CULTUUREDUCATIE

VOOR EEN OPEN GEEST

PROJECT MUZIEKTALENT
LATEN HET DORP GALMEN
39 PROJECTEN IN OVERIJSSEL
JAN STOEL: SUCCESVOL ONDERWIJS
VERGT LEF EN VISIE
UITGAVE 1 | 2014
Het magazine voor cultuureducatie in Overijssel
GeenKunst is het cultuureducatie magazine voor Overijsel
en een uitgave van Rijnbrink Groep. Doel is omde
projecten die binnen het project Cultuureducatie met
Kwaliteit in Overijssel vallen, onder de aandacht te brengen
van iedereen die zich met cultuureducatie bezig houdt.
Zo willen we scholen inspireren cultuureducatie verder te
integreren in hun curriculum.
Dit is de eerste editie van GeenKunst. De volgende
magazines verschijnen in 2015 en 2016.
De projecten zijn onderdeel van het programma
Cultuureducatie met Kwaliteit in Overijssel 2013 2016.
Rijnbrink Groep voert dit programma in de 21 kleine en
middelgrote Overijsselse gemeenten uit in opdracht van
de Provincie Overijssel. Het programma wordt mogelijk
gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie en de
provincie Overijssel.
Cordinatie
Iris Oringa | Karin Nijland
Tekst
Sonja Paauw, PS Communicatie
Jan Stoel, CeC
Ontwerp & eindredactie
Rijnbrink Groep
slagbijalmelo
Fotograe
Jeroen Remerie
Drukwerk
Drukkerij Roelofs
Oplage
1.000
MET DANK AAN:
Joop Mols, Jan Stoel en Karin Kotte, CeC | Karin Gerfen,
Artez Expertisecentrum | Janneke Meijer, Cultuurcoach
Hellendoorn | Annelieke Besters, Mariaschool Enter |
Tonny Bekke, Mariaschool Enter | Erika Bijlsma, Kaliber
Kunstenschool | Yvon Haan, The Young Ones | Wolbert
Meijer, basisschool Op de Hoeksteen | Karin Terwel |
Meriam de Kanter
Ook een exemplaar ontvangen?
Stuur een e-mail naar info@rijnbrinkgroep.nl
Van Alphenstraat 11 | 7442 TW Nijverdal
+ 31 (0)548 63 45 00 | info@rijnbrinkgroep.nl
rijnbrinkgroep.nl
Levenskunstenaars
van de 21ste eeuw
De brug bouwen terwijl je er over heen loopt. Een spreekwoord dat in
onze snel veranderende samenleving steeds toepasselijker lijkt. Want
voordat je de brug af hebt, is de omgeving veranderd en
bepalen nieuwe stromingen de loop van de rivier. Als leerkracht
weet je er waarschijnlijk alles van
21-Century skills
Om tegelijk te kunnen lopen en bouwen heb je uiteraard de traditio-
nele bouwkundige kennis nodig. Maar het vraagt meer. Lef. Flexibiliteit.
Creativiteit. Typische skills die we tegenwoordig noemen 21-century
skills. Je kunt er meer over lezen in dit magazine. Competenties die in
de toekomst steeds harder nodig zullen zijn. Die we onze kinderen dus
zullen moeten leren
Van moeten via ont-moeten naar verlangen
In dat woordje moeten schuilt de aardigheid van dit magazine. In onze
ervaring draait cultuureducatie namelijk niet om moeten, maar juist om
ont-moeten. En voor dat ont-moeten willen we je in dit magazine graag
inspireren. Met mooie ideen waarmee je als leerkrachten en kinderen
samen op weg kunt gaan naar nieuwe ervaringen, nieuwe belevenis-
sen, nieuwe horizons.
Ruim een jaar onderweg
Kunst- en cultuureducatie horen daarom thuis in het hart van het
onderwijs. De provincie Overijssel en het Fonds voor Cultuurparticipatie
ondersteunen basisscholen daarbij en heeft ons als Rijnbrink Groep de
taak gegeven het programma Cultuureducatie met Kwaliteit handen
en voeten te geven. Nu we ruim een jaar onderweg zijn, laten we je
in dit magazine met veel plezier een kleine greep zien uit de eerste
resultaten. Op de website www.overijssel.alicemoves.nl vind je meer
uitgebreide informatie over wat er allemaal is gedaan en in 2014-2016
nog gaat komen.
Kinderen terugbrengen bij zichzelf
Cultuureducatie brengt kinderen juist dichter bij zichzelf. Bij hun
vermogen om te fantaseren, te creren, te verklaren, te verbinden,
uit te vinden. Bij hun natuurlijke neiging om over de brug te lopen die
ze nog aan het bouwen zijn. Dat ze daarbij ongemerkt competenties
ontwikkelen die in de toekomstige wereld onontbeerlijk zullen zijn
van creativiteit en kritisch denken tot receptief vermogen en burger-
schap ach, daar hoef je ze niet mee te vermoeien. Proteer er maar
gewoon van als leerkracht. Creer met jouw leerlingen een brug naar
de toekomst, terwijl je er samen overheen wandelt
Geny Nijboer
Programmacordinator Cultuureducatie met Kwaliteit
3
I
n
h
o
u
d
Met zn allen in een ruimteschip
Minister Bussemaker
Scherp aan de wind
Pilotproject Kunst voor Toppers
Superspeurtocht
Prikkel de geest
Overzicht cultuureducatieprojecten
Project Muziektalent Mariaschool
Cultuur in cijfers
Project School vol Theater
Vitale rol voor ICCers
Zien, kiezen, slagen
JanStoel
Cultuureducatieprojecten overzicht
Praktijkervaringen van CeC
Cultuurkompanen
Een bloeiende samenleving
Over RijnbrinkGroep
04

06
08
10
12
13
14
18
20
22
24
26
27
28
30
04
06
08
20
24
30
Colofon
V
o
o
r
w
o
o
r
d
Bussemaker sprak op 17 maart 2014 op het symposium
van de Koninklijke Nederlandse Academie voor de
Wetenschap over het thema Vaardigheden voor de
toekomst. Ter illustratie daarvan greep zij terug op
het verleden: de ruimtevaartvlucht van de Apollo 13
in april 1970. Het toestel zou de derde maanlanding
in de geschiedenis maken. Maar de landing kon
niet doorgaan: er was een zuurstoftank ontploft. De
teruglopende voorraad zuurstof, elektriciteit en water
zorgden voor een kritieke toestand aan boord. De
bemanning besloot een deel van het ruimteschip te
verlaten en te verhuizen naar de nog aangekoppelde,
maar niet voor bewoning geschikte maanmodule.
Karton en plakband
Bussemaker: Om te overleven, moesten de astronauten de
luchtlters van de maanmodule vervangen door die van
het basisstation, maar de modules waren van verschillende
fabrikanten: ze pasten niet op elkaar. Met karton en plakband
knutselden ze een oplossing. Er waren meer technische
problemen, aldus de minister. De hoogopgeleide, zeer
ervaren astronauten konden die alleen oplossen door kennis,
vaardigheden, samenwerking en creativiteit met elkaar te
combineren. Een kleine week later keerden ze veilig terug op
aarde.
Een open geest
De oplossing van een zeer complex probleem met plakband en
karton ziet Bussemaker als voorbeeld van hoe je soms buiten
de kaders moet denken. Dat vermogen is ook in het onderwijs
nodig, vervolgde ze. Om de koers van ruimteschip onderwijs te
bepalen, zullen we in gesprek moeten over onze bestemming.
De afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor taal en
rekenen. Die blijven belangrijk. Maar leren is meer. Een brede
orintatie is noodzakelijk.
De minister betoogde dat cultuuronderwijs die verbreding
kan bieden. Goed cultuuronderwijs laat kinderen niet alleen
kennismaken met schoonheid. Het daagt hen ook uit om
een creatieve, onderzoekende houding te ontwikkelen. Een
exibele en open geest. En om de wereld door de ogen van
een ander te zien. We moeten jonge astronauten opleiden,
die hightech oplossingen kunnen combineren met moed
en een stukje plakband.
Met zn allen in
een ruimteschip
Cultuureducatie mag dan voor ingewijden een wereld aan
betekenis hebben, voor veel anderen zeker kinderen gaat het
vooral om begrippen als drama en muziek. Jet Bussemaker, onze
minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), liet onlangs
zien hoe kleurrijk en avontuurlijk cultuureducatie eigenlijk is door
haar te vergelijken met een ruimteschip
Minister Bussemaker ziet in
creatieve noodgreep op Apollo 13
beeld van de toekomst
5 4
Cultuuronderwijs, creativiteitsontwikkeling en zogeheten
21st-century skills (zie kader) zijn hot. Steeds meer mensen
in onderwijsland zien de meerwaarde. De overheid steekt er
geld en energie in. Het onderwijs verandert, hoewel de
eco nomische crisis en andere bedreigingen op de loer liggen.
Kinderen zijn de vormgevers van de toekomst. Aangezien hun
toekomst er anders uitziet dan de onze lijkt het logisch dat zij
anders moeten worden voorbereid op hun rol dan wij in onze
jeugd zijn voorbereid. Cultuureducatie speelt een cruciale
rol in die verandering. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap (OCW) investeert sinds 2004 structureel in
cultuureducatie. Dat begon onder meer met een Regeling
Versterking Cultuureducatie: voor iedere leerling kwam er
10,90 beschikbaar voor cultuureducatie. Verder nancierde
het ministerie een cursus voor interne cultuurcordinatoren,
de ICC-cursus.
De plek die het verdient
Ook in de komende beleidsperiode ligt de nadruk op het verband
tussen onderwijs en cultuur, op binnenschools en buitenschools
leren. Het rapport van de Raad voor Cultuur en de Onderwijsraad
(Cultuureducatie: leren, creren, inspireren) pleit er zelfs voor de
culturele infrastructuur ten dienste te stellen van het onderwijs.
De stimuleringsmaatregel Cultuureducatie met Kwaliteit
2013-2016 en het bestuurlijk kader dat tussen OCW en
gemeenten en provincies in 2014 is afgesproken doen hetzelfde.
Cultuureducatie krijgt steeds meer de plek die het verdient.
Bedreigingen
Toch zijn er ook bedreigingen. Zoals de bezuinigingen als
gevolg van de economische crisis. Of de wildgroei aan
beleidsmaatregelen in onderwijsland. Techniekonderwijs,
natuur- en milieueducatie, de brede school, taalstimulering,
passend onderwijs, cultuureducatie het zijn allemaal nobele
doelen, maar sommige scholen zien door de bomen het bos niet
meer. Op mijn school moet ik negen verschillende gemeentelijke
projecten uitvoeren, waarover mijn bovenschools management
afspraken heeft gemaakt, zegt een directeur van een basisschool.
Ik word gek van al die plannen en de bijbehorende projecten en
evaluaties. De druk is niet meer te behappen.
Niet zwichten
Het is belangrijk dat we niet buigen voor de tegenwind van
bezuinigingen en beleidschaos. Want juist in tijden van crisis en
verwarring komt het aan ironisch genoeg op die fel begeerde
21st-century skills, dat denken in nieuwe verbanden. En dat moet
je geleerd hebben.
Hoe ziet onze wereld er over 20 jaar uit? Als je het weet
mag je het zeggen. De maatschappij verandert snel en
voortdurend, structuren komen op en verdwijnen weer.
De ene technologische vernieuwing haalt de andere
weer in. De arbeidsmarkt wordt steeds vloeibaarder,
de economie minder voorspelbaar. Informatiestromen
zwellen aan tot ongekende volumes. En dan het
onderwijs Pakweg 50 jaar geleden was je als
leerkracht vooral bezig met het overdragen van
kennis waarvan je zeker wist dat je leerlingen die
nodig zouden hebben. Het was veelal een lineair
proces: vastgestelde kennis opdoen, reproduceren,
deeldeskundigheid ontwikkelen, passen in een model,
procedures toepassen. Creativiteit, innovatief vermogen
en eigen ondernemerschap werden als lastig gezien.
Nu is alles aan het kantelen.
De toekomst is onvoorspelbaar. Wat moeten we
kinderen dan als bagage meegeven, hoe kunnen
we ze goed toerusten? Verschillende organisaties
wereldwijd hebben hiervoor verschillende modellen.
Kennisnet, de publieke ict-partner voor het onderwijs,
heeft deze modellen vertaald naar de Nederlandse
situatie. Naast taal, rekenen en de kernvakken, ziet de
organisatie de volgende vaardigheden als typische
21st-century skills: samenwerken, creativiteit, ict-
geletterdheid, communiceren, probleemoplossend
vermogen, kritisch denken en sociale en culturele
vaardigheden. Ook een betrokken, ondernemende
en nieuwsgierige houding komen van pas in de 21ste
eeuw.
(Bron: www.kennisnet.nl)
Economisch zwaar weer onderstreept
noodzaak toekomstbestendig onderwijs
Scherp aan
de
wind
Ik word gek van al die plannen en
de bijbehorende pilots en evaluaties.
De druk is niet meer te behappen.
7 6
Klaar
voor de
21
ste
eeuw
Bereik Kunst 2013 2014
voor Toppers
Aantal deelnemende scholen 1 6
Aantal leerlingen 25 150
Aantal leerkrachten 3 9

Project opent de ogen
van kinderen n
leerkrachten
Kunst voor Toppers is een bijzonder programma,
zegt Wolbert Meijer, Interne Cultuur Cordinator van
GBS Op de Hoeksteen. De reguliere lessen bieden
onvoldoende mogelijkheden om leerlingen uit te
dagen hun creativiteit en innovatievermogen op het
gebied van beeldende kunsten te verdiepen. Leer-
krachten zijn er normaal gesproken onvoldoende
voor toegerust.
Met deze pilot willen we dat kinderen zich andere
leerstrategien, denkwijzen en kunstuitingen eigen
maken. Ze worden uitgedaagd hun talenten verder
te verkennen en te ontplooien op een manier die
aansluit bij hun ontwikkeling, niveau en leeftijd. Door
in de training van leerkrachten aan te sluiten bij wat
collegas al goed doen en nog willen verbeteren krijgt
iedereen wat hij of zij nodig heeft voor het werken
met de groep. De meerwaarde voor scholen is dat er
mensen vanuit de kunstwereld de school binnenko-
men en helpen op andere manieren naar dingen te
kijken en aan oplossingen te werken.
Project
sluit aan
bij wat
leerkrachten
goed doen
Leerkrachten kregen tijdens een van de vier woensdagmiddagen
de opdracht om in twee groepen een animatielm te maken
met een bal en een guur. De lm moest n minuut duren en
zonder standpuntwisseling worden gedraaid. Verder moesten
er een ontmoeting, een verandering en een onmogelijkheid in
voorkomen. Later werden de scnes van beide groepen in elkaar
geschoven. Het resultaat: een lm die de leerkrachten individueel
nooit bedacht zouden hebben. Tijdens de training kregen de
deelnemers ook de nodige theorie aangereikt.
Net als Alice in Wonderland
Na de training gingen de deelnemende leraren op school met het
geleerde aan de slag met begeleiding van beeldend kunstenaar
Karin Gerfen van ArtEZ Expertisecentrum (onderdeel van ArtEZ
Hogeschool voor de Kunsten). Sommige groepen bekeken eerst
kunstwerken van Robert Zandvliet en gingen vervolgens aan
de slag met onderzoekjes. Met een loep en voorwerpen uit de
natuur verbeeldden zij zich hoe de wereld eruit zou zien als je
onder een paddenstoel zou staan, zoals Alice in Wonderland.
Ze schilderden daarna met grote kwasten de vormen die ze
gezien hadden. Ondertussen stelde de leerkracht vragen: wat
maak je na, wat voeg je toe of wat laat je weg? Het is leuk om
kleine dingen uit te vergroten en om grote dingen kleiner te
maken, zei Christel uit groep 6-7. Klasgenoot Han: Je zag dingen
die anders bleken dan je dacht.
Leerlingen van groep 1 creerden verrassende kunstwerken
van takjes en plakband. Zoals bijvoorbeeld een trampoline.
De kinderen waren superenthousiast en liepen aan het einde
van de dag met de takjes naar hun ouders toe alsof ze een grote
schat bij zich droegen, aldus Wolbert Meijer, Interne Cultuur
Cordinator van GBS Op de Hoeksteen.
Meer scholen
De bedoeling is dat iedere groep op de deelnemende scholen elk
jaar het Kunst voor Toppersprogramma doorloopt. Dat betekent
dat alle kinderen uit de groepen 1 tot en met 8 een viertal lessen
krijgen rondom verbeeldingskracht en n ander aspect van de
vijf eigenschappen die creativiteit bevorderen: nieuwsgierigheid,
doorzettingsvermogen, verbeeldingskracht, samenwerken en
discipline/expertise. Ze hebben daarmee een doorlopende leerlijn
te pakken die hun creativiteit en innovatievermogen structureel
verbetert. Meijer zoekt intussen meer scholen die zich willen laten
verrassen door deze nieuwe manier van werken.
Aan het project Kunst voor Toppers namen zes scholen deel: GBS Op de
Hoeksteen, CBS De Driemaster, CBS Het Anker, Prins WillemAlexander
School, OBS Genne en OBS De Toermalijn.
Kunst voor Toppers is een project in de gemeente Zwartewaterland.
Leerkrachten van GBS Op de Hoeksteen zijn de afgelopen tijd getraind
om beeldende kunstlessen te geven aan kinderen van alle leeftijden.
Ze leren de kinderen werken met vlakke, ruimtelijke en bewegende
beelden. Doel van de pilot is de creativiteit van kinderen te stimuleren.
En natuurlijk om te zorgen dat andere scholen aanhaken. Op de
deelnemende scholen zorgt Kunst voor Toppers voor een jaarlijkse
cyclus van verrassend praktisch kunstonderwijs voor alle groepen.
9 8
Karin Gerfen van
ArtEZ Expertisecentrum
Wolbert Meijer
GBS Op de Hoeksteen
Superspeurtocht
De tijd waarin cultuuronderwijs bestond uit het meeslepen van bussen vol
kinderen naar exotische tentoonstellingen en podia, waar ze geconfronteerd
werden met de eindpunten van creatieve processen voor zover ze dat zelf in de
gaten hebben is geweest. In plaats daarvan is het tijd dat we kinderen op de
werkvloer plaatsen naast de kunstenaar, midden in het rommelige, avontuurlijke
proces van schepping en betekenisgeving.
Wat je leert van cultuureducatie
Kunst en cultuur, mits goed aangeboden, geven leerlingen de gelegenheid te werken aan de verbetering van
hun competenties (voor wie het even vergeten is: een competentie is een
samenhangend geheel van vaardigheden, kennis en houding). En dat terwijl ze zelf niet door hebben dat ze
aan het leren zijn. Verschillende kerncompetenties zijn direct gerelateerd aan cultuureducatie. Ze vormen het
kenmerk van een doorlopend creatief proces.

1. Receptief vermogen: leerlingen leren zich openstellen voor
culturele uitingen, met een focus op het waarnemen en ervaren van
een kunstwerk (kerndoel 56);
2. Crerend vermogen: leerlingen denken, creren en
produceren op creatieve wijze en door onder meer zelf aan de slag
te gaan leren ze het werkproces van de kunstenaar kennen (kerndoel
55);
3. Reectief vermogen: leerlingen leren cultuuruitingen van
zichzelf en anderen analyseren, interpreteren en waarderen
(kerndoel 54);
4. Analyserend vermogen: leerlingen leren informatie over
cultuuruitingen opzoeken, in zich opnemen en toepassen in eigen
werk, waarbij ze in staat zijn ook andere kerndoelen te betrekken,
bijvoorbeeld uit het vak taal of de zaakvakken.
Kunstenaars en vormgevers bewandelen ongebaande paden.
Ze betreden onontgonnen terrein, waar ze keuzes leren maken,
betekenis leren geven aan wat ze tegenkomen, weerstanden leren
overwinnen. Ze komen op zijpaden terecht die zich tot hoofdwegen
ontpoppen. Ze zetten mislukkingen om in nieuwe manieren van
denken en kijken. Cultuuronderwijs saai? Het is in potentie de
spannendste speur- en ontdekkingstocht die je kunt uitzetten.
Vergeet die abstracte
tentoonstelling en
laat je leerlingen los op de
kunstwerkvloer!
11 10
Ontdekkingsreis door de Krim Het Oversticht Hardenberg
Cultureel erfgoed in slagharen Het Oversticht Hardenberg
Cultureel erfgoed in Bergentheim Het Oversticht Hardenberg
Museumvan verbeelding RijksmuseumTwenthe Hof van Twente
Music Line Kaliber Kunstenschool Almelo & Oldenzaal
Vriezenveen door de tijd ArtEZ, expertisecentrum Twenterand
Historisch MuseumVriezenveen
Een vuist vol verbeelding TETEM kunstruimte Almelo
Muziek met kwaliteit Scala centrumvoor de kunsten Haaksbergen, Staphorst,
Steenwijkerland
Hanzestad Quintus Kampen
Ervaar cultureel erfgoed (Tubbergen) Stichting musea Dinkelland Dinkelland, Tubbergen
en Educatie op Locatie (Dinkelland)
In levende lijve Museumde Fundatie Raalte
Zo slimals een ezel Objektentheater TAMTAM Steenwijkerland
Leerlijn beeldend De Uitleg Dalfsen KunstcentrumMuzerie Dalfsen
Levensbeschouwelijke kunst Quintus Kampen
Bouwen aan drama ArtEZ, expertisecentrum Dalfsen
Kunsteducatie Zwolle
Varen waar geen water is Historische Kring Haaksbergen Haaksbergen
Oorlog dichtbij huis Bibliotheek Ommen Ommen
Kunst-blik TETEM kunstruimte Olst-Wijhe
Kleur buiten de lijntjes TETEM kunstruimte Verschillende gemeenten
Wie zijn wij en wie ben jij? Bibliotheek Dalfsen Dalfsen
Kunstvakken binnen het IPC TETEM kunstruimte Ommen
Scala Beeldende kunst met kwaliteit Scala Centrumvoor de Kunsten Steenwijkerland
Scala Erfgoed met Kwaliteit Scala Centrumvoor de Kunsten Staphorst, Steenwijkerland
Aan de slag met beeldende kunst TETEM kunstruimte Wierden
Echt Wel Theaterschip Rijssen-Holten
Het verhaal van Almelo Natura Docet Wonderryck Twente Almelo
Ondergedompeld in dans Introdans Dinkelland
Digilied Quintus Kampen
Creatief doceren TETEM kunstruimte Staphorst
Muziek maak je samen Muziekschool de sleutel Losser
Kunst voor Toppers ArtEZ, expertisecentrum Zwartewaterland
Kunsteducatie Zwolle
School voor theather The Young Ones Hellendoorn
Modern muziek maken Scala centrumvoor de kunsten Hardenberg
Leerlijn Muziekeducatie Borne Kulturhus Borne Borne
ArtFlex HardenbergArt Hardenberg
Muziektalent Leemstee Kaliber Kunstenschool Oldenzaal
Muziektalent Maria school Kaliber Kunstenschool Wierden
Toppers op Zondag TETEM kunstruimte Almelo
Het ei van Columbus Stichting Nieuwe Twentse Kunst Losser
Cultuureducatieprojecten overzicht
Prikkel
de geest
Kinderen ervaren
Cultuureducatie als feest
Er zijn van die dingen waar je per denitie blij van wordt. En daarvan is
de creativiteit van kinderen te meer als die kinderen bij het ontwikkelen
van hun creatieve talenten worden begeleid door deskundige en bezielde
volwassenen. Cultuureducatie dus. In dit magazine lichten we een aantal
voorbeelden van Overijsselse cultuureducatieprojecten voor je uit.
Spannende, verrassende projecten die het afgelopen jaar ontstaan zijn
vanuit het stimuleringsprogramma Cultuureducatie met Kwaliteit. Naast
deze voorbeelden laten we je hiernaast graag een vollediger overzicht
zien van alle pilots die tussen 2013 en nu zijn gelanceerd.
Nieuwsgierig naar meer? Kijk op www.overijssel.alicemoves.nl
voor uitgebreide beschrijvingen van alle projecten en meld je
aan voor de tweede projectperiode.
13 12
Project Culturele instelling Gemeente
De Mariaschool in Enter, een plaatsje in de
gemeente Wierden, bruist van ambitie. Samen met
lokale muziekverenigingen en Kaliber Kunsten-
school werkt de school aan de ontwikkeling van
een muziekprogramma voor 180 kinderen.
Niet alleen de school proteert van Muziektalent:
het hele dorp galmt erdoor.
Een dorp vol
klanken
De Enterse muziekverenigingen zochten al langer naar aansluiting
bij de scholen. Door het stimuleringsprogramma Cultuureducatie
met Kwaliteit gingen de deuren open. Over de mogelijkheid
om het muziekonderwijs op school te professionaliseren
door samenwerking met de verenigingen was Intern Cultuur
Cordinator (ICCer) Tonny Bekke meteen enthousiast. Muziek is
ontzettend belangrijk voor kinderen. Ze genieten er niet alleen
van, maar muziek verbetert ook hun leerprestaties bij andere
vakken. Als dat professioneler kan en meer kinderen de kans geeft
hun talent te ontwikkelen, wil ik eraan meewerken.
Kleuterconcert
Dit jaar wordt de de doorgaande leerlijn muziek ontwikkeld. In
2015-2016 gaan de Mariaschool en fusiepartner de Jozefschool
ermee werken. De bedoeling is dat in iedere groep de bestaande
muzieklessen worden aangevuld met onderwijs op maat.
Bekke werkt onder meer samen met Erika Bijlsma van Kaliber
Kunstenschool en vrijwilligers van de twee muziekverenigingen
in Enter. Voor de groepen 1, 2 en 3 is er bijvoorbeeld een
interactief programma bedacht dat bestaat uit liedjes en muzikale
activiteiten. Het duurt ongeveer acht weken. Ter afsluiting is er
een kleuterconcert waar ouders ook bij mogen zijn. De kinderen
zitten dan tussen de leden van de muziekverenigingen in: een
vrolijke, speelse ervaring die zij niet snel zullen vergeten. We leren
van ieder moment en alles geeft nieuwe inzichten. Het is echt
vernieuwend en niet oubollig, zegt Bekke.
Van links naar rechts: Annelieke Besters,Tonny Bekke en Erika Bijlsma
Samenwerking rondom project
Muziektalent Mariaschool
versterkt Enterse gemeenschap
Live luisteren
Het programma is zeer divers. We vinden talentontwikkeling echt
belangrijk en door in iedere groep een speciaal programma te
doen, groeien kinderen steeds verder, zegt Bekke.
De groepen 1 tot en met 5 krijgen live luistervoorbeelden
voorgespeeld door speciaal hiervoor getrainde orkestleden van
de verenigingen. Groep 4 krijgt straks buitenschools Muziek van
A tot Z, een eigentijdse variant op algemene muzikale vorming,
waarbij docenten van Kaliber Kunstenschool na schooltijd
les komen geven. De kinderen van groep 5 krijgen naast de
algemene activiteiten volgend jaar ook een eigen programma:
Windkracht 5. In vier lessen maken ze straks kennis met het
harmonieorkest (slagwerk, houten en koperen blaasinstrumenten).
Net als en mogelijk zelfs samen met de kleuters sluiten ze de
cyclus af met een gaaf concert.
Leerorkest groep 6
Het concert is geen slotakkoord, maar de opmaat naar veel meer.
Want na hun optreden kiezen de kinderen van groep 5 een
instrument dat ze in het leerorkest in groep 6 willen gaan spelen.
Aan het orkest doet de hele klas mee. Twintig weken lang krijgen
de kinderen les van vakdocenten, met als climax opnieuw een
gezamenlijk concert. De vereniging stelt de instrumenten en het
repertoire beschikbaar en treedt samen met de schoolkinderen
op. Na aoop hopen we natuurlijk dat leerlingen doorgaan,
zodat hun muzikale talent nog verder ontwikkeld wordt, zegt
Bijlsma. Om die kans te vergroten, zorgen we samen met de
verenigingen voor een passend laagdrempelig vervolgaanbod
na aoop.
Erika Bijlsma van Kaliber Kunstenschool:
Het is heel belangrijk dat je vroegtijdig
afstemming zoekt met scholen.
Vaak hebben zij ver voor de zomer
hun volgende jaar al gepland.
15 14
Het hele dorp
Het mag duidelijk zijn dat deze doorgaande leerlijn niet alleen
de kinderen, maar ook de Enterse muziekverenigingen mooie
groeikansen biedt. Hun verbinding met de scholen is een
duurzame oplossing voor het probleem van terugnemende
ledenaanwas bij veel verenigingen op het platteland. Na een
demonstratie op de Mariaschool meldden wel 12 kinderen
zich aan voor onze muziekvereniging, zegt Anniek van
muziekvereniging St. Caecilia. Tonny Bekke vult aan: Als het goed
is, merkt straks het hele dorp dat onze kinderen hun muziektalent
ontwikkelen.

Elkaar cht versterken
Erika Bijlsma en haar collega Marijke Albers van Kaliber
Kunstenschool begeleiden de Mariaschool in Enter bij
het ontwikkelen van het programma Muziektalent. In de
ontwikkelingsfase, die in augustus 2013 begon en dit schooljaar
bestrijkt, zijn de leerkrachten nog niet betrokken; vanaf 2016 is
het programma gentegreerd in de reguliere muzieklessen
en doen de leerkrachten het zelf. Natuurlijk stopt onze rol
dan niet, aldus Bijlsma, maar het is wel de bedoeling dat de
leerkrachten en ICCers op school het programma zelfstandig
kunnen uitvoeren. Wij blijven beschikbaar voor het leerorkest
en als coach. De leerkrachten worden na deze zomervakantie
getraind. Ook krijgen zij hulp van de twee muziekverenigingen,
die ook weer in nauw contact staan met Kaliber. Bijlsma: Bij de
muziekverenigingen werken we samen met twee vrijwilligers,
waarmee we vooraf goede afspraken hebben gemaakt. Ook
hebben we vaste aanspreekpunten gekregen. Dat zijn wel
randvoorwaarden om een project te laten slagen. ICCer Tonny
Bekke: Samen kun je elkaar echt versterken, op school en in het
dorp. Dat is heel erg belangrijk voor een kleine gemeenschap
zoals Enter.
Bereik Muziektalent
2013 2014 2015 2016
Aantal deelnemende
scholen 1 1 1 1

Aantal leerlingen 180 180 180 180
Aantal leerkrachten 19 19 19 19
Aantal medewerkers
van culturele instellingen 2 2 2 2
Toontje
hoger
Muziektalent Mariaschool, de doorgaande leerlijn muziek die de
Mariaschool in Enter dit jaar ontwikkelt, heeft drie doelen:

Meer kinderen in de gelegenheid
stellen binnen en buiten de lessen
met muziek in aanraking te komen
en hun talent te ontwikkelen;
Professionalisering van
leerkrachten en
muziekverenigingen;
Verbinding leggen tussen
muziekverenigingen en de school.
Als het goed is, merkt straks
het hele dorp dat onze
kinderen hun muziektalent
ontwikkelen.
17 16
Cultuur in
cijfers
ArtEZ Hogeschool voor
de Kunsten, met 3.000
studenten en vestigingen
in Arnhem, Enschede en
Zwolle, heeft ook een
Expertisecentrum Kunst-
educatie. Belangstellenden
kunnen hier allerlei
cursussen voor kunstenaars
en medewerkers van
culturele instellingen
vinden, gericht op
cultuureducatie en
didactische vaardigheden.
Het centrum geeft ook
advies over en uitvoering
van kunsteducatieprojecten
op maat.
Nieuwsgierig?
Kijk op www.artez.nl/Kunsteducatie
54 culturele
instellingen
Vergroot
uw
expertise
bij ArtEZ
De stimuleringsregeling Cultuureducatie met Kwaliteit is
een zogeheten matchingsregeling. Dat wil zeggen dat
het Fonds voor Cultuurparticipatie maximaal de helft van
de begrote kosten subsidieert; de andere helft komt van
andere partijen, met name gemeenten en provincies.
De overheid heeft in totaal ruim 9,5 miljoen beschikbaar
gesteld voor cultuureducatie. Sinds de start van het
programma in 2013 zijn er 54 aanvragen gehonoreerd uit
provincies en 35 uit gemeenten en de RAS-regios in
Zuid-Holland. In Overijssel zijn er 39 pilots gestart,
verdeeld over 5 categorien:
Dans
Theater
Muziek
Beeldende kunst
Cultureel Erfgoed
Rijnbrink Groep, de uitgever van dit magazine, behoort tot de
centrale aanvragers die de komende jaren samenwerken met
allerlei partners aan de borging van cultuureducatie in de
regio.
Alle centrale aanvragers zijn culturele instellingen die zich
richten op samenwerking met het onderwijs. Hieronder een
overzicht van deelnemende instellingen in Overijssel:
24 centra voor de kunsten;
21 bemiddelende organisaties
of steunfunctie-instellingen;
3 bibliotheken;
3 musea of museumverenigingen;
2 theatergezelschappen; en
1 erfgoedinstelling.
Rijnbrink Groep gaat starten met
een nieuwsbrief Cultuureducatie.
Je kunt je voor deze nieuwe
publicatie aanmelden via
info@rijnbrinkgroep.nl onder
vermelding van aanmelding
nieuwsbrief cultuureducatie.
Nieuwsbrief
cultuur-
educatie
Een van de beste online
plekken waar Overijsselse
scholen en culturele
aanbieders elkaar
kunnen vinden is
www.overijssel.alicemoves.nl
Alices Moves is een landelijk
initiatief en wordt gezien als
d online community voor
onderwijs en cultuur.
Online
community
19 18
Volle agendas vormden geen obstakel voor vier scholen in Hellendoorn
en Nijverdal om mee te doen aan het dramaproject School vol Theater.
En spijt van hun keuze hebben ze ook niet. Kinderen leren dankzij het
innovatieve project zelfstandig werken en beter presenteren,
ontwikkelen meervoudige intelligentie en groeien in zelfvertrouwen.
Bovendien is theater bereleuk.
De Bhne
van het leven
School vol Theater is een initiatief van Janneke Meijer, taalcoach
en cultuurcoach voor 24 scholen in Hellendoorn en Nijverdal.
Het project, dat loopt van september 2013 tot en met mei 2014,
is erop gericht leerkrachten en Interne Cultuur Cordinatoren
(ICCers) te trainen om zelfstandig drama te geven aan de hand
van een voor hun school op maat ontwikkelde leerlijn. Twee van
de vier scholen hebben inmiddels een methode voor het geven
van dramales in de groepen 1 tot en met 8; de andere twee zijn
binnenkort zover.
Van schroom naar lol
Meijer werkt nauw samen met Yvon Haan van The Young Ones
uit Zwolle. Het probleem waar scholen tegenaan lopen als zij
drama willen geven aan hun kinderen is dat er geen vakdocenten
zijn, zegt Haan. Je hebt een duidelijke methode nodig, waarvan
leerkrachten het gevoel hebben dat ze het begrijpen en er les
mee kunnen gaan geven. Om die te ontwikkelen heb je hulp
van buiten nodig. In dit project was er bij aanvang veel schroom,
soms zelfs een beetje angst maar na aoop, als het ik snap
het-moment is geweest, hebben mensen echt lol. Dat is prachtig
om te zien. De leerkrachten zijn enthousiast, kinderen vinden het
super en het project draagt ook nog stevig bij aan
het onderwijsprogramma.
School vol Theater bevordert vaardigheden en
zelfbeeld van kinderen n geeft veel plezier
Taalachterstand
Meijer merkt op dat het lastig is om scholen te winnen voor
activiteiten buiten het reguliere onderwijsprogramma. Dat is
niet omdat zij het niet belangrijk vinden, of niet willen, maar
gewoon omdat er te weinig tijd is om alles goed te kunnen
doen, zegt ze. Het succes van School vol Theater schrijft zij toe
aan het feit dat het project drama combineert met andere
vakken. Zo integreerde KBS De Rietslenke, een school waar veel
taalachterstand voorkomt, drama met taal. Taalbevordering is
op deze school zelfs het doel van de leerlijn, die uit tien lessen
bestaat. Het werkt. Meijer: Door taal te combineren met drama
help je kinderen hun woordenschat te vergroten, beter te
communiceren en creatief om te leren gaan met taal. En dat op
een manier die binnen het programma past en dus geen extra
tijd kost.
Zelfbeeld versterken
CBS De Es koos een andere aanpak. Onder begeleiding van
Yvon Haan ontwikkelde de school voor iedere groep 20
dramalessen. De lessen passen in het jaarprogramma Theater.
De Es wilde theater als zelfstandig vak integreren in het
onderwijs, legt Haan uit. Drama sluit perfect aan op de visie van
de school, waarin een sterke nadruk ligt op leren samenwerken,
met elkaar in verbinding staan, het zelfbeeld van kinderen
versterken. Dat zijn nou net die doelen die je met theater heel
goed kunt bereiken. Het is belangrijk dat ieder kind de wereld
en zichzelf goed leert verkennen en zijn eigen rol daarin leert
vinden. Theater is daar een heel krachtige manier voor.
Enthousiast aan de slag
OBS t Heem richt de pijlen op zelfstandig werken en
meervoudige intelligentie, terwijl CBS Prinses Marijke het
theaterproject integreert in de Leefstijl onderwijsmethode
die de school volgt. Door het maatwerk hebben scholen het
gevoel dat het project van hen is en gaan zij enthousiast aan
de slag, concludeert Meijer. De methode zit in een handzame,
duidelijke map, en leerkrachten kunnen meteen het vak geven.
Ze zijn daarvoor met de ICCers n dag in training geweest. In
de startfase is er nog veel begeleiding nodig, maar als de leerlijn
er eenmaal ligt gaan scholen zelf aan de slag. Yvon houdt in de
gaten of er nog coaching nodig is.
21 20
Aan School vol Theater doen vier scholen mee: CBS De Es
in Hellendoorn, KBS De Rietslenke, CBS Prinses Marijke, en
OBS t Heemin Nijverdal.
Yvon Haan
Schoolteams hebben het vaak zo druk dat ze terughoudend
reageren op nieuwe initiatieven, is Meijers ervaring. Mijn advies
is om bij dit soort projecten de tijd te nemen. Vooraf goed met
elkaar praten en onderzoeken wat de schoolbehoefte is en waar
combinaties gemaakt kunnen worden. In ons geval hebben de
ICCers daar een cruciale rol in gespeeld.
Het ICC-netwerk in de gemeente Hellendoorn wordt ondersteund
door de Commissie Culturele Vorming Primair Onderwijs (CCVPO)
en het Platform Cultuur Educatie Hellendoorn (PCEH). Deze
samenwerking en de bereidheid van scholen om n geldpot aan
te leggen voor cultuureducatie, zorgt ervoor dat cultuureducatie
steeds meer draagvlak krijgt. Zo slagen de lokale scholen er
steeds meer in hun streven waar te maken: kinderen helpen zich
te ontwikkelen tot verantwoordelijke, zelfstandige en zelfbewuste
individuen, die creatief zijn en nieuwsgierig naar de wereld om
hen heen.
ICCers spelen
vitale rol
Aantal deelnemende scholen: 4
Aantal medewerkers primair onderwijs: 20
Aantal medewerkers
van culturele instellingen: 3
Looptijd: september 2013 tot en
met mei 2014
23 22
Een hecht netwerk van enthousiaste ICCers is
vitaal voor het slagen van een project als School
vol Theater, zegt initiator Janneke Meijer.
De ICCers hebben ondanks alle drukte op de
scholen draagvlak in hun teams weten te creren
voor de ontwikkeling van een dramamethode op
maat. Zonder deze enthousiaste mensen zou dat
zeker niet gelukt zijn.
Janneke Meijer
De stimuleringsregeling Cultuureducatie met
Kwaliteit geeft ons als school mogelijkheden om
klaar te zijn voor de toekomst. Cultuureducatie is
niet meer een aardigheidje voor de vrijdagmiddag,
maar speelt een belangrijke rol in het dagelijks
onderwijs. Op onze school nemen we vier jaar om
onze visie verder uit te werken. We willen van alles,
maar realiseren ons dat we het alleen niet kunnen.
Begeleiding van buitenaf is belangrijk, maar we
hebben ook behoefte aan externe deskundigen en
kunstenaars die met ons dat proces doormaken en
ons helpen. Uiteindelijk moeten onze leerkrachten
voldoende handvatten hebben om cultuuronderwijs
vorm te geven op een wijze die bij onze leerlingen
past. Daar hebben we scholing voor nodig. Onze
leerkrachten moeten goed toegerust zijn om de
vorm-gevers van de toekomst goed op te leiden.
Hier ligt volgens mij een kans voor opleidingen,
samen met de cultuurinstellingen.
Onze
leerkrachten
hebben
scholing
nodig
Het CEC bestaat uit zelfstandige trainers en adviseurs met
jarenlange ervaring in de cultuureducatie, die samen zijn
gaan werken om in coperatief verband cultuuronderwijs
binnen het onderwijs, in het culturele veld en bij overheden
stevig te verankeren. Jan Stoel en zijn collegas zijn specialisten
op het gebied van creativiteitsontwikkeling, kwaliteit van
cultuuronderwijs, het stimuleren van samenhang tussen
onderwijs en het culturele veld, doorgaande leerlijnen,
monitoring en evaluatie, het verbinden van binnenschools met
buitenschools leren, samenwerken op lokaal en regionaal niveau,
scholing en werken samen met lokale, regionale en landelijke
partners.
Van n ding zijn zij overtuigd: zonder visie komt er geen
verandering. Jan Stoel: Als je n schakel mist, raakt het proces
verstoord en zal er niets veranderen. Daarom moet je de tijd
nemen om je visie te bepalen. Niet voor niets, zegt Stoel, loopt
de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit min of meer over in
het Bestuurlijk Kader Cultuur en Onderwijs. Deze overeenkomst
over cultuuronderwijs, die eind 2013 is ondertekend door
vertegenwoordigers van het rijk, provincies, gemeenten en
schoolbesturen, heeft een looptijd van maar liefst tien jaar.
Je moet als school inzichtelijk maken hoe urgent en belangrijk
verandering is. Daar zijn allerlei handige modellen voor. Het is
een proces dat goede begeleiding vergt, afgestemd op wat je
als school echt wilt.
Succesvol veranderen
Om te onderstrepen dat verandering niet vanzelf plaatsvindt,
verwijst Stoel naar een model van de Amerikaanse
gedragskundige Tim Knoster. Volgens Knoster zijn vijf variabelen
cruciaal om succesvol te veranderen: visie, urgentie, een (actie)
plan, middelen en vaardigheden of competenties. Stoel:
Ontbreekt de aandacht voor n van deze factoren, dan is de
verandering gedoemd te mislukken. Pak je de zaken wel goed op,
dan volgt een ware transformatie.
Zien, kiezen,
slagen
Jan Stoel: succesvol onderwijs
vergt lef en visie
25 24
VISIE URGENTIE PLAN MIDDELEN COMPETENTIES = VERANDERING
URGENTIE PLAN MIDDELEN COMPETENTIES = VERWARRING
VISIE PLAN MIDDELEN COMPETENTIES = WEERSTAND
VISIE URGENTIE MIDDELEN COMPETENTIES = CHAOS
VISIE URGENTIE PLAN COMPETENTIES = FRUSTRATIE
VISIE URGENTIE PLAN MIDDELEN = ANGST
Om een rechte koers te varen in de wirwar van plichten, projecten
en programmas waarmee scholen vandaag de dag te maken krijgen
zijn twee dingen nodig: durf en visie, zegt Jan Stoel bestuurder van
het Cultuur Educatief Collectief (CEC). Scholen moeten de urgentie
van verandering aandurven. Dat vergt een visie op een wat langere
termijn, van bijvoorbeeld vier tot acht jaar. Om die te ontwikkelen
moet je tijd nemen. Zo kun je goede keuzes maken en samenhang
creren.
Op onze school is taal belangrijk.
Daar worden we door de inspectie op
afgerekend. We moeten dus goed scoren.
We hebben veel taalzwakke kinderen en
werken met taalroutines. In het kader
van Cultuureducatie met Kwaliteit is de
plaatselijke muziekschool onze partner
geworden. Door muziek te maken is ons
taalonderwijs merkbaar verbeterd.
De muziekdocenten hebben zich goed
verdiept in taalroutines. Zo konden ze
liedjes maken waarin de woorden waarmee
wij op school bezig waren een zinrijke
context kregen. Het gaat net om die andere
benadering die kinderen nodig hebben.
De kerncompetenties van cultuureducatie
passen wij nu toe bij al onze vakken. We zien
dat het echt werkt. Wij zijn veel bewuster
met ons onderwijs bezig.
Nog een voorbeeld van een school waar leerkrachten
zich zorgen maakten over zwakke reken- en
taalprestaties . De prestatiedwang werd voor
sommigen leerkrachten beklemmend, terwijl bij
kinderen het plezier van het leren tanende was.
De interne cultuurcordinator stelde voor om met
leesbevordering een zinvollere context te scheppen
voor de kinderen.
Ik weet dat onze kinderen niet echt een leestraditie
hebben. Maar een kind komt als verteller de
school binnen, niet als lezer. Waarom sluiten we
niet aan bij de verteltraditie? Het team nam de
bibliotheekmedewerker en een verhalenverteller
in de arm. Koud zes maanden later scoorden de
kinderen voor taal en lezen veel hoger dan voorheen.
De kinderen zijn
meer ontspannen
en hebben meer
honger naar taal.
Gevolg is dat we zelfs onze visie
hebben aangepast. We gebruiken de
kerncompetenties van cultuureducatie
nu ook bij andere vakken.
Leren
met
liedjes
Plotselinge
taalhonger
27 26
In de cultuureducatie van de
21
ste
eeuw is een wezenlijke
rol weggelegd voor de derde
docent. De term de derde
docent is verzonnen door de
Italiaanse pedagoog Reggio
Emilia, die stelt dat drie docenten
het leerproces van kinderen
benvloeden en vormgeven.
Met de eerste docent worden
de kinderen onderling bedoeld.
De tweede docent zijn de
volwassenen die in de omgeving
van het kind voorkomen. En
de derde? Dat is de omgeving
of de context waarin een kind
opgroeit..
Stel nu dat die derde docent ingericht is op
het faciliteren van creatieve, innovatieve en
ondernemende processen. Dat die het kind laat
ervaren hoe het is om een non-lineair proces te
volgen. Dat die hem of haar laat leren van fouten,
toestaat andere wegen in te slaan, uitdagingen
voorlegt en ver buiten de lijntjes laat kleuren.
En stel dat er in dan mensen omheen staan de
tweede docent die de resultaten van al die
experimenten toetsen aan de ideen van anderen.
Die bevestigen dat het niet gek is om alles van een
andere kant te bekijken en kinderen uit te nodigen
ervaringen te delen. Welke die ook zijn. En stil te
staan bij wat er is gebeurd om weer verder te gaan.
Dikke kans dat het kind alle bagage verzamelt die het
nodig heeft om nieuwe wegen in te slaan wanneer de
oude doodlopen...
De ideale
3
de

docent
Praktijkervaringen
van CeC
Beeld: project Het ei van Columbus
Cultuur creren en beleven, dat doe je samen. Hier een overzicht
van partners en co-creerders die actief zijn op het gebied van
cultuureducatie in Overijssel en wijde omtrek.
Cultuurkompanen
LKCA
Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en
Amateurkunst (LKCA) is het landelijke kennisplatform voor
professionals, bestuurders en beleidsmakers op het gebied
van cultuureducatie en cultuurparticipatie. Via kennisdeling
en onderzoek draagt het instituut bij aan de kwaliteit van
praktijk en beleid. Het LKCA stimuleert de professionele
ontwikkeling van het veld door ontmoeting en debat en biedt
advies bij vraagstukken op het gebied van cultuureducatie en
cultuurparticipatie in brede zin.
www.lkca.nl
AlicesMoves
AliceMoves is een online community voor onderwijs en
cultuur. Op de website kunnen scholen en culturele aanbie-
ders per provincie elkaar vinden met als doel samen te wer-
ken aan beter cultuuronderwijs. Voor Overijssel is de variant
AliceMoves Overijssel ontwikkeld waar onder andere meer
informatie over het Overijsselse programma Cultuureduca-
tie met Kwaliteit te vinden is.
www.overijssel.alicemoves.nl
Fonds voor
Cultuur-
participatie
Het Fonds voor Cultuurparticipatie
ondersteunt vernieuwende initiatieven
die actieve deelname aan cultuur
teweegbrengen en richt zich daarbij op
alle inwoners van Nederland. De organisatie
wil een brug vormen tussen cultuur en de
samenleving.
www.fondsvoorcultuurparticipatie.nl
Cultuurplein
Cultuurplein is een centrale plek voor alles en iedereen die
te maken heeft met cultuur en onderwijs. De website van
Cultuurplein vormt een ideal startpunt voor iedereen die
actief is met cultuur op school.
www.cultuurplein.nl
SLO
Het Nationaal Expertisecentrum
Leerplanontwikkeling SLO streeft
naar zowel longitudinale als
horizontale inhoudelijke samenhang
in het onderwijs en richt zich daarbij
op de sectoren primair onderwijs,
speciaal onderwijs, voortgezet
onderwijs en beroepsonderwijs. In
mei 2014 presenteert SLO het nieuwe
leerplankader kunstzinnige orintatie.
www.slo.nl
Cultuur in
de Spiegel
ArtEZ Expertisecentrum
Kunsteducatie
Het ArtEZ Expertisecentrum Kunsteducatie biedt allerlei
cursussen aan voor kunstenaars en educatief medewerkers
van culturele instellingen gericht op cultuureducatie en
didactische vaardigheden.
www.artez.nl/Kunsteducatie/Cursusaanbod
Cultuur in de Spiegel (naar een doorlopende leerlijn
cultuuronderwijs), is een meerjarig onderzoek van de
Rijksuniversiteit Groningen en SLO (zie hierboven), in
samenwerking met 14 scholen in het primair en voortgezet
onderwijs. De onderzoekers brengen het cultureel
bewustzijn in kaart van leerlingen van 4 tot 18 jaar en
ontwikkelen hulpmiddelen en advies rond het onderbouwen
en ontwerpen van cultuuronderwijs.
www.cultuurindespiegel.nl
29 28
In mijn klas hebben kinderen het
altijd moeilijk om het probleem ij-ei
en au-ou onder de knie te krijgen.
Je blijft oefenen, maar er zijn altijd
kinderen die het niet kunnen
onthouden. Ik ben eens verder gaan
denken en raakte in gesprek met een
beeldend kunstenaar. Hij maakte s
amen met de kinderen een boek.
Uitgangspunt waren de namen van
de kinderen en andere woorden waarin
deze klanken voorkwamen. Het
resultaat was een boek van de klas,
waarin de klanken gevisualiseerd waren.
Dat boek staat nu prominent in de klas
en helpt kinderen als dat verduvelde
spellingsprobleem weer opduikt.
Probleem opgelost.
Boek
van de
klas
Rijnbrink Groep is een provinciale serviceorganisatie die individuele
bibliotheken, muziekverenigingen, culturele organisaties en gemeenten
adviseert op cultureel gebied. We ondersteunen en adviseren ook
samenwerkingsverbanden van bibliotheken en provinciale netwerken
van bibliotheken. Dat doen we met een zeer uitgebreid dienstenpakket:
van het ontwikkelen van vernieuwende bibliotheekdiensten tot het
adviseren en uitvoeren van inhoudelijke en gerelateerde diensten, zoals
HRM, ICT, nancin, marketing en transport.
Een bloeiende
samenleving
Onze rol
In opdracht van de provincie Overijssel zijn wij ook uitvoerder
van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Via
verschillende activiteiten werken we samen met culturele
instellingen, gemeenten en basisscholen aan de ontwikkeling
en het implementeren van doorgaande leerlijnen en
deskundigheidsbevordering van leerkrachten op het terrein
van cultuureducatie. Daarnaast werken we aan het opbouwen
of uitbouwen van een goede structuur in en om de scholen.
Onze droom
Waarom spannen wij ons graag in voor cultuureducatie?
Omdat wij er grote waarde aan hechten dat mensen kunnen
deelnemen in de samenleving en zich verbinden met
anderen. En omdat we geloven dat al die uiteenlopende
vormen waarin mensen zich cultureel uiten van essentieel
belang zijn voor het creren en tot leven brengen van die
verbinding. Cultuureducatie is essentieel voor een bloeiende
samenleving.
Onze hoofdtaken
In onze rol op het gebied van cultuureducatie ontvangen
wij subsidie van de provincie Overijssel en het landelijk
fonds cultuurparticipatie. Wij richten ons op de volgende
hoofdtaken:
Ontwikkelen en versterken van een basisstructuur voor
cultuureducatie in de provincie Overijssel;
Adviseren van basisscholen en gemeenten;
Ontwikkelen en implementeren van doorgaande leerlijnen.
Heb je vragen over het aanbod van
uw culturele instelling?
Zoek je manieren om beter aan te sluiten
op de wensen van het onderwijs of uw
aanbod beter af te stemmen op
speciaal onderwijs? Neem contact op
met de cordinator van de
ICC Selectiegroep, Iris Oringa
(iris.oringa@rijnbrinkgroep.nl).
Onze adviseurs
Meriam de Kanter,
adviseur cultuureducatie en trainer ICC-cursus
Evelien Kemink,
adviseur cultuureducatie
Iris Oringa,
adviseur cultuureducatie en cordinator ICC Selectiegroep
Onze dienstverlening
Onze dienstverlening is divers en afgestemd op diverse
doelgroepen. Hieronder een kort overzicht:
Voor beleidsmedewerkers cultuur
Onze adviseurs cultuureducatie kunnen je adviseren over
cultuureducatiebeleid en cultuurbeleid in relatie tot andere
beleidsterreinen (integraal). Daarnaast organiseren wij
netwerkbijeenkomsten voor beleidsmedewerkers over actuele
themas in cultuurbeleid.
Voor scholen
ICCers, combinatiefunctionarissen cultuur, culturele commissies
en schooldirecteuren kunnen aankloppen bij onze adviseurs
cultuureducatie voor ondersteuning bij het vormgeven
en (door)ontwikkelen van binnen- en buitenschoolse
cultuureducatie. Een paar voorbeelden:
Via de website overijssel.alicemoves.nl kun je voor het (door)
ontwikkelen van een doorgaande leerlijn cultuureducatie
een aanvraag doen. Wij coachen scholen en culturele
organisatie tijdens het ontwikkelproces.
Via een van onze ICC-cursussen, bestemd voor leerkrachten
en directeuren in het primair onderwijs, kun je je
ontwikkelen tot de centrale specialist binnen je school op
het gebied van cultuureducatie.
Onze netwerkbijeenkomsten zijn zeer geliefd bij mensen
die actief zijn op het snijvlak van onderwijs en cultuur.
Op de bijeenkomsten gaan we in op allerlei actuele
ontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie.
Voor culturele organisaties
Als culturele organisatie kun je bij onze specialisten terecht
voor advies op het gebied van projectontwikkeling,
procesmanagement en inhoud. Denk bijvoorbeeld aan de
ontwikkeling van cultuureducatieve projecten. Behalve advies
geven wij ook ondersteuning bij de uitvoering. Een mooi
voorbeeld:
De ICC Selectiegroep Overijssel van Rijnbrink Groep helpt
je als leerkracht of ICCer bij het maken van een keuze uit
het brede culturele aanbod. Dat doen zij onder meer door
het online beoordelen van voorstellingen en workshops op
www.overijssel.alicemoves.nl
31 30
Het magazine voor cultuureducatie in Overijssel
rijnbrinkgroep.nl
Mede mogelijk gemaakt door: