Betonarme Silo Yapım Ve Hesap Kuralları Doc14 02 009

TEM
MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK LTD. ŞTİ.

Cumhuriyet Cad. Rüyam Apt. No:359/A K.1 D.2 Harbiye-İSTANBUL
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
e-mail:tem @tem-engineering.com
Betonarme Silo Hesap ve Yapım Kuralları
I. Giriş ve Genel Bilgiler
I.1. Giriş
Silolar ve bunkerler, daneli malzemenin depolanabileceği inşaat yapılarıdır. Depolanan daneli
malzeme tahıl ürünleri olabileceği gibi, değişik endüstri dallarında kullanılan maden
cevherleri, kömür, kum ve çakıl gibi hammaddeler ya da çimento, kül vb. endüstri ürün ve
artıkları olabilir.
Siloların Hesap Yöntemi Evreleri:
Silolar için yapılan hesaplar, hesap kabulleri, Silo türü yapılaşmanın ilk yıllarında,
depolanan malzemenin öz ağırlığına eş, sıvı basıncı dikkate alınarak tasarlanmaktaydı.
Bu şekilde yapılan bir yük kabulünün, aşırı güvenlikli ve elverişsiz olduğu görülmüş ve daha
sonraları, depolanan malzemenin içsel sürtünmesi düşünülerek, (Coloumb veya Rankine
Hipotezlerinde olduğu gibi) daha elverişli yük kabulleri yapılmaya başlanmıştır. Silo türü
yapıların enkesit alanının yanında, Silo yüksekliğinin büyük olması durumunda, derinlikle
orantılı olarak, malzeme basıncını veren hesap yöntemi denenmiş,sonuçta bu kabullerle
yapılan hesaplarda elverişsiz sonuçlar vermiştir.Belirli bir aşama sonunda, depolanan
malzeme ile, Silo cidarı arasındaki sürtünme de dikkate alınarak, hesaplar yapılmış ve böylece
gerçeğe daha yakın sonuçlara ulaşıldığı görülmeye başlanmıştır. Siloda depolanan
malzemenin dengede (yani hareketsiz) durduğu kabul edilerek yapılan hesap kabulleri,
malzemenin doldurma ve boşaltma durumlarında oluşturduğu etkiler de göz önüne alınarak
yeniden düzenlenmiş ve böylece gerçek hesaplama yöntemine kavuşulmuştur..
1
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
I.2. Genel Bilgiler

I.2.1. Siloların Yüksekliğe Göre Ayrılması
Derin silolarda, malzemenin çeperleri arasındaki sürtünme nedeniyle, malzemenin

doğurduğu basınçlar, derinlikle orantılı olarak değil, derinliğin üstel bir fonksiyonu şeklinde
artarak sabit değere ulaşmaktadır. Buna karşılık, silo yüksekliğinin az olması, çeper
sürtünmesinden ileri gelen etkilerin ihmal edilmesine ve malzeme basıncının derinlikle
doğrusal bir şekil değişmesine yol açar. Yüksekliğinin en kesitine oranı az olan bu tür silolara
alçak silo veya bunker denir.
Silo yapıları ile, Bunker yapılarını birbirinden ayıran geometrik sınır, her iki yapıda da
depolanan malzemenin içsel sürtünme açısına bağlı olmakla beraber, yapı yüksekliği ile yapı
enkesit alanının belli bir oranı, kontrol edilmek suretiyle de Yapı tipinin Silo veya Bunker
olduğu açıkça belirlenebilmektedir. Yapının yüksekliği, H ve Enkesit alanı A, olmaküzere
aşağıda gösterilen anoloji ile, Silo veya Bunker olduğu kolayca kararlaştırılabilmektedir.
H > 1.5√A için derin Silo ya da Silo

H < 1.5√A için Bunker
olduğu saptanarak hesap yapabilmenin ilk adımı gerçekleşmiş olur.
Bu ayrım, malzemenin içsel sürtünme açısının yaptığı eğim çizgisinin köşegen boyunca Yapı
şeklinin üst kenar sınırını kesmesi, ve yine malzemenin içsel sürtünme açısının yaptığı eğim
çizgisinin yapı duvar çigisini kesmesi halleri ile de belirlenebilmektedir. (Şekil 1.1)
Silo d��nda
H
H
Bunker Silo
Şekil 1.1
2
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Şekil 1.1’in sol tarafı Bunker yapısını, sağ tarafı ise Silo yapısı olduğunu geometrik olarak
tarif etmektedir. Gerçekte, Silolarla bunkerleri ayıran yapısal sınır ilerde de açıklanacak olan
(1-e-H/zo) değeridir. H/zo yeterince küçükse, sınır değer olarak H/zo alınabilir. H’nin bu
değerinin, Bunker ve Silo arasındaki sınır ayrım değeri olarak alınmasının, daha doğru
olduğu ifade edilmektedir..
II. Silolar
II.1. Silo Yapısının Bölümleri
Silo yapıları, malzeme depolamak amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle, malzemenin siloya

ulaştırılması, yeterli yüksekliğe çıkartılması, depolanması ve işleme tabi tutulduktan sonra
yapıdan uzaklaştırılması gerekir. Silo yapılarına ilişkin kısımlar Şekil 2.1’ de gösterilmekte
olup maddeler halinde aşağıda özetlenmektedir.
1- Silo yapısına malzemenin ulaşmasını sağlayan taşıyıcı konveyör bantları.

2- Taşıyıcı bantlarla gelen malzemeyi silo tepesine yükselten elevatörler.
3- Elevatörlerle yükseltilen malzemeyi silo depolama bölmelerine aktaran dağıtım taşıyıcı
konveyör bantları.
4- Malzemenin depolanmasını ve gerektiğinde kullanıma hazır bulundurulmasını sağlayan
Silo bölmeleri ya da hücreleri.
5- Kapağı açıldığında malzemenin boşaltılmasını sağlayan huni kısmı ya da bir başka tabirle
“silo memesi”.
6- Huni kısmının altında boşalan malzemeyi sevk etmeyi sağlayan bir başka taşıyıcı
konveyör bant sistemi.
3
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.2. Stok Malzeme
Silolarda her türlü kohezyonsuz malzeme depolanabilmektedir. Siloların projelendirilmesi,

hesabı ve sonunda yapılaşması için siloların doldurma, depolama yani statik durumu ve
boşaltma durumlarındaki davranışlarının bilinmesi projelendirme aşamalarında çok etkilidir.
Bunun için de depolanan malzemelerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik yönlerinin bilinmesi
mutlak gereklidir.
3
2
5
1
Şekil 2.1 Silo Yapı Kısımları
4
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.2.1. Stok Malzeme Türleri
Silolarda depolanan malzeme türleri aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır.
1- İşlenmemiş tarımsal ürünler

a- Tahıllar
b- Bakliyat
c- Yağlı maddeler
2- İşlenmiş tarımsal ürünler
a- Tahıl unları
b- Yemler
c- Şeker
3- Anorganik işlenmemiş hammaddeler

a- Kum, kil, çakıl
b- Maden cevheri, kömür, kok, kalker (genellikle bunkerlerde depolanır)
4- Endüstri ürünleri
a- Çimento, çimento klinkeri
b- Kül, kömür tozu
c- Gübreler
d- Yapay daneli malzemeler
5
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.2.2. Stok Malzemesinin Mekanik Etkileri
Siloda depolanan malzemenin özgül ağırlığı, içsel sürtünme açısı ve kohezyonu silonun
boyutlandırılmasında etkili olan faktörlerdir. Bu sayıların özellikleri dane çapına bağlıdır. Bu
nedenle, stok malzemesi dane çapına bakılarak aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
- Toz malzeme: Dane çapı < 0.1mm , (Çimento, kül, tahıl unları gibi)
- Daneli malzeme: Dane çapı < 30mm , (Tahıl, kum, çakıl, bakliyat gibi)
- Parçalı malzeme: Bunlar, maden cevheri, kalker, kömür ve kok gibi büyük daneli
stok malzemeleridir.
Toz şeklindeki malzemelerde sürtünmenin yanında kohezyon da ortaya çıkar. Daneli ve

parçalı malzemede kohezyon özelliğine rastlanmaz ya da çok az değerler alır.
Eğer daneli malzemelerin dış kabukları bir şekilde parçalanır ve herhangi bir sıvı ile temas
ederse, malzemeler birbirine yapışarak daha büyük daneli malzemeler haline gelir. Silonun
boşaltılması esnasında bu durum sorun çıkaracağından bir takım ek önlemler alınması yaralı
olacaktır. Bunun için, yapışan malzemenin birbirinden ayrıştırılması ve tıkanan kısımların
açılmasına yönelik patlaç adı verilen ve içine basınçlı hava püskürtülen bir sistem silo huni
çeperinde uygulanmaktadır.
Depo malzemelerinin sertliği silonun depolama ve boşaltılması sırasında silo cidarlarının
aşınmansa sebep olur. Aşınma olabilecek bölgelerde gerekli önlemler alınması yapının
ömrünü uzatacaktır.
II.2.3. Stok Malzemesinin Kimyasal Etkileri
Bir çok stok malzemesi (tuz, asit, yağ gibi) betona olumsuz etki eden maddeler içerir. Bu
durumda, betonun geçirimsizliği sağlanarak bu etkilere karşı önlem alınmış olur. Ayrıca,
pudra ve yemek tuzu gibi su emebilen ve nu nedenle şişebilen malzemeler akışa mani olurlar.
6
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Böylesi hallerin var olduğu bilinerek depolama yapılacak olan silonun hava geçirimsizliğinin
sağlanması şarttır.
II.2.4. Stok Malzemesinin Sıcaklı Etkisi
Bazı stok malzemeleri kimyasal işlemler sonucunda silolara gelirler. Bu nedenle ısıları yüksek
olabilir. Bazı hallerde bu sıcaklı 100°C’yi aşabilir. İç ve dış ortam sıcaklığının farklı olması
silo cidarlarında bir takım iç gerilmeler doğuracağından siloların hesabında ısıl etkilerin
mutlaka dikkate alınması gerekir.
II.3. Silo Tipleri
Genellikle çelik veya betonarme yapılan silolar, yapıldığı malzemenin cinsine göre değişik
geometrilerde olabilirler. Bu geometrilere ilişkin bilgiler Şekil 2.2’ de gösterilmektedir.
Silolar, tekil olarak teşkil edilebileceği gibi silo grupları halinde de teşkil edilebilirler.
Çelik silolarda, malzemenin ince cidarlı olması nedeniyle basınç gerilmeleri altında burkulma
sorunu ortaya çıkabileceğinden eğilme etkisinin az olduğu dairesel kesitlerin kullanılması
tercih sebeplerindendir. Betonarme silolar ise dairesel, dörtgen veya çokgen geometrilerde
tercih edilebilirler.
Silo plan geometrisi için en uygun kesit dairesel kesittir. Dairesel form sayesinde, depo
malzemesinin yanal etkileri silo cidarında sadece çekme gerilmeleri doğurur. Dörtgen veya
çokgen plan geometrisine sahip silolarda, depo malzeme basıncı nedeniyle silo duvarlarında
eğilme etkileri daha büyük değerlere çıkmaktadır. Dolayısı ile, dairesel kesit olarak seçilen bir
silonun cidar kalınlığı diğer silo tiplerine nazaran daha ince çıkmaktadır.
Genellikle dairesel kesitli silolarda daire çapı 6m-12m, ön-germeli dairsel silolarda ise daire
çapı 12m-40m arasında yapılmaktadır. Ancak, verilen çap aralıklarında ön-germeli silo yapma
zorunluluğu yoktur. Hesapla güvenliği sağlanmış her türlü silo yapısı ön-germeli veya ön-
germesiz olarak teşkil edilebilir.
7
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
A A
H
H
h
h
A-A
Şekil 2.2 Planda ve Kesitte Silo Geometrileri
8
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.4. Siloya Etki Eden Yükler
Silo tipi yapılarda göz önüne alınması gereken yükler sabit yükler (kendi ağırlığı), faydalı
yükler (taneli malzeme), sıcaklık etkisi, rüzgar ve deprem yükleridir.
Sabit Yükler;
Sabit yükler silo kendi ağırlığı olarak bilinen yüklerdir. Bu yük tipi silo cidarına düşey
yönde eksenel kuvvet oluşturacak şekilde etki etmektedir.
Faydalı Yükler;
Daneli malzeme yükü ise, silo cidarına yatay ve sürtünme nedeniyle düşey yönde
kuvvet etki ettirmektedir. Bu kuvvetlerin şiddeti depo edilen malzemenin içsel
sürtünme açısına ve ayrıca Malzeme – Silo cidarı sürtünmesine bağlı olduğu için,
daneli malzemelerde, bu sürtünme açısı değerleri, denge durumunda ve hareketli
durumda, farklı değerler almaktadır. Sürtünme açıları, gerçekte basınca bağlı
olarakda değişmektedir. Ancak bu değişimin göz önüne alınması zor olduğundan
ötürü, ortalama bir değer alınarak hesap yapılmaktadır. ( Bu konu ; II.5.2 de
tekrarlanacaktır.)
Sıcaklık Etkisi;
Sıcak malzemenin depolandığı Silolarda iç ve dış ortam sıcaklıklarının farklı olması
Silo cidarında önemli gerilmeler doğurmaktadır. İç sıcaklığın dış sıcaklıktan fazla
olduğu düşünüldüğünde Silo dış cidarında oluşacak çekme gerilmelerin karşılanması
son derece önemli olmaktadır. ( Örneğin, Homogenus Silo-Çimento Siloları)
Rüzgar ve Deprem Etkisi;

Rüzgar ve deprem etkisi Siloyu yatay yönde zorlayan etkilerdir. Rüzgar yüklemesi
özellikle dairesel silolarda tüm yapı için etkisiz kalmaktadır. Ancak, bu yükün silo
cidarında oluşturacağı eğilme etkisi nedeniyle asla göz ardı edilememesi
gerekmektedir. Deprem kuvvetinin şiddeti, silonun ne kadar dolu olduğunun bilinmesi
ile elde edilir. Hesaplarda, Silodaki depo malzemesinin %80’inin dolu olduğu
varsayımı yapılmaktadır. Bundan asla taviz verilmemelidir.
9
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.5. Siloların Hesabı
Bu bölümde, dairesel betonarme siloların hesabına değinilecektir. Dolayısı ile bu bölümden

sonraki bütün bilgiler konuya esas silo taşıyıcısı dikkate alınarak düzenlenmiştir.
II.5.1. Tanımlar ve Semboller
Kesit Büyüklükleri;
A = πd2/4; enkesit alanı
u = πd; ıslak çevre
r = A/u; hidrolik yarıçapı
Şekil 2.3 Kesit Büyüklüklerinin Gösterimi
Stok Malzemesi Özellikleri;

γ ; birim hacim ağırlığı
ψ ; içsel sürtünme açısı
δ ; cidar sürtünme açısı
μ = tanδ ; cidar sürtünme katsayısı
λ = Py/Pd ; denge konumundaki aktif malzeme basınç katsayısı
10
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Stok Malzemesi Yükleri;

Pd; herhangi bir z derinliğinde üstteki malzemenin alttaki malzemeye uyguladığı
basınç kuvveti
Py; herhangi bir z derinliğinde silo içindeki malzemenin silo cidarına uyguladığı ve
silo cidarına dik basınç kuvveti
Ps; herhangi bir z derinliğinde silo içindeki malzeme ile silo çeperi arasındaki
sürtünme kuvvetidir.
Şekil 2.4 Stok Malzeme Yükleri ve Etki Yönleri
II.5.2. Daneli Malzeme Basınçları
Bölüm I.1’de kısaca açıklandığı gibi, daneli malzemenin etkisi, Silo hesaplarının yapıldığı ilk
yıllarda, su etkisinin basıncı gibi düşünülmüş, daha sonraki yıllarda bu yaklaşım değiştirilerek
toprak etkisi gibi göz önüne alınmaya çalışılmıştır.Ancak ötedenberi sorulagelen, malzemenin
çeperle olan sürtünmesi de düşünüldüğünde, malzeme basınçları, derinliğin üstel fonksiyonu
olarak alınmasının daha doğru olacağı kabulü, bilimsel çevrelerden olur alarak,bu günkü
kullanılagelen netliğe erişmiştir.Bu arada, sürtünmenin doldurma, boşaltma ve denge
konumlarında, farklı değerler aldığı da hiçbir zaman akıldan çıkarılmamalıdır. Ayrıca, önemli
etkenlerden biri olan, malzeme içsel sürtünme açısının basınçla değişimi de çok önemlidir.
Ancak, Bölüm II.4’de bahsedildiği üzere, bu etkenin göz önüne alınması zordur ve ortalama
bir değerle yükler belirlenmektedir.
11
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Silo basınçlarının hesabında değişik hesap yöntemleri kullanılabilmektedir. bu yöntemler

Janssen yöntemi ve Reimbert yöntemidir. Bu çalışmada, ACI 313.77 de verilen Janssen
yöntemi açıklanacaktır.
II.5.2.1. Denge Durumunda Malzeme Basınçlarının Hesabı
Silo üst kotundan belirli bir z mesafesi aşağıda ve dz kalınlığında bir elemana etkiyen dış
kuvvetlerin düşey dengesi yazılacak olursa (Şekil 2.5)
Şekil 2.5 Düşey Kuvvet Dengesi
Pd = 0, Pd –(( Pd +(dPd/dz) xddz) - Adz – PsUdz = 0 diferansiyel denklem (2.1)
Ps = Py = Pd (2.2)
(2.2) eşitliği (2.1) diferansiyel denkleminde yerine konursa;
Pd = A/( U)x(1-C e-(UZ/A) ) (2.3)
(2.1) diferansiyel denkleminin sonucu (2.3) denkleminde gösterildiği gibi elde edilir.
Denklemdeki C katsayısı, aşağıdaki (2.4) sınır koşullarından elde edilir.
Z = 0 , Pd = 0 , C = 1 (2.4)
Pd = A/( U)x(1- e-(UZ/A) ) (2.5)
12
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
(2.5) denkleminde, z’nin artan değerleri ile Pd asimtotik bir değere ulaşır. Eğer;
rh = A/U: Hidrolik yarıçap (2.6)

Po =  rh =  A/U (2.7)
zo = A/(λμu) = rh/(λμ) (2.8)
değerleri elde edilirse, siloya etkiyen dış kuvvetler aşağıdaki şekilde verilebilir.
 = Z/Zo , () = (1-e-) (2.9)

olmak üzere;
Pd (z) = Pdmax ( 1-e-Z/Zo) = Zo() = Pdmax () (2.10.a)

Py(z) = Pymax ( 1-e-Z/Zo) = Zo ( ) = Pymax () (2.10.b)
Ps(z) = Psmax ( 1-e-Z/Zo) =  rh () = Psmax () (2.10.c)
elde edilir. Üç basınç kuvveti için ayrı ayrı asimtotik değerler;
Pdmaks = (γA)/(λμu) = Po/(λμ) (2.11.a)

Pymaks = (γA)/(μu) = Po/(μ) (2.11.b)
Psmaks = Po (2.11.c)
elde edilir.
Ps sürtünme kuvvetinin 0 ile z arasındaki integrali, cidarda birim genişliğe etki eden düşey
kuvveti vermektedir.
Hesap edilen dış kuvvetlere ait diyagramlar Şekil 2.6 de gösterilmiştir.
13
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Pdmaks = Po/  Pymaks = Po/  Psmaks = Po

Pd Py Ps
A'

A
z
B C
z
Pd (z)= Pdmax Py (z)= Pymax Ps (z)= Psmax
Şekil 2.6
Pd eğrisinin başlangıç teğetinin eğimi hesap edilirse;
tgαo = dPd / dz = γe-(γμu/A)z (2.12)

z = 0 , α = αo , tgαo = γ (2.13)
bulunur. Bu teğetin asimtotu kestiği nokta A ise;
AA’ = Po / γμu = A / γμu = zo (2.14)
bulunur.
14
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Herhangi bir z kesitinde BC = γz bulunur ki bu da siloda sürtünme etkisinin alınmaması

halindeki düşey basınca eşittir. Silodaki iç kuvvetlerin artan derinlikle birlikte asimtotik bir
değere ulaşması, silodaki sürtünme kuvvetinin hesaplarda göz önüne alındığının ayrıca bir
göstergesi olduğu da bilinmelidir.
Şekil 2.6 deki gösterilen diyagramlardaki Φ(ξ) fonksiyon değeri ξ = z/zo a bağlı olarak Tablo
2.1’ den alınabilmektedir.
Tablo 2.1 Fonksiyon değerleri
z/zo 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
0 0.00 0.10 0.18 0.26 0.33 0.39 0.45 0.50 0.55 0.59
1 0.63 0.67 0.70 0.73 0.75 0.78 0.80 0.82 0.82 0.85
2 0.86 0.88 0.89 0.90 0.91 0.92 0.93 0.93 0.94 0.94
3 0.95 0.96 0.96 0.96 0.97 0.97 0.97 0.98 0.98 0.98
örnek; z/zo = 2 için Φ(ξ) = 0.86 ve z/zo = 2.8 için Φ(ξ) = 0.94
Bazı stok malzemelerine ilişkin γ birim hacim ağırlığı, ψ malzeme içsel sürtünme açısı ve μ
cidar sürtünme katsayısı Tablo 2.2’ de verilmiştir.
Tablo 2.2 Depo ve Yapı Malzemesi karakteristikleri
Malzeme Türü γ (t/m3) ψ (°) Beton için, μ Çelik için, μ

Portlant Çimento 1.300 – 1.600 24-30 0.36 - 0.45 0.30
Kok Kömürü 0.600 40 0.80 0.50
Çakıl 1.600 – 2.000 25-35 0.40 – 0.45
Kum 1.600 – 2.000 25-40 0.40 – 0.70 0.35 – 0.50
Toz Kireç 0.700 35 0.50 0.30
II.5.2.2. Doldurma / Boşaltma Durumunda Malzeme Basınçları
15
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Özellikle boşaltma durumunda ortaya çıkan basınç artışını ACI yönetmeliği C İ ve Cd gibi iki
katsayı ile çarparak göz önüne almaktadır. Alman yük şartnamesi DIN 1055’te ise λ katsayısı
ve μ = tgψ’deki ψ değeri düzenlenerek bu artış hesaba katılmaktadır. Her iki yöntem yakın
sonuçlar vermekle birlikte bu çalışmada DIN 1055’te verilen yöntem benimsenecektir.
Bölüm II.5.2.1’ de verilen bütün bağıntılar geçerli olmak üzere denge durumunda;
λ = tg2(π/4 – ψ/2) (2.15)
olarak kullanılan aktif basınç katsayısı yerine;
Doldurma durumunda λ = 0.50

Boşaltma durumunda λ = 1.00
alınır. Çeper sürtünmesini ifade eden ψ açısı için;
Doldurma durumunda ψ’ = 0.75ψ

Boşaltma durumunda ψ’ = 0.60ψ
değerleri alınır. Burada önemli olan husus, dane çapının 0.06mm den küçük olması
durumunda ψ’ = ψ alınmasıdır. Dane çapının 0.06mm < d < 0.2mm arasında olması
durumunda yukarda verilen bağıntılar kullanılmaktadır.
Homojenleştirme siloları denen yapılarda, toz malzemenin basınçlı hava vasıtası ile birbirine
karışması sağlanır ve bu silodaki malzeme davranışı sıvı davranışına yakın bir özellik gösterir.
Bu nedenle, boşaltma durumu için bulunan basınç ile
Pd = 0.6γz (2.16)
Denklem (2.16)’ dan hesaplanan basınç kıyaslanır ve ikisinden büyük olanı hesaba katılır.
16
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.5.2.3. Silo Çeperinin Eğik Olması Durumunda Malzeme

Basınçları
Yatayla α açısı yapan bir huniye silo içindeki malzemeden dolayı biri bu yüzeye normal (P n)
diğeri ise bu yüzey boyunca teğet etki eden (Pt) kuvvetleri etki eder (Şekil 2.7). Bu kuvvetler,
Pd ve Py dış kuvvetlerine bağlı olarak (2.17) denklemleri ile edilir.
Pd
Pn

Py

Pt
Pt
Pn
Şekil 2.7
Pn = Pd.cos2α + Py.sin2α (2.17a)

Pt = (Pd - Py).cosα.sinα (2.17b)
II.5.3. Rüzgar Etkisi
Silolara etkiyen rüzgar yükleri TS498’de genel olarak yapılar için verilen yöntemle tespit
edilebilir. Silindirik silolarda rüzgar basıncının dağılımı Greiner formülü ile
belirlenebilmektedir. Bu formül, beş farklı rüzgar modunun süperpozisyonunu temsil
etmektedir.
qw = q Σ Cm cosmφ, (m = 0’dan m = 4’e)

qw = q [-0.55 + 0.25cosφ + 1.0cos2φ + 0.45cos3φ – 0.15cos4φ] (2.18)
Beş farklı rüzgar modu aşağıda tanımlanmaktadır.
17
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
m = 0 → Cm = C0 = -0.55
m = 1 → Cm = C1 = 0.25
m = 2 → Cm = C2 = 1.00
m = 3 → Cm = C3 = 0.45
m = 4 → Cm = C4 = -0.15
q; yerel koşullara bağlı olarak verilmiş rüzgar basınç değeridir.
Greiner formülü belirli φ açıları için hesaplandığında, silindirik bir silo için geometrik olarak
aşağıdaki rüzgar yükü basınç dağılımı elde edilmektedir (Şekil 2.8).

 

Şekil 2.8 Rüzgar basıncının silo çevresindeki dağılımı
18
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Silindirik silolara etkiyen rüzgar yükleri tüm sistem için çok zorlayıcı yükler değildir. Yani,
silindir formdan dolayı yapı sisteminin taban reaksiyonlarında çok büyük kesme kuvvetleri ve
dolayısı ile devrilme momentleri oluşmaz. Ancak rüzgar yükleri, silo duvarında oluşturdukları
iç gerilmeler nedeniyle önemlidir. Bu nedenle silindirik silolarda, silo boşken rüzgar yükünün
incelenmesi silodaki ovalleşmenin dikkate alınması ve doğurduğu eğilme etkileri için
önemlidir.
II.5.4. Deprem Etkisi
Deprem etkilerinin hesabında silonun en az %80 dolu olduğu kabul edilmelidir. Bu oran,
eşdeğer statik deprem yükünün belirlenmesinde depo ve antrepolar için verilen n, hareketli
yük katılım katsayısı ile aynı anlama gelmektedir. Rüzgar yükünde olduğu gibi deprem
yüklerinde de yatay yükler altında ovalleşme kontrolü yapılarak eğilme etkileri
incelenmelidir.
Eşdeğer statik yük hesabında, ACI 313-77 şartnamesi, taneli malzemenin oturduğu tabanın
durumuna göre iki ayrı çarpan tanımlamaktadır. Taneli malzemenin zemine oturması
durumda yatay yük katsayısı ½ oranında azaltılmaktadır (yükseltilmiş siloya nazaran).
II.5.5. Sıcaklık Etkisi
Sıcak ya da soğuk malzemenin depolandığı silolarda iç ve dış sıcaklık farkı nedeni ile ortaya
çıkan eğilme kesit zorları önemli olabilmektedir. Bu etki, silonun derin ya da sığ oluşuna ve
biçimine bağlı olarak ortaya çıkan statik sisteme göre belirlenmektedir.
Sıcaklık etkisinin yük kombinasyonlarına giriş katsayısı ACI yönetmeliğinde 1.4 iken Türk
yönetmeliklerinde bu katsayı 1.2 olmaktadır. Bu fark, sıcaklık etkisinin kalıcı veya geçici
olma durumuna bağlı olarak farklı benimsenmesinden kaynaklanmaktadır. ACI yönetmeliği
sıcaklı etkilerini esas yük alırken Türk yönetmeliği geçici yani ikincil yük olarak almaktadır.
19
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Uzun bir dairesel siloda, farklı iç-dış sıcaklık etkisi nedeniyle oluşacak eğilme momenti her
iki doğrultu için,
MT = (Eh2 / [12(1-υ)]) αΔt (2.19)
olarak alınır. Burada α = 10-5 ve ΔT, °C alındığında MT’nin E ve h birimlerine uygun olarak
elde edileceği açıktır. Betonun elastisiste modülü E, çatlamış kesit düşünülerek yarıya
indirilebilmektedir. Δt, silo cidarı iç ve dış sıcaklık farkıdır.
TS6989 yönetmeliğinde sıcaklık farkları nedeniyle silo cidarında oluşan moment etkisi, ACI
313-97 yönetmeliğinden biraz daha farklıdır. Şekil 2.9, cidar yüzeyleri arasındaki sıcaklık
değişimini göstermektedir. Burada;
Ti
ti
te
Te
Şekil 2.9
Ti; iç sıcaklık (°C)

Te; dış sıcaklık (°C)
ti; iç cidar sıcaklığı (°C)
te; dış cidar sıcaklığı (°C)
Δt = ti – te (2.20)
ΔT = Ti – Te (2.21)
Δt = [t / (0.35 + t)]ΔT (2.22)
MΔt = (α.Δt.Ec.I) / t (2.23)
20
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Burada I çatlamış kesit atalet momentidir. Bu değer, kesit atalet momentinin yarısı bir değer
alınır ve hesaba sokulur.
Ic = bt3/12, I = Ic / 2
Hesap sonucu bulunan moment değerine karşı gelen donatı miktarı As ‘nin değeri;
As = MΔt / (zσs)
elde edilir. z, kuvvet kolunu, σs, donatı çeliği tasarım dayanım değerini temsil etmektedir.
II.6. Silo Elemanlarının Boyutlandırılması
21
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.6.1. Genel Bilgiler
Silo yapıları genellikle altı ana kısımdan oluşmaktadır (Şekil 2.10). Bunlar;
 Silo Çatısı
 Silo üst tabliyesi
 Silo Gövdesi
 Silo Hunisi
 Düşey Taşıyıcılar
 Temel
Siloya depolanacak malzemenin siloya boşaltılmadan önce kötü atmosfer koşullarına maruz
kalmaması amacıyla silo üst tabliyesi üzerine bir çatı inşa edilir. Bu çatı, siloya monolitik
veya prefabrik bir şekilde monte edilebilir. Monolitik inşa edilmesi durumunda silonun
hacimsel rijitliğine katkı sağlamaktadır. Prefabrik bir çatı, çelik veya prefabrik betonarme
olarak tasarlanabilmektedir ancak, bu tür çatıların, genel olarak, çelik yapı malzemesinden
inşa edilmesi daha uygun bulunmaktadır.
Silo üst tabliyesi taşıyıcı sistemi, silo dış çapına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Çapı
düşük silolarda betonarme tabliye yeterli olurken, çapın büyümesi durumunda komposit çelik
döşeme yapmak maliyetleri daha aza indirgemektedir. Ayrıca, silo üst tabliyesinde, siloya
depolanacak malzemenin boşaltılması için delikler teşkil edilmektedir.
Silo gövdesi, silindirik veya prizmatik bir geometriye sahiptir. Malzeme basınçları, deprem,
rüzgar ve sıcaklık farkları etkisiyle silo gövdelerinde çekme ve eğilme durumları meydana
gelmektedir.
Silo hunisi, silo gövdesine uygun olarak teşkil edilmiş malzeme alma deliği veya deliklerini
içeren bir plaktır. Huni plağı, prizmatik ve konik şekillerde teşkil edilmektedir.
22
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Silo düşey taşıyıcıları, silo hunisinin zeminden yüksekliğine bağlı olarak değişmektedir. Silo
yapılarında, genellikle huni altında bir hacim teşkil edilir. Silo gövdesinin bu hacim altındaki
devamı silo düşey taşıyıcıları olarak tanımlanabilir. Bu taşıyıcı sistem, silo duvar
geometrisinin devamı gibi teşkil edilebileceği gibi kolonlar yardımıyla da teşkil
edilebilmektedir.
Silo temelleri, oransal olarak küçük temel alanlı yüksek silolarda fazla değişken yük
salınımlara ve doldurmaya bağlı olarak değişik şekilde dağılan zemin gerilmelerine neden
olur. Bu sebeple, müsaade edilmeyen farklı oturma durumları oluşabilir ve bu durum üst
yapıda çatlaklar oluşmasına neden olabilir.
Zemin koşullarının iyi olması durumunda düşey taşıyıcıların altına tekil temel teşkili en
uygunu çözüm olmaktadır. Silindirik silolarda, tekil temel yerine ring (halka) temel teşkili
daha uygun görülmektedir. Sağlam zemin tabakalarının derinde olması durumunda kazıklı
radye temel teşkili en uygun çözüm olup silo yükleri doğrudan sağlam zemine
aktarılmaktadır.
Birbirine yakın konumlandırılmış silo gruplarının yüksek rijitliklerini önlemek, rötre, sıcaklı
veya temel zemininin farklı özelliklerini gidermek veya hücrelere farklı yüksekliklerde
malzeme doldurulması sonucunda silo bölümlerinin birbirlerine göre göreceli hareketlerine
izin vermek ve böylece tali gerilmelerin önüne geçmek amacıyla temellerde düşey derz
yapılması çok gereklidir.
23
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Silo �at�
s�
Silo �st Tabliyesi
Silo G�vdesi
D�ey Ta��y�c�lar
Silo Hunisi
Silo Temeli
Şekil 2.10 Silo Yapısının Taşıyıcı Sistem Kısımları
24
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
II.6.2. Silo Gövdesinin Hesabı
Silo gövdesindeki en büyük zorlanmalar Py yatay basınçlardan meydana gelir. Bu etki

altındaki silo gövdesinin hesabı basit bir statik sistem düşünülerek yapılabilir. Silolar, yatay
kesitler vasıtasıyla birim dilimlere ayrılmış gibi düşünülür. Göz önüne alınan bu düzlem,
çubuk sistem komşu dilimlerin etkileri dikkate alınmadan statiğin bilinen metotları ile
çözülebilir. Bu yöntem ile bulunan donatılar esas donatı olarak isimlendirilen silo gövdesi
yatay donatılarını belirlemiş olur.
Sürtünme kuvveti Ps , kendi ağırlığı ve varsa huni yükünden dolayı doğan düşey yükler etkisi
altında silo duvarının hesabı, silonun gövdesinin silo düşey taşıyıcılarına mesnetlenme şekline
bağlıdır. Eğer silo gövdesi kolonlara mesnetleniyorsa silo gövdesinin hesabı yüksek
kirişlerdeki prensipler esas alınarak yapılmaktadır.
Dairesel kesitli silolar, silindirik kabuk tipi taşıyıcı bir sistem içerir. Pratik bir hesap için P y
yatay kuvveti etkisindeki halka çubuk sistemin göz önüne alınması yeterlidir (Şekil 2.11).
Çünkü genellikle silolarda silindirik çap küçük olduğu için eğilme etkilerinin ihmal
edilebilmesi söz konudur.
Py
re
ri
r
t
N N
Şekil 2.11 Silo gövdesi, halka çubuk sistem kuvvet dengesi
N = Py . r (2.24)
25
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Py iç basınçlarından oluşan çekme kuvveti ile sıcaklık farkından meydana gelen M Δt

momentini de hesaba katarak birleşik eğilme etkisindeki bir kesit olarak boyutlandırılması
genellikle yeterli olmaktadır. Düşey doğrultuda ise birim genişlikli bir elemanın taşıyacağı Ns
= V + Vg basınç kuvveti ve MΔt momenti göz önüne alınmalıdır.
Dairesel kesitli silolarda taban genellikle kesik koni şeklinde teşkil edilmektedir. Koniye
etkiyen düşey ve yatay yükler, silo gövdesine aktarılarak silo gövdesinin hesabı için bütün
unsurlar düşünülmüş olur.
Hesap sonucu elde edilen kesit tesirlerini silo gövdesinin taşıması gerekir. Yapılan betonarme
hesap sonucu donatılar yatayda ve düşeyde iç ve dış yüzlere yerleştirilerek silo gövdesinin
çekme etkilerine karşı dayanımı arttırılmış olur.
II.6.3. Konik Silo Hunisinin Hesabı
Dairesel kesitli silolarda taban genellikle kesik koni şeklindedir. Silo hunisi silo gövdesine
asıldığı gibi bazen de bağımsız bir şekilde mesnetlenir. Asılma durumunda koninin uç kısmı
aşağı bakarken, bağımsız mesnetlnme durumunda koninin uç kısmı yukarı doğru bakmaktadır.
Kesik koni şeklindeki silo hunisi kabuk teorisi yardımıyla hesaplanabilir. Hemen hemen
birçok durumda mambran kesit tesirlerinin hesaplanması yeterlidir. Alt ve üst taraftaki eğilme
zorları konstrüktif donatı düzenlenerek karşılanabilir.
Konik bir kabukta mambran kesit tesirleri, koninin duruş biçimine göre Nt veya Nc çembersel
çekme veya basınç kuvvetleri ile Ns meridyen kuvvetleridir. Bu kuvvetlerin birim boya
etkidiği varsayılarak hesaplamalar yapılmalıdır (Şekil 2.12)
26
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Ns 2r Ns
D
Pd
Wk Wm

Şekil 2.12 Konik kısım kuvvet dengesi
Ns kuvvetleri göz önüne alınan z derinliğinin altındaki kısımda düşey denge denklemleri ile
hesaplanır.
Wm; göz önüne alınan kesitin altında kalan malzeme ağırlığı.

Wk; göz önüne alınan kesitin altındaki silo taban ağırlığı.
Pd; göz önüne alınan kesitteki düşey basınç kuvveti
Ns 2πrsinα = Pd (πD2/4) + Wk + Wm (2.25)
Ns = Pd (D2/8rsinα) + [(Wk + Wm) / (2πrsinα)] (2.26)
olarak elde edilir. Yatay iz düşüm denge denkleminden;
Nt = (PdD) / 2sinα (2.27)
çembersel çekme kuvveti bulunur. Ns kuvvet değeri taban ile gövdenin birleştiği yerde en
büyük değerini alır. Bu değer;
Nsmax = Pd(D2/8rsinα) + [(Wkt + Wm) / (2πrsinα)] (2.29)
Ns kuvvetinin düşey bileşeni silo gövdesi boyunca çekme kuvveti olarak etki edecektir.
Nsd = Ndsinα (2.30)
27
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Ns kuvvetinin yatay bileşeni ise silo gövdesi ile huni arasına teşkil edilecek bir halka kirişe dış
basınç olarak etki eder. Böylece, bu halkada basınç eksenel kuvvetleri oluşur. Koninin uç
kısmının yukarı bakması durumunda teşkil edilen bu halka sisteminde ise çekme kuvvetleri
meydana gelir (Şekil 2.13)
Nsy = Nscosα (2.31)
Pd

Wk Wm
Wk Wm
D
Ns 2r Ns
Ns Nsy

Nsd
Şekil 2.13 Silo Hunisinin Uç Kısmının Yukarı Dönük Olması
28
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
III. SAYISAL ÖRNEK (ÇİMENTO SİLOSU)
III.1. Giriş
Bu bölümde yüksekliği 45metre, çapı 22.5metre olan bir çimento silosunun yüklerinin tespiti
ve silo taşıyıcı elemanlarının iç kuvvetlerinin elde edilmesi ile ilgili sayısal örnek
gösterilecektir (Şekil 3.1)
+46.700
Kompozit D�eme
+45.000
Malzeme Seviyesi
D = 22.5m
35cm
+21.000
Huni U�Kotu
40
cm
+5.000
60
Huni Mesnet Kotu

�
0.000
70cm Zemin Kotu
-2.000
Temel �st Kotu
-5.000
Temel Alt Kotu
Şekil 3.1 Silo Genel Görünüşü
29
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Şekil 3.1’ de de görülebileceği gibi, siloda malzeme üst seviyesi +45.000 kotundadır. Silo
Hunisinin mesnet kotu +5.000 ve üst kotu +21.000’de bulunmaktadır. Ayrıca huni, silo
duvarına serbest oturmaktadır. Silo temeli üst kotu -2.000, silo temeli alt kotu -5.000’de yer
almaktadır (Silo temeli, kalınlığı 3metre olan radye temel olarak seçilmiştir). Silo duvar
kalınlıkları huni mesnetinin üstünde 35cm, huni mesnetinin altında 70cm olarak
düşünülmüştür. Silo döşemesi kompozit çelik döşemedir ve silo üst ucuna kayıcı
bağlanmaktadır. Yani, silo üst ucu serbestçe hareket etmektedir.
Silo yapısının bilgisayar modellemesi yapılırken silo duvar, alt taşıyıcı ve koni elemanları,
shell (plak) elemanlar ile temsil edilmiştir. Malzeme basınçlarının modele daha doğru ve
sağlıklı girilebilmesi için silo, gerek düşeyde gerekse yatayda 1 metre genişlik ve
yüksekliğindeki plak elemanlardan oluşturulmuştur. 1 metre genişlik elde edebilmek için silo
çevresi 72 parçaya ayrılacak şekilde dairesel akslar kullanılmıştır.
III.2. Çimento Silosu Karakteristik Değerleri
Kesit Büyüklükleri;
H = 45m, d = 22.50m
A = πd2/4; enkesit alanı = 397.60m2
u = πd; ıslak çevre = 70.69m
r = A/u; hidrolik yarıçapı = 5.625
Şekil 2.3 Kesit Büyüklükleri Gösterimi
30
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Stok Malzemesi Özellikleri; (Çimento, dane çapı < 0.06mm)

γ ; birim hacim ağırlığı = 1.60t/m3
ψ ; içsel sürtünme açısı = 30° = ψʹ (çimento için geçerlidir)
δ ; cidar sürtünme açısı = 30°
μ = tanδ ; cidar sürtünme katsayısı = 0.577
λ = Py/Pd ; denge konumundaki aktif malzeme basınç katsayısı
Po = γrh = 9.00t/m2
Denklem (2.15) gereği, aktif malzeme basınç katsayısı her üç durum için aşağıdaki şekilde
bulunur.
λ = tg2(π/4 – ψ/2) (2.15)
λ (sükunet, denge, static) = 0.333
λ (doldurma, filling) = 0.500
λ (boşaltma, discharging) = 1.000
III.3. Çimento Silosu Malzeme Basınçlarının Hesabı
Denge Durumunda Malzeme Basınç Değerleri;
λ (sükunet, denge, static) = 0.333

zo = A/(λμu) = rh/(λμ) = 29.282m (2.8)
Denklem (2.9, 10a, 10b, 10c, 11a, 11b ve 11c) kullanılarak silo içindeki malzemenin denge
durumundaki malzemem basınç değerleri elde edilir.
 = z/zo , () = (1-e-) (2.9)
Pdmaks = (γA)/(λμu) = Po/(λμ) = 46.84t/m2 (2.11.a)
Pymaks = (γA)/(μu) = Po/(μ) = 15.60t/m2 (2.11.b)
Psmaks = Po = 9.00t/m2 (2.11.c)
31
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Denge durumundaki malzemenin malzeme yüksekliği boyunca silo duvarına yaptığı basınç
değerleri Tablo 3.1’ de gösterilmektedir.
Tablo 3.1 (Birim t-m)
32
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Doldurma Durumunda Malzeme Basınç Değerleri;
λ (doldurma, filling) = 0.50

zo = A/(λμu) = rh/(λμ) = 19.498m (2.8)
Denklem (2.9, 10a, 10b, 10c, 11a, 11b ve 11c) kullanılarak silo içindeki malzemenin
doldurma durumundaki malzemem basınç değerleri elde edilir.
 = z/zo , () = (1-e-) (2.9)

Psmaks = Po = 9.00t/m2 (2.11.c)
33
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Doldurma durumundaki malzemenin malzeme yüksekliği boyunca silo duvarına yaptığı

basınç değerleri Tablo 3.2’ de gösterilmektedir.
34
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Boşaltma Durumunda Malzeme Basınç Değerleri;
λ (boşaltma, discharging) = 1.00

zo = A/(λμu) = rh/(λμ) = 9.75m (2.8)
Denklem (2.9, 10a, 10b, 10c, 11a, 11b ve 11c) kullanılarak silo içindeki malzemenin
boşaltma durumundaki malzemem basınç değerleri elde edilir.
 = z/zo , () = (1-e-) (2.9)

Psmaks = Po = 9.00t/m2 (2.11.c)
35
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Boşaltma durumundaki malzemenin malzeme yüksekliği boyunca silo duvarına yaptığı basınç
değerleri Tablo 3.3’ de gösterilmektedir.
36
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Her bir durum için hesap edilen yatay malzeme basınçlarının en büyük değerleri Şekil 3.2’ de
gösterilmektedir. Yatay malzeme basınçlarının silo cidarında oluşturduğu eksenel çekme
kuvvetlerinin hesabı Denklem (2.24) kullanılarak yapılmaktadır.
PSy = 11.60 t/m2 PFy = 13.58 t/m2 PDy = 15.34 t/m2
NS NS NF NF ND ND
Şekil 3.2
N = Py . r (2.24)
r = 11.25metre değerine bağlı olarak elde edilen silo duvarı eksenel çekme kuvvetleri her üç
durum için aşağıdaki gibi belirlenmektedir.
NS = PSy . r = 130.50 ton/m

NF = PFy . r = 152.80 ton/m
ND = PDy . r = 172.60 ton/m
37
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Silo yapısının konik huni kısmına etkiyen malzeme basınçları da aşağıda gösterildiği gibi
(2.17a) ve (2.17b) denklemleri kullanılarak elde edilmektedir.
Pn = Pd.cos2α + Py.sin2α (2.17a)

Pt = (Pd - Py).cosα.sinα (2.17b)
α = 60°’dir ve Pd ve Py malzeme basınçları her seviye için ve her üç durum için yukarıdaki
tablolarda gösterilmiştir. Bütün bu bilgiler dikkate alındığında Tablo 3.4 de gösterilen basınç
değerleri elde edilmektedir (Birim: t-m).
Tablo 3.4 Koniye etki eden malzeme basınçları

Denge (Static) Doldurma (Filling) Boşaltma (Discharge)
Pn Pt H Pn Pt H Pn Pt H
13,42 7,76 20 14,07 4,87 20 14,39 0 20
13,75 7,95 19 14,34 4,97 19 14,51 0 19
14,07 8,14 18 14,59 5,06 18 14,61 0 18
14,39 8,32 17 14,84 5,14 17 14,71 0 17
14,69 8,49 16 15,07 5,22 16 14,79 0 16
14,98 8,66 15 15,29 5,30 15 14,87 0 15
15,26 8,82 14 15,50 5,37 14 14,94 0 14
15,54 8,98 13 15,70 5,44 13 15,01 0 13
15,80 9,13 12 15,89 5,50 12 15,06 0 12
16,05 9,28 11 16,07 5,57 11 15,12 0 11
16,30 9,42 10 16,24 5,63 10 15,16 0 10
16,54 9,56 9 16,40 5,68 9 15,20 0 9
16,77 9,69 8 16,56 5,74 8 15,24 0 8
16,99 9,82 7 16,70 5,79 7 15,28 0 7
17,21 9,95 6 16,84 5,83 6 15,31 0 6
H: Koni Seviyesi.
Pn: Koni yüzeyine dik etkiyen malzeme basıncı.
Pt: Koni yüzeyine teğet etkiyen malzeme basıncı.
38
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Silo yapısının koni kısmına etkiyen malzeme basınçlarını oluşturduğu iç kuvvetlerin

hesabında Bölüm II.3.6’ da verilen denklemlerden yararlanılır. Koni kısımda oluşan iç
kuvvetler her üç durum için hesap edilir.
Koni kısmında aranan iç kuvvetler Ns ve Nt eksenel kuvvetleridir. Ns kuvveti meridyen

kuvveti olarak bilinir ve koni yan yüzeyinde derinliğe paralel olarak ortaya çıkar. Koninin
duruş biçimine göre çekme (Koni ucu aşağıya doğru bakar) veya basınç (Koni ucu yukarıya
doğru bakar) eksenel kuvveti elde edilir. Ns kuvvet değeri taban ile gövdenin birleştiği yerde
en büyük değerini alır. Bu değer, Denklem (2.29) aracılığı ile elde edilir.
Nsmax = Pd(D2/8rsinα) + [(Wkt + Wm) / (2πrsinα)] (2.29)
Denklemde;
Wkt = 685 ton (Koni kısım kendi ağırlığı, her üç durum için de değişmez)
Wm = 0 (Koni ucu yukarıya baktığı ve PS d düşey malzeme basıncı +5.00 seviyesine kadar
alındığı için koni kısmın altında herhangi bir malzeme ağırlığından söz edilemez. Her üç
durum için de değişmez)
D = 21.50m (Koni kısım taban çapı)
α = 60º
PSd = 34.85 t/m2 (+5.00 seviyesi denge (static) durumu düşey malzeme basınç değeri)
PFd = 27.16 t/m2 (+5.00 seviyesi doldurma (filling) durumu düşey malzeme basınç değeri)
PDd = 15.34 t/m2 (+5.00 seviyesi boşaltma (discharge) durumu düşey malzeme basınç değeri)
NSsmax = 216.3 + 11.7 = 228.0 t/m (Basınç)

NFsmax = 168.6 + 11.7 = 180.3 t/m (Basınç)
NDsmax = 95.3 + 11.7 = 107.0 t/m (Basınç)
39
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Elde edilen Ns meridyen kuvvetlerinin düşey ve yatay bileşenleri Denklem (2.30) ve (2.31)
yardımı ile bulunmaktadır.
Nsd = Nssinα (2.30)

Nsy = Nscosα (2.31)
Ns iç kuvvetinin düşey bileşeni olan Nsd iç kuvveti, silo gövdesi boyunca basınç kuvveti
olarak etki eder.
NSsd = NSsmax sinα = 197.5 t/m

NFsd = NFsmax sinα = 156.1 t/m
NDsd = NDsmax sinα = 92.7 t/m
Ns iç kuvvetinin yatay bileşeni olan Nsy iç kuvveti ise silo gövdesi ile koni arasına teşkil
edilecek bir halka kirişe dış çekme kuvveti olarak etki eder. Elde edilen yatay bileşen iç
kuvveti, Nt çembersel çekme kuvvetine eklenerek koni tabanını oluşturan halka kirişin
betonarme hesabında tasarım iç kuvveti olarak kullanılır.
NSsy = NSsmax cosα = 114.0 t/m

NFsy = NFsmax cosα = 90.2 t/m
NDsy = NDsmax cosα = 53.5 t/m
Nt çembersel çekme kuvveti, her üç durum için Denklem (2.27) kullanılarak elde edilir.
Nt = (PdD) / 2sinα (2.27)
NSt = (PSdD) / 2sinα = 432.6 t/m

NFt = (PFdD) / 2sinα = 337.1 t/m
NDt = (PDdD) / 2sinα = 190.4 t/m
40
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Şekil 3.3’ de, Koni taşıyıcı sistemine etki eden iç kuvvetler gösterilmektedir.
PSd = 34.85 t/m2

PFd = 27.26 t/m2
PDd = 15.34 t/m2 +5.000
Huni Mesnet Kotu

Wm = 0 Wm = 0

Wk = 685 ton Wk = 685 ton
D = 21.50m
2r = 21.50m
NSs = 228.0 t/m NSs = 228.0 t/m
NFs = 180.3 t/m NFs = 180.3 t/m
NDs = 107.0 t/m NDs = 107.0 t/m
Ns NSsd = 197.5 t/m
NFsd = 156.1 t/m
NDsd = 92.7 t/m

NSt = 432.6 t/m NSsy = 114.0 t/m

NFt = 337.1 t/m NFsy = 90.2 t/m
NDt = 190.4 t/m NDsy = 53.5 t/m
Şekil 3.3 Koni tabanı iç ve dış kuvvetleri
41
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
III.4. Çimento Silosu Rüzgar Basıncının Hesabı
Rüzgar yükleri, yapının tasarlanacağı bölge şartları dikkate alınarak belirlenmektedir. Ancak
bu örnekte, rüzgar basınç değerinin tüm yükseklik boyunca sabit ve 100kg/m 2 olarak alınması
benimsenmiştir. Rüzgar basıncının tüm çevre boyunca (72 parçaya bölünen silo çevresinin her
bir dilimi 5º’lik açıya sahiptir) değişimi Denklem (2.18) dikkate alınarak belirlenmiştir.
Hatırlanacağı gibi, Denklem (2.18), beş farklı rüzgar kombinasyonunun süperpozisyonu ile
elde edilmektedir.
qw = q [-0.55 + 0.25cosφ + 1.0cos2φ + 0.45cos3φ – 0.15cos4φ] (2.18)
Denklem (2.18)’ in uygulanması sonucu Bölüm II.5.3, Şekil 3.4 ‘de verilen rüzgar basınç
dağılımı elde edilmektedir. Şeklin rakamsal değeri Tablo 3.5‘ de gösterilmektedir.

 

Şekil 3.4 Rüzgar basıncının silo çevresindeki dağılımı
Tablo 3.5 Rüzgar basınç değerleri
42
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
φ radyan cosφ cos2φ cos3φ cos4φ q qw

derece radyan değer değer değer değer kg/m2 kg/m2
0 0 1 1 1 1 100 100,00
5 0,0872665 0,9961947 0,9848078 0,9659258 0,9396926 100 97,76
10 0,1745329 0,9848078 0,9396926 0,8660254 0,7660444 100 91,07
15 0,2617994 0,9659258 0,8660254 0,7071068 0,5 100 80,07
20 0,3490659 0,9396926 0,7660444 0,5 0,1736482 100 64,99
25 0,4363323 0,9063078 0,6427876 0,258819 -0,1736482 100 46,19
30 0,5235988 0,8660254 0,5 6,126E-17 -0,5 100 24,15
35 0,6108652 0,819152 0,3420201 -0,258819 -0,7660444 100 -0,48
40 0,6981317 0,7660444 0,1736482 -0,5 -0,9396926 100 -26,89
45 0,7853982 0,7071068 6,126E-17 -0,7071068 -1 100 -54,14
50 0,8726646 0,6427876 -0,1736482 -0,8660254 -0,9396926 100 -81,17
55 0,9599311 0,5735764 -0,3420201 -0,9659258 -0,7660444 100 -106,84
60 1,0471976 0,5 -0,5 -1 -0,5 100 -130,00
65 1,134464 0,4226183 -0,6427876 -0,9659258 -0,1736482 100 -149,58
70 1,2217305 0,3420201 -0,7660444 -0,8660254 0,1736482 100 -164,63
75 1,3089969 0,258819 -0,8660254 -0,7071068 0,5 100 -174,45
80 1,3962634 0,1736482 -0,9396926 -0,5 0,7660444 100 -178,62
85 1,4835299 0,0871557 -0,9848078 -0,258819 0,9396926 100 -177,04
90 1,5707963 6,126E-17 -1 -1,838E-16 1 100 -170,00
95 1,6580628 -0,0871557 -0,9848078 0,258819 0,9396926 100 -158,11
100 1,7453293 -0,1736482 -0,9396926 0,5 0,7660444 100 -142,30
105 1,8325957 -0,258819 -0,8660254 0,7071068 0,5 100 -123,75
110 1,9198622 -0,3420201 -0,7660444 0,8660254 0,1736482 100 -103,79
115 2,0071286 -0,4226183 -0,6427876 0,9659258 -0,1736482 100 -83,77
120 2,0943951 -0,5 -0,5 1 -0,5 100 -65,00
125 2,1816616 -0,5735764 -0,3420201 0,9659258 -0,7660444 100 -48,58
130 2,268928 -0,6427876 -0,1736482 0,8660254 -0,9396926 100 -35,37
135 2,3561945 -0,7071068 -1,838E-16 0,7071068 -1 100 -25,86
140 2,443461 -0,7660444 0,1736482 0,5 -0,9396926 100 -20,19
145 2,5307274 -0,819152 0,3420201 0,258819 -0,7660444 100 -18,14
150 2,6179939 -0,8660254 0,5 3,063E-16 -0,5 100 -19,15
155 2,7052603 -0,9063078 0,6427876 -0,258819 -0,1736482 100 -22,42
160 2,7925268 -0,9396926 0,7660444 -0,5 0,1736482 100 -26,99
165 2,8797933 -0,9659258 0,8660254 -0,7071068 0,5 100 -31,87
170 2,9670597 -0,9848078 0,9396926 -0,8660254 0,7660444 100 -36,11
175 3,0543262 -0,9961947 0,9848078 -0,9659258 0,9396926 100 -38,99
180 3,1415927 -1 1 -1 1 100 -40,00
Rüzgar basıncının (-) değerler alması rüzgarın emme yani yapının dışına doğru olduğunu, (+)
olması ise rüzgar basıncının silo merkezine doğru olduğunu göstermektedir.
III.5. Çimento Silosu Deprem Yüklerinin Hesabı
43
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
Bir yapıya etkiyen deprem yüklerinin şiddeti, yapının rijitliğine ve kütlesine bağlı olarak
değişmektedir. Silo yapısının rijitliği yapının taşıyıcı elemanlarının boyutları ile
belirlenmektedir. Bölüm II.5.4 uyarınca, deprem hesabı yapılacak olan silo yapısının en az
%80 dolu olduğu kabulünden yola çıkılarak silo kütlesi belirlenmiş olur. Bu kabul, silo
içindeki malzemenin %80 seviyesinde olduğu veya tam dolu olan silonun içinde depolanan
malzeme kütlesinin %80’nin deprem kütlesine katıldığı düşünülerek uygulanabilmektedir. Bu
örnekte, silonun tam dolu olduğu ve içinde depolanan malzemenin kütle katılımının %80
olduğu kabulü yapılmıştır.
Deprem yükleri, rüzgar yüklerinde olduğu gibi, yapının inşa edileceği bölge şartları dikkate
alınarak hesap edilmektedir. Bu şartlar, yapının oturduğu zeminin karakteristiklerine, ülke
yönetmeliğince belirlenmiş olan tepki spektrum fonksiyonlarına bağlı olarak belirlenmektedir.
Deprem yükleri hesap edilirken modal analiz yöntemine başvurulmuştur. Deprem yükü taban
reaksiyonları, yapının kütle ve rijitliğine bağlı olarak elde edilen mod periyotları ve tepki
spektrum fonksiyonu aracılığı ile ve mod süperpozisyonu kullanılarak elde edilmiştir.
Bilgisayar modelinde, her 1 metrelik malzeme derinliğine denk düşen malzeme kütlesi
hesaplanmış ve çevre boyunca 72 parçaya bölünen silonun her bir düğüm noktasına, elde
edilen 1 metre derinliğindeki kütle dağıtılmıştır (Tablo 3.6). Bu sayede malzeme kütlesi, silo
duvarına homojen bir şekilde dağıtılmış olur. Bu örnek için yapılan modal analiz sonucunda;
Tx,y = 1.54sn (Kütle katılım %65, Mod 1(x), Mod 2(y)); Yapının birincil doğal titreşim periyot
değeridir. Yapı kütlesinin %90 katılımı aştığı modlar 19. ve 20. modlardır. Yapı kütle ve
rijitliğine bağlı olarak hesaplanan deprem taban kesme kuvvetleri her iki yön için;
Vx,y = 1730.- ton olarak elde edilmiştir.
Tablo 3.6 Depolanan malzeme kütlesinin Silo çevresi boyunca dağılımı

H Z h A W m n m/n
Seviye(m) Derinlik(m) yükseklik(m) cm2 ton tsn2/m adet tsn2/m
44
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
45 1 1 397 635 64 72 0,88

44-22 - - - - - - -
21 24 1 397 635 64 72 0,88
20 25 1 313 501 50 144 0,35
19 26 1 292 467 47 144 0,32
18 27 1 271 434 43 144 0,30
17 28 1 250 401 40 144 0,28
16 29 1 229 367 37 144 0,25
15 30 1 209 334 33 144 0,23
14 31 1 188 300 30 144 0,21
13 32 1 167 267 27 144 0,19
12 33 1 146 233 23 144 0,16
11 34 1 125 200 20 144 0,14
10 35 1 104 166 17 144 0,12
9 36 1 83 133 13 144 0,09
8 37 1 62 100 10 144 0,07
7 38 1 41 66 7 144 0,05
6 39 1 20 33 3 144 0,02
5 40 1 0 0 0 144 0,00
Tabloda;
H: Depolanan malzeme seviyesi.
Z: Silo üstünden itibaren okunan derinlik.
h: 1 metre yüksekliğindeki dilimler.
A: Silo iç çap alanı.
W: 1 metre derinlikli malzeme ağırlığı.
m: 1 metre derinlikli malzeme kütlesi.
n: düğüm nokta sayısı.
n = 72; silo duvarındaki her bir metrelik dilimdeki düğüm nokta sayısı.
n = 144; silo duvar ve konisindeki her bir metrelik dilimdeki nokta sayısı (koni +21
seviyesinden itibaren başlamaktadır. Bu nedenle koni ile silo duvarı arasındaki
malzeme her iki taşıyıcı sistem üzerindeki düğüm noktalarına homojen bir şekilde
dağıtılmıştır).
m/n: her bir düğüm noktasına denk düşen kütle malzeme kütle miktarı.
III.6. Çimento Silosu Sıcaklık Etkisinin Hesabı
45
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
ACI 313-97 Şartnamesinde belirtildiği gibi, dairesel silolardaki sıcaklık etkisinin silo
cidarında oluşturacağı moment etkisi, Bölüm II.5.5 ‘de değinildiği üzere, Denklem (2.19) ile
hesaplanmaktadır.
MT = (Eh2 / [12(1-υ)]) αΔt (2.19)
E, betonun çatlamış kesit elastisite modülü olarak alınır. Bu değer, beton elastisite modülünün
yarısı olarak kabul edilebilir. Örnek çalışmada kullanılan beton kalitesi C35’ dir.
Ec = 3300000 t/m2
E = Ec / 2 = 1650000 t/m2
υ = 0.2; Poission oranı
Te = -25°C; bölgede gözlenen en düşük sıcaklık değeri
Ti = 100°C; siloya depolanan malzeme sıcaklığı
ΔT = Ti – Te = 125°C; iç – dış ortam arası sıcaklık farkı
Δt = [t / (0.35 + t)]ΔT = 62.5°C
α = 10-5; ısı katsayısı
Yukarda belirlenen bütün değerler Denklem (2.19)’ da yerine koyulduğunda, silo duvarında
meydana gelen moment değeri;
MT = 13.16tm/m
olarak hesaplanır.
TS6989 yönetmeliği ile yapılan hesap sonucu silo cidarında oluşan moment değeri Denklem
(2.23) ile elde edilmektedir.
46
TEM
Tel : (0212) 296 09 79(Pbx)-246 68 37-248 46 23- 240 84 42
Fax : (0212) 240 71 20 Sicil No.: 138912/86375
MΔt = (α.Δt.Ec.I) / t (2.23)
ΔT = Ti – Te = 125°C
Δt = [t / (0.35 + t)]ΔT = 62.5°C
Ec = 3300000 t/m2
Ic = 3.57x10-3
I = 1.785x10-3
MΔt = (α.Δt.Ec.I) / t = 10.52tm/m
YARARLANILAN KAYNAKLAR
[1] Celep, Z. L.Trupia, A. Hasgür, Z. Öztürk, T. “Siloların Tasarım ve Hesap İlkeleri

(Betonarme Yapılar Semineri III)”
[2] TS6989, “Betonarme Siloların Hesap, Yapım ve Kullanım Kuralları”.
[3] ACI 313-77, “Recommended Practise for Design and Construction of Concrete Bims,
Silos and Bunkers for Storing Granular Material”
[4] Sargis, S. Sagarian and ERNST C. Harris., “Silos and Bunkers” Handbook of
Concrete Engineering, 491-535
47

Betonarme Silo Yapım Ve Hesap Kuralları Doc14 02 009

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Betonarme Silo Yapım Ve Hesap Kuralları Doc14 02 009

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TEM

MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK LTD. ŞTİ.

Betonarme Silo Hesap ve Yapım Kuralları

I. Giriş ve Genel Bilgiler

Siloların Hesap Yöntemi Evreleri:

I.2. Genel Bilgiler

Derin silolarda, malzemenin çeperleri arasındaki sürtünme nedeniyle, malzemenin

H > 1.5√A için derin Silo ya da Silo

Silo yapıları, malzeme depolamak amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle, malzemenin siloya

1- Silo yapısına malzemenin ulaşmasını sağlayan taşıyıcı konveyör bantları.

II.2. Stok Malzeme

Silolarda her türlü kohezyonsuz malzeme depolanabilmektedir. Siloların projelendirilmesi,

Şekil 2.1 Silo Yapı Kısımları

II.2.1. Stok Malzeme Türleri

Silolarda depolanan malzeme türleri aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır.

1- İşlenmemiş tarımsal ürünler

3- Anorganik işlenmemiş hammaddeler

II.2.2. Stok Malzemesinin Mekanik Etkileri

Toz şeklindeki malzemelerde sürtünmenin yanında kohezyon da ortaya çıkar. Daneli ve

II.2.3. Stok Malzemesinin Kimyasal Etkileri

II.2.4. Stok Malzemesinin Sıcaklı Etkisi

II.3. Silo Tipleri

Şekil 2.2 Planda ve Kesitte Silo Geometrileri

II.4. Siloya Etki Eden Yükler

Rüzgar ve Deprem Etkisi;

II.5. Siloların Hesabı

Bu bölümde, dairesel betonarme siloların hesabına değinilecektir. Dolayısı ile bu bölümden

II.5.1. Tanımlar ve Semboller

Şekil 2.3 Kesit Büyüklüklerinin Gösterimi

Stok Malzemesi Özellikleri;

Stok Malzemesi Yükleri;

Şekil 2.4 Stok Malzeme Yükleri ve Etki Yönleri

II.5.2. Daneli Malzeme Basınçları

Silo basınçlarının hesabında değişik hesap yöntemleri kullanılabilmektedir. bu yöntemler

II.5.2.1. Denge Durumunda Malzeme Basınçlarının Hesabı

Şekil 2.5 Düşey Kuvvet Dengesi

Pd = 0, Pd –(( Pd +(dPd/dz) xddz) - Adz – PsUdz = 0 diferansiyel denklem (2.1)

Ps = Py = Pd (2.2)

(2.2) eşitliği (2.1) diferansiyel denkleminde yerine konursa;

Pd = A/( U)x(1-C e-(UZ/A) ) (2.3)

rh = A/U: Hidrolik yarıçap (2.6)

 = Z/Zo , () = (1-e-) (2.9)

Pd (z) = Pdmax ( 1-e-Z/Zo) = Zo() = Pdmax () (2.10.a)

elde edilir. Üç basınç kuvveti için ayrı ayrı asimtotik değerler;

Pdmaks = (γA)/(λμu) = Po/(λμ) (2.11.a)

Hesap edilen dış kuvvetlere ait diyagramlar Şekil 2.6 de gösterilmiştir.

Pdmaks = Po/  Pymaks = Po/  Psmaks = Po

Pd (z)= Pdmax Py (z)= Pymax Ps (z)= Psmax

Pd eğrisinin başlangıç teğetinin eğimi hesap edilirse;

tgαo = dPd / dz = γe-(γμu/A)z (2.12)

bulunur. Bu teğetin asimtotu kestiği nokta A ise;

AA’ = Po / γμu = A / γμu = zo (2.14)

Herhangi bir z kesitinde BC = γz bulunur ki bu da siloda sürtünme etkisinin alınmaması

Tablo 2.1 Fonksiyon değerleri

Tablo 2.2 Depo ve Yapı Malzemesi karakteristikleri

Malzeme Türü γ (t/m3) ψ (°) Beton için, μ Çelik için, μ

II.5.2.2. Doldurma / Boşaltma Durumunda Malzeme Basınçları

λ = tg2(π/4 – ψ/2) (2.15)

olarak kullanılan aktif basınç katsayısı yerine;

Doldurma durumunda λ = 0.50

alınır. Çeper sürtünmesini ifade eden ψ açısı için;

Doldurma durumunda ψ’ = 0.75ψ

II.5.2.3. Silo Çeperinin Eğik Olması Durumunda Malzeme

Pn = Pd.cos2α + Py.sin2α (2.17a)