilir. Her kim syleyemezse bundan mah-
rum izgisi izilir. Ancak gzel amellerde
ve hareketlerde bulunursa o izgi kaybolur. akra-
ve sevinlerinden yaparlar, dedi.
Ben hibir iin imtihan
Um.

yksek bir tahtta bir
ta, zerinde ok bir kaftan kadar
illtiyar, elleri ayakta Meclisin
Cehalet zille mahcup ol-
mamak ve iin, dua
sordu:
- Nereden geldin?
Kalbime ilham edilen verdim.
- Sebebi ve hikmeti sorulmayan Allah' tan.
- Niin gnderildin?
- Allah nur ile nur ile adil, zulmat ile
kahir (kahredicD istedi. Nuruna "ben", "gay-
mn" dedi.
-- Nuru nedir, nedir?
- Nuru Hrmz, ise Ehrimen' dir.
- Hangisi
- her ikisi Ne Hrmz Ehrimen'e, ne Ehrimen
Hrmz'e stnlk saglayamaz.
- Bu nedir, sonu ne olacak?
- En sonunda Hrmz, Ehrimen'e galip gelecek. Alem hep
nur olacak.
- Sonra ne olacak?
- Allah hep "Ben", hep "Ben" diyecek. de-
meyecek.
- Ben nuraniyim, Hrmz'nm.
ellerini
Allah (Izid) seni nur etsin, dedi.

belirdi. pirler:
bir
- Allah mbarek etsin, mbarek etsin, dediler.
Huzurdan izgiyi gren halk son-
suz bir hrmetle saflan yarmakta ve bana yol vermekteydL
nn yamma olarak verilen rehberin delaletiyle
bit bekleyen atlara bindik. Dogu tara-
grlen zmrtI tepelere dogru gittik. Birka saatlik yol-
culuktan sonra, bir kervansaraya O gnn kalan za-
orada geirdik. Ertesi gn sabahleyin Rehbe-
rim beni bir odaya"gtrd ve dedi ki:
n 35
- bir gireceksin. kalkan, grz gibi sa-
aletlerini kullanmada maharetin var Hele bir tecrbe
edelim.
beraber girdigimiz oda trl trl silahlarla do-
luydu. Rehberim bana bir giydirdi. Elime bir grz
etti. Ben kendimde byk bir kuvvet ve maharet hisse di-
yordum. Grz oyunlannda, arkasmdan kullanmada rehberi-
min takdirini Mevcut silahlann en mkemmellerinden.
birer sonra bindik. ka-
dar utuktan sonra bir etegine Dag o
kadar yksekti ki tepesi Sanki tepesi gkleri yar-
mehul yksekliklerde Rehberime bu sor-
dum.
- Tepe Dag!
O geceyi geirdik. birlikte
bindik. Bu defa tepesine dogru uuyorduk. Atla-
ilk sr'ati hayal edecegimiz Nihayet tepesi-
ne Buradan arpan manzara, insan gznn
grmedigi, hibir hayalin eremedigi bir Dnya kadar
bir meydan grlyordu. Bu sol gelen
en
Saga gelen ise nm kadar ve
ennez garipliklerden olarak gzlerimiz bu nura mukavemet
edebildigi gibi, o cehennemi
gibi grebiliyordu: bu
belirsiz insan
nizinde, bir ise zuImet
Bu sonunda iki byk
tu. Bunlardan nur
makta ve o gzel yznden
nn iinde bile grlebilecek kadar Karan-
iinde olan zerinde en korkun
lardan daha irkin, devlerden daha pis yzl Ehrimen bulunu-
yordu. Lakin btn bu hayret verici manzaralan acaip
le rten, Ehrimen ile Hrmz'n ve her iki-
sinin semada duran bir mey-
dana zaman Hrmz'n Bi-
raz sonra meydanda korkun bir grlt ortaya Her
dan:
- emri yere indi, szleri
Semavi stnde, insan hayalinin btn zledigi
gzellikleri tecessm bir peri ayak st duruyor ve elin-
de bir kre tutuyordu. Bu krenin dogusu
tl. ile (nur ile zulmet yle
bir denge ki, ne nurdan zulmata, ne zulmattan nra bir
oluyordu.
Sag tarafta bul belirsiz insanlar:
- diye
Ehrimen ise:
- Deycur! gster, diye bagmyordu.
Bir harika eseri olarak, uzak ve her kulaga kadar gele bi-
len bir ses, nur yzl peri cevap verdi.
- Bu meydan, adalet ve imtihan
Bunun zerine herkes derin bir sessizlige gmld. Her iki
taraf ilc ve skfmet iinde niyaza Her tarafa hakim

- Ey insanlar! sizi kendi gibi, nr iin
btn tercih her trl nimeti ihsan etti. Ll-
zulmete Ruh iken
makbul olan nr ile
gelin. olun. Ben olun.
zaman ne verdiyse ona
kanaat ediniz. bu imtihan yerinden nr olarak gidiniz ki,
nur alemi ebedf olsun.
Hrmz oturdu. Ehrimen
- Ey insanlar! Gznz all11Z. iyice d-
fakat yalan dolu szlere uyup da mrnz
37
Glnz, egleniniz, zevk Yiyiniz, ii-
niz. _ _ iki istek, iki ga;"e Cierisi _ yalandI[.
B
'cIiren benliktir. B u ikl
olsa Dr-
--le hi nemsemeyiniz. budur. Tabiatm da
budur: Kk bir bcekleri, daha byk kk
yiyor. Byk da bazen bazen de soguk mahve-
diyor. Bir bcek yiyor. O bcek de bir
OlllYOL O da bir digen yutuyor. Bir koyun otlim
yiyor, siz de yiyorsunuz. Bu alem birbirlerini yemek,
mahvetmek iin birbirinin
Birbirinin ve yem olmaktan
da bir gn geliyor, ecel denilen byteyici korkun yutu-
yor. hakikat budur. esaslara Benliginiz-
den zevkinizden gaye
Hrmz ayaga
- Ey insanlar! Ehnmen denilen alak menfur devi
dinlemeyiniz. Szleri kulluk, kibir denilen ya-
fikre oranla, byk bir Nice manevi
yalan sylyor.
rm, hayall zebfmu, acizlikte ve itaatte en
lardan daha yapmak istiyor. Sizi gnlk zevkinizden
de istiyor. Dinlemeyiniz. dalkavugu olan Hr-
mz'li dinlemeyiniz, dedi.
Bundan sonra, her ikisi birbirini yalanlaya yalanlaya, sonunda
birbirlerine hCU111 edecek kadar ileri gittiler. onlardan
yksek olan tahtta oturan elindeki
- Henz vakit gelmedi. yere si-
ze tabi dedi.
Bunun zerine Hrmz:
- Beni seven meydana dedi.
sz Ehrimen de syledi. O ben de rehberimle
beraber sag taraftaki O geceyi orada geir-
dik. Mkemmel ikram ve grdk. Ertesi gn sabahleyin
dmbelekler, davuHar Ehrimen bir er meydana
Er diledi. Bizim taraftan da biri onu Bu o
gn her iki taraftan yirmi kadar ortaya birbirleriyle
Bazen bazen bizim taraf galip geliyor-
du. Hergn devam ediyordu. taraftan da bir hayli
adam YedinCi gn bizim taraftan bir pehlivan
kadar galip geldi. Ehrimen gelenlerden elli
ldrld. bizim sevincine diyecek yoktu. Ehri-
men' in birer birer yere serildigi, grldk-
e, bizim tarafta mjde davulu "Allah mbarek etsin"
sesleri gklere O gece bizim ertesi
gn Ehrimen'in maglp birinin mey-

le birinin Casusla uzun soh-
bet ettik. Ertesi gn Ehrimen' in
dana .. ... ... 0.0C0.C"..- .
. Bunu VJ.UUUjLlLn UJ.U.UH1.UU
sebebi
ettim. Sabaha uykumda kavgalar gr-
dm. sabah kslerin ve dmbeleklerin sesiyle
meydana bir pehlivandi. elik
lara byk bir ata
natarak:
- nerede? Ben o ki, keskin nice
elik Ben o ki, delici okum nice
saglam Var bana
kim varsa gelsin, diye nma
eline helak halde, Hr-
mz' e bir pehlivan ortaya Bir anda yere serildi. Birbi-
39
rini takip eden otuz ortaya Otuzu da maktul
gn "Nifak" ortaya Her gn gnde otuzar
telef ederek galibiyet kendinde Drdnc gecesi bi-
zim tarafta nemli grlyordu. Herkesin yzn kap-
lay,m znt yerine mit
Rehberime sordum. Bana:
- Yann
d.SI1 ... .... QrJnY5t . B u
'ondan kimsenin galip gelemeyecegi Bu gece Hr-
mz'n vekillerinden gelip vaaz ve nasihat edecektir, dedi.
Gee.e denilen zat geldi. Hak ve hakikat ug-
runa herkesi camm feda etmeye En etkili bir dua
okudu. Ertesi sabah "Nifak" ortaya glerek:
- Bugn kimse yok mu? Meydern niin
nerededir, diye
Hrmz'e tekbirIeri ve grltleri
"Muhabbet" meyderna "Nifak" "Muhabbet"
grr grmez gzleri fkesinden kan dnd.
- gndr seni
"Muhabbet" pehlivern dzenli ve menkli bir nitra
Beni bilen bilsin, bilmeyen "Muhabbet"
pehlivamm. Arslan gibi yrekleri
pazulanm
nce
me eminim, dedi.
Muhabbet ise:
- byle bir hayale Muhabbet pehlivanher
zamern Nifak galip gelecektir, diye cevap verili.
Her ikisi de birbirlerine hcum ettiler.
arpnka kadar Birbirlerine 1.1S-
tnlk Ertesi gn bir azim ve niyetle c
vine IJtrbirIerine hcum ettiler. Yine stnlk Ui-
kin nc gn, tam tepeye ki, Muhabbet, ars/ana
benzeyen bir darbe ilc yere sei-di. Hrmz' e olanla-
sevin sesleri gkyzn doldurdu. Ehrimen' e
hiddeti titret. Nihayet o gn kadar Muhabbet
pehlivan otuz daha tepeledi. Yedi gn kavga
kimse Yedinci gnn gecesi,
dan, ertesi gn Ehrimen ok bir
ortaya haber Gerekten ile
beraber, sol taraftan grltler koptu. Bu sefer meyelana
Ehrimen taraftan, boynu ok uzun, kendisi ok heybetli bir elev-
eli. San bir eleveye ve elinde insan byklgnde bir grz

- Ey Hrmz'n bana hanginiz gelecek? Bana
"Gazap" pehlivan derler. kadar pek az kimse
sag
O gn Muhabbet Pehlivan ise devIe
nc gn, ikindi vakti bir grz darbesiyle Muhabbet'i yere
Henz bu gzel pehlivana

Muhabbet'in kalbi
zm
bogdu.
bayram tam otuz
taraftan henz maglup eden
melluI clin-
dcki sag da kaplamaya Ehri-
men galip gelmek zereydi. Hrmz'n veziri SaIah
geldi. ancak Hikmet ldrebileceginden
bahsederek. ertesi gn ortaya Hrmz em-
redildigini syledi. Bayramdan sadece iki gn Hik-
met'in galip gelmesi iin o gece dua etmemiz emredildi.
dndgmz zaman rehberim gayet ciddi bir
[itin 41
- Bu Hikmet pehlivan kimdir, biliyor musun dedi.
- verdim,
- Hikmet pehlivan sensin. Bn gece uyku uyumanm
degildir, ikinci Gazap ile
Gecenin geri kalan ibadet ve egitimi ile geire-
cegiz, dedi.
Hayretimden dona Bana bu kadar nemli bir grev
bile zellikle Hik-
met Pehlivan bilmiyordum. Ancak byle kutsal bir da-
va Gazap kadar nemli bir iin
kendimde byk bir azim, byk bir kuvvet duymaya
Beni ve kutsal gayeyi maglup etmemesi iin sabaha kadar sami-
mi bir dua ettim. Ara da rehberim bana h-
cum ve darhe biimleri Sabah vakti
giydim. Rehberim, belime rme olan kemerimi Al-
mmdan perek ve agIayarak dualar etti. ile bir-
likte binerek Gazap ortaya di-
kildiln. sordu:
dedim.
Gazap
- Vayyl Galiba sana
yleyse, dedi ve zerime hcum etti.
Hadi
Ben bu heybetli devin ldrc darbelerinden
kurtarmak iin zorundaydlln.
ta gibi hafiftim. Ve havada uuyordum. kadar
Geri bana bir darbe bile isabet ettiremedi. ben de
dev' e bir Biraz istirahat ettikten sonra o geceyi
dua ile ,geirdik. Sabaha rehberim, bana talimatlar ver-
di. Sabahleyin meydana Gazap hiddet doluydu.
fmldak gibi dnerek:
- Dn elimden Lakin bugn dedi.
zerime bir vaziyet Rehberimin verdigi taktik

- Vay ne var, dedim.
Elini gtrd.. Ben de olan koltugunun
dan, tam kalbine dogru Gazap, korkun bir
ra atarak yere Kan kusmaya Ehrimen
fkeli feryatIar gklere
- Hikmet, hile ile vurdu
Mehul gencin elindeki kre ayaga nur olmaya
Bizim sevin sesleri tuttu. O gn gleye ka-
dar birok temizledim. glede, yz r-
tl bir pehlivan bir filin stnde bulunan bu
van,
bir rperme ile doldu. Hrrnz son derece zld. Mehul gence
hitabederek:
nm mi? Merhamet! ...
Merhamet! ...
- Ehrimen'in HCU'UUCLU Istedigini
m
glyordu. Hrmz kederli boynunu bkt:
Emir senindir, dedi.
Yenilecegime olan bu herkes gibi ben de
duyuyordum. File olan pehlivan gururla
Gk grltsne benzeyen bir nara
- Ey benim kudretimi inkar eden gaflIlerl Bilin ki ben pehli-
vanlar kahramanlar Emmare'yim.
gn 43
kadar teker teker yenemedigim hi kimse yoktur. Ben,
bin girerim. Bin trl silaha sahibim. (Bana dnerek)
Ey miskin Hikmet! Gel, kendi nzan ile teslim ol! Seni en iyi
kilde Sen abdal ve ikiz bir Benim elimde
bir sinek kadar degerin yoktur. Fakat her nedense seni seviyo-
rum. nk senin bana da hizmet ettigin oldu. Hadi, tes-
lim et de kurtul dedi.
Ben, cesaretimi toplayarak bundan vazgetim.
- Ey Hikmet! Bendeki silahlara bak. Rehberinin sana gretti-
gi alakgnlllk, ilim, kanaat, tevazu, hile gibi
iin helak sebebi olan darbelerin bana hibir tesiri yoktur. Onla-
rm her birine kin ve hiddet, hile ve nefret ve
gibi helak edici darbelerim Gel kendine
ma, dedi.
Yine ekindim:
- A biare! Ne duruyorsun? Senin darbelerinin ba-
na bir tesiri olamaz. Seni bir anda yok etmek benim iin ok
basittir, dedi.
Yine bu tekliflere Bunun zerine
-Ya!..
leyse dedi. tam
perdeyi

filin zerine Ehrimen'in huzuruna getirdi:
- Ya Ehrimen! Hikmefi ldrmedim. Esir
sogan soyar. Bu tam ona mnasipbir dedi.
Bu Ehrimen gldii. Hrmz'n gzlerin-
den elindeki kreden
kalkmakta ve her
galip Sol taraf:
- Aslolan Galip gel-
dik, diye bagmyordu.
Bizim taraf ise:
- Aferin sana, aferin sana! Ey nru! Nurunu
diye
Hrmz nur perisinin nnde secde etti:
- Medet medet. Senden medet! Senin se-
nin iin, dedi.
Hrmz seccleden Ehrimen ise
gge dogrn Sol taran kreyi o kap-
ki, ancak nokta kadar fark edilebilecek bir
nranl lekecik o bir ses
ye Bu ses, erkeke oldugu kadar latif, latif oldugu kadar
erkcke idi. sylyordu. Nihayet iinde, yz-
nn nurundan ve bu kendisi
fark edilen bir Drt alm boynuzlu, nem
renginde bir ejderhaya olan bu pehlivan; g-
zellik timsali yahut gzellik denecek kadar
Ben oyum ki siret-i merdide yoldur benzerim.
barigafwn zmre-i
Ben oyum ki adUmde msavi cn1le
geda/ar bence hep
kudretiyim
ben, satvetimden kail1at
se-
45
Bu ses, bL! gzel nameler her iki da
ki, Ebrimen da bizim taraf kadar
olan bu pehlivan bize nr perisinin elindeki
kre kazanmakta ve nr gidermekteydi. Mey-
zaman kre tamamen ve alemden
Meydanda me "Nefs-i
re" ile onun esiri olan ben bulunuyorduk. bize
yneltti. ok zarif, fakat laubali bir
- Bana da duracak dedi.
Emmare, egilerek filden yere indi. nnde diz kt:
- Sen herkesin oldugu gibi, benim de efendim, velinimetim-
sin. Aczimi ilan ederek, sana secde ediyorum dedi.
beni serbest Glerek:
- Haydi, koca abdal Hikmet, git. bak, dedi.
Meydanda indi. Elleri
de halde gayet ve ll atarak nur perisi-
ne yrmeye vakit:
- Ey Gzellik Nru! senin kulunum, dedi ve secde
etti.
Sonra Ehrimen' e:
Ehrimen!
me seninle bilindi,
Sonra
iki taraf, mensup ULULllllHl
mz'le Ehrimen
gibi
yordu. Hrmz'n elini ptm, yuzune ne gr-
sem ... Hayretimin bir Gzlerimi a-
vakit Dede'nin glmseyen yzn ..
NC GN

"Ey ey Dehrf, ey EvveL, ey Ahir,
Ey sesimi duy, ey Zahir!
Kulun sesini gibi."
Hazreti
muntazam bir
oturuyorduk.
bir
bekledigini syledi. l\.dlLl\.UJIl!
ladllTI. Byk bir odaya girdik. Orada babamla
bam yz on bir ihtiyardl. diliyle
Babam dedi ki:
- Oglum. on ikiyi buldu. kendini ve g-
renecek geldi. Seni en byk stad1 gtrecegim.
hikmet devresini buldugundan ok sevindigim iin
gn, gece dgn Sen bu dgnde hizmet edecek-
sin. Sana rehber olacak greceksin dedi.
Gerekten de tantanah ve bir dgn Birinci
gn btn Bral1manlar( ve kibar memurlar, ikinci gn askerler
ve tccarlar, nc gn ise fakirler davet edildi. Bu gnde
ben, misafirlere hizmet ettim. nc gn, seksen fakir
biri oldu. Drdnc gn, erkenden babam bizi yola
Rehberim bir Ben ise yaya yryor-
dum. Rehberim:
- OgIum, ilmin ve Ilikmetin degerini grenmek iin yaya gi-
deceksin. dedi.
gnler birok ekiyordum. Lakin yola
gn seyahat ettikten sonra bir kulbenin nnde
durup biraz istirahat ettik. beni elimden tutarak kul-
beye soktu. Kulbede suyla dolu bir anak
rim beni doguya dogru dndrerek koydu.
- Ey Brahma! Ey asli Ey byk nur! Vcudunun ba-
mhunun gster, diye dua etti.
bir szler Kulbeden
Her taraf oldu. Yalmz nmde bulunan
iindeki su donuk bir gsteriyordu. Rehberimin
suya Bir sre sonra, geldi-
ses ses
inHli miydi, ilham vehim miydi, ipham Hangi dil
ile syledigini bilernezdim. bir terkiple, hangi
bilemezdim. ve
bu bu
(I) Brahmanlar: Hindistan'da bir dine mensup olan kimselerdir. ok bir din olan bu sis
temi, Alj'alar sonra ortaya en stndr. Brahma,
... Trimurti Brahma, alemin koruyucusu, da Brahman-
"Veda" drt ve sekiz koli u, birka hayvan herkeI-
lerle gsterilir. Inek gznde
f:4
Ey bezm-i vcad
Anla nedir
Yok dem-i vahdette hudad.
Her ne desen onun,
Cmlede o nokta-i nihan,
esir, gaJ1f cihan,
Mevt hayat onun.
gaJ1f kamer,
Gah! matar, gaJ1f sehab,
Kendi kendi
Kendi gece, kendi seher.
GiiJ1f hacer, giiJ1f nebiit,
Giil1f nemI, giil1f eset,
Kendisi ruh, kendi ceset,
Kendi hayat, kendi memat.
-ndi 49
Azamet ve namtenahi de yok oldu. Benimdir ve-
ya benim degildir diyemedigim bu seyran duygusunda kendimi
kaybettirn. Bir an hi oldum.
Bir sre soma yine sonsuz fark etmeye Her
stnde garip bir duygu Ue daha ok
Beni iine alan bu sonu belirsiz sanki kendimde
Bu acayip . durum ne kadar devam etti bilmiyorum. Gya
kendimde 'bir kesafet (yogunluk) duydum. Sahada grnmez bir-
Evet, grnrde bir yok. Ne nur, ne karan-
ne bir Hi! Yalmz ben hissediyordum kibir var. Bu
bir anda, sihrin bir nur oldu. Bir snk nr
ki, titrernesi kalbimin titremesine benziyordu. Bu Iatif in-
mezzine benzeyen sesi yerine' geen harfsiz ile
okuyordu:
A/lah ekber, Allah ekber! '
bfvcild!
Marulsun amma bilinmezsin.
Zahirsin amma grnmezsin.
o bir milyonlarca
geti. Yine bir an gibi oldum. Sanki ka-
Bir an bir grmedim. Gzm zaman, sanki
milyonlarca mesafeyi avucuma kadar k-
bir alem gryordum, o alemin lan-

beni o
iine girer girmez kendimi
oldum. Bu ne
organlan ne de bir
Milyonlarca bir topluluk dernek olan bu
mevcudiyetine baglanmaktan kendimi kurtarmaya
ama bir trl Milyonlarca sene devam
eden kalma hevesi neticesinde, bana hizmetini yerine ge-
tiren odalarda, garip meydana geli-
'[[nc 51
yordu. Beni eden bu hayvanlan kendimde top-
lamak ve onlardan ayn olmak itibanyla degil, onlarda kendimi
hapiste saymak itibariyleydL Zira ve idrak dursun, her
trl duygudan uzak gibiydim. Kendi idaremde olan bu hayvan-
bin bir trl almaya benim iin,
bir gn hkmne olan binlerce asnn gemesinde, her
kil bir gsteriyordu. Lakin suyun iinde hapsedil-
oldugumdan, gzlerimin garip kuIa-
Ne kadar vakit geti, ne oldu bil-
mem. Bu sefer kendimi denizde degiI, karada da birok
vcudunda grdm.
Temiz havamn cigerlerime girdigini grdke, ortaya
keyif ve zevkten milyonlarca cesette
dum. Mphem, fakat gerek bir sevgi duygusu btn cesederili
Her ne kadar grdgm kendime mahsus bir
muhakeme ile da, bunlann
hissediyor, bana zaran olmayanlanm seviyordum. Her an mil-
yonlarca cesedim hareketsiz madenIere
Fakat yerlerine peyda oluyordu. La-
kin bu zamanlarda meydana gelen gibi birer
memesinden, sevgi cesedin yok
ileri geliyordu. Her ne kadar henz ne erkek,
ne bir cesedim yoksa da her cesedim hem hem erkek sl-
sahip olmakla,her biri baba, bazen ana, de
hem ana baba
kadar o kadar
digerlerine itibariyle asla
gzle
da; . havada uar, yerlerde srnr, byk
bir heybette idi. Bir ise latif ve Bu cesetlerin bir
yemeyi arzu ec\iyordu. Bir kuvvetli, bir
ise gszd. Alem birer cesetler halini ce-
setle rekabet ve istifade etIne bir kural halini idi.
kadar zaman geti? Neler oldu?
Bir gn, bir cesette hapsedildigimi duyar gibi elem verici bir
duygu ile inlerken, gya btn her zerresine muvakkat
bir vergi olan birer birer o cesette Yersiz ve
renksiz bir mana rzgan cesedimi Doguya dnk y-
zm infHak etmeye u[uga dogru Her zer-
re guya beni her taraan anber geli-
yordu. Btn varllgilll, bir dostluk etkisi tri-
yordu. Kendimi biliyor, hem gryor, hem de grdg'
m fark ediyor, gibi Bir sar-
bir olma hali beni Mana diliyle "Elhamdlil-
lah!" Gaipten gelen bir ses, btn kainata Hanediyordu:
idrak aleme,
ademf

Ey mel.ik! hep Adem'e
Bu emirden, btn alemler ve iinele bulunan ya-
titredi. Her nnele egileli. Her zerre ken-
dine zg lisanla bana diyordu:
Merhaba ....
i
Merhaba, ey menba-1 fehm fnn!
ey vcadl
sen idin sen!
Bizler senin
sensir!, biz
sen, kl6le-i
at1m.

ev-
U-WL'-lLU uyanmaz sylemek-
rine nazlre
- Hepsi secde etti, dedim.
- Evet, dedi gurur yani
tan mstesna.
DRDNC GN


"Ey bilinen ve noksan
temin Rabbim!
Seni bilemedif,,"
Hazreti Seyid
Daha nce gibi,
her gnk Bugn kulbenin nne oturacak
yerde beni en cra caddeye uzak bir k-
gtrd. Byk bir mezar gstererek:
- Git, zerine uzan.

giren gremiyorelum. Yani bizim bileli-
'girniz bir gremiyordum. Lakin acayip bir duygu,
bir bende meydana geldi. ki gelen benim
Babam vefat edeli epey zaman iin bu
bana Soruyu
-
- Evet, dedim. Lakin sen benim babam
Adam hayret bir sesle:
sen musun, dedi.
Ben:
- yalmz nceki babam leli ....
- Vah! Vah! cinler
Derhal kendimi Delilere her yerde pek de ol-
mayan iin korktum, dzeltmek d-

- baba bir Iamba veya mum
emretseniz. cehennem gibi dedim.
adam
- Heyhat! mutlaka Ebedi
alem nur ile diyor. Aman zerime fe-
gelmeye dedi.
Oda tam babam
iddia ediyordu. Bu defa babam oldugunu iddia eden
iskandil
- B , de An-
iin odaya girmiyor, dedim.
- Aman Bizim mutlaka
hi bir engelolabilir mi? deli misin?

bu zerine her bir
kuvvetle tahmin sonra odaya
annem iddia eden bir birok
nm ve akrabalanm girdi. Babam bunlara yana
mak zere syledi. Bunlar bir
tuhaf ve delice sorularla beni sylersem
syleyeyim, deliligime sebep
iin tercih ettim. kederin-
den Bense ne ne diyecegimi, kal-
'DrDnc gn 55
Bir ara, cebimde bir kibrit kutusu bulundugu
geldi. Hemen bir tanesini Grdgm manzara o
kadar ki, kesilmeyen uzun Kahkahalar
rek, iki yuvarlamyordum. Babam oldugunu
iddia eden gzleri
yerinde bildigimiz gze birer yahut buna
benzer bir Yani bu aresizlerin hepsi duyu-
nun en stn ve en lzumlusu olan grmekten, gzden mah-
rumdular. Ben odadaki
manzara o kadar ve anonnaldi ki, kahkahalan kesmek
dursun, bende glmek icabettirecek bir zorlama
ve digerleri drder
btn kuvvetleriyle Bir sre bylece
sonra, nce geldim. Elimi tuttu, pt:
- Ey, beyaz ifritin san SaItanat sana mbarek olsun!
Bin btn seni beklemekteydi. Nil1ayet byk bir
mucize olarak sanki benim nesiimden dnyaya geldin. Bin sene-
dir bekledigimiz sesi btn haber
vereyim, gelip elini psnler, her yere haber gndersinler dedi
Buldugum bir kandil sonra biraz
vezirleri, alimleri nn'rn'cw
Hazretleri" son
etmekteycli. Sokaklarda tellaIlar San
halka Bana mahsus
Ieketin en byk ve en ssl tahsis
emrime Ben bu
etmeye koyuldum. Bunlar tam kr ULXJllLU.
lazzetinin olan tesir
bir iinde bulunmalanyla beraber l\.UIUULIU1L lllOH0U0
acayip bir
olduka ssl bir bina olup, sanat
kollannda da hayret edilecek ilerlemeler Hele
biyat, ilahiyat ve feIsefeye son derece. nem
niversitelerde alimleri,
gn ilahiyat fakiltesinin mezuniyet
retmenler ve grenciler sevinten ne
niversite mdr ilim, kemal ve ancak
buluna!Jileceginl ve btn mevcut bilgilerin te1kikini ri-
ca sonra izin imtihana
Birinci bulunan "Bibi" nl bir talebeye
sorular soruldu. Alemlerin bir ifadede
bulundu:
- Bundan nce "Tata" alimin szne gre on
bin sene nce Beyaz semada mor bera-
ber
Szn dinleyiciler iinden bir itiraz ve tenkit sesi
duyuldu. Birisi:
- bin senedir bu fikirde devam edip duruyorsu-
nuz. Beyaz mordegil, mavi idi
dedi.
niversite mdr:
- Efendi! grencilerin imtihan itiraz zama-
degildir. bir vakit hazretlerinin huzurunda
imtihan o labilirsin, dedi.
maya
"Tantan" alim niversiteye gelerek benim orada
istifade ile itiraz grenci
devam etti:
itaat
az ok
etti. Gkyznn sprntleri ile
tkrd. deniz
stne koydu. bn bizim alemimiz-
dir. Yalmz suyu Alem Imzlada doldu. Onun zeri-
ne bir kazan alemin stne Bu kazam tkrgyle
doldurup nefestyle Ondan sonra mor
lanlardan bir ikisini yontarak klti. Sonra delip iini
meydana bunlar bizim
eden yine
- Kazan!. .. Kazan!. .. Kazan!... Bir kazan gidiyor.
Uikin ka kulpu Ka kolundan nereye Ne
ilc Bunu bileniniz, bu ereniniz yok. Hey cahiller!
Nihayet her iki taraf da tensibiyle
talebderin telnr edildi. Bir haftaya kadar btiin
alimlerin huzurumda fikirlerini arzetmeleri Ben
hangisini isabetli bulursam gerek ilim, onun bilgisi
Meclis
Bir hafta sonra en byk byk bir mec-
lis Ben kocaman iine doldu-
kandiller her tarafma
Alimler iki gruba Bir "Tantan"m
ve din reformculan idi. Digeri ise "Tonton"
admdaki aHmin idi. Nihayet Tantan vc Tonton
geldiler. Tonton dedi ki:
- Ey Tantan! Binlerce ve
neticesi olarak elde edilen ilmi sonulara yere itiraz etmek
caiz degildir. geti. Hadi San
Hazretleri'nin Imzurunda bize olan ortaya
kin siz terakki
rmcliklerinizi
mor

ama
ramlu oturan LLH6HLH'
nun ile
ton!
- Olabilir, bu delil yoktur.
- yok. bir cisim sonun-
da Hatta cisimler erir. ki da
kadar mavi
- Dedim olabilir.
- Alemin zerine kazan sayesinde bize hararet geldi-
gine
- Bize gk hararet geldigi gece ve gndz hara-
retinin ve mevsimlerle sabittir.
- Yksek gk ka kulpu
Bu nemli soruya Tonton cevap veremedi. Tantan dedi ki:
- Susmak ha! sizin bilemediginiz bu nemli ben
O byk gk tam yediyz sekiz bu-
uk adet kulpu
sabnm Kendimi "Gk
verip nefesle kaynatmak gibi hezeyanlardan ve bu-
na yedi yz sekiz buuk adet kulp bir ve bir
ilim saymaya Lakin bizim
kahkaha o binlerce bekledigi ses hkmnde
oldugundan ve ilrninin hakiki olduguna
kabul edildi. gibi kendilerine mahsus
olan ibadet Tantan ve Tonton olmak
zere hepsi drt olup hoplamaya Kahkahalarla
tebessm eden yzn grdm:
gn 59
GN
"Vesia krsiyyuhu ...
Ve hve'l aliyyu'l azfm."(I)
f.75 ugn hava biraz bununla beraber serin ve la-
:::YJ tif idi. eline bir anak dolusu irmik
Erkence kulbenin nne Her zaman oldugu
gibi acayip bir uyku ve garip Kendimi Ayasof-
ya Camii'TIin gryordum. Saatime Sabah eza-
Minareye bir kere
giyecek, ve
konulan dolap
retle:
- Ya Rabbi, bu ne Bu bir
tryor, dedim.
evirdi. Szlerimi duydu.
g-
(I) Bakara Suresi'nin 255. ayetinin son Meali hkm olan krsisi btn semavat ve
tutmujwr. Bu semavat ve o vahdet krssnden kendi tasarrufunda tutup Allah'a
gelmeL O Allah pek yksek, pek ycedir."
60
- Ben Anka Korkma, sana bir
dokunmaz. Ben cinsimizin Arkamda zahire ykl
elli tane Anka daha var. Hibir olmaz dedi.
Byk bir zntyle:
- Peki, beni nereye gtryorsun'? Niin dedim.
- biri emrolundum. Sana
olan alemleri seyrettirecegim, dedi.
aresiz kaclerime olmak geldi. Zaten
sofa gibi olan ve pamuk gibi tylerle gayet rahat
oldugu gibi korkusu da Biraz obur oldugumclan
sag taraftaki yiyecek el Gayet nefis bis-
biraz yedim. Biraz da su itim. Sonra sigara-
kahve istedi. Meger Anka
geenleri anlama zelIigi de
- Dolaplarda kahve, ay ve her da var.
Kahveyi dedi. kahvemi itim. Harikulade bir
sr'atle );kseliyorduk. Anka:
- Son doIapta byk bir var. Ondan bir kaeleh i. Ya-
kk gzlerine srme ek. Zira hava
Emirlerini mavi rengi,
rlue'w1 dndkten sonra, birden bire tam
yogunlugu
bir gece iinde gzlerime
miIyonlar-
,-,,,"'u,,",,,, malzemeyi ve tam anla-
var ki etrafta hibir
sonra bir hayretle,
gibi grnen yeryzn s([-
dikine, sonu grnmeyecek kadar
uzun bir grdm. Hava byle tuhaf bir
hayl Anka'ya arzet-
tim. Anka gleliL Cazibeli penesini Bykr'e bir
penesine bana vererek:
n 61
- Sana mana dilinden anlama kuvvetini verdim. He ko-
dedi.
Ben sigara sonra, alarak:
-- Ey Sen nesin? Nereden geldin? Nereye gidiyorsun, de-
dn.
inletid ve mahzun bir ses duymaya
- Ey insan! Yine Yine keder a-
Ah! Ben neyim, ben neyim? Ne idim bilmiyorum. bil-
digim zaman bu kainatta kadar mevcut olan me s-
kenlerden bir meskenin Kklgmle birlikte v-
cudumn yirmi otuzu o meskende (evde) ilim
ve kemal ile alim1erin, cihangirlikle pa-
onu meydana getiren bulunuyor-
du. Ben gibi, o meskende gamdan, kederdm uzak
bir halde Gn geldi bir grlt meskeni
Meskene bir rzgar es. O byk bina milyarlarca
paralara her biri bilinmeyen bir semte dogru utu git-
ti. Ben de milyonlarca acayip bir izgiyi, mehul bir
yolu takip etmek
raret
sonra
hat edecek miyiz? Yoksa yine bir ma11iye1,
le sonu gelmez sahada dmacak dedi.
fezaya gelenleri
- Evet, bu bir alemin arta kalan
Birka kuyruklu
simIerinde hizmet
sus bir gryor. Yerkrenin girerse benzeri gibi akan
bir dedi.
Derin Biraz
uyudum. zaman rutubetli bir havamn cigerlerime n-
fuz ettigini hissediyordum. Yksek bir tepenin stnde oturuyor-
duk. manzara hayret vericiydi. Sonu belirsiz bir
okyanus alemi Birer metre mesafeli
ve adalar bu denizin iinde iek gibi,
bir manzara
Adalan kaplayan gzel acayip ieklerin ve
somaki mermerden saglam ve' dzgn
evler bulunuyordu. Anka iimden geenleri
- Merih Gezegeni'ndeyiz dedi.
Hayretten kendimi
- Bizim ne kadar benziyor dedim.
- Evet dedi Anka "Fazlaca benzer, yalmz biraz daha
mkemmeldir. Zira daha eski ce dir. "
byk binlerce adadan bir grmyorum.
- Bu grdgn Merih Okyanusu degildir. ve
mevsimi oldugu iin ada paralar, suyun kapla-
yerlerdir. Bu ekildigi zaman, karalarla
ve yag-
dzenli ve srekli oldugundan ykseldigi yerden
mahlk bulunmaz. sebeple Gezegeni'nde
('fprp!?"],,, hayvan ortaya l-
yani bu
bylece ada dndrlmesi sayesinde ve hay-
vanlarla uzun bir mcadeleye Sonunda galip geldi.
yarar birka hayvan Bunlar da sayesinde ogal-
ve cinsleri ogaldl. Bylece son derece mkemmel bir hale
geldiler. Bu gezegende byk hkmet ve benzeri bir
gibi yeryzne mahsus yoktur.
Buradaki son derece kuvvetli oldugu iin,
size gerekli olan birok onlara hibir lzumu yoktur. Dr-
bn eline al! Buradaki biraz seyret. Zira hareket edece-
giz, dedi.
Drbn mermer evlerden birine evirdim. Byk bir
iinde yeryzndeki insanlara benzeyen grdm.
Ancak yn, bizden daha fazla organa sahip olma-
Hayretimi Anka'ya syledim:
- Bunda hayret edilecek ne var? en gzel bir
Grmyor musun ki, alemi meydana getiren para-
-cinsin ve hemen
bulunuyor. idrakinin
tabiat tam bir mnasebeti bu mnase-
bettir ki, alemin z olduguna ve gerek ile
maddi bagma en byk delil eder.
Bundan sonra yine sonsuz sahada gezintiye Yzler-
ce, binlerce kk gezegene, birok kuyruklu semavi
seleri eden belirsiz alemlerin
Bir gn Himalaya tepe dedirtecek kadar b-
yk ve yksek acayip bir

Jpiter' deki cesameti ve Udl\.UU1.llU(U!
ikinci arazideki fosillerimize benzemekteydi ve
ldeydi. Burada yle bir
blgesinin sonu
gi, bizim
dir. lJUJliUCl.H
mi
- Seyahate bir Acaba bu alemlerin son
, dedim.
Gld:
Hey ocuk! Bilginlerimizin binlerce alemden, he-
nz bir tanesinin milyonda bir bile dedi.
"Heyhat! Sr'atli bir milyonlarca sene seyretsek,
ancak bir mahallesini gezebiliriz" diye iHivc etti.
- Yil Rab! Ya Rab! Bu nedir? Byk ve hilrika idrak
nedir? dedim.
- Buna her yerini kaplayan byk Kaf der-
ler. dedi. Susturn
Nihayet bir gn dedi ki:
- nc dolaptaki biraz i. Btn cesaretini ve
topla. Korkma. Zira hibir grmedigi bir
greceksin. gittike byyen g-
ryor musun? Bu sizin binlerce defa daha
byktr. Onu seyredeceksin, dedi.
Ve sr'atlc Dolaptan Su-
dan biraz itim. Korkuyla ve titreyerek gittike bymekte olan
ilk nce byk bir tarla gibi grn-
yordu. Sonunda ufku her trl ve
haytilin stnde bir Biz henz uzak-
tan grnen yznden bir hayli uzak ve nur gibi iinde
daglar gibi g-
bi olabilirsin.
karar ver-
kilometre yksekligindeki u,u,"""'"
birbirini takip etmesi insan takatinin stnde bir cehennem yeri
ediyordu. O sanki o o semavi cehen-
nem titredi. hareket halinde bulunan maddelerinin
birbiriyle bir an iin dikine tepesi grnme-
(i) Masallarda geen ve Anka rivayet edilen mitolojisinde bu isim ge-
mektedir. Yeryznn bir kabul edilir.
jI1 65
yen daglan meydana getirdi.
Ortaya dunya cesametindeki byk bir binlerce
kilometre yksekliginde Bu manzara
kendimi korkudan bir nara
Gzm zaman kendimi kavuklu
zerinden yerde gibi grdm. kahve
gittim. Ciddi bir yzle:
- Mayabir olduktan sonra pire de bir,fil de bir. Onun iin
arifler, Anka gibi namtenahi sahada umazlar.
bu ney! Vicdanlan 'sarsan bu azarnet, bu sonsuz derya, AI-
kk bir bir dolduramaz. Hele
bir i, dedi.
muhterem enerini, insanlarda hayli az bulunan
ciddi ve samimi bir hrmetle ptm.Ey vahdet! Bahr-i bipayan
Sensin mevcezen!
Kesret-i emva iinde rnma sensin yine,
Bin isim, yz bin de kendine,
Her ne dense asman, e/lak, beden,
sensin,
Dikkat ve im'an/a baksa insan aleme,
Asmane, Kubbe-iMinifya, mihr-i envere,
A/em-i ha/aya, bir bu es/el yere,
Drbfn-i ma'ri/etle vech-i
sensin, sen!
Snbl reyhanda ve
blbln,
Gonca-i 6uy-i bir gln,
Zerre-i camidde de, en ufak .hayvanda da,
Ya/mz sensin, sen!
Cmle da, kalbde akl u da,
Sevk-i mest
Derdnak, yardan mehcur demlerde,
Hasret firkatle suzan bfkarar
sensin, sen!
da mehlika lerzan iken,
Cavidanf bir ane,
nigeran olurken kar gibi gerdal1e,
Havl-i ulviyette ruhum valin ve hayran iken,
sensin, sen!
CL GN
Kaf ve Anka
ald
On sekiz Hind Bir
gn bir grlt koptu. Herkes hatta saray
bile heyecan iindeydi. sahibi he-
kimlerden olan lalama bu ve sebebini sor-
dum. Durumu anlatmaya
- Hind havalisine eskiden beri bir ejderha musal-
Iat Bu ejderha. yedi Cildi hibir
(I) Taha Sresi'nin bejinci ayetidir. Heali jyledir. "O !\ahman zerine etti." 54. ayerinde
buradaki "istiva" kelimesi gibi, Yunus 3, Ra'd 1, furkan 59, 4, Hadid 4 de
54. ayeti olan "sonra da zerinde istiva meiilini Vam

bu muhtelif birbirine ve henz muntazam bir tarzda (ereyan etme ve
tekerrur devrine girmemi) olan vakit vakit sonra hepsini hkm ve tasarrufu
nun tutarak hepsine sahip ve merci olarak hepsinin zerinde gibi muntmm bir
ve birbirini takiben hkmlerini icraya giriju. Arzdan semalara, semafardan vanntaya kadar btn
lar O'nun hkm ve idaresi alMd. bir gz bir gz halden hali!, jekilden }ekile, devirden devir!
gitmekte, O ise yok olmaktan, uzak byk bir hakimiyet ve tam bir mlkiyede
zere bir dze hakim, hepsinin stnde mutlak bir byklk ile byk, stn ve btn devlederden,
saltanatlardan stn, ulviyetin en misali olan yce da stn ve daima stn ... " Hak Dini Kur'an
Dili Trke Tersir S.2171-1I12, ikinci istanbul 1960.
Yedincide hepsi yirmi olmak zere,
yedi ile yedi bakire kendisine kurban
yutar. Daha sonra "yedi sonra yine gelecegim. Sorumun ceva-
Kaf Anka' dan grenebilirsiniz" deyip gider. o
zaman geldi. Yedi sona erdi. Bugn ejderha gelecektir. Biz de
mecbren kura ile yedi ve yedi bmre seip, ona
verecegiz dedi.
bu hikayesi beni Daha fazla bilgi almaya
ve dedim ki:
- bu Kaf acaba Anka kim olu-
yor?
Lalam cevap verdi:
:- Kaf rivayet oktur. Lakin gerek
mahiyetini bilen ve Kaf gren kimseye
gre Kaf bulunan zm-
rtl bir Diger kimselere gre ise, tam
gkyzne dogru ykselen tek ve byk bir
Lakin bu kimin grdg bilinmiyor. Oraya nereden gidilir?
hangi bilinmiyor. da kaf
yoktur derler. Anka da byledir. Gya Kaf
bulunan bir yle bir ki, milyonlarca
beri Gizli olan
Lilin bunu da ne gren, ne bilen dedi.
O gn ejderha geldi. zaman oldugu gibi yedi sorusunu
sordu. Cevap veren gitti. matem
iinde Ben bu durumdan son derece etkilendim. ogu za-
man sabahlara kadar Kaf
yordum. Nihayet kesin bir karar verdim. huzuruna
Yremizi ejderhadan kurtarmak iin Kaf aramaya
bulup sorunun grenecegimi syle-
dim. Babam gayet adil ve bir Benim bu ugur-
da yok bildigi halde engel Dogrusunu syle-
mek gerekirse, herhangi bir grevi zerine almak, o grev ugrun-
da feda ve bir du-
rumdur. Babam:
gn 69
- Haydi sen yap. Ben de icap eden
dedi.
Nij;etim ve azmim halk minnet duygu-
ve sevinlerinden pmeye, geceleri ba-
olmam iin dualar etmeye Babam da ne kadar
ilim hikmet varsa hepsini Fikrimi ve niye-
timi onlara bildirerek ne tarafa gitmem sordu. Bir ok
ortaya uzun uzun mzakerelerde bulunuldu. Da-
ha sonra ve ciddi bir hakim dedi ki:
- Byle bir seyahate
Bir iki kemerlerine cevherlerle,
da sadaka ile kendilerini senelerce geindirebilirler. Kabul etmek
gerekir ki, koca bir lkelerde serbeste seya-
hat etmesi mmkn olamaz. halde bu uzun seya-
hate bir Kendisinin ne tarafa belli
Biz de isabetli bir karar verecek durumda Ancak
bunun da bir aresi var. Himalaya tesinde bir
yeri Orada fakat ilim irfan sahibi olan, de-
rin bilgisi bulunarr ve bizim pek ok bilen hik-
met ehli birisi O bizim birok
SlITa nce onun hiz-
met edip sevgisini Daha sonra
sun. Belki bylece bir neticeye dedi.
Bu herkes kabul edildi. Bir gn, babam, ve-
zirler, vekiIler, alimler ve btn halk ve
bir sonra, yzbinlerce g-
re, kuzeyirre
talamm Kemerimde hayli
mcevherat beraber, ykmz hafifti gr-
nmnde seyahat ediyorduk. Y
karlarla tepelerini
sonra nihayet mnzevi hikmetli yerini bulduk.
Huzura girdim. Arzumu kendisine bildirdim ve durumumu a-
Eliyle ak derin
Ogluml Biz pek ok bilmemize ragmen Kaf
yerini henz Ancak buradan yedi mesafede
Milset harabeleri Orada bir kuyu
ok bir kapakla Bazen bu kapak bilin-
meyen bir sebeple gider, o kuyunun bekler-
sin. nasibin var da kapak kuyudan ieri bir iple
inersin. Orada bir delige rastlayaeaksm. Onu takip ederek yr.
bir meydan grrsn. ortasmda bir saray var-
O saraya gir. Greegin hib!rineHtifat etme.
dur. .. et ve. bir clIabm iinde
bir Onu al ve kuyuya dn. Eger
bulursan, ipe iindeki
okursun. dedi.
ve benzeri gerekli malzemeleri tedarik ettikten sonra, heki-
min elini ptm, ve yola Sora sora so-
nunda Milset harabderini bulduk. Bylece istedigimiz kuyunun
karar a gereken verdim. Nihayet
gn sonra Zaman kay-
betmeden kendimi ipk kuyuya
yere deger degmez ipi bdimden zerek deligi
ve buldum. Bir dakika tereddt ettikten sonra iine girerek yr-
meye Biraz sonra oradan bir meydana
bir saray grdm. Hemen girdim.
!eree odada ne var ne diye edip dogruca
st kata grdm. Dolaptan
sr'at1e kuyuya dndm. Kapak henz kapanmaya
Bahamr, kadar agIayarak
kapanmakta oldugunu Ipi hemen belime baglaya-
rak Bahamr'a seslendim. O ipi ekmeye Sonunda
sonra binbir zorlukla a-
elikten bir tablo Tabloda iki ga-
zd
gn 71
SIRRIMDAN BANA AP:
hviyyet, ekvan benim.
ma'na-i kesret. mahzen-i ebdan benim.
Ben O'yum ki kendi emrimden alemi,
Hep bu mevcut, dehr-i bfpayan benim.
Ben O'yum ki la kuyut,
Her zamandan, her mekandan mncelf imkan benim
benim, krsf benim, seb' a benim.
Madde v cevher unsur u camid hayvan benim.
mutlak, nun,
Hem ruhum, hem melaik, ademim, insan benim.
Ben o ki, vas/ u /i'limle ayan,
Ey ..... benim, Rahman benim.
Bir fakirim ki neyim varsa senindir,
Jahrf
krsi, arz u var,
Suhuf-i ekvan, dest-i takdirinle mektap ayetin.
Sen o bfzaman.
Her ne varsa Jf! kemal-i kudretin.
Sen o mevcutsun ki senden bir yok mncelf.
Her vcuda oldu kayyilm, mevcudiyyetin.
Bu iki gazeldeki bir tarafa
Kaf ilgili tek bir harf bile yoktu. Bu durum
byk bir zntnn iine Ne bilmiyordum.
Sonunda uzun uzun mzakere de bulunduktan, hayli
sohbet ettikten sonra, doguya dogru seyahate devam etmeye ve
her gittlgimiz yerde Kaf sormaya karar verdik. ka-
dar milletlerin yzlerce beldeyi gezdik.
Lakin Kaf saglam bir bilgi elde edemedik. Bir gn
byk ve bir Bir evde misafir
Birka gn sonra teHaIlar
yorlardJ:
- Eyahali! Her kim Milset harabelerindeki kuyuda bu-
lunan tabloyu getirir de bilginlerin reisine verirse
zerindr byk bir olan, ondan daha nemli bir tablo
verilecektir.
Bu manzara dikkatinli ekti. Tablo Bir
herhangi bir Bilginlerin reisini
grdm ve tablonun oldugunu syledim. Sevincindm
Tabloyu Diger tabloyu da bana verdi. Tab-
loya Bunda da bir
Alernde olan bu devran,
Tekihnl iindir, kemale
Her nokta cevva!, zerre
Uup giderler visale
Ekvan, insan giderler,
hayale
isen gel, rnatlabu anla,
Yoru/ma, gitme celale
Ufk-i eze/de bir
Gider mi acep zeva/e
etme vakti,
evir yzn cemiile
Bu beni ve hayrete Bilginlerin re-
isine seyahatimin sebebini O da hayret etti ve dedi ki:
- Tuhaf Ben de bu tabloyu Nezara harabelerinde bir
kuyudan Yalmz iin arzu-
ma nail seyahat ettim. Sonunda Serendip
Adem Tepesi'nde, dnyadan elini etegini bir
adama Bana, Milset harabelerindeki tabloyu ele geirir-
sen, dedi. bu harabeyi ama
Sonunda zgn bir dndm.
Her birka defa tellallar adet haline getirdim. Niha-
yet senin tablo geti. Ne ki levhadaki bu
irk de halledemiyomm. Ya sen? dedi.
- Ben de verdim.
Birlikte Serendip giderek, Adem Tepesi'ndeki ada-
bulmaya ve gstermeye karar verdik. Uzun bir seya-
hatten sonra Adem Tepesi'ne
teslim ettik. zemedigimiz kendisine arzettik. Hayret
etti ve li bir dem ki:
Tevfik olmazsa, tarif bir yarmmyol'. (Bana dnerek)
dilenci! Birinci tablodaki Kaf ile Anka bildi-
ise sorusuna Bize gre sonsuz olan bu m-
kevvenat, bu bu manzumeler, bu bu alemler
sonsuz sahada ve Allah'm mekan
yan nruna uup gidiyorlar.
ezeli ve ebemdir, dedi.
ve ne-
bir halde memleketimize dnmeye yolda reisk
ben ay sonra, Mcger
seyahate tam
den bir gn ncesine rastladl. Babam Halk byk
bir hzn ve iinde ertesi gn bekliyordu. Ben ve Baha-
bu yedi iinde ok tamnmaz hale Ba-
babmna gnderip:
(I) Adem'in yertznde ilk ada. limdiki Seylan Adem Tepesi ise, Adem'e nisbet edilen
bir yerdir.
- ejderhaya cevap verecek bir geldi.
btn herkes Ve egIence diye
haber gnderdim. Babam sevincinden ne
Bilginleri ve vezirleri toplayarak mzakerelerde ertesi
gn de karar Fecrin ile
birlikte, halk halinde Ben de
alarak gittim. huzuruna Bana
byk bir hrmet ve ikramda bulundular. Babam, son dere-
ce nemli korku ve mit ne yapaca-
bir Derken korkun ejderha
grnd. griince hayret etti.
- Vay! Benimle cesaret mi ediyorsunuz?
sizi ve memleketinizi diye
zel olarak gnderilen bir eli, soru-
suna cevap verecek bir ortaya
Ejderha:
- O bana dedi.
Ben durdum.
- Ey insan! Eger eevap veremezsen seni yuttuk-
yu sordu:
bildirildi.
oldu.
'-'<1..11'\1..".111 ruhu, sanki bedeninden
kaeak sze dogru gelmeye
ve iste-
sonra
soru-
UUlL1a
A
,l1lll.ICUJ
J.Ll'"U1JlUlI:. muhta olan a1emler, fe-
mal1kfimu bu kervan hayaIin eazip gzellik
nuruna dogm gidiyorlar.
Ejderha bu szleri paralayan bir nar!!
Ve silkindi. On on melek yzl bir
girdi. Herkesin hayreti ve taaeeb son haddini
tu. yamma geldi ve dedi ki:
_A.[tlrlCI gn 75
- Ben, Kudret Eli'nin en g-
zeliyim. Ve on yrtmenin
vesi beni nce grdgnz soktu.
mu ancak sorulara verilecek dogru cevaplara bagladl.
siz bu verdiniz. Beni o irkin
ve birok benim ben sizin
cariyenizim.
Herkes byk bir sevin iindeydi. Askerler halka
emrettiler.
- Sevgili Fazilet ye kemal sahibi bu sizi
byk bir Size daha byk hizmetlerde bulu-
nacagll1a kimse edemez. Ben iyice
diye kadar saltanat ykn sebebi, oglumun
zerine, yerim e kimse do-
idi. bu asil genci bize Allah gnderdLOnunla sizi kur-
Ben de kendisini yerime tayin ediyorum. Allah ve
mbarek etsin, dedL
Beni ve elleri-
ne
Babam
kendilerini kurtarmak
ladl. sevin ve son um.'UlllH
tebrik
cuma gn ata
Her srt ve .... lJozmnu
GN
Azarnet Denizi ve
Byk
bir ... "
HazretiAli
t:75 ugn Baba ok O kadar ki sevincinin
:::YJ byklgn herkese gstermek iin kIahma koca-
man bir ayna da iki byk san teneke ilave etti.

- Halbuki olay ok basit. Pamugunsag salim m-
nasebetiyle biz de bugn merasim .
.,- Kedi yavrusu iin ha? (Elimde bir alay duygusu
ve karakteri .iinde) Bu muhterem yavrunun konuldugu gr;
de merasim
_ Molla her ne kadar .......... .
<glerek) yzbinlrrcc kelime ile 01-
llilHl yeteri kadar kelime tuhaf
mi?
-- Ne gibi efendim?
- Amunn Pamuk. da Pamuk ismini vermek pek
yeknesak olacak. Oysa Molla, yavrunun da
ifade eden bir kelime bularak koymak istiyordu. Tam drt saat
sohbet ettik. "Kar" koymak istiyordu. Ancak birflz
"Beyaz" kelimesi tekrarlanmaya pek uygun "SefH"i
Molla asla kabul etmedi. ocukluk okur-
ken, Bahr-i Sefit (Akdeniz) mnasebetiyle bir dayak Do-
bu kelimeden nefret ediyordu. "Ak" ismini teklif ettim.
Molla Yavruyu "Ak! Ak! Ak!" diye herkes
beni rdek gibi tyar samr dedi. olan "Pem-
be" dedim. Molla: Beyaz kediye denilmez diyerek
bunu reddetti. Nihayet yavnmun koyduk.
- (Tebessmle) Ve merasim Bir kedi yavrusu ...
Azizim insanlar dedikleri iin,
her dediklerini uydurmak iin icad sa-
szlere hi hatta normal bulursun. Fa-
bir birinci olarak
mehuL. olarak, iyiolup da belli
nc olarak, insan iyiden ok, ilgi
ihtimal dahilinde. olarak,
kibirli, benciL.. cahil da szkonu-
su. bu zellikleri kendinde bir ocuk iin
Lbi'LHC.L ses
iki de mi sevincine
bile birer hikmetli dersten ibaret olan bu garip ada-
ma, engel gzlerle bakarken, neyi fle-
meye
Ey dil! Cihanda sen
Mehl her an tayin edensin.
Ayine-i manZlAr sensin.
her ma'rll/-u vicdan,
V icdanla alem, insan.
Ayine-i manzllr sensin.
eyler
Zahir tayin eyler butUnda,
Ayine-i manzur sensin,
kevnin sensin.
Ayine-i manzur sensin.
Uykudan sesiyle TellaHar:
- Cabilsa kervan gidiyor. Yolcular kadar ker-
vana Yoksa diye
Ben, Taberi Tarihi'nde byle acayip bir bulundugunu
cografya kitaplannda byle bir sz
edilmiyordu. Zira bu hayall bir olduguna hkmet-
ise bu bir kervan gidiyordu. Zihnim bu ga-
gzm
oldugu gibi, da
ha dogrusu
bu yeni
dum. gzm, da beni
bi, bu ne hal! Bu ne diye Seke seke
ieri bir girdi ve:
- Kervan gidiyor, her
dedi.
veda edelim,
evden Btn bir
merkebe binerek kervana Btn insan-
lar benim gibiydi. tesadf eden bir Cabilsa
rine ka gnde sordum.
- Yedi verdi.
merkebin stnde yedi yol yrmek dogrusu bu
ya, yutulur degildi. yine sordum:
- nedir?
- Cabilka
Vay! Vay! Taberi Tarihi'nde okudugum ve cografya kitaplann-
da ismi olmayan iki biri. garibi de benim bu
ve diger bir
tekrar dedim ki:
- Cabilsa niin gidiyoruz?
- Gitmek iin hilimlerin hakimine dileke vermedik mi?
- Verdik mi dersiniz?
- yle yal
- Niye dileke verdiSim bir trl gelmiyor.
tuhaf. sebebi gzI,
iki v
Bunu duyar duymaz, az sevin
her katlanmaya karar verdim. Uzun laf
tam yedi Cabilsa Bu
Btn bizi geldiler.
- gzl kalmaya ol-
mayanlar, tek gezemeyenler, kol ile kalmak istemeyen
.
bizim birlikte, Cabilsa bir
dir gn, gece devam etti. Sonunda ak
bir "Cennet-i 1rfan"a gittik.
oturma aleminin sonu olan Cabilsa bir mil
tesinde bulunuyordu. "Cennet-i tarif etmek
her hayalin stnde olan bir sylemek zo-
Cennet-i bir deniz Bu deniz,
kenanndan itibaren yz,
gn 81
yzyle sonu belirsiz ykseklikkrde ucu g-
rnmyordu. O kadar ki denizden baheye bir damla su bile ak-
sanki bahenin derya bir in
Seddi Hareketsiz, sessiz ve ucu belli olmayan bu
tylerini rpertiyordu. Cenne-
tr nde gnlerce zevk ve sefa iinde sonra, bir gn
"Tecelli seyretmeye gittik. burada syleyecegim
ne kabul eder, ne de hayal!
Ucu belli olmayan bu denizin bir
!alesi, cennetin yzne dogm gidiyordu. Azamet denizinin
bu "Tecelli" Bu akan su, bir
kabugunun iine giriyor, oradan kayboluyordu.
ve muhakemeyi bir anda yok eden bu hamulMe manza-
ra ben ve biraz
ma gelince
- Ya Rab! Bu ne hal? Bu ucu belli olmayan deniz bir
ve onu do ldurmuyor. Bu nedir ya Rabbi,
dedim.
benim bu szlerimi ve dedi ki:
- gryorsun ki bu azamet Byklk Girda-
bir
suyu
sahibinin hepimiz
bir halde zaman, rehberimiz
- kadar gcn
Lu",,<unu "Tecelli U'-WLL'-0'

sre sonra byk bir hepimiz
l gibi kendinden bir
ne kendimize geldik. Lakin bu sefer gzlerimiz, ayaklan-
ift idi. sevincimizden birbirimizi kar-
iinde neyi flyor ve okuyordu:
Hep ikilik birlik iin,
Bak iki gz bir gryor!
Birlik ise diriik iin,
Bak iki gz bir gryor!
Ruh ve ceset, ve {elek,
ve peri, cin ve melek!
Birlik iin hep bu emek,
Bak iki gz bir gryor!
eyle hazer,
Vaktini etme gler!
. (I) Allemeni: "Sana Yusuf 37. ayeti "Bu bana Rabbim'in
dir."
GN
Ebedf
"ilirnde bilgi sahibi olanlar ... "
Kerime
)c? zm zaman kendimi bir dershanede, hey
e/' betH bir gretmenin buldum. Burada birka
yz grenci Bir ara elimi gtrdm. Tepemde bu
lunan kuyrnk gibi bir sa, bana bir inli oldugumu Da
ha de Ben Nankin ilim
ve irfan tahsil eden bir gentim. Memleketim olan in'i
sonra, halledemedigim iin Hindis
tan'a kadar ve olduka
nan bir omran
de bulunuyordum.
ra geliyor
Sanki bir cenaze 1,\VI1U,>,")
- Ey ilim talebinde bulunan inli! nedir? Ne an
yorsun?
- Ebedi
Talebeler hayretle birbirlerinin yzne
hepsinin istedigi Bralnnan tekrar sze
- Hangisini?
Hangisini mi?
- yle ya hangisini?
Ruhun hakikatini.
Brahman sustu. Cenaze yz gibi renksiz, hareketsiz ehresi
btn btn ve bir Biraz sonra bana
dedi ki:
- Ruhu diriler bilemez, lmeye
-Evet!
- gell
Brahman'm yanma gittim. szleri syledi:
- Elinden geldigi kadar nefsini hapsederek "Evim, evim,
evim" diye zikirde bulunacaksm. Haydi seni halvethane-
ne gtrsnlcr.
Brahman'm emri zerine beni halvete gtrdler. an-
cak bir adam kadar dar ve bir yerdi. Orada
ma kadar "Evim, evim" diye zikrettim. Gnlmde
mmkn olmayan bir kasvet Nihayet da pek
tl.
defa ama Nihayet hayli
vakitte bir hizmeti geldi. Beni dakika Bir
avu bir fincan su verdi ve:
- Bunlar hayvaniyeti ise de henz
zete iin bir ka gn sana verilecektir. dedi.
Yedi bu garip hapishanede Bir avu
bir sre sonra iki gnde bir, daha gnde bir verilme-
sonra haftada bir avu ile yetin-
mekte, on yirmi gnde biI su imekteydim. Yedi so-
nunda halvetimden huzuruna gtrl-
dm. Yzlerce Brahman, binlerce grenci
Ben mmkn olmayan bir duruma
nce, bana ve yrrken uuyor-
gibi garip bir durnm hissediyordum. inceye dik-
kat etmeyince hayal meya! gryordum. Renklerin
sanki naz,mmda yoktu.
Sek{z{nd giin 85
. Hissettigim cUger bir gariplik de zerine evir-
digim dikkatli biraz devam edince, yok
oluyordu. Kendimi bir cisim, bir unsur gibi hissediyordum. Yal-
kuvvetten samyordum. Her kime baksam vicda-
fikirleri sanki gryor gibi oluyordum. Brah-
man'm huzuruna girdigim zaman elini pmek zere yanma git-
tim ve ptm. Lakin bu kadar sade bir hareketin ortaya koydugu
grlt hayret edilecek derecedeydi. Binlerce halk "Evim, evim,
Brahman, Brahman" diye zaman
bn ve yaygaralann sebebini Brahman'la, tavan
ile yer havada duruyordum. Brahman elimden tuttu.
Gkyliz{inde yryerek duvara kadar geldik. Duvar bize engel ol-
da getik, yoksa duvar yogunlugunu kaybet-
ti, bilemiyorum. Odaya girdigimiz zaman, Brahman bana sordu:
- ebedi hallettik samnm. Ruhu grendik.
- ruhun ne oldugunu hala bilemiyorum.
- Byk Brahma! Kendinin ruh oldugunu hala anlamadm
- Ben!. .. Ben mi ruhum?
- Byk Brahma! Havalarda uar, duvarlardan geerken hala
ediyorsun?
- mi? Eminim ben
ve bu ceset yann Benim benligim
Yani ben
Brahman bir nara
ld. Ben la ,-"'H"L-'-,)UH ..
du buz gibi soguk, kalbi
Duyulmayacak kadar ince bir sesle:
- Ruhu diye sordu.
Ben henz ki,
ha koptu. yani cenazesi nmde ya-
tan ikinci bir benzeri, tavan ile yer duru-
yordu. Bana:
- Ruhu anI ad m diye sordu.
Cevap vermeye zaman kalmadan birisi girerek:
- Sizi dedi.
takip ettim. bulundugum odaya girdigim zaman,'
byk bir hayretie otmdugunu grdm.
Beni yine bir Dedi ki:
- Ruhu
- Eger ltfedip ...
- Anlatmak, .. Gstermedik mi?
- Evet. Lakin bir Bir iin gr-
mek yeterlidegiI ....
-Ya!
- lmek
- Ah!.. Ah!.. lmek, lmek, bu mmkn degil.
- Niin?
- nk nce olmak gerekir. Benim ilmimin gayesi bu ma-
Sen bu kanaat etmedin. yapacak bir
Ebedi feda gcn yeter mi?
- Lakin ebedi feda edersem, ruhu bilmekle ne ka-

- Ebedi hayatta bize ne vaad
- Brahma, ebedi zevk mjdeliyor.
- Lakin bu ebediyette bendeki ruhu grenme
kalacak
- ... Btn
- bu verici ebediyeti feda ediyorum.
Rabbi, bana bir an bile ve vermeyen bu ile
ebediyyen
- yleyse gel!
beni elimden tutup bir odaya gtrd.
birinden bir tomar Bunda yedi ismi Ba-
na dedi ki:
Sekizinci jiin 87
- Yedi bin ilimIeri grenmek iin ebedi haya-
feda eden acak yedi sen sekizinci oluyorsun.
mini buraya yaz.
tomara kaydettim. Brahman tekrar dedi ki:
- Nur git. Orada halledilir.
Mabedi terk ederek, Nur yneldim. Kah yerlerde y-
ryerek, kah havalarda uarak daga etmeye
vadisinde henz YOkluk alemine ayak bir be-
bek yolun Bu yavruyu oraya kimin
annesini grme emeliyle
ocuga dogru gittim. ocuk
bana:
- Safa geldin ey bilgi talibi ve kalbi ile dolan dedi.
Ben yeni bir ocugun ok hayret et-
mekle beraber cevaben dedim ki:
- Bu yani henz yokken ha! Ne
garip
- kalmam. zamanda ok geveze-
yim. halde da sana "Mari-
- Ben ise ebedi halletmek midini besliyordum.
- Bunun iin de feda '-LU.<L,?UH.
hun
- Evet. ...
- delil
maz.
bilgi
Sanmm bundan daha bir olamaz.
ise ru-
- yle mi Bana ruhu bilmek bu
yeterli ruhu bilen pek ok kimse bulunurdu. Lakin zel

- Bu nedir?
- Y tek bir isba1 etmek!
Mmkn olmayan bu zel duymakla beraber iimden
bir ah ektim. Gzlerimi sevimli ve glmse-
yen yzn grdm. Ve:
- Y oklukla varhgm tek bir kim isbat edebilir?
Byle bir sz bile deliliktir. Bunu kim isbat edebilir?
- Kim mi, dedi Baba. Bilmekle bilmemeyi bir tutan
elelHer!
DOKUZUNeu GN
Byk
Mahfeli
ne var ise hep sana
Her birisi bir yol ile gelirler."
NiyazI
f.Z5 ugn bir durgunluk,
:::Y<.J biraz hzn Uzun sre sustuk ve
Ben seyrettigim garip insanlardan
fikirlerin birbirine olan muhalefetine ve okluguna
szleri beni Dedi ki:
saz
tn bugn sana biraz saz
Kulbesine girip bir saz \.il'''lLCU. bir
okumaya
Zafiit
Hak ismi okur dilimiz.
efsane syleme,
Hazrete gider yolumuz.
Erenterin oktur yolu,
Cmlesine dedik belr.
Ko desinler bize deli,
Usludan delimiz.
Muhyfsana ola himmet,
isen can ne minnet,
.....................................
Kisvemizdir
Byk bir iinde, ok kk bir pencere
nin nnde oIdugumu gryordum. Bu pencereden, binlerce ki-
iine alacak byk bir seyrediyordum.
benim pencerem gibi, kk kk pencelerle doluydu. Her bi
rinde bir adam seyrediyordu. iinde zm-
yakuttan krslerin stnde ogu-
nun yzleri peeii, heybetIi ve vakur kimseler oturuyordu.
Krslerden bir daha yksek bir yerde ve mcevherden
olup, bunlann ortasmda bulunan ve hepsinden yksek olan kr-
s Bu krslerde oturanlardan biri ayaga ve:
- bizden biri soru Reyiniz
olursa gelsin, dedi.
Orada bulunanlar kabul ettiklerini bildirdiler. sz syle-
yen zatmemri zere odaya doldurdular.
ve
psk elbiseler, san ehresi mecliste acayip bir
ki Reis vekili kendisine hitap
- Ey Otur, rahat et vc sorunu sor.
ve dedi ki:
- Oturmak, rahat yzbinlerce sene-
dir oturacak, rahat vakit mi buldum. Bir taraftan geim
derdi. diger taraftan kendi vcudumdaki bin trl rahat
etmeye veriyor mu? Bu kadar sefil bir haldeyken yine inti-
ok alak bir kimseyim ok!
Son derece etkilenen meclisi
hazin bir sessizlik Btn azalar
zntsn ve mitsizligini gibi
vekili:
- Mesele pek byk. Bunun halledilmesi, gel-
mesine dedi?
dedi ki:
- Hi olmazsa bu kadar sefalete niin neden
intihar etmedigimi anlasarn ...
Orada bulunanlardan biri ayaga
- Msaade edilirse tedavi edeyim, dedi.
Meclisin alarak szleri syledi:
Ya Rab! Hayatta nedir bu lezzet?
Hayata rapteden bu
Hayat ki bibeka, pr derd keder,
Yine emel 0, nedir bu hikmet?
Bir an insaI1l rahat,
Bin trl derd-i ma
agiar
Feryadla geer o ismet!
Hat1fi bir ses
bir "ah" etti ve:
- Dogru, dogrul Bana syleyiniz, merhamet ediniz.
ki hayattan nefret ediyorum da Peki
nedir? Bana bunu syleyiniz, dedi.
bu geldi. Meseleyi ve oradakilere:
- Buyurunuz, dertlinin dedi.
bulunanlardan cevaplar verdiler:
Halil: .
- Saadet kazanmak ve hemcinsi ile pay-

KeIim:
- Saadet, nefsini Firavun'un
Adem:
- Saadet Havva'ya

- Bir tencere btn lezzetleri
EfIMun:
- Her zaman uM
Aristo:
- saadet.

- Saadet,
- Saadet mi? u,-" .. ,,_,Jll
Mesih:
kanaati ne ise, onun aksidir.
- Saadet, maziyi unutmak, hali grmek, istikba1i
... mmkn olur.
Lokman:
- bu kelimeyi btn hasretkrini bir szle ifade et-
iin kad

- Saadet, ihtirasIann giremedigi gnllerde, bazen gi-
bi akan bir hayalettir.
Bu szler zerine Buda hiddetle ayaga
- Ey Saadet, adernin (yoklugun) gzellik isimlerin-
Nirvana! Ey Nirvana!
yorgun bir halde yere ve:
- Oh! hangisi, hangisi diye
O zaman Clyaga
- Ey Saadet, oldugu gibi kabul etmek,
rine olmak. ve
ayaga ve:
- Ya Fahr-i Alem! dertlerini anlayan, bu-
lan sensin, dedi.
Gzlerimi zaman
bir buldum. zerinde szler "Elveda!
Gn gelir yine
kadar hazin hazin ....
KlTAP

Azizim Riicf.
devresinden sonra devresine girecegini
tahmin ediyordum. degil:
verem
tutulacak bu sefer henz isim veremedigim;
veremedign degil, bir isim bir hasta-
tutuldugunu haber
daha uygununn
ne hal? ve
dugunu geliyor. gnleri
Deniz kenannda emsalsiz bir beHigatle,
tcrrif edilmesi olmayan bir bize msbet ilimIer
ve felsefe hakkmda verdigin dersleri bir trl ve
kestiremiyorum. Bugnk o zarif stad Rad midir? Yoksa
hamakatlerin yibinlerce biri midir? Ne an-
yorsun? lstegin nedir? Yeni fenni hakikatler He te-
den beri ve muteber olan hakikati iptal etmedike, bu-
gnk hareketine en son derecesi demekten bir
are yoktur. Ne Ebedi Bu ge-
ici hayatta ne buldun ki onun ebedisini Sana soruyo-
rum, bu hayatta ne var?
Oh! Filozof Ten (Tainen ne kadar buluyorum. Diyor ki:
ve terbiye delidirler. Kazara
zaman ok Ne kadar Gerekten de
insanlarda zerre kadar ve hikmet bir
hayat aramak, hatta bu miskin ve muvakkat bile katlana-
mayarak "eyvah zevkini", "hayat yokluk sultamna tak-
dim ederlerdi!
Bununla beraber bir kazadan ve tesadfen ibaret olan hayat-
ta, hafif delileri kadar zevk inkar edilemez.
ve cehalet devirlerinde icat ettikleri kelime-
lere ruh vere vere, hayal renkIni ile ssleye ssleye bir
hisler si1si1esi meydana ki, bunlar, binlerce
tekaml ede eek, miras yoluyla bize kadar Biz
de "vcut hi" ve "bilgi ha-
yaI"den ibaret olan bu silsile ile hibir meziyeti, hibir mahiyeti
olmaYem bin trl gnl renkler
aldatarak hayatta bir mana gryoruz.
A ya sen ne Bu kesilfet, bn macldiyat, bu
grnr hayaller bir ruhu ezmeye, bir fikir-
lcrin yapmaya, bir idraki bozmaya kafi gibi, bir
de manevi hayaletler istiyorsun?
Bilmem ki bu mektubumu
okuyacak, kalbimden kopacak znt ve aClma iniltisini anlaya-
cak durumda Bana dediler ki... Uikin buna inanmak iste-
miyorum. Sana mektubu yazmaktan kendimi ala-
Bana ver. Eski gnler, bana
cevap ver.. ..
'7lmarhancsi 97
Racf den Sami'ye
Sevgili Sami!
/1 ",rektubunu iin on dakika hayalimin
JJ(L/ derinliklerini terkederek, bir ukura benze-
yen aleme A ocuk! Madem ki alemin bir
bir sr deli olduzuna o halde benim de
deliligime niin itiraz ediyorsun? Galiba umumi delilige benze-
meyen bir delilize mptela oldugum iin!
Evet azizim, ben bu hayallerin olan haya-
letleri Ne ki da de
gil, bilmem ...
gereklere hibir denitemez. Lakin
diger bir hakikatin engel olamaz. vicdanlar
ki, ile son bir bir
"VBH!.
kadar bu alemde
. di. Lakin ben? gremedigi uzak alemleri benim ma-
na gzlerim gryor. Henz mttefiJderimizin
edemedizi saan ben temasta bulunuyorum. Sizin
gizlenen snk gk cisimleri,benim
iin nura muhta olmayan gzlerime
f:7
bir ruh oldum ki iinuzak, kesif ve Jatif kal-
"",Jllimu.' lVladdiy;1t emrimin maneviyat irademin
Byle iken ben yine Ruhum, kendini doyuracak kana-
at henz Anyorum, anyorum ... Neyi mi diye-
ceksin? Hi!
Sevgili ve aziz Sami. Bu bir deIiyi neden ok g-
ryorsun? ki bana ederim. Fakat
afyon ekenler, bu ve ta-
katsizIige ok benzeyen severler, bundan na-
zevk ben de yleyim. ara
en byk zevkimdir. Geen gn mensup oldugum
dertlilerin hkmnde bulunan bir gezini-
yordum. bir deli grdm. Eline geirdigi terazi ile
oynuyordu. Ne sordum. Bana verdi:
- Hamakatle marifeti
- Bundan maksadm nedir?
- Mevcut anlamak!
- Ee, buldun
- Hamakatim o kadar ki!
u
ne oldugunu sana anlatmak zordur.
halim bundan Alemde bir
sana mracaat ederdim. Ulkin yok.
da beni unutmak.
bu ... _.,,_,..
ve en muhterem
ve kendisini o irkin hayattan kurtarmak Idi.
Sultan"m buldu. llffiulanm aksine ko-
ruyordu. en kurnaz dilencHerin
Sami, mezarllga girdigi zaman, Rad'yi ebegmectler
arasmda ve kabre olarak grd. Kendinden nce me-
giren bir Racl'ye dogru gidiyordu. Her ikisi de
zamanda Racl'nin Racf, hayret edilecek bir
her iki ziyaretiyi kabul etti. Sami yere bu,
(I) Manisa'da bir yer isimde bir de cami
'Tcl11L1rl1t1l1csi 99
heykeli buseleriyle yere o snk
gzlerde bir sevgi Nihayet:
- Sami niin geldin? Bir mezar seyretmeye mi, dedi.
Sami gerekten Bir zamanlar en zarif ve en gzel
genlerin hareketlerini taklit Raci'nin,
bu Raci olduguna gsteren znt dolu bir hay-
retle gzden geiriyordu. Rac!:
- Sen neye geldin, dedi.
yreklerin bir edecekleri za-
man gibi, seli cevap
verdi:
- Ah Meczup Efendi! Evliya Bey! Nefisem!
Ya Rabbi, on Haberim bile yok-
tu. Ah nereden bHirdim? Meger sevda gel-
Evet Fakat mitsiz, sessiz, se-
LtfuHall Bey'in oglunu deli-
attan gelerek bu haberi
duydugu gibi Kederinden kendi kendini uprl".,."
etlerini '"'YA.W..U.
hngr
bir znt belirtisi grlmyordu.
iindeydi. va1idenin iler
bu iniltiler Riid'yi bir kaval sesi kadar
ti. Sami bu derecesine nefretle bir hayret
duymaya ve kendini tutamayarak RacI'ye denilecek
bir dille:
- Egeraklf dengenin yerinde ve bundan ma-
zur olman gerektigini bu dola-
seni alakhkla itham ederdim, dedi.
Raci ayaga Delilere bir hararetle cevap verdi.
- Benim mi aklf dengem yerinde Be hey
Sen aptallar ve gibi hayat deniIenbu faciamn
ezilip ben ne ikilik yokken bir
kendi kendini VL"U"IL:
ki ben, sen, hava, demir hep iken, neden demir
da insan ... (Acayip bir kal1kaha ko
insan gibi delilerle lfet ederse, ne bile
mez olur. Demir dedim. Kim Demirle
mn ne var? halde kim? kim.? (Sa:
mf nin kolunu tutup bkerek) Bak, kolunu ben bktm. Yal
c
mz senden olmasa kolunu kim bkerdi. Halbuki bklil
yar. Niin? Bu niine cevap yokl
Neden var, neden sefalet var, neden zevk var, neden ka
Im var, niin niin? Cevap yok mi? bir
yirmi bir gen. Pekala, gen bu mesut olsun
lar. Lakin attan Niin? Yine cevap
yok. bu acze niin Benim de ne zevk
var? Hil Byleyken gen lr, Ben ve acuze
garibi neresinde? Bunun niye byle bilen yok,
Bana Onun
Peki ama benim ruhum, benim
insan gz de en grr. AhI Beni
nereden buldunuz! ki alemdeki tezat mahvetmek
zereydim. Beni niye "niin" li bir
aleme halde seninle
ne vcut!
RacI'nin asabi hali, tehlikeli deIiIere iin
ye Birka gn iinde fkesi orta dere-
cede ve hafif delilerIe birlikte bir avluya Bu avlunun
bir havuz Deliler burada ulu orta ve
zaman avluda Bu hadiselerin cereyan
tarihte Manisa gerekten korkun bir sefaIetha-
ne idi. Hastalan yataklar, hibir yerde grlmeye-
cek kadar pis ve verilen yemekler berbat idi. Bununla beraber
'(o11trrturnes{ 101
avlunun nnde de, demir gelen seyirciler
hastalara tesadfen te veriliyordu. Bylece iyiyi ve kty
edemeyen delilerin iinde, yenmeyecek yiyenler de
oluyordu. Hastahanede havuzdan hibir tedavi usul
yoktu. Hala delilere posteki fkeli Allah
iin sopa kader Raci'yi byle bir tlmarhane-
ye Bu girmek ok
hademelerine gre, her adam deliydi. Lakin
iin bu adamlarca hi bir l
den zor idi. Hele buraya girenleri arayan olmazsel.
Racl, bu memlekette zerindeki nbet
Lakin Rad gibi bir bir sonra en
ve en sakin yer bir olabilirdi. Delilerin acayip fi-
kirleri RacI'nin oluyordu. Bununla beraber
bir sre ok bulmayarak oradan
iin hibir
Rad gireli on gn Bir gn hafif de-
liler, yeni bir deliyi Bu
yeni deli, eskilerin ok Yeni deli
larla, glmseyen bir yzle avluda yrrken, yirmi otuz deli hep
Bu szler Raci'nin dikkatini ekti.
hayret dolu bir ses gelen
cfnin kaybettigi ve bulmak midiyle Anadolu'nun
halde bir
marhanesinde devam etti.
rmdan ikinci defterW okuyucularm gzlerinin nne
ondan nce iinde
bulunduran notlardan mahrum etmek istemc-
dik. Delilerin deliligini tetkik etmek, belki de oldugunu id-
dia edenlerin iinde en akla
Sz Racl'ye
Makam Delisi
iinde, bir sebepler-
den tetkik edilmeye deger birok
adam Bu delilerin grlen cinnet deliligin
bir mutluluk mu, yoksa bir felaket mi beni ok
Bilinen bir gerektir ki, alemde nisbidir. Bu-
na gre delilik de bazen saadet, bazen de felaket
yan bir durumdur. delilerin iinde bir jandarma eri var-
ki, kendini alay kumandam
Hergn bir oturuyor, derin Sa-
atlerce sonra, yz memnuniyet ve tebessm ifade-
leri ile dolu olarak Bir gn kendisine ne
n sordum. Dedi ki:
- Bin kadar etesi var. Kara Efe, Ak Efe, Ye Efe,
Mor Efe. Hepsi daga Ben btn Trk lkesinin alay beyi
oldugumdan, bu yakalamak iin sadrazcundan emir al-
Bin kadar kol Kendim de bir tabaga koya-
rak, bin para bir kol
zaman
sorup sa-
yede ne Kara Efe ne Mor Hepsini Derken
Bana cariye, bir deve yk
yz tane de ihsan derdim buydu. Daha
nce bu son oda dolduruyor.
haBettim. tren
gidersem beraber Vagonlanna
Son derece bir "Bu
alay beyi Efe'nin diye
yok. beraber gezdirmezse neye yarar?
Bu mesut deliler dahildi. Lakin bu sistemde
binlerce deli mevcut olngunu de aIem byk
bir demm.
JVtanisa 'fi,1IlIrtulI1esi
ifte
Bu iki dehnin biri gerekten Digeri ise Bun-
lara ifte denmesinin sebebi, digerini her zaman
taklit etmesiydi.
Demir nne deli seyretmeye gelen B-
tn Mslmanlara has bir ve ihsan ile delilere
te beri; zellikle ttn, ve saire. getirip
Bununla beraber delilerin obur ve pis bogaz parmak-
nnde seyirci grdkleri gibi gidiyorlar, her biri
kendi uygun olarak sama sapan szler savurduktan
sonra, ttn ve daha
cenazelerde, ucunda, evlenme mera-
simlerinde okuyup cer etmeye oldugu iin, bir seyirci
grr grmez nne gidip diz ker ve okumaya
istifade etmek
le diz ker ve kelimeleri
mmkn oldugu kadar taklit etmeye ara
seyircileI'e:
onu UHJU .... ,.llL)
lerini
- Szlerine kulak delidir,
Bir gn bu ile
Bana
-
sunun benim okudugum mu,
nu farketmekten acizdir.
Kur'an ve
da okudugunu anlayanlardan
nim yemin bile ederler.
Daha Makul
Bir Deli
iinde yle bir ki, " bilmedigini
bilmez" aynca her bildigini iddia etmeye Kendisi
hekim degildir, ama hekimleri kk grr, nne gelene Wi
eder. Kendisi isabetli bir evlilik ii irkin
bir kan halde her gene evlenmenin usllerini gretir. Bol
bol para harcayarak ev, benzer, bununla beraber
Mimar begenmez.
Bu grhtan biri zm baglanna Geim ve
idare konusunda dogru drst bir fikri daha nce
byk bir yekn tutan servetinin bir Bn zayi-
at zihnini fazla ama saglayama-
Baglara olan i meydana getir-
digini Fakat ziraat mhendisinin tedbirlerini son derece
cahilce buldugundan, kendisi bir ilalar yapmaya
ki civa, kehle1eri (bitleri) teIli surr uyuzu,
bir iyi ediyor. Bunlara bir
maddeler daha ilave ederek bir macun meydana Ktk-
daki uslnn Bu acayip filozof (nk Doktor
gerekten filozoftu) are olmak zere ene
lerinin ederdil
(i) Asma filizi Eklem grubunun, bcekler hortumlu bcekler yaprak bitleri lamii
bir trdik byk zarar verir.
l
yegane marifeti bir
itiraf ve tasdikidir.
ile hayli zaman bir araya
satta
sz:
gibi
meye Kendimi
bnlunan bir kannca yuvasmda ve buldum. Etra-
fa hayran hayran bakmaya ve tetkik Kanncalar
da muhtelif insanlar gibi,
Ancak kadanm syleyebilirim ki, oradaki insanlar
benzemiyordu. ve
ihtiva eden bu mevki yoktu. Yksek
tabaka ve tabaka gibi farklar grlmyordu. Yuvadaki ka-
en az birka yz bin Bunlar beyler ve
amele En da, maddi ve manevi
her trl tatmin edecek ve anlatabilecek mkemmel bir dile sa-
hip drt mamur mektepleri, zahire
yatakhane, hapishane, teneffs ve yemek top-
lant1 yerleri, szn tam ileri bir seviyede bulu-
nan bir yeri iin gerekli olan bir binamn, bir b-
tn ve mevcuttu. Daha garibi ki, ca-
durumu, gre daha ileri bir seviyedey-
di. Evvela geim dzeni ve insanlar-
dakine oranla daha mtekilmildi. ve ekonomi hususunda
ise nazaran mmkn olmayan byk bir
fark karmcalann, insanlara gre en stn
terbiye meselesidir. bu konuda insanlan ok
geride Adaleti bir meselesinde
de mtalaa tereddtsz yrtlebilir.
btn bu sebeplere dayanarak kannca rnek-
tep daireler en mutena ve en byk
seyahatler ve bildiklerimin
ile
Uykudan hizmetiler hissedildiginde, se-
miz bir karabcek budu ile bugdaydan ibaret sabah kah-
getirdiler. Yemegi henz ki yedi aWlme mual-
limIerimden birisi geldi ve
- Ey hemen kuzeyin-
de bulunan sert ve orak arazide ne kadar tuhaf tabiat
zuhur oldugunu bilirsiniz. lise grenci-
sine bu gezintiIere dair son rapor-
lar da kadar bilginleri ihtilafa hava durumunun
yine olup, hergn dzenli bir meydana geldigi
bildiriliyor. Bilmeniz gerekir ki gnn bir hayat
nuru saan kauvvetli bir yaymaya za-
manlarda parlak gkyznn birok birden bire, bir ta-
ve bulutlarla Bu bulut e-
zamanlarda yine yok oluyor. Acaba havada meydana gelen
bu hadisenin sebebi nedir? Sizin de bildiginiz gibi, bu gibi tabiat
akil denklemle bilinemez ve
halde tecrbeye ve tetkike
ve
duygu ve bilgi ile hem de kannca ile !JlTliKte
dum. Sonunda acayip araziye Bu yerlere gzle-
riyle zaman, gerekten ve ve-
rilecek kadar acayip ve garip sahip oldugunu
Halbuki insan gzyIe zaman, munta-
zam magazalar, ssl bir Napoli
bir caddede bulundugumuzu gryordum. Bu iki his
byk en byk hayret/erle muhakemeye koyul-
dugum zaman ,lUmIerden biri, bu garip arazi
konferans vermeye
- Efendiler, diyordu. En ok dikkati eken bu byk here-
lerin Hcreler takri-
ben dz, atlaklar ise hemen hepsi mkemmel denileeek intizam-
da dzgn izgilerle doludur. bu sebebini
bir trl Halbuki byle sun'i benzeyen
nesneler tabiatta yoktur ve olamaz.
en yerine ki, birden bire yzbinle-
ri geen dinleyiciler bir koptu. Gkyz ol-
dugu halde yagmur kabil olmayan bir
seylap ve bir tufan anda binlerce srklyor ve
boguyordu. Bu SemaV! tufandan meydana gelen, deli gibi akan
nehir veya nemrler binlerce edip gtryordu.
Herkes bir tarafa Ben bir kadar korkuya ve
maglp olduktan sonra bu garip sebebini anla-
mak hevesine hala seller
Bu korkun olaya insan zaman hay-
retten
caddede, bir yerimizi Bulundugu-
muz bir mutluluk iinde
devam ediyor, hayvanlar torbalar-
Hayvanlann her ikisi ittifak gibi,
kanncalan mahveden
tufan, bu pisliginden bir degildi. Yuvalar-
btn ahali znt ve iinde
ben de edenlerin Ulema
gelen sebeplerini
bulunuyordu.
Nihayet en byk tabiat bilginlerinden biri, ktphanesinde
bulunan bir eserde bu sebebi Bu eserele denili-
yordu ki: "Garip arazide yle bir ve elektrik kuvveti
ki, arada birden bire bulandm-
yor. En kk bir He o bulutlardan tufan st seller
Ben bu zaman gzmn nne yemini
yiyen yorgun beygirlerin pis1emesi geldigi iin uzun bir kahkaha
Ve
hem glyor, hem de bir oyun oynuyor-
du. Ve hem de
yanar, alem dner,
Bir gn gelir hepsi sner,
Ey sahib-i ilm hner,
Bilir misin, sebebi kim?
Ne gelen var, ne giden var,
Ne so/an var, ne biten var,
Ne g/ var, ne diken var,
Bilir misin sebebi kim?
Her zerre fert yoktur
Acep bunlar kimin
kendini bilmez
desen ne?
Sebep midir? Bir
LEYLAu MECNUN
)<? nlk kurtulunca kendimi
C/ sohbetlerine atmaktan geri Bu,
bende adeta bir tiryakilik haline Yine bir gn
bitirdikten sonra ikindiye dogru ziyaretine iin
Baba almaya Ama buna ha-
Sanki sema ve arz birlikte t,,,.,,nnl1IT1
dum.
on drt
her sabah biniyor, glbahelerine
bazen de
Ben sokaklardan halk "Bak ne
tanIann en gzeli" diyerek gzdligime
lerin en gzel da gzme hedef olabilmek midiyle kendi- ,
lerini bana gstermeyi adet haline Fakat ben,
ve kolumda gezdirdigim kadar gururlu
ve yukandan bakan bir bu mit bekleyicilerini gr-
memezlige geliyor, oynatarak geiyordum. Yalmz kalbimde
acayip bir hissediyordum. Mahiyetini belirleyemedigim bu
beni acayip bir durumdu. Bir gn geldi
ki uzun bir hznden ve kendimi alamaz ol-
Elime okuyor, in-
haline geldigi gibi, benzim de iyice ve
alakam Bu durum tabii ki
gznden Garip bir mptela oldugum b-
tn dilinde destan Herkes zgn ve ade-
ta matem iindeydi. en doktorlan, trl trl ila-
lar veriyorlar, macunlar remileiler, frkler oku-
yorlar; yalmz, benim gnden gne
Sonunda uzaka bir kyde oturan, kehanetiyle ve ilmiyle
bir mnzeviyi bulup getirdiler. Bu hekim, gr-
doktorlann ilalan kontrol etti. ustur-
Iap(]) aletine Cin Uzun sre
hayret ederek Sonunda:

hedef sonra,
ile yolunu Byle hareket edilmezse
helak szkonusudur.
babanun sevincine diyecek yoktu. Onlara gre
basit bir izdiva meselesinden ibaretti. en sekin ve
en gzel birer birer bana gsteriliyordu. Hatta
(I) Eskiden dnyaya gre bulmak iin alet.
ok nem verilen denklik zelligi bile en fakir ve
en pespaye gzeller bile Fakat
bunlann hibirini Nihayet yataga Gn-
den gne saranyor, soluyordum. babamla annem
cak hale
Ben syleyecek, tanburumu ele alacak ve alacak
bir halde degildim. Bu sebepten belki zntmn
mesine sebep olur diye babam en yetenekli hanende ve sazende-
lerden bir heyeti tayin vaktiyle en
sekin ve hazin almakla
Bir gn hazin bir yeni ki, sokakta bir
tellal gr sesiyle:
- bir Degeri bin Yalmz
iinde ne oldugunu bilmiyorum. Kimse de bilmiyor. Bu
alan da almayan da ... bu anam babam
da olduklan iJn, belki iinde beni eglendirecek bir
derhal '
Ben hibir zaman azilde ve me-
rak duygusuyla iinde ne istiyor-
dum. Aylardan beri ilk defa bir arzu iin .ancun ba-
son ve
anahtarlar getirildi. gn
byk bir
miyordum. ikinci gn binbir zorlukla ':>UULU,';L
iinde
ce
Banu'nun resmidir.
Zdihalar
hayran, onun ve LkL',u.:a!UH
nnde alimler
Banu henz on olup Maksut genleri ve
Cabilsa sakinleri onun flilde bu resmi
grecek olan Sen onun olmakla be1a-
ya Lakin iyi bil ki, afetidir. On
iki beri binlerce bahadm ve
f: 8
genleri hayatmdan mahrum Binlerce gen intihar etti.
Binlerce gen veremin penesine Sen de ey
hfd, o zmresine Sen de
vuslM dayanamayarak gp gideceksin ... ';
Ben bu cmleleri okuduktan sonra bile
lzum grmeyerek resmi elime ve iki defa
lmez ki. Ben zaten uzun zamandan beri devam eden bir
can ile lmek zere miyim?- Resme kopuk
bir feryat ve Kendime
ucunda byk bir zntyle
grdm. nk hayli uzun sren lm me
Ben ise sonu gelmez Gz-
bana bir ila gibi tesir ediyor, zerimdeki. hzn
ve kasvet kabusu eksiliyordu.
O gece ilk defa olarak yemek yemek istedim. Yemekten sonra
mitlerle ve oktan beri mahrum gzel
bir uykuyli bir hedef btn kudre-
timle ve Ban'yu
bir sre iinde kendimi Sanki hi hasta olma-
gibiydim. resmi elimden, hayali kalbimin 1evha-
sermayesi yine Nihayet
Anamm, gidip ellerini
sebebi olan sevgili Gidip
Onunla bir gelmeyi arzu
yorum. Bu yerine gelmezsc mutlaka lrm. mutla-
ka Maksut Cabilsa Bu konuda kesin
anam bu hayret kal-
Ancak bir sonra -beni vazgeirmenin im-
Derhal bu nemli konuyu
zere tecrbeli sahiplerini ve bir araya
Babam ve annem benim bu husustaki kesin karannu
dile getirdikten sonra
ilerinden mu11terem bir zat sz ve dedi ki:
- Bu konuda bir fikir ileri srmek iin Gibilsa
bilmek ve nerede oldugunu anlamak icap eder.
Ben byle bir ve oldugunu duydugum gi-
bi, burada bulunan muhterem zevat da, byk bir ihtimal-
le benim gibi yeni duyuyorlar.
Bu mecliste bulunan deger zatlar hep birlikte tasdik
ederek byle bir ve sylediler. Ni-
hayet daha nce eden ve herkes
duyulan kahine mracaat edilmesine karar verildi. Kahin tekrar
geri getirilerek karar kendisine biraz ve:
- Maksut Cabilsa ve en (Fas'ta)
Ondan daha hibir ve ila yoktur. ki bizim
olan Emel dogunun en Sr'atle gidilse bir
iinde
Babam ve annem tekrar ileri gelenlerini
yar kahinin kondu ve mzakere edildi.
Sonunda azmimm nne geilmesi mmkn ka-
naat getirilerek oraya gitmem iin ortak ortaya En sa-
hizmetilermizden on bana refakat edecekti. Baba-
dayanamayarak, kahin de bana refakat


koyulduk.
bir ve
maruz kalarak Cabilsa
olduk.
byk bir kervansaraya misafir olduk. istihba-
rat son derece mkemmel oldugundan ta uzakdogudan
geldigimiz en zamanda etrafa byk bir

Ziyaretimizin sebebini anlayanlar byk bir hararetle
zntlerini dile On gn kadar bir
sre istirahat ettikten sonra, kahinle beraber
gittik. Huzuruna kabul edildigimize dair emirleri gel-
digi zere hediyelerimizi takdim ettikten sonra bu uzun seyahate
sebeplerini sordular. arz edilince eh-
releri Derhal vekiller meclisinin emrettiler.
Veziriere de izah ettik. Hepsinin yznde
ve znt grnyordu. Sultan dedi ki:
- Ogluml Ban'nun bana bir
Evlenmesi ben asla kendisine
kadar syleyeyim ki, degin binlerce gen bu
ugrunda mahvolup gitti. Her talip olana bir soruyordu. Ce-
vap veremeyen ise sonunda hehl.k oluyordu. Ancak cevap verenI e
evlenecektir. Oysa bu zamana kadar on binlerce gencin arasmda
kimse cevap veremedi. Rica ederim, senin gibi bir gen-
cin helak arzu etinem. Gel, bu ugursuz vazge.
Sultandan sonra vezirler ve vekiller sz alarak bu vazge-
iImesi iin temennide bulundular.
Ben ise ediyordum. Nihayet bir an imtihana sokul-

bu ugurda yok kendim ce nimet bilmek ok
izah ettim.
mzakereden sonra, ertesi gn saraya gelme-
sylediler. Ertesi sabaha kadar uyuyamayarak bekledim.
bab oldu. Kallink saraya gittim. son ssl bir salona
soktular. Ortadaki byk perde salonu ikiye Ben per-
denin bir koltuga oturdum. kahin
yerini Digerkoltuklar ve krsler vezirler, vekiller ve
memleketin bykleri Byk bir toplu-
luk ise salonun dolduruyordu.
elbiselerin insana veren gzel koku-
lar, ve salona girdigini haber veri-
yordu. Bir sre sonra perde Yksek bir koltugun s-
tnde olan Ban'nun yz peeliydi. yzlerce
melek yzl cmye elleri ggste, byk bir
ayakta duruyorlardl.
uzun mddet beni dikkatle szd. Sanki sz sylemeye
cesaret edemiyordu. Nihayet hibir ile veya sesle lle-
meyecek kadar kulak ve bir sesle,

- EY.gen! Gel, bu sevdadan vazge. cevap ve-
ren Cevap verecek gc ise
gnlleri toktur. Beni arzu edenler ise bu asla vere-
mezler.
- Ey Banu! Ben ya canan, ya
(lm) diye yemin Ey Ben sensiz
mam.
- Ey gen, Eger ben sana
Ne ki bu Zira
olarak her ikirniz ele yok oluruz.
- Ey Banul Beni zme, bana merhamet eti sor;
dedim.
bir ah ekti:
ta eliften ne zaman oldu? UU,lIIL.U
cHf ile birligini gstererek isbat edebilir
Gzm W,.U'5HU
seviniyordu.
- Elif stn (e), esre (il, tre (). soru
daha! Elli da hareket kabul demekle
halledilir mi? Ya Rab! Bu elif ba meselesi de amma zor bir
gretmeni ok. Fakat ilerinde elif bii bileni diyordu.
Biraz daha sohbet ettikten sonra ertesi gn zere
AynaI!' dan
MECNUNLAR
Dnk gre bugn yine dogm
cezvesini ispirtoluga koydu. buradan ko-
ve kahvemizi iiyordnk.
Bugnk hayalim dn kesiIdigi yerden Ben
Hemen Ban da bir ah ekerek 01-
dugundan onu saraya; beni de eve Kendime
zaman kahinin yzme znt ile grdm.
Ben karar Eger sorulara cevap veremezsem intihar
edecektim.
Kahinle tekrar ettim. vere-
cegimizi sordum. Dedi ki:
- Oglum! Bu ancak Vadisrnde
oturanlar bilirler.
-Gzel! Bu memleket ne
- Her tarafta.
-
- Peki, vadileri buluruz?
ve aranz.


Bir gn byklg belli
ge oldugundan, da hu-
lundugundan, surlara kur-
duk. Yol yorgunluguyla erkenden erkenden
skmeye KahinIe kahvelerimizi ierken me-
bir kahkal1a Sonunda diyordu ki:
olan iki yer var ki, meskendir,
Biri vadi-i hayret, hirisi cnun!"
Kllin glerek:
- delilik bulduk. Kalk. haydi sakinleri
ile ve dedi.
ve girdik. Yedi halka bir me-
zann stne Bunlardan biri, bizim de
kahkaha ve gibi grnerek:
- Hey ne var? Ezan okunuyor, dedi.
Kahin bunun bir mtehayyir hayret iinde
oldugunu syledi.
Diger birisi ise ncekine olarak:
"Giremez beldemize dagdag"a-i reyb g'man
Ne Far, ne var, ne [nn"
Bunu diger
- "Kafirn" sresini mi okuyor demesi zerine diger

......,. blbl tyoL
birisi:
buyurdunuz? Kahve eezvesi
Birisi bagmyordu:
- Ne odur, ne budur, ne de
Hepsi sustular. beraber birinin
Edepli bir elini pmek istedik. Gld ve:

Esved'i var p ger pmekse
Hii DaS etmek iin hiilet-i gerek.
Can olunur mu szler ile,
Leb-i dil pmek iin ah can gerek."
dedi.
Diger birisine Ben:
- Ey ilim sahibi hakIm der demez uzun
kahlmha
"Ve krn arif koyarak,
Grenin ismine divane denildi.
Nice efsaneleri ilim
efsane deni/dL"
Bir ncye mracaat ettik. Ziyaretimizin sebebini arz ede-
rek istedik. istirham ediyordum. O da digerleri gi-
bi grnyordu. Sz keserek verecegi, bekledim. O za-
man:
ve
,,,y,,,rnt>'unn var.
var ne demek?
Biz bunlarla ekildik.
Kahin:
- Sabret,
Biri dogru
- Hah, diye gelen zata:
- Beyefendim, sara geldiniz,
- Aaa! gelernedim dedi.
- Efendim, isminiz nedir diye sordum.
- Her dakika verdi.
- O halde kimsiniz efendim. dedim.
- Ben ne bileyim? Ege:[ bilsem burada yapar
dedi.
Ben bsbtn kahin tavsiye ediyor
ve:
- Bunlara bizim emelimiz ve Dur
Birka gn burada riyazete gireriz. zaman
ne gsterir, dedikten sonra gerekeni
Ben oldugum iin yirmi drt saatte
birka yetiniyordum. Bylece otuz dokuz gn geti. Tam
gn delilerden biri, digerini Bu bir mtehayyirdi.
Hepsi bir yanm ay halka oldular. Mecnun ortaya otur-
mtehayyir ise tam bulunuyordu. Hepsi bir s-
re kendilerinden geip i alemlerine Daha sonra mecnun
ve mtehayyir
Mecnun:
- Ey Okudun, ve da Mana-
buldun, diye sordu.

- Elif ba ile.
- Mana ne demektir?
- Bir'in iki, ikinin bir unH.nem.,n
- TevhYd.
- yleyse bir hat (ta-
raf) var?
izginin birisi
glgesidir. Bu sebepten iki izginin hakikati birdir.
Eger bir izgi olsa o vakit ikilik olabilirdi.
- Yal Buna ne derler?
- ismi var: HiIkat zuhr, mel'abe-i vahdet.
- Bu ne zaman
- Zaman inkar ile ilgili bir Vcutta zaman olmaz ki!
"An" olur. .
- "an" dedigin nedir?
- yokluk, ikrarda
mutlak
- Elit" ba ne demek?
- Alemlerin hadiseleri...
- Hangi harf
- Elifl
- Neyin Vcudun mu, hadiselerin mi?
- Vcudun olamaz, hadiselerin.
- Elif'in ne?
- Nokta!
- Vcut kabul ettigin, elif mi, nokta
- Nokta! Vcut (sakin) elif ile
- Ya! Demek vcut iki trl?
- Elif ve nokta birdirler.
kil
- Misali, zaman ve
- Misalin
ne
- sevdirmek iin!
- Ya ne yapar?
- yapar. Bildirmek iin.
Mecnun byk bir sevinle:
- mbarek etsin. Ey ariflerin Hayret Vadisi de se-
nin, Delilik Vadisi de senin. Son bir sorum var. Misalini gster!
Ben hayrettenhayrete nk Ba-
nu'nun sorulan, tamamen bu sorularla ve cevaplarla
tL kalbimde ne Banu ne de bir
gnlm Daha nce, iim oldugu
de, iim Ben tam seviyor-
dum. Ben, benimle
Ben bu ruh haleti iindeyken, cebinden bir para bal-
mumu olanlara gstererek:
- Ey cemaat! nokta dedi.
Sonra nefes ile ve:
- elif, dedi.
O zaman Mecnun ayaga ve:
- Elifin varsa syle, dedi.

- Evet syleyeyim dedi.
Bir Birbirlerini Sonra
MURASSA ZiNCiR VE
NASIBi
gzeldi. ile Her zaman oldugu
JU gibi eezveyi srdk. bol kahvemizi daha
bitirmeden seyrana Bugnk ilk
Aciz oldugum iin ryada bile umaya tahammlm
yoktu. bu hayali beni serse-
me eviriyordu. ki, dogm bir yol zerinde
daima yukan suretiyle uuyordum. Gzmde kreler, g-
tamamen Bir yere Orada
irademi elime umaktan vazgeerek son had-
dini bir balon gibi uzayda durabiliyordum.
sre dinlendikten sonra sag tarafa dogm umaya
Benim gibi serserice uan bir zata Selam verdim.
Durdu. Bana kim oldugumu sordu. Cevap verdikten sonra, bura-
lara kadar ykseldigim konusunda hibir irademin ve biIgi-
min da ilave ettim. Bana cevap olarak:
- Berzah Alemidir
n
) Ben de Pisagor'um(2l dedi.
- Evetl
byk ne
nim gibi bin tane olan sta-
bir mutluluktur.
- Oglum degildir. yalan
ihtiya yoktur. Bana byk stad durma. Dnyada abala-
gece gndz kafa gibi,
Berzah Alemi'nde
Biliyomm ki vahdettir. nk
tektir. Diger bir sylemek gerekirse kainat da ahenk-
(I) llerin kadar yer.
(1) Pisagor (fisagor): iyonya mektebi fizikilerinden ve Bajka bir da "Pisagor Ekol"dr.
Bunlara gre ruhlar ebedidir. insan ldkten sonra ruhunun hayvana da iddia ederler. Pisagor'a
gre durum, binlerce defa gelip gemi), olarak da gelip geecektir. rk fikirlerini benimsemeyen halk,
iinde vererek
tir. zemedigim var. Yazmak ve isti-
yorum. Ne are ki garip ne yazacak tahta, ne de
kalem var. biraz bir kalem var
bu bana acayip geldi. Hatta Berzah Ale-
mfnde bile ve vesveseden kurtulamayan staddan ay-
Bir sre sonra diger bir tesadf ettim. Ona selam
verdim. almadan nce:
- Eftatun'n, onun Aristo'yu grdn m, diye
sordu.
Bu soruya hayret etmekle beraber bu iki dahi filozofu niin
sordugunu merak etttim. Dedim ki:
- Bunlardan ne istiyorsunuz?
Dedi ki:
- Burada alayedip kendilerini tuzaga sofistler<11
yok. ok Bizim Eftatun ile Aristo'yu bulsam, bir-
birine ene ile eglenirdim.
Bu byk filozof Sokrat oldugu an-
Bu da utu gitti_ Ben iin,
zaman son derece sevimli olan bir glge
diyordu.
min ve
yali ve idi.
burada
ne biliyor ve gryorsam, dnyada grp
dan ibarettir.
(I) Sokraftan nce felsefe ile olan ekoln denir. Bunlar edebiyat ve hitabe! ven-
Bylece btn ilimien Hnazara ve mnakOjada o kadar ileri
ki, kaarnakl! ve iki yzl szlerle yalan, gsterirlerdi. Sofizm denilen bu ekoln mensupla-
Bu septiklerin en nllen Protagora! ve Gorciyas'ur.
- bu Berzah Alemi denilen, neye sapla-
Neden o yce diye tavsif ettigin yerlere gitmi-
yoruz?
- bin benim de kafa
mu amma budur. Neden bu berzahta oturmak zorunda
bu rica ederim, gel beni de haberdar
et. Talebelerim bekliyor. Onlara ders vermeye gidiyorum.
kaL. Allah' a dedi:
- Ey filozof, Allah biraz durunuz. Bu Berzah Ale:
mi'nde de ders vermek, ders almak gibi var
- Bu gibi eglenceler olmasa insan burada atlar.
Hem neden Talebem Aristo'nun bana sr-
dg bir sr itiraza ve tenkitlere cevap vermekten memnunluk
duyanm.
Eflatun da gitti. Ben ihtiraslardan. ve
tepkilerden Berzah Alemi'nde bile hayret iinde
iken gzm
Koca Aynah:
- Ne var ne Bir zevkle o da var, o da var. Buna

Sohbetlerine ben de
Utugumuz bu sonsuz feza fikirlerimiz
ve mese-
halledemiyorduk. taraftan devam di-
ger taraftan da sohbeti kesmiyor, ilerletiyorduk. En ok
alllak yazan denilen bazen kabuL, bazen itiraz
sesleri Bu kadar susan uzun ehreIi
ve uzun ata oldugunu sonradan grendigim
hur ediplerden biri sze Herkes yeni bir heves le edibi
dinlemeye koyuldu. Bu zat diyordu ki:
- Azizim burada iftira edi-
yorsunuz. Sizi temin ederim ki kk bir eserleriniz
halk kabul edilecek ve yzlerce defa
grlecektir.
"Hatta yeni nesle olmak zere tiyatrolar tara-
kabul edilip sahneye bile Evet, bu eserler
lmsz mazhar .... "
Herkes edibin bu mevzunnu hayretle dinliyordu. Bu edebiyat-
byk bir hararetle
- Evet azizlerim evet. Hep Bugnk dumm ger-
ekten deger bir ilimdir. yazacak hemen hi
bir mevzUll nk zihniyetler Her husnsta
tuhaf ve acayip gsterdi. Eskiden tuhaf ve yeni
bugn yeni nesil nazannda ne tuhaf ve ne de yeni
Devir her birok yenilikler mi diyeyim, yoksa
delilikler mi hadiseler icat Bugn en ciddi eser-
ler yeni nesil komediye veya alaya bagla-
Binaenaleyh bir makine, ruhu bir hayaL,
bir irsiyetten grmek ve ve vazife
gibi kelimelerle niteleyen aHmler ile eglenmek demek degil mi-
- Sbhanallah! Mide Hazmedecek bir yok. Bu
midenin kendi kendisini hazmetmesinden ileri gelen
bir dedi.
ve yazarlar bu bir
devam etmesi, diger tarafta gurup halinde toplanan
bir topluluga sebep Bunlardan iki
ce
- teneffs etmede yok. Her
nan bu alemde, havadan vergi ne dersin? Bundan
daha garip bir mu?
- Azizim, gerekten gzel Byle bir vergi
teklif etmdi. En az birka yz milyon frank degiI, lira gelir
olur.
Ucu gelmeyecek gibi olan bu da kulak
misafiri olmaktan Temizce bir zat ayakta
duruyordu. Meger bu da yazar ve bura-
dan biraz Akrabam gibi eserler
mrm yere geirdigimi beyan edip beni Hi ol-
mazsa bu bir eser sordu. Karalamaya
tozdan dumandan ferman okunacak
syledim. Bu zat bir tebessm sonra:
- Bak, ben bu mkemmel bir eser syle-
sem ne nk bir unutma ki
nmde bir
bulunuyordu.
tum. "Haydi ne var?" dedim. Utum, yrdm.
Nihayet Orada toplanan halk itiba-
riyle bir ok guruplar
bir yer da byk bir macuncu
tl. Acaba bu nedir diye byk bir merakla bakarken az sonra
korkun bir kambur geldi. bir ucuna oturdu. Bunun
hem nnde hem de kambum mrmde hi
byle ift kambur Garibi neresi bunun? n kam-
buru oldugundan ii grnyordu. Adeta bir tccar maga-
idi. iinde kadar malzemeler Ba-
KamburUll iini ateda av-
lusundan, byk ve mteaddit gzl bir magaza gibi gryor-
dum. Byk bir hayret iindeydim. O elinden tutarak bir
adam getirdiler. bunun bir kr oldugunu grdm.
oturttular. Bu daha nce
toplulugu ve doktor Pan da biri

- Bu kambur "felek", bu kr de "talih"tir.
Hepimiz dizildik. Bylece bir halka meyda-
na getirdik. Kr eviriyor, oturup dnen kam-
burun, n kamburundan muhtelif maddeleri etrafta-
kiler ki herkesin nasibi olan nesne
yazarlara, geldigi zaman
bunlar da bir halka Ben memurlarla yazarlar
da bir yerdeydim. oklugu beni sevket-
ti. bir tesadf,
birok eseri bulunan ahlak gretmeni, benim sol
ma Korkun kambur herkese bir bi-
ze gelince isabet eden bir beni Zaten
pek olan ahlak gretmeni at da benimle yuvarlan-
kaygan bir cWl
dil Son derece mtevekkil olan
* al Hazretleri byiU;: bir yzndeki. yumur-
ta parmaklayarak . doma-
tes iinde unutarak, bas-
gretmeni byk bir
F:9
- Bine byk yumurta. Bari Bir sene
onlarla beslenir, eserle-
rimin, hi olmazsa n
Bu daha nce temiz elbiseli ve eserimin bir
diyen ve bir felsefi bahseden zat,
elinde bir kese oldugu halde 'geldi. Ahlak yumurta
benim de kahkahalarla gldgm g-
rnce dedi ki:
- Yahu adamlar! Siz ne budala Dnyada
den istifade etmenin yolu varken siz Emi-
nim, elimdeki bir kese size versem bunun da harca-
bilemeyeceksiniz. Haydi, birbirinizin yzn
Bylece domatesli yumurta olursunuz. Haydi
vakit geirmeyiniz.
Bu szlerin mteakip, ahlak hemen
ve G-
ney Amerika'mn yiyen hayvammn hortumunun
alan ymm ince ve diliyle yzm yalamaya
Kedi dili kadar olan bu dil yzmc dokundaka o kadar
ki, degil yalamak, deli gibi
a
saglam kollanndan kendimi kurtarmaya
yordum. Bir ara kurtarabil-
dim. Gzm Koca elinde bir tabakla
geliyor, glerek syleniyordu:
bir deniz
bir gemi,
Fikrin dmeni
kendini, ha!
Greyim seni. .. "
nme koydu. Oturdu. Zenbilindcn biraz ekmek
verdi. Tabakta domates zerincle
yumurta Alemi'ncle grdklerim geldi. Ay-
tekrar gldii:
- Bir farkla yledir. Lakin yle midir? Hele ok
En sonunda domateslerden ezilmeyen
birka tanesi ile isabet eden yumurtalar-
dan birka tanesinden Na-
sibinde ne varsa o Buyurunuz yiyelim. Devran
yine o oglum, dedi.
Ruhumda acayip bir ve htssediyordum.
rimi bitirmeden nce Baba'ya Beni grnce g-
lmseyen, fakat bir sima ile:
- Eec, Ben buradan gyorum.
geldi. Hak ve rehberin olsun.
Sen sabah bir zahmet yine ugra. Sana bir iinde
yadigar Beni gnlden ki, her
an seninle beraberim, deyince meseleyi ve elimde olma-
yarak aglamaya
da aglayarak, beni
Bu alem alemidir. g-
var
emrinin
kadar ne
Grnmeyen bir miydi bilemiyorum.
cc hazin bir veda ile Btn gece gzme
Seher
bir gnl bile bir dolduruyordu.
ve nurdan ibaret olan
dibinde, o her zaman
"(ll
ggste apraz rya gr-
gibi mtebessim ve rahat bir halde
ve ile mbarek ellerini
(I) Rahman 29. ayetinin mealidir. Buradaki Ue'n) iki manada tefsir Birisi gn, mutlak vakit
olarak her saat, her an demektir. ikincisi ibn-i Uyeyne ve Hazretlen'nden
gre, Allah indinde zaman iki gnden ibarettir. Suniann biri dnya, ahirettir. Her birine gre de
bir Dnyadaki emir ve yasak, adtteki ve (Fazla bilgi iin
Hak Dini, Kur'an Dili'nin 7. cildine
Aradan ne kadar zaman getigini bilmiyordum. Gnlm son insa-
ni grevini yapmak iin bir trl ve yapma-
ya olmuyordu. Bir vecd ve istigrak halinde Sevdik-
lerinden meydana gelen kk bir cemaatle dndk ve sevdigi
defnettik. kadar ruhumu kemiren fena bir
i ve gayesiz bir serseri gibi
Gecem birok ve maziyi geti. Er-
tesi sabah yadigan Keder
rl kulbemize girdim. heybe kk bir
zaman yadigar olarak bana kalan bir byk, iki kk
cezveden, drt fincandan, yz gram kadar ve kah-
veden, bir tane el Kerim'den ve kk bir cep
defterinden ibaret oldugunu grdm. Kulbeyi tamir ettirdim.
dnyevi uzak burada
geiriyordum.
Defterdeki merhum ok
ve inci gibi oldugu, kendisi gibi da gz gr-
Arifane sylenen birok ve hikmetIi makale derce-
olan defterin bulunan birka herkesin du)'-
mahzur olmayan, istifade edilebilecek 01-
insan, her ve vicdan sahibi, hatta en basit bir hay-
van bile bu ve aleminde ihtiyalan duydugu
itibaren Bu mmkn
yle bir tabiat iinde her
bu kural herhalde bu geri ekilme
nunundan kanaatlanyle belki za-
man nisbI bir saadet bulurlar. istekleri, zevkleri ve
leri insan -kamil mstesna
la- istedigi ve saadeJin mahiyelini pek de
biImedigi halde, de bu meseleye had ve .hudut tasavvur et-
mez. Nice mutlu kimseler ki. bu ve iptila yznden
mutlu samr. Kendj kendine fani cehenneme
evirir. Zaten en basit ve ilkel bir insan yavrusunun bile
bitmez, bir emeli, bir gayesi dev-
rede tam zlmeyen muamma!
Nedense insan, geregi olarak acayiptir. Birok
sahip ragmen gittike daha da artar.
Acaba saadet nedir? bunu bilen yoktur. En dogru ifadesi
ile sylemek gerekirse, alemin grltsnden haberi olmayan
mecnunIar mutlu diyebiliriz.
Dikkat ediniz. Bir tiyatroya, ise aktre rahata
benzetebilirsiniz. (K) geregi her-
kesle temas ediyordum. Pekok tetkik szgecinden geir-'
dim. Bunlar, birok mall oldukla-
mutlu degildirler. Bu koca memlekette en fazla
dikkatimi
Biri oturdugum mahallenin digeri de ......... Tekkesi'nin
olan zat idi. Her ikisi de gerekten tuhaf
Efendi hayli ders Ezher' e kadar Buna ragmen
hali yerinde, enesi kuvvetli, fazlaca
nfuzlu ve zamanda ok ve
miras munta-
zam geliri ile mreffeh bir hayat
evHya ve enbiya Birok safsata ve hurafe
biliyordu. ve ayin usullerinin hepsinden
gren, cin
den, ve
bir srenin vuruyordu.
sur gryor, kimsenin
Kendinden emirlerini yerine ve
lah' tan korkan adam kabul etmiyordu. Halbuki imam, hali
durumuyla ok mutlu olabilirdi: Lakin belirtilen zellik-
leri kendisini bu mutluluktan mahrum gizli
faizle kyllere para vererek tefecilik yapan, domuzu bile kuyru-
gu ile yutan, her zaman kaza ve kadere byk bir teslimiyetten
bahsetmesine ragmen gk grledigi zaman
byk bir blmn gizli ve olmayan
eglencelerle geiren, olur olmaz maruz kalmak sure-
tiyle ve kt ahlfuyla btn btn kaybeden bir
adam olarak biliniyordu.
e gelince, cin bir tarafa, cin korkusundan do-
geceleri tuvalete bile olmadan gidemiyordu.
Evinde halini hazen grr, bazen grmezdL Basit, aptal
ve tam miskin bir Kendini gre,
bunun da tedbirlerle tam bir istidada sahip
mmknken, zelliklelinden her zaman iinde

konumuZll eden, nc Bu nc
111s, neticesine gre memnun-
du. Bir lye kadar da mutlu bir aile ediyordu.
bulundugum yere on mesafede,
Hamdun bir marangoz dild\:atimi Bu adam
otuz, grnyor, vcudunun saglam,
yelinele oldugu ela yznden ve halinden Her-
zaman olan bu zatla, gelip getike Bir gn
mecwplara mahsus
byk ve
Derhal en kk kahve
gnelerdi. Bir rendelemekle olan Aga He
sohbetimiz ediyordu. Diyordu ki:
durarak ve ene
Grdgn
bir halde ve
grrlerse kt bir olur. Bir taraftan taraftan da
seninle Bunun iin kusma bakma!
tezgahlann nnde biri yirmi, on on
grbiiz, kazanmaya rnek iki gen, pehlivan
oluyorlar-
Bana kahve iin giden sekiz, on tom-
bul bir da, biraz daha ve
uvallara
Ben bir taraftan iiyor, bir taraftan da:
- Ramdun aga! Allah Bunlar senin
yle mi dedim.
Aga iftihar edici bir
- Evet, de Byg ilk ocugumdur.
yirmi girmek zeredir. Memleketin en yetenekli, en
kan marangoz oldu. Hatta beniln bilmedigim zeytin
kabartma ve gibi de kendi kendine g-
rendi. Yalanda bu benimseyen Yahudilde stn
gelecektir. Halen kendisine bir mecidiye gndelik veriyorum.
- Ya! Gndellgi kimden
- Kilnden alacak? Benden. Farzet ki oglum yok.
da bir usta Mal1aretli bir usta gnde bir mecidiye
almayacak Ben adam kendi

Hayretle:
- Bir baba, yevmiye verir mi, diye sordum. Ham-
dun cevap verdi:
- Elbette! Bir ocuk gndelik olmazsa ne
ne de savma ken-
di el
U'-'.iL"'U"''-U ve
Eger bir daha kesmezse hak LU'_LL!'..
katsiz sevrnem.
- Demek ev da birlikte
Ramelun Aga:
- Aaa! yle mi olur? ki oglum
masrafa ve
o zaman
birok kim-
senin oldugu gibi kendilerini idare edecek para kazan-
maktan acizdirler. Bu durumda masrafa ederler?
biriktiriyorlar. Byk bedelini
verdikten kendisine kalacak bir hayli sermayesi Bi-
raz daha artarsa benim sermayerne Kendisine mnasip
bir dkIdn Yahut ortak edecegim. Ve kendisini
evlendirecegim. da ev Sonra
ikinci, nc.
- Demek ki agam, sen hayli zenginsin. yle mi?
hitabederek:
- dedi.
ocuklar O zaman:
- Bana bak Dede. Bu sekiz kolu az zenginlik mi
yorsun? (ocuklara tekrar hitap ederek) Haydi
devam ediniz. (Bana dal Ben, oktan oglumun bedelini bizzat ha-
Ortancamnkini de tamamlamak zereyim. Bilir misin
Dede, ben evlendim. O zaman gnlgm yedi ku-
Bir sonra byk ogIum dnyaya geldi. Ustam rahmetli
Murteza, gnlgm on Bana yol gs-
O
halinde
g1m gnlerin iin, on para bayramlarda fakirlerin ocuk-
elbise almak on para sadaka da
llUJlUlJ.'-n, iki ev
senin ustan
Neyim varsa onun sayesindedir, dedi.
Marangoza:
- Allah saadetini AlIah kanna ve
ve uzun mrler eylesin, dedim.
Bu dLlam marangozu ok memnun etti. nce kk ocuktan
zere ogullan elimi ptler. Mutlu ailenin hali beni o
kadar sevindirdi ki, oktan beri ve bir sebep bulup
dkemeyen gzlerim Marangoza:
- bana mr geirdiginizi de anlatm dedim.
- Sabahleyin gayet erken Yaz ve yzmz so-
guk su ile byk kk hepimiz birer kahve ieriz. AHeec
biraz sonra erkenden kanm konu-
lan tencereyi alarak bir orba ieriz. Sonra kalkar, dk-
kana gelirLz. biri, eve olan malzemeyi Eve
trr. O gnk kendilerine veririm.
gleye kk eve gider, yemegimizi ge-
Gzelce Gazete okumak iin
kahveye bir kahve bir gazete Byk oglum gz
gezdirir, nemli bana syler.
- Vayyy! Evlatlann okuma biliyor ha!
- Hem okurlar, hem yazarlar.
- Demek mektebe gnderdin, yle mi?
- Mahalle
alaturka on .buukta \llUlliUl\.lLli
Bak Dede, ben kahve
fincan kahve ieriz. zerleri, yerlerinde
kk bir gezinti Geceleri evimize esnaf
ve gelirler. Bizim
ok severler. Zira hi dedikodu etmez. cuma
la ve ocuklanmla bahemize alemi
gnmz byle geer. Allah'a hamdolsun, bizim eve gir-
mrm boyunca ben iki, da defa hasta n-
k dzenli yer, dzenli yatar, dzenli Abur cubur
ler yemeyiz. sylemek gerekirse, bin kere hamd
ve olsun .
........ Filistin'in ..............
cak bir gnn biraz hava almak zere,
ilgisini kazanan, ........... mevkiine zeytinlikler yol
almaya .. ........... mevkiinde bulunan mkemmel gazi-
hemen hepsi benim gibi bunalanlarla doluydu.
her nedense delileri ok sevdiklerinden
velerde oturanlardan beni kahve ve nargik imeye davet
Fakat ben herkes
grlen bir ile isteyenlere aliika duymu-
yor, kendi keyfimce geziniyordum.
En byk ve kahyelerden birinin nnden geerken bir
garson geldi. nedense kahve Rum miIleti-
oturan-
lar dedi.
Yaya olarak geze geze haylice Beyleri eg1endir-
rnek, daha biraz dinlenmek ve gnlm oyalamak zere
icabet ettim. Ben ve
gibi, hemen hemen hepsini ve ileri
gelenleri beylerin Tahrirat Mmeyyizi,
Demiryolu Komiseri, Lise Mdr, Nafia

sc gretmenini Hepsi beni grnce
ayaga kalkarak:
--- Vay Sultan! Vay
buyurun sesleri ilc
Ben de rolme uygun cevaplar vermek
oturdum. Garson geldi. Mmeyyiz Bey:
- Hazreti ne ieceksin diye sordu.
Bir narge istedim. Nargileyt getiren gm"son ne
mi sordu.
- Beyler ne ierse ondan getir, dedim.
Garson:
-- Beyler vermut iiyor. Siz de ondan imek istiyorsunuz de-
mek ki deyince, ben:
- Evet, on bir palamut dedim.
Beyler ve etraftaki masalarda Trke bilenler ko-
Trke bilmeyenler de sebebini sornp mahi-
yetini ogaldl.
ki birini
nedense bu durumum o-
Kahvenin yzden fazla olan
Madamlar bana ve iin
Meta partide ikmmda ben
olarak kalan verdim. ve diger
bir ikramlardan sonra uzun horoz gi-
bi nm. Ve ilave olarak da:
- Madamlar, beyler, efendiler! Buraya gelecegimi ve bL! ka-
dar ikram grecegimi nceden bHseydim, bir kfe horoz
ilc gelirdim. Ne ki, anda horozlanm bitti. ik-
ramda bulunup da bir aIamayanlara ve bundan
sonra ikram edecekIere nazik bir mukabele olmak zere horoz
gibi ttm. bir defa daha tyorum. Hissenizbudur, dedim.
Bu szlerim orada bulunanlara derhaI tercme edildi.
gkyzn tuttu. Her umumI bir ve
sevin Herkes, Deli bugnk deliligine g-
Ben ise her kendimden olan gafil hal-
dar glmekten O
kahveye ama bir girdi. Mini mini bir yr-
tlen bu mrnde dilenmedigini,
yakm zamanda bu felakete gsteriyordu. Aynca eski,
fakat oIan eIbisesiyle, hal ve hareketleri
de buna ediyordu. Belki de bir zamanlar bir halde
geldigi ve dondurma yedigibu yere, bu sefer dilenci gel-
mesi, kendisini fazla olacak ki, dizleri adeta
yere gibi donuk bir halde
Bir
mn
unutarak, daIm bir rol ayaga Sa-
koyarak nce Trke,
ve
- Hammlar, beyler, sadaka
hayretIe ve paralardan
durumu tam gzler nne seriyor-
etkisiyle gz kapayacak
bir birka ve eline verdim.
Bundan sonra orada oturan beyler, nceki
rakarak bana davranmaya Oysa bu
gelmiyordu. Israrlanna ragmen kahveyi terk ettim, serbest-
e ve kendi alenmde karar verdim. Yalmz o kadar
ettiler ki, birlikte yemege oldum. Eee, haydi
defterinde bir de byle bir alem bulunsun dedim.
Yemek yerken bulunan okul mdr egile-
rek diyordu ki:
- Azizim! Bu pejmrde ve maskara tam an-
tahsilli, olgun bir insan, byk ve cmert bir yrek oldu-
gunu grmemek iin gerekten kr Za-
o korkun vaziyetini griip de za-
man, maskara yznzdeki safvet, ulviyet
ve hatta hakimiyet hepimizi itaatkar adeta
Birka dakika iinde bir ka yz sadaka toplamak iin
mutlaka sadaka verenlerin ruhuna nfuz etmek gerekir. Bunu siz
Tekrar ediyorum. Azizim, siz hizmet etmekten
feragatta bulunarak, niin bu ve ilgin tercih
ettiniz?
Gen mridIerin szlerinde ve hallerinde haddinden fazla saf-
ve hizmet Cevap olarak: f
- Azizim, bu soruyu bana delice bir ce-
vapla sizde ve gnl te-
mizliginden hakikati syleyeyim. Ben insanlardan o kadar
fazla ihanet grdm ki, onlara bulunmamak by-
le rahat bir mr geirmeyi daha uygun Szleri-
,,, ... sonu size ait
Hepsiyle
...........
oldugundan bin
buna ragmen,
orta seviyede bir serveti
,zevk ve ile kuvvetli vcudu, kuvvetli bnyesine ragmen
olan zat uzun mrnde halde, ya-
sonra evlenmeyc Acaba niin?
son gnlerinde aile tatmak, lmnden sonra ha-
YU'la umdugu ocuk iin mi? hi
nkii sonra her prensiplerimize gre
l1ayaI1 nazariyelerden
ay nce, btn memlekette bir facia Zama-
ve zenginlerinden acayip bir saglam bir terbi-
ye ailesine borlu oldugu grevi yerine getir-
idraksizliginin sonucu olarak oglu o muhitte grl-
bir bir afacan oldugu gibi, da daha on ya-
nne gelenle Nihayet btn
tercih ettigi ve ncelik ...... son dere-
ce gzel ve fakir bir gence btn teslim edip
sonunda haber dini ve akli ynden
edilmesi mmknken, son derece kibirli ve paraya
bir cimri oldugu iin bu fakir
Bu durum halk trl trl ve rezaletlerin
ortaya sebep Bir gn fakir
Bir hafta sonra arsalardan birindeki kuyunun
iinde cesedi Kimi kasten ldrlerek kuyuya
kimi zntnn ve srklemesi ile intihar ettigini
sylyordu. el Bununla beraber
btn Suriye ve Arabistan'da gibi zengin tarafa taalluk
drt ay geince bu yosma ........... ni-
Bu her iki da trl
trl . ......... gibi asil, herke-
sin dil uzatmaktan ekindigi bir zata vererek nceki
unutturmak ve nemli bir yekn tutan Bey'in
emlakini elde istiyordu. bu
ihtiyarlara on , on ldrc bir zehir
gibi bilenlerdendi. .......... ise, mrnn son gn-
lerjnde debdebesine ve cimriliginin derece-
servetinden istifade
etmeyi
Bununla beraber biraz sonra, bu Bey'de
izdiva mes' desinde, btn ait
anlamamak mmkn degildi. Her zarar .........
Bey'in boynuna bor oluyordu kI. bir yosma yksek ba
ssleyecegi uzun ve belli olmayan zamanlarda grle-
cek zn ve edecekti.
Ben o gnlerde bir "fatiha" oldugum
............... de berber ........ dkkanma Beni
grnce:
- Merhaba! geldin Baba diye samimi bir
Daveti zerine sandalyeye oturduktan sonra ........ Aga
ile
Berber Aga ve civar
ok geveze bir Dedi ki:
- Haberin var Babal .........
.............. kendini grmeyi arzu Bey bugn ikindi-
den sonra buraya gelecek. Niin gelecek, sana ne? diyeceksin,
clegil mi? Bugn uzun var. ........... Bey'in ve
Yzne Sonra lat-
ronlu su ile tamir eclecegim.
Baba, ve su tertibim ok kuvvetlidir.
senin de tamir iin biraz yzne sreyim mi? Al-
lah korusun, yzn asker trampetine dner. yle gerilir ki, ne
ne bir iindeki IMron manevi bir
ise
on bir afeti ne
bulduktan sonra boku degil,
para etmez. Bey'in evlendikten sonra ok abuk dikecegi
Mezarcl....... iki metre kazmah-
Hatta Llmdugumuz gibi Bey, birka hafta lmez de
on ay metre
- Aga, hepsi gzel. Ulkin bu kadar derin mezara ne lzlim
var? dedim.
- Aaa! Ne lzum var, degil7 Beyin cesedinin bir
kalacak?
Ha, haa! Eger bir sene el-Ezher'in min,u'eleri kadar boy-
nuz uzatacagma emin ol. Sen bilsen ne
Geveze berberle dn-
dm.
........ Bey ok iyi bir Zira
nefsine ait olmak zere birka yzbin
nemli bir blmn fakirlerin rahata iin sarf et-
takdir edilmesi gereken bir Bu adamea-
bana bile ok iltifatkar asilzadelere has bir b yk-
lkle her zaman gnlm Bu evlenmenin sonunda ortaya
muhakkak olan rezaletlere dayanamayarak feci bir
de dnyaya veda edecegi bence kesindL Bylece kendisine bir
hizmette bulunmaya karar verdim. Biraz
Ufak bir tenekenin iinde, renkte vernikli boya yap-
Bey'in evine olan sonundaki yerim e
........ gezmeyi
n bir
de, adeta rnek
fayda grnce, filozofluga bagarak herkese
bu gibi mecburiyetlerde teslim zaruri oldugunu
gsterireesine, atarak beni takip et-
meye geri gren haylaz ocuklar, ba-
na grltl ve bir vc:
- Baba odun satacak diye
Yerime zaman beni takip eden
elliyi getlgi gibi, adi bir bile opera seyredercesine
hayretle olan bir ahmak da
........... Bey'in nnden geerken ocuklann
tahrik olacak ki, pencereden Mey-
ge1digim zaman kk bir baglayarak kulbe-
me dogru yrmeye Yerimden su ve sabun alarak geri
dndm. nce gzelce .
........... Bey hala pencereden seyrediyodu. bitince
Daha sonra cebimdeki byk ile
tylerini ogmaya Sonunda biraz da tuta-
rak kulak diplerinde ve ortaya
temizledim. gittike artan seyircilerin tuhaf
ve hayretleri iinde srmeye
saat sonra vemikli yiyen Venedik gibi
'
.......... Bey'in geldi. Beni davet etti. Ben zaten bunu
bekliyordum .
......... Beyefendi gayet grnce:

zen, bir intizam aranmaz, ama ne Bu kimindir?
bi bir sebeple
gibidir.
mektir. elime
gim var. Dl
Zamanla de bir
ver-
bile cilveli olmaya d-
kemikleri ortaya geri kalan tylerinde bir parlak-
Tecrbelerimin neticesine gre, hibir gen
buna ragbet gstermeyecegini ok iyi biliyorum. Bugn
vernikli boya ile Bir buuk gibi parlak bir
hale geldi. aktar ........ Aga'mn macunundan
F: LO
146 <Hayal
alarak yemine Tab at gibi hareket et-
meye Boyamadan nce ve latronlu su ile
Bir kere daha su ile ve biraz da iirirsem, her ta-
davul gibi grlecek, tembelligini kaybedecek ve
ekecektir .
.. ..... ... Bey yzme hayretle Dedi ki:
- sultan, mazursun. nk de-
gildir.
Ben de cevap verdim:
- Efendim, neden yle olsun? Birok ihtiyar insan benim
muameleyi kendi nefislerine
idrak sahibi iin boya ile birdenbire kendi-
ni sunar. Oysa idrak sahibi olan insanlann bu gibi
bu trl yapanlar degil,
kendilerini halde insanlar benden daha de-
gildir. Genlik iksirine gelince, devrelere
Genlikte iksir ok yarar. Fakat olgunluk bir
ihtiyara verilen genlik iksiri tabii mrn tehlikeye so-
kar. Bu bir gerek iken birok ihtiyarlar genlik iksiri kulla-
halde benim genlik iksiri
beraber mrnn son gnlerini
ait en olan ve znt ile ,"",,-.'vaf'ci7TW
istedi:
- abuk bize iki kahve Baba ile iecegiz dedi.
Bir taraftan ierken bir UUQ.LLUH
Bey konsolden ve alarak yazmaya
yordu. Bitince elimi tutarak:
- Baba, geri kaba ve oldu. Lakin tam anla-
etkisini gsterdi. Beni byk bir zntye ve
mrumn son" gnlerinde kt bir yapmaktan kurtarmakla deli
degil, veli oldugunu isbat ettin. Al da oku dedi.
byk bir zntyle .......... Bey ilgili se-
bepler ileri srerek evlilikten vazgemeye mecbur
oldugunu gelinin bildiriyordu. veda
nce ......... Bey, her gn saatte sa-
mimi bir ve hayli yeminler vererek rica etti.
.......... Bey' e gidiyordum. ay kadar beraber pek
ve sohbetler Gerekten szleri ve hareketltlri
He bir zat oldugunu Bir sre sonra hastalandi.
sa sren son szleri:
- Azizim Beni rezaletten iin
ve ahiretimi sana borluyum. Eger sen servetim ve
geride mallanm her an alayedecek,
bir sefahat aleti olacak, ben de kabrimde azaptan kur-
Senin misalin ve sohbetin sayesinde, alemde in-
hususi ailelerinden bir de umumi aileleri bulundu-
gunu, bunun da alemi oldugunu ve bahtiyar
dum. Kimsem
lebilirim