Sposoby rozmnażania

Prezentację wykonała Wiktoria Rynkiewicz

Treść Rozmnażanie się bezkręgowców

Rozmnażanie się ptaków

Rozmnażanie się organizmów wodnych

Rozmnażanie się ssaków

Rozmnażanie się gadów

Rozmnażanie się organizmów jednokomórkowych

Rozmnażanie się płazów

 Rozmnażanie się organizmów jednokomórkowych

Organizmy jednokomórkowe
rozmnażają się bezpłciowo
poprzez podział lub
pączkowanie.
Poprzez podział rozmnażają się
takie organizmy
jednokomórkowe jak ameba,
pantofelek.
Drożdże, stułbia rozmnażają się
poprzez pączkowanie.
Podział ameby
Rozmnażanie się płazów
Płazy rozmnażają się płciowo. Są organizmami
rozdzielnopłciowymi z wyraźnym dymorfizmem
płciowym (różnica w wyglądzie między samcem a
samicą). Zapłodnienie u płazów jest zewnętrzne,
następuje w środowisku wodnym. Samiec
obejmuje samicę i przytrzymuje ją dzięki
zgrubieniom na palcach kończyn. Samica składa
bardzo dużo jaj, które oblewane są plemnikami.
Skrzek tworzy galaretowate skupiska. Z
zapłodnionego jaja powstaje larwa nazywana
kijanką. Rozwój kijanki odbywa się w wodzie, dzięki
licznym przystosowaniom do tego środowiska. W
czasie wzrostu i rozwoju kijanki następują zmiany
przystosowujące ją do życia na lądzie, gdy
dorośnie. Pojawiają się płuca, kończyny (u żab
wcześniej przednie, później tylne) oraz zmienia się
układ krwionośny, szkielet, układ moczowy.
Przeobrażenie (metamorfoza) postaci larwalnej w
dorosłą trwa przez kilkadziesiąt dni i zależy od
temperatury wody i ilości pokarmu.
Rozmnażanie
się żab
 Rozmnażanie się gadów
Gady są rozdzielnopłciowe. Układ
rozrodczy żeński składa się jajników i jajowodów,
a układ rozrodczy męski z parzystych jąder, najądrzy i
nasieniowodów. W związku z obecnością narządu
kopulacyjnego u gadów występuję zapłodnienie
wewnętrzne. Samice posiadają zbiornik nasienia (gdzie
mogą przechowywać plemniki) oraz gruczoł
skorupkowy. U gadów występuje rozwój prosty.
Gady są na ogół jajorodne. Rozwój zarodka odbywa się
wewnątrz osłon jajowych składanych na lądzie jaj. Jaja
składne są w norkach, butwiejących liściach czy
próchniejącym drzewie.
Rozmnażanie się
gadów
Niektóre gady budują gniazda z roślin i
mułu (krokodyle) lub liści (kobra
królewska). Niekiedy zarodek rozwija się
w osłonach jajowych znajdujących się w
organizmie samicy. Jajożyworodne są
niektóre jaszczurki i węże. Młode są na
ogół samodzielne, dlatego u gadów
rzadko występuje opieka nad
potomstwem. Niektóre jaszczurki
pomagają młodym opuścić jaja, a potem
dokarmiają je przez jakiś czas. Krokodyle
z kolei po wykluciu młodych przenoszą
je w pysku do wody, gdzie początkowo
otaczają je opieką.
 Rozmnażanie
się gadów
Największą zdobyczą gadów jest wytworzenie błon
płodowych, które umożliwiają rozwój zarodka w
środowisku lądowym. Są to:
• owodnia – tworzy mikrośrodowisko dla zarodka;
• omocznia – magazynuje szkodliwe produkty
przemiany materii (głównie kwas moczowy);
• kosmówka – jest to zewnętrzna błona osłaniająca
zarodek;
• błona pęcherzyka żółtkowego – ułatwia resorbcję
substancji odżywczych z żółtka, kurczy się wraz z
rozwojem zarodka (zużyciem żółtka);
 Rozmnażanie się roślin

Wyróżniane są dwa podstawowe rodzaje rozmnażania roślin:

rozmnażanie wegetatywne (rozmnażanie bezpłciowe) oraz
rozmnażanie generatywne (rozmnażanie płciowe).
Zapylenie – proces dokonujący się w kwiatach roślin
nasiennych, polegający na przeniesieniu pyłku i jego rozwoju
zakończonym zapłodnieniem komórki jajowej. W
przypadku nagonasiennych pyłek przenoszony jest
bezpośrednio na zalążek, u okrytonasiennych – na znamię
słupka. Zapłodnienie poprzedzone jest rozluźnieniem kontaktu
między komórkami tkanki stygmatoidalnej
budującej znamię kwiatu oraz rozwojem pyłku, z którego
wyrasta łagiewka pyłkowa przenosząca
komórki plemnikowe do woreczka zalążkowego.
 Rozmnażanie się roślin
Rodzaje zapylenia
• samozapylenie (autogamia) – gdy pyłek kwiatowy pochodzi z tego
samego kwiatu, lub innego kwiatu, ale tej samej rośliny.
• zapylenie krzyżowe (ksenogamia, allogamia) – gdy pyłek pochodzi z
kwiatu innej rośliny (tego samego gatunku).
• Samozapylenie w istotny sposób utrudnia powstanie u potomstwa
nowych kombinacji genów, z tego też powodu u większości roślin
istnieją mechanizmy zapobiegające samozapyleniu i ułatwiające
zapylenie krzyżowe. Zapylanie pyłkiem pochodzącym od innej rośliny
nazywa się obcopylnością, a rośliny te roślinami obcopylnymi.
• Istnieje wiele sposobów, w jaki pyłek może być przeniesiony z pręcika
na znamię słupka i w zależności od tego wyróżnia się wśród roślin
obcopylnych następujące rodzaje zapylenia:
• anemogamia (wiatropylność) – zapylenie przez wiatr
• hydrogamia – zapylenie przez wodę
• zoogamia – zapylenie przez zwierzęta, w tym
m.in. owadopylność (entomogamia), ornitogamia lub malakogamia.
• Najczęściej występującym rodzajem zapylania jest owadopylność,
bardzo dużą rolę odgrywa także wiatropylność.
 Rozmnażanie się roślin

Rozmnażanie bezpłciowe może przebiegać na dwa sposoby.

Pierwszy to podział ciała organizmu i dalsze życie jako w pełni samodzielne,
niezależne osobniki.
Drugi sposób polega na wytworzeniu wyspecjalizowanych struktur lub
pojedynczych komórek przez organizm rodzicielski. Z utworów takich rozwijają
się nowe osobniki.
Rozmnażanie płciowe polega na wytworzeniu w pewnym stadium rozwoju
rośliny komórek rozrodczych – gamet, z których rozwija się nowy organizm
dopiero po połączeniu z inna komórką rozrodczą. Każda z gamet wnosi do
nowego organizmu swój zespół chromosomów. Powstająca w wyniku
zapłodnienia komórka nazywana jest zygotą i zawiera podwójny zestaw
chromosomów. Powstanie gamet poprzedza podział mejotyczny, będący
nierozłącznym elementem rozmnażania płciowego. W wyniku mejozy liczba
chromosomów w komórce ulega redukcji do połowy ich liczebności w
komórkach diploidalnych. U większości roślin wytwarzane są mejospory –
haploidalne zarodniki, z których u wielu glonów, mszaków i paprotników rozwija
się samodzielny gametofit. Dopiero osobniki haploidalne wytwarzają gamety.
Rozmnażanie przy udziale osobników diploidalnych (sporofitu) i haploidalnych
(gametofitu) jest specyficzne dla roślin i jest nazywane przemianą pokoleń.
Mejospory, w przeciwieństwie do zarodników biorących udział w rozmnażaniu
bezpłciowym, nie powtarzają składu genetycznego osobnika rodzicielskiego.
Nowe osobniki powstałe z połączenia dwóch gamet dziedziczą cechy po obu
osobnikach rodzicielskich.
 Rozmnażanie się roślin
Szczególnym typem rozmnażania roślin jest apomiksja. Biorą w nim
udział struktury zwykle zaangażowane w rozmnażanie płciowe.
Jednak nasiona, a tym samym nowy osobnik powstaje bez
zapłodnienia. Zarodek najczęściej powstaje bez mejozy z
komórek archesporialnych lub jednej z komórek
ośrodka albo osłonki. Roślina powstająca z takiego zarodka jest
identyczna genetycznie z rośliną rodzicielską, jest to więc
szczególny przypadek rozmnażania bezpłciowego. Niekiedy zarodek
powstaje z niezapłodnionej komórki jajowej albo innej komórki
gametofitu żeńskiego. W takiej sytuacji dochodzi po naturalnego
wytworzenia rośliny haploidalnej z pojedynczym zestawem
chromosomów. Takie osobniki zwykle są bezpłodne. Szczepienie
umożliwia rozmnażanie nadziemnej części roślin uprawianych przez
człowieka
Nietypową formę rozmnażania roślin wykorzystuje się w
sadownictwie i ogrodnictwie. Rozmnażanie heterowegetatywne
(ksenowegetatywne, transplantacja) polega na rozmnażaniu
osobników o cechach korzystnych z punktu widzenia człowieka z
wykorzystaniem części innych osobników. Szczepienia prowadzą do
wytworzenia jednego osobnika z elementów dwóch lub więcej
roślin.
Rozmnażanie się roślin
 Rozmnażanie się ssaków

Charakterystyczną cechą rozmnażania się ssaków jest

zapłodnienie wewnętrzne. Układ rozrodczy żeński składa
się z parzystych jajników i jajowodów. Pod wpływem
hormonów produkowanych przez przysadkę dojrzałe jajo
uwolnione jest do jajowodu. Owulacja może być
uzależniona od warunków środowiska lub indukowana
przez kopulację, jak to ma miejsce u kotów. Samce
wytwarzają spermę w jądrach, które znajdują się w jamie
ciała lub na zewnątrz, w mosznie. Wtedy sperma tworzy się
w temperaturze niższej niż temperatura ciała. Po kopulacji i
ejakulacji sperma przemieszcza się gwałtownie do górnej
części jajowodu, gdzie dochodzi do zapłodnienia jaja.

U stekowców zapłodnione jajo otoczone jest w macicy

skorupką, a po dwóch tygodniach znoszone i wysiadywane.
U torbaczy nie wytwarza się skorupka. Ssaki łożyskowate
nie wytwarzają błon skorupkowatych. Młode torbacze
rodzą się w stanie słabo rozwiniętym po krótkotrwałej
ciąży. Rozwijają się one dalej w torbie na brzuchu matki,
gdzie przysysają się do sutków gruczołów mlecznych. U
łożyskowców ciąża jest dłuższa.
Rozmnażanie się ssaków
Jednym z przedstawicieli stekowców jest dziobak. Na lądzie
dziobak przebywa w norach wykopanych na brzegach rzek
unikając w ten sposób dużych różnic temperatury, które
mogą wahać się od około –15 stopni Celsjusza zimą do 40
stopni latem. Przypuszcza się, że dziobak może zapadać w
sen zimowy, chociaż nie jest to do końca udokumentowane.
Nie wszystkie samice dziobaka wydają potomstwo co roku,
najczęściej rozmnażają się co drugi sezon lęgowy. Samica
składa od jednego do trzech jaj, najczęściej dwa. Jaja
inkubowane są między ogonem a ciałem samicy, która chowa
się wtedy w tzw. Norach lęgowych. Niektóre z nich mają
długość około 30 metrów. Kiedy wyklują się z jaj, pozostają w
norze przez trzy lub cztery miesiące, karmione mlekiem
matki. Mleko wysiąka na futro z dwóch przypominających
sutki pół skóry, znajdujących się na brzusznej stronie ciała
matki. Przypuszcza się, że młode zlizują mleko bezpośrednio
z futra. Okres lęgowy trwa od lipca do października. Po
okresie ciąży, trwającym około trzech tygodni, wylęganiu –
trwającym około 10 dni i długim okresie karmienia w norze
lęgowej, młode wychodzą na zewnątrz między styczniem a
marcem.
 Rozmnażanie się ssaków

Rząd owadożernych to najbardziej pierwotne obecnie z żyjących

ssaków łożyskowanych. Są one reprezentowane na świecie przez
około 370 gatunków, a w Europie występuje ich 17. Należą do
trzech rodzin: jeżowatych, ryjówkowatych i kretowatych.

Jeż europejski: samica jeża rodzi dwukrotnie w ciągu roku do 7

młodych. Ciąża trwa ok. 2 miesiące. Kojarzenie się par odbywa się
od marca do czerwca. Samce szukają samic, które początkowo
usiłują uniknąć spotkania. Coraz to podejmują próbę ucieczki, ale
samce nie dają za wygraną. Początkowo samica odpędza
zbliżającego się samca, ale wkrótce para zaczyna biegać wkoło.
Taki „wstęp” może trwać godzinami. Jest zwykle niezbędny, by
samicę właściwie przygotować do kopulacji. Gdy następuje ten
moment, samica układa kolce płasko na grzbiecie, przyciska ciało
do ziemi i rozkracza tylne nogi kierując je lekko ku tyłowi. Samiec
przystępuje wtedy do kopulacji, która trwa wprawdzie tylko
sekundy, ale może powtarzać się wielokrotnie. Samiec pozostawia
w pochwie samicy tężejącą wydzielinę, którą później samica
wydala. Takie zaczopowanie dróg rodnych samicy zapobiega jej
zapłodnieniu przez innego samca. Długo panował mylny pogląd, że
jeże z uwagi na kolce kopulują leżąc na grzbiecie. W rzeczywistości
tak nie jest.
 Rozmnażanie się
organizmów wodnych
Tarło – okres godowy u ryb jajorodnych, w czasie
którego samica składa ikrę, a samiec
uwalnia plemniki celem zapłodnienia jaj. Nazwa
pochodzi od specyficznego zachowania się ryb w tym
okresie. Ryby stają się niespokojne, ocierają się bokiem
o dno, samce (tzw. mleczaki) ocierają się bokiem
o samice (tzw. ikrzaki) polewając mleczem składaną ikrę.
Ryby w tym okresie nazywa się tarlakami, a miejsce,
gdzie tarło się odbywa – tarliskiem. Przebieg tarła jest
różny w zależności od gatunku. Ryby opiekujące
się ikrą przed przystąpieniem do tarła
wybierają terytorium. Szczelinowce preferują skalne
groty, muszlowce potrzebują do tego celu pustej muszli,
wiele gatunków przygotowuje podłoże (np. wykopują
dołek, czyszczą powierzchnię kamienia, a nawet budują
gniazdo). Zapłodniona ikra jest składana na podłożu,
czasem przyklejana do powierzchni skał lub roślin, a
rodzice chronią ją przed drapieżnikami, często wachlując
płetwami dla zapewnienia dopływu tlenu.
Rozmnażanie się
organizmów
wodnych

Najwyżej rozwiniętą formę opieki nad ikrą

przyjęły gębacze pobierające ikrę do pyska. Pozwala im
to na ucieczkę lub ukrycie się przed większym
drapieżnikiem nie pozbawiając potomstwa opieki.
Takie strategie rozrodcze pozwalają rybom na
składanie małej liczby komórek jajowych. Większość
gatunków ryb nie sprawuje opieki nad złożoną ikrą. Ich
tarło przebiega często w dużych zgrupowaniach.
Samice składają dużo jajeczek – czasami miliony sztuk
– na całym terenie tarliska. Po zapłodnieniu ikry przez
samce ryby odpływają. Jajeczka mogą unosić się w
wodzie, swobodnie opadać lub – jeśli mają kleistą
otoczkę – przyklejać się do roślin lub podłoża.Dla
niektórych gatunków (np. węgorzowatych,
łososiowatych) tarło jest ostatnim aktem życiowym.
Po jego odbyciu ryby te giną. W hodowli ryb
przeprowadza się sztuczne tarło polegające na
pobraniu ikry od samicy, a następnie polaniu jej
mleczem świeżo pobranym od samca. Tak zapłodniona
ikra jest mieszana i zalewana wodą.
Tarło ryb
Rozmnażanie się bezkręgowców
Rozmnażanie organizmów żywych jest najważniejszym procesem
podtrzymującym istnienie owych form na naszym globie. Różnorodne
czynniki zewnętrzne i wewnętrzne spowodowały powstanie różnych
odmian rozmnażania u bezkręgowców.
Gąbki należą do najprymitywniejszych bezkręgowców, należą do
podkrólestwa beztkankowców. Owe organizmy prowadzą osiadły tryb
życia, a ich budowa nie jest zbyt złożona. Jednak przedstawiciele typu
Porifera mają szerokie możliwości w sposobach rozmnażania.
Bezpłciowo:
- przez podział, który zachodzi zgodnie z długą osią ciała osobnika lub
kolonii
- przez pączkowanie – na powierzchni gąbki pojawia się wypukłość, do
której wnikają wszystkie warstwy ciała oraz jama paragastralna; na
wypukłości wytwarza się oscolum i pączek oddziela się od organizmu
macierzystego lub pozostaje z nim w łączności, tworząc kolonie.
- przez pączki wewnętrzne (gemmule). Gemmula jest to wielokomórkowa
masa znajdująca się w otoczce zbudowanej z dwu warstw rogowych i
tkwiących i tkwiących w nich niewielkich igiełek krzemionkowych. Zimą
ciało gąbki zamiera i rozpada się, natomiast gemmule opadają na dno i
chronione przez otoczkę pozostają tam do następnej wiosny, kiedy to
masa komórkowa wydostaje się na zewnątrz, przytwierdza do dna
przekształcając się w nową gąbkę.
Rozmnażanie się bezkręgowców

Płciowo:
- większość gąbek to obojnaki, czyli organizmy, u których jeden
osobnik produkuje zarówno męskie, jak i żeńskie komórki rozrodcze
(jedne amebocyty przekształcają się w plemniki, inne zaś w komórki
jajowe). Zapłodnienie i wczesny rozwój zarodka zachodzi w
galaretowatym mezohylu. Wyposażona w wić larwa przemieszcza się
do jamy wewnętrznej, a następnie opuszcza organizm macierzysty z
prądem wypływającej wody. Przez kilka dni pływa jako organizm
planktonowy, a następnie znajduje twarde podłoże, przyczepia się do
niego i rozpoczyna osiadłe życie.
Jamochłony są zwierzętami dwuwarstwowymi, endo- i
ektodermalnymi, żyjącymi wyłącznie w środowisku wodnym. Stopień
zależności budowy ich ciała stoi na bardzo wysokim poziomie w
porównaniu do organizmów wcześniej omówionych. U jamochłonów
możemy zauważyć już pewne posunięcie ewolucyjne sposobu
rozmnażania. Zaczyna zanikać powoli forma bezpłciowa, a zaczyna
dominować forma płciowa. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się
przez pączkowanie, rzadziej przez podział poprzeczny lub podłużny
(podział poprzeczny wielokrotny – strobilizacja np. u chełbi)
 Rozmnażanie się
bezkręgowców
Natomiast coraz bardziej rozwija się rozmnażanie płciowe:
- jamochłony są na ogół rozdzielnopłciowe, gamety powstają z komórek
interstycjalnych w niezróżnicowanych gonadach (wydostają się z nich przez
pękające powłoki ciała lub przez otwór gębowy).
- zapłodnienie może być zewnętrzne lub wewnętrzne, a rozwój, przynajmniej
początkowo, morze zachodzić w organizmie macierzystym. - Z zapłodnionego
jaja rozwija się urzęsiona larwa Planula, która osiada na dnie i przekształca się
w polipa.
- u jamochłonów pojawia się przemiana pokoleń, nazywana u tych zwierząt
metagenezą. Polega ona na występowaniu kolejno po sobie dwóch pokoleń:
rozmnażającego się płciowo (w formie meduzy) oraz bezpłciowo (w formie
polipa). Szczegóły tego cyklu są różne u różnych gromad parzydełkowców, ale
ogólny schemat przedstawia się następująco:, jeżeli gatunek żyje w kolonii
złożonej z polipów, prowadzących osiadły tryb życia, to występują w niej dwa
typy osobników: jedne wyspecjalizowane w odżywianiu, drugie w reprodukcji.
Z polipów rozrodczych drogą strobilizacji, polegającej na wyodrębnieniu, a
później oddzieleniu się od ciała polipa płaskich krążków, jednego po drugim,
powstają wolno pływające meduzy żeńskie i męskie. Meduzy te produkują w
gonadach komórki jajowe i plemniki; zapłodnienie zachodzi w wodzie. Z zygoty
rozwija się wolno żyjąca orzęsiona larwa, zwana planulą. Larwa przyczepia się
do podłoża i zaczyna wytwarzać nowe pokolenie polipów w drodze
rozmnażania bezpłciowego. Wyjątkiem są koralowce, które występują tylko w
formie polipa. Co prawda wytwarzają one na drodze rozmnażania płciowego,
tak samo jak pozostałe parzydełkowce, orzęsioną larwę, ale większość swego
życia spędzają przytwierdzone do podłoża.
Żebropławy Ctenophora jest to niezbyt liczna grupa, typ obejmuje około 80
gatunków.
Rozmnażanie się
bezkręgowców
Rozmnażanie motyli ma dwa etapy: zaloty i krycie. W
przypadku zalotów mężczyźni wykonują piruety w powietrzu
lub pozostają statyczne na gałęziach. W obu przypadkach
emitują feromony, aby przyciągnąć kobiety. Z drugiej
strony uwalniają również feromony, aby samiec mógł je
znaleźć, nawet gdy są daleko.
Kiedy samiec znajdzie samicę, uderz jej skrzydłami w anteny,
aby zaimpregnować ją małymi łuskami pełnymi feromonów.
Po zakończeniu procesja jest zakończona i następuje krycie.
Narządy rozrodcze motyli znajdują się w jamie brzusznej,
więc łączą się z końcami, patrząc na każdy w różnych
kierunkach. Samiec wprowadza swój narząd rozrodczy i
uwalnia woreczek nasienia, którym zapładnia jaja znajdujące
się w jego partnerze.
Po zakończeniu krycia samica umieszcza od 25 do 10 000 jaj
w różnych przestrzeniach roślin: gałęzie, kwiaty, owoce i
łodygi stają się schronieniem jaj.
Rozmnażanie się
bezkręgowców
Rozmnażanie się ptaków
W procesie rozmnażania ptaków można wyróżnić kilka podstawowych faz:
· wzajemne poszukiwanie obu płci,
· zaloty (wydawanie odgłosów, tańce godowe...),
· łączenie się w pary,
· budowa gniazda,
· złożenie i wysiadywanie jaj,
· wykluwanie się piskląt i opieka nad potomstwem,
Wśród ptaków spotykamy się z poligamią - samiec ma kilka partnerek (np.
głuszec), poliandrią - samica ma kilku partnerów (kukułka) i monogamią - ptaki
łączą się w pary (np. gołębie). Są zwierzętami jajorodnymi i należą do
owodniowców. U ptaków występuje pasożytnictwo lęgowe – np. kukułka
podrzuca swoje jaja innym ptakom. Ptaki mają kloakę – tzn. wspólne ujście
układu pokarmowego, wydalniczego i rozrodczego.
U ptaków zachowania godowe osiągają wysoki stopień rozwoju i występuje
dymorfizm płciowy, który jest silnie zaznaczony, u samic funkcjonuje tylko lewy
jajnik i jajowód (zmniejszenie masy ciała), u samców jądra i nasieniowody są
parzyste. Zapłodnienie następuje w jajowodzie; dopiero potem komórka
jajowa zostaje zaopatrzona w osłonki: białkową, pergaminową i skorupkę
wapienną. Zarodek otaczają 3 błony: owodnia, omocznia i kosmówka.
Kosmówka chroni go od wewnątrz i zapewnia wymianę gazową. Owodnia
otacza zarodek i tworzy jego wodne środowisko. Omocznia gromadzi
szkodliwe produkty przemiany materii.
Rozmnażanie się ptaków
Wszystkie ptaki bez wyjątku są jajorodne. Zapłodnienie dochodzi w jajowodzie.
Następnie zapłodniona komórka otoczona jest białkiem, a na końcu osłonkami
pergaminowymi i skorupką. Jajo, chronione przez cienką, lecz twardą wapienną
skorupkę, zawiera bardzo dużo substancji odżywczych, tworzących żółtko, które
jednej strony widoczny jest formujący się zarodek – mała matowa, biaława
plamka. Tarczka zarodkowa leży na powierzchni żółtka, w stałym położeniu. Kula
żółtkowa wisi na skręconych sznurkach gęstego białka. Dzięki ciepłu, które
oddziałuje na jajo podczas inkubacji, plamka zmienia się, nabiera życia i
przekształca się w embrion, pobierający przez pewien czas pokarm z żółtka, z
którym jest połączony. Podczas rozwoju zarodek wykorzystuje materiały
zapasowe zgromadzone w żółtku i białku. Z embrionu rozwija się pisklę, które
rozbija skorupkę i wychodzi na świat. Kształt i kolor jaj są bardzo różnorodne i
zależne od zwyczajów poszczególnych gatunków. Ptaki, które składają jaja na
skalnych półkach produkują jaja o kształcie stożkowym, aby nie mogły się z nich
stoczyć i w razie czego turlały się tylko na niewielkiej przestrzeni. Z kolei gatunki,
które zakładają gniazda w dziuplach, składają jaja prawie zupełnie okrągłe,
ponieważ jest to najodpowiedniejszy kształt, by dobrze układały się one na dnie
zagłębienia. Jaja rzadko bywają w całości białe.
Wiele gatunków składa jaja plamiste lub nakrapiane, aby zamaskować je na tle
podłoża albo gałęzi drzew. Odmienna jest ilość wysiadywanych jaj, przy czym
warto zwrócić uwagę, iż z reguły jest tym większym bardziej gniazdo narażone jest
na niebezpieczeństwo. Bardzo dużo jaj składają ptaki, które budują gniazda na
ziemi, zaś ptaki gniazdujące na niedostępnych skałach składają często jedno jajo.
Również pisklęta różnią się między sobą, gdy wychodzą z jaj.
Rozmnażanie się ptaków
U jednych gatunków wykluwają się pokryte puchem, bardzo żywe i zaradne,
potrafią same jeść i podążać za rodzicami, podczas gdy inne przychodzą na świat
zupełnie gołe, niezdolne do żadnego ruchu i rodzice muszą wkładać im pożywienie
do dziobów. Te pierwsze nazywa się zagniazdownikami, np. kaczki, drugie –
gniazdownikami, np. wróble. Gniazdowniki wymagają pewnego i wygodnego
mieszkania, gdzie mogłyby przebywać aż do pełnego rozwoju, stąd też ptaki te
konstruują najdoskonalsze, najbardziej skomplikowane gniazda. O ile nie składają
jaj w norach lub dziuplach.
Zachwycający jest instynkt, z jakim ptaki budują gniazda.
Spotyka się niezliczone ilości form i sposobów budowy gniazd, jak również
materiałów, używanych przez różne gatunki – od zwykłego zagłębienia, które robi
nandu w glebie, aż po gniazdo krawczyka cejlońskiego z pomysłowo pozszywanych
liści, czy też zbiorowe gniazda wróbla towarzyskiego.
Garncarz rdzawy z Ameryki Południowej buduje gniazdo z błota, perkoz – z sitowia i
jaskrów, bocian- z patyków, salangana – z własnej śliny, która przy kontakcie z
powietrzem wysycha i twardnieje jak cement.
Plama lęgowa –silnie ukrwiona, naga skóra na brzuchu ptaka, która jest przykładana
do jaj w czasie wysiadywania („grzałka” do jaj).
Ząb jajowy – to ząb znajdujący się na końcu dzioba, służący do przebicia skorupy
podczas wyklucia, po pewnym, czasie zanika.
Pomocnicy lęgowi – młode z poprzedniego roku pomagające rodzicom w zadaniach
związanych z budową gniazda, inkubacją i karmieniem piskląt.
Dziękuje
za uwagę!