Mijn IJkmoment 1 – Annelou van der Wielen - 30 mei 2018

Inleiding:
In september 2017 ben ik gestart met de opleiding Master Educational Needs. De modules
die ik gevolgd heb zijn voornamelijk gericht op begeleiden. Ik ben docent Pedagogiek en
pedagoog en dit zie ik als verrijking om als professional op master niveau volgens mijn visie
van de principes van oplossingsgericht denken en de positieve psychologie sterker te
worden.
De eerste module BOGC1 (principes van oplossingsgericht denken) die ik gevolgd heb gaf mij
meteen bruikbare methodieken die in de praktijk toepasbaar zijn omdat dit bij mij als
persoon past. Ik ben een docent en coach die graag een positieve kijk wil geven en niet blijft
hangen in het negatieve en beperkingen. Een mooie ‘omdenk’ quote die hier bij passend is:
‘Niet wat je bent is wat je beperkt, maar wat je denkt dat je niet bent’ (Omdenken, 2018).
Ik kies ervoor mijn IJkmoment te omschrijven aan de hand van twee praktijksituaties. De
triade van persoon, praktijk en theorie komt zo beter tot zijn recht. Dit zijn situaties waar ik
trots op ben en die laten zien wat de master mij al heeft opgeleverd aan het einde van mijn
eerste studiejaar. Belangrijk vind ik dat dit wordt gezien door leerlingen en collega’s.

Praktijksituatie 1:
Invalwerk bij een ander ROC bij de mbo opleiding Maatschappelijk Zorg vanaf eind april.
Eerste les aan leerjaar 1 niveau 4, periode 4.
Met de module GSEO3 (sociale emotionele competentie ontwikkeling, afstemmen op de
groep) heb ik geleerd om vanuit de sociaal emotionele competentie ontwikkeling af te
stemmen op de groep. Hoe ik dit heb geleerd is met de theorie in combinatie met bruikbare
praktijkvoorbeelden van de docent. Wat ik heb geleerd is meer diepgaand op masterniveau
specifiek het afstemmen op de groep vanuit verschillende theorieën en methodieken.
Het omgaan met groepen vraagt niet alleen vaardigheden van mij als docent. Het vraagt ook
informatie (kennis) en ervaring. Ik ben tot inzicht gekomen dat ik het moet doen, mijn
houding, de gedragsverandering van mijzelf. Dit is docent afhankelijk, context gevoelig en
situatie afhankelijk. Waarom ik hier mee bezig ben is dat mijn basishouding zorgt voor de
verbinding met mijn studenten.
Bij de start van de les sta ik bij de deur om leerlingen binnen te laten komen en welkom te
heten in mijn lokaal. Leerling M. kwam als eerste binnen, zij zat al alleen op de gang te
wachten. Ik had de tafels in een u-vorm gezet voor betere zichtbaarheid van de leerling.
Leerling M. ging aan de eerste tafel zitten aan de zijkant van het bord. De andere leerlingen
gingen achteraan zitten. Ik checkte bij Leerling M. of het bord voor haar zo voldoende
zichtbaar was. Ik wilde dat ze ook zichtbaar was voor mij en wilde haar de inclusie geven van
het gevoel van meetellen, gezien worden (Remmerswaal, 2015). Na de les gaf leerling M. mij
een compliment voor de fijne, duidelijke les. Ze gaf mij waardering in plaats van dat ik dat
eerst naar haar deed. Ik was nieuwsgierig naar de reden van het verder weg zitten van de
klas. Is ze bewust van de groepsdynamica? In de leeftijd van 16-25 jaar is het meer
zelfbewust worden, bewust van de eigen identiteit, het hechten aan persoonlijke relaties,
oprechtheid (Delfos, 2009). Ik zie bij leerling M. heel mooi dat ze mij waardering geeft door
haar oprechtheid over hoe ze mijn les heeft ervaren. Omdat haar positie in de groep en haar
basisbehoeften bij mij onbekend was heb ik ervoor gekozen om haar aan de zijkant te laten
zitten. Na de les toen de klas naar buiten ging ben ik naar haar toe gelopen en gevraagd wat
de reden is dat ze ervoor kiest op deze plaats te zitten. Ze gaf aan dat door haar autisme ze
het prettig vindt zich af te kunnen zonderen en graag op een rustige plek wil zitten. Ze
benoemde dat ze het fijn vond dat ik haar daar liet zitten. Wat mij na dit gesprekje heeft
opgeleverd is dat ik niet alleen moet afstemmen op de groep maar ook nog meer het belang
van afstemmen context gevoelig en situatie afhankelijk in zie voor de verbinding met mij als
docent.

Praktijksituatie 2:
Coaching les aan leerjaar 2 mbo niveau 4 Onderwijsassistent.
Wat ik een sterk hulpmiddel vind en ook regelmatig inzet in mijn coachles zijn de bordsessies
van Stichting Leerkracht. Door het visueel maken ontstaat er meer duidelijkheid over de
doelen en de acties en creëer ik meer inzichten voor de leerlingen. Met het gebruik van
smiley’s hoe je die dag erbij staat ervaar ik dat leerlingen hun verhaal of emotie kwijt
kunnen. Een andere reden waarom ik bewust voor de bordsessie kies om mee te starten is
dat de groep leerlingen regelmatig al in het lokaal zit. Ik vind het prettig dat ik bij
binnenkomst zie hoe ze mijn les binnen komen. Door de bordsessie staat de groep in een
halve cirkel voor mij en heb ik alle leerlingen in beeld in plaats van verscholen achter een
tafel en laptop.
Ik wil hierbij leerlingen leren om keuzes te maken die voor hen belangrijk zijn om te komen
tot meer eigenaarschap (Ryan en Deci, 2006) en voor een positieve groepsdynamica
(Overveld, 2014). Ik ervaar in mijn coachklas dat het omgaan in de groep acties nodig heeft.
Leerlingen zijn in de leeftijd waar de mening van anderen en het meer zelfbewust worden
een grote invloed heeft op de groepsdynamica, wat ik terug zie in de sfeer in de groep. Ik
verwacht meer de aansluiting bij de groepsdynamische principes van mijn coachklas te
verbeteren (Billson, 2015).
Omdat groepsinteractie gebaat is bij kwalitatief goede feedback en communicatie tussen alle
betrokkenen gebruik ik de Talking Stick (Coffey, 2004). Met als doel de persoon die de
Talking Stick vast heeft de enige persoon is die mag spreken tot hij of zij zich begrepen voelt,
alleen dan geeft hij of zij het af aan een ander. Het groepsdynamische principe van het
niveau van vertrouwen door de kennis en contact met elkaar neemt toe.
Van belang is dat we blijven genieten van het gene wat we doen; het vieren van de
successen met elkaar waardoor we zorgen voor samenhorigheid. Dit zet ik tijdens coaching
in de bordsessies waar de successen, doelen, acties en emoties worden gedeeld. Elke
leerling is medeverantwoordelijk voor het resultaat van de groepsinteractie.
Een reactie van een coachleerling op de verandering die ik heb aangebracht in de
coachingles was ‘het werkt, dit heb je zeker in je master geleerd?!’. Dat was mijn IJkmoment,
het wordt zichtbaar voor leerlingen dat wat ik leer in mijn master heeft gezorgd voor mijn
gedragsverandering en houding bij mijzelf met het positief afstemmen op de groep.

Ambities:
Hoe ga ik verder in mijn volgende studiejaar? Ik krijg regelmatig te horen van hoe houd je al
die ballen hoog; gezin, ambulante begeleider, coachen, lesgeven, studie. Ik ben ervan
bewust dat ik eigenaar ben van mijn eigen leerproces en zolang ik nog de energie en
motivatie heb ga ik door. Misschien dat ik er langer over doe, dat maakt mij niet minder
enthousiast. Op de planning staan de modules voor gedrag. Mogelijk krijg ik volgend
schooljaar als regisseur taak de rol van leerlingbegeleider. Een ideale kans om de opgedane
theoretische kennis en nieuwe inzichten met andere te delen en toe te passen in de praktijk.
Literatuur:

Billson, J.M. (2015). Schoolklassen. In J. Remmerswaal (Ed.), Begeleiden van groepen.

Groepsdynamica in de praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Delfos, M. (2009). Ik heb ook wat te vertellen! Uitgeverij SWP

Remmerswaal, J. (2015). Begeleiden van groepen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Ryan,R .& Deci,E. (2006). Geraadpleegd op 24 mei 2018 op

https://selfdeterminationtheory.org/SDT/documents/2006_RyanDeci_Self-
RegulationProblemofHumanAutonomy.pdf

Steven Coffey (2004). The 8th Habit. Simon & Schuster.

Stichting leerkracht. Elke dag samen een beetje beter. Geraadpleegd op 24 mei 2018 van
http://www.stichting-leerkracht.nl/
Omdenken Linkedln. Niet wat je bent is wat je beperkt, maar wat je denkt dat je niet bent.
Geraadpleegd op 14 mei 2018 van
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6399661772705394688

Overveld, K. van (2014). Groepsplan gedrag in het voortgezet onderwijs. Planmatig werken
aan passend onderwijs. Huizen: Uitgeverij Pica.