Professional Documents
Culture Documents
Choroby Pasożytnicze Świń
Choroby Pasożytnicze Świń
WYKADY
2009/2010
CHOROBY PASOYTNICZE WI
Zenon Sotysiak
By M.
Kokcydioza u wi
A-Eimeria scabra,
B-E. perminuta,
C-E.spinosa,
D-E. debllecki,
E-Isospora suis
U wi (tylko prosit) jest 13 poznanych dotychczas gatunkw kokcydiw, z ktrych spord 13-u
gatunkw kokcydiw,
10 naley do rodzaju Eimeria
3 gatunki do rodzaju isospora (cech charakterystyczn rodzaju Isospora jest powstawanie w sporulujcej
oocycie 2 sporocyst zawierajcych po 4 sporozoity).
Izosporoza wi
Izosporoza wi w jelicie cienkim wi w postaci sporozoitw, schizontw, merozoitw, gamet i oocyt.
Oocysta zawiera dwie sporocysty, zawierajce po 4 sporozoity.
Wystpowanie Pierwotniak kosmopolityczny
ywiciel winia
Umiejscowienie komrki nabonka jelita cienkiego
Cykl rozwojowy
- Uwonienie z oocyt sporozoity, z ktrych powstaj merozoity.
- Po dwch, trzech pokoleniach schizontw ma miejsce rozwj pciowy gamogonia.
- Okres prepatentny wynosi 5-7 dni.
Objawy kliniczne
Inwazja dotyczy prosit sscych w wieku 8-15 dni.
Stwierdza si wodnist biegunk, ktra staje si pastowata,
Ka zwykle ty lub zielonkawy.
Sarkocystoza (syn Sarkosporydioza)
ywiciel Ostateczny PIES
S. BOVICANIS (syn. S.. Cruz),
S. OVICANS (syn. S.lenella),
S. CAPRICANIS,
S. HIRCIANIS,
S. SUICANIS (syn. Sarcocystic porcicanis, S. miescheriana),
S.EQUCANIS (syn. S.bertrami),
S. FAYERI
S. HOVARTHI,
S. CAMEL
ywiciel ostateczny KOT
S.BOVIFELIS (syn. S. hirsuta, S. fusiformis)
S. OVIFELIS (syn. S. Tevnella, S. gigantea, S. meddusiformis, Isopora bigeminia),
S.PORCIFELIS (syn. S, sufelis).
ywiciel poredni WINIA
ywiciel ostateczny-PIES
S.SUICANIS ( syn. S. porcicanis, S. miescheriana)
ywiciel ostateczny KOT
S. Suifelis (syn. Porcifelis)
ywiciel ostateczny Czowiek
S. Suihominis (syn. Isopora hominis).
Umiejscowienie: Minie.
Rozpoznawanie
W praktyce przyyciowe sakocystoza przeuwaczy nie jest diagnozowana.
Badania pomiertne
Pomiertnie w czasie badania poubojowego lub sekcyjnego.
W miniach stwierdza si biaoszare cewy Meschera. Ich dugo siga niekiedy kilkunastu milimetrw i s uoone wzdu
wkien miniowych.
Przy intensywnej inwazji dochodzi do zmian struktury i zabarwienia mini.
OPISTORCHOZA (opisthorchosis)
Etiologia. Choroba ta wywoywana jest przez Opisthorchis felineus, przywr nalec do rozdziny Opisthorchidae.
Wystpowanie.
Europa (szczeglnie kraje Europy poudniowo-wschodniej) i Azja.
Z uwagi na cykl rozwojowy tej przywry jej wystepowanie ma charakter ogniskowy , gwnie w okolicach jezior i rzek
obfitujcych w ryby.
W Polsce wystpowanie tej przywry notowano jednak w Warszawie i jej okolicach u 0,45-90 % badanych krw badanych kotw,
przy czym najwysz elastyczno inwazji (90%) tej przywry stwierdzono u kotw pochodzcych z okolic znad Zalewu
Wilanego.
Przywr t stwierdzono take u lisw polarnych Alopex lagopus.
Cykl rozwojowy
ywiciel i umiejscowienie
ywiciel ostateczny:
Kot, lis, pies, winia oraz czowiek.
Pierwszy ywiciel poredni limak sodkowodny Bitynia leachi.
Drugim ywiciel poredni,
Ryby najczciej z rodziny karpiowatych (karpie, pocie, liny, leszcze i In.).
Umiejscowienie: U ywiciela ostatecznego przewody ciowe wtroby, niekiedy przewody trzustki.
Obraz kliniczny
Silniejsza inwazja O.felineus u kotw prowadzi do wychudzenia, zaburze ze strony przewodu pokarmowego, niedokrwistoci,
taczki, obrzkw, a nawet wodobrzusza.
Przy omacywaniu jamy brzusznej stwierdza si niekiedy powikszenie wtroby.
Zmiany anatomopatologiczne
Stwierdza si oznaki taczki i powikszenie wtroby oraz rozszerzenie przewodw ciowych, prowadzce miejscami do
powstawania torbieli wielkoci orzecha woskiego (wypenionych przywrami).
W przypadkach przewlekej inwazji stwierdza si poza tym nieytowe zapalenie cian przewodw ciowych oraz rozrost
nabonka, prowadzcy do powstawania brodawczykowatych lub guczoakowatych zmian.
Diagnostyka
Rozpoznanie. Polega na poszukiwaniu charakterystycznych jaj w kale metod sedymentacji.
Zwalczanie. Do leczenia zalecza si prazikwantel w dawce 25 mg/kg przez 3 dni i heksachlorofen w dawkach 20 mg/kg m.c. po
Zapobieganie ogranicza si do wykluczenia z diety surowych lub niedogotowanych ryb.
PARAGONIMOZA LUDZI I ZWIERZT Paragonimus westernami
Jest rozprzestrzeniona na Dalekim Wschodzie, pasoytuje w pucach (parami w cystach) gwnie u ludzi, a take u psw, kotw i
wi.
Pierwszym ywicielem porednim s:
limaki z rodzaju Melania.
Drugim ywicielem porednim s:
Sodkowodne skorupiaki.
Obraz kliniczny
Zaraenie nastpuje przez spoywanie surowych skorupiakw. Inwazja tego gatunku przywr wywouje objawy zapalenia oskrzeli
i puc, kaszel i krwioplucie.
.
CLONORCHIS SINENSIS
Morfologia i Cykl rozwojowy
Przywra chiska dugoci 20-25 mm o wyduonym ksztacie i czerwonej barwie. Wystpuje u czowieka, psa, kota i wini.
Miejsce osiedlenia-Przewody ciowe.
Z chwil wydalenia w jaju znajduje si uksztatowane miracudum.
ywicielami porednimi sa limaki i ryba.
I-limak (Bulinus fucsianus, Alocinoma logicornus). W jamie ciaa limaka miracidum przeksztaca si w sporocyst, a po 4
tygodniach stwierdza si ju redie.
Redie przenikaj do do trzustkowtroby limaka i po 4-6 tygodniach rozwin si cerkarie. Cerkarie wydostaja si ze limaka i
pywaj w wodzie atakujc II-ywiciela poredniego tj. ryb (karpiowate, okoniowate) usadawiaj si w miniach i przychodz
po 6 tygodniach w encystowana metacerkuri.
ALARIOZA ZWIERZT Alaria alata
Dugoci 3-6 mm.
Uszka dobrze rozwinite.
Przedni odcinek ciaa dugi, spaszczony, w tylnej czci rozszerzony.
Tylny odcinek krtki, zaokrglony.
Narzd czepny poza przyssawk brzuszn.
1 przyssawka gbowe
2 gardziel
3 jelito
4 przyssawka brzuszna
5 tniki
6 dodatkowy narzd czepny
7 jajo
8 jajnik
9 jdro przednie
10 jdro tylne
11 pcherzyk nasienny
12 otwr rozrodczy
ywiciel poredni
I poredni limak (Planorbis, planorbis, Spiralna Hortex)
II poredni kijanki lub dorose aby,
ywiciel ostateczny lis, wilk, pies, kot.
Cykl rozwojowy
Z jaj wydalanych do wody rozwija si miracidum po 25 dniach. Wnika do limaka zatoczka i i umiejscawia si w
trzustkowtrobie i przeksztaca si w sporocyst macierzyst a ta w sporocysty potomne. Brak redii.
Cerakanie typu furkocerkarii opuszczaj sporocysty i wydostaj si ze limaka, aby wnikn do drugiego ywiciela tj. aby lub
kijanki aby gdzie przeksztac si w inwazyjne mezocerkarie. W tkance mini dzika, ywiciela rezerwuarowego pojawia si
Agamodistomum suis.
TASIEMCE NISZE
Rzd tasiemcw Pseudophyllidea
W pierwszym ywicielu porednim rozwija si drugie stadium larwalne tasiemcw z rzdu Pseudophyllidea-procerkoid
(procercoid).
Ksztat ciaa tej larwy wyduony, a jej tylny koniec jest wyodrbniony i zaopatrzony, a jej tylny koniec jest wyodrbniony i
zaopatrzony w 3 pary hakw.
W drugim ywicielu porednim procerkoid przeksztaca si w plerocerkoid (larw o zawartej budowie z wyksztaconym, jako
skoleks, przednim kocem ciaa).
Larwa ta zjedzona (np. w przypadku spoywania ab) przez niewaciwego ywiciela, np. czowieka lub wini, nie rozwija si
do postaci dojrzaego tasiemca, natomiast migruje z jelita do mini, a niekiedy take do innych narzdw, gdzie osiedla si w
postaci plerocerkoidu zwanego sparganum.
Umiejscowiony w organizmie czowieka, np. w gace ocznej (sparganoza oczna), mzgu lub naczyniach krwiononych, staje si
dla niego niebezpieczny.
Dojrzay tasiemiec pasoytuje u zwierzt misoernych w jelicie cienkim.
Tasiemczyce u ludzi cykl rozwojowy
Taenia solium i Taenia saginata
A ywiciel ostateczny
B ywiciel poredni
1a czon maciczny T. solium
1b czon maciczny T. saginata
Rozpoznawanie
Rozpoznawanie wgrzycy wi nastpuje podczas obowizujcego badania poubojowego polega na:
Stwierdzeniu obecnoci wgrw w tuszy.
Zwalczanie
Ograniczenie wystpowania tej inwazji moliwe jest przez zapobieganie jej, polegajce na:
1/ wykrywaniu, likwidowaniu u ludzi tasiemczycy na tle T.solium,
2/ ochrona zwierzt przez inwazja przez budowanie, odpowiednich urzdze sanitarnych (ustpw),
3/ ochronie terenw uprawnych i zbiornikw wodnych przed ciekami kanalizacyjnymi przez budowanie odpowiednich
oczyszczalni ciekw,
4/ przestrzeganiu naleytej poubojowej kontroli sanitarno-eterynaryjnej
GLISTICA WI, ASKARYDOZA (ascaridosis suum)
Etiologia Ascaris suum
Nicie nalecy do rodziny Ascaridiae.
Wystepowanie. Pasoyt komopoliczny.
W Polsce glistnica wi jest pospolita, a ekstensywno inwazji waha si w granicach od 7,6 do 61%.
Obraz kliniczny
Okres Pierwszy skrny
W miejscu wnikania larw pojawiaja si lokalne zmiany zapalne skry, niekiedy powikane procesami ropnymi w wyniku wtrnej
infekcji. Miejscowym wykwitom towarzyszy czsto wid oraz wypadanie wosw.
Okres Drugi pucny.
Rozwija si zapalenie puc, kaszel duszno i wpyw z nosa.
Okres Trzeci jelitowy
Biegunki, nierzadko na przemian z zaparciami, utrat apetytu, ble brzucha, skonno do wymiotw, postpujce wychudzenie i
nmiedokrwiso.
Po zakoczeniu wdrwek larw i osiedlaniu si nicieni w jelicie cienkim pojawiaj si objawy.
Ze strony orodkowego ukadu nerwowego podniecenie lub apatia, ruchy maneowe, zakopywanie si w cik.
Zmiany w obrbie krwi cechuj si spadkiem wskanikw czerwonokrwinkowych i eozynofili.
U chorych prosit obserwuje si wyraenie zahamowane rozwoju.
Zmiany anatomopatologiczne
Bona luzowa pocztkowego odcinka jelita cienkiego w przypadkach intensywnej inwazji jest obrzka i pokryta znaczna iloci
luzu.
Stwierdza si mniej lub bardziej liczne wybroczyny i mae ogniska krwotoczne.
Rozpoznanie
Stwierdzenie charakterystycznych jaj ( z wyksztaconym zarodkiem) w kale przy uyciu, metody flotacji.
W przypadku badania kau niewieego, pobranego kilka do kilkunastu godzin przed badaniem, na stwierdzeniu
charakterystycznych larw przy uyciu metody Baermanna lub Vajdy.
Rozpoznanie pomiertne stwierdzenie obecnoci nicieni Strongyloides ransomi w treci jelita lub w zeskrobinach b l j. c.
Badanie naley przeprowadza przy uyciu lupy.
Zwalczanie wgorczycy wi
1. Tiabendazol-MSD (krajowy-Helmintazol Biowet). w dawkach 50-100 mg/kg podawany z karm.
2. Suiverm-Polfa, bdcy mieszanin tiabendazolu i adpinian piperazyny w dawkach 500-900 mg/kg m.c. do zwalczania inwazji
mieszanych wywoanych przez wgorka i glisty.
3. Fenbendazol (Panacur-Hoechst) tylko w wysokich dawkach, 50 mg/kg
4. Cambendazol MSD-20 mg/kg
5. Mebendazol (Mebenvet-Jansen) jako domieszka do karmy 30 ppm przez 10 kolejnych dni.
6. Iwermektyna 300 g/kg, jednorazowo, parenteranie lub z karm 2 ppmx7 dni.
7. Doramektyna 300 g/kg jednorazowo, parenteralnie.
TRICHINELOZA U ZWIERZT I LUDZI
Rodzina: Trichinellidae
Rodzina Trichnellidae
To drobne nicienie blisko spokrewniona z wosogwkami (Trichocephallidae)
Z kapilariami (Capillaridae)
Poczenie ich w systematyce zoologicznej we wspln nadrodzin Trichocephaloidea
1. U yworodnych samic ukad rozrodczy jest pojedynczy
2. Samce nie posiadaj szczecinki kopulacyjnej. Nale tu pasoyty wycznie ssakw.
Trichinella spirali
Z zapodnionych jaj wielkoci 40 z 30 m ju w macicy wykluwaj si przez otwr pciowy na zewntrz.
Krg naturalnych ywicieli woni obejmuje ponad 50 gatunkw ssakw nalecych przede wszystkim do zwierzt misoernych
wilk, pies, kot i wszystkoernych dzik, winia domowa.
Rozwj Trichinella spirali
Po kopulacji samica od 4-5 dnia w cigu 3-8 tygodni rodz do przestrzeni chonnych ciany jelita kilkaset do kilku tysicy larw.
U czowieka 1500,
U winki morskiej 1000-2500,
U myszy 200-900.
Wdrwka tych drobnych, o wymiarach 80-120x 5-6 m larw prowadzi przez naczynia chonne do krenia pucnego, a
nastpnie krenia duego i wreszcie do wszystkich tkanek z tym, e z przyczyn dotychczas nieznanych dalszy swj rozwj mog
one odbywa tylko w miniach poprzecznie prkowanych.
Pierwsze larwy we krwi pojawiaj si po 4 dniach.
W miniach spotyka si je najwczeniej midzy 5 a 8 dniem inwazji.
We wknie miniowym larwy szyb ko rosn, rozwijaj si, a nastpnie skrcaj si i po 17-18 dniach staj si zdolne do
zaraenia innego ywiciela.
Okoo 30-40 dnia inwazji wok skrconych larw zaczyna si proces tworzenia torebki, trwajcy 6-9 tygodni przy czym powstaje
najpierw wewntrzna warstwa Halinowa, nastpnie warstwa zewntrzna-cznotkankowa,
Wkno miniowe wewntrz torebki ulega daleko idcym zmianom strukturalnym, wiadczcym o intensyfikacji procesw
metabolicznych.
EZOFAGOSTOMOZA U WI
Rodzina Strongylidae
Oesophagostomum denatum
Wystpowanie-Oesophagostomum dentatum naley do najpospolitszych pasoytw wi.
W Polsce ekstensywno inwazji wynosi okoo 70 %.
ywiciele-winie, take dziki i pekari.
Umiejscowienie- jelito grube.
WOSOGOWCZYCA U WI
Trichocephalosis suum
Etiologia: Przyczyn choroby jest wosogwka wiska Trichocephalus suis, naleca do rodziny Trichocephalidae.
Wystpowanie. S to pasoyty kosmopolityczne.
WOSOGWCZYCA LUDZI TRICHURIS TRICHIURA
Patogeneza. Form inwazyjn s jaja.
Zaraenie nastpuje per os. Pasoyty bytuj w okrnicy i jelicie lepym.
Objawy trichuriozy pojawiaj si w masowych inwazjach.
Prawdopodobnie doczaj si infekcje bakteryjne.
Objawy kliniczne to: ble brzucha, bolesne parcie na stolec, nudnoci, uporczywa biegunka.
W inwazjach przewlekych obserwuje si utrat aknienia, biegunki naprzemienne z zaparciami.
Jaja Trichocephalus i wosogwki w fadach jelita
Wosogwka ludzka
Rozpoznawanie
Znacznego stopnia wid oraz obecno charakterystycznych zmian na skrze pozwalaja podejrzewa inwazj wierzbowcw.
Podstaw diagnozy stanowi stwierdzenie obecnoci wierzbowcw w zeskrobinach z gbszych warstw skry z miejsc
chorobowo zmienionej, przy zastosowaniu metody Stefaskiego.
Zwalczanie wierzbu wi
1. Zwizki fosforoorganiczne, np.
Ipowet 5 w 2,5 % emulsji wodnej,
Neguvon w 1,5 2% roztworze wodnym.
2. Karbaminiany, np.
Pularyl w 2% roztworze wodnym.
3. Chlorowane wglowodory, np.:
Alugan w 0,2-0,5 % roztworze wodnym, HCH, np.
Unitox, w 3-5% roztworze wodnym.
Aby zapewni powodzenie w leczeniu wierzbu zwierzta przed zabiegiem naley dokadnie obmy wod i szarym mydem.
Naley zabieg przeprowadzi 2-3 krotnie w odstpach 7-10 dniowych.
UWAGA!
Przeprowadzi dezynfekcj pomieszcze i sprztu opryskujc je tymi samymi preparatami, ktre stosowano do leczenia.
WSZAWICA WI Haematopinus suis
Morfologia pasoyta
Wesz wiska Haematopinus suis jest najwiksza spord wszystkich gatunkw wszy wystpujcych u zwierzt domowych.
Samiec ma 3,5-4,5 mm dugoci,
Samica 4-6 mm,
Wszy maj barw szarobrunatn, z ciemnym pigmentowym odwokiem.
Gowa wyranie wsza i dusza od tuowia.
Nogi mocne, zaopatrzone w silny pazur.
Wszawica u wi (Anoplurosis suum)
U wi inwazja ta wywoywana jest przez Haematopinus suis-wesz wisk, nalec do rodziny Haematopinidae.
Wystpowanie
Jest to pasoyt kosmopolityczny, w Polsce do pospolity.
ywiciel winia domowa
U dzika wystpuje Haematopinus apri
Umiejscowienie u nasady uszu, karku, bokach ciaa i wew stronie ud
U dzikw w przednich fadach kolanowych
Biologia
Rozwj wszy jest prosty
Zwalczanie
1. Iwermektyna u Su (0,3mg/kg w r-rze 1% lub 0,25%), s.c., p.o premix
Zwizki fosforoorganiczne
1. Ipowet 5 (5% bromfenwinfos) w 0,05-0,1% emulsji wodnej do opryskiwania i zmywa
2. Neocidol 25 EC-Ciba-Geigy (25%diazinon) w 0,025% emulsji wodnej do opryskiwa lub zmywa
3. Neguvon-Bayer (trichlorfon) 0,15-0,2% r-r wodny do kpieli lub opryskiwa
4. Batestan-Hoechst 0,05% r-r wodny do kpieli lub 0,7% do opryskiwania zwierzt
Karbaminiany
1. Pularyl-Biowet stosowany w 0,5-0,2% r-rze wodnym do zmywa lub w 5% zasypce
Chlorowane wglowodory
1. Heksachlorocykloheksan (np. krajowy Unitox) w 1%r-rze wodnym do opryskiwa
2. Alugan-Hoechst 0,2% r-r wodny do opryskiwa
10