PPO: Gezamenlijke visie op het pedagogisch Klimaat Studenten: Y. Brosens, L. van Schijndel, R. Faber, V. Nguyen & S.

Kooiman

12-04-2014

Visie op het pedagogisch klimaat

In dit document gaan we in op de visies van onze stagescholen met betrekking tot het pedagogisch klimaat. Wat is nou eigenlijk een goed pedagogisch klimaat? Hoe kun je hieraan werken? Deze vragen worden in dit visiedocument beantwoord, gekoppeld aan onze eigen visie. Deze visie is afgestemd op de volgende stagescholen: De Reigerlaan in Eindhoven De Schalm in Vught De Hanevoet in Eindhoven De Mijlpaal in Nuenen

Wat is een goed pedagogisch klimaat? Wat doet de leerkracht om een gezond pedagogisch klimaat te creren? Hoe kun je het pedagogisch klimaat verbeteren?

Hieronder gaan wij in op wat volgens ons een gezond pedagogisch klimaat is en welke redenen wij hebben om dat te vinden, tevens wordt het gekoppeld aan de theorie uit Mr dan onderwijs. (Alkema, 2013) Wat is een pedagogisch klimaat ? Een pedagogisch klimaat is het totaal aan bewust gecreerde en aanwezig omgevingsfactoren die inspelen op het welbevinden van het kind waardoor het zichzelf in meer of mindere mate kan ontwikkelen. (Alkema, (2013). P. 334) Centrale slogan
1

Je voelt je thuis daar waar je wordt begrepen. -Christian Morgenstern. (Duitse dichter)

De kinderen zijn ten slotte een groot deel van de dag op school. Dan is het wel zo fijn voor het kind dat het zich ook daar prettig voelt. Op alle basisscholen komt dit punt duidelijk terug in de visie met betrekking tot het pedagogische klimaat. Kinderen moeten zichzelf thuis kunnen voelen en zichzelf niet anders voor hoeven te doen dan ze werkelijk zijn. Dit vergt inspanning van een leerkracht: Hij/zij dient ervoor te zorgen dat de sfeer in de klas optimaal is, waardoor kinderen zichzelf durven te zijn. De kinderen dienen zich veilig te voelen in de 2 klas, bij de leerkracht en bij de klasgenoten. Maslov , de grondlegger van de Humanistische psychologie, stelt dat veiligheid een basisbehoefte is van de mens. We kunnen verwachten dat een kind beter leert als het zich in een veilig omgeving bevindt. Wat vinden wij? Ook wij vinden het belangrijk dat kinderen zichzelf veilig voelen op school n bij de leerkracht. Het is daarnaast belangrijk dat de leerkracht de kinderen accepteert zoals ze zijn en er sprake is van een relatie op basis van

Mr dan onderwijs

PPO: Gezamenlijke visie op het pedagogisch Klimaat Studenten: Y. Brosens, L. van Schijndel, R. Faber, V. Nguyen & S. Kooiman

12-04-2014

wederzijds vertrouwen en respect. Dit draagt bij een aan positieve en prettige sfeer in de klas. Dit is volgens 3 Bos (2003) een van de aspecten voor een goed pedagogisch klimaat. Om een goede relatie met de kinderen aan te kunnen gaan, zal de leerkracht ten minste moeten letten op: Toegankelijk zijn voor de kinderen (zich open stellen). Gebruik maken van lichaamstaal en letten op oogcontact. Belangstelling en interesse tonen.

Een goede relatie is dan ook alleen maar mogelijk als de leerkracht beschikt over empatisch vermogen. Volgens Rogers (1973) is het belangrijk dat een leerkracht empatisch vermogen heeft, dit schept een band waardoor een kind merkt dat je hem of haar begrijpt. Het welbevinden van het kind staat voorop. Sfeer en veiligheid zijn naar onze ideen de grondbeginselen van goed leren. Zonder een veilige omgeving en goede sfeer zijn kinderen niet in staat goed te leren. Kritische analyses. In onze kritische analyses zijn we ingegaan op de manier waarop wij specifiek gedrag in de klas kunnen benvloeden en veranderen, waardoor het pedagogisch klimaat in de klas zal verbeteren. Voorbeelden uit de praktijk: Algemeen voorbeeld: Bijvoorbeeld op basisschool de Schalm in Vught. In groep 3 zitten een aantal kinderen die geen goede aansluiting hebben met de groep. Het is niet zo dat deze kinderen gepest werden, ze waren gewoonweg verlegen en sociaal niet zo sterk. Door deze kinderen veel samen te laten werken met andere kinderen, te betrekken bij de lessen, beurten te geven in de kring, veel vragen te stellen en in gesprek gaan met deze leerlingen, merkte de leerkracht dat de leerlingen zichzelf steeds beter durfde te verwoorden en te uiten. Ook zag de leerkracht op het schoolplein grote veranderingen, een kind ging spelen met andere kinderen terwijl ze dit in het verleden nooit deed. De leerkracht heeft dit voor elkaar gekregen door het kind vooral niet te pushen, zichzelf open te stellen en het kind het gevoel te geven dat het er mag zijn en gezien mag worden. Voorbeelden uit lesmomenten. Tijdens een taalles van Stijn in groep 5, met een coperatieve werkvorm, is er gekozen om de groepjes te verdelen op basis van de niveaus (basis, instructie afhankelijk en instructie onafhankelijk) in de klas. Hierdoor konden de kinderen prettiger met elkaar samenwerken, omdat er geen kinderen bij elkaar zaten waarvan de andere van konden profiteren of waar anderen juist niet mee konden. Tijdens het filosofisch gesprek van Stijn, heeft hij de regels en afspraken met de kinderen gemaakt die de sfeer tijdens het gesprek ten goede zouden komen. Zodat de kinderen hierdoor beter naar elkaar luisterden, elkaar uit lieten praten en vervolgens ingingen op elkaar, ontstond er wederzijds begrip. Is een pedagogisch klimaat van belang? Een goed pedagogisch klimaat is zeker van belang. Kinderen moeten plezier hebben in het leren, ze leren dan ook makkelijker. Denk even terug aan vroeger: Vroeger ging het alleen om het leren en niet om het welzijn van het kind. Tegenwoordig is hier veel in veranderd als een kind niet goed in zijn of haar vel zit leert het niet 4 optimaal. Als leerkracht moet je een klimaat scheppen waarin de onderstaande doelstellingen zo goed

3 4

9 cellen matrix Citaat uit meer dan onderwijs blz 330 oude versie

PPO: Gezamenlijke visie op het pedagogisch Klimaat Studenten: Y. Brosens, L. van Schijndel, R. Faber, V. Nguyen & S. Kooiman

12-04-2014

mogelijk gerealiseerd kunnen worden. Anders gezegd: een sfeer creren in je groep leidt tot optimale ontwikkelingskansen voor iedere individuele leerling.

Alkema, E., Tjerkstra, W., Kuipers, J., Lindhout, C., (2011). Mr dan onderwijs. Assen: Koninklijke Van Gorcum 7.1 Het pedagogisch klimaat blz. 425. Afbeelding 1: Geheel van opvoeding.

Al met al moet de ontwikkeling bevorderd en gestimuleerd worden en een gezond pedagogisch klimaat helpt hier aan mee. Volgens Stevens (2002) moet een leerkracht een omgeving creren waarin kinderen: aangesproken worden op talenten en kwaliteiten, met het vertrouwen dat ze het kunnen, het competente gevoel. Daarnaast moeten kinderen merken dat ze uitgedaagd worden en zelf dingen op kunnen lossen ook wel het autonome gevoel genoemd. Daarnaast is er als laatste nog de relatie: de kinderen moeten de relatie met de leerkracht en mede leerlingen ervaren als veilig. Ze moeten alles kunnen delen en daarin serieus genomen worden. Wat kun je als leerkracht doen om het pedagogisch klimaat te benvloeden? Om het pedagogisch klimaat te kunnen benvloeden moeten we natuurlijk bij de kinderen beginnen want zij zijn de belangrijkste factor. We moeten de kinderen leren kennen. Daarbij moet je jezelf een aantal kritische vragen stellen. Wie zijn ze eigenlijk? Je moet zicht hebben op wie ze zijn, wat ze interesseert en waar ze zichzelf mee bezig houden alleen dan kun je goed aansluiten op de behoeften van de kinderen en werken aan een gezond klimaat in de klas. Hoe gedragen de leerlingen zich in de klas? Is dit gedrag anders dan bijvoorbeeld thuis of op het schoolplein en waar heeft dat mee te maken? Ga hiervoor in gesprek met ouders en observeer goed in situaties buiten de klas. In de klas dient ook rekening gehouden te worden met de kinderen, je kunt niet zomaar een les geven. Je moet rekening houden met de beginsituatie. Deze beginsituatie is heel breed, je dient niet alleen rekening te houden met de individu maar ook met de klassikale beginsituatie en niet alleen de algemene beginsituatie maar ook de vakspecifieke.

PPO: Gezamenlijke visie op het pedagogisch Klimaat Studenten: Y. Brosens, L. van Schijndel, R. Faber, V. Nguyen & S. Kooiman

12-04-2014

In een klas spelen ook normen en waarden, wat vinden kinderen belangrijk? Dat is voor iedereen verschillend, en toch moeten we elkaar accepteren en leren begrijpen. Hoe gaan we met elkaar om? Hier dient met nadruk aandacht opgelegd te worden. Een hele inventarisatie gaat vooraf eerdat je het pedagogisch klimaat kan gaan benvloeden. Je moet een doel hebben om te veranderen, vervolgens kun je er iets aan doen. Er is een prachtig handvat waarin een leerkracht goed kan zien hoe hij aan de verschillende facetten van het pedagogisch klimaat kan werken, namelijk de 95 cellenmatrix. In deze 9 cellenmatrix staat leerkrachten gedrag beschreven. Je kunt hier bekijken waar je aan wilt werken namelijk: relatie, autonomie of competentie en in welke vorm je eraan wilt werken namelijk doormiddel van interactie, instructie of klassenmanagement.

Tot slot Leerkracht zijn is niet alleen les geven. Het is veel breder dan dat, je dient rekening te houden met alle kinderen en de behoeften van kinderen te voeden. Er moet een prettige sfeer hangen in de klas en daarbuiten zonder dat, kunnen kinderen niet optimaal leren. Het is de taak van de leerkracht om te zorgen dat er een prettige sfeer is. Al met al, lesgeven en onderwijs gaat veel verder dan we vooraf ooit gedacht hadden.

Steven Human Dynamics