Riza Haxhiu inxhi. i dipl.

/ Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 1

XI. SISTEMI I LARGIMIT TE UJERAVE NGA KULMET E OBJEKTEVE

11.1 Sistemi i ulluqeve te fiksuar ne kulme te objekteve

Largimi i ujerave atmosferike nga kulmet e objekteve mund te kryhet me ane te
nj sistemi ulluqeve te fiksuar ne kulmet dhe muret e jashtme te ndrtesave ose me ane
te nj sistemi tubacionesh e kanalesh te brendshme pr ndrtesa qe kane kulme me
siprfaqe te mdha.
Brenda ndrtess rrjeti i kanalizimit te ujerave atmosferike formon nj sistem
krejt te ndare nga rrjeti i kanalizimit te ujerave te zeza dhe ne tersi prbehet prej
ulluqeve ose koritave horizontale qe mbledhin ujerat e kulmit, prej hinkave uj
mbledhse,kolonave te shkarkimit, kolektorve dhe puset te kontrollit te pajisur me
revizor pr kontrollim.
Dallojm forma dhe tip te ndryshme te ative varsisht nga arkitektura e
objekteve; si kulme te sheshte, forme piramide, koni, kupole, me dy ujera - forme
shatorit etj. Varsisht nga forma e kulmit punohen edhe sistemet e largimit te ujrave
nga te reshurat atmosferike.

Kulmi i objektit duhet te ndrtohet ne at mnyr qe te mbroje dhe siguroi objektin
nga ndikimet klimatike (shiut, bores, fryms).
Ne vendet ku te reshurat atmosferike jan te shpeshta dhe te mdha, kulmet
duhet te ken siprfaqe me pjerrtsi te mjaftueshme ashtu qe sa me lehte te prcjelln
ujerat dhe bora nga ato siprfaqe.
Si skaje e atise n kuptimin m t gjer do t thot buz e ult kulmit t pjerrt.
Megjithat, ky term mund te prdoret edhe pr t dy qoshet dhe skajet e kulmit te
shesht dhe ballkoneve, ne prgjithsi, i tere sistemi i prmbledhjes, pranimit dhe
largimit te ujerave atmosferike nga siprfaqet e ndryshme te atise.

Norma DIN EN 12056-3 shqyrton problematiken e planifikimit, matjen dhe
largimin e ujerave atmosferike nga kulmet e shtpive. Sipas ksaj norme prcaktohen e
prmasat e elementeve te sistemit te largimit te ujerave varsisht nge forma e kulmit si
dhe mnyrat e ndrtimit te kulmeve varsisht nga vendi, lokacioni, madhsia dhe pozita
e objektit. Sipas ksaj norme si mase nominale pr prcaktimin e prmasave te sistemit
pr largimin e ujerave merret sasia e te reshurave prej 300 l/s.
Sistemi pr largimin e ujerave nga kulmi i objektit llogaritet dhe planifikohet ne at
mnyr ashtu qe duhet te prcjell te reshurat e mdha dhe te pa pritura te cilat mund te
ndodhin njher ne 100 vjet me kohe zgjatje prej 5 minutave.

Rrjeti i kanalizimit i ujerave atmosferike te objekteve te veanta mund te lidhet
me rrjetin e kanalizimit ose kto ujera te zbrazen nprmes drenazhesh ne ndonj vend
larg objektit.


Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 2


Fig. 197.

11.2 Format e ulluqeve, hinkave, kolonave te shkarkimit

Format konstruktive te ulluqeve ndryshojn si nga madhsia ashtu edhe nga
forma ka varet nga lloji i kulmit ose tarracs ku do te montohen. Kto ulluqe duhet te
sigurojn largimin e plote e te shpejte te ujerave te shiut e dbors si dhe rern,
pluhurin e gjethet e pemve qe mund te bien mbi siprfaqen e kulmit.
Lidhja e ulluqeve me kulmet duhet te behet e tille qe te mos lejoje lagien e mureve ose
fasadn e ndrtess.
Uji i kulmit mund te mblidhet ne nj ulluk te ber dhe te montuar ne kornizn e
kulmit ose tarracs.

Ulluqet e kulmit j prdoren pr t mbledh ujin e shiut ne t gjith zonn e atise
te cilat bien nga atia dhe nprmes kolons vertikale te shkarkimit prcjelln ne
kanalizime nntoksore, n kanale kulluese siprfaqsore ose pellgje tjera.
Prve ksaj ulluqet jan zgjidhje e mire dhe e qndrueshme edhe pr sezonin e dimrit
kur mbi ati bie bora dhe shtresohet.

Pjerrtsia minimale e ulluqeve horizontal te vendosur ne skajet e kulmit merret
0.5%, qe do e thot se nse gjatsia e prgjithshme e ullukut ne nj skaj te kulmit sht
10 m, ather rnia nms te dy pikave te skajshme te ullukut sht 5 cm.
Ulluqet horizontal qe mbledhin ujerat nga atia, prforcohen me konstruksionin e kulmit
nprmes te mbajtseve te cilt ne mnyr konstruktive ndryshojn varsisht nga
seksioni trthor i ulluqeve. Sipas rregulls kto mbajtse prforcohen ne pjesn e
siprme te traut te kulmit.

N programin prodhues hyjn: Ulluqet gjysm rrethore horizontale, ulluqet
rrethore vertikale, ulluqet kndore, mbajtsit horizontal dhe vertikal, kazant, kthesat
horizontale dhe vertikale, mbyllsit (kapakt), mbrojtset e bors (pr tjegull klasike dhe
mbulesat nga llamarina) . Prodhime me t gjitha elementet prcjellse pr izolim t
kulmit (pr largimin e ujit), si jan: ansoret (kallkant ) , veshje t oxhakve, punimi i
koritave me dimensione sipas pozicionit, veshja e mureve t atikes (parapetit),
kulmaret, lugajat, shtpizat (kapuat) pr ajrosje dhe pr oxhak, si dhe t gjitha
elementet tjera.


Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 3


Fig. 198.
Gjersia e ullukut varet nga disa faktor; diametrit te tubave te kolons se
shkarkimit, sasive te ujerave nga te reshurat atmosferike, siprfaqes se prgjithshme e
kulmit nga e cila prmbledhin te reshurat atmosferike etj.
Dallojm disa forma te ulluqeve varsisht nga vendi ku ata montohen:
- Ulluqe vars
- Ulluqet e shtrime
- Ulluqet e future
Format te prerjes trthore te ulluqeve mund te jene:
- gjysme rrethor
- knddrejte
- konik
Materialet nga i cili punohen ulluqet jan:
- llamarine eliku
- llamarine bakri
- llamarine alumini
- llamarine e zinkuar
Ulluqet e kulmit duhet te mbrohen nga shtresimi i fletve dhe pa pastrtive tjera
te cilat mund te pengojn largimin e ujerave atmosferike. Shtresimi I mbeturinave dhe
fletve ne ulluqe e pengon rrjedhjen e ujit ne sistemin e largimit te ujerave dhe uji mund
te rrjedhe jasht ulluqeve duke lagur dhe dmtuar fasadn e murit te objektit. Mbrojtja
mund te behet me vendosjen e rrjetave mbrojtse te cilat i pengojn mbushjen e
ulluqeve me mbeturina.
Hinkat shrbejn pr mbledhjen dhe largimin e shpejte dhe te pandrprer te
ujerave te ulluqeve si dhe pr te mbajtur papastrtit e ndryshme qe mundin te
bllokojn tubacionet ose kolonat e shkarkimit.
Largsia nms hinkave merret ne varsi te intensitetit te reshjeve atmosferike
dhe kapacitetit te vete hinkave. Nj hinke mund te mbledh ujerat nga siprfaqe te
kulmit prej 350 deri 400 m
2

Tubat e lidhjes shrbejn pr te lidhur nj ose me shum hinka me kolonn e
shkarkimit. Si rregull tubi i lidhjes mund te bashkoj deri ne katr hinka. Kta tuba duhet
te ken diametr me te madh ose te nyejt me diametrin e hinkave.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 4

Kolonat e shkarkimit punohen nga llamarina e zinkuar, nga giza, prej eterniti (imento
azbesti) dhe ndonjher edhe prej eliku. Diametri i tubit te kolons se shkarkimit nuk
duhet te jete me I vogl se diametri I tubit te lidhjes.
Kolonat e shkarkimit lidhen me rrjetin nntoksor te tubacioneve te kanalizimit
ose I shkarkojn ujerat ne gropa te hapura kur kjo lejohet. do kolektor tek I cili lidhen
disa kolona shkarkimi, mund te ket nj derdhje te veante ne rrjetin e jashtm te
kanalizimit ose I ter rrjeti I brendshm lidhet me rrjetin e jashtm me nj puset te vetme.



Fig. 199.

Kolona vertikale e shkarkimit te ujit nuk duhet te ket diametr me te vogl se
diametri i ullukut horizontal apo diametri i hinks kyse.


Fig. 200.

Qe ulluqet te kryejn funksionin e largimit te ujerave atmosferike duhet qe te jan
te pastruara nga mbeturinat dhe kjo sht shkak qe ata duhet te pastrohen se paku nj
here ne vit. Ekzistojn dhe zgjidhje qe e pengojn grumbullimin e fletve, degve te
vogla dhe pa pastrtive tjera, duke vendosur rrjeta ose filtra ne hinkat prmbledhse.
Mirpo edhe kto duhet kohe pas kohe te pastrohen.
Sistemi i largimit te ujerave atmosferike duhet rregullisht te mirmbahen dhe here pas
here te kontrollohen mos ka ndonj rrjedhje jasht sistemit ose dobsim te
prforcimeve, defekte qe ndikojn ne funksionimin e mire te tyre.
Ulluqet horizontale prdoren pr prmbledhjen e ujerave atmosferike nga
siprfaqja e kulmit te objekteve. Montohen ne skajet e fundme te kulmit ne formn
horizontale ne prmes mbajtsve te cilt prforcohen ne konstruksionin e kulmit.
Punohen nga llamarinat e zinkuara, bakrit, aluminit dhe metaleve tjera te cilat mbrohen
nga korrozivi me trashsi 0.5 deri 0.7 mm.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 5

Ulluqet horizontal kane seksionit trthor ne forme te gjysme rrethit ose katr
faqesh varsisht nga dshira e porositsit. Punohen ne gjatsi te ndryshme por
zakonisht ne treg gjinden me gjatsi prej 8 m.




Fig. Sistemi i largimit te ujerave duhet te jet i kompletuar si ne figure ne mnyr qe te ken
funksionim te plote.


Fig. 201.

Pjest prbrse te nj sistemi pr largimin e ujerave atmosferike jan:
1. kapaku mbylls i ullukut
2. vinkulo e jashtme
3. ulluku horizontal
4. mbajtsit
5. hinka

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 6

6 brryli 72
7. mbajtsi unaze i kolons vertikal
8. kolona vertikale

Grepat mbajts te ullukut

Ne axhusterin ndrtimore grepat jan mbajtse te ullukt te cilt prforcohen ne
konstruksionin e kulmit. Punohen nga materiale te ndryshme (llamarine e zinkuar,
llamarine e ngjyrosur, llamarine bakri etj.) dhe madhsi te ndryshme. Rendsi te
veante ka qe materiali i grepave te mos oksidon ose te mbrohet mire nga korrozioni
nprmes procesit te galvanizimit (zinkimit ose aluminizimit).

Materiali nga i cili punohen grepat mbajts te ulluqeve jan:
Llamarine hekuri me trashsi 5x25 mm
Llamarine bakri me trashsi 5x25 mm

Fig. 202.

Hinkat e ulluqeve

Jan te prshtatura pr t lidhur ulluqet horizontale gjysm rrethore dhe kolonat
vertikale ne forme tubi pr shkarkim me diametr trthor 80, 100 dhe 120 mm n t
gjitha kombinimet e mundshme. Hinkat e ulluqeve prdoren pr t lidhur kolonat
horizontale dhe vertikale te ulluqeve. Gjate montimit hinka e ulluqeve leht prforcohet
ne kanale pa pas nevoj te prdoren mjete tjera pr lidhje.
Materiali nga i cili punohen hinkat jan: llamarinat ne forme fletzash nga bakri,
zinku, alumini dhe eliku i galvanizuar me trashsi te flets 0,50-0,70 mm. Llamarina e
zinkuar dhe e aluminizuar mund te prodhohet edhe n ngjyra RAL nga t gjitha
materialet.
Karakteristike e ktyre hinkave sht se mund te punohen ne forme gjysme
rrethore ose katrkndshi por prmasat duhet te prshtatn forms dhe prmasave te
kolonave horizontale dhe vertikale te ulluqeve.


Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 7


Fig. 203.

Kolonat e shkarkimit

Prodhohen m gjatsi deri n gjasht metra n t gjitha ngjyrat, n varsi t
krkesave t konsumatorit, ne makina dhe pajisje q jan plotsisht te dedikuara pr
kto produkte. Prodhohen nga llamarina e galvanizuar m bakr me trashi 0,55 mm, ne
form katrore ose mund t jet gjysma e rrumbullakt, me gjendje te zhvilluar me
prmasa t mdha apo t vogla zhvilluar, varsisht nga krkesat e tregut.
Prdoren pr kullimin e ujrave t shiut nga kulmet e objekteve dhe vendosen
vertikalisht n lidhje me kanalin dhe prforcohen me mbajtse ne forme unaze ne murin
e objektit nprmes tillave.
Materiali nga i cili punohen sht llamarine e elikut te galvanizuar me bakr,
zink ose alumin me trashsi te flets 0,50-0,70 mm. galvanizimi mund te behet n
ngjyra pr t gjitha materialet.
Karakteristikat:
prodhohen me diametr 120, 100, 80 mm, varsisht nga nevoja klientit
kolonat forme tubash t rrumbullakta dhe katrore prodhohen n gjatsit e deri n
gjasht metra
jet qndrimi i ktyre produkteve prej metali t galvanizuar sht 20 - 25 vite, ndrsa
jetgjatsia e bakrit sht e pakufizuar.


Fig. 204.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 8


Mbajtsit e ulluqeve

Ashtu edhe si grepat mbajts edhe mbajtsit e ulluqeve i jan nnshtruar
procesit teknologjik t mbrojtjes nga korrozioni. N krkesn e konsumatorit kta
mbajtse punohen n versionin e bakrit. Llojet e materialeve, ngjyrat, te veshur me
ngjyra t dshiruara, dhe forma, qoft te rrumbullakta apo katrore, e ndjek procesin e
tr teknologjik te ndrtimit.
Prdoren si mbajtse te kolonave vertikale te shkarkimit te cilt ankorohen n
murin e objektit distanca optimale nms dy mbajtsve gjat instalimit sht 2 metra.
Materiali nga i cili punohen mbajtsit jan llamarinat konstruktive te elikut te
galvanizuar nga bakri ose zinku me trashi 1.5 mm. me krkese te tregut mbajtsit mund
te veshn edhe me plastifikim me nj gam t pasur t ngjyrave.
Prodhohen n form katrore dhe gjysm rrethor me dimensione 120, 100,
80 mm. duhet te ruhen ne depo adekuate te mbrojtur nga drita dhe lagshtia

Fig. 205.

Brrylat dhe mbyllsit e fundit pr lidhje te ulluqeve

Elementi i fundit pr t mbyllur ant e skajshme te ulluqeve prodhohen nga e
flett identike te llamarinave n ngjyra t njjta si dhe ulluqet dhe ju prshtatn
dimensioneve t ulluqeve sipas porosive.


Fig. 206.


Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 9

Mbajtsit e bors

Prdoren pr ndaljen e ngarkesave te dbors qe mos te rrshqas nga atia.
Prforcohen ne kulm n varsi t llojit i mbajtsit te bores: pr tjegulla prforcohet ne
tjegull, pr mbajtse forme gardhi prforcohen gozhda (2.5 mm ose 1,8 mm), pr
llamarin te profiluar ne forme trapezi prforcohet me vide me gome dhe nnshtres.
Distanca optimale n mes t dy mbajtseve te bors sht 1 metr, dhe mjaftojn te
vendosen n 3 rreshta te kulmit.

Fig. 207.

Mbulesat e ers, shiritat prfundimtar, pllakat mbrojtse mbi mur prfunduar dhe detaje
t tjera prfundimtare t lidhse

Prdoren si mbulesa te veshura ne mure si pjes e domosdoshme e do
ndrtimtarie pr:
mbrojtje nga fryma te mureve, skajet e atis dhe panelet e fundit te kulmit.
veshjen e oxhakut
veshjen e strehs dhe tarracs
Prforcohen me bulona, nitne ose ngjits.
Punohen nga materiali llamarine elikut te galvanizuar me trashsi te flets 0,50-
0,70 mm n ngjyra baz te t gjitha materialeve.
Punohen me gjatsi deri n maksimum prej 8 metra sipas krkesave me porosi
nga konsumatorit
Vinkulo shrben pr t lidhur ulluqet n qoshet e brendshme dhe t jashtme,
punohet nga materiale t njjt si ulluqet 280 mm dhe 330 mm,
Mbulesa nga llamarina e mbron muret duke parandaluar hyrjen e ujit nen
llamarin dhe mbron fasadn ose kulmin nga shiu pr tu mos kalbur trart dhe brirt e
kulmit, dhe i jep pamjen m t mir estetike skajeve te kulmit.


Fig. 208.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 10






Fig. 209.

11.3 Skema e instalimit dhe kyja ne rrjetin e kanalizimit

Fig. 210.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 11


Fig. 211.


Fig. 212.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 12

11.4 Masat mbrojtse n pun dhe ruajtja e mjedisit

Pr zvoglimin e rrezikut, gjate kryerjes se nj pune apo detyre, duhet te ju prmbaheni
disa rregullave:
para se te filloni punn gjithsesi duhet kontrolluar rregullsin e pajisjeve, veglave
dhe mjeteve te puns dhe do e met e identifikuar duhet menjher te evitohet
nga personi profesional i autorizuar
nse kryeni ndreqje ose ndonj intervenim tjetr ne mjetet e puns, domosdo
para fillimit te puns, ndrprere dhe izolojeni do burim te furnizimit me energji
mos largoni mjetet mbrojtse nga pajisjet dhe nse kjo sht e domosdoshme
ather i njoftoni te tjert se mbrojtja sht larguar dhe shnoni vendin e pas
prfundimit te puns, mjetin mbrojts kthejeni ne vendin e vete
kurr mos intervenoni ne pajisje dhe makina nse nuk keni aftsi dhe
kompetence profesionale
mos punoni ne ndonj makine ose pajisje nse nuk jeni i ushtruar pr pune dhe
nuk i njihni rreziqet
gjithnj prdoreni mjete adekuate mbrojtse pr punt pr te cilat jan te
dedikuara pavarsisht nga koha qe zgjate kryerja e puns
mos punoni me mjete mbrojtse te improvizuara
nuk duhet filluar punn nse nuk jeni mire me shndet, keni konsumuar alkool
apo ndonj mjet tjetr shqetsimi
keni kujdes gjate lvizjeve neper uzine, shfrytzoni vetm rrugt, traset dhe
vendkalimet e parapara


Fig. 213.
Para fillimit te puns; largohu 2 hapa nga vendi i puns. Mendo 2 minuta si
duhet vepruar qe mos te ndodhe ndonj rrezik gjate kryerjes se puns

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 13

Nse nuk dini ose nuk jeni i afte qe te kryeni ndonj pune ose detyre, lajmroni
me kohe udhheqsin tnd ose pundhnsin dhe mos fillo me pune
Nse nj pune e punoni pr here te pare, mos ngurroni te pyetni dhe konsultoni
persona tjer qe te ju njoftojn me natyrn e puns dhe rreziqet e mundshme
dhe masat mbrojtse
Prgjigjuni do here thirrjeve pr trajnime ne lmine e mbrojtjes dhe siguris ne
pune
As njher mos shfrytzoni mjete transportuese pr transportim te njerzve nse
ato nuk jan te parapara pr at qellim
Nse jeni te rrezikuar pr kryerjen e ndonj pune apo detyre, keni te drejte qe te
refuzoni deri sa rreziku te mos evitohet
Ne pune gjithmon duhet te jeni i qete, i shendosh dhe te keni kujdes
Ne fillim dhe mbarim te puns do here pastrojeni dhe rregullojeni vendin e
puns

Mjetet mbrojtse te puns
Mjetet mbrojtse jan : Rrobat e puns, Kpuct , Dorzat, Syzat, Mbrojtsit e veshve
dhe helmete e koks.



Fig. 214.
Mjetet mbrojtse personale prdorn pr mbrojtjen e puntorit nga rreziqet e
mundshme ne mesin ku ai punon.
Mjetet mbrojtse jan efikase vetm ather kur rreziku dhe natyra e tij
identifikohet dhe ather prcaktohet lloji dhe tipi i adekuat mjetit mbrojts i cili
duhet do here te prdort gjate kryerjes se puns sipas udhzimeve varsisht
nga lloji i puns.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 14

Siguria ne pune
Vendi i puns, gjithmon, duhet te jet i pastr, i ndriuar mire dhe i rregulluar.
Punn nuk e keni kryer mire deri sa nuk e keni pastruar ne mbarim te puns.
Materialet dhe mjete e puns duhet te deponohen dhe sistemohen ne mnyr
qndrueshme dhe kompakte.
Te gjitha vrimat ne kulme, dysheme e vende tjera duhet te shnjohen, mbulohen
dhe rrethohen ashtu qe mos te jen burim i rrezikut pr personelin punues.
Te gjitha rrugt, shkallet dhe vendkalimet duhet te jene ne do kohe, te hapura
dhe te pastruara pr kalim te lire pa pengesa.


Fig. 215.
Punimet toksore
N punime toksore n nj thellsi mbi 100 cm, duhet t ndrmerren masa
mbrojtse kundr rrshqitjes se dheut te depozituar ne ant e kanaleve, gropave ose
pusetave ose rrshqitjes se materialeve te grmuar
Grmimet me dore n tok duhet t kryhen nga lart posht per shkaqe sigurie te
mos rrshqitjes se dheut.
Grmimi n tok n nj thellsi mbi 100 cm duhet t drejtohet nn kontrollin e nj
personi prgjegjs. Gjate germimit te toks me mekanizma, operatori manipulanti i
makins ose udhheqsi i punimeve duhet te ket kujdes pr sigurin e puntoreve te
cilt punojn para makins ose pr rreth makins qe kryen grmimet. Punt
e zdrukthtaris n mbshtetjen dhe sigurin e grmimeve duhet t kryhen ne mnyre
profesionale, bazuar n normat dhe llogarite statike dhe vizatimeve.

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 15

Nse grmimet kryhen n vendet ku ka instalime te gazit, rryms elektrike,
ujsjellsit, apo ndonj instalim tjetr, grmimet duhet t kryhen nn drejtimin dhe nn
mbikqyrjen e nj personi profesional t caktuar me marrveshjeje
midis organizatave t cilave ato instalime i prkasin ose i mirmban dhe kryesit te
punve ne grmime. Nse gjat grmimeve ndeshet me njrn nga instalimet e cekura,
punimet duhet t pezullohen derisa nuk sigurohet mbikqyrja nga ndrmarrja adekuate
profesionale.
Para kryerjes s grmimit ose te pastrimit te dheut nga gropat nntoksore, puseve,
kanaleve dhe pesetave, duhet t vrtetohet paraprakisht se nuk ndodhet prezenca e
monoksidit te karbonit apo gazrave t tjera t dmshme qe jan ndezse apo
shprthyese. Pr zbritjen e puntorve n vendet e grmimit duhet t sigurohen
shkall t forta e t gjata pr t kaluar mbi buzn grmimit pr t paktn 75 cm.
Nse grmimet kryhen me minime, punimet duhet t kryhet n prputhje me
rregulloret ekzistuese mbi minimet. Para fillimit t puns me grmimet e vendit dhe
gjithmon pas motit t keq, acarit, bors dhe shkrirjes se akullit, udhheqsi i punimeve
te grmimeve, duhet t shqyrtoj dhe analizoj gjendjen e punimeve grmuese dhe nse
sht e nevojshme, t ndrmarr masa mbrojtse kundr rrezikut t rnies ose rrqitjes
se dheut nga ant e grmimit.
Gropimi i puseve, pusetave dhe gropave
Gropimi i puseve, pusetave dhe gropave, pa marr parasysh qllimin e tyre ose
prdorimin dhe natyrn e puns, pr t riparuar dhe pastruar puset dhe pusetat, duhet
te kryhet nn mbikqyrjen personit te caktuar prgjegjs. Gropimi i puseve industriale
dhe pusetave duhet t kryhet vetm n baz t projektit i cili ne vete prmban edhe
masat e siguris pr kryerjen e punve. Para hyrjes n pus, puset apo grop duhet t
kontrollohet prezenca e gazeve t rrezikshme. Nse sht vrtetuar prania e gazrave
t tilla, zbritja e puntorve n ato hapsira, mund t lejohet vetm pas largimit te
ktyre gazrave dhe kontrollit q tregon se nuk ekzistojn gazra t tilla, Kontrollin per
pranin e gazrave t rrezikshme dhe largimin e tyre nga hapsirat e cekura me larte
duhet te bjn ekipet profesionale te specializuara.
Grmimet e toks n nj thellsi prej 100 cm (pr themele, kanale etj) mund t bhen
pa shtrirje te prforcimeve anash, n qoft se terreni sht i forte dhe i qndrueshm.
Grmimet e toks n thellsi mbi 100 cm mund t bhet vetm me grmimin gradual dhe
sigurimin e aneve nga rrshqitjet eventuale te dheut. Kanalet dhe gropat duhet t gropohen n
at mnyr q gjersia e tyre te mundsoj kryerjen e te gjitha punve pa pengese nga ana
e punonjsve q punojn n to.
Gjersia m e vogl e kanalit, ose e grops me thellsi prej 100 cm sht e lire, por pr
thellsi mbi 100 cm, gjersia e kanalit ose grops duhet t jet e till ashtu q gjersia
e kanaleve ose gropave pas vendosjes se drrasave pr sigurim nga rrshqitja te jet t
paktn 60 cm. Druri pr traversa dhe materiali i drrasave q prdoren pr sigurim te rrshqitjes

Riza Haxhiu inxhi. i dipl. / Teknologjia e instalimit t ujsjellsit dhe kanalizimit Page 16

se dheut nga muret ansore te kanaleve, duhet t ken prmasa dhe qndrueshmri qe
korrespondojn me qllimin pr ka shrbejn, sipas rregullave teknike dhe standardet
prkatse. Materiali i grmuar nga gropat dhe kanalet duhet t hidhet n nj largsi
nga buza grmimit ashtu qe mos te ket mundsi te ket rnie te materialit n kanalin ose
gropn e elur.
Drrasa pr mbshtetje te anve te grmimeve (gropave, kanalit e tj.) do t prshkon
lartsin, t paktn 20 cm mbi buzt e grmimit, ashtu qe te pengoj rnien e materialeve nga
fusha e grmimit ne kanal ose ne gropn e elur. Pr largimin e dheut nga nj thellsi mbi
200 cm duhet t prdoren plato te vendosura n tra te veant. Heqja e
drrasave dhe rimbushja kanaleve dhe gropave duhet t kryhen sipas udhzimeve dhe
mbikqyrjes te personit profesional. Nse largimi i drrasave mund t rrezikoj sigurin e
puntorve, ather ato duhet t lihen n kanalet ose ne gropat e elura. Mjetet
pr lidhjen dhe prforcimin e mbajtsve te traut te tilla si kunjat, bulonat, lidhset, konopt dhe
fijet metalike, duhet t plotsojn krkesat sipas standardeve.
Kur grmimi kryhet me mekanizma duhet pas kujdes qe gjate grmimeve te ruhet
stabiliteti i makins. Gjate gropimeve me mekanizma duhet te hidhet dheu i gropuar n nj
distanc te mjaftueshme ashtu q nuk do ta rrezikoj stabilitetin e anve te grmimit, Cepat
e grmimit nuk duhet te ngarkohen me makina ose mjet tjetr t rnd, por kjo lejohet vetm
nse merren masa te duhura ndaj rrshqitjeve te mundshme. Nse bhen shtrirje te tubave ose
instalime tjera si elektrike, te gazit apo ngrohjes, n vendet ku punonjsit kane qasje, n pjesn
e poshtme t grmimit, n mnyr q t kryejn punt e nevojshme n shtrirjen e tubacioneve,
pruesve elektrik, etj, muret ansore te kanaleve ose gropave duhet te sigurohen nga
rrshqitja e mundshme e dheut qe paraqet rrezik pr punonjsit.