You are on page 1of 51

tayin

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN 1433
Kasm 2005 (EN 1433/AC:2004 + EN 1433/A1:2005 dhil)

ICS 93.080.30

DRENAJ KANALLARI - TAIT VE YAYA TRAFNE AIK ALANLAR N - SINIFLANDIRMA, TASARIM VE DENEY GEREKLER, ARETLEME VE UYGUNLUK DEERLENDRMES Drainage channels for vehicular and pedestrian areas Classification, design and testing requirements, marking and evaluation of conformity

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 1433 (2002) + AC (2004) + A1 (2005) standard esas alnarak, TSE naat htisas Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 10 Kasm 2005 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. EN 1433/AC:2004 ve A1:2005 ile yaplan deiiklikler metinde dey izgi ( I ) izgiyle gsterilmitir. Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

indekiler
Kapsam................................................................................................................................................... 1 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ......................................................................................... 1 Terimler ve tarifleri ................................................................................................................................ 2 Snflandrma.......................................................................................................................................... 7 Drenaj kanallarnn yerleim yerleri..................................................................................................... 7 Malzemeler ............................................................................................................................................. 8 6.1 Genel................................................................................................................................................... 8 6.2 malt, kalite ve deneyler .................................................................................................................... 9 6.3 lve gerekler....................................................................................................................................... 9 7 Tasarm ve imalt gerekleri ................................................................................................................ 11 7.1 Genel................................................................................................................................................. 11 7.2 Boyutlar ve boyut toleranslar............................................................................................................ 11 7.3 Geometrik tasarm............................................................................................................................. 12 7.4 Eim .................................................................................................................................................. 12 7.5 Drenaj kanal birimlerinin birletirilmesi.............................................................................................. 12 7.6 Izgara ve kapaklarn yerletirme derinlii.......................................................................................... 13 7.7 Yataklama ......................................................................................................................................... 13 7.8 Trafie maruz kenarlarn ve temas yzeylerinin korunmas ............................................................. 13 7.9 Izgaralar veya kapan emniyetli hle getirilmesi ............................................................................. 13 7.10 Giri aklklarnn boyutu .............................................................................................................. 14 7.11 kelti hazneleri ............................................................................................................................ 15 7.12 Izgara ve kapaklarn doru konumlandrlmas ............................................................................. 15 7.13 Yzey durumu ............................................................................................................................... 15 7.14 Mafsall zgara ve kapaklarn aklk as .................................................................................... 15 7.15 Dayanm deneyi............................................................................................................................. 16 7.16 Kalc oturma.................................................................................................................................. 17 7.17 Yerleim iin tavsiyeler .................................................................................................................. 17 8 aretleme............................................................................................................................................. 17 8.1 Izgaralar ve kapaklarn iaretlenmesi ............................................................................................... 17 8.2 Kanal gvdelerinin iaretlenmesi ...................................................................................................... 18 9 Deneyler ............................................................................................................................................... 18 9.1 Ykleme deneyi................................................................................................................................. 18 9.2 Malzemeler........................................................................................................................................ 21 9.3 Tasarm gerekleri .............................................................................................................................. 24 9.4 aretleme.......................................................................................................................................... 25 9.5 Tip deneyi.......................................................................................................................................... 25 9.6 Rutin ykleme deneyi........................................................................................................................ 25 10 Uygunluk deerlendirilmesi ............................................................................................................... 26 10.1 Genel ............................................................................................................................................. 26 10.2 Tip deneyi (mamuln balang deneyi)........................................................................................ 26 10.3 malt tarafndan yaplacak fabrika imalt kontrol (i kalite kontrol)....................................... 26 10.4 Uygun olmayan mamuller.............................................................................................................. 26 11 Yerletirme ........................................................................................................................................... 27 Ek A rnek i kalite kontrol ilemi ............................................................................................................. 28 Ek B Buz zc tuzlar ieren durgun su ile ok iddetli donma zlme artlarna maruz braklan beton mamuller iin ilve artlar.................................................................................................................. 35 Ek C Buz zc tuz etkisiyle birlikte donma/zlmeye kar direncin tayini..................................... 36 Ek D (Bilgi iin) nc taraf belgelendirme kuruluu tarafndan yaplan muayene kontrol (nc taraf kontrol) ................................................................................................................................................ 40 Ek ZA (Bilgi iin) Bu standardn, EU Construction Products Directive4) hkmleri ile ilikili olan maddeleri........................................................................................................................................................ 42 Kaynaklar........................................................................................................................................................ 47 1 2 3 4 5 6

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Drenaj kanallar - Tat ve yaya trafiine ak alanlar iin - Snflandrma, tasarm ve deney gerekleri, iaretleme ve uygunluk deerlendirmesi 1 Kapsam

Bu standard, yzey sularnn toplanmas ve tanmas iin yaya ve/veya tat trafiine ak alanlara yerletirilen, dorusal drenaj kanallarna ait gerekleri kapsar. Bu kanallar, imaltlarn nerilerine uygun ekilde, hizmet esnasnda yatay ve dey ykleri tamak iin ilve mesnet gerektirmeyen Tip I veya ilve mesnet gerektiren Tip M olmak zere 2 tip eklinde tanmlanr. Bu standard, kapaklar ve zgaralar ile birlikte bir btn hlindeki dorusal drenaj sistemine ait gerekleri kapsar. Bu standard net akl 1 000 mm kadar olan zgaral, yarkl ve bordr kanal birimlerine uygulanr. Bu standard drenaj kanallarna ilikin tarifleri, snfllar, tasarm ve deney gereklerini, iaretlemeyi ve kalite kontroln kapsar.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste hlinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas artyla uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi hlinde en son basks kullanlr (tadiller dhil). EN, ISO, IEC vb.No EN 1169 EN 1170-5 Ad (ngilizce) Precast concrete products General rules for factory production control of glass-fibre reinforced cement Precast concrete products - Test methods for glass-fibre reinforced cement - Part 5: Measuring bending strength, Complete bending test method Founding - Spherioidal graphite cast irons Steel for the reinforcement of concrete - Weldable ribbed reinforcing steel B 500 Technical delivery conditions for bars, coils and welded fabric Stainless steels - Part 1:List of stainless steels Stainless steels - Part 2: Tehcnical delivery conditions for sheet/plate and strip for general purposes Stainless steels - Part 3: Technical delivery conditions for semi-finished products, bars, rods and sections for general purposes Continuously hot-dip zinc coated low carbon steels strip and sheet for cold forming -Tecnical delivery conditions TS No1) TS EN 1169 Ad (Trke) nyapml beton mamuller Cam elyaf takviyeli imentolarn (CT) fabrika imalat kontrol iin genel kurallar n yapml beton mamuller Cam elyaf takviyeli imento (CT) deney metodu - Blm 5: Eilme dayanm tayini "tam eilme deneyi" metodu Dkmler - Kresel grafitli dkme demirler Paslanmaz elikler - Blm 1: Paslanmaz eliklerin listesi Paslanmaz elikler - Blm 2: Genel amal sac/levha ve eritlerin teknik teslim artlar Paslanmaz elikler - Blm 3: Genel amal yar mamuller, ubuklar, filmainler ve profillerin teknik teslim artlar Souk ekillendirme iin srekli scak daldrma inko kaplanm dk karbonlu elik erit ve levhalar - Teknik teslim artlar

TS EN 1170-5

EN 1563 ENV 10080 (EN 10080)

TS 526 EN 1563

TS 2535-1 EN 10088-1 TS 2535-2 EN 10088-2 TS 2535-3 EN 10088-3

EN 10088-1 EN 10088-2

EN 10088-3

EN 10142

TS EN 10142

1) TSE Notu: Atf yaplan Trk Standardlarnn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. 1

ICS 93.080.30 EN, ISO, IEC vb.No EN 10214

TRK STANDARDI Ad (ngilizce) Continuously hot-dip zincaluminium (ZA) coated steel strip and sheet- Tecnical delivery conditions Continuously hot-dip aluminiumzinc (AZ) coated steel strip and sheet - Tecnical delivery conditions Copper and copper alloys - Rod for general purposes Metalic materials - Verification of static uniaxial testing machines Part1: Tension/compression testing machines (ISO 75001:1999) Grey cast iron - Classification Structural steels - Plates, wide flats, bars, sections and profiles TS No1) TS EN 10214

TS EN 1433/Kasm 2005 Ad (Trke) elik bant ve levha - Srekli scak-daldrmal inko alminyum (ZA) kapl -Teknik teslim artlar elik bant ve levha -Srekli Scak-daldrmal, alminyum inko (AZ) kapl -Teknik teslim artlar Bakr ve bakr alamlar Genel amalar iin ubuk Metalik malzemeler - Tek eksenli statik deney makinelerinin dorulanmas Blm 1: ekme/basma deney makineleri - Kuvvet lme sisteminin dorulanmas ve kalibrasyonu Dkmler - Gri (lmel grafitli) dkme demirler Alamsz yap eliklerinden imal edilen scak hadde mamulleri - Teknik teslim artlar Demir ve elikten yaplm malzemeler zerine scak daldrlm galvaniz kaplamalar - zellikler ve deney metotlar Dkmler -Karbonlu elik dkmler - Genel mhendislik amalar iin Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 3: Deney numunelerinde basn dayanmnn tayini Dkmler - Boyutsal toleranslar ve ileme paylar sistemleri

EN 10215

TS EN 10215

EN 12163 EN ISO 7500-1

TS EN 12163 TS EN ISO 7500-1

ISO 185 ISO 630

TS 552 EN 1561 TS 2162 EN 10025

ISO 1461

Hot dip galvanized coatigs on TS 914 fabricated iron and steel articles - EN ISO 1461 Specifications and test methods Cast carbon steels for general engineering purposes Concrete - Determination of compressive strength of test specimens TS 4034 ISO 3755 TS EN 12390-3

ISO 3755 ISO 4012

ISO 8062

Castings - System of dimensional TS ISO 8062 tolerances and machining allowances

Terimler ve tarifleri

Bu standardn amalar bakmndan aada verilen terimler ve tarifleri uygulanr.

3.1 Drenaj kanal


n yapml birimlerin bir araya getirilmesiyle oluturulan, yzey sularn toplayp uzunluu boyunca ileri doru tayarak boaltan dorusal yap.

3.2 Tip I
Hizmet esnasnda yatay ve dey ykleri tamak iin ilve mesnet gerektirmeyen drenaj kanal (ekil 1).

3.3 Tip M
Hizmet esnasnda yatay ve dey ykleri tamak iin ilve mesnet gerektiren drenaj kanal (ekil 1).

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Aklama x, y ve z ilve mesnet boyutlar Tip I rnei Tip M rnei

ekil 1 - Tip I ve Tip M rnekleri

3.4 Izgaral kanal birimi


zerine zgaralar ve/veya kapaklarn yerletirildii n yapml drenaj kanal birimi (ekil 2).

Aklama 1 Izgara 2 kanal gvdesi h,b i boyutlar (slak evre) ekil 2 - Izgara birimlerine rnekler.

3.5 Izgara/kapak
Izgaral kanal biriminin, zgara olmas durumunda suyun giriine izin veren, taklp karlabilen paralar (ekil 3).

ekil 3 - Izgaralara rnekler. 3

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

3.6 Yarkl kanal birimi


Kapal profili ve zerinde yzey suyunun giriine izin veren kesintili veya kesintisiz giri yar bulunan n yapml drenaj kanal birimi (ekil 4).

Aklama h,b i boyutlar (slak evre) ekil 4 - Yarkl kanal birimine rnek.

3.7 Bordr kanal birimi


Bordr tipi profilli ve kesintili veya kesintisiz drenaj aklklar bulunan drenaj kanal (ekil 5).

Aklama h,b i boyutlar (Islak evre) ekil 5 - Bordr kanal birimlerine rnekler

3.8 Yzey suyu


Binalarn, yaplarn veya zemin yzeyinden uzaklatrlan su. [EN 476] Not - Drenaj kanallar yalar ve kimyasal maddeler gibi dier svlar da tayabilir. Bu durumda, bu kanallarn uygunluu imaltlar tarafndan kontrol edilmelidir.

3.9 Anma boyutu


Bileenlerin boyutunun saysal gsterimi olup, mm cinsinden imalt llerine yaklak eit olan ve tam saylarla ifade edilen deer. [EN 476] Not - Bu standarda uygun bileenler iin anma boyutu saysal olarak mm cinsinden b geniliine karlk gelir. En byk yatay drenaj boyutu iin ekil 2, ekil 4 ve ekil 5te verilen rneklere baklmaldr.

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

3.10 Yatak
Izgaral kanal biriminin kanal gvdesi zerinde bulunan ve zerine zgara ve kapan yerletirildii yzey.

3.11 Temas yzeyleri ve trafie maruz kenarlar


Izgaralar ve kapaklar iin yatak olarak kullanlan ve kanal gvdesini trafik nedeniyle meydana gelecek hasara kar koruyan, kanal gvdesine dorudan uygulanan veya kanal gvdesinin iine yerletirilen metal kenarlar veya benzer bileenler. Not - Temas yzeyi ve trafie maruz kenarlara ait tipik rnekler ekil 6da gsterilmektedir.

Aklama 1 Trafie maruz kenar 2 Temas yzeyi

e- Trafie maruz kenarn kalnl d- Temas yzeyinin kalnl ekil 6 - Temas yzeyi ve trafie maruz kenarlara ait rnekler

3.12 Izgara ve kapaklarn yerletirilme derinlii


Kanaldaki zgaralar veya kapaklarn oynamaz ekilde kalmasn salayan ve ekil 7de gsterildii gibi olan boyut A.

Aklama 1 Zemin seviyesi 2 Kapama eleman olarak zgara/kapak

3 Kanal duvar a1,a2 Kanal gvdesi ve zgara veya kapak arasndaki net aklk

ekil 7 - Yerletirilme derinliine ait rnekler

3.13 Net alan


Yatak veya yark kenarlar arasndaki engelsiz alan. 5

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Not - Net alan mm2 cinsinden veya kullanlan birimin katlar (rnein cm2 ) cinsinden ifade edilir.

Aklama
Net alan = CO x L
L = l1 + l 2 + l3

ekil 8 - Net alanlara ait rnekler

3.14 Net aklk CO


Izgaral kanal birimlerinde yatak kenarlar, yarkl kanal birimlerinde ise yark kenarlar arasndaki engelsiz genilik. CO boyutuna ait rnekler ekil 7 ve ekil 8de gsterilmitir. Not - Net aklk mm cinsinden ifade edilir.

3.15 Birim alan ktlesi

Kapak veya zgaralarn kg cinsinden toplam ktlesinin, zgaral kanal biriminin m2 cinsinden net alanna blm. Not - Birim alan ktlesi kg/m2 cinsinden ifade edilir.

3.16 Yataklama malzemesi


Kanal gvdesi zgara veya kapakta yumuak yataklama salamak amacyla kullanlan malzeme.

3.17 Deney yk
Deney esnasnda drenaj kanal birimine ve/veya zgaraya/kapaa uygulanan yk. Not - Deney yk kN cinsinden ifade edilir.

3.18 Tama snr yk (gme yk)


Ykleme deneyi esnasnda deney makinasnn ulat en byk yk (yk kayt cihaz ibresinin geri dn yapt andaki yk).

3.19 Yaya alan


rnein datm, temizlik veya acil durum tatlar iin ara sra trafie de alabilen yayalara ayrlm alan.

3.20 Yaya caddesi


Sadece mesai saatleri dnda kalan kontroll dnemler boyunca dzenli tat trafiine maruz kalan alan.

3.21 kelti haznesi


Drenaj kanal sisteminin kelti maddelerini toplayan taklp karlabilen bileeni.

3.22 Su giri alan


Net alan ierisinde kalan btn yarklarn ve zgaralardaki yarklarn veya bordr kanal birimlerindeki dier drenaj giri aklklarnn toplam alan. Not - Su giri alan mm2 cinsinden ifade edilir. 6

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

3.23 Taban kademesi s


ekil 9da grld gibi bitiik kanal birimlerinin ek yerinde tabanlar arasndaki ykseklik fark.

Aklama 1 Ak yn 2 Kanal birimlerinin taban ekil 9 - Taban kademesi rnei

3.24 Tip deneyi


Tasarm dorulamak ve bu standarda uygunluu gstermek iin bir kez yaplan ve imalt, tasarm veya malzemede nemli deiiklikler meydana geldikten sonra tekrarlanan deney.

Snflandrma

Drenaj kanallar, tasarlanan kullanmlarna gre aadaki gibi snflandrlmaldr (ayn zamanda Madde 5) A 15, B 125, C 250, D 400, E 600, F 900

Drenaj kanallarnn yerleim yerleri

Drenaj kanalnn uygun yk snfnn seimi kanaln yerleim yerine baldr. Tipik yerleim yerleri, aada 1den 6ya kadar numaralar ile sral hlde verilen gruplara ayrlabilir. ekil 10 ve ekil 11, bir otoyol evresinde bu gruplardan bazlarnn konumunu gstermektedir. Parentez iinde her bir gruba ait drenaj kanal iin seilmesi gereken en kk yk snflar gsterilmitir. Uygun yk snfnn seimi tasarmcnn sorumluluundadr. Herhangi bir phe olmas hlinde, daha yksek bir yk snf seilmelidir. Yerleim yeri gruplar: Grup 1 (en az Snf A 15) Sadece yayalar ve bisikletliler tarafndan kullanlan alanlar. Grup 2 (en az Snf B 125) Yaya kaldrm, yaya alanlar ve benzer alanlar, zel otoparklar veya katl otoparklar. Grup 3 (en az Snf C 250) Bordr kenarlar (ekil 10) ve trafie maruz olmayan sert banket alanlar vb. Bordr kanal birimleri daima Grup 3tr. Grup 4 (en az Snf D 400) Yollarn yk tamaya ayrlm ksmlar (yaya caddeleri de dhil), sert banketler (ekil 10 ve ekil 11) ve btn yol tat tiplerine ait park alanlar. Grup 5 (en az Snf E 600) Liman ve tersane kylar gibi ar tekerlek ykne maruz kalan alanlar. Grup 6 (en az Snf F 900) Hava alanlar yzey kaplamas gibi ok ar tekerlek ykne maruz kalan alanlar.

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Aklama 1 Grup 1(rnein yaya kprleri zeri) 2 Grup 2 3 Grup 3 4 Grup 4 ekil 10 - Baz yerleim yeri gruplarn konumunu gsteren tipik otoyol en kesiti

Aklama 1 Grup 1 2 Sert banketin trafie maruz alan 3 Yk tamaya ayrlm ksm 4 Grup 4 ekil 11 - Baz yerleim yeri gruplarn konumunu gsteren sert banket kesiti.

Malzemeler

6.1 Genel
Drenaj kanallar veya zgara ve kapaklar Madde 6.1.1 ve Madde 6.1.2de listelenen malzemelerden yaplabilir. Madde 6.1.1 ve Madde 6.1.2de listelenenlerin dndaki malzemelerden yaplan mamul, UV direnci, anmaya diren, yorulma gibi dayankllk zellikleri bakmndan mamuln kullanlaca lkede varsa geerli olan ilgili hkmlere uygun olmaldr. Not - Bu standardn ileride yaplacak herhangi bir revizyonunda dier malzemeler iin dayankllk zellikleri belirtilebilir.

6.1.1 Drenaj kanallar


Izgaralar ve kapaklar hari drenaj kanallar aadaki malzemelerden imal edilebilir: a) Pulsu grafitli dkme demir, 8

ICS 93.080.30 b) c) d) e) f) g) h) i)

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Kresel grafitli dkme demir, Dkme elik, Haddelenmi elik, Paslanmaz elik, Donatl veya donatsz beton, Sentetik reine balaycl beton, Elyaf takviyeli beton, a) il e)de verilen malzemelerden herhangi birinin beton/elyaf takviyeli sentetik reine balaycl beton ile birletirilmi hli.

6.1.2 Izgaralar ve kapaklar


Izgaralar ve kapaklar aadaki malzemelerden imal edilebilir: a) b) c) d) e) f) g) h) Pulsu grafitli dkme demir, Kresel grafitli dkme demir, Dkme elik, Haddelenmi elik, Paslanmaz elik, Bakr esasl alamlar, Donatl beton, Sentetik reine balaycl beton.

6.1.3 Haddelenmi eliin kullanm


Haddelenmi elik, Madde 7.8e uygun temas ve kenar korumas hari, sadece yeterli korozyon direncinin saland durumda kullanlabilir. Korozyona diren, ISO 1461e uygun ekilde temiz bir yzey zerine scak daldrma metpduyla galvanizleme yaplarak, elik levha ve eridin EN 10142, EN 10214 ve EN 10215e uygun ekilde kaplanmas ile salanr.

6.2 malt, kalite ve deneyler


Madde 6.2.1 ve Madde 6.2.2de isimleri ile verilen malzemelerin imalt, kalitesi ve deneyleri bu standardda verilen gereklere ilve olarak uluslararas standardlara ve Avrupa standardlarna uygun olmaldr.

6.2.1 Metalik malzemeler


Aada isimleri ile verilen metalik malzemeler bu standardda verilen gereklere ilve olarak uluslararas standardlara ve Avrupa standartlarna uygun olmaldr: Pulsu grafitli dkme demir Kresel grafitli dkme demir Haddelenmi elik Dkme elik Daldrma metoduyla galvanizleme Dkme demir iin toleranslar Paslanmaz elik Bakr esasl dkme alamlar Donat elii ISO 185 EN 1563 ISO 630 ISO 3755 ISO 1461, EN 10142, EN 10214, EN 10215 ISO 8062 EN 10088-1, EN 10088-2, EN 10088-3 EN 12163 ENV 10080

6.2.2 Beton ve sentetik reine balaycl beton


Aada isimleri ile verilen malzemelerin imalt, kalitesi ve deneyleri aada verilen maddelerdeki gereklere uygun olmaldr: Madde 6.3.3e gre n dkml beton, Madde 6.3.4e gre sentetik reine balaycl beton, Madde 6.3.5e gre elyafl beton.

6.3 lve gerekler


Yukarda belirtilen uluslararas standardlar ve Avrupa standardlarnda verilenler ile birlikte aadaki gerekler uygulanr.

6.3.1 Haddelenmi eliin kaynaklanmas


Mamuln kullanld lkede geerli olan standardlarda verilen gerekler uygulanmaldr. 9

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

6.3.2 Paslanmaz elik


Kabul edilebilir korozyon direnci ve kristaller aras korozyon etkilerine kar kararlln elde edilebilmesi iin sadece Avrupa standardlarnda (Madde 6.2.1)yer alan ve aada verilen elikler kullanlmaldr: Ostenitik snf: Btn tipler, Ferritik ve martensitik snf: Yalnzca X8CrTi17 veya X8CrNb 17.

6.3.3 n dkml beton 6.3.3.1 Beton


Betonun 28 gnlk karakteristik basn dayanm aada verilen deerlerden az olmamaldr: ap 150 mm, ykseklii ise 300 mm olan silindirler kullanlarak tayin edildiinde 35 N/mm2, veya Kenar uzunluu 150 mm olan kpler kullanlarak tayin edildiinde 45 N/mm2, veya (100 x 100 x 150) mm llerinde dolu dikdrtgen plklar kullanlarak tayin edildiinde 45 N/mm2.

Karotlar veya farkl deney numuneleri kullanldnda yukardaki dayanm deerleri ile korelasyon kurulmaldr. Birimden imalt temsil eden rnek bir kp veya karot elde edilemedii takdirde, birimin tamam veya bir ksm deneye tbi tutulabilir ve Madde 9.1.4te tarif edilen tip deney ilemi ile korelasyon salanr.

6.3.3.2 elik donat


elik donat zerindeki beton rt tabakasnn kalnl, mamuln kullanld lkede geerli olan mill standardlar ve artnamelere uygun olmaldr (drenaj kanallarna zel artname bulunduunda burada verilen, bulunmamas hlinde ise borular ve insan giriine uygun muayene bacalar gibi benzer mamullere uygulanabilen artnamelerde verilen deer kullanlmaldr.) Not - Bu standard harmonize hle gelinceye kadar mill standard ve artnameler kullanlacaktr.

6.3.3.3 Hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren


Madde 9.2.1de tarif edilen deney metoduna gre su emme deneyi yapldnda, drenaj kanallar, izelge 1 ve Madde 8e gre snflandrlmal ve iaretlenmelidir. izelge 1 - Hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren snflar Ktlece % olarak su emme Performans llmedi Ortalama deer 6,5 Her bir deney sonuu 7,0 olmal a Ek Bde tarif edilenlere karlk gelen belirli kullanm artlar (ksmen veya tamamen betondan yaplm drenaj kanal yzeyinin dona maruz artlarda veya dzenlemelerde belirtilen artlarda buz zc tuz ieren durgun suyla ska temas) sz konusu olduunda, Ek Bde tarif edilen ilve gerekler uygulanmal ve uygunsa, mamul +R ile iaretlenmelidir. Bu standardn mill basklarnn nsznde ilgili lkenin iklim artlarna gre, yukarda belirtilen iki snftan sadece birine ihtiya duyulduu belirtilebilir. Snf 1 2 aretleme a N W

6.3.4 Sentetik reine balaycl beton


Poliester reine balaycl betondan alnan izelge 3e uygun deney numunelerinin 7 gnlk eilme ve basn dayanm izelge 2de verilen deerlere uygun olmaldr. izelge 2 - Dayanm gerekleri Dayanm Eilme dayanm Basn dayanm 3 deney numunesine ait ortalama deer N/mm2 22 90 En dk deer N/mm2 18 75

10

ICS 93.080.30 izelge 3 - Deney numuneleri

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

ller mmdir. En byk agrega tane bykl 8 > 8 16 a Toleranslar 1 mmyi amamaldr. Deney numunelerinin boyut lleria 40 x 40 x 200 80 x 80 x 400 Dey dorultuda imal edilmi

6.3.5 Elyafl beton


Elyafl betondan yaplm mamullerin performans kullanmdan nce gsterilmelidir. elik donatsz cam elyaf takviyeli beton iin, izelge 5teki deney numunelerinin 28 gnlk eilme dayanm izelge 4te verilen deerlere uygun olmaldr. izelge 4 - Dayanm gerekleri Dayanm Eilme dayanm Basn dayanm izelge 5 - Deney numuneleri Boyut lleri a 350 mm x 100 mm x 10 mm Yeni dklm deney plklar ayr ekilde imal edildiinde (20 4)o C scaklnda slak bir bezle 24 saat boyunca sarlmal ve bu plklar daha sonra (20 4)o Ctaki su iinde deneye kadar bekletilmelidir. Buna bir alternatif olarak, deney plklar, imalt tamamlanm mamullerden kesilerek alnabilir. 3 deney numunesine ait ortalama deer N/mm2 20 45 (kp) 35 (silindir) En dk deer N/mm2 16 36 (kp) 28 (silindir)

Deney plklar

Toleranslar 1mmyi amamaldr.

Tasarm ve imalt gerekleri

7.1 Genel
Drenaj kanallarnda, amaca uygunluklarn bozacak kusurlar (delikler, krk kenarlar gibi) bulunmamaldr. Aralarndaki gerilmeleri birbirine aktarabilecek iki veya daha fazla malzeme bir kompozit oluturmak iin birletirilebilir. maltnn talimatlarna gre yerletirildiinde gerilme, normal nakliye ve tama yklerine dayanmas iin drenaj kanal birimleri yeterli miktarda dey ve yatay dayanma sahip olmaldr (Madde 11). Drenaj kanallar, yerleim yeri sebebiyle kendilerince veya imalt tarafndan nerilen bir yerleim metoduyla oluan rnein trafik yk, s genleme gibi d yklere kar dayankl olmaldr ( Madde 7.17 ve Madde 11).

7.2 Boyutlar ve boyut toleranslar


Aksi belirtilmedike bu standardda belirtilen kanal birimleri ve bileenlerinin boyutlar ile boyut toleranslar, bu standardn dier btn gereklerine ve amaca uygunluunu salayacak kadar olmaldr. (slak evre) boyutlarn (L, b, h) toleranslar izelge 6da verilenleri amamaldr.

11

ICS 93.080.30 izelge 6 - Boyut toleranslar

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

ller mmdir. Anma Boyutu Tolerans Uzunluk (L) L 1000 2 1 000< La 4 000 4 L > 4 000 5 Genilik (b) b 500 2 500 < b 1 000 3 Ykseklik (h) h 200 2 h > 200 En ok 3 mm olmak zere % 1 a Bordr ve yark kanal birimleri iin L boyutunun tolerans 5 mm olmaldr. Boyut tipi

a = al + ar
ekil 12 - Toplam aklk Kanal gvdesindeki zgarann veya kapan yatay yer deiiminin snrlandrlmas iin, bu birimlerin ilgili boyutlar ve boyut toleranslar toplam aralk ay (ekil 12) karlayacak kadar olmaldr: CO 400 mm: a 7mm, CO > 400 mm: a 9mm.

7.3 Geometrik tasarm


Genel olarak h, en az bye eit olmaldr (Madde 3, ekil 2, ekil 4 ve ekil 5). Drenaj kanalnn hidrolik tasarmna, sistemin giri kapasitesine, kanaln ak kapasitesine ve sisteme ait k aznn/azlarnn tahliye kapasitesine gre imalt uygun mamullerin seilebilmesi iin yeterli miktarda hidrolik veri salamaldr. Drenaj sisteminin tahliye noktasndan ileriye doru balant salamak iin uygun bir eleman yerletirilmelidir. Tahliye azlarnn ve ilerideki boru hatlarna yaplan balantlarn anma ap DN 100den az olmamaldr. Bunlarn boyutlar standard bir borunun boyutlarna uygun olmal ve ilgili boru iin belirtilen gereklere uygun birleim yerleri vastasyla boru hatlarna balant salanabilmelidir.

7.4 Eim
Taban eiminin kanal birimi ierisinde salanmas hlinde, bu eim % 0,5ten az olmamaldr. Yerletirilecek birimler, yerletime ilemine yardmc olmas iin sral bir ekilde iaretlenmelidir.

7.5 Drenaj kanal birimlerinin birletirilmesi


7.5.1 Su szdrmazlk
Kanal birimleri arasndaki birleim yeri kalc yaltm salayacak ekilde tasarmlanabilir. Madde 9.3.6ya gre deneye tbi tutulduunda, birleim yeri ve gvdelerde sznt olmamaldr. malt, verdii talimatlar iinde yerletirme metodunu belirtmelidir (Madde 11).

7.5.2 Taban kademesi


Birbirine bitiik drenaj kanal birimleri arasndaki birleim yerlerinde tahliye en kesitini daraltc kntlar bulunmayacak ekilde dz bir gei olmaldr. En byk taban kademesi (s) 6 mmden fazla olmamaldr.

12

ICS 93.080.30 Not -

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Baz drenaj kanal birimlerinde bu deerin elde edilebilmesi iin imaltnn yazl talimatlar dikkate alnabilir.

7.6 Izgara ve kapaklarn yerletirme derinlii


D 400 ile F 900 arasnda kalan drenaj kanal snflar iin ekil 7de gsterilen yerletirme derinlii A en az 50 mm olmaldr. Kilitleme tertibat veya zel bir tasarm tedbiri veya bu dzenlemelerin birlikte kullanlmas ile trafikten dolay meydana gelebilecek yer deitirmeye kar emniyeti salanm zgara ve kapaklara bu gerek uygulanmaz (Madde 7.9). Aklk boyutlar a2 a1 olmaldr (ekil 7).

7.7 Yataklama
Izgara birim gvdesiyle zgara veya kapak arasndaki yataklama, bileenlerin uyunluunun salanabilecei ekilde imal edilmi olmaldr. Bu yataklamalar D 400 il F 900 snflar iin, kullanm esnasnda durayllk ve sessizlik salanacak ekilde imal edilmi olmaldr. Bu zellikler, temas yzeylerinin ilenmesi, yataklama malzemelerinin kullanlmas veya varsa dier uygun metotlarn uygulanmas ile salanabilir.

7.8 Trafie maruz kenarlarn ve temas yzeylerinin korunmas


Trafie maruz kenar ve temas yzeyi korumas, D 400 il F 900 olan zgara kanal birimi snflar iin zorunludur ve Madde 6.1.1de g) il i)de belirtilen malzemelerden mamul C 250 snf iin tavsiye edilir. D 400 il F 900 snflar durumunda, trafie maruz kenar ve temas yzeyi korumas, rnein ankrajlar kullanlarak trafik nedeniyle kanal birimlerden ayrlmaya kar emniyetli hle getirilmelidir. Kanal gvdeleri ve zgaralar veya kapaklar arasnda kalan trafie maruz kenarlar ve temas yzeylerinin korumas (ekil 6), kalnl izelge 7ye uygun olan dkme demir veya galvanizli elik veya paslanmaz elik (Madde 6.2.1) olmaldr. Izgarann/kapan st yzeyi ile trafie maruz kanal kenarnn st yzeyi arasndaki ykseklik fark 1 mm olmaldr. Not - Uygun olmas artyla dier korumalarda kullanlabilir (Madde 6.1). izelge 7 - Dkme demir veya elikten yaplm trafie maruz kenar ve temas yzeyi korumasnn kalnl (ekil 6) En kk kalnlk a mm Trafie maruz kenarlar Temas yzeyleri e d C 250 2 1 D 400 4 2 E 600; F 900 D 400 snf iin gerekenden daha az olmamak art ile her bir tasarma gre zel olarak belirlenir. a elie uygulanan ilve korozyon koruma kalnl hari Snf

7.9 Izgaralar veya kapan emniyetli hle getirilmesi


Izgaralar ve/veya kapak Madde 5te listelenen yerleim yerlerindeki ilgili trafik artlarn karlayacak ekilde kanal gvdesi iinde emniyetli hle getirilmelidir. Bu ilem aada verilen hususlar yardmyla salanabilir: a) Kilitleme tertibat, b) Birim alana den ktlenin yeterli olmas, c) zel bir tasarm tedbiri. Bu dzenlemeler kapaklar veya zgaralarn bir alet kullanlmadan yerinden karlamayaca ekilde tasarmlanmaldr. D 400 il F 900 snflarna dhil olan kapak veya zgaralarda bir kilitleme tertibat olmaldr. Not Izgara veya kapaklarn emniyetli hle getirilmesi iin kullanlan metotlara ilikin mill gerekler a) il c)de verilen metotlar harmonize hle gelinceye kadar geerlidir.

13

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

7.10 Giri aklklarnn boyutu


Giri aklk boyutlar Madde 7.10.1 il Madde 7.10.3te verilen gereklere uygun olmaldr. Su giri alan imalt tarafndan belirtilmelidir.

7.10.1 Dz yarklar 7.10.1.1 Snf A15 ve Snf B125


Izgaral ve yarkl Snf A 15 ve Snf B 125 kanal birimlerine ait yarklar izelge 8de verilen gereklere uygun olmaldr. izelge 8 - Snf A 15 ve Snf B 125 iin boyutlar ller mmdir.

Genilik Uzunluk 8 il 18 Snrlama yok >18 il 25 170 Not - Yaya caddeleri ve yaya alanlarnda, yark genilii, artname hazrlaycnn takdirine bal olarak 5 mmye drlebilir.

7.10.1.2 C 250 il F 900 snflar


C 250 il F 900 snflarna dhil zgaral ve yarkl kanal birimlerindeki yarklarnn boyutlar, yarn boyuna eksenlerinin trafik ynne gre konumuna baldr (ekil 13 ve izelge 9).

Aklama 1 Konum No 1;

2 Konum No 2;

3 Trafik yn

ekil 13 - Yarklarn konumu izelge 9 C 250 il F 900 snflar iin boyutlar Genilikler Uzunluk mm mm No 1 0o ile 45 o aras S n rlama yok 10 il 18 a > 135o ile 180o aras > 18 il 32 170 No 2 45 o ile 135 o aras Snrlama yok 10 il 42 Not - Yaya caddeleri ve yaya alanlarnda, yark genilii, artname hazrlaycsnn takdirine bal olarak 5 mmye drlebilir. a Bisiklet trafiine kapal yerleim yerlerine yerletirilecek ekilde tasarmlanm yarkl kanal birimleri ve bordr kanal birimleri iin belirtilen bu gerekten sapmaya izin verilir. Gereklerden bu gibi sapmalarn dikkate alnd durumlarda, mamuln tasarland alanda kullanm iin gvenli olmasn salamak artname hazrlaycsnn sorumluudur. Konum

7.10.2 Dier ekillerdeki yarklar


Dier ekillerdeki yarklar, 170 mm x 170 mm x 20 mmlik lme mastar yarktan giremeyecek ekilde tasarmlanmaldr. 14

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

7.10.3 Dier giri aklklar


Dier giri aklklarna, en uzun etkin aklk lsnn izelge 8, izelge 9, ekil 13 ve Madde 7.10.2de verilen gereklere uygun olmas hlinde izin verilir. Yk tamaya ayrlm yol yzeyinden lldnde, yan giri aklnn en byk yatay ls 170 mm, bordr d yzne paralel en byk ls ise 90 mm olmaldr. Akln deyden sapma mesafesi 32 mm, sapma as ise 20 o olmaldr (ekil 14). Giri aklnn uzunluu iin belirtilen lden sapmaya, sadece, akln deyden sapma mesafesinin 0 mm olmas artyla izin verilir. ller mmdir.

Aklama 1 Yk tamaya ayrlm ksm ekil 14 - Yan giri akl 20o ile 45o arasnda kalan sapma alar iin sapma mesafesi en fazla 60 mm olmaldr. Bu deerler, yaya trafiine maruz olmayan uygulamalarda kullanm iin tasarlanmtr.

7.11 kelti hazneleri


kelti hazneleri kullanld takdirde, bunlar, silt veya dier birikinti maddesi ile tamamen dolduunda drenaj ve havalandrma etkinliininin bozulmamas salanacak ekilde tasarmlanmaldr. Not - Mteri veya artname hazrlayc yetkili kurulu, teklif toplarken veya imalt siparii verirken kelti haznelerinin gerekli olup olmadn aka belirtmelidir.

7.12 Izgara ve kapaklarn doru konumlandrlmas


Izgarann veya kapan ereveye/kenar korumasna/zgaral kanal birim gvdesine gre nceden belirlenmi bir konuma yerletirilecek olmas hlinde, bu ilem uygun bir tasarm ile salanmaldr.

7.13 Yzey durumu


D 400 il F 900 snflarna ait zgaralar ve kapaklar, zgara veya kapak st yzeyinin yataylktan sapmas, zgara veya kapak uzunluunun % 0,8ini ve 5 mmyi amayacak ekilde yatay olarak imal edilmelidir. Madde 5 Grup 4te tarif edildii gibi olan park alanlarna yerletirilen ve i bkey yzeyli olan D 400 snfna ait zgaralar veya kapaklar bu gerek dnda tutulur. Kapaklarn dkme demir ve elik st yzeyleri, ykseklikleri aada verildii gibi olan knt desenleri ile imal edilmelidir: A 15, B 125 ve C 250 snf iin: 2 mm il 6 mm, D 400, E 600 ve F 900 snf iin: 3 mm il 8 mm

knt deseninin yzey alan toplam st yzey alannn % 10undan az ve % 70inden fazla olmamaldr.

7.14 Mafsall zgara ve kapaklarn aklk as

Mafsall bir zgara veya kapan aklk as aksi belirtilmedike yatayla en az 100 o olmaldr. Mafsall zgara veya kapaklarn mafsall tarafnda radyal profilli bir kenarn bulunmas hlinde, bu kenar, detaylar ekil15te verilen 170 mm x 170 mm x 20 mmlik lme mastarnn, komu ereve ile kapak veya zgarann arasndaki 15

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

bolua 170 mmlik uzunluunun 13 mmden daha fazlas girmeyecek ekilde profillendirilmelidir. lme mastar dey ve uzunluu boyunca profilli kenara paralel olmaldr. ller mmdir.

Aklama 1 ereve 2 lme mastar 3 Izgara veya kapak ekil 15 - lme mastar

7.15 Dayanm deneyi


7.15.1 Kanal gvdeleri
Izgaral, yarkl ve bordrl kanal birimlerinin kanal gvdeleri ilgili snfa gre Madde 9.1.4.1e uygun ekilde aadaki gibi deneye tbi tutulmaldr. Izgaral, yarkl ve bordrl kanal birimlerinin uzunluu 500 mm olan kanal gvdeleri izelge 10da verilen deney yklerine tam olarak tbi tutulmaldr. Uzunluu < 500 mm kanal birimleri ise aada verilen eitlik ile hesaplanan deney ykne tbi tutulmaldr:
l x deney yk 500

(1)

rnein; 300 mm uzunluundaki bir birim 300/500 x deney yk kullanlarak deneye tbi tutulmaldr.

7.15.2 Izgara ve kapaklar


Izgaralar ve kapaklar ilgili snfa gre Madde 9.1.4.2ye uygun ekilde aadaki gibi deneye tbi tutulmaldr. Izgaral kanal birimlerinin net akl CO 250 mm olan zgaralar veya kapaklar izelge 10da verilen deney yklerine tam olarak tbi tutulmaldr. Net akl CO < 250 mm olan zgaralar ve kapaklar, aada verilen eitlik ile hesaplanan ve 0,6 x deney yknden az olmamas gereken deney ykne tbi tutulmaldr:
CO x deney yk 250

(2)

16

ICS 93.080.30 izelge 10 - Deney ykleri Snf A 15 B 125 C 250 D 400 E 600 F 900

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Deney ykleri kN 15 125 250 400 600 900

7.16 Kalc oturma


Madde 9.1.4.2.1e gre deney yapldnda, zgara ve kapaklar izelge 11deki ilgili snfa ait gerekleri karlamaldr. izelge 11 - Izgara/kapak iin msaade edilebilir kalc oturma deeri Snf A 15 ve B 125 C250 il F900 CO geniliinin oran olarak ifade edilen izin verilebilir kalc oturma deeri (ekil 7 ve ekil 8) mm CO a 50 CO b CO c 300 500 Madde 7.9 a) veya Madde 7.9 c)ye Madde 7.9 b)ye gre emniyetli gre emniyetli hle getirildiinde hle getirildiinde

CO 450 mm iken CO 100 b CO < 300 mm iken en fazla 1mm c CO < 500 mm iken en fazla 1mm elik donatl beton veya elyafl beton iin bu deney esnasnda 0,2 mmden geni olmayan atlaklarn oluumuna izin verilebilir.

7.17 Yerleim iin tavsiyeler


Btn drenaj kanal tipleri iin, genel yerleimle ilgili yazl talimatlar imalt tarafndan verilmelidir. malt, Tip drenaj kanallarna ait birimlere ilikin belirli yuvalandrma talimatlarn vermeli ve x, y, z llerini (ekil 1) belirtmelidir. malt, mamuln yerleim yerine ait yk snfn karlayabilmesi iin kullanlmas gerekli olan beton snfn ve varsa donat detaylarn da ayrca gstermelidir (izelge 10). Yazl talimatlarda en azndan aada verilenler tarif edilmelidir: En azndan ykleme deneyi iin kullanlan, yerleim yerine uygun ve drenaj kanal tipine gre yapm yerinde ihtiya duyulan mesnet (Madde 5, Madde 7.15 ve Madde 9.1), Kanal birimlerinin birleim deneyinde kullanlan ve birbirine komu drenaj kanallarnn birletirilme ve yaltlma metodu (Madde 7.5 ve Madde 9.3.6).

Not - Daha dk bir snf uygulamasnda kullanlan M tipi bir mamul (Madde 5), belirlenen snfa uygun mesnet kullanlarak yerletirilmedike, zerine iaretlenen performans seviyesine ulaamaz.

aretleme

8.1 Izgaralar ve kapaklarn iaretlenmesi


Izgaralar ve kapaklar aadaki gibi iaretlenmelidir: a) Bu standarda atf (TS EN 1433 eklinde) (sadece bu standardda verilen btn gerekler karland taktirde), b) Uygun snf (rnein D 400), c) Izgara veya kapak imaltsnn, kodlu olarak da ifade edilebilen ad ve/veya tantm iareti ve imalt yeri, 17

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

d) Izgaral kanal birimi imaltsnn ad ve/veya tantm iareti, e) malt tarihi (kodlu veya kodsuz). Izgara ve kapaklar ilveten aadaki bilgilerle de iaretlenebilir: f) Kullancnn tasarlad uygulamaya ynelik ek iaretler, g) Uygun olduu takdirde belgelendirme kuruluunun iareti (Madde 10), h) Mamul tantm (ad ve/veya katalog numaras).

8.2 Kanal gvdelerinin iaretlenmesi


Kanal gvdeleri aadaki gibi iaretlenmelidir: a) Bu standarda atf (TS EN 1433 eklinde) (sadece bu standardda verilen btn gerekler karland taktirde), b) Uygun snf (rnein D 400), c) Kanal gvdesi imaltsnn, kodlu olarak da ifade edilebilen ad ve/veya tantm iareti, d) Mamul tipi (Tip M veya Tip I) e) malt tarihi (kodlu veya kodsuz) f) malt esnasnda eim verilmi kanal birimleri iin her birim stndeki yerletirme sra numaras, g) Betondan yaplm drenaj kanallar iin, hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren derecesi ile ilgili iaretleme (N veya W, eer uygunsa +R). Kanal gvdeleri ilveten aadaki bilgilerle de iaretlenebilir: h) Kullancnn tasarlad uygulamaya ynelik ek iaretler, i) Uygun olduu takdirde belgelendirme kuruluunun iareti (Madde 10), j) Mamul tantm (ad ve/veya katalog numaras). Not 1 - Daha dk bir snf uygulamasnda kullanlan M tipi bir mamul (Madde 5), belirlenen snfa uygun mesnet kullanlarak yerletirilmedike, zerine iaretlenen performans seviyesine ulaamaz. malt esnasnda eim verilmi kanal birimleri hari, beton drenaj kanallarnda, her bir ambaljdaki mamullerden en az biri ve btn mamullerin en az % 10u, Madde 8.1 ve Madde 8.2 a) il g)de verilen ekilde iaretlenmelidir. Damgalama, dkm, zerine yazm, etiketleme metotlar ile yaplan iaretleme aka okunabilir ve mmkn olmas hlinde birim yerletirildikten sonra grlebilir olmaldr. Not 2 - Madde ZA.3te verilen iaretleme gerekleri bu madde de verilen bilgilerin aynsn gerektiriyor ise, bu madde de verilen gerekler karlanm olur.

Deneyler

Aksi belirtilmedike bu madde de verilen boyutlar 1 mm dorulukla llmelidir.

9.1 Ykleme deneyi


9.1.1 Deney ykleri
Her snfa ait deney yk Madde 7.15e uygun olmaldr.

9.1.2 Deney cihazlar 9.1.2.1 Deney makinas


Deney makinas, tercihan hidrolik deney presi, A 15 il D 400 snflar iin bu snflara ait deney yklerinin en az % 25 fazlasn, E 600 ve F 900 snflar iin ise bu snflara ait deney yklerinin en az % 10 fazlasn uygulayabilecek kapasitede olmaldr. Deney makinas, yk deney blouna sabit art hzyla uygulayabilmelidir. Deney yk % 3 tolerans ile korunmaldr.

18

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Deney makinas alt ykleme plkasnn lleri, deneye tbi tutulacak birimin oturma alanndan daha byk olmaldr.

9.1.2.2 Deney bloklar


Deney bloklarnn ekilleri ve lleri izelge 12de ayrntl ekilde verilmitir. izelge 12 - Deney bloklarnn lleri Anma boyutlu kanal gvdelerinin (zgaral, yarkl ve bordr kanal birimleri) deneyi iin kullanlan deney bloklar 200 mm > 200 mm Net aklkl CO a zgara birimlerinin zgaralar ve kapaklarnn deneyi iin kullanlan deney bloklar < 200 mm 200 mm CO 300 mm >300mm

OW - Kanal biriminin dtan da genilii


a

Madde 3, ekil 7 ve ekil 8.

9.1.3 Deneye hazrlk 9.1.3.1 Tip I kanal gvdeleri


Deneye tbi tutulacak Tip I kanal birimleri, kanal gvdesinde bulunmas muhtemel dzensizlikleri ortadan kaldrmak amacyla bir tesviye malzemesi kullanlarak tesviye edilmi yzey zerine yerletirilmelidir.

9.1.3.2 Tip M kanal gvdeleri


Deneye tbi tutulacak Tip M kanal birimleri, imaltnn uygun yerleim snf iin imalt tarafndan belirtilen tavsiyelere gre yataklanmal ve yuvalandrlmaldr (Madde 7.15, Madde 7.17 ve izelge 10). x, y ve z lleri, beton snf ve varsa, donat detaylar gsterilmelidir.

9.1.3.3 Izgaralar ve kapaklar


Izgaralar ve kapaklar, birim veya erevenin st yzeyi ile ayn seviyede kalabilmeleri amacyla deney makinasnn alt ykleme plkasna yerletirilecek zgaral kanal biriminin veya uygun bir deney erevesinin iinde deneye tbi tutulmaldr.Varsa dzensizlikler Madde 9.1.3.4te tarif edildii gibi ortadan kaldrlmaldr.

9.1.3.4 Deney blounun uygulanmas


izelge 12de belirtildii gibi olan deney blou; Ykn deney biriminin yzeyine dik uygulanmas, Ykn deney biriminin geometrik merkezinden geecek ekilde uygulanmas, Deney blounun uzun kenarnn deney biriminin uzun kenarna paralel olmas salanacak ekilde deney biriminin zerine yerletirilir. Deney yk deney blounun btn yzeyi stne dzgn ekilde yaylmaldr. Varsa yzey dzensizlikleri kanal birimi, zgara veya kapak st yzeyi ile deney blou arasna ahap, kontraplk, kee, al veya benzer malzemeden yaplm bir ara tabaka kullanlmak suretiyle ortadan kaldrlmaldr. Ara tabakann stten grn lleri deney blounun stten grn llerine eit olmaldr. Dz yzeyli olmayan kanal birimleri, zgaralar veya kapaklar deneye tbi tutulurken, deney blounun temas yzeyi, deney biriminin yzeyine uyacak ekilde biimlendirilmelidir. Madde 7.13te tarif edilen desenlerin ve dz yzeyden kk sapmalarn deney blounun temas yzeyinin biimlendirilmesinde gz nne alnmasna gerek yoktur. Profili ekil 5te gsterilene benzer olan kanal birimleri, stte kalan veya altta kalan st yzeylerden, alt snr deney ykn tamas tasarlanan kullanlarak deneye tbi tutulmaldr.

19

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

9.1.4 Deney ilemi 9.1.4.1 Kanal gvdeleri (zgaral, yarkl ve bordr kanal birimleri)
Btn birimler, izelge 10da verilen ve kendilerine karlk gelen deney yklerine tbi tutulmaldr. Elyafl betondan yaplm kanal gvdeleri haricindeki gvdelere uygulanacak yk, deney ykne ulalncaya kadar (2 1) kN/slik sabit hzla artrlmaldr. Deney yk 30 saniye ulalan bu deerde sabit tutulmal daha sonra kaldrlmaldr. Birimde, birimin yk tama kapasitesini etkileyebilecek herhangi bir hasar gstergesi olumamaldr. Elyafl betondan yaplm kanal gvdelerinde yk, izelge 10da belirtilen deney ykne kadar artrlmal, bu deerde bir dakika sreyle sabit tutulmal ve gvde atlak oluumu bakmndan muayene edilmelidir. Herhangi bir atlak olumamsa, yk, tama snr ykne (gme ykne) kadar artrlmal ve bu yk kaydedilmelidir. Kesintisiz olarak uygulanan yk, kaydedilen yk deerinin % 95i (veya daha fazlas) kadar drldkten sonra kaldrlmal ve izelge 10da verilen belirli en kk tepe yk deerinin 0,67 kat deerindeki yk tekrar uygulanmal, bir dakika sreyle bu deerde sabit tutulmal ve kanal gvdesinin bu sre boyunca tekrar uygulanan bu yke dayanp dayanmad kaydedilmelidir. Madde 6.1.1 a) il e)de verilen metalik malzemelerden imal edilmi birimler iin, deney numunesinde deney sresince ar ekil deitirme veya atlak grlmemelidir. elik donatl beton veya elyafl betondan yaplm birimlerde deney yknn 2/3si ulaldnda genilii 0,2 mmyi aan atlak olumamaldr. atlak genilikleri, boluk lme mastarnn sokulmasyla llmelidir. atlak geniliinin optik cihazlarla llmesi durumunda genilii 0,3 mmye kadar olan atlaklara izin verilir. Madde 6.1.1de listelenmeyen malzemeler iin ilve deneylere gerek duyulabilir. Not - Deney makinasnn bir yk sabit ekilde tutamamas durumunda, deney yk, 30 saniyelik sabit tutma sresi esnasnda arttrlabilir.

9.1.4.2 Izgaralar ve kapaklar


Btn zgara ve kapaklar aadaki deneylere tbi tutulmaldr: Kalc oturmann llmesi, Deney yknn uygulanmas, Madde 6.1.2de listelenmeyen malzemeler iin gereken ilve deneyler.

9.1.4.2.1 Kalc oturmann llmesi


Izgara ve kapaklarn kalc oturmas, deney yknn 2/3si uygulandktan sonra llmelidir. Kalc oturma, 0,1 mm dorulukla llmelidir. Kalc oturma zgara veya kapan orta noktasnda llmelidir. Bu nokta iaretlenmeli ve gerekliyse dzeltilmelidir. Yk uygulanmadan nce bir balang okumas alnmaldr. Ykleme, deney yknn 2/3sine ulalncaya kadar (2 1) kN /slik sabit hzla artrlarak uygulanmaldr. Daha sonra deney numunesi stndeki yk kaldrlmaldr. Bu ilem 5 defa uygulanmaldr. Bundan sonra sonu okumas alnmaldr. Kalc oturma, ilk yklemeden nce ve beinci yklemeden sonra llen deerlerin arasndaki fark olarak tayin edilmelidir. Kalc oturma izelge 11de verilen deerleri amamaldr.

9.1.4.2.2 Deney yknn uygulanmas


Madde 9.1.4.2.1de tarif edilen deneyin hemen ardndan yk, deney ykne ulancaya kadar (2 1) kN/slik sabit hzla artrlmaldr. Deney yk ulalan bu deerde 30 saniye sabit tutulmal daha sonra kaldrlmal ve zgara veya kapakta hasar gstergesi olumamaldr. Madde 6.1.2 a) il f)de verilen metalik malzemelerden imal edilmi zgaralar ve kapaklar iin deney numunesinde deney sresince atlak olumamaldr. Madde 6.1.2de listelenen metalik olmayan malzemelerden imal edilmi zgaralar ve kapaklar iin, deney numunesinde deney ykne ulalana kadar, yk tama kapasitesini zayflatacak ekilde pul pul ayrlma 20

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

veya atlak olumamaldr. elik donatl beton veya elyafl beton birimlerde, ykn 2/3sine ulaldnda genilii 0,2 mmyi aan atlak olumamaldr.

9.2 Malzemeler
9.2.1 n dkml beton
Madde 6.3.3.1de verilen kpler ve silindirlerin basn dayanmn, ISO 4012ye gre deneyle belirlenmelidir. Su emme, Madde 9.2.1.1 il Madde 9.2.1.7de verilen ileme gre tayin edilmelidir. Donma/zlme evrimlerine ve buz zc tuzlara diren Ek Bye gre tayin edilmelidir. Deney sonucu, Madde 6.3.3.1 ve Madde 6.3.3.3ten ilgili olannda verilen gereklere uygun olmaldr.

9.2.1.1 Su emme tayini iin deney numuneleri

Numunenin hacmi en az 0,0001 m3 olmaldr. Numune; Tamamen beton bir eleman, Kre tbi tutulmu beton bir elemandan kesilerek alnm para eklinde olabilir. Numunenin stten grn lleri en az 100 mm x 100 mm ve kalnl birimin kalnlna eit olmaldr. Birimin kalnlnn 50 mmden fazla olmas hlinde, numune kalnl 50 mmye drlmelidir. Numunenin kesilmi yzeyleri deneyden nce kaplanmaldr. Not - Deney esnasnda numunenin en az 28 gnlk olmas tavsiye edilir.

9.2.1.2 Prensip

Deney numunesi, (20 3) o Cta artlandrlma sonras, sabit ktleye ulancaya kadar ime suyu niteliinde su ierisinde bekletilmeli, daha sonra sabit ktleye ulancaya kadar etv ierisinde kurutulmaldr. Buradaki kayp, kuru numune ktlesinin yzdesi olarak ifade edilir.

9.2.1.3 Cihazlar
Deneyde aadaki cihazlar bulundurulmaldr: Havalandrmal etv, litre cinsinden kapasitenin, havalandrma kanallarnn cm2 cinsinden alanna oran en fazla 20 olan ve scakl (105 5) oCa kadar kontrol edilebilen. Bu etvn hacmi, bir kerede kurutulacak numunelerinin hacminin en az 2,5 kat olmaldr. Dz tabanl kap, kapasitesi iine daldrlacak numunelerin hacminin en az 2,5 kat, derinlii ise daldrlm durumdaki numunelerin zerinde en az 50 mm su kalacak ekilde olan. Terazi, okuma deerinin % 0,1i dorulukta gram cinsinden okuma yaplabilen. Sert bir fra. Snger veya gderi.

9.2.1.4 Deney numunelerinin hazrlanmas


Numune zerindeki btn tozlar, paraklar vb. frayla temizlenmelidir. Her bir numunenin scaklnn (20 3) o Cta olmas salanmaldr.

9.2.1.5 lem

Numuneler, sabit ktle M1e ulancaya kadar, kap iindeki scakl (20 2) oC olan me suyu niteliindeki suya daldrlmaldr. Numuneler arasnda en az 15 mm mesafe olmal ve numunelerin stnde en az 20 mm su bulunmaldr. En az daldrma sresi 3 gn olmal ve 24 saat aralklarla yaplan iki tartm arasndaki farkn numune ktlesinin % 0,1inden daha az olduu durumda sabit ktleye ulald kabul edilmelidir. Her tartmdan nce, numune zerindeki fazla su gderi veya nemli sngerle silinerek uzaklatrlmaldr. Beton yzeyi matlatnda kurulama yeterli kabul edilir. Her numune dier numunelerle arasnda en az 15 mm mesafe olacak ekilde etve yerletirilmelidir. Numune, sabit ktle M2ye ulaana kadar (105 5) oCta kurutulmaldr. En az kurutma sresi 3 gn olmal ve 24 saat aralklarla yaplan iki tartm arasndaki farkn numune ktlesinin % 0,1inden daha az olduu durumda sabit ktleye ulald kabul edilmelidir. Numuneler tartlmadan nce oda scaklna ulalncaya kadar kendi kendine soumaya braklmaldr.

21

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

9.2.1.6 Sonularn hesaplanmas


Her numunenin su emmesi, ktlesinin yzdesi cinsinden aadaki eitlik ile hesaplanr:
M1 - M 2 x100 M2

(3)

9.2.1.7 Deney raporu2


Deney raporunda her bir numunenin su emme deerleri verilmelidir. Dier deney metotlar kullanld takdirde bir korelasyon kurulmaldr.

9.2.2 Sentetik reine balaycl beton 9.2.2.1 Deney numunesi


izelge 3te verilen llere uygun, birbirinden ayr imal edilmi deney numuneleri kullanlmaldr. lk olarak eilme dayanm tayini deneyi yaplmal, daha sonra eilme dayanm tayini deneyi sonunda numunenin krlmas neticesinde ortaya kan paralar zerinde de basn dayanm deneyi yaplmaldr. Deney, plklar gibi imalt tamamlanm mamuller veya imalt tamamlanm mamullerden alnan numuneler zerinde de yaplabilir. Bu durumda deney numunelerinin boyutlar izelge 3tekilerden farkl olabilir ve Madde 9.2.2.2 ve Madde 9.2.2.3te verilen gerekler benzer ekilde uygulanmaldr.

9.2.2.2 Deney cihazlar


Deney makinalar doruluk bakmndan EN ISO 7500-1 Snf 3n gereklerine uygun olmaldr. Eilme dayanm tayini deneyi yaplrken, deney makinas, ekil 16da gsterilen cihazlar ile donatlmaldr. Ykleme mesnedi ve alt mesnetlerin numuneye temas eden yzeyleri 10 mm yarapla yuvarlatlm olmaldr. Alt mesnetler aras mesafe l, lleri 40 mm x 40 mm x 200 mm olan numuneler iin 120 mm, lleri 80 mm x 80 mm x 400 mm olan numuneler iin 240 mm olmaldr. Basn dayanm deneyinde yk, deney numunesine aada verilen llerdeki deney plkalar araclyla uygulanmaldr: 40 mm x 40mm llerinde numune iin, 40 mm x 62,5 mm, 80 mm x 80 mm llerinde numune iin, 80 mm x 80 mm.

Aklama 1 Deney yk 2 Deney numunesi 3 Mesnet

ekil 16 - Eilme dayanm tayini deney dzenei.

TSE Notu: Deney raporu burada istenen bilgilere ilveten TS EN ISO/IEC 17025te verilen bilgileri de ihtiva edecek ekilde dzenlenebilir. 22

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

9.2.2.3 Deney ilemi ve dayanmn tayini


Yk, deney numunesine izelge 2deki dayanm gereklerine bir dakikada ulalana kadar sabit bir hzla uygulanmaldr. Deney numunesinin gerek lleri kullanlarak eilme dayanm eitlikler yardmyla her bir deney numunesi iin hesaplanmaldr:
b = 3xPxl 2 x b x d2

ve basn dayanm

aadaki

(4)

Burada; b Eilme dayanm (N/mm2), P Krlma anndaki yk (N), b Deney numunesinin gerek genilii (mm), d Deney numunesinin gerek kalnl (mm), l Mesnetler aras mesafe (mm) dir.
c = c P F dr. P F

(5)

Basn dayanm (N/mm2), Krlma anndaki yk (N), Deney numunesinin basn alan (mm2)

Madde 9.2.2.1e uygun deney numunesi zerinde yaplan tip deneyi sonular (Madde 9.5), izelge 2de verilen gereklere uygun olmaldr.

9.2.2.4 Fabrika imalt deneyleri


malt deneylerinde eilme ve basn dayanm tayini deneyleri kullanlabilir. Eilme ve basn dayanmlar arasnda bir korelasyon kurulmaldr. Bu korelasyon dzenli olarak dorulanmal, ancak hibir durumda iki dorulama arasnda geen sre 12 aydan az olmamaldr.

9.2.3 Elyafl beton


Cam elyaf takviyeli beton (GRC) deneyleri, EN 1170-5 ile uygun olmaldr. Dier btn elyafl beton tipleri iin, izelge 5e uygun olan ve boyutlar 0,5 mm dorulukla llen deney numuneleri kullanlmal ve bu numuneler ekil 16ya gre ancak aralarnda 100 mm mesafe olan iki st ykleme mesneti yardmyla yklenmek suretiyle eilme dayanm tayini deneyine tbi tutulmaldr. Alt mesnetler aras mesafe 300 mm olmaldr. Ykleme mesnetleri ve alt mesnetlerin numuneye temas eden yzeyleri 10 mm yarapla yuvarlatlm olmaldr. Deney makinas doruluk bakmndan EN ISO 7500-1 Snf 3n gereklerine uygun olmaldr. Numunelerin eilme dayanm aadaki eitlik yardmyla b hesaplanr:

b x d2 Burada; b Eilme dayanm (N/mm2), P Krlma anndaki yk (N), b Deney numunesinin gerek genilii (mm), d Deney numunesinin gerek kalnl (mm), 300 Mesnetler aras mesafe (mm) dir.

b =

300 x P

(6)

Yk, yaklak bir dakika iinde krlma meydana gelecek hzda artrlmaldr. Elstikiyet blgesi ierisinde (yaklak 0,5 dakika sonra ilk atlak oluuncaya kadar) yk sabit hzla artrlabilir. Genellikle daha sonra meydana gelecek ekil deitirmeler ykn sabit hzla artrlmasna izin vermeyecektir.
23

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

9.3 Tasarm gerekleri


9.3.1 Genel muayene
Madde 7.1deki gereklere uygunluu deerlendirmek amacyla gn altnda yaklak 2 m uzaktan gzle muayene yaplmaldr.

9.3.2 Boyutlar
Btn boyutlar yeterli veya ilgili maddede gerekli grlen dorulukla llmelidir.

9.3.3 Tahliye en kesiti (Madde 7.3)


Tahliye en kesitinin boyutlar 1,0 mm dorulukla llmeli, en kesit alan hesaplanmal ve elde edilen deer en yakn 100 mm2ye yuvarlatlarak ifade edilmelidir.

9.3.4 Eim (Madde 7.4)

(h1 h2 ) / l eitlii yardmyla eimi hesaplayabilmek iin, h1,h2 ve l boyutlar ekil 17ye gre mm cinsinden llmelidir.

ekil 17 - Eimli drenaj kanal birimi.

9.3.5 Tahliye delikleri/balant delikleri (Madde 7.3)


Deliklerin ap 1,0 mm dorulukla llmelidir. lerideki boru hatlarna balant yaplmas hlinde, delik aplar, Madde 7.3e uygunluk bakmndan kontrol edilmelidir.

9.3.6 Kanal birimlerinin birletirilmesi (Madde 7.5)


ki kanal biriminin imalt talimatlarna uygun ekilde birbirine monte edilmesi ve yaltlmasn takiben, Madde 7.5te verilen gerekler gzle muayene yoluyla dorulanmaldr. Her iki ak ucun bir araya getirilmesi ve yaltlmasndan sonra, birimler tasarmlandklar en yksek slak evreye kadar suyla doldurmaldr. Birleim yerinde veya kanal gvdesinde 30 dakika 30 saniye sre ile hibir sznt grlmemelidir.

9.3.7 Izgaralar ve kapaklarn yerletirme derinlii (Madde 7.6)


Yerletirme derinlii (A) 1,0 mm dorulukla llmelidir.

9.3.8 Yataklama (Madde 7.7)


Yataklamann durayllk ve yumuak yerleme salama yeterlilii, imaltnn artlarna uygunluk bakmndan muayene edilmelidir.

9.3.9 Trafie maruz kenar korumas (Madde 7.8 ve Madde 6.1)


Kaplanmam dkme demir veya elikten imal edilmi olan trafie maruz kenar korumasnn kalnl, 0,1 mm dorulukla llmelidir. Scak daldrma metoduyla uygulanan galvanizleme kalnl 5 m dorulukla llmelidir. D 400 il F 900 snflar iin kenar korumas ile kanal birimi arasndaki emniyet balants, imalt artlarna uygunluk bakmndan gzle muayene edilmelidir.

24

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

9.3.10 Izgaral kanal birimindeki zgara ve/veya kapan emniyetli hle getirilmesi (Madde 7.9)
Izgara ve/veya kapan emniyetinin birim alana den ktle yardmyla salanmas hlinde (Madde 7.9 b), zgara ve/veya kapak % 1 dorulukla tartlmal, net alan hesaplanmal ve en yakn 100 mm2ye yuvarlatlarak ifade edilmelidir. Izgara ve/veya kapan emniyetinin bir kilitleme tertibat veya zel bir tasarm tedbiri yardmyla salanmas hlinde [Madde 7.9 a) veya c)], tertibat veya tasarm tedbiri zerinde gzle muayene yaplmaldr.

9.3.11 Giri aklklarnn boyutlar (Madde 7.10)

Yarklar 1,0 mm dorulukla llerek su giri alan hesaplanmal ve hesaplanan deer en yakn 100 mm2ye yuvarlatlarak ifade edilmelidir.

9.3.11.1 Dz yarklar (Madde 7.10.1)


Dz yarklarn boyutlar 1,0 mm dorulukla llmelidir.

9.3.11.2 Dier ekillerdeki yarklar ve dier giri aklklar (Madde 7.10.2 ve Madde 7.10.3)
Dz yarklardan (Madde 7.10.1 ve Madde 9.3.11.1) farkl olan yarklarn boyutlar, 170 mm x 170 mm x 20 mm llerinde bir lme mastar yardmyla kontrol edilmelidir. Dier giri aklklarnn boyutlar 1,0 mm dorulukla llmelidir.

9.3.12 kelti hazneleri (Madde 7.11)


kelti haznesi uygun bir malzeme ile dolu iken drenaj ve havalandrmann salandnn gzle muayenesi, hazne uygun bir malzeme ile doldurulduktan sonra yaplmaldr.

9.3.13 Izgaralar ve kapaklarn doru konumlandrlmas (Madde 7.12)


Izgara ve/veya kapan ereve iinde nceden belirlenen konumunu belirtmek iin silinmeyen bir iaret veya izgi gerekliyse, bu iaret veya izgi gzle muayene edilmelidir.

9.3.14 Yzey durumu (Madde 7.13)


Dzlkten sapma 0,5 mm dorulukla llmelidir. knt deseninin ykseklii 0,5 mm dorulukla llmelidir. Kapak ve erevenin toplam knt alan, izimler esas alnp ardndan gzle muayene yaplarak veya knt deseninin st yzeyinin boyutlarnn 1 mm dorulukla llmesi yardmyla tayin edilmelidir. knt yzeyinin toplam alana yzde oran hesaplanmaldr.

9.3.15 Mafsall zgara ve kapaklarn alma as (Madde 7.14)


Alma as 5o dorulukla llmelidir.

9.4 aretleme (Madde 8)


Izgaralar, kapaklar ve kanal gvdeleri zerinde yaplan iaretleme gzle muayene edilmelidir.

9.5 Tip deneyi


Birim veya zgara/kapak imalt balatlmadan nce, kendilerine uygun zgaralar/kapaklar da dhil olmak zere bir kanal birimine ait btn bileenleriyle eksiksiz durumdaki deney numunesi, Madde 9a uygun ekilde deneye tbi tutulmal ve her deney numunesi Madde 4, Madde 6, Madde 7, Madde 8de verilen btn gereklere uygun kmaldr. Bu standardn artlarna (ayn mamul, ayn zellik/zellikler, ayn deney metodu, ayn numune alma ilemi, vb.) uygun ekilde nceden yaplan deneyler dikkate alnabilir. Btn tasarm detaylar, dtan da boyutlar, fonksiyonel boyutlar, toleranslar ve malzeme zellikleri mevcut olmaldr. Mamuln tasarmnda ve/veya bir imalt ileminde nemli deiiklikler olmas hlinde, ilgili tip deneyleri tekrarlanmaldr. Deney numuneleri normal imalt birimlerini temsil etmelidir.

9.6 Rutin ykleme deneyi


Fabrika imalt kontrolnn bu standarda uygunluunun kontrol amacyla, Madde 9.5e gre yaplan tip deneylerini takiben, kanal birimleri zerinde alternatif bir rutin ykleme deneyi yaplabilir. Rutin ykleme deneyinde, kanal birimleri iin ykleme deneyinde gerekli grlen herhangi trde mesnet veya beton yataklama ve yuvalandrma kullanlmayabilir. malt, bu rutin ykleme deneyi ile Madde 9.1de tarif edilen ykleme deneyinin sonular arasnda istenen ilikiyi kurmaldr. Anma ap DN 400den byk olan donatl beton birimlerinin uygunluu, imaltnn taktirine bal olarak, statik hesaplama veya ykleme deneyi ile kontrol edilebilir. 25

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

10 Uygunluk deerlendirilmesi
10.1 Genel
Bu standarda uygunluu gstermek iin imal edilen btn mamuller aadaki ilemlere tbi tutulmaldr: a) Mamullerin balang deneyi (tip deneyi) (Madde10.2), b) Bir kalite gvence sistemine dayanan fabrika imalt kontrol (i kalite kontrol, Madde 10.3). rnein, mill artnameler esas alnarak nc taraf kontrolnn yaplmas durumunda Ek D uygulanabilir.
Not - Belirli bir sreden beri nc taraf kontrol uygulamas bulunan lkelerde, bu gibi uygulamalara olduu ekilde devam edilebilir; ancak Ek Dde bilgi amal verilenlere de uyulmaldr.

10.2 Tip deneyi (mamuln balang deneyi)


Madde 9.5te tarif edilen tip deneyleri, bu standarda uygunluu gstermek amacyla yaplmaldr. Bu deneylere ait btn raporlar, nc taraf incelemesinde (uygulanyor ise) istendiinde gsterilmek amacyla imalt tarafndan saklanmaldr.

10.3 malt tarafndan yaplacak fabrika imalt kontrol (i kalite kontrol)


malt, bu standardda verilen teknik gereklere uyumu salamak iin, mamullerin kalitesini imalt sresince bir ilem kontrol sistemi yardm ile kontrol etmelidir. Cam elyaf takviyeli beton iin kontrol, ilve olarak EN 1169a da uygun olmaldr. Kalite kontrol imalttan bamsz olmal ve eitimli personelce yaplmaldr. Fabrika imalt kontrol en azndan Ek Ada verilen belirli temel hususlar kapsamal ve bu ama dorultusunda imalt; Ynetim temsilcisini de belirten yazl bir sisteme, Nitelikli personele, Gerekli olan btn kontrol ve deney donanmlar ve tesislerine sahip olmaldr. Bununla beraber imalt, ilemin ve son muayeneler ile deneylerin listelendii bir kalite plnn oluturmal ve bu pln srekli olarak uygulamaldr. Kalite plnlar, muayene metodu ile skln ve gerekli belgeleri iermelidir. malt kontrol ilemleri ve belgeleme, ham maddelerin fabrikaya giriinden son mamuln fabrikay terk ediine kadar gerekletirilen btn imalt aamalarna ait ayrntlar iermelidir. Belgeler, nc taraf kuruluunun muayene grevlisi tarafndan (mmknse) yaplacak muayene iin izelge A.1 il izelge A.8de gsterildii gibi 1 yl il 5 yl saklanmaldr. malt son olarak, aadaki yazl ilemleri oluturmal ve bunlar srekli olarak uygulamaldr: Belge kontrol, Uygun olmayan mamullerin, depolamann, ambaljlamann, tamann ve iaretlemenin kontrol, Mterilerden gelen ikayetlerin deerlendirilmesi, lme ve deney donanmlarnn kalibrasyonu ve kontrol.

Not - Yazl ilemlerin Madde ZA.2.2de verilen bilgileri iermesi hlinde, Madde ZA.2.2de verilen gerekler karlanm olur.

10.4 Uygun olmayan mamuller


Uygun olmayan btn mamuller ayrlarak teslimat dnda braklmal ve bu mamullerin tanmas/ynetimi (depolama, iaretleme) ile ilgili talimatlar verilmelidir. malt tarafndan yaplan fabrika imalt kontrol esnasnda uygun olmayan mamullerin tespit edilmesi durumunda, imalt, kusurun sebebini aratrmal ve yetersizliin/yetersizliklerin olutuu mamul ksmnn imalt ilemini durdurmal ve/veya kusurlu mamul ayrarak incelemeye almaldr.

26

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

11 Yerletirme
Yerletirme, ilgili uygulama kurallarna uygun ekilde gerekletirilmelidir. Konu ile ilgili Avrupa uygulama kurallarnn mevcut olmad durumda mill uygulama kurallar veya imaltnn uygulama klavuzu kullanlmaldr.

27

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Ek A rnek i kalite kontrol ilemi


izelge A.1 - Pulsu grafitli dkme demir [Madde (6.1.1 a) ve Madde (6.1.2 a)] kresel dkme demir [(Madde 6.1.1 b) ve (Madde 6.1.2 b)] dkme elik [Madde (6.1.1 c) ve Madde (6.1.2 c)] alm muayenesi ve deneyler

Muayene konusu Ham madde depo alan Demir cevheri Pik demir Hurda demir/elik (nc taraftan alnan) Hurda geri dnm (imalt) Mineral katklar Ergitmek iin enerji:
a

Muayene metodu Gzle Tedariki sertifikas Tedariki sertifikas Tedariki sertifikas kalite kontrol Siparie gre Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas
a a a a

Muayene skl Dzenli Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Dzenli/deitii zaman Her teslimatta Dzenli Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta

Belge saklama sresi 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl

Elektrik Gaz Kmr Kalplar/ekirdekler iin kum Yataklama malzemesi Yataklama malzemesi iin elastomer Szdrmazlk maddesi

Tedariki sertifikas ve elek analizi Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas


a

Tedariki sertifikas a

Tedariki sertifikas: Kalite gvence sistem sertifikasna sahip tedarikiden alnan teslimatlar rastgele kontrole tbi tutulmaldr. Kalite gvence sistem sertifikasna sahip olmayan tedarikiden alnan teslimatlar her bir teslimat iin sistematik bir kontrole tbi tutulmaldr.

28

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

izelge A.2 - Pulsu grafit dkme demir [(Madde 6.1.1 a) ve Madde 6.1.2 a)], kresel dkme demir [(Madde 6.1.1b) ve Madde 6.1.2 b)] ve dkme elik [(Madde 6.1.1 c) ve Madde 6.1.2 c)] iin ilem kontrol

Muayene konusu Kalplama kumunun zellikleri Dktil demir katklar Dkme potas/frnnda ergime scakl Metal/analiz bileimi Dkme potas Srekli dkme Kalp kontrol Dkme ilemi Her bir dkme potas iin bekleme sresi Mekanik zellikler ekme dayanm Uzama % Yumruluk Dier malzemeler

Muayene metodu Lboratuvar Tartma/lme Gzle/pirometreyle Lboratuvar Lboratuvar Gzle Gzle Gzle Madde 6.2 Madde 6.2 Madde 6.2 Madde 6.2

Muayene skl Her deitirmede bir kez Her pota ileminde Dzenli Her ilemde veya Her frnda veya Her kalpta 3 tonda bir kez Dzenli Dzenli Her dkm Madde 6.2 Madde 6.2 Madde 6.2 Her bir malzeme standardna gre

Belge saklama sresi 1 yl 1 yl 1 yl 5 yl 5 yl 5 yl 5 yl 5 yl 5 yl

29

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

izelge A.3 - Mamullerin son muayenesi ve deneyleri ( Madde 6ya gre btn malzemeler )

Madde No 7.1 7.2 7.2 7.3 7.4 7.5

Muayene konusu Genel Kusursuz Boyutlar Toplam aklk Geometrik tasarm Eim Kanal birimlerinin birleim yeri Szdrmazlk Seviye fark olmakszn gei Yerletirme derinlii ve aklk a2 a1 Yatak Uyumluluk, durayllk Yataklama malzemesi b Kenar koruma b kalnl ereve iindeki zgara veya kapan emniyetli hle getirilmesi a) Kilitleme tertibat b) Ktle c) Tasarm tedbiri Giri aklklarnn boyutlar byklk, konumu kelti haznesi b Drenaj ve havalandrmann salanmas Izgara /kapaklarn doru konumlandrlmas Tasarm tedbiri Yzey durumu Dzlkten sapma knt ykseklii Mafsall zgaralarn/kapaklarn alma as aretleme Snflandrma

Muayene metodu Gzle lme lme Lboratuvar lme Lboratuvar

Muayene skl Her birim En az 1:5 000 a En az 1:5 000 a Tip deneyi En az 1:5 000 a Tip deneyi En az 1:5 000 a En az 1:5 000 a En az 1:5 000 a En az 1:5 000 a

Belge saklama sresi 5 yl 5 yl 5 yl 5 yl 5 yl

7.6 7.7

lme Deneme/lme lme lme

5 yl 5 yl 5 yl 5 yl

7.8 7.9

Lboratuvar Tartma Gzle/ lme b lme Gzle

Tip deneyi Dzenli Tip deneyi En az 1:5 000 a Tip deneyi

5 yl 5 yl 5 yl 5 yl

7.10 7.11 7.12 7.13

Gzle lme

Tip deneyi En az 1:5 000 a En az 1:5 000 a

5 yl

7.14 8 4

lme

5 yl

Gzle Her birim En az 1:5 000 a Ykleme deneyi 5 yl (Madde 9.1) veya rutin ykleme deneyi (Madde 9.6) b a Her iki ayda en az bir kez olmak zere imal edilen 5000 birimden bir adet (bir ay = imalt yaplan 20 i gn)
b

Uygulanabilir ise

30

ICS 93.080.30
izelge A.4 - Haddelenmi elik (Madde 6)

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Muayene konusu Malzemeler ve sarf maddelerinin alm muayenesi ve deneyi lem kontrol Mamullerin son muayenesi ve deneyi Haddelenmi eliin kaynaklanmas b Korozyon korumas Muayene, lme ve deney donanm Tama, depolama, ambaljlama ve teslimat Uygun olmayan mamuln kontrol
a b

Muayene metodu

Muayene skl izelge A.1 izelge A.2 izelge A.3

Belge saklama sresi

Madde 6.3 lme

Saatte bir veya imalt sertifikas a izelge A.6 izelge A.6 izelge A.6

1 yl

izelge A.1.

Konuyla ilgili Avrupa standard bulunmad durumda mill standard/standardlar uygulanr. Kullancnn bulunduu lkede haddelenmi eliin kaynaklanmas ile ilgili hibir mill standard bulunmuyor ise imaltnn lkesindeki mill standard uygulanabilir.

31

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

izelge A.5 - Beton ve donatl beton (Madde 6)


Muayene konusu Alm muayenesi: imentolar ve imento benzer malzemeler Agregalar Muayene metodu Muayene skl Belge saklama sresi

Tedariki sertifikas veya dayanm ve priz sresi iin belirtilen gereklere uygunluk Tedariki sertifikas veya gzle muayene Elek analizi deneyi

Ayda en az iki kez her 1000 tonda bir kez Her teslimatta a) Yeni kaynaktan ilk teslimatta b) Gzle muayeneyi takiben phe olmas durumunda c) Haftada bir a) Yeni kaynaktan ilk teslimatta b) Gzle muayeneyi takiben phe olmas durumunda Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta

Organik kirletici veya kavk miktar deneyi

1 yl

Kimyasal katklar Mineral katklar Renklendiriciler elik donat ubuklar

Tedariki sertifikas veya gzle muayene Tedariki sertifikas veya gzle muayene Tedariki sertifikas veya gzle muayene Tedariki sertifikas veya gzle muayene Gzle Muayene Muayene edilen su ile yaplan beton veya hartan hazrlanan kp numunelerin dayanmnn deiyonize su ile hazrlanan beton veya har kplerinin dayanmnn en az % 90 olmas Madde 9.2.1 Gzle muayene Gzle muayene Gzle muayene Madde 9.2.1

Su: Yerel datm sistemi st ak su yolu veya sondaj kuyusu

a) b)

Yeni kaynan ilk kullanmnda Ylda 3 kez

1 yl

lem kontrol: 1:1000 birima 5 y l Her hafta Kartrclar Her gn Kalplar Her gn Dolgu Ayda bir kez ve her beton 5 yl Su emme (sadece grubu/ilemi iin bir kez hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren snf Snf 2 olan mamuller iin) Madde 9.2.1 ve Ek B Balang tip deneyinde ve 5 yl Donma /zlme daha sonra ylda bir kez ve her direnci b (sadece hava beton grubu /ilemi iin bir etkileri nedeniyle kezc ypranmaya diren snf Snf +R olan mamuller iin) Lboratuvar Haftada bir kez (3 numune) 5yl Basn dayanm a Her haftada en az bir kez olmak zere imal edilen 1000 birimden bir adet. b nceki deney sonularna gre Snf +R eklinde snflandrlm mamuller, Snf 2 mamuller gibi su emme deneylerine tbi tutulabilir; ancak numunelerden elde edilen ortalama deer % 5,5 olmal ve her deney sonucu % 6dan byk olmamaldr (donma zlme direnci balang tip deneyi yerine). c Bir beton grubuna ait tip deneyi sonucunun, gerekli grlen deerin (izelge 1) % 50sinden daha dk kmas durumunda, bu durumun saland sre boyunca, bu izelgede verilen deney skl iki ylda bire drlebilir. Bu beton grubu, ortalama deerin % 5,5 olmas ve her deney sonucunun % 6dan byk olmamas artlar ile su emme deneyine de tbi tutuluyorsa, bu durumda bu izelgede verilen deney skl yarya indirilebilir.

32

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

izelge A.6 - Paslanmaz elik ve bakr esasl alamlar (Madde 6)

Muayene konusu Alm muayenesi: Paslanmaz elik Bakr esasl alamlar lem kontrol lem kontrol a izelge A.1

Muayene metodu Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas a izelge A.2 izelge A.3

Muayene skl Her teslimatta Her teslimatta

Belge saklama sresi 1 yl 1 yl

izelge A.7 - Sentetik reine balaycl beton ( Madde 6)

Muayene konusu Alm muayenesi : Reine Stiren Katalizr (hzlandrc) Sertletirici Mineral katklar(dolgu malzemesi) Renklendiriciler lem kontrol: Malzeme deneyi Kalp kontrol Dolgu Sktrma Son kalplama Kalplarn hazrlanmas Mamullerin son muayenesi ve deneyi a izelge A.1.
b

Muayene metodu Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas a Tedariki sertifikas a ve elek analizi, rutubet miktar Tedariki sertifikas a ve gzle Madde 9.2.2 Gzle Gzle Gzle Gzle Gzle izelge A.3

Muayene skl Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Her 2 haftalk imalt iin her imalt makinasndan 3 deney numunesi Dzenli Her 1000 birimden bir adet 1 b Her 1000 birimden bir adet 1 b Her 1000 birimden bir adet 1 b Her 1000 birimden bir adet 1 b

Belge sresi 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 1 yl 5 yl

saklama

Her iki ayda en az bir kez olmak zere imal edilen 1000 birimden bir adet.

33

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

izelge A.8 - Uygun olmayan mamullerin muayenesi, llmesi ve deney donanm, tanmas, depolanmas ambaljlanmas ve teslimat kontrol

Muayene konusu Muayene, lme ve deney donanm: ekme yk deney makinas Basn yk deney makinas Dier lme donanmlar Tama,depolama, ambaljlama ve teslimat Uygun olmayan mamullerin kontrol Ayrma

Muayene metodu

Muayene skl

Belge saklama sresi

Sertifika a Sertifika a Sertifika b

Ylda bir kez Ylda bir kez Cihaza, lme donanm ve imaltnn talimatlarna uygun ekilde Dzenli

5 yl 5 yl 5 yl

Gzle

maltnn onaylanm belgelerine gre

5 yl

Reddetme zerinde yeniden alma / yeniden deneye tbi tutma a Bu ilem yetkili kuruluca yaplmaldr.
b

Kalibre edilmi lme mastarlar kullanlarak imalt tarafndan gerekletirilebilir.

34

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Ek B Buz zc tuzlar ieren durgun su ile ok iddetli donma zlme artlarna maruz braklan beton mamuller iin ilve artlar
B.1 Kapsam
Bu ek, drenaj kanallarnn, Madde B.2de tarif edilen artlarda kullanlmas durumunda bavurulabilecek ilve gerekleri verir.

B.2 Uygulama artlar


Madde B.3te tarif edilen gereklere, drenaj kanalnn herhangi bir yzeyinin (ksmen veya tamamen betondan yaplm) dona maruz artlarda buz zc tuzlar ieren durgun suyla ska temasa maruz kalmas durumunda ihtiya duyulur.

B.3 Buz zc tuzlar ile donma zlmeye diren


Ek Cde tarif edilen deney metoduna gre deney yapldnda, betonun ortalama ktle kayb en fazla 1,5 kg/m2 olmal ve her deney numunesinden elde edilen sonu 2 kg/m2den fazla olmamaldr.

B.4 aretleme
Madde B.3 uygun mamuller ilve olarak +R iareti ile iaretlenebilir.

35

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Ek C Buz zc tuz etkisiyle birlikte donma/zlmeye kar direncin tayini


C.1 Prensip
Numune n artlandrmaya tbi tutulduktan sonra 28 gn sreyle, yzeyi % 3lk NaCl zeltisi ile kaplanm ekilde, donma zlme evrimlerine maruz braklr. Donma zlme etkisiyle pullanma sonucu numuneden ayrlan paralar toplanarak tartlr ve sonu, numunenin metrekaresi bana kilogram cinsinden gsterilir.

C.2

Numune, donma zlme etkisine maruz braklacak st yzeyi 7500 mm2den kk 25000 mm2den daha byk olmayacak ve kalnll en fazla 103 mm olacak llerde olmaldr. Numune, bu ller salanacak ekilde kanal biriminden kesilerek alnacaksa, numune alnacak kanal birimi en az 20 gnlk olmaldr.

Numune alma

C.3

Malzemeler me suyu niteliinde su.


Donma svs, ktlece % 97 orannda ime suyu niteliinde su ve % 3 orannda NaCl ihtiva eden sv. Yaptrc, plstik tabakay beton numuneye yaptrmak iin. Yaptrc, maruz kalaca evre artlarna direnli olmaldr.

Not - Yaptrcnn uygunluu dorulanm olmaldr.

Silikon lstik, numune ile plstik tabaka arasnda yaltm salamak ve beton numune kenarlarndaki pah doldurmak iin.

C.4

Cihazlar
Elmas kesici, beton numuneleri kesmek iin. klim kabini, scakl (20 2) C ve bal nemi % (65 10) olan. klim kabini ierisindeki serbest su yzeyinden (240 5) dakika sredeki buharlama (200 100) g/m2 olmaldr. Buharlama hz, yzey alan (22500 2500) mm2 ve derinlii yaklak 40 mm olan kapta llmelidir. Kap, st kenarna (10 1) mm mesafeye kadar doldurulmaldr. Plstik tabaka, kalnl (3,0 0,5) mm, kullanlan tuz zeltisine dayankl, -20 C scaklkta yeterli elstikiyete sahip olan. Is yaltm, kalnl (20 1) mm ve s iletkenlii 0,035 W/mk ve 0,04 W/mk arasnda olan polistren veya edeer yaltm malzemesi. Polietilen tabaka, 0,1 mm - 0,2 mm kalnlkta olan. Donma kabini, zaman kontroll soutma ve stma sistemi olan. Kabin kapasitesi ve kabindeki hava dolam, ekil C.3te gsterilen sre - scaklk erisi salanabilecek ekilde olmaldr. Isl iftler, veya e deeri scaklk lme cihaz. Bu cihaz donma ortam ve deney numunesi yzeyindeki scakl 0,5 dorulukla lmeye uygun olmaldr. Kap, beton numuneden kopan paralar ierisinde toplamak iin. Kap, 120 scakla kadar kullanlmaya elverili ve sodyum klorr etkisine dayankl olmaldr. Szge kad, numuneden kopan paralar tutmak iin Fra, genilii 20 mm - 30 mm arasnda olan. Beton numunede geveyen ksmlar fralayarak ayrmak iin kllar yaklak 20 mm uzunlukta kesilmi olmaldr. Su pskrme iesi, geveyen malzemeleri ykayarak karmak ve bu malzemelerdeki tuzu uzaklatrmak iin ierisinde ime suyu niteliinde su bulunan ie. Kurutma kabini, (105 5) C scaklkta altrlabilen. Terazi, 0,05 g dorulukla tartma yapabilen. Verniyeli kumpas, 0,1 mm dorulukla lme yapabilen.

Aadaki cihazlar kullanlmaldr:

36

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

C.5

Deney numunelerinin hazrlanmas

Alm muayenesi dnda, en az 28 gn, en fazla 35 gnlk numune kullanlmaldr. Herhangi knt ve gevek ksmlar temizlendikten sonra, numune takmn oluturan numuneler (20 2) C scaklk ve % (65 10) bal neme sahip ve buharlama hz, Madde C.4e gre lldnde ilk (240 5) dakika srede (200 100) g/m2 olan iklim kabininde (168 5) saat sreyle kre tbi tutulmaldr. Kabin ierisindeki numuneler arasnda en az 50 mm mesafe bulunmaldr. Bu srede plstik tabaka, deneye tbi tutulacak yzey hari olmak zere numunenin btn yzeyine yaptrlmal ve deney sresince yapk kalmaldr. Numune yzeylerinin etrafndaki herhangi bir pahn doldurulmas ve plstik tabaka ile beton numune arasna su girmesini nlemek zere, deney numunesinin st yzeyi etrafnda, beton ve plstik rt arasndaki kelerin su giriine kar yaltm iin silikon veya dier yaltm malzemesi kullanlmaldr. Plstik tabakann ucu, deney numunesinin st yzeyinden (20 2) mm yukarya kadar kartlmaldr.
Not - Normal artlarda yaptrc hem beton numune yzeylerine, hem de yaptrlacak plstik tabaka yzeyine srlmelidir. Plstik tabakann uygunluu dorulanm yaptrlma biimi ekil C.1de gsterilmitir.

Aklama

1 2 3 4 5

Deney yzeyi Deney numunesi Plstik tabaka Szdrmazlk fitili Bindirme

ekil C.1 - Plstik tabaka ile kaplanm ve yzeyinde szdrmazlk fitili bulunan (sada) numune en kesiti ve numunenin stten grnne (solda) ait rnek

Aklama

1 Deney yzeyi 2 Polietilen levha 3 Donma svs (tuzlu su) 4 Deney numunesi

5 Plstik tabaka 6 Is yaltm 7 Scaklk lme cihaz 8 Szdrmazlk fitili

ekil C.2 - Donma-zlme deneyinde kullanlan dzenek prensibi

37

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Deneye tbi tutulacak yzey alan (A), yzeyin, uzunluk ve geniliinin milimetre dorulukla llmesi yoluyla elde edilen deerin ortalamas alnarak belirlenir. klim kabininde kre tbi tutulmasnn ardndan, deney numunesinin deneye tbi tutulacak yzeyine, (20 2) C scaklktaki ime suyu niteliinde su, (5 2) mm derinlikte doldurulur. Numune bu ekilde (72 2) saat sreyle (20 2) C scaklkta tutulmal ve bu ekilde, numune yzeyi ve plstik tabaka arasndaki yaltmn etkinlii deerlendirilmelidir. Etkiye maruz braklacak yzey hari olmak zere, numunenin btn yzeylerine, donma zlme evrimleri balatlmadan nce sl yaltm yaplm olmaldr. Bu ilem numunenin kr esnasnda yaplabilir. Is yaltm malzemesi Madde C.4te tarif edildii gibi olmaldr. Deney numunelerinin donma kabini ierisine yerletirilmesinden 15 dakika - 30 dakika nce, numune yzeyi zerindeki su, (5 2) mm derinlikte, ime suyu niteliinde su kullanlarak hazrlanm olan % 3lk NaCl zelti ile deitirilmelidir. zelti derinlii numune yzeyinden itibaren llmelidir. zeltinin buharlamas, bir polietilen levhann numune zerine ekil C.2de gsterildii gibi yatay ekilde yerletirilmesi yoluyla nlenmelidir. Bu polietilen levha, deney boyunca mmkn olduu kadar yatay kalmal ve deney zeltisine temas etmemelidir.

C.6

lem

Deney numuneleri donma kabinine, etkiye maruz braklacak st yzeyi, herhangi bir dorultuda her metre bana 3 mmden daha fazla sapma gstermeyecek tarzda yatay konumda yerletirilir ve numuneler tekrarlanan donma zlme evrimlerine maruz braklr. Deney esnasnda btn deney numunelerinde, donma svsndaki deney numunesi yzeyinin ortasnda, sreye bal olarak llen scaklk evrimi, ekil C.3te taral olarak gsterilen alan ierisinde kalmaldr. Ayn zamanda, her bir evrimde scaklk, 7 saatten az, 9 saatten fazla olmayan sreyle 0 Cu gemelidir. Donma svsnn scakl, donma kabininin genelini temsil eden bir konumda yerletirilmi olan en az bir numunede, numunenin etkiye maruz braklan yzeyinin ortasnda srekli olarak llerek kaydedilmelidir. Deney esnasnda donma kabin ierisindeki hava scakl da kaydedilmelidir. lk donma zlme evriminin sresi, deney numuneleri donma kabinine konulduktan (0 30) dakika sonra balatlmaldr. Deney esnasnda evrimin kesintiye uramas hlinde, donmu durumdaki numune - 16 C ile - 20 C arasndaki scaklkta tutulmaldr. Bu kesintinin gnden daha fazla devam etmesi hlinde deney geersiz saylmaldr.

Aklama

a Sre (saat) b Scaklk (C )


ekil C.3 - Sre - scaklk evrimleri

Grafikte glgeli olarak gsterilen alan belirten dnme noktalarnn koordinatlar izelge C.1de verilmitir.

38

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

izelge C.1 - Dnme noktalarnn koordinatlar

st snr Sre h 0 5 12 16 18 22 Scaklk C 24 -2 -14 -16 0 24 Sre h 0 3 12 16 20 24

Alt snr Scaklk C 16 -4 -20 -20 0 16

Deney numunelerinin tamamnda doru scaklk evrimlerinin salanmas iin, donma kabini ierisinde iyi bir hava dolam salanmaldr. Sadece birka numunenin deneye tbi tutulmas hlinde, kabin ierisindeki bo ksm kr numunelerle doldurulmaldr. Ancak, bo ksmlar doldurulmadan da doru scaklk evrimlerinin salandnn gsterilmesi hlinde bu ilem uygulanmayabilir. 7 ve 14 evrimden sonra, zlme durumundayken, daha nce tarif edilen NaCI zeltisinin, numunelerin yzeyi zerindeki seviyesini (5 2) mm'de tutmak iin, gerekli olmas hlinde, % 3lk tuz zeltisi ilve edilir. 28 evrim sonunda, her numune iin aada verilen ilem uygulanmaldr: Deney numunesi yzeyinden pullanma sonucunda kalkan malzeme, su pskrtme iesi kullanlarak kap ierisine doru ykama ve daha fazla malzeme kmayncaya kadar kabn ierisine fralama yoluyla kapta toplanr, Kapta toplanan malzeme ve sv, szge kadna dikkatlice dklr. Szge kadnda toplanan malzeme, zerinde kalan NaClyi temizlemek zere en az 1 litre ime suyu niteliinde su ile ykanr. Szge kad ve zerinde toplanan malzeme, en az 24 saat sreyle (105 5) C scaklkta kurutulur. Kurutulan malzeme ktlesi, filtre kad hari 0,2 g dorulukla tartlmaldr.

C.7

Deney sonularnn ifade edilmesi


M A

Numunenin birim alan bana ktle kayb, aada verilen eitlik kullanlarak hesaplanr. Birim alan bana ktle kayb = (C.1)

Burada; M 28 gn devam eden evrimlerden sonra deney numunesinden koparak ayrlan malzemenin toplam ktlesi (mg), A Deney numunesinin donma zlme etkisine maruz braklan yzey alan (mm2) dr.

C.8
a) b) c)

Deney raporu3)
Deney numunesinin birim alan bana ktle kayb (mg/mm2), 28 gn donma zlme evriminden sonra pullanma sonucunda ayrlan malzemenin toplam ktlesi (mg), Deneye tbi tutulan numune yzeyi (mm2).

Deney raporunda aada verilen bilgiler bulunmaldr :

Not - Betonun donma zlme direncinin tayini deneyini veren bir EN standard yaymlanncaya kadar, lboratuvarlar, zellikle de bu ekte verilen metodun uygulanmasnda tecrbesi az olan lboratuvarlar bu metodu uygulayarak elde ettikleri sonular farkl yorumlamtr.

3) TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilveten TS EN ISO/IEC 17025te verilen bilgileri de ihtiva edecek ekilde dzenlenebilir.

39

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Ek D (Bilgi iin) nc taraf belgelendirme kuruluu tarafndan yaplan muayene kontrol (nc taraf kontrol)
D.1 nc taraf muayenesinin amac ve uygulan
nc taraf muayenesinin amac, imalt tarafndan bu standardn gereklerini srekli karlayan mamullerin imal edilebildiini gstermek ve bu mamulleri bamsz ekilde belgelendirmektir. nc taraf muayenesi ile aadakiler gerekletirilir: maltnn imalt kontrol sisteminin, personelinin ve donanmlarnn srekli ve siparie dayal imalt iin yeterlilii dorulanr, Kalite kontroln imalttan bamsz olduu dorulanr, Tip deneyinin bu standardn gereklerine gre yeterli bulunacak ekilde yapld dorulanr, maltnn imalt kontrol sonularnn, bu standardn gereklerine uygun olduu ve imalt temsil ettiini dorulanr, En azndan izelge D.1deki ana konular kapsayacak ekilde imalt tamamlanm mamullerden rastgele numuneler seilir ve bu numuneler deneye tbi tutulur.

izelge D.1 - nc taraf muayenesi

Muayene konusu Alm muayenesi lem kontrol Mamullerin son muayenesi ve deneye tbi tutulmas Drenaj kanallar

Muayene metodu izelge A.1, izelge A.4, izelge A.5, izelge A.6 izelge A.2, izelge A.4, izelge A.5, izelge A.6 izelge A.3 Madde 9

Muayene skla Her ziyarette Her ziyarette Her ziyarette Her ziyarette btn bileenleri ile eksiksiz durumdaki 3 farkl kanal tipi Her ziyarette

Muayene, lme ve deney izelge A.7 donanm Tama, depolama, ambaljlama izelge A.7 Her ziyarette ve iaretleme Uygun olmayan mamuln izelge A.7 Her ziyarette kontrol Mteri ikayet srecinin kontrol Gzle Her ziyarette Kalite kaytlar Gzle Her ziyarette a nc taraf, her ziyarette gerekli olan rastgele tefti sresinin uzatlmasna karar verebilir. Bu ilem, btn mamul aralnn makul bir srede muayene edilmesine imkn verecek belirlenmi bir muayene pln esas alnarak yaplabilir. nc taraf muayenesi, dzenli aralklarla ylda en az 2 kez nceden bildirilmeksizin gerekletirilmelidir. EN ISO 9001 belgesine sahip olan ve bu standardda verilen gereklere uygun imalt yapan imaltlar iin muayene, bamsz belgelendirme kuruluunun i kalite kontrol sonularnn bu standardn gereklerine uygun olduu ynnde tatmin olmas artyla ylda en az bir kereye drlebilir. nc tarafa yaplan deneylerin sonular, imaltnn imalt kontrol belgelerinde kaytl sonularla uyumaz ise, nc taraf bu elikinin sebebini ortaya karmak amacyla daha fazla aratrma ve/veya deney yapabilir.

40

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

D.2 nc tarafa hazrlanan rapor


Muayene ziyaretinin tamamlanmasndan sonra, nc taraf muayene eleman tarafndan ana sonular belirten bir rapor oluturulur. malt bu raporu imzalar ve bir kopyasn alr. malt bu raporu onaylamyorsa, raporu imzalar ve bu rapora erhlerini koyar. Rapor en azndan aadaki bilgileri iermelidir: maltnn ad, Fabrikann ad ve kurulduu yer, Tarih, yer ve imaltnn imzas, Kalite muayene elemannn imzas, Deneye tbi tutulan mamullerin tarifi ve imaltnn referans numaralar, Mamullerin uygunluuna ilikin bir beyan.

Raporda aadaki hususlara ilikin beyanlar da bulunmaldr: Kalite sistemini kapsayan belgenin geerlilii (EN ISO 9001 belgesine sahip fabrikalar iin), Personel, donanm, imaltnn imalt kontrol ve imalt kontrol belgelerine ait muayene sonular ile birlikte uygun olmayan mamullerin tanmasyla ilgili ikayetler (EN ISO 9001 belgesine sahip olmayan fabrikalar iin).

nc taraf, muayeneyi takip eden drt hafta ierisinde resm muayene raporunu imaltya gndermelidir.

41

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Ek ZA (Bilgi iin) Bu standardn, EU Construction Products Directive4) hkmleri ile ilikili olan maddeleri
ZA.1 Kapsam ve ilgili zellikler
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliinin M118 nolu Atk su mhendislii mamulleri balkl talimatna gre CEN tarafndan hazrlanmtr. Bu standardn, bu ekte gsterilen maddeleri, 89/106/EEC sayl AB Direktifi kapsam altndaki talimatn gereklerini salamaktadr. Bu maddelere uygunluk, bu ek kapsamnda olan drenaj kanallarnn, burada gsterilen tasarlanan kullanmlarna uygun olmasn gerekli klar; CE iareti ile birlikte verilen bilgilere bavurulmaldr.
Uyar: Tasarlanan kullanma uygunluu etkilemeyen dier artnameler ve dier AB direktifleri, bu standard kapsamna giren mamule/mamullere uygulanabilir. Not 1 - Bu standard kapsamndaki tehlikeli maddelerle ilgili zel madde hkmlerine ilve olarak, standard kapsamnda olan mamullere uygulanabilecek dier artlar da olabilir (rnek olarak; Uyarlanm Avrupa yasalar ve mill kanunlar, tzkler ve kararnameler). 89/106/EEC sayl AB Direktifinin hkmlerini yerine getirmek iin, uyguland yerde ve zamanda, bu artlarn da salanmas gerekli olabilir. Not 2 - Tehlikeli maddelerle ilgili Avrupa hkmleri ve mill hkmlere ilikin bilgilendirici veri taban, EUROPA internet sitesinin Yap (Construction) sayfasndan elde edilebilir (Bu sayfaya http://europa.eu.int/comm/ enterprise/construction/internal/hygiene.htm adresi ile ulalabilir.)

Bu ekin kapsam, Madde 1de verilen kapsam ile ayndr. Bu ek, uygulanabilir ilgili maddelerde belirtilen kulllanmlar iin tasarlanan drenaj kanallarnn CE iaretlemesi ile ilgili gereklerini verir (izelge ZA.1).
izelge ZA.1 - Tip M ve Tip I mamuller iin ilgili maddeler

Mamul: Bu standardn kapsamna giren Tip M ve Tip I drenaj kanal Tasarlanan kullanm: Yaya ve/veya tat trafiine maruz alanlardan yzey suyunun toplanmas ve iletilmesi Bu standardda ve dier EN standardnda/standardlarnda Seviyeler ve /veya Gerekli zellikler Notlar verilen ve art belirten snflar maddeler Su szdrmazlk Madde 7.5.1 Yok Sznt yok Drenaj kanallarnn birleimi Yk tama kapasitesi, Sonular Madde 4e yk altnda sehim gre belirtilmelidir. Madde 7.15 Yok En fazla yk Madde 7.16 Yok izelge 11e uygun Kalc oturma olmaldr. Dayankllk Madde 6 Yok n dkml beton birimlerin hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren sonular izelge 1e uygun olarak ifade edilmelidir.

4) TSE Notu: Bu direktif, T.C. Bayndrlk ve skan Bakanl tarafndan Yap Malzemeleri Ynetmelii ad altnda yaymlanmtr.

42

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Belirli bir zellikle ilgili gerek, mamuln tasarlanan kullanm iin o zellikle ilgili hibir yasal artn bulunmad ye lkelerde (MSs) uygulanmaz. Bu durumda, mamuln bu MSslerde pazarlamak isteyen imaltnn, mamulnn bu zellikle ilgili performansn belirleme veya beyan etme ykmll yoktur. Bu mamulde, CE iareti (Madde ZA.3) ile birlikte performans belirlenmedi (NPD) tercihi, bilgi olarak verilebilir. Bununla birlikte, zellikle ilgili alt snr deer varsa, NPD tercihi kullanlamayabilir.

ZA.2 Drenaj kanallarnn uygunluk teyit ilemi/ilemleri


ZA.2.1 Uygunluk teyit sistemi
izelge ZA.1de belirtilen drenaj kanallarnn, Atk su mhendislii mamulleri balkl talimat Ek IIIte verildii gibi olan uygunluk teyit sistemi, tasarlanan kullanm/kullanmlar ve ilgili seviye/seviyeler veya snf/snflar iin izelge ZA.2de gsterilmitir.
izelge ZA.2 - Uygunluk teyit sistemi

Tasarlanan Seviye/seviyeler veya Uygunluk teyit kullanm/kullanmlar snf/snflar sistemi/sistemleri a Tip M ve Tip I drenaj Yaya ve/veya tat Yok 3 kanal trafiine maruz alanlardan yzey suyunun toplanmas ve iletilmesi. a Sistem 3: 89/106/EEC sayl AD Direktifi (CPD), Ek III.2 (ii), ikinci alternatife baklmaldr. izelge ZA.1deki drenaj kanallarnn uygunluk teyidi, bu standard maddelerinin (izelge ZA.3te gsterilen) uygulanmas neticesinde ortaya kan ve izelge ZA.3te gsterilen uygunluk deerlendirme ilemleri esas alnarak yaplmaldr.
izelge ZA.3 - Sistem 3 kapsamndaki drenaj kanallar iin uygunluk deerlendirmesinde grev blm

Mamul/mamuller

Grevler maltya den grevler Onaylanm kurulua den grevler Fabrika imalt kontrol (F.P.C) Balang tip deneyi

Grevin kapsam Tasarlanan kullanmla ilgili izelge ZA.1deki btn zelliklere ilikin parametreler Tasarlanan kullanmla ilgili izelge ZA.1deki btn zellikler

Uygulanacak uygunluk deerlendirmesi maddeleri Madde 10.3 ve Madde 9.6 Madde 10.2

ZA.2.2 Uygunluk beyan


Bu ekte verilenlere uygunluk salandnda, imalt veya onun Avrupa Ekonomik Alan (EEA) snrlar ierisinde bulunan temsilcisi, imaltya CE iaretini ilitirme yetkisini veren uygunluk beyann (AT uygunluk beyan) hazrlamal ve bu beyan muhafaza etmelidir. Bu beyanda, aada verilenler bulunmaldr: maltnn veya onun EEA snrlar ierisinde bulunan yetkili temsilcisinin ad ve adresi ile imaltn yapld yer, Mamuln tarifi (tip, tantm, kullanm, ...) ve CE iareti ile birlikte verilen bilgilerin bir nshas, Mamuln tbi olaca hkmler (rnein, bu standardn Ek ZA blm), Mamuln kullanmnda uygulanmas muhtemel zel artlar (rnein, belirli artlar altndaki kullanmla ilgili hkmler vb.), malt veya onun yetkili temsilcisi adna beyan imzalamaya yetkili kiinin ad ve grevi.

Yukarda bahsedilen uygunluk beyan, mamuln kullanlaca ye lkenin resm dilinde veya dillerinde sunulmaldr.

ZA.3 CE iareti ve etiketi


Drenaj kanal ve zgaralar veya kapaklar iin CE iaretinin ilitirilmesinden, imalt veya onun EEA snrlar ierisinde bulunan yetkili temsilcisi sorumludur. litirilecek CE iaret sembol (ekil ZA.1, ekil ZA.2 ve ekil ZA.3), 93/68/EEC sayl AB Direktifine uygun olmaldr. 43

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Mamul zerinde aadaki bilgiler bulunmaldr: CE iareti, maltnn veya tantc iareti ve kaytl adresi.

Ticar dokmanlar zerinde aadaki bilgiler bulunmaldr: CE iareti, maltnn veya tantc iareti ve kaytl adresi, aretin ilitirildii yln son iki rakam, Bu standarda atf (TS EN 1433 eklinde), Mamuln tarifi: Tip ad, malzeme, boyutlar, tasarlanan kullanm ve yerletirme yeri (Madde 5), Bu standardn kapsamndaki zellikler: Yk tama kapasitesi (Madde 4e uygun snflandrma), Su szdrmazlk, Madde 6ya gre dayankllk (malzemeye bal olarak).

Performans belirlenmedi (NPD) tercihi, zellikle ilgili alt snr deer varsa, kullanlamayabilir. Bir baka ifadeyle, NPD tercihi, verilmi tasarlanan kullanm iin zelliin yasal artlara tbi olmad zamanda ve yerde kullanlabilir.

93/68/EEC sayl AB Direktifinde verilen "CE" semboln ieren CE uygunluk iareti

ABC irketi

maltnn ad

ekil ZA.1 - Mamuln iaretlenmesinde kullanlan CE iaretleme bilgilerine rnek

Tip M mamuller iin mamul ile birlikte verilen dokmanlarda bulunacak bilgilere ait rnek ekil ZA.2de verilmitir.

44

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

93/68/EEC sayl AB Direktifinde verilen "CE" semboln ieren CE uygunluk iareti

ABC Ltd. ti. PK 21 01

maltnn ad veya tantc iareti ve kaytl adresi aretin ilitirildii yln son iki rakam

TS EN 1433

Bu standardn numaras Mamuln tarifi

Yollarn yk tamaya ayrlm ksm (yaya caddeleri de dhil), btn tat tipleri iin sert banketler ve park alanlarndan yzey suyunun toplanmas ve iletilmesi iin kullanlan Tip M drenaj kanal
Dayanm snf: maltnn yerletirme talimatlarna uygun ekilde D 400 Malzeme: Beton Izgara: Dkme demir Boyutlar: L = 1000 mm, b = 300 mm, h = 200 mm Hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren: N

Mamul ve kontrole tbi zelliklerle ilgili bilgiler

ekil ZA.2 - Tip M mamuller iin mamul ile birlikte verilen dokmanlarda bulunacak CE iaretleme bilgilerine rnek

45

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Tip I mamuller iin mamul ile birlikte verilen dokmanlarda bulunacak bilgilere ait rnek ekil ZA.3te verilmitir. 93/68/EEC sayl AB Direktifinde verilen "CE" semboln ieren CE uygunluk iareti

ABC Ltd. ti. PK 21 01

maltnn ad veya tantc iareti ve kaytl adresi aretin ilitirildii yln son iki rakam

TS EN 1433

Bu standardn numaras Mamuln tarifi

Yollarn yk tamaya ayrlm ksm (yaya caddeleri de dhil), btn tat tipleri iin sert banketler ve park alanlarndan yzey suyunun toplanmas ve iletilmesi iin kullanlan Tip I drenaj kanal
Dayanm snf: maltnn yerletirme talimatlarna uygun ekilde D 400 Malzeme: Beton Izgara: Dkme demir Boyutlar: L = 1000 mm, b = 300 mm, h = 200 mm Hava etkileri nedeniyle ypranmaya diren: W

Mamul ve kontrole tbi zelliklerle ilgili bilgiler

ekil ZA.3 - Tip I mamuller iin mamul ile birlikte verilen dokmanlarda bulunacak CE iaretleme bilgilerine rnek

Yukarda, tehlikeli maddelerle ilgili olarak verilen gerekli herhangi zel bilgiye ilve olarak, mamulle birlikte, gerekli olduu zaman ve yerde ve uygun ekilde, tehlikeli maddelerle ilgili olarak uyulduu iddia edilen dier kanunlar listesi, bu hkmler tarafndan gerekli grlen herhangi dier bilgi ile birlikte verilmelidir.
Not - Mill mevzuat ile uyuan Avrupa kanunlarndan bahsedilmesine gerek yoktur.

46

ICS 93.080.30

TRK STANDARDI

TS EN 1433/Kasm 2005

Kaynaklar
EN 124 EN 476 Gully tops and manhole tops for vehicular and pedestrian areas -Design requirements, testing,marking, quality control. General requirements for components used in discharge pipes, drains and sewers for gravity systems.

EN ISO 9001 Quality managements systems - Requirements (ISO 9001:2000).

47

You might also like