ICS 87.020; 91.080.

10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-6/Kasım 2002

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN ISO 12944-2
Nisan 2002

ICS 87.020; 91.080.10

BOYALAR VE VERNİKLER - ÇELİK YAPILARIN KORUYUCU

BOYA SİSTEMLERİ İLE KOROZYONA KARŞI KORUNMASI
BÖLÜM 2: ÇEVRENİN SINIFLANDIRILMASI

Paints and varnishes- Corrosion protection of steel structures by

protective paint systems
Part 2: Classification of environmental

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN ISO 12944-2 (1998) standardı esas alınarak, TSE
Kimya Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 25 Nisan 2002 tarihli
toplantısında
Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− ISO 12944 ‘Boyalar ve Vernikler-Çelik Yapıların Koruyucu Boya Sistemleriyle Korozyona Karşı
Korunması’ genel başlığı altında aşağıdaki bölümlerden meydana gelir.

− Bölüm 1: Genel bilgiler

− Bölüm 2: Çevrenin sınıflandırılması
− Bölüm 3. Tasarım kriterleri
− Bölüm 4: Yüzey tipi ve yüzey hazırlama metodu
− Bölüm 5: Koruyucu boya sistemleri
− Bölüm 6: Laboratuvar performansı deney metotları
− Bölüm 7: Boya işleminin uygulanması ve denetimi
− Bölüm 8: Yeni kaplama ve bakımı için özelliklerin geliştirilmesi

− Ek A ve Ek B sadece bilgi için verilmiştir.

ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

İÇİNDEKİLER

0 Giriş ................................................................................................................................................. 1
1 Kapsam ........................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .................................................................................. 2
3 Terimler ve tarifler .......................................................................................................................... 2
4 Atmosferin, suyun ve toprağın sebep olduğu korozyon gerilmeleri ........................................ 3
4.1 Atmosferik korozyon.................................................................................................................. 3
4.2 Suda ve toprakta korozyon ....................................................................................................... 4
4.2.1 Suya dalmış yapılar ........................................................................................................... 4
4.2.2 Toprağa gömülmüş yapılar ................................................................................................ 4
4.3 Özel durumlar............................................................................................................................ 4
5 Çevrenin sınıflandırılması ............................................................................................................. 4
5.1 Korozyon bakımından atmosfer sınıfları ................................................................................... 4
5.2 Su ve toprak için korozyon kategorileri ..................................................................................... 7
Ek A......................................................................................................................................................... 8
(Bilgi için) ............................................................................................................................................... 8
İklim tipleri.............................................................................................................................................. 8
Ek B......................................................................................................................................................... 9
(Bilgi için) ............................................................................................................................................... 9
Özel durumlar ........................................................................................................................................ 9
B.1 Özel durumlar............................................................................................................................ 9
B.1.1 Binaların içindeki korozyon ................................................................................................ 9
B.1.2 Kutu içindeki parçalarda ve içi boş bileşenlerdeki korozyon ............................................. 9
B.2 Özel gerilmeler .......................................................................................................................... 9
B.2.1 Kimyasal gerilmeler ........................................................................................................... 9
B.2.2 Mekanik gerilmeler........................................................................................................... 10
B.2.2.1 Atmosferdeki mekanik gerilmeler................................................................................ 10
B.2.2.2 Sudaki mekanik gerilmeler .......................................................................................... 10
B.2.3 Yoğunlaşmadan kaynaklanan gerilmeler......................................................................... 10
B.2.4 Orta veya yüksek sıcaklıklardan kaynaklanan gerilmeler................................................ 10
B.2.5 Gerilmelerin birleişimi sebebi ile şiddeti artmış korozyon................................................ 10
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Boyalar ve vernikler -
Çelik yapıların koruyucu boya sistemleriyle korozyona karşı
korunması -Bölüm 2: Çevrenin sınıflandırılması

0 Giriş
Atmosferde, su içinde veya toprak altında hiçbir koruma işlemine tabi tutulmadan kalan çelik
korozyona maruz kalarak zarar görebilir. Dolayısıyla çelik yüzeyler, korozyon zararlarından korunmak
için yapının beklenen hizmet ömrü süresince korozyon gerilmelerine karşı korunur.

Çelik yapıları korozyondan korumak için çeşitli yollar vardır. ISO 12944 boya sistemleri ve kaplamaları
ile ilgili koruma yolları çeşitli bölümlerde ele alır. Bu bölümlerde belirtilen tüm özellikler yeterli korozyon
korumasına ulaşılması açısından önemlidir. Bu standardda verilenlere ilave veya daha başka tedbirler
de alınabilir fakat bu tedbirler ilgili taraflar arasında özel anlaşmayı gerektirir.

Çelik yapıların etkili bir şekilde korozyona karşı korunabilmesi için, bu yapıların sahiplerinin,
planlayıcılarının, danışmanlarının, korozyona karşı koruma işi yapan koruyucu kaplamaları denetleyen
firmaların ve kaplama malzemesi imalatçılarının en son teknolojik bilgilere vakıf olmaları gereklidir. Bu
bilgiler koruma işini pratikte uygulayan taraflar arasındaki yanlış anlaşılmaları engellemek için mümkün
olduğunca açık, tam ve kolay anlaşılabilir olmalıdır.

ISO 12944 sözü edilen bilgileri bir serinin bölümleri olarak vermektedir. Bu standard birtakım teknik
bilgilere sahip kişiler için hazırlanmıştır. Ayrıca ISO 12944 kullanıcısının milli mevzuatlar ve özellikler,
yüzey hazırlamaya yönelik diğer ilgili standardlar hakkında da bilgi sahibi olduğu kabul edilmiştir.

ISO 12944, uygulanan koruma sisteminin maliyeti ve taraflar arasındaki anlaşma sorunlarına yönelik
olmamakla birlikte bu standardda belirtilen kriterlere ve tavsiyelere uyulmaması halinde korozyona
karşı yetersiz korumayı gösteren dikkate değer belirtilerin ciddi finansal sonuçlara neden olabileceği
gerçeğine dikkat çekmiştir.

ISO 12944-1, ISO 12944’ün bütün bölümlerini genel olarak tanımlayan bir standarddır. Bu standard
bazı temel terimler ve tanımları ve ISO 12944’ün diğer bölümlerine genel bir girişi kapsar. Ayrıca bu
standard sağlık, emniyet ve çevre korumasıyla ilgili genel bir kural ve belirli bir proje için ISO 12944’ün
kullanımına yönelik kılavuz bilgileri içerir.

ISO 12944’ün bu bölümünde çevre şartlarının çelik yapılar üzerindeki etkileri tanımlanmıştır. Bu
standard, atmosfere maruz kalan yapıların yanı sıra suya daldırılan veya toprağa gömülen yapıları da
içermektedir. Farklı atmosferik çevreler için, korozyon kategorilerine dayanan bir sınıflandırma sistemi
verilmiştir. Aynı zamanda suya daldırılan ve toprağa gömülen yapılar için de farklı çevre şartları
tanımlanmıştır. Bu çevrelerin tümü koruyucu boya sistemlerinin seçimi ile ilgilidir.

1 Kapsam
1.1 Bu standard çelik yapıların maruz kaldıkları temel çevre şartlarını ve bu çevrelerin korozyon
etkilerini kapsar. Bu standardda,
− Standard deney parçalarındaki kütle kaybına (kalınlık azalması) dayalı olarak atmosferik korozyon
kategorileri tanımlanmış ve çelik yapıların maruz kaldığı tipik doğal atmosferik çevreler, korozyon
etkilerinin belirlenmesi için tavsiyeler verilerek anlatılmıştır,
− Suya daldırılan veya toprağa gömülen yapılar için farklı çevre kategorileri verilmiştir,
− Korozyon hızının önemli miktarda artmasına neden olabilecek veya daha yüksek performanslı
koruyucu boya sistemleri gerektiren bazı özel korozyon gerilmeleri hakkında bilgiler verilmiştir.

Korozyon gerilmeleri, koruyucu boya sisteminin seçimini yönlendiren önemli bir parametreyi temsil
eden korozyon kategorisi ile ilgilidir.

1.2 Bu standard, özel bir atmosferden oluşan çevrelerin (örneğin kimyasal ve metalurjik fabrikaların
içi veya çevresi) sınıflandırılmasını kapsamaz.

1
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf
yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir.
Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin
belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır.

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb.No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 9223 Corrosion of metals and alloys - TS ISO 9223 Metallerin ve Alaşımların
Corrosivity of atmospheres- Korozyonu - Atmosferlerin
Classification Korozyona Uğratma Nitelikleri-
Sınıflandırma
ISO 9226 Corrosion of metals and alloys -
Corrosivity of atmospheres -
Determination of corrosion rate of - -
standard specimens for the
evaluation of corrosivity
ISO 12944-1 Paints and varnishes - Corrosion
protection of steel structures by
protective paint systems - - -
Part 1: General introduction

prEN 12501-1 Protection of metallic against

corrosion - Corrosion likelihood in - -
soil - Part 1. General

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından ISO 12944-1’de verilenlere ilave olarak aşağıdaki terimler de
kullanılır.

Not - Terimlerin bazıları ‘ISO 8044:1989 (Corrosion of metals and alloys-Vocabulary) ‘den alınmıştır
ve aşağıda belirtilmiştir.

3.1 Korozyon etkisi: Bir çevrenin korozyona sebep olma özelliği.

3.2 Korozyon gerilmesi: Korozyonu artıran çevre faktörleri.

3.3 Korozyon sistemi: Bir veya daha fazla metal ve parçalar ve korozyonu etkileyen çevrenin
tamamı [ISO 8044].

3.4 İklim: Belli bir bölge veya yörede hakim olan, uzun süreli metorolojik kayıtlarla istatistik
değerlendirme sonucu belirlenmiş hava şartları.

3.5 Atmosfer: Bir nesnenin etrafını saran gaz karışımı (aerosoller ve parçacıklar da dahil).

3.6 Atmosferik korozyon: Çevre sıcaklığında yerküre etrafındaki atmosferin sebep olduğu
korozyon [ISO 8044].

3.7 Atmosfer tipi: Atmosferin korozyona neden olan bileşenlere ve bunların derişimlerine dayalı
olarak karekterize edilmesi.

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

2
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Not - Korozyona neden olan temel bileşenler gazlar (özellikle kükürt dioksit) ve tuzlardır (özellikle
klorürler ve/veya sülfatlar).

3.7.1 Kırsal atmosfer: Kırsal alanlarda ve kasabalarda kükürt dioksit ve/veya klorürler gibi
korozyona neden olan bileşenleri önemli miktarda bulundurmayan hakim atmosfer.

3.7.2 Şehir atmosferi: Nüfus yoğunluğu yüksek ancak sanayileşmenin fazla olmadığı bölgelerdeki
hakim atmosfer. Kirleticilerin derişimleri orta karardır.

3.7.3 Endüstriyel atmosfer: Bölgesel veya yöresel bir endüstriden kaynaklanan korozyon yapıcı
maddeler ile kirletilmiş atmosfer (özellikle kükürt dioksit).

3.7.4 Deniz atmosferi: Deniz kenarındaki ve üzerindeki atmosfer.

Not - Deniz atmosferi topografi ve hakim rüzgar yönüne bağlı olarak kıyıdan belli bir uzaklığı da içine
alır. Bu atmosfer deniz tuzu aerosolleri (başlıca klorürler) ile oldukça kirlidir.

3.8 Yöresel çevre: Bir yapıyı oluşturan elementin etrafında hakim olan atmosferik şartlar.
Not - Bu şartlar korozyon kategorisini belirler ve hem metorolojik hem de kirlilik parametrelerini içerir.

3.9 Mikro çevre: Bir yapı bütününün herhangi bir parçası ve bunu çevreleyenler ile arasındaki
hava. Mikro çevre korozyon gerilmelerinin değerlendirilmesinde en önemli faktörlerden biridir.

3.10 Islanma süresi: Bir metal yüzeyin, atmosferik korozyona neden olabilen bir elektrolit ile film
halinde kaplı kaldığı süre. Islanma süresi için tahmini bir değer, bağıl nemin % 80’nin üzerinde ve aynı
zamanda sıcaklığın 00C’un üzerinde olduğu saatler toplanarak hesaplanabilir.

4 Atmosferin, suyun ve toprağın sebep olduğu korozyon

gerilmeleri
4.1 Atmosferik korozyon
Atmosferik korozyon metal yüzeyindeki nem tabakasında oluşan bir işlemdir. Nem tabakası çıplak
gözle görülemeyecek kadar ince olabilir.

Korozyon hızı aşağıdaki faktörlerle artar:

− Bağıl nemdeki bir artış,

− Yüzeyde bir yoğunlaşmanın maydana gelmesi (yüzey sıcaklığı çiylenme noktasında veya daha
düşük olduğunda),

− Atmosferdeki kirlilik miktarındaki bir artış (korozyona neden olan kirleticiler çelikle reaksiyona
girebilir ve yüzeyde tortular oluşturabilir).

Bağıl nem % 80’nin ve sıcaklık 00C’un üzerinde ise, önemli miktarda korozyon oluşması çok
muhtemeldir. Ancak, atmosferde kirleticiler ve/veya higroskopik tuzların bulunması halinde, korozyon
daha düşük nem seviyelerinde meydana gelir.

Dünyanın herhangi bir bölgesindeki atmosferik nem ve hava sıcaklığı, bu bölgede hakim olan iklime
bağlıdır. En önemli iklimlerin kısa bir tanımı Ek A’da verilmiştir.

Bir yapı bütününün herhangi bir parçasının bulunduğu yer de korozyonu etkiler. Bu parçaların açık
havaya maruz kalması durumunda, yağmur ve güneş ışığı gibi iklim şartları ve gaz veya aerosol
halindeki kirlilikler korozyonu etkiler. Yapı parçalarının bir korunak altına alınması durumunda iklimsel
etkileri azalır. Kapalı alanlarda zayıf havalandırma, yüksek nem veya yoğunlaşmanın sebep olduğu
bölgesel olarak yüksek korozyon hızı mümkün olmakla birlikte atmosferik kirleticilerin etkisi azaltılır.

3
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Korozyon gerilmelerinin tahmin edilebilmesi için yerel ve mikro çevrelerin tam olarak anlaşılması
gerekir. Mikro çevrelere örnek olarak bir köprü (özellikle su üzerinde)’nün altı, kapalı yüzme
havuzlarının çatısı ve bir binanın güneşli ve gölgeli tarafları verilebilir.

4.2 Suda ve toprakta korozyon

Yapıların kısmen suya daldırıldığı veya kısmen toprağa gömüldüğü durumlar için özel koruma
uygulanmalıdır. Böyle durumlarda korozyon, yapıların küçük bir bölümünde olur ve korozyon hızı
yüksek olabilir. Suyun ve toprağın oluşturduğu çevrenin korozyon etkisinin değerlendirilmesi için
doğrudan maruz bırakma deneyleri tavsiye edilmez. Ancak, farklı daldırma/gömme şartları söz konusu
olabilir ve bu şartlar tavsiye edilebilir.

4.2.1 Suya dalmış yapılar

Su türünün (tatlı, acı veya tuzlu) çeliğin korozyonu üzerinde önemli bir etkisi vardır. Korozyon aynı
zamanda suyun oksijen muhtevasından, suyun türünden ve çözünen maddelerin kantitatif miktarından
ve suyun sıcaklığından da etkilenir. Çelik yüzeyinde yosun veya mikroorganizma üremeleri korozyonu
hızlandırabilir.

Suya kısmen dalmış bir yapı için, üç farklı bölge tanımlanabilir:

− Su altı bölgesi, kalıcı şekilde suya maruz kalan bölgedir.

− Ara bölge (dalma-çıkma bölgesi), doğal veya yapay etkilerden dolayı su seviyesinin değiştiği
bölgedir. Bu bölgede atmosfer ve suyun dönüşümlü etkilerinden dolayı korozyon hızlanmıştır.

− Serpinti bölgesi, dalga veya özellikle deniz suyunda olağanüstü su sıçraması nedeniyle ıslandığı
için yüksek korozyon gerilimleri ortaya çıkan bölge.

4.2.2 Toprağa gömülmüş yapılar

Topraktaki korozyon, mevcut organik ve anorganik maddelerin tabiatına, ayrıca toprağın su ve oksijen
muhtevasına bağlıdır. Toprağın korozyona yol açma niteliği, havalandırma derecesiyle yakından
ilgilidir. Toprak içinde oksijen muhtevası, yöreden yöreye değişir ve korozyon hücreleri oluşabilir.
Bölgesel korozyonu artıran farklı oksijen muhtevalarına sahip topraklar, farklı yüzey su seviyelerine
sahip topraklar vb. farklı türde topraktan geçen petrol boruları, tüneller, tank tesisatları gibi önemli çelik
yapıların bulunduğu yerlerde korozyon hücreleri oluşabilir.

EN 12501-1’de daha fazla bilgi verilmiştir.

Bu standardda, toprağın farklı türleri ve toprak parametrelerindeki farklanmalara dayalı bir

sınıflandırma verilmemiştir.

4.3 Özel durumlar

Koruyucu bir boya sisteminin seçiminde yapının maruz kalacağı özel gerilmeler ve yapının içinde
bulunduğu özel durumların da hesaba katılması gerekir. Hem tasarım hem de yapının kullanımı
Madde 5’de verilen sınıflandırma sisteminde göz önünde bulundurulmayan korozyon gerilmelerine
sebep olabilir. Böyle özel durumlara örnekler Ek B’de verilmiştir.

5 Çevrenin sınıflandırılması
5.1 Korozyon bakımından atmosfer sınıfları

5.1.1 Bu standardın amacı bakımından, atmosferik çevreler altı atmosferik korozyon kategorisi
halinde sınıflandırılır:

C1 çok düşük koroziteli atmosferler

C2 düşük koroziteli atmosferler
C3 orta koroziteli atmosferler
C4 yüksek koroziteli atmosferler
C5-I çok yüksek koroziteli atmosferler (endüstriyel bölge atmosferleri)

4
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

C5-M çok yüksek koroziteli atmosferler (deniz üstü atmosferler)

5.1.2 Korozyon kategorilerini belirlemek için standard deney parçalarının söz konusu atmosfere
maruz bırakılması şiddetle tavsiye edilir. Çizelge 1’de düşük karbon çeliği ve/veya çinkodan imal
edilmiş bazı standard deney parçalarının bir yıl atmosfere maruz kaldıktan sonraki kütle veya kalınlık
kayıplarına göre korozyon kategorileri verilmektedir. Standard deney parçalarının ayrıntıları ve
atmosfere maruz kalmadan önceki ve sonraki işlemler için ISO 9226’ya bakılabilir. Daha düşük maruz
kalma sürelerinde elde edilmiş kütle veya kalınlık kayıplarının bir yıla ekstrapolasyonu, veya daha
uzun sürelerde elde edilen değerlerin ekstrapolasyonu güvenilir sonuçlar vermez. Böyle uygulamalar
karşılaştırma amacıyla kabul edilemez. Çelik ve çinko deney parçalarından elde edilen kütle veya
kalınlık kayıpları bazen farklı kategoriler verebilir. Böyle durumlarda söz konusu atmosfer için daha
yüksek olan korozyon kategorisi esas alınmalıdır.

Standard deney parçalarının söz konusu çevreye doğrudan maruz bırakmak mümkün değil ise,
korozyon kategorisi Çizelge 1’de verilen tipik çevre örnekleri dikkate alınarak kolayca tahmin edilebilir.
Sadece kütle veya kalınlık kaybı ölçümüne dayalı sınıflandırma geçek sınıflandırma olarak kabul edilir.

Not - Korozyon kategorileri aşağıdaki, çevre faktörlerinin etkilerinin birleştirilmesi ile de tahmin
edilebilir. Yıllık ıslanma zamanı, yıllık ortalama kükürt dioksit derişimi ve yıllık ortalama klorür
tortusu (ISO 9223).

5
 ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Çizelge 1 - Korozyon bakımından atmosfer sınıfları ve bu sınıflara tipik çevre örnekleri

Birim yüzey kalınlık kaybı başına kütle kaybı (bir yıl maruz Ilıman iklimli yörelerde tipik çevre
bırakmadan sonra) örnekleri (bilgi için)
Korozyon
Düşük karbon çeliği Çinko
kategorisi
Kütle kaybı Kalınlık kaybı Kütle kaybı Kalınlık kaybı Dış mekanlar İç mekanlar
g/m2 µm g/m2 µm
Temiz havalı ve
ısıtmalı yapılar,
C1
≤ 10 ≤ 1,3 ≤ 0,7 ≤ 0,1 - örneğin bürolar,
Çok düşük dükkanlar, okullar,
oteller
Yoğuşmanın
Kirlenmenin düşük
olabileceği,
seviyede olduğu
C2 ısıtılmayan
> 10-200 > 1,3-25 > 0,7-5 > 0,1-0,7 atmosferler.
Düşük Çoğunlukla kırsal
yapılar, örneğin
depolar, spor
alanlar
salonları
Şehir içi ve Yüksek rutubetli
endüstriyel ve kısmi hava
atmosferler, orta kirlenmesi olan
C3
> 200-400 > 25-50 > 5-15 > 0,7-2,1 karar kükürt dioksit imalat mekanları.
Orta kirliliği. Düşük tuz Örneğin fabrika,
oranına sahip sahil çamaşırhane,
alanları birahane, mandıra
Kimyasal madde
Orta tuzlulukta sahil fabrikaları,
C4
> 400-650 > 50-80 > 15-30 > 2,1-4,2 bölgeleri ve yüzmer havuzları,
Yüksek endüstriyel bölgeler sahildeki gemi ve
yat çekekleri
Hemen her
C5-I Yüksek rutubetli,
zaman yoğuşma
korozif safsızlık
(çok yüksek, > 650-1500 > 80-200 > 30-60 > 4,2-8,4 içeren endüstriyel
olan yüksek
endüstriyel) kirlanmeli binalar
atmosferler
veya iç mekanlar
Tuzluluk oranı Hemen her
C5-M zaman yoğuşma
yüksek sahil ve
(çok yüksek, > 650-1500 > 80-200 > 30-60 > 4,2-8,4 olan yüksek
açık deniz kirlanmeli binalar
deniz)
atmosferleri veya iç mekanlar
Not 1 - Korozyon kategorileri için kullanılan düşük değerler ISO 9223’de verilenler ile aynıdır.
Not 2 - Sıcak ve rutubetli bölgelerdeki sahil alanlarında, kütle veya kalınlık kayıpları C5-M kategorisindeki
sınır değerleri aşabilir. Bu tür alanlardaki yapılar için koruyucu boya sisteminin seçiminde özel
önlemler alınmalıdır.

6
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

5.2 Su ve toprak için korozyon kategorileri

Suya daldırılan veya toprağa gömülen yapılar için, korozyon tabiatı gereği yöreseldir ve korozyon
kategorilerini belirlemek zordur. Ancak, bu standardın amacı bakımından çeşitli çevreler tanımlanabilir.
Çizelge 2’de üç farklı çevre isimleriyle birlikte verilmektedir. Daha fazla ayrıntı için Madde 4.2’ye
bakınız.

Not - Böyle birçok durumda katodik koruma gereklidir ve böyle bir tedbirin alınması her zaman akılda
tutulmalıdır.

Çizelge 2 - Su ve toprak için korozyon kategorileri

Kategori Çevre Çevre ve yapılara örnekler

Im 1 Temiz akar su Nehir tesisleri, hidroelektrik santraller
Savak kapakları, kilitler, su setleri, açık deniz iskelesi gibi yapıların
Im 2 Deniz suyu veya acı su bulunduğu liman bölgeleri
Gömülü depolar, çelik kazıklar, çelik borular

Im 3 Toprak

7
 ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Ek A
(Bilgi için)

İklim tipleri
Genellikle, iklim tipinden sadece muhtemel korozyon davranışına dair sonuçlar çıkarılabilir. Soğuk
veya kuru iklimde, korozyon hızı sıcak iklime göre daha yavaş olur; dikkate değer bölgesel farklılıkların
meydana gelebilmesine karşın, korozyon hızı, sıcak, nemli iklimde ve deniz ikliminde en büyüktür.

Esas etkili faktör, yapının yüksek nemlere maruz bırakıldığı rutubetlilik süresi olarak da tanımlanan
sürenin uzunluğudur.

Çizelge A.1 - Hesaplanan ıslaklık süresi ve muhtelif iklim türleri için seçilmiş nitelikler (ISO 9223:1992’den
alınmıştır)

Yıllık uç değerlerin ortalaması Bağıl nem

Bağıl nem RH>%80 ve
İklim tipi sıcaklık >00C için
Düşük sıcaklık Yüksek sıcaklık RH>%95 için en hesaplanan
yüksek sıcaklık rutubetlilik süresi
saat/yıl
Çok soğuk -65 +32 +20 0-100
Soğuk -50 +32 +20 150-200
Soğuk-ılıman -33 +34 +23
2500-4200
Sıcak-ılıman -20 +35 +25
Ilıman-kurak -20 +40 +27
Sıcak-kurak -5 +40 +27 10-1600
Çok sıcak-kurak +3 +55 +28
Sıcak-nemli +5 +40 +31
4200-6000
Sıcak-nemli, kararlı +13 +35 +33

8
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Ek B
(Bilgi için)

Özel durumlar
B.1 Özel durumlar

B.1.1 Binaların içindeki korozyon

Dış çevreden korunmuş binaların içinde yer alan çelik yapıların korozyon gerilmeleri genellikle
önemsizdir.

Binaların iç kısmı, dış çevreden sadece kısmen ayrılmış ise, korozyon gerilmeleri, binayı çevreleyen
atmosferin tipi için söz konusu olan gerilmeler ile aynı kabul edilebilir.

Binanın içindeki iklimden dolayı korozyon gerilmelerinin etkisi binanın kullanım şekline bağlı olarak
artabilir. Bu tip gerilmeler özel gerilmeler (Madde B.2) olarak ele alınmalıdır. Bu gibi gerilmeler,
klorlanmış su bulunduran kapalı yüzme havuzlarında, evcil hayvan muhafaza edilen mekanlarda ve
diğer özel amaçlı binalarda meydana gelebilir.

Daha soğuk alanlarda bulunan yapılar, mevsimlere bağlı olarak oluşan yoğunlaşmadan dolayı daha
yüksek korozyon gerilmelerine maruz kalabilir.

Yüzeyler elektrolitlerle ıslanmış ise, (örneğin doygun bina malzemelerinin kullanımında) bu tür
ıslaklıklar geçici bile olsa, sıkı korozyon kirleticilerinin dikkate alınması gerekir.

B.1.2 Kutu içindeki parçalarda ve içi boş bileşenlerdeki korozyon

Hava sızdırmaz hale getirilmiş içi boş bileşenler herhangi bir iç korozyona maruz kalmazlar, oysa
cismin üzerini sıkıca kavramış ve arasıra açılan kılıflar az miktarda korozyon gerilmelerine maruz
kalırlar.

Sızdırmaz hale getirilmiş içi boş bileşenlerin ve kutu elemanlarının tasarımında sızdırmazlığın tam
olarak sağlandığından emin olunmalıdır (örneğin düzgün yapılmış kaynak, sıkıca vidalanmış bağlantı
yerleri). Aksi takdirde dışarının sıcaklığına bağlı olarak yağış veya yoğunlaşmadan kaynaklanan nem
içeri girebilir ve hapsedilir. Nemin içeriye girme ihtimali söz konusu ise, iç yüzeyler korozyona karşı
korunmalıdır. Kılıfın cismin üzerine bir şekilde sıkıca bağlandığı tasarımlarda bile, kutu içinde sık sık
yoğunlaşma meydana geleceği dikkate alınmalıdır.

Kutu içindeki parçalarda ve her tarafı kapatılmış içi boş bileşenlerde korozyon meydana gelir ve bu
sebeple uygun önlemler alınmalıdır. Tasarım ile ilgili daha fazla bilgi için ISO 12944-3’e bakınız.

B.2 Özel gerilmeler

ISO 12944’ün amacı bakımından özel gerilmeler, korozyonda önemli artış meydana getiren ve/veya
koruyucu boya sistemlerinin daha yüksek performanslı olmasını gerektiren gerilmelerdir. Özel
gerilmelerin çok çeşitli olmasından dolayı bu standardda yalnız seçilmiş sayıda örnekler verilmiştir.

B.2.1 Kimyasal gerilmeler

Korozyon, tesisin işletilmesinden kaynaklanan kirleticiler sebebiyle (örneğin asitler, alkaliler, tuzlar,
organik çözücüler, korozif gazlar ve toz parçacıkları) bölgesel olarak şiddetlenebilir.

Bu tür gerilmeler kokhaneler ,turşu dükkanları, elektrokaplama tesisleri, boya imalathaneleri, kağıt
imalat tesisleri, tabakhane ve petrol rafinelerinin çevresinde görülür.

9
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

B.2.2 Mekanik gerilmeler

B.2.2.1 Atmosferdeki mekanik gerilmeler

Aşındırıcı gerilmeler (erozyon), rüzgarla taşınan parçacıklardan dolayı (mesela kum) meydana
gelebilir.

Aşınmaya maruz kalan yüzeylerin orta şiddetli veya şiddetli mekanik gerilmelere maruz kaldığı kabul
edilir.

B.2.2.2 Sudaki mekanik gerilmeler

Su içinde, mekanik gerilmelerin, kumların ve iri taşların hareketi, dalga hareketi vb. etkenlerden
kaynaklanabilir.

Mekanik gerilmeler üç sınıfa ayrılabilir:

a) Zayıf: Ya hiç ya da çok hafif ve aralıklarla meydana gelen mekanik gerilmeler, örneğin hafif
molozlardan veya az miktarlarda yavaş-hareketli su ile taşınan kumdan kaynaklanan gerilmeler.
b) Orta: Orta şiddetli mekanik gerilmeler, örneğin aşağıda belirtilenlerden kaynaklanan:
− orta hızda akan su içinde orta miktarlarda taşınan katı moloz, kum, çakıl, tahta veya buz,
− taşınan herhangi bir nesne olmaksızın malzemeye dik olarak çarpan kuvvetli akım,
− orta derecede üreme (hayvansal veya bitkisel),
− orta şiddette dalga hareketi,
c) Şiddetli: Yüksek şiddette mekanik gerilmeler, örneğin,
− yatay veya açılı yüzeyler üzerinden hızla akan su ile taşınan büyük miktarlarda katı moloz, kum,
tahta veya buz,
− yoğun üreme (hayvansal veya bitkisel), özellikle kullanım amaçları bakımından zaman zaman
mekanik olarak uzaklaştırılması gerekiyor ise.

B.2.3 Yoğunlaşmadan kaynaklanan gerilmeler

Yapının yüzeyindeki sıcaklık günlerce çiylenme noktasının altında kalıyor ve özellikle meydana gelen
yoğunlaşma düzenli aralıklarla tekrar ediyor ise (örneğin su ile çalıştırılan tesislerde, soğutma suyu
borularında), bu tür yoğunlaşma oldukça yüksek oranda korozyon gerilmeleri yaratır.

B.2.4 Orta veya yüksek sıcaklıklardan kaynaklanan gerilmeler

Bu standard kapsamındaki orta sıcaklıktan +600C ve +1500C arasındaki ve yüksek sıcaklıktan +1500C
ve +4000C arasındaki sıcaklıklar anlaşılır. Bu sıcaklıklar inşa veya işletilme esnasındaki özel şartlar
altında söz konusudur (örneğin orta sıcaklıklar yollara asfalt dökülmesi esnasında ve yüksek
sıcaklıklar çelik bacalarda atık gaz kanallarında veya kokhanedeki gaz çıkış hatlarında meydana gelir).

B.2.5 Gerilmelerin birleişimi sebebi ile şiddeti artmış korozyon

Korozyon eş zamanlı olarak mekanik ve kimyasal gerilmelere maruz kalmış yüzeylerde çok hızlı bir
şekilde gelişebilir. Bu durum özellikle üzerinde kum ve tuz serpilmiş yollara yakın çelik yapılarda
gözlenir.

Hareket halindeki araçlar bu tip yapılara su ve kum sıçratır. Bu sıçramalara maruz kalan yüzeyler
tuzdan ve aynı zamanda kumun etkisiyle oluşan mekanik korozyon gerilmelerine maruz kalır.

Yapının diğer yüzeyleri de tuz spreyi ile ıslanır. Mesela yolların üzerindeki köprülerin alt yüzeyleri bu
etki sebebiyle tuzlanır. Spreyli bölgenin genellikle ilgili yoldan 15 m yükseklikteki mesafeye kadar
uzandığı kabul edilir.

10