You are on page 1of 33

1

www.mizoramsynod.org
2
www.mizoramsynod.org
KHAWVL SUNDAY SCHOOL NI
November 2, 2014
PUITLING SUNDAY SCHOOL
THUPUI
REV. ZAIREMA CHANCHIN
Ziaktu
Rev. Chuau\huama
SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD
3
www.mizoramsynod.org
Published by
Synod Literature & Publication Board
for
Mizo Sunday School Union
Chhut khatna 2014
Copies - 5500
(All rights reserved)
Printed at
Synod Press
Aizawl - 796 001
Mizoram
4
www.mizoramsynod.org
A chhunga thu awmte
Thuhmahruai 4
Programme 5
|HEN KHATNA
A chanchin tlangpui
1. Pian leh mrna 7
2. Zirna lam 8
3. An chhngkua 9
4. Pathian kohna a dawn dn 9
5. Pathian thu a zir ta 11
6. Rawngbwlna lam 13
7. Khawtlng tna a inhmanna 14
8. A thu ziakte 15
9. Rev. Dr. Zairema hun hnuhnng 16
|HEN HNIHNA
A mizia leh amah a\anga zir tr
1. Pa ngawichawi a ni 18
2. Mi thiam a ni 19
3. Mi tlwmngai a ni 19
4. Mi dang ngaihsak mi a ni 20
5. Zirna a ngaisng 21
6. Ram a hmangaih 22
7. Mizo \awng a hre ril 24
8. Bible letlingtu ropui a ni 25
9. Miten amah an hmuh dn 27
Thu dawnna hnrte 30
5
www.mizoramsynod.org
THUHMAHRUAI
Philadelphia khuaa Tabernacle Presbyterian Church
Kohhran Upa, Dr. George W. Bailey-a rawtna anga kum 1910-
a Khawvl Sunday School Ni hman \an a nih a\ang khn kumin
hi a kum 105-na a lo ni ta reng mai! Mizoramah pawh kum
1944 a\angin he ni hi kan hmang ve \an a. Kum 1949 a\ang phei
chuan thupui thlan bk zir hovin November Pathianni hmasa
berah hman a ni ta a, kum 2001 a\angin puitling leh naupang
lamin thupui hran zirin a hrangin hun hman a ni ta bawk.
Kum 2014 Khawvl Sunday School Ni, puitling lam zir
atn MSSU Committee chuan Rev. Dr. Zairema chanchin a
thlang a, a ziaktu atn Rev. Chuau\huama a ruat bawk a. Ani hi
mi taima leh zir chiang peih a ni a, Rev. Dr. Zairema chanchin
ropui tak mai, mi nazawngina kan hriat phk loh thlenga hai
chhuakin, amah ngeiin Rev. Dr. Zairema a kawmna a\anga a thil
hriat te nn ngaihnawm takin a rawn ziak a, a lwmawm hle.
Rev. Dr. Zairema hi mi ropui tak, a bl chiang apiangin a
talent ropuizia leh kohhran leh ram tna a hnathawh
pawimawhzia an hmu a, a hun laia kan hriat phk loh, a thih
hnua la hlu telh telh tr thil tam tak a ti a, a inpkna leh a hnathawh
ropuizia hi \hangtharten kan la hmu zl dwn a ni.
(REV. LALRAMLIANA PACHUAU)
Executive Secretary
i/c MSSU, etc.
6
www.mizoramsynod.org
KHAWVL SUNDAY SCHOOL NI
NOVEMBER 2, 2014
PUITLING SUNDAY SCHOOL PROGRAMME
CHAWHMA INKHWM
Hruaitu : Superintendent
|antu chhiar tr : Heb 13:7; Phil 3:17
Hla sak ho : KHB No. 434
Aw Lalpa, chungnung ber, kan
fak hle a che
Thilpk lk khwm leh hlan
Thupui sawi : Rev. Dr. Zairema chanchin
|hen khatna
Hla sak ho : KHB No. 8
Aw Haleluia, Lalpa ropui ber
Bnna
CHAWHNU INKHWM
Hruaitu : Asst. Superintendent
|antu chhiar tr : 2 Tim 4:6-8
Hla sak ho : KHB No. 361
Kan Kohhranho lungphm chu
Thupui sawi : Rev. Dr. Zairema chanchin
|hen hnihna
Hla sak ho : KHB No. 500
Mi thianghlim kalna kawng
hlui kha zawhin
Bnna
(Thawhlwm hi Bial Treasurer kal tlangin Synod-ah theh
luh tr a ni)
7
www.mizoramsynod.org
8
www.mizoramsynod.org
REV. DR. ZAIREMA
B.Sc, BD, DD, D.Litt.
Kum zabi 20-na chhnga Mizo znga pa ropui ber pakhata
chhiar tel ngei tr chu Rev. Dr. Zairema hi a ni ang. A chanchin hi
amah ngei pawhin ngaihnawm takin I Ni Min Pk Hi tih buah a
ziak tawh a. Tn \umah hian Khawvl Sunday School Ni-a \um
hnih zir trin a tawi thei angin kan ziak dwn a. |hen khatnaah hian
a chanchin tlngpui kan zir ang a; |hen hnihnaah chuan a mizia,
amah a\anga zir chhuah tr, kohhran leh ram leh hnam tna a
\angkaina lam zir a ni ang.
|HEN KHATNA
A CHANCHIN TLNGPUI
1. Pian leh mrna: Rev. Dr. Zairema hi Zirtrtu Doliana
Khawlhring leh Aibuani (Lng Lal Saihnna farnu) fapa pathumte
znga upa ber niin March 4, 1917 chhn dr hnih vlah Hmunhml\ha
khuaah a lo piang a. An thlahtute hi Burma ram Khawlhring tlng
a\anga Mizorama lo lt, khawthlang lama tla thla, chuta \anga Aizwla
lo lt chho, Zokhawsnga chng ta an ni a. Aizwl khaw bul vlah
kuli-a inchhawr a nasat deuh avngin Khandaih khuaah an pm
chho a. Khandaiha an awm lai chuan Kristiante tihduhdah an ni a.
Rev. Dr. Zairema pa Doliana chhangtu Chalka chu tleirwl chhuak
hlim, ti ve deuh thng thwng a nih avngin tihduhdahna tuar nasa
pwl a ni a; a chhngten an vuak hlum mai an hlauh avngin kum
1911 vlah khn Hmunhml\haah an pm ta a ni.
Rev. Dr. Zairema pa Doliana hian Rev. F.J. Sandy (Sandy
Sp) kaihhruaiin solfa te a thiam a. Hmunhml\ha tlangvlte chu
solfa a zirtr \hn a; zaipwl te pawh a din a. Chumi avng chuan a
9
www.mizoramsynod.org
fapa lo piang hmasa ber hmingah chuan Zairema an sa a ni. Rev.
Dr. Zairema pa hian khatih lai huna Kristian Hla Bu-a hla 365 znga
329 kha a thiam a ni wm e. Hla lehlin pawh 3 a nei ve a; chngte
chu, Chu! Berm vn zanlaiah chuan (KHB No. 103); Ngai
teh, nunna tui thisen hlu (KHB No. 175) leh Thlmnaah lt suh
la (KHB No. 406) te hi a ni.
Rev. Dr. Zairema pa Doliana chu a \hianpa R. Dla thawhna
Manipur-ah Tirhkoha chhuah a duh a reh hlei thei lo va. Kum 1922-
ah khn kohhran inkhwmpuiin a dlna chu an phalsak a. A kal
hmain chhngkaw ching fel trin a haw a. A nupui chu thingai
chhehpui a tum a ni ang, thing ro phur tra an chhuak dn chu thing
a thlkna lamah a tla a, a lu chu lungah a sawh a. Damdawi inah
kalpui mah se, a nunna an chhan thei ta lo va; a tk May 6, 1922-
ah chuan kum 32 mi lek niin a thi ta a ni. Hetih lai hian Zairema chu
naupang tak a la ni a; a pa thi pawh ui nachng a la hre lo. A pa
thih ni chuan ruah a sr deuh a; a nau Thanseia nn tuihwk khuapin
an thawk chhuak a, rannung sen deuh an hmuh chu Ka pa thlarau
a ni ang tiin an tlnchhiat phah a. A pa thi chu \ah nachng pawh
an la hre lo.
2. Zirna lam: Rev. Zairema chu a pa sikulah a kal ve hman a;
ama sawi dnin a aw tln darh ka kai ve hman a ni a ti. A pa chu
a hlau hle a ni ang, a kekawr hi a huh deuh dup fo a ni. A pa thih
hnuah Champhai Chawnchhim a\angin Hmunhml\haah an insuan
leh a; chutah chuan sikul a kal chhunzawm a. A pa dam lai kha
chuan sikul ta lunglehkha a hmang \hn a. A pa thih hnuah chuan a
lo pachhe ta deuh a ni ang, lunglehkha kwm nei lo, a kil bal tawh
hi a hmang ta a ni. Hmunhml\haah hian a awm zui rei lo; a nu
chuan lehkha zir zl tra a duh avngin a pa nau Rualkhma, kum
1918-a France ram kal ve, overseer hna thawk, Aizwla mi hnnah
chuan a awmtr ta a ni.
Aizwlah chuan kum 1925-1928 chhngin Dwrpui Primary
School-ah a lt a. Kum 1928-ah Primary chu a exam a ni. Kum
10
www.mizoramsynod.org
1929-ah a pa Rualkhma chu Lungleiah sawn a nih avngin
Lungleiah sikul a kal leh a; mahse, Lungleiah hian an awm rei lo.
Aizwla an lo phei leh hnuah kum 1930-31 chhng khn Sikulpuiah
a kal chhunzawm leh a; Class VI chu First Division-ah a pass a ni.
High School a\anga BD a pass thlenga a zirna chu hetiang hian
khaikhwm ila (1) High School: Govt. High School, Shillong
(1932-1936); (2) College: Cotton College, Gauhati (1936-1940;
B.Sc (Hons in Chemistry); (3) Theology (BD): Serampore Col-
lege, Serampore (1941-1945).
A certificate degree dawnte pawh hetiang hian lo khaikhwm
ila (1) Matric: I Div. Calcutta University (1936); (2) I.Sc: I Div.
Calcutta University (1938); (3) B.Sc. (Hons in Chemistry), Calcutta
University (1940); (4) B.D. First Class First, Serampore College
(1945); (5) D.D. (Honoris Causa), Serampore College, 1988;
(6) D.Litt (Honoris Causa) NEHU (1991).
3. An chhngkua: Rev. Dr. Zairema hian kum 30 a nih kum, a
pian champhaphk ni tak, March 4, 1947-ah khn Dwrpui nula
Thangdailovi (d/o Chawnga) chu nupuiah a nei a. Rev. Dr. Zairema
hi pa ngawichawi hmingthanga sawi a nih laiin a nupui erawh chu
nu \awng duh, mi pawisawi si lo a ni a. Pi Thangdailovi hian a pasal
ngawihchawih hi a kp hneh hle a. Fapa 3 leh fanu 4 an nei. Rev.
Dr. Zairema hian September 2, 1917-ah khn Pastor Vnchhnga
kutah baptisma a chang a. Nupui a neiha inneihtrtu erawh chu
Pastor Thanga a ni. Kum 1945-a Pastor atn nemngheh a nih khn
Pastor Vnchhnga chu \awng\aisaktu a ni leh bawk.
4. Pathian kohna a dawn dn: Rev. Dr. Zaireman rawngbwl
tra Pathian kohna a dawn dn hi a dangdai angreng hle. Khatia
kum 1940-ah B.Sc (Hons) a han pass hnu khn Rev. Dr. Zairema
chuan doctor (MBBS) lam zir ve mai tr emaw a ti a, dl pawh a
dl ve nghe nghe a. Khatih lai hunah khn Assam ram chhngah
doctor zirna a awm lo va, Calcutta-ah chauh a awm a. Mahse,
11
www.mizoramsynod.org
doctor zirna chu a chang ta lo va, a aiah Khasi pakhat an la a; dl
nawn leh pawh a tum chuang lo. Khatih lai khn Bodo-ho awmna
Harasinga-ah Middle School a awm a; chutah chuan thawk trin
\awngkam \hain an swm a. Chutih lai chuan a pa nau Rualkhma
kha Pasighat-ah a awm a. Rev. Dr. Zairema chu Mizoramah han
haw chhuak pawh ni se, mikhual takin mi a han bl dwn emaw a
ni tho si a. An swmna chu pawmin Harasinga Middle School-ah
chuan kum 1940-1941 chhng khn Headmaster hna a thawk ta
rih a ni. He sikula a thawh chhng rei lo t-ah hian High School-ah
a hlng kai hman nghe nghe a ni.
Harasinga sikula a thawh lai chuan a malaria neih a lo chhuak
leh a; a khawsik sn zwng pawh 106 lai a tling a. Thil sawi \lin a
hria a; harh reng chung chuan thu eng emaw a sawi a sawi ta mai a.
Eng nge a sawi pawh a hre vek a. Ngaihtuah saa sawi ni lovin
hnawhtu a awm vnga sawi a ni. A nauteho ngaih pawh a \ha lo hial
a, zirtrtute nn an lo pung khwm a. Chumi znah chuan a dam
chhng hna tr chu chiang takin a hmu ta a; tn hmaa khawi kawng
nge ka zawh ang tia a lo buaina te kha a reh ta vek a ni.
A kalkawng trah chuan kal a tum ta a; chuta \ang chuan a
hawi kr leh tawh ngai lo. Piangthar ver vura inhriatna a nei chuang
lo va; thil mak danglam sawi tr pawh a dawng chuang lo. Ram
chin hriat lohva kal, ram chin hre ta ang mai hian a inhre ta a. A dam
hnu chuan Synod-ah lehkha a ziak nghl a. Khatih lai khn hun rei
f chu Synod-in sum a neih loh avngin Pathian thu zir tr an lo tr
thei tawh lo va. Synod-a Pathian thu zir a han dl pawh chuan an
mangang deuh a. Mahni suma zir tr a nih thu a han sawi pawh
chuan a ngaihna an hre vak chuang lo va; a zir chhuah hunah an ruai
thei ngei ang em tih an hre thei lo a ni. Chutih laia tih dn pngngaiin
khawpui kohhran pathum Mission Vng, Dwrpui leh Durtlng Biak
Inah te thusawi trin an lo pht ve a ni.
Mission Vng Biak Ina a thusawi chu missionary-te khn an
en ho mai si a; a khr nasa hle a ni wm e, Thusawitu hliah tra
12
www.mizoramsynod.org
pulpit bang an lo siam hi an fing hlein ka hria a tih phah hial a ni.
Assembly Standing Committee (tnah chuan SEC) hmaah an ko
va, a chk chhante an zwt a; a chhnna pakhat chu, Bible pawh
kan la nei kim si lo va, lehlin hna te pawh kan thawk ang chu tih a
ni a. Hetih laia a chhnna ang takin a pension hnuah hun puma
Bible lehlin hnaah a inhmang ta nge nge a; a typewriter-in Bible
lehlin thar hi vawi li lai a chhu chhuak nghe nghe a ni.
5. Pathian thu a zir ta: Kum 1941 kum chanve hnu lamah chuan
Pathian thu zir trin Serampore College chu a zuk thleng thla ve
rwih a. Serampore College-a Arts & Science zirna lamah chuan
Brig. |henphunga Sailo leh Major Lalhmingliana te an lo awm ve
a. Rev. Dr. Zairema chu science zir, B.Sc. a nih avngin a trah
chuan a tuipui chiah lo a ni wm e. Amah ngeiin a sawi dn chu,
Varak tuia leih ang berin ka inhria a ti a; chumi awmzia chu hriat
awm lovin a liam puat zl a tihna a ni. Hebrai leh Grik \awng an zir
erawh chu vawn ngun ngai chi a nih avngin ziaawmin a hria a, rilru
tihchi-ai chhan tr hranpa awmin a hre lo thung a ni.
Pathian thu a han zir hnu rei vak lovah malaria bawkin a na
leh a. Nakin deuhah phei chuan Black-water fever an tih chu a
vei a, Calcutta Tropical Hospital-ah an dah ta hial a. A natna chu
a na viau a ni ang, thih te pawh a inring deuh a. Chutih laia
Calcutta-a awm Mizo zirlai, a ruang buaipuitu tra a ngaihte chu
a rilruin a chhiar dan dan \hn a ni. A dam loh chhng hian amah
pawh a chrin a rihna pawh a tlahniam nasa a, kgs 42 emaw
chauh a ni nghe nghe a. Chutianga a nat chiam avng chuan tlma
a lo \hat chhuah leh chuan a rwp hle a ni ang, a zn mumangah te
chuan sa ruh hi a lo fp bap bap \hn a. Damdawi ina a chhuah
hnuah a \hianteho nn a dam lwmin tlai khat chu Bengal Restau-
rant-ah chaw an ei a. Thlng ruk a ei hnu chuan, I la duh em?
an ti a, a la hnial lm chuang lo va. Mahse, a \hiante chuan A
zahthlk tawh e, twk rawh se, tiin an tihtwpsak ta a; puar
thawkhat chuan a inhria.
13
www.mizoramsynod.org
Kum 1942 July thlaah chuan Serampore-ah a zirna chhunzawm
trin a chhuk leh ta a. Serampore a zuk thlen chuan an College chu
sipaiin an luah avngin Theology Department chu Chandernagore-
ah an lo sawn a. Serampore-ah kha chuan Arts & Science zirlaite
nn Library an in\awm a. Library khr hun te an nei a; duh angin
Library-ah hun a hmang rei thei lo va. Chandernagore-ah erawh
chuan Library chu Hostel Hall kawtah an dah a. Rev. Dr. Zairema
khum leh Library chu a inzawm a ni mai a. Ani chuan chutianga
Library nna inhne renga awm chu vnneihthlk takah a ngai a;
lehkha a zir tam theih phah a ni.
Rev. Dr. Zairema te BD zirlai chuan kum thum chhngin pa-
per 27 zawh tr a ni a. Kum khatnaah paper 12 an bei a, kum tlin
a tlm tial tial a; kum thumnaah chuan Thesis ziak nn hun an hmang
tam hle thung. Khatih lai khn Hebrai leh Grik chu Compulsory
paper a ni a. Kum twpah chuan Hebrai \awngah mi pahnih chiahin
an pass a. Pakhat chuan marks 96 a hmu a, a hniam zwkin marks
35 a hmu thung; a sng zwk chu Rev. Dr. Zairema a ni. Infiamna
lam Inter-Class Sport-ah te Theology zirlaite chu an tel ve \hn a.
Rev. Dr. Zairema pawh a aia inkhl lo mi kha an lo tam ve avngin
a tel ve ziah a. Tu mah hlauh an nei bk lo nain si 15 te an phur \hn
a; si 20 an phurh chuan an tuar na ve viau \hn a ni wm e.
Rev. Dr. Zaireman BD kum hnihna a zir zawh chuan
Mizoramah a lo chuang chhuak leh a. Chawlh a hman chhng hian
a Thesis ziak tr Mizo sakhua atn Mizoram chhim leh hmra mi
tam tak a kwm a. Mizo Pastor znga upa lamte pawh kwm vekin
a insawi. Rev. Dr. Zairema hian BD Thesis The Religion of the
Lushais chu a ziak \ha hle a ni ang, a endiktute pawhin an fak a;
marks 78 lai an pe a ni.
Amahin a sawi dnin First Class hmuh tum nachng pawh a
hre lm lo va, pass ringawt tum lova thiam tuma zir a nih avngin
BD chu First Class-ah a pass ta niin a inhria. Rev. Dr. Zairema te
hun lai khn BD First Class chu za zla 60 hmu chin an ni a. Ani
14
www.mizoramsynod.org
chu Serampore College a\anga BD First Class-a pass hmasa ber a
ni a. A BD Certificate-ah chuan Serampore College Principal-in
kut ziak ngatin Hebrai subject a chhnnaah exam endiktute lung a
awi hle a ni tih a ziak nghe nghe.
6. Rawngbwlna lam: Rev. Dr. Zairema hian kum 1945-1982
thleng, kum 37 chhng hun puma rawngbwl hna hi a thawk a;
kum 1982-ah khn kum 65 a nihin a pension ta a ni. A rawngbwl
chhng hi a rei a, thawh apui pawh a ngah a, slhnu pawh a ngah
bawk a; kimchang taka sawi hleih theih lohvah dah mai ila. A tlngpui
chauh a khaikhwmna ang lekin kan sawi dwn a ni.
BD zir zova a lo chhuak chu zir leh zl duh mah sela, zir zl hlei
theiah a inngai lo. Ama sawi dnin, Thiam twkah ka inngai lo va, mi
thiam tia sawi tr kan tlm lutuk a, kei chuan title ropui tak nei lo
mah ila naupang lam hln kai chhoh hi kan tih tr niin ka hria. A thiam
hmasaten min lo hlng chho va, kan kal thei ta te pawh a ni ang, mi
dang kan hlng chho ve ang a, min la khm ve ang tih rilru puin zir zl
lova Zorama thawh chu ka thlang ta a... Kan Synod kutah ka inpe
lt ta a, Pathian aw ka ngaihthlkna tr pawh Synod kal tlang ni
trah ka ngai thlap a, lungsi takin ka thawk ta a ni, a ti. Mi dangte
hln kai chhoh leh amah khm hial tra a duhna hi a ropuiin a entawn
tlk hle. Kohhran rawngbwl hna a chelh tawhte hi a tam tham deuh
avngin a tlngpuiin hetiang hian khaikhwm ta mai ila
Synod/Assembly Secretary kum sarih (1946-1952); Educa-
tion Secretary kum ruk (1954-1959); Synod Moderator \um hnih
(1953,1975); General Secretary, Mizoram Synod (1968-1973);
Senior Executive Secretary, Mizoram Synod (1974-1978); SEC
Member (1983-1985); Synod Nomination Committtee (1959,
1979, 1980-82, 1983-85). Hng bkah hian Hospital Board,
Ramthar Board, Music Committee, Press & Bookroom, Synod
Literature Committee, Synod Pension Fund Board, Synod Com-
munication Board, Synod Theological Education Board leh MSSU
Committee-ah te a tel tawh bawk.
15
www.mizoramsynod.org
Presbyterian Church of India (PCI)-a mawhphurhna a chelh
tawhte chu Assembly Officer, Silchar (1959-68); PCI General
Assembly Secretary (1953); PCI Moderator (1959); PCI Execu-
tive Committee (1980-82, 1983-85); Committee on Evangelism
(1980-82) leh PCI Trust Committee member kum 2006 thleng
khn a ni bawk.
India ram pum leh Hmrchhaka Kristiante insuihkhwmnaah
pawh mawhphurhna pawimawh a chelh nual bawk a. Chngte chu
President, Assam Christian Council (1961-62); President, North
East India Christian Council (1969-70); Executive Committee
Member (NCCI) te a ni a. Silchar-a a awm laiin United Church of
North India aiawha palaiin World Reformed Church Inkhwmpui,
Brazil ram khawpui Sao Paulo-ah a kal a; hemi \um hian Brazil
Presbyterian Church Centenary lawmnaah a tel nghl bawk.
Rev. Dr. Zairema hi Bible lehlin lamah a inhmang nasa m m
a; a thawh hlwkzia pawh sawi sn a ni lo vang. BSI lama a inhmanna
tlngpui chu hetiang hian khaikhwm ta ila Translator-ah kum 35
(1946-1981); Treasurer, Aizwl Associate Auxiliary; Treasurer,
Aizwl Auxiliary; Secretary, Mizo Bible Translation (1964); Chief
Translator (1982-1995). A kaihhruaina hnuaiah Mizo Bible hman
lai en \hain Pulpit Bible siam a ni a. A kaihhruaina hnuaiah bawk
Mizo Bible lehlin thar chu zawh fel a ni bawk.
7. Khawtlng tna a inhmanna: Rev. Dr. Zairema kha
khawtlng \hatna tr ngai pawimawh mi tak a ni a. Chuvngin,
khawtlng siam \hatna lama thawktu pwl lian ber YMA-ah pawh
hruaitu a lo ni tawh. Central YMA-ah hian kum 1946-47 chhng
khn General Secretary a ni a. YMA General Secretary a nih
chhnga YMA hnathawh langsr ber pakhat chu Burma rama
Chanchin |ha dk thawn chhuah kha a ni. Chanchin |ha dk han
sawi hi chuan a khaipa ber nia lang mi tlm azwng lo lang \hin chu
Pu Robuanga leh Pu Vnlallwma te an ni lo thei lo va. Mi tam
16
www.mizoramsynod.org
takin Rev. Dr. Zairema hi a tel ve tih pawh an hre kher lo vang.
Amaherawhchu, mi langsrte phnah khn a bul\hut lamah Rev.
Dr. Zairema chuan nasa takin a lo thawk a; khati taka Chanchin
|ha dk hlawhtlinnaah khn a phna mi pawimawh ber pakhat a
lo ni.
Serampore College Principal-in Rev. Dr. Zaireman BD a pass
hlima lehkha a siamsakah khn kawng engkima hman tlk a nih
dn tr a ziak a ni ber mai a. Chutiang chuan Rev. Dr. Zairema hi
Mizovin ren tin daih kan tih ang chi hi a ni a. MZP-ah pawh a
thusa pwlah a lo \ang tawh a. Lushai Students Association (LSA)
tih Mizo Zirlai Pwl (MZP) tia thlktute zngah a tel a. MZP Head-
quarters-ah kum 1948-50 khn President a ni bawk.
8. A thu ziakte: Rev. Dr. Zairema hian lehkhabu bkah article
chi hrang hrang tam tak a ziak a; a thuziakte hi chht chian a dwl
a, a thk a, a ngaihnawm bawk. A dam laia a lehkhabu ziakte leh a
thuziak chi hrang hrang, a thih hnua lehkhabua siam lehte chu hngte
hi a ni
(1) Bilt Lei Hnathawh Dn
(2) Genesis Thlan Chhuah Hrilhfiahna
(3) Marka Hrilhfiahna (1970)
(4) Johana Hrilhfiahna (1973)
(5) Seventh Day Adventist (Uar Bk Nei Pwlte)
(6) Khati Khn Kan Hril |hn A
(7) Gods Miracles in Mizoram
(8) Apokrifa (Lehlin)
(9) Kan Bible Hi
(10) Pi Pte Biak Hi
(11) I Ni Min Pk Hi
(12) Thukhawchng Mi Pkte Hi
(13) Random Notes (English)
(14) Isua Rilru (Sermon)
17
www.mizoramsynod.org
(15) |hian Lehkhathawn
(16) Lehkhabu T Pasarih
A lehkhabu No. 9-na Kan Bible Hi tih hi Mizo Acad-
emy of Letters (MAL) chuan kum 2003-a Mizo lehkhabu
chhuak \ha ber Book of the Year - 2003 atn a thlang a. No.
12-na, Thukhawchng Mi Pkte Hi tih hi a article chi hrang
hrang 83 lk khwm a ni a. Christian Media Society chuan
kum 2009-a Mizo \awng lehkhabu \ha pathumnaah a thlang
bawk a. Mizo Academy of Letters chuan kum 2010-ah khn
Rev. Dr. Zairema chu chawimawina sng Academy Award -
2010 a hln bawk a ni.
9. Rev. Dr. Zairema hun hnuhnng: Mizoram Synod a\angin
kum 1983-ah pension-in chhuak mah se rawngbwlna erawh chu
chawlhsan thei rual a ni lo. Bible Society of India (Aizwl Auxil-
iary)-ah Bible lehlin hna a chhunzawm a, kum 1982-1995 chhng
khn Chief Translator a ni a. A kaihhruaina hnuaiah Mizo Bible
lehlin thar pawh kum 1995-ah khn tihchhuah a ni. A pension hnuah
sawrkar lam a\anga an hmanna langsr zualte chu
(1) Member, Mizo Customary Law;
(2) Member, Millennium Celebration Sub-Committee;
(3) Member, Mizoram Language Board;
(4) Member, Mizoram Planning Board;
(5) Member, Review Committee of Mizoram Land Rev-
enue and Reforms;
(6) Member, Science, Technology & Environment Cell,
Planning Department;
(7) Subject Expert for Evaluation of Teachers for Promo-
tion under Career Advancement Scheme (Mizoram Uni-
versity);
(8) External Expert of the Board of the School of Humani-
ties & Education, Mizoram University.
18
www.mizoramsynod.org
A upat lamah pawh thil zir a \hulh chuang lo va. Kum 80 rl a
kai tawh hnuah computer hman a zir hnuhnawh a. A lehkhabu pakhat
Kan Bible Hi tih pawh hi ama chhut vek a ni. Kum lam tam zl ta
na n n chu a chak lo chhawm ve zl a. Kum 84 a nih kum 2001-
ah khn Escort Hospital, New Delhi-ah a lung zai a ni a. Chuta
\ang chuan tn hma angin a chak ta lo deuh a. Pathian biak
inkhwmah pawh a tel kim hlei thei ta lo. Kum 2006 Good Friday
nia a thusawi chu Biak ina a thusawi hnuhnng ber a ni ta a ni.
A natna avngin a taksa chak lohna chu a zual ve zl a. Chuti
chung chuan amah kantute chu hlim takin a lo chhwn \hn a. Damlo
ni mah se a \awng tam hlei hleiah a \ang \hn a; a chauh phah a
hlauhawm avngin a bulah awm rei ngam pawh a ni lo mah mah
zwk a ni. A nupuiin a thihsan tawh bawk nn, a khua a har ve \hn
a ni ang, amah kantute hnnah chuan, Lo lng leh rawh u aw tiin
a chah hrm \hn a.
Nat zual lutuk nei lovin December 17, 2008 zng dr 7-ah
thlamuang takin a Lalpa hnnah a chwl ta a. Hemi ni hian dr 1-ah
in lamah Dwrpui Bial vawngtu Pastor, Rev. Vnlalchhngan a vui
a, dr 3-ah Zrkawt Biak Inah Synod Moderator Rev. H.
Lalchhanhiman a vui leh a. Kum zabi 20 chhnga Mizo fate znga
mi ropui leh danglam tak chu kan thlah liam ta a ni.
...
19
www.mizoramsynod.org
|HEN HNIHNA
A MIZIA LEH AMAH A|ANGA ZIR TR
Rev. Dr. Zairema kha pa lian chu a ni lo; mahse, a rilru erawh
chu a lian thung a. Mi tumruh, rilru nghet, eng emaw hleka rilru
sawh sawn mai mai lo leh awm dn tidanglam ve mai mai lo mi a ni.
1. Pa ngawichawi a ni: Miin Rev. Dr. Zairema chanchin an sawia
an sawi uar tak pakhat chu pa ngawichawi a nih thu hi a ni. A
rawngbwlpuite pawh biak mang loha chhuah twk a ngah hle a, a
laka vui twk pawh an awm \hn. Eng vnga ngawichawi viau nge
a nih hi hriat theih a ni chiah lo va. Naupan laia a sikul kalpui,
Synod Office-a rei tak thawhpui lehtu Upa C. Rokhma chuan,
Ani hi chu a naupan lai pawhin a hml hian puak a ti lm lo bawk
a, a \awng mawh a, naupang mah ni se, a cht zia a upa cht tlat a,
zah phur tak a ni sa rng a ni, a ti. A ngawihchawih hi dem a
hlawhna ber pakhat a nih laiin Rev. Dr. Lalngrauva erawh chuan
amaha ro hlu (asset) niin a sawi ve thung, Thil ngaihtuah nasa mi a
ni a; ngawi renga thil a ngaihtuah ngut nguta, Pathian thu a\anga
teha a ngaihtuah chhuah chu thil \ha tak a ni, a ti. A ngawihchawih
m avng hian mi chanchin pawh a chhe lam a sawi leh mi a rl
sawi tr hria chu an tlm hle ang.
Pa ngawichawi tak e ti lo chuan a tar lamah chuan mi \awng
duh tak a ni ve leh hlauh thung a. Amah kwmtute chuan a bulah
chuan \awng hun an chang hlei thei mang lo. Vawi khat chu kum
1986-ah khn Madras-ah Bible chhut lai endik trin a kal a; Ban-
galore-ah lo pheiin Rev. C. Rosiama te inah a thleng a. Chutih laia
Cambridge University a\anga lo kal Prof. John Emerton-a chu The
New English Bible lehlinnaa tel a ni tih a han hriat chuan a kwm
chk ta m m mai a. An han inkwm ta a le Prof. Emerton-an
sawi tr ngah si, Rev. Dr. Zairema lahin sawi tr pai tam bawk si,
20
www.mizoramsynod.org
\awngna tr hun an inchan ngang lo va, Rev. Dr. Zairema a
ngawichwi tih te chu tih sa loh loh a ni, tih tr khawpin a \awng
tam hman a ni.
2. Mi thiam a ni: Mi thiam leh thil hre tak a ni han tih ngawt
mai bk chu sawi ngaihna a awm mang lo. Rev. Dr. Zairema khn
engkim a hre ta mai emaw tih tr a ni a. A thil hriat nasat dn kha
sawiin a siak lo zwk hial a ni. Amah kwm chiang apiangin a thil
hriatzia an hrilhfk zl. Upa C. Rokhma chuan, Pu Zairema ropui
m mna bk chu, ka zawh apiang min hrilh theih loh a nei rng
rng lo kha a ni... Mi thiam dang M.Sc. leh Lecturer ka mi rin
zwngte ka zawh pawha Ka hre ngai lo ve an tih mai \hin avnga
ka beidawn hnua ani ka zawh hian, Chutiang lam chu a ni ang e a
ti thei zl a, a thu nn a lo inmil chiah mai si \hn a, mak ka ti, a ti.
3. Mi tlwmngai a ni: Mizote hian mi tlwmngai kan ngaisng
m m a, tlwmngaihna tih \awngkam hi Mizote chauh neih, hnam
dang znga awm ve lo ang hiala sawi twk pawh an awm. Hmnlaiin
mi tlwmngaite chu nopui an dawmtr \hn. Rev. Dr. Zairema hi a
naupan lai leh lehkha a zir lai a\angin mi tlwmngai tak, \hian chhan
thih ngam an tih ang hi a ni. Chutiang mi a nih dn chu \hiante tna
a thil tih pahnih khat a\angin a hriat chian theih khawp mai.
Tn hma chuan TB natna hi miin an hlau m m a; TB veite
chu an dah hrang a, an lam hawi pawhin an thaw ngam mang lo \hn
a ni. Rev. Dr. Zaireman Guwahati-a lehkha a zir laiin a \hianpa
Biakliana s/o Rev. Liangkhaia chu a damlo va, thiin a luak a.
Damdawi inah an kalpui a, an X-ray hnu chuan TB a lo vei tih an
hmu chhuak a. Guwahati a\ang chuan a pa te an chah a. Rev. Dr.
Zairema chuan Guwahati a\anga Silchar thleng a han thlah a. Silchar-
ah chuan Welsh Mission Hostel, Rev. Hrnghnna enkawl lai pindan
pakhatah an dah a. TB natna vei chu tu pawhin an la \ih m avngin
Biakliana pawh chu an dah fl a, naupang a chhaih pawh an phal
lo. Rev. Dr. Zairema chuan a pa te lo thlen hma zawng chuan a lo
enkawl a; ei tr a pe a, a thlng a silsak a, a bual \hn.
21
www.mizoramsynod.org
B.Sc kum thumna an zir kumin Naga zirlai Susang Ao chu TB
bawkin a na leh a. A Naga-puiten an ten a, an buaipui duh lo.
Jorhat damdawi ina hruai tr a ni a; tu mah kalpui duh an awm si
loh avngin Rev. Dr. Zairema bawk chuan tlwmngaih chhuahin a
kalpui leh ta a. Susang Ao chu a lwm khawp mai a. Thil ei tr a
neih apiang chu Rev. Dr. Zairema pk a tum \hn a; ani lah chuan a
lo hlau rilru ve deuh si. Ni li lai College kal a \hulh avngin zirlai thar
Calculus an lo zir hman a, lecture tam f a chn avngin hnufual
phah hlein a inhria a ni. Thil dangah pawh Rev. Dr. Zairema
tlwmngaihzia sawi tr tam tak awm mah se, khatih hun laia natna
\ihbaiawm ber pwla ngaih TB veite a enkawl leh buaipui dn a\ang
hian mi tlwmngai leh \hian chhan thih ngam a nihzia a lang chiang
twk hle a ni.
4. Mi dang ngaihsak mi a ni: Rev. Dr. Zairema ziaah khn thil
inkwlkalh (paradox) tam tak hi hmuh tr a awm rng a; chng
znga pakhat chu mi dangte a ngaihsak dn hi a ni.
Sawrkr lama minister emaw, officer lian emaw te hi an
bengvr leh vr loh emaw, an \huihruaite an ngaihsak leh ngaihsak
loh emaw hi an chanchina thil langsr tak a ni. Minister leh officer
lian \henkhat chuan an zin veivahnaah an driver-te ngei pawh an
ngaihsak twk lo fo va; ei leh in thuah te hrilhhai leh riltm titiha
dah twk an awm \hn niin an sawi. Rev. Dr. Zairema erawh chu
chutiang a ni ve lo. Hun rei tak chhng Synod motor khalha Rev.
Dr. Zairema lo hruai kual \hntu Pu Zosngliana chuan, Zn lamah
a chhuah dwna zanriah ei nghl tr a nih chuan min ko phawt a,
Han haw la, in nu hnnah chaw min lo chhum kp suh, hmun
dangah chw kan ei dwn han ti rawh a ti thlap \hn a. Kan va
kalna in neitute hnnah khn, Kan driver hi chaw lo eitr ang che
u a ti a. Kan haw dwnah kal hmain, Chaw i ei em? tiin min
zwt leh ziah a. Tichuan, kan haw chauh \hn. Riltma kan awm hi
a hlau m m a ni, tiin a sawi.
22
www.mizoramsynod.org
Rev. Dr. Zairema chuan mi retheite hi a ngaihsak m m bawk
a. Ama hova Synod House hmasa sak a nih lai khn thingtlng mi
harsa zwkte tn inhlawhna a siamsak hrm hrm \hn a. Synod
House thar \hiah lai khn, Synod House kan sak lai khn thingtlng
mi harsate inhlawhna a tam thei ang ber kan siamsak kha \ha ka ti
m m a. Tnah a thar an sak pawh hian mi harsa zwkte tn
inhlawhna siamsak tam thei se ka duh hle mai, tiin a sawi a ni. An
inah kutdawh lo kal se eng mah pe lova chhuahtr leh a duh ngai lo
va. A chhngte hnnah pawh kutdawh lo kal apiang chu eng emaw
tal lo pe \hn trin a chah a ni.
5. Zirna a ngaisng: Rev. Dr. Zairema hi Mizote znga B.Sc
(Hons) hmasa ber leh BD (First Class) hmasa ber a ni a. Lehkha
thiam thei tak a ni a; lehkha a zir chhngin Class VI a\angin BD
thlengin First Class-ah a pass zl a ni. Serampore College-ah BD
a zir tirh lamah khn a hrislna \hat twk loh avngin kum 1941
twp lam a\anga kum 1942 June thla thlengin Aizwlah a chwl a.
Chutih lai chuan Pu Lalbuaia nn High School din dlin Bawrhsp
A.G. McCall-a kha an va bia a; Bawrhsp chuan a lo hau hrep
nghe nghe a ni. Khatih hun lai kha chuan Bawrhsp biak kha thil
namn a ni lo, mi tin hlauh ngawih ngawih a ni. BD a pass hnuah
Mizoramah lo chhuakin Mizo High School ding trah khn zirtrtu
hna a thawk a. Chutih laia Headmaster chu Rev. J.M. Lloyd-a kha
a ni a; kum 1948-1954 chhng phei kha chuan Rev. Dr. Zairema
chu zirtrtu pngngai ni mai lovin Assistant Headmaster a ni nghe
nghe a. Mizo High School-a a thawh tawh loh hnuah Synod-ah
hun puma thawk trin a lo kr a; chutih lai chuan Synod hnuaiah
Primary School tam tak a awm a; chng Primary School enkawltu
atn chuan Education Secretary-ah kum 1954-1959 chhng khn
a thawk leh a ni.
Rev. Dr. Zairema hi kohhran mi rin kai leh zirna lama a khaipaa
hman a ni ringawt lo va; sawrkar leh University lam pawhin an mi
rin a kai phk a. Calcutta University leh Guwahati University chuan
23
www.mizoramsynod.org
Mizo \awng subject zawhna siamtu leh exam paper endiktuah kum
25 zet (1946-1970) an hmang a. Mizoram University pawhin MZU
hnuaia zirtrtu kaisng trte endiktuah a hmang a; chu chauh chu ni
lovin External Expert of the Board of the School of Humanities &
Education atn a thih ni thlengin a \ang bawk. Mizoram Board of
School Education (MBSE) a lo din khn hun eng emawti chhng
chu Science leh Mathematics zawhna siamtuah hman a ni leh a.
Mizoram UT nih hnuah Mizoram Civil Service (MCS) exam hmasa
berah khn English Paper endiktuah hman a ni bawk. Hng kan
sawi tkte bka sawrkrin Rev. Dr. Zairema a hmanna langsr
zualte chu
(1) Aizawl Night College Organising Body Committee
(tnah Pachhnga University College);
(2) Board to examine Adult Education Programme (1974);
(3) Chairman, Enquiry Commission of High Failure in HSLC
Examination (1975);
(4) Member, Mizoram Council of Science, Technology &
Environment (2004);
(5) Member, National Awardee for Teachers (1974);
(6) Member, School Text Book Committee (1973-1977);
(7) Member, Science, Technology & Environment Cell,
Planning Department (1993).
6. Ram a hmangaih: Rev. Dr. Zairema hi ram leh hnam
hmangaihtu a ni a. Calcutta-a BD a zir lai kha Indopui II vnglai
tak a ni a. Khatih lai khn India mite zngah independence duhna
rilru a lian hle tawh a; chu chuan a ngaihtuahna pawh a kaihruai
hman hle a nih a rinawm. Mizoramah political party Mizo Union a
lo din khn khatih laia kohhran hruaitute kha member an ni fur a.
Rev. Dr. Zairema ngei pawh Mizo Union member satliah ni lovin
Councillor znga pakhat a ni. Amaherawhchu, Mizoramah party
dang United Mizo Freedom Organisation (UMFO) a lo din ve
24
www.mizoramsynod.org
tkah khn party pahnihte inepna boruak a len tk m avngin
kohhran hruaitute chu party politics a\ang chuan an inthiar fihlm ta
a ni.
Kum 1957-ah Rev. Dr. Zaireman Bilt Lei Hnathawh Dn
tih lehkhabu pan t a ziak a. Mi \henkhat chuan amah sawisl nn
leh fiamthu thawh nn an hmang \hn, Mizo znga BD pass hmasa
ber chuan Pathian thu lam ziak lovin Bilt Lei Hnathawh Dn tih
mai mai a ziak tiin an nuihzat deuh \hn. Amaherawhchu, he
lehkhabu a ziah hi Mizote a hmangaih vnga ziak a ni. Kum 1957-
ah khn Mizoram hmun hrang hrangah tuikhur siamna tr pawisa
sem a ni a; mahse, cement hmanga hnathawh kha Mizoten kan la
thiam lo va, tui tling thei tuikhur siam thei an awm lo. Tuikhur \ha
siam dn kaihhruaina trin Bilt Lei Hnathawh Dn tih kha a ziak
ta a, kha lehkhabuin a sawi ang taka tuikhur siam chu kum 50
hnuah pawh a la \ha m m a ni.
Rev. Dr. Zairema hi a pension hma leh pension hnuah pawh
ram leh hnam thil hrang hrangah a inhmang nasa hle a. A pension
hnuah ram leh khawtlng tna a inhmanna huang a zauh zl a.
Sawrkr lamin amah an hmanna piah lamah Mizoramah diknaa
rorl a nih theihna trin theihtwp chhuahin a bei a. Sawrkr hi
khalh ngl theih a nih beiseiin mi \hahnemngai dangte nn \angrualin
Mizoram Vigilance Council an din a. Sual Do Pwlah pawh Chair-
man a lo ni tawh a. Citizens Common Front (CCF) din lai khn
Patron-ah a \ang bawk. Mizoram mipuiten thu dik kan hriat theihna
a nih beiseiin Mizoram Assembly House chhngah meuh an au
chhuahpui Kau-Tlabung Project chungchnga thil dik lo awm nia
lang chu hai lan tumin Supreme Court-ah meuh pawh PIL a theh
lt ngam a ni. Ama sawi dn chuan, Mi malin tu mah ka haw lo;
Assembly House-ah meuh sawi chhuah ni ta chu chhui chian \hain
ka hria a. Thu dik a lo lan hunah chuan a tidik lotu chu a mualpho
ang a; a dik a nih erawh chuan politics-ah a chan a \ha sawt ang tih
ka ring a. Chuvngin, thu dik laih lan nn PIL hi ka theh lt a ni, a
25
www.mizoramsynod.org
ti. Rev. Dr. Zairema khn dikna a ngaina a; dik lo na n n chu hai
lanin awm ngei se a duh a ni.
7. Mizo \awng a hre ril: Rev. Dr. Zairema kha Mizo \awng
tihhmaswn kawngah nihna hrang hrang a lo chelh tawh nual a.
Mizo Academy of Letters (MAL)-ah member a ni a. Sawrkrin
a din Mizoram Language Board (1999)-ah member a ni bawk.
Mizo \awng a thiam kan tih chuan mi \henkhatin a \awngkam
luang \ha zn lo avng hian pawm harsa an ti deuh ang a. Mizo
\awng a hre ril hle kan tih erawh chuan kan hnial lo tlng \heuh
wm e. Mizo \awng a hre ril kan tih hian a awmzia chht thk
lama a rilzia kan sawina a ni. Rev. Dr. Zairema tluka chht thk
thiam hi Mizo zngah an awm a nih pawhin an tam lo viau ang.
Mizo \awng ziah dn, zawm leh zawm loh tr nasa takin a
chhui \hn a. A ngaih dn chuan thu lam khat (one syllable) awmze
nei chin hi a hrangin ziak vek mai ila, tihsual tlm berin a ring.
Mizo \awngah hian thlk a tam m avngin thlkna chi hrang
hrang, a tam thei ang bera hman a duh a. Vowel tin hian thlk dn
pariat \heuh neiah a ngai a. Chutiang mil tra a duh ang taka
hawrawp siam Zairema Fonts chu a thih hnuah siam chhuah a ni
a; chumi Fonts hmang chuan thuziak a hnutchhiah lehkhabute chu
chhut a ni.
Rev. Dr. Zairema chhui dn a\anga pawm nahawm tak pakhat
chu \awng lam awlsam apiang hi lam harsa zwk aiin a naupang
zwk a ni ang tih hi a ni a. Mizovin Eng a? kan tih chu Hualngoho
chuan Zeng a? an ti a; eng tih ai chuan zeng tih chu a lam a
hahdam deuh zwk. Chutiang bawkin Hmrhovin chun an tih
chu Mizovin chuan kan ti a; chuan tih ai chuan chun tih chu
a lam a hahdam zwk a; a naupang zwk a ni ang; banhla tih
pawh hi balhla tih ai chuan a lam a hahthlk zwk a, balhla tih
hi a naupang zwk a ni ang. Heti zwnga chht hian \awng upa
leh naupang zwk chu eng emaw chen a chhui theih a ni.
26
www.mizoramsynod.org
Kum 1940 vl a\ang khn article a ziak \an a. A thu ziah hmasak
deuhte chu Zn (1940), Mai Mai Fakna (1940), Thukhuh (1940)
leh Tawrhna (1946) te hi a ni ang. A thu ziahte hi han chhiara luang
nalh zaih chu a ni hran lo; mahse, chht chian erawh a dwl thung a
ni. A article ziah znga lr ber pakhat chu A no ber mai, no ber
mai tih hi a ni a. Khawi lam nula hml\ha nge Rev. Dr. Zairema
hian a sep tk chiam mai chu le tih mai tr a nih laiin a twpah
chuan bwng k an\am a fakna lek a lo ni reng si a. Article a ziak
zawng zawng hi a dah \ha thlip thlep vek lo a ni ang. A thih hnuah a
article ziah hmuh theih zawng zawng 83 chu lehkhabu pakhat
Thukhawchng Mi Pkte Hi tiin chhuah a ni.
8. Bible letlingtu ropui a ni: BD zir tra kohhran hruaitute
hmaa a interview \umin Pathian thu zir a duh chhan an zawhin
Bible pawh kan la nei kim si lo va, lehlin hna te pawh kan
thawk ang chu, tiin a chhng a. BD zir zova a lo chhuah hnu
lawk kum 1946 a\angin Bible lehlin lamah chuan a inhmang \an
ta nghl a ni. A rawngbwl chhng zawng bkah a pension hnu
kum 1995 thleng khn Bible lehlin lamah hian a inhmang a. Mizo
Bible lehlin tharah hian mi malah chuan a slhnu a tam ber ti ila
kan tisual hauh lo vang.
Mizo Bible lehlin thar hi a ngial ngana lehlin ni lovin a awmzia
phawk chhuak tr zwnga lehlin a ni. Mizo Bible hman lai hi kan
hre bel tawh a, a \awngkam te hi a bo kan duh vak lo. Chuvngin,
lehlin thar hi kan ngaina vak lo niin a lang. Amaherawhchu, a thu a
fiah zwk hle si a ni. Tn hma chuan Matthaia 11:19 twp lam chu,
Nimahsela, a thiltihten Fingi an thiam e tih a ni a. Rev. Dr. Zairema
hova Bible an en\hat a\anga tihchhuah Pulpit Bible-ah khn,
Nimahsela, finna chu a thiltih a\angin a dikzia a lang a ni tih a ni a.
Bible lehlin tharah chuan, Pathian finzia chu a thiltihah a lang a ni
tih a ni ta thn a. A awmzia chu a chiang ta hle a ni. Matthaia 5:3-
11-a engthwl tih zawng zawng chu an chan a \ha e tih a ni ta vek
a. A trah phei kha chuan nihlawh tih a ni. Miin khwnvr hlin
27
www.mizoramsynod.org
hrai hnuaiah an dah ngai lo tih pawh tnlaiin hrai hre lo an tam
tk avngin khoin an khuh ngai lo tih a ni a. Hei pawh hi tnlai
chuan kho hre lo an tam tawh a; lehlin ennawn hunah chuan
tihdanglam a ngai leh tawh mai thei a ni.
Bible lehlin thara mipuiin kan hriat thiam loh tak pakhat chu
Nova lawng chr phuina fr hnai tih \hin kha alkatra tih a ni ta hi
a ni (Gen 6:14). Mizo Bible letling hmasatute khn kan hriat thiam
theih trin thil ban bera an hriat fr hnai kha an lo hmang mai a; fr
hnai chu a ban khawp a, ke khi chr phuina atn pawh an hmang
\hn an ti. A \awng bul (Heb. kpher) lam hian fr hnai a kwk rng
rng lo. Chuvngin, \awng bul lama a awmzia phawk chhuak \ha
takin alkatra tih chu an rawn hmang ta a ni. Chutiang bawkin
Mosia an thuhrkna phairuang lawng t pawh kha alkatra hmanga
chr phui a ni bawk (Ex 2:3). Fr hnai tih aia alkatra hman a nih
tk avnga sawisltute a chhnna ang deuhin Rev. Dr. Zaireman
heti hian a ziak a, Dumka bial a\anga kan unau kan rama inhlawhfate
nn inzawm hlea kan hriat alkatra hi kan hre hneh hle. A tlwm hle
a, Bible-a chuang meuhah chuan kan iai deuh a ni thei a. Bible-a
thu chuang chu eng emaw deuh tak, hriat har f ni se kan lwm
deuh emaw tih tr a ni, tiin.
Mizo Bible hman laia lehlin fuh twk lo pakhat chu Genesis
5:1-3 thu hi a ni. Hetah hian Genesis 1:27-a Pathianin mipa leh
hmeichhia siam thu sawi tawh kha thlr ltin mihring siam thu kha
sawi chhuah a ni a. Mizo Bible letling hmasatute khn Hebrai \awnga
bara (Heb. arb) chu thil awm lo a\anga thil siam (creation out of
nothing) anga an ngaih avngin Pathianin thu ngawta mihring a
siam ni khn... tiin thu ngawt tih hi vawi thum lai hman nawn a ni
a. Tn hma chuan bara hi thil awm lo a\anga thil siam sawina
(creatio ex-nihilo) angin an lo ngai \hn a. Mahse, chutiang ngawt
chu a lo ni lm lo; thil awm tawh sa a\anga thil siam sawina pawh a
ni thei tho. Mihring kha thil awm tawh sa lei hmangin Pathianin a
siam a ni. Amaherawhchu, Hebrai \awnga bara hmanna apiangah
28
www.mizoramsynod.org
a titu (subject) erawh chu mihring ni lovin Pathian a ni zl thung.
Bible lehlin tharah chuan thu ngawt tih hi an rawn paih ta a; Hebrai
\awnga awmze dik tak hmanga Rev. Dr. Zairema leh a thawhpuite
hian an letling \ha ta hi a lwmawm hle a ni.
Thil pakhat han sawi leh ila. Bible hman laiah chuan Isaia 9:6-
ah, A hmingah chuan Maka, Remruattua... tih a ni \hn a. Hei hi
English Bible an behchhan ber Revised Version (1885) leh
Authorised Version (1611) zuia an lehlin vng a ni a. Tnlai erawh
chuan English Bible lehlin thar zlah Wonderful Counsellor tih a
ni ta vek a. Chumi zui chuan Rev. Dr. Zairema te chuan Remruattu
Maka tiin an rawn dah ve ta a; hei hian Hebrai \awnga ziak dn a
phawk chhuak dik zwk a, a lwmawm hle. Mizo Bible hman lai
tihchhuah hnuhnng ber (2014)-ah pawh hian lehlin thar hi zuiin
Remruattu Maka tih a ni ve ta. Mi tam takin Bible lehlin thar hi an
hnualsuat deuh \hn a; mahse, hnualsuat tr a ni lo. Mizo Bible
hman lai aiin a awmzia a chiang zwk fo va; chuvngin, kan Bible
hman laia thu awmzia chiang chiah lo awmzia chiang zwk hriat
duh chuan Mizo Bible lehlin thar hi en mai tr a ni.
9. Miten amah an hmuh dn: Rev. Dr. Zairema chanchin hi
sawi tr a tam a, sawi sn a ni lo. Kan thu twp nn chuan miten
eng angin nge Rev. Dr. Zairema kha an sawi tih hi telh a ni.
Rev. Dr. Zairema a thih khn khatih laia Serampore College
Principal, Rev. Dr. Lalchungnunga chuan tuarpuina thu a rawn
thawnah, Rev. Dr. Zairema hi kum 1940 hnu lam, Indopui II lai
khn Serampore College-ah BD a zir a. Zirlai hruaitute znga pakhat
a ni a. A thawhrimzia leh zirna lama mi chungchuang a nih hi amah
an hriat reng dn a ni, tiin a ziak a ni. Rev. Dr. Zairema a han thih
tkah khn naupan lai a\anga a lehkha zirpui leh Synod-ah pawh
hun rei tak a lo thawhpui tawh Upa C. Rokhma chuan, Pu
Zairema te ang mihring Pathianin Mizoram leh hnam min pe hi kan
vnnei m m a ni. A hming a dai tawh lo vang. Mi tak, hriatna
khurpui chuan mual min liamsan ta a ni, tiin a sawi.
29
www.mizoramsynod.org
Mizo Bible lehlinna lama hun rei tak a thawhpui Rev. Dr. H.S.
Luaia chu Rev. Dr. Zairema thih thu phone-in an va hrilh a, I \hianpa
Rev. Dr. Zairema a chat thla ta, ka han hrilh ve che a ni, tiin. Chuta
a rilrua lo lang hmasa ber chu Hmr arsi lian a her liam ta maw! tih
hi a ni. Ka \hianpa Zairema hi mi chhel tak mai a ni a. Ram buai
laia kan thlen inten ramhnuaia an puan an thuhrk avnga puan
pakhat inzwna puan pakhat kan phah pawhin a phunnawi ngai lo.
Ramhnuai ni sa hnuaia kea kan kal \hin lai pawhin keini chuan khum
kan nei \hn a, ani chuan a hau tuar mai \hn a ni. Chuvngin kei
chuan HMAR ARSI LIAN ka ti a ni, a ti.
Rev. H. Chalbuanga pawhin heti hian a sawi, Rev. Dr. Zairema
hi mi fing leh hruaitu tlingte zngah mi ril, thil hria a nihzia a lang \hn.
Chngho zngah chuan mi \awng duh, sp \awng thiam a nihzia
hmu vein ka inhria. Keiniho aiin BSI hruaituten an ngaisngin an
zah zwkin ka hria. Hnathawh laklawh laia ng lo thim thutah te,
boruak dang lo tlazepah te a chi-ai vein a ng chhuak ve ngai lo, a
chhiar lai a keng reng a, a n hunah a chhunzawm leh mai thei.
Chaw leh a hmeh a tui lo a nih pawhin sawisl lovin a ei tlm mai a,
a che zia hi pa tak a ni ringawt mai, a ti.
Rev. Robwiha (Ex-Moderator) chuan, Rev. Dr. Zairema,
Mizote tna Pathian thilpk hluin mual min liamsan ta ruai ruai mai
chu Mizo mipuite leh kohhranhote tn a va uihawm tak m! Hetiang
mi tak, mi special hi khawvl tn Pathianin a rawn tr zeuh zeuh \hn
a, kan ram leh kohhran tn a hun takah Rev. Dr. Zairema pawh hi,
vawiin kan dinhmun kan thlen theihna ban pawimawh ber znga mi
pakhat min pk a ni tih loh rual a ni lo. Rev. Dr. Zairema ka ngaihtuah
chnga ka rilrua langsr m m mai chu, kan Lal Isuan Nathanaela
chungchng thu a sawi a, En teh u, Israel mi tak, ngamthlmna
rng nei lo saw, a tih hi a ni, a ti.
Rev. Thangzauva (Ex-Moderator) chuan, Mi \awng mawha
sawi, a sawi duh zwng cho chhuah loh avng maia mi ngawichawi
ni lawi, vision nei \ha, mi nghet, dawhthei leh insm thei, ngawi
30
www.mizoramsynod.org
renga a \hut pawha mi tithlamuang, writer ropui, \hangthar rilru hre
phk, tar t aia tar fin ngah, zir reng nun nei, theologian ropui,
scientist, politician, a thinlunga thu tak tak sawi mi, thu pawimawh
leh harsa bka Kohhran Inkhwmpui Lian leh Committee sngin a
kamchng an ngaihchn, tnlai huna Presbyterian Kohhran Pa
Vrparh Arsi ng tak a ni, a ti.
Mizo znga lehkhabu ziak lama thawh hlwk tak Pu B.
Lalthangliana chuan Rev. Dr. Zairema chanchin heti hian a sawi
a, Rev. Dr. Zairema hi Pathian thu zir sng hmasa,
rawngbwlnaa hun pum hmang a ni tih kan hre \heuh a. Chuti
chung chuan Mizo culture te, \awng te leh hmnlai Mizo nun
ramah a tui a, a zir a, a chhui bawk a. A remchn dn ang angin
a ziak bawk a. Essay \ha tak tak, chhui chet leh belh chian dwl
tak takte a ziak hlawm a, a hlu hle hlawm... Amah hi pa inthup,
uang lo leh chapo lo, \awngkam leh thusawi fahranah pawh uar
ngai lo a ni nghe nghe, a ti.
Pu Bualhrnga chuan, Mi \awng tlm tak, a hun leh hmunah
erawh chuan thu \angkai leh koritu tham tak sawi \hn, Pathian thu
pawh \henrual kawmna satliahah chuan sawi tam lo tak; mahse,
Pathian thuin mihringte nun kawng min kawhhmuh anga nun tum
\hn, \hen leh rualte chanchin a chhe lam sawi hreh tak, an \hatna
lam sawi \hin mi, mahni nihna aia ropuia lan chhuah tum ngai lo...
\hiante tna damna, nunna leh himna tr a nih phawt chuan mahni
nunna pawh chn huam khawpa tlwmngaihna sng vawng tlat,
dinhmun hlauhawma awm lai pawha hlau, zm leh thlabr hml pu
ngai lo, hmun hrehawm bera awm lai pawha hrehawm ti hml pu
ngai lo, kutke leh thluak ngaihtuahna hmanga rim taka hna thawk
reng mi... thil \ha leh \angkai nia a ngaih chu hlauhna nei miah lova,
tu hriat pawh hlawh lova hma la mai \hn, a twp thlenga hmaswn
zwnga inzir chho reng mi, nun tak, nghet tak leh rinawmna vawng
tlattu, hng hi khawvla a awm chhnga Rev. Dr. Zairema nun zia,
entawn tr min hnutchhiah chu a ni a ti.
31
www.mizoramsynod.org
Rev. Dr. Zairema nunah hian BD a zir zawh hlima Serampore
College-in lehkha an siamsaka an thuziak, Amah hi eng hnaah
pawh, khawi hmunah pawh, zirtrtuah emaw, thuhriltuah emaw,
thuziak miah emaw, thil rlbwltuah emaw, a zavaiah emaw pawh
hian \ang sela hnuhma pawimawh tak nei thei tr chi a ni an tih
kha a takin a lo thleng ta a ni.
...
THU DAWNNA HNRTE
Rev. Zairema chanchin hi ziah tr a tam a, ziah sn a ni lo
zwk hial a. A chanchin ziak nna rinpui ber pakhat chu amahin a
ziah I Ni Mi Pkte Hi tih a ni a. A lehkhabu dang pawh hman a ni
bawk a. A chanchin kan ziah tam tak hi chu tna a chanchin ziaktu
nna an inkawmna a\anga dawn a ni. A chanchin ziakah hian foot-
notes/endnotes dah kan han tum deuh zet n a, a thu chhiar vl a
tinuam lovin a tibawl mai mai dwna hriain footnotes/endnotes dah
a ni ta lo.
Rev. Zairema ziak lehkhabu hman zual deuh bkte
Bilt Lei Hnathawh Dn (1957)
Genesis Thlan Chhuah Hrilhfiahna (1957/1998)
Marka Hrilhfiahna (1970)
Johana Hrilhfiahna (1974)
Kan Bible Hi (2002)
I Ni Min Pkte Hi (2009)
Thukhawchng Mi Pkte Hi (2009)
Isua Rilru (2009)
|hian Lehkhathawn (2009)
Ram buaia Kohhran bn phar Remna Lamtluang Published
by MPCC, 2006
32
www.mizoramsynod.org
Mi mal kawmte
Rev. Dr. Lalngrauva, Mission Vngthlang
Rev. Dr. Lalswma, Mission Vngthlang
Upa C. Rokhma, Mission Vngthlang
.....
33
www.mizoramsynod.org

You might also like