Różnorodność zwierząt

Materiał składa się z sekcji: "1. Bezkręgowce", "2. Kręgowce", "Podsumowanie", "Słowniczek", .
Analiza materiału rozwija umiejętność  rozpoznawania  na podstawie cech budowy, do jakiej
grupy należy dane zwierzę.

Materiał zawiera 14 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 6 ćwiczeń interaktywnych

z możliwością sprawdzenia poprawności odpowiedzi. Zastosowano teksty z lukami, zadania
wielokrotnego wyboru i typu prawda - fałsz.

Słownik pojęć zawiera wyjaśnienia terminów: "bezkręgowce", "kręgowce", "mięczaki",

"pierścienice", "stawonogi"
Różnorodność zwierząt

Do tej pory opisano około 1 300 000 gatunków zwierząt. Najmniejszych z nich nie da się
zobaczyć gołym okiem. Z kolei największe ważą nawet 190 ton i mierzą do 33 m długości.
Żadne zwierzę, w odróżnieniu od roślin, nie potrafi wytworzyć sobie pokarmu, ale dzięki
umiejętności przemieszczania się może bez problemu znaleźć miejsce, gdzie pożywienia
jest pod dostatkiem.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

jakie zwierzęta żyją w domu, ogrodzie, na łące, w lesie, w wodzie,

jakie cechy charakteryzują owady, mięczaki, ryby, ptaki.

Twoje cele

Rozpoznasz przedstawicieli wybranych grup zwierząt bezkręgowych i kręgowych.

Omówisz cechy budowy zewnętrznej charakterystyczne dla zwierząt bezkręgowych
i kręgowych.
Wskażesz przykłady organizmów należących do bezkręgowców i kręgowców.

1. Bezkręgowce
Zwierzęta zamieszkujące Ziemię są niezwykle różnorodne. Jednak można je podzielić na
grupy o wspólnych cechach, na przykład kręgowce i bezkręgowce. Większość zwierząt,
np. dżdżownica, osa i ślimak, należy do bezkręgowców .

Pierścienice są zwierzętami, które mają podłużne, walcowate ciało składające się z szeregu
kolejnych pierścieni, od których pochodzi ich nazwa. Znaczna część pierścienic żyje
w wodach morskich i śródlądowych, a niektóre w glebie. Pierścienice nie wykształciły
szkieletu. Powszechnie znanym przedstawicielem pierścienic jest dżdżownica.
 1

pierścień

Dżdżownica jest pierścienicą. Zwróć uwagę na wiele pierścieni budujących ciało

dżdżownicy.
Źródło: Rob Hille, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Stawonogi to najliczniejsza grupa zwierząt żyjących na Ziemi. Dotychczas opisano ponad

milion dwieście tysięcy gatunków. Na pewno jest ich znacznie więcej, bo ciągle odkrywane
są nowe. Wszystkie stawonogi mają odnóża zbudowane z członów połączonych ruchomo za
pomocą stawów. Ciało stawonogów pokrywa pancerz. Do stawonogów należą na przykład
owady, a także raki czy homary.
 1

członowane odnóża

Krab jest stawonogiem. Zwróć uwagę na członowane odnóża oraz pancerz pokrywający ciało.
Źródło: Holger Krisp, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
Mięczaki to grupa zwierząt o miękkim ciele. Niektóre mieczaki wytwarzaja wapienne
muszle. Większość z nich żyje w wodzie. Do mięczaków należą na przykład ślimaki, małże
i ośmiornice.


Dużym, posiadającym muszlę ślimakiem lądowym żyjącym w wilgotnych miejscach Polski
jest winniczek.
Źródło: Waugsberg, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Ślimaki tylko na lądzie są powolne. Liczne gatunki ślimaków żyjących w morzach to

szybkie drapieżniki. Niektóre z nich wykorzystują w polowaniu jad, który jest najsilniejszy
w świecie zwierząt.

2. Kręgowce
Mniej liczne od bezkręgowców, ale za to zwykle znacznie większe są kręgowce. Należą do
nich ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Ich wspólną cechą jest szkielet wewnętrzny, w którym
można wyróżnić czaszkę ochraniającą mózg oraz zbudowany z licznych kręgów kręgosłup.


Karaś jest przedstawicielem ryb. Ryby to kręgowce posiadające kończyny w postaci płetw
oraz ogon pełniący funkcję napędową.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Ciekawostka

Jedną z cech typowych dla kręgowców jest ogon. Większość kręgowców posiada ten
narząd. Te, które nie mają ogona w wieku dorosłym, posiadają go przynajmniej
w zarodkowym okresie rozwoju. Również zarodek ludzki posiada ogon w pierwszych
tygodniach rozwoju.
Największym zwierzęciem świata jest płetwal błękitny – może ważyć nawet 190 ton.
Źródło: NOAA Photo Library, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Najdłuższe jest morskie zwierzę zwane wstężnicą. Niektóre okazy mierzą do 60 m. To więcej niż cztery
autobusy stojące jeden za drugim.
Źródło: Bruno C. Vellu ni, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Podsumowanie
 Bezkręgowce to pierścienice, stawonogi i mięczaki.
Pierścienice mają miękkie ciała składające się z wielu pierścieni.
Stawonogi mają odnóża zbudowane z członów połączonych stawami.
Najliczniejszą grupą stawonogów są owady.
Wiele mięczaków ma także twardą muszlę.
Kręgowce posiadają szkielet wewnętrzny z czaszką oraz kręgosłupem. Główne grupy
kręgowców to ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.

Praca domowa

Ćwiczenie 1

Wskaż przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka należących do stawonogów,

mięczaków, ryb, ptaków i ssaków. Wskaż powody, dla których ludzie hodują te zwierzęta.

Słowniczek
bezkręgowce

zwierzęta nieposiadające wewnętrznego szkieletu; należy do nich wiele grup zwierząt

o bardzo zróżnicowanej budowie

kręgowce

zwierzęta posiadające wewnętrzny szkielet złożony z kręgosłupa i czaszki

mięczaki

zwierzęta wodne i lądowe pozbawione wewnętrznego szkieletu, których ciało często

osłania muszla
 pierścienice

bezkręgowce o ciele podzielonym na wiele pierścieni żyjące w wodzie i glebie

stawonogi

grupa zwierząt posiadających członowane, połączone stawami odnóża i o ciele pokrytym

pancerzem

Zadania
Pokaż ćwiczenia: 輸醙難
Ćwiczenie 1 輸
Wybierz nazwę grupy zwierząt, do której należy człowiek.

 Stawonogi.

 Ssaki.

 Mięczaki.

 Ptaki.

 Gady.

 Płazy.

Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2 輸
Uzupełnij zdania wyrażeniami z listy.

Pierścienice mają podłużne ciało składające się z szeregu kolejnych . Większość

z nich żyje w morskich i śródlądowych, a niektóre w glebie. Powszechnie znanym
przedstawicielem pierścienic lądowych żyjących w glebie jest .

kręgów skałach wodach żmija głębinach pierścienica glista solach

dżdżownica ciałek pierścieni

Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >.

Ćwiczenie 3 輸
Wskaż nazwy zwierząt zaliczanych do kręgowców.

 Płazy.

 Mięczaki.

 Pajęczaki.

 Ślimaki.

 Pierścienice.

 Ryby.

 Ptaki.

 Ssaki.

 Gady.

 Stawonogi.

Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 4 醙
Uzupełnij zdania wyrażeniami z listy.

Wszystkie stawonogi posiadają różnego rodzaju odnóża składające się z

połączonych . Wśród stawonogów lądowych najwięcej jest gatunków
i pajęczaków.

śrubami sto pierścienic członów stawami żelem tysiąc ptaków

kości owadów magmą mięczaków sto tysięcy

Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 5 醙
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących mięczaków.

Prawda Fałsz
Tylko niektórzy przedstawiciele mięczaków mają miękkie
 
ciało.

Większość ślimaków wytwarza wapienne muszle.  

Mięczaki nie mogą żyć w wodzie.  
Najwięcej ślimaków spotykamy w letnie, gorące dni.  
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
 Ćwiczenie 6 難
Wskaż cechy budowy ciała charakterystyczne dla kręgowców.

 Kręgosłup.

 Osiem kończyn.

 Cztery kończyny.

 Czaszka.

 Ciało zbudowane z pierścieni.

 Muszla.

 Kostny szkielet.
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.

Notatnik