TS en 1011-1

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 1011-1
Ocak 2003
(EN 1011-1/A1:2002 dahil)
ICS 25.160.10
KAYNAK - METALİK MALZEMELERİN KAYNAĞI İÇİN

TAVSİYELER - BÖLÜM 1: ARK KAYNAĞI İÇİN GENEL
KILAVUZ
Welding - Recommendations for welding of metallic materials

- Part 1: General guidance for arc welding
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.
Dokümann indirildii tarih: 2009-06-25
Sadece tek kullanc iznidir,kopyalamak ve sisteme aktarmak yasaklanmtr.
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 25.160.10 TÜRK STANDARDI TS EN 1011-1/Ocak 2003
Ön söz
- Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 1011-1 (1998) + A1 (2002) standardı esas alınarak, TSE
Metalurji Hazırlık Grubu’na bağlı Tahribatsız Muayene ve Kaynak Özel Daimi Komitesi’nce hazırlanmış
ve TSE Teknik Kurulu’nun 08 Ocak 2003 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
- EN 1011-1/A1:2002 ile yapılmış olan değişiklikler metinde düşey ( l ) çizgilerle gösterilmiştir.

İçindekiler
Giriş................................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Tarifler ....................................................................................................................................................... 2
4 Kısaltmalar ve semboller ......................................................................................................................... 3
5 Kalite şartlarının sağlanması................................................................................................................... 3
6 Esas malzemenin depolanması ve taşınması........................................................................................ 3
7 Ergitme kaynağı işlemleri ........................................................................................................................ 3
8 Kaynak sarf malzemeleri ......................................................................................................................... 4
9 Teçhizat ..................................................................................................................................................... 4
10 İmalât...................................................................................................................................................... 4
11 Kaynak ağzı hazırlığı ............................................................................................................................ 5
12 Parçaların kaynak işlemi için bir araya getirilmesi............................................................................ 5
13 Ön ısıtma sıcaklığı ve pasolar arası sıcaklık...................................................................................... 5
14 Punta kaynakları ................................................................................................................................... 6
15 Geçici bağlantı elemanları ................................................................................................................... 6
16 Başlama ve bitirme plâkaları ............................................................................................................... 6
17 Ark başlatma ......................................................................................................................................... 6
18 Pasolar arası temizlik ve işlem ............................................................................................................ 6
19 Isı girdisi ................................................................................................................................................ 6
20 Kaynak prosedürleri ............................................................................................................................. 7
21 İzlenebilirlik ........................................................................................................................................... 7
22 Çekiçleme .............................................................................................................................................. 7
23 Kontrol ve muayene ............................................................................................................................. 7
24 Kalite şartları ......................................................................................................................................... 7
25 Uygunsuzluğun düzeltilmesi ............................................................................................................... 7
26 Çarpılma................................................................................................................................................. 8
27 Kaynak sonrası ısıl işlem ..................................................................................................................... 8
28 Kaynak sonrası temizlik ....................................................................................................................... 8
Ek A (Bilgi için) - İmalâtın başlamasından önce sağlanacak ve tasarım şartnamesinde tanımlanacak
bilgiler ............................................................................................................................................................... 9
Ek ZA (Bilgi için) - Bu standardın AB Direktiflerinin temel özelliklerine veya diğer hükümlerine atıfta
bulunan maddeleri......................................................................................................................................... 10

Kaynak - Metalik malzemelerin kaynağı için tavsiyeler -

Bölüm 1: Ark kaynağı için genel kılavuz
Giriş
Bu standard, Avrupa standardları çerçevesinde imal edilecek farklı tiplerdeki kaynak edilebilir metalik
malzemeleri kapsayabilmek amacıyla, birkaç bölüm halinde hazırlanmıştır.
Bu standard, başarılı bir imalât ve kaynak kontrolü için gereken genel talimatları ve meydana gelebilecek
olumsuz etkiler hakkında ayrıntılar ile bunlardan kaçınma amacıyla kullanılabilecek metotlar konusunda
tavsiyeleri vermektedir. Uygulama standardı veya tasarım şartnamesi ilâve şartlar ihtiva edebilmesine
rağmen, bu standard, imalât tipinden bağımsız şekilde genel olarak metalik malzemelerin ergitme
kaynağında uygulanabilir. Daha fazla bilgi, bu standardın diğer bölümleri içerisinde bulunmaktadır. İmalât
şartlarına bağlı olduğundan, kaynaklarda izin verilen tasarım gerilmeleri, muayene metotları ve kabul
seviyeleri, bu standard içerisinde mevcut değildir. Bu ayrıntılar, ilgili uygulama standardı veya tasarım
şartnamesinden elde edilmelidir.
Bu standardın hazırlanması esnasında, standarddaki hükümlerin uygulanması amacıyla uygun nitelikli,

eğitilmiş ve tecrübeli personelin görevlendirileceği varsayılmıştır.
1 Kapsam
Bu standard, bütün mamul formlarındaki (örneğin: dökülmüş, haddelenmiş, ekstrüzyonla imal edilmiş,
dövülmüş) metalik malzemelerin ergitme kaynağı için genel bir kılavuzdur.
Standardın bu bölümünde atıfta bulunulan işlem ve teknikler bütün malzemelere uygulanmayabilir. Özel
malzemeler ile ilgili ek bilgi, bu standardın ilgili bölümlerinde verilmektedir.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil ve revizyonlar, atıf yapılan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 287-1 Approval testing of welders - Fusion TS 6868-1 Kaynakçıların yeterlilik sınavı -
welding - Part 1: Steels EN 287-1 Ergitme kaynağı - Bölüm 1: Çelikler
EN 287-2 Approval testing of welders - Fusion TS 6868-2 Kaynakçıların yeterlilik sınavı -
welding - Part 2: Aluminium and EN 287-2 Ergitme kaynağı - Bölüm 2:
aluminium alloys Alüminyum ve alüminyum alaşımları
EN ISO 9606-3 Approval testing of welders - Fusion
welding - Part 3: Copper and copper
alloys
welding - Part 4: Nickel and nickel
alloys
welding - Part 5: Titanium and
titanium alloys, zirconium and
zirconium alloys
EN 288-2 Specification and approval of TS EN 288-2 Metalik malzemelerin kaynak
welding procedures for metallic prosedürlerinin şartnamesi ve onayı
materials - Part 2: Welding - Bölüm 2: Ark kaynağı için kaynak
procedure specification for arc prosedürü
welding
1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
Dokümann indirildii tarih: 2009-06-25 1
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 439 Welding consumables - Shielding TS EN 439 Kaynak sarf malzemeleri - Ark
gases for arc welding and cutting kaynağı ve kesme için koruyucu
Gazlar
EN 729-1 Quality requirements for welding - TS EN 729-1 Kaynak için kalite şartları - Metalik
Fusion welding of metallic materials - malzemelerin ergitme kaynağı
Part 1: Guidelines for selection and Bölüm 1: Seçim ve kullanım için
use kurallar
Fusion welding of metallic materials - malzemelerin ergitme kaynağı -
Part 2: Comprehensive quality Bölüm 2: Kapsamlı kalite şartları
requirements
Part 3: Standard quality Bölüm 3: Standard kalite şartları
requirements
Part 4: Elementary quality Bölüm 4: Temel kalite şartları
requirements
EN 1418 Welding personnel - Approval testing TS prEN Kaynak operatörü - Yeterlilik sınavı -
of welding personnel for fully 1418 Metalik malzemelerin tam mekanize
mechanized and automatic welding ve otomatik kaynağı için
of metallic materials
EN ISO 13916 Welding - Guidance for the TS EN ISO Kaynak - Ön ısıtma sıcaklığı, pasolar
measurement of preheating 13916 arası geçiş sıcaklığı ve kaynak
temperature, interpass temperature esnasındaki ön ısıtma idame
and preheat maintenance sıcaklığının ölçme kılavuzu
temperature during welding (ISO
13916: 1996)
EN 22553 Welded, brazed and soldered joints - TS 3004 Teknik resim - Kaynaklı sert lehimli
Symbolic representation on drawings EN 22553 ve yumuşak lehimli birleştirmeler -
(ISO 2553: 1992) Sembolik gösteriliş
EN 24063 Welding, brazing, soldering and TS 7307 Teknik resim - Metallerin kaynak,
braze welding of metals - EN 24063 sert lehim, yumuşak lehim ve sert
Nomenclature of processes and lehim kaynakla birleştirilmeleri -
reference numbers for symbolic İşlemlerin adlandırılmaları ve teknik
representation on drawings (ISO resimlerde sembolik gösteriliş için
4063: 1990) referans numaraları
3 Tarifler
Bu standardın uygulanmasında aşağıdaki tarifler uygulanır:
3.1 Ark kaynak akımı

Elektrot içerisinden geçen akım şiddeti.
3.2 Ark gerilimi U

Temas ucu veya elektrot pensesi ile iş parçası arasındaki potansiyel farkı.
3.3 Pasolar arası sıcaklık Ti

Çok pasolu kaynak ve buna bitişik esas metalde, bir sonraki pasonun uygulanmasından hemen önce ölçülen
sıcaklık.
3.4 Isı girdisi Q

Kaynak esnasında, kaynak bölgesinin birim uzunluğuna verilen enerji miktarı.
3.5 Ön ısıtma sıcaklığı Tp

Kaynak bölgesindeki iş parçası üzerinde, her bir kaynak işleminden hemen önce ölçülen sıcaklık.
2 Dokümann indirildii tarih: 2009-06-25
3.6 Isıl verim k

Ark tarafından tüketilen elektrik enerjisinin kaynağa verilen ısı enerjisine oranı.
3.7 Kaynak hızı v

Kaynak banyosunun ilerleme hızı.
3.8 Zararlı etki

Kaynaklı bölgedeki kusurlar ve diğer zararlı etkiler.
3.9 Başlangıç plâkası

Bütün kesit boyunca kaynak metali elde edebilmeyi sağlayacak şekilde birleştirmenin başlangıç noktasına
yerleştirilen metal parçası.
3.10 Bitiş plâkası

Bitiş noktasına kadar bütün kesit boyunca kaynak metali elde edebilmeyi sağlayacak şekilde birleştirmenin
bitiş noktasına yerleştirilen metal parçası.
3.11 Tel sürme (besleme) hızı wf

Birim zamanda tüketilen tel uzunluğu.
3.12 Kaynak sarf malzemeleri

Bir kaynağın yapımında tüketilen ilâve metaller, tozlar ve gazları da ihtiva eden malzemeler.
4 Kısaltmalar ve semboller
Kısaltmalar ve semboller Terim Birim
Ι Ark kaynağı akımı A
k Isıl verim faktörü -,-
l Paso uzunluğu mm
Q Isı girdisi kJ/mm
d Malzeme kalınlığı mm
Ti Pasolar arası sıcaklık °C
Tp Ön ısıtma sıcaklığı °C
U Ark gerilimi V
v Kaynak hızı mm/s
wf Tel besleme hızı mm/min veya m/min
WPS Kaynak prosedürü şartnamesi -
5 Kalite şartlarının sağlanması

Anlaşma, kaynak işleminin uygulanabilmesi için gerekli bilgileri vermelidir. İmalâtçı bir kalite sistemine sahip
olmayı seçtiğinde, bilgiler EN 729‘un uygun bölümüne göre verilmelidir (Daha fazla bilgi Ek A’da verilmiştir).
6 Esas malzemenin depolanması ve taşınması

Depolama ve taşıma, esas malzemeyi olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde yapılmalıdır.
7 Ergitme kaynağı işlemleri

Bu standard, EN 24063’e uygun olarak aşağıdaki kaynak işlemlerinin biri veya bir kaçının birlikte kullanılması
ile yapılan kaynakları kapsar:
111 Örtülü elektrotla elle metal ark kaynağı,
114 Toz özlü telle gaz korumasız metal ark kaynağı,
12 Tozaltı ark kaynağı,
131 Asal gaz metal ark kaynağı; MIG kaynağı,
135 Aktif gaz metal ark kaynağı; MAG kaynağı,
136 Toz özlü telle aktif gaz korumalı metal ark kaynağı,
137 Toz özlü telle asal gaz korumalı metal ark kaynağı,
141 Tungsten asal gaz ark kaynağı; TIG kaynağı,
15 Plazma ark kaynağı,
Taraflar arasında anlaşma kaydıyla diğerMOLU
TSE tarafndan ergitme
ENEJkaynağı işlemleri.
A.S e kullanm izni verilmitir.
8 Kaynak sarf malzemeleri

8.1 Genel
Kaynak sarf malzemeleri, ilgili Avrupa Standardına uygun biçimde belirtilmiş olmalıdır. Sarf malzemeleri,
birleştirme tasarımı, kaynak pozisyonu ve kullanım şartlarını karşılamak için gereken özellikler gibi
uygulamayla ilgili şartlar dikkate alınarak seçilmelidir. İmalâtçı/tedarikçi tarafından verilen özel tavsiyelere
uyulmalıdır.
Bazı durumlarda, ilâve metal kullanmadan kaynak yapmak mümkün olabilir.
8.2 Tedarik, depolama ve taşıma

Bütün sarf malzemeleri, ilgili standard ve/veya imalâtçının/tedarikçinin tavsiyelerine göre dikkatle
depolanmalı ve taşınmalıdır.
Örtülü elektrotlar, tel elektrotlar, çubuklar, tozlar vb. veya bunların ambalâjları, hasar veya bozulma belirtileri
gösteriyorsa kullanılmamalıdır.
Örtülü elektrotlarda örtünün çatlamış veya dökülmüş olması, paslı veya kirli tel elektrotlar ve koruyucu örtüsü
hasar görmüş veya dökülmüş teller, hasar ve bozulma örnekleridir.
Depoya iade edilen sarf malzemeler, tekrar dağıtılmadan önce imalâtçının/tedarikçinin tavsiyelerine göre
işlem görmelidir.
9 Teçhizat
İmalatı gerçekleştiren imalâtçı, kaynaklı imalât atölyesinin yeterli kapasiteyle çalışmasından sorumludur.
Yardımcı teçhizat, uygulanan kaynak işlemine uygun olmalıdır. Kaynak atölyesi, düzenli olarak kontrol
edilmeli ve bakımı yapılmalıdır.
Kaynak işleminin yürütülmesiyle ilgili olan bütün elektrikli teçhizat, yeterli bir şekilde topraklanmış olmalıdır.
Şase kablosu, yeterli bir kesit alanına sahip olmalı ve kaynak bölgesine mümkün olduğunca yakın
bağlanmalıdır.
Kaynak parametrelerini ölçmek üzere kaynak teçhizatının bir parçası halinde ya da taşınabilir halde cihazlar
mevcut olmalıdır. Ölçülebilecek kaynak parametreleri arasında, ark gerilimi, kaynak akımı, tel sürme hızı,
kaynak hızı, koruyucu gaz ve kök koruma gazı debisi, esas malzeme ve kaynak metali sıcaklığı sayılabilir.
10 İmalât
10.1 Genel
İmalât tesisi, rüzgar, yağmur, kar ve hava akımı gibi olumsuz hava şartlarından korunmuş olmalı ve kuru
tutulmalıdır. İmalât tesisi, yapılacak iş için uygun olmalı ve diğer malzemelerden dolayı bir kirlenmenin
meydana gelmemesini sağlamak üzere yeterli önlemler alınmalıdır.
Yüzeyler kuru ve kaynağın kalitesini olumsuz yönde etkileyecek yoğuşma ve diğer malzemelerden
arındırılmış olmalıdır. Şekillendirme takımları, kaynak edilecek parçalar için sabitleme, sıkıştırma ve çevirme
aparatlarının kullanılması gerektiğinde, bu aparatlar kullanılmadan önce temizlenmelidir.
Gaz korumalı kaynak işlemleri kullanılırken, kaynak bölgesi, hava akımı veya diğer hava hareketlerinden
etkilenmemelidir. Düşük hızdaki hava akımları dahi, koruyucu gazı uzaklaştırabileceğinden, kaynak bölgesi
bu duruma karşı korunmalıdır.
Kaynağın ters tarafının oksitlenmeye karşı korunması amacıyla asal gaz koruması gerekli olduğunda, kök
koruması işlemi, EN 439’a göre uygun bir gaz ile yapılmalıdır.

10.2 Alın kaynağı

Kısmi nüfuziyetli bağlantıları da ihtiva eden bağlantı tipleri, kaynak ağzı açısı ve parçalar arası kök aralığı
dahil bütün alın dikişlerine ait ayrıntılar, kaynak tekniğini başarıyla uygulamaya izin verecek şekilde
düzenlenmeli ve kaynak ayrıntıları ile kaynak tekniğinin bileşimi sonucunda meydana gelen birleştirme,
tasarımın gereklerini yerine getirmelidir.
Alın kaynaklarının uçları, tam kaynak kalınlığını sağlayacak şekilde kaynak edilmelidir. Bu durum, başlangıç
ve bitiş plâkalarının kullanılması ile temin edilebilir.
Kaynak banyosu kalıcı altlık malzemesi, ilâve metal ve esas metal ile metalürjik açıdan uyumlu olmalıdır.
Altlık, konstrüksiyonun bir parçası veya ayrı bir eleman şeklinde olabilir. Altlık malzemesi, kaynak banyosu
aşağı akmadan kaynağı destekleyecek kadar kalın olmalıdır.
Kaynak banyosu geçici altlık malzemesi, esas metal/kaynak metalinin kirlenmesine yol açmayacak şekilde
seçilmelidir; ayrıntılar, bu standardın ilgili bölümünde yer almaktadır.
Her iki taraftan kaynak edilecek bütün tam nüfuziyetli alın kaynaklarında, bazı kaynak prosedürü
şartnameleri ilk pasoda arka taraftan oluk açma, taşlama veya talaş kaldırma yapılmasına izin verirken, tam
nüfuziyetin elde edilemediği durumlarda, ikinci taraftan kaynağa başlamadan önce ilk pasonun arkası hatasız
metale ulaşılıncaya kadar uygun bir metotla temizlenmelidir.
Bazı durumlarda, uygun bir tahribatsız çatlak tespit metodunun uygulanması ile temiz hatasız metalin
bulunduğu kontrol edilmek istenebilir.
10.3 İç köşe kaynağı

Aksi belirtilmediği sürece, iç köşe kaynağı ile birleştirilecek ergime yüzeyleri mümkün olduğunca yakın temas
halinde bulunmalıdır.
Kaynak işlemi tamamlanmış bir iç köşe kaynağının boyutları, derin nüfuziyetli işlemler veya ilâve kaynak ağzı
hazırlıkları dikkate alınarak dikiş kalınlığı ve/veya kenar uzunluğu şeklinde açıkça belirtilen ölçülerden az
olmamalıdır.
11 Kaynak ağzı hazırlığı

Birleşme yüzeylerinin hazırlığı, ilgili kaynak metodunun gerektirdiği hassasiyet sınırlarını sağlayacak şekilde
yapılmalıdır.
Yüzey ve kenarlarda çatlak ve çentikler bulunmamalıdır.
Kaynak ağzı hazırlığı esnasında meydana gelen bir kusur, ayrıntıları tasarım şartnamesinde verilen
metotlarla düzeltilebilir.
Not - Kaynak ağzı hazırlığı ile ilgili standarda bakınız.
12 Parçaların kaynak işlemi için bir araya getirilmesi

Kaynak edilecek parçaların kaynak ağızları, ilgili kaynakçı ve/veya operatörlerin kaynak ağızlarını görüp
ulaşabilecekleri şekilde bir araya getirilmelidir. Kaynak işleminin en uygun kaynak pozisyonunda
gerçekleştirilebilmesi için mümkün olan durumlarda döndürme ve çevirme aparatları kullanılmalıdır.
Parçaların bir araya getirilme ve kaynak sırası, bütün kaynakların ilgili şartlara göre muayene edilebileceği
şekilde olmalıdır (Ek A).
Çarpılma ve/veya iç gerilmeleri en aza indirmek üzere kaynak ağızlarında ön sabitleme yapılması veya
yapıya ait parçalara kaynaktan önce ön eğim verilmesi ve/veya çarpılma ve çekme kontrolüne yardımcı
olacak şekilde kaynak sıralamasının belirlenmesi gerekebilir.
13 Ön ısıtma sıcaklığı ve pasolar arası sıcaklık

Sıcaklık ölçümü ve daha fazla bilgi için EN ISO 13916’ya atıfta bulunulmalıdır.
Ön ısıtma ve pasolar arası sıcaklığa ait ayrıntılar, malzeme şartnamelerine bağlı olup, bu standardın ilgili
bölümlerinde belirtilmiştir.
14 Punta kaynakları
Kaynak esnasında parçaların hizalarını korumalarını sağlayabilmek için, gerektiğinde punta kaynakları
uygulanmaktadır. Her bir punta kaynağının uzunluğu ve bu kaynakların sıklığı ilgili kaynak prosedürü
şartnamesinde (WPS) veya diğer dokümanlarda açıkça belirtilmiş olmalıdır. Tam mekanize veya otomatik
işlemlerle kaynak edilen birleştirmelerde, punta kaynaklarının yapılışına ait şartlar WPS içerisine dahil
edilmelidir. Çarpılma riskini en aza indirmek ve parçalar arası iyi uyumu koruyabilmek üzere punta kaynakları
dengeli bir sıralamayla uygulanmalıdır.
Punta kaynağının kaynaklı birleştirmeye dahil edildiği yerde, punta kaynağının şekli, tamamlanmış kaynak
dikişi ile bütünleşmeye uygun olmalıdır. Punta kaynakları sadece onaylanmış kaynakçılar tarafından
uygulanmalıdır. Punta kaynağı kaynak metali içerisinde çatlak ve izin verilmeyen diğer kusurlar
bulunmamalıdır. Punta kaynağı, son kaynak işleminden önce tamamen temizlenmelidir. Çatlamış ve soğuk
başlamaç ve krater çatlakları gibi diğer kusurlara sahip punta kaynakları, kaynak işleminden önce
giderilmelidir. Son kaynak içerisine dahil edilmeyecek bütün punta kaynakları, giderilmelidir.
15 Geçici bağlantı elemanları

Montaj veya inşa prosedürünün geçici kaynaklı bağlantı elemanlarını gerektirdiği yerlerde, bu parçalar,
yapıya zarar vermeden kolayca sökülebilir şekilde olmalıdır. Geçici bağlantı elemanlarının konumlarına
dikkat edilmelidir. Bağlantı elemanı malzemesi ve kullanılan sarf malzemeler esas metal ile uyumlu olmalıdır.
Geçici bağlantı elemanlarının kaynak dikişleri için yazılı kaynak prosedürü şartnamelerinin mevcut olması
gerektiğinde, bütün geçici bağlantı elemanı kaynak dikişleri bu prosedürlere göre yapılmalıdır. Bu tür
kaynakların sadece tasarım şartnamesi tarafından izin verildiğinde yapılmasına ve uygulamada gerilim
artırıcılar ve/veya çekme (büzülme) gerilmeleri gibi istemeden ortaya çıkan zararlı etkilerden kaçınmayı
sağlamaya dikkat edilmelidir.
Geçici bağlantı elemanının giderilmesinden sonra esas malzeme yüzeyi dikkatlice taşlanarak düzeltilmelidir.
Gerektiğinde, malzemede izin verilmeyen kusurlar bulunmadığını göstermek üzere esas malzemede yüzey
muayenesi yapılabilir.
16 Başlama ve bitirme plâkaları

Başlama ve bitirme plâkalarının kullanılması gerektiğinde bunlar imalâtta kullanılan ile uyumlu bir malzeme
cinsinden imal edilmelidir. Başlama ve bitirme plâkalarının kalınlığı ve kaynak ağızları, birleştirme için
kullanılanlarla benzer olmalıdır. Başlama ve bitirme plâkalarının uzunluğu, esas malzeme kalınlığı ve kaynak
prosedürü şartnamesine bağlıdır. Başlama ve bitirme plâkaları, başlama/bitirme kusurlarının bunlar içerisinde
kalmasını temin edecek kadar yeterli uzunlukta olmalıdır.
17 Ark başlatma
Bütün ark başlatma işlemi, tamamen ergime yüzeyleri veya başlangıç plâkası üzerinde yapılmalıdır.
İstenmeden meydana gelen ark başlatma işlemlerinden kaçınmak için önlemler alınmalıdır.
İş parçası ile şase (topraklama) kablosu bağlantısına veya topraklamaya bağlı bulunan herhangi bir parça
arasında istenmeden meydana gelen ark başlatmaları, şase bağlantısının kaynaklı birleştirmenin yakınında
bir yere sıkıca sabitlenmesi ile önlenebilir. Kablonun ve kablo bağlantılarının iyi bir şekilde izole edilmesi
gerekmektedir. Kaza sonucu ark başlatma meydana geldiğinde, metal yüzeyi hafifçe tesviye edilmeli ve
gerektiğinde gözle ve/veya bir çatlak tespit metodu ile kontrol edilmelidir.
18 Pasolar arası temizlik ve işlem

Bir kaynak işlemi, kaynak metalini koruyucu bir cüruf oluşturduğu taktirde, WPS tarafından izin verilmediği
sürece, üzeri daha sonraki paso tarafından örtülmeden önce her kaynak pasosuna ait cüruf giderilmelidir.
Kaynak metali ve kaynak ağzı arasındaki birleşme noktasına da dikkat edilmelidir. Çatlaklar, boşluklar ve izin
verilmeyen diğer kusurlar gibi gözle görülür kusurlar, kaynak işlemine devam etmeden önce giderilmelidir.
Bir koruyucu gaz kullanan kaynak işlemleri için daha sonraki pasolar atılmadan önce yüzeye yapışan
oksitlerin giderilmesi gerekebilir.
Pasolar arası temizlik için uygun takımlar kullanılmalıdır.
19 Isı girdisi
Kaynak esnasındaki ısı girdisi, kaynağın özelliklerini etkileyen ana faktör olabilir. Isı girdisi, kaynak
esnasında meydana gelen sıcaklık-zaman çevrimini
TSE tarafndan MOLU etkiler.
ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.
Gerektiğinde, ısı girdisi değeri Q aşağıdaki gibi hesaplanabilir (Çizelge 1):
U⋅I
Q=k ⋅ 10 −3 (kJ/mm)
v
Çizelge 1 - Kaynak işlemlerine ait ısıl verim faktörü k
İşlem No İşlem k faktörü

121 Tel elektrotla tozaltı ark kaynağı 1,0
111 Örtülü elektrotla elle metal ark kaynağı 0,8
131 MIG kaynağı 0,8
135 MAG kaynağı 0,8
114 Toz özlü telle gaz korumasız metal ark kaynağı 0,8
136 Toz özlü telle aktif gaz korumalı metal ark kaynağı 0,8
137 Toz özlü telle asal gaz korumalı metal ark kaynağı 0,8
141 TIG kaynağı 0,6
15 Plazma ark kaynağı 0,6
k faktörünün, Çizelge 1’de verilen değerlerden sapma göstermesi durumu için, bu standardın ilgili
bölümlerinde gerekli bilgi verilmektedir.
20 Kaynak prosedürleri
Yazılı kaynak prosedürü şartnameleri gerektiğinde, bunlar geçici bağlantı parçaları ve uygun olmama
durumundaki düzeltmeleri de ihtiva eden bütün kaynak işlemlerini kapsamalıdır. Prosedürlerin kapsamı, EN
288-2’ye uygun olmalıdır. Uygulanabilir olduğu durumda, kaynak prosedürü şartnamesi onayı ilgili Avrupa
Standardına göre yapılmalıdır.
Kaynakçılar/kaynak operatörleri, kaynak prosedürü şartnamesinin gerekli şartlara göre yürütülebilmesi için
bilgilendirilmiş olmalıdır. Uygun olması durumunda, bu kişiler EN 287, prEN ISO 9606 veya EN 1418’in ilgili
bölümlerine göre onaylanmış olmalıdır.
21 İzlenebilirlik
Kaynak işlemini gerçekleştiren kaynakçı/kaynakçılar veya kaynak operatörü/operatörlerini izlemeyi sağlamak
amacıyla, tanımlayıcı işaret veya diğer metotlar kullanılarak herbir kaynağı yeterli bir şekilde işaretleyecek
metodlar temin edilmelidir. Metal numaratörlerle damgalamadan kaçınılmalıdır. Ancak, mutlaka kullanılmak
zorunda kalınırsa yüksek derecede gerilim altında ve korozyona maruz bölgelerde kullanılmamasına dikkat
edilmelidir.
22 Çekiçleme
Kaynaklar, sadece uygulama standardı veya tasarım şartnamesine göre çekiçlenmelidir.
23 Kontrol ve muayene
Kontrol ve muayene kapsamı ve metodu, uygulama standardına veya tasarım şartnamesine göre belirlenmiş
olmalıdır.
24 Kalite şartları
Yapının kullanım performansını zayıflatacağından, kaynaklı birleştirmelerde, müsaade edilmeyen kusurlar
bulunmamalıdır. Kabul seviyeleri, tasarım şartnamesine göre olmalıdır.
25 Uygunsuzluğun düzeltilmesi
Kaynakların Madde 24’te belirtilen kabul seviyelerine uymadığı yerlerde, tasarım şartnamesinde belirtilen
düzeltici işlemler yapılmalı ve orijinal kaynak prosedürü şartnamesi veya tasarım şartnamesine göre bir
prosedür dahilinde tekrar muayene gerçekleştirilmelidir.
Yanma oluğu veya diğer hataların, taşlama veya başka mekanik metotlarla giderilmesi durumunda, esas
malzemenin anma et kalınlığının altına inilmemesi temin edilmelidir.

Bir çok durumda, izin verilmeyen yanma olukları veya iç köşe kaynaklarında parçalar arasındaki aşırı açıklık
(aşırı kaynak ağız aralığı), bu standardın ilgili bölümleri ile mutabık kalınarak, ilâve kaynak metali ile
iyileştirilebilir.
Yanlış birleştirilmiş parçalar, kesilerek birbirinden ayrılabilir ve bu standard ve mevcut olması halinde
uygulama standardına göre yeniden kaynak edilebilir.
26 Çarpılma
Kaynakta, belirtilen toleransların üzerinde çarpılan parçalar, sadece tasarım şartnamesinde belirtilen bir
metot vasıtasıyla doğrultulabilir. Çarpılmayı ortadan kaldırmakta kullanılan metot, yapı elemanı üzerinde
zararlı etkilere yol açmamalıdır.
27 Kaynak sonrası ısıl işlem

Kaynak sonrasında bir ısıl işlem ve/veya yaşlandırma gerektiğinde, bu işlem, tasarım şartnamesine göre
yapılmalıdır.
Esas malzeme, ısıdan etkilenmiş bölge (HAZ) ve kaynak metalinin özellikleri üzerindeki etkilere dikkat
edilmelidir.
28 Kaynak sonrası temizlik

Kaynak sonrası temizlik işlemi gerekiyorsa, tasarım şartnamesine uygun şekilde gerçekleştirilmelidir.
Yüzey kalitesi, korozyon direnci üzerinde önemli ölçüde etkilidir. Temizleme metodunun türü, kaynak
dikişinde aranan kalite seviyesine bağlıdır.

Ek A
(Bilgi için)
İmalâtın başlamasından önce sağlanacak ve tasarım şartnamesinde
tanımlanacak bilgiler
A.1 Genel
EN 729’un uygulandığı durumlarda, EN 729’un sadece ilgili maddelerine uyulmalıdır. EN 729’un
uygulanmadığı durumlarda, ayrıntıları Madde A.2 ve Madde A.3’te verilen bilgiler temin edilmelidir.
A.2 İmalâtın başlamasından önce sağlanacak bilgiler

Aşağıdaki bilgiler, imalâtın başlamasından önce sağlanmalıdır:
a) Muhtemel ilâve taleplerle beraber kullanılacak uygulama standardı.

b) Kaynak prosedürü şartnameleri, tahribatsız muayene metotları ve ısıl işlem için kullanılacak metotlar.
c) Bütün kaynak dikişlerinin konumları.
d) Atölye veya başka bir yerde yapılacak kaynak dikişleri.
e) Kaynak prosedürü şartnamelerinin hazırlanmasında kullanılacak metot.
f) Onaylanmış kaynakçı talep edilip edilmeyeceği.
g) Malzemeler, kaynakçılar ve kaynaklar gibi konular için seçim, işaretleme ve/veya izlenebilirlik.
h) Yüzeyin işlenmesi ve kaynak dikişi profili.
i) Kaynak kalite ve kabul şartları.
j) Hatalar tespiti durumunda izlenecek yol, örneğin: hatalı kaynakların veya çarpılmaların onarılması.
Not - Bu maddede bahsedilen hususlar, imalâtın gerçekleştirilmesi üzerinde büyük etkilere sahip olabilir. Bu
bilgilerin her bir dikiş ve son mamulün öngörülen kullanım süresi için uygunluğu garanti edilmelidir.
A.3 Tasarım şartnamesinde tanımlanacak maddeler

Aşağıdaki maddeler, tasarım şartnamesinde tamamen yazılı olarak tanımlanmalıdır:
a) Uygulama standardında belirtilmemiş olması durumunda, bütün kaynaklar için gerekli boyutlar, detaylar
ve pay ölçüleri (toleranslar) yani birleştirme şekli, kaynak ağız açısı, kaynak ağız aralığı verileri. Standard
dikiş formları için sembollerin kullanılması gerektiğinde, semboller EN 22553’e uygun olmalıdır.
b) Özel metotların uygulanması, örneğin, banyo altlığı kullanmadan tek taraftan tam nüfuziyet elde etmek
gibi.
c) Yapı elemanının bir parçası olarak kalmaması durumunda, banyo altlığı için kullanılacak malzeme.
d) Malzemeyi hazırlamak ve kesmek için kullanılacak muhtemel metotlar.
e) Diğer özel şartlar, örneğin, çekiçlemeye izin verme gibi.
f) İlgili bir uygulama standardının mevcut olmaması durumunda, uygulanacak kontrol ve muayene metodu
ve bunların kapsamı.
g) İlgili bir uygulama standardının mevcut olmaması durumunda, kaynaklı birleştirmeler için uygulanacak
kabul şartları.
h) Çarpılan parçaların doğrultulması için kullanılacak metot.

Ek ZA
(Bilgi için)
Bu standardın AB Direktiflerinin temel özelliklerine veya diğer
hükümlerine atıfta bulunan maddeleri
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Örgütü’nün CEN’e verdiği talimat çerçevesinde
hazırlanmıştır ve 97/23/EEC sayılı AB Direktifi’nin ve basınçlı kaplarla ilgili olarak üye ülkelerin kanunlarının
yakınlaştırılması hususunda 29 Mayıs 1997’deki toplantıda kabul edilen temel kurallarını desteklemektedir.
Uyarı: Diğer kurallar ve diğer AB direktifleri, bu standardın kapsamına giren mamule uygulanabilir.
Bu standardın Çizelge ZA.1’de ayrıntıları verilen maddeleri 97/23/EEC sayılı AB Direktifi’nin şartlarını
desteklemeye yöneliktir.
Bu standardın bu maddelere uygunluk, söz konusu direktifin özel temel şartlarına ve bununla ilişkili Avrupa
Serbest Ticaret Örgütü düzenlemelerine uygun hale gelmenin bir aracını sağlar.
Çizelge ZA.1 - Bu standard ve 97/23/EEC sayılı Direktif arasındaki bağlantı
Bu standardın 97/23/EEC sayılı Direktif’in Tanımlayıcı notlar

maddeleri/alt maddeleri temel şartları
9 Ek I, Madde 3.1.1 Teçhizat

10 İmalât
11 Ağız hazırlığı
12 Kaynak için montaj
14 Punta kaynakları
15 Geçici bağlantı elemanları
16 Ek I, Madde 3.1.2 Başlangıç ve bitiş plâkaları
17 Arkın tutuşturulması
18 Pasolar arası temizlik ve işlem
20 Kaynak prosedürleri
21 İzlenebilirlik
23 Kontrol ve muayene
24 Kalite şartları
25 Uygunsuzluğun düzeltilmesi
13 Ek I, Madde 3.1.4 Ön ısıtma ve pasolar arası sıcaklıkları
19 Isı girdisi
27 Kaynak sonrası ısıl işlem
8 Ek I, Madde 4 Kaynak sarf malzemeleri


TS en 1011-1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 1011-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

KAYNAK - METALİK MALZEMELERİN KAYNAĞI İÇİN

Welding - Recommendations for welding of metallic materials

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

- EN 1011-1/A1:2002 ile yapılmış olan değişiklikler metinde düşey ( l ) çizgilerle gösterilmiştir.

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

Kaynak - Metalik malzemelerin kaynağı için tavsiyeler -

Bu standardın hazırlanması esnasında, standarddaki hükümlerin uygulanması amacıyla uygun nitelikli,

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

3.1 Ark kaynak akımı

3.2 Ark gerilimi U

3.3 Pasolar arası sıcaklık Ti

3.4 Isı girdisi Q

3.5 Ön ısıtma sıcaklığı Tp

3.6 Isıl verim k

3.7 Kaynak hızı v

3.8 Zararlı etki

3.9 Başlangıç plâkası

3.10 Bitiş plâkası

3.11 Tel sürme (besleme) hızı wf

3.12 Kaynak sarf malzemeleri

5 Kalite şartlarının sağlanması

6 Esas malzemenin depolanması ve taşınması

7 Ergitme kaynağı işlemleri

8 Kaynak sarf malzemeleri

Bazı durumlarda, ilâve metal kullanmadan kaynak yapmak mümkün olabilir.

8.2 Tedarik, depolama ve taşıma

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

10.2 Alın kaynağı

10.3 İç köşe kaynağı

11 Kaynak ağzı hazırlığı

Yüzey ve kenarlarda çatlak ve çentikler bulunmamalıdır.

Not - Kaynak ağzı hazırlığı ile ilgili standarda bakınız.

12 Parçaların kaynak işlemi için bir araya getirilmesi

13 Ön ısıtma sıcaklığı ve pasolar arası sıcaklık

15 Geçici bağlantı elemanları

16 Başlama ve bitirme plâkaları

18 Pasolar arası temizlik ve işlem

Pasolar arası temizlik için uygun takımlar kullanılmalıdır.

Gerektiğinde, ısı girdisi değeri Q aşağıdaki gibi hesaplanabilir (Çizelge 1):

Çizelge 1 - Kaynak işlemlerine ait ısıl verim faktörü k

İşlem No İşlem k faktörü

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

27 Kaynak sonrası ısıl işlem

28 Kaynak sonrası temizlik

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

A.2 İmalâtın başlamasından önce sağlanacak bilgiler

a) Muhtemel ilâve taleplerle beraber kullanılacak uygulama standardı.

A.3 Tasarım şartnamesinde tanımlanacak maddeler

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

Çizelge ZA.1 - Bu standard ve 97/23/EEC sayılı Direktif arasındaki bağlantı

Bu standardın 97/23/EEC sayılı Direktif’in Tanımlayıcı notlar

9 Ek I, Madde 3.1.1 Teçhizat

TSE tarafndan MOLU ENEJ A.S e kullanm izni verilmitir.

You might also like