ICS 87.020; 91.080.

10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN ISO 12944-6
Kasım 2002

ICS 87.020; 91.080.10

BOYALAR VE VERNİKLER - ÇELİK YAPILARIN KORUYUCU

BOYA SİSTEMLERİ İLE KOROZYONA KARŞI KORUNMASI
BÖLÜM 6: LABORATUAR PERFORMANSI DENEY
METOTLARI

Paints and varnishes- Corrosion protection of steel structures by

protective paint systems
Part 6: Laboratory performance test methods

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN ISO 12944-6 (1998) standardı esas alınarak, TSE Kimya
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Kasım 2002 tarihli toplantısında
Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− EN ISO 12944, "Boyalar ve vernikler, çelik yapıların koruyucu boya sistemleri ile korozyona karşı
korunması" genel başlığı altında aşağıdaki bölümlerden oluşur:

Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Bölüm 2 : Çevre şartlarının sınıflandırılması
Bölüm 3 : Tasarımla ilgili hususlar
Bölüm 4 : Yüzey tipleri ve yüzey hazırlama
Bölüm 5 : Koruyucu boya sistemleri
Bölüm 6 : Lâboratuvar performans deney metotları
Bölüm 7 : Boya uygulanması ve uygulamanın denetlenmesi
Bölüm 8 : İlk boyama ve bakımla ilgili özelliklerin geliştirilmesi

− Ek C, Ek D ve Ek E sadece bilgi için verilmiştir.

ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

İçindekiler
0 Giriş ........................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 2
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 4
3.1 Sunî yaşlandırma ................................................................................................................................ 4
3.2 Görsel değerlendirme metodu............................................................................................................. 4
3.3 Tamamlayıcı değerlendirme metodu .................................................................................................. 4
3.4 Kriterler................................................................................................................................................ 4
4 Genel.......................................................................................................................................................... 4
4.1 Normal çevre şartlarına maruz bırakma ile sunî yaşlandırma arasındaki ilişki................................... 4
4.2 İlâve performans deneyleri.................................................................................................................. 5
5 Deneyler .................................................................................................................................................... 5
5.1 Deney panelleri ................................................................................................................................... 5
5.2 Boyalardan numune alma ................................................................................................................... 5
5.3 Deney paneli sayısı............................................................................................................................. 5
5.4 Boya sistemleri .................................................................................................................................... 6
5.5 Referans Sistem.................................................................................................................................. 6
5.6 İşlemler................................................................................................................................................ 6
6 Boya Sistemlerinin değerlendirilmesi .................................................................................................... 6
6.1 Genel................................................................................................................................................... 6
6.2 Deneyler ve deney süreleri ................................................................................................................. 7
6.3 Yapay yaşlandırma öncesi değerlendirme.......................................................................................... 7
7 Deney raporu ............................................................................................................................................ 9
Ek A ISO 7253 deneyi için çizik hattı ......................................................................................................... 10
Ek B (Bilgi İçin) Rapor örneği..................................................................................................................... 11
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Boyalar ve vernikler - Çelik yapıların koruyucu boya sistemleri ile

korozyona karşı koruması -
Bölüm 6: Lâboratuvar performansı deney metotları

0 Giriş
Atmosferde, su içinde veya toprak altında hiçbir koruma işlemine tabi tutulmadan kalan çelik korozyona
maruz kalarak zarar görebilir. Dolayısıyla çelik yüzeyler korozyon zararlarından korunmak için yapının
beklenen hizmet ömrü süresince korozyon gerilmelerine karşı korunur.

Çelik yapıları korozyondan korumak için çeşitli yollar vardır. ISO 12944 standardının çeşitli bölümlerinde
boya sistemleri ve kaplamaları ile ilgili koruma yolları ele alınmıştır. Bu bölümlerde belirtilen tüm özellikler
yeterli korozyon korumasına ulaşılması açısından önemlidir. Bu standardda verilenlere ilâve veya daha
başka tedbirler de alınabilir fakat bu tedbirler ilgili taraflar arasında özel anlaşmayı gerektirir.

Çelik yapıların etkili bir şekilde korozyona karşı korunabilmesi için, bu yapı sahiplerinin, planlayıcılarının,
danışmanlarının korozyona karşı koruma işi yapan koruyucu kaplamaları denetleyen firmaların ve kaplama
malzemesi imalâtçıların en son teknolojik bilgilere vakıf olmaları gereklidir. Bu bilgiler koruma işini pratikte
uygulayan taraflar arasındaki yanlış anlaşılmaları engellemek için mümkün olduğunca açık tam ve kolay
anlaşılabilir olmalıdır. ISO 12944 sözü edilen bilgileri bir serinin bölümleri olarak vermektedir. Bu standard
birtakım teknik bilgilere sahip kişiler için hazırlanmıştır. Ayrıca ISO 12944 kullanıcısının milli mevzuatlar ve
özellikler yüzey hazırlamaya yönelik diğer ilgili standardlar hakkında da bilgi sahibi olduğu kabul edilmiştir.

ISO 12944, uygulanan koruma sisteminin maliyeti ve taraflar arasındaki anlaşma sorunlarına yönelik
olmamakla birlikte bu standardda belirtilen kriterlere ve tavsiyelere uyulmaması halinde korozyona karşı
yetersiz korumayı gösteren dikkate değer belirtilerin ciddi finansal sonuçlara neden olabileceği gerçeğine
dikkat çekmiştir.

Bu standard boya sistemlerinin laboratuar deneyleriyle değerlendirilerek en uygun olanını seçmek amacıyla
hazırlanmıştır.

1 Kapsam
Bu standard çelik yapıların korozyonunun önlenmesi için boya sistemlerinin değerlendirilmesinde
uygulanacak laboratuar deney metotları ve şartları kapsar. Elde edilen deney sonuçları, uygun boya
sistemlerinin seçiminde bir yardımcı olarak düşünülebilir, ancak dayanıklılığının tayini için kesin bir sonuç
olarak kabul edilemezler.

Bu standard kaplanmamış, sıcak daldırmayla galvanizlenmiş termal püskürtmeyle çinko kaplanmış çelik
yüzeylere uygulamak amacıyla hazırlanan koruyucu boya sistemlerini kapsar.

Bu standard elektrolizle kaplanmış veya boyanmış çelikler için koruyucu boya sistemlerini kapsamaz.

Bu standardda verilen belirli deneyler birçok su bazlı boya sistemleri (Madde 4.2) e uygulanamaz. Yine de su
bazlı boyalar deneye tabi tutulabilir, verilen işlemlere göre değerlendirilebilir ve deney sonuçları dikkate
alınabilir.

Bu standardda verilen deneylerin uygulanmasında ISO 12944-2 de tarif edilen çevreler dikkate alınmıştır.

1
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standarda tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlar atıf yapılmaktadır. Bu
atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda
daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standarda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile
uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya doküman tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son
baskısı kullanılır.

EN, ISO Adı TS No1) Adı

IEC vb No (İngilizce) (Türkçe)
ISO Standard atmospheres for conditioning TS 642 Kondisyonlama ve/veya Deney İçin
554:1976 and/or testing – Specifications. ISO 554 Standard Atmosferler-Şartlar

ISO 1512: Paints and varnishes – Sampling of TS 1750 Boyalar ve Vernikler-Sıvı veya Pasta
1991 products in liquid or paste form. EN 21512 Halindeki Mamullerden Numune Alma

ISO 1513: Paints and varnishes – Examination and TS 1751 Boyalar ve Vernikler-Deneyler İçin
1992 preparation of samples for testing EN ISO 1513 Numunelerin Muayenesi ve
Hazırlanması

ISO 2409: Paints and varnishes – Cross-cut test TS 4313 Boyalar ve Vernikler-Çapraz Kesme
1992 EN ISO 2409 Deneyi

ISO 2808: Paints and varnishes – Determination of TS 4772 Boyalar ve Vernikler-Film Kalınlığı
1997 film thickness ISO 2808 Tayini

ISO 2812-1: Paints and varnishes – Determination of TS 4314 Boyalar ve Vernikler-Sıvılara

1993 resistance to liquids – Part 1: General ISO 2812-1 Dayanıklılığın Tayini Bölüm 1: Genel
methods Metotlar

ISO 2812-2: Paints and varnishes – Determination of TS 4322 Boyalar ve Vernikler-Sıvılara

1993 resistance to liquids – Part 2: Water ISO 2812-2 Dayanıklılığın Tayini Bölüm 2: Suya
immersion method Daldırma Metodu

ISO 3231: Paints and varnishes – Determination of TS 6610 Boyalar ve Vernikler-kükürt Dioksit
1993 resistance to humid atmospheres EN ISO 3231 İhtiva Eden Nemli Atmosferlere
containing sulfur dioxide dayanım Deneyi

ISO Paints and varnishes – Pull-off test for TS EN 24624 Boyalar ve Vernikler-Çekme Deneyi
4624:1978 adhesion.
ISO 4628-1: Paints and varnishes – Evaluation of TS 9259 Boyalar ve Vernikler- Boya
1982 degradation of paint coating – Kaplamaların Bozulmasının
Designation of intensity, quantity and Değerlendirilmesi- Genel Kusur
size of common types of defect – Part 1: Çeşitlerinin Yoğunluğunun, Miktarının
General principles and rating schemes ve Boyutunun Gösterilmesi Bölüm 1:
Genel Prensipler ve Değerlendirme
Planları

ISO 4628-2: Paints and varnishes – Evaluation of
1982 degradition of paint coating –
Designation of intensity, quantity and
size of common types of defect – Part 2:
Designation of degree of blistering.
TS 9260 Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamaların Bozulmasının
Değerlendirilmesi- Genel Kusur
Çeşitlerinin Yoğunluğunun, Miktarının
ve Boyutunun Gösterilmesi Bölüm 2:
Kabarcıklanma Derecesinin Tayini

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

2
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI
EN, ISO Adı TS No1)
IEC vb No (İngilizce)
ISO 4628-3: Paints and varnishes – Evaluation of TS ISO 4628-3
1982 degradition of paint coating –
Designation of intensity, quantity and
size of common types of defect – Part 2:
Designation of degree of rusting
ISO 4628-4: Paints and varnishes – Evaluation of TS ISO 4628-4
1982 degradition of paint coating –
Designation of intensity, quantity and
size of common types of defect – Part 2:
Designation of degree of cracking
ISO 4628-5: Paints and varnishes – Evaluation of TS ISO 4628-5
1982 degradition of paint coating –
Designation of intensity, quantity and
size of common types of defect – Part 2:
Designation of degree of flaking.
ISO 6270: Paints and varnishes – Determination of TS EN ISO
1980 resistance to humidity (continuos 6270
condensation).
ISO 7253: Paints and varnishes – Determination of TS ISO 7253
1996 resistance to neutral salt spray (fog)
ISO 7384: Corrosion tests in artificial atmospheres TS 8589
1986 – General requirements.
ISO 8501-1: Preparation of steel substrates before TS ISO 8501-1
1988 application of paints and related
products – Visual assessment of
surface cleanliness – Part 1: Rust
grades and preparation grades of
uncoated steel substrates and of steel
substrates after overall removal of
previous coating.
ISO 8503-1: Preparation of steel substrates before TS EN ISO
1988 application of paints and related 8503-1
products – Visual assessment of
surface cleanliness – Part 1:
Specifications and definitions for ISO
surface profile comparators for the
assessment of abrasive blast-cleaned
surfaces.
TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002
Adı
(Türkçe)
Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamalarının Bozunmasının
Değerlendirilmesi- Genel Tipteki
Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
Boyutunun Gösterimi- Bölüm 3:
Paslanma Derecesinin Gösterimi
Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamalarının Bozunmasının
Değerlendirilmesi- Genel Tipteki
Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
Boyutunun Gösterimi- Bölüm 4:
Çatlama Derecesinin Gösterimi
Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamalarının Bozunmasının
Değerlendirilmesi- Genel Tipteki
Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
Boyutunun Gösterimi- Bölüm 5:
Soyulma Derecesinin Gösterimi
Boyalar ve Vernikler-Rutubete
Dayanıklılık Tayini (Sürekli
Yoğunlaşma)
Boyalar ve Vernikler- Nötral Tuz
Püskürtmesine (Sisine) Dayanıklılığın
Tayini)
Sunî Atmosferler İçinde Yapılan
Korozyon Deneyleri İçin Genel
Kurallar
Çelik Yüzeylerin Hazırlanması-Boya
ve İlgili Malzemelerin
Uygulanmasından Önce-Yüzey
Temizliğinin Gözle Muayenesi Bölüm
1:Kaplanmamış Çelik Alt Yüzeylerin
Önceki Kaaplamanın Tamamen
Kaldırılmasından Sonraki Pas ve
Hazırlanma Dereceleri
Boya ve İlgili Ürünlerin Uygulanmadan
Önce Çelik Taban Malzemelerin
Hazırlanması- Kumlanarak
Temizlenmiş Çelik Taban
Malzemelerin Yüzey Pürüzlülük
Karakteristikleri- Bölüm 1: Aşındırıcı
İle Kumlanarak Temizlenmiş
Yüzeylerin Değerlendirilmesi
Amacıyla ISO Yüzey Profil
Kompratörleri İçin Özellikler ve Tarifler
3
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

EN, ISO Adı TS No1) Adı

IEC vb No (İngilizce)
ISO 8503-2: Preparation of steel substrates before
1988 application of paints and related
products – Visual assessment of
surface cleanliness – Part 1: Method
for the grading of surface profile of
abrasive blast-cleaned steel –
Comparator procedure
(Türkçe)
TS EN ISO Boya ve İlgili Ürünlerin Uygulanmadan
8503-2 Önce Çelik Taban Malzemelerin
Hazırlanması-Kumlanarak
Temizlenmiş Çelik Taban
Malzemelerin Yüzey Pürüzlülük
Karakteristikleri- Bölüm 2: Aşındırıcı
İle Kumlanarak Temizlenmiş Çeliklerin
Yüzey Profillerinin Derecelendirilmesi
İçin Metot- Komparatör İşlemi

ISO 12944-1: Paints and varnishes – Corrosion

1998 protection of steel structures by
protective paint systems – Part 1:
General introduction.
ISO 12944-2: Paints and varnishes – Corrosion
1998 protection of steel structures by
protective paint systems – Part 2:
Classification of environments.
ISO 12944-4: Paints and varnishes – Corrosion
1998 protection of steel structures by
protective paint systems – Part 4:
Types of surface and surface
preparation.
ISO 12944-5: Paints and varnishes – Corrosion
1998 protection of steel structures by
protective paint systems – Part 5:
Protective paint systems.

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı açısından, ISO 12944-1 de verilenlere ilâve olarak aşağıdaki terimler ve tarifler
geçerlidir.

3.1 Sunî yaşlandırma

Boya sisteminin yaşlanmasını hızlandırmak için uygulanan işlemler, örneğin korozyona karşı koruma
etkinliğinin açık hava şartlarına maruz bırakıldığında gerçekleşenden daha hızlı azaltılması.

3.2 Görsel değerlendirme metodu

Boya sisteminin ISO 4628 standardının ilgili bölümlerine göre görsel değerlendirilmesi metodu.

3.3 Tamamlayıcı değerlendirme metodu

Görsel değerlendirme metotlarına ilâveten kullanılan metod.

3.4 Kriterler
Boya sisteminin korozyona karşı koruma için uygun kabul edilebilmesi için elde edilmesi gereken deney
sonuçları.

4 Genel
4.1 Normal çevre şartlarına maruz bırakma ile sunî yaşlandırma arasındaki ilişki
Boya sistemi seçimi tercihan boya sisteminin benzer durumlarda kullanılmasından elde edilen tecrübeye
dayanmalıdır. Çünkü boya sisteminin dayanıklılığı çevre, yapının tasarımı yüzey hazırlama tekniği ve
kurutma işlemlerinin uygulaması gibi birçok dış faktöre bağlıdır.

4
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Dayanıklılık aynı zamanda kuru film tabakasının kalınlığı, kullanılan bağlayıcının tipi gibi sistemin kimyasal
ve fiziksel özellikleriyle de bağlıdır. Özellikler sunî yaşlandırma deneyleriyle belirlenebilirler. Başlıca
ilgilenilen özellik yüzeye su yapışması ve yüzeyin suyu geçirmemesinin göstergesi olması sebebiyle suya
veya rutubete ve tuz sisine karşı dirençtir. Bu standardda verilen yaşlandırma deneyleri ve bu deneylerin
süreleri, boya sisteminin amaçlanan uygulama için gerekli olan dayanıklılığa sahip olup olmadığını
gösterebilmek ( çok yüksek ihtimalle) üzere seçilmiştir.

Yine de yapay yaşlandırma deneylerinden elde edilen sonuçları dikkatle kullanılmalıdır. Sunî
yaşlandırmanın normal çevre şartlarına maruz bırakıldığında gözlenen etkilerle aynı olmayacağı açıkça kabul
edilmelidir. Bozunma üzerine aynı olmayacağı açıkça kabul edilmelidir. Bozunma üzerine etki eden birçok
faktör vardır ve bunların hepsinin lâboratuvarda uygun bir şekilde hızlandırılması mümkün değildir.
Dolayısıyla laboratuarda gerçekleştirilen sunî yaşlandırma deneyi ile çok farklı bileşimdeki boya
sistemlerinin tam güvenilir bir şekilde sıralanması ve sınıflandırılması oldukça zordur. Bu yüzden zaman
zaman korozyona karşı koruma açısından oldukça etkin olan boya sistemlerinin deneyleri geçemediği için
reddedildiği de gözlenmektedir. Normal hava şartlarına maruz bırakma işlemlerinin her zaman
gerçekleştirilmesi ve yukarıda söz edilen anormalliklerin uzun dönemde çözüme kavuşturulması arzu edilen
bir durumdur.

4.2 İlâve performans deneyleri

Aşağıdaki durumlarda ilâve deneylerin yapılması gereklidir.
a) Boya sisteminin korozyona karşı koruma özelliğinin UV ışınlar kullanılarak periyodik yaşlandırma
işleminden sonra değerlendirilmesinin istenmesi durumunda.
b) Boya sisteminin korozyona karşı koruma özelliği hakkında daha fazla bilgi istenmesi durumunda.

İlgili taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak ilâve deney metotları ayrıca uygulanabilir.

Not 1 - Su bazlı sistemlerinin deneye tabi tutulması durumunda tercihan ilgili taraflar arasında anlaşılmaya
varılan korozyon deneyleri kullanılmalıdır. Örnek olarak periyodik şartlar uygulayan yaşlandırma
metotlar ( sıcak veya soğuk, tuz püskürtmeli veya püskürtmesiz gibi) kullanılabilir ve çizelge 1 de
verilen deney süreleri bu işlemler için bir yol gösterici olabilir..

5 Deneyler
5.1 Deney panelleri

5.1.1 Çelik taban malzemeleri

Kullanılan deney panelleri taraflar arasında aksine anlaşılmadıkça gerçekte kullanılan çelik malzemeyle aynı
tipte olmalıdır. En küçük panel ölçüleri 150 mm×70 mm dir. Panel kalınlığı deneye bağlı olarak değişir
ancak en az 2 mm olmalıdır. Panel yüzeyleri, taraflar arasında aksine bir anlaşma yapılmadıkça ISO 8501-1
tarif edilen Sa 2 ½ veya Sa 3 yüzey hazırlama sınıflarına göre üflemeyle temizlemeyle hazırlanmalıdır. Yüzey
pürüzlülüğü (profili) ISO 8503 de tarif edilen en az “ orta(G) “ sınıfına karşılık gelmelidir. Bu durum ISO
8503-2 tarif edildiği gibi bir komparatör kullanılarak kontrol edilebilir. Deney panelleri diğer bütün özellikler
açısından ISO 7384 ile uyumlu olmalıdır.

5.1.2 Çinko kaplanmış çelik taban malzemeleri

Kullanılan deney panelleri taraflar arasında aksine bir anlaşma olmadığı takdirde gerçekte kullanılan çinko
kaplanmış çelik malzemeyle aynı tipte olmalıdır. Panellerin kalınlık ve ölçüleri çelik taban malzemeler ile aynı
olmalıdır. Yüzey hazırlama taraflar arasındaki anlaşma ile belirlenir. Bu amaç için uygun yüzey hazırlama
metotları ISO 12944-4’te verilmiştir.

5.2 Boyalardan numune alma

Deneye tâbi tutulacak mamülden (çok kaplı sistemlerde her bir mâmulden) ISO 1512 de tarif edildiği şekilde
temsili bir numune alınır. Alınan numuneler 1513 e göre muayene edilerek deneye hazırlanır.

5.3 Deney paneli sayısı

Taraflar arasında aksine bir anlaşma olmadığı takdirde her bir deney için üç panel hazırlanır.

5
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

5.4 Boya sistemleri

Boya panel üzerine tercihan püskürtülerek uygulanır. Uygulamada boya imalâtçısı tarafından verilen
talimatlara uyulmalıdır. Her bir kaplama homojen kalınlıkta ve görüntüde olmalı, akmalar, sarkmalar,
boyanmadan kalmiş bölgeler, iğne delikleri gibi açıklıklar, katlanmalar, parlaklık değişimi, boya içine parçacık
karışması, fazla püskürtülmüş bölgeler ve boya tabakası içinde kalmış kabarcıklar olmamalıdır. ISO 2802 e
göre ölçülen kuru film kalınlığı belirtilen değeri % 20 den daha fazla aşmamalıdır.

Kaplanmış deney panelleri taraflar arasında aksine bir anlaşma olmadığı takdirde deneyden önce (23 ± 2) °C
/ % (50± 5) bağıl nemli veya (20 ± 2) °C / % (65± 5), bağıl nemli standard atmosferde ISO 554 te tarif edildiği
gibi 3 hafta ile şartlandırılmalıdır.

Tuz püskürtme deneyinin gerçekleşmesi durumunda (Çizelge 1) boya kaplaması bir taban malzemeye
ulaşıncaya kadar çizik halinde kesilir (Ek A).

Panellerin arka ve kenar kısımları için uygun koruma tedbirleri alınmalıdır.

5.5 Referans Sistem

Sahada uzun yıllar boyunca başarılı bir şekilde kullanılan ve lâboratuvar deneyleri ile ölçülen performans
özellikleri çok iyi bilinen boya sistemlerinin referans sistemi olarak kullanılması arzu edilir. Bu sistem, bileşim
ve/veya tip ve kalınlık açısından deneye tâbi tutulan sistem ile mümkün olduğunca benzer olmalıdır. Uygun
boya sistemleri ISO 12944-5’ te verilmiştir.

5.6 İşlemler
Deneylerde uygulanacak işlemler Çizelge 1 ve Çizelge 2 de verilmiştir. Numuneleri ISO 2812-1’ e göre
deneye tabi tutulması durumunda ve bilinen analitik saflıktaki aşağıda verilen kimyasallar kullanılmalıdır.
a) NaOH, % 10’luk (m/m) sulu çözeltisi,
b) H2SO4, % 10’ (m/m) sulu çözeltisi,
c) Mineral spirit, aromatik bileşen oranı % 18 olan nafta tipi.
d) Boya sistemlerinin ISO 12944-2 çizelge-2 de tarif edilen değişik suya daldırma ve toprağa gömme
kategorilerine uygunluğunun değerlendirilmesi durumunda aşağıda malzemeler kullanılır.
e) Im1 için: ISO 2812-2 de tanımlanan su
f) Im 2 ve Im 3 için: Sodyum klorür % 5 (m/m) sulu çözeltisi ( su yerine)

6 Boya Sistemlerinin değerlendirilmesi

6.1 Genel
Her bir korozyon kategorisindeki kategorisindeki (ISO 12944-2, Çizelge1) boya sistemleri uygulanacak
deneyler ve deney süreleri Madde 6.2’ de verilmiştir.

Deneye tâbi tutulan üç panelden sadece bir tanesi Madde 6.3 ve Madde 6.4’de belirtilen kriterler ile
tamamen uyumsuz olması kabul edilebilir.

Örnek olarak, toplam kuru film kalınlığı 250 µm altındaki bir sistem çelik için korozyon kategorisi C3’e göre “
yüksek” olarak sınıflandırılabilmesi için panellerden en az ikisinin aşağıdaki şartları sağlaması gerekir.

a) ISO 2409’e göre elde edilen sınıflandırma, deneyden önce 0 veya 1 olmalıdır.
b) 480 saat süreyle tuz püskürtmesine(ISO 7253) maruz bırakıldıktan sonra, ISO 4628-2 ila, ISO 4628-5
standardlarına göre değerlendirilen numunede herhangi bir hasar oluşmamalı ve ISO 2409 a göre elde
edilen sınıflandırma 0 veya 1 olmalıdır.
c) 240 saat süreyle yoğuşmaya (ISO 6270) maruz bırakıldıktan sonra ISO 4628-2 ila ISO 4628-5
standardlarına göre değerlendirilen numunede herhangi bir hasar oluşmamalı ve ISO 2409’a göre elde
edilen sınıflandırma 0 veya 1 olmalıdır.

Not - Suya daldırma ve toprağa gömme amacına yönelik boya sistemleri için (Im1, Im2, Im3 kategorileri)
“orta” dayanıklılık kabul edilebilir en küçük seviyedir.

6
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

6.2 Deneyler ve deney süreleri

6.2.1 Çelik taban malzemeler üzerine uygulanan boya sistemleri

Çizelge 1 de verilen deneyler ve deney süreleri, çelik taban malzemeler üzerine uygulanan boya sistemleri
içindir.

C5-1 korozyon kategorisine göre kullanılmak amacıyla tanımlanan boya sistemleri için ISO 2812-1’de verilen
işlemler yerine ISO 6270’ te tanımlanan deney süreleri kullanılmak suretiyle ISO 3231’de verilen deneyler
(ilgili taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak) uygulanabilir. [ “düşük” dayanıklılık için 240 saat, (10 döngü)
“orta” dayanıklılık için 480 saat (20 döngü) “yüksek” dayanıklılık için 750 saat (30 döngü) şeklinde]
Bu durum genellikle çinkoca zengin astarlı boya sistemleri için söz konusudur.

6.2.2 Çinko kaplı çelik taban malzemeler üzerine uygulanan boya sistemleri
Çizelge 2’de verilen deneyler ve deney süreleri, çinko ile kaplı çelik taban malzemeler (hem sıcak daldırma
ile galvanizlenmiş; hem de termal püskürtmeyle kaplanmış) uygulanan boya sistemleri için tasarlanmıştır.

6.3 Yapay yaşlandırma öncesi değerlendirme

Değerlendirme metotları Kriterler

ISO 2409 Sınıflandırma 0 veya 1

Boya sisteminin kuru film kalınlığı 250 µm’den büyükse ISO 2409 yerine aşağıdaki yapıştırma deneyi
uygulanmalıdır.

ISO 4624 Kriter: Yapışmanın taban malzemeye kadar ayrılması (A/B)

kabul edilmez bir sonuçtur. (Çekme gerilmesi 5 MPa dan büyük değilse)

6.4 Belli bir süre için yapay yaşlandırmadan sonra değerlendirme

Değerlendirme metodları Kriterler

ISO 4628-2 Kabarcıklanma 0(S0) (derhal değerlendirme)

ISO 4628-3 Paslanma Ri 0 (derhal değerlendirme )
ISO 4628-4 Çatlama 0 (S0) (derhal değerlendirme)
ISO 4628-5 Pullanma 0 (S0) (derhal değerlendirme)

ISO 7253 e göre gerçekleştirilen yapay yaşlandırma işleminden sonra boya sistemi
üzerinde çizgi şeklinde kesilerek oluşturulan altındaki taban malzemenin korozyonu
Ek A da verilen eşitlik kullanılarak hesap yapıldığında 1 mm’yi geçmemelidir.

Panellerin kenarlarından 1 cm’lik mesafe içindeki kusurlar dikkate alınmaz.

Tamamlayıcı değerlendirme metotları Kriterler

ISO 2409 Sınıflandırma 0 veya 1 (Madde 5.4 e uygun olarak 24 saat

tekrar şartlandırmadan sonraki değerlendirme)

Boya sisteminin kuru film kalınlığı 250 µm den büyükse ISO 2409 yerine aşağıdaki yapışma deneyi
kullanılmalıdır.

ISO 4624 Kriter: Yapışmanın taban malzemeye kadar ayrılması (A/B)

kabul edilemez bir sonuçtur ( çekme gerilmesi 5 Mpa dan
büyük değilse) (Madde 5.4 e uygun olarak 24 saat tekrar
şartlandırmadan sonraki değerlendirme)

7
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Çizelge 1 - Çeliğe uygulanan boya sistemleri için deney işlemleri

ISO 2812-11) ISO 2812-2 ISO 6270 ISO 7253

Korozyon (kimyasallara (suya daldırma) (su yoğuşması) (Nötral tuz
kategorisi ISO Dayanıklılık karşı direnç) püskürtme)
12944-2’de tarif aralığı
edildiği şekilde h h h h
Düşük - - 48 -
C2 Orta - - 48 -
Yüksek - - 120 -
Düşük - - 48 120
C3 Orta - - 120 240
Yüksek - - 240 480
Düşük - - 120 240
C4 Orta - - 240 480
Yüksek - - 480 720
Düşük 168 - 240 480
C5-1 Orta 168 - 480 720
Yüksek 168 - 720 1440
Düşük - - 240 480
C5-M Orta - - 480 720
Yüksek - - 720 1440
Düşük - - - -
Im1 Orta - 2000 720 -
Yüksek - 3000 1440 -
Düşük - - - -
Im2 Orta - 2000 - 720
Yüksek - 3000 - 1440
Düşük - - - -
Im3 Orta - 2000 - 720
Yüksek - 3000 - 1440

1) Metot 1 kullanılır (kullanılan kimyasallar için Madde 5.6). Kimyasallara karşı direnç deneyinin amacı,
korozyon koruyucu özelliklerin değerlendirmesi olmayıp, sistemin endüstriyel çevreye
dayanıklılığının,dolayısıyla deney süresi dayanıklılık aralığına bağlı omaksızın değişmeden kalır.

C5-1 korozyon kategorisi için, ISO 2812-1 de verilen işlemler yerine ISO 3231 deneyler uygulanabilir.
(“düşük” dayanıklılık için 240 saat, 10 döngü, “orta” dayanıklılık için 480 saat, 20 döngü ve, “yüksek”
dayanıklılık için 720 saat, 30 döngü)

8
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Çizelge 2 - Çinko kaplı çeliklere uygulanan boya sistemlerinin yapışma özelliği için deney işlemleri

Korozyon kategori Dayanıklılık aralığı ISO 6270

ISO 12944-2’ de tarif edildiği Su yoğuşması
şekilde h
Düşük 240
C2 Orta 240
Yüksek 240
Düşük 240
C3 Orta 240
Yüksek 240
Düşük 240
C4 Orta 240
Yüksek 480
Düşük 240
C5-1 Orta 480
Yüksek 720
Düşük 240
C5-M Orta 480
Yüksek 720

7 Deney raporu2)
Deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır.
a) Deneyin yapıldığı lâboratuvar (isim ve adres)
b) Her bir deneyin tarihi
c) Taban malzeme ve taban malzeme yüzeyinin hazırlanma işlemlerinin tanımı
d) Koruyucu boya sistemini (imalatçı, ürünlerin isimleri veya referans numaraları, parti numaraları,
uygulanan herbir kaplama için kuru film kalınlığı) tanımlayan bütün detaylar,
e) Referans sistemini tanımlamak için gerekli bütün detaylar,
f) Kurutma/kürleme ve şartlandırma süreleri ve şartları,
g) Elde edilen deney sonuçlarına göre boya sisteminin sınıflandırılması (korozyon kategorisi ve dayanıklılık
aralığı , örneğin C5-I orta),
h) Uygulanan deneyler ve her bir deneyin süresi,
i) Her bir deney paneli için sonuçlar,
j) Verilen deney metotlarından herhangi bir sapma,

Deney raporu açıkça ifade edilmelidir. Kullanılan deney cihazları ve uygulanan işlemlerin ilgili ISO
standardına uygun olduğu deney raporunda açıkça belirtilmelidir.

Deney raporu, deneyi yapan kişi, lâboratuvar şefi veya laboratuardan sorumlu başka yetkili bir kişi tarafından
imzalanmalıdır.

Deney rapor formunun bir örneği Ek B de verilmiştir.

2) TSE Notu : Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025’de verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.

9
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Ek A

ISO 7253 deneyi için çizik hattı

A.1 Çizik oluşturulması

Tekrarlanabilir sonuçlar elde edilebilmesi için çizme makinası kullanılması tavsiye edilir. Bu cihazın mevcut
olmaması halinde kullanılan çizme aleti ISO 2409:1992 de Madde 4.1.1’ de tarif edildiği şekilde(tek bıçaklı
kesme aleti) olmalıdır.

Çentik çizgisi yatay, düşey veya köşegen olabilir. En az 50 mm uzunluğunda olmaldır. Ayrıca kenarlardan 20
mm içerde ve bütün uzunluğu boyunca metal taban malzemeye kadar açılmış olmalıdır.

A.2 Çentik boyunca korozyonun değerlendirilmesi

Tuz püskürtme deneyinden sonra çentik hattındaki korozyonu maksimum korozyon genişliği C, m cinsinden
ölçülür.

Taban malzemenin çentik hattındaki korozyonu (M) aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanır.

M = C-W
2

Burada W çentiğin korozyon deneyinden önceki mm cinsinden genişliğidir.

10
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Ek B
(Bilgi İçin)

Rapor örneği

Deney lâboratuarı Adres

Deney tarihleri

Taban malzeme Yüzey hazırlama:

İmalâtçı Adres:

Boya sistemi:

Tip Ticarî adı Parti numarası NDFT 1)

1. Kat
2. Kat
3. Kat
4. Kat
5. Kat
6. Kat

1 NDFT: Anma kuru film kalınlığı (imâlatçı tarafından verilen)

Referans sistemi

Tip Ticarî adı Parti numarası NDFT

1. Kat
2. Kat
3. Kat
4. Kat
5. Kat
6. Kat

Kurutma/kürleme şartları Deney süresi

ISO 12944-2 de tanımlandığı gibi atmosferik veya su/toprak korozyon kategorisi

İstenen dayanıklılık aralığı

11
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

Deneyler Madde 6.3 ve Madde 6.4’e göre sonuçlar

Panel 1 Panel 2 Panel 3

Ölçülen kuru film kalınlığı

Deneyden önceki değerlendirme

(ISO 2409 veya ISO 4624)

Deney 1: ISO…..

Deney süresi ….. h

Deneyden sonraki değerlendirme

ISO 4628-2
ISO 4628-3
ISO 4628-4
ISO 4628-5
ISO 2409 veya ISO 4624

Deney 2: ISO…..

Deney süresi ….. h

Deneyden sonraki değerlendirme

ISO 4628-2
ISO 4628-3
ISO 4628-4
ISO 4628-5
ISO 2409 veya ISO 4624

Yorumlar

İmzalar

12