ICS 87.020; 91.080.

10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN ISO 12944-2 (1998) standardõ esas alõnarak, TSE
Kimya Hazõrlõk Grubu’nca hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 25 Nisan 2002 tarihli
toplantõsõnda
Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.

− ISO 12944 ‘Boyalar ve Vernikler-Çelik Yapõlarõn Koruyucu Boya Sistemleriyle Korozyona Karşõ
Korunmasõ’ genel başlõğõ altõnda aşağõdaki bölümlerden meydana gelir.

− Bölüm 1: Genel bilgiler

− Bölüm 2: Çevrenin sõnõflandõrõlmasõ
− Bölüm 3. Tasarõm kriterleri
− Bölüm 4: Yüzey tipi ve yüzey hazõrlama metodu
− Bölüm 5: Koruyucu boya sistemleri
− Bölüm 6: Laboratuvar performansõ deney metotlarõ
− Bölüm 7: Boya işleminin uygulanmasõ ve denetimi
− Bölüm 8: Yeni kaplama ve bakõmõ için özelliklerin geliştirilmesi

− Ek A ve Ek B sadece bilgi için verilmiştir.

ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

İÇİNDEKİLER

0 Giriş ................................................................................................................................................. 1
1 Kapsam ........................................................................................................................................... 1
2 Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar .................................................................................. 2
3 Terimler ve tarifler .......................................................................................................................... 2
4 Atmosferin, suyun ve toprağõn sebep olduğu korozyon gerilmeleri ........................................ 3
4.1 Atmosferik korozyon.................................................................................................................. 3
4.2 Suda ve toprakta korozyon ....................................................................................................... 4
4.2.1 Suya dalmõş yapõlar ........................................................................................................... 4
4.2.2 Toprağa gömülmüş yapõlar ................................................................................................ 4
4.3 Özel durumlar............................................................................................................................ 4
5 Çevrenin sõnõflandõrõlmasõ ............................................................................................................. 4
5.1 Korozyon bakõmõndan atmosfer sõnõflarõ ................................................................................... 4
5.2 Su ve toprak için korozyon kategorileri ..................................................................................... 7
Ek A......................................................................................................................................................... 8
(Bilgi için) ............................................................................................................................................... 8
İklim tipleri.............................................................................................................................................. 8
Ek B......................................................................................................................................................... 9
(Bilgi için) ............................................................................................................................................... 9
Özel durumlar ........................................................................................................................................ 9
B.1 Özel durumlar............................................................................................................................ 9
B.1.1 Binalarõn içindeki korozyon ................................................................................................ 9
B.1.2 Kutu içindeki parçalarda ve içi boş bileşenlerdeki korozyon ............................................. 9
B.2 Özel gerilmeler .......................................................................................................................... 9
B.2.1 Kimyasal gerilmeler ........................................................................................................... 9
B.2.2 Mekanik gerilmeler........................................................................................................... 10
B.2.2.1 Atmosferdeki mekanik gerilmeler ................................................................................ 10
B.2.2.2 Sudaki mekanik gerilmeler .......................................................................................... 10
B.2.3 Yoğunlaşmadan kaynaklanan gerilmeler......................................................................... 10
B.2.4 Orta veya yüksek sõcaklõklardan kaynaklanan gerilmeler................................................ 10
B.2.5 Gerilmelerin birleişimi sebebi ile şiddeti artmõş korozyon ................................................ 10
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Boyalar ve vernikler -
Çelik yapõlarõn koruyucu boya sistemleriyle korozyona karşõ
korunmasõ -Bölüm 2: Çevrenin sõnõflandõrõlmasõ

0 Giriş
Atmosferde, su içinde veya toprak altõnda hiçbir koruma işlemine tabi tutulmadan kalan çelik
korozyona maruz kalarak zarar görebilir. Dolayõsõyla çelik yüzeyler, korozyon zararlarõndan korunmak
için yapõnõn beklenen hizmet ömrü süresince korozyon gerilmelerine karşõ korunur.

Çelik yapõlarõ korozyondan korumak için çeşitli yollar vardõr. ISO 12944 boya sistemleri ve kaplamalarõ
ile ilgili koruma yollarõ çeşitli bölümlerde ele alõr. Bu bölümlerde belirtilen tüm özellikler yeterli korozyon
korumasõna ulaşõlmasõ açõsõndan önemlidir. Bu standardda verilenlere ilave veya daha başka tedbirler
de alõnabilir fakat bu tedbirler ilgili taraflar arasõnda özel anlaşmayõ gerektirir.

Çelik yapõlarõn etkili bir şekilde korozyona karşõ korunabilmesi için, bu yapõlarõn sahiplerinin,
planlayõcõlarõnõn, danõşmanlarõnõn, korozyona karşõ koruma işi yapan koruyucu kaplamalarõ denetleyen
firmalarõn ve kaplama malzemesi imalatçõlarõnõn en son teknolojik bilgilere vakõf olmalarõ gereklidir. Bu
bilgiler koruma işini pratikte uygulayan taraflar arasõndaki yanlõş anlaşõlmalarõ engellemek için mümkün
olduğunca açõk, tam ve kolay anlaşõlabilir olmalõdõr.

ISO 12944 sözü edilen bilgileri bir serinin bölümleri olarak vermektedir. Bu standard birtakõm teknik
bilgilere sahip kişiler için hazõrlanmõştõr. Ayrõca ISO 12944 kullanõcõsõnõn milli mevzuatlar ve özellikler,
yüzey hazõrlamaya yönelik diğer ilgili standardlar hakkõnda da bilgi sahibi olduğu kabul edilmiştir.

ISO 12944, uygulanan koruma sisteminin maliyeti ve taraflar arasõndaki anlaşma sorunlarõna yönelik
olmamakla birlikte bu standardda belirtilen kriterlere ve tavsiyelere uyulmamasõ halinde korozyona
karşõ yetersiz korumayõ gösteren dikkate değer belirtilerin ciddi finansal sonuçlara neden olabileceği
gerçeğine dikkat çekmiştir.

ISO 12944-1, ISO 12944’ün bütün bölümlerini genel olarak tanõmlayan bir standarddõr. Bu standard
bazõ temel terimler ve tanõmlarõ ve ISO 12944’ün diğer bölümlerine genel bir girişi kapsar. Ayrõca bu
standard sağlõk, emniyet ve çevre korumasõyla ilgili genel bir kural ve belirli bir proje için ISO 12944’ün
kullanõmõna yönelik kõlavuz bilgileri içerir.

ISO 12944’ün bu bölümünde çevre şartlarõnõn çelik yapõlar üzerindeki etkileri tanõmlanmõştõr. Bu
standard, atmosfere maruz kalan yapõlarõn yanõ sõra suya daldõrõlan veya toprağa gömülen yapõlarõ da
içermektedir. Farklõ atmosferik çevreler için, korozyon kategorilerine dayanan bir sõnõflandõrma sistemi
verilmiştir. Aynõ zamanda suya daldõrõlan ve toprağa gömülen yapõlar için de farklõ çevre şartlarõ
tanõmlanmõştõr. Bu çevrelerin tümü koruyucu boya sistemlerinin seçimi ile ilgilidir.

1 Kapsam
1.1 Bu standard çelik yapõlarõn maruz kaldõklarõ temel çevre şartlarõnõ ve bu çevrelerin korozyon
etkilerini kapsar. Bu standardda,
− Standard deney parçalarõndaki kütle kaybõna (kalõnlõk azalmasõ) dayalõ olarak atmosferik korozyon
kategorileri tanõmlanmõş ve çelik yapõlarõn maruz kaldõğõ tipik doğal atmosferik çevreler, korozyon
etkilerinin belirlenmesi için tavsiyeler verilerek anlatõlmõştõr,
− Suya daldõrõlan veya toprağa gömülen yapõlar için farklõ çevre kategorileri verilmiştir,
− Korozyon hõzõnõn önemli miktarda artmasõna neden olabilecek veya daha yüksek performanslõ
koruyucu boya sistemleri gerektiren bazõ özel korozyon gerilmeleri hakkõnda bilgiler verilmiştir.

Korozyon gerilmeleri, koruyucu boya sisteminin seçimini yönlendiren önemli bir parametreyi temsil
eden korozyon kategorisi ile ilgilidir.

1.2 Bu standard, özel bir atmosferden oluşan çevrelerin (örneğin kimyasal ve metalurjik fabrikalarõn
içi veya çevresi) sõnõflandõrõlmasõnõ kapsamaz.

1
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

2 Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf
yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir.
Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yapõlmasõ şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin
belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr.
1)
EN, ISO, IEC Adõ TS No Adõ
vb.No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 9223 Corrosion of metals and alloys - TS ISO 9223 Metallerin ve Alaşõmlarõn
Corrosivity of atmospheres- Korozyonu - Atmosferlerin
Classification Korozyona Uğratma Nitelikleri-
Sõnõflandõrma
ISO 9226 Corrosion of metals and alloys -
Corrosivity of atmospheres -
Determination of corrosion rate of - -
standard specimens for the
evaluation of corrosivity
ISO 12944-1 Paints and varnishes - Corrosion
protection of steel structures by
protective paint systems - - -
Part 1: General introduction

prEN 12501-1 Protection of metallic against

corrosion - Corrosion likelihood in - -
soil - Part 1. General

3 Terimler ve tarifler
Bu standardõn amacõ bakõmõndan ISO 12944-1’de verilenlere ilave olarak aşağõdaki terimler de
kullanõlõr.

Not - Terimlerin bazõlarõ ‘ISO 8044:1989 (Corrosion of metals and alloys-Vocabulary) ‘den alõnmõştõr
ve aşağõda belirtilmiştir.

3.1 Korozyon etkisi: Bir çevrenin korozyona sebep olma özelliği.

3.2 Korozyon gerilmesi: Korozyonu artõran çevre faktörleri.

3.3 Korozyon sistemi: Bir veya daha fazla metal ve parçalar ve korozyonu etkileyen çevrenin
tamamõ [ISO 8044].

3.4 İklim: Belli bir bölge veya yörede hakim olan, uzun süreli metorolojik kayõtlarla istatistik
değerlendirme sonucu belirlenmiş hava şartlarõ.

3.5 Atmosfer: Bir nesnenin etrafõnõ saran gaz karõşõmõ (aerosoller ve parçacõklar da dahil).

3.6 Atmosferik korozyon: Çevre sõcaklõğõnda yerküre etrafõndaki atmosferin sebep olduğu
korozyon [ISO 8044].

3.7 Atmosfer tipi: Atmosferin korozyona neden olan bileşenlere ve bunlarõn derişimlerine dayalõ
olarak karekterize edilmesi.

1) TSE Notu: Atõf yapõlan standardlarõn TS numarasõ ve Türkçe adõ 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

2
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Not - Korozyona neden olan temel bileşenler gazlar (özellikle kükürt dioksit) ve tuzlardõr (özellikle
klorürler ve/veya sülfatlar).

3.7.1 Kõrsal atmosfer: Kõrsal alanlarda ve kasabalarda kükürt dioksit ve/veya klorürler gibi
korozyona neden olan bileşenleri önemli miktarda bulundurmayan hakim atmosfer.

3.7.2 Şehir atmosferi: Nüfus yoğunluğu yüksek ancak sanayileşmenin fazla olmadõğõ bölgelerdeki
hakim atmosfer. Kirleticilerin derişimleri orta karardõr.

3.7.3 Endüstriyel atmosfer: Bölgesel veya yöresel bir endüstriden kaynaklanan korozyon yapõcõ
maddeler ile kirletilmiş atmosfer (özellikle kükürt dioksit).

3.7.4 Deniz atmosferi: Deniz kenarõndaki ve üzerindeki atmosfer.

Not - Deniz atmosferi topografi ve hakim rüzgar yönüne bağlõ olarak kõyõdan belli bir uzaklõğõ da içine
alõr. Bu atmosfer deniz tuzu aerosolleri (başlõca klorürler) ile oldukça kirlidir.

3.8 Yöresel çevre: Bir yapõyõ oluşturan elementin etrafõnda hakim olan atmosferik şartlar.
Not - Bu şartlar korozyon kategorisini belirler ve hem metorolojik hem de kirlilik parametrelerini içerir.

3.9 Mikro çevre: Bir yapõ bütününün herhangi bir parçasõ ve bunu çevreleyenler ile arasõndaki
hava. Mikro çevre korozyon gerilmelerinin değerlendirilmesinde en önemli faktörlerden biridir.

3.10 Islanma süresi: Bir metal yüzeyin, atmosferik korozyona neden olabilen bir elektrolit ile film
halinde kaplõ kaldõğõ süre. Islanma süresi için tahmini bir değer, bağõl nemin % 80’nin üzerinde ve aynõ
0
zamanda sõcaklõğõn 0 C’un üzerinde olduğu saatler toplanarak hesaplanabilir.

4 Atmosferin, suyun ve toprağõn sebep olduğu korozyon

gerilmeleri
4.1 Atmosferik korozyon
Atmosferik korozyon metal yüzeyindeki nem tabakasõnda oluşan bir işlemdir. Nem tabakasõ çõplak
gözle görülemeyecek kadar ince olabilir.

Korozyon hõzõ aşağõdaki faktörlerle artar:

− Bağõl nemdeki bir artõş,

− Yüzeyde bir yoğunlaşmanõn maydana gelmesi (yüzey sõcaklõğõ çiylenme noktasõnda veya daha
düşük olduğunda),

− Atmosferdeki kirlilik miktarõndaki bir artõş (korozyona neden olan kirleticiler çelikle reaksiyona
girebilir ve yüzeyde tortular oluşturabilir).
0
Bağõl nem % 80’nin ve sõcaklõk 0 C’un üzerinde ise, önemli miktarda korozyon oluşmasõ çok
muhtemeldir. Ancak, atmosferde kirleticiler ve/veya higroskopik tuzlarõn bulunmasõ halinde, korozyon
daha düşük nem seviyelerinde meydana gelir.

Dünyanõn herhangi bir bölgesindeki atmosferik nem ve hava sõcaklõğõ, bu bölgede hakim olan iklime
bağlõdõr. En önemli iklimlerin kõsa bir tanõmõ Ek A’da verilmiştir.

Bir yapõ bütününün herhangi bir parçasõnõn bulunduğu yer de korozyonu etkiler. Bu parçalarõn açõk
havaya maruz kalmasõ durumunda, yağmur ve güneş õşõğõ gibi iklim şartlarõ ve gaz veya aerosol
halindeki kirlilikler korozyonu etkiler. Yapõ parçalarõnõn bir korunak altõna alõnmasõ durumunda iklimsel
etkileri azalõr. Kapalõ alanlarda zayõf havalandõrma, yüksek nem veya yoğunlaşmanõn sebep olduğu
bölgesel olarak yüksek korozyon hõzõ mümkün olmakla birlikte atmosferik kirleticilerin etkisi azaltõlõr.

3
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Korozyon gerilmelerinin tahmin edilebilmesi için yerel ve mikro çevrelerin tam olarak anlaşõlmasõ
gerekir. Mikro çevrelere örnek olarak bir köprü (özellikle su üzerinde)’nün altõ, kapalõ yüzme
havuzlarõnõn çatõsõ ve bir binanõn güneşli ve gölgeli taraflarõ verilebilir.

4.2 Suda ve toprakta korozyon

Yapõlarõn kõsmen suya daldõrõldõğõ veya kõsmen toprağa gömüldüğü durumlar için özel koruma
uygulanmalõdõr. Böyle durumlarda korozyon, yapõlarõn küçük bir bölümünde olur ve korozyon hõzõ
yüksek olabilir. Suyun ve toprağõn oluşturduğu çevrenin korozyon etkisinin değerlendirilmesi için
doğrudan maruz bõrakma deneyleri tavsiye edilmez. Ancak, farklõ daldõrma/gömme şartlarõ söz konusu
olabilir ve bu şartlar tavsiye edilebilir.

4.2.1 Suya dalmõş yapõlar

Su türünün (tatlõ, acõ veya tuzlu) çeliğin korozyonu üzerinde önemli bir etkisi vardõr. Korozyon aynõ
zamanda suyun oksijen muhtevasõndan, suyun türünden ve çözünen maddelerin kantitatif miktarõndan
ve suyun sõcaklõğõndan da etkilenir. Çelik yüzeyinde yosun veya mikroorganizma üremeleri korozyonu
hõzlandõrabilir.

Suya kõsmen dalmõş bir yapõ için, üç farklõ bölge tanõmlanabilir:

− Su altõ bölgesi, kalõcõ şekilde suya maruz kalan bölgedir.

− Ara bölge (dalma-çõkma bölgesi), doğal veya yapay etkilerden dolayõ su seviyesinin değiştiği
bölgedir. Bu bölgede atmosfer ve suyun dönüşümlü etkilerinden dolayõ korozyon hõzlanmõştõr.

− Serpinti bölgesi, dalga veya özellikle deniz suyunda olağanüstü su sõçramasõ nedeniyle õslandõğõ
için yüksek korozyon gerilimleri ortaya çõkan bölge.

4.2.2 Toprağa gömülmüş yapõlar

Topraktaki korozyon, mevcut organik ve anorganik maddelerin tabiatõna, ayrõca toprağõn su ve oksijen
muhtevasõna bağlõdõr. Toprağõn korozyona yol açma niteliği, havalandõrma derecesiyle yakõndan
ilgilidir. Toprak içinde oksijen muhtevasõ, yöreden yöreye değişir ve korozyon hücreleri oluşabilir.
Bölgesel korozyonu artõran farklõ oksijen muhtevalarõna sahip topraklar, farklõ yüzey su seviyelerine
sahip topraklar vb. farklõ türde topraktan geçen petrol borularõ, tüneller, tank tesisatlarõ gibi önemli çelik
yapõlarõn bulunduğu yerlerde korozyon hücreleri oluşabilir.

EN 12501-1’de daha fazla bilgi verilmiştir.

Bu standardda, toprağõn farklõ türleri ve toprak parametrelerindeki farklanmalara dayalõ bir

sõnõflandõrma verilmemiştir.

4.3 Özel durumlar

Koruyucu bir boya sisteminin seçiminde yapõnõn maruz kalacağõ özel gerilmeler ve yapõnõn içinde
bulunduğu özel durumlarõn da hesaba katõlmasõ gerekir. Hem tasarõm hem de yapõnõn kullanõmõ
Madde 5’de verilen sõnõflandõrma sisteminde göz önünde bulundurulmayan korozyon gerilmelerine
sebep olabilir. Böyle özel durumlara örnekler Ek B’de verilmiştir.

5 Çevrenin sõnõflandõrõlmasõ
5.1 Korozyon bakõmõndan atmosfer sõnõflarõ

5.1.1 Bu standardõn amacõ bakõmõndan, atmosferik çevreler altõ atmosferik korozyon kategorisi
halinde sõnõflandõrõlõr:

C1 çok düşük koroziteli atmosferler

C2 düşük koroziteli atmosferler
C3 orta koroziteli atmosferler
C4 yüksek koroziteli atmosferler
C5-I çok yüksek koroziteli atmosferler (endüstriyel bölge atmosferleri)

4
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

C5-M çok yüksek koroziteli atmosferler (deniz üstü atmosferler)

5.1.2 Korozyon kategorilerini belirlemek için standard deney parçalarõnõn söz konusu atmosfere
maruz bõrakõlmasõ şiddetle tavsiye edilir. Çizelge 1’de düşük karbon çeliği ve/veya çinkodan imal
edilmiş bazõ standard deney parçalarõnõn bir yõl atmosfere maruz kaldõktan sonraki kütle veya kalõnlõk
kayõplarõna göre korozyon kategorileri verilmektedir. Standard deney parçalarõnõn ayrõntõlarõ ve
atmosfere maruz kalmadan önceki ve sonraki işlemler için ISO 9226’ya bakõlabilir. Daha düşük maruz
kalma sürelerinde elde edilmiş kütle veya kalõnlõk kayõplarõnõn bir yõla ekstrapolasyonu, veya daha
uzun sürelerde elde edilen değerlerin ekstrapolasyonu güvenilir sonuçlar vermez. Böyle uygulamalar
karşõlaştõrma amacõyla kabul edilemez. Çelik ve çinko deney parçalarõndan elde edilen kütle veya
kalõnlõk kayõplarõ bazen farklõ kategoriler verebilir. Böyle durumlarda söz konusu atmosfer için daha
yüksek olan korozyon kategorisi esas alõnmalõdõr.

Standard deney parçalarõnõn söz konusu çevreye doğrudan maruz bõrakmak mümkün değil ise,
korozyon kategorisi Çizelge 1’de verilen tipik çevre örnekleri dikkate alõnarak kolayca tahmin edilebilir.
Sadece kütle veya kalõnlõk kaybõ ölçümüne dayalõ sõnõflandõrma geçek sõnõflandõrma olarak kabul edilir.

Not - Korozyon kategorileri aşağõdaki, çevre faktörlerinin etkilerinin birleştirilmesi ile de tahmin
edilebilir. Yõllõk õslanma zamanõ, yõllõk ortalama kükürt dioksit derişimi ve yõllõk ortalama klorür
tortusu (ISO 9223).

5
 ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Çizelge 1 - Korozyon bakõmõndan atmosfer sõnõflarõ ve bu sõnõflara tipik çevre örnekleri

Birim yüzey kalõnlõk kaybõ başõna kütle kaybõ (bir yõl maruz Ilõman iklimli yörelerde tipik çevre
bõrakmadan sonra) örnekleri (bilgi için)
Korozyon
Düşük karbon çeliği Çinko
kategorisi
Kütle kaybõ Kalõnlõk kaybõ Kütle kaybõ Kalõnlõk kaybõ Dõş mekanlar İç mekanlar
2 2
g/m µm g/m µm
Temiz havalõ ve
õsõtmalõ yapõlar,
C1
≤ 10 ≤ 1,3 ≤ 0,7 ≤ 0,1 - örneğin bürolar,
Çok düşük dükkanlar, okullar,
oteller
Yoğuşmanõn
Kirlenmenin düşük
olabileceği,
seviyede olduğu
C2 õsõtõlmayan
> 10-200 > 1,3-25 > 0,7-5 > 0,1-0,7 atmosferler.
yapõlar, örneğin
Düşük Çoğunlukla kõrsal
depolar, spor
alanlar
salonlarõ
Şehir içi ve Yüksek rutubetli
endüstriyel ve kõsmi hava
atmosferler, orta kirlenmesi olan
C3
> 200-400 > 25-50 > 5-15 > 0,7-2,1 karar kükürt dioksit imalat mekanlarõ.
Orta kirliliği. Düşük tuz Örneğin fabrika,
oranõna sahip sahil çamaşõrhane,
alanlarõ birahane, mandõra
Kimyasal madde
Orta tuzlulukta sahil fabrikalarõ,
C4
> 400-650 > 50-80 > 15-30 > 2,1-4,2 bölgeleri ve yüzmer havuzlarõ,
Yüksek endüstriyel bölgeler sahildeki gemi ve
yat çekekleri
Hemen her
C5-I Yüksek rutubetli,
zaman yoğuşma
korozif safsõzlõk
(çok yüksek, > 650-1500 > 80-200 > 30-60 > 4,2-8,4 içeren endüstriyel
olan yüksek
endüstriyel) kirlanmeli binalar
atmosferler
veya iç mekanlar
Tuzluluk oranõ Hemen her
C5-M zaman yoğuşma
yüksek sahil ve
(çok yüksek, > 650-1500 > 80-200 > 30-60 > 4,2-8,4 olan yüksek
açõk deniz kirlanmeli binalar
deniz)
atmosferleri veya iç mekanlar
Not 1 - Korozyon kategorileri için kullanõlan düşük değerler ISO 9223’de verilenler ile aynõdõr.
Not 2 - Sõcak ve rutubetli bölgelerdeki sahil alanlarõnda, kütle veya kalõnlõk kayõplarõ C5-M kategorisindeki
sõnõr değerleri aşabilir. Bu tür alanlardaki yapõlar için koruyucu boya sisteminin seçiminde özel
önlemler alõnmalõdõr.

6
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

5.2 Su ve toprak için korozyon kategorileri

Suya daldõrõlan veya toprağa gömülen yapõlar için, korozyon tabiatõ gereği yöreseldir ve korozyon
kategorilerini belirlemek zordur. Ancak, bu standardõn amacõ bakõmõndan çeşitli çevreler tanõmlanabilir.
Çizelge 2’de üç farklõ çevre isimleriyle birlikte verilmektedir. Daha fazla ayrõntõ için Madde 4.2’ye
bakõnõz.

Not - Böyle birçok durumda katodik koruma gereklidir ve böyle bir tedbirin alõnmasõ her zaman akõlda
tutulmalõdõr.

Çizelge 2 - Su ve toprak için korozyon kategorileri

Kategori Çevre Çevre ve yapõlara örnekler

Im 1 Temiz akar su Nehir tesisleri, hidroelektrik santraller
Savak kapaklarõ, kilitler, su setleri, açõk deniz iskelesi gibi yapõlarõn
Im 2 Deniz suyu veya acõ su bulunduğu liman bölgeleri
Gömülü depolar, çelik kazõklar, çelik borular

Im 3 Toprak

7
 ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Ek A
(Bilgi için)

İklim tipleri
Genellikle, iklim tipinden sadece muhtemel korozyon davranõşõna dair sonuçlar çõkarõlabilir. Soğuk
veya kuru iklimde, korozyon hõzõ sõcak iklime göre daha yavaş olur; dikkate değer bölgesel farklõlõklarõn
meydana gelebilmesine karşõn, korozyon hõzõ, sõcak, nemli iklimde ve deniz ikliminde en büyüktür.

Esas etkili faktör, yapõnõn yüksek nemlere maruz bõrakõldõğõ rutubetlilik süresi olarak da tanõmlanan
sürenin uzunluğudur.

Çizelge A.1 - Hesaplanan õslaklõk süresi ve muhtelif iklim türleri için seçilmiş nitelikler (ISO 9223:1992’den
alõnmõştõr)

Yõllõk uç değerlerin ortalamasõ Bağõl nem

Bağõl nem RH>%80 ve
0
İklim tipi sõcaklõk >0 C için
Düşük sõcaklõk Yüksek sõcaklõk RH>%95 için en hesaplanan
yüksek sõcaklõk rutubetlilik süresi
saat/yõl
Çok soğuk -65 +32 +20 0-100
Soğuk -50 +32 +20 150-200
Soğuk-õlõman -33 +34 +23
2500-4200
Sõcak-õlõman -20 +35 +25
Ilõman-kurak -20 +40 +27
Sõcak-kurak -5 +40 +27 10-1600
Çok sõcak-kurak +3 +55 +28
Sõcak-nemli +5 +40 +31
4200-6000
Sõcak-nemli, kararlõ +13 +35 +33

8
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

Ek B
(Bilgi için)

Özel durumlar
B.1 Özel durumlar

B.1.1 Binalarõn içindeki korozyon

Dõş çevreden korunmuş binalarõn içinde yer alan çelik yapõlarõn korozyon gerilmeleri genellikle
önemsizdir.

Binalarõn iç kõsmõ, dõş çevreden sadece kõsmen ayrõlmõş ise, korozyon gerilmeleri, binayõ çevreleyen
atmosferin tipi için söz konusu olan gerilmeler ile aynõ kabul edilebilir.

Binanõn içindeki iklimden dolayõ korozyon gerilmelerinin etkisi binanõn kullanõm şekline bağlõ olarak
artabilir. Bu tip gerilmeler özel gerilmeler (Madde B.2) olarak ele alõnmalõdõr. Bu gibi gerilmeler,
klorlanmõş su bulunduran kapalõ yüzme havuzlarõnda, evcil hayvan muhafaza edilen mekanlarda ve
diğer özel amaçlõ binalarda meydana gelebilir.

Daha soğuk alanlarda bulunan yapõlar, mevsimlere bağlõ olarak oluşan yoğunlaşmadan dolayõ daha
yüksek korozyon gerilmelerine maruz kalabilir.

Yüzeyler elektrolitlerle õslanmõş ise, (örneğin doygun bina malzemelerinin kullanõmõnda) bu tür
õslaklõklar geçici bile olsa, sõkõ korozyon kirleticilerinin dikkate alõnmasõ gerekir.

B.1.2 Kutu içindeki parçalarda ve içi boş bileşenlerdeki korozyon

Hava sõzdõrmaz hale getirilmiş içi boş bileşenler herhangi bir iç korozyona maruz kalmazlar, oysa
cismin üzerini sõkõca kavramõş ve arasõra açõlan kõlõflar az miktarda korozyon gerilmelerine maruz
kalõrlar.

Sõzdõrmaz hale getirilmiş içi boş bileşenlerin ve kutu elemanlarõnõn tasarõmõnda sõzdõrmazlõğõn tam
olarak sağlandõğõndan emin olunmalõdõr (örneğin düzgün yapõlmõş kaynak, sõkõca vidalanmõş bağlantõ
yerleri). Aksi takdirde dõşarõnõn sõcaklõğõna bağlõ olarak yağõş veya yoğunlaşmadan kaynaklanan nem
içeri girebilir ve hapsedilir. Nemin içeriye girme ihtimali söz konusu ise, iç yüzeyler korozyona karşõ
korunmalõdõr. Kõlõfõn cismin üzerine bir şekilde sõkõca bağlandõğõ tasarõmlarda bile, kutu içinde sõk sõk
yoğunlaşma meydana geleceği dikkate alõnmalõdõr.

Kutu içindeki parçalarda ve her tarafõ kapatõlmõş içi boş bileşenlerde korozyon meydana gelir ve bu
sebeple uygun önlemler alõnmalõdõr. Tasarõm ile ilgili daha fazla bilgi için ISO 12944-3’e bakõnõz.

B.2 Özel gerilmeler

ISO 12944’ün amacõ bakõmõndan özel gerilmeler, korozyonda önemli artõş meydana getiren ve/veya
koruyucu boya sistemlerinin daha yüksek performanslõ olmasõnõ gerektiren gerilmelerdir. Özel
gerilmelerin çok çeşitli olmasõndan dolayõ bu standardda yalnõz seçilmiş sayõda örnekler verilmiştir.

B.2.1 Kimyasal gerilmeler

Korozyon, tesisin işletilmesinden kaynaklanan kirleticiler sebebiyle (örneğin asitler, alkaliler, tuzlar,
organik çözücüler, korozif gazlar ve toz parçacõklarõ) bölgesel olarak şiddetlenebilir.

Bu tür gerilmeler kokhaneler ,turşu dükkanlarõ, elektrokaplama tesisleri, boya imalathaneleri, kağõt
imalat tesisleri, tabakhane ve petrol rafinelerinin çevresinde görülür.

9
ICS 87.020; 91.080.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-2/Nisan 2002

B.2.2 Mekanik gerilmeler

B.2.2.1 Atmosferdeki mekanik gerilmeler

Aşõndõrõcõ gerilmeler (erozyon), rüzgarla taşõnan parçacõklardan dolayõ (mesela kum) meydana
gelebilir.

Aşõnmaya maruz kalan yüzeylerin orta şiddetli veya şiddetli mekanik gerilmelere maruz kaldõğõ kabul
edilir.

B.2.2.2 Sudaki mekanik gerilmeler

Su içinde, mekanik gerilmelerin, kumlarõn ve iri taşlarõn hareketi, dalga hareketi vb. etkenlerden
kaynaklanabilir.

Mekanik gerilmeler üç sõnõfa ayrõlabilir:

a) Zayõf: Ya hiç ya da çok hafif ve aralõklarla meydana gelen mekanik gerilmeler, örneğin hafif
molozlardan veya az miktarlarda yavaş-hareketli su ile taşõnan kumdan kaynaklanan gerilmeler.
b) Orta: Orta şiddetli mekanik gerilmeler, örneğin aşağõda belirtilenlerden kaynaklanan:
− orta hõzda akan su içinde orta miktarlarda taşõnan katõ moloz, kum, çakõl, tahta veya buz,
− taşõnan herhangi bir nesne olmaksõzõn malzemeye dik olarak çarpan kuvvetli akõm,
− orta derecede üreme (hayvansal veya bitkisel),
− orta şiddette dalga hareketi,
c) Şiddetli: Yüksek şiddette mekanik gerilmeler, örneğin,
− yatay veya açõlõ yüzeyler üzerinden hõzla akan su ile taşõnan büyük miktarlarda katõ moloz, kum,
tahta veya buz,
− yoğun üreme (hayvansal veya bitkisel), özellikle kullanõm amaçlarõ bakõmõndan zaman zaman
mekanik olarak uzaklaştõrõlmasõ gerekiyor ise.

B.2.3 Yoğunlaşmadan kaynaklanan gerilmeler

Yapõnõn yüzeyindeki sõcaklõk günlerce çiylenme noktasõnõn altõnda kalõyor ve özellikle meydana gelen
yoğunlaşma düzenli aralõklarla tekrar ediyor ise (örneğin su ile çalõştõrõlan tesislerde, soğutma suyu
borularõnda), bu tür yoğunlaşma oldukça yüksek oranda korozyon gerilmeleri yaratõr.

B.2.4 Orta veya yüksek sõcaklõklardan kaynaklanan gerilmeler

0 0 0
Bu standard kapsamõndaki orta sõcaklõktan +60 C ve +150 C arasõndaki ve yüksek sõcaklõktan +150 C
0
ve +400 C arasõndaki sõcaklõklar anlaşõlõr. Bu sõcaklõklar inşa veya işletilme esnasõndaki özel şartlar
altõnda söz konusudur (örneğin orta sõcaklõklar yollara asfalt dökülmesi esnasõnda ve yüksek
sõcaklõklar çelik bacalarda atõk gaz kanallarõnda veya kokhanedeki gaz çõkõş hatlarõnda meydana gelir).

B.2.5 Gerilmelerin birleişimi sebebi ile şiddeti artmõş korozyon

Korozyon eş zamanlõ olarak mekanik ve kimyasal gerilmelere maruz kalmõş yüzeylerde çok hõzlõ bir
şekilde gelişebilir. Bu durum özellikle üzerinde kum ve tuz serpilmiş yollara yakõn çelik yapõlarda
gözlenir.

Hareket halindeki araçlar bu tip yapõlara su ve kum sõçratõr. Bu sõçramalara maruz kalan yüzeyler
tuzdan ve aynõ zamanda kumun etkisiyle oluşan mekanik korozyon gerilmelerine maruz kalõr.

Yapõnõn diğer yüzeyleri de tuz spreyi ile õslanõr. Mesela yollarõn üzerindeki köprülerin alt yüzeyleri bu
etki sebebiyle tuzlanõr. Spreyli bölgenin genellikle ilgili yoldan 15 m yükseklikteki mesafeye kadar
uzandõğõ kabul edilir.

10