Płazińce i nicienie

W materiale przedstawiono charakterystykę płazińców i nicieni, opisano cykle rozwojowe

wybranych pasożytów oraz profilaktykę zakażeń.

Materiał składa się z sekcji: 1. Gdzie żyją płazińce? 2. Ogólna budowa ciała płazińców, 3.
Przystosowania płazińców do pasożytniczego trybu życia, 4. Cykl rozwojowy płazińców, 5.
Gdzie żyją nicienie? 6. Ogólna budowa ciała nicieni, 7. Przystosowania nicieni do
pasożytniczego trybu życia, 8. Cykl rozwojowy nicieni, 9. Znaczenie płazińców i nicieni,
Podsumowanie, Słownik oraz Zadania.

Materiał zawiera 7 ciekawostek, 14 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 18 ćwiczeń,

w tym 10 otwartych oraz 8 interaktywnych.

Słownik zawiera wyjaśnienia terminów: dymorfizm płciowy, larwa, obojnactwo, pasożyt

wewnętrzny, rozwój złożony, rozdzielnopłciowość, symetria dwuboczna, wągier, żywiciel,
żywiciel ostateczny, żywiciel pośredni.
Płazińce i nicienie

Badania wykazują, że 80 % ludzi w Polsce ma przynajmniej jednego pasożyta w układzie

pokarmowym. Co siódmy Polak ma glistę, a co dwunasty – tasiemca. Niepożądani
lokatorzy zadomawiają się najczęściej u właścicieli psów i kotów.

Dwa osobniki glisty ludzkiej. Widać wyraźną różnicę rozmiaru ciała zależną od płci: u góry większy osobnik –
samica, na dole mniejszy – samiec
Źródło: Anita Mowczan, licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

jak zbudowane są parzydełkowce;

w jakich środowiskach dominują parzydełkowce;
jakie jest znaczenie parzydełkowców w przyrodzie i życiu człowieka.
Twoje cele

Zidentyfikujesz wybrane organizmy jako przedstawicieli płazińców i nicieni.

Przedstawisz środowisko i tryb życia płazińców i nicieni.
Wykażesz przystosowania płazińców i nicieni do pasożytnictwa.
Wykażesz związek budowy zewnętrznej tasiemców z pasożytniczym trybem życia.
Zaobserwujesz przedstawicieli płazińców i nicieni na zdjęciach oraz schematach
i przedstawisz cechy wspólne tej grupy zwierząt.
Przedstawisz drogi wnikania płazińców i nicieni pasożytniczych do organizmu
człowieka i omówisz sposoby profilaktyki chorób wywoływanych przez wybrane
pasożyty.
Wyjaśnisz znaczenie płazińców i nicieni w przyrodzie i dla człowieka.

1. Gdzie żyją płazińce?

Pasożyt to organizm, który wykorzystuje ciało innego organizmu, tzw. żywiciela, jako
środowisko życia i źródło pożywienia – odżywia się strawionym przez niego pokarmem.
Przebywając wewnątrz ciała gospodarza, zatruwa go swoimi produktami przemiany
materii. Gdy pasożyty występują masowo, mogą doprowadzić do wyniszczenia, a nawet
śmierci żywiciela.
Zdecydowana większość przedstawicieli płazińców to pasożyty wewnętrzne, które żyją
w narządach wewnętrznych zwierząt kręgowych, m.in. w jelicie cienkim. Zalicza się do
nich: tasiemca uzbrojonego, tasiemca nieuzbrojonego, motylicę wątrobową i przywrę
krwi.

Wśród płazińców mogą występować gatunki wolno żyjące, jak wypławek, który jest
drapieżnikiem zamieszkującym wody słodkie.

Wypławek biały
Źródło: Eduard Solà, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Wypławek może bardzo długo obywać się bez pożywienia. W wyniku głodowania
rozmiary jego trzycentymetrowego ciała zmniejszają się nawet o 75 %, a mimo to
organizm nadal prawidłowo funkcjonuje, choć w tym stanie zaprzestaje rozmnażania się.

2. Ogólna budowa ciała płazińców

Płazińce mają wydłużone ciało ze słabo wyodrębnioną częścią głowową.
Część głowowa zawiera zwoje nerwowe i narządy zmysłów – oczy proste, które
odróżniają światło od ciemności, receptory zmysłu chemicznego, równowagi
i receptory wrażliwe na ruch w środowisku zewnętrznym.
Ciało ma symetrię dwuboczną i jest silnie spłaszczone grzbietobrzusznie.
Wnętrze ciała płazińców otacza wór powłokowo‐mięśniowy zbudowany
z jednowarstwowego nabłonka i kilku warstw mięśni. Najbardziej zewnętrzną warstwą
ciała płazińców pasożytniczych jest nabłonek, który chroni ciało przed szkodliwym
wpływem czynników środowiskowych. Płazińce wolno żyjące, wypławki, mają rzęski
pomagające w poruszaniu.
Ciało form pasożytniczych zostało przystosowane do życia we wnętrzu żywiciela.
Porównanie budowy tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego. Tasiemiec nieuzbrojony może osiągnąć długość
nawet 12 m, a tasiemiec uzbrojony ok. 4 m długości. Oba gatunki są do siebie podobne, z tą różnicą, że główka
tasiemca uzbrojonego zawiera haczyki
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

3. Przystosowania płazińców do pasożytniczego trybu życia

Cecha Przystosowanie do pasożytnictwa

Pokrycie ciała specjalnym

Ochrona przed strawieniem
nabłonkiem

Spłaszczone ciało Zajmuje mało miejsca w jelicie

Aparaty czepne: przyssawki,

Umożliwiają przyczepienie się do ściany jelita
haczyki

Są zbędne u dorosłych pasożytów, bytujących

Redukcja narządów zmysłów
w ciemnym środowisku jelita żywiciela

Brak układu oddechowego, Umożliwia przebywanie w beztlenowym środowisku

oddychanie beztlenowe jelita

Jest zbędny, ponieważ wchłanianie strawionego

Brak układu pokarmowego
pokarmu odbywa się na całej powierzchni ciała

Obojnactwo Umożliwia rozmnażanie płciowe bez partnera

Złożone cykle rozwojowe, Zwiększają szanse na przetrwanie i „zdobycie”

duża produktywność jaj żywiciela
 Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, dlaczego wypławek ma narząd wzroku, a tasiemce go nie posiadają.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2
Wykaż związek budowy zewnętrznej tasiemca uzbrojonego z pasożytniczym trybem życia.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

4. Cykl rozwojowy płazińców

Płazińce są najczęściej obojnakami – zwierzętami obupłciowymi, które wytwarzają zarówno
komórki jajowe, jak i plemniki. Zwykle przechodzą rozwój złożony, w którym występują
postacie larwalne. Do rozwoju potrzebują kilku żywicieli. Larwy żyją w żywicielach
pośrednich, a osobniki dorosłe w ciele żywiciela ostatecznego.

Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego

Tasiemce wywołują chorobę zwaną tasiemczycą.
W przypadku tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego żywicielem ostatecznym jest
człowiek.
Żywicielami pośrednimi są dla tasiemca uzbrojonego – świnia, a dla nieuzbrojonego –
krowa.
Do zapłodnienia jaj tasiemca dochodzi w dojrzałych członach tasiemca żyjącego w ciele
człowieka. Po oderwaniu się od reszty ciała tasiemca człony te, wraz z kałem żywiciela
ostatecznego, trafiają do środowiska zewnętrznego. Żywiciel pośredni zaraża się
poprzez spożycie zanieczyszczonej wody lub trawy.
W ciele żywiciela pośredniego z jaja wykluwa się larwa, która przedostaje się z jelita do
naczyń krwionośnych, płynie nimi do mięśni, gdzie osiada i przekształca się w wągier.
Jest on pęcherzykiem o średnicy kilku milimetrów, wypełnionym płynem, w którym
znajduje się główka tasiemca.
Człowiek zaraża się poprzez zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa
z wągrami. W jelicie człowieka osłonki wągrów zostają strawione, a główki tasiemców
 przyczepiają się do ściany jelita i przekształcają w dorosłe tasiemce, dobudowując
kolejne człony ciała. Wkrótce są zdolne do produkcji nowych jaj.
Zapobieganie tasiemczycom polega na unikaniu spożywania surowego lub
niedogotowanego mięsa.

Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., edycja: Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY-SA 3.0.

Mięso z larwami tasiemca. Mikroskop świetlny, powiększenie 10×

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij, w jakiej sytuacji człowiek może się stać żywicielem pośrednim tasiemca.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 4
Z jednego dojrzałego członu tasiemca uzbrojonego może zostać uwolnionych aż 100 tysięcy
zapłodnionych jaj. Oszacuj, ile jaj produkuje dorosły tasiemiec, którego ciało składa się z 200
dojrzałych członów. Dlaczego wytwarza on tak wielką liczbę jaj?

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Czy wiesz, że jedząc niemyte leśne owoce, możesz wprowadzić do organizmu jaja
tasiemca bąblowcowego? Przenoszą go zwierzęta leśne oraz psy, koty i lisy. Larwy
bąblowca osiedlają się w różnych narządach, np. w wątrobie, płucach lub mózgu.
W miarę wzrostu tasiemiec uszkadza narządy, co często powoduje śmierć żywiciela.

Tasiemiec bąblowcowy. Mikroskop świetlny, powiększenie 100×

Źródło: Alan R Walker, edycja: Krzysztof Jaworski, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Motylica wątrobowa – płaziniec w kształcie

listka

Pasożyt, który osiąga ok. 18–51 mm

długości i 4–13 mm szerokości.
 Kształt ciała jest listkowaty, spłaszczony
i najszerszy w przedniej części. Przód
ciała jest zwężony, na jego szczycie
mieści się otwór gębowy.
Wyposażona w jedną lub więcej
przyssawek, którymi przyczepia się do
ciała żywiciela.
Forma dojrzała pasożytuje
w przewodach żółciowych wątroby
bydła, owiec, kóz oraz niekiedy
człowieka. Motylica wątrobowa – osobnik dorosły.
Jest obojnakiem, przechodzi rozwój Powiększenie 100×
Źródło: Flukeman, dostępny w internecie: Wikimedia
złożony. Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Przywra krwi – płaziniec żywiący się krwią

Samce osiągają ok. 12–15 mm długości,

a samice 16–20 mm.
Jej żywicielem ostatecznym jest
człowiek lub małpa.
Dorosłe osobniki bytują w naczyniach
krwionośnych, gdzie odżywiają się
krwią.
Powoduje chorobę zwaną
schistosomatozą. Wysypka jest jednym z pierwszych objawów
zarażenia się przywrą krwi. W miejscu wniknięcia
Występuje na zachodnim i północnym
larw pojawiają się charakterystyczne pęcherze
wybrzeżu Afryki oraz w zachodniej
Źródło: Centers for Disease Control and Preven on's Public
części Azji. Health Image Library (PHIL), dostępny w internecie:
Wikimedia Commons, domena publiczna.

Ćwiczenie 5
Przywry krwi odżywiają się krwią. Wyjaśnij, jakie może mieć to konsekwencje dla organizmu
żywiciela.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

5. Gdzie żyją nicienie?

Wolno żyjące gatunki nicieni zamieszkują różnorodne środowiska: dna mórz, głębiny
oceaniczne, jeziora, glebę, a nawet drewno. Łopata wykopanej ziemi może zawierać ponad
milion tych wijących się drobnych organizmów.

Do nicieni należą także pasożyty wewnętrzne zwierząt, takie jak: glista ludzka, owsik,
włosień kręty i włosogłówka, żyjące najczęściej w układzie pokarmowym, oraz roślin, np.
mątwik burakowy. Szerokie rozprzestrzenienie nicienie zawdzięczają zdolności
zapłodnionych jaj do przetrwania w niekorzystnych warunkach.

6. Ogólna budowa ciała nicieni

Nicienie, podobnie jak płazińce, mają symetrię dwuboczną. Są wydłużone, nie mają
wyodrębnionej głowy. Ich ciało jest obłe, wałeczkowate (okrągłe w przekroju
poprzecznym) i zaokrąglone na obu końcach.
Barwa ciała większości nicieni jest jasnokremowa lub różowa, podobnie jak płazińców.
Wnętrze ciała nicieni osłania wór powłokowo‐mięśniowy (stanowi tzw. ścianę ciała).
Otacza go gruby oskórek, który chroni ciało przed niekorzystnymi czynnikami
środowiska zewnętrznego.
Układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym, a kończy otworem odbytowym.
Nicienie nie mają układu oddechowego, krwionośnego ani twardego szkieletu. Ich
ciało wypełnia płyn, który nadaje im kształt i sprężystość oraz umożliwia mięśniom
wykonywanie ruchów.
Narządy zmysłów większości nicieni są słabo rozwinięte.
Ćwiczenie 6
Narządy zmysłów nicieni glebowych są dużo słabiej rozwinięte niż żyjących w wodzie
płazińców. Wyjaśnij, dlaczego tak jest.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

7. Przystosowania nicieni do pasożytniczego trybu życia

Cecha Przystosowanie do pasożytnictwa

Pokrycie ciała oskórkiem Ochrona przed strawieniem

Niewielkie rozmiary Zajmuje mało miejsca w jelicie

Aparaty czepne: wargi Umożliwiają przyczepienie się do ściany jelita

 Cecha Przystosowanie do pasożytnictwa

Są zbędne u dorosłych pasożytów, bytujących

Redukcja narządów zmysłów
w ciemnym środowisku jelita jednego żywiciela

Brak układu oddechowego, Umożliwia przebywanie w beztlenowym środowisku

oddychanie beztlenowe jelita

Produkowanie dużej liczby jaj Zwiększenie sukcesu rozrodczego

8. Cykl rozwojowy nicieni

Nicienie pasożytnicze zwykle przez całe życie przebywają w ciele jednego żywiciela, czyli
tam, gdzie wykluły się z jaj. Mogą występować masowo. Większość nicieni, w odróżnieniu
od płazińców, jest zwierzętami rozdzielnopłciowymi.

Cykl rozwojowy glisty ludzkiej

Cykl rozwojowy glisty ludzkiej

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Glista ludzka wywołuje chorobę zwaną glistnicą.

Dorosłe samice, żyjące w jelicie cienkim człowieka, produkują ok. 200 tys. jaj na dobę.
W jajach rozwijają się larwy. Takie zawierające larwy jaja wraz z kałem wydostają się do
środowiska zewnętrznego i mogą zanieczyścić wodę, warzywa lub owoce.
 Po połknięciu przez człowieka w jelicie osłonki jaj ulegają strawieniu, a uwolnione
z nich larwy przebijają ścianę jelita i przedostają się do naczyń krwionośnych. Wraz
z prądem krwi przepływają przez wątrobę, serce, aż wreszcie trafiają do płuc,
a następnie do tchawicy.
Z tchawicy larwy przedostają się do gardła.
Połknięte wraz ze śliną, ponownie trafiają do jelita cienkiego. Tam się rozmnażają.
Zapobieganie glistnicy polega przede wszystkim na rygorystycznym przestrzeganiu
higieny osobistej: myciu pod bieżącą wodą warzyw, owoców i rąk.
Ciekawostka

Według raportu Państwowego Zakładu Higieny (PZH) z 2008 r. w Polsce było 5817
przypadków glistnicy.

Cykl rozwojowy owsika ludzkiego

Owsik ludzki wywołuje chorobę zwaną owsicą, potocznie nazywaną „chorobą
brudnych rąk”. Chorują na nią zazwyczaj dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
oraz ich rodziny, ponieważ owsica jest bardzo zakaźna.
Podobnie jak glista, owsik ma tylko jednego żywiciela – człowieka.
W odróżnieniu od glisty owsiki żyją w jelicie grubym, a nie cienkim.
W nocy dorosłe samice składają jaja w odbycie człowieka.
Wydzielina pokrywająca jaja powoduje nieprzyjemne swędzenie.
Dziecko drapiąc się, wprowadza jaja pod paznokcie, skąd trafiają na przedmioty w jego
otoczeniu. Mogą też zostać przeniesione do ust – dochodzi wtedy do tzw.
samozakażenia.
Zapobieganie owsicy polega przede wszystkim na rygorystycznym przestrzeganiu
higieny osobistej.
Ciekawostka

Według raportu Państwowego Zakładu Higieny (PZH) z 2008 r. w Polsce było 5666
przypadków owsicy.

Cykl rozwojowy włośnia krętego

Jednym z najgroźniejszych dla człowieka nicieni jest włosień kręty, mający kilku
żywicieli, którymi są mięsożerne ssaki. Wywołuje chorobę zwaną włośnicą.
Człowiek zaraża się włośniem, zjadając surowe lub niedogotowane mięso zarażonych
zwierząt, np. świni lub dzika.
Larwy dostają się do jelita cienkiego, gdzie osiągają dojrzałość.
Samice rodzą żywe larwy, które wraz z krwią lub chłonką dostają się do mięśni.
Larwy osiedlają się w mięśniach człowieka. Powodują bóle mięśni, brzucha, biegunkę,
gorączkę, silną alergię. Mogą doprowadzić do śmierci żywiciela.
 Zapobieganie włośnicy polega przede wszystkim na unikaniu zjadania surowego lub
niedogotowanego mięsa.

Larwa włośnia krętego w mięsie świni. Mikroskop świetlny, powiększenie 1000×

Źródło: Stefan Walkowski, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 7

Jakie znaczenie ma odrobaczanie domowych pupili?

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zapobieganie chorobom pasożytniczym polega głównie na dbaniu o to, by nie wprowadzić jaj
lub larw do organizmu. Zaplanuj inne działania, które powinny być podejmowane, by
zapobiegać rozprzestrzenianiu się zarażeń.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

9. Znaczenie płazińców i nicieni

Znaczenie płazińców i nicieni w przyrodzie

Regulują liczebność planktonu w ekosystemie poprzez eliminację słabszych osobników.
Stanowią pożywienie dla ślimaków i ryb.
Nicienie niepasożytnicze odgrywają ważną rolę w tworzeniu gleby i obiegu materii
w przyrodzie.

Znaczenie płazińców i nicieni dla człowieka

Płazińce i nicienie postrzegane są przez człowieka głównie jako pasożyty, które
poważnie zagrażają nie tylko naszemu zdrowiu, ale nawet życiu.
Wywołują także groźne choroby zwierząt.
Powodują duże straty w hodowli trzody chlewnej i bydła.
Mogą infekować zwierzęta domowe, głównie psy i koty, od których zaraża się człowiek.
Nicienie pasożytujące na roślinach mogą powodować znaczne straty w uprawie,
sięgające nawet do 50 % plonów.
Niektóre nicienie, takie jak Caenorhabditis elegans, wykorzystywane są w badaniach
naukowych.

Buraki cukrowe zaatakowane przez mątwika burakowego wytwarzają gęstą sieć korzeni przybyszowych
Źródło: Florence Devouard, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0.
 Ćwiczenie 8
Wyjaśnij, dlaczego smażone lub gotowane mięso wieprzowe jest bezpieczne nawet wówczas,
gdy znajdują się w nim larwy pasożytów.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Nicień glebowy Caenorhabditis elegans jest tzw. organizmem modelowym, powszechnie

wykorzystywanym w badaniach z zakresu genetyki. Przeprowadzono na nim
doświadczenia wyjaśniające mechanizmy rozwoju organizmów i starzenia się komórek,
uhonorowane w 2002 r. Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny.

C. elegans jest organizmem modelowym wykorzystywanym w badaniach genetycznych. Mikroskop

kontrastu różnicowo-interferencyjnego, powiększenie 100×
Źródło: Kbradnam, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Podsumowanie
Do płazińców należą m.in.: tasiemiec uzbrojony, tasiemiec nieuzbrojony, motylica
wątrobowa, przywra krwi i wypławek biały.
Do nicieni należą m.in.: glista ludzka, owsik ludzki, włosień kręty, włosogłówka
i mątwik burakowy.
Płazińce pasożytnicze i nicienie bytują w układzie pokarmowym żywiciela, natomiast
płazińce wolno żyjące zamieszkują środowiska wodne i wilgotne.
Przystosowania pasożytów wewnętrznych do ich trybu życia polegają m.in. na bardzo
dużej rozrodczości, redukcji narządów zmysłów, odporności na działanie soków
trawiennych i zdolności do oddychania beztlenowego.
Płazińce są pasożytami o wydłużonym, spłaszczonym grzbietobrzusznie, członowanym
lub nieczłonowanym ciele.
 Nicienie są pasożytami o wydłużonym, nitkowatym, nieczłonowanym ciele, które
w przekroju jest okrągłe.
Płazińce przechodzą rozwój złożony przebiegający ze zmianą żywiciela. Larwy bytują
w ciele żywiciela pośredniego, a dorosłe formy pasożytów – w ciele żywiciela
ostatecznego.
Większość nicieni, jak np. glista ludzka, owsik ludzki, włosień kręty, to organizmy
pasożytnicze. W ich cyklu rozwojowym występuje zwykle jeden żywiciel.
Zapobieganie chorobom pasożytniczym polega przede wszystkim na dbaniu o higienę
(częste mycie rąk, mycie warzyw i owoców pod bieżącą wodą) oraz unikaniu
spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa.
Płazińce i nicienie regulują liczebność planktonu w ekosystemie, stanowią pożywienie
dla innych zwierząt, odgrywają rolę w tworzeniu gleby i obiegu materii w przyrodzie.

Praca domowa

Ćwiczenie 1
Opisz sposób uchronienia się przed zarażeniem owsikami oraz tasiemcem nieuzbrojonym.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, dlaczego pasożyt wewnętrzny może mieć słabo rozwinięte narządy zmysłów i musi
produkować ogromne ilości jaj.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik
dymorfizm płciowy

dwupostaciowość, zróżnicowanie osobników męskich i żeńskich objawiające się

różnicami w ich budowie zewnętrznej
 larwa

młodociane stadium wielu grup zwierząt, u których występuje przeobrażenie zupełne

obojnactwo

występowanie u jednego osobnika gruczołów rozrodczych zarówno męskich, jak

i żeńskich
pasożyt wewnętrzny

organizm cudzożywny żyjący wewnątrz żywiciela, który stanowi źródło pożywienia

rozwój złożony

rozwój, podczas którego z jaja wylęga się larwa, różniąca się w sposób widoczny od
postaci dorosłej
rozdzielnopłciowość

zróżnicowanie osobników jednego gatunku na żeńskie i męskie

symetria dwuboczna

typ symetrii ciała; organizmy o symetrii dwubocznej mają tylko jedną płaszczyznę
symetrii przebiegającą wzdłuż głównej (długiej) osi ciała; występuje u większości
zwierząt i u niektórych roślin
wągier

postać larwalna tasiemca; występuje w mięśniach żywiciela pośredniego; w ciele

żywiciela ostatecznego przekształca się w osobnika dorosłego
żywiciel

organizm, którego kosztem żyje pasożyt dojrzały lub jego postaci larwalne
żywiciel ostateczny

organizm, w którym bytują i rozmnażają się dorosłe postacie pasożyta

żywiciel pośredni

organizm, w którym lub na którym żerują postacie larwalne pasożyta przed

przedostaniem się do organizmu żywiciela ostatecznego

Zadania
Ćwiczenie 1 輸
Zaznacz poprawną odpowiedź. Które z poniższych cech nie są przystosowaniami płazińców
do pasożytniczego trybu życia?

 obecność narządów czepnych na główce

 obojnactwo

 brak układu pokarmowego

 pokrycie ciała grubym oskórkiem

 grzbietobrzuszne spłaszczenie ciała

Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2 輸
Dopasuj środowisko życia do przedstawicieli płazińców i nicieni.

Przedstawiciele płazińców i nicieni Środowisko życia

tasiemiec uzbrojony

owsik ludzki

glista ludzka

wypławek biały

jelito grube człowieka stojące wody słodkie jelito cienkie człowieka

jelito cienkie człowieka

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 3 輸

Tasiemiec uzbrojony
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Na ilustracji przedstawiono budowę zewnętrzną tasiemca uzbrojonego. Które z zaznaczonych
cyframi części jego ciała mogą się znajdować w odbytnicy zarażonego człowieka? Zaznacz
poprawną odpowiedź.

 2i3

 1

 3

 Wszystkie

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 4 醙
Zaznacz poprawną odpowiedź. Który z wymienionych pasożytów ma tylko jednego żywiciela?

 włosień kręty

 tasiemiec uzbrojony

 tasiemiec nieuzbrojony

 glista ludzka

Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 5 醙
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Glista ludzka i owsiki mają dwóch żywicieli.  
Pasożytami można zarazić się od psa.  
Mycie rąk po wyjściu z toalety chroni przed tasiemczycą.  
Żywicielami tasiemca bąblowca mogą być psy i lisy.  
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 6 醙
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Tasiemiec rozmnaża się bezpłciowo przez podział ciała.  
Wypławki to drapieżne, wodne płazińce.  
Mątwik burakowy jest płazińcem.  
Ciało nicieni jest silnie wydłużone, spłaszczone
 
grzbietobrzusznie i członowane.
Tasiemce nie mają otworu gębowego.  
Pasożytnicze płazińce oddychają beztlenowo.  
U tasiemca ma miejsce samozapłodnienie.  
Owsica jest chorobą brudnych rąk.  
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.
 Ćwiczenie 7 醙
Uporządkuj etapy zarażenia się glistą ludzką. Zacznij od góry.

Larwy przedostają się do oskrzeli i do gardła. 

Larwy są odruchowo połykane i trafiają do jelita, gdzie dojrzewają płciowo


i rozmnażają się.

W jelicie larwy uwalniają się z jaj i wędrują do wątroby, serca i płuc. 

Jaja glisty ludzkiej zostają połknięte przez człowieka. 

Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 8 醙
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Nicienie mają przewód pokarmowy rozpoczynający się
 
otworem gębowym i kończący się otworem odbytowym.
Większość nicieni w odróżnieniu od płazińców jest
 
zwierzętami rozdzielnopłciowymi.
Wszystkie płazińce oddychają beztlenowo.  
Wszystkie płazińce są pasożytami.  
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Notatnik

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.