LABORATORIUM

MATERIAOZNAWSTWA
I OBRBKI CIEPLNEJ
wiczenie nr 2:
Badania makro, mikro
i defektoskopowe.
1. Cel wiczeni!
Celem wiczenia jest poznanie makroskopowych, mikroskopowych oraz
defektoskopowych metod bada
". W#$%& $e'(e$)czn)!
Badania makroskopowe poleaj! na obserwacji powierzchni pr"bki
okiem nie#zbrojonym l#b przy powi$kszeniach nie wi$kszych ni% 2&'.
Badanie to polea na obserwowani# powierzchni pr"bki, wcze(niej
wypolerowanej l#b wytrawionej, przy pomocy odpowiednieo odczynnika.
Badania te maj! na cel# #jawnienie niejednorodno(ci sk)ad# chemiczneo.
*o%emy dzi$ki nim okre(li str#kt#r$ pierwotn! jak r"wnie% odkry
niejednorodno(ci pochodzenia mechaniczneo oraz powsta)e przez
obr"bk$ ciepln! l#b cieplno+chemiczn!. ,ykrywamy nieci!)o(ci
materia)#, a tak%e wtr!cenia niemetaliczne. Badaniem makroskopowym
mo%emy znale- odpowiednie miejsce do pobrania pr"bek do dalszych
bada.
Badania mikroskopowe poleaj! na pobrani# pr"bki z badaneo
przedmiot#, wyszlifowani# i wypolerowani# jej powierzchni oraz
ewent#alnie wytrawieni#, a nast$pnie poddawani# pr"bki obserwacji za
pomoc! mikroskop#. ,ykonywane s! w cel# okre(lenia rodzaj#, wielko(ci,
kszta)t# i rozmieszczenia sk)adnik"w str#kt#ralnych w badanym materiale
.zbadania mikrostr#kt#ry metali i ich stop"w oraz ich wad niewidocznych
o)ym okiem./
Badania defektoskopowe pozwalaj! na wykrywanie wad powierzchniowych
i wewn$trznych, takich jak: p$kni$cia, pory, p$cherze, rzadzizny l#b inne
nieci!)o(ci materia)# l#b wi$ksze wtr!cenia niemetaliczne. ,yr"%niamy
nast$p#j!ce metody defektoskopowe:
+ rentenowsk!
+ manetyczn!
+ #ltrad-wi$kow!
+ penetracyjne
+ elektryczn!
+amma
*. P(ze+ie, wicze-
0o zapoznani# si$ z zasadami B10 oraz obs)#! mikroskop"w
przyst!pili(my do bada mikroskopowych. 2ajpierw m#sia)a by
przyotowana pr"bka. 3e wzl$d# na b#dow$ mikroskop"w pr"bki m#sz!
by p)askie i )adkie, niewielkie oraz bardzo cz$sto wytrawione. ,szystko
po to, %eby (wiat)o by)o dobrze odbijane od powierzchni pr"bki.
4eby #zyska p)ask! i )adk! powierzchni$ pr"bk$ nale%y wyszlifowa.
5zlif#je si$ w 6 krokach:
7/ wyr"wnanie odpowiedniej powierzchni i szlifowanie zr#bne,
2/ szlifowanie )adkie,
6/ polerowanie.
3byt ma)a pr"bka do szlifowania m#si by inkl#dowana, czyli zalana
niskotopliw! s#bstancj! niemetaliczn! albo stopem metalicznym. 8iedy
pr"bka jest j#% otowa mo%emy przyst!pi do ol!dania. , tym
przypadk# korzystali(my z kamery pod)!czonej do ok#lar#, dzi$ki czem#
wszyscy obecni moli ol!da przebie wiczenia na ekranie telewizora.
0rowadz!cy zademonstrowa) nam par$ pr"bek metal#, po czym
przeszli(my do omawiania metod makroskopowych.
, metodach makroskopowych oceniamy jako( wykonania l#b z#%ycia
przedmiot#. 9okon#jemy teo w)asnym nie#zbrojonym okiem l#b
korzystaj!c z niewielkich powi$ksze. Badamy powierzchni$ pr"bki
wypolerowanej l#b wytrawionej. 2a wiczeniach laboratoryjnych mieli(my
do dyspozycji z#%yty wa). 3 p$kni$cia by)o wida, %e wada si$ po)$bia)a
a% w koc# wa) z#pe)nie p$k) na p") w sk#tek prze)om# zm$czenioweo.
, wynik# ci!)ej pracy nast!pi)o zm$czenie i p$kni$cie cz$(ciowe.
0oniewa% (rednica wa)# si$ zmniejszy)a, wi$c sta) si$ jeszcze mniej
odporny na przeci!%enia. :m bardziej (rednica mala)a tym szybciej
nast$powa)o rozerwanie. 9ostali(my r"wnie% do r!k 2 metale
przyspawane razem, dzi$ki czem# moli(my si$ zapozna ze szt#k!
spawania.
;statni! poznan! r#p! s! metody defektoskopowe. , odr"%nieni# od
dw"ch poprzednich ta metoda jest w 7&&< bezpieczna dla badanej pr"bki,
dy% nie niszcz! powierzchni oraz pozwalaj! na badanie (rodka o(rodka.
2a zaj$ciach szcze")owo omawiali(my poszcze"lne metody
defektoskopowe. =ltrad-wi$kowe metody pomiar# opieraj! si$ na
obserwacji nat$%enia i zmian kier#nk# fal #ltrad-wi$kowych w badanym
materiale oraz na pomiarach czas# przej(cia fal przez materia). *etody
defektoskopii #ltrad-wi$kowej dzielimy na metody: echa, cienia i
rezonans#. *etoda kontrastowa: materia) sprysk#je si$ kontrastem a
potem #trwalaczem. >dzie s! wady zostaje kontrast. *etoda
manetyczna: wykorzyst#je ind#kowanie si$ pr!d# w materiale opi)ki
%elaza omijaj! wad$. ?entenowska metoda defektoskopowa
wykorzyst#je zjawisko absorpcji promieniowania rentenowskieo przez
materia)y. 2a zaj$ciach mieli(my okazj$ zobaczy )opatki wirnika spr$%arki
silnika t#rboodrz#toweo. 9zi$ki promieniowani# @ moli(my zobaczy, %e
w (rodk# s! b!belki powietrza. By) te% renten spaw#. 0rzy bli%szym
spojrzeni# mo%na by)o za#wa%y nier"wno(ci.
.. Wni'#/i
:stniej! trzy r"%ne metody badania metali. 2ajwa%niejszy jest w)a(ciwy
dob"r metod do potrzeb, dy% ka%da z nich jest dobra do czeo( inneo.
Ae%eli mamy co( bardzo ma)eo .chcemy zbada str#kt#r$ metal#/ to
mikroskopowa metoda b$dzie najlepsza. Ae%eli chcemy sprawdzi (rodek
bez inerencji w przedmiot l#b chcemy sprawdzi czy jest wolny od wad to
najlepszym wyborem b$d! metody defektoskopowe. ,szystkie te metody
potrzeb#j! zdolno(ci i wiedzy. 9o metody mikro niezb$dny jest mikroskop
jak r"wnie% odpowiednie przyotowanie pr"bki. Bechnoloia metody
#ltrad-wi$kowej coraz bardziej si$ rozwija. , takim stopni#, %e s! j#% w
zastosowani# przeno(ne #rz!dzenia. , ten spos"b b)$dy mo! by na
bie%!co sprawdzane bezpo(rednio po wykonani# zadania. Cirmy, kt"re
zatr#dnia)yby in%ynier"w do kontroli z#%ycia maszyn, mo)yby #nikn!
powstawania w nich prze)om"w zm$czeniowych.