TS 6989 Mayıs 1989-Silo PDF

ICS 65.040.
20 TRK STANDARDI TS 6989/Mays 1989

!!NDEK!LER

0 - KONU, TAR!F, KAPSAM, AMA, UYGULAMA ALANI....................................... "
0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TAR!FLER................................................................................................................. 1
0.2.1 - Betonarme Silo.................................................................................................................... 1
0.2.2 - Tremi.................................................................................................................................... 1
0.2.3 - Homojenle"tirme.................................................................................................................. 1
0.3 - KAPSAM................................................................................................................... 1
0.4 - AMA........................................................................................................................ 1
0.5 - UYGULAMA ALANI ................................................................................................... 1
0.6 - B!R!MLER................................................................................................................. 1
" - GENEL HESAP KURALLARI ............................................................................... 2
1.1 - B!R S!LOYU KARAKTER!ZE EDEN VER!LER.......................................................... 2
1.1.1 - Enkesit #ekline Ba$l Veriler ............................................................................................... 2
1.1.2 - Silolanan Malzemenin stten Snrlad$ Yzeyin (Doldurma Yzeyi) #ekline Ba$l Veriler
........................................................................................................................................................ 3
1.1.3 - Taban #ekline Ba$l Veriler ................................................................................................. 3
1.2 - S!LO TR YAPILARA A!T GENEL FORMLLER................................................... 4
1.2.1 - Bu Standardda Verilen Formllerin Kullanm Alan ............................................................. 4
1.2.2 - Narinli$in Snr De$eri ......................................................................................................... 4
1.2.3 - Hidrolik Yarapn Snr De$eri ............................................................................................ 4
1.3 - BO#ALTMA #EK!LLER! ............................................................................................ 4
1.3.1 - Bo"altma #eklinin Rol........................................................................................................ 4
1.3.2 - Normal ve zel Bo"altma.................................................................................................... 4
1.3.3 - Bo"altma Trne Ba$l Olarak Hidrolik Yarapn Snr De$eri .......................................... 6
1.3.4 - Bo"altma Trne Gre Kullanlacak Ba$ntlar ................................................................... 6
1.4 - S!LOLANAN MALZEMEY! KARAKTER!ZE EDEN DE%ERLER................................ 7
1.4.1 - !lkeler ................................................................................................................................... 7
1.4.2 - Baz Temel Malzemeler !in Kullanlacak ve De$erleri.................................................. 7
1.4.3 - Orannn Belirlenmesi ....................................................................................................... 7
1.5 - S!LOLANAN MALZEMEN!N S!LO TABAN VE C!DARLARINA UYGULADI%I
ETK!LER!N HESABI.......................................................................................................... 8
1.5.1 - D"ey Cidarlar zerindeki Etkiler........................................................................................ 8
1.5.2 - Yatay Dzlem zerinde Ortalama D"ey Etki..................................................................... 8
1.5.3 - Taban Dzleminde Ortalama D"ey Etki ............................................................................ 9
1.5.4 - Snr Denge Durumlar ve Parametresinin De$eri............................................................ 9
1.5.5 - z
0
Referans (Kar"la"trma) Yksekli$i ................................................................................ 9
2 - NORMAL BO#ALTMA YAPAN B!R S!LONUN TABAN VE C!DARLARINDAK!
KARAKTER!ST!K ETK!LER!N HESABI .................................................................. "0
2.1 - GENEL !LKELER .....................................................................................................10
2.1.1 - Karakteristik Etkilerin Niteli$i ............................................................................................. 10
2.1.2 - Temel De$erler ve Davran" Katsaylar ........................................................................... 10
2.1.3 - Dikkate Alnacak Durumlar ................................................................................................ 10
2.1.4 - Eksponansiyel Forml ve indirgenmi" Derinlik (x)............................................................. 12
2.2 - n, k, v ve T ETK!LER!N!N KARAKTER!ST!K DE%ERLER!N! VEREN FORMLLER
.........................................................................................................................................12
2.2.1 - n, t, v , ve T' nin Genel ifadeleri ........................................................................................ 12
2.2.2 - k
n
ve k
v
Davran" Katsaylarnn De$erleri....................................................................... 14
2.3 - B!R S!LONUN TABANINDAK! ETK!LER..................................................................15
2.3.1 - Tabann Yatay ve Dzlem Olmas Durumu....................................................................... 15
2.3.2 - Tabann Tremili Olmas Durumu ....................................................................................... 15
3 - ZEL BO#ALTMA VEYA HOMOJENLE#T!RME SREC!NDEN DO$AN
ETK!LER!N D!KKATE ALINMASI ........................................................................... "5
3.1 - ZEL BO#ALTMADA D!KKATE ALINACAK DENGE DURUMLARI.........................15
3.1.1 - Birinci Denge Durumu ....................................................................................................... 15
3.1.2 - !kinci Denge Durumu......................................................................................................... 16
ICS 65.040.20 TRK STANDARDI TS 6989/Mays 1989

3.2 - GEOMETR!K OLARAK ZEL BO#ALTMA YAPAN S!LOLARDA OLU#AN ETK!LER
.........................................................................................................................................16
3.2.1 - !kinci Denge Durumu ve Bu Durumdan Dolay Cidarlar rerinde Olu"an Etkilerin Hesab
...................................................................................................................................................... 16
3.2.2 - Dikdrtgen Silolarda !kinci Denge Durumunun Dikkate Alnmas ..................................... 16
3.2.3 - Yarap r Olan Bir Daire Siloda !kinci Denge Durumunun Dikkate Alnmas ................... 16
3.3 - MEKAN!K OLARAK ZEL BO#ALTMA YAPAN S!LOLARDA OLU#AN ETK!LER ..17
3.3.1 - Dikkate Alnacak Durum.................................................................................................... 17
3.4 - YAPISAL OLARAK ZEL BO#ALTMA YAPAN S!LOLARDA OLU#AN ETK!LER....17
3.5 - HOMOJENLE#T!RME S!LOLARI.............................................................................18
3.5.1 - Mekanik Model .................................................................................................................. 18
3.6 - HOMOJENLE#T!RME S!LOLARINDA D!KKATE ALINACAK ETK!LER...................18
3.6.2 - Etkilerin Hesab ................................................................................................................. 18
4 - BETONARME YAPILARA A!T ZEL KURALLAR............................................ "8
4.1 - YAPININ HESAP !LKELER! .....................................................................................18
4.2 - ETK!LER..................................................................................................................19
4.2.1 - Ykler................................................................................................................................. 19
4.2.2 - Emniyet Gerilmesi Metoduna Gre Yk Kombinezonlar .................................................. 19
4.2.3 - Ta"ma Gcne Gre Yk Kombinezonlar....................................................................... 19
4.3 - KES!T ETK!LER! ......................................................................................................20
4.3.1 - D"ey Cidarlarda Dikkate Alnacak Kesit Etkileri .............................................................. 20
4.4 - EMN!YET GER!LMES! METODUNA GRK HESAP................................................24
4.4.1 - Mukavemet Ynnden Emniyet Gerilmeleri ...................................................................... 24
4.4.2 - atlama Ynnden Emniyet Gerilmeleri ........................................................................... 25
4.5 - RTRE VE SICAKLIK ETK!LER! .............................................................................26
4.6 - C!DAR YZLER!N!N FARKLI SICAKLI%INDAN DO%AN ETK!LER.........................26
4.6.1 - Scaklk De$i"iminin Hesab .............................................................................................. 27
4.6.2 - Scaklk De$i"iminden Do$an Moment ............................................................................. 27
4.7 - KONSTRKT!F TEDB!RLERDEN DO%AN ETK!LER..............................................28
4.7.1 - D"ey Do$rultuda Hcre Ba$lantlar ................................................................................ 28
4.7.2 - Taban ile Yan Cidarlarn Ba$lantlar ................................................................................ 28
4.7.3 - Temeller............................................................................................................................. 28
4.8 - TA#IMA GCNE GRE HESAP ...........................................................................29
4.9 - M!N!MUM KONSTRKT!F TEDB!RLER ..................................................................29
4.9.1 - Genel bilgiler...................................................................................................................... 29
4.9.2 - Minimum Cidar Kalnlklar................................................................................................. 29
4.9.3 - Tehizatlar ......................................................................................................................... 29
4.10 - YAPIM....................................................................................................................30
4.10.1 - Genel Bilgiler ................................................................................................................... 30
4.10.2 - Kalplar............................................................................................................................. 30
4.10.3 - Tehizatn Yerle"tirilmesi................................................................................................. 30
4.10.4 - Betonun Yerine Konmas................................................................................................. 30
4.11 - KULLANIM.............................................................................................................30
EK - A....................................................................................................................... 3"

SEMBOLLER

A :Silo en kesit alan, yatay do$rultuda yivli cidar
A
s
:Toplam ekme tehizat alan
a :Dikdrtgen kesitin ksa kenar
B :Svanmam" beton cidar
b :Dikdrtgen kesitin uzun kenar
b
w
:Kesit eni
C :Boyanm" beton cidar
d :Faydal ykseklik
E :Deprem yk veya deprem yk etkisi
E
c
:Sabit gerilme, veya ok uzun sreli bir ykleme durumunda betonun elastisite modl
e
r
:Rlatif d"merkezlik
f
ck
:Betonun karakteristik silindir basn mukavemeti
f
ctk
:Betonun karakteristik ekme mukavemeti
f
yk
:Tehizatn karakteristik akma mukavemeti
G :Sabit yk veya yk etkisi
H :Bo"altma a$znn derinli$i, yatay toprak basnc
H :Cidar kalnl$, en kesit yksekli$i, taban dzleminin ortalama doldurma dzlemine gre
derinli$i
h :Doldurma kenarnn ortalama doldurma dzlemine olan uzakl$
h" :E"de$er ykseklik
l/h
e
:Cidar d" yznn sl direnci
h
f
:Bo"altma a$z seviyesinden itibaren llen ykseklik
l/h
i
:Cidar i yznn sl direnci
l :Beton kesitin atalet momenti
K :Isl yo$unluk
K
n,v
:Davran" katsaylar
M :E$ilme momenti
M
h,v
:Kesitte yatay ve d"ey do$rultudaki e$ilme momentleri
M
t
:Scaklk farkndan meydana gelen e$ilme momenti
N :Eksenel normal kuvvet
N
h,v
: Kes itte yatay ve d"ey do$rultudaki eksenel normal kuvvetler
n :Silolanan malzeme etkisinin yatay bile"eni
n
o
:n' nin temel de$eri
n
1,2,3
:Srasyla birinci, ikinci ve nc denge durumuna tekabl eden malzeme etkisinin yatay
bile"enleri
P :Gaz basnc
Q :Hareketli yk veya hareketli yk etkisi
q :Silolanan malzemenin silo cidarlarna bile"ke etkisi
r :Daire silonun yarap veya kenar says drtten fazla olan dzgn okgen "eklindeki silonun
iine izilebilen en byk emberin yarap, ayn merkezli i ie iki daire halkasndan olu"an
silolarda d" emberin yarap (i emberin yarap r olmak zere)
r
n
:Hidrolik yarap
T :h yksekli$indeki silo cidarnn birim geni"likli d"ey bir "eridi zerinde olu"an t etkilerinin
bile"kesi; scaklk de$i"mesi, mesnet kmesi, rtre vb. etkileri
Te :Silonun d"ndaki hava scakl$
Ti :Silolanan malzemenin scakl$
t :Silolanan malzeme etkisinin d"ey bile"eni
te,i :Cidarn d" ve i yzndeki scaklklar
U :Silo enkesiti evre uzunlu$u
U :V evresinin tamamn iine alan ve U' nn hometetisi olan evrenin uzunlu$u
V :Bo"altma a$zlar evresinin taban zerindeki izd"mleri
V* :Tremideki malzeme hacmi
v :Silolanan malzemenin, silonun yatay kesitinin birim yzeyine uygulad$ ortalama d"ey etki
v :Taban dzlemindeki ortalama d"ey etki (z=h iin v=v )

v
o
:v' nin temel de$eri
o
v : v nin temel de$eri
W :Rzgar yk veya rzgar yk etkisi
x :!ndirgenmi" derinlik
x :Taban dzlemine ait x de$eri
y :1-e
-x
de$eri
y :Taban dzlemine ait y de$eri
z :Ortalama doldurma dzleminden itibaren llen derinlik
z
o
:Referans yksekli$i
z
T
:Gei" derinli$i
t
:Betonun sl genle"me katsays
:Silonanan malzemenin tabii "ev as
:Birim a$rlk
:Homojenle"tirme sonunda elde edilen e"de$er svnn birim a$rl$
:Silo cidar zerindeki srtnme as
c
:Betonun s iletkenlik katsays
:atlama katsays
:atlamann nemine ba$l olarak seilen bir katsay
:tg / tg oran, tehizat oran
r
:atlak hesab iin tehizat oran
c
:Betondaki gerilme
c
:Betonun basn emniyet gerilmesi

ct
:Betonun bile"ik e$ilmede ekme emniyet gerilmesi

s
:Tehizat emniyet gerilmesi

:! srtnme as
:Mekanik tehizat oran
:Silo en kesitinin merkezine en uzak olan V
o
bo"altma noktasnn


1
BETONARME S!LOLARIN HESAP, YAPIM VE KULLANIM
KURALLARI

0 - KONU, TAR!F, KAPSAM, AMA, UYGULAMA ALANI

0." - KONU
Bu standard, betonarme silolarn hesap, yapm ve kullanm kurallarna dairdir.

0.2 - TAR!FLER

0.2." - Betonarme Silo
Betonarme silo, kohezyonsuz taneli malzemelerin depolanmas amacyla yaplm", drtgen, okgen,
daire kesitli tek veya bunlarn bir araya gelmesiyle meydana gelen betonarme mhendislik yapsdr.

NOT - Bu standard metninde "Betonarme Silo" anlamnda "Silo" deyimi de kullanlm"tr.

0.2.2 - Tremi
Tremi silolanan malzemenin silodan bo"altlmas iin silo taban dzleminden itibaren meydana
getirilmi" bulunan kesik koni veya kesik piramit vb. "eklindeki bo"altma a$zlardr.

0.2.3 - Homojenle%tirme
Homojenle"tirme, silolanan malzemeyi homojen duruma getirmek iin silo iine basnl hava verme
i"lemidir.

0.3 - KAPSAM
Bu standard, cidarlar d"ey, tabanlar tremili veya dz olan betonarme silolarn hesap, yapm ve
kullanm kurallarn kapsar.

Metal ve d"ey do$rultuda rijitli$i olmayan betonarme yatay elemanlardan olu"mu" silolar ile
betonarme silolarda bulunan ekipmann hesap ve yapm kurallarn kapsamaz.

0.4 - AMA
Bu standard, silolanan malzemenin silo tabannda ve cidarlarnda olu"turdu$u kesit kuvvetlerini
hesaplamakta kullanlan bir metodu ve silolarn yapm ve projelendirilmesiyle betonarme elemanlarn
gerekle"tirilmesinde kullanlan ilkeleri belirlemeyi amalar

0.5 - UYGULAMA ALANI
Bu standard, silolarn boyutlandrlmasn karakterize eden geometrik parametreler ile bo"altma
"ekillerine uygulanr. Madde 1.4.3 ve Madde 3'de verilen formllerdeki azaltma ve artrma katsaylar,
silolardaki emniyet en az TS 500
")
'deki emniyete e"de$er olacak "ekilde verilmi" olup betonarme
cidarlara ait zel kurallar e"itli konstrktif tedbirlerin tarif edilmesine ve atlama "eklini dikkate
alnmasna yneliktir.

0.6 - B!R!MLER
1 kgf = 10 N varsaymyla SI-Al"lm" sistem birim dn"mleri izelge-1de verilmi"tir

1) Bu standard metninde atf yaplan Trk Standardlarnn numaralar metnin sonunda verilmi"tir.

2
!ZELGE - " SI-Al"lm" Sistem Birim Dn"mleri

Cinsi

(SI) Sistemi Sembol Geleneksel Sistem
- Newton N 0 ,10 kgf
- Deka-newton daN 1 ,00 kgf
Tekil yk Kilo-newton kN 100,00 kgf
E"it yayl yk "iddeti Kilo-newton/metre kN/m 100,00 kgf /m
Mukavemet veya gerilme
Newton/mm
2
N/mm
2
10,00 kgf /cm
2

Moment Kilo-newton.metre KN.m 100,00 kgf. m
1 kcal = 4186J ; 1 kcal / saat = 1,163 W

" - GENEL HESAP KURALLARI

"." - B!R S!LOYU KARAKTER!ZE EDEN VER!LER

"."." - Enkesit #ekline Ba&l Veriler
A silo enkesit alann, U bu kesitin evre uzunlu$unu gstermek zere silonun enkesitini karakterize
eden temel parametre,

r
h
= A / U

formlyle belirlenen hidrolik yaraptr. Baz enkesitler iin hidrolik yarapn de$erleri izelge-2'de
verilmi"tir.

!ZELGE - 2 Hidrolik Yarap De$erleri

Enkesit #ekli Hidrolik Yarap
Daire kesitler (r dairenin yarap)
r
h
= r / 2
okgen kesitler (r okgenin iine izilebilen
en byk dairenin yarap)
r
h
= r / 2
Dikdrtgen kesitler (a ve b dikdrtgenin kenar
uzunluklar)
( ) b a
b a
r
h
+
=
2

Merkezleri ayn olan iki daire arasndaki kesit
(r kk dairenin, r byk dairenin yarap)
2
r r
r
h

=


3
".".2 - Silolanan Malzemenin stten Snrlad& Yzeyin (Doldurma Yzeyi) #ekline
Ba&l Veriler
Bu yzey, doldurma kenar ad verilen bir izgi boyunca silo cidaryla snrlanr (#ekil- 1) .

#EK!L " - Doldurma Yzeyi Ve Doldurma Kenar

Malzemenin kendi hacmini stten snrlayan bu doldurma yzeyi yatay bir dzlemle (ortalama
doldurma dzlemi) snrlanr.

Bu ortalama doldurma dzlemi bu standardda z derinlik apsisinin orijini olarak dikkate alnmaktadr.
Genellikle, doldurma kenarnn ortalama doldurma dzlemine olan uzakl$ h ile gsterilir. Doldurma
yzeyleri o$u kez, dnel bir koni, dzgn bir piramit veya bir kum y$n "eklinde olup yatay dzlem
ile as yapar.

Dzgn okgen veya daire kesitler iin;

tg r h
h
3
2
=

Dikdrtgen kesitler iin (b > a)

tg
b
a a
h

= 3
12

dan hesaplanr.

".".3 - Taban #ekline Ba&l Veriler
Silonun d"ey cidarlarnn tremi ile birle"ti$i yatay dzlem (taban dzlemi) dz tabanl silolarda silonun
tabanndan geen yatay bir kesitten ibarettir (#ekil-2a). Tremili silolarda taban dzlemi tremi
ba"langcndan geen yatay dzlemdir (#ekil-2b). Taban dzleminin ortalama doldurma dzlemine
gre derinli$i h, bo"altma a$znn derinli$i ise H ile gsterilmektedir (#ekil-2).


4

#EK!L 2 - Dz Tabanl Ve Tremili Silolarda Taban Dzlemi

Taban dzlemine ait di$er zelikler Madde 1.3 ve Madde 2. 3 'de verilmi"tir.

".2 - S!LO TR YAPILARA A!T GENEL FORMLLER

".2." - Bu Standardda Verilen Formllerin Kullanm Alan
Madde 1.5, Madde 2 ve Madde 3'de verilen formller ancak narinli$i (H/r
h
) belirli bir de$erden byk
ve hidrolik yarap belirli bir de$erden kk olan silo tr yaplar iin kullanlr.

".2.2 - Narinli&in Snr De&eri
Madde 2 ve Madde 3 'deki formllerin uygulanabilmesi iin narinli$in snr de$eri H/r
h
3,5 olmaldr.

".2.3 - Hidrolik Yarapn Snr De&eri
Bu de$er silonun bo"altma "ekline gre 6 m veya 12,50 m olarak snrlandrlr (Madde 1.3.2, Madde
1.3.3).

".3 - BO#ALTMA #EK!LLER!

".3." - Bo%altma #eklinin Rol
Bo"altma "ekli cidarlar zerindeki etkilerin de$erini derinli$e ba$l olarak de$i"tirir.

Bo"altma "ekilleri a"a$da verilmi"tir;

- Normal bo"altma (Madde 1.3.2.1),
- Geometrik olarak zel bo"altma (Madde 1.3.2.2),
- Mekanik olarak zel bo"altma (Madde 1.3.2.3),
- Yapsal olarak zel bo"altma (Madde 1.3.2.4).

".3.2 - Normal ve zel Bo%altma

".3.2." - Normal Bo%altma
A"a$daki "art sa$layan bo"altma "ekli, normal bo"altmadr.

1) Silolanan malzemenin bo"altmadaki ak", hava pskrtmeden, sadece kendi a$rl$ ile
sa$lanyorsa,
2) Silonun iinde hi bir donanm ve zellikle Madde 1.3.2.4 belirtilen hususlarn hibiri bulunmuyorsa,
3) Bo"altma a$z veya a$zlar tabanda bulunuyor ve Madde 1.3.2.2'de belirtilen 0,4 ise (#ekil-
3)
Yukarda belirtilen "arttan en az biri sa$lanmyorsa Madde 1.3.2.2, Madde 1.3.2.3, Madde
1.3.2.4de belirtilen bo"altma trlerinden biri sz konusudur.

5
".3.2.2 - Geometrik Olarak zel Bo%altma

".3.2.2." - Normal bo"altma iinde belirtilen ilk iki "art sa$lanyor ( > 0,4) nc "art
sa$lanmyorsa siloda geometrik olarak zel bo"altma sz konusudur (#ekil- 3).

".3.2.2.2 - Rlatif Koordinat ( )
Bir silonun taban seviyesindeki yatay kesiti dikkate alnd$nda, bu kesitin evresi U, a$rlk merkezi O
ve bo"altma a$zlarnn evresinin bu taban zerindeki izd"mleri V, bu V evrelerinin tamamn iine
alan ve U' nun hometetisi olan evrenin uzunlu$u U' olmak zere;

= U' / U

formlyle hesaplanr. Bu oran d"merkezli$i en byk bo"altma noktasnn rlatif koordinatdr.
#ekil-3'de verilen alt "ekilden herbiri geometrik olarak zel bo"altma durumunu gstermektedir. D"
merkez bo"altmann da bir zel bo"altma "ekli oldu$u grlmektedir. Bundan ba"ka, zellikle ok
a$zdan veya bir tek geni" a$zdan sa$lanan zel bo"altmalar da mevcuttur.

Baz dz tabanl silolarda, betonarme taban pla$ zerinde fazla miktarda bo"altma yapabilen byk
bir delik bulunabilir (#ekil-3c). Bazen bu deli$e bo"altma a$z geometrik olarak normal olan metal
trendler de taklmaktadr. Bu durumda plaktaki delik, bo"altma a$z olarak dikkate alnarak sadece
basn art" ile ilgili olan Madde 3.2.1 uygulanr, Madde 3.2.2 ve Madde 3.2.3 uygulanmaz.

#EK!L 3 - Geometrik zel Bo"altma Durumlar

6
".3.2.3 - Mekanik Olarak zel Bo%altma
Silolanan malzemenin bo"altlmas, gerek tabandaki gerekse tabana yakn seviyede d"ey cidarlardan
ve basnl hava pskrtlmesiyle yaplyorsa bu bo"altma mekanik olarak zel bo"altmadr. Di$er
taraftan silonun iinde hava pskrtme tpnden ba"ka Madde 1.3. 2. 4 de belirtilen bir i tertibat da
bulunmamaldr. Madde 3. 5 'de verilen homojenle"tirme silolar ile mekanik olarak zel bo"altma
yapan silolar arasndaki fark da Madde 3.3'de verilmi"tir.

".3.2.4 - Yapsal olarak zel Bo%altma
Silolanan malzemenin bo"altlmas silonun ierisinde bulunan sabit veya hareketli bir tertibat
yardmyla sa$lanyorsa bu bo"altma yapsal olarak zel bo"altmadr.
rne$in;

a) Silolanan malzemenin bo"altlmas, silonun iindeki, her seviyede delikleri bulunan bir bo"altma
bacas ile yaplmaktadr (Madde 3.3).
b) Silolanan malzemenin bo"altlmas, taban zerinde bulunan ve malzemenin ktle halinde harekete
gemesini engelleyecek "ekilde yaplm" ok kk debi veren delikler sayesinde yaplmakta ve
silolanan malzemenin st yzeyini dzleyen bir alet ihtiva etmektedir (Madde 3.3).
c) Silindirik silonun i yzeyinde d"ey cidarlardan ie do$ru uzanan plak ya da kiri" "eklinde kmalar
bulunmaktadr (Madde 1.3.4.3).

".3.3 - Bo%altma Trne Ba&l Olarak Hidrolik Yarapn Snr De&eri

".3.3." - Hidrolik Yarapn 6 m !le Snrlandrlmas Durumu
Madde 1.2 'de belirtilen hidrolik yarapn snr de$eri, a"a$daki durumlar iin 6 m olarak tespit
edilmi"tir.

- Normal, mekanik olarak zel ve geometrik olarak zel olan btn bo"altmalar,
- Silolanan malzemenin sadece tahl oldu$u ve bo"altmann Madde 1.3. 2. 4 'de belirtildi$i gibi her
seviyede delikleri bulunan merkezi bir bo"altma bacasyla yapld$ yapsal olarak zel bo"altmalar.

".3.3.2 - Hidrolik Yarapn "2,50 m !le Snrlandrlmas Durumu
Madde 1.2 'de belirtilen hidrolik yarapn snr de$eri, a"a$daki durumlar iin 12,50 m olarak tespit
edilmi"tir.

- Madde 1.3.2.4 'de belirtilen yapsal olarak zel bo"altma olmas,
- Silolanan malzemenin "eker olmas,
- H/r
h
<6 olmas.

".3.4 - Bo%altma Trne Gre Kullanlacak Ba&ntlar

".3.4." - Normal Bo%altmal Silolar
Madde 1.2 ve Madde 1.3. 3 'de belirtilen normal bo"altmal silolar iin Madde 1.5.4.1 ve Madde 1.5. 4.
2 'de verilen de$erleri dikkate alarak Madde 2 'deki formller uygulanr.

".3.4.2 - zel Bo%altmal Silolar
Geometrik, mekanik ve baz yapsal olarak zel bo"a itinal silolar iin Madde 3 'de belirtilen formller
kullanlr.

".3.4.3 - Di&er zel Bo%altmal Silolar
Madde 3'de belirtilenlerin d"nda zel silolar iin verilen formllerde yaplacak de$i"iklikler
aklanmam"tr. Madde 1.3.2.4'de belirtildi$i gibi zel bo"altmal silolarn daha zel bir hali olan ve
iersinde cidardan ie do$ru kma halinde yap elemanlarnn bulundu$u silolar iin de durum
byledir. Byle silolarda olu"an etkiler Madde 3'de verilen formller ile belirlenen etkilerden daha
byk olabilir.


7
".4 - S!LOLANAN MALZEMEY! KARAKTER!ZE EDEN DE$ERLER

".4." - !lkeler
Silolanan bir malzemeyi karakterize eden 3 de$er sz konusudur.
- Birim a$rlk
- i srtnme as
- silo cidar zerindeki srtnme as

Bu de$er silolanan her malzeme iin sabit kabul edilir. Baz temel malzemeler iin ve nin
de$erleri izelge-3'de verilmi"tir.

Bu standardda belirtilen metotlar bu de$erlerin kullanlmas halinde geerlidir. Hesaplarda emniyetsiz
tarafta sonular verecek olan daha ba"ka de$erlerin kullanlmasna izin verilmez. Bu izelgede
bulunmayan malzemelere ait ve de$erleri iin TS 498 veya laboratuvar deney sonularna
ba"vurmak gerekir, birim a$rl$nn de$eri daN/cm
2
'lik basn altnda dometre lmnden elde
edilen de$ere e"it alnabilir. yi belirlemede, gerek ince taneli malzeme iin kullanlan Casagrande
kutusu, gerekse iri taneli malzeme iin kullanlan eksenli aletten yararlanlabilir. Mesela, "eker ve
bu$dayn de$eri bu metotlarn her ikisiyle de belirlenebilir. asnn hesap de$eri, lmlerden elde
edilen de$erin 1,00'den kk (0,85-0,90) bir katsay ile arplmasyla elde edilir.

Silolanacak malzemenin minimum birim a$rlkl olabilece$i d"nlerek, silo hacminin
belirlenmesinde izelge-3'deki de$erlerinden daha kk bir c de$erinin dikkate alnmas gerekir.
Deneydeki lmlerin yaplamad$ durumlarda, asnn de$eri = tg / tg oranndan
yararlanlarak belirlenebilir. orannn de$eri izelge-4'de verilmi"tir. Bu formlden elde edilen tg
de$eri st snr olarak dikkate alnmaldr.

".4.2 - Baz Temel Malzemeler !in Kullanlacak ve De&erleri
Bu de$erler izelge-3'de verilmi"tir. Bu izelgede bulunmayan malzemeler iin Madde 1.4.1'deki
aklamalar geerlidir, imento, al ve toz halindeki malzemelerin stok edilmesi ve #ekil-2'de verilmi"
olan h yksekli$inin 10 m' den byk olmas durumunda bu malzemelerin birim a$rlklar a"a$da
verilen k katsaysn kullanarak artrlr.

k = 1 + ( h-10 ) / 500

Bu formlde h yksekli$inin de$eri metredir.

!ZELGE - 3 ve Hesap De$eri

Malzeme Birim A$rlk
(kgf/m
3
)
! Srtnme As
()
imento
Klinker*
Msr
Bu$day
Toz "eker
Al
Bu$day unu
1470
1470-1570
785
835
900
1225
880
28
33
24
26
30
25
20
*) Klinker' in birim a$rl$ iki de$er arasnda de$i"mektedir. Hesaplarda
dikkate alnacak olan bu iki snr arasndaki birim a$rl$n de$eri proje
mhendisi tarafndan belirlenir. Bu de$erin seimi zelikle tane zgl
a$rl$ ve granlometri iersinde yer alan ince eleman oran dikkate
alnarak yaplabilir.

".4.3 - Orannn Belirlenmesi
A yatay do$rultuda yivli cidar, B svanmam" beton cidar, C boyanm" beton cidar gstermek zere,
bu cidar iin dikkate alnacak olan de$erleri izelge-4de verilmi"tir.


8
Metalik yzeyler iin bir tek de$eri vermek mmkn olmamaktadr. Yaplan deneyler; yeni retilen
galvanizli salar zerinde msr ve bu$dayn srtnmesinin eski salara gre daha az oldu$unu
gstermektedir.

!ZELGE - 4 Hesap De$erleri

Tane #ekli Malzeme A cidar B cidar C cidar
Toz halinde
!nce taneli
!ri taneli
imento, al, un
Bu$day, msr, "eker
Klinker
0,87
0,87
0,87
0,80
0,75
0,70

sadece "eker iin
(0,50)

Bu$day, bu$day unu, msr ve pirin ile galvanizli sa arasndaki srtnme asnn de$eri 7
alnabilir.

Deneyle belirlenen tg / tg orannn, izelgedeki de$erinden kk olmas durumunda, hesaplarda
deneydeki de$eri kullanlr.

".5 - S!LOLANAN MALZEMEN!N S!LO TABAN VE C!DARLARINA UYGULADI$I
ETK!LER!N HESABI

".5." - D%ey Cidarlar zerindeki Etkiler
Silolanan malzeme, d"ey cidarlar zerindeki herhangi bir noktaya, yatay bile"eni n, d"ey bile"eni
t = n.tg olan ve yatayla as yapan bir q etkisi uygular. Herhangi bir z derinli$inde bu q etkisinin
dolaysyla n ve t bile"enlerinin sabit oldu$u varsaylr (#ekil-4).

Silo tabanndan itibaren d"ey cidarn yksekli$i boyunca uzanan birim geni"likli bir "erit zerine
etkiyen srtnme kuvvetlerinin bile"kesi ( tdz), T ile gsterilir.

".5.2 - Yatay Dzlem zerinde Ortalama D%ey Etki
Silolanan malzemenin, silonun ortalama doldurma dzleminden itibaren herhangi bir z derinli$indeki
yatay dzleme uygulad$ d"ey etki v ile gsterilirse bunun temel de$eri olan ve, ayn derinlikte d"ey
cidar zerinde olu"an q etkisinin yatay bile"enin (n) temel de$eri olan n
0
a ba$ldr.

Madde 1.5.4'de tariflenen bir parametreyi, h" dzgn okgen veya daire kesitli silolarda;

tg r h
h
2
1
=

dikdrtgen kesitli ( b > a ) silolarda

tg
b
a a
h

= 3
16

formlyle belirlenen e"de$er bir yksekli$i gstermek zere;

h
n
v + =
0
0

den hesaplanr.

Bu temel de$erin aklanmas Madde 2.1.2*de verilmi"tir.

v
0
ve n
o
arasndaki bu forml ancak, z derinli$inin, z
T
gei" derinli$inden byk olmas durumunda
uygulanabilir. Silonun st blgelerinde, z < z
T
iin, silolanan malzemenin gerilme durumu olduka

9
dzensiz olup, bu dzensizlik doldurma yzeyinin sekline ba$ldr. z
T
de$eri, Madde 2.2.1'de
verilmi"tir.

".5.3 - Taban Dzleminde Ortalama D%ey Etki
Silolanan malzemenin silo taban dzlemine uygulad$ ortalama d"ey etki v , z = h iin hesaplanan v
d"ey etkisine e"ittir.

".5.4 - Snr Denge Durumlar ve Parametresinin De&eri
Bir silonun incelenmesinde, v
0
ve n
0
arasndaki formlde bulunan parametresinin iki farkl de$erine
ba$l olarak iki denge durumu dikkate alnmaldr (Madde 1.5.2).

".5.4." - Birinci Denge Durumu (".Durum)
Bu denge durumu, hesaplarda dikkate alnacak olan en kk bir de$eri ile karakterize edilmekte
olup, ' nn bu de$eri,

tg tg / = ( madde 1.4.3 ) ,
2
1 = m olmak zere

2
1
cos
sin 1
sin 1
m
m
+
=

formlyle belirlenir. Bu denge durumu, genellikle doldurmann srekli bir "ekilde yaplarak
tamamlanmas ile birlikte, taneli malzemenin sknete gemesinden sonra meydana gelir. Silonun
tabann te"kil eden elemanlarn kesit etkilerini hesaplamak iin dikkate alnacak olan
1
de$eri
a"a$daki formlle de belirlenebilir.

3 2
1
22 , 0
2 4

+
= tg

".5.4.2 - !kinci Denge Durumu (2. Durum)
Bu durum
1
den daha byk bir de$eri ile karakterize edilir.

a) Madde 1.3.2.1'de verilmi" olan normal bo"altmal silolar iin ksaca 2. durum olarak belirtilen bu
duruma ait de$eri a"a$daki formlle hesaplanr.

2
2
cos =

b) Madde 1.3 de tariflenmi" olan bo"altmal silolar iin ikinci denge durumu, 3;3 veya 1 olarak
adlandrlmaktadr. Bu durumlara ait etkilerin hesap "ekli Madde 3.2 ve Madde 3. 3 'de verilmi"tir.

3, 3 ya da 1' durumu olarak adlandrlan ikinci duruma ait de$erlerin, bo"altmann ba"langcnda
olu"an de$erlere zde" oldu$u kabul edilmi"tir. Bu durum hem bo"altma metoduna ve hem de
stokajn herhangi bir durumuna ba$ldr. Normal bo"altma yapan silolar iin kullanlan
2
de$eri
Madde 2.2.2de verilen n
2
etkisi altndaki davran" katsaysna ve yaplm" olan varsaymlara ba$ldr.
Yan cidardaki kesit kuvvetlerinin hesabnda bu 2. durum (3, 3' veya 1' ) dikkate alnmaldr.

'nun e"itli de$erleri iin ye ba$l olarak
1
,
2
ve de$erleri #ekil- 5 'den de alnabilir.

".5.5 - z
0
Referans (Kar%la%trma) Yksekli&i
Bu yksekli$in de$eri z
o
= r
h
/ ( tg ) formlnden hesaplanr. Bu formldeki , daha nce belirtilen
e"itli denge durumlarna ait bir parametredir. Mesela, bu yksekli$in srasyla 1. ve 2. denge durumu
iin de$erleri;


10

tg
r
z
h
1
01
=
( 1. durum ),
tg
r
z
h
2
02
=
( 2. durum )

formlleriyle hesaplanr.

2 - NORMAL BO#ALTMA YAPAN B!R S!LONUN TABAN VE
C!DARLARINDAK! KARAKTER!ST!K ETK!LER!N HESABI

2." - GENEL !LKELER

2."." - Karakteristik Etkilerin Niteli&i
Bu standarda gre belirlenen kesit etkileri karakteristik de$erlerdir. Hesaplarda, bu de$erlerin, silonun
in"a edildi$i malzemeye ba$l olarak de$i"en bir katsay ile artrlmas gerekir, betonarme silolar iin
bu katsaylarn de$eri Madde 4.2.3 'de verilmi"tir.

2.".2 - Temel De&erler ve Davran% Katsaylar
Bir etkinin karakteristik de$eri o etkinin temel de$eri ile k davran" katsaysnn arpmndan elde edilir.
Buna gre;

n = k
n
. n
0

v = k
n
.
0
v

olur. Buradaki davran" katsaylarnn kullanlmas, Madde 2. 1.1 'de belirtilen artrma katsaylarnn
kullanlmayaca$ anlamna gelmez.

2.".3 - Dikkate Alnacak Durumlar
Madde 1.5.4'de tariflenmi" olan 1. ve 2. denge durumlar bir silonun hesabnda ard arda dikkate alnr.
Bu durumlarn herbirine, Madde 1.5.2'de verilen formlde,
1
,
2
de$erleri ve Madde 1.5. 5 'de
tariflenen z
01
, z
02
referans ykseklikleri kar"lk gelmektedir.


11

#EK!L 5 - ve ye Ba$l Olarak
1
,
2
ve De$erleri


12
2.".4 - Eksponansiyel Forml ve indirgenmi% Derinlik (x)
Etkilerin de$erini belirlemek iin verilen formllerde, z derinlik apsisi (z - h") / z
0
olarak i"lemlere
girmektedir. Herhangi bir z derinli$indeki yatay dzlem iin belirtilen bu ifade indirgenmi" derinlik olup,
buna gre;

x = (z-h") / z
0

den hesaplanr (Bu formldeki z
o
, Madde 1.5.5'de, h" ise Madde 1.5.2'de tariflenmistir). z
o
referans
yksekli$i dikkate alnan denge durumuna gre farkl iki de$er alr. Buna kar"lk iki farkl x de$eri
hesaplanr. x de$i"keni, etkilerin belirlenmesinde kullanlan formllere f (1 - e
-x
) "eklinde girer. Bu
fonksiyon y ile gsterilirse;

y = 1 - e
-x

olarak belirtilebilir.

izelge-5'de y(x) fonksiyonun de$erleri verilmi"tir. Ara de$erler iin lineer enterpolasyon yaplabilir.
Silonun taban dzlemine ait x ve y de$erleri x ve y "eklinde gsterilirse bunlar

x =( h h ) / z
0
y = 1 - e
- x

formlleriyle hesaplanr.

!ZELGE - 5 y = 1 - e
-x
Fonksiyonun De$erleri

x y x y x y x y
0,00 0 1,00 0,63212 2,00 0,86466 3,00 0,95021
0,05 0,04877 1,05 0,65006 2,05 0,87126 3,10 0,95495
0,10 0,09516 1,10 0,66713 2,10 0,87754 3,20 0,95923
0,15 0,13929 1,15 0,68336 2,15 0,88351 3,30 0,96311
0,20 0,18126 1,20 0,69880 2,20 0,88919 3,40 0,96662
0,25 0,22119 1,25 0,71349 2,25 0,89460 3,50 0,96980
0,30 0,25918 1,30 0,72747 2,30 0,89974 3,60 0,97267
0,35 0,29532 1,35 0,74056 2,35 0,90463 3,70 0,97527
0,40 0,32968 1,40 0,75340 2,40 0,90928 3,80 0,97763
0,45 0,36237 1,45 0,76543 2,45 0,91370 3,90 0,97976
0,50 0,39346 1,50 0,77687 2,50 0,91791 4,00 0,98168
0,55 0,42305 1,55 0,78775 2,55 0,92191 4,10 0,98342
0,60 0,45118 1,60 0,78910 2,60 0,92572 4,20 0,98500
0,65 0,47795 1,65 0,80795 2,65 0,92934 4,30 0,98643
0,70 0,50341 1,70 0,81732 2,70 0,93279 4,40 0,98772
0,75 0,52763 1,75 0,82622 2,75 0,93607 4,50 0,98889
0,80 0,55067 1,80 0,83470 2,80 0,93918 4,60 0,98994
0,85 0,57258 1,85 0,84276 2,85 0,94215 4,70 0,99090
0,90 0,59343 1,90 0,85043 2,90 0,94497 4,80 0,99177
0,95 0,61326 1,95 0,85773 2,95 0,94766 4,90 0,99256
5,00 1,00000

2.2 - n, k, v ve T ETK!LER!N!N KARAKTER!ST!K DE$ERLER!N! VEREN
FORMLLER

2.2." - n, t, v , ve T' nin Genel ifadeleri
Bu etkilerin karakteristik de$erleri;

n = k
n
( r
h
/ tg ). y

t = n . tg = kn ( r
h
) . y

13
= v kv . . ( z
0
. y + h )

T = . r
h
. z
0
. ( y x )

formlleriyle hesaplanabilir. kn ve kv davran" katsaylarnn de$eri Madde 2. 2. 2 'de verilmi"tir.

Birinci denge durumu v' nin, ikinci denge dutumu n, t ve T' nin en byk de$erlerine kar"lk
gelmektedir, n' nin eksponansiyel ifadesi ilke olarak Madde 1.5. 2 'de aklanan gei" derinli$i (Z
T
)
altndaki blgeler iin uygulanr. Bu eksponansiyel ifadeye gre z = h" iin n' nin de$eri sfr olmakla
beraber bunun doldurma kenar seviyesinde (z = h' ) sfr olmas gerekmektedir.

Yeterince narin olan silolarda gei" derinli$inin dikkate alnmasna gerek yoktur. Bu durumda silonun
btn yksekli$i boyunca n' nin eksponansiyel ifadesi kullanlabilir. Yksekli$i az (h / r
h
<10) ve
zellikle aplar byk olan silolarda;

0
6 z h h h z
T
+ =

olmak zere z > z
T
iin

y
tg
r
k n
h
n

formlnden hesaplanabilir.

z = z
T

0
6
z
h h
x
T

=
,
T
x
T
e y

=1

formlyle hesaplanr. Gei" derinli$inin stnde kalan (z < zT) blgelerde a"a$daki formller
kullanlabilir.

1) h' < h" ise, (bu durum =0, h' =0 olmas halinde meydana gelir) z = h' iin n = 0' dan z = z
T
iin
n = n
T
de$erine kadar n' nin lineer olarak de$i"ti$i kabul edilir (#ekil-6).

2) h' > h" ise (bu durum = olmas halinde olu"ur). z =z
s
= ( z
T
+ h' ) / 2 iin

2
T h
n s
x
tg
r
k n n

= =

oldu$u ve bunun bir taraftan z = h iin n = 0'dan, z = z
s
iin n = n
s
de$erine, di$er taraftan z = z
s
iin
n = n
s
den z = z
T
iin n = n
T
' ye kadar lineer olarak de$i"ti$i kabul edilebilir (#ekil-7).

Gei" derinli$inin stndeki derinlikler iin bu formllerden elde edilen n diyagramnn alan

T
z
h
ndz

eksponansiyel forml ile elde edilen diyagramn alanna e"ittir.

14

#EK!L - 6 h' h" iin Hesaplarda Dikkate Alnacak n De$i"imi

#EK!L - 7 h > h" iin Hesaplarda Dikkate Alnacak n De$i"imi

2.2.2 - k
n
ve k
v
Davran% Katsaylarnn De&erleri
D"ey cidarlara etkiyen q etkisinin n ve t bile"enlerine uygulanan kn davran" katsays 1,15 olarak
dikkte alnr. Bu katsay silo cidarlarna etkiyebilen ek etkileri kar"lamak iindir. Ek etkiler ok kk
olsa dahi k
n
=1, 15e kar"lk gelen 0,15.n
o
de$erini geebilirse de bu gibi ek etkilerin d"ey cidarlarn
rijitli$i ile kar"land$ kabul edilir (Madde 0.3).

Madde 1.3'de belirtilen zel bo"altma durumlar n
2
etkisine uygulanabilecek olan ek artmlar Madde 3
'de verilmi"tir. Taban dzlemine etkiyen d"ey etkilerin ( v ) Hesabnda k
v
= 1,35 olarak dikkate
alnr. Taban dzlemi zerindeki toplam a$rl$n etkisinde yap ksmlar iin 1,00 < kv < 1,35 arasnda
alnabilir. Bu katsay silolanan malzemenin kemerle"mesiyle olu"abilecek kme riski ve tabandaki
basn da$lmlarnn belirsiz i$ine kar" silo emniyetini sa$lamak iindir.

Silolanan malzemenin kemerle"me tehlikesi kesinlikle sz konusu de$ilse bu katsay k
v
= 1,35 yerine
k
v
= 1,25 olarak dikkate alnabilir. Yalnz evre ta"yclara sahip silo kolon ve temelleri iin bu katsay
1,00 olarak dikkate alnabilir.

T bile"ke etkisi y$"ml bir zeli$e sahip oldu$undan, bu etkiye hi bir davran" katsayl
uygulanmamaldr.

15
k
v
= 1,00 alnmak suretiyle d"ey kuvvetlerin toplam dengesi sa$land$ndan a"a$daki forml
kullanlabilir.

( ) hA A h x z A
r
T
v U T A v
h
= + =
+ = +
0 0 0

!erisinde baca veya bir kule bulunan silolarda T etkisi d" cidarlara ve iteki kule cidarna e"it olarak
uygulanr.

2.3 - B!R S!LONUN TABANINDAK! ETK!LER

2.3." - Tabann Yatay ve Dzlem Olmas Durumu
Silolanan malzemenin yatay dzlem "eklindeki bir tabana uygulad$ d"ey etkinin karakteristik
de$erinin bu taban alan zerinde e"it olarak yayld$ ve "iddetinin Madde 2.2.1'e gre hesaplanan v
ye e"it oldu$u kabul edilir.

2.3.2 - Tabann Tremili Olmas Durumu
Bu durumda, V* tremideki malzeme hacmini gstermek zere,

A
V
k v v
v

+ =

de$eri hesaplanr. Di$er taraftan Madde 2.2.1'e gre taban dzlemi seviyesinde (z = h) hesaplanan n
yatay etkisi n ile gsterilirse, yatayla a as yapan tremi birim yzeyine uygulanan etkinin d"ey
bile"eni v .Cos, yatay bile"eni v .Sin olarak dikkate alnr. Bu v kuvveti dikkate alnan noktada
silo cidarna dik dzlem iinde bulunmaktadr. Bu metodun uygulanabilmesi iin h / H 0,6 olmaldr.

#EK!L - 8 Trenddeki Etkilerin Bile"enleri

3 - ZEL BO#ALTMA VEYA HOMOJENLE#T!RME SREC!NDEN
DO$AN ETK!LER!N D!KKATE ALINMASI

3." - ZEL BO#ALTMADA D!KKATE ALINACAK DENGE DURUMLARI

3."." - Birinci Denge Durumu
Bu silolar iin dikkte alnacak olan birinci denge durumu, ayn zeliklere sahip normal bo"altma
yapan silolarda dikkte alnan birinci denge durumunun ayndr.

16
Bu standardda, cidarlar zerinde birinci denge durumundan dolay olu"an etkiler n
1
ve t
1
ile
gsterilmektedir (Madde 2). Buna gre silo tabanndaki etkiler normal bo"altma yapan silolardakiyle
ayn alnr.

3.".2 - !kinci Denge Durumu
Bu duruma kar"lk gelen etkilerin hesap "ekli, n etkilerinin tariflendi$i Madde 3.2, Madde 3.3 ve
Madde 3.A' de aklanm"tr.

3.2 - GEOMETR!K OLARAK ZEL BO#ALTMA YAPAN S!LOLARDA OLU#AN
ETK!LER

3.2." - !kinci Denge Durumu ve Bu Durumdan Dolay Cidarlar rerinde Olu%an Etkilerin
Hesab
Geometrik olarak zel bo"altma yapan silolar iin ikinci denge durumu nc durum olarak
adlandrlr ve bu durumda cidarlar zerine etkiyen maksimum yatay etkinin de$eri (n
3
); Madde 2'de
belirtilen n
1
ve n
2
de$erlerine ba$l olarak,

0,6 < 1 ise, n
3
= n
2
+ 0,10 n
1
,
0,4 < 0,6 ise, n
3
= n
2
+ 0,10 ( 5 - 2 ) n
1

formlleriyle hesaplanr. n
3
de$erinin hesapta dikkate alnma "ekli Madde 3.2.2, Madde 3.2.3'de,
ise Madde 3.2.2'de belirtilmektedir.

3.2.2 - Dikdrtgen Silolarda !kinci Denge Durumunun Dikkate Alnmas
Bunun iin n
3
'n ayn anda drt kenara birden etkidi$i veya ayn anda sadece kar"lkl iki kenara
etkidi$i ve di$er iki kenarn n
2
'nin etkisinde oldu$u veya n
3
'n sadece bir kenara etkidi$i ve di$er
kenarn n' nin etkisinde oldu$u kabul edilir. Bu durumda statik denge gere$i n
3
'n etkidi$i kenara dik
olan iki kenarda olu"an kayna gerilmesini hesaplarda dikkate almak gerekir.

3.2.3 - Yarap r Olan Bir Daire Siloda !kinci Denge Durumunun Dikkate Alnmas
Bu silolarda en elveri"siz olan a"a$daki iki denge durumu dikkate alnr:
a) Cidarlardaki yatay etkiler enkesit evresi boyunca e"it yayl olup "iddetleri n
3
'e e"ittir.
b) Cidarlardaki yatay etkiler enkesit evresinin byk bir ksmnda n
2
ye, geri kalan ksmnda n
3
'e
e"ittir.

Bu durumda enkesitteki n
2
ve n
3
etkisiyle ovalle"me momenti do$ar, ; atlaklar snrl tutabilmek iin
atlamann nemine ba$l olarak 0,04 - 0,12 arasnda seilen bir katsayy gstermek zere, bu
momentin de$eri:

( )
2
2 3 r n n M
OV
=

formlyle hesaplanr. Bu formlde 113 yerine Madde 3.2.1 'de verilen de$erleri konursa;

- 0,6 < 1 iin, M
ov
= 0,1 n
1
r
2

- 0,4 < 0,60 iin, M
ov
= 0,1 . (5 - 2) n
1
r
2

formlleri ile hesaplanr.

Bu formllerdeki y katsays atlak geni"li$ini nlemek iin alnan tedbirlere ba$l olarak seilir. Madde
4.4.2.1'e gre:

- Birinci grup silolar iin = 0,12
- !kinci grup silolar iin = 0,08

17
- nc grup silolar iin = 0,04

de$eri kullanlr.

3.3 - MEKAN!K OLARAK ZEL BO#ALTMA YAPAN S!LOLARDA OLU#AN
ETK!LER

3.3." - Dikkate Alnacak Durum
Basnl hava vermek suretiyle bo"altma yapan silolar iin teklif edilen metot ancak a"a$daki zel
haller iin geerlidir.

- Gaz faznn basnc 0 ve ( H-h
f
) derinlikleri arasndaki her seviyede cidar zerindeki n
1
etkisinin
% 5'ini gememelidir.

#EK!L - 9 Homojenle"tirme Silolarnda Gaz Basnc Snr De$erleri

- zerinde hava basnc % 5 n
1
'den daha byk olabilen, seviyesinden itibaren llen h
f
yksekli$i
H/20'den ve P de$erinden byk olmamaldr (#ekil-9).

3.3.2 - !kinci Denge Durumu
Mekanik olarak zel bo"altma yapan silolar iin 3* durumu olarak adlandrlan ikinci denge durumu,
cidarlar zerinde olu"an a"a$daki etkilerle karakterize edilir.

a) Bo"altma geometrik olarak normal ise, 0 ile ( H-h
f
) derinli$i arasndaki yatay etkilerin de$eri n
2
ye,
zel ise n
3
e e"ittir.
b) Bo"altma geometrik olarak normal ise ( H-h
f
) ile H derinli$i arasndaki yatay etkilerin de$eri 1,7 n
1
,
( n
2
+ P ), n
3
de$erinden en by$ne, zel ise sadece n
3
e e"it alnr.

Bo"altma geometrik olarak normal ise, n
3
n enkesit evresi boyunca da$lmnn e"it yayl oldu$u
kabul edilir. Bo"altma geometrik olarak zel ise silonun her dzeyinde sadece 0 ile ( H-h
f
) derinlikleri
aras iin Madde 3.2.2 ve Madde 3.2.3'de verilmi" olan yatay etki de$erleri kullanlr.

3.4 - YAPISAL OLARAK ZEL BO#ALTMA YAPAN S!LOLARDA OLU#AN
ETK!LER

3.4." - Dikkate Alnacak Durumlar
Yapsal olarak zel bo"altma yapan silolarda, sadece Madde 1.3.2.4'de belirtilen durumlar dikkate
alnr.

18
3.4.2 - !kinci Denge Durumu
Yapsal olarak zel bo"altma yapan silolar iin ikinci denge durumu 1. Durum olarak adlandrlr.
Cidarlara etkiyen yatay etki de$erinin ise, 1,4
1
ve
2
de$erlerinden k$nn '
1
olarak dikkate
alnmasyla hesaplanan n'
1
de$erine e"it oldu$u kabul edilir. Genelde '
1
<
2
oldu$undan dikkate
alnan yapsal olarak zel bo"altmadan do$an n de$eri, normal bo"altmadan do$an n
de$erinden daha kktr.

Yapsal olarak zel bo"altma yapan silolar iin dikkate alnacak ikinci denge durumu, a"a$daki
"artlara uyulmak kaydyla, normal bo"altma yapan silolardakine benzer "ekilde belirlenebilir.

a) Merkezi bo"altma bacasna etkiyen kesit kuvvetlerini dikkate almak,
b) Silolanan malzemenin btn olarak harekete gemesini nleyecek bir bo"altma sa$layan en uygun
metodu gerekle"tirmek.

3.5 - HOMOJENLE#T!RME S!LOLARI
Homojenle"tirme silolarnda, genellikle, e"itli cinsten ince $tlm" malzeme kar"mnn basnl
hava verilerek homojenle"tirilmesi sz konusudur.

Silolanan malzemenin genellikle hava vermeye ba"lamadan nce, silonun bir ksmn doldurmu"
olmasna ra$men homojenle"tirme i"lemi srasnda siloyu tamamen doldurmu" oldu$u kabul edilir.

3.5." - Mekanik Model
!ine basnl hava verilerek kar"trlan taneli stok malzemesinin kar"trlabilir bir sv gibi
davranmasn sa$layan, normal veya mekanik olarak zel bo"altma yapan bir silo, homojenle"tirme
silosunun mekanik modeli olarak dikkate alnr. Homojenle"tirme i"lemi sonunda elde edilen bu
e"de$er svnn birim a$rl$ ', durgun haldeki malzemenin birim a$rl$ndan ( ), kktr. ' de$eri
her zel durum iin ngrlen kullanm "artlarna uygun olarak belirlenir.

Madde 3.5.1de belirtilen mekanik model ile Madde 3.5'de belirtilenlerin e"de$er olu"u, projenin
hazrlanmasnda, nceden seilmesi gereken temel kabuldr. zellikle, her durumda, hcrenin enkesit
evresi boyunca etkisinin yatay olup olmad$ incelenmeli ve gerekli tedbirler alnmaldr.

3.6 - HOMOJENLE#T!RME S!LOLARINDA D!KKATE ALINACAK ETK!LER
Bu silolar, normal ve geometrik (veya mekanik) olarak zel bo"altma yapan silolar kapsamna
girebilmekte ve Madde 3.5.1'de belirtilmi" olan homojenle"tirme silolarnn mekanik modelini de
gerekle"tirmektedir.

3.6." - Dikkate Alnacak Durumlar
Silonun malzeme ile tamamen dolu oldu$u kabul edilen a"a$daki durum dikkate alnmaldr:
- Birinci denge durumu (1.durum),
- Bo"altma normal ise ikinci durum, geometrik olarak zel ise nc durum (Mekanik olarak zel ise
3' durum) olarak adlandrlan ikinci denge durumu,
- Silolanan malzemenin iine basnl hava vermek suretiyle olu"an yeni malzemenin
(homojenle"tirme) birim a$rl$ olan bir sv gibi davrand$ kabul edilen drdnc bir denge
durumu.

3.6.2 - Etkilerin Hesab
1 ve 2 (ve 3 veya 3' ) denge durumlarna kar"lk gelen etkilerin hesabnda, cidarlarn cinsi de dikkate
alnarak, silolanan malzemenin hareketsiz durumu iin belirlenen ve de$erleri dikkate alnr.
Silolanan malzemenin toz veya ince taneli durumlarndan hangisinin dikkate alnmas gerekti$i de
belirlenmi" olmaldr.

4 - BETONARME YAPILARA A!T ZEL KURALLAR

4." - YAPININ HESAP !LKELER!
Betonarme elemanlarn mukavemet ve normal kullanm "artlarna gre hesab TS 500 e uygun
olarak yaplr.


19
4.2 - ETK!LER
Silolarn hesabnda dikkate alnacak etkiler, siloda meydana gelen "ekil de$i"tirmeler ve yklerden
meydana gelen etkiler olup bunlar a"a$da verilmi"tir.

4.2." - Ykler
- Sabit ykler (z a$rlk, siloya monte edilmi" sabit ekipman a$rl$ vb.)
- Kullanm ykleri (silolanan malzeme a$rl$, hareketli donanm vb.). Silolanan malzemeyi karakterize
eden de$erler Madde 1.4.1 ve Madde 1.4.2'de belirtilmi"tir.
- Rzgar ve kar ykleri,
- Afet ykleri (deprem vb.)
- Scak ve rtre etkileri
- Bunlardan ba"ka yrrlkteki standard ve ynetmeliklerde karakteristik de$erleri verilmi" olan,
hesaplarda dikkate alnmas gerekli grlen di$er ykler.

Hesaplarda maksimum ve minimum scaklk de$erleri; silonun bulundu$u yer (korunmu" veya ak bir
evrede bulunu"u) ve kar"lkl cidarlardan birinin gne" almas buna kar"lk di$erinin glgede
kalmasndan do$an scaklk fark gibi hususlar dikkate alnmaldr. Scaklk farklar ile ilgili de$erler,
gerekti$inde yetkili laboratuarlarda belirlenebilir. Scaklk de$i"iminden do$an etkilerin hesap "ekli
Madde 4. 6 'da verilmi"tir.

4.2.2 - Emniyet Gerilmesi Metoduna Gre Yk Kombinezonlar
Di$er yaplarda oldu$u gibi silolar da birden fazla yk veya yk etkisi altnda oldu$undan
projelendirilmelerinde bunlarn kombinezonlar dikkate alnr. Emniyet gerilmesi metoduna gre silolar
iin yk veya yk etkisi kombinezonlar TS 500'de bu metot iin verilmi" olan kombinezonlarn
benzeridir. G sabit yk veya yk etkisini, Q hareketli yk veya yk etkisini, W rzgar yk veya yk
etkisini, E deprem yk veya yk etkisini, T scaklk de$i"imi, mesnet kmesi, rtre vb. etkileri
gstermek zere bu kombinezonlar a"a$da verilmi"tir. TS 498 ve afet blgelerinde yaplacak yaplar
hakkndaki ynetmelikte belirtilen ykler karakteristik yk olarak alnr.

- D"ey yklere gre hesapta

F
d
= G + Q + T (1)

- Rzgara gre hesapta

F
d
= G + Q + W + T (2)

- Depreme gre hesapta

F
d
= G + Q + E + T (3)

Bu kombinezonlarda silolanan malzemeden do$an Q etkilerinin Madde 2. 1.2 'de verilen davran"
katsaylaryla arpmak gerekmektedir.

4.2.3 - Ta%ma Gcne Gre Yk Kombinezonlar
Ta"ma gc metoduna gre projelendirmede kullanlan yk veya yk etkisinin kombinezonlar
a"a$da verilmi"tir:

- D"ey yklere gre hesapta

F
d
= 1,4 G + 1,6 Q
F
d
= G + 1,2 Q + 1,2 T

- Rzgara gre hesapta

F
d
= G + 1,3 Q +1,3 W
F
d
= 1,4 G + 1,6 Q
F
d
= 0,9 G + 1,3 W

20
- Depreme gre hesapta

F
d
= G + Q + E
F
d
= 1,4 G + 1,6 Q
F
d
= 0,9 G + E

Yatay toprak basnc varsa yukardaki ilgili kombinezona 1,6 H yk eklenmelidir. H yatay toprak
basnc etkisidir. G veya Q' nun H yi azaltt$ durumlarda 1,4 G yerine 0,9 G konmal ve Q sfr
alnmaldr.

0,9 ile yazlan kombinezonlar, sabit ve hareketli ykn sz konusu zorlamay azaltt$ durumlarda
kullanlr. Kombinezonlardan grld$ gibi kesit hesaplarnda kullanlacak kesit etkisi hi bir zaman
1,4 G + 1,6 Q temel kombinezonunun verece$i de$erden kk olmamaldr.

Rzgar ve depremin birlikte tesiri ihtimalinin d"k olmas d"ncesiyle bu iki etki yukardaki
kombinezonlardan da grld$ gibi birlikte dikkate alnmamaldr.

4.3 - KES!T ETK!LER!
Kesit etkileri, Madde 4.2'de belirtilen yklere gre hesaplanan e$ilme momenti, normal kuvvet, kesme
kuvveti ve burulma momentinden ibarettir.

4.3." - D%ey Cidarlarda Dikkate Alnacak Kesit Etkileri

4.3."." - Btn Yklemelerden Olu%an Kesit Etkileri
Bu etkiler, yukarda belirtilen btn yklemelerden olu"an ve hcre enkesiti a$rlk merkezine
ta"nabilen M, N, V indirgenmi" kesit etkileridir (#ekil-10).


21

#EK!L "0 - Btn Yklemelerden Olu"an Kesit Etkileri


22
Bu kesit etkileri zellikle a"a$daki yklemelerden do$maktadr.

N iin;
- Hcre z a$rl$ndan,
- Silolanan malzemeden (T srtnme kuvveti)
- Depremden

M iin;
- Rzgardan,
- Depremden,
- Silolanan malzemeden,
- Baz ba$lantlardan (mesela karo as seklindeki silo grubu ba$lantlar),

V iin;
- Rzgardan,
- Depremden,
- Silolanan malzemeden

Yukarda belirtilen M ve N kesit etkilerinden dolay hcrenin yatay kesitlerinde betonda
c
d"ey
gerilmeleri olu"ur.

Bu de$erlendirmede d"merkezli$in kk oldu$u kabul edilmekte, dolaysyla da ekme gerilmelerinin
olu"tu$u blgeler ihmal edilmeden itibari kesitin tamam dikkate alnabilmektedir.

4.3.".2 - Mevzii ve Btn Yklemelerden Olu%an Kesit Etkileri
D"ey veya yatay do$rultuda dikkate alnan birim geni"likli btn kesitin a$rlk merkezine ta"nabilen,
dolaysyla da hcre cidar kalnl$ zerinde etkiyen kesit etkileri, indirgenmi" kesit etkileri olarak
adlandrlr (#ekil-11).

#EK!L - "" Mevzii ve Btn Yklemelerden Olu"an Kesit Etkileri


23
4.3.".2." - D"ey Do$rultudaki Kesit Etkileri
Bu kesit etkileri zellikle d"ey do$rultuda a"a$da verilen yklemelerden meydana gelmektedir.

N
v
iin; - Btn yklemelerden do$an normal kuvvetten (N
v
=
c
.h)
M
h
iin, - Cidar kalnl$ iinde scaklk da$lmndan do$an momentten,
- Cidarn taban ve tepesindeki rijit ba$lantlardan.

M
h
ve N
v
bi"elik etkileri altnda h kalanlkl kesitin beton ve tehizatndaki d"ey gerilmeler belirlenir.

Uygulanan tahkike ba$l olarak (Madde 4.4) ekme blgesindeki beton dikkate alnr (a durumu) veya
ihmal edilir (b durumu).

Betondaki
ekme gerilmeleri
dikkate alnyor.

Betondaki
ekme gerilmeleri
dikkate alnmyor.

#EK!L - "2 Bile"ik E$ilmede Silo Cidarlarnda D"ey Do$rultuda Geriline Durumlar

4.3.".2.2 - Yatay Do$rultudaki Kesit Etkileri
Yatay do$rultuda ise a"a$da belirtilen yklemelerden meydana gelmektedir.

N
h
iin;
- Silolanan malzemeden,
- Depremden

M
v
iin;
- Daire olmayan hcre cidarlarnda silolanan malzeme tarafndan uygulanan yatay yklemelerden,

24
- zellikle geometrik olarak zel bo"altma durumunda muhtemel ovalle"meden,
- Cidarlar arasndaki ba$lantlardan,
- Scaklk de$i"iminden (cidar kalnl$ rerinde).

Burada yine M
v
ve N
h
bile"ik etkileri altnda h kalnlkt kesitin beton ve tehizatndaki yatay gerilmeler
belirlenir.

#EK!L - "3 Bile"ik E$ilmede Silo Cidarlarnda Yatay Do$rultuda Gerilme Durumlar

Bu durumda da gerekle"tirilen tahkik tipine gre (Madde 4.4) ekme blgesindeki beton dikkate alnr
(a durumu) veya ihmal edilir (b durumu).

4.4 - EMN!YET GER!LMES! METODUNA GRK HESAP

4.4." - Mukavemet Ynnden Emniyet Gerilmeleri
Silo cidarlarnda meydana gelen gerilmeler, mevzii ve di$er btn yklemelerden do$an kesit
etkilerine maruz kesitin ekme blgesindeki beton ihmal edilerek belirlenmelidir.

Bu durumda, Madde 4. 3. 1.2 'de belirtilen d"ey ve yatay gerilmeler iin emniyet gerilmeleri a"a$da
verilmi"tir:

4.4."." - Beton Basn Emniyet Gerilmesi

4.4."."." - Madde 4.3.1 'de verilen (1) ve (2) numaral yk kombinezonlar iin;

- N
v
( veya N
h
) normal basn kuvvetini, e
r
rlatif d" merkezli$i gstermek

v
h
r
N h
M
e
=
< 0,5 ( veya
h
v
N h
M
) < 0,5 ise

c
= 0,30 (1+2e
r
) f
ck

( f
ck
; betonun karakteristik silindir basn mukavemeti)

- Di$er durumlarda,

c
= 0,60 f
ck


25
4.4.".".2 - Madde 4.2.2'de (3) numaral yk kombinezonu iin;
Bu durumda olu"an e
r
rlati d"merkezli$i hesaplanp yukardaki formllerde yerine konularak elde
edilen
c
de$eri % 30 artrlmaldr. Bunun iin kullanlan imentonun en az P 350 olmas,
maksimum agrega tane apnn 0,25 h olmas ve betonun zenle yaplmas gerekmektedir.

4.4.".2 - Tehizat Emniyet Gerilmesi

4.4.".2." - Madde 4.2.2'de verilen (1) ve (2) numaral kombinezonlar iin;

s
= 2 / 3 f
yk

(f
yk
karakteristik akma mukavemeti)

4.4.".2.2 - Madde 4.2.2'de (3) numaral yk kombinezonu iin;

s
= f
yk

4.4.2 - atlama Ynnden Emniyet Gerilmeleri
Yapnn normal kullanm "artlarnda i"letilmesine engel olan veya tehizatn a"r korozyonuna sebep
olacak atlak geni"liklerinin meydana gelmesine izin verilmemelidir. Bu konuda herhangi bir "phenin
bulunmas halinde, atlak geni"liklerinin izin verilen karakteristik de$erinin altnda kald$ hesaplanmak
suretiyle gsterilmelidir. !zin verilen karakteristik atlak geni"likleri ilgili standard veya ynetmeliklerden
(rne$in TS 500) alnabilir. Ancak izin verilen atlak geni"liklerinin belirlenmesinde silolanan
malzemenin neme kar" hassasiyeti, silolanan malzemenin hcre iinde kalma sresi, hcre
cidarlarnn i ve d" yzeylerinde bir kaplamann bulunmas, hava geirimsizli$inin sa$lanmas vb.
hususlarn dikkate alnm" olmas gerekmektedir.

Cidarlar, izin verilebilir atlama derecesine gre grupta snflandrlabilir.

4.4.2." - Birinci Grup Cidarlar
atlama riski mmkn oldu$u kadar az olmas istenen cidarlar bu gruba girer. Bu cidarlarn, srasyla
ekme blgesindeki betonu dikkate alarak ve ihmal ederek tahkik edilmesi gerekmektedir.

4.4.2."." - ekme etkisindeki beton kesitin dikkate alnmas durumu;
Bu durumda Madde 4. 3. 1.2 'de belirtilen d"ey ve yatay gerilmeler iin kullanm ykleri altnda
betonun ekme emniyet gerilmesi a"a$da verilmi"tir:

- N
v
(veya N
h
) normal ekme kuvveti, e
r
rlatif d"merkezlik olmak zere;

v
h
r
N h
M
e
=
< 1 ( veya
h
v
N h
M
) < 1 ise

(f
ctk
Betonun karakteristik ekme mukavemeti)

ct
= ( 1 + 2 / 3 e
r
) f
ctk

- Di$er durumlarda;

ct
= 5 / 3 f
ctk

4.4.2.".2 - ekme etkisindeki beton kesitin ihmal edilmesi durumu;
Bu durumda kullanm ykleri altnda Madde 4.3.1.2de belirtilen d"ey ve yatay gerilmeler iin tehizat
ekme gerilmesi a"a$da verilen
1s
ve
2s
de$erlerinden by$n gememelidir, atlama
katsaysn (dz yzeyli yuvarlak tehizat iin = 1 nervrl tehizat iin = 1,5), (mm) ekme

26
etkisindeki en byk tehizat apn, A
s
toplam ekme tehizat alann, h kesit yksekli$ini, d faydal
yksekli$i, bw kesitin enini r = A
s
/ 2b
w
(h- d) atlak hesab iin tehizat orann gstermek zere;

( )
r
r
s
k

10 1
1
+
=
,
c
s
k
= 4 , 2
2
( 7 )

formlleriyle hesaplanrlar. Burada k = 0,8.10
6
alnr.

4.4.2.2 - !kinci Grup Cidarlar
atlak geni"likleri kk kalmak "artyla, atlamas normal saylan cidarlar bu gruba girer. Kullanra
ykleri altnda ekme blgesindeki beton ihmal edilerek Madde 4.3.1.2'de belirtilen d"ey ve yatay
gerilmeler iin tehizattaki ekme gerilmesi, k = 1,2 . 10
6
alnmak suretiyle yukardaki (7) formlyle
hesaplanan de$erlerden by$n gememelidir. Bu "art, ikinci grup cidarlardk! atlamaya kar"
sa$lanmas gereken tek "arttr.

4.4.2.3 - nc Grup Cidarlar
atlamalar zararl olmayan cidarlar bu gruba girer. Yapnn hizmet mr ve kullanm bakmndan
atlamann zararsz oldu$u d"nld$nde bu grup cidarlar iin atlamaya gre hi bir tahkik
gerekmez.

4.4.2.4 - Dikkat Edilecek Baz Hususlar
- atlama tahkikinin yaplmasnda dikkate alnan kesit etkileri (2) ve (3) yk kombinezonlaryla
hesaplanan kesit etkileridir.
- atlayabilirlik ve mukavemete kar" tahkikler birbirinin tamamlaycs oldu$undan bu iki tahkikin ard
arda yaplmas gereklidir.

4.5 - RTRE VE SICAKLIK ETK!LER!
Rtre ve scaklk etkileri yapnn "ekli ve boyutlar dikkate alnd$nda nemli kesit etkileri
olu"turabilecekse, TS 500 ve TS 3233e uygun olarak dikkate alnmaldr. Mmkn oldu$u lde
yapy genle"me dersleriyle bloklara ayrmak suretiyle rtre ve scaklk etkileri-azaltlmaldr.

4.6 - C!DAR YZLER!N!N FARKLI SICAKLI$INDAN DO$AN ETK!LER
Silolanan malzemenin scakl$ d" scaklktan farkl ise (#ekil-14) bu t scaklk farkndan dolay bir
M
t
momenti meydana gelir. Silolanan malzemenin i scakl$ veya malzemenin stndeki hava
scakl$ 120C' yi gemiyorsa ve daha kesin bir metot yoksa bu M
t
momentinin de$eri Madde 4.6.1
ve Madde 4.6.2de verilen yakla"k metotla hesaplanabilir.

#EK!L - "4 Cidar Yzleri Arasndaki Scaklk Fark


27
4.6." - Scaklk De&i%iminin Hesab
t
i
ve t
e
srasyla cidarn i ve d" yznn scakl$n, h cidar kalnl$n
c
betonun s iletkenlik
katsaysn 1 / h
i
ve 1 / h
c
srasyla cidarn i ve d" yzlerinin sl direncini, T
i
silolanan malzemenin i
scakl$n, T
e
d" hava scakl$n gstermek zere;

Bu cidarn iindeki s akm yo$unlu$u,

saat m kcal
h
t
h
t t
K
c c
e i 2
/

=

formlyle hesaplanr. Buradan;

e c i
e i
h
h
h
T T
K
1 1
+ +

olmak zere

C
h
K t
c
!
=

formlyle hesaplanr. Bu i"lemlerde
c
= 1,4 kcal/mC saat, 1/ h
i
=0,15 m
2
saat C/kcal, 1/h
e
=0,10
m
2
saat C/kcal olarak dikkate alnr ve h cidar kalnl$ (m) cinsinden .yerine konursa T = T
i
- T
e

olmak zere;

C T
h
h
t
!
+
=
35 , 0

formlyle hesaplanr.

4.6.2 - Scaklk De&i%iminden Do&an Moment
t betonun sl genle"me katsaysn, E
c
= 7000.
ck
f | f
ck
daN/cm
2
| elastisite modln,
I = 100.h
3
/ 12 |cm
4
/ m| geni"li$i veya yksekli$i 100 cm, kalnl$ h |cm| olan bir kesitin atalet
momentini gstermek zere t scaklk farkndan do$an momentin de$eri;

h
I E t
M
c t
t

=
daN.cm, 1,00 m geni"lik veya ykseklik iin

formlyle hesaplanr.

t = 10
-5
alnr ve yukardaki 1 de$eri yerine konursa

12
10
2
3
h
E t M
C t
=

daN.cm, 1,00 m geni"lik veya ykseklik iin

"eklini alr. Mesela f
ck
= 270 daN/cm
2
iin E
c
=115000 daN/cm
2
olarak belirlenir ve moment ifadesinde
yerine konursa;


28

104 , 0
2
h t
M
t

=
daN.cm / m

"eklini alr.

Buna gre 1 m geni"lik veya ykseklik iin gerekli ekme tehizat alan, z moment kolunu,
s

tehizat emniyet gerilmesini gstermek zere;

s
t
s
z
M
A
= cm
2

formlyle hesaplanr. Nervrl tehizatn kullanlmas halinde M
t
momentini kar"layacak mekanik
tehizat oran yakla"k olarak;

200 / t =

formlyle belirlenebilir.

t scaklk fark M
t
, v = M
t
,h #eklinde birbirine e"it iki moment olu"turdu$undan, =
v
=
h
olur.

Bu formllerle hesaplanan tehizatn, cidarn en so$uk tarafndaki yzeye yerle"tirilmesi gerekir.

4.7 - KONSTRKT!F TEDB!RLERDEN DO$AN ETK!LER

4.7." - D%ey Do&rultuda Hcre Ba&lantlar
!ki veya daha ok hcre, ykseklikleri boyunca tamamen veya ksmen birbirlerine ba$lanm" ise, statik
haldeki malzemenin olu"turdu$u n
1
etkisinin ayn hcresi evresi boyunca e"it olarak yayld$ kabul
edilir.

Hcrenin daire olmas durumunda dikkate alnmas gereken etkiler a"a$da verilmi"tir:
- Karo as "eklindeki hcreler bo" olsalar dahi; bunlara biti"ik olan daire hcrelerde, aralarndaki
ba$lantlardan dolay olu"an ovalle"me momenti. Burada ayn seviyedeki yatay etki da$lmnn evre
boyunca dzgn yayl oldu$u kabul edilir.
- Karo as "eklindeki hcrelerin doldurulmasndan olu"an momentler,
- Ularndaki ba$lantlarn dikkate alnmas mecburi oldu$unda, her bir daire cidar zerindeki toplam
momentin de$eri.

zellikle tam bir geirimsizli$in sa$lanmas mecburi de$ilse, mteakip yatay dilimlerin kendi aralarnda
dayan"mas ihmal edilebilir.

4.7.2 - Taban ile Yan Cidarlarn Ba&lantlar
A"a$da verilen iki "art ayn anda sa$lanyorsa taban ile yan cidar ba$lantlarnda meydana gelen
hiperstatiklik momentleri ihmal edilebilir:

- Tam geirimsizli$in yalnz beton ile sa$lanmas sz konusu de$ildir. Bu cidarlar Madde 4.4.2.1'de
verilen birinci gruba girmeyen cidarlardr.
- Madde 4.9'daki konstrktif tedbirler alnm"tr, bununla beraber Madde 4.5'deki scaklk etkilerini
dikkate almak gerekir.

4.7.3 - Temeller
Temellerin hesabnda, btn hcrelerin ayn anda bo" veya dolu olmamas durumu da dikkate
alnmaldr.


29
4.8 - TA#IMA GCNE GRE HESAP
Silolarn projelendirilmesi, ta"ma gc metoduyla yapld$nda, Madde 4.2.3'de verilen yk
kombinezonlarna gre belirlenen hesap kesit etkilerini TS 500'de verilen ta"ma gc formllerinde
yerine koymak suretiyle gerekle"tirilebilir. Ancak bu durumda da normal kullanm "artlarnn sa$lanp
sa$lanmad$n tahkik etmek gerekir.

4.9 - M!N!MUM KONSTRKT!F TEDB!RLER

4.9." - Genel bilgiler
Bu tedbirler, en az TS 500'de belirtilen minimum tedbirlere e"de$er olmaldr.

4.9.2 - Minimum Cidar Kalnlklar
Cidar kalnl$ en az Madde 4.4.2'deki hkmlerin gerektirdi$i kalnl$a e"it olmal ve a"a$daki
de$erlerden de kk olmamaldr.
- Yaygn olarak kullanlan, yksekli$i 15,00 m' den kk olan silolarda 12 cm,
- Kayar kalplarla in"a edilen silolarda 13 cm.

4.9.3 - Tehizatlar

4.9.3." - Tehizat Tertibi
D"ey ve yatay tehizatn cidarn her iki yzne de e"it olarak konmas tercih edilir. Bu tertip Madde
4.4.2.1'de belirtilen birinci grup hcreler iin mecburidir. Daire hcre durumunda, ember "eklindeki
yatay tehizat iki yze da$tlyorsa, i yzeydeki tehizatn alan toplam yatay tehizat alannn
yarsndan fazlas olmamaldr.

4.9.3.2 - Beton rt Kalnl&
Betonun serbest d" ve i yzeylerine en yakn durumda olan tehizatn d" yzeyleriyle, serbest beton
yzeyi arasndaki mesafe en az 2 cm olmaldr.

4.9.3.3 - Minimum Tehizat Oran
Her iki do$rultudaki toplam tehizat oran en az 0,002 olmaldr. Da$tma tehizat miktar asal
tehizatn 0,25'inden az olmamaldr. Kesite yukarda verilen minimum tehizatn konmu" olmas
gerekli durumlarda, bu tehizat miktarnn betonarme duvar ve kolonlara dair ynetmelik hkmlerine
uygunlu$unun tahkikinin yaplmayaca$ anlamna gelmez.

Bu son husus, zellikle silolarn taban altnda bulunan ta"yc perdelerin boyutlandrlmasnda
uygulanr.

4.9.3.4 - Maksimum Tehizat Oran
Yaygn olarak kullanlan tremi ksmnda her do$rultudaki tehizat oran 0,02'den fazla olmamaldr. Bu
kural, cidar kalnl$nn artrlmasn gerektirebilir.

4.9.3.5 - Maksimum Tehizat Aral&
Cidarda ayn sradaki yatay veya d"ey tehizat ubuklar arasndaki mesafe 30 cm ve 2 h
de$erlerinin k$nden daha fazla olmamaldr. Kayar kalplarda in"a edilen silolarda yatay
tehizatn aralklar 25 cm den fazla olmamaldr. Tehizatn bir tek zgara "eklinde konmas halinde,
her iki do$rultudaki tehizat ubuklar arasndaki mesafe 20 cm yi gememelidir.

4.9.3.6 - Tehizat Ekleri
Ayn kesitte eklenen tehizat ubu$u miktarnn bu kesitteki toplam tehizat ubu$u miktarna oran
a"a$da verilen oranlar gememelidir.
- Merkezi veya d"merkez ekme etkisindeki kesitlerde 1/3
- Yalnz e$ilme veya d"merkez basn etkisindeki kesitlerde 1/2

4.9.3.7 - Temel ve Cidarlarn Birle%tirilmesi
Birinci grup daire silolar iin, kesin hesap yaplamyorsa, radyeye ankastre olarak ba$lanan cidarlarn
ankastrelik momentlerini kar"lamak iin cidarn i tarafndaki d"ey tehizatn sistematik olarak
artrlmas gerekir.

Ankastrelik blgesinde, bu i d"ey tehizat oran toplam yatay tehizat orannn 1/5 inden az
olmamaldr.

30
4."0 - YAPIM

4."0." - Genel Bilgiler
Yapm al"malar yetkili teknik elemanlarca projesinde ngrlen "artlar gerekle"tirecek "ekilde
zenle yaplmaldr.

4."0.2 - Kalplar
Kalplar, i ve d" yzeylerin sreklili$i ile silonun d"ey olmasn sa$layacak "ekilde yaplmaldr.
Kayar kalp kullanld$nda bunlara ait dokmanlara uymak gerekir.

4."0.3 - Tehizatn Yerle%tirilmesi
Tehizat kalba projede ngrld$ "ekilde yerle"tirilmelidir. Ba$lantlar' kaynak veya elik tellerle
yaplmal ve betonlama esnasnda yer de$i"tirmelerini nlemek iin gerekli btn tedbirler alnmaldr.
Tehizatn yerle"tirilmesindeki toleranslar da projede belirtilmi" olmaldr.

4."0.4 - Betonun Yerine Konmas
Beton yatay dilimler halinde dklr. Bu dilimlerin yksekli$i, betonun ayr"masn nlemek iin,
dkm "ekline ba$l olarak snrlandrlmaldr.

Byk e$ilme momentlerinin etkisindeki blgelerde beton dkmnn durdurulma says minimuma
indirilmelidir. Beton dkmnn durdurulaca$ seviyeler proje zerinde belirtilmi" olmaldr.

4."" - KULLANIM
Silolar, daha nce belirlenmi" "artlara uygun olarak kullanlmaldr. zellikle silolar, nitelikleri bilinen
malzemeler iin kullanlabilir. Di$er taraftan silolanan malzemenin bo"altna "eklinin de daha nceden
ak bir "ekilde belirtilmi" olmas gerekir.

ATIF YAPILAN TRK STANDARDLARI

TS 498
TS 500
TS 3233


31
EK - A

S!LOLARA A!T TEH!ZAT DETAYLARI

Proje mhendisine birer rnek olmak zere #ekil-A1, #ekil-A2, #ekil-A3, #ekil-A4 ve #ekil-A5'de
betonarme silolara ait baz tehizat konum, tertip ve detaylar verilmi"tir.


32

S!LO C!DAR TEH!ZATI
D#EY TEH!ZAT

(") Silo tepesinden itibaren 1080 m derinli$e kadar her yze 6/25, L = 10,85
10,80 m den 20 m derinli$e kadar her iki yze 8/25, L = 9,65

YATAY TEH!ZAT ( tm ykseklik boyunca )

(2) D" ember tehizat 8/25, L = 2 x 8,65
(3) ! ember tehizat 8/25, L = 2 x 8,65

Kullanlan tehizatlarn tm nervrl eliktir.

#EK!L A" - 20m Yksekli$inde Silindirik Bir Bu$day Silosunun Tehizat #emas

NOT - aplar (mm), tehizat aralklar (cm), di$er boyutlar (m) cinsindendir.

33

#EK!L A2 - 16,35 m Yksekli$inde Dikdrtgen Hcreli Bir Bu$day
Silosunun !ki Hcresine Ait Tehizat #emas

NOT - aplar (mm) , tehizat aralklar (cm) , di$er boyutlar (m) cinsindendir.


34

#EK!L A3 - Piramit Tremi Tehizat #emas


35

#EK!L A4 - Konik Tremi Tehizat #emas


36

#EK!L A5 - Cidar Birle"im Blgelerinde Tehizat #emalar

TS 6989 Mayıs 1989-Silo PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS 6989 Mayıs 1989-Silo PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 65.040.

20 TRK STANDARDI TS 6989/Mays 1989

:Betonun basn emniyet gerilmesi

:Betonun bile"ik e$ilmede ekme emniyet gerilmesi

:Tehizat emniyet gerilmesi

) < 0,5 ise

daN.cm, 1,00 m geni"lik veya ykseklik iin

daN.cm, 1,00 m geni"lik veya ykseklik iin

You might also like