LIST 1

SADRAJ
1.) PARAMETRI VITLA...........................................................................................................3
2.) ELEMENTI ZA PRIHVAT TERETA..................................................................................4
2.1.) ZNAAJKE UETNOG PRIJENOSNIKA...................................................................4
2.2.) DIMENZIONIRANJE I IZBOR UETA......................................................................4
2.3.) DIMENZIONIRANJE I IZBOR KUKE........................................................................5
2.3.1.) PROVJERA NAPREZANJA SKLOPA KUKE......................................................8
2.3.2.) PROVJERA NAPREZANJA NOSAA KUKE...................................................11
2.3.3.) PROVJERA POVRINSKOG PRITISKA NOSEIH LIMOVA ......................12
2.4.) SKLOP KUKE..............................................................................................................12
2.5.) UNICA ZA IZRAVNAVANJE.................................................................................16
2.5.1.) PROMJER OSOVINE UNICE ZA IZRAVANAVANJE..................................17
2.5.2.) KONTROLA VRSTOE OSLONOG LIMA UNICE....................................18
3.1.) BUBANJ.......................................................................................................................19
3.1.1.) OSNOVNE DIMENZIJE BUBNJA......................................................................19
3.1.2.) PRORAUN STIJENKE BUBNJA......................................................................22
3.1.3.) VEZA VIJENCA S BUBNJEM............................................................................26
3.1.4.) OSOVINA BUBNJA.............................................................................................29
3.1.5.) VEZA UETA S BUBNJEM................................................................................29
3.2.) ELEKTROMOTOR ZA DIZANJE..............................................................................32
3.3.) IZBOR REDUKTORA ZA DIZANJE.........................................................................33
3.4.) ODABIR LEAJA BUBNJA.......................................................................................34
3.5.) PRORAUN KONICE ZA DIZANJE......................................................................35
3.5.1.) MOMENT KOENJA..........................................................................................35
3.5.2.) PRIKLJUNE MJERE KONICE.......................................................................37
3.5.3.) MATERIJAL OBLOGE........................................................................................37
3.5.4.) KONTROLA KONICE NA ZAGRIJAVANJE.................................................38
3.5.5.) TRAJANJE OBLOGE...........................................................................................40
3.6.) ODABIR SPOJKE........................................................................................................40
3.6.1.) PROVJERA NAPREZANJA NA SPOJKI...........................................................41
3.7.) IZBOR OTKONOG UREAJA EM potiskiva....................................................42
4.) MEHANIZAM ZA VONJU VITLA.................................................................................44
4.1.) PRETPOSTAVKA MASE VITLA..............................................................................44
4.2.) IZBOR KOTAA I TRANICA.................................................................................44
4.2.1) OPTEREENJE KOTAA...................................................................................44
4.2.2.) IZBOR KOTAA I TRANICA..........................................................................44
4.3.) IZBOR ELEKTROMOTORA......................................................................................47
4.3.1.) POTREBNA SNAGA ZA USTALJENU VONJU.............................................47
4.3.2.) SNAGA KOD POKRETANJA.............................................................................48
4.3.3.) PROVJERA MOTORA OBZIROM NA POKRETANJE....................................48
4.3.4.) PROVJERA SNAGE MOTORA OBZIROM NA PROKLIZAVANJE...............49
4.4.) IZBOR REDUKTORA ZA VONJU..........................................................................51
4.5.) PRORAUN KONICE ZA VONJU.......................................................................51
4.6.) PRIJENOS SNAGE NA POGONSKE KOTAE.......................................................52
4.6.1.) PROVJERA PROGIBA POGONSKOG VRATILA............................................52
4.6.2.) NAPREZANJE IPKE USLIJED PRIJENOSA POGONSKOG MOMENTA....53
4.6.3.) DIMENZIONIRANJE SPOJKI POGONSKIH KOTAA...................................53
5.) PRORAUN OKVIRA VITLA..........................................................................................55
5.1.) DIMENZIONIRANJE OKVIRA VITLA....................................................................55

LIST 2
5.2.) PROVJERA PRETPOSTAVLJENE MASE VITLA...................................................56
6.) LITERATURA ...................................................................................................................57

LIST 3

1.) PARAMETRI VITLA

Nosivost Q/g

8t

Visina dizanja

h = 15m

Brzina dizanja

vd = 20 m/min

Brzina vonje

vv = 15 m/min

Pogonska grupa za mehanizme

2m

Prijenosni odnos koloturnika

8/2

ED = 30 40 %

prema [1], str. 30.

z = 35 cikl/h

prema [1], str. 222., Tablica 1

LIST 4

2.) ELEMENTI ZA PRIHVAT TERETA

2.1.) ZNAAJKE UETNOG PRIJENOSNIKA
STUPANJ DJELOVANJA KOLOTURNIKA

u =

1 1 opk 1 1 0,98 4

=
= 0,97
pk 1 o
4 1 0,98

pk =

u
8
= =4
up 2

o = 0,98

prema [1], str. 67.

- prijenosni odnos koloturnika

- za valjne leajeve

STUPANJ DJELOVANJA JEDNOG UETNIKA

u =

1 1 0,98 2

= 0,99
2 1 0,98

2.2.) DIMENZIONIRANJE I IZBOR UETA

Sila loma ueta

Floma =

Q 9,81 8000 9,81

=
= 9909,1N
u u
8 0,98

Q=8 000 kg
u=8
u =0,98
Promjer ueta

prema [1], str. 88.

d

f =

4 Floma
4 9909,1
=
= 8,5mm
f Rm
0,5 1570

A
= 0,5 faktor ispune ueta, orijentacijska vrijednost
Ateor

LIST 5

Rm = 1570

N
lomna vrstoa ica, odabrano
mm 2

d 8,5mm

Odabrani normirani promjer ueta prema [1], str 101.

d=10 mm
Oznaka ueta:
10 HRN C.H1.108 - VJ g1570 sZ

2.3.) DIMENZIONIRANJE I IZBOR KUKE

Veliina kuke:

HV

Re=315 N/mm2
(St E 355 RO350)
Tablica 1 - odabrano
S =2

S Qt g
2 8 9,81
=
= 4,98
2
31,5
Re N / cm

- granica teenja za materijal razreda vrstoe P prema [1] str. 112.,

faktor sigurnosti prema 1, str 113, Tablica 2 za pogonsku grupu 2m

Qt=8 t
HV 4,98

Odabrana kuka HV=8 sa dimenzijama prema [2] str. 44. Tablica 2.7

LIST 6

d 1 = 60mm
l1 = 374mm

Odabran pripadajui nosa kuke prema [2], str. 49. Tabela 2.12

b1 = 125mm
b3 = 30mm
b4 = 24mm
c = 10mm
d 2 = 51mm
d 4 = 70mm
m = 55mm

Odabrana pripadajua matica teretne kuke

prema [2], str. 47., Tablica 2.10

LIST 7

d10 = 68mm
d 8 = 105mm

Potrebna nosivost aksijalnog leaja

Statiko optereenje (FAG)
fs =

Co
Po

C1 = P1 f S

P1 = Fa = Q g = 78480 N

fS=1,0 .... 1,5 za normalne zahtjeve

C1 = 78480....117720 N
Odabran leaj
d w = 70mm
d g = 72mm
Dw = 105mm
D g = 105mm

FAG 51214

prema [4], str. 453.

H = 27 mm
rS = 1,5mm
C = 160kN > C1

LIST 8
2.3.1.) PROVJERA NAPREZANJA SKLOPA KUKE

a1 = 90mm
h1 = 100mm
b1 = 80mm
b2 = 67 mm
d 4 = 42mm
d 3 = 50mm
d 5 = 43,5mm

Materijal kuke:

StE 285

sa

Re= 315 MPa

S = 1,6 faktor sigurnosti prema [2], str. 40.

Dozvoljeno naprezanje

d =

315
= 197 MPa
1,6

Kontrola naprezanja:

prema [2], str. 42.

Presjek A A

u ,v =

FN M r rn
+

A Ae
r

LIST 9
ru =

a1 90
=
= 45mm
2
2

rv = ru + h1 = 45 + 100 = 145mm

A=

bu + bv
55 + 80
h =
100 = 6750mm 2
2
2

bv = b1 = 80mm
bu = b1

es =

1
1
h1 = 80 100 = 55mm
4
4

h bu + 2 bv 100 55 + 2 80

= 53,08mm
3 bu + bv
3
55 + 80

rs = ru + e = 45 + 53,08 = 97,08mm

rn =

A
6750
=
= 88,59mm
c A ( bu bv ) 51,19 ( 55 80 )
cA =

bu rv bv ru 55 145 80 45
145
=
ln
= 51,19mm
h
100
45

e = rs rn = 97,08 88,59 = 8,49mm

FN = Q = 78480 N

M N = FN rs = 78480 97,08 = 7618838,4 Nmm

u =

v =

78480 7618838,4 45 88,59

= 140,4 N / mm 2
6750
6750 8,49
45

78480 7618838,4 145 88,59

= 40,1N / mm 2
6750
6750 8,49
145

ZADOVOLJAVA

LIST 10

Presjek B B

u ,v =

ru =

FN M r rn
+

A Ae
r

a1 90
=
= 45mm
2
2

rv = ru + h = 45 + 85 = 130mm

A=

bu + bv
45,75 + 67
h =
85 = 4792mm 2
2
2
bv = b2 = 67 mm
bu = bv

es =

1
1
h1 = 67 85 = 45,75mm
4
4

h bu + 2 bv 85 45,75 + 2 67

= 45,17mm
3 bu + bv
3 45,75 + 67

rs = ru + e = 45 + 45,17 = 90,17 mm

rn =

A
4792
=
= 82,83mm
c A ( bu bv ) 36,6 ( 45,75 67 )

cA =

bu rv bv ru 45,75 130 67 45
130
=
ln
= 36,6mm
h
85
45

e = rs rn = 90,17 82,83 = 7,94mm

Q
78480
FN = tg =
tg 45 = 39240 N
2
2

= 45

maksimalni kut zavjeenja

M N = FN rs = 39240 90,17 = 3538271Nmm

u =

39240
3538271 45 82,83

= 86,4 N / mm 2
4792
4792 7,94
45

LIST 11
v =

39240
3538271 130 82,83

= 25,6 N / mm 2
4792
4792 7,94
130

ZADOVOLJAVA
Kontrola na najmanjem presjeku vrata kuke

prema [2], str. 42.

d 4 = 42mm

4Q
Re
d ,v =
2
2S
d4

4 78480
315
= 56,6 N / mm 2 d ,v =
= 98,4 N / mm 2
2
2 1,6
42

ZADOVOLJAVA
Kontrola povrinskog pritiska u navoju kuke

p=

prema [2], str. 42.

4Qt
4 8000 6
=
= 15,7 N / mm 2
2
2
2
d d5 m
50 43,4 55
2
3

Q = 8000kg

t =6

d 3 = 50mm
d 5 = 43,5mm

m = 55mm
p d = 30 N / mm 2

hod navoja
vanjski promjer
promjer jezgre navoja
visina matice

prema [2], str. 42.

ZADOVOLJAVA

2.3.2.) PROVJERA
prema [2], str. 49.

NAPREZANJA NOSAA KUKE

LIST 12

M max =
l = b1 +

Q l 8000 9,81 135

=
= 2648700 Nmm
4
4

c
10
= 125 +
= 135mm
c
2
W =

1
1
( b d1 ) h 2 = (125 51) 50 2 = 30833mm 3
6
6

b = b1 = 125mm
d1 = d 2 = 51mm

M max 3648700
=
= 86 N / mm 2
W
30833

d = 80......120 N / mm 2

ZADOVOLJAVA

2.3.3.) PROVJERA POVRINSKOG PRITISKA NOSEIH LIMOVA

p=
d = d 6 = 32mm

s = b4 c + 1 = 24 10 + 1 = 15mm
p=

Q
80.....120 N / mm 2
2ds

promjer provrta u limu

debljina lima
8000 9,81
= 81,75 N / mm 2
2 32 15

ZADOVOLJAVA
2.4.) SKLOP KUKE

Promjer unice
D
D c p d = 20 1,12 10 = 224mm
d min
D
= 20 za pogonsku grupu 1Cm, Prema
d min

[1], str. 103., Tablica 1.4-1

LIST 13

Odabrane dimenzije sklopa kuke

d 1 = 355mm
d 2 = 70mm
d 4 = 505mm
e1 = 250mm

Promjer osovine unice kuke d2=70 mm

Provjera nosivosti osovine:

prema [2], str. 27.

M
2256300
=
= 67 N / mm 2 < d = 80......100 N / mm 2
W0
33764

M =

Qg
2

ZADOVOLJAVA

e b + c 8000 9,81 250 125 + 10

1 1

=
= 2256300 Nmm
2
2
2
2

d 23 70 3
W0 =
=
= 33674mm 3
32
32
d = 80....100 N / mm 2

Provjera nosivosti lima:

za 0545, [2], str 27.

prema [2], str. 27.

LIST 14

p=

Qg
8000 9,81
=
= 56,1N / mm 2
2 c d2
2 10 70

p < p dop = 100.....150 N / mm 2

LEAJEVI UNICA SKLOPA KUKE

Za d 5 = 70mm
d 7 = 125mm
b2 = 65mm
b4 = 87 mm

LIST 15

Statiko optereenje
Qg
Q g 8000 9,81
C1 = 2 =
=
= 19620 N
2
4
4

dva leaja po unici

Odabran leaj

prema [4], str. 167.

FAG 6014

d= 70 mm
D = 110 mm
B = 20 mm
C0 = 31 000 N > C1 = 19620 N

ZADOVOLJAVA

Mjere profila unice prema [2], str. 26., Tablica 2.3

r = 0,53d = 0,53 10 = 5,3mm

a = 2,5d = 2,5 10 = 25mm
c = 4d = 4 10 = 40mm

LIST 16

2.5.) UNICA ZA IZRAVNAVANJE

Promjer izravnavajue unice
D
D d c p = 14 10 1 = 140mm
d min
D
= 14

d min

minimalni odnos za pogonsku grupu 1 Cm prema

[1], str. 103, Tablica 1.4 1

cp=1

koeficijent pregiba prema [1] str. 104., Tablica

1.4-2 i [1] str. 104., Slika 1.4-3

d=10 mm
D 140mm

Odabrana izravnavajua unica sa dimenzijama prema [2], str. 39.

D = 160mm

Mjere profila unica prema [2], str. 26., Tablica 2.3

Mjere profila unice iste kao i kod unice sklopa kuke.

LIST 17

2.5.1.) PROMJER OSOVINE UNICE ZA IZRAVANAVANJE

Pretpostavljeni promjer

d 0 = 70mm

irina unice
irina nosivog lima

B = 1,8 d 0 = 1,8 70 = 126mm

t = 10mm

irina distantnog lima

t1 = 5mm

Duina osovine:

l = B + t + t1 = 126 + 10 + 5 = 141mm

f =

M
294300
=
= 8,7 N / mm 2 d 80 N / mm 2
W0
33674

M =

za 0545 prema [2] str., 27.

Q g l B 8000 9,81 141 126

=

= 294300 Nmm
2 2 4
2
2
2

W0 =

d 03 70 3
=
= 33674mm 3
32
32

LIST 18

M 32
d
d 03
d0 3

32 M
32 294300
=3
= 47,35mm
d
80
d 0 = 70 mm

ZADOVOLJAVA

2.5.2.) KONTROLA VRSTOE OSLONOG LIMA UNICE

M max =

b = 120mm

Q b 78480 120
=

= 1177200 Nmm
4 2
4
2

udaljenost izmeu pregrada preko koje je postavljen osloni lim

W=
s = 15mm

debljina lima
visina lima na koju je oslonjena osovina izravnavajue
unice

h3 = h d 2 = 90mm

=
doz = 85 N / mm 2

s h32 15 90 2
=
= 20250mm 3
6
6

M max 1177200
=
= 58,13N / mm 2
W
20250

prema [2], str. 134.

ZADOVOLJAVA

LIST 19

3.) MEHANIZAM ZA DIZANJE TERETA

3.1.) BUBANJ
3.1.1.) OSNOVNE DIMENZIJE BUBNJA
Promjer bubnja
D
Db c p d = 20 1 10 = 200mm
d min
D
= 20
d min

prema [1], str. 103., Tablica 1.4-1 za pogonsku

grupu 2 m

c p =1

koeficijent pregiba prema [1] str. 104., Tablica

1.4-2 i [1] str. 104., Slika 1.4-3

d=10mm
Db 200mm

Odabrano

Db = 368mm

debljine stijenke

=16mm

Dimenzije profila lijeba

prema [1], str 126.

0,375 d h 0,4 d

d=10mm
0,375 10 h 0,4 10
3,75 d 4,0

prema [3], sttr. 492.

LIST 20
r1 = 0,53 d = 0,53 10 = 5,3 = 6mm
t 1,15 d =1,15 10 =11,5 12mm

r2 = 0,8mm

prema [1] str. 126. Tablica

h = 4mm
r1 = 6mm

Odabrano

r2 = 0,8mm
t =12mm

Na bubanj namatamo ue u duini pk*H + 2 namotaja za vezu + 3 namotaja za rastereenje

prema [1], str 127., poglavlje 1.7.1

Radna duina bubnja

prema [1], str 127.

p h
4 15000
l r = K t =
12 = 623mm
368
Db
l r = 623mm

pK = 4
h = 15000mm
Db = 368mm
t = 12mm

Duina narezanog dijela bubnja

prema [2], str. 36.

p h

l n = K
+ 3....4 t = lb + 4t = 623 + 3 12 = 659mm
Db

Duina srednjeg nenarezanog dijela bubnja

prema [2], str. 36.

LIST 21

l 0 = 2 ( s 4 + s5 ) = 2 ( 3t + 3t ) = 12t = 144mm

Radna duina bubnja

prema [1], str 127.

lb = 2

lb = 2

pK h
t + 23 t + 100mm
Db

4 15000
t + 23 10 + 100 = 1576
368
l b = 1580mm

Provjera napadnog kuta ueta prema [1], str. 126. DAL TREBA ??? otkud podaci

l r = 623mm

hmin

Db
D d
368
200 505
+ h2 + + 4 =
+ 315 +
+
= 851,5mm
2
2
2
2
2
2

hmin = 1100mm

ODABRANO

e1 l 0
250 180
2
tg = 2 =
= 0,03181
hmin
1100
=1,82 < 4

ZADOVOLJAVA

LIST 22

tg =

s 0 e1
180 250
315 +
2
2
=
= 0,027
H + hmin
12000 + 1100

lr +

= 1,7 < 4

ZADOVOLJAVA

3.1.2.) PRORAUN STIJENKE BUBNJA

Debljina stijenke bubnja za zavarenu izvedbu prema [1], str. 126.
s = ( 0,6......0,8) d
s = ( 0,6.......0,8) 10 = 6.....8mm

d=10 mm
Odabrano

s = 11 mm

Provjera stijenke bubnja prema naprezanjima uslijed namatanja optereenog ueta (prolom)
Maksimalana sila u uetu
F =

Floma
44590,95
=
= 9909,1N
S
4,5

Floma = 44590,95 N
S = 4,5

Dozvoljeno naprezanje za elini bubanj (0345) prema [1], str. 128.

1 = x 50 N / mm 2

Naprezanja na mjestu namatanja ueta

3 = 100 N / mm 2

prema [1] str 127.

LIST 23

a) Normalno (od savijanja)

X = 0,96 F

1
D s3

X = 0,96 9909,1

1
= 13,6 N / mm 2
368 113

F = 9909,1N
D = 368mm
s =11mm

b) Cirkularno
= 0,5

F
t s

= 0,5

9909,1
= 37,5 N / mm 2
12 11

LIST 24
F = 9909,1N
t =12 mm
s =11mm

Glavna naprezanja na mjestu namatanja

prema [1], str. 127.

1 = X = 13,6 N / mm 2 < 50 N / mm 2
2 = 0
= = 37,5 N / mm 2 < 100 N / mm 2

ZADOVOLJAVA
Provjera zavarenog spoja stijenke bubnja

prema [1], str. 128.

Re = 230 N / mm 2

S =2

odabrano, prema [1], str. 128.

Dozvoljeno naprezanje:
d =

Re 230
=
= 115 N / mm 2
S
2

Ekvivalentno naprezanje
1 3 = 13,6 ( 37,5) = 51N / mm 2 d = 115 N / mm 2

ZADOVOLJAVA
Naprezanje uslijed savijanja bubnja, progib bubnja
Najnepovoljniji sluaj = maksimalni teret, uad na sredini bubnja = sila jednaka zbroju
sila u 2 ueta
Maksimalni moment savijanja:
M max = F

lb
1,58
= 9909,1
= 7828 Nm
2
2

F = 9909,1N
l b =1,58m

Moment otpora poprenog presjeka bubnja

LIST 25

Wb =

Db2 s 0,368 2 0,011

=
= 1,17 10 3 m 3
4
4

Db = 368mm

s = 11mm

Naprezanje uslijed savijanja

=

M max
12825
=
= 6,7 10 6 N / m 2 = 6,7 N / mm 2 < d = 115 N / mm 2
3
Wb
1,17 10

ZADOVOLJAVA
Maksimalan progib bubnja:
wmax =

2 Flb3
2 9909,1 1580 3
=
= 0,036mm
48 E I y 48 210000 215,27 10 6

F = 9909,1N
l b = 1580mm
E = 210000 N / mm 2

Iy =

Db3 s 368 3 11
=
= 215,27 10 6 mm 4
8
8

Db = 368mm
s = 11mm

Odabrane dimenzije bubnja:

Za
M b = M max = 7828 Nm 14kNM
Fb = 2 F = 19818,2 N 70kN

prema [1], str. 131.

LIST 26

d 1 =130mm
d 2 =125,9mm

d 6 = D + 10 = 368 + 10 = 378mm

d 3 =180mm

d 7 = D + ( 85do100 ) = 368 + ( 85do100 ) = 460mm

d 4 = 80mm

d 8 = d 7 + 50 = 510mm

d 5 = 95mm

3.1.3.) VEZA VIJENCA S BUBNJEM

Prijenos okretnog momenta sa vijenca na bubanj ostvarit e se silom trenja izmeu
vijenca i bubnja koja proizlazi iz sile pritiska izmeu ploe i vijenca uslijed pritezanja vijaka.
Debljina elne ploe bubnja

prema [1] str. 128. i [2], str 30.

LIST 27

Re
2 D F
= 1,44 1 1 h2 d =
S
3 D w

2 D F
w 1,44 1 1 h
3 D d

D1 = d 3 = 160mm
Db = 368mm
Fh = 0,1 F = 9909,1N

odabrano; prema [1], str. 131.

F = 9909,1N

d = 115 N / mm 2

2 180 990,91

w = 1,44 1
= 2,89mm

3 368 115

Odabrano

Odabrani vijci:

w=6mm

M8

d 1 = 6,647 mm

prema [3], str. 571.

LIST 28
Odabrani materijal vijaka

5.6

Prenoenje momenta trenjem:

Db
d
n FN 7
2
2

FN = dop A jezgre

= 0,2

prema [3], str. 136.

Za materijal 5.6
Rm = 500 N / mm 2
Re
= 0,6
Rm
Re = 0,5 500 = 300 N / mm 2

S=2,5
dop =

Re 300
=
= 120 N / mm 2
S
2,5

A jezgre =

d12 6,647 2
=
= 34,701mm 2
4
4

Db
d
n FN 7
2
2

F Db n dop A jez d 7

F Db
dop A jez d 7

9909,1 368
= 9,52
0,2 120 34,701 460

Odabrano: n=12 vijaka M8 iz materijala kvalitete 5.6.

LIST 29

3.1.4.) OSOVINA BUBNJA

prema [2], str. 35.
F=9909,1 N maksimalna sila u uetu
Zbog simetrinosti vrijedi F A= FB = F = 9909,1N

cB =

lB
= 1,5......2
d0

d0

promjer osovine

cB = 2

odabrano

Za materijal osovine

Rm = 500 MPa, d = 80 N/mm 2

prema [2], str 36.

Potrebni promjer osovine je

d0

32 c B FB
=
d

d 5 = 95mm > 50,23mm

32 2 9909,1
= 50,23mm
80

ZADOVOLJAVA

3.1.5.) VEZA UETA S BUBNJEM

prema [1], str 132.

LIST 30

Sila u uetu na mjestu veze s bubnjem mora biti:

FV 0,4 F = 0,4 9909,1 = 3963,64 N
F = 9909,1N

Sila u uetu pred ulazom u vijanu vezu iznosi:

FV =

F
9909,1
= 0,14 = 2820 N < 7927 N

e
e

= 0,1

faktor trenja za elik prema [1], str 132.

= 4

2 navoja prije vijane veze

Potrebna normalna sila u jednom vijku

FN = 2 Fun = 2

= 0,1
= 2
1 = sin
= 40

ZADOVOLJAVA

prema [1], str. 133.

F
= 0,8 F = 0,8 9909,1 = 7,93kN
( + 1 ) ( e + 1)

faktor trenja za elik prema [1], str 132.

obuhvatni kut
= 0,1 sin 40 = 0,15
faktor trenja za trapezni lijeb
kut trapeznog lijeba

Potreban broj vijaka

prema [1], str 133.

Prema optereenju na vlak i savijanje

LIST 31

FN
D

1,3 32 1 h 7930 1,3 32 0,15 24

=
+

+
= 3,48
d13 120 76,2 10,106 3
AV

Odabran vijak M12, kvalitete materijala 5.6

d 1 = 10,106mm

promjer jezgre vijka M12, prema [1], str. 571.

AV = 76,2mm 2

h = 24mm

odabrano

d = 10mm
Re = 300MPa

d =

Re
= 120 N / mm 2
2,5

Odabrano 4 zatina vijka M12 kvalitete materijala 5.6

Vijci se stavljaju po obodu bubnja na razmaku:

lV 5 d = 5 10 = 50mm

prema [1], str 133.

LIST 32
3.2.) ELEKTROMOTOR ZA DIZANJE

Odabir na temelju snage za dizanje jednolikom brzinom.

Snaga za dizanje:

prema [2], str. 67.

Ppotr =

md vd
8000 0,4
g =
9,81 = 33395,7W

0,94

m d = 8000kg

vd =

20
= 0,4m / s
60

= R B K = 0,97 0,98 0,99 = 0,94

R = 0,97

stupanj djelovanja reduktora

B = 0,98

stupanj djelovanja bubnja

K = 0,99

stupanj djelovanja konice

Ppotr = 33395,7 kW

ED = 20 25%

Odabran motor

2AKMd 225 Mb

m = 375kg
I M = 3,3kgm 2
U = 310V
P = 35kW
n = 960 min 1

M = 2

n
1000
= 2
= 105s 1
60
60

prema [2], str. 76.

LIST 33

3.3.) IZBOR REDUKTORA ZA DIZANJE

Prijenosni odnos reduktora:
i red =

R=

R M
0,184 105
=
= 12,075
iK vd
4 0,4

Db 0,368
=
= 0,184m
2
2

M = 105s 1
iK = 4
v d = 20m / min = 0,4m / s

Nazivna ulazna snaga (nazivna snaga elektromotora)

PN 1 PnM = 35kW

Moment na bubnju
Mb = 2 F

Db
= F Db = 9909,1 0,368 = 3643Nm
2

Moment na izlaznom vratilu reduktora

M tb = M b = 3,6kNm

prema [2], str. 93.

za srednju pogonsku grupu

Odabran horizontalni dvostepeni reduktor sa oznakom H2.500-12,5 prema [2], str. 89.

LIST 34
i red = 12,5
M tb = 5,25kNm

3.4.) ODABIR LEAJA BUBNJA

Fr = F = 9909,1N

Zbog simetrinosti:

Odabran leaj: FAG samoudesivi kuglini leaj (dvoredni) oznake

prema [4]. str.258.
C 0 = 20000 N > Fr = 9909,1N

statiko optereenje

C = 49kN

d / D B = 80 / 140 33

Dimenzije leaja
Trajnost odabranog leaja:
v d = 20m / min

nb =
P = Fr = 9909,1
1
3 33

C
3 500
Lh =
P n

1 vd p k
1
20 4

= 69,2 min 1
2 Db 2
2 0,368 2

2216K.TV.C3

LIST 35
1

3
33
49000
3 500 = 9610h

Lh =

9909,1 69,2

Vijek trajanja leaja

Leaj ugraditi u nosa leaja oznake FAG 20218K.MB.C3.

3.5.) PRORAUN KONICE ZA DIZANJE

3.5.1.) MOMENT KOENJA

M k = M st , k + M din

M st ,k = m d g

prema [1] str., 186.

vd
0,4
k = 8000 9,81
0,936 = 280 Nm
M
105

koenja, prema [1], str. 188.

statiki moment

LIST 36
md = 8000kg
v d = 20m / min = 0,4m / s

M = 105s 1
k = 2

=2

1
= 0,936
0,94

M din = M rot + M tr

M rot = I rot

prema [1], str. 186

d
= 11,04 52,5 = 579,6 Nm
dt

prema [1], str. 188.

I rot = 1,15 ( I M + I S ) = 1,15 ( 3,3 + 6,3) = 11,04kgm 2

I M = 3,3kgm 2

moment inercije motora

I S = 6,3kgm 2

moment inercije spojke za odabranu spojku sa D=400

mm, prema [2], str. 82., Tablica 6.1.

d k 0 105
=
=
= 52,5
dt
tz
2
t z = 2s

odabrano

r
M tr = mtr b
ired ik

1 2
0,184 105 0

k = 8000
0,936 = 5,3

t2
2
71 2

prema [1], str. 189.

mtr = Q = 8000kg
Db
0,368
=
= 0,184
2
2
= 12,5

rb =
ired

ik = 4

1 = M = 105s 1
2 = 0s 1
t z = 2s

k = 0,936
M k = M st , k + M rot + M tr = 280 + 579,6 + 5,3 = 864,9 Nm

Usvojeno

M k = 865 Nm

LIST 37

3.5.2.) PRIKLJUNE MJERE KONICE

D = 400 mm
M k = 1250 Nm
b = 150mm
b1 = 140mm

h = 280mm
a1 = 260mm

= 1,6

b2 = 100mm

a 2 = 270mm

c1 = 10

( pv ) d

= 1,0

d 2 = 22

prema [2], str. 116., Tablica 9.1.

prema [2], str.116., Tablica 9.2

3.5.3.) MATERIJAL OBLOGE

Materijal: SINTERMETAL NA BAZI Cu ILI Fe
= 0,25
p d = 0,4 N / mm 2

prema [2], str. 121.

Tdozv = 850 K

Provjera specifine snage i povrinskog pritiska

( pv ) d

= 1,0

Normalna sila na papuici:

FN =

MK
865
=
= 8650 N
D 0,25 0,4

A1 = b1 h1 = 15 28 = 420cm 2
p=

povrina obloge

FN 8650
=
= 20,59 N / cm 2 = 0,2059 N / mm 2
A1
420

p < p d = 0,4

ZADOVOLJAVA

Obodna brzina na poetku koenja

D
0,4
= 105
= 21m / s
2
2
k = M = 105s 1
v = k

LIST 38

pv = 0,25 0,2059 21 = 0,93W / mm 2 < pv d = 1,0

ZADOVOLJAVA

3.5.4.) KONTROLA KONICE NA ZAGRIJAVANJE

v
M st = m g 1
M

1
0,4 1
= 8000 9,81
= 305 Nm

105 0,98

statiki moment kod

dizanja

m = 8000kg
v1 = 0,4m / s

M =105s 1
= 0,98
M st , k = 280 Nm

statiki moment kod sputanja

I R = I rot + I tr = 11,04 + 0,11 = 11,15kgm 2

I rot = 11,04kgm 2
v
I tr = m d d
M

moment otpora koenja

0,4
2
= 8000
0,98 = 0,11kgm
105

md = 8000kg
v d = 0,4m / s

M = 105s 1
= 0,98

Vremena koenja u 1 ciklusu

-

s punim teretom prema dolje

t1 =

I R k
11,15 105
=
= 2,0 s
M k M st ,k
865 280

s punim teretom prema gore

prema [2], str. 131.

LIST 39

t2 =

I R k
11,15 105
=
= 1,0s
M k + M st 865 + 305

s praznom kukom prema gore

t3 =

I R0 K
11,04 105
=
= 1,32 s
M K + 0,04 M st 865 + 0,04 305

I R 0 I rot = 11,04kgm 2

s praznom kukom prema dolje

t4 =

I R 0 k
11,04 105
=
= 1,358s
M k 0,04 M st , k 865 0,04 280

Ukupno vrijeme koenja u jednom ciklusu

t z = t1 + t 2 + t 3 + t 4 = 2,0 + 1,0 + 1,32 + 1,358 = 5,678s

Rad koenja u jednom satu

WKh = M k

k t z
105 5,678
z = 865
20 = 2933255 Nm
2
2

z = 20cikl / h

Temperatura obloge

T =

WKh / 3600

D 2 13,1 ED ( K D )

0 , 78

+ 19,9 (1 ED )

D = 400mm
ED = 25%
K =105

T =

2933255 3600

0,4 13,1 0,25 (105 0,4)

2

0 , 78

+ 19,9 (1 0,25)

T1 = T2 + T = ( 273 + 25) + 376,2 = 674,2 K

Tdozv = 850 K
T1 < Tdozv

ZADOVOLJAVA

) = 376,2K

LIST 40

3.5.5.) TRAJANJE OBLOGE

prema [1], str. 179.

tr =

Vis
q WHk

vijek trajanja obloge

Vis = 2 D ( 360 ) b1 c1

= 2 40 ( 70 360) 15 0,75 = 550cm 3

volumen istroene podloge

D = 400mm
= 70

promjer bubnja konice

prema [1], str. 185.
b1 = 150mm
odabrana konica
c1 = ( 0,7.....0,8) c1 dozvoljeno istroenje lijepljene podloge
c1 = 10mm
c1 = 7,5mm
q = 0,4 10 4 cm 3 / kNm

pretpostavljeni koeficijent troenja obloge

W Kh = 2933255 Nm = 2933kNm

tr =

550
= 4688h
0,4 10 4 2933

3.6.) ODABIR SPOJKE

prema [2], str. 82.

LIST 41

D = 400mm
D1 = 376mm
D2 = 210mm
D3 = 290mm
D4 = 278mm
d = 35 90 H 7
d1 = 50 100 H 7

3.6.1.) PROVJERA NAPREZANJA NA SPOJKI

prema [2], str. 82
Sila na svornjaku:
F=

M N 2 1 1 333,33
=
= 794 N
D2
4 2 0,21

Naprezanje u svornjaku od savijanja

F ( l 4 + s 2 ) 794 ( 57 + 35)
=
= 69,9 N / mm 2
W0
1045

d = 90 N / mm 2

ZADOVOLJAVA

Dozvoljeni povrinski pritisak izmeu uloka i svornjaka

p=

F
794
=
= 0,63 N / mm 2
d 5 l 4 22 57

LIST 42

p d = 1,6 N / mm 2

ZADOVOLJAVA

3.7.) IZBOR OTKONOG UREAJA EM potiskiva

Prema [2], str.125.
FN = 8650 N
=1,6

normalana sila na eljusti konice

prema [2], str. 116., Tablica 9.1

h
2 h
1
i k ...... n = 0
3 2 2
2
h0 = 100mm
i k < 0,8

nazivni hod, odabrano

100
= 25
2 1,6

F0 1,05

FN
8650
= 1,05
= 363 N
ik
25

Odabrani otkoni ureaj

otkona sila

PKN 300

Dimenzija poluja:

l1 = 1,15

D
= 230mm
2

l 2 = 2l1 = 460mm

l0
l
= i k 1 = 25 0,5 = 12,5
l3
l2

LIST 43
odabrano l 3 = 90mm
l 0 = 90 12,5 = 1125mm

LIST 44

4.) MEHANIZAM ZA VONJU VITLA

4.1.) PRETPOSTAVKA MASE VITLA
prema [2], str. 104.
Vlastita masa vitla za nosivost 10.....50 t

prema [2], str. 143.

mv = 2,8 + mt 16 = 2,8 + 8 16 = 3,3t

mt = 8t

4.2.) IZBOR KOTAA I TRANICA

4.2.1) OPTEREENJE KOTAA
Pretpostavljeno oslanjanje vitla na 4 kotaa

F=

Fmin + 2 Fmax
3

F = Fmax

za vitlo

F = Fmax =

( mv + mt ) g ( 3,425 + 10) 9,81

=
= 32,9kN
4

4.2.2.) IZBOR KOTAA I TRANICA

Odabrana tranica:

A55

prema [2], str. 104.

k = 55mm
r1 = 5mm

Promjer kotaa

prema [2], str. 106.

F
32900
=
= 132,6mm
k1 k 2 k 3 p d bt 0,75 1 1 7,35 45

LIST 45
p d = 7,35 N / mm 2

za tranice s ravnom povrinom glave

bt = k 2r1 = 55 2 5 = 45mm

korisna irina glave

k1 = 0,75

za 0645

k2 =1

za 31,5 o/min, pretpostavka

k 3 =1

za srednju pogonsku grupu

Odabrano

D=200mm

LIST 46

Provjera koeficijenta k2
n=

v
10000
=
= 15,91 o / min
D 200

32900
= 125 < D = 200mm
0,75 1,06 1 7,35 45

k 2 = 1,06

ZADOVOLJAVA

LIST 47

Odabrani kota odgovara zahtjevima

pretpostavka o oslanjanju na 4 kotaa.

prenoenja

optereenja,

zadovoljena

4.3.) IZBOR ELEKTROMOTORA

4.3.1.) POTREBNA SNAGA ZA USTALJENU VONJU

prema [2], str. 67.

PV =

FV vV

1200 0,166
= 215W
0,93

FV = WV = 1200 N

prema [2], str. 68., Dijagram 5.1. za

D=200mm i mtr=mv+mt=13,425t

LIST 48

v =10 60 = 0,166m / s

brzina vonje

= 0,93

stupanj iskoritenja mehanizma za vonju

4.3.2.) SNAGA KOD POKRETANJA

prema [2], str. 69.

FP = Fv + v mtr

v
0,166
= 1200 + 1,2 13425
= 2091N
tp
3

sila pokretanja
v = 1,2

faktor sigurnosti od 20%

t p = 3s

vrijeme pokretanja, odabrano prema [2],

str. 65., tablica 4.2.

FN = 0,6 FP = 0,6 2091 = 1255 N

Nominalna snaga motora:

Pn =

Fn v

1255 0,166
= 224W
0,93

Odabran elektromotor:

5AZK 90S-8

prema [5]

P = 0,37 kW
n = 690 min 1
I M = 0,003kgm 2
M k = 25 Nm

4.3.3.) PROVJERA MOTORA OBZIROM NA POKRETANJE

M p = IR

M
72,2
+ M st = 0,112
+ 2,96 = 5,65 Nm
t min
3

LIST 49

m
I R = I 1 + tr

v

M

13425 0,166
= 1,2 0,03 +

= 0,112kgm 2
0
,
93
72
,
2

I 1 = I M + I S = 0,003 + 0,027 = 0,03kgm 2

Odabrana spojka

D=125 mm

I s = 0,027 kgm 2

v

m

1200 0,166
=

= 2,96 Nm
0,93 72,2

M st =

Fv

Mn =

370
= 5,12 Nm
72,2

MP
5,65
=
= 1,1 < 1,7....2
Mn
5,12

ZADOVOLJAVA

4.3.4.) PROVJERA SNAGE MOTORA OBZIROM NA PROKLIZAVANJE

Minimalno vrijeme pokretanja vitla bez tereta

t min = 1,2

v mv v
1,85 3425 0,166
= 1,2
= 0,5s
( A G A Ws )
( 0,2 16800 800)

LIST 50
2

I1 M
v = 1+

mtr v
mtr = m0 = 3425kg

masa vitla bez tereta

2

v = 1 +

1,2 0,03 72,2

0,93 = 1,85
3425 0,166

A = 0,2
GA = G

prema [2], str. 62.

np
nk

= 3425 9,81

2
= 16800 N
4

Fp
2091
= 4
n p nk
= 1,25
0,2 3425 9,81
A G
np = 2

broj pogonskih kotaa, odabrano

Ws = 800 N

prema [2], str. 68., Slika 5.1. za m0=3,425t i D=200mm

Moment pokretanja kojim bi se vitlo ubrzalo za tmin

M P0 = I R0

M
72,2
+ M st , 0 = 0,112
+ 0,74 = 16,9 Nm
t min
0,5

I R 0 = I R = 0,112kgm 2

M st =

Wv 0 v
300 0,166

= 0,74 Nm
M 0,93 72,2

Wv 0 = 300 N

prema [2], str. 68., Slika 5.1., za D = 200 mm, m0=3,425t

Srednji moment pokretanja odabranog motora

M p , sr = 1,5 M n = 1,5 5,12 = 7,68 Nm

M P 0 = 16,9 Nm
M P 0 > M p , sr

Nema mogunosti proklizavanja

LIST 51

4.4.) IZBOR REDUKTORA ZA VONJU

Potreban prijenosni omjer
i red =

nM
690
=
= 43,36
nK
15,91

n M = 690 min 1
nK =

vV
10
=
= 15,91 min 1
D 0,2

Odabran reduktor:

V2.320 45

prema [2], str. 89.

in = 45
ired = 44,50

M tb ( max ) = 1330 Nm

Provjera reduktora obzirom na maksimalan moment

M b = ired M p = 44,5 5,65 = 251Nm 9,75x28

M tb = M b = 251Nm

M tb < M tb ( max )

prema [2], str. 89.

ZADOVOLJAVA

4.5.) PRORAUN KONICE ZA VONJU

Potrebno vrijeme zaustavljanja bez konice

LIST 52

t z < 5 v vv

prema [2], str 61.

t z = 5 1,85 0,166

t z = 1,53s

Za t z t min = 3s nije potrebna konica

Kako motor ima ugraenu konicu, provjerimo njezine mogunosti za t z = 1s
Moment koenja

prema [2], str. 61.

v
w

v v
M g t z 1000
0,166 1,85 0,166 0,0105
= 0,936 131700

= 8,86 Nm
72,2 9,81
1
1000

M k = (Q + G)

k = 0,936

vv

kao i kod motora za dizanje

Q + G = ( mt + mv ) g = (10000 + 3425) 9,81 = 131700 N

M = 72,2 s 1
v = 1,85
t z = 1s
w =10,5 N / kN

M kM = 25 Nm

M kM > M k

prema [2], str. 59., Slika 3.4. za D = 200 mm

moment koenja konice ugraene u motor

ZADOVOLJAVA

4.6.) PRIJENOS SNAGE NA POGONSKE KOTAE

4.6.1.) PROVJERA PROGIBA POGONSKOG VRATILA
Kao spojni element izmeu dva zgloba pogonskog vratila uzeta ipka okruglog punog
profila iji promjer odgovara promjeru vratila na pogonskom kotau i izraena je od istog
materijala. Njezine su dimenzije:
d = 40mm
l = 450mm

= 9,86kg / m

LIST 53

Progib ipke:
w=

5 q l 4
5
0,0967 450 4

= 0,002mm prema [3], str. 142.

384 E I 384 210000 125664

q = g = 9,86 9,81 = 96,7 N / m = 0,0967 N / mm

I=

prema [3], str. 478.

d 4 40 4
=
= 125664mm 4
64
64

E = 210000

4.6.2.) NAPREZANJE IPKE USLIJED PRIJENOSA POGONSKOG MOMENTA

M s = M tb / 2 = 251 / 2 = 125,5 Nm

Wt =

d 3 40 3
=
= 12366mm 3
16
16

M s 125500
=
= 40 N / mm 2
Wt
12366

tDN = 110 N / mm 2

za 0361

ZADOVOLJAVA

4.6.3.) DIMENZIONIRANJE SPOJKI POGONSKIH KOTAA

Odabrani vijci

M10
A jezgre = 34,7 mm 2

Materijal vijaka

5.6

Radijus spojke

d = 130 mm

Moment na spojki:

M s n FN

ds
2

LIST 54
= 0,2
FN = dop A jezgre

dop = 120 N / mm 2
n

2Ms
2 125,5
=
= 0,3
dop A jezgre 0,2 120 34,7

Odabrano n=4 vijka

LIST 55

5.) PRORAUN OKVIRA VITLA

5.1.) DIMENZIONIRANJE OKVIRA VITLA
prema [2], str. 134.

l v = 2000mm
l s = 1500mm
l c = 1300mm

M k ,max = 1,1

Q lv
10000 9,81 2000
= 1,1

= 26977500 Nmm
4 2
4
2

Odabran je Ump- profil

h = 260mm
b = 90mm
d =10mm
W X = 371cm 3 = 371000mm 3

Provjera

prema [3], str. 485.

LIST 56

M K max 26977500
=
= 72,7 N / mm 2
WX
371000

d = 85 N / mm 2
<d

ZADOVOLJAVA

5.2.) PROVJERA PRETPOSTAVLJENE MASE VITLA

Masa ueta:
mu = q st l u = 0,52 65 = 34kg
q st = A j = 6,6 10 5 7900 = 0,52kg / m

A j = f At = f

d 2
13 2
= 0,5
= 66,36mm 2 = 6,6 10 5 m 2
4
4

f = 0,5

faktor ispune, srednja vrijednost

= 7900kg / m 3

gustoa elika

l u > 4 H + 2 ( 2 + 3) Db + 2hmin
> 4 12000 + 2 5 368 + 2 1100 = 61761mm = 61,7 m
l u = 65m

Okvir: 676 kg
Nosa uleitenja: 30 kg
Uleitenje: 13 kg
Bubanj: 240kg
Reduktor za dizanje: 1240 kg
Spojka motora za dizanje: 32,8 kg
Konica za dizanje: 26kg
Otkoni ureaj PKN 75: 23 kg
EM za dizanje:170 kg
EM za vonju: 17,7 kg
Spojka motora za vonju: 4,6 kg
Sveukupna masa: 3053 kg
Masa vitla priblino jednaka pretpostavljenoj.

Spojka na reduktor za vonju: 5kg

Spojka na pogonski kota: 3 kg
Spojka na pogonski kota duga: 8
kg
Pogonski kota: 52 kg
Gonjeni kota: 50 kg
Reduktor za vonju: 110 kg
Izravnavajua unica: 190kg
Sklop kuke: 180 kg
Ue: 34kg

LIST 57

6.) LITERATURA

[1]

PRENOSILA I DIZALA, Podloge uz predavanja, Zagreb 2004., prof. Dragutin ap

[2]

PRENOSILA I DIZALA, Podloge za konstrukciju i proraun, Zagreb 1988., prof.

Dragutin ap

[3]

KRAUTOV STROJARSKI PRIRUNIK, Zagreb 1997.

[4]

FAG Valjni leaji, Katalog WL 41 520/3 HrA, FAG 2001.

[5]

MOTORI S KONICOM, katalog tvrtke KONAR MES

http://www.konar-mes.hr/project/Pages.aspx?grupacija=3