1

PITANJA SA I PARCIJALE IZ PREDMETA OSNOVI PROPAGANDE. SVAKA GRUPA JE IMALA PO 15

PITANJA.
GRUPA A I B
1. Objasni ta je Agit prop?
2. Objasni kriterij propagandne poruke?
3. Sadraj propaganda?
4. Definii propaganda i napii 5 bitnih elemnata iz definicije?
5. Metode izazivanja pozitivnih osjeanja?
6. Objasni metode koje su usmjerene na mijenjanje emocija?
7. 4 obiljeja jezika?
8. Kako se dijeli Informativno-propagandni sistem (IPS)?
9. Kako sociolozi vide propagandu?
10. Propaganda u teologiji?
11. Angaman u propagandi?
12. Razlika izmedju propaganda i informiranja?
13. Navedi elemente propagandne poruke?
14. Sadraj propagande?
15. Propaganda i manipulacija?
16. Metode prilagodjavanja istine?
17. Navedi pravila propagande (11 pravila)?
18. Informativno-propagandni sistem (IPS svake drave sadri obino 7 osnovnih elemenata, a
to su?
19. 4 vrste medija?
20. Principi propagande?
21. Kriterij poruke?
22. Koja su to svojstva propagande?
23. Svojstva nepropagandnog komuniciranja (nabroj 5)?
24. Metoda ubjedjivanja istine (nabroj 4)?
25. Navedi i objasni metode pozitivne identifikacije?





ZAVRNI TEST
IZ PREDMETA OSNOVA PROPAGANDE


1. Nabrojte postupke metoda transformacije infromacija:
Metode stvaranja odgovarajuih emocionalnih stanja (metode ubjeivanja, identifikacije,
stvaranja negativnih i pozitivnih osjeanja) i metod prilagoavanja istine (postupak
uproavanja sadraja informacije, postupak mijenjanja sadraja, postupak naglaavanja
pojedinih dijelova sadraja, postupak dopunjavanja izvorne informacije novim sadrajima).

2. ta je to sociocentrizam?
Jedna od dvije iroko rasprostranjene predrasude (druga je etnonacionalizam), koje se
esto koriste u svim propagandnim granama. To je nastojanje pojedinca da se na
socijalnom planu izjednai sa svojom grupom, sa njenim vjerovanjem, miljenjem i
spoznajnim kriterijima. Temelji se na stavu da je pojedinaca sam po sebi izoliran i
beznaajan, a da je kolektiv sutina svega. Postoji u svim razdobljima ljudske civilizacije (od
etatizma do sadanjeg nacionalistikog birokratizma). Nalazi se i u osnovi propagande koju
organiziraju autoritarni reimi.

2

3. Koja su etiri naela politike propagande?
naelo percepcije (poruka mora biti dostupna, privlana, prihvatljiva i razumljiva);
naelo potreba (postoje 4 koristi: bioloka, materijalna, socijalna i psiholoka, koje su u
osnovi veine interesa);
naelo vrijednosti (vrijednosni sistem odreuje ta je dobro, ta loe, ta je prihvatljivo, ta
neprihvatljivo);
naelo prilagodljivosti (mora se raunati s tim i nastojati ublaiti posljedice nakadnim
intervencijama, kako bi se omoguilo prilagoavanje u nepredvienim situacijama).

4. Definii pojam reklama:
Reklama (clamare glasno vikati, a reclamare ponovo uzvikivati) znai otprilike to i
javna preporuka, glasno isticanje rijeima, komunikacija sa ciljnim javnostima u svrhu
ostvarivanja profita. One, kao nain oglaavanja sadre injenice, informacije i uvjerljive
poruke ono to reklamiraju. Zove se jo ekonomija propagande, iji je smisao da povea
potronju razvijajui socijalnu dimenziju proizvoda i usluge, tj. robe. Aktivnost vezana za
reklamu i komunikaciju dijeli se na tri nivoa: komunikacija, kupovina, upotreba onoga to
se kupuje. Reklamu dijelimo na: neposrednulice u lice i posrednuputem mas-medija.

5. Definiite politiku kampanju:
Planska djelanost, organizirana iz jednog ili vie centara s ciljem da se pomou
odgovarajuih medija utjee na formiranje, kontroliranje i modifikovanje stavova i
ponaanja publike shodno unaprijed postavljenim politikim ciljevima.
Ima dva principa: identifikacija biraa za vrijeme kampanje i akcija koja rezultira izlaskom
na izbore.
Izborna kampanja je aktivnost politikih stranaka i kandidata u vrijeme (pred)izborne
kampanje. Uz primjenu integrirane marketinke komunikacije svrha je kampanje predstaviti
kandidate i program, izgraditi pozitivan stranaki i lini imid, a zatim pridobiti birae za
postizanje planiranog izbornog cilja.

6. ta je da' wa:
Povezivanje, traenje arapska rije temeljni koncept islama, pozivanje u islam,
propagiranje islama, a u irem smislu to je naziv za misionarske aktivnosti. To je zapravo
islamsko obraanje nemuslimanima i muslimanima kako bi bili upoznati sa Vrhovnom
istinom. Osnova islamske propagande koju je uveo posljednji Boiji poslanik Muhamed a.s.
Kur'an je osnov islama i pravila kojih se vjernici moraju pridavati (farz).

7. Sutina principa propagande u islamu:
irenje vjere, ali bez prisile, koja se striktno zabranjuje u pozivanju na Boiji put.

8. ta podrazumijeva naelo potreba u propagandi?
Podrazumijeva stvaranje elje, htijenja za nekom potrebom, razrjeenje nakon frustracije.
Polazi od injenice da su potrebe i interesi koji iz njih proizilaze osnovni faktori motivacije
svakog ovjeka (postoje 4 koristi: bioloka, materijalna, socijalna i psiholoka).

9. Koja su sredstva politike propagande* (izdiktirano na predavanju)? Nabrojte
neverbalna sredstva politike propagande:
To su verbalna i neverbalna.
Verbalna sredstva: Govor je kao 'sredstvo vladanja svijetom' (Homer) osnovni instrument politike
propagande. Jo je Aristotel u govornitvu prepoznao ulogu koja se danas zove propaganda.
Govornitvo je umijee uvjeravanja, a to umijee su stari Grci nazivali retorikom.
Govornitvo ne postoji radi pukog govorenja, nego prvenstveno radi uvjeravanja sluatelja i
usmjeravanja njihovog ponaanja.
To ukazuje na tri bitna elementa govornitva u propagandi: mora biti uvjerljivo, svrsishodno
i izvedeno prema odreenim pravilima.
3

Neverbalna sredstva: Neverbalni instrument je veoma sloen, a bez njega je nezamislivo
ostvarenje politikih ciljeva.
Specifina neverbalna sredstva su: promotivni materijali, plakati, specijalna izdanja
stranakih listova ili broura, oglasi u tampi, afii, telemarketing, korespondencija, izborni
spotovi, promo kartice, te materijali za reprezentaciju.

10. Naziv najpoznatije ustanove u Vatikanu za propagiranje vjere:
Congregatio de propaganda fide Bratstvo za propagiranje vjere, nastala 1622. papa Grgur
XV

11. Definiite pojam propaganda:
Gledajui iz ugla njenog praktikog i teorijskog znaenja savremenu propagandu moemo
definisati kao svjesnu, planski usmjerenu komunikacijsku aktivnost na mijenjanju i
modeliranju miljenja, stavova i ponaanja prema interesu i zamislima onog ko propagandu
organizuje i realizuje shodno unaprijed postavljenom cilju. Jednosmjerna komunikacija.

12. Navedite razliku izmeu informacije i propagandne poruke:
Propaganda i informiranje su dugo tretirani kao sinonimi. Na razliku ukazuju izvorni izrazi
koji su, u oba sluaja, nastali iz latinskog: propagare iriti, rasprostirati; informare
obavijestiti, izvijestiti. Informiranje se moe odrediti kao nepristrasno obavjetavanje
javnosti o neemu ili nekome. Informacijom obino operiraju novinarstvo i publicistika.
INFORMACIJA
Komunikator-informacija (poruka)-kanali (mediji)-recipijenti (sluaoci, gledaoci, itaoci)
PROPAGANDNA PORUKA
Kreator (nosilac propagande)-komunikator-poruka (informacija)-kanali (mediji)-ciljne grupe
(recipijenti, publika) i poeljno (modifikovano, novo) ponaanje ili akcija
13. Navedite svih devet elemenata plana propagandne akcije (PPA):
1. Cilj (definisanje teme, znaaj, oekivani efekti);
2. Nosioci propagandne aktivnosti (glavni nosilac i saradnici);
3. Mjesto realizacije propagandne aktivnosti (fabrika, grad, opina, regija);
4. Vremenski okvir (vrijeme potrebno za realizaciju, faze);
5. Ciljne grupe (glasai, punoljetni, omladina, penzioneri, domaice, izbjeglice, i dr.);
6. Nain realizacije (direktna ili indirektna komunikacija);
7. Mediji (mass-mediji, 'face to face', slobodan prostor, kombinovani, emisije na radiju, tv)
8. Potrebna sredstva za realizaciju propagandne aktivnosti (tehnika i novana sredstva);
9. Vrijeme zavretka aktivnosti i analiza rezultata.

14. Navedite naela faistikog modela propagande:
Utemeljen je i razraen u vrijeme vladavine nacista od 1933. do 1945. godine. Idejni tvorac
njemaki ministar za 'narodno prosvjeivanje i propagandu' Jozef Goebbels. Zasniva se na
nacistikoj doktrini Krv i tlo, glorificiranje vlastite nacije i nipodtavanje drugih. Obaveza
utvrivanja, planiranja i voenja propagande iz jednog centra; maksimalan oslonac na
podatke dobivene istraivanjem javnog mnijenja i obavjetajnim putem; kontinuirano
procjenjivanje stvarnog uinka; demoralizacija protivnika; dostupnost svih informacija;
propaganda treba, shodno principu zanimljivosti, da koristi medije koji pobuuju panju;
uslovljenost etikih pravila oekivanim uinkom; kontinuirano praenje protivnike
propagande i osmiljavanje kontrapropagandnog djelovanja, informacija je u slubi politike
(faistike), a ne informiranja itd.

4

15. Navedite principe propagande:
- istinitost;
- pristupanost;
- pravovremenost;
- zanimljivost;
- angairanost;
- uvjerljivost;
- usmjerenost.

16. ta podrazumijeva propagandni princip istinitosti?
Istinitost se temelji na saznanju da najbolje propagandne efekte postie ona poruka koja je
dokumentovana provjerljivim i tanim injenicama. Ljudi komuniciraju zato to ele doi do
sigurnih spoznaja, do istine, a sami za to nisu u stanju.

17. Nabrojte pravila propagandnog djelovanja:
Jednostavnost, sugestivnost, prilagodljivost, dramatizovanost, orkestracija, koncentracija
djelovanja, ofanzivnost, kontinuitet, diferenciran pristup i kontrapropagandno djelovanje.

18. ta ini informativno propagandni sistem (IPS)? (funkcije i elementi)
Informativno-propagandni sistem koji identificira i legitimira svaku dravu ne samo na
njenom prostoru, u oima njenih graana, ve i u meunarodnim relacijama. IPS je
istovremeno element identiteta naroda i drave, iju funkciju osigurava djelovanjem u dva
osnovna pravca: 1. prema vlastitoj populaciji, prema domaoj javnosti; 2. prema inostranoj
javnosti i meunarodnim faktorima.
Odnos drave i IPS-a je vrlo sloen. IPS je skup organizacija i ustanova iz oblasti javnog i
drutvenog komuniciranja, povezanih u cjelinu.
IPS svake drave sadri obino 7 osnovnih elemenata:
1) normativna regulativa kojom se osigurava sloboda tampe, potvruju meunarodne
konvencije o radio-difuziji, onemguava penetracija vrijednosti zabranjenih
meunarodnim normama, osigurava zatita dostojanstva linosti i istine.
2) informativna agencija odgovarajuim kanalima prikuplja informacije za javnost.
3) radio-difuzija jedan je od najvanijih elemenata IPS-a, a postoje centralni, regionalni i
lokalni studiji.
4) tampa se dijeli na osnovu vie kriterija: usmjerenosti, vlasnitvu, sadraju i sl. tampu
IPS-a obino ine dravni listovi ili listovi bliski vladi, stranaki, preduzetni, regionalni,
listovi iji su osnivai grupe i pojedinci, specijalizirani asopisi (za ene, za omladinu,
zatitu prirode, i sl.), te nezavisna glasila.
5) edukacija kadra za informativno-propagandno djelovanje (instituti, zavodi, katedre na
fakultetima, itd.)
6) organi koji brinu o odgovarajuem nivou subordinacije i koordinacije (posebna
ministarstva za propagandu, ministarstva za informiranje, savjeti, i sl.)
7) izvori informiranja ustanove koje raspolau podacima i injenicama, ali i ustanove koje
te podatke obrauju i prezentiraju neposredno ili posredno (putem medija).

19. Objasnite pojam predrasuda i kako se koristi u propagandi:
Potie od lat. rijei prejudicum, to znai donositi sud ili zakljuak bez prethodnog
provjeravanja ili uvaavanja injenica (neutemeljen sud). Uspjeno koritenje predrasuda,
ili njihovo uklanjanje iz svijesti pojedinaca i drutvenih grupa sredstvima i metodama
propagande, podrazumijeva poznavanje uslova u kojima taj negativni sud (predrasuda)
nastaje. Odgovarajua propagandna akcija uvijek pomae da se predrasude lake potvrde
na drutvenoj sceni i da akteri dobiju odgovarajue drutveno priznanje. Dvije iroko
rasprostranjene predrasude, koje se esto koriste: sociocentrizam i etnocentrizam.

5

20. Na emu se temelji dominacija Zapada u svjetskom sistemu informiranja i
propagande?
Dominacija SAD-a i zapadne Evrope izraava se u monopolu:
U oblasti tehnologije za prenos podataka-dominacija zapadnih zemalja u posjedovanju
tehnoloke baze za prenos poruka i podataka;
U oblasti organizacije-plasiranje znanja i podataka u svjetskom sistemu komuniciranja;
U oblasti jezika-dominacija engleskog i drugih zapadnoevropskih jezika na polju
komuniciranja u svijetu.
Ova tri monopola osiguravaju prednost razvijenim drutvima u nametanju njihovih
vrijednosti i interesa.
21. Propaganda na lokalnom, regionalnom i globalnom nivou (Back-up pitanje,
koje nam je izdiktirao na predavanju):
Savremeni IPS se moe posmatrati uglavnom na 3 nivoa:
na nivou nacionalnog ili dravnog komuniciranja;
na nivou regionalnog komuniciranja;
na nivou planetarnog (svjetskog) komuniciranja.
Nacionalni sistem informisanja BiH je dio regionalnog, evropskog IPS-a. Utemeljen je na
graanskoj tradiciji.
Evropskim IPS-om dominiraju tri najmonije zapadnoevropske zemlje: Velika Britanija,
Francuska i Njemaka. Novinske agencije i radio difuzije ovih drava obezbjeuju veinu
informacija za potrebe evropske javnosti i javnosti svijeta o Evropi.
Svjetskim IS trenutno dominiraju zemlje Zapada, prvenstveno SAD.


TEST
IZ PREDMETA OSNOVI PROPAGANDE (24.11.2010.)

1.Navedi definiciju
propagande______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_________________________
2.Objasni slinosti i razlike izmeu propagande i
informisaja_______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_________________________
3.Nabroj naela faistikog modela
propagande______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
____________________________
4.Objasni zato se termin propaganda esto zamjenjuje pojmom
manipulacija______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
6

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
____________________________________
5. ta karakterie propagandu iz susjednih zemalja prema BiH u proteklim
stoljeima________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
______________________________
6.Navedi elemente plana propagande akcije
(PPA)___________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
______________________
7.ta je sutina psiholokih teorija (shvatanja) o
propagandi_______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__________________________________
8.Navedi naine metoda identifikacije i objasni njihov
zadatak__________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_______________________________________
9.Koji su zadaci ekonomske
propagande______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
______________________________
10.Nabroj i objasni sadraj postupaka metoda prilagoavanja
istine___________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__________________
TEST

7

IZ PREDMETA SAVREMENA PROPAGANDA (24.11.2010.)

Navedi svih est naela savremene ekonomske propagande i objasni njihovu
sutinu__________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
___________________________________
2.Koji su temeljni zadaci savremene ekonomske
propagande______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_________________________
3. Definii savremenu
propagandu______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_____________________________
4.ta je sutina neela potreba u savremenoj politikoj
propagandi_______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_________________________
5.ta je sadraj psiholoke koristi na koje ukazuju savremeni politiki
komunikatori_____________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__
6.ta je smisao savremene ekonomskie
propagande______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
______________________________
7.Kad se reklama smatra
isplativom________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
8

________________________________________________________________________________
_____________________________
8.Zato je u SAD pojam propaganda zamijenjen pojmom odnosi s
javnou________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_____________________________
9.Koji su zadaci spin
doktora__________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_______________________
10.Navedi osnovne razlike izmeu propagande u savremeni demokratskim drutvima i i drutvima
gdje vladaju autoritarni
reimi___________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_____________________________________________




OSNOVE PROPAGANDE-test A
-Propagator ili propagandist je:pobornik neke ideje -irilac neke ideje

-Na koga se odnosila propagandna aktivnost u robovlasnikim i feudalnim
drutvima?povlastene slojeve

-Orginalni mediji komuniciranja partijske elite sa narodom u Kini bio
je
__DACIBAO-_ Politiki plakat

-U ekonomskoj propagandi ciljna grupa su potencijalni_potroai__ a u
politikoj propagandi ciljna grupa su potencijalni _aktivisti,
pristalice______.

9

-Pristupanost kao propagandni princip podrazumijeva nastojanje da
se informacija ili poruka dostavi do svakog lana odreene populacije ili
ciljne grupe_prema kojem je usmjerena propagandna aktivnost.

-Propagandne metode dijelimo na:a)metode stvaranja odgovarajuih
emocionalnih stanjab)metode prilagoavanja istini_____________________

-Principi propagande
su:istinitost,pristupanost,pravovremenos,zanimljivost,angairanost,uvjerljivost,
usmjerenost

-Uvjerljivost je temeljni princip svake dobre propagande koji
podrazumjeva postojanje odgovarajue poruke koja e svojim
sadrajem _maksimalno_ privui_panju_ publike.

-U domenu vizuelnog djelovanja propagande osnovni instrumenti su
__slika__ I __tekst___.

-Tekst je:a)jeziko sredstvo propagande i nejeziko sredstvo
propagande

-Termin propagare znai__iriti, ___________;Termin informare
znai_obavijestiti___________



OSNOVE PROPAGANDE-test B

-Nastanak rijei propaganda vezujemo za koju godinu:1622.g.

-Preteom savremene propagande smatra se _napoleon____________
koji je ujedno I osniva posebne slube pod nazivom _____sliuzba
javnog mijenja_________________________.

-Prema psiholokim teorijama o uniformnosti ljudske prirode sadraj
propagandnih poruke utie na formiranje I modeliranje emocija:
a) zavisno od ljudske volje
10

b) nezavisno od ljudske volje;

-Osnovna obiljeja I doktrine faistike propagande bile su:
a)glorifikovanje vlastite nacije b)nipodatavanje drugih nacija;

-Od koja etiri faktora zavise efekti metode ubjeivanja:_struktura
lcnosti recipijenta-pripadnost odredjenim grupama -neposredno okruzenje-
ukupan drustveni ambijent_________________

-Pravila propagande
su:jednostavnost,sugestivnost,prilagodljivost,dramatizovanje,orkestracija,koncentracija
djelovanja,ofanzivnost,kontinuitet, ponavljanje,diferenciranje pristup, kontrapropaganda_
Princip angairanosti se odnosi na __etiku___________ dimenziju poruke, na ono to
se eli postii ponaanjem recipijenata.

-Savremene informativno propagandne sisteme promatramo na tri
nivoa:
na nivou nacionalnog ili drzavnog komuniciranja,na nivou regionalnog komun.Na nivou
planetarnog komunic
-U domenu auditivne aktivnosti instrumenti propagande su ___posredni i neposredni

- Na emu je utemeljen graanski koncept slobodnog informisanja?
pricipi slobod medija,slobode govora,ljudska prava i slobode,sloboda i pluralizam
informisanja,kodifikacija prava,sloboda u medjunarodnim i nacionalnim okvirima

- ta znai rije reklama_lat.__alamare glasno vikati,reclamare ponovo
uzvikivati

- ta su mediji propagande komunikacije face to face ?
mitinzi,razgovori,okrugli stolovi,tribine

-Sredstva propagande dijelimo na :verbalan i
neverbalna_______________________



OSNOVE PROPAGANDE-test C

11

-Dovri emu propagandnog komuniciranja:
KREATOR-komunikator-poruka-MEDIJI-ciljane grupe______

-Komunisti bive Jugoslavije inaugurisali su kakav model
informisanja?agit prop innormisanje

-U 20 vijeku uobliuju se tri propagandna modela:komunisticki model
agit-prop informiranje-fasisticki model propagande -gradjasnki koncept
slobodnog inform.i propag

-Osnovno obiljeje hladnog rata je:a)odsustvo normalnog
meunarodnog informisanja b)prisustvo normalnog meunarodnog
informisanja;

-Postupci uproavanja I mijenjanja sadraja, permutiranja,
preuveliavanja, minimiziranja I dramatizovanja svojstveni su kojem
pravilu
propagande:ofanzivnosti,dramatizovanju,orkestraciji,prilagodljivosti;

-Usmjerenost je princip koji se temelji na injenici da svaka
propagandna aktivnost ima odgovarajui _ zadatak I cilj.

-Kojih sedam elemenata ini informativno propagandni
sistem:normativna regulativa,informativna agencija,radio
difuzija,stampa,edukacija kadra za inf-propag djelovanje,organi koji brinu o
odgovarajucem nivou subordinacij i koordinacije,izvori
informiranja_________________

-Slika spada u :a)jezika sredstva propagande b)nejezika sredstva
propagande;
-Osnovna obiljeja I doktrine faistike propagande bile
su:a)glorifikovanje vlastite nacije b)nipodatavanje drugih nacija;

-ta je to CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE?bratstvo za sirenje
vjere,sjediste vatikanu

12

- ta su to tatari?glasnici i nositelji poruka u srednjem vijeku,osmanilije

-Orginalni mediji komuniciranja partijske elite sa narodom u Kini bio je
_DACIBAO-_ Politiki plakat

- Kako nazivamo koritenje jezika kao propagandnog sredstva radi ostvarivanja
nehumanih ciljeva?propagandna manipulacija



OSNOVE PROPAGANDE-testD

-Propaganda apeluje na svijest i stavove recipijenata kako bi se obezbijedilo
odgovarajue ponasanje a marketing je usmjeren na potrosacki potencijal

-Navedi pet bitnih elemenata u definiciji propagande kao praktine discipline:ciljevi,neko
ko organizuje propagande aktivnosti,mediji,ciljana grupa,propagandna poruka

-U odnosu na dominirajuu ulogu pojedinih historijskih linosti agit prope dijelimo u
etiri grupe:lenjinisticki model,staljinisticki model,,titoisticki model,maocetungovski -
Propagandu Beograda I Zagreba prema BiH karakterisala je:a)agresivnost
b)sinhronizovanost c)upornost;

-Kod koritenja propagandne metode prilagoavanja istine propagator u postupku
interpretacije dogaaja neke njegove dijelove:a)preutkuje i b)dodaje

-Sa im rauna princip zanimljivosti?poruka mora biti atraktivna,sadrzajna,zanimljiva i
pamtljiva

- U koja dva pravca djeluje informativno propagandni sistem:a)djelovanje prema
vlastitoj populaciji ,prema domacoj javnosti_b)djelovanje prema inostranoj javnosti i
medjunarodnim faktorima

-Tekst je:a)jeziko sredstvo propagande b)nejeziko sredstvo
propagande;

13

-Preteom savremene propagande smatra se _Napoleon koji je ujedno I osniva
posebne slube pod nazivom _sluzba javnog mnijenja

-Koje tehnike propagande su ljudi koritili u prahistorijskom periodu?tehnoka verbalnog
izrazavanja

-Koji novinar je autor termina hladni rat ?Walter Lippman

-ta je to sugestivnost u poimanju pravila propagande?vjestina postupanja prema
pojedincima i grupama kako bi se ozbjdilo ne kriticno ponasanje primatelja poruka

-ta je informativno propagandni sistem?Je skup organizacije i ustanova iz oblasti javnog
i drustevnog komuniciranja povezanih u odredjene cjeline,ustrojenih po principu
koordinacije ili subotrdinacije.



A.
1. Razlika informisanja i propagande
Na samu razliku izmeu ova dva pojma ukazuju njihovi izvorni izrazi, propagare (iriti,rasprostirati) i
informare ( obavjestiti, izvjestiti). Razlika izmeu informacije i propagandne poruke je u tome: da
informacija slika stvarnost onakvom kakva jeste, dok propaganda tu stvarnost predstavljaonakvom
kakvom se eli vidjeti.
Informisanje se zapravo moe odrediti kao nepristrasno obavjetenje javnosti o neemu ili nekome, dok
propaganda ide za tim, ne samo da obavjest, nego da i putem odgovarajuih medija, najee mas-
medija utjee na ljude, na njihove stavove ponaanja i miljenja. Informacija je najvaniji element
informisanja, ona govori o provjerenim injenicama koje se izraavaju u procentima, podacima...

2. Propaganda i elementi
Propagandu moemo definisati kao: svjesnu, planski usmjeravanu komunikacijsku aktivnost na
mjenjanju i modeliranju miljenja, stavova i ponaanja prema interesu i zamisli onoga ko propagandu
organizuje i realizuje shodno unaprijed odreenom cilju.
Ova definicija sadri pet bitnih elemenata:

a) Uslovljenost propagande aktivnosti ciljevima. Proces koji se uvijek organizuje sa preciznim ciljevima,
sa definisanom namjerom pojedinca, grupa ili institucija.
b) U propagandnom procesu uvijek postoji neko ko propagandnu aktivnost organizuje. To je subjekt
propagandnog djelovanja koji svjesno organizuje itav proces i u tom smislu obezbjeuje osnovne
predpostavke za uspjenu realizaciju zadataka. On utvruje strategiju i osnovne pravce propagandnih
akcija.
c) Vaan elemenat su mediji za posredovanje propagandnih poruka. To su obino tampa, radio,
televizija, tribine i ostali mediji masovnog komuniciranja. Mas-mediji su u osnovi elektronski i tampani.
Glavno sredstvo propagande u medijima licem u lice je usmena rije, izgled govornika i negovi pokreti-
gestikulacija.
14

d) Obavezno prisustvo ciljne grupe , konzumenta propagandne poruke, prema kojem i zbog kojeg se
organizuje propagandna aktivnost. Jer propagandna djelatnost nikada nije sama sebi svrha, ona se
uvjek usmjerava prema unaprijed odreenoj publici, sa ciljem da se utjee na njene stavove, miljenja i
ponaanja.
e) Sama propagandna poruka kao misaono jeziki ili nejeziki sadraj koji se konstruie i posreduje radi
djelovanja na publiku.

3. Socioloko
Sociolozi gledaju na propagandu kao na drutvenu djelatnost kojoj je cilj usmjeravanje
ponaanja i djelovanja drutvene grupe, nacija ili naroda. Funkcionalistiko shvatanje
propagande koje ukazuje na dvostepeni tok propagandne komunikacije. Sadraj poruka koje se
upuuju preko medija prvo prihvataju lica koja su relativno vie zainteresirana za odreena
pitanja i probleme i koja nastoje da budu bolje informisana.. Bolja informisanost podstie ih u
elji da dominraju u grupi. To su voe javnog miljenja. Preko njih i pomou njih se dolazi
do manje aktivnih i nedovoljno zainteresovanih lanova drutva koji se nazivaju
sljedbenicima. Voe ne prenose samo poruku ve daju svoje tumaenje i kroz neposredne
kontakte utjeu na svoje sljedbenike usmjeravajui njihovo ponaanje u eljenom pravcu.
Sutina joj je u angaovanju voa javnog miljenja kao komunikatora koji se obraa grupi.
4.
5. Teoloko
U krilu teologije napisane su brojne rasprave koje se bave pitanjima mogunosti utjecanja na ljude i
njihovog pridobjanja za neko vjersko uenje. Vjerske zajednice su osnivale i posebne ustanove za
irenje vjere. Sama institucija misionarstva je praktina realizacija propagandnih projekata. Osnovna
propagandna stanovnita u teologiji utemeljena su na porukama iz svetih kniga u kojima se nalaze
Boije naredbe, saoptenje ljudima preko Boijih poslanika.

6. Metoda izazivanja pozitivnih osjeanja
Postupak stvaranja pozitivnih osjeanja- pod pozitivnom emocijom se podrazumjeva snano osjeanje u
iju osnovu je ugraena ljubav. Ta emocija se pojaava sredstvima propagande kako bi se motivisale
ciljne grupe u pravcu koji su utvrdili kreatori propagandnog djelovanja. Vjerska, kulturna I ekonomska
propaganda sklone su osjeanjima koje imaju pozitivan predznak (simpatije, ljubav I sl.)

7. Pravila
Princip je temeljni obrazac ispravnog i razlonog miljenja i ponaanja kategorija prema kojoj se
prosuuje djelovanje. Pravila propaganda su:
Jednostavnost rauna se sklonost ljudi da pojednostavljuju sloene poruke. Komunikoloka znanost
je utvrdila da jednostavno formulisane, upeatljive kratke poruke daju vee efekte. Ovo pravilo
podrazumjeva pristupanost i jasno prezentiranje injenica, stavova i intencija.
Sugestivnost prvenstveno rauna sa emocionalnom stranom ovjekovog ivota. To je vjetina
postupanja prema pojedincima i grupama kako bi se obezbejedilo nekritiko ponaanje primalaca
poruka. Sugestija je nekritiko preuzimanje tuih ideja.
Prilagodljivost vodi rauna da se informacija prilagodi elji recipijenta. Propagandni centri nikada ne
govore o vlastitim promaajima.
Dramatizovanje - podrazumjeva organizovanje velikog broja propagandnih akcija kojima se
potenciraju odreeni problemi.
15

Orkestracija rauna da se efekat propagande moe postii samo trojnim i intenzivnim pobuivanjem
panje. Propagandna akcija poinje gromoglasno, ombastinim najavama nekog problema, zatim se
javnost bombarduje vijestima, informacijama, komentarima i izjavama na temu novopostavljenog
pitanja ili otkrivenog problema.
Koncentracija djelovanja racionalizacije tema i ciljeva i usmjeravanja djelovanja na bitne
probleme. Od uspjenog pronalaenja centralne teme zavisi esto uspjeh propagandnih akcija.
Koncentraciju djelovanja prema nainu ispoljavanja mogue je podijeliti na : idejnu, psiholoku,
etiku i personalnu.
Ofanzivnost smisao je u stvaranju situacija i stanja koja obezbjeuju ponaanje recipijenta prema
eljama i namjerama propagandista. Ofanzivnost je naje uslovljena snagom ideje koja se propagira i
opravdanosti ciljeva kojima se tei.
Kontinuitet jedan je od uslova uspjenosti propagande. Kontinuirana aktivnost ini uvjerljivim
argumentaciju kojom se koriste propagandisti.
Ponavljanje omoguuje bolje uenje i pamenje. Ponavljanje po pravilu produbljuje i obogauje
saznanja. Ukoliko se propagandne poruke ee ponavljaju vea je mogunost da budu prihvaene.
Diferenciran pristup u primjeni ovog pravila koriste se etiri propagandne tehnike: posredno i
neposredno, integrisanje i dezintegrisanje.
Kontrapropaganda temelji se na principu interakcije u propagandnom komuniciranju. Od
propagandne aktivnosti ne trai se samo da bude djelotvorna, ofanzivna, uinkovita, nego i da efikasno
djeluje na predupreivanju, suzbijanju i smanjenju uinka protivnike propagande. Pravila
kontrapropagande su: - nunost praenja protivnike propagande i uoavanje njenih bitnih taaka, -
potreba selekcije slabih taaka protivnike propagande, -iznalaenje onih slabih taaka prema kojima je
mogue uspjeno djelovati, -dovoenje protivnika u kontradikciju sa injenicama.


8. Principi
Princip je temeljni obrazac ispravnog i razlonog miljenja i ponaanja kategorija prema kojoj
se prosuuje djelovanje. Principi propaganda su:
Istinitost - je temeljna tenja svakog ovjeka. Zato je najuspjenija istinita propaganda. Ljudi zapravo
komuniciraju zato to ele doi do istine, a do nje se dolazi razgovorom, razmjenom iskustva,
provjeravanjem i eksperimentisanjem. Laima se slue autoritarni reimi i oni koji se ne pridravaju
temeljnih naela propagande.
Pristupanost podrazumjeva dostavljanje poruke do svakog lana odreene ciljne grupe.
Propagandist mora ne samo da konstruie i plasira kvalitetnu informaciju i poruku nego da obezbjede
njen pristup do veeg broja potencijalnih planiranih recipijenata. Propagandist stoga mora poznavati
korisnika propagandne poruke , njegove mogunosti, obrazovni nivo, pol, starost...
Pravovremenost zahtjeva postavljanje poruke u pravo vrijeme. Princip pravovremenost
podrazumjeva racionalno koritenje raspoloivog vremena u pripremi i realizaciji prppagandnih
aktivnosti. Preuranjeno ili zakanjelo komuniciranje za posljedicu ima kontraefekat.
Zanimljivost rauna se injenicom da odbojno djeluju monotone i jednoline poruke. Propaganda je
izradila svoj vlastiti stil izraavanja. On ini sintezu naunog, novinarskog i literarnog stila. Od naunog
uzima uvjerljivost, od novinarskog racionalnost, od literarnog tenost.
Angairanost - podrazumjeva da smisao poruke nije samo da obavjetava, nego i da utjee na
primaoca poruke. U tom smislu vrlo je teko nai razliku izmeu angairanog novinarstva i propagande.
Kada novinarstvo forsira neku ideologiju ili politiku ono je zapravo propaganda.
Uvjerljivost postojanje poruke koja e privui panju. Zato se ona esto vee za neki moan
autoritet, u nju se ugrauju emocionalni sadraj , saoptavaju se na maternjem jeziku, esto se
ponavljaju, stavovi poruke raunaju se sa nteresima publike, u njima ima metafora i analogija.
Usmjerenost - temelji se na injenici da propaganda nikada nije sama sebi svrha, ona ima
odgovarajui zadatak i cilj. Ona se uvijek planira, osmiljava i realizuje se tano utvrenim ciljem koji je
postavio i definisao kreator poruke.

16

9. Komponente stavova
Stavovi po pravilu sadre tri komponente:
-kongitivnu(saznajnu)
-afektivnu(emocionalnu)
-konativnu(akcionu)
Mijenjanjem ovih komponenti mijenja se i stav.

10. Informativno-propagandni sistem (IPS)
IPS je skup organizacija i ustanova iz oblasti javnog i drutvenog komuniciranja, povezanih u
odreenu cjelinu, ustrojenih po principu koordinacije i subordinacije.
IPS kako djeluje je istovremeno element identiteta naroda i drave. Funkciju tog identiteta
on obezbjeuje djelovanjem u dva osnovna pravca:
1. Djelovanjem prema vlastitoj populaciji, tj prema domaoj javnosti
2. Djelovanjem prema inostranoj javnosti i meunarodnim faktorima

11. IPS nivoi
Savremeni IP sistemi mogu se posmatrati na tri nivoa:
1. Na nivou nacionalnog ili dravnog komuniciranja
2. Na nivou regionalnog komuniciranja
3. Na nivou planetarnog (svjetskog) komuniciranja

12. Faze komuniciranja u ekonomskoj propagandi
Faza informisanja primjenjuje se na niem noviu propgandnog komuniciranja. Faza
ubjeivanja je svojevrsna savremenoj propagandi, cilj je da informie i utjee. Faza
diferenciranog pristupa-ima 3 nivoa
13. Sociocentrizam i etnocentrizam
Dvije iroko rasprostranjene predrasude koje se esto koriste u svim propagandnim granama
su sociocentrizam i etnonacionalizam.
Sociocentrizam je nastojanje pojedinca da se na socijalnom planu izjednai sa svojom
grupom ,sa njenim vjerovanjem,miljenjem i spoznajnim kriterijima.
Etnonacionalizam izvrava duboke tendencije za samoodravanjem jedne grupe.U njemu je
pored jake nagonske vezanosti za grupu ugraen i osjeaj vezanosti za teritoriju,te neprijateljski
stav prema svim strancima koji na bilo koji nain izraavaju aspiracije prema toj
teritoriji.Ekstremni oblik etnonacionalizma je ovinizam.ovinizam je oblik primitivnog i
degradiranog ponaanja.Vievjekovnu istoriju ima predrasuda koja se naziva
evrocentrizam,a koja se temelji na neutemeljenom stavu o superiornosti Evropljana u odnosu
na narode drugih kontinenata,drugih vjera.

14. etiri faze odnosa s javnou
Propaganda komunikacija ima 4 faze: predpromotivna, promotivna, persuazivna i
konsolidaciona. U predpromotivnoj fazi politke partije ispipavaju teren. Promotivna faza
obuhvata itav spektar aktivnosti koje prate proces ozvanienja politke stranke, njenog
17

programa i politikih kandidata. U persuazivnoj fazi politika propaganda koristi one metode,
sredstva i medije koji obezbjeuju privlaenje i zadravanje panje na aktivnostima politikog
subjetka koji organizuju propagandnu akciju. U fazi konsolidacije nastoji se odrati komunikacija
i inters biraa za stranku i njeno rukovodstvo nakon izbora.
15. U koja dva pravca djeluje ekonomska propaganda
16. Manipulacija i propaganda
Shvatanje kao svojevrsne komunikacijsk manipulacije posljedica je u povjesnom smislu, zloupotrebe
naunih dostignua i praktinih mogunosti u ovoj oblasti do kojih je dolazilo. Odbojan prizvuk
ukorijenjen je u vrijeme realizacije zloglasnih staljinistikih i faistikih projekata kada su koritene
mogunosti propagande za realizaciju genocidnih projekata. Ali je i bezbroj primjera koji govore o
neogranienim mogunostima propagande u ostvarivanju humanih i progresivnih ciljeva.

17. Agit propi
Agit-prop agitacija i propaganda.
Agitacija je javno pozicioniranje,naglaavanje dobrim svojstvima neke ideje, politike opcije,
stranakog kandidata.
U praksi je razvijen specifian model insistucionaliziranja propgande poznat pod imenom agit-
prop. Rije je o posebnim partijskim tijelima zaduenim za planiranje, usmjeravanje I
organizovanje partijske propagande I agitacije na nain da obezbijeuje dominaciju partijskih
interesa u svim sferama konkretnog drutva. Taj system je karakterisala personalna unija
funkcija u vlasti, partiji I informisanju.
Propaganda predstavlja vrstu komunikacije iji je smisao u ubjeivanju, uvjeravanju i
usmjeravanju primalaca poruke, to je komunjikacija koja ima planski, organizovan i smiljen
karakter.
Postoje etiri faze njihovog razvoja: lenjinistike, staljinistike, titoistike i mao-cetungovske.

18. Princip angaovanja
Angairanost - podrazumjeva da smisao poruke nije samo da obavjetava, nego i da utjee na
primaoca poruke. U tom smislu vrlo je teko nai razliku izmeu angairanog novinarstva i propagande.
Kada novinarstvo forsira neku ideologiju ili politiku ono je zapravo propaganda.

19. Prema kojim kriterijima se dijele poruke
Poruke moemo podijeti prema kriteriju istinitosti(objektivne i neobjektivne), prema
sloenosti(opte, posebne i pojedinane), prema cilju(politka, ekonomska, ratba,
vjerska), prema perceptivnoj osnovi(auditivne, vizuelne i audio-vizuelne), u odnosu
(na percepciju vizuelne, tonske i audiovizuelne), nain interpretiranja(verbalne i
neverbalne).
20. Kategorije jezika
Uoljiva su etiri obiljeja jezika:
18

1.Jezik je drutvena kategorija, razvija se samo u sistemu drutvenih odnosa.Normalan
ovjek nikad ne govori sam sa sobom. Jedino u zajednici ljudi imaju sposobnost da ue i
stvaraju jezik. Jezik nije mogu u divljim plemenima i meu ivotinjskim vrstama.
2. Jezik je istorijska kategorija.Nastao je kad i sama civilizacija.Sa izumiranjem naroda
nastao je i njihov jezik.Narodi su kroz povijest svoj jezik razvijali i obogaivali. Jezik je jedna od
oznaka nacionalnog identiteta.Poetkom 1977 godine neke strane radio- stanice poele su
emitovati program i na bosanskom jeziku (Radio Teheran i Glas Amerike).
3. Jezik je osnova kulture jednog naroda i drutva u cjelini.Susreti dva jezika su susreti
dvaju kultura.
4. Jezik je osnovno sredstvo komuniciranja meu ljudima narodima i civilizacijama. Oblik
upotrebe jezika moe biti usmeni i pismeni.

21. Vizuelni mediji
Vizuelni mediji u propagandi su:
1.stampa(novine,asopisi,ilustracije,knjige,broure)
2.grafika simbolika(upotrebljava se tamo gdje stanovnitvo nema vremena ili ne zna da
ita;plakati ,leci ,crtei,slike,karikature,crtei...)
22. Vjerska propaganda
Svoja poslanja sve religije ostvaruju propagiranjem svojih naela: propovijedima u okviru
vjerskih objekata, usmenom komunikacijom u neposrednom razgovoru, isanom rjeju.
Sredstva koje koristi vjerska propaganda: simboli, rituali, obredi, propovijedi i molitve. Osnovni
propaganda motiv u religiji je princip polariteta. Propagandna komunikacija u okviru religije ima
2 aspekta: ovozemaljski i zagrobni.
U odnosnu na poruke sadrane u svetim knjigama postoje tri obavezena koje ukazuje vjerska
propaganda: sadraj Svetih knjiga mora se prihvatiti u cjelosti, poruka se mora prihvatiti
bezrezervno, poruka se mora prihvatiti od srca.
23. Faktori promocije
Sam nain promovisanja zavisi od niza faktora: cilja promotora, veliine i prirode trita, medija,
osobenosti proizvoda, stvarnih potreba potroaa.
24. Objasni metode stvaranja odgovarajuih emocionalnih stanja
Smisao koritenja raznih propagandnih metoda i postupaka je najee u stvaranju odgovarajuih
emocionalnih stanja kod pojedinca i grupa, kako bi se putem emocija djelovalo na njihovu svijest i tako
obezbjedili uslovi za eljeno ponaanje.Prilikom odabira metoda void se rauna o uslovima realizacije, o
ljudima na koje se djeluje, o stanju ciljne grupe I sl. Postoji vie metoda stvaranja odgovarajuih
emocionalnih stanja: metode ubjeivanja, metode identifikacije i metode stvaranja negativnih i
pozitivnih osjeanja.

B.
1. Shema PR-komuniciranja
Shema masovnog komuniciranja podrazumjeva postojanje sljedeih elemenata:
komunikator informacija medij recipijent
Shema propagandnog komuniciranja sadri sljedee elemente:
kreator komunikator poruka medij publika akcija

2. Nepropaganda
19

Svaka komunikacija meu ljudima, od obinih razgovora na ulici u porodici, na trgu, politikim
skupovima; utjeu na ljude, formiraju njihovu svijest, oblikuju njihov odnos prema stvarnosti;
sadre procese i elemente koji su svojstveni propagandi, ali se ipak ne moe rei da je to
propaganda. Ako propaganda ima obiljeje svjesne, svrsishodne, planske aktivnosti;
nepropagandom se moe nazvati interakcija meu ljudima koja ne posjeduje pomenute
atribute, interakcija koja je rezultat sluaja, prolaznih okolnosti, nenamjernog usputnog
komunikativnog djelovanja.

3. Hladnoratovska propaganda
Odmah nakon Drugog svjetskog rata dolo je do propagandnog sukoba izmeu glavnih sila
antihitlerovske koalicije, izmeu SAD-a i biveg SSSR-a. Osnovno obiljeje hladnog rata je odsustvo
normalnog meunarodnog informisanja. Komuniciranje je bilo svedeno na propagandne kampanje. S
tim ciljem su osnovani specijalni centri za propagandna dejstva. Hladnoratovska shema propagandnog
komuniciranja realizovana je po modelu crno-bijelo. Sve to se ticalo svoje strane-one koja je
organizovala propagandu, bojeno je svijetlim bojama, a suprotnoj strani sve je bilo crno. Propagandni
vokabular je sadravao izraze mrnje i preziranja druge, a hvaljenja i isticanja svoje strane. Historija
hladnoratovske propagande koja je na globalnom svjetskom nivou trajala pola stoljea, okonana je
propau sovjetskog komunizma krajem devete decenije 20-tog stoljea.
Hladni rat je zapravo najvei propagandni rat u povjesti, voen prvenstveno sredstvima i
metodama politike propagande. U meunarodnim relacijama uspostavljen je novi informativni
poredak utemeljen na povjerenju, graanskim pravima, vladavini zakona, privatnom vlasnitvu i
dostignuima savremene tehnologije.

4. Elementi media plana
Metodoloki postupak koji se ostvaruje u pripremi i realizaciji propagandnih aktivnosti. Tim aktivnostima
predhodi izrada konkretnog propagandnog plana koji se naziva jo medija plan,
Media plan sadri sljedee elemente:
Cilj (definisanje teme, znaaj, oekivani efekti),
Nosioci propagandnih aktivnosti (glavni nosioci i saradnici),
Mjesto realizacije propagandne aktivnosti (fabrika, grad, optina, regija),
Vremenski okvir (vrijeme potrebno za realizaciju, faze),
Ciljne grupe (potencijalni glasai, punoljetni graani, omladina, penzioneri, domaice, izbjeglice i dr.),
Nain realizacije, mediji (direktna ili indirektna komunikacija,
Mediji ( mass-mediji, medij tipa face to face, mediji slobodnog prostora, kombinovani, radio, televizija)
Potrebna sredstva za realizaciju propagandne aktivnosti (tehnika I novana sredstva),
Vrijeme zavretka aktivnosti i analiza rezultata.
Izrada media plana propagandnih aktivnosti podrazumjeva raspolaganje relevantnim podacima
o svim aspektima akcije (nosiocu, vremenu, mjestu, medijima, raspoloivim sredstvima i ciljnoj
grupi.
5. PR u feudalnom i robovlasnikom drutvu
Historija propagandne aktivnosti poinje kada i prvi znaci stvaranja civilizacije. Prvi oblici
komunikativnog djelovanja vezani su za ratnu i ekonomsku propagandu. U najstarijim vremenima, u
periodu rodovskih i plemenskih hordi, preci dananjeg ovjeka koristili su primitivne tehnike za borbu ili
za dolaenja do sredstava za ivot, koje spadaju u tehnike propagande.
Iako su primjenjivane u veoma primitivnom i krajnje pojednostavljenom obliku komuniciranja meu
ljudima tog pracivilizacijskog vremena, propagandni sadraj bili su jasni, sadravale su skoro sve
20

aspekte namjernog djelovanja radi stvaranja uslova za eljeno ponaanje korisnika odreene
poruke.Sloeniji oblici propagandnog djelovanja praktikovani su u robovlasnikom drutvu gdje se
razvija pored ratne, ekonomske i politika propaganda. Propaganda je oganiena samo na recipijente
koji imaju status slobodnih graana i robovlasnika.
U staroj Grkoj i drevnom Rimu javni oblik komuniciranja odvijao se licem u lice, mediji komuniciranja
bili su trgovi i amfiteatri. Komunikatori su bili ljudi od utjecaja u javnom ivotu ili dravnoj hijerarhiji.
Ciljne grupe bili su slobodni graani iz povlatenih slojeva. Kao sredstvo komuniciranja veinom koriten
je jezik, ali funkciju propagande ima i pismemena komunikacija. Herodotovo djelo Historiju svrstavaju
u starovjekovna propagandna tiva. Knjiga je puna hvalospjeva na raun Helena, u njoj je navedena
tipina ratna poruka, tekst je bio uklesan u kamenu plou pored jednog izvora sa kojeg su vodu koristili
neprijateljski vojnici.
Turski sultani imali su na svojim dvorima ljude zaduene za voenje propagandne aktivnosti prema
zemljama koje su smatrali neprijateljskim. U tom smislu koritene su razne uhode, glasnici, dounici; u
Carstvu je bila dobro organizovana sluba prenoenja poruka od Porte u udaljenije dijelove drave.
Jedna od osnovnih karakteristika propagande u robovlasnikim i feudalnim drutvima jeste da se ona
kao specifian oblik komunikacije odnosila uglavnom na ue povlatene grupe, na robovlasnike i
feudalne slojeve.

6. Metod psiholokog poimanja
Prema Mileru propaganda je utjecanje na ljude djelovanjem na njihovo miljenje i ponaanje. Sadraj
propagandnih poruka po psiholokim tumaenjima, utjee na formiranje i modeliranje emocija nezavisno od
ljudske volje. Zbog uroene prirode tog procesa, ljudi pripadnici kolektiviteta, mase odgovaraja na njih
jedinstveno. Na ovim principima utemeljeno je stanovite nekih psihologa sa poetka 20 vijeka da se javnim
mnijenjem moe manipulisati planski, organizovano i u skladu sa unaprijed postavljenim ciljevima.
Psiholoka shvatanja propagande polaze uglavnom od stava da je: -propaganda namjerna aktivnost; -
usmjerena prema psiholokoj konstrukciji pojedinca; -cilj joj je mjenjanje vrijednosnih sudova i milljenja; -
koristi psiholoke metode(manipulisanje simbolima, sugestije i sl.). Psiholoka shvatanja odreda ignoriu
medije propagandnog djelovanja, sredstva, pravila i tehnike propagande te njene pogunosti u domenu
proirivanja naunih saznanja kao i same subjekte odnosno komunikatore u propagandnoj aktivnosti.
7. Postupci prilagoavanja istine
Poznato je da se najbolji propagandni efekti posiu plasiranjem onih informacija koje su utemeljene na
tanim i provjerljivim podacima i injenicama. Propaganda koja je zasnovana na istini, koja se bori za
humane ciljeve, organizovana na racionalan nain i realizovana u pravo vrijeme daje najbolje rezultate.
Postupci prilagoavanja informacija propagandnom cilju- njegov smisao je u svjesnom transformisanju
i prilagoavanju propagandnih poruka i njihovo plasiranje na nain koji e obezbjediti optimalan utjecaj
na ciljne grupe. Postoji vie postupaka prilagoavanja istine:
1. postupak uproavanja sadraja informacije
2. postupak mijenjanja sadraja
3. postupak naglaavanja pojedinih dijelova sadraja
4. postupak dopunjavanja izvorne informacije novim sadrajima
Postupak uproavanja sadraja temelji se na sklonosti ovjeka da pojednostavljuje sloene
situacije. Soenu situaciju prate odreene nejasnoe koje je mogue otkloniti u svijesti traenjem
jednostavnih rijeenja.
Postupak mijenjanja, iskrivljavanja sadraja i njegovog konstruisanja od izmiljenih elemenata.
ini se to na nain da se obina la pokuava plasirati kao istina. Postupci izmiljanja sadraja
primjenjuju se u onim okolnostima u kojima ne postoji mogunost provjere ponuenih podataka i
izmiljenih informacija.
Postupak naglaavanja pojedinih elemenata sadraja temelji se na predpostavci da e receptivna
osnova lake apsorbovati one informacije koje su usklaene sa stavovima , miljenjima i osjeanjima
samih recipijenata. Naglaeni dijelovi informacije se u listovima zvlae u naslov ili podnaslov, na radiju
21

ili televiziji se stavljaju na sam poetak informacije. Primjena postupka se nastavlja sastavljanjem novih
informacija od naglaenih elemenata iz predhodnih informacija.
Postupak dopunjavanja sutina je u postupku propagandista da izvornu informaciju dopunjava
sadrajima na nain da oni obezbjeuju eljeno ponaanje ciljne grupe. Informacija se konstruie tako
da izgleda autentina , ali se istovremeno dodaju oni elementi koji imaju za cilj nametanje svoje istine.

8. Osniva faistike propagande
Osnovno obiljeje toj propagandi davala je faistika doktrina utemeljena na teoriji krvi i tla na
glorifikovanju vlastite nacije. Idejni tvorac faistikog modela propagande bio je njemaki ministar
Josef Gebels. Na osnovu te teorije voena je politika osvajanja tuih teritorija i genocida nad drugim
narodima. Njegov koncept propagande Lineberger nazvao je propaganda tapa jer koristi i kombinira
sva aspoloiva
sredstva .


9. Politiki marketing
Politiki marekting je kreativna, sinhronizirana i planska aktivnost, oragnizovana i
usjmjeravana od strane politkog subjetka prema odgovarajuem birakom potencijalu ili javnosti
sa ciljem realizacije odreenih politikih ciljeva, uz racionalno koritenje raspoloivih resursa i uz
odgovarajuu propagandnu prezentaciju politikih linosti i politkih programa. Ova definija
ukazuje na postojanje 5 elemenata politikog marketinga: politiki subjekt, koncept
politikog djeovanja, publika, politiki ciljevi, racionalno koritenje resursa, propagandna
prezentacija politikih programa i linosti.
Predmet politikog marketinga u irem smislu su sva pitanja uestovanja ljudi u polotikom
procesu. U uem smislu predmeti su: politiki odnosi, politiko javno mnijenje, politiko
ponaanje, politiko komuniciranje, politika kultura, stranke, pokreti...
Tehnike i metode koje koristi politiki marketing: metod analite sadraja, tehnika
eksperimenta, ankete, posmatranja, prognoziranja, predvianja... U samom israivanju akcenat
se stavlja na: politike subjekte, politike odnose, politiku svijest, politiko ponaanje, politiku
propagandu, politiko javno mnijenje, izbore. Najznaajniji politiki subjekt su politike stranke.
10. Promocija
Rije promocija nastala je od lat.promotio to znai unapreenje proizvodnje u neto. U
ekonomskoj nauci se promocija moe definisati kao organizovana i osmiljena, vremenski
ograniena aktivnost ponuaa roba i usluga prema potencijalnom potroau, koji ima za cilj
usmjeravanje ponaanja na nain da ono rezultira kupovinom i promjenom vlasnitva. Postoje 2
vrste promotivnih aktivnosti: neposredna(npr.na izlobama,sajmovima) i posredna(putem
medija). Posredna-javnim oglaavanjem i publicitetom(neplaeni oblik komuniciranja).
Sam nain promovisanja zavisi od niza faktora: cilja promotora, veliine i prirode trita, medija,
osobenosti proizvoda, stvarnih potreba potroaa.
Promocija zahtijeva vie konkretnih aktivnosti: utvrivanje zadatka promocije, prikupljanje
potrebnih informacija, odreivanje scenarija, uspostvaljanje kontakta sa potencijalnom publikom.,
javna prezentacija.
11. Publicitet
Radi se o planskim aktivnostima organizovanim sa ciljem da se putem odgovarajuih mass medija
javnost obavijesti o nekom ekonomskom subjektu. Rije je obino o neplaenim napisima
novinara u okviru odnosa s javnou.


22

12. Propagandna aktivnost je usmjerena ka...

-Propaganda je organizovana aktivnost usmjerena u pravcu mijenjanja miljunja pojedinca i
grupa pa i miljenja na nacionalnom, regionalnom ili svjetskom nivou.
-Propagandna aktivnost je usmjerena ka mjenjanju stavova, miljenja i ponaanja u tano
odreenom pravcu.
-Propaganda predstavlja vrstu komunikacije iji je smisao u ubjeivanju, uvjeravanju i
usmjeravanju primalaca poruke, to je komunjikacija koja ima planski, organizovan i smiljen
karakter.

13. Kada se javlja politika propaganda
Pojam politika propagandaje nastao krajem 18 stoljea sa snanim stupanjem na scenu
graanske klase koja demokratiju postavlja kao temeljnu odrednicu organizovanja drutva.
Marksisti su bili protivnici trita politikih ideja, ideologija i stranakog pluralizma jer po njima
novac, mo i vjeta propaganda vie utiu na prirodu vlasti nego volja samog naroda.
U odnosu na trgovaku reklamu na koju je publika ve odavno navikla, politika propaganda
dezorjentie vie naroda, njeno razgoliavanje je mnogo tee, prevara se ovdje odraava mnogo
upornije. Nazivi parija-i u Evropi i kod nas biraju se ponekad u cilju reklame programi partija
piu se gotovo uvijek iskljuivo radi obmanjivanja publike.
14. Prema kriteriju istinitosti kako se dijeli propaganda
Poruke moemo podijeti prema kriteriju istinitosti(objektivne i neobjektivne): one koju se
utemeljene na injenicama i one one koje za osnovu imaju izmiljene podatke.
15. Propagandni postupci u politikoj propagandi
Propagandne postupke u politici je mogue podijeliti na: 1.postupke stvaranje i modifikovanja
odgovarajuih emocionalnih stanja, 2.postupke podsticanja na akciju.
1.propaganda djeluje ne samo na racionalnu, nego i na emocionalnu stranu ovjeka. U grupu
postupaka stvaranja i modifikovanja emocionalnih stanja spadaju: simbolika identifikacija,
stvaranje nagativnog odnosa. Postupak simbolike akcije se odnosi na snano emocionalno
vezivanje publike za odgovarajuu politiku simboliku:grb,zastava,himna. Ovo treba da rezultira
stvaranjem pozitvnih osjeanja. Postupak stvaranja negativnog odnosa realizuje se u formi
davanja negativnog naziva, osporavanjem vrijednosti ili irenjem glasina o nekom politkom
subjektu. eli se formirati negativan odnos prema nepoeljnom sadraju.
2. drugu grupu ine postupci koji imaju za cilj podsticanje poblike na neku akciju. Nejee se
koriste 3 postupka: stvaranje osjeaja ugroenosti i nesigurnosti, podsticanje agresivnosti,
kreiranje popularnosti.

16. Tekst
U domenu vizuelnog djelovanja dva su osnovna instrumenta : slika i tekst, a u sferi auditivne
aktivnosti to su :govor i zvuk.
Slika je vrsta vizuelnog, slikovnog prezentiranja neke poruke ili informacije. Slikovna poruka moe
se izraziti u razliitim oblicima u vidu fotografija, dijapozitiva, televizijske slike, crtei, grafiti i dr.
Tekst je konzervirana, fiksirana poruka koja se saoptava pomou znakova, slova odnosno pisma.
U propagandnom smislu tekst je materijal tamapan u novinama i knjigama. To je svaka napisana
poruka to mogu biti parole, slogani. U propagandi se ova dva sredstva najee koriste
kombinovano.
23

Postoje i brojna auditivna nejezika sredstva koja djeluju na slunu percepciju (muzika, uzvici,
buka). Ako se izuzme muzika npr. Zvuk grmljavine ili pucanj mogu djelovati na stvaranje
negativnih emocija.
17. Krajnji cilje ekonomske propagande
Krajnji cilj ekonomske propagande i ostvarivanje profita
18. Na formiranje stavova utjeu
Na formiranje stavova utiu: -struktura linosti recipijenata, -pripadnost odreenim grupama,-
neposredno okruenje drutvene grupe ili pojedinci,-ukupan drutveni ambijent
19. Tri nivoa jezika
- na nivou nacionalne zajednice(slovenaki)
- na nivou jedne geografske kulturne cjeline, civilizacijske zone8 arapski, panski, portugalski)
- na nivou meunarodne zajednice u cjelini(engleski jezik)
20. Pet faza kroz koje prolazi recipijent u ekonomskoj propagandi
Odsustvo stava, susret sa porukama i informacijom, selekcija informacija i upostavljanje odnosa
prema robi, formiranje stava, akcija u eljenom pravcu(kupovina).
21. ta je ekonomska propaganda
EP je svjesno i organizovano pobuivanje panje i podsticanje interesovanja u trinoj
komunikaciji za odreeni proizvod ili usluga s ciljem da se na tritu obezbijedi, odri i povea
tranja, a time i plasman robe i usluga, to je osnovna pretpostavka ostvarenja odgovarajue
dobiti.
Jedna od osnovnih funakcija EP je poslovna komunikacija na triptu koja neposredno utjee na
realizaciju postavljenih ciljeva u datom periodu i u odreenim uslovima.
22. Tri faze diferenciranog pristupa
Diferenciran pristup u primjeni ovog pravila koriste se etiri propagandne tehnike: posredno i
neposredno, integrisanje i dezintegrisanje.
1.Na nivou reklamiranja marke i proizviaa, 2.na nivou posebnih kategorija kupaca, 3.na nivou
specijalnih propgandnih programa