You are on page 1of 112

ta7;awmfykH8sme,f

Armjynf uGefjrLepfygwD A[kdpnf;kH;a&;aumfrwD. au;a=umfoH

twGJ(2) trSwf (3)

2015 ckESpf Zlvkdifv 7 &uf

ta7;awmfykH8sme,f

ta7;awmfykH8sme,f

pmwnf;tzGJh trSm
ppftkyfpk ppftpkd;7
t7Suf7p7mrsm;eJh
jynfheSufaer,fh
2015 ckeSpf

(1)
2015 ckEpS f yxrESpf0uf

'DumvtwGi;f ppftyk pf /k ppftpk;d &taeeJ@ ar#mv


f ifx
h m;wma&m rxifrw
S w
f hJ
xk;d ESucf suaf wGa&m }uKH awG@omG ;=uyH&k w,f? 2008 tajccHOya'udpP v$waf wmfwiG ;f rSm
&ifqdik f&r,fqkdwm ar#mfvifx
h m;+yD;om;/ wjynfv;Hk typftcwf&yfpJa&;udpP (NCA)
rSm NCCT ( 3 ) jznfph u
G cf suw
f csKd @ wifvmrSmukv
d nf; wGux
f m;rSmyg? 'gayrJh xifrxm;
bJ cHvu
dk &f wJh tjyif;xefq;kH xk;d ESucf suu
f awmh ausmif;om;awG&@J trsKd ;om;ynma&;
Oya'jyifqifa&; oydwfppfa=umif;awG ay:xGufvmwmjzpfw,f? tpuawmh rr_
avmufwJh jy\emtjzpf cH,=l uyHkyJ?
(2)
Auo oydwfppfa=umif;
tiftm;aumif;aumif;eJ@ tcsdef=umjrifhpmG wjynfvk;H ukd v_yfE_d;vkduf rHk u
urBmuyif &ifwxdwx
f w
d f apmif=h unf&h wJh ta&;tcif;}u;D wckjzpfomG ;cJw
h ,f? &ifoyf
_armjzpfavmufatmif ausmif;om;awGu pGef@v$wrf _toG,foG,/f enf;y&d,m,f
u,fu,fe@J tcuftcJawGudk ausmjf zwfomG ;cJ=h uw,f? tv$mtoD;oD;u jynfoal wG/
wkid ;f &if;om;tzG@J tpnf;awG/ trSew
f &m;ukd qkyu
f dik f&JwJh Ekid if aH &;ygwDawGe@J vlrt
_ zG@J
tpnf;awGu 'Dwu
dk yf rJG eS u
f efa=umif;/ wku
d o
f ifw
h u
dk x
f u
dk w
f hJ wku
d yf jJG zpfa=umif; 0kid ;f
0ef; tm;ay;cJ=h uw,f? 'ga=umifhvnf; tkypf d;k olawG ajcrukdirf d vufrukid rf d jzpfukefcJh
w,f? uk,
d w
f ikd fay;cJhwJh uwdawGudk t}udr}f udrf csKd ;azmufcJh=uw,f?
aemufq;Hk rsufEmS ajymifajymife@J yJ w&m;rJt
h =urf;zuf +zdKcGJcJh=uvkd@ wwkdif;
wjynfvHk; wurBmvHk;&J@ &GH&Smpufqkyfjcif;ukd cHvkduf&w,f? ppftkypf k ppftpk;d &ukd
3

ta7;awmfykH8sme,f

tvSjc,fay;aewJo
h w
l csKd @ t&Su&f oGm;atmif ausmif;om;awGu ppftyk pf &k @J bDv;l kyu
f dk
bGm;bGm;}uD; ay:xGuv
f mapcJw
h ,f?
AuotaeeJ@ orkdif;ay;wm0efausyGefchyJ g+yD?
(3)
wjcm;t&Su&f p&mrsm;
- wwkid ;f jynfv;kH typftcwf &yfpaJ &; wkid ;f &if;om;vufeufuidk af wGe@J vufrw
S f
xk;d awmhr,fq+kd yD; ae@&ufawG t}udrf}udrf owfrw
S fa=unmcJhayr,fh cktxd
taumiftxnfay:rvmwm
- ukd;uef@wu
kd fypGJ OfrSm rxifrSwaf vmufatmif tustqHk;rsm;cJw
h m
- 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'jyifa&;ajym+yD; wifjyvmcsufawGukd
tukeyf ,fcsypfwm
- tedrhq
f k;H 10 odef;aps;&SdwhJ v$waf wmf&mxl;ae&m toD;oD;twGuf }uHh zGH@
ygwD wGif; *kd%;f tkypf kawGzGJ@um t&Sut
f a=umufr&Sd cGufapmif;ckwf=uwm
- ppftpk;d & 4 ESpaf usmu
f mvtwGi;f tajccHvw
l ef;pm; tvkyo
f rm;/ v,form;
awG&@J pm;0wfaea&;/ vlr_a&;tajctaeawGqd;k onfxufq;kd vmwm
axmifxJqGJxnfh ae&wm
ponf trsm;}uD;ygyJ?
ckawmh cHpm;ae&ol vlwef;pm; tv$mtoD;oD;/ EdkifiaH &;ygwDawGeJ@
wkdi;f &if;om;vufeufuikd t
f zGJ@tpnf;tm;vHk;u wkdufyJ0G ifz@kd tqifoifhjyifae
=uyg+yD?
'ga=umifh 2015 ckEpS f[m jynfolawGtwGuf wkdufyJrG sm;eJ@ jynfv
h #rf;
aer,fhESpf
ppftyk fpk ppftpkd;&twGufawmh &mZyvifv_yaf er,hEf Spf?
pmwnf;tzG@J
(27/ 6/ 2015)

ta7;awmfykH8sme,f

7Jabmfjuifarmif
(7JabmfxGef;) okdh
OD;nGwf8kEfjyK pm uAsmrsm;

ta7;awmfykH8sme,f

ta7;awmfykH8sme,f

uGsefawmfh7Jh acgif;aqmif?
q7m? pHjy

&Jabmfz;kd oHacsmif;
1975 ckEpS f tv,favmufrmS jynfo@l toHuae
ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ A[dkaumfrwDpm&if; topfudk
a=unmvdu
k af wmh u|eaf wmfw@kd wawG a&'D,u
kd vdu
k u
f ;l
+yD; tcsi;f csif;ay;zwf=u/ ud,
k fodwhv
J lawG emrnf ygo
vm;=unhf=u? zvS,f=u/ vkyf=uygw,f? tJ'w
D kef;u a=u
nmvku
d fwJh A[kdaumfrwDpm&if;topfxrJ Sm ocifAodef;
wif/ ocifazwifph wJh emrnf tenf; tyg;udyk o
J +d y;D trsm;pk
udk rodbl; jzpfaeygw,f? 'geJ@ udk,fvufvSrf;rDwJh vl
a[mif;}uD;awGudk ar;jref;=unhf =uygw,f?
u|eaf wmfar;cJw
h mu u|efawmhf OD;av;Adv
k v
f aS z
yg? olu t&ifu ysOf;rem;ygwAD [dkppfausmif;rSm ausmif;
tkyfvkyfchzJ ;l oljzpfawmh olodwmawG rsm;rSmyJ vdk@wGuf+yD;
ar;wmyg? u|eaf wmf rrSm;ygb;l ? olu tifrweftvSr;f a0;
wJh weoFm&Dwidk f;vd[
k muvG+J yD; tukeef D;yg; ajymjyEdkiyf g
w,f? tJ'v
D akd r;&if;eJ@ u|eaf wmfu u|eaf wmfwcgrS r=um;
zl;wJh &Jabmf=uifarmif qdkwm udkaxmuf+yD; ar;vdkuyf g
w,f? 'DtcgrSm olu rqdkif;rwGbJ 'g[m rdk;ukwu
f Adkvf
=uifarmif}uD; jzpfrmS yJu?G ol uvnf; igv
h ykd J vHbm;}u;D vd@k
ajymjyygw,f? u|eaf wmhOf ;D av; Adv
k v
f aS z&J@t&yfu ajcmuf
ay ausmfygw,f?
tJ'Daemufawmh r=umygb;l ? u|efawmfw@dk wawG
txufArmjynfrmS ajratmufvyk if ef; vkyaf wmh 'Dvyk if ef;
awGukd A[dkrmS wm0efcH vkyaf ewm[m tJ'D &Jabmf =uif
armif yJ jzpfw,fv@kd od&ygw,f? u|eaf wmft
h zd@k awmh a=omf[kwfvm;aygh? ol@ta=umif; u|efawmf odxm;wm

rsm;rSrrsm;bJ[m? ol@&J@ n$e=f um;csuftwdik f; u|ef


awmfwdk@ wufwufuu vkyfc=Jh uygw,f?
r=umygbl;? u|efawmfvufeufukid f a'o
udk xGuv
f mcJh&ygw,f? u|eaf wmfyxrqHk; wm0ef
uswmu rlq,fcdkifxJu rkH*rl Smyg? u|efawmfwdk@
pcef;rSm ajratmufvyk fief;eJ@ yHkEdyS pf uf/ bmomjyef
tzG@J / wD;0dik ;f pwJh A[d0k g'jzef@csda&;Xme vufatmuf
u vkyfief;awG Syd gw,f? 'DXme ESpcf kpvHk;udk &Jabmf
xGe;f - jzwfajymyg&ap? &Jabmf=uifarmif&@J tjcm;
emrnfwcku &JabmfxGe;f jzpf+yD; taS@ajrmufa'
orSm tm;vH;k u tJ'eD mrnfe@J yJ ol@ukd ac:=uygw,f?
'D XmeESpcf u
k kd &Jabmf xGe;f u udik w
f mjzpf+y;D u|eaf wmf
u (qdki;f pum;eJ@ ajym&&if) tkypf v
Hk kyf&ygw,f?
&JabmfxeG f;u udpP dw
S ht
J cg u|eaf wmfwk@d
pcef;udk olu,
dk fwdkifvmygw,f? u|eaf wmfu pcef;
xJrmS u|eaf wmht
f &if a&mufaewJh &JabmfawGukd &J
abmfxGe;f ta=umif;awG trsm;}uD;ar;xm;vkd@ t
awmfrsm;rsm; odxm;&ygw,f? t&ifq;kH ar;cJw
h mu
awmh vHbm;}u;D [kwrf [kwaf yg?h 'Dvekd @J u|eaf wmf
tJ'Dpcef;udak &muf+yD; oH;k av; vavmuft=umrSm
&JabmfxeG ;f u|eaf wmfw@kd pcef;udk a&mufvmygw,f?
olu u|eaf wmhu
f dk oD;jcm;awG@qyHk gw,f? vufqGJ
E_wq
f uf/ xdik v
f u
kd =f uw,f qd&k ifyJ olu ygwOD uU
eJ@ A[du
k ajymcdki;f ygw,fq+dk yD; yJc;l dk;rrSm u|eaf wmfh
tpfudkudk ygwDu ta&;,lcJhwm rSm;,Gif;wJh t
a=umif;/ ygwDu vlxk rdom;pkudk awmif;yefwJh t

ta7;awmfykH8sme,f

a=umif; ajymjyygw,f? wqufwnf;rSm aemif tcGifh


om&if OuUuvnf; cifAsm;udk 'DudpP ajymyg vdrfhOD;
r,f vd@k ajymygw,f? (OuUocif Aode;f wifu 1978
ckEpS /f ol rkH*lukd vmwJhtcgrmS u|efawmhu
f kd xyf ajym
cJhygw,f)? tJ'DvdkyJ u|efawmft
h zdk@awmh &JabmfxGef;
[m rarhEidk fp&m jzpfcJhygw,f?
u|eaf wmhb
f 0rSm vlwa,mufudk awG@ awG@
csif;/ olpum;ajymwm em;axmifrdrdcsif; av;pm;
oabmus&olawGxJrmS &JabmfxGe;f [m xdyq
f ;Hk u
ygw,fvdk@ xifygw,f? ta=umif;uawmh wpfu
ol[m pmtrsm;}uD; zwfxm;rSef; odyo
f domvdk@yg?
u|eaf wmfqv
dk w
kd hJ pmqdw
k mrSm &opmay/ aS; a[mif;
ArmpmayeJ@ t*FvdyfbmomeJ@ a&;xm;wJh pmawG
vnf; tygt0if jzpfygw,f? ESpfu [efvkyfjcif;/ *du
k f
xkwfjcif; vHk;0r&SdwJhtjyif tifrwefESdrfhcsol jzpfyg
w,f? oH;k u ajymwmqdw
k m/ aewm xdik w
f m/ pm;wm
aomufwm/ pOf;pm;wm tm;vH;k ArmqefveG ;f vd@k jzpf
ygw,f?
ol pmtrsm;}uD; zwfw,fqdkwmudk ygwD
wGi;f udk wrifvmaESmufw/hJ ygww
D iG ;f rSm wav#mufv;kH
ygwD qef@usiaf &;/ acgi;f aqmifqef@usif tykycf sa&;awG
pDrHudef;SdSdeJ@ vkyfaeolawGuawmif todtrSwfy
ygw,f?
ol@ukd u|efawmf yxrqHk;awG@wJhae@rSmyJ
olu xHk;pHtwkdi;f pcef;xJu &JabmfawGe@J tmvmy
ovmy awG ajymygw,f? vufawmufckt
H G,f om
om pm;yGJ i,fi,fav;wvHk;ab;rSm caemfecD aemfeJ@
xdkicf aHk wG ukvm;xdkiaf wGcif;+yD; ajym=uwmyg? olu
tJ'DrSm ol@ukd bmvdk@ &JabmfxeG f;vd@k ac:apcsiw
f J ht
a=umif; ajymjy&mrSm olu tJ'D &Jabmf qdw
k hJ toH;k
tE_e;f udk jrwfE;kd wefz;kd xm;vGe;f Hrk u tm;vH;k wef;wl
&nfwl vuQ%m aqmifv@kd vnf;jzpfa=umif; ajymjyyg
w,f? 'Dawmh u|eaf wmfw@kd pcef;xJrmS wa,mufe@J w
a,muf emrnfac:&ifaS@u udk/ r pojzifh wyf
ac:=uayr,fh tpnf;ta0;xJrSmawmh pcef;xJu
b,fo@l uykd !
J e$ ;f !$e;f &Jabmfb,fo-l b,f0g pojzifyh J
!$e;f =uygawmhw,f?
tifrwef=unfEl;p&maumif;wJh aqG;aEG;yGJ
avxkw&yf jzpfw,fvk@d vnf; cHpm;rdygw,f? aemuf
wck olajymwmu cifAsm;wd@k e@J pum;ajymwJt
h cgrmS
u|eaf wmfu ud,
k u
hf ,
kd u
f kd u|eaf wmfv@kd ajymwm[m
8

ud,
k t
f ouf i,fcsiv
f @kd ajymwm r[kwb
f ;l As? [kwf
w,f/ cifAsm;wdk@[m u|efawmfh twGuq
f &dk if wl om; tG,af wGy?J 'gayrJh u|eaf wmfu cifAsm; wd@k &@J
EdkifiHa&;udk av;pm;&r,fAs? EdkifiHa&;ouf tEk
t&ifu
h kd ajymwmr[kwb
f ;l / cifAsm;wd@k &@J Eikd if aH &; &yf
wnfcsuu
f kd ajymwm qdw
k myg? woufrarhawmh
wJh pum;awG jzpfygw,f?
tJ'Dwkef;u u|eaf wmfwk@d pcef;xJrSm +rKd@u
vmwJh ausmif;om;awG rsm;ygw,f? a'ocH awGu
vnf; vli,fawGyg? 'Dawmh t&,ftarm/ taemuf
tajymifu tvGeftu|Hv@dk awmif ajym&rvdkyg? &J
abmfxeG ;f ud,
k w
f ikd u
f vnf; [mo^m%f tifrwef
$ifol jzpfygw,f? 'gayrJh u|eaf wmfwk@d wawG av;
av;eufeuf aexdkipf Of;pm;atmif t}uHay;&mrSm
- cifAsm;wd@k vnf; rif;ysKd rif;vGiaf v;awGrS r[kwf
awmhwmAsmwJ?h u|eaf wmhEf v
S ;kH om; v_ycf wfomG ;
w,f xifryd gw,f? u|eaf wmhftzGm;&J@ pum;0dki;f udk
jyefa&mufomG ;ovm; atmufarhryd gw,f? ol@Arm
pum;u tJ'Dvdkyg?
olajymwmawGxu
J u|eaf wmfwckww
f &
em;axmifwmawGxJrmS ol@&J@ ArmjynftwGif;ydkif;
wke;f u *syefawmfveS af &;eJ@ jynfo@l 'rD u
kd a&pDawmf
vSefa&; tawG@t}uKHawG[m xdyfqHk;u ygygw,f?
oleJ@twl wdkufyJ0G ifvy_ fSm;cJh=uwJh &JabmfaX;/ ukd
odef;wef (udkcspfw;D )/ ocifwifxeG f;/ Adkvyf k/ Adv
k f
cspaf umif; pwJh ordik f;0ify*k K~d vfawGtjyif rSww
f rf;
xd;k rcH&wJh tmZmenf ol&aJ umif;awG ta=umif;udk
olajymjywdik ;f u|eaf wmfw@kd tm;vH;k ordik ;f pmtky}f u;D
wtkyf zwf&ovdk em; axmifcJh=uygw,f? wcgrSm
awmfvSefa&;orm;awGb0 qif;&JyHkudk ajymjywJh
tcgrmS wcgwav &ufaygif;rsm;pGm v_yf Sm;oGm;
vmae=u&vd@k xrif;[if; iwf jywfwm tjyif a&r
csdK;Edik /f acgif;udkqDrvl;Edik fvdk@ rD;&xm; oHvrf;ab;
xdki+f yD; a,mufsm;csi;f qHyifn
S f}uD;awGe@J tjyeft
vSef oef;wkyf/ oef;Smay;=u&yHu
k dk ajymjywmrsKd ;
[m rsupf x
d rJ mS uGuu
f u
G u
f iG ;f uGi;f jrif a,mifrad p
ygw,f? awmxJrmS wcgwav rd;k eJ@}uKaH wmh opfyif
atmufrmS rwfwwf&yf&if; tdy&f yH/k xd;k ppfawG jyif;
vmwJt
h cgrmS ud,
k o
fh m;orD;udk Gmom; awGvuf
tyfc&hJ &mrSm yHjk yifxu
J rif;om;vdk vufpyG yf g ay;r
xm;cJEh ikd b
f J t+yD;pGe@f vu
kd &f wm jzpfomG ;Edik w
f ,f qdk

ta7;awmfykH8sme,f

wJh todeJ@ xdk;ay;cJh&yHpk wJh ol@tawG@t}uKHukd ajymjy


wmawG[m u|efawmfw@dk &J@ ydkif;jzwfcsufudk cdkifrmapcJh
ygw,f? Sr;f jynfe,fxrJ mS vSnv
fh nfvy_ f mS ;aewke;f u
aq;twwf wwfwv
hJ l rSv
d k@d olaq;ukc&hJ zl;a=umif;/
txl;ojzifh aus;Gmvlxu
k dk ukay;&wm jzpfa=umif;/
wcgwavrsm;qd&k if uav;rD;zGm;ay;wmawmif vkycf hJ
&a=umif;awG ajymjy+yD; wtHhw=o em;axmifaewJh
u|eaf wmfw@kd ukd awmrSm bke;f }u;D u a&'D,u
kd ufquf
jyifovdk aygAh sm/ ysufawmhvnf; ol rsm;[myJ OpPm
vdk@ t$e;f av;eJ@ jyeftyk fwwfygw,f?
A[dk0g'jzef@csda&;udk oludkif+yD; jynfol@toH
toHv$ifhXme/ A[dkwD;0dkif;pwmawGudk wm0ef,lae
wkef;u u|efawmfu ygwDwm0efay;vd@k om vkyaf e&
wm/ *DwtEkynmudk bmrSodwm r[kwfbl;vdk@
ajymavhydS gw,f? ol@yykH ef;omefukd =unh&f if olajym
wm rSew
f ,fv@kd ,lqp&mygy?J 'gayrJh ol[m tcsed t
f m;
av; bmav;S&d if uufqufzGi+fh yD; ArmoDcsif; em;
axmifwwfw,f qkdwmudkvnf; owdyrdygw,f? 'g
a=umifh u|efawmfw@dk u ol@ukd (a':)&D&Doef@qkw
d hJ aZ
,smurf; tvSyef;csD oDcsif;ygwhJ uufqufacGav;
ay;cJ=h u+yD; aemufrmS olu uufveG ;f vd@k qw
kd hJ toHjyef
=um;&vd@k u|eaf wmfw@kd wawG 0rf;omcJ=h uygw,f? 'Dvkd
eJ@ oleJ@u|eaf wmfe@J yefqef;u ygwDA[dpk cef;rSm ae=u
wke;f u ol u|eaf wmhu
f kd uufqufacGav; wacG ay;yg
w,f? u|efawmfu q&mr@r+idrf; oDcsif;awGudk uuf
wwfreS ;f odv@dk q&m+idrf;oDcsi;f awG ygwJh tacGav;udk
xdk;ay;wmyg? wygwnf;rSm olu &wmawmh enf;
enf; =umoGm;+yD/ u|ef awmfu bDqku
d f'f (B-side) u
yxroDcsi;f av;ud}k uKduv
f @kd xyfxyfem; axmifaewm
As vd@k ajymygw,f? olajymwJh oDcsi;f av;udk pm&if;xJ
rSm =unhfvku
d fawmh q&m+idrf; &J@xD;uav;? u|ef
awmhf yg;pyfu [mvdk@ xGuo
f Gm;ovm;/ tdk vdk@

xGuo
f mG ;ovm; rrSwrf ad wmhyg? ud,
k ahf cgi;f aqmifukd
ydkcspfcifav;pm;oGm;rdwmyJ rSwrf yd gw,f?
}uKHwek ;f rSm 0efccH siw
f mav; wck xkwaf jym
csiyf gw,f? tJ'guawmh 20 &mpkEpS f tukeyf ikd ;f eJ@ 21
&mpk tpydkif;rSm u|efawmf uavmifemrnfrsdK;pHkeJ@
aqmif;yg; awmfawmf rsm;rsm; a&;cJyh gw,f? jynfwiG ;f
rSmawmh r[kwb
f l;aygh? tJ'Daqmif;yg;awGxJrSm Edkiif H
a&;ta=umif;awGtjyif pmaytEkynmavmuqdik f
&mawGvnf; yg0ifygw,f? tJ'[
D mawGtxJrmS &Jabmf
xGe;f u [d[
k mav; a&;ygvm;/ [dt
k a=umif;t&mukd
xnhfajymaygh pojzifh t}uHay; axmufjycJw
h mawG
renf;ygb;l ?
1989 ckESprf Sm u|eaf wmfwk@d wawG 0e,fudk
pGe@f cmG vm+y;D aemuf rk*H al csmif;wzufdS wkwjf ynfxu
J
ucsif mG av;rSm acwWcakd e =uwJt
h cgrmS Armjynfxu
J kd
jyef0if=uawmhr,fqdkwJhtcgrSm olu &Jabmfwdkif;udk
aG;cs,fp&m wm0efawG ajymjy+yD; udk,,
f cl siw
f hJ wm
0efukd uk,
d t
hf ajctaeeJ@udk,f pOf;pm;+yD; ajymjy=uyg
vd@k ajymygw,f? ol@ukd wOD;csi;f ajymjy&wmyg? tJ'v
D kd
oluajym+yD; aemufw&uf/ ESp&f uftaerSm u|eaf wmf
u ol@uv
dk ku
d yf @dk &if; Gmutqif; vrf;uav;ay:rSm
u|eaf wmht
f m;enf;csu/f tm;omcsuaf wGukd &Jabmf
xGef; aumif;aumif; odwmyJ/ u|eaf wmfeJ@ oifhawmf
r,f xifwJh wm0efudkom ay;yg/ u|efawmf vkyfygh
r,f vdk@ ajymcJhygw,f?
u|efawmf tcktxd olay;cJw
h Jh wm0ef udk
xrf;aqmifaeygw,f?
&Jabmfz;dk oHacsmif;

ta7;awmfykH8sme,f

&Jabmf=uifarmif (odk@r[kwf) pl;&Sawmufyaom =u,feDwyGifh


ta0;a7muf 7JabmfwOD;
1? &JabmfxeG ;f (ac:) &Jabmf=uifarmif. woufwmonf wdu
k yf 0GJ ifwoufwm
jzpfonf?
2? &Jabmf=uifarmifonf tawG;tac:t& rmhufpf0g'/ vDeif0g'ESifh armfpD
wkef;tawG;tac:wdk@udk vrf;neftjzpfc,
H l+yD; pGJpGJ+rJ+rJqkyu
f idk f wdkuyf 0JG ifco
Jh l
jzpfonf?
3? &Jabmf=uifarmif jzwfoef;wdkufyG0J ifcJhaom a,bk,s Edkiif Ha&;vrf;pOfrsm;
onf e,fcs@J qef@usiaf &;/ 'Drdkua&pDa&;/ +idr;f csrf;a&;ESifh qdk&,
S fvpfa&; wdk@yif
jzpfonf?
4? &Jabmf=uifarmifonf Armjynf. tajccHEikd if aH &;vrf;pOfjzpfonfh vGwv
f yf
a&;acwf toGit
f rsKd ;rsKd ;aqmifaom ajr&Sit
f &if;&Siv
f w
l ef;pm; tm%m&Sipf eH pf
udk zcsa&;/ jynfo@l 'rD ku
d a&pDtm%m&SifpHepf xlaxmifa&;/ uGefjrLepfavmu
wnfaqmufa&;wdk@twGuf udk,fpGrf;&Sdoa&G@ tm;oGefaqmif&GufcJholvnf;
jzpfayonf?
5? &Jabmf=uifarmifonf Armjynf. tajccHawmfvSefa&;vrf;pOfjzpfaom
jynfol@'Drdkua&pD awmfveS fa&; tESpo
f m&ESifh aygi;f pyfxm;onfhjynfcspf0g'
vlxkvrf;pOftvHawmfudk jrifhjrifhrm;rm; v$ifhxlcho
J v
l nf; jzpfonf?
6/ &Jabmf=uifarmifonf rdrdudk,frrd d tawG;tac:t&/ Edik fiHa&;t&/ pnf;Hk;
a&;t& bufo;Hk bufu;yrf;wnfaqmuf cJhaom &JabmfwOD;vnf;jzpfonf?
7? &Jabmf=uifarmifonf ArmjynfueG jf rLepfygwD OD;aqmifaom tESpaf v;q,f
10

ta7;awmfykH8sme,f

ausmf vufeufudkifawmfvSefa&; qifE$JpOfwav#mufvHk; ppfOD;pD;&Jabmf


wOD;vnf; jzpfayonf?
8? w&Ha&mtcgu ygwDwGi;f awmfvSeaf omvrf;pOf a=umifh ygwDom;
aumif; &wemrsm;pGm qHk;_H;cJ&h onf? tajccHa'orsm; vufvw
G fqk;H _H;cJh
&onf? tqH;k Y ygwDwiG ;f ykefuefr_jzpfum &efolESihyf l;aygif;oGm;r_rsm;vnf;
&SdcJhonf? ygwD*dk%f;cJaG &;orm;rsm;uvnf; wpcef;xcJh=uonf?
ygwo
D nf vuG,n
f oef;acgi,
f H awmeuf}u;D tv,fo@kd a&mufum
tpdwpf w
d ftrmrm yuG&J +yD; ygwDtvH ajrcvkcref; jzpfcJh&onf? od@k aomf
ygwDonf rdrdtrSm;udk jrifEkid /f jyifEidk fpGr;f cJhayonf?
xdkumvu &J&ifhwnf+idrfaom &Jabmf=uifarmif/ 0g&ifhacgifaqmif
tcsKd @EiS hf wufuvef;qef;aom &Jabmfwpkw@kd vufwu
GJ m aoG;tvdr;f vdr;f
ESifh zkeftxyfxyfayusaH eaom ygwDtvHawmftm; aq;a=umoef@pifum
jyefvnfxrl wf v$iw
hf ifEikd cf o
hJ nf? &Jabmf=uifarmif taxGaxGtwGi;f a&;rSL;
tjzpf wm0ef,rl _atmufY ygwD (75) ESpaf jrmuf pde&f wkarG;ae@ usif;yEdik f
cJhonf? ygwDtxl;uGefz&ifh 2 }udrf usif;yEdkicf o
Jh nf? vlxEk Sifh a0;uGmcJh&
aom ygwu
D dk ajratmufpeH pfjzifh jynfoltwGi;f Y jyefvnftjrpfw,
G f&ef
u;yrf;aqmif&u
G Ef ikd cf o
hJ nf? ygwD usO;f xJusyx
f J a&mufcsed Yf ygwu
D kd rpGe@f cmG
bJ oHr%dpw
d "f mwfjzifh ygwt
D vHukd jyefvnfxrl wfcahJ om &Jabmf=uifarmif/
0g&if&h aJ bmf}uD;rsm;ESihf wufuvef;qef;aom &Jabmfrsm;tm; twk,*l %
k f y
&rSmum; rkcsyifjzpfonf?
9? rmhupf v
f eD if0g' oabmw&m;rsm;/ Edik if w
H umESihf ArmjynfEikd if aH &; aqmif;
yg;rsm;udk a&;om;azmfjy&mY &Jabmf=uifarmif. a&;[efrmS d;k &Si;f vG,fuI
l
vlwkid f;em;vnfEikd af om Armpmta&;tom;udk azmfxw
k Ef idk faom xl;jcm;
onfh a&;[efwrsdK;tjzpf rSwfwrf;y&ayrnf? vlxb
k mom/ vlxkpum;
[efukd azmfjyEdik fol[k qdk&ayrnf?
10? ArmjynfueG jf rLepfygwED Sihf jynfov
l lx.
k taumif;qH;k om;&wemrsm;
xJrS awmufypl;&Saom =u,feDwyGifhjzpfonfh &Jabmf=uifarmifxHrS pHy
xdu
k af om tawG;tac:ESifh vky[
f efrsm;/ &yfwnfcsurf sm;udk qkyfuidk fum A
rmjynfawmfvSefa&;tm; qH;k cef;wdik f qifE$JomG ;Edki&f ef ygw0D ifxkw&yfvk;H
vlwOD;wnf;uJho@kd aoG;pnf;nDnw
G /f rdru
d ,
kd u
f kd rdrt
d m;ud;k / jynfov
l x
l u
k kd
trSD yum ppftm%m&Sipf eH pf Ake;f Ake;f vJ usq;kH onftxd wdu
k yf 0GJ ifomG ;=uyg
pdk@ [k E_;d aqmfvu
dk fayonf?
ta0;a&muf &JabmfwOD;
(24 - 1 - 2015)

11

ta7;awmfykH8sme,f

&JabmfxGe;f wJh
armfuGe;f wGif&pf
aoG;eJ@opfcJh
jynfcspZf menf
tdk=u,feD

Armjynf7Jh ju,feo
D kdh
eSvkH;om;jzifh
OD;nSGwfjcif;

ordkif;ajymifr!_d;wJh
ppfudkif;awmifk;d ay:qDuae
tpcsv
D mcJhwJh =u,fe[
D m
{&m0wD'k0wD
aZmf*s
D aygi;f avmif;
jrpfacsmif;tzHzk aHk y:awGomru
dk;r dk;pyfe@J &Sr;f uke;f jyif
oHviG feJ@a&$vD
armajrtvDvDay:awGtxd
tm;rmeftjynfeh J@ tvif;aqmif
*k%af jymifajymife@J vif;vuf
jynfoltwGuf OD;wnfum
ordkif;ajc&mawGcsefcJh
trdEkid if H&J@ ordkif;pOfrSm
ordkif;0if=u,few
D pif; jzpfchw
J ,f?

0if;wifhxGef;

(2)
'D=u,f[m
t&G,fa&mufp
ausmif;om;b0uwnf;u
Auo eJ@ vdyfjymE_d;
e,fcsJ@qdk;udk qef@usiu
f m
ausmif;om;v_yf&mS ;r_awGxrJ mS yg0if&if;
wqifhcsif; a&S@qDwuf
ESv;Hk aoG;eJ@oufaowif
ocifA[def;&J@ pnf;H;k *GifxJuae pcJhw,f?
*syefuifaywdkifacwfrSm
bD'aD t ppfAv
dk t
f jzpf
wdki;f cspjf ynfcspfpdwef J@ v_y&f Sm;&if;
ESv;Hk om;twGif;u wlwpH OftvH[m

12

ta7;awmfykH8sme,f

cdkirf mpGm wvlvlxyf


ygwDwyf &J@ ppfa&;acgif;aqmifwOD;vJ jzpfvmw,f?
ppfudkif;e,fwa=umrSm
&Jabmfvi_d f [m Edik fiHa&;wm0efcH
ppfa&;wm0efcHu Adkvo
f drf;OD;
'kppfa&;wm0efcHu Adkvf=uifarmif
'kEidk fiHa&;wm0efcHu &Jabmfpde0f if;
toufeJ@&if;+yD; zJG@c=Jh u
zufqpfawmfveS fa&;tp&J@ tpOD;
ed'gef;OD;uwnf;u ygchw
J ,f?
*syefuw
dk ku
d x
f kwfzk@d
r[mrdwfwyfwdk@wufvmpOf
a&0ifwef@qnfe,fta&mufrSm
*syeftajrmufawGeJ@&ifqdkif&
qufwufr&jzpf&csed frSm
tdE,
Nd a&mufocifode;f azwdk@xHu
v#dK@0SufawmfvSefa&;orm;
trnfaygufpm&if;rSet
f &
ppfa&;udpaP qG;aEG;&ef
r[mrdww
f @dk xHu zdwfac:vmawmh
&Jabmfvdi_ w
f uftoGm;
r[mrdwfwyfrsm;&J@ zrf;xm;wmudkc&H +yD;
ta&;}uD;wmu ppfa&;udpP
'ga=umifh ppfudpPyJ aqG;aEG&ef
ppfa&;wm0efcaH wGyJ wufcyJh g vdk@
xyfru
H mqdkvmvdk@
Adkvford f;OD;eJ@ Adkvf=uifarmif
ppfacgif;aqmifESpOf D;vH;k wufc=Jh u
vufeuf&zd@k &efvJ ygoy
ordkif;wp tjzpfawG
od=uolawG&Sdygw,f?
tJ'rD mS
r[mrdww
f yfrSL; odvdkwJh
wu,fhppfupd PawG rSefor#
*syefwyfawG&@J wnfaeyHkudk
ajryHke@J wuGyg qJG+yD;jyEdkifawmh
*syefwyfawGudk vufpwHk;
acsr_e;f ypf&atmif wJh
13

ta7;awmfykH8sme,f

ppfukid f;awmife@J ppfuidk f;acsmifawGwckvk;H udk


ava=umif;uae AH;k eJ@oHk;+yD; }uJcsa&;
jymcsypfa&;qdkvmvdk@
ysmysmovJe@J uef@uGuf&
jiif;ckefcJh&ygavw,f?
ppfukid ;f - rEWav;bufu
r@rwl&d,mtzJG@om;awGyg
'kuo
Q nfawG axmifaomif;csD &Sad ewJh
ppfudkif;acsmif}uD;wckvk;H
AHk;rdk;'%fawG&J@atmuf
aysmufysuf jymusroGm;apa&;
a=umuftuefaqG;aEG;&
aemufq;Hk usrS [if;csEidk f
uifaywdik f ;Hk &Sd&m usdKufvwfacsmifrSwyg;
b,facsmifem;rS AHk;rcsa&;
aqG;aEG; em;csEkid fchw
J ,f?
'gayrJh aemufqk;H rSm
r[mrdwfAdkvfrLS ;}uD;&J@ ar;cGe;f u
rif;wdk@ Edik fiHa&;&nfrSe;f csufu bmawGvJ wJ@
tJ'rD Sm
wnf=unfpGm *k%fajymifajymifeJ@
Adkvf=uifarmif&@J tajzu
vHk;0 vGwv
f yfa&; vGwfvyfa&; vdk@vJ qdv
k u
dk fa&m
'drk DeD,aH vmufqadk wmfa&maygh wJ@
r[mrdww
f yfr;}uD;&J@pum;tqHk;rSm
'dkrDe,
D [
H m t*Fvdyf&@J udv
k edk DyJ vGwfvyfa&;yJvkcd sifw,f vdk@
Adkv=f uifarmifu jyeftajym
a'gyGomG ;wJh r[mrdwf}uD;[m
yg;udkufvk@d em;udkuw
f o
Jh abmeJ@
tke;f awmrSmyJ csKyfxm;vdkuf&if;
rif;wdk@[m bD'DatppfAv
dk af wGyJ
'Dawmh ppfo@Hk yef;yJ wJ@
pGypf JG zrf;qD;wmudk cHvdkuf=u&ygw,f?
tke;f awm uae qm;awmif
qm;awmifuae usm;rif;}uD;tcsKyfxJ
ajymif;csKyfxm;wm cH=u&
rdvmcs tjyifxGuf&csed fav;rSm
tzrf;rcH&bJ wOD;wnf;useaf eao;wJh
'kEidk fiHa&;wm0efcx
H H
14

ta7;awmfykH8sme,f

'dk@awmh tzrf;cHxm;&+yD
'Du&r,fhvufeuf - qufapmifhrae=ueJ@
udk,h&f dw
S hv
J ufeufe@J - qufqufomwdku=f uawmh vdk@
cyfaomhaomhowday;
v#dK@0u
S fpma&;+yD; ta=umif;=um;vdkurf S
pm&wJh 'kEkid fiaH &;wm0efcHu
Adkvrf SL;Axl;xH - qufvuftpD&ifcHvdkufwht
J cg
r[mrdwaf wG[m
rHk&Gmuae ppfa=umif;wa=umif;
a&$bdkuae ppfa=umif;wa=umif;
waxmif;axmif;eJ@ vmae+yD
olw@dk awG&@J wyfOD;awG
ppfukid ;f wHwm;tajcra&mufcif
olw@dk &@J t&if ppfuidk f;wHwm;}uD;udkord f;Edik fa&;
ArmhawmfvSefa&;orm;awGtwGuf ta&;}uD;
tcsed fawGuvJeD;uyfvm+yDav
t&yf&yftajctaeudk
aoaocsmcsm wGufcsuf&if;
txufArmjynf&J@ ppfwidk ;f rSL;
Adkvrf SL;Axl;udk,fwkid [
f m
ygwDaumfrwDe@J wdkifyif+yD;
awmfvSefa&;}uD; pzdk@twGuf
rwfv (8) &ufae@udk a&G;vdkuf&
rEWav;rsuyf g;&yf - tajrmufwyfu aoewfoH
ppfukid f;wHwm;xdyfqDu - ygwDwyf&@J AH;k cGif;oH
'DtoHawG[m pnf;0g;udu
k f
awmfvSefa&;&J@ tzGiw
fh u
dk fyJGac:oHawGvJ jzpfchw
J ,f?
tJ'DawmhrS
awmfvSefa&;orm;awG&J@ pGr;f yum;
rsuf0g;xifxif jrifvdkuf&
}uHKvdu
k f&wJ@ r[mrdwaf wG[m
ArmawGtay: tav;xm;
zrf;xm;olawG jyef+yD;v$wfawmh
Adkv=f uifarmifwk@d tm;vH;k vGwfvmw,f?
vGwv
f mwmu rwfv (10) &uf
tJ'D&ufup+yD; wdkuyf x
JG J
ae@pOf&ufqufEc$J =Jh u
ol&Jaumif;yDovSwJh rsKd ;cspfrmefeJ@
15

ta7;awmfykH8sme,f

*syefawGudk wdkucf =Jh u


ppfukid ;f a'owav#mufu aoewfoaH wG[m
trdEdkifit
H wGuf w*k%af qmif
*k%fa&mifajymifajymif wnfc&Jh mrSm
(tJ'x
D JrSm )
Adkv=f uifarmifqkw
d m uGefjrLepf
zufqpfawmfvSeaf &;orm;ppfppf jzpfchw
J ,f?
1945 rwfv (16) &uf
ppfudkif;e,fbufwae&m
oajyyif&GmeJ@ aeyluke;f bkef;}uD;ausmif;t=um;
aeylukef;wdkufyJx
G rJ Sm
ygwD0ifwyfrSL; Adkvford f;OD;'%f&m&awmh
usnq
f HawGwnHnHeJ@
*syefawG&@J owfuiG f;xJ
&J&J&if&h ifh ajy;+yD;wuf
wyfrLS ;toufu,fEidk fa&;
&Jabmf&JbufaoG;udk azmfjy&if;
wdkuyf GaJ wGtwGi;f u Adv
k f=uifarmif[m
owWad jymifcw
Jh mawG txyfxyf
ajymprSwfyp&mawGvJ &Sdchw
J ,f?
(3)
1948
zufqpfawmfvSeaf &;}uD; (3) ESpfajrmuf
azmufjyefwhJ zq tpd;k &&J@
qdk;0g;vSwJh t}uHtpnfatmufrSm
ArmjynfuGefjrLepfygwDudk
vnfrsKd!Spf owfypf&ef
tvpftidu
k f tiftm;oH;k +yD;
Am;*,mHk;udk 0ifpD;&mu
jynfwGi;f ppf}uD; ay:ayguf
ppfr;D awmufawGpwJhtcg
txufArmjynfrSmvJ
vufeufukid af wmfveS fa&;
aoG;eJ@a&;+yD; zGifhwJhtcg
Adkv=f uifarmif[m uGefjrLepf
awmfvSeaf &;orm;ppfppf yDopG
jynfol@'Drdkua&pD awmfveS fa&;
ed'gef;aoG;uwnf;u ygchw
J ,f?
16

ta7;awmfykH8sme,f

Armjynf
,l*sD ajratmufv_y&f Sm;r_ordkif;rSm
q&mcspf (ac:) ocifcspf - +yD;&if
Adkvf=uifarmif (ac:) &JabmfxeG f;[m
tawmfq;Hk aom acgif;aqmif
tajymifajrmufqk;H pGrf;aqmifcJh
xufjrufvSwhJ yJhuidk fppfppf jzpfchw
J ,f?
(4)
zoluz
zsuo
f luzsufeJ@
uysu,
f ysuf jzpf&csed rf Smawmif
tdajENrysuf
txufjrufqk;H ZJt
G m;rmefeJ@
wlwHpOftvH udk quf+yD;udik f
cdkicf idk fusnfusnf qufwnfaqmuf
ajymifajymifajrmufajrmuf &yfwnfum
ygwu
D x
dk lrwf
}uD;jrwfwhaJ cgi;f aqmif yDocJhygw,f?
e,fcsJ@qef@usifa&;
zufqpfwdkufzsufa&;
trsdK;om;vGwaf jrmufa&;rSonf
ppftm%m&Sifpepfqef@usifa&;qDtxd wdik f
cdkicf idk frmrm av#mufvSr;f &if;
0if;ycJhwhJ 'D=u,f[m
ArmjynfuGefjrLepfygw&D J@ =u,feD
awmfvSeaf &;&J@ =u,feD
ypPn;f rJhvlwef;pm;&J@ =u,feDomru
jynfol@=u,fev
D JyJ jzpfchw
J ,f?
ygw&D @J ped f&wk udk
aemufqk;H t}udrt
f jzpf txdrf;trSwf y
*k%,
f lr_e@J p_ m;&if;
rSm=um;p&mrSeo
f r# rSm=um;
nef=um;p&mruse&f atmif ne=f um;&if;
wr#Of;r#O;f eJ@ aemufqHk;E_wfquf
aemufqk;H xGuo
f uf csvu
dk cf sed ftxd
*k%f&SdeftjynfheJ@ =u,fe[
D m
trdArmjynfudk cspcf w
Jh m
u|efawmfwk@d awG odygw,f?
17

ta7;awmfykH8sme,f

tckawmh
&JabmfxeG f;[m
uG,v
f GefomG ;cJhygav+yD
(5)
ordik f;ajymifr!_d;wJh ppfudkif;awmifk;d rSmav
jrLcdk; ,Sufoidk f; jymr_dif;&Da0
r_Hr_H&Da0 wJ@
r@r+idrf;&J@ ppfukid f;awmif udk
em;axmifem;qif&rdavwdkif;
rsu&f nf0idk f;p&m cHpm;&
vGrf;arm&ygw,f?
ordkif;ajymifr!_;d wJh
ppfudkif;awmifdk;ay:u =u,fe[
D m
Armjynf&J@ =u,feDvyJ J jzpfygw,f?
Adkvf=uifarmif wJh
*k%fa&mifajymifcJh
awmufycJhwJh
wu,fZh menf
tkd =u,feD
&JabmfxGe;f wJ@
armfuGef;wacwf
aoG;eJ@opfcJh
jynfcspf Zmenf
tdk =u,feD
=u,fe[
D m
Armjynf&J@ ordik f;rd;k aumif;uifrSm
xm0pOf awmufy+yD;
xm0&&Sad erSm
cdkirf mpGm,H=k unf&if;
ESv;Hk om;twGif;uyg aoG;awGcek f
&ifvdi_ f;ckepf Gm OD;nwv
f u
dk f
OD;cdkuv
f u
dk fygw,f? ?
0if;wifhxGef;
23 - 1 - 2015
(3 - 1 - 2015 ae@u uG,v
f GefomG ;&Sm+yDjzpfwhJ tb&JabmfxGef; odk@ 0rf;enf;jcif;}uD;pGm OD;cdkufvku
d fygw,f?)
18

ta7;awmfykH8sme,f

trSwfw7 7JabmfxGef;
zkd;eD

(1)
&JabmfxGef;a&
'Dwcg
auusvmwJ
h =u,fwyGihf
usKyftonf;ud
k
wnfw
h nf}h uD;
xd;k pdkuv
f u
kd yf gaygv
h m;?
wm0efausol&@J
aemufqk;H c&D;twGuf
uscw
hJ hrJ suf&nf
ylavmifvGe;f w,f/
[kwfw,f
[d;k tESpfckepfq,fu
ppfukid f;rif;0Hawmif;dk
oifuk,
d w
f kid yf sdK;cJhzl;wJh
rsKd ;qufopfyef;uav;awGvnf;
vGrf;qGwfa=uuJGv@dk wh
J ?
'k0wD
a&$v{D &maZ,smurf;rSmvnf;
a0'emv_dif;ay:rS
tvGr;f awG
azG;azG;v_yv
f y_
f /
cspv
f pS mG aom&Jabmfa&
d;k &Sif;wJhb0rSm
19

ta7;awmfykH8sme,f

oif[m&moufyef
}uD;jrwfpGm&Sio
f efcho
J l
uGefjrLepf
jynfwGif;jzpftppfjzpfw,f?
ordik ;f wauG@
&cJw
h t
hJ arh'%f&m
toufygoGm;Edkiw
f ,faoavmufw,f
tarudkxrf;yd;k
d;k rudkausmjf zwfoGm;cJw
h hJ
om;aumif;&wem[m
oifu,
dk fwkid fyifjzpfw,f?
(2)
ESpfq,fw
h pf&mpk tajrmftjrifeJ@
rmhupf 0f g'opfu&kd mS
tarh'%f&mudu
k pk m;zd@k
qdk=uygp@dk
uEWm&ESpfwcsKd @rmS
ppf0wfwpHk yef;wjcif;eJ@
*k%f ytyfol&J@ aemufqHk;c&D;twGuf
rsu&f nfpufwcsKd @
uJGtufemusiv
f eG ;f w,f?
csp&f aJ bmfa&oifwm0efausyg+yD
tifwmae&Sief ,focD si;f oH
emcH+idro
f uf
arS;puftem;,lygawmh
yodk@qkad p
awmifzwJh Z&mtdk&J@
rm&oGecf &D; rdkifwdkiftrSwf (92) u
aemufq;Hk [pfau;oH[m
xm0pOfO'ge;f wGi&f pfygvdrhrf ,f?
zdk;eD (10-1-2015)

20

ta7;awmfykH8sme,f

t"dXmef
yxrrsKd;qufawG
wokw+f yD;wokwf
obm0w&m;u ac:aqmifomG ;+yD?
'kwd,rsKd;qufESifh
wwd, rsKd;quf
aygi;f qufwu
kd fyrGJ mS
wkd@wawG pnf;vk;H nDnm qifEJ=$ urnf?
pnf;vkH;jcif;onf atmifyGJ
nDnGwfjcif;onf atmifyGJ
wwkid f;jynfvkH; pnf;vk;H =urnf?
wku
d fyGJwGi;f wGif
usolus/ vGipfh ifol vGifhpif
aemufusefolusef/ xGux
f dik folxikd f
auG@wdik f;rSm awG@wwfww
Jh &m;
ra&SmifvJo
$ mbl;?
&nfreS f;csufyef;wkid f
qufav#muf&rSm
u|Eykf w
f @kd wm0efom?
wku
d fyGJwGi;f u oHr%dom;
b,f0g;ckwfckwf
toGm;rysufbl;?
'DoHr%dom;eJ@
azmufjyefol ppftkypf k
t+yD;jzKwf=u&atmifyg?

&Jabmfcspaf tmif?
09/ 1/ 2015?

21

ta7;awmfykH8sme,f

rkefwdkif;udk tefwk
pHyavmufwJh zcif
b0aeifcsed fawmifrem;
tm;xkwf u;yrf;
tvHrvSJpwrf;
c&D;=urf;udk olESicf hw
J ,f?
avScu
G fcsn;f vnf; rusef
tvHvnf; rvSJapbJ
rmefZaGJ v#mzh @kd qkw
d mawmh
oltbd"mefrSmrSd
tdy&f mxJrSm raocsif
ppfajrjyifrSmom aocsifygbd qdkwJh
acgif;aqmifawGxJu wa,muf
wrdayguf wa,mufxGef;
ol[m &JabmfxGe;f aygh?
e,fcsJ awmfveS fa&;
zufqpfawmfvSeaf &;
ppftm%mSiaf wmfveS af &;
jynfol 'Drku
d a&pDa&;
'Dta&;awG=um;rSm
ol[m tawG;vnf;jywfw,f?
olpdw"f mwf
oltawG;tac:
oltbd"rRm
olvky&f yf
u|Ekyf fwk@d &ifxJ tonf;xJrSm
txyfxyf&pfywfc+Jh yD?

zcifju,feo
D kdh
oPmwnf

&JabmfxeG ;f odk@tav;eDjzifh

tdk zcif=u,feD
u|Ekyf f opPmyvdkufonf
TajryxD urBmwnfoa&G@
oift
h bd"rRm =og'uxmudk
u|Ekyf f&ifrSm axG;ayGxm;ygrh ,fav?

eDvid_ ;f
5 &uf/ azazmfg&Dv/ 2015?

22

ta7;awmfykH8sme,f

a7Shvlukd aemufvlu
vGrf;7jyefjyD
&Jabmfx;l

2015 ckESpf Zefe0g&Dv 11 &ufae@wae@vHk; rdk;wpdrpfh drfh&Gmaeygonf?


yrSmavvm;rdk;&J@ vdk@ rqdkbJ apGrSmavvm;rdk;&J@ vdk@om qdkvdkufcsif
ygawmhonf?
rdk;at;at;eJ@ a&S;jzpfa[mif;atmufarhzG,f&mrsm;udk jyefvnfawG;awm&if;
b,fqDodk@ b,f0,fodk@ rSef;cgq&G,f vGrf;yg&w,f qdkwmvdk vGrf;p&m&Sd&m t&yf
a'oawGqD rSe;f q+yD; rsu&f nfp@dk atmif vGr;f qGwfvdk@aerdygonf?
tvGr;f "mwfc&H o
dS rl @kd vGr;f p&mta=umif;awGukd rawG;awmhbJ tjcm; ta=umif;
t&mwckudk ajymif;vJawG;=unfhrdjyefawmhvnf; rdrdawG;=unfhrdwJh ta=umif;t&m
xJrmS udu
k vGr;f p&mawGygaejyefavawmh armifvif;=unf&@J awm&tvGr;f uAsmxJu
pdk@onfhrsuf&nf/ rusrDwGif/ ajzqnfp&m vdkufvdk@&SmqJ +rdKifxJqDu avayGxaomf
vGr;f pwr#if wd;k jyefaygh qdw
k mvdk EkysKd onfrS tdrk if;&ihaf &mfonftxd wlwpH OftvHawmfukd
udkiaf qmifI a&S@aqmifvrf;jyoGm;cJo
h l awmufajymifonfh =u,feD}uD;wyGihf auvGihI
f
oGm;jyef+yDjzpfv@dk vGrf;p&mawGu avsmhroGm;wJhtjyif wdk;vd@k omaeygawmhonf?
a&S;jzpfa[mif;atmufarhzG,f&mrsm;udk jyefvnfawG;awm&if; twdwfu rdrd
av#mufvrS ;f cJ&h onfh awmfveS af &;c&D; vrf;a=umif;qD jyefvnfiahJ pmif;=unfv
h u
kd rf
d vGr;f
p&mcsnhrf k@d ?
a=omfvGrf;vdkufygbd vGr;f ygbad wmhw,f?
&Jabmfx;l

23

ta7;awmfykH8sme,f

jrpf{7m aZ,smurf;eab;u
aoG;yef;csDum; vuf7m7Sif

7Jabmf nKdatmifvif;
awmfvSefa&;qdkwm aq;a&mifpHkyef;csDum;}uD;vdkyJ vdk@
&JabmfxeG f; ajymcJzh l;ygw,f? wu,fygy?J taoG;pHk/ t
a&mifpkeH J@ wufuzG,/f pdwyf suzf ,
G /f vGr;f armzG,/f =unf
El;zG,f/ oifcef;pm,lz,
G f/ twk,zl G,fawGeJ@ jynfhESuaf e
wmjzpf+y;D / wu,fv
h ufawG@rmS awmh 'Dyef;csu
D m;eJ@ pyfqikd f
or# &Jabmfwikd ;f / rdwaf qGwikd ;f / tqifw
h ikd ;f / wyfz@JG e,fy,f
wdik ;f u &JabmfawG&@J &ifcek o
f /H &,farmoH/ idak u;oH/ v_u
d f
armoHawGomru olw@kd olw@kd &@J ac|;awG/ aoG;awGe@J b0
awG/ toufawGyg xnf0h ifa&;qJGch=J uwm jzpfygw,f?

zl;wma=umifhvnf; ygygw,f?
wzufuvnf; uGejf rLepfqw
kd m ocsK if ;f a&G;
p&m r&Sdygbl;vdk@ajymcJhzl;wmvnf;&Sd/ woufwm
wav#mufv;kH rSmvnf; ArmjynftES@H txufatmuf/
jynfe,f/ jynfrtES@H aexdik o
f mG ;cJ/h v_y&f mS ;jzwfoef;cJzh ;l
wmvnf; &Sq
d akd wmh/ wu,fwrf;ajym&&if ocifarmif
armifav; (ac:) &JabmfxGef; (ac:) Adv
k f=uifarmif[m
wu,fhArmjynfom;ppfppf/ wdkif;cspfjynfcspf yk*~dKvf
vnf;jzpf/ awmfveS fa&;acgif;aqmifvnf; jzpfygw,f?

(2)
u|efawmhfarG;Zmwdudk ajym&wmawmh awmf
awmf cufw,fAsm? u|efawmfu oabFmay:rSmarG;wm
vdk@vnf; &JabmfxGe;f ajymcJzh l;ygw,f? 'gukad wmh 50 &m
cdkifE_ef;omrSefwJh trSefw&m;vdk@ u|efawmfxifw,f? bm
a=umifhvq
J &dk if ol[m q&m}uD;r[maqGw@dk / q&mawmf
a&$ukid ;f om;wdk@/ (a':) cifaqGOD;wd@k / ocifA[de;f wdk@&J@ ppf
udkif;om;vdk@om tm;vHk;odxm;=u+yD; olarG;w,f qdk
wJo
h abFm b,foabFmvJ/ rEWav;eJ@ jrpf0u|e;f ay:oGm;/
&efukefoGm;wJh oabFmvm;? rEWav;jrif;rluae rHk&Gm
(od@k r[kw)f a&$bo
kd mG ;wJh oabFmvm;qdw
k m cJjG cm; rajymcJh

(3)
&JabmfxeG ;f &J@ zcif[m t*Fvyd u
f v
kd ekd t
D &m&Sd
wOD; jzpfw,fv@kd t=urf;zsif; odxm;ygw,f? t*Fvdyf
acwf ausmif;rSm aecJhwJh om"uuawmh &JabmfxGef;
[m t*Fvyd pf meJ@pum;udk Oa&myavoHe@J ajymwwfkH
omru pum;wvH;k pD&@J t"dym` ,fawG/ &if;jrpfe@J obm
0awGyg eufeufd_if;d_if;odxm;ol/ oHk;wwfol w
a,mufjzpfygw,f? 'gayrJh &JabmfxGe;f wdk@vdk t*Fvyd f
pm wu,fwwfol/ vufawG@orm;/ awmfveS af &;o
rm;awG[m v#mzsm;ay:wif bGwb
f uf &$w'f uf ajym
avh&w
dS hJ vlrsKd ;r[kw/f odyv
f t
kd yfro
S m Armvdk yDyo
D o
&Sif;&Sif;vif;vif; av;av;eufeuf ajymwwfol jzpfyg
w,f? 'guvnf; EdkifiaH &;eJ@ywfoufwm/ tEkynm

24

ta7;awmfykH8sme,f

eJ@ywfoufwmrsdK;omru vlawG&J@obm0/ tavh


tx/ "avhpdu
k af wGeJ@ ywfouf+yD;awmhyg 'Dvydk J oH;k pJG
wwfojl zpfygw,f? 'ga=umifv
h nf; u|eaf wmfw@kd vli,f
&JabmfawG[m &JabmfxeG ;f pum;ajym&if/ &Jabmf xGe;f eJ@
pum;ajym&&if r+iD;raiG@ wufuaewwf=uygw,f?

&JabmfxeG f;uawmh t*Fvyd w


f yfxrJ mS ygvmwJh
uGefjrLepfygwD&JabmfawG&J@ tm;ay;axmufcHr_eJ@ Arm
jynfuGefjrLepfygwD ppfudkif;cdkifHk;udk wnfaxmifzGifh
vSpv
f ku
d w
f ,f?
'g[m tJ't
D csdeu
f wjynfvk;H rSm b,fae&m
rSmrS uGejf rLepfqidk ;f bkwf rwifEkid fao;cif yxrqH;k qdkif;
bkwfwifvdkuf+yD; ArmjynfuGefjrLepfygwDtaeeJ@ Oya'
wGif; ajray:x&yfvdkufcJhwmygyJ? aemufusrS rEWav;/
1945 ck arv 3 &ufae@rmS rS &efuek frSm wifEkid w
f myg?

(4)
'garrJh &JabmfxeG f;udk,w
f idk fuawmh pum;eJ@
ajymwwfwmudk odyf+yD;tm;ud;k wwforl [kw?f tae
d;k d;k / tpm;d;k d;k eJ@ 0wfwmpm;wm aewmxkid fwm tm;
vH;k yuwdtd;k cHom avhusipfh +JG rJaewJh &JabmfxGe;f [m
jynfol@wyfrawmf ,leaD zmif;om t+rJ0wfwwf+yD; pm;
awmhvnf; =uufOa=umf/ ajryJqefa=umfavmufom
pm;ygw,f? &JabmfxGef;[m crf;}uD;em;}uD;/ [dwf}uD;
[ef}uD;rSeo
f r#ukd t+rJyJ a&Smifz,favh&/dS a&Smif=uOfavh
&Sdygw,f? vlwa,muf azmfjywJh pum;toHk;tE_ef;/ yHk
omefawGxuf/ tJ'Dv&l J@pdwfESv;Hk om;eJ@ vufawG@
vky&f yfawGom t+rw
J efz;kd xm; tuJjzwfwwfwhJ tavh
tx[m &JabmfxeG ;f &J@ wu,fhtavhtxygy?J 'g[m
&JabmfxGef;udk,fpm;y&m Armjynf uGefjrLepfygwD&J@
wu,fo
h rdki;f tESpfom&/ wu,fo
h rdki;f tpOftvm
vnf; jzpfygw,f?

(6)
'gayrJh 1948 vGwv
f yfa&; a=unmEdik cf +hJ y;D aemuf
wvrjynfch ifrmS qdk&S,v
f pfygwD OD;ausmf+idrf;u &JwyfzG@J
0ifawGudk ppfuidk f;rSmyJ a&epfo0l g;ulx;dk qdw
k ht
J wdkif;
uGejf rLepfawGukd urf;uyfciG rhf ay;eJ@/ a&xJrmS wif ESpo
f wf
vdu
k &f r,f qdw
k mrsKd ; v_@H aqmfum wqif+h yD;wqifh jynf
wGif;ppfjzpfvmatmif vkyfch=J uygw,f? emrnfuawmh
zqyvaygah v? wu,fu zqyvxJu qd&k ,
S v
f pf ygwD
yg? 'Dvked J@yJ ckqk&d if ESpaf ygi;f ajcmufq,f ausmfvm+yDjzpf
wJh ArmjynfjynfwiG f;ppf}uD; awmufavmifch&J awmhwm
ygyJ?
&JabmfxeG ;f uawmh t*Fvyd fwyfawG Armjynf
jyefa&muf+yD; CASB tkyfcsKyfa&; vkyfvmwJhtcg "m;jy
r_e@J 0&rf;xkwcf &H vdk@ a&Smifwrd ;f aecJ+h yD;aemuf 1948 rwf
(28) &uf vufeufuikd af wmfveS af &;pwJt
h cg/ roH;k vH;k a'
ovdk@ac:wJh rEWav;/ rdwDvm/ jrif;+cHbufrSm/ wHwm;OD;
rSmyJ pwifvufeufuidk f wdu
k yf 0JG ifcyJh gw,f? 1948 - 49
awmfveS fa&;'Da&jrifhch+J yD;aemuf 1950 rSm jynfol@wyf
rawmf ppfaoemywdcsKyf ocifoef;xGe;f acgif;aqmifwJh
jynfol@wyfrawmfrS wyfr}uD; (4) eJ@twl &Sr;f jynfbuf
ajymif;a&$@ch&J w,f?
tiftm;oH;k axmifausmaf vmuf&cdS w
hJ hJ wyfr}uD;
(4) [m aemufydkif;rSm &Jabmf (14) a,mufavmufom
usefwJhtxd &JabmfxGef;wkd@[m a&&SnfwkdufyGJqifcJh&
w,f? &Sr;f jynfe,f aemifcsKd aemifydef a'o/ tif;av;
a'oawGrmS &JabmfxGef; wyfpGcJ hw
J ,f? a&pD;oefwJh 'k0
wDjrpfukd qeftw
d x
f rf;+yD; vufypful;um wyfz@JG twGuf
&dumQ pDpOf&wJt
h xd yifyef;qif;&JccH &hJ w,f? ocifwifxeG ;f /
Adv
k yf w
k @dk vdk acgif;aqmifawG wa,muf+yD; wa,muf us
qH;k cJ=h uwmawG &Scd ahJ yr,fv
h nf; &Sr;f jynfe,fu ygwt
D vH
awmf vJruscaJh tmif &JabmfxGef; xlv$ihEf dkifchw
J ,f?

(5)
1942 ckEpS f zufqpf*syefawG u|eaf wmfw@kd wikd ;f
jynfxJ usL;ausmf0ifa&mufvmwJhtcg/ ppfudkif;om;
&Jabmf=uifarmif (ac:) &Jabmfocifarmifarmifav;[m
{uefrkcs zufqpf*syefudk wae@ awmfvSew
f u
dk f xkwf&
r,fqw
kd m odxm;+y;D wJt
h avsmuf txufArmjynfwikd ;f
wdik ;f rSL;}uD;Axl;eJ@twl wr`0wDteD; vuf&t
dS mZmenf
ukef;ae&m&J@ ajrmufzufrSm tr&yl&tajrmufwyfcJG
ae&m,lchyJ gw,f? 1945 rwfv (8) &uf/ Adkvrf SL;}uD;
Axl;u zufqpfawmfv Sefa&;wdkufyJG pwifvdkuf+yD;
aemufrmS Adv
k o
f rd ;f OD;eJ@twl rH&k mG bufukd a&mufvmwJh
r[mrdwfwyfawGudk oGm;a&mufac:,lcJhw,f? yxr
ydki;f rSm r[mrdwfwyfawGu r,Hk=unfv@dk tar&duef/
t*Fvdyfwyf&J@ tzrf;cH&w,f? aemufydkif;rS ,Hk=unf
vufc+H y;D &JabmfxeG ;f wd@k vrf;jyr_e@J ppfuikd ;f udk csw
D ufum
zufqpfawGukd wdkufch=J uw,f? ppfuidk f;wHwm;em;rSm
&JabmfxeG f;eJ@ &ifabmifwef;wdku&f if; Adv
k ford f;OD;usq;Hk
cJh&ygw,f?
25

ta7;awmfykH8sme,f

(7)
1968 pufwifbmvrSm OuUX}u;D ocifoef;xGe;f
yJc;l d;k rrSm usq;kH cJ+h y;D aemuf 1975 rwfvrSm OuUXocifZife@J
twGi;f a&;rSL;ocifcspfwdk@yg us qH;k cJh=u&+yD; aemuf 1975
arvrSm wkwjf ynfa&muf ocifAode;f wif acgi;f aqmifwhJ
A[dak umfrwD jyefz@GJ wt
hJ cgusawmhrS &Jabmf azwif/h &Jabmf
ausmjf r/ &Jabmfae0if;/ &Jabmfatmif (&Jabmf rsKd ;jrif)h &Jabmf
cifarmif}uD;wd@k e@J twl Edik if aH &;OD;aqmif (PB) tjzpf wm0ef
,lcyhJ gw,f? &mxl;wm0efukd t"durxm;bJ ygwv
D t
kd yfcsuf
udo
k m t"duxm;wJh pdw"f mwfeJ@ vky[
f ef&@J erlemwckygy?J
(8)
ygw&D @J aygvpfAsLdk (PB) jzpfvm+yD;aemufrmS trd
ajrygwD&@J vufawG@b0xJ jyefvnfa&muf&Sd wm0ef,v
l m
wJh acgi;f aqmifawGukd &if;&ifE;DS ES;D qufqq
H ufpyf+yD; e,fpyf
a'oom; &JabmfawGe@J yg oHa,mZOfz@GJ um 1979 ygwv
D rf;
pOf csrw
S Ef ikd af tmif u;pm;cJh? tqifq
h ifyh gwu
D eG zf &ifhawGe@J
'Dvrf;pOfudk cdkifrm+rJ+rHapcJhygw,f? OuUXocifAodef;wif
eJ@twl vufwG+J yD;awmhyg? emrnfuawmh jynfol@wyfr
awmf Edik if aH &;rSL;/ A[d0k g'jzef@csad &;Xme wm0efcaH ygah v? PB
yDyo
D o ygw&D @J a&&Snt
f usKd ;twGuf ygwu
D ykd gweD @J wal tmif
u;pm;cJhwmyg? wcsed fwnf;rSm ygwDA[d&k J@ &efolord f;ydu
k f
xm;wJah 'o (0g) rvGwfajrmufao;wJah 'o r@ay:vkyif ef;
awGuv
kd nf; wm0ef,cl /hJ wm0efcaH qmif&u
G cf yhJ gw,f? yJc;l d;k
r/ weoFm&D/ &cdik jf ynfe,fawGu ajymufusm;a'oawG/ a'
o acgif;aqmif&JabmfawGudkvnf; pepfwusqufpyf+yD;
A[dek @J &if;ES;D u|r;f 0ifapcJyh gw,f? 'Dtvkyrf sKd ;uawmh wu,fh
udk ygwcD spfpdwjf yif;jywJh/ E_wfvHkwJh/ OD;aESmufv_y&f Sm; tm;
aumif;+yD; ydik ;f jzwfcsuf cdik rf m+rJ+rHwhJ &JabmfrsKd ;rSom vkyEf ikd f
wJ@ tvkyrf sKd ;yg? 'Dtvkyrf mS awmh &JabmfxeG ;f [m wu,fu
h kd
wHcGefpu
dk Ef idk cf hyJ gw,f?
(9)
'Dv dkeJ@ ygwDA[dkaumfrwD&J qkH;jzwfcsuft&
ArmjynfueG jf rLepfygwD wwd,t}udrf jynfv;Hk u|wf uGe*f
&ufumvudk a&mufv
dS mw,f? uGe*f &ufukd &cdik f ajymuf
usm;tajccHa'otwGuf Edik if aH &;OD;aqmiftzGJif &Jabmf
ausmfjr udk,fpm;ywufa&muf+yD;/ weoFm&Dajymufusm;
tajccHa'otwGuf wdkif;twGif;a&;r; A[dkaumfrwD &J
abmfapm[efwdk@ wufa&mufygw,f? tJ'Dumvu t
v,fydkif;AsLdk/ ajrmufydkif;AsLdk(101 ppfa'o tyg tif)/
26

taSajrmufppfa'oeJ@ 815 ppfa'owd@k [m ygwzD GJ


pnf;tkyfcsKyfykH pnf;rsOf;Oya't& atmufajc tzGJ
tpnf; toD;oD;&J uGef*&uf (ygwDifvkH;u|wf t
pnf;ta;) wdk@rS tzGJtpnf;tqifhqifh&J uGef*
&uf udk,fpm;vS,frsm;udk aG;cs,fay;um aemuf
qkH;rSm wwd,t}udrf jynfvkH;u|wfuGef*&uf t
wGuf ud,
k pf m;vS,rf sm;udk tqifq
h ifh pepfwus aG;
cs,f usif;yEdkifcJhw,f? 1939 =o*kwfv 15 &ufrSm
ygwDudkzGJpOfu tpnf;ta;u yxr uGef*&uf/
zufqpfawmfvSefa&; atmifyGJ&cgeD; 1945 Zl vdkif
vrSm usif;ycJhwmu 'kwd, uGef*&ufjzpf+yD; 1985
pufwifbmrSm usif;ycJhwJh txufazmfjyuGef*&uf
uawmh ArmjynfuGefjrLepfygwD&J wwd,t}udrf
jynfvkH;u|wfuGef*&ufjzpfw,f? uGef*&ufudk 75
A[dkaumf rwDw&yfvkH;eJ@ AsLdk/ ppfa'otoD;oD;rS
ud,
k pf m;vS,rf sm;ygifzJG pnf;xm;wJh obmywdtzGJ
u OD;pD; usif;ycJhygw,f?
wufa&mufvmwJh udk,fpm;vS,frsm;t
aeeJ@ rSif;vif;wJh jy\em wckjzpfwJh Armjynf
awmfvSefa&;[m 48-49 awmfvSefa&;'Da&jrifheJ@
aemifay:aygufvmr,fh 'Da&jrift
h =um;rSm a&mufSd
aew,fqdw
k Jh awmfvSeaf &;tajctaeeJ@ ywfouf
wJh 'Da&jrifhjy\emudk obmywdtzGJudk,fpm; &J
abmfxGef;u Sif;vif;jycJhw,f/
uGef*&ufcef;rwckvHk; +idrfoufpl;pdkuf+yD;
tm;ay;cJh=uygw,f? tedrfhtjrifh twuftus/ t
auG@ taumufaygi;f pHk }uHKawG@c&hJ ol 0g&ifah u'g}u;D &J@
&ifxu
J pum;oHygyJ?
(10)
wwd,t}udrfajrmuf jynfvHk;u|wfygwD
uGe*f &ufu a&G;cs,w
f ifajrmufc=hJ uwJt
h xJrmS OuU
ocifAodef;wifeJ@ EdkifiHa&;OD;aqmiftzJG@0iftjzpf
&Jabmfausmjf r/ &Jabmf=uifarmif/ (&JabmfxGef;) wdk@
vnf; yg0ifygw,f? vlrsKd ;pkawGxu
J 0&JabmfawG/
ucsi&f JabmfawGe@J u&if&JabmfESpfa,mufvnf; yg
cJhygw,f? uGe*f &uf+yD;wJt
h cg &JabmfxeG f;u 'Dvdk
uGef*&ufrsdK; aemufxyf oHk;}udrfavmufvyk Ef idk f&if
u|efawmfw@dk ygwD awmfawmfaumif;oGm;r,f vdk@
ajymygw,f? 'Dpum;udk u|efawmfoabmrayguf/
aemuf oHk;ESpfavmufusrS &dyrf v
d mcJhygw,f?
'gayrJh ae@a&mna&mqufwu
kd f ppfwu
kd af e

ta7;awmfykH8sme,f

&wJhumvrSm jynfvHk;u|wfuGe*f &ufqkw


d m vG,f vG,f
aygh aygah v; vkyv
f @kd rjzpfyg? Ed@k r@&kd if ocifp;kd }u;D vkycf zhJ ;l wJ/h
v,fwu
J eG *f &ufyJ jzpfrmS aygh vd@k &JabmfxeG ;f ajymwwf
ygw,f?
uGe*f &uf+y;D wJah emuf &JabmfxeG ;f vnf; ajrmuf
ydki;f A[dk XmecJG Hk;pdu
k f&m uGwfckid -f erfhcrf;eJ@ wkwfjynf
e,fpyf rHk*lrmS trSwf 45 tvkyftzJ@G zJG@pnf;+yD; wm0efcH
taeeJ@ qufvuf wm0ef,lygw,f? tJ'w
D kef;u wkwf
jynf qdkayr,fh wkwf jynftwGi;f ydkif; ae&mrsdK; r[kwf/
rH*k l acsmif;uav;om jcm;wJh [db
k ufurf; 'D bufurf;vdk
ae&mav;yg? &JabmfxGef;[m ol vH+k cHK oufomzdk@xuf
oleJ@ vma&mufquf oG,&f r,fh &JabmfawG tqifajyzd@k
om wav#mufvHk; tav;xm;cJyh gw,f? ESpfaygif; 70
ausmf ygwDoufwrf;eJ@ tr# jzwfoef;r_ }uD;rm;/ tawG@
t}uKH }u;D rm;cJw
h hJ cspv
f pS mG aom &Jabmf}u;D &J@ wu,fh pHerl
em vkyf[efeJ@ pdwf"mwfygyJ?
(11)
&JabmfxGef;[m Armpm/ t*Fvdyfpm pmpHkudk
wav#mufvHk; av;av;eufeuf zwfrSwfavhvm qnf;
yl;cJhol jzpfygw,f? u|efawmfwdk@ygwDxJrSm OuUXocif
Aodef;wif+yD;&if &JabmfxGef;&,f/ &Jabmfausmfjr&,f/
ocifazwif/h &Jabmfcifarmif}uD; (a'guw
f mcifarmif}uD;)
wd@k / &JabmfrsKd ;jrif(h &Jabmfatmif) wd@k / &Jabmfae0if; (&Jabmf
wif&)D wd@k PB awG[m wav#mufv;kH / woufv;kH pHpk v
kH if
vif pmzwfvmcJ=h uolawG jzpfygw,f? &JabmfxeG ;f qd&k if
q&m}uD;a&$Oa'gi;f wdk@acwfuae vlxkOD;vS/ vlxk a':
trmwd@k tv,f/ rif;odc/F *sL; txd rem;wrf; rarmryef;
zwfrw
S cf o
hJ l jzpfygw,f? 'ga=umifv
h nf; ole@J ajym&wJt
h cg
rSm tEkynmt&a&m/ ,Ofaus;r_e@J ordik ;f vufawG@awGyg
avhvmtESpfcsKyfwm;wmudk vlwdkif;cHpm; rSwfod&yg
w,f? acwfukv
d nf; b,fawmhrS rsujf cnfrjywfwJh a&S;
tzd;k }uD;wa,mufygy?J

wcsdefu wkduaf zmf wku


d fzufa[mif;awGtjzpf
oabmxm;ygw,f? ygww
D iG ;f rSm vli,f&aJ bmf
opfrsm;udk xyf rHw;kd cs@J jri w
hf ifz@dk }uK;d yrf;ygw,f?
&efo@l bufu 1988 &Spaf v;vH;k ta&;
awmfyt
Hk +yD;rSm tm%modr;f e0wuae etz
ajymif;/ vlr_a&;toif;tzJG@[ef vkyfxm;wJh
}uH@z@G t
H zJ@G ukd Edik fiaH &;ygwt
D jzpf ajymif;vJw,f?
a&G;aumufyGJ twk awGe@J tm%m&ygwjD zpfvm
atmifvyk f/ v$wfawmfok;H &yftajcywJh jrefrmh
enf; jrefrmh[ef ygvrD efykpH v
H kyf+yD; 1998 rSm rJ
vdrf rJc;dk r_awGe@J orRw bmnmzJ@G um c&D;quf
vufcsD wufaeygw,f?
cktcsderf mS awmh t&yf0wf0wf/ acgif;
aygi;f aygi;f xm;wJh Adv
k fode;f pdef&J@ t&yf0wfppf
tpdk;&[m twkta,mif'rD u
kd a&pDe@J 'Dru
dk a&
pDy jyifajymif;vJa&;vdk@ toHaumif;[pfae
w,f? t&yfom;tpd;k &ygv@kd ud,
k b
hf mom uif
yGe;f wyf+yD; tvkyform;awG/ v,form;awG/
ausmif; om;awGudk eHygwfwkwfeJ@dkuf zcJG+yD;
axmifcs wmawG vkyfaeygw,f?
(13)
'Dtcsdef 2015 ZEM0g&v
D 3 &ufae@rSm
touf ud;k q,fEpS Ef pS &f +dS yjD zpfwhJ &JabmfxeG ;f [m
obm0w&m;}uD;uae vl@avmuudk yd@k xm;cJh
+yD; obm0w&m;}uD;uyJ jyefvnfac:,lomG ;
ygw,f? u|efawmfwk@d tm;vH;k uawmh 0rf;enf;
a=uuGrJ u
_ kd tiftm;tjzpfajymif;+y;D &JabmfxeG ;f
&J@ r+yD;qHk;ao;wJh awmfvSefa&;c&D;vrf;udk &J
abmfxeG ;f udk twk,+l y;D qufvuf av#mufvrS ;f
=uOD;rSm jzpfygw,f?

(12)
aemufyidk f;rSm ygwDxJu udk;uef@/ 0/ ucsifpwJh
vlrsKd ;pktiftm;pkawG cGJxGufomG ;=u+yD; ygwDrmS wyfr&Sd/
a'or&Sd/ vufrJhvdkvdkjzpfomG ;cJhw,f? 'Dtcg ygwDukd ajr
atmuf(UG) ygwDtjzpf ajymif;vJ a=unm &yfcHcJh
vdu
k yf gw,f? cGx
J Guo
f Gm;cJ=h uwJh vlrsKd ;pHt
k iftm;pkawGudk
27

&Jabmf!akd tmifvif;

ta7;awmfykH8sme,f

7Jabmfxe
G f;okdh

&Jabmf&_,Of
('Dae@'Dtcsdefupvdk@ ygwD&J@acgif;aqmifr_ukd tckxdkifaewJh &Jabmfw@dk &J@ ycHk;ay:
v$Jajymif; ay;vdkuf +yD? ygwDtvHudk rvJatmif qufvufxdef;odrf;=uyg?)

1989 ckESpf {+yDv (17) &ufae@ yefqef;&Sd ArmjynfueG fjrLepfygwD A[dkXmecsKyf[m cJG
xGuf vlrsKd ;pkwyfz@GJ wzJ@G &@J tm%modr;f jcif; cHvu
kd &f ygw,f? tJ'aD e@rmS yJ ygwAD [dk ;kH rSm aexdik =f uwJh A[dak cgi;f
aqmifrsm;eJ@ useftqift
h oD;oD;u &Jabmfrsm;/ rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;eD;yg; wzufurf;udk xGuv
f m
cJh=u&ygw,f? usef A[dXk metoD;oD;u &Jabmfrsm;/ ta&S@ajrmufppfa'o XmetoD;oD;u &Jabmfrsm;/
yefqef;teD;w0dkufu &Jabmfrsm; pwJh ygwAD [dkudk,Hk=unf+yD; ygwDe@J awmfveS fa&;tvHudk qufvuf pJG
udik v
f w
kd hJ &JabmftoD;oD;uvnf; ygwAD [d&k &dS m wzufurf;udu
k ;l +yD; ygwAD [dak emuf vdu
k v
f mcJ=h uygw,f?
wzufEidk fiHu e,fpyfr@av;wr@rSm pkpnf;rdor# ygwDA[dak umfrwD0ifrsm; tpnf;t
a0;xdki=f u+yD; a&S@vkyfief;pOfawGudk aqG;aEG;qHk;jzwfch=J uygw,f? 'Daemufawmh ygwt
D vHukd qufvuf
v$ix
hf El ikd zf @kd tajccHa'o ta[mif;rsm;tygt0if jynfwiG ;f udk azmuf0ifz@kd / ygweD @J awmfveS af &; tcuftcJ
tusyt
f wnf; qdkuaf ecsdefrmS ygwD0ifrsm; a&S@xu
G =f uzdk@/ ygwAD [dku &Jabmfxt
k =um; v_@H aqmfvu
dk f
ygw,f? ygwAD [dak emuf vdu
k yf gvm=uwJo
h rl sm;xJu tm;vH;k eD;yg; jynfwiG ;f qif;&ef pm&if;ay;=uygw,f?
'gayrJh vkyfief;wm0ef&J@ }uD;av;r_e@J tjcm;vdktyfcsut
f & wcsdK@ukd csex
f m;zdk@ pDpOf&ygw,f? 'ga=umifh
vlaygif; (40) ausmf (ygwD0ifawGa&m ygw0D ifrjzpfao;olawGa&m) a&S@wef;xGurf ,fh wyfzJG@tjzpf xGuf
vmygw,f? tJ'Dvlpkudk &JabmfxeG ;f u OD;pD;+yD; yxrawmh oHvGifjrpftaemufbufurf;u ref[kid f;qdkwJh
r@uav;uae jynfwiG ;f qif;zd@k vyk =f uygw,f? tJ'v
D rf;tqifrajyawmh (101) ppfa'ou uefyikd w
f q
D w
k d hJ
t&yfudk ZGefv ukefavmufrmS a&$@ajymif;vmcJh&ygw,f?
tJ'rD mS ygwD&J@ 'Dvufusef&JabmfawGteuf ygwD0ifawGukd pepfwusppk nf;+yD; &Jabmf
xGe;f eJ@ &JabmfcifnKd OD;aqmifum v#Kd @0u
S f rJay;pepfe@J aumfrwD0iftjynfh 5 a,mufe@J t&ef 4 a,mufukd
a&G;aumufwifajrmuf+yD; trSwf 9 aumfrwDv@dk yxrqHk; zJ@G pnf;ay;vdkufygw,f? tJ'Daemuf ygwD
aumfrwDwGi;f wm0efcJGa0r_tjzpf wyfrSL;/ Edkiif Ha&;rSL;wd@k ukd rdrdwk@d bmom aumfrwD&J@ yxrqHk;t}udrf
tpnf;ta0;rS a&G;cs,fwifajrmufum ppfOD;pD;vkyfief;Xme/ axmufyhaH &;vkyfief;XmeeJ@ vlxpk nf;Hk;a&;
vkyfief;Xmewdk@udk zJ@G pnf;cJyh gw,f? 'Dwyfz@JG trSwf 9 wyfz@JG vd@k trnfay;vdkuyf gw,f? Xmetvdu
k f
uvmyfpnf;aumfrwDrsm;vnf; pepfwus zJG@pnf;cJhygw,f? ,m,Dtm;jzifh uefydkifwDrSm aexdkifpm;
aomufa&;udk jyifqif&if; yef0grSvmr,fh 8 - 4 vH;k ta&;awmfyu
Hk xGufay:vmwJh ygw&D @J ajratmuf&J
abmfawGe@J pkpnf;xm;wJh 'DyaD t wyfzG@J udk apmifhqkid f;aecJhygw,f? tJ'w
D yfz@JG uefyidk fwDa&mufvmwJt
h cg
28

ta7;awmfykH8sme,f

nDaemifwyfzJG@tjzpf trSwf 8/ 'Drdkua&pD jynfcspfwyfrawmf vdk@ trnfay;vdkuf+yD; u|efrwdk@udk


zJ@G pnf;ay;xm;wJh trSwf 9 wyfz@GJ uakd wmh trSwf 9/ jynfo@l wyfrawmf tjzpf w&m;0if jyefvnf trnfopf
ay;vdkuyf gw,f? nDaemifwyfzG@J 2 ckaygif;vdkufwht
J cg pkpkaygif;tiftm; (100) ausmo
f mG ;ygw,f?
'Dtiftm;pkawGudk &JabmfxeG ;f u wywf (2) }udrf Edkiif Ha&; a[majymydk@csygw,f? =um;&ufawGrSm
u|efrwd@k u vkyfief;Xmetvdkuf jyefvnfaqG;aEG;=u+yD; r&Si;f vif;wmawG xyfar;csifwJhar;cGe;f awGudk aemuf
w&ufrmS &JabmfxeG ;f u xyf&iS ;f ay;ygw,f? aqmif;yg;tprSm azmfjyxm;wJh pum;pk[m tJ'ED idk if aH &; a[majym
csufwcktwGif; &JabmfxeG f; ajymcJhwJh pum;&yfwckyg?
tJ'o
D ifwef;awGrmS &JabmfxeG ;f u - ArmjynfEikd if aH &;v_y&f mS ;r_rsm;twGi;f u Armjynf uGejf rLepfygw&D @J
tcef;uta=umif; a[majymydk@csay;aewmyg? ygwDwGif; twuftus tajctaeawGudk rmhufpf0g'
tajccHay:uae EdkifiHwumtajctaersm;eJ@yg qufpyf+yD; ajymjyygw,f? a[majymydk@csaewm eJ@rwlbJ
omrefpum;0dkif;av;wckrSm pum;ajymaeovdk ayghayghyg;yg; at;at;aq;aq;av; oluajymaeayr,hf
oifwef;wufae&if; rSww
f rf;a&;ae=uwJh u|erf wd@k wawGtwGuu
f awmh tvGet
f zd;k wefvw
S hJ Edik if aH &;tjrif
awG tm;rmefopfawG 0ifvmcJh&ygw,f?
tJ'Dwkef;u &JabmfxGef;ajymcJhwJh rdrdwdk@&J@ a&S@vkyfief;eJ@ywfouf+yD; qkyfudkif&r,fh oabmxm;
w&yfuawmh &Jabmfw@kd ud,
k f a&mufwt
hJ &yfrmS ud,
k [
hf mud,
k f tajccHa'o wnfaqmufyg? ud,
k &f yfaewJh
udk,af jcaxmuf (2) acsmif;atmufu ajr}uD;[m ud,
k fh tajccHa'ovdk@ rSwf,lyg? tJ'Du pyg? cifAsm;wdk@ vl
(10) a,mufpEk ikd &f if wyfpw
d rf LS ;vky/f vl(100) pkEikd &f if wyfcrGJ LS ;vkyaf ygAh sm? vlxu
k kd pnf;H;k &mrSm bmoma&;udk
qef@usiw
f mawG rvkyrf ad peJ@ vd@k ajym+yD; ol@ajymufusm;a'otawG@t}uHKawG e,fprd f;wdk;pOf }uKHawG@&Edik w
f hJ
tajctaeawGuv
dk nf; tao;pdwaf jymjycJyh gw,f?
u|erf wd@k wawG[m yefqef;rSm XmetoD;oD;rSm wm0eftrsKd ;rsKd ;udk tqifq
h ifhe@J ESpf q,feJ@cs+D yD; xrf;
aqmifc=Jh u&ayr,fh EdkifiaH &;oifwef;awG pepfwus rwufc&Jh ygbl;? ae@pOfvkyfief;awGxJ epfjrKyfae=u&+yD;
wcsdK@&aJ bmfrsm;qd&k if vdkwJhae&mawGrSmoGm;/ vdkovdk wm0efay;cdik f;wm cH&vGef;vd@k ykyfqDau'g qdkwJh
toH;k tE_e;f awmif ay:cJhz;l ygw,f? udk,t
hf csif;csi;f vnf; odyrf awG@jzpf=uygb;l ? ygw&D @J tcg}uD;&uf}uD; tcrf;
tem;rsm;rSmom qHrk =d u+y;D ygwaD cgi;f aqmifrsm;&J@ a[majymcsurf sm;om em;axmif=u/ au;a=umforH sm; vdu
k f
qd=k ueJ@ aygah ygyh g;yg;/ aysmaf ysm&f i$ &f i$ }f uD; vli,fbm0 rodom;qd;k 0g;pGm aevmcJ=h uwmyg? uefyikd w
f D a&mufvm
prSmvnf; i,foil ,fcsif;awG jyefqHkawG@&ovdk ajymrqH;k aygif awmoHk;awmifawGjzpfaeygw,f?
'ga=umifyh J &JabmfxeG ;f u tckvkd ygw&D @J acgi;f aqmifru
_ kd &Jabmfw@kd ukd v$aJ y;vdu
k +f yDv@kd ajymvdu
k w
f t
hJ cg
tm;vHk;wkefvy_ foGm;=u+yD; &ifxJvnf; uwkefu,ife@J av;vHomG ;=uygw,f? wcgwnf; +idrfusomG ;ygawmh
w,f? 'DawmhryS J u|efrwdk@ udk,fhtajctae udk,foabmayguf+yD; av;eufwnf=unfoGm;ygawmhw,f?
1989 ckESp[
f m u|efrwd@k ygwDtwGuf uHqdk;rd;k arSmifuswEJh Spfyg? 'krd DEdk zJcsyf yovdk tajccHa'oawG
wck+yD;wck cJGxGufukef=uygw,f? wylay:ESpfylqifhjzpf&yfuawmh u|efrwdk@ygwD&J@ trmcH ajratmuftzJG@
tpnf;}uD;jzpfwhJ 4828 ygwaD umfrwD azmfxw
k af csre_ ;f jcif;cHvu
kd &f wmygy?J 'Dtajctaet&yf&yfukd twGi;f us
us odaewJh &JabmfxeG ;f wa,muf b,favmufrsm; aomuawGa&mufaer,f rodygb;l ? tJ'w
D ek ;f u u|erf wd@k
wawG rodwwfc=Jh uygb;l ?
tJ'Dumv &JabmfxeG ;f [m touf (70) ywf0ef;usiyf g? touft&G,fe@J rvdu
k af tmif ajy;v$m;v_yf
&Sm;aewm awG@&+yD; u|erf wd@k wawGukd ab;&efuif;a0;pGmeJ@ jynfwGi;f 0ifomG ;Edik af &;twGuf tpGr;f ukefu;pm;
vkyaf qmifaewmudv
k nf; &dyrf o
d &d adS e&ygw,f? 'D=um;xJ u|erf wd@k ukd ,m,Dcv
kd cH_ iG ahf y;xm;wJh 101 ppfa'ou
vnf; wv_yv
f _yfyg? tpd;k &eJ@aphpyf+yD; u|erf wdk@udk tcsdefra&G; xdk;tyfEidk fwJh tEW&m,fuvnf; &Sad ewmrdk@
&JabmfxeG ;f tzd@k tvGew
f m0ef}uD;aeygw,f? &JabmfxeG ;f pum;eJ@ajym&&if usKyfw@kd r&Srd &hJ rdS hJ useaf ewJh tiftm;
av; taysmuftysuf rcHEkid b
f l;AsmwJh?
trSwf (8) wyfz@GJ vmyl;aygi;f r_u u|erf wd@k wawGukd tm;opfavmif;ay;vdkufovdk &Syd gw,f? txl;
ojzifh 8-4vHk; (1) ESpjf ynfh txdr;f trSwf tcrf;tem;usif;y+yD; a'otoD;oD;u a&mufvmwJh &Jabmfrsm;&J@
29

ta7;awmfykH8sme,f

olwdk@a'otvdkuf r@&Gmtvdkuf tjzpftysuftawG@t}uKH jyefvnfajymjycsufawGu u|efrwdk@wawG


&ife@J rr#atmif em;axmifcpH m;=u&ygw,f? ajrmufOuUvmyu tjzpftysuef J@ ppfukid ;f r@u tjzpftysuf
awG=um;&wJt
h cgrmS awmh &ifxJatmifhwufvm=u+yD; 'DaoG;ajrusoGm;&wJh jynfoal wG&J@ r+yD;qHk;ao;wJh
wm0efawGudk rdrw
d @dk wawG qufvufxrf;aqmifyghr,fqkw
d hJ oEMdXmefawG wnDwnGwfwnf; csvku
d =f u
ygawmhw,f?
'Dpdwf"mwftajccHay:rSm tESpf (50) jynfh ygwaD rG;ae@ (1989 =o*kwv
f 15 &uf) tcrf;tem;udk
u|erf wd@k usi;f y=uygw,f? tcrf;tem;udk jynfo@l wyfrawmf ppfcso
D cD si;f eJ@ zGichf yhJ gw,f? Armjynf 'Dru
kd a&
pDta&;awmfyHk tqufquftwGif; usq;Hk cJhwJh tmZmenftaygif;udk tav;jyK+yD;aemuf &JabmfxGe;f u
ArmjynfueG jf rLepfygwo
D rdik ;f udk a[majymyd@k csygw,f? aemuf wyfpw
d rf LS ;rsm;u wyfpw
d t
f vdu
k f oEMXd mefy
csufrsm;udk zwf=um;t+yD;rSmawmh Edik fiHwumoDcsif; eJ@ tcrf;tem;udk kyo
f drf;vdu
k fygw,f?
tJ'aD e@uakd wmh u|erf wouf arhEikd rf ,frxifawmhygb;l ? ygwaD rG;ae@ukd ud,
k ahf rG;&yfajrrSm aemufq;kH
usi;f yEdik cf w
hJ mjzpf+yD; ygw}D uD; tckvkd uwdr;f uyg;jzpfcsed rf mS (&JabmfxeG ;f pum;eJ@ajym&&if epfjrKyfcge;D oabFm
}uD;ay:u uufawGqif;ajy;aeovdk wcsKd @val wG qif;ajy;ae=uwJt
h csed rf mS ) u|erf wd@k wawG 'Dygwt
D vHukd
+rJ+rJqyk u
f ikd +f yD; qufvufcsw
D uf=ur,f? bmudyk J pGe@f vw
$ &f -pGe@f vw
$ &f qdw
k hJ ydik ;f jzwfcsuaf wGukd csrw
S =f u+yD;
'Dvt
kd csderf sdK;rSm ygww
D m0efawG vJa$J jymif;xrf;aqmif&r_uvnf; rdrw
d @dk &@J woufwmtwGif; *k%t
f ,l&qH;k
vky&f yftjzpf owfrSwfryd gawmhw,f?
'DawmfveS af &;tay:/ ygwt
D ay: cdik rf mapwJh pdw"f mwfawGukd oGi;f ay;cJo
h u
l awmh &JabmfxeG ;f ygy?J
ukokv
d u
f H ta=umif;rvSpGmyJ u|erf wdk@wawG jynfwiG ;f qif;a&;pDru
H de;f ysucf yhJ gw,f? 'gayrJh uef
ydik w
f rD mS &JabmfxeG ;f csrw
S af y;cJw
h hJ pdw"f mwfe@J vyk [
f efukd u|erf wd@k wawG r,dr;f r,dik f tcktxd qufvufuikd pf JG
xm;=uygw,f?
awmfveS af &;rsKd ;qufqw
kd m rdrd t&ifrsKd ;qufxufvnf; omatmifu;pm;&w,f? aemifrsKd ;qufukd
vnf; rdrdwk@d xufomatmif ulnw
D nfaqmufay;&r,f- wJ/h qdkdk;pum;&Sdygw,f?
&JabmfxeG ;f [m 'Dwm0efukd tausyeG q
f ;kH yxrrsKd ;qufa[mif;xJu acgi;f aqmifwOD;yg? &JabmfxeG ;f
[m rdrdudk,fudk wHwm;cif;+yD; aemufrsdK;qufukd wnfaqmufay;cJhygw,f?
ygweD @J awmfveS af &; tcuftcJq;kH umvrSm u|erf wd@k wawGukd ygwt
D vH vJroGm;atmif/ ygwt
D vH
udk }uH@}uH@cidk cf idk f qkyu
f ikd +f yD; u|erf wd@k rsKd ;qufawGukd &J&0J 0hH hH pdwcf s,=Hk unfpmG v$JtyfomG ;cJyh g+yD? &JabmfxeG ;f &J@
'Dpdwf"mwf xm0pOf t"Gef@&Snyf gap?
u|erf wd@k rsKd ;qufuvnf; ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J tvHawmfukd Armjynfw0ef; jrifjh rifrh m;rm; v$ihf
xlEkid fa&;twGuf rsdK;qufwquf+yD;wquf aemufqHk;atmifyJG&wJhtxd csDwufoGm;zdk@ cdik rf mpGm oEMXd mefcs
vH;k yef;wdu
k cf u
kd af eygw,f?
&JabmfxeG ;f &J@pw
d "f mwfuakd vhvm+yD; &JabmfxeG ;f wd@k rsKd ;quf&@J r+yD;qH;k ao;wJw
h m0efawGukd u|erf wd@k
rsdK;quf udk,fprG f;&So
d r# ^m%fpGrf; &So
d r# qufvufxrf;aqmifoGm;ygrh ,f? &JabmfxGef;rSm=um;cJhwht
J wdkif;
ygwDtvHudk iGm;iGm;pGipfh Gifh v$ifhxlEdkif+yD; rsKd ;quf wquf+yD;wquf atmifjrifpGm vufqifu
h rf;oGm;Edik fa&;
udv
k nf; u;pm;tm;xkwo
f mG ;ygrh ,fv@kd tckv&kd aJ bmfxeG ;f uG,v
f eG jf cif; wvjynfah e@rmS xyfrH uwd yvdu
k f
ygw,f?
touf (90) ausmfwJhtxd raerem; awmfveS fa&;wm0efawG xrf;aqmifvmcJ&h wJh &JabmfxGef;
+idr;f csr;f pGm tem;,lEidk yf gap?
&JabmfxeG ;f tygt0if 'Dru
kd a&pDawmfveS af &;tqufquf wdu
k yf 0GJ iftmZmenf taxmiftaomif;
&J@ awmfveS fa&;pdw"f mwf xm0pOfO'ge;f wGi&f pfygapownf;?
&Jabmf&_,Of
3-2-2015
&JabmfxeG f; uG,v
f Gefjcif; (1) vjynfah e@ trSww
f &
30

ta7;awmfykH8sme,f

rarhwJhekdif
(&JabmfxeG f;ok@d )

7Jabmfatmifcspf
1976 ckESpf Zlvdik fv&J@ ae@wae@rSmyg?
tJ'Dtcsdefu u|efawmf[m Armjynfta&S@
ajrmufydik ;f u ygwD&J@vGwaf jrmufa'oukd a&muf&daS eyg
w,f? ygwD&@J erf;crf;c&kid f/ c&kdifwyfu pDpOfay;rSKeJ@ ref@
[sKd ; &Sr;f &GmxJu u|eaf wmfwnf;ckad exkdiaf ewJt
h rd fay:ukd
touf50t&G,cf ef@ t&yfjrifjh rifh vlwOD; +yK;H &$ipf mG eJ@ wuf
vmygw,f? qHyifu uwkH;qHaxmuf tjzLtrnf; a&m
,Suf/ umuDa&mif tusv
D uf&n
S f/ tjzLeJ@trnf; ykqd;k
uGufusm;}uD;eJ@ ol@udk u|eaf wmf rodrjrifzl;yg? tdrfay:
rSmu u|efawmf wa,mufwnf;yg? rdwfqufay;r,fo
h l
r&Sv
d @dk u|eaf wmftt
Hh m;oifah ecsed rf mS uGseaf wmfv
h ufudk qJG
ukid +f yD; vufqEJG KS wfquf&if; u|eaf wmf &JabmfxeG ;f yg
wJ?h 'DawmhrS &efuek yf gwaD umfrwDu u|eaf wmhu
f dk apv$wf
vkdufwhJ &Jabmf=uD;&J@ pum;ukd u|efawmf jyefvnf owd
&cJhygw,f?cifAsm;[kda&mufvkd@ tqifoifh&if ajr
atmufvkyfief; wm0efcH &JabmfxGef;ukd awG@&ifawG@r,f/
tqifroif&h ifawmh awG@&rSmr[kwb
f ;l ? 'gayrJh tck u|ef
awmf ajymwJ[
h mawGudk aoaocsmcsm rSwo
f m;+yD; ol@qD
ukd a&mufatmifwifjyzk@d yJ ? 'DawmhrS u|eaf wmh&f @J a&S;OD;
tpD&ifcpH m(pum;0Su)f a=u;eef;ukd olzwf&vkd u
h |eaf wmhf
ukd vmawG@wmrSef; odvu
kd f&ygawmhw,f?
1978 ckESpf vGwaf jrmufa'orSm t+rJJwrf;aezkd@
u|eaf wmfa&muf+yD;uwnf;u ol@XmerSm u|eaf wmf wm
0ef xrf;aqmifc@J &wm tcktcsdeftxdqdk ESpfaygif; 40
eD;yg;&SdcJhyg+yD? oleJ@ywfoufv@kd vGrf;p&m a&;p&mawGu
trsm;=uD;yg? 'DpmrSmawmh cyfww
dk ydk J u|eaf wmfa&;ygrh ,f?
rdrdom;t&G,f&JabmfawGukd av;av;pm;pm;eJ@
pum;ajym&if cifAsm;/u|eaf wmfeJ@ ajym=uwm u|eaf wmf
wkd@ygwaD cgi;f aqmifawG&J@ "avhwckyg? olvnf; tJvkd

acgi;f aqmif wa,mufyg? aemufwckuawmh olu,


kd f
wkdifvkyfEkdifw,fvkd@ ,kH=unfwJh tvkyfwm0efrsdK;ukdyJ
ol@vufatmufu &JabmfawGudk wm0efay;wwfygw,f?
wcguawmifusacsmif;a&awGe@J twl arsmygvmwJh xif;
awGudk yefqef;u erfhcacsmif;xJrSm vufypfu;l +yD; qif;
q,fv@dk u|eaf wmfw@dk &aJ bmfwpk ol@udk a0zefygw,f? tJ'D
tcsed u
f ol@toufu ajcmufq,fausm&f ydS g+yD? u|eaf wmf
wkd ah exkid &f m py,fawmpcef;ukd A[k&d H;k uae ae@pOfvv
dk dk
vrf;avsmS ufqif;vmwwf+yD; pcef;u {nfhcef;rSm &Jabmf
awGudk pum;vmajymwwfygw,f? olajymwJhpum;awG
u rSwfp&mom;p&mawGcsn;f ygy?J u|eaf wmfwd@k ukd pOf;
pm;awG;ac:enf;/ vkyef nf;vky[
f efe@J ygw&D yfwnfcsu/f vl
wef;pm;&yfwnfcsufawGukd b,fvkd wnfaqmufavh
usi&hf r,fqw
dk m oif=um;ay;aewmyg? oifwef;oabm
rsdK; r[kwyf g? vmem;axmifcsifwho
J l vmaygh? rsm;aom
tm;jzifh tvkyfwm0ef&dw
S hJ &Jabmfrsm;rSty (xrif;csuf
wm0efus&aJ bmfeJ@ ae@pOfpcef;rSL;) wk@d rt
S y &Jabmfawmf
awmfrsm;rsm; vma&mufem;axmif rSwo
f m;em,l=uyg
w,f? &JabmfawGukdvnf; pmemaxmufxm;wwfyg
w,f? ol hpOf;pm;enf;u tqifrajy 'kuQa&mufaewJh
tJ'D &JabmfawG&@J ae&mrSm ukd,w
f ikd f 0ifa&muf cHpm;+yD;
ajz&Si;f ay;wwfwmyg?
wcgu u|eaf wmfw@dk Xmeur[kww
f hJ &Jabmf w
a,muf ta&S@ajrmufppfa'orSm trsKd ;orD;udpeP @J ta&;
,lc&H +yD; tcsKyfusygw,f? tcsKyfu vGwv
f mwJt
h csderf mS
ta&S@ajrmufudk u|eaf wmfw@dk Xme a&mufaewmukd o+dy;D
&Jabmfx Gef;qDu kd ikd}uD;csufreJ@ a&mufv mygw,f?
&JabmfxeG ;f uol@ukd=unfh+yD; tus/ ykq;kd wpkHeJ@ *Grf;apmif
31

ta7;awmfykH8sme,f

wxnfay;zk@d u|eaf wmhfukd n$ef=um;ygw,f? u|eaf wmfwdk Xh meuvnf; qif;qif;&J&Jyg?


+yD;awmh tJ'D&Jabmfukd u|efawmfu odyft,kHt=unfr&Sdyg? okd@ayrJh ol@nef=um;csuftwkdif;
u|eaf wmhf tus ykq;dk wpkeH J@ pcef;u &Spd rk pJh k *Gr;f apmifwxnfudk ay;cJ&h ygw,f? tJ'Dumvu u|efawmfw@kd
pcef;[m A[kduajymif;vm+yD; ajrmufyikd f;A[kdXmecGJrSm&SdwJh taqmuftODawGrSmyJ ckduyfae=u&ygw,f?
pcef;twnfwusaqmufz@dk r&nf&,
G yf gb;l ? tJvdk pcef;aqmufr,fah iGawGudk ajratmufrmS yJ ykaH tmok;H zk@d
ol pOf;pm;cJw
h myg? w&ufrmS awmh u|eaf wmfrarhEidk w
f hJ pum;wcGe;f u|eaf wmhu
f dk olajymcJyh gw,f?at;Asm
cifAsm;vnf; tdraf xmifus+yD;uwnf;u oD;oef@ tdrfwvk;H &mwvkH;eJ@ raecJh&bl;? u|efawmfwd@k pcef;
aqmuf=u&atmif? cifAsm;twGuv
f nf; tdrw
f vkH;aqmufyg-wJ?h u|eaf wmf olajymrS pOf;pm;=unfhryd g
w,f? [kwfygw,f?
u|eaf wmfu &JabmfawGaewJw
h ef;vsm;rSmyJ tdraf xmifruscifvnf; aecJ/h tdraf xmifusawmhvnf;
'Dvykd J aecJw
h muk;d ? u|eaf wmf vufrcHcyhJ g? pcef;ukd ok;H cef;wGJ tdrw
f vk;H yJ aqmufz@dk qk;jH zwfcyhJ gw,f? 'gayrJh
1987 &Spaf v;vkH;t}uKdESpfawGrSm u|eaf wmfwkd hpcef;u tvkyfawGrsm;+yD; tJ'pD cef;vnf; raqmufjzpfchyJ g?
rkH*u
l xGuf&wJhtcsed frSm tcef;ok;H cef;zG@J xm;wJh tkwjf rpftajccHav;u usecf aJh ygh?
twlwlaevmcJw
h w
Jh avSsmuf ESpaf ygi;f av;q,feD;yg;rSm u|efawmf[m ol@&J@a0zefrSKukd wcgrS rcH
cJh&ygb;l ? tJ- okd@ayr,fh ol,H=k unfwu
Jh dpP wckukd u|efawmfu apm'u wufvm&ifawmh u|eaf wmhfukd
rsufESmxm;wif;wif;eJ@ ajymwwfygw,f?
wcgu u|eaf wmfw@dk Xmeu &Jabmfwa,muf awmfveS af &;qufvyk zf @dk pdw"f mwfus+yD; wyfxu
G pf m
wifygw,f? olu rqkid ;f rwGbJ cGijhf yKa=umif; csucf si;f vufrw
S x
f ;dk ay;ygw,f? u|eaf wmfu apm'uwuf+yD;
q,fEpS af usmf twlvyk cf w
hJ hJ tJ'&D aJ bmfudk oHa,mZOf&w
dS meJ@ pOf;pm;zk@d wifjycJyh gw,f? olucifAsm;pnf;&k;H
=unfah yg
h vk@d rsuEf mS xm;wnfwnfe@J ajymygw,f? ol@vufrw
S u
f dk u|eaf wmfxed ;f odr;f xm;+y;D tJ'&D aJ bmf
ukd wu,f u|eaf wmf pnf;&kH;=unfhawmh r&awmhygbl;? &JabmfxGef; rSefygw,f?
'kwd,wcguawmh u|efawmfwd@k awG ta&S@ajrmuf tajccHa'o}uD;u xGucf GmvmcJh&+yD; (101)
ppfa'orSm ckdvSHKa&muf&SdpOfuyg? uefykdifwD;qkdwJh &Gmav;rSmyg? tJ'Dtcsdefu u|efawmfwkd@rSm tajccH
a'oqkdvd@k rkd;rdw/f rbdef;e,fu (202)ppfa'o useaf eygao;w,f? tJ'DrSm &JabmfwcdsK@ &Sdaeao;w,f?
aqG;aEG;yGw
J ckrmS u|eaf wmfu tJ'aD 'oukd 'DrmS &Sw
d hJ &Jabmfwyfz@JG 0ifwcsKd @ tiftm;xyfjznfzh @dk wifjycJyh gw,f?
u|efawmfvnf; oGm;r,fv@kd wifjycJhygw,f? tJ'rD mS vnf; u|efawmfu
h dk rjzpfEikd fawmhwm wifjyvk@d rsuEf mS
wif;wif;eJ@ ol@t,ltqukd wifjyygw,f? 'gayrJh u|efawmfwifjycJw
h ht
J wkid ;f ol wu,f=udK;pm;cJyh gw,f?
r=umcif ykd@vkduw
f Jh &JabmfawGa&m/ [kdrmS &SdwJh&JabmfawGyg jyefajy;vm&w,f? &JabmfxeG f;pOf;pm;wm
rSefygw,f? aemufq;kH wcguawmh tajccHa'oawGuae xGufvm+yD; ajratmufygwDtjzpf &yfwnfae&
wJhumvrSmyg? w&ufrmS awmh u|efawmf&w
Sd aJh e&m a&mufvm+yD; jynfwiG ;f rSm tvkyf qif;vkyfEkdifr,fh
olwa,mufudk a&G;cs,af y;zkd h vma&mufaqG;aEG;ygw,f? u|eaf wmf tjyefjyef tvSev
f eS f pOf;pm;&SmazGayr,fh
ol@awmif;qkdcsufeJ@ ukdufwo
Jh l rawG@ygb;l ? aemufq;kH rSm u|efawmfyJ oGm;r,f/ u|eaf wmfeJ@yJ uku
d w
f ,fv@kd
ajymvkduf&mrSm rsufESmxm;wif;wif;eJ@ tajymcH&ygawmhw,f?
cifAsm;ukd vla&G;ckid ;f aewm/ cifAsm;uko
d mG ;ckid ;f aewmr[kwb
f ;l wJ?h aemufq;Hk awmh ol uk,
d f
wkdif a&G;cs,f+yD; tjcm;&Jabmfwa,mufukd wm0efay;ygawmhw,f?
ol[m u|efawmfzcife@J oufw&l G,fwlyg? u|eaf wmf[m u|eaf wmhzcifeJ@ 1987 rSm cGJvm+yD;u
wnf;u ol@udk zcifvydk J oabmxm;cJyh gw,f? oluvnf; &Jabmftm;vk;H ukd ol@om;orD;awGvdk qufqaH jym
qkcd w
hJ myg?
&JabmfawGucdk spfjrwfE;dk wwfw
Jh
rdrdu,
kd ef @J ,SOf+yD; pOf;pm;wwfw
Jh ygwDpdwf"gwf}uH@cikd w
f
Jh Ekid if aH &;olawmfaumif;=uD;
xm0pOfO'ge;f wGiyf gap?

&Jabmfatmifcspf
32

ta7;awmfykH8sme,f

awG;ac:rSK 7Sifoefav;eufapw,f

Awk;d &Sed f (rk&H mG )

aew,f? jynfwiG f;ajymufusm;wyf tawG@t}uKHrsKd; t


cuftcJrsKd; em;rvnf=ubl;? jynfy tawG@t}uKHawGeJ@
vkyfae=uwm ponfjzifh a0zefwkdufcdu
k rf _rsK;d =um;&wJh
tcg tajctae rqkyu
f ikd frdjzpfaewJh u|efawmfwkd@ t
wGuf jynfwGif;ajymufusm;b0 em;rvnfEkdi=f ubl;qkd
wm [kwfrsm;aeovm;/ em;rvnfEdik o
f vkd jzpf&ao;
w,f?
u|efawmfwkd@ a&mufaewmu &Srf;jynfajrmufykdif;
rk*H rl mS yg? w&ufwiG f ygwaD cgi;f aqmif wa,mufvmw,f
=um;vkd@ u|eaf wmfwd@k xGuf=unfhawmh acgi;f aqmif w
a,muf jzwfoGm;wmyJ jrifvdu
k w
f myg? u|eaf wmfw@kd t
aeeJ@ b,facgif;aqmifqw
kd m aocsmrodao;ygb;l / tJ'D
rSm teD;tem;rSm&SdaewJh A[kdacgif;aqmifwa,muf
pum;ajymaewJ@qD u|eaf wmfa&mufomG ;awmh 'Dq&m
}uD;ayg@? 1969 - 70 avmufu a&$vjD rpfausm+f yD; ajymuf
usm;wyfe@J twla&mufvmwm/ &efo=l um;u awmfawmf
cufcufccJ J jzwfc=hJ u&wm/ vlawG@wmawmif kww
f &uf
rrSwrf b
d ;l ? olw@dk wyf ,leaD zmif;qkw
d muvnf; pkwjf ywf
owfaewmyJ? carmufawGaqmif;vkd@ teD;uyf pum;
ajym=u&if;/ [m cifAsm;ygvm; qkad wmhrS [kww
f ,fq+dk yD;
E_wq
f uf=u&wmwJ?h ajymaewm owdxm;rdv@dk b,f
q&m}uD; ajymwmvJvkd@ u|efawmfar;rdawmh&Jabmf
xGe;f ajymwmavwJ@?'gqdk &JabmfxeG ;f u ajymufusm;
a'ou vmwmvm;? at;-[kwfw,f? olwkd@
wyfu vlawGaumvk@d u|eaf wmfar;rdwt
hJ cg &Sr;f jynf
tv,fyikd f;buf jyef+yDayg@/ [kdrmS ajymufusm;a'o wm
0ef &Sad o;wmuk;d / &JabmfxeG ;f u A[kt
d zG@J 0if jzpfaeawmh
A[kdzGJ@cgp r&Srd jzpfvkd@ ae&pfwmwJh? u|efawmfhudv
k nf;
&Jabmfu a&mufwmr=umao;bl;vm; ar;jref;+yD; pum;
pyfrv
d u
dk w
f ,f? tJ'rD mS u|eaf wmfah cgi;f xJ tawG;wck 0if
vmw,f? =um;zl;aewJh &JabmfxGef;qkdwm Akdvf=uif

awmfveS fa&; e,fajr a&mufpumvu u|efawmfw@dk


twGuf txife@J tjrif vufawG@ uGm[csuaf v;awG
&Sw
d ,f? awmfveS af &; vufawG@b0rSm ky0f wK tusyf
twnf; }uD;}uD;rm;rm; &SdEkdifw,fvd@k wGufxm;wm/
vufawG@u e,fpyftajccHpcef;rSm Ekid if jH cm;tultnD
&aew,f qkad wmh axmufyEHh _ef; odyrf jrifah omfvnf;
ykHreS fwyfypkH H axmufyH@ay;Ekid fwm awG@awmh xifwm
xuf trsm;}uD;aumif;aew,f?
tajccHa'ouvnf; wnf+idr/f wyftiftm;
vnf; wpkHw&m &Sad ecsdefqdak wmh jyifqifr_ aumif;
aumif;eJ@ a&S@wef;xk;d azmufa&; vky=f u&if tcuftcJ
awG tjrefausmv
f m$ ;Ekid +f y;D tawmfc&D;a&mufvrd rhf ,f
vk@d xifjrifcw
hJ ,f? 'DaemufrmS awG@&wJh tm;enf;csuf
u wyfrSL;wyfom;/ wyftiftm; trsm;pku a'ocH
0eJ@wkwf vlrsK;d pkawG trsm;pkjzpfaewm/ vlrsK;d vnf;
pkH wyfawGxrJ mS bmompum;rsK;d pkH bmomjyefe@J ajym
ae&wmrsKd;jzpfaew,f? ,Ofaus;r_ a&csdefuvnf;
tuef@towf}uD;/ wjynfvkH;okH;aewJh Armpum;
wwf=uolu wyfxrJ mS tenf;pkjzpfaejyefw,f? 'grsK;d
awG awG@&jyefawmh a&S@w;kd a&;/ wyfynmay;a&; t
awmf cufcrJ mS ygvm;vk@d wGurf jd yefw,f? ok@d ayrJh u|ef
awmfwkd@&J@ a&S@wef;wyfomG ;a&; awmif;qkdru
_ awmh
avsmrh oGm;bl;? 'DwyfeJ@ a&S@wd;k r&Ekdifbl; qko
d lawG
vnf; &Sw
d ,f? a&S@wef;yk@d wm roGm;vkv
d @dk ta=umif;jy
a&Smifaeolawmif awG@&w,f? jynfwiG ;f u wufvm
=uwJh vli,fawGxJrSm qkH;_H;oGm;wJh atmufbuf
ajymufusm;a'o tawG@t}uKHe@J ,SOf+yD; 'Du acgif;
aqmifyikd f;[m jynfwGi;f tawG@t}uKHawGeJ@ uif;uGm
33

ta7;awmfykH8sme,f

armif ajymwm r[kwv


f m;/ pl;prf;vku
d w
f @J tcg
[kwfrSefa=umif; &Jabmfwa,mufu ajym
w,f? 1975 ck arv OuUX ocifAodef;wif rde@f
cGe;f ukd u|eaf wmfw@dk +rKd@ay:rSm em;axmifc@J w,f?
acgi;f aqmifyidk ;f ygwAD [kd zG@J pnf;wnfaxmifru
_ dk
pdwf0ifpm;w,f? 75 ck zGJ@pnf;xlaxmifcJhwJh
ygwDA[kd aumfrwDwGif PB 7OD;rSm 1? OuUX
ocifAodef;wif 2? 'kOuUX ocifazwifh 3? 'k
OuUX &Jabmfcifarmif}uD; 4? &Jabmf atmif 5?
&Jabmfausmjf r 6? &JabmfxeG ;f ; 7? &Jabmfae0if;
wk@d jzpfa=umif;a=unmxm;w,f? ygwD A[kdzGJ@
pnf;&mrSm 0g&ifah cgi;f aqmifr_ tjyif a'ouk,
d f
pm;jyKry_ g xnfw
h u
G zf @JG pnf;xm;wJh oabmawG@&
w,f? &JabmfrsKd;jrifhqd&k if ysOf;rem;a'o/ yJcl;
&k;d r/ jrpfzsm;wkid ;f pwJjh ynfwiG ;f ajymufusm;a'o
tawmfrsm;rsm; jzwfoef;vmwJh acgi;f aqmifqdk
wm ygwt
D a=umif; pdwf 0ifpm;olwikd f;od=u
w,f? &Jabmfausmjf r &ckid f jynfe,f ajymufusm;
a'ouyJ? &Jabmf=uifarmif &Sr;f jynftv,fyidk ;f /
ocif azwifhonfyif Armjynftv,fykdif;rSm
jzwfoef;+yD; aemufyikd f;rS jynfya&mufwmjzpf
a=umif; od&w,f? usefwm OuUXup jynfy
tawG@t }uK&H =dS uwJ/h ta&S@ajrmufa'o zGiv
hf pS f
a&;rSm wm0ef,v
l yk af qmifcw
hJ hJ acgi;f aqmifrsm;
jzpf a=umif; awG@&w,f? A[kad umfrwDawGxrJ mS
vnf; a'ovkdu fcGJw rf;oabm 0g&ifhacgif;
aqmifrsm; a&G;cs,+f y;D zG@J pnf;xm;jcif;jzpfa=umif;
A[kad umfrwD a&G;cs,w
f ifajrmufxm;yku
H dk u|ef
awmf em;vnfoabmaygurf o
d vkd a&;jcif;jzpfyg
w,f?
&JabmfxGe;f ukd rk*H l&Sd ygwD&@J bmomjyefeJ@
ykEH ydS Xf me twl a&mae=uwJh tvkyt
f zG@J pcef;rSm
pawG@zl;wmyg? 1976-77 ckESpaf vmuf jzpfr,f
xifw,f? tvGwpf um;0kid ;f rSm &JabmfxeG ;f ajym
wmukd &JabmfwcsKd@eJ@twl em;axmif&w,f?
olajymwmu tck ygwrD Sm r&Srd jzpf vkt
d yfae
wmu ygwv
D rf;pOf jzpfw,fw@J ? 64 vrf;pOf
qkdwm tapmykdif; rSefrSeu
f efuef taumift
xnf azmfEdik w
f ,f? aemufydik ;f enf;y&d,m,f
rSm;awmh ygwDqkH;&H_;r_}uD; jzpfc&Jh w,f? csrSwf
taumiftxnf azmfcw
hJ mu ocifoef;xGe;f /
ocifZifw@dk jzpfaew,f? =oZm t&Sed t
f 0g}u;D wJh
acgif;aqmifawG&J@ vrf;pOfudk tvG,w
f ul rSm;

w,fq+dk yD; aumufjyifv@dk vG,w


f mr[kwb
f ;l ? trsm;}u;D csed q
f
vky=f u&rSmjzpfw,fwJ@? ocifoef; xGe;f om&S&d if vrf;pOfwck
cszd@k jyifzd@k jrefjref vkyEf dik fw,f? vlyk*~Kv
d t
f & tawG@t}uKHt&
wjynfv;kH usomG ;atmif vkyfEdik pf Grf;&Sw
d Jh acgi;f aqmify/J tck
rSm;cJhwmawG jyifzd@k vk;H yef;=u&rSmwJh? wqpfcsK;d auG@ypfvd@k
&wmr[kwb
f ;l ? rD;&xm;vkyd J t&Sed ,
f l ajymif;&r,f/ wrkid f rSm;
av#mufr&d if jyefav#mufawmh 2 rkid cf &D;jzpfa&mvk@d ajymw,f?
&Jabmfwa,mufu u|efawmfhukd ol a&S@wef;wyf
a&mufaewm? 'Dpcef; tckrS vmvnfwmvkd@ ajymjyawmh &J
abmfxGe;f u wyfxaJ e&wm b,fvkdvJ tawG@t}uKHu
ar;vkd@ u|efawmfu a&mufwm odyfr=umao;bl;/ pum; r
aygufawmh tcuftcJawmh&Sdw,f ajymjy&m 'Da'orSm
a&muf&if pum;raygufwJh jy\em&ifqkdif&rSmyJ/ pum;
ayguw
f ahJ 'o a&mufatmifvyk Ef idk rf S wyfuvnf; pum;ayguf
wJw
h yf jzpfvmrSm/ tJ'aD 'oawGtxd pnf;k;H Ekid rf S awmfveS af &;
uvnf; atmifrSmyg? 'Dwkwfe,fpyfrSm uyfaevkd@uawmh
pum;raygufwJhwyfeJ@yJ vkyfae=u&rSm/ 'gukd t&if;tESD;vkd
oabmxm;/ tm;vk;H 0kid ;f }uK;d pm;rS a&S@a&mufrmS ygwJ?h aemuf
&JabmfxeG ;f u vrf;pOfupd aP jymjyefw,f? tckA[ku
d vrf;pOf
udpP vk;H yef;aew,f/ vrf;pOfudk PB ua&;+yD; A[kdaumfrwDu
twnfjyKay;&rSm/ 'g+yD;&if vkypf &mawG rsm;vdrfhr,f? tm;
xkwv
f ;Hk yef;=u&if tvSn@f tajymif;wck jzpfvmEkid yf gw,fwJ?h
u|eaf wmftwGuaf wmh yxrqk;H A[kt
d ajctaeukd A[kd acgi;f
aqmifu,
dk w
f idk f ajymjywm =um;&jcif; jzpfw,f? pum; rayguf
wJh wyfawGjy\emvnf; a,bk,s em;vnfr_t& ajz&Si;f +yD;
vkjd zpfomG ;wJh tawG@t}uKH&vku
d w
f ,f?
&JabmfxGe;f [m ocifA[def;&J@ rmhupf f 0g'avhvma&;
tpkrSm ygcw
Jh ,fqakd wmh ygw&D J@ yxrrsKd;qufv@kd ajym&ygr,f?
ppfudik f; Zmwdjzpf+yD; uG,v
f eG cf sdef touf 92? *syefawmfvSef
a&; jyifqif vk;H yef;&if; Akv
d o
f rd ;f OD; (*syefawmfveS af &;rSm usq;Hk )
eJ@twl vufeuf&a&; t*Fvdyw
f yfeJ@ oGm;aqG;aEG;pOf tkef;
awmrSm t*Fvyd fr[mrdwfwyfawGu zrf;xm;ykH/ aemuf *syef
vufeufrsm; ppfuidk ;f blwmuae ck;d 0Supf ak qmif;&ykrH sm;/ &Jabmf
xGef;uk,
d fwkdif i,fb0 v_yf&mS ;r_rsm; jyefa&;xmwm zwf&zl;
w,f? 1979-80 ckavmufu yefqef;rSm &JabmfxeG ;f &J@ Ekid if aH &;
&Si;f vif;ajymjycsurf sm; r=umc% =um;&wwfw,f? ygw&D @J 79
vrf;pOf cst+yD; au'grsm; wm0efcaGJ y;/ awmifyikd ;f / ajrmufyikd f;/
tv,fyidk ;f pwJh ae&mrsm;rS tajccHa'owk;d cs@J a&; pDru
H ed f;rsm;
twGuf ajymufusm;enf;/ wyftiftm;eJ@w;kd csJ@enf; pwJh vkyf
ief;rsm;jzifh taumiftxnfazmf=u&m ae&mwcsK@d om tenf;
tyg; taumiftxnfazmfEidk +f y;D xifoavmuf c&D; ra&mufbJ
cGiaf usm+f yD; xk;d azmufww
hJ yfwcsK@d xdcu
dk q
f ;Hk _;H r_rsm; jzpfay:wm
&Sdchw
J ,f? 'Dupd P ygwDwiG ;f rSm a0zefoH;k oyfr_ tjriftrsKd;rsKd;&Sd
34

ta7;awmfykH8sme,f

=uw,f? vufeufuikd fwkdufyJo


G mef wckwnf; xD;xD;}uD; wku
d faevkd@ r&bl;? xkd
tcsdefu &efol rqvtpkd;&[m vufeufudik f awmfvSefa&;tiftm;pkawGudk e,fpyf
a'oawGuae a&S@wd;k r&atmif +cHpnf;kd; cwfxm;wJh ay:vpD usio
fh ;kH aecsdejf zpfw,f?
jynfwiG ;f jynfolawGudk ppftm%m&Sipf epfenf;eJ@ zdEydS x
f m;+yD; wnf+idraf tmifvyk f/ wyf
tiftm; tqufrjywf wk;d cs@J um awmfveS af &; vufeufuidk w
f yfawGudk t"du OD;wnf
&efot
l jzpf [ef@wm;acsr_e;f a&; vkyfaecsed fjzpfw,f? &efol&J@ 'Dr[mAsL[mukd wku
d f
zsufEikd &f ef tjcm;wku
d yf Jo
G mef aygi;f pyfa&;qkw
d hJ ygwv
D rf;pOfukd vufawG@ taumif
txnfazmfzd@k UG vkyfief; ygwAD [kdu tav;xm;vkyaf &;wGif &JabmfxGef; t"du
wm0ef,w
l ,f?
1985 ck wwd,t}udrf jynfv;Hk u|wf ygwu
D eG *f &ufwiG f &JabmfxeG ;f &Si;f vif;
wifoGi;f wJh 'Da&jrifhopf jy\em[m ppftm%m&Sipf epfatmuf usa&mufaewJh Arm
jynf&@J yuwd tajctaeukd xif[yfEidk +f yD; vlxv
k y_ &f mS ;r_ jzpfay:Ekid af jc tvm;tvmukd
}uKdwGuEf ikd fcJhw,f? &JabmfxGe;f wm0ef,w
l Jh UG vkyfief; 4828 ygwDaumfrwD[m
&Spfav;vk;H ta&;awmfyHw
k iG f wpkHw&m tusdK;jyKEkid rf _&SdcJhaomfvnf; 1989 ck e,fpyf
ykeu
f efr_ jzpfymG ;+yD; uGejf rLepfygw&D @J wku
d yf o
JG mefaygi;f pkH aygi;f pyfqifEaJ$ &; pOf;pm;csuf
taumiftxnf razmfEkdifjzpfoGm;w,f? ygwDacgif;aqmifwJhwyfrsm; +yKduGJr_a=umifh
vufeufuidk af wmfveS af &;eJ@ tjcm;aomwku
d yf o
JG mef aygi;f pyfwu
dk yf 0JG ifa&; rjzpfrHk #r
u ygw&D @J vufeufuidk w
f u
dk yf v
JG nf; &yfqidk ;f oGm;cJ&h w,f? ppftm%m&Sipf epf toufLS
ayguf acsmifoGm;w,f?
vufeufukdifawmfvSeaf &;omef qkH;_H;+yD; ygwt
D ajcteqk;d aer_ukd awmf
vSeaf &; qufvyk v
f dw
k Jh ygw0D if tiftm;rsm; pkpnf;I UG ygwt
D jzpfeJ@ &Jabmf xGe;f u
qufvufwm0ef,l a&S@aqmifcw
hJ ,f? tajctaeqk;d aepOf &JabmfxeG ;f u ygwpD w
d "f mwf
tav;xm; ajymcJw
h mawG a&;om;csuaf wG&dyS gw,f? ygw[
D m aoavmufwhJ '%f&m
&vkdufw,f? 'gukd rSerf Sefuefuef ed*H;k csKyf ocFef;pm,l a&S@aqmifw,f? _H;aeayr,fh
t_H;ay;a&; pdw"f mwfrarG;&bl;? jynfolvx
l kvkdvm;wJh trSew
f &m;[m ukd,fhbuf
rSm&Sdw,f? jynfoltrsm;u 'Dru
dk a&pD ajymae=u+yD? u|efawmfwd@k vnf; wav#mufv;kH
'Dru
kd a&pDa&; wkduyf 0GJ ifcw
Jh myJ? a&S@quf+yD;vnf; 'Drdu
k a&pD r&rcsi;f wkdufyGJ0ifrSmyJ?
qufrvkyEf idk o
f u
l dk cGijhf yKvu
dk w
f ,f? xGucf iG ahf y;w,f? useo
f avmuf &JabmfawGe@J quf
vkyfr,f? t_;H ray;Ekdifb;l ? t_H;ay;vku
d f&if tn$e@fusdK;oGm;r,f/ jynfolvx
l k ar#mf
vifhcsurf haJ tmif vkyfvkd@ rjzpfb;l ? yJ&pfuGef ref; pdwf"mwfarG;&r,f/ ppftm %m&Sif
awG[m vlry_ dyuQawG b,fenf;eJ@rS rajz&Si;f Ekid b
f ;l ? uGejf rLepfawG[m pGe@f v$wt
f epf
emcHwJh EkdifiHa&;/ vkyf&JwJh owWd&rSd S jzpfr,f? awmfveS fwo
Jh abmw&m;&SdrS awmfvSefwJh
v_y&f mS ;r_jzpfEidk w
f ,f? 'g[m jynfoal wG&@J tem*wf ar#mrf eS ;f csuf tvif; a&mif ay;Ekid f
a&;jzpfw,f? &JabmfxGe;f u 'Dpdwf"mwfrsK;d awG aemufqkH;tcsdex
f d ajymoGm;/a&;oGm;
ygw,f?
&JabmfxeG f; tm; tav;eDjyKvsuf?
Awkd;&Sdef (rkH&mG )
9 2 2015?

35

ta7;awmfykH8sme,f

rkd;oufrkefwkdif;xJrSm
ygwDtvHawmfukd
tvHrvSJ
pGJjrJxlrwf vSGifhxlay;cJhol

(armifvS0if;-jrif;jcH)

rd;k oufrkefwidk f;xJrmS


ygwDtvHawmfukd umuG,af pmifha&Smufay;cJhwh
J ol
olr&Sad wmhygb;l ? 'gayrJh u|eaf wmft
h wGuaf wmh
ol@toHawG=um;aeqJygy?J ol@vufa&; ao;ao;auG;
auG;av;awGudk jrifaeqJygyJ? u|eaf wmf wckckvkyfief;
vkyfawmhr,fqk&d if oloGeo
f ifcw
Jh hJ =o0g'awG em;xJrSm
jyef=um;a,mifaeqJyg? 'ga=umifh olr&Sad wmhayr,fh ol&dS
aeao;ovdk u|efawmfcHpm;ae&wmyg?
&Jabmf=uifarmifvdk@ ol@udkod=uayr,fh u|ef
awmf wdk@E_wu
f sKd ;ae=uwmu &JabmfxeG f; yg?
u|efawmf&@J ygwDoufwrf;rSm ygw&D @J tjrifhq;Hk
acgi;f aqmifrsm;teufu xdawG@qufqHrt
_ rsm;qH;k &SdcJh
&wm &JabmfxGef;yg? ol@vufa&;awGeJ@ xdawG@cJh&wm
trsm;qH;k yg? ol@toHeJ@ xdawG@c&Jh w,f? ol@rdef@cGef;awG
em;axmifchJ rSwpf x
k w
k cf &hJ w,f? ol@oifwef;yd@k cscsuaf wG
udk em;axmif ul;,lc&Jh w,f?
ol@vkd }u;D jrwfwhJ yk*Kd~ vw
f OD;ta=umif; pmvH;k a&
enf;enf;eJ@ trSww
f &a&;om;wJt
h cg u|eaf wmft
h aeeJ@
vGrf;qGwfowd&jcif;/ =unf!adk v;pm;jcif;awGudk txl;
wvnf azmfjyraeawmhbJ wdik f;jynfe@J jynfoal wG t
wGuf/ aemuf+yD; ygwDe@J ygwD0ifawGtwGuf olpku
d x
f lcJh
wJh rSww
f idk af wGteufu u|eaf wmfuk,
d w
f ikd fu,
kd u
f s xd
awG@ cHpm;rdwJh tcsufawGudkyJ t"duaZmif;ay; azmfjy
vdkygw,f?

36

ygwpD k'H Drdkua&pDpepf


ygw[
D m vlxek @J xad wG@Eikd af tmif avScg;cscif;+y;D
qif;zd@k vw
kd ,fqw
kd hJ tawG;tac:udk olajymvdu
k w
f ek ;f u
u|eaf wmfcsucf si;f oabmraygufrdyg?
tJ'Dtcsdefu ygwDA[dkXmecsKyf[m ta&S@
ajrmuf ppfa'o yefqef;rSm &Sad ewJhumv jzpfygw,f?
ygwDrSm vufeufudkifwyf }uD;}uD;rm;rm;eJ@ tiftm;
awmifhwif;aeqJ umvjzpfygw,f? &JabmfawG[m
vnf; ppfa&;eJ@ wdu
k cf u
kd af &;bufrmS pdwt
f m;xufoef
aeqJvnf; jzpfygw,f? ppfa&;eJ@ atmify&GJ atmif wdu
k f
Edik rf ,fv@kd xifaewJt
h csed v
f nf;jzpfygw,f? u|eaf wmfw@kd
tjrifrus,cf yJh g? &JabmfxGe;f [m tem*wftxd ajrmf
jrifEikd pf rG ;f &So
d q
l w
kd m u|eaf wmfyxrqH;k pwifxad wG@rw
d hJ
tcsuyf g?
tJ'Daemuf oltygt0if ygwDA[ku
d ygwDpHk
'Dru
kd a&pDpepfudk qufwu
kd w
f ifvmygw,f? 1300jynfh
ta&;awmfy&Hk @J a&$&wkumvrSm v_yf&Sm;r_awG ay:vm
atmif pwif}udK;yrf;ygawmhw,f? ajratmufvyk if ef;eJ@
}uKd;yrf;&wmjzpfv@dk olu,
dk w
f idk f tm;pku
d }f yD; vk;H yef;wm
ukd xdawG@cHpm;rdygw,f/ jynfwiG ;f u vkyfazmfuidk fzuf
jzpfwJh Edik if Ha&;t& ta&;ygol yk*dK~ vfawGxH pmawGyk@d

ta7;awmfykH8sme,f

w,f? yd@k pu'fawGy@kd w,f? tus,rf a&;awmhyg? OD;ae0if;u


ygwDpHkpepf usiho
f k;H rvm; qdk+yD; jynfolvlxx
k H
wdik w
f nfajymqdw
k mrsKd ; vkyv
f mwJt
h cg u|eaf wmf ygwAD [ked @J
&JabmfxeG ;f wk@d &@J wDxiG zf efw;D Edik pf rG ;f udyk J ajy;jrifvu
kd yf gw,f?

bufudk trsm;pkra&mufvmEdkifcJhyg? 'gayrJh ygwD


taeeJ@ vufeufwaomif;avmuftxd wyfqifay;
zd@k pOf;pm;cJw
h muawmh trSeyf g? ygwaD cgi;f aqmifawG
xJrmS vnf; ausmif;om;awGukd vufeufwyfqifay;
a&; qHk;jzwfxm;wm ud,
k t
fh jrifeJ@udk,f b0ifrus
'Da&jrifo
h pfoabmw&m;
olawG/ axmfavmfuef@vef@ vkyfcsifolawG &SdEdkifyg
w,f? 'gayrJh ygwDA[ked J@ &JabmfxGe;f pOf;pm;jyifqif
vlxt
k kH ur_eJ@ awmfvSeaf &; 'Da&jrifo
h pfw&yf ay: xm;r_uawmh vHk;0 rSefuefr_&Sdygw,f?
vmEdkifovm;? ray:Edkifao;bl;vm;qdkwmudk tcdkiftrm
tajctaet& twWbm0tajctaeeJ@ yuwdbm0tajc ESpyf Gifhqidk fawG@qHkaqG;aEG;a&;
taewdk@udk cJGjcm;oHk;oyfwJh oabmw&m;yg? 'gukd &Jabmf
xGef;u ygw&D @J wwd,uGe*f &ufrmS oluk,
d w
f dik f zwf=um;
trsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;twGuf ESpf
wifoGi;f cJyh gw,f? vDeif&@J awmfveS af &; cJjG crf;pdwjf zmr_ enf; yGiq
fh idk af qG;aEG;a&;udk (yxrqHk; wifjycJo
h v
l @dk twd
emudk tajccH+yD; Armjynf&@J 1946 - 47 tajctaeudkvnf; tus rajymvdkayr,fh) apmpGmuwnf;u &Jabmf
'Do;Hk oyfcsuef nf;emeJ@ cGJjcrf;pdwfjzmjycJhygw,f? &Spfav;vHk; xGef;u wpdkurf wfrwf wifjycJhwm oluG,fvGecf geD;
rwdkifru
D tajctaeudkvnf; vlxktHkur_w&yf ay:ayguf tcsdeftxdygy?J
vmEdik -f rvmEdkif 'Denf;eJ@cjJG crf;pdwjf zm+yD; tcdik t
f rmvkyif ef;
tJovdkyJ wdki;f jynftwGuf t&;}uD;wJh ppf
aw u
G kd jyifqifcyhJ gw,f? 'Dae@umvtxd u|eaf wmfw@kd wawG wyfyjyifajymif;vJa&;udv
k nf; oabmw&m;a&;t&
'DcjJG crf;pdwjf zmr_ oabmw&m;udk vufpJG yum wdki;f jynf&J@ a&m/ vufawG@ tawG@t}uHKxJu oifcef;pmrsm;
EdkifiHa&;tajctaeawGudk cJGjcrf;pdwfjzm=unfah e=u&w,f? xkwf,l+yD; wpdkufrwfrwf wifjyvmcJhojl zpfygw,f?
tzd;k wefwhJ tcdik t
f rm oabmw&m;enf;emw&yfyg? vDeif
&J@ cGjJ crf;pdwjf zmr_udk Armvdek m;vnfv,
G af tmif wdw
k ekd @J csKyf ed*k;H csKyfo;Hk oyfcsurf sm;
ay;wJh pum;wcGe;f vnf; &Sdygao;w,f?
jynfov
l x
l b
k ufu 'Dvt
kd ajctaersKd ;eJ@ a&S@quf
8 av;vHk;ta&;tcif;eJ@ ywfoufvdk@ ol
oGm;vd@k r&wJt
h ajctae/ 'gomru tkypf ;dk olbufuvnf; udk,w
f idk f 4828 tzJG@udk tcdkit
f rm !e=f um;aeol
olw@kd usio
hf ;kH aewJh enf;vrf;a[mif;twdik ;f a&S@qufomG ; vd@k wOD;jzpfwt
Jh avsmuf tus,t
f jyef@od&Sdygw,f? vdk
r&wJh tajctaerSm 'Da&jrifhw&yf/ vlxt
k Hk ur_w&yf 'grS tyfwt
hJ cg 8 av;vH;k ta&;tcif;eJ@ ywfoufwhJ ed*;kH
r[kwf wdkif;jynf&J@ tajymif;tvJw&yf ay:aygufvm csKyf oHk;oyfcsufawG ajymjyygw,f? pmeJ@ a&;om;cJh
Edkiw
f ,f qdw
k mygyJ?
wmvnf; &Sdygw,f? &JabmfxeG f;a&;om;wJh oHk;oyf
csufawG[m oabmw&m;tESpfcsKyfvnf; yg&SdwJh
ausmif;om;awGu dk vufeufw yfqifay;zdk@ uwifjyif twGuf tvGeftzdk;wefwhJ oHk;oyfcsufawGyg?
qifchzJ l;w,f
89 ckEpS f ygwDaoavmufwJh '%f&m&&SdcJhwJh
_Hk;edrfhr_ta&;tcif;tay: ed*Hk;csKyfa&;om;wJhtzJG@udk
8 av;vH;k ta&;tcif;&J@ jzpfpOftwGi;f rSmyJ ygwx
D H vnf; &JabmfxGef;u t"duoabmxm;udk vrf;
ajy;cdkvmr,fh ausmif;om;awG awmfveS fa&;orm;awG t !efr_ ay;cJhygw,f? ygwDwnfaqmufa&;udk aumif;
wGuf ol wd@k a&mufvm&if vufeufwyfqifay;zd@k ygwAD [ku
d atmif rwnfaqmufEkid fchw
J m/ rSDckad &; tawG;tac:
uwifjyifqifpOf;pm;cJhw,f? ajratmufvkyfief; wm0ef,l &Sdchw
J m pojzifh t"duuswhJ tcsufawGudk vrf;!ef
xm;wJh &JabmfxeG ;f &J@ tckid t
f rm wifjycsuaf wG pOf;pm;csuf csuf ay;cJhygw,f?
awG trsm;}uD;ygr,fqkdwm txl;ajymp&m vkrd ,frxifyg/
tJovdkyJ wav#mufv;Hk wdkufcku
d v
f mcJhwJh
ausmif;om;awG trsdK;rsdK;aom ta=umif;awGa=umifh ygwD vufeufudkifawmfvSefa&;udkvnf; vufeufudkif

37

ta7;awmfykH8sme,f

aemufq;kH rSm ygw,


D *l syD gwt
D jzpf ajymif;vJz@kd
awmfvSefa&; _H;edrfhr_tjzpf &J0Hhjywfom;pGm ed*Hk;csKyfay;cJh
wJhtjyif oabmw&m;a&;t&vnf; ed*k;H csKyfay;cJhygw,f? ta&;}uD;wJhqHk;jzwfcsufudk &JabmfxGef;udk,fwdkif
ygwDacgif;aqmifawG&J@ tpnf;ta0;rSm wifjy+yD; qHk;
jzwfcyhJ gw,f?
tzdk;wefwJh rSwfcsufpum;rsm;
'gtjyif ,l*sDygwDtjzpf ajymif;vJcJh+yD;wJh
awmfveS fa&;awG vlxkwku
d yf JGawG _H;edrho
f Gm;r_eJ@ aemufydkif;rSm ta&;}uD;wJh ajcvSrf;wvSrf;tjzpf
ywfouf+yD; tajctae t& _;H edr&fh ayr,fh pdw"f mwft& (jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;ESihf wnf+ird af &;rS wwdik ;f jynfv;kH
k ht
J rnfe@J vrf;pOfw&yfukd xkwjf yefchJ
t_;H ray;ao;or# b,fawmhrS r_;H bl; qdw
k hJ pum;udak jym zH@G z;a&;od@k ) qdw
cJyh gw,f? yJ&pfbt
kH zJ@G _;H edrrhf o
_ ifcef;pmrsm;rStp Edik if w
H um ygw,f? tcsdefumvwckavmuft&rSm vdktyfcsuf
wdu
k yf GJ tawG@t}uHKrsm;/ jynfwiG ;f wdu
k yf GJ tawG@ t}uHKrsm; t& jynfcspf0gvrf;pOfudk xyfrHxkwfjyefcJhygw,f?
udk udk;um;+yD; 'DvdkwcGef;wnf;aom oabmw&m;a&; 'Dvrf;pOfawG[m ArmjynfueG fjrLepfygwD (COC) &J@
xkwfjyefcsufjzpf+yD; t"duwm0ef,la&;om;olu &J
tjrifygwJh ed*;Hk csKyfcsufudk ajymjyvdu
k fwm jzpfyg w,f?
(avScu
G fcsnu
hf sef tvHrvSb
J l; qdkwphJ um;[m abmfxGef; jzpfygw,f?
rsKd ;csp0f g'vd@k oH;k E_e;f ac:qdw
k m &JabmfxeG ;f r
pdw"f mwfceG t
f m; jzpfapwJph um;ayr,fh acgi;f aqmifr_ tydik ;f
f ufygb;l ? trsLd ;om;wckwnf;udk ud,
k pf m;y
taeeJ@ ajym&&ifawmh avScu
G cf sn;f useaf tmifvyk w
f hJ acgi;f uufEpS o
h abm oufa&mufomG ;Edik yf gw,f? 'ga=umifh wdik ;f
aqmifru
_ akd wmh rcs;D usL;Edik yf gb;l ) qdw
k phJ um;udv
k nf; ajym wJo
cspjf ynfcsp0f g'/ wdik ;f cspjf ynfcspyf *k K~d vq
f w
kd hJ toH;k tE_e;f
cJyh gw,f?
udk toH;k jyK=uzdk@ &JabmfxGef; v_@H aqmfcyJh gw,f? ygwD
w&yfvHk;vnf; aemufydkif;rSm 'DtoHk;tE_ef;twdkif;
jynfcspf0g'vrf;pOf
wnDwnf; oHk;pJGvmcJhw,f? toHk;tE_ef;utp &J
dk fwwfygw,f?
89 _Hk;edrrfh _ta&;tcif; aemufyidk f; ygwD&J@ edru
fh s abmfxeG ;f tav;teufxm;+yD; *kpu
&JabmfxGe;f ajymcJhwhJ ta&;vnf;}uD; wefz;dk
aemufqkwfomG ;wJh tajctaeudk jyefvnfu,fwifzk@d &J
abmfxGe;f tpGrf;ukef u;yrf;cJhygw,f? ta&;}uD;wJh tqHk; vnf;&SdwJh pum;awGrsm;ygw,f? twdkcsKyfa&;ae
wmawmif 'Daqmif;yg;xJrSm u|efawmfjynfph aHk tmif
tjzwfrsm;udk olOD;aqmif+yD;jyKvkyfcJhwmyg?
k yfr,fxifwhJ pum;
'DyDatwyf zJ@G pnf;wnfaxmifay;wm/ oifwef; azmfjyEdik rf mS r[kwyf g? 'gayrJh vdt
rsm;ay;cJw
h m jzpfay:vmwJh tajctaersm;t& ygw&D @J usef wcsK@d ukad wmh u|eaf wmfxyfjznfhvkyd gao;w,f?
Armjynf awmfveS af &;tajccHpcef;rsm; wnf
&Sad ewJh vufeufuikd f ajymufusm;wyfrsm;udk !e=f um;wm/
ajratmufvkyfief;rsm; wdk;csJ@a&; pDrHudef;rsm; taumif aqmufa&;eJ@ ywfouf+yD; &JabmfxeG ;f u cGjJ crf;pdwjf zm
txnf azmfwm pojzifh &Edik o
f r# enf;vrf;aygi;f pHek @J u;yrf; okH;oyfr_awG vkycf yJh gw,f/ ,ciftawG@t}uKHrsm;ukd
ed*;kH csKyf+yD; aemufwcg tajccHa'oawG xlaxmif
r_ ay;cJhwmyg?
'ghtjyif wdkif;jynf&J@ ta&;}uD;wJhtajctaersm;/ wnfaqmufr,fqdk&if wkdif;&if;om;a'orsm;rSm
qEN cH,yl rGJ sm;tay: oydwaf rSmufrvm;/ b,ftiftm;pkukd tajccHa'o xlaxmif&eHk @J vkaH vmufjynfph rHk mS r[kwf
axmufcHrJay;zdk@ v_H@aqmfrvJ pwJh tcdik t
f rm qHk;jzwfcsuf yg/ {&m0wDjrpfk;d / ppfawmif;jrpf;dk pojzifh Armpum;
rsm;udk olyJ qH;k jzwfay;cJyh gw,f? oef@&Sif;wdk@/ yrnwwdk@ ajyma'oawGrSm awmfvSeaf &;awG tajccHa'oawG
d ,f? vdk@ oHk;
a&G;aumufyG0J ifpOfu rJawGuu
JG ke+f yD; rxda&mufrSmpdk;vdk@ ay:vmEdik af tmif vH;k yef;oGm;=uzd@k vkw
awmxJuae tvH0gtjzpf (ouFe;f ) axmifjy+y;D oef@&iS ;f udk oyf ed*H;k csKyfay;cJhygw,f?
'ghtjyif 'Dae@umv awmawmifawG jyKef;
wvHk;wpnf;wnf;rJay;zdk@ jynfolvlxkudk tcsufay;cJh&
a=umif; tawG@t}uHKawGajymjy+yD; qH;k jzwfay;cJhwmyg? &J wD;+yD; ajymifovif;cgoGm;vdk@ awmcdkv@dk r&Edkifawmh
h jrifukd &JabmfxeG ;f u vkyv
f @kd &
abmfxeG ;f &J@ tJovdk qH;k jzwfcsuaf wG[m rSeu
f efcw
hJ mcsn;f bl;qd+k yD; ajymvmwJt
ygw,f? t"dutcsufuawmh awmcdkw,fqdkwm
ygyJ?

38

ta7;awmfykH8sme,f

jynfol vlxu
k dk rSDckw
d myJ vdk@ ajymcJhygw,f?
'gt
h jyif &JabmfxeG ;f [m jrpfqpHk rD u
H ed ;f uef@uu
G f
qef@usifwhJ v_yf&Sm;r_rsm; ray:ao;rD apmpGmuwnf;
uyif ta&;awmfy*Hk sme,fxrJ mS {&m0wDudk u,fwif=u
yg qkdwhJ aqmif;yg;a&;+yD; v_H@aqmfchw
J mukdvnf; rarhr
avsmhrw
S rf daeygao;w,f?
'gawGuawmh jynfvHk;qdkif&m ta&;udpPrsm;
tay: &JabmfxeG ;f &J@ ajrmfjrifEikd pf rG ;f eJ@ xd;k xGi;f wDxiG f pOf;
pm;EdkifpGrf;udk u|efawmfxdawG@ cHpm;&or#awGxJu
tusO;f csK;H azmfjyvdu
k w
f myg?

vSeaf &;wd@k rSm wdu


k yf 0GJ ifch+J yD; jynfo@l 'rD u
dk a&pD vufeuf
udkifawmfvSefa&; c&D;vrf;wav#mufrmS vnf; &Srf;jynf
e,fajymufusm;a'orStp ta&S@ajrmufppfa'otxdf
acgif;aqmifwOD;tjzpf tqif;&Jtyifyef;cH wm0efxrf;
aqmifcw
hJ hJ touf&iS pf Of}uD;jrwfco
hJ l jzpfygw,f? nDjzpf
oleJ@ ZeD;onftygt0if aqGrsdK;om;csif;rsm; awmfveS f
a&;twGi;f toufay;vSLoGm;=uwmvnf; &Syd gw,f?
&JabmfxeG ;f ygwt
D wGi;f a&;rSL;tjzpf wm0ef,&l wJh tcsed f
rSm ygw[
D m tiftm;awmifw
h if;+y;D twufbuf a&muf
aewJt
h csed rf [kwyf g? ygw[
D m tvl;tvJ tcuftcJ rsK;d
pkH t=um; edrq
hf if;usa&mufaewJh tcsed yf g/ uGefjrLepf0g'
a&yef;rpm;awmhwhJ tcsed u
f mv jzpf&rHk u uGejf rLepf0g'
aemufqkwfae&wJh umvvnf; jzpfygw,f/ 'Dvkd ygwD
aovkrwwf '%f&m&aewJh tcsed fusrS ygwt
D wGi;f a&;
rSL;tjzpf wm0efxrf;aqmif&wJh ol[m ol@aemufqk;H
xGuo
f uftxd ygwt
D vHrvJapa&;/ ygw&D iS o
f efxrl wf
a&; t"du u;yrf;aqmifco
hJ l jzpfwt
hJ wGuf toufpeG @f
awmhvnf; *k%af jymifoljzpfygw,f? ol&@J woufwm
awmfveS af &;orm;b0/ Edkiif aH &;b0eJ@ ygwaD cgi;f aqmif
wOD;&J@b0rSm }uD;av;cufcJvw
S Jh wm0eftrsm;tjym;
xrf;aqmifcyhJ gw,f?
tJovdk }uD;av;cufcJwJhwm0efrsm;udk xrf;
aqmif&if; olpdkufxljycJhwJh pHerlemvkyf[efrsm;vnf;
trsm;tjym;&Sad erSmyg? tJ't
D xJu ud,
k x
f ad wG@rw
d hJ ol@
tm;aumif;csuaf v;awGukd tenf;tyg;avmufyJ ajym
jyEdik frSm jzpfygw,f?
ygwt
D jrifq
h ;Hk acgi;f aqmifwOD; jzpfaewJt
h csdef
rSm udk,fhudk,fudk dk;om;pGmESdrfhcswwfol jzpfygw,f?
u|eaf wmfwk@d u a'oqdik &f m twdik ;f twmwck txd
om =oZm&Sdcw
Jh mAs? OD;wif (AdkvfausmfaZm) uawmh
wjynfv;kH twdik ;f twmt& =oZmwdwrU &Scd o
hJ /l xif&mS ;
ausm=f um;cJholjzpfw,f vdk@ ajymjycJzh ;l w,f? abm*
aA'udk u|efawmfct
k xd avhvmae&wkef;yJ? 'geJ@ywf
oufvdk@ udkcifarmif}uD;u ydku|rf;w,fAs vdk@vnf;
qdck hzJ l;w,f?
bufaygi;f pHkuae avhvmoif,lzk@d !efjycJyh g
w,f? xyfqifah jym=um;wmuawmh pma&;wJo
h lawG
taeeJ@ pmrsm;rsm;zwf=u&r,f? avhvm=u&r,fvdk@
r=umc% owday;w,f? oludk,fwkid f pmtvGezf wfyg
w,f? rmhupf 0f g'usr;f &if;awG zwfovdk nDaemifygwD u
xkww
f hJ pmapmifpmwrf;awG/ nDaemifygwDu yd@k ay;vm

21 &mpktajctaeeJ@ udu
k fnDwhJ rmhupf f0g'udk &SmazG
a&;
&JabmfxeG ;f [m ygw0D ifawGukd Edik if w
H umh tajc
taeawGukd ajymjy/ oH;k oyfjy/ ed*;kH csKyfjyavh&ydS gw,f? ol
tJovdk ajymjycJw
h hJ aqG;aEG;yJaG jym=um;csuaf wG/ a&;om;
csufawG trsm;tjym; &SdchyJ gw,f?
r=umc% ygw&D aJ bmfawGukd ajymjywm/ pma&;
ay;avh&w
dS muawmh ICM ac: Edik if w
H umh uGejf rLepf v_yf
&Sm;r_e@J ywfoufwhJ =unfjh rifo;kH oyfcsuaf wGygy?J rmhupf f
wdk@ tdef*,fwdk@ vufxufu Edkiif Hwumh uGefjrLepf v_yf
&Sm;r_ taetxm;/ vDeifwdk@vufxufu taetxm;/
yxruGefjrLepftifwmae&Sief ,f/ 'kw,
d uGefjrLepf tif
wmae&Sief ,f pojzifh Edkifiw
H umhueG fjrLepf v_yf&Sm;r_
tawG@t}uHKawGxu
J oifcef;pmrsm;udk xkw,
f +l yD; uGef
jrL epftifwmae&Sief ,f r&Sad wmhwhJ ,ae@ umvtwGuf
pOf;pm;oH;k oyfcsuaf wGukd ajymqdak vh&ydS gw,f? tzd;k wef
wJh ajymqdo
k ;Hk oyfcsufawGyg?
aemuf+y;D 21 &mpke@J udu
k n
f w
D hJ rmhupf 0f g'&SmazG
a&;twGuv
f nf; &JabmfawG/ au'g}u;D awG pl;prf;&SmazGz@kd
rjywfwu
dk fwGe;f ygw,f? 'g[m a&&Snfxrf;aqmif }udK;
yrf;oGm;&r,fh wm0efjzpfwmrd@k ,cktcsdef taumift
xnf rjrif&ao;ayr,fh &JabmfxeG f;csrSwf cif;usif;ay;
vdkufwhJ vkyfief;wm0efw&yfygyJ?
ta0;a&mufaevdk@ &JabmfxeG f;eJ@ eD;eD;uyfuyf
xdawG@zk@d tvSrf;a0;ae&wJh &JabmfawGu &Jabmf=uif
armife@J ywfoufwhJ twk,l rSwo
f m;p&mav;awG odyg&
apvdk@ ajymvm=uygw,f?
udkvdkeDe,fcsJhqef@usifa&;/ zufqpf*syefawmf
39

ta7;awmfykH8sme,f

=uwJh zwfoifw
h hJ Edik if aH &;pmtkyaf wG/ wkw/f tdE,
dN tyg
Edik if w
H umu pme,fZif;awG (wdki;f wd@k / e,l;0dpw
f @dk /pD;yGm;
a&;r*~Zif;wd@k tyg) zwfygw,f? t*Fvdyv
f dk pmtkyfawG
jzpfrkH u wcsKd @pmtkyaf wGu pmrsuEf mS tawmfrsm;wJh pm
tkyx
f }l u;D awGyg? rmhupf 0f g'pmtkyaf wGq&kd if wcsKd @pmtkyf
awGu oli,fpOfu zwfcw
Jh myg? ck jyef&mS r&awmhwhJ pm
tkyfawGvnf; ygwwfygw,f? 'gayrJh tJ'pD mtkyaf wGxJ
rSmygwhJ qdv
k k&d if;udk &Gwfqkad jymEdik fygw,f? avhvma&;pJG
+rJovdk rSw^f m%fvnf; pJG+rJxm;Edkio
f lyg? rmhufp&f J@ (bl;
ar;vf wpfq,f&h pS &f uf) pmtky[
f m rmhupf 0f g' tESpo
f m
&omru awmfveS af &;tEkynm taeeJ@a&m pmaytEk
ynmtaeeJ@yg tvGefajymifajrmufa=umif; olu oifjy
ay; cJhwmyg? 'gomru olzwf+yD;wJhpmtkyfawGukd b,f
[mu avhvmxm;oifw
h ,f? b,f[mu tajctae
eJ@ udkufnDw,fqk+d yD; &JabmfawGbmomjyefz@dk wm0efcJG
ay;avh&Sdygw,f? pmtkyfta=umif; ol@rSwfcsufvnf;
azmfjyay;ygw,f? aqmif;yg;wdkawGudkvnf; 21 pmpOf
xJrmS xnfzh @kd b,fou
l b,faqmif;yg;udk bmomjyefyg
po jzifh !e=f um;avh&Sdygw,f?
(jynfol@tm%mtwGufaqmif;yg;awGukv
d nf; b,fol
u b,fvko
d abmxm;eJ@ aqmif;yg;a&;yg? b,ftcsuf
tvufawGukd &SmazG=unfyh g? b,fpmtkyx
f rJ mS ygw,f?)
pojzifh !efjyay;wwfygw,f? (jynfwGi;f u ajr,mydik f
qdkirf _eJ@ywfoufvdk@ tqufrjywf okawoeyzdk@ vrf;
!ecf suaf y;cJhwmrsKd ;/ avhvma&;vrf;!ef ay;cJhwmawG
vnf; rsm;ygw,f? tus,frazmfjyEdkiaf wmhyg?)
olay;wJw
h m0efawGxJu u|efawmf atmifjrif
atmif rxrf;aqmifEdkifchw
J m 2 ckudk owd&aerdygao;
w,f? wcku uufpdk &J@rdef@cGe;f aygif;csKyfukd bmomjyef
cdki;f wmyg? 2 yk'f 3yk'af vmuf bmomjyef+yD; u|efawmf
qufrjyefEikd b
f J wpfaeygw,f? 'Dtcg &JabmfxeG ;f u tJ'D
rde@f cGef;awG b,fvkd bmomjyef&rvJqdkwm tao;pdwf
u|efawmfhudk oifjyay;ygw,f? pmeJ@a&;+yD; oifwef;ay;
wJhoabmyg? odyftEkpdwf+yD; oloifjyay;csufawG[m
tzdk;wefvSygw,f? u|efawmhftwGuf tifrwef wefzk;d
&Sv
d yS gw,f? 'gayrJh u|eaf wmfu (&JabmfxeG ;f &J@ oifjyay;
r_ awG[m u|eaf wmft
h wGuf tifrwef wefz;kd &Sv
d aS yr,fh
&JabmfxeG ;f &J@ ta&;}uD;+y;D wefz;kd &Sv
d w
S t
hJ csed af wGukd u|ef
awmft
h wGuf zJhay;raeygeJ@) vd@k awmif;yefrS ol&yfem;
oGm;ygw,f?
aemufwckuawmh acwfopfe,fcsJ@pepf t
a=umif; okawoejyK+yD; pmtkyfa&;cdkif;wmyg? u|ef
40

awmfrSwfrdoavmuf rsufarSmuftajctaerSm
a&eHeJ@avmifpmutp rD'D,meJ@enf;ynme,fy,f
cs@J xiG rf a_ wGtxd ta=umif;tcsuf tpHyk g0ifygw,f?
rmhufpfvDeifwdk@&J@ tqdktrdef@eJ@ rsufarSmuftajc
taeawGukd &Si;f jy+y;D bmudk b,fvkd okawoey+y;D
bmudk b,fvdka&;oifhw,fvdk@ ola&;om;ay;+yD;
vrf;!efchw
J mawGuu
kd Avmpmtkyaf o;ao;av;
awGe@J 3 tkyfpmavmuf &Sdygw,f? wefz;dk &SdwhJ a&;
om;csufawGyg? tdrftajymif;ta&$@rsm;cJhvk@d 'D pm
tkyfawG ckxd u|eaf wmfjyef&Smvd@k r&ao;ovdk ol
a&;cdki;f wJh wm0efudkvnf; +yD;ajrmufatmif rxrf;
aqmifEkid fcyJh g?
'gomru t*Fvyd u
f AsmawGuv
kd nf; b,f
uAsm aumif;w,f? bmomjyefz@kd aumif;w,f? bm
omjyefyg qd+k y;D tJ'u
D AsmawG ay;yd@k vmwwfygw,f?
tJ'gawGuakd wmh olcidk f;or# wm0efauspmG bmom
jyefEkifd fcyJh gw,f?
Armpmtkyaf wGq&kd ifvnf; Edik if aH &;pmtkyf
awG/ ordik ;f pmtkyaf wG/ twKyw
` pdW mtkyaf wGomru
xGufor#*sme,f/ r*~Zif;/ owif;pmawG tzJG@t
pnf;u rSm,lxm;or# tm;vH;k udk rvpf[if;atmif
pkpH aHk phaph avhvmzwfrw
S yf gw,f? 'Dvzkd wf rSwf rkH u
&JabmfawGowdjyK+y;D zwfrEd ikd zf @kd tav; xm;oifw
h hJ
pmawGukd rifeDwm;ay;vdkufygao;w,f? (&Jabmf
xGe;f zwf+yD;&if usew
f h&J aJ bmfawGt=um; vSnzhf wf
ygw,f? r*~Zif;/ *sme,f/ owif;pm tawmfpakH tmif
rSm,lzwf_EdkifwhJ umvwck &SdchyJ gw,f?)
&opmwrf;/ uAsmawGutp rvGww
f rf;
zwf&_ mrSm a=umfjimyif rcseyf g? ema&;a=umfjimrS
Edik if aH &;eJ@ qufpyfaewJh tajctaeudk olrifeDwm;
v$wfvu
dk frS od&edS m;vnfvmrdygw,f?
pmta&;tom;eJ@ywfouf+y;D avhvmum
&JabmfawGukd oifjyay;wmvnf;&Syd gw,f? pmta&;
tom;eJ@ywfoufv@dk olEpS foufwmu a':trm/
*sL;/ ae0if;jrifh/ armif!jdk ymwdk@ jzpfygw,f? pma&;
om;r_e@J ywfoufv@kd u|eaf wmfu
h kd r=umc% oGeo
f if
wwfwhJ tcsufwck&Sdygw,f? pma&;&if a0hvnf
a=umifywf odkif;0dkif;raebJ qdkvdk&if;tcsufudk
wcsuw
f nf;eJ@ 'ufceJ oHrE_d Suf dkufvkdufovdk pm
zwfol&J@ &ifxJ wef;a&mufoGm;atmif a&;zdk@yg?
u|efawmfpma&;r,f}uHwdkif; 'Dpum;u acgif;xJ
r=umc% ay:vmwwfygw,f?

ta7;awmfykH8sme,f

t*Fvdyfpum;vHk;udk arG;pm;,l+yD; oHk;pJGae=uwmvnf; olrESpfoufyg? ygwDu


t*Fvyd pf um;vk;H awGukd b,fvw
kd x
D iG +f yD; Armpmtjzpf bmomjyefEikd cf ahJ =umif;/ ordik ;f a=umif;
awG r=umc% ajymjywwfygw,f? 'ga=umifh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;udk urBmv$rf;+cHKa&;/
urBmt
h oGiaf qmifa&;wd@k avmufe@J rwif;wdrb
f J ydrk kd wduspmG t"dym` ,fazmfEikd w
f hJ pum;vH;k &Sm
azGzk@d wdkuw
f Gef;wwfygw,f? rD'D,mqdkwhpJ um;wd@k / prwfyg0gqw
dk mwdk@uv
dk nf; tJovdyk J
oifah wmfuku
d fnpD Gm Armpum;vHk;tjzpf bmomjyef,lzdk@ wdkufweG ;f wwfygw,f?
jynfol@tm%m/ ta&;awmfykeH J@ 21 pmpOfwdk@yjJ zpfjzpf/ ygwDutcgtm;avsmfpGm
xkwfa0wJh pmtkyaf wGuydk Jjzpfjzpf owfyHk twdr;f tapmif;rcHz@dk t+rJrjywfowday;aewwf
w,f? ygwDpmtkyf/ pmapmifawGrSm owfyHktrSm;t,Gif;/ pmvHk;twdr;f tapmif;awG&Sd&if
tifrwefpw
d frcsrf;rom jzpfwwfygw,f? 'gayrJh &JabmfawGtay: pmemem;vnf+yD; cGifh
v$ww
f wfygw,f? wcgu jynfo@l tm%mudk za,mif; puULrSm vufa&;eJ@a&;+y;D vSrd hf xkw&f wJh
umvwck &SdcyJh gw,f? u|efawmfw@kd pmtkyfawGukd tJovkyd J tcuftcJawG=um;u }uKd;yrf;
xkwfvkyv
f mcJh&wmyg? tJ'D umvu rsuEf SmzH;k awmif u|eaf wmhfa=umifh yHkysuyf ef;ysufeJ@
xGufvmcJw
h m&Syd gw,f? rdrrd mS &SdwhJ tajctaerSm &Sdwht
J wwfynmudk pmemem;vnf+yD; cGihf
v$waf y;ygw,f?
oloif=um;ay;cJw
h pJh um;awGxu
J r=uc% jyefowd&rdwhJ pum;wcsK@d &Sdygw,f?
rdru
d ,
dk u
f dk jrifjh rifrh m;rm;awmif;qdk/ olwyg;udk pmemem;vnfz@dk eJ@ t,ltq
wckcu
k kd pdwv
f u
kd rf mefyg uk,
d u
f rwH@k jyefcif aemufwvSr;f qkw+f yD; taotcsm jyefvnfo;kH
oyf pOf;pm;zdk@ qdkwJhpum;jzpfygw,f?
a&;p&mawGu tajrmuftjrm;yg?
tJ'gawGxJu wpGe;f wp wifjycsufvkd@yJ qkyd g&apawmh?
?

(armifvS0if;-jrif;jcH)

41

ta7;awmfykH8sme,f

2015
a7G;aumufyGJ[m
xGufaygufr[kwfbl;

armifoef;jra&$ (24 ar 2015)

(2008 em*pfqENc,
H yl rJG mS 90ausmf 2010 a&G;aumufyJG rSm }uKdwifrJ 75ausmf jzifh }uH@z@HG jywfjywfom;om;
Edik cf +hJ yD; oumv/ ta&;oH;k yg; - wyfrawmfO;D aqmifrE_ iS hf - pnf; urf; jynf0h aom 'Dru
kd a&pD wd@k ukd azmfaqmif&ef
tvd@k imS / wdik ;f jynftusKd ;twGuf apwemaumif;jzifh 2011 =uyfajy; v$waf wmf}uD;wGif umvHu
k kd tm%mtarG
cGJay;+yD;aemuf/ wyfrawmft}uD;tuJ}uD; jzpfawmfrlaom wyfcsKyfrif; w&m;}uD;onf uef@vef@um
aemufuG,fodk@ (aiGrJxyk }f uD; ydkufum) 0ifa&mufoGm;cJhayonf?)

1988 -2010 (22 ESp)f trJa&mifEpS u


f mvrsm;udk
aiGrifow
k fum ppfAsLdu
k &ufrsm;&J@ xGef;ajymifaom ESpf
umvrsm;tjzpf yHak zmf&ef tcsnf;ES;D u;yrf;aer_ukd tzd
ESyd fcjH ynfolrsm;u b,fwkef;urS r,Hk=unfcJhovdk pdwf
0ifpm;r_vnf; r&Sdygb;l ?
'%fcwfydwfqdk@r_/ xdyfwdkufwdk;r_(olwdk@tac:
&,f'u
D ,f)/ tvH;k pHyk suo
f Ok ;f r_(jynfwiG ;f ppf) qdw
k hJ wHqyd f
uyfxm;aom rloH;k &yfukpd Gef@v$wfrS tdrfcsKyfcsxm;wJh a':
atmifqef;pk=unfeJ@ aqG;aEG;Edkifr,fqdkwJh }uKdwifpnf;
urf;owfrw
S cf suu
f dk vkyx
f m;=uw,f? 'gayrJh a':atmif
qef;pk=unftrd o
f @kd a&ul;0ifa&mufvmaom bk&m;ocif
u apv$wv
f u
dk fwJh tar&duef udk&ufawmudk jyefv$wf
ay;cJah yr,fh a':atmif qef;pk=unfukd vGwf &ufaphaomf
vnf; v$wrf ay;bJ oufnm pGmjzifh tdrcf sKyf wESpcf JG xyfcs
cJhw,f (2009 Zlvkid )f ?
42

'gayrJh tar&duef&J@ (rD;pwzufa&r_wf


wzuf ay:vpDatmufrmS a':atmifqef;pk=unf jyef
vGwv
f m+y;D aemuf/ Armjynf'rD u
kd a&pD ta&;awmfy&kH @J
vpfb&,fwyfO;D jzpfwhJ NLD &J@0if-jyif ay:vpDEiS hf
twl/ 2012 {+yD =um;jzwfa&G;aumufyw
JG iG f jywfjywf
om;om; (olwkd@tajym) tEdik f&um wlwmwGJvyk f
r,fh vkyaf zmfuikd b
f uf ygwt
D jzpf v$waf wmfwiG ;f 0if
a&mufoGm;+yD;wJah emuf/ ArmjynfEdkifiaH &;rSm payh
qdkwhJ pum;vkH; acwfpm;vmw,f?
,cktcg vpfb&,f ysm;&nfqrf;umv
(2012 {+yD -2015 rwf) ukeq
f ;kH vke;D yg; jzpfaecsed rf mS /
436 eJ@ 59(p)jyifa&; av;yGiq
fh idk f - ajcmufyGiq
fh idk f
a&pkefarsmaewJh 'dik f,mavmhrsm;ESifhtwl/ OD;ode;f pdef
orRw oufwrf;twGif; tajccHaumif;awG csxm;
csiyf gw,fq+kd y;D wGe;f vkyaf ewJh wjynfv;kH typf tcwf

ta7;awmfykH8sme,f

&yfa&;pmcsKyf NPC rl=urf;[m/ ud;k uef@/watmif;/&cdik ef @J


ucsif rSm aoewf oHawG nHaeHkwifru =unf;/ av/ t
ajrmuf/ wifhwyfz@GJ rsm;eJ@ rD;ukef,rf;ukef wdkufae&if; rl
acsmjzpfzdk@ =uef@=umaew,f? ppftkyfpk ppftpkd;&&J@ rl 6
csuf(umcsKyf rl 6 csuf) eJ@ wkdif;&if;om;vufeufukdif
awmfveS f a&;wyfz@JG w@dk tay: xm;wJh oabmxm;u rlacsm
jzpfz@kd t"du t[ef@twm; jzpfaew,f/
wdkuaf ewmu jynfwGi;f ppfjzpfaomfvnf;/ ajym
aeustwdik ;f 0g'jzef@csad &;r_id ;f vH;k jzpfwhJ ta&;oH;k yg;rSm wyg;
jzpfwhJ tcsKyftcsmtm%m (wu,fu ppfAsLdku&uf tm
%m) umuG,af &;ppfv@kd a&S@aemufrnD ajymae&+y;D / wkwf
qef@usiaf &; r&Jw&Jvyk v
f u
kd /f oGm;awmif;yefvu
kd ef @J kyyf suf
qif;ysuf jzpfaew,f?
ppfAsLdu
k &ufawGu jynfwiG ;f ppfe@J }uD;yGm;/ ppfwyf
u pD;yGm;a&;vkyv
f mwJt
h cg wyfrawmf[m a=u;pm;ppfwyf
ydyk o
D vm+y;D wdu
k &f nfcu
kd &f nfusvmw,f? ysuv
f mw,f?
vlrdkuf*dk%f;awGarG;/ bmoma&;vlrsdK;a&; t"d
uk%f;awGzefwD;/rGwfqvifqef@usifa&;vkyf+yD;/ trsdK;
om;a&;a&SmAf if 0g 'eJ@ xGuaf ygu&f mS cJw
h t
hJ wGuf 'Dupd [
P m
Edik if w
H umjy\emtjzpf }uD;xGm;oGm;&w,f?
txufyg ab;xGuq
f ;kd usKd ;awGtjyif arG;&myg jy
\emawGjzpfwhJ pD;yGm;a&;/ Edik if aH &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;eJ@
'%fcwfyw
d fq@dk r_ jy\emawG rajz&Si;f Edkifao;bl;?

pD;yGm;a&;rSm bwf*sufvadk iGw;dk (1972)/ ukef


oG,fvdkaiGw;dk ( a':vm 4100 oef;)/ jynfwiG f;jynfy
au;+rDw;dk (GDP &Jh 373) ( jynfyau;+rD -GDP &J@ 18
)/ aiGazmif;yGr_wk;d (811)/ wdk;av;wdk;eJ@ &ifqidk fae&
w,f? ppfwydkif;tpd;k & 5 ESpo
f ufwrf; aemufqHk;ESpfrSm
tqdk;qH;k yJ? pkwjf ywfaewmyJ? usyaf iGwefz;kd a':vmeJ@ ,SOf
&if xk;d usaewmudk bmrSrwwfEikd b
f ;l / vufyu
kd =f unfah e&
w,f? aiGa=u;pepf jyKjyifajymif;vJa&;vkyfp 2012 {+yDrSm
wa':vm 815usyf rS ,ck 2015 arrSm 1150usyf ausmf
ae+yD (41usqif;)? vdak iGukd tultnD taxmuftyHh
acs;aiGrsm;jzifh jznfv
h dk@ ravmufwJhtcg aiGpuULopfawG
'va[m dkux
f kwfae&wkef;yJ? tul0ifaiG &vrf;jzpfwJh
43

"mwfaiG@a&mif;pm;wJh pD;yGm;a&;u a&eHaps;xd;k usae


wJhtwGuf u|r;f jyefaew,f? ukefaps;E_ef;u w&dyf&yd f
wufwek ;f yJ? tvkyt
f udik f tcGit
hf vrf; enf;yg;/ tvkyf
vufrhu
J rsm;wke;f yJ? jynfyxGuf u|ecf H=u&wkef;yJ?
tusiyfh sujf cpm;r_awGvnf;awmxwke;f yJ?
tdr+f caH jr aqmufvyk af &;vkyif ef; tDus aeay
r,fh ppfcdkeDawGu v,fodrf;ajrodrf;awG w+cdrf;+cdrf;
vkyw
f ek ;f yJ (cef@reS ;f pm&if;Z,m;awGt& wjynfv;kH {u
6 oef;cef@&)Sd ?
EdkifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHr_ FDIudkar#mfudk;um
jynfwiG ;f rSm vuf0g ;}uD;tky/f jynfyrSm vufa0cHvyk zf @kd
&nf&,
G +f yD; a&;qGx
J m;wJh azmufjyefrmS ;,Gi;f wJh ppfcdek D
pD;yGm;a&;ay:vpD t&yf&yf[m/ olwk@d xifovdk FDI
aiGxkyf}uD; 0ifrvmwJhtcg avmfbD(yGpJ m;) iSm;+yD; em;
azmufae&w,f? txl;pD;yGm;a&;Zke}f uD;awG/ a&euf
qdyu
f rf;}uD;awG/ ta0;ajy;vrf;r}uD;awG wdik ;f jynfukd
a&mif;pm;r,fh yx0DpD;yGm;a&; qdkwhJ AsL[majrmuf pDrH
udef;}uD;awGeJ@ jrLqG,fxm;ayr,fh Edik if Ha&;rwnf+idrf
ao;wma=umifh aiGxyk }f uD; ydkuf+yD; b,forl S 0ifrvm
ao;bl;? tm;vH;k u 2015 vGefukd apmifh=unfhae=u
wmyg?

orRw}u;D OD;ode;f pdef jyKjyifajymif;vJa&;orm;


}u;D yHzk rf;xm;wJh ysm;&nfqrf;umv tpydik ;f rSm (2012
ZGef 19) ajymcJw
h hJ tdrfeD;csif;EdkifiHawGukd rDr,f/ ausmf
wufr,f/ 5 ESpo
f rRwoufwrf; ukefcsdefrmS aexdkirf _
tqift
h wef; 17 q jzpfEdkif&if 3 q wdk;wufapzdk@
&nf&G,fw,f qdkwmawG b,fa&mufoGm;+yDvJ?
,ckawmh avoHajymif;oGm;jyef+yD? toGiu
f ;l
ajymif;a&; acsmarG@apzd@k +idrf;csrf;a&;vkyif ef;pOf/ 2015
a&G;aumufyeJG @J a&G;aumufyv
JG eG u
f mv wnf+ird af t;
csr;f a&; ta&;}u;D a=umif;/ aemuforRwoufwrf; wm
0ef xrf;aqmifcGifh&&if qif;&Jr_yaysmufa&; OD;pm;ay;
aqmif&u
G rf mS jzpfa=umif; ajymjyefw,f? 'g[m ppfAsLdk
u&ufawG&J@ vrf;jyajryHkaemufqufwGJyJ jzpfw,f?
2015 a&G;aumufyJG atmifjrifacsmarG@a&;[m olwk@d

ta7;awmfykH8sme,f

twGuf tifrwef tav;xm;&wJu


h dpP jzpfaew,f?
('gayrJh ppftm%m&Sipf epf wnfwHha&;eJ@ 2008 zG@J pnf;
yk[
H m olw@dk toufb;l yJ? tJ'g xdcu
dk Ef idk w
f ,fxif&if a&G;
aumufyGJ atmifjrifacsmarG@ a&;vnf; *&kpkdufaerSm r
[kwaf wmhb;l ? a&G;aumufyJG vnf; zsucf sizf suv
f rd rhf ,f?
pGr;f tm;&Sit
f ygt0if t"du&k%;f zefw;D a&;tiftm;awG
'ga=umifh jyifxm;wmyJ? a&G;aumufyGJ+yD;rSvnf; a&G;
aumufyJG &v'fudk zsuyf pfwm vnf; vkycf siv
f yk Ef idk w
f ,f/
t"du uawmh olwkd@tm%m qufxdef;a&;t"duyJ/ )
'grS pnf;pdrOf pPm tm%mtcGit
hf vrf;udk w&m;0if quf
xde;f Edik rf ,f?90 &v'fukd tyDtjyif acszsuEf ikd rf ,f? (90
&v'fudk 'DcsKyfu 2012 0ifuwnf;u ypfcs xm;cJjh yD?)
ydwfq@dk ra_ wGyGifh+yD; aiGxky}f uD;awG 0ifvmr,f? =unfap
at;ap jzpfr,f?

'gayrJh 2008 jyifzsuf rvkyf&if bma&G;


aumufyrGJ S t"dy`m,fr&Sb
d ;l ? 2015 a&G;aumufy[
GJ m
xGuaf ygurf [kwb
f ;l ? +yD;cJw
h Jh 5 ESpf[m tcsn;f ES;D tcsed f
ukefoGm;cJhwhJ ESpaf wGjzpfw,f?jynfolawG 'kuQwiG f;xJ
epfoxuf yked pfvmcJ&h wJh ESpaf wGom jzpfw,f? vmr,fh
a&G;aumufy[
GJ m oef@&iS ;f wJha&G;aumufyv
GJ nf; jzpfrSm
r[kw/f w&m;r#wwJh a&G;aumufyGJvnf; jzpfrSmr[kwf
wm aocsmw,f?
bma=umifv
h q
J akd wmh (b,foEl ikd Ef idk f 2008 udk
xdef;odr;f apmifha&Smuf&rSm jzpfovdk-)ppfwydik ;f tm%m
wnfwHhcdkif+rJatmif enf;aygif;pHkeJ@ npfOD;rSm jzpfvdk@yJ?
a&G;aumufyGJcHkHk;/ aumfr&Si/f axGtky/f &,u/ w&m;H;k /
qGcJ s/ &J/ ppfwyf/ pGrf;tm;&Si/f ud,
k yf mG ;/ tvH&LS ; tp&Sw
d hJ
AsL&du
k a&pD,EW&m;wpHv
k ;kH ppfAsLdu
k &ufawG tkypf ;D xm;
+yD;+yD? ajAmifvdraf jAmifnpfz@dk rsuEf Smajymiforl sm;vnf;
jzpfw,f?(=uzhH @HG [m ckuwnf;u npfaew,f// tm%m
ydkdifawGu acs;aiGxkwaf y;wJhenf;eJ@ rJqG,af pwm? ygwD
opfawG zGJ@cdik f;+yD; 'DcsKyf&r,fh rJawGxu
J &oavmuf
zJ,
h cl idk ;f wm/ pojzifh vkyaf e=uw,f? a&G;aumufyJG aumf
r&Siu
f vnf; ppfwyfuvlawG }uD;pkd;xm;+yD; }uH@z@GH ygwD
bufu yif;ae&krH u a&G;aumuf yG&J v'fudk ajymqkad 0zef

'%fcwf&ifawmif b,fEidk if u
H rdk S *&kpu
dk af erSm r[kwb
f ;l
qkw
d hJ tcsK;d rsK;d csK;d jyaew,f? rJpm&if;awGuvnf; trSm;
t,Gi;f awG AGufayguaf ewm ckuwnf;u awG@vm&
w,f?
2015 [m olw@kd tzd@k tusyt
f wnf;}u;D ovkd
npfz@dk vnf; 0efrav;bl; qdkwm &Sif;&Si;f vif;vif; jrifz@dk
vdkygw,f? twdwfuvnf; 'DvdkyJnpfcJhw,f/ aemif
vnf; 'Dvkyd n
J pfvrd rhf ,f/ ADZud,
k Yf uvnf; npforl sm;
jzpfw,f qdkwm jrifxm;zd@k vkyd gw,f?
zGJ@pnf;tkyfcsKyfyku
H dk jyifvkdwJh vpfb&,f 'D
rdu
k &ufrsm; taeeJ@ 2008 udjk yifcsi&f if 2008 aemufukd
rsufpdrdw
S fvku
d rf aebJ a&G;vrf;opfw&yfukd jyifxm;zdk@
vdyk gw,f?(a':pku a&G;aumufyJG oydwaf rSmufwhJ enf;
vrf;ukd a&G;vrf;wcktjzpf pOf;pm;xm;w,fvkd@awmh
ajymxm;w,f)? rdrw
d @dk &@J &yfwnfcsuf tjrif enf;em
qdki&f m ay:vpDt&yf&yfudk vlxktm;csjyxm;zdk@ vdyk g
w,f? +idr;f csr;f wJeh nf; qdw
k hJ wzufyw
d v
f rf;eJ@ ra&r&m
ar#mv
f ifah e&wJh tyGiq
hf idk v
f rf;ukd prf;w0g;0g; vdu
k af e&if
udk,hv
f uf ud,
k afh jcudk ukd,fhzmomwkyfaESmifovdk jzpf
+yD; vpfb&,f a&pkeaf rsmrSm pd;k &drfygw,f?
2008 atmufrSm v$wfawmfu tpd;k &udk a0
zef? tpd;k &u v$waf wmfukd *krpdu
k /f tjyeftvSef vuf
nKd ;xd;k ae=uaomfvnf; olw@dk xJu b,forl S ppfwyfO;D
aqmif toGiu
f ;l ajymif;a&;jzpfwhJ vrf;jyajryHk 7 csuu
f kd
qef@usi&f w
J mr[kwb
f ;l ? ppfAv
kd cf sKyf}u;D awG (*k%o
f u
d mQ
&Spdf mG ) ppfwef;vsm;jyefz@kd b,forl S r[&Jb;l ? tif'ekd ;D &Sm;
*dkvcf gygwu
D dk pHjyKa&;qGJxm;wJh 2008 atmufu ay:
ayguv
f mwJh }uH@z@HG ygw[
D m 2008 udk jyifzsuf vdrrhf ,f
vd@k pdwu
f ;l ,Ofraeoifb
h ;l ? wdik ;f jynf aumif;atmifvyk f
Edik zf @kd orRwjzpfcsiw
f ,f/ orRwxuf yd}k u;D wJh &mxl;&S&d if
vnf; vdck siw
f ,f qdo
k rl sm;taeeJ@ tzdEydS cf jH ynf olrsm;&J@
kef;uefvy_ f&Sm;r_rsm;udk b,fvdktm;ay; axmufcHrvJ
qdkwht
J ay: vufawG@usus pOf;pm;oifhygw,f? nGef@
aygif;/ tm%mcGJa0a&;/ 6yGifhqdkif pwJh ylazmif;awGyJ
tjrKyfxaew,f? ac|;odyf tcsdeq
f GJ zcGJ zJok;H csyf ywf
vnf upm;uGux
f Ju 'Dru
kd a&pDtiftm;pkawG azmuf
xGuEf kid fvrd hrf ,fv@dk ar#mfvifyh gw,f?
44

ta7;awmfykH8sme,f

tvkyo
f rm;/ v,form;/ r@aeqif;&Jom; tajccHvw
l ef;pm;awGe@J ausmif;om;/
ynmwwf/ wufuv_yf&mS ;ol/ 0ef;&Hjynfoal wG&@J b0&Sifoef&yfwnfa&; tajccH tcGifh
ta&;rsm;twGuf kef;uefwu
dk fyGJ0if ae=uwm tm;&p&maumif;w,f? pnf;vHk;nDnw
G f
pGm wdkufyGJ0ifa&;[m wckwnf;aomvrf;yJ? rwdkuf&if b0ysufr,f/ tnGef@wHk;r,f
a=ujyKe;f r,f? wdu
k yf eJG @J om &Sio
f ef&yfwnfEikd w
f ,f? &ifu
h su}f u;D xGm;Edik rf ,f? 'g[m tzdEydS cf H
vlx}k uD;&J@ b0eJ@&if;+y;D &&Sx
d m;wJh awmfveS af &; todjzpfw,f? vlx[
k m ud,
k hf ordik ;f ud,
k f
zefw;D zdk@ vrf; rSefay: a&mufae+yD?
62 tm%modrf;awmh 7 Zlvdkifta&;tcif; ay:aygufw,f? 74 rqv wygwD
zG@J pnf;yHk toufoiG ;f awmh 74-75-76 ta&;tcif;rsm; ay:ayguw
f ,f? 8 av;vH;k ta&;
awmfyHkeJ@ rqv jyKwfusw,f? 2008 - 2010 ppfwydki;f tpdk;&[m 2015 a&G; aumufyGJ
eD;csed rf mS &uf 50 ausmif;om;oydwf ay:ayguaf wmh uwdazmufzsuf odumQ rJph mG t=urf;
zuf zcJyG gawmhw,f? vlxk vrf;ay:xGuf tHk uvmrSmudk ta=umufq;kH yJ? 'gayrJh &v'fu
ajymif;jyefjzpfvdrhrf ,f? 2015 [m ppfAsLdu
k &uf awG tzdk@ ydkrkcd ufco
J mG ;yg+yD?

udkyg}uD;/ a':cif0if;/ ucsiq


f &mrav;ESpOf D; ,ckavmavmqnf OD;jrifhatmif/
aoG;au;awG rsm;vm+yD? vlxk[m aoG;ajruscH+yD; wdkfuf&Jvmw,f? vDq,fxm;wJh
yk'frtrsdK;rsdK;wyf+yD; zrf;qD; axmifcscH xm;&wJh jynfoal wG wufuv_yf &Sm;olawG 600
cef@ (axmifus 200 cef@/ tcsKyf 400 cef@) &Sad =umif; owif;rsm;uqdkw,f?
2015 a&G;aumufyJ[
G m xGufaygufr[kwfb;l ?
vlxk[m ud,
k v
fh rf;udk,x
f iG f ud,
k o
fh rdki;f ud,
k f xkqpfygvdrhrf ,f?

armifoef;jra&$ (24 ar 2015)

45

ta7;awmfykH8sme,f

Armjynf7Jh
zGJhpnf;tkyfcsKyfykH
tajccHOya'
jy\em

7JabmfatmifaiG

1980 ckESpfrmS ArmjynfuGefjrLepfygwu


D ygwDpHk pepfudk
pwif wifjycJo
h nf? Auy eJ@ rqv ESpfygww
D nf; &Sad ewJh
ArmjynfrmS jynfwiG ;f ppf&yfp+J y;D jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&; wnf
aqmufum ygwDpHkpepfe@J Armjynfopf wnfaqmufEkid fzk@d
Adv
k af e0if;udk ocifAode;f wifu 1980 ckEpS u
f awG q
h akH qG;
aEG;yGJrSm pwif ajymcJhjcif;jzpfonf? tJ'Dtcsed fu ppfrmef
wufaewJh Adkvfae0if;u rqvygwD&@J 1974 ckEpS f zG@J pnf;
tkyfcsKyfykH tajccHOya't& ArmjynfrSm rqv wpfygwD
wnf;om wnf&cSd Gifh&Sdv@dk vufrcHEdkifbl;qdk+yD; jiif;cJhonf?
Auy u rqv[m 1974 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyku
H kd udik fpGJxm;
rSef; rodvdk@ r[kwf?
'D 1974 zG@J pnf;tkycf sKyyf t
kH ajccHOya'eJ @ Armjynf
&J@ jynfwiG f;ppf&yfpJa&; jynfwGi;f jidrf;csr;f a&; r&Edkifovdk
'Dru
kd a&pDeJ t
h rsKd ;om;wef;wlnrD sS a&;vnf; r&Edik rf eS ;f odv@kd
'guzdk sufodr;f +yD; ygwDpHkpepfusifhoHk;um zGJ ph nf;tkycf sKyfyHk
tajccHOya'opfa&;qGJEdkifzkd@ ajymcJhjcif;omjzpfonf?
Adkvaf e0if;u 'Dtqdjk yKcsufudkacgif;rmrmeJ hy,fcs+yD; ol h
rqv wpfygwt
D m%m&Sifpepftwdkif; qufvkyfcho
J nf?
1988 ckESpfrSmawmh Armjynf&J htajctaeu
tqd;k 0g;qH;k tqifo
h kd ah &mufvm+y;D vlx}k uD; wpf&yfv;kH u
rcHr&yfEikd jf zpfum &Spaf v;vH;k vlxt
k =kH uGr=_ uD; qifE+J$ yD; Adv
k f

46

ae0if;eJ@ rqvygwDa&m olwdk@&J h 1974 zGJ@pnf;tkycf sKyfyHk


yg ordkif;ZmwfcaHk y:u z,f&Sm;ypfcJ h=uonf?
1988 rSm jynfolvlx&k J htk=H uGqENjyr_udk ppfwyfeJ@
acsr_ef;um tm%modrf;+yD; wufvmwJh ppftkyfpk[m
e0w emrnfc,
H +l yD; 1990ckEpS frmS ygwpD pkH epf usio
hf ;Hk um
a&G;aumufyu
JG si;f ycJ o
h nf? 'Da&G;aumufyrJG mS ppftyk pf &k @J
w p n ygweD J@ &Spfav;vHk; ta&;awmfykrH mS wdu
k fyGJ0if
cJh=uwJh 'Drku
d a&pDtiftm;pk toD;oD;udk ud,
k fpm;jyKwJh
trsKd ;om; 'Drku
d a&pDtzG@J csKyfw@dk t"du+ydKifbufrsm;jzpfchJ
=uonf? ppftyk pf &k @J wpn ygwD&;_H um trsKd ;om; 'Drku
d
a&pDtzGJ hcsKyfu tjywftowf tEdki&f cJhonf? 'gayrJh
tEdik &f trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzG@J csKyu
f kd ppftyk pf u
k tm%m
rv$Jc?Jh
ygwDpHkpepfom atmfayr,fh a&G;aumufyGJrSm
olw@dk H_;awmh ppftkyfp&k J@ wygwt
D m%m&Sipf epfukd cyf
ajymifajymifyJ jyefvnfusio
hf ;kH cJjh yefonf? ppftyk pf u
k Arm
jynf&J@ Edkiif Ha&;jzpfpOfrmS ppfwyf&J @ EdkifiaH &;OD;aqmifr_udk
cH,&l r,f vd@k atmf[pfum tEdik &f ygw&D @J z@JG pnf;tkycf sKyfykH
tajccHOya' a&;qGyJ idk cf iG hu
f kd odr;f ,ljyD; olwk@d pw
d }f udKufz@JG
pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'udak &;qGcJ o
hJ nf? twdkut
f cH
'Drdkua&pDtif tm;pkrsm;udk enf;aygif;pHkESifh &uf&uf

ta7;awmfykH8sme,f

pufpuf zdESdyfacsr_ef; +zdKcGJ&if; olwdk@pdwf}udKufzGJ@


pnf;tkycf sKyfyku
H dk a&;qGcJ o
Jh nf? 15ESp=f uma&;qG+J yD;
aemufqk;H rSm2008 zG@J pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'
qdw
k m ay:xGuv
f mcJo
h nf? 'Dz@JG pnf;tkycf sKyfyx
kH rJ mS
ppftyk pf u
k Armjynf&J @Eikd if aH &;pepfrmS olw@kd vckd siw
f hJ
taetxm;udk &Sif;atmif a&;jycJhonf? olw@dk vdk
csiw
f meJ@ usefEdkifiHa&;tiftm;pkrsm;/ wdik f;&if;om;
vlrsKd ;pkrsm;udk ay;csiw
f mudk &Sif;atmif a&;jyxm;
onf? ppftyk pf u
k ArmjynfEkid fiaH &;udk xm0& pd;k rd;k
csKyfuikd f jc,fv,
S Of ;D aqmifomG ;rnfjzpfa=umif; &Si;f
atmifa&;jycJhonf? bmrS uG,f0Sufxm;jcif;r&dS/
ppftkyfpkESifhusefEdkifiHa&;tiftm;pk/ wdkif;&if;om;
vlrsdK;pkrsm;=um; tm%mcGJa0&mrSm olvdkcsifor#
,l+yD; olay;csifoavmufay;cJhonf? 'D2008zGJ@
pnf;tkycf sKyfyHk tajccH Oya't& jynfolvlxk &Spf
av;vH;k umvu tHkuqENjyawmif;qdkcJhwhJ ygwD
pHkpepfqD ra&mufEidk fwm wacguf zwf=unfw
h meJ@
odEikd o
f nf?
2008zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya't&
usif;ywJh 2010 a&G;aumufyrGJ Sm ajray:u t"du
twdkuftcH tiftm;pkjzpfwJh trsdK;om;'Dru
dk a&pD
tzG@J csKyf ryg0ifc?hJ ppftyk pf u
k vGwv
f w
G fu|wu
f |wf
ol@pw
d fwdkif;us pm&if;jyum atmifyJcG cH o
Jh nf? ppf
tkyfpk&J ht&yf0wfppftpdk;&tjzpf Adkvo
f ed f;pdefukd yGJ
xkwfcJhonf? OD;odef;pdefu orRwtjzpfeJ@h jyKjyif
ajymif;vJa&;awG 'Dru
kd a&pD [efjyawGvyk jf y+yD; jynf
olvx
l ek @J Edik if w
H umudk vSnphf m;cJo
h nf? t&yfom;
'Dru
dk a&pDtpdk;& tjzpf [efaqmifco
Jh nf? 'DvdkeJ@
2012 =um;jzwfa&G;aumufyrJG mS trsKd ;om;'Dru
kd a&
pDtzGJ@csKyf 0if+ydKifatmif qGJaqmifEidk fcJh+yD; jynfwGif;
jynfyrS vltrsm;&J@axmufcHra_ wG &atmifvkyEf idk f
cJo
h nf?
'Daemuf &Spfav;vHk;umvu wdkuyf GJ0if
&if; jynfya&mufomG ;=uwJh'Drku
d a&pD Edkiif Ha&;tif
tm;pkrsm;udk ol@&@J 'Dru
kd a&pD t&yfom; tpd;k &acwf
rSm jyefvm=uzdk h pnf;H;k ac:aqmifco
hJ nf? ol o
h rRw
oufwrf;twGi;f rSm jynfov
l x
l w
k &yfv;Hk &J h tajc
taeu bmrStm;&zG,f wdk;wufajymif;vJcJhwm
r&dS? ol @oufwrf;twGi;f rSm etzacwfu ajz&Sif;

r+yD;wJh typftcwf&yfpJa&;/ jynfwiG f;+idr;f csrf;a&; aqG;


aEG;yGrJ sm; qufvyk cf o
hJ nf? aqG;aEG;buftzG@J awG rsm;vm
+yD; aqG;aEG;yGyJ pkH aH wGrsKd ;pHkatmif ajymif;vJjyK vkycf ahJ yr,fh
t"duuswhJ Edik fiHa&;jy\em ajz&Sif;a&;qD ra&muf
ao;? ArmjynfrmS ppfrSefwh'J rD u
dk a&pDeJ@ ppfreS fwJhtrsKd ;
om;wef;wlnDr#r_awG &atmif ajz&Sif;csifw,fqdk&if
ppftyk pf krw&m; vuf0g;}uD;tkyf odr;f ,lxm;+yD; 2008zG@J
pnf;tkyfcsKyfyEkH Sihf a&;om;xm;wJh rr#wwJt
h cGit
hf m%m
rsm;udk jyefvnf aqG;aEG;ndE id_ ;f +y;D r#watmif cGaJ 0&ygrnf?
t"du vky&f rnfh Edik if aH &; tiftm;pktoD;oD;eJ h aqG;aEG;
ndEdi_ ;f +yD; zGJ@pnf;tkyfcsKyfykH topf jyefvnfjyifqifa&;qGJ
a&;udk a&Smifz,f+yD; t"duruswhJ oabmwlnDcsufawG
&&dSa=umif; a=unmzdk o
h m vkyaf eonf? &Srf;/ ucsif/ &
cdki/f yavmif/ ud;k uef h vlrsdK;pk a'orsm;rSm wdu
k fyGJawG
qufvufjzpfay:ae&if;eJ@ wpfEkid if v
H ;Hk typftcwf &yfpJ
a&;pmcsKyf qdw
k mudk &or#tzG@J awGe@J vufrSwfxk;d Edkifzk@d
}udK;pm;aeonf? 2015 a&G; aumufyrGJ wdkifrD OD;ode;f pdef
tpdk;&vufxufrmS typftcwf &yfpJa&; vufrSwfxk;d
Edik cf o
hJ nf[k a=unmEdik &f ef }uKd ;pm;aerSe;f od omygonf?
avmavmq,f OD;odef;pdeftpdk;&u 'D2008 zGJ@
pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'eJ@yJ 2015 a&G;aumufyJG usi;f
y+yD; 'Da&G;aumufyJrG mS olwkd ph pftkyfp&k J@ }uH@cidk fzGH@+zKd;a&;
ygwD u tEdik f &zd@k enf;rsKd ;pH&k mS azG+y;D jyifqifrv
_ yk af eonf?
twdkuftcH 'Drdkua&pDEdkifiHa&;tiftm;pk toD;oD;u
vnf; 2008 zGJ@pnf; tkyfcsKyfyeHk J@ wdki;f jynf zGH@+zKd;wdk;wuf
atmif rvkyEf idk rf eS ;f odvsuef @J &Edkifor# 0ifvkyf=unfh ae
=uonf? 'DvkdtajctaersdK; 1974 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk
tajccHOya'atmufrSm aecJzh l;wJh jynfolawGu }uHKzl;
cJo
h nf? 'DzJG ph nf;tkyfcsKyfyu
kH kd tqufrjywf wdu
k yf 0GJ if&if;
14 ESp=f um atmifch u
H m jzwfoef;&if; aemufq;kH rSm wGe;f
vSefypfc=Jh uonf? tck2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyf yHktajccH Oy
a'udk ppftyk pf u
k b,favmuf=um=um usio
hf ;kH Edik rf nfqdk
onfukd jynfov
l lxke@J Edik fiHa&;tiftm;pkrsm; wdik ;f &if;
om; vlrsKd ;pkvufeufuikd t
f iftm;pkrsm;&J@ omef rsKd ;pHek @J
wdkuyf GJ 0ifEkid pf Grf;&nfu jymef;ygvdrhrf nf?

7JabmfatmifaiG
6-6-15

47

ta7;awmfykH8sme,f

ppftkyfpk Adkvfusv$rf;rdk;jc,fvS,faer_udk
z,f&Sm;&Sif;vif;ypfa&;
(aZmfvwf)

,ae@umvY ajymqdk }udK;yrf;ae=uonfh 'Drkdua&pD


pHcsdef/ pHn Gef;rsm;ESihfu k du fn Daom rl0g'ykdif;qkdif&m
jyKjyifajymif;vJr_rsm; udk wu,fwrf; wufupGm t
aumiftxnfazmfrnfqkdv#if ppftkyfpku ppfwyfudk
ukycf GpD;jyD; EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;wd@k wiG f bufaygif;pHkrS Adv
k f
usv$rf;rdk; jc,fvS,faeonfudk jywfjywfom;om; &Sif;
vif;/ z,f&Sm;ypfa&;uae pwif=u&ayvdrfhrnf?
ppftyk pf u
k ppfwyfukd ukycf pG ;D +y;D Edik if aH &;/ pD;yGm;
a&;wdk@wGif bufaygif;pHkrS Adkvfusv$rf;rdk;jc,fvS,faecJh
onfrSm &mpk ESpfxuf0ufausmf=umjrihfcJh+yDvnf; jzpf
onf? ok@d ygI ppftyk pf o
k nf jrefrmhEidk if aH &;Y uifqmuJh
okd@ tajcus/ tjrpfwG,f vd_ufpm;aecJhonf?
2008 tajccHOya'tm; wpHw
k &m jyifqif
jcif; jyKEkid rf nfqv
dk #if 'Dru
dk a&pDpcH sed /f pHne ;f rsm;ESifh uku
d f
nDvmvdrrfh nf[k ar#mfvihf/ xifjrif/ ,lqae=uv#if &dk;
t vGef;&m usaeayvdrfhrnf?
,ae@ tajymif;tvJ qko
d nfukd ppftyk pf u
k
pdw}f udKufzefwD;ay;cJah om tajymif;tvJ jzpfonf? xkd
tajymif;tvJ. t"duuGi;f rSm 2008tajccHOya' (0g)
pnf;urf;jynh0f aom 'Dru
dk a&pD yifjzpfonf? xkpd nf;0kid ;f /
xdkabmifxJokd@ twdkuftcHrsm; 0ifI upm;ae=u&
jcif;jzpfonf? xku
d iG ;f / xkdabmif/ xdOk ya'onf ppftyk pf k
u xm0pOftEdkifykdif;/ tEdkif,lxm;onfhuGif;/ abmif/
Oya'jzpfonf? rnfonhfyg0ifupm;ol (yk*~dKvfygwD/
tzG@J tpnf;) rqkd xm0pOf&;H_ aernfh tcif;tusi;f vnf;
jzpfonf? xdktcif;tusif;/ xkdupm;uGuf/ xdkOya'/
xdo
k @dk xm0pOftEkid yf idk ;f tay:pD;,lxm;r_ukd ysuo
f mG ;ap
48

rnfh rnfonhf jyifqifr_urdk qkd ppftkypf u


k cGijhf yKvdrhrf nf
r[kwfacs? xdk@tjyif ,ae@ }uH@zGHtpkd;&/ v$wfawmf/
wyfrawmf wkd@u ajymqkdaeonfh tajccH Oya'jyif
qifa&;qdkonfrSm ppftkyfpku(EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ ppf
wyf wkd@tay:) xm0pOfv$r;f rdk;xm;onhf tESpfom&udk
jyifqif&efr[kwaf cs?
wenf;tm;jzihfajym&v#if ppftkyfpkEdkifiHa&;qkd
onfrSm jynfolvlxkqEN udk ppftkyfpku tcsdefra&G;
z,f&mS ;ekdio
f nf/h zsuford f;ypfEdik o
f nh/f vspfvsL&_Ekid o
f nfh
EdkifiHa&;omjzpfonf? xkdokd@jyKrlEkdifa=umif;udk 1990
a&G;aumufyJGY txift&Sm; azmfjy cJhovdk/yk'fr 436
jyifqifa&; vlxq
k ENvufrSwf 5 oef; udpYP vnf; azmf
jycJo
h nfr[kwfygavm?
ppftyk pf k wnfqt
J m%mESifh bmvuf0g;}uD;
tkyf v$r;f rd;k xm;r_ukd xdcu
kd yf sujf ym;aprnfh qEN rSeo
f
r# zsuo
f rd ;f / z,f&mS ;/ vspv
f sL&_&mY Adv
k o
f ed ;f pdef (orRw)/
Adkv fa&$ref;(v$wfawmfem,u)/ Adkv frif;atmifv d_if
(umcsKyf)wdk@onf yg;pyfrSajymonhf tay:,Hpum;vHk;
awG jcm;em;aumif; jcm;em;ayvdrfhrnfjzpfaomfvnf;
tESpfom&ykdif;Yrl waoG;wnf;wom;wnf; &SdjrJ&Sd=u
onf?

ta7;awmfykH8sme,f

wyfrawmftiftm;&SdrS wkdif;jynftiftm; &Sd


rnf/ Edik if aH wmfY ta&;}uKH widk ;f a&S@wef;u&yfco
hJ nfh tzG@J
tpnf;rSm wyfrawmfwpfckwnf;om jzpfonf? xdk@
a=umihf wyfrawmftm; trsdK;om;ekdifiHa&;wGif yg0ifcGihf
jyK&rnf [laom qifajcvdrfudk ppftkyfpku ay;avh&Sd
onf? TonfrSm olwkd@ ppftkyfpk. Adkvfusv$rf;rdk;r_udk
zHk;uG,fxm;&ef ppftkyfpk udk wyfrawmfqkdonfh
pum;vHk;jzihf a&maxG;xm;jcif;jzpfonf?
ppftyk pf k eSifh wyfrawmfudk cGjJ cm;ypf&rnf?
wyfrawmf(=unf;a&av) tay: ppftyk pf u
k ukyf
cGp;D xm;r_uv
kd nf; z,f&mS ;ypf&rnf? wyfrawmf. ae&m
ppf/ ae&mrSeo
f nf tpk;d &wpf&yf. 0ef}uD;Xmewpfck jzpf
aom umuG,fa&;0ef}uD;Xme vufatmufYom &Sd&
rnf? wyfrawmfonf jynfy&efESihf obm0ab;tEW
&m,frsm; usa&mufvmv#if wdik f;jynfEiS jfh ynfou
l dk um
uG,fay;&rnf/ ulnDay;&rnf? ppfwyfonf rnfonhf
vuf0g;}uD;tkyf pD;yGm;a&;vkyfief;udkr# yg0ifpGuzf ufvyk f
ukid jf cif; rjyK&? wyfwiG ;f oufomacsmifcsad &;tvd@k tiSm
wykdifwEdkif arG;jrLa&;pkdufysdK;a&; vkyfekdifonf?
rsm;r=umrDu umcsKyfAdkvfrif;atmifvd_ifu
e,ferd w
d f ajymif;vJr_ r&Sad tmif/ vGwv
f yfa&;ESifh tcsKyf
tjcmtm%m wnfwchH idk jf rJatmif umuG,x
f ed ;f odr;f Ekid f
cJh+yD; vuf&SdEkid fiHawmf.tajctaetwkdif; &Sdaejcif; jzpf
a=umif; (OD;a&;axmuf) tpnf; ta0;wpfckwGif
xnfah jymoGm;cJo
h nf?
umcsKyfAdkvfrif;atmifvd_if. tHhzG,faumif;
aom EdkifiHa&;tajrmftjrif jzpfygonf? b,folur#/
b,fEdkifiH}uD;ur# ,ae@umvwGif emrnfysufcHI ol
wyg; e,fajrrodrf;awmhacs? acwWc% 0ifIwkdufwm
wyfpGJwmawmh &Sdaumif;&Sdrnf? ,ae@acwfenf;um;
xm0pOf rDSckdae&atmif vkyfxm;vkdufonf? rSDckdaeol
onf rvGwfvyfawmh/ wpdwfwykdif; rDSckdae&onf?
wpdwfwykdif; rvGwfvyfawmh/ bufaygif;pHk rSDckdae&
olonf bufaygi;f pHk rvGwv
f yf/ xm0pOfrcDS adk e&olonf
xm0pOfrvGwfvyfawmhacs? xkdodk@enf;vrf;rsdK;pHkjzihf
rScD akd e&onfh Edik if w
H pfEikd if .
H vGwv
f yfa&;ESit
fh csKyftjcm
tm%mqkdonfrSm bmudk ac:qkd =urnfenf;?
Tod@k qydk gv#if wdik ;f jynf tcsKyftjcmtm%m
udk xdyg;aom&efol qkdonfrSm wkdif;jynfudk urBmh t
v,fY Edik if Haygi;f pHx
k H rSDcdck b
H 0okd@ usa&mufomG ;atmif
vkyaf qmifc=hJ uonf ph pftyk pf k tkypf ;dk oltqufqufom
jzpfvdrrfh nf?
49

ppftkyfpktqufquf. pDrHtkyfcsKyfr_jzihf
,ae@jrefrmjynfonf tqif;&JqHk;EdkifiH (LDC) b0
usa&mufcJh&onf? xdkb0u rvGwfru|wfao;/
qif;&JonfEh ikd if o
H nf csr;f omonhEf ikd if /H ulr,fh u,f
r,hfEikd if u
H kd ar#m&f / ac:&onfrmS obm0usygonf?
okd@jzihf jrefrmEdkifiHonf tdrfeD;tdrfa0; EdkifiHaygif;pHk
udkrSDcdkae&onf? aiGa=u;/ enf;ynm/ twwfynm
pojzihf bufaygi;f pHk rScD adk e&onf? jynfov
l x
l k tHk u
r_rsm;udk t=urf;zufESdyfuGyfa&;rSmyif tD;,l (EU)
xHrS rSDcekd nf;,l/ emcHoif,al e&onf r[kwyf gvm;?
wdkif;jynf. t"dupkdufysdK;oD;ESHjzpfaom
qefpyg;udkyif tmqD,EH idk firH sm;twGif;Y trSDckduif;
pGm/ pDrHpu
kd fysKd ;xkwfvyk I
f ,SOf+ydKifeidk pf rG f;&Sdygovm;?
pku
d fysdK;r_/ xkwfvkyfr_/ }udwfcJrG _/ okdavSmifr_/ xkyfyk;d r_
pojzihf bufaygif;pHkwGif edrfhusvsuf&Sdonf? v,f
orm;twGuf pku
d yf sdK;p&dwfacs;aiGuydk if tjcm;wkdif;
jynfx HrS acs;,lI wqihfjyefacs;ae&onh fb0
r[kwfygvm;?
,if;odk@ rSDckdae&onfrSm pkdufysdK;a&;u
wckwnf;Yomr[kw/f tjcm;aom e,fy,fupHYk
rSDckdae&jcif;jzpfonf? rSDck&d r_ ta=umif;udk orkdif;ESihf
csDIajym&v#if jrefrmjynf. rSDckdae&r_rSm vGwfvyf
a&; oufwrf;eSit
hf r# trDStckrd uif;cJhjcif;jzpfonf?
rDScdkae&olonf rdrdtrSDckdcHekdifiHudk emcHae&rnfom
jzpfonf? rScD dkolESihf trScD kdcHwikd f;jynf b,fvdk tqifh
wef;wledik frSmvJ?
umcsKyfAv
kd rf if;atmifvi_d f ajymonhf vGwf
vyfa&;ESit
hf csKyftjcmtm%mrSm rScD adk e&onfh Edik if H
}uD;rsm;. ajcz0g;atmufY toHwdwf usq;Hk oGm;cJh
&+yD r[kwfygvm;? rSDcdkcHESihf rSDckdolonf rnfolu
txufu/ rnfolu atmufuvJ? b,folu pGef@
}uJaeolv/J b,fol u vufjzef@awmif;cHae&olv?J
tvum;rwfwif; pGef@}uJulnDo&l Sdeikd frnfavm?
umcsKyfAkdvfrif;atmifvd_if ajymvdkonhf
vGwfvyfa&;ESifh tcsKyftjcmtm%m qko
d nfrmS
ppftkyfpku vlrsdK;pHkjynforl sm;tay: vGwfvyfpGm zd
ESdyf tkyfpkd;xm;Edkifjcif;ESihf csKyfudkifpkd;rdk;xm;Edkifonhf
tm%mudk ajymjcif;omjzpfayvdrfhrnf?
xkd@tjyif umcsKyfAdkvfrif;atmifv d_ifu
o,HZmwrsm;udk ckd;xkwfaeaom/ ckd;xkwfr_udk

ta7;awmfykH8sme,f

jzpfonf? ppfAdkvfrsm;Yvnf; tzm;aumif;ol/


tuyfaumif;olrsm;om pm;omjcif; jzpfonf? xdk
okd@ tzm;tuyf raumif;olrsm;rSm avmufukdif
vdk ppfrsufESmrsdK;wGif tpaw;cH=u&onf?
Tokd@ atmufajcppfAdkvfppfom;rsm;
paw;ypfonfudk ppftkypf pk pfAv
kd af wGu wyf
rawmf.ay;qyfr_[lI vlxkESihf atmufajc ppf
Adkvf ppfom;rsm;udk rsufeSmajymifwkduf vdrfnm/
vSnhfpm;avh&Sdonf? Todk@ ay;qyfr_ qdkonf
udk rnfou
l r# rcs;D rGr;f =u/ rpmem=uonfrmS bm
r#rqef;acs? ppftyk pf ktm%m wnfwcHh dik +f rJa&;udk
ckcHumuG,fay;jcif;om jzpfonf?
ppfwyf. ay;qyfr_qdkonfudk t&if;
ppfvu
dk v
f #if vlrsdK;pHjk ynfolrsm;. touftk;d tdrf
pnf;pdrfrsm;/ om;ysdKorD;ysdKrsm;/ rD;&d_@cH&jcif;/ vk
,ufcH&jcif;/ rk'drf;usifhcH&jcif;/ owfjzwfcH&jcif;
om jzpfonf? igw@dk rsufESmaumif;r&bl;/ b,f
ol rS rcsD;usL;bl;[k AdkvfxGef;=unf &ifzGihfwm
rSeo
f nf? ppftyk pf k tm%mwnf+rJa&;twGuf ckcH
umuG,folrsm;udk vlrsdK;pHkjynfolrsm;u b,f
awmhrS csD;usL;rnf r[kwfacs? vlrsKd;pHkjynfolrsm;
u rdrdwdk@}uHKawG@cHpm;&onfh vufawG@b0ESihf
udkufnDpGmyif ppftkyfpkESihf ppfwyfudk a=u;pm;
awG/ ppfacG;awG [k rSefrSefuefuef trnfwyf
ac:=uonf?
okd@ygI EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;ESihf ppfwyf
tay: ppftyk pf ku Adkvfusvr$ ;f rdk;jc,fvS,faer_ukd
z,f&Sm;&Sif;vif;ypfa&;onf vG,fulaom udpP
awmh r[kwf? pHjynhfE_ef;jynf@ 'Drkdua&pD vkdvm;
olwkdif; cufcufcJcJ vHk;yef;=u&rnfh udpP jzpfyg
onf? zufqpfawmfvSefa&;tvm; zufqpf vkyf
enf; vkyf[efrsm;/ zdESdyfr_rsm;ukd usm;ukwfusm;cJ
awmfvSefz,f&Sm;ypf&ef vkdtyfygvdrrfh nf?
tb,fha=umifhqdkaomf ,ae@ ppftkyfpk
onf EdkifiHa&;pD;yGm;a&;wGif Adkvfusv$rf;rdk; jc,f
vS,fum/ vlrsdK;a&/ bmoma&; a&SmfAif0g'udkyg
vufeufozG,foHk;I 'Drkdua&pDv_yf&Sm;olrsm;/
vlrsdK;aygif;pHkjynfolrsm;tm; ykdrkdjyif;xefpGm aoG;
cGJzdEySd fvmaeaoma=umihf jzpfonf?

umuG,fay;aeaom&efo lESihf wurBmvHk;u


vufrcHonhf rl;,pfaq;0g;xkwv
f yk af eaom &ef
oludk ppfwyfu wdkufckdufaea=umif; ajymyg
onf?
wdki;f jynfyikd f o,HZmwrsm;ukd wdu
k &f m
ygypPn;f uJo
h @dk olc;dk aps;omomjzihf t"dua&mif;cs
cJholrSm ppftkyfpktkyfpdk;ol tqufqufom jzpf
ygonf? ckd;xkwfaeaom/ ck;d xkwrf u
_ kd umuG,f
ay;aeaom&efol rsm;ESi(fh tkypf ;dk ole@J olc;dk ) vuf
odyfxdk; em;vnfr_,l+yD; cGJa0pm;aomufcJh=u
olrmS vnf; ppftyk pf x
k yd o
f ;D rsm;yif r[kwyf gvm;?
wkid ;f jynf. ajray:ajratmuf/ a&ay:a&atmuf
o,HZmwrsm;udk olc;dk aps;omomjzihf a&mif;csol
ESifh ck;d xkwo
f rl sm;. ck;d 0Suaf &mif;csrw
_ iG f rnfou
l
ykdI twdkif;twm yrm% ykdrsm;rnfenf;? o,H
Zmw a&mif;csr_ ESihf ckd;xkwfr_rSm(e0w-etz)
ppftyk pf t
k yk pf ;dk aomumvonf t}uD;rm;qHk;ESifh
trsm;jym;qHk; jzpfvdrfhrnf? tb,fha=umifhqdk
aomf +idrf;csrf;a&;onf tkyfpkd;olESihf ckd;xkwf
olrsm;twGuf t}uD;tus,fp;D yGm;jzpfapcJah om
tcGihftcg aumif;jzpfcJhonf?
wurBmvH;k uvufrcHonhf rl;,pfaq;
0g; xkwfvkyfaeaom&efoludk OD;cGefqm [lI
av;av;pm;pm;ac:um tumtuG,fay;cJhol/
vGwf+idr;f csrf;omcGiahf y;cJo
h rl mS vnf; ppftyk pf yk if
jzpfygonf? ausmif;om;vli,frsm;ESifh Ekid if aH &;o
rm;rsm;udk ESpf&SnfaxmifcsI zdESdyfowfjzwfcJh
aomfvnf; bdef;bk&iftaumif}uD;/ taumif
vwf/ taumifao;taumifr$m;rsm;udk wdkif;
&if;om; vkyif ef;&Sirf sm; [k bGJ@x;l *k%fxl;ay;I
olaumif;jyKcJ=h uolrsm;rSmvnf; ppftyk pf yk if jzpf
ygonf?
,ae@ tnGef@tzl;jzpfaom vli,frsm;
udk =unhyf g? vli,frsm;oGm;&onfv
h rf; oH;k ckom
&So
d nf? tcsKd @u xkid ;f / w&kw/f rav;&Sm;/ puFmyl
ponhfEkdifiHrsm;okd@ oGm;=u&onf? rdrdY&Sdaom
u|rf;usif&m t&nftcsif;tvdkuf &&mtvkyf
vkyf=u&onf? tcsdK@ppfw yfxJ0if=u&onf?
tcsKd @um; Edik if w
H iG ;f Y t&uf/ rl;,pfaq;0g;rsKd ;pH.
k
om;aumifrsm;b0us a&muf=u&onf? ppfwyf
xJ0iforl sm;teuf pm;omolrSm ppfAv
dk frsm;om

aZmfvwf
50

ta7;awmfykH8sme,f

aemufqkH;tdyfruf

tdyfruf

ausmZf ifrif;

+y;D cJw
h hJ abmif;bDc|wf oufwrf; 5 ESpu
f kd jyef=unf&h if ppftm%mSi[
f m tm%m wnf+rJ
a&;twGuf enf;y&d,m,frsdK;pkH ok;H cJhwmudk awG&r,f?
EdkifiHjcm;tpdk;&awG udk,fhbufygvmatmif enf;rsdK;pkHeJ@ odrf;oGif;cJhw,f?
tar&duef/ Oa&my Edik if aH &; orm;wcsKd udk w&m;ifenf;a&m/ oG,f u
kd ef nf;vrf;awGyg
okH;+yD; odr;f oGif;pnf;kH;cJw
h ,f? tar&duef/ Oa&mywd@k eJ@ bkt
H usdK;pD;yGm; xlaxmifEdkifzk@d
u;pm;cJw
h ,f?
Edik if w
H um ynmSif t}uHay;qdo
k al wGukd aiGay;pnf;k;H +yD; t}uHOm%f awmif;
cJhw,f? Edik fiHjcm; avmfbD tzGJ udk aiGay;iSm;&rf; tokH;ycJhw,f?
taemufEikd if aH wGukd jypm;Edik af vmufwhJ opPmazmufwpkuv
kd nf; vmbfvmb
aumif;aumif;ay;+yD; MPC xJxnfx
h m;cJhw,f?
vlrsKd ;pkvufeufuikd f awmfveS af &;orm;awGuv
kd nf; ppfyeJG @J +cdr;f ajcmuf+yD;awmh
wrsdK;/ tusdK;pD;yGm;jy zsm;a,mif;wJhenf;eJ@ wzkH/ aoG;cGJpnf;k;H +yD; typftcwf&yfpJa&;
vufrw
S f a&;xdk;Edkifzk@d u;pm;cJhw,f?
Edik if Ha&;ygwaD wGukd v$waf wmfxJa&mufatmif usK;H oGi;f ac:aqmif+yD; Edkiif aH &;
v_yfSm;r_tm;vk;H ta=umaoatmif ydwfqdk@xm;cJhw,f?
ppftkyfpx
k rJ Sm tcsi;f csi;f uGJ+yJaeoa,mifa,mif/ vGwfvyfpmG yJ oabmxm;
uGv
J aJG e=uavoa,mifa,mif Zmwfwu
dk fujycJ=h uw,f?
tJ'aD qmifu
G fcsut
f m;vk;H &J OD;wnfcsuu
f awmh 2008 tajccHOya' wnf+rJ
a&;ygyJ? &efolreS for#udk 2008 tajccHOya'abmifatmuf oGwfoiG f;a&;jzpfygw,f?
2008 abmifatmuf rifolreS for#ukad wmh jywfjywfom;om; acsre_ f;cJhw,f? ausmif;
om;v_yfSm;r_/ v,form;ta&; v_yfmS ;r_/ tvkyo
f rm;ta&; v_yfSm;r_w@dk ukd b,f
avmuftxd jywfjywfom;om; &uf&ufpufpuf acsre_ f;cJhovJqkw
d mudk jyef=unfhyg?

51

ta7;awmfykH8sme,f

owif;rD'D,mawGukv
d nf; tcGiht
f a&;ay;/ aiGay;pnf;k;H cJhw,f? aiGay;pnf;
k;H vd@k r&olawGukd axmifcs tjypfay;cJw
h ,f? owif;orm;wcsKd udv
k nf; tcGit
hf a&;ay;
vufoyfarG;+y;D tJovdk vufoyfarG;xm;wJh owif;orm;awGukd jynfwiG ;f jynfy owif;
XmeawGxJrSm ae&m&atmif pepfwusow
G foGif;cJ=h uw,f?
vlru
_ eG &f ufrmS vnf; efxrf;trsm;tjym;udk tvk;H t&if;eJ@ wmefay;cdik ;f ap+y;D
ppftyk pf t
k oH azhpb
f w
k f toHjzpfatmif vltm;/ aiGtm;&if;ES;D jrK yEf aHS qmifu
G cf =hJ uw,f?
ppftyk fpk axmufcHoal wG trsm;}uD;Sdygvm;vdk@ vltrsm; xifa,mifxifrSm; jzpfvm
atmif pepfwus vkyfaqmifcJh=uw,f?
twdu
k t
f cHtcsi;f csi;f udv
k nf; pepfwusaoG;cGcJ w
hJ ,f? v$waf wmfwiG ;f twdu
k f
tcHawGudk tok;H y+yD; v$waf wmfy twdu
k ftcHawGukd ESrd ef if;acsre_ f;cJw
h ,f? wcsucf w
k f
ESpfcsufjywfatmif pDrHchw
J ,f?
tckaemufq;Hk vkycf w
hJ hJ v$waf wmfwiG ;f ajcOjyifa&; aqmifu
G cf su[
f m vSnzhf sm;
r_t&mrSm o&zlaqmif;cJw
h ,f?
wu,fawmh ajcOjyifa&; Oya'rl=urf;[m t}udrf}udrftcgcg qefcgwdkuf
ppfaq;+yD; olw@kd twGuf bmrS tE&m,frjzpfEikd af wmhwhJ tcsufawGuo
kd m csex
f m;a&;
qGJwhJ rl=urf;jzpfw,f? aumfrwDtqifhqifu
h tcsed ft=um}uD; aqG;aEG;jiif;ckH }udK;pm;
vkyfaqmifor#udk aemufqkH;tcsdefusrS qefcgwdkufcgcs+yD; olwdk@twGuf tE&m,f
tuif;Sif;qk;H / pdwftcs&qkH;/ vSnfhpm;vdk@ taumif;qk;H tcsufawGuko
d m Oya'=urf;
xJrSm xnfhxm;wmjzpfw,f?
tJ'OD ya'=urf;yg tcsut
f m;vk;H twnfjzpfomG ;cJ&h ifvnf; ppftyk pf k tusKd ;pD;
yGm; wjym;waphrS xdcu
dk fp&m ta=umif;rSdb;l ? wenf;ajym&&if tJ't
D csuf tm;vkH;
twnfyEdkifwJhwdkifatmifvnf; trsm;jynfoltwGuf wdk;wufaumif;rGefvmp&m
wckrrS Sb
d ;l ?
tJovdk aoaocsmcsmjyif+y;D rS v$waf wmfxcJ s+y;D pdwf uufupm;cJw
h mjzpfw,f?
}uH zGwt
f rwftrsm; tjym;udk axmufcrH aJ y;cdik ;f cJw
h ,f? ppfwyftrwfawGukd uef@uu
G f
rJay;cdik ;f cJw
h ,f? ajcacsmfvufacsmfjzpf+yD; tm;vk;H twnfjzpfomG ;cJ&h ifvnf; epfemp&m
wckrS rSb
d ;l ?
'Daqmifu
G cf suf tptqk;H [m vltrsm;xifa,mifxifrmS ;jzpfatmif }uHpnf
wJhy&d,m,fr#om jzpfw,f?
vlawGukd olw@dk awG;apcsio
f vdk awG;vmatmif pDpOfwmjzpfw,f? vlawGukd
olwk@d u 'Dvkt
d xifa&mufapcsiw
f ,f?
1? ppfwyfu tajccHOya'udk txdrcHqw
kd hJ tcsuu
f kd trsm;jynfoel @J twdu
k t
f cHawGukd
xifxifSm;Sm;odapcsiw
f ,f?
tJovdkodjcif;tm;jzifh tJovdk message ay;jcif;tm;jzifh ArmhEdkifiHa&;rSm
ppfwyfukd vGefqefvk@d r&qdw
k Jh tawG;rsdK;ay:aygufvmapcsifwmolw@dk qENjzpfw,f?
ppfwyfe@J xdyfwku
d &f ifqkid w
f ;dk r,fh udpPrSeo
f r# twdkuftcHawGu aSmifmS ;&r,fvk@d
todpdwjf zpfay:apcsifwm olwdk@qENjzpfw,f?
2? }uHzGHtrwfawG[m ajcOjyifqifa&;udkvdkvm;w,fvdk@ txifa&muf
apcsifw,f? tJovdk txifrSm; apjcif;tm;jzifh }uHzGHrJ&zd@k olwk@d ar#mv
f ifhw,f?

52

ta7;awmfykH8sme,f

}uHzGH eJ@ ppfwyf wom;wnf; r[kwb


f ;l vd@k xifvmapcsiw
f ,f? olw@kd tcsi;f csi;f Zmwfwu
kd f
ujyaew,f qdkwJh tawG;rsdK;yaysmufapcsiw
f ,f? }uHzGHxJrmS vnf; yjyifajymif;vJa&;udk
trSefwu,fvkv
d m;olawG Sad eygvm;vdk@ txifa&mufapcsiw
f ,f?
3 ? ppftm%mSifawG t=um;rSm tuGJt+yJawGSdae+yDvdk@ xifapcsifw,f? tJovdk
xifjcif;tm;jzifh ppftm%mSifwcsdKudk twdkuftcHawGu tm;udk;rSDcdkvmapcsifw,f?
yl;aygi;f vmapcsifw,f? 2008 tajccHOya'atmufrSm ifa&mufaqmifGujf cif;tm;jzifh
ppftm%mSipf epfyuGaJ &;udk aqmifGuEf kid v
f drrhf ,fvk@d ar#mv
f ifch suf qufdaS eapcsiw
f ,f?
olw@dk &nfG,fcsuf wpkHw&matmifjrifygw,f?
ajcOjyifa&;udk jywfjywfom;om;y,fcscJhonfhwdkif ygwDawG[m aG;aumufyGJ
twGuf ar#mv
f ifch sufrsm;pGmeJ@ tm;wufoa&m ke;f uefu;pm;aeao;wmudk awG&w,f?
a':pk orRwjzpfa&; tjcm;enf;vrf;qdw
k mrsKd ;awG quf+y;D pOf;pm;aeao;wmudk awG&w,f?
tajccHOya'udk v$wfawmfwGif;u jyifqifa&; tjcm;enf;vrf;qdw
k mrsdK;awG ajymvmae
ao;wmudk vnf;awG&w,f?
enf;vrf;awGu rqdk;ygbl;? 'gayr,fh enf;vrf;tm;vkH;[m ppfwyfvufxJrSm
vrf;qk;H aeygw,f? enf;vrf;awG b,favmufaumif;aumif; 2008 tajccHOya'udk jyifr,f
qdk&if ppfwyfu tvdrk usEidk fqdkwm taotcsmyJjzpfygw,f? 'Dawmh ppfwyftvdkrus&if
bmvkyrf vJ? ppfwyfukd twdu
k t
f cHy&Jovm;? ppfwyfukd twdu
k t
f cH ry&Jb;l qdk&ifawmh
b,favmufaumif;wJh enf;vrf;yJ jzpfjzpf atmifjrifEikd pf &mrSb
d ;l ? wcsKd uvnf; ppfwyfukd
twdkuftcHyzdk@&m udk,fhrSm bmrS rSdbl;vdk@ awG;ykH&w,f? ppfwyfudk twdkuftcH
yatmifycJG EH ikd rf ,fh wckwnf;aom enf;vrf;[m vlxt
k iftm;eJ@ wdu
k w
f ehJ nf;vrf;jzpfw,f?
ppfwyfukv
d nf; &ifrqdkif&/J acgif;aqmifvnf; temrcHcsi/f vlxu
k v
dk nf; wdu
k fyGJ
xJrac:csif/ tm%mudk awmhvnf;,lcsiw
f ,fqkw
d m[m rjzpfEdkifwmudk pdwu
f l;,Ofwm
omjzpfygw,f?
ppftyk pf u
k kd 25 &mE_e;f tausmay;xm;wmawmifrS aG;aumufyeJG nf;eJ@ tEdik &f +yD;
tpdk;&zGJEdkifvdrfhOD;r,f qdkwmuvnf; pdwful;,OfqefvGef;vSw,f? ppftkyfpk[m b,f
t&yfom;udkrS tpdk;&zGJ cGiafh y;rSm r[kwfb;l qdkwhJ tcsufukd oabmraygufao;wm[m
twdkuftcH&J Edik fiHa&; tqifhtwef;udk azmfjyaew,f? olw@dk tqifh[m 90 ckEpS f aemuf
ydki;f rSm bmrS wdk;wufrvmo;bl;qdkwmudk jyaewmyJ?
olwk@d pw
d u
f ;l ,Ofcsurf mS xnfw
h u
G rf xm;wJh tcsufwcsuu
f seaf ew,f?
tJ'guawmh ppftkyfp[
k m 25 &mE_ef;tausm,lxm;+yD;wmeJ@ auseyfESpford afh e
rSm r[kwf? usefwJh 75 &mE_ef;twGuf ,SOfyif&mrSmvnf; enf;rsdK;pkHeJ@ t}uD;tus,f
npfywfvdrhOf ;D r,fqdkwJh tcsuyf gyJ?

ausmZf ifrif;

53

ta7;awmfykH8sme,f

olwkdhjynfu qyfuyfeJ@
Armjynfu qyfuyf
Edik v
f if;

ArmjynfrSm abmvkH;yGJawG t&ifuxufydk+yD; acwf


pm;vm vluufrsm;vmwm awG&awmh taemufwdkif;
owif;pmq&mwOD;&JabmvkH;yGeJ J@bk&m;awG aygw,f/
'gayrJh =unfph &m qyfuyfdw
S Jh ArmjynfrmS pm;p&maygif
rkef@awmh rSdb;l qdw
k Jh aqmif;yg;udk trSwf&rdygw,f?
aygifrek f@e@J qyfuyfawG qdw
k m a&mracwf uAsmq&m
*sLADeJvfu trsm;tusdK;udrk =unfh/ ta&;}uD;wJh udpP&yf
awGqdk pdwfrifpm;/ qyfuyf=unfhzdk@eJ@aygifrkef@awm
&zd@k om tav;xm;awmhwJh vlwcsKd udk oa&mf+yD; a&;zGJ
cJw
h myg?
bDpD 140 avmufrmS a&mr Edik if aH &;orm;awGu
qif;&Jom;vlx&k JrJawG&zd@k *sKHawG tvum;a/ aiGuek f
a=u;usrsm;wJh qyfuyfawG/ wjcm;=unfch sizf ,
G f yGv
J rf;awG
pDpOfay;+yD; Edik fiHa&;tm%m &,lch=J uw,fv@dk qdkygw,f?
'ga=umifh tkyfpk;d olvw
l ef;pm;&J tkyfpk;d cHawGudk
taxGaxG tusyt
f wnf;u vrf;v$w
J v
Jh kyf&yfawG/ t
ay:,H ac|;odyaf jzav#mw
h Jh vky&f yfawGukd aygirf ek f@e@J qyf
uyfawG vd@k oH;k E_ef;=uygw,f? 2008 ckESpf tdv
k HypfyGJudk
uae'gEkid fiH wdkeG w
f dk rrSm tdrf Siftjzpfusif;yzdk@tpd;k &u
urf;vSr;f wJhtcg aygirf kef@omvdkcsifw,f qyfuyfrvdk
54

csifbl; qdkwJh uef@uu


G fv_yf Sm;r_awG ay:xGucf yJh g
w,f? tJ't
D cgu wdkGew
f krd mS tdk;rJt
h drfrJh jy\em
awG/ obmywfef;usif jy\emawGeJ@ tajccH vl
wef;pm;awG &ifqkid af e&wJh tcsed fyg?
Armjynfta=umif; a&;xm;wJh aqmif;yg;
acgi;f pOfukd jyefaumuf&&ifawmh Armjynfu tajc
taeu a&mracwfxuf qd;k ygw,f/ =unfph &m qyf
uyfawG(abmvk;H yGJawG)om Sdaewm pm;p&m aygif
rke@f (qef) awmh rSyd g? tpd;k &uvnf; qeftvum;
rayg? a&mrol a&mrom;awGvdkawmifr[kwf/
a$jrefrm awGuawmh Adkufa[mif;avmif;eJ@ qyf
uyf=unfhae=uwJh tjzpfyg? Adkufa[mif;avmif;eJ@
tajctaerSm qyfuyfyg r=unfh&&if ydk+yD;awmh
rqdk;bl;vm; qdkwmvnf; pOf;pm;p&myg? Edik if Ha&;eJ@
tm;upm; ra&maxG;eJ@/ Edik if aH &;eJ@bmoma&; ra&m
axG;eJ@qdk=uayr,fh ra&maxG;bJ oD;jcm;uef@ owf
xm;Edkifwmuvnf; twdkuftcHawG/ tkyfpdk;cHawG
bufuom jzpfEdkifwmyg? tkyfpdk;olvlwef;pm;u
awmh olw@dk tusdK;pD;yGm;twGuf wrifwum a&m
axG;wwfygw,f?

ta7;awmfykH8sme,f

tm;upm;eJ@ ywfoufv@dk pdwfifpm;p&m


aumif;wJh Edik fiw
H umh rmufph fg'DawG&JcGJjcrf;pdwjf zm
csufawG/ qef;ppfcsufawG Sdygw,f? olw@dk u goem
ygvdk@taysmfwrf; upm;ckefpm;vkyfwm/ usef;rma&;
}uHcdkifa&;twGuf udk,fvufv_yf Sm; tm;upm;vkyf
wm udk razef aomfj im; t&if; pepf atmuf u
acwfopf tm;upm; yifyJaG wG/ tm;upm;orm;awG
eJ@tm;upm; vkyif ef;ta=umif;/ tm;upm;&Jrlv tp
eJ@ "eSifvlwef;pm;eJ@ tkyfpdk;olvlwef;pm; aygif;+yD;
olw@dk uk,
d u
f sdK;pD;yGm;twGuf tm;upm;udk ckw;kH vkyf
tm;upm;orm;awGudk aoG;pkyfwJhta=umif;/ tm;
upm; y&dwo
f wfawGudk aoG;pkyfwht
J a=umif; pwm
awGukd azefqef;ppf=uygw,f?
tm;upm;yifyGJrsm;tay: rmufhpfg'Dwdk@.
cGJjcrf;pdw fjzmcsufacwfo pf tm;upm;yifyGJawGeJ@
ywfoufwJh Edkiif w
H umh rmufph fg'DawG&J_jrifo;kH oyf
csufawGxJrSm aygvf[dk@&J okH;oyfcsujf zpfwJh tm;u
pm;[m vlxk&J bdef;jzpfw,f qdkwJh ok;H oyfcsufu
awmh vlodrsm;ygw,f? pma&;olu t&if;Sifpepf
atmufu acwfopf tm;upm;yGaJ wGe@J ywfoufvk@d
rmufph fg'_axmifhuae cGJjcrf;pdwfjzmxm;wm jzpfyg
w,f? olvdyk J wjcm;rmufph f g'aD wGvnf; tm;upm;eJ@
ywfoufvk@d acwftqufquf wdk;csJavhvm=u/ a
zef qef;ppfc=Jh uygw,f? toif;tzGJ eJ@ upm;enf;awG
txl;ojzifh abmvkH;upm;enf;awG/ abmvkH;yGJawG
ta=umif;udk t"duxm;+yD; azefqef;ppf=uygw,f?
abmvk H ; yG J q d k w m wurB m vk H ; pd w f if p m;=uwJ h
tm;upm;yg? rmufph f g'aD wG&J cGjJ crf;pdwjf zmcsuaf wGukd
wifjycsiyf gw,f?
abmvk;H &Jrlvtpu a,mufsm;yDowJh c&pf
,efbmom qdkwJh tawG;tac:u pw,fvdk@qdkyg
w,f? +Aw
d o
d #tifyg,m&Jdw&kd ,
d acwf pmoifausmif;
awGrSm a,mufsm;av;awG usef;rm}uHcdkifatmif/
pnf;urf;vdu
k ef mwwfatmif/ toif;tzGJeJ@ tvkyf
vkyw
f wfatmif avhusiyhf sKd ;axmif&mu tpyygw,f?
tkypf ;kd olvw
l ef;pm;eJ@rif;r_xrf; txufwef;
v$mu om;a,mufsm;av;awGudk aemifwcsdef wdkif;
jynf tkycf sKyfa&;twGuf avhusiahf y;wJh use;f rm}uHcdik f
a&;eJ@pnf;urf;vdkufema&;/ txufatmuf trdef@em

cHr_awGudk avhusiafh y;wmyg? 1901 ckEpS u


f xkwaf wJh
*sdr;f pf a*smhaumhwGerf if;csi&f J tckvkd tkypf ;dk ol vlwef;
pm;awGudk arG;xkwfay;wJh pmoifausmif;awGeJ@ ywf
oufvdk@a&;om;xm;csufrSm +Adwdo#awGu dkifz,f
aoewfwzuf/ bdkib
f ,f orRmusrf;pm wzuf vuf
upGJ+yD; urBmtESH@c&D;xGufw,f? u|efawmfw@dk &Jusm;yD
owJh c&pf,mefbmomu bmawG vkyfaqmif+yD;+yDvJ
vdk@ar;vm&if +Adwdo# tifyg,m}uD;udk vufnSKd;xdk;jy
kHyJ qdkwm ygygw,f?
bk&m;ausmif;awGu tvkyform; vlwef;
pm;=um;rSmvnf; =oZmcsJ xGifvdkygw,f? w&m;a[m
q&mawG trsm;pkuvnf; pufHt
k vkyf ykH idk f Sif "eSif
aw Gjzpf+yD; tvkyform;awG/ olwdk@&J rdom;pkawG u
av;awGukd "eSiv
f lwef;pm;&Jwefz;dk awG/ pHE_ef;awGudk
a[m=um;yd@k csw,f? tvkyo
f rm;awG tem;,lw&hJ ufrmS
use;f rm}uHcdik af tmif/ pdwfyikd ;f kyfykid ;f tm;tifjyefvnf
jynfh z;zd@k tm;upm;yGaJ wG pDpOfvmw,f? we*FaEGausmif;
awGuwqifh pmoifay;&if; uav;awG vli,fawGudk
upm;ckefpm;/ tm;upm;yGJawGyg pDpOfay;ygw,f?
tufpfw efADv m/ tJAmwef/ abmfv fw Gef/
bmrif*rf pwJh t*Fvefu ,ae@emrnf}uD; abmvk;H t
oif;wcsKd [m bk&m;ausmif;awG/ bmoma&;tzGJ t
pnf;awGu wnfaxmifcJh=uw,fvdk@qdkygw,f? tm;
upm;udk ckwH;k vky+f yD; &vmwJh tusKd ;tjrwfukd odedS m;
vnfv mwJh pufkHtvkyfkH ydkifSif "eSi fawGv nf;
abmvk;H toif;awG xlaxmifvm=uw,f? refcsupf wm
,lEu
kd w
f uf (vefum_id ;f ,m;eJ@a,mhid_ ;f ,m; rD;&xm;)/
ufp[
f rf; ,lEu
kd w
f uf (odr;f pf oHr%dpuf)Hk / aqmhorf
ywef (lvfpfwef oabFmusif;)/ SufzD; ,lEdkufwuf
(SufzD; ZGef;c&if;"m; aiGxnfypPnf; xkwfvkyfyjyif
olrsm;)/ tmqife,f (awmfifbk&ifh ppftok;H taqmif
vufeufwdkuf) pojzifhyg?
txuftrdef@emcHr_/ opPmSrd _/ pnf;urf;vdu
k f
emr_/ xd;k ppf/ cHppf/ wdu
k pf pfr; / aSwef;/ aemufwef; pwJh
ppfa&;twGuf tokH;ifr,fh u|rf;usifr_awG/ t&nf
taoG;awGudk ypkysKd ;axmifwhJ abmvk;H upm;enf;[m
e,fcsJ pepfe@J ppfa&;twGuf taxmuftul ycJyh gw,f?
yxr urBmppfjzpfawmh t*FvefrmS abmvk;H uGi;f awGu
ppf;Hk vufatmuf a&mufomG ;+y;D abmvk;H toif;awGu
55

ta7;awmfykH8sme,f

wqifh ppfrx
_ rf; oef;wufausmf pkaqmif;&Scd w
hJ ,f
vdk@qydk gw,f? wu,fawmh abmvkH;upm;yGJawGwif
r[kw/f tm;upm;yGJawGukd pepfwus pwifpDpOfcJhwJh
aS;acwf *&dvrl sKd ;awG&J tdv
k yH pfyaJG wG[m rjyEdik if aH wG
=um;rSm ppfa&;t& ,SOf yifEikd af &;/ usef;rm}uHcdkiaf &;
twGuf t"du &nf,
G cf w
Jh ,fv@dk qkyd gw,f?
vufaS@eJ@jrif;yGJ qdw
k mu avmif;upm; t
wGuf ay:xGufvmcJhwm jzpfovdk c&pfuwf upm;yGJ
awG[mvnf; &yfGma'orSm v$rf;rdk;csKyfudkifEdkifa&;
aus;vufu ajrSifawG=um; ,SOf yifru
_ pwifvm
ygw,f? +Adwo
d # tifyg,mu c&pfuwf upm;enf;udk
oltifyg,mtES@H jzef@cscd o
hJ vdk tar&duef e,fcsJpepf
u usL;bm;/ ruUqu
D ekd @J vuf wiftar&durSm ol&J
abhpaf bm upm;enf;u trsdK;om; tm;upm; jzpf
vm atmif vkycf yhJ gw,f? Armjynfukd abmvk;H eJ@ rdwf
qufay;cJhw mvnf; +Adw do # udkv dkeDtkyfcsKyfa&;
xlaxmif&mrSm ta&;ygol wOD; jzpfwhJ a*smch sf paumhyJ
r[kwyf gvm;? a*smhcsf paumh[m ArmjynfrmS +Adwo
d #
udkvked t
D kyfcsKyfa&;udk xlaxmif awmh wkwfwvSnfh
rkef@wvSnhf y&d,m,f u,fwhJ oltjzpf emrnf}uD;
ygw,f?
tm;upm;[m vlxkudk todrSm; &ap
w,f/ rdrd&Judk,fusdK;pD;yGm; tppftrSe[
f m bmvJ/
b,frmS SdovJ/ b,fvk&d ,lEdkifrvJ qdkwmudk a0g;
apw,f/ abmvk;H yGJ t_;H tEdik f tqkH;tjzwfudk ar#mf
vifh&if; t"du ar#mfreS f;csufawGu vrf;acsmfapwJh
ar#mfvifhcsut
f wk awGudk ay;w,fvk@d rmufhpfg'D
awGu ok;H oyfygw,f? abmvk;H yGJe@J tm;upm;yGJawG
[m vlxkudk EdkifiHa&;wdkufyGJawGuae vrf;v$Jay;
vdkufw,f/ "eSifvlwef;pm;eJ@tyk fp;dk olvw
l ef;pm;udk
olwk@d tm%mwnf+rJa&; taxmuftyHh ay;w,fvk@d
qdkygw,f? AD,uferfppfyGJ umvrSm tar&duefrSm
tm;upm;yGJawG qufwku
d f +cdrh+f cdrho
f J usi;f yygw,f/
vlxkwcsdKuvnf; AD,uferfppfxuf abhpfabmeJ@
abmvkH;yGJ tEdkift_H;awG/ b,fESpf*dk;&w,fqdkwm
awGukd ydk+yD;pdwfifpm;wmrsdK;awG SdcJhygw,f?
tm%mudk csKyu
f ikd x
f m;ol vlwpku vlxu
k kd
EdkifiHhta&;udpPawGu a;uGmap+yD; wjcm;ta&;
ud pP awGe J@ tcsd ef u k ef apr,fh enf ;vrf ;wck tjzpf
tm;upm;udk tm;ay;tm;ajrmuf vkyyf gw,f? 'gh t

jyif tm;upm;yGJawG abmvkH;yGJawGuwqifh vlxk&J


pdwf"mwfa&;&mydik f;udk "eSifvlwef; pm;eJ@tkyfpk;d ol vl
wef;pm;&JtusKd ;twGuf ykHoGef;xkqpfwmudk vkyfaqmif
ygw,f? tkypf ;kd olvw
l ef;pm;[m tm;upm;yGaJ wGukd tok;H
cs+yD; trsdK;om;a&;eJ@rsdK;cspfpw
d "f mwfukd pepfwus wnf
aqmufygw,f/ vuf,mpGef; vlrsdK;}uD;g'udk jrifhwif
ygw,f? [pfwvmu tdkvHypfyGJudk tokH;cs+yD; ol=oZm
cdkifrmatmifvkyfcJh/ emZDg'udk jrifhwifcJhovdk t*Fvdyf
awGvnf; tm;upm;uwqifh EdkifiHa&;tm%m cdkifcHh
atmif vkyaf qmifcJh=uygw,f?
'gu tkypf ;kd olvw
l ef;pm;&JaoG;pkyf tjrwfxw
k rf _
yg/ wzufrmS t&if;Sifpepfuvnf; wenf;wzkH aoG;pkyf
jyefygw,f?
abmvkH;yGJawG[m pD;yGm;a&; vkyfief;}uD;wck
jzpfvmw,f? rlv tpu abmvkH;yGJawGu dk vlxku
tca=u;aiG ay;p&mrvdkbJ =unfh_tm;ay;Edkifayr,fh
=unfh_ol rsm;vmwmeJ@ pepfwusjzpfa&;/ pnf;urf;
xdef;odrf;a&; ta=umif;jy+yD; abmvkH;uGif;awG aqmuf
vkyw
f ,f/ =unfh_vo
dk al wGudk ifa=u;aumuf+yD; ifcGifh y
w,f? abmvkH;uGif;awG aqmufzdk@ pD;yGm;a&;orm;
vkyif ef;Siaf wGu aiGa=u;pdu
k x
f w
k yf gw,f/ wcg abmvkH;
toif;awGvnf; ukr%
` }D uD;awGjzpfvm/ pD;yGm;a&;orm;
"eSifawGu OD;pD;csKyfuidk w
f Jh vkyfief;awG jzpfvmygawmh
w,f? tm;upm;[m t&if;Sipf epf&J xGufukef jzpfvm
w,f/ pm;okH;ukef jzpfvmw,f? tm;upm;orm;awG[m
aoG;pkyftjrwfxkwfcH&wJh a&mif;ukefawG jzpfvmw,f?
tm;upm;[m t&if;Sifpepf&JaoG;pkyfr_eJ@,SOfyifr_udk
a&mifjyef[yf azmfjycsufyv
J k@d rmufph f g'DawGu qdyk gw,f?
tm;upm;orm;awGu a&mif;ukefjzpfawmh tm;upm;
y&dowfawGu pm;ok;H olawG jzpfvmygw,f?
tm;upm;yGaJ wG abmvk;H yGaJ wGukd tm;vyfcsed rf mS
'grSr[kwf wrifwum tcsdef,l+yD; =unfh=uwmyg? rsm;
aomtm;jzifh tm;vyfcsdefrSm =unfh=uygw,f? 'gayrJh
t&if;Sifpepfu tm;vyfcsdefrSmyg vlawGudk xdef;csKyf
vmwm aoG;pkyfvmwmyg? tvkyfcsdefrSm tvkyfvkyf/
vkyftm;udk aoG;pkycf H&ovdk tm;vyfcsed frSmvnf; tm;
upm;yGaJ wGuwqifh aoG;pkyfcH&ygw,f? abmvkH;vkyfief;
}uD;xGm;wd;k wufaewJh t&if;SifEdkifi}H uD;awGu abmvkH;
toif; ydkifSifawG/ tkyfp;dk ol tpd;k &awG ajymifajymif wif;
wif; ajymqd=k uwmu tm;upm;yGaJ wG/ yGpJ OfawGrmS tEdik f

56

ta7;awmfykH8sme,f

&r_ awG u vl x k& J pdw f" mwf u d k jr if h w ifa y;w,f /


wufuaysmf i$ af pw,f/ pdw"f mwfa&;&m aysmf i$ w
f uf
ur_w
dS hJ tvkyo
f rm;xke@J tvkyv
f yk o
f l tiftm;pkawG
[m ukefxkwv
f yk ftm;udk wd;k jrifah pw,f qdkwmygyJ?
,ae@emrnfausmf abmvk;H orm;awG tm;u
pm;orm;awG[m aiGa=u;wefzk;d owfrSwfcsufawGeJ@
acwfopf aus;u|efawGyJ r[kwfygvm;? 'gayrJh olwk@d
auseyfapr,fh aiGa=u;yrm%awGeJ@ "eSifvlwef;pm;
acwfopf u|efykid f SifawGu ac|;odyx
f m;wmyg?
wu,fawmh abmvk;H toif;awGe@J pD;yGm;zuf
awG jzpfaewJh owif;rD',
D mawG tm;upm; twft
xnf tokH;taqmifypPnf;awG a&mif;olawG[m t
usdK;tjrwfawG ukaukmcs+D yD; tjrwf&aewm jzpfyg
w,f? wcg "eSiaf wGeJ@tm%mSif tkyfp;dk olawG[m
vnf; wa,mufausmudk wa,mufuw
k af y;+yD; rdrw
d @kd
&J OpPm"e wd;k yGm;atmif/ tm%mwnf+rJatmif }uH
aqmif u;yrf;=uygw,f?
t&if;SifacwfrSm tm;upm;[m pyGefqm
tm;upm; jzpfvm/ pyGeq
f m u;qG&J mu&wJh kyaf o;yg?
,ae@ acwfpm; vl=unfhrsm;wJh t*Fvef y&DrD,mvd*f
yGaJ wGrmS bmuav y&Dr,
D mvd*v
f @kd a&;xm;wm awGrd
=urSmyg/ bmuavqdw
k Jh b%f}uD;u pyGefqmay;ol
qdkawmh olemrnfudk ezl;pnf;u ae&may;&ygw,f?
y&DrD,mvd*f yGJawGudk a&'D,dkwdk@kyfjrifoH=um;wdk@u
wdkuf u
dk f xkwfv$ihcf iG u
fh vnf; pwmvifaygiaf iG oef;
csD+yD; ,f,l&wmyg?
Edik if w
H umh rmufph f g'aD wG&J cGjJ crf;pdwjf zmcsuf
awGe@J ,OS fx;dk +yD; Armjynfu abmvk;H yGJawGeJ@"eSif vl
wef;pm;eJ@tyk fp;dk olvlwef;pm;awG&J vkyf&yfawGudk t
usOf;csKyf okH;oyf=unfh&atmifyg? pm;p&mqefrSdvdk@
xrif;&nfaomufolawG aygwhJ ArmjynfrmS t*Fvef
y&Dr,
D mvd*yf aJG wGukd kyjf rifo=H um;u jyocGiu
hf kd ,f,l
Edik w
f hJ "eSi}f uD;awG Syd gw,f? Sky Net u 2013-2014
yGJpOfawGupvdk@2015-2016 yGpJ OfawGxd okH;&moDpm
jyocGiu
hf kd +Aw
d o
d # pwmvifaygif 25 'or 6 oef;ay;+y;D
,f,cl yJh gw,f/ tar&duefa':vm oef; 40 cef@Sd yg
w,f? *syefEikd if u
H kyjf rifo=H um;ukr%
` w
D cke@J &ifabmif
wef; qwlay;+yD; abmvk;H yGJ wdkufku
d f xkwv
f $ifhjyo
cGiu
fh dk ,f,lEkid w
f myg?
ArmjynfrSm cdkeDt&if;SifawGykid fwJh abmvkH;
toif;awG xlaxmifcGifhyawmh tpdk;&u yxr 3 ESpf

tcGef uif;vGwfcGifhay;w,f/ tenf;qkH; &if;ESD;ryfESHr_


ArmaiG usyf oef; 200 S&d r,fvk@d jymef;ygw,f? abm
vkH;toif; woif;&JwESpfpm cef@rSef; ukefusp&dwfu
usyfoef;aygif; 500 yg? 'gawGudk =unfh&if tkyfpdk;ol
ppftyk fpkeJ@ olwdk@&J rdwfzuf/ pD;yGm;zuf cdkeDt&if;SifawG
&JaiGrnf;u aiGjzL vkyfa&;/ vlxu
k kd tm;upm; ckw;kH vkyf
r_di;f wdkufa&;/ taxGaxG ydyuQeJ@tajccH vlwef;pm;awG
&JypPnf;rJha'goawGukd vrf;v$aJ &; vky&f yfawGudk awGEdik f
ygw,f? Armhabmvk;H a$acwfv@kd ajymvd@k &wJh 1960 ausm/f
1970 ausmf umv awGu EdkifiaH &;/ vlr_p;D yGm;a&; tajc
taeawGukv
d nf; jyefvnf ok;H oyfzk@d vdyk gw,f? 1962
Adkvaf eif; tm%modrf;+yD;aemuf awmfvSeaf &;aumifpD
acwfeJ@rqvacwfawGrSm ArmhabmvkH;a$acwf jzpfcJh
wmyg?
Armh abmvkH;a$acwfqw
dk u
Jh mv[m Armjynf
Edkiif aH &;rSm wdkuyf JaG wG jyif;xefaewJh umv jzpfygw,f?
u|e;f qG,t
f a&;tcif; tygtif ausmif;om; oydwaf wG/
tvkyo
f rm;oydwaf wG qufwu
kd q
f o
kd vdk ay:ayguaf ewJh
umvyg? jynfwGif;ppfvnf; tSdefaumif;aeygw,f?
'Dvt
kd cgor,rSm vlx&k J abmvk;H yGaJ wGe@J wdu
k yf aJG wG=um;
u pdwfaeoabmxm;/ vlr_pD;yGm;a&; ta=umif;tcsuf
awG pwmawG[m pdwf ifpm;p&m udp&P yfawG jzpfygw,f?
Spfav;vk;H ta&;awmfyHak emufykid ;f ew ppftyk fpk wuf
vmawmh tm;upm;yGaJ wG/ aysmyf JG $iyf aJG wGukd tav;xm;
vkyfaqmifwmvnf; awG&ygw,f? 1977 ckESpf rqv
acwfu u|e;f qG,yf rJG mS wwd, qke@J tqk;H owfcw
hJ hJ Armh
abmvkH;toif;u ewacwf 1993 ckESprf Sm aiGwHqyd f
jyef&cJw
h ,f? twuf-tus jrefygw,f?
t&if;Sipf epfatmufu tm;upm;[m b,fae
&mrSmjzpfjzpf tkyfpdk;olvlwef;pm;eJ@ "eSifvw
l ef;pm;awG
u;qGJ&m u=u&wmqdkawmh tav;teuf pOf;pm; okH;
oyfp&mawG jzpfygw,f?
yxr urBmppfuae Ekwx
f Guo
f Gm;wJh abmfDAS pf
tpdk;&u tJ'Dwke;f u "eSifvlwef;pm;&J tm;upm;yGJ
awG uae Ekwx
f Gufa=umif; a=unmcJhygw,f? "eSiv
f l
wef;pm;&Jtm;upm;yGJawGe@J tyif ypPn;f rJhvlwef;pm;&J
tm;upm;yGaJ wG usi;f ycJyh gw,f/ toif;tzGJ awGvnf; zGJ
pnf;cJh=uw,f? 'gayrJh =umSnrf cHchyJ gb;l 'kwd, urBmppf
eJ@&efolxdk;azmuf ar$aESmufr_awGa=umifh tvkyo
f rm;
vlwef;pm;&Jtm;upm;yGaJ wGa&m toif;tzGJ awGyg ysuf
ukefygw,f? ,ae@ rmufph f g'aD wG/ ypPnf;rJhawG tjiif;yGm;
57

ta7;awmfykH8sme,f

aewmu "eSifvlwef;pm;&J tm;upm;yGJawGudk ypPnf;rJh vlwef;pm;&J tusdK;


twGuf toGiaf jymif;,lz@kd yg? t&if;Sif pepf atmufrmS tpGe;f xGuw
f efz;kd }u;D oxuf
}uD;vma&;/ t&if;wdk;vma&; tokH;cscHae&wJh tm;upm;udk ypPnf;rJhvlwef;
pm;&JtusKd ;twGuf ajymif;vJ,lzdk@yg? abmvkH;yGJ awG/ tm;upm;yGJawG[m tkyfpk;d
ole@J "eSiw
f @kd aygi;f +yD; vrf;a=umif;ajymif; tmkv
H zJ$ @kd / tjrwfxw
k f aoG;pkyzf @kd jzpfaomf
vnf; tzdEySd cf Hw@dk ukd aoG;pnf;ay;&m/ tzdEySd fcHwk@d &J pkpnf; xdk;ppfqif&m ppfajrjyif
vnf; jzpfvmEdik fw,f vdk@ qd=k uygw,f?
Edik v
f if;
(22-6-2015)

ud;k um;?

Paul Hoch: Rip Off the Big Game: The Exploitation of Sports by the Power Elite
Permanent Revolution: Capitalism and Sport
Susan Ferguson: Marxist Theories of Sport: Nation, Commerce and Pleasure
Review of Tony Collins Sport in Capitalist Society: A Short History by Adrian
Budd
Foreword by Harry Cleaver (Ben Carrington and Ian McDonald (eds): Marxism,
Cultural Studies and Sport)
Chris Bambery: Marxism and Sport
Tim Delaney and Tim Madigan: The Sociology of Sports: An Introduction
Nick Harris: Revealed: Asia driving boom as Premier League foreign TVcash
hits 2.23Bn (Sporting Intelligence)
J G C Minchin: Our Public Schools

58

ta7;awmfykH8sme,f

ppftmEm7Sifpepf
qufvuf xdef;odrf;xm;jcif;eJ@
awmifolv,form;
tusyftwnf;rsm;
armifped af omf
v,f,majrvkyif ef;pOf ukid w
f ,
G &f mwGif rjywfom;onfh
0efxrf;rsm;ukd xkwfy,fypf&efeJ@ vuf&Sdtpkd;&onf
aumif;arGudo
k m cHpm;+yD;/ v,f,majrjy\emukd rajz
&Sif;Ekdifygu opPmrJh&musrnf? v,f,majrjy\emukd
ajyvnfatmif aqmif&GufEkdifrSom ,ciftpkd;&tay:
opPm&S&d m a&mufrnfjzpfI jywfjywfom;om; aqmif&u
G f
=u&ef/ 2015 rwfv 14 &uf jynfaxmifpk orRwjref
rmEkid fiHawmf ajrtokH;csr_/ pDrHcef@cGJa&; A[kdaumfrwDESifh
jynfaxmifpkv$wfawmf v,f,majrESifh tjcm;ajrrsm;
odr;f qnf;cH&r_a=umifh jynforl sm; epfemr_r&Sad p&ef pkHprf;
a&; aumfr&Siw
f @kd ajrtok;H csrq
_ ikd &f m aqG;aEG;yGJwiG f jynf
axmifpkv$waf wmf em,u AkdvfcsKyf}uD;a[mif; ol&a&$
ref;uajyma=umif; owif; =um;&w,f? 'Dajympum;ukd
aocsmavhvm&if vuf&djS zpfay:aewJh ajr,mjy\em
ajz&Si;f a&; t"duvk&d if; r[kwb
f J "m;pmcHoabm ckid ;f wJh
twkid ;f rvkyEf idk w
f hJ atmufajc0efxrf;rsm; ta&;,l xkwf
ypfa&;eJ@ ,cifAdv
k foef;a&$w@kd jynfolqef@usiw
f hJ ppftm
59

%m&Sit
f pk;d &tay: opPm&Sad &; (,cifppftpk;d & qkw
d m
vnf; olwkd@wawGygy)J qkdwJh t"dym` ,fjzpfw,f?
ajr,mjy\emjzpfaewm +rKd@a&m awmyg
ae&mtES@H jzpf ay:aewJh jy\em}u;D yg/ ajyvnfatmif
ajz&Sif;Ekdifw,fqkdwm r=um;&bJ/ wae@wjcm; qkd;
0g;jyif;xefvmwJh owif;yJ =um;ae&ygw,f? 'Dupd P
xdyfykdif;u wm0ef&SdolawG t&if&Sif;&r,fhudpP jzpf
w,f? xdyfykdif;u vkyf csifovkd vkyfcJh+yD; jy\em
ay:vmrS atmufajc 0efxrf; xkwfypfzd@k ta&;,lzd@k
+cdr;f ajcmufwm[m acgi;f aqmifyDowJh EkdifiaH &; vkyf
enf; r[kwyf gb;l ? ppfwyfrSm wku
d fyJu
G mv a&S@rwuf
&JwhJ atmufajc wyfrLS ;wyfom;tay: ppfred @f e@J rwuf
rae& t"rRenf;ok;H a&S@wufcikd ;f aewJh +cdr;f ajcmufenf;
rsK;d jzpfw,f? 'grsK;d u jy\emajyvnfrmS r[kwb
f J ajr
edr&fh m vSHpdu
k ef nf;yJ jzpfw,f? ppfwyfypkH H 'Dvkyfenf;
awGa=umifh jy\em awG/ 'Davmuf yGpm}uJvmw,f
qkdwm ppftm%m &Siaf wG oabmaygufz@kd vykd gw,f?

ta7;awmfykH8sme,f

'Dae@ jzpfay:aewJh ajr,mjy\em[m atmuf


ajc0efxrf;rsm; ajz&Sif;Ekid fr,fh jy\emr[kwyf gbl;? v,f
,majreJ@ tjcm;ajrrsm; odr;f qnf;cH&r_a=umifh jynforl sm;
epfemr_r&Sad pa&; pkpH rf;a&;aumfr&Siw
f &yfudk jynfaxmifpk
v$wfawmfu zGJ@pnf;ay;cJhw,f qkdw,f? aumfr&Sizf @GJ +yD;
aemuf v,f,majr odrf;qnf;cH&r_twGuf jynfolvx
l k
wkdi=f um;pmaygi;f 26000 ausmf aumfr&SifxH wifjy=u
w,fv@dk od&w,f? aumfr&Siu
f uGi;f qif;ppfaq;vk@d a&a&
&m&m wdwdusus &Sw
d Jh wkdif=um; pmaygi;f 9000 ausmfukd
tkyfcsKyfa&; tzG@J rsm;ok@d ay;tyfcw
Jh ,fw?Jh o@akd yrJh tkycf sKyf
a&; rKdif taeeJ@ wkid =f um;pm aygi;f 900 eD;yg; ( ay;yk@d r.
_
10 &mckid fE_e;f cef@) ukdom ajz&Si;f ay;EkdifcJhw,fvkd@ ajym
a=umif; od&w,f? 10 &mckid Ef e_ ;f ajz&Si;f ay;Ekid w
f ,f qkw
d m
yif jy\emtrsm;}uD; jzpfaew,f? 'kw,
d orRw OD;^m%f
xGe;f acgi;f aqmifwhJ ajrtok;H csr_ pDrH cef@caJG &; aumfrwDu
2 vtwGi;f v,f,majr tr_aygi;f 418 r_ &Si;f vif;+y;D w,f
qk+d yD; orRw OD;ode;f pde&f J@ jynfaxmifpv
k w
$ af wmf em,u
xH ay;yk@d whJ o0%fvm$ rSm ygvmw,f? 'D &Si;f vif;+yD;w,f
qkdwhJ 418 r_[m wu,fhajrjyifrSm jzpfysuaf ewJh yuwd
tajctaeeJ@ uGmjcm;aea=umif;/ wyford f;ajrawG rlvykdif
&Sifjyefay;r,fajym+yD; pmawG yk@d cahJ yr,fh vufawG@rmS ajr
awG jyefrtyfwt
hJ jyif ykord +f rK@d e,frmS taemufawmifwidk ;f
ppfXmecsKyfu awmifolawGudk ajrusL;ausmrf _eJ@ w&m;pGJ
xm;w,f? tr_&if qkid af e&wJh awmifov
l ,form;awGu
tm;uk;d &Sm+y;D jrefrmEkid if H vl@tcGit
hf a&; aumfr&Six
f H wifjy
=uw,f-vk@d ykord t
f rwf OD;0if;jrifu
h wifjyw,f? 'Dvadk jz
&Si;f +yD;w,f ajym+yD; ajz&Si;f r&wJh jy\emawG ae&mwkid ;f &Sd
w,f? jrefrmEkid if v
H @l tcGit
hf a&;aumfr&Siu
f dk wkid =f um;w,f
qkw
d muvnf; a&epfpOf aumuf;dk wr#if vSr;f qGo
J vkrd sK;d yJ
jzpfrSmyg? 'Daumfr&Sifu b,ftr_tcif;rS xdxda&muf
a&muf ajz&Si;f Ekid w
f ,fr=um;bl;yg? umuG,af &;0ef}u;D Xme
wckwnf;u odr;f ,lxm;wm ajr{u 5 ode;f ausmw
f ,fv@dk
xkwfjyef xm;wm&Sdw,f? b,favmufjyefay;w,f qkd
wm rod&bl;? wjynfvH;k ajrjyef&a&; }uKd;pm;ae=uwJh
awmifov
l ,form; axmife@J csD w&m;pGJ cHae=u&+yD;/ &mcsD
&SdwhJ v,form; awG axmifcscHae=u&wm vufawG@yJ?
60

,ck 2015 {+yD 21 &ufjzpfr,fxifw,f/ awmif}uD;


+rdK@e,f/ uGefvHak us; &Gmtkyfpk/ a&yl&Gmom; awmifol
v,form; OD;jrifah tmif[m ol vkyu
f idk pf m;wJah jr &yc
u odr;f ,lxm;vk@d uk,
d u
hf ,
dk u
f dk rD;_@d qENjywm rD;avmif
'%f&m jyif;xefv@dk aoqk;H oGm;w,f? 'g[m Armjynf
rSm yx rqk;H uk,
d u
hf ,
dk u
f rdk ;D _@d qENjyr_jzpfw,f? 2014
'DZifbmv 22 &ufae@uvnf; vufyHawmif;awmif
a'orSm awmifola':cif0if; tpkd;&vkH+cKHa&;wyfzGJ@
vufcsufeJ@ aoewfrSef aoqkH;cJ&h +y/D 'Dvkd vlaowJh
txd r=um;0Hh remom jzpf&yfawG[m ArmjynfrmS ajr
,ma=umifh jzpfae=u&+yD? aemufowif; wcku yJcl;
wkid ;f / ewWvif;e,f ta&S@jcrf;/ aus;&Gmq,f&mG rS awmif
ol v,form;rsm; todr;f cHxm;&wJh v,f,majrjyef&
a&;/ enf;vrf;aygif;pkHeJ@ ppftm%mykdifrsm;xH wifjy
awmif;qkdw,f? bmta=umif;jyef=um;csufrS r&vkd@
tm;rxm;avmufwhJ }uH@z@GH ygwDxu
J ae aus;vufae
awmifolv,form; 100 ausmf EkwfxGufa=umif;/
2015 arv 21&ufae@u owif;=um;&wmvnf;
&Sw
d ,f? 'g[m ajr,mtay: rw&m;vkyrf a_ wGa=umifh
awmifolv,form;rsm; wku
d fyJ0G ifwJh enf;vrf;wck
jzpfw,f?
ArmjynfrSm awmifov
l ,form; OD;ykid f ayguf
olaygif; 3464769 cef@&dw
S t
Jh euf ajr 1 {urS 3 {u
txd vkyfykdifcGifh& OD;ykdifayguf awmifolv,form;
ti,fpm; 42 &mckid Ef e_ ;f cef@&+dS y;D / ajrrJ,
h mrJh tdraf xmifpk
OD;a&u aus;vufvlOD;a& pkpak ygi;f &J@ 43 &mckdifEe_ ;f cef@
&Sad =umif; w&m;0if pm&if;t&od&w,f- vk@d jynfo@l
ta&; *sme,fyg b[de;f (pku
d yf sK;d ) &J@ aqmif;yg;rSm awG@
& w,f? ajrrJ,
h mrJh OD;a&u xifxm;wmxuf rsm;ae
w,f? ajrrJh,mrJu
h ajrykid f,mykdi&f o
Sd l awmifolv,f
orm; ti,fpm;xuf rsm;aew,f? ppftm%m&Sif
pepfatmufrSm ajrrJ,
h mrJh jzpfukew
f m rsm;vdrhrf ,f?
aus;vufz@HG +zK;d a&;eJ@ qif;&JErG ;f yg;r_ av#mch sa&; vkyf zk@d qdk
&if ajrrJh,mrJhawG ajrykdifqkdifcGifh t&ifajz&Sif;ay;zkd@
vkdvdrfhr,fxifygw,f? 'Denf;ukd ppftm%m&SifawG
pOf;pm;rSm r[kwb
f ;l ? vkyfEdik fpGrf;vnf;r&Sdygbl;? trSef

ta7;awmfykH8sme,f

u ajr,mjy\em wjynfvkH;twkdi;f twmeJ@ us,f


jyef@ eufdi_ f;vmwm ukd,u
f sKd;pD;yGm; tajccHwJh ppftm
%m&Sipf epf zufw,
G x
f m;r_awGa=umifjh zpfw,f? wdwd
usus ajym&&if 90 ckEpS f a&G;aumufyJG tEkid f&ygwDukd
tm%m v$Jajymif; ray;jcif;upw,fv@dk ajymEkid w
f ,f?
wcsdefu awmifolv,form;awGtusKd; a&S;_jyXmef;
cJhwhJ 1953 ckEpS f v,f,majrEkid fiHykdifvyk fa&; Oya'ukd
vkdovkd tokH;csjcif;jzpfw,f? ppftm%m&Siaf wG[m
1991 ckESpf Ekd0ifbmv 13 &ufwGif trde@f a=umfjimpm
trSw4f 491 eJ@ ajrvGw/f ajrvyf/ ajrkdif;rsm; pDrH
cef@cGJa&; A[kdaumfrwD qkdwmukd zGJ@pnf;+yD;/ Ekdiif yH ikd f
tzGJ@tpnf;rsm;/ or0g,rtzGJ@tpnf;rsm;/ toif;
tzG@J rsm;/ zufpyfrsm;u pku
d yf sK;d ajrukd pD;yGm;a&;vkyif ef;
rsm;twGu/f &,ltok;H jyKonfh tjcm;tzG@J tpnf;rsm;/
wOD;csif;vkyfukdifolrsm;u pkduyf sKd;ajr tokH;csr_ wkd;
csJ@Ekdif&ef pDpOfaqmif&u
G cf o
Jh nf qkdwhJ trdef@eJ@ ajr,m
ay:vpDudk pdw}f uKduzf efw;D ,lw,f? yxr wyfw;kd csJ@
a&;twGuf ajrodr;f ,lr_ pw,f/ ppfwyf vuf0g;}uD;tkyf
tzG@J tpnf;jzpfwhJ OD;ykid u
f rk %
` D qkw
d m}uD;ay:vm+yD; pDrH
ude;f ta=umif;jy ajrodr;f w,f? aemuf vkyif ef;&Siaf wG
ckdeDawG ajr,modr;f ,lcGifh&w,f? 'Dvdek @J wkid f;eJ@ jynf
e,ftESH@u "m;rOD;cs vkyfukdifpm;vmcJhwJ@ awmifol
v,form;rsm; ajr,m vufvGwf qkH;_H;r_awGjzpf=u
&w,f? jynfoltusK;d tav;rxm;bJ xifovkd pDrH
cef@ccGJ w
Jh Jh vkyf&yfawGu tckawmh ajz&Si;f r&wJh jy\
em}uD; jzpfvm&jcif; jzpfw,f? 'gukd Akdvfa&$ref;u
atmufajc0efxrf;awGudk jywfjywfom;om; ajz&Si;f ckid ;f
aewm jzpfw,f?
u|efawmfwkd@ 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;taeeJ@
ajrrJ,
h mrJh aus;vuf jynfox
l uf0ufe;D yg;ukd ajr,mykid f
qkid cf iG hf jyef&a&; b,fvadk jz&Si;f aqmif&u
G =f urvJ? ao
csm pOf;pm;&r,fh vufiif;udpjP zpfw,f? ppftm%m&Sif
pepf zufwG,faewJh ppftm%ykdifawG[m v,form;
awG v,fyidk cf iG u
hf dk b,fwek ;f urS rpOf;pm;cJb
h ;l ? twku
d f
tcH EkdifiHa&;ygwDawG&J@ awmif;qkdcsufawG wifjycsuf
awGuv
dk nf; xnfo
h iG ;f pOf;pm;&aumif;rSe;f rodwhJ twW
61

0g'D/ igwaum aumaeolrsm; jzpfw,f? olwkd@ pOf;pm;


enf;u awmifov
l ,form;awG zdEydS x
f m;a&;/ ajr,mrJh
awG ykrd sm;a&; jzpfaew,f? vlrsm;pkta&;xuf vlenf;pk
vkyfief;&Sif}uD;rsm;tusKd; tav;xm; pOf;pm;enf;jzpf
w,f? ukr`%D}uD;awG ajrvGwf/ ajrkdi;f awG vkyyf dik cf Gifh
av#mufxm;&if ajr{u 5000 uae 50000 txd cGijhf yK
w,f? awmifolv,form;ukad wmh 10 {uuae 50
{utxdom cGijfh yKw,f? 'ga=umifh ucsijf ynfe,frSm
ukr`%D wckwnf;ykdiw
f m {u 3 ode;f avmuftxd &Sd
w,f? vkyyf idk cf iG u
hf ukr%
` aD wGrSm ESpo
f ;D pm;/ oH;k oD;pm;
tjyif tJ'{D &d,mrSm opfxw
k ,
f cl iG &hf w
dS ,f? uk,
d yf idk v
f +Hk cKH
a&;wyf xm;cGifh&w,fvkd@awmif =um;&w,f? wGuf
=unfyh g? {u 50000 wOD;csi;f vkyyf idk cf iG Ohf ya' jyXmef;ay;
aewm[m awmifolv,form; wOD;ukd wwkH;xGef 10
{uE_ef;eJ@ vkyfykdifciG afh y;&if tdraf xmifOD;pD;aygif; 5000
txd tvkyt
f ukid f tcGit
hf vrf;&Ekid w
f ,f? {u 3 ode;f
om qkv
d #if awmifov
l ,form; tdraf xmifaygi;f rnfr#
tusK;d &SdEdik fw,f qkdwmukd wGu=f unfhEikd fw,f? tckjzpf
aewm tusKd;qufu ajymif;jyefyg? vlenf;pkav;qD
pnf;pdrOf pPm ajr,mawG pkyo
Hk mG ;+yD; vlrsm;pku ajr,mrJ/h
tvkyv
f ufrhJ jzpfae&w,f? tpGef;ESpfbuf uGm[csuf
ody}f uD;aewJh tjzpfyg? 'g[m ppftm%m&Sifpepfu ajz
&Sif;r&wJh jy\emjzpfw,f? ppftm%mykdifawG[m
awmifolv,form; jynfolvlxk &J@ajr,mrsm;ukd rw
&m; odr;f ,l&=J uayr,f/h olw@dk wyfyidk af jrwk@d / OD;ykid u
f rk %
` D
ykdiaf jrwk@d / vkyfief;&SifckdeDykdifajrwkd@ukd odrf;,l+yD;/ ajrrJh
,mrJah wGudk ajr,ma0csr;f a&; rvky&f b
J ;l ? ta=umif;u
awmh ppftm%m&Sipf epfqw
dk m w&m;r#wwJh pepfr[kwf
bl;? rw&m;wJh vuf0g;}uD;tkyf ajr&Si}f uD;pepfe@J tusK;d
pD;yGm;xyfwl jzpfaevk@d jzpfw,f? 'ga=umifh ppfAsLku
d &uf
vuf0g;}uD;tkyf ajr&Sif}uD;pepfjzpfw,f vk@d ajymae=u
wmjzpfw,f? 'Dpepfq;dk ukd ajr,mawmfveS af &;enf;jzifh
wku
d rf o
S m v,fr,
hJ mrJah wG ajr,mykid q
f idk cf iG hf jyefvnf&&Sd
Ekid v
f rd rhf ,fv@dk jrifw,f? ppfwyfu uk,
d t
hf vkyf r[kww
f hJ
Ekdiif aH &;eJ@ tkyfcsKyfa&;buf 0ify_ f=uvkd@ jynfolvx
l k 'D
avmufxd xdcu
kd fepfem ae&wmyg? vuf&t
Sd csdef Arm

ta7;awmfykH8sme,f

jynfrSm jynfyacs;aiG yrm% rsm;jym;aevkd@ EkdifiHom;


jynfolwOD;rSm jynfyau;+rD 380000 usyfcef@&Sdae+yD;/
vuf&Sdvsmxm;wJh jynfyau;+rDrsm;yg xyfrH&,lcJhygu
EkdifiHom;wOD;v#if au;+rDusyf 490000 cef@&Sdaernf
jzpfa=umif; jynfol@aiGpm&if; yl;aygif;aumfrwD twGif;
a&;rSL; OD;armifarmifwkd;u ajymxm;w,f?
Akdvfodef;pdef&J@ }uH@zGH@ppftpkd;& vufatmufrSm
ae&if;xkdi&f if; Ekid fiHom; jynfolwkdif;u wOD;rSm usyfaiG
5ode;f cef@ tau;wifaewJw
h idk f or0ef}uD; Akv
d af usmq
f ef;
u wkwjf ynfrS acs;aiG twk;d eJ@,+l yD; aus;vufa'o zG@H +zKd;
a&; pkdufysKd;a&; vkyif ef;awG vkyzf @kd v$wfawmfrSmwifwJh
owif;=um;vkdufw,f? 'Dtpkd;&rsKd; 'DvkdpDrHcef@cGJr_rsKd;eJ@
tvkyrf jzpfEkdifwm vlwikd ;f oabmaygufaew,f? 'gukd
tau;xlwhJ vlu aemufxyf twk;d eJ@ aiGxyfacs;/ ra&&m
raocsmwJh tvkyf xyfvkyzf @dk ajymaewm[m Ekid if He@J jynf
oltay: vkyfief;ta=umif;jy+yD; wm0ef,lpdwf r&Sw
d mukd
jyaewmyJ? tck urBmb
h %fu aus;vufa'o zGH@+zKd;a&;
twGuf twk;d rJah cs;aiG tar&duefa':vm oef;aygi;f 1600
txd &&Srd ,fvd@k qkw
d ,f? pku
d fysK;d a&;omru aus;vuf
usef;rma&;/ v#ypf pfrD;&a&; uawGvnf; yg0ifw,f?
'Davmuftwkdif;twm yrm% rsm;jym;wJhaiGawG ESpf
tvku
d f acs;ay;r,fv@dk =um;&w,f? trSew
f u,f vkt
d yf
aewJh aus;vufjynfoal wGqD a&mufra&muf apmifh =unfh
zk@d vkv
d rd rhf ,f? v,form;trnfcH cked aD wG/ 0ef}u;D XmeawG/
uefxkdufwmawG pwJh pm;aeus a=umifyg;awGvufxJ
a&mufO;D rSmvm; pdwrf csp&myJ? twk;d rJh acs;aiGqdak yr,fh
tcsed w
f efjyefqyf=u&rSmjzpfw,f? Akv
d o
f ed ;f pdew
f @dk ukid x
f m;
wJh ,EW&m;}uD;eJ@ tvkyjf zpfrjzpf rajymEkid af yr,fh wkid ;f jynf
uawmh tau;ykdxrl Sm aocsmw,f?
trsKd;om; ajrtokH;csr_ rl0g' (rl=urf;)qkw
d m xGuf
vmwm&Sw
d ,f? wjynfv;Hk twkid ;f twmxd us,u
f s,jf yef@
jyef@ csjywJo
h abm rawG@&bl;? tJ'rD mS acwfrt
D rsK;d om;
ajrrSwyf w
Hk ifjcif;pepfwck wnfaqmuf&rnf/ v,f,majr
vkyfyikd cf iG hf qkdif&m (Land use Right) tcGiht
f a&;rsm; wdus
rSefuefpGm taumiftxnfazmf aqmif&Guf&ef qkd +yD;
azmf j yxm;wmawG @ &w,f ? jy\emu 'D t csd e f r S m
62

v,form;vufxu
J ajr ,mawG qk;H _;H vk@d ykid q
f idk cf iG hf
vufvw
G rf r_ sm;aecsed f ajrrSwyf w
Hk if wdwu
d sus vkyzf @dk
ajymaewm[m ajr,mukd tacsmif odrf;,lxm;ol
awG ajrykid f&Sif tjzpf w&m;0iftodtrSwf jyKay;zkd@
vrf;cif;ovkjd zpfaew,f? ajr,mtay:u raus eyf
r_awG yk}d uD;vmp&m ta=umif;&Sw
d ,f? aemuf a'o
ae jynforl sm;. vl aer_b0 jriw
fh ifa&;eJ@ Ekdiif aH wmf
zG@H +zKd;wk;d wufa&;wk@d twGuf v,f,majrukd tjcm;ajr
ok@d v$aJ jymif;tok;H jyKciG q
hf idk &f m vkyx
f ;Hk vkyef nf;rsm;ESihf
vkyfief;pOfrsm; a&;qGJ jyXmef;&r,fvd@k vnf; azmfjy
xm;jyefw,f? b,f[m t"du OD;pmay;vkyfr,fqkd
wmrsKd; r[kwfbl;? jzpfoifhwmu pkdufysK;d a&;uukd
tav;xm;csuf &Sd&rSmyg ? pku
d fysKd;a&; tajccHcdik rf S
jynfoal wG xrif;0vifrmS jzpfw,f? 2012 - 13 ckEpS &f @J
jynfwiG ;f pkpak ygi;f xkwv
f yk rf w
_ efz;dk 22 5 &mckid Ef e_ ;f &Sd
a=umif; w&m;0if pm&if;tif;rsm;t&vk@d o&d w,f?
'Du xGe;f um;rS avmavmq,f jynfoal wG&@J t
vkyftukid feJ@ 0ifaiG&&Sda&; jy\em t&ifqkH;ajz&Sif;
Ekdirf Sm jzpfw,f? pkyHv
k mwJh ajrqDvmG awG/ a&t&if;
tjrpfawG ajr,may:rSm&Sw
d hJ tyifawG/ wd&p>mefawG/
olw@dk tcsi;f csi;f tjyeftvSef tusK;d jyKr_awGt& jzpf
ay:vmwJh &v'fawG/ &moDOwkawG/ vlawG&J@ vkyf
aqmifcsuaf wGt& ajymif;vJomG ;wJh obm0ayguyf if
awGe@J &v'fawGukd +cKHi+kH yD; ajr,m (Land Use) vkd@
urBm pm;eyf&duQmeJ@ pkdufysKd;a&; tzGJ@ (FAO) u
t"dym` ,f zGihq
f dw
k ,f?
ajrtokH;csr(_ Land Use ) &J@ t"dy`m,fu
pkdufysKd;xkwfvkyfzkd@ okd@r[kwf xdef;odrf;zkd@ vlawG&J@
pDpOfjyifqifr_awG oGif;tm;pk tokH;jyKr_awGeJ@ vkyf
aqmifra_ wGudk ajr,m (Land ) vk@d ac:w,f? (FAO)
txufrSmqkdcJhwJh ajr,m (Land) eJ@ ajrtokH;csr_
(Land Use) &J@ t"dy`m,fawGukd uGu
J jGJ ym;jym; jcm;
jcm;em;em; odr,fq&kd if v,f,majr rSwyf w
kH ifudpP/
v,f,majr tcGet
f cudp/P v,f,majr tjiif;yGm;r_
ajz&Sif;a&; udpPawG[m v,f,majr pDrHtkyfcsKyfr_
(Land Administration) oabmaqmifw,f? aemuf

ta7;awmfykH8sme,f

vlr_pD;yGm;a&; b0 zGH@+zKd;wkd;wufa&;/ obm 0ywf0ef;usif xdef;odrf;apmifha&Smufa&;/ +rKd@jy/


aus;vufz@HG +zKd;wk;d wufa&;/ vrf;wHwm;wnfaqmufa&;awG[m ajr,mpDrcH ef@crJG _ (Land Management)
oabmaqmif+yD; ajrtok;H csrp_ rD u
H ed ;f awG (Land Use Planning) eJ@ taumif txnfazmf&r,fqw
dk mukd
avhvm&ifoEd ikd fw,f? trsKd;om; ajrtokH;csr_[m woif;wzGJ@ tusK;d pD;yGm;vm;/ yk*~vu
d wOD;csif;
tusKd;pD;yGm;vm;/ trsm;jynfol tusKd;pD;yGm;vm; uGJjym;jcmem;zkd@ ta&;}uD; w,f? rl=urf;rSm
ajr,maps;uGuf zGH@+zKd;wkd;wufa&;twGuf aqmif&Gufr,fh vkyfief;pOfawGukd &Sif;vif; xm;w,f?
ajr,maps;uGuzf @HG +zKd;vmwmeJ@tr# ajrukd oD;ESpH u
dk yf sK;d xkwv
f yk rf _ t&if;tjrpfwcktjzpf r,lqawmhbJ
a&mif;ukeyf pPnf;tjzpf owfrw
S fvmEkid w
f ,f? vuf&dt
S ajctaeuvnf; ajr,maps;uGuf zG@H +zKd;a&;ukd
OD; wnf aew,f ? 'ga=umif h awmif o l v ,f o rm;rsm; ajr,mvky fy k di fc G if hu k d vk H +cKH r _r &S d atmif
+cdr;f ajcmufcaH e&wJh taetxm; jzpfvmaew,f? awmifov
l ,form;rsm; vufiif;&ifqidk =f u&wmu
ykHrSefruswJh &moDOwkeJ@ obm0ab;'%f/ pkdufysKd;p&dwfeJ@ oD;ESHxGufaps;E_ef;rsm; wGufajcrukdufr_/
tau;oHo&m/ v,f,mvkyo
f m;&Sm;yg;r_/ ckid ;f u|/J ckid ;f EGm;rvkaH vmufr/_ v,f,mok;H pufu&d,mawG
0,f,l ok;H pGEJ idk pf rG ;f r&Srd /_ qif;&Jv,form;tdraf xmif wk;d rsm;vmr_/ aexkid rf _ b0tmrcHcsurf &Srd /_ "m;rOD;cs
ajr,mrsm; wjynfvkH;twkdiftwmeJ@ todrf;cHae&r_ pwJh tusyftwnf;awG[m v,f,majr
aps;uGufukd xdwfvef@zG,faumif;avmufatmif us,fjyef@vmEkdifwJh wGef;aqmfr_awGjzpfaew,f?
csKyf=unfv
h u
kd f&if vuf&dS jzpfay:aewJh Armjynfajr,mjy\em[m awmifov
l ,form;xkudk t}uD;
tus,f tusyt
f wnf;jzpfap+y;D ajrrJ@,mrJ/h tvkyv
f ufrhJ b0awGqD wGe;f yk@d aewJh taetxm;jzpfw,f?
'ga=umifh awmifolv,form;awG&J@ kef;uefvy_ f&Sm; wkduyf 0GJ ifra_ wG/ qENjyr_awG enf;omefrsKd;pkHeJ@
azmfjyaewmjzpfw,f? jy\emu &Spaf v;vk;H toD;tyGi/hf 90 ckEpS f a&G;aumufyJG &v'fjzpfwhJ jynfov
l x
l k
qENoabmxm;ukd av;pm;wefzd;k xm;&rSef;rodwJh ppfAdv
k cf sKyfwpk&J@ vkyf&yfrS pwifw,f? 'DAdv
k cf sKyf
awG[m wkdif;jynfeJ@ jynfoltusKd; ysufp;D &mysufpD;a=umif; tm%mtvGJ okH;pm;jyKum ppftm%m
&Sipf epf qufvuf zufwG,x
f m;=uw,f? ppftm%m&Sipf epf rzsuo
f rd ;f Edik o
f r# v,form;jy\em/
tvkyform;jy\em/ ynma&;eJ@qkdifwJh ausmif;om;rsm;jy\em/ +rKd@ae qif;&Jom;&J@ tkd;rJhtdrfrJh
jy\em/ vlrsK;d pkawGeJ@ vufeufukdifwdu
k yf aGJ wG jy\em pojzifh wck+yD;wck ay:vmaerSmjzpfw,f?
'Djy\emawG rSefrSeu
f efuef ajz&Si;f a&; rvkyfbJ tm%mzufw,
G fa&;om vk;H yef;ae=u&if 'Dae@vkd
cyfpyd fpdyjf zpfay:vmaewJh jy\emaygi;f pkH[m wae@rSm qkcH sufwck a&mufvm+yD; aemufqH;k ppftm
%m&Sipf epf t+y;D wkid af jz&Si;f ypfvrd rhf ,f? 'Drw&m;wJh ppftm%m&Sipf epf zsuo
f rd ;f Ekid rf o
S m jy\emaygi;f pkH
ajz&Si;f Ekid rf mS jzpfw,f? ajr,mudpt
P ygt0if v,form;jy\emvnf; xkt
d ajctaerSmrS ajz&Si;f Ekid rf ,f
[k xifjrifa=umif; wifjy&jcif;jzpfygw,f?
uk;d um;?
? jynfo@l ta&; *sme,fyg b[def;(pku
d fysK;d )&J@ trsK;d om; ajrtokH;csr_ rl0g' (rl=urf;)
tay: avhvmawG@&dcS suf/ okH;oyfcsuf/ t}uHjyKcsuf wpdww
f a'o qkdwJh aqmif;yg;?
armifpdeaf omf
28 5 2015

63

ta7;awmfykH8sme,f

uGejf rLepfwap>

jrprf;at;

uGejf rLepfqef@usiaf &;rSm jynfwiG ;f azmufjyefa&;orm;rsm;u e,fcs@J orm;xufomw,f? 'g[m


Armjynftzd@k ordik ;f eJ@csv
D mwJjh zpf&yfyg? bma=umifv
h q
J akd wmh tm%meJ@ wdu
k f u
kd yf wfoufaevd@k
jzpfw,f? tm%m&Srd S }uD;yGm;r,f/ tm%mydkief J@yidk frS tqifacsmr,f qdkwm ArmjynftwGuf
wufusrf;jzpfaevdk@y?J
ordik ;f a=umif;udk enf;enf;jyef=unfh&atmif?
'kw,
d urBmppf+yD;p tm&Suv
kd edk DEidk if Hrsm;twGi;f e,fcs@J qef@usiaf &;wdkuyf eJG J@twl vGwf
vyfa&;wdkufyJG 'Da&jrifhvmw,f? +Adwo
d #e,fcsJ@orm;[m ppfEidk fwJh Edkiif HwEdik fiHjzpfaomfvnf;
ppf}u;D t+yD;rSm t}uD;tus,f csnehf @J omG ;cJ+h yjD zpfw,f? +Adwo
d #aer0iftifyikd ,
f m csKyf+ird ;f zd@k aocsm
ae+yD? ol@&@J udkvdkeDcHwyfjzpfwJh tdE,
Nd wdkuif ,feJ@ tD*spf/ ygvufpwdkif; vufvGwf&awmhr,f?
Armjynfe@J rav;(pifumyl tyg) qufrxde;f Edik f awmhb;l ? 'gayrJh t*Fvyd u
f y&d,m,fu,fw,f?
taysmhqGJeJ@ aphpyfw,f? jyifopfwk@d 'wfcsfwk@d eJ@ rwlb;l ?
jyifopfeJ@ 'wfcsf wdk@u ppf}uD;twGi;f emZD*smreDvufatmuf usa&mufomG ;ojzifh
txdemoGm;cJh+yD jzpfw,f? olwdk@&J@ udkvdkeDEdkifiHrsm;jzpfwJh tif'kdcsdKif;em;oHk;EdkifiH(jyifopf) eJ@
tif'dek ;D &Sm;('wfcsf) wd@k u vGwfvyfa&;udk wdkuf,w
l ,f? jyifopfeJ@'wfcsfwk@d u olw@dk &hJ udv
k edk D
a[mif;udk jyefvnfxed f;odrf;zd@k tm;r&Sad wmhbl? 'gayrJh olwdk@u t*Fvdyaf vmuf y&d,m,f
ru,fbl;? jyifopfu 'kdib
f ifz;l wdkuyf rGJ Sm(1954)_H;w,f? jyifopf ae&m 0ifvmwJt
h ar&duef
AD,uferfppfyrJG mS _;H w,f(1975)? tif'edk ;D &Sm;rSm 'wfcst
f pm; tar&duef 0ifvmw,f? tar&duef
ausmaxmufaemufcH ay;xm;wJh ppfacgif;aqmifql[mwdk tm%modrf;w,f (1965)? uGefjrL
epfawG axmifcst
D owfcH&w,f?
ajymcsiw
f mu t*Fvyd u
f y&d,m,fu,fw,f? ol@tusukd odw,f? vufvw
G o
f mG ;wJh
Edkiif HawGudk +Adwo
d # "eo[m, EdkifirH sm;tjzpf ol@=oZme,fy,fatmufrSm pkpnf;xm;w,f?
tJ'v
D kd pkpnf;xm;Edik zf @kd oufqikd &f mEdik if rH sm;rSm vufa0cHvw
l ef;pm;w&yfukd arG;w,f? Edik if aH &;t&
udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh &aomfvnf; pD;yGm;a&;t& e,fcsJ@tusKd;pD;yGm;udk xdef;odrf;umuG,f
ay;zdk@jzpfw,f?
ae&m0if,lvmwJh tar&duefuv
kd nf; vG,v
f ,
G ef @J z,fay;wm r[kwfb;l ? pl;tuf wl;
ajrmif; ta&;tcif;(1956) aygipf wmvifaiGa=u;pepf yysurf (_ 1971)wd@k aemufyikd ;f rS tar&duef&hJ
64

ta7;awmfykH8sme,f

vufaxmuf Adkvfuav;tjzpf vufcHwmjzpfw,f? *k%foa&&Sd +Adwdo#EdkifiHa&;orm;


vl}uD;vlaumif;rsm;u b,fawmhrS _H;w,fvdk@ rajymbl;/ AsL[majrmuf cGmppfqifw,f
atmifjrifpmG qkwfcGmw,f vdk@yaJ jymygw,f?
t*Fvyd af e&m0ifvmwJh tar&duefu qlygyg0gtopf/ rif;ysdKrif;vGif/ tEkjrLvuf
eufydkif&Sif jzpfw,f? rm&S,fpDrHude;f / aewdk;acgifo}l uD;/ uGefjrLepfxdef;csKyfa&;ay:vpDwdk@eJ@
ppfat;acwfudk yHkazmfw,f? udk&;D ,m;ppfyGJ/ AD,uferfppfyJw
G k@d eJ@ =urf;&rf;w,f? urBmhykvyd f
}u;D vkyw
f ,f? AD,uferfppfrmS t_;H }u;D _;H wJt
h cg qd;k qd;k 0g;0g; rSm;cJ+h yv
D @kd atmfw,f? ajymcsiw
f m
u tar&duefu =urf;w,f&rf;w,f/ tjyKwfwu
dk fzdk@ u;pm;w,f? ratmifjrifbl;? olu
uGefjrLepf qef@usiaf &;twGuf ppftm%m&Siaf wGudk arG;w,f? ppfat;acwfrSm wurBmvHk;
pDtidk fat ausmaxmufaemufcHe@J ppfwyfutm%modr;f wmawG w+cdrf;+cdrf;yJ? ywfcsHK[D;
(awmifuk&d D;,m;) idk'ifZif(awmifAD,uferf) vHkEk;d (urfabm'D;,m;) ql[mwdk(tif'ekd D;&Sm;)
rmudpk (fh zDvpfykid )f upfwDumc|ef(xdik f;) ae0if;(Armjynf)ponf?
Armjynfu=kd unfh&atmif?
tkyfpk;d oltqufquf uGejf rLepfqef@usifa&; vkyf&mrSm t*Fvdyf&hJ y&d,m,fqifwhJ
enf;aum/ tar&duef&@J tjyKwfwdkufwheJ nf;yg oH;k w,f? ygvDref'rD u
dk a&pD tpdk;&aum ppf
tpdk;&tqufqufaum vlxkenf;eJ@ tm%m&vmwm r[kwfwJh b,ftm%m&Sit
f pdk;&yJ
jzpfjzpf uGejf rLepfqef@usiaf &; vkyyf gw,f? bmjzpfv@kd vq
J akd wmh uGejf rLepfqef@usiaf &; jynfol
qef@usiaf &; rvkyf&if olwk@d tm%mr+rJEidk fvdk@yjJ zpfw,f?
t*Fvyd u
f Armjynfukd vGwv
f yfa&;ay;&awmhr,ft
h cg uGejf rLepfqef@usiaf &;orm;
jzpfr,fh EdkifiaH &;orm;rsm;udk a&G;w,farG;w,f csD;ajrmufw,f?
zqyv-uGejf rLepf nDnw
G af &; jyefvnfwnfaqmuf+y;D vH;k 0vGwv
f yfa&;udk t=unf
tomeJ@r&&if cszk@d txd jyifqifvmwJt
h cg Adkvaf tmifqef; vky}f uHcH&w,f? EdkifiaH &;pef;
r&SdawmhwJh tvdkawmf&d vuf,mEdik if aH &;orm;}uD;rsm;eJ@vnf; rjzpf/ *VKefO;D apmvdk vlowf
orm; qd&k if ydq
k ;kd rSmjzpfwt
hJ wGu/f t*Fvyd ef ,fcs@J [m vpfb&,ftusq;kH vd@k ,lq&wJh zqyv
'kOuUXocifEv
k ufxJ tm%mtyfcw
hJ m jzpfw,f? zqyvxJrmS uGejf rLepfygwu
D v
kd nf; xkwf
y,fxm;+yD;+yD/ qdk&S,fvpfawGuvnf; uGefjrLepfqdk&if oljzL&ifudk,frJ/ tm%m&ruf
uvnf;}uD;w,f? tvdkawmf&ad wGuvnf; tm%mt0ef;t0dkif;xJ jyefygvmEdkif+yDjzpfw,f?
ArmjynfrSm t&if;&Sifpepf jzpfay:wd;k wufr_ wjcm;tm&SEidk fiHrsm;xuf aemufus
w,f? AsLdu
k &uf ajr&Sief @J ukefonfyJpG m;yJrsm;w,f? v,form;u trsm;pk/ tvkyo
f rm;u
jyefuse@J tvkyf=urf;orm;u rsm;w,f? trsKd ;om;t&if;&Siq
f w
dk muvnf; awmfawmfudk
csnehf @J ygw,f? t*Fvyd v
f ufatmufu pvd@k ,ckacwftxd tajccHtm;jzifh rajymif;vJao;bl;?
ppfcdek D qdw
k hJ acwfysuo
f laX;u 'DacwfrmS rS ay:wmyg? ppfAsLdu
k &uftm%meJ@ ud,
k fusdK;&Sm
}uD;yGm;vmolawGjzpfw,f?
zqyv/ rqv/ e0w-etz/ ,ckppfwydkif;tpd;k & acwftqufquf tm%meJ@
}uD;yGm;wJh AsLdku&uf"e&Siaf wG ppfAsLdku&ufawG ay:cJhygw,f? tm%mrJhoGm;&if txnf
}uD;ysufawG jzpfoGm;wmyJ? AsLdku&uf"e&Sifvlwef;pm;[m tpdk;&ajymif;&if rsdK;quf
ajymif;oGm;wwfygw,f? 'gah =umifh tm%m&ruf yd}k uD;ygw,f/ AsLdu
k &uf"e&Sifvw
l ef;pm;&J@
65

ta7;awmfykH8sme,f

yifu,
kd f vuQ%mud,
k Yf u e,fcs@J urkd cDS &kd w,f/ ya'o&mZfukd xde;f odr;f &w,f/ 'grS }u;D xGm;Edifk rf ,f?
'gha=umifh olw@dk [m ADZudk,Yf u jynfolqef@usiaf &; uGefjrLepfqef@usifa&; &So
d al wGjzpfw,f?
AsLdku&uf"e&SifawG tm%m+rJaeor# wdik ;f jynf[m qif;&JwGif;u wufEikd rf mS r[kwfbl;?
acwfrzD @HG z;wJh pufrE_ ikd if H jzpfvmrSmr[kwb
f ;l ? olwk@d tusyt
f wnf;awG@av uGefjrLepfqef@usifa&;
jynfoq
l ef@usiaf &; vkyaf vjzpfrmS w&m;wckvkd jzpfaeygw,f? ArmAsLdu
k &ufawGu ya'o&mZftpGJ
yd}k uD;ygw,f? ,cktxd a&$wGif;aiGwGif; ywWjrm;wGi;f eJ@ y,if;'kwm &wemqifjzL ydik pf k;d awmfral om
qd+k yD; b0ifjrifah e=uwke;f yJ? o,HZmwxkwaf &mif;wmeJ@ tcGeaf umufpm;wmyJ vkyw
f wfw,f? olw@kd
a=umifh jynfwGif;ppf oufq;kd &Snw
f m jzpfovdk/ jynfwGi;f ppfwku
d +f yD; ppfAsLdu
k &uftm%m wnfwhH
cdik +f raJ tmif vkyaf eolawGjzpfw,f? 'gah =umifh awmfveS af &;orm;vnf; aygw,f? tacsmiform;vnf;
aygw,f?
70 pkESpfv,fykid f;avmufupvk@d ppfat;acwf 'kw,
d ydki;f vdk@ owfrSwfEkid fw,f? wif;rmr_
avsmyh g;a&; umv vd@k ac:=uw,f? tar&duef a&$acwfuek +f yD? tusbufa&muf+y?D pD;yGm;a&;uyfawG
}uHKvm&+yD (1973 a&eHuyf) (1983 aiGa=u;uyf) ponf ponf? ppfat;acwfuek fq;Hk / owif;
enf;ynmESihf urBmr_ acwf/ ,ckaemufq;kH aiGa=u;uyf/ Oa&myygqaJG c:oGm;+yD tus,rf ajymawmhb;l ?
'Dru
kd a&pDzcif}uD;jzpfwhJ tar&Duefu uGejf rLepfqef@usiaf &;udk 'Dru
kd a&pDe@J v@l tcGit
hf a&;
qdw
k hJ vpfb&,foabmw&m; tm;jzihyf J ajymawmhw,f? vufawG@tm;jzifh 0dik ;f ywfyw
d q
f @kd xde;f csKyf
a&; qdw
k m rvkyfawmhb;l ? vkyfvk@d vnf;r&bl;l ?
Armjynf ppfAsLdu
k &ufrsm;uawmh olw@kd tm%m+raJ &;twGuf ppfat;acwftawG;tac:eJ@
uGejf rLepfqef@usiaf &;udk vkyw
f ek ;f yJ? tacsmiform;awGuvnf; uGejf rLepfqef@usiaf &;udk wufusr;f
trSwef @J usiho
f k;H wkef;yJ?
'gayrJh acwfu rif;avmif;ar#mw
f aJh cwf r[kwaf wmhbl;? Armjynfolvx
l k}uD;[m trSt
D cdk
uif;pGm rm;rm;rwfrwf x&yf&if; Armjynfopfukd ud,
k w
f ikd zf efw;D =uygvrd rhf ,f? uGejf rLepfqef@usiaf &;
wap>tajcmufcaH e&wJh jynfwGif;jzpf azmufjyefa&;orm;rsm; rkcsusq;Hk &ygvdrhrf ,f?
jrprf;at; (20 ar 2015)

66

ta7;awmfykH8sme,f

'Drkdua7pD ynma7;
tcef;quf wkdufyGJ
rjyD;qkH;ao;yg
&JabmfeDaoG;(jzL;)
ordkif;rSm ausmif;om;oydwfaygif;rsm;pGm uHawGcJh&zl;ygw,f? oydwft+yD;rSm atmifyGJcsnfh
&wmrsKd ;r[kwfbJ yuwdtajctaet& oydwfvSe=f u&p+rJyg? wdkufwidk ;f atmif tajctae[m ordik ;f rSm
rScd yhJ g? pdw"f mwfa&;&mt& atmifyef;awG wayG}uD; qifc&hJ ayr,fh vufawGrSm awmif;wdik ;f &onfh tajc
taerSdyg? EdkifiHa&;tm%mudk tkyf pdk;ol t&if;Sifvlwef;pm;u csKyfudkifxm;or# umvywfvkH; wkdufyGJ
awG[m zdEySd +f zKdcrJG _ rsK;d pkeH @J &ifqikd &f p+rJyg? 'gayrJh wdu
k yf w
JG ckp&D J t+yD;rSm aemufxyfvrf;wck aG;=u&wmygy?J
aemufqkH;enf;uawmh rdrdwdk@&Jvdkvm;r_rsm;udk cGpD;AdkvfusaewJh tkyfpdk;olvlwef;pm;&J ,E&m; tvkH;pkHudk
zcs/ vlxktkyfcsKyfa&;,E&m;tpm;xdk;rSom atmifyGJqifEdkifrSmyg? ynma&;wdkufyGJ&Jtqufonfvnf;
enf;vrf;rsdK;pkHESifhwdkufyGJqif&rnfrSm rkcsrvGJyg?
'Dru
kd a&pDynma&;wdu
k yf q
JG w
kd m[m rae@wae@urSqifEcJG w
hJ m r[kwyf gb;l ? udv
k ekd aD cwf uwnf;u
qifEGJwdkufyGJifcJh&wmyg ?
udkvedk v
D ufatmufrSmvnf; EdkifiaH &;vGwfvyfcGi/fh ynma&;vGwfvyfcGif/h vlwef;pm; vGwaf jrmuf
a&;awG qkH;_H;ae&wm[m tkyfpdk;ol +Adwdo#t&if;Sif e,fcsJpepfa=umifhqkdwm odjrifvm+yD; vufeufudkif
awmfveS af &;eJ@ vlxw
k u
kd yf eJG nf; omefaygi;f pkw
H @kd aygi;f pyfwu
kd yf q
JG ifErJ$ a_ =umifh vGwv
f yfa&; &vmcJyh gw,f?
'gayrJh vGwv
f yfa&;t&omukd jynfoal wG jynfjh ynf0h 0 rcHpm;&ygb;l ? xk@d tjyif pD;yGm; a&;,EW&m;wpkv
H ;Hk ukd
e,fcs@J vufxJ xkd;tyfxm;jcif;eJ@twl ynma&; vGwv
f yfciG hf onfvnf; qufvufq;kH _H;aeqJ jzpfygw,f?
'ga=umifh r+yD;qkH;ao;wJh 'Drdkua&pD ynm a&;wdkuyf GJukd vGwfvyfa&;&+yD; acwfrSmvnf; quf+yD; wkdufvm
cJ&h wmyg?
'geJ@ywfoufvkd@ ykdrkdodjrifoabmaygufzkd@qkd&if twdwforkdif;a=umif;ukd jyefvnfokH;oyf=unfhzkd@
vkdygvdrhrf ,f/
1885 ckEpS rf mS Armwjynfv;Hk udv
k ekd v
D ufatmufo@kd usa&mufomG ;cJch sed u
f p+yD; udv
k ekd ,
D E&m;tm;
vnfywfEdkifap&ef vlvwfwef;pm;w&yfvt
dk yfvmr_a=umifh aumvdyfynma&;ukd pwif taumiftxnf
azmfcJhw,f? t"dy`m,fu ynmwwf tv,fvwfvlwef;pm;w&yfarG;xkwf+yD; udkvdkeD,E&m;tm; ukdif
wG,farmif;ESifzkd@yJ jzpfw,f? xdkynma&;pepf&J@ p&dwfpu }uD;rm;r_a=umifh aiGSifa=u;Sifom;orD;rsm; t
wGuo
f m tusK;d jyKwJh ynma&;pepf jzpfcw
Jh ,f? 'ga=umifh 1920 rSm Armjynf&J yxrOD; qkH;ynma&; wdu
k yf JG
67

ta7;awmfykH8sme,f

pcJhw,f? 'Drdkua&pDudk tajccHwJh ynma&;pepfukd awmif;qdkcJhayr,fh ysm;&nfESifhrf;cswJh


&v'fom &cJhw,f? ynma&;wdkufyGJ ratmifjrif&wm[m Armjynfukd e,fcsJtkyfpdk;aewJh
+Adwdo# t&if;Sif a=umifhqdkwm tajzay:cJhw,f? 'gha=umifh ynma&;wdkuf yGJawGrSm
e,fcsJqef@usifa&; au;a=umfoH wifcJh=uw,f? HomEk v_yfSm;r_ tm;aumif;vm cJhw,f?
Armpmonfwdk@pm/ Armpum;onfwdk@pum;/ Armjynfonfwdk@jynf
qkd+yD; au;a=umfv_yfSm;cJh=uw,f? wdk@Armtpnf;kH;udk zGJpnf;cJhw,f?
xdktcsdefu kSm;wGif 1917 r[matmufwdkbmawmfvSeaf &; atmifyGJ&wJh atmif
owif;[mvnf; tzdEydS f cH u|eEf ikd if rH sm;qDo@kd wpdrphf rd yhf sH ES@H c+hJ y;D rmhupf f g' a&yef;pm;vmcJw
h ,f?
xdkwdkif;jynfrsm;enf;wl Armjynf[mvnf; rmhufpfg' avhvmvmcJh=uw,f? rmhufpfg'u
vrf;jyr_a=umifh vGwv
f yf a&;twGuf vdt
k yfv#if wku
d ,
f &l rnfukd odjrifvmcJ=h uw,f? 1920
ausmif;om;oydwft+yD; e,fcsJqef@usif&ef pl;prf;SmazGjcif;&Jt}uD;rm;qkH;tusdK;jrwfygyJ?
=oZm}uD;rm;aom xkdpOfu wkd;wufwJh vli,frsm;eJ@wkdif;cspfjynfcspfyk*~dKvfrsm;&J
rmhupf f g' avhvmr_*,uf[m &efuek w
f uUov
kd t
f wGi;f od@k ysH ES@H cjhJ yefw,f? opfviG w
f hJ tawG;
tac:&J vrf;jyr_a=umifh e,fcsJ qef@usiaf &; w&m;rsm;ukd xkt
d csed u
f ausmif;om; acgi;f aqmif
armifEu
k qufwu
kd af [majymr_a=umifh +Adwo
d # e,fcsJ tpd;k &&J@ rsurf ek ;f usKd ;r_ccH &hJ w,f? aemuf
ausmif;xkwcf &hJ w,f? td;k a r*~Zif; rSmvnf; i&JacG;}uD;vGwaf e+yD aqmif;yg;u wuUov
kd f
tkyfcsKyfa&;tm%mydkifrsm;tm; axmufjyazefkHrubJ 91 metkyfcsKyfa&; trwfrsm;
ta=umif;ukdyg azmfxkwfzGifhcs a&;om;r_a=umifh a'gotdk; toD;oD; aygufuGJukef=uw,f?
'ga=umifh aqmif;yg;Siftm; azmfxkwf&ef t,f'Dwm udkatmifqef;udk awmif;qdkayr,fh azmf
xkw fray;wmukd ta=umif;jy+yD; udkatmifqef;udkyg ausmif;xkw fcJhjyefw ,f? or*~
acgif;aqmifrsm;tm; ausmif;xkwfr_udk ausmif;om;xkrS a'goxGufcJh=u+yD; or*~taqmuf
tOD;wGif ausmif;om; xktpnf;ta;usif;ycJh=uw,f? or*~wmeft&yf&yfudk udk&mSpfrS
wmef,lcJh+yD; u|efpHepf tm; oufqdk;SnfapwJh/ vGwfvyfcGifhqkH;_H;aeaom 'Drdkua&pDynm
a&;twGuf qufvufwdkuf yGJif&ef oydwfarSmufzkd@ qkH;jzwfcJh=uw,f? awmif;qdkcsuf 11
csufawmif;qdck Jh=uw,f? tJ'D awmif;qkcd sufawGxJrSm ausmif;xkwfcH&wJh ausmif;om;acgif;
aqmifrsm;ukd ausmif;rS jyefvnf vufcH&eftcsufvnf; yg&SdcJhw,f?
1936 ausmif;om;oydwf[m 1920 ausmif;om;oydwf&J r+yD;qkH;ao;aom ordkif;
wmefudk qufvufxrf;aqmifvkdufwmygyJ? 1936 oydwf[m 1920 oydwfxuf ydkrdkwdk;
wufjrifhrm;vmcJhw,f? tawG;tac:t& jzpfap/ vkyf[eft&jzpfap ydkrdkopfvGifvmw,f?
or*~&@J OD;aqmifra_ =umif/h 'gt
h jyif ukv
d edk eD ,fcs@J qef@usiaf &; vlxv
k w
l ef;pm; tzGJ tpnf;awG
&J@ ygifef;&Hra_ =umifh jzpfygw,f? oydwf oabmobmt& tuef@towfeJ@ oydwfveS cf &Jh
ayr,fh EdkifiHa&;tusdK;tjrwfrsm;pGm &SdcJhonfudk jiif;y,fI r&yg? oydwft+yD; wEdkifiHvkH;
ausmif;om;or*~rsm; csw
d q
f ufEikd &f ef Auo tzGJ (qr}urd af jrmufnv
D mcHrS Auorsm;tzGJ
csKyf[kajymif;vJac:qdkowfrSwf)udk zGJpnf;EdkifwJhtjyif rmhufpfg' jyef@yGm;a&;twGuf e*g;eD
pmtkyftoif;udk ausmif;om;acgif;aqmifa[mif;awGeJ@wkd;wufwJh vli,fwpku xlaxmif
cJh=uw,f? rmhufpfg' pHepfwus avhvma&;eJ@ jyef@yGm;a&;twGuf &nf&G,fcJh=uwmyg?
oydwt
f +yD; raS;raESmif;rSmyJ a&eHajr tvkyo
f rm;xku awmif;qdck suf 12 csuw
f if
jyum rvdkufavsmygu oydwfarSmufr,fvkd@ wkd@&J@oEMdmefukd xkwfazmfvkdufygw,f?
xdo
k ydwrf mS wd;k wufwhJ wd@k Armtpnf;tk;H rS ygiftm;jznfch =hJ uygw,f? +Adwo
d #t&if;Siw
f @kd &J
rvdu
k af vsmr_a=umifh acsmufrS &efuek o
f @kd csw
D ufoydwaf rSmuf&ef qk;H jzwfcsw
D uf&mwGif Auo
rS udAk [de;f eJ@ udAk aqGw@kd ukd ausmif;om;ud,
k pf m;vS,t
f jzpfapv$w+f yD; oydwu
f kd tm;jznfh ef;
&Hun
l cD w
hJ ,f? ra=umufw&m; a[majymr_a=umifh ausmif;om;acgi;f aqmifuAkd [de;f tzrf;cHchJ
68

ta7;awmfykH8sme,f

&w,f? oydww
f yf rauG;axmifteD;ta&mufwGif ukdA[def;u axmifeH&aH y:wuf+yD; w&m;
a[majymcJ&h mrSm jrif;cGmwcsuaf ygu&f if Armjynf}u;D rD;[ke;f [ke;f awmufap&r,fvk@d xnfh
oGi;f v_@H aqmfcyhJ gw,f? 'Dv@H_ aqmfvu
dk w
f hJ pum;[m wjynfv;Hk ukd wyfveS @f vu
dk w
f hJ au;G a=umfoH
jzpfvmcJhygw,f?
ausmif;om;acgif;aqmif tzrf;cH&r_udk ausmif;om;xkrsm;a'goxGufcJh+yD; twGif;
0efkH;ukd 0kdif;0ef;qENjycJh=uw,f? 'DqENjyr_udk jrif;pD;ykvyd fwyfu fku
d Ef SufzcGi;f &mwGif ausmif;
om;udak tmifausmf acgi;f wGif '%f&mjyif;xefpmG xdcu
kd cf +hJ y;D ESp&f uft=um toufpeG @f c&hJ w,f?
ausmif;om;xkrS ydrk akd yguu
f u
JG m 1936 ausmif;om;oydw&f J r+y;D qk;H aom ynma&;wdu
k yf t
JG m;
qufvufaz:aqmif oydwaf rSmufc=hJ uw,f? 1938 ausmif;om;oydw&f @J x;l jcm;csurf mS ,cif
oydwrf sm;uJo
h @kd ausmif;om;v_yf mS ;r_ oD;oef@r[kwaf wmhbJ a&eHajroydwpf pfa=umif;eJ@ aygi;f
pnf; qifEcJ jhJ cif;ygy?J a&eHajr tvkyo
f rm;ppfa=umif;omrubJ +Adwo
d #e,fcsJ vufatmufwiG f
}uD;pdk;vmwJh ajrSifrsm;&J zdEdyS rf u
_ dk tefwzk d@k tvkyo
f rm; oydwfppfa=umif;eJ@tvm;wl v,f
orm;oydwfppfa=umif;rsm;vnf; csDwufcJhwJhtwGuf vlxkvlwef;pm; ppfa=umif;}uD;
jzpfvmcJyh gw,f? tvkyo
f rm;/ v,form;/ ausmif;om;pwJh v_y&f mS ;r_awG wqufwpyfwnf;
jzpfay:cJhw,fvkd@ qkd&ygr,f?
xkt
d csed u
f 1300 jynft
h a&;awmfyeHk @J ausmif;om;v_y&f mS ;r_w@dk [m acwfrD vufeuf
udik af qmifxm;wJh e,fcsJ t&if;Sit
f yk pf ;kd oltay: vk;H 0 atmifyq
JG ifEidk cf w
hJ mawmh r[kwyf gb;l ?
'gayrJh wefzdk;rjzwfEdkifaom oifcef;pmrsm;ukdawmh vufcH &SdcJhygw,f? vlxkawmfvSefa&;
ta&;romr_ukd ok;H oyfe*d ;Hk csKyf=unf=h uwJt
h cg awmfveS af om tawG;tac:rSrd /_ awmfveS cf ikd f
rm uspv
f spfaom ygwDw&yf rSdrq
_ dw
k hJ oifcef;pmukd &&Sdvkdufygw,f? 'ga=umifh wESpt
f =um
1939 rSm ArmjynfuGefjrLepfygwDukd oydwfrSm wufupGmygifcJhwhJ ausmif;om;acgif;aqmif
ukAd [de;f tygt0if 7 OD;jzifh ajratmufygwt
D jzpf zG@J pnf;xlaxmifvdu
k f=uygw,f? 1300jynfh
vlxkawmfvSefa&;}uD;&J@ oifcef;pmtay:rSae+yD; Armjynf vGwv
f yfta&;eJ@ tzdEdyS fcH jynfo@l
b0vGwfajrmufa&;twGuf wkd;cs@J xrf; aqmifvu
kd fjcif;vkd@ qkdEdik yf gvdrhrf ,f? ausmif;om;awG
[mvnf; ausmif;om;v_yf&Sm;r_rSae+yD; EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm;okd@ ul;ajymif;wufvSrf;vmcJh
=uygw,f?
e,fcsJt&if;SifpHepftm; vufeufrJh v_yfSm;r_eJ@ wkdufyGJqifEJvkd@ atmifjrifr_ r&&Sd
wJt
h cg vufeufuikd af wmfveS af &; vkt
d yfru
_ dk oabmayguef m;vnfvmcJ=h uygw,f? 'ga=umifh
e,fcsJ wdkuaf &;twGuf wkwjf ynfuGefjrLepfygwD&@J tultnDudk &,l&ef Srf;jynfe,fbufrS
wkwfjynfodk@ oGm;a&muftulnDawmif;zkd@ ocifA[def;eJ@udak ;rif('*kefwm&m) wdk@rS yxr
t}udrf u;pm;ayr,fh ratmifjrifbJ jyefy@kd ccH &hJ ygw,f? ocifp;dk wk@d vnf; 'D'w
k Of ;D bcsK&d @J tquf
toG,f w&kwfwyfrsm; tultnDeJ@ csKHuif;okd@ vkdufyg&ef }uKd;pm;=unfhcJh=uygao;w,f?
qufvuf+yD; ocifatmifqef;u u;pm;&mwGif owif;aygu=f um;r_a=umifh *syefEiS hf
omawGcJ&h +yD; *syefrS vufccH v
hJ @kd ArmhwyfrawmfzJG &ef &Jabmfo;Hk usyd jf zpfvmcJw
h ,f? e,fcsJ udk
armif;xkwfEidk fcJhw,f? 'Drdkua&pDynma&;xlaxmifa&;twGuf wkdif;jynfvGwfvyf a&;&&Sdzkd@
a&S;OD;vkt
d yfa=umif; odjrifvm=uwJh ausmif;om;vli,fawG[m e,fcsJwdkufa&;rSm wufu
pGm ygifwu
kd cf =hJ uw,f? 'gayrJh 'kw,
d urBmppf}uD;jzpfonftxd zufqpfif;kd wef; ok;H Edik if rH mS
ygifwJh *syefuvnf; Armjynfudk ppfrSefwJhvGwfvyfa&;ray;bJ a$&nfpdrfvGwfvyfa&;om
ay;cJhw,f? Armjynf jynfolawG[m zufqpfzdESdyfa&;,EW&m;atmufrSm }uD;pGmaom qif;&J
'kuQudo
k m cHpm;cJh&w,f?
zufqpfzdESdyfr_ ppfzdeyfatmufrSm vlxkESifhwom;wnf; SifoefwdkufyGJqifr_a=umifh
uGejf rLepfygw&D @J tcef;u }uD;rm;vmcJw
h ,f? 'ga=umifh zufqpfwu
kd zf suaf &;twGuf vlxk
69

ta7;awmfykH8sme,f

vlwef;pm; wyfaygi;f pkzGJ&efvdktyfra_ =umifh uGejf rLepfygwD qdkS,fvpfygwD wyfrawmf ygif


aom zwyv (aemif zqyv) wyfaygi;f pkudk zGJ pnf;cJw
h ,f? uGejf rLepfygw&D J tcef;uu
zufqpf awmfveS af &;twGi;f rSm }uD;rm;pGm ygifcw
hJ ,f? a'oajymufusm;wyfrsm;udk uGejf rL
epfygwDifrsm;u OD;aqmifcJh=u+yD; zufqpftm; wdkufxkwfatmifyGJqifEdkifcJhw,f? zufqpf
vufatmufrS vGwfajrmufayr,fh +Adwdo#t&if;Sifwdk@u wausmhjyef puULjzLpmwrf;eJ@
pkd;rkd;jc,fvS,f&ef u;yrf;wm }uKH&jyefw,f? 'gayrJh Armjynf jynfolvlxk}uD;[m ,cifu
uJhokd@r[kwfbJ t&m&m Edk;=um;wufuvmcJhyg+yD? jynfolvlxk}uD;&J@ e,fcsJ@qef@usif
a&;pdwf"mwfe@J vGwfvyf a&;vkt
d ifqENukd rxde;f odr;f Edik fawmhwma=umifh e,fcsJ@orm;[m
aoG;xdk;v_H@aqmf +zKdcGJr_eJ@ vlowfyGJawG azmfaqmifvmcJh=uw,f? 'Dtcg azmufjyefwJh
ArmtrsdK;om;"eSifawG[m uGefjrLepfygwDudk zqyvrS z,fxkwfkHru trsdK;om;acgif;
aqmif Adkvfatmifqef;udkyg vkyf}uH cJh=uw,f? Adkvfatmifqef;&J uGefjrLepfygwD-zqyv
nD!Gwaf &;v_yf mS ;r_vnf; ed*;Hk csKyfc&hJ +yD; tpOftvm}uD;rm;wJh zqyv[m e,fcsJ aemuf+rD;
qGJ zqyv jzpfvmcJh&w,f?
Ek-tufwvD pmcsKyjf zifh wdik ;f jynf&J pD;yGm;a&; &if;jrpfrsmtm; e,fcsJ vufo@kd rsuEf mS
csdKaoG;xkd;tyfum vufo;D vufarmif;wef;aewmuawmh azgufjyefwJh tiftm;pkawG OD;pD;
csKyfukdifxm;wJh zqyvtpdk;&ygyJ? vlxkeJ@ wom;wnf;&SdaewJh ArmjynfuGefjrLepfygwDukd
t+iK;d }uD;pGm zdEydS af csre_ ;f zk@d }uKd;pm;vmw,f? uGejf rLepfygw&D @J owif;pmwku
d ef @J tjcm; owif;
pmwkdufrsm;ukd zsufq;D zkd@ vkyfvmcJhw,f? uGefjrLepfygwD&J@ owif;pmwkdufuawmh ygwD0if
&JabmfawGeJ@ jynfolawG&J@ 0ef;&HumuG,f r_a=umifh tzsufqD;rcHcJh&ayr,fh wjcm;owif;
pmwku
d fawG zsufqD;acsr_ef;wm cHch&J w,f? 'g[m 'Drdu
k a&pDukd &kducf sKd;zsuq
f D;vkdufjcif;ygyJ?
wqufwnf; 'Dru
dk a&pDa&;ukd umuG,+f yD; wk@H jyefwu
dk yf q
JG ifz@dk ajym=um;v_@H aqmfwhJ Armjynf
uGefjrLepfygwDukd vufeufukdifykefuef&ef }uHpnfw,fvkd@ tajctjrpf uif;rJhpGm pGyfpGJum
tjrpfjywf acsre_ ;f &ef }uH,
G cf ahJ yr,fh Adv
k f oufxeG f; tcsed rf D owif;ay;r_a=umifh yGwo
f Duyf
oD vGwfcJh&w,f? 'ga=umifh ArmjynfuGejf rLepfygwD[m zqyvtpkd;&&J@ 'Drkdua&pDukd &kduf
csKd;zsufq;D +yD; t=urf;zufzdESdyrf la=umifh rv$JaSmifombJ vufeufudkifawmfvSeaf &; qifE$J&
w,f? 'ga=umifh jynfwGif;ppfw&m;cHeJ@ jynfol@ 'Drkdua&pDa&;zsufqD;r_w&m;cH[m "e&Sif
azmufjyefa&;orm;awG OD;pD;csKyfukdifxm;wJh zqyv tpkd;&ygyJ? 'Drdkua&pDynma&; vGwf
vyfciG fh[mvnf; a&pkefarsmcJh&jyefw,f?
'ga=umifh rsufarSmufacwfrSm ordkif;uay;tyfaomwmefw&yftjzpf Auo
wuo wkd@u udkvdkeD u|efbuJhodk@ ynma&;wdkufyGJrsm; qifE$JcJh=u&w,f? 1920/ 1936/
1938 tvHudk qufvufudkifpGJjcif;yJ?2014 ausmif;om;oydwfuvnf; 'DtvH qufvuf
udkifpGJjcif;yJ? 'Drdkua&pDynma&;twGuf rsKd;qufwquf+yD;wquf vufqifhurf;wkduf
yGJ0ifr_vkd@ qkd&ygvdrfhr,f/
Adkvfodef;pdef OD;aqmifwJh t&yf0wfppftpdk;& vufxufa&muf&SdvmcsdefrSmawmh
ppftyk cf sKyaf &;wav#muf usio
hf ;Hk vmcJw
h hJ ppfu|eyf nma&;tm; toGio
f pfe@J toufoiG ;f &ef
trsdK;om;ynma&;Oya'qkd+yD; ykHazmfzkd@ }uKd;yrf;vm&mrSm ausmif;om;jynfolrsm;taeeJ@
a'goxGucf =hJ u&w,f? 'ga=umifh Auorsm;tzGJ csKyu
f OD;aqmif+y;D ausmif;om;xkta&;ay:
tpnf; ta;ac:cJ=h uw,f? ppfu|eyf nma&;toufoiG f;r_udk jyif;xefpGm _wfcscJh=uw,f?
'D tpnf;ta;rSm wuoeJ@ ajrvwfAuo wkd@uvnf; tm;jznfhygifzdk@ oabmwlcJh=u
w,f? 'Dru
kd a&pDynma&; OD; aqmif v_yf Sm;r_aumfrwD (Joint committee) zGJ cJhw,f? wdu
k yf JG
policy u 4 &ufoydwfarSmuf &uf60 &mZoHay;a&;yJ? &mZoH umvom ukefqkH;oGm;cJh
w,f/ tkyfpdk;ol t&yf0wfppftpdk;&u awGqkHr_ wpkHw&m ryvkyfwma=umifh ausmif;om;
70

ta7;awmfykH8sme,f

jynfolawG ydkrdka'goxGufcJh=u+yD; rEav;-&efukef r[mc&D;Snf csDwufoydwfarSmufcJh =uw,f?


c&D;wav#mufwGifvnf; ydwfyifwm;jrpfr_aygif;rsm;pGm uHawG&ifqdkif&ayr,fh jynfolyg
ifra_ =umifh atmifjrifpmG ausmjf zwfEikd cf =hJ uw,f? awmifom-jrif;+cH ta&mufrmS vlxyk gifrr_ mS ode;f csD
&SdcJhw,f? 'Djzpf&yf[m tkyfpdk;ol vlwef;pm;&J@ ,E&m;wpkHvkH;ukd udkifv_yfEdkifcJh+yD; ordkif;rSm ruHawG
NNER eJ@ or*~u,
kd pf m;vS,w
f @dk ygifwhJ 4 yGiq
hf ikd f aqG;aEG;yGaJ y:ayguv
f m
cJw
h ,f? aemufq;Hk 4yGiq
hf ikd af wGqkyH t
JG +y;D ausmif;om;xkrS awmif;qdck w
hJ hJ tcsu(f 11)tm; tpd;k &ud,
k pf m;
vS,rf sm;rS E_wu
f wdjzifh oabmwlnDcaJh yr,fh aqG;aEG;yGw
J av#mufvH;k wGif oydwfvSef&efom wGiw
f iG f
ajymqdkaer_rSmtpdk;&&J@ rdk;om;r_udk azmfjyaeygw,f?
'Dvkd &kd;om;r_ r&Sw
d Jh t&yf0wf OD;odef;pdef ppftpkd;&[m ausmif;om;oydwyf ifrppfa=umif;rSm
yg0ifcJhwJh ausmif;om;awGeJ@ 0ef;&HcJhwJh jynfolawGukd olwkd@ vdrfnmay;xm;wJh uwdawGtm;vkH; csKd;
azmufum vufyw
H ef;rSm b,fvdk rw&m;zdEydS f &ku
d Ef u
S +f zKdccJG w
hJ ,fqw
dk muawmh wwkid ;f jynfv;Hk todyg/
NNER 'kwd,t}udrfnDvmcHudk cJ+cH rsufrjrifausmif;wGif usif;ywJhtcg ynma&;qdkif&m
ynmSirf sm;/ wdik f;&ifom;acgif;aqmifrsm;/ A u o rsm;tzGJcsKyf/ vlxkvw
l ef;pm;tzGJtpnf;rsm; ygif
aqG;aEG;cJ=h uw,f? v$waf wmfu,
kd pf m;vS,f a'guw
f ma':!d!
k o
kd if;u 4yGihf qkid o
f abmwlncD sujf zpfwhJ
tcsuf 11 csufukd tav;xm;xnfhoGif;a&;qGJr_rSda=umif; zGifh[aqG;aEG;oGm;cJhygw,f? t"dy`m,fu
awmh 'Drdkua&pDynma&;wdu
k fyJq
G kH;cef;rwdik fao;bl;qdkwmygy?J qufvufwdkuyf GJif=u&r,fqdkwmudk
wdkufwGef; aqG;aEG;cJhw,f?
rSeyf gw,f? 'Dru
dk a&pD ynma&;wku
d yf GJ qk;H cef;rwkid af o;ovkd atmifyrJG mS vnf; tvSr;f a;ae
qJyg? ta=umif;&if;uawmh tkyfcsKyfa&;/ Oya'ya&;/ w&m;pD&ifa&; wpkHvkH;udk tkyfpdk;ol ppftkyfpku
csKyfudkif cGpD;xm;vkd@ygyJ? tkyfpdk;ol ,EW&m;wvkH;pkHtm; acszsufypfrSom rdrdwdk@vdkvm;awmifhwaom
tajctaersdK; zefwD;Edkifygvdrfhr,f?
,ae@Armjynf&J jy\em[m ynma&;wckwnf;om rvGwaf jrmufao;onfr[kwb
f J wdki;f
&if;om;aygif;pkHudk tajccHaom z,f'&,fjynfaxmifpkwnfaqmufa&;rSmvnf; tvSrf;a;qJyg? xdk
enf;wl tvkyform;tcGifhta&;/ v,form;rsm;&J rlvtcGifhta&;jzpfwJh v,fvkyfv,fydkifa&;wkd@
rSmvnf; qkH;_H;aeqJ jzpfygw,f? wdkif;jynf&Jtem*wftm; ykHaz:xkqpfaom tajccH Oya'[mvnf;
ppfwyfvw
l ef;pm;wdk@&J cGp;D tEdik x
f ufv,
k x
l m;r_ jzpfaewmukd 'Dae@tcgrmS ykrd &dk Si;f vif;pGm odjrifae=u
&yg+yD? 2008 tajccHOya'ukd ppftkyfpkeJ@ t&yf0wfppftpkd;&u ta&;rygwJh tenf;tyg;avmuf
ukdawmifrS jyifvkdpdwfr&Sdwmukdvnf; t&Sif;om; azmfjyaeyg+yD?
csKyfajym&&if 'Dru
dk a&pDynma&;/2008 zGJ@pnf;ykHOya' zsufodrf;a&;(4) vlxkvw
l ef;pm;vGwf
ajrmufa&;/ jynfwGif;+idr;f csrf;a&; pwJt
h csuf rsm;[m ppftm%m&Sipf epfudk +zKdzsuEf ikd rf S atmifjrifr&_ &Sd
Ekid rf ,fh bkjH y\emawG jzpfaeygw,f? 'ga=umifh ppfAsLdu
k &uft&if;Sipf eH pftm; zcs+yD; vlxt
k yk cf sKyfa&;
,EW&m;w&yfeJ@tpm;xdk;rSom tqkH;wdkif vGwfajrmufEdkifrSmjzpfvdk@ ausmif;om;eJ@ tzdESycf Hvlwef;pm;
jynfolvlxkrsm; wufwufuu yl;aygif;yg0if+yD; atmifyGJ&wJhtxd OD;vnfrokef csDwufwdkufyGJ
qifa&;[m rsufarSmufacwfu u|efawmf wkd@ yckH;ay: wifay;vkdufwJh orkdif;ay;wm0efw&yfyJ jzpfyg
w,f?
ordkif;uay;tyfaomwmefw&yftjzpf Auo wuo u udkvdkeDppfu |efbuJo dk@
ynma&;wdu
k yf rJG sm; qifEcJ$ =hJ u&w,f? 1920/ 1936/ 1938 tvHukd qufvufuikd pf jJG cif;yJ?2014 ausmif;
om;oydwfuvnf; 'DtvH qufvufudkifpGJjcif;yJ? 'Drdkua&pDynma&; qufwdkufae&jcif;ygyJ?
r+yD;qk;H aom 'Drdkua&pDynma&;twGufqufvufwdkufyGJif=u?
z

;
l

h
J

;
k
d

&

w
$

a
f

/
f

&JabmfeDaoG;(jzL;)
71

ta7;awmfykH8sme,f

u|erf qufIa&;csiaf om
azazta=umif;rsm;?
aqmif;yg;trSw(f 36)?
azazeJ@jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;?
vSausmfaZm
q&m}uD;ocifudk,fawmfr_dif;(86)ESpfajrmuf arG;ae@
q&m}uD;r_dif;ESifh AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmfaZm/
Aef;armfwifaatmif/ OD;xGef;wif
paom jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@rS wynfhrsm;

1957 ckESpfrmS azazwyfuxGuf&+yD;aemuf ZGev


f (27) &ufae@rmS owif;pm Si;f vif;
yGJ yvkyf+yD; oltr_udpPeJ@ ywfouf+yD; Si;f vif;ajym=um;cJyh gw,f? tJ'Dowif;pmSif;vif;yGrJ Sm
owif;axmufwOD;u jynfwiG f;ppf&yfpaJ &;twGuf tywfwdkufa&;eJ@ +idrf;csrf;pGmajzSif;a&;rSm
b,fvkd ajzSi;f oifo
h vJqd+k yD; azaz&Joabmxm;udak r;awmh azazu oD;jcm;xkwjf yefygrh ,f
vdk@ uwday;vdkufygw,f?
azazu ole@J oyd t
f u|r;f wifr&Sv
d w
S hJ Edik if aH &;/ pD;yGm;a&;jyomemawGukd tus,w
f ifh
tcsdef,lavhvm+yD; atmufwdkbm(27)&ufae@rSm jynfw Gif;+idrf;csrf;a&;ESifhywfoufI
u|efawmf{?foabmxm; qdkwJhpmwrf;wapmif xkwfjyefvdkufygw,f? tJ'Dpmwrf;udk owif;
pmawGu tydik f;awGc+JG yD; azmfjyay;=u+yD; aemufyikd ;f rSmawmh azazu wvk;H wpnf;wnf; zwfEkid f
atmifq+dk yD; pmtkyt
f jzpfvnf; xkwaf cJhygw,f?
tJ'pD mwrf;udk tck (ESpaf ygi;f 6eD;yg;=um+yD;aemuf) jyefzwf=unfah wmh azaz uwifreS ;f
qcsuaf wG[m tvGerf Sefuefaewm awG&ygw,f? azazwdk@rsdK;quf wwrf;ww ar#mrf Sef;cJhwJh
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;}u;D [mvnf; a$jynfawmf ar#mw
f ikd ;f a;qJyJ jzpfaeao;wJt
h wGuf tJ'pD mwrf;
tusO;f csKyfuav;udk aS;acwfa[mif;atmufarhzG,f tjzpf jyefvnfazmfjyvdu
k fygw,f?
tJ'pD mwrf;rSm tydik ;f av;ydkif;ygdyS gw,f?
1? yxrydik ;f rSm jynfwiG ;f ppf (10) ESpcf &D;udk t=urf;zsi;f azmfjyxm;ygw,f? 1948 ckEpS f ukecf ge;D u
p+y;D wdu
k cf &hJ wJh autif't
D kd tygtif tjcm;vufeufuikd t
f zGJ tpnf;rsm;jzpfwhJ (xdak cwf tac:)
tvHjzL/ tvHeu
D eG jf rLepf/ &JabmfjzL/ &cdik o
f yl ek f pwJw
h jynfv;Hk twdik ;f twmeJ@tES@H tjym; jzpfcw
h J hJ
wdkufyrGJ sm;ta=umif; azmfjyxm;ygw,f?
72

ta7;awmfykH8sme,f

2? 'kwd,ydik ;f rSm tJ'D (10) ESpfc&D;twGif; tpdk;&eJ@oyl kefrsm; ESpfOD;ESpzf uf &JvufSd tajct
aersm;udk azefokH;oyfxm;+yD; wu,fvk@d 'Dtwdik f; qufwku
d fae=u&if jzpfvmEkdifr,fh tem*wf
tvm;tvmrsm;udkvnf; rSe;f qwifjyxm;ygw,f?
azazu tJ'Dtydik f;rSm 'Dvkad jymxm;ygw,f?
EdkifiaH &;onf jynfwiG f;ppf twuftus. ausmdk;rdKifjzpfonf? ppfa&;onf taxmuf
tul tydik f;om jzpfonf? olykefta&;edrfhaprnfh xl;jcm;onfEh kid if Ha&;ajymif;vJr_rygbJ ppfa&;ouf
oufjzifo
h m &ifqkid af ev#if olykefta&;rSm tvGef Snf=um cufcJEdkifa=umif;/ vufdt
S pd;k &taeeJ@
ppfa&;oufoufcsn;f tm;rud;k bJ Edkiif Ha&;t& u;pm;oifha=umif;/ Ttwdik ;f qufoGm;aeygu
jynfwGif;ppf}uD; Snf=umoGm;rnfh tvm;tvmSad =umif;/ ppfwyfwk;d csJ&I jynfwiG ;f pD;yGm;a&;vnf;
usqif;Edik af =umif; pwmawGut
kd ao;pdwf tcsut
f vufrsm;eJ@xw
k jf y Si;f vif;xm;+y;D ppfa&; ouf
oufjzifh aemufxyf(7)ESpfqufwu
dk fv#iv
f nf; olyket
f iftm; rusqif;Edik fa=umif; a&;xm;ygw,f?
3? wwd,ydki;f rSmawmh ppfe@J Eikd if aH &;&J&nf&,
G cf suaf wG ppfeJ@jynfolvx
l k ppfe@J Edkiif aH &;acgi;f
aqmifrsm;&J qufpyfaeykrH sm;udk tus,w
f ifah &;om;xm;ygw,f?
txl;ojzifh Edkiif Ha&;acgif;aqmifrsm;taeeJ@ ppfEkid af &;twGuo
f mru ppfudk rlvEdkiif Ha&;
&nfreS ;f csuu
f aoGzrD oGm;atmife@J ppf+yD;aemuf +idr;f csr;f a&;umv wnfaqmufa&;twGuf wmef&dS
a=umif; pwmawG yg&dyS gw,f?
ppf[mjzpfymG ;vmzkd@ vG,fulayr,fh t+yD;owfz@kd cufcJwwfa=umif;/ ppf'%fukd jynfov
l lxk
uom t"du cH&a=umif;awGyg&Sdygw,f?
4? aemufq;kH pwkwWykid f;rSm vufdjS ynfwGi;f ppfudk b,fvt
dk qkH;owfoifhw,f qdw
k m
udk wifjyxm;ygw,f? tJ'Dwek ;f u ef}uD;csKyfjzpfwJh OD;Ek&J ygvDrefrde@f ceG ;f udk udk;um;+yD; jynfov
l l
xku ppftwGuf ay;&wJh tzd;k tcrsm;udk axmufjy+yD; jynfwGif;ppfjzpf&jcif;tay: Edik fiHa&;acgif;
aqmifrsm;taeeJ@ wmefSda=umif;/ Edik fiHa&;acgif;aqmifrsm;taeeJ@ ppfe@J ywfoufI xifjrif,lqykH
aygq
h rSm;,Gi;f jcif; ta=umif;&if;rSm Armjynfvw
G v
f yfa&;&cgp tawGtuH A[kow
k enf;yg;r_a=umifh
vnf;aumif;/ pdwu
f l;qENeJ@ a'go/ arm[awGudk a&S@xm;rdaoma=umifv
h nf;aumif; rSm;cJh=uykH /
b,fol a=umifh b,fga=umifh[k qufvuf tjiif;ryGm;oifah wmhbJ trSm;efcH rkH ubJ trSm;udk &J
&J Hh hjH yif=u&efwdkufweG ;f xm;ygw,f?
vufdES kid if Ha&;acgif;aqmifrsm;taeeJ@ vufSdwdkif;jynftajctae ESpOf D;ESpfzuf&yf wnfae
&aom tajctaewd@k ukd wdwu
d sus qef;ppf=unfh +_ y;D jynfov
l x
l t
k em*wf tusKd ;udk rqef@ usiaf pbJ
usdK;a=umif;r#wI ,xmblwusaomenf;vrf;rsm;eJ@ &yfpJ=uzk@d azazu aemufqH;k rSm wdkuw
f Gef;
xm;ygw,f?
tJ'Dumvu q&m}uD;r_di;f &J jynfwGi;f +idr;f csr;f a&;v_yfSm;r_ vlxkqENjyyGJ}uD;rsm;vnf;
w+cdr+fh cdrhef @J wEdkifiv
H H;k usif;yaewmyg? 'ga=umifhyJ -azazu 2007 ckEpS rf Sm xkwaf cJw
h hJ udk,fwdkifa&;
twKy`wdpW mtkyfrSm 'Dvadk &;xm;ygw,f?
u|eaf wmfxdkpmwrf;a&;om;&ef jynfwGif;ppfjy\emudk tao;pdwfavhvmavav jynf
wGif;ppf a&&Snf+yD; jynfolwk@d .qif;&J'u
k Q tE&m,frsm;udk jrifavavjzpfum jynfwGi;f +idrf;csrf;a&;
onfom tem*wfEdkifio
H pf xlaxmifEidk fa&; twGuf aomhcsujf zpfa=umif; ydrk I
dk oabmayguv
f m
73

ta7;awmfykH8sme,f

ygonf? vufjdS ynfov


l x
l .
k 'kurQ sKd ;pkH qkcH sujf zpfaeonfh jynfwiG ;f ppf}u;D udk jynfov
l x
l k tusKd ;pD;yGm;y
Edkiif Ha&;tajccHay:wGif &yfpJEkid yf gu wdkif;jynftay:t}uD;rm;qkH; tusdK;yEdkifcsuf[kvnf; ,kH=unf
vmrdygonf?
xdka=umifhyif u|efawmfonf q&m}uD;ocifudk,fawmfr_dif;. jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
&SpOf ;D aumfrwD tzGJ iftcsKd ESihf wdik yf ifaqG;aEG;+y;D xdt
k zGJ ESihf yl;aygi;f v_y&f mS ;&ef pDpOfygawmhonf?wJ?h
tJ'pD mwrf;u azaz&JwGucf surf w
_ ckrmS - ppfa&;oufoufe@J csn;f ajzSi;f ygu aemuf (7)
ESpf=umawmif olykeftiftm;usqif;p&mta=umif;r&Sdvdk@ajymxm;wm ygygw,f? owif;pm
wapmif u 'Dvq
kd &kd if jynfwiG ;f ppf}u;D aemuf (7)ESpaf wmif quf=umOD;rSmvm;qd+k y;D tvef@w=um;
acgi;f }uD;a&;wm rSwfrad eygw,f? wu,fv@dk om 'DjynfwiG ;f ppf}uD; tckvkd &mpkESpfufausmf =um
aeOD;r,frSef; odc=Jh u&&ifawmhb,fvkrd sm;a&;r,frodygb;l ?
'Dae&mrSm ArmjynfjynfwGi;f ppf&J Snf=um&r_ udk em;vnfzd@k vdkygw,f? wdu
k q
f idk fwm wck
vnf; ajym&OD;r,f?
1953-1961 ckESpt
f xd tar&duefEkid if H&J (34) OD;ajrmuf orRwtjzpf wmefxrf;aqmif
cJhwJhtdkufqifa[mifg;('kwd,urBmppftwGif; r[mrdwfwyfzGJrsm;OD;pD;csKyf-=u,f (5) yGifh
Adkvcf sKyf}uD;a[mif;) u 1961 ckEpS f-orRw&mxl;utem;,lawmhr,fhtcsed f wdki;f jynfudk E_wfquf
rde@f ceG ;f ajym&mrSm olEdik if t
H wGuf olylyefwt
hJ csuw
f ckukd xnfo
h iG ;f ajym=um;cJyh gw,f? tar&duef
Edik if t
H aeeJ@ Edik if &H J bma&;vdak iGjyr_ukd *krpdu
k b
f J ppfvufeufypPn;f rsm; tqrwef xkwv
f yk af er_
udk owday;+yD; tpd;k &uefxdu
k frsm;eJ@ ppfvufeufypPnf;xkwfaolrsm;t=um; qufpyfaer_awGudk
owday;oGm;cJyh gw,f? tJ'Dae&mrSm olu ag[m&topfwvk;H okH;cJ+h yD; tJ'Dpum;vHk;[m Edkiif Ha&;
ag[m&wvkH;tjzpf wGifusecf yJh gw,f? military-industrial-complexwJh? ppfwyf-pufr_p;D yGm;a&;
vkyfief;rsm; a'G;a&m,Sufwifjzpfaer_-vd@k qdkvdkygw,f?
ArmjynfrSmawmh jynfwGif;ppf}uD;Snf=umavppfwyfu =oZmxlaxmifEdik zf @kd ta=umif;
jycsuf&avavjzpf+yD; jynfwGif;ppf wdkuf&wmudkta=umif;jy+yD; Armjynf&J-EdkifiHa&;tm%mpD;yGm;a&;tm%mudk =umSn=f umrsm; qkyu
f ikd v
f m cJ&h wJh t&omodae+yjD zpfw-hJ ArmhwyfrawmftaeeJ@
aemufqkwf+yD; ppfwef;vsm;jyef&r,fh tjzpf (wdki;f jynf}uD; +idrf;csr;f oGm;rSmud)k vdkvm;ygrh vm;?
ArmjynfrmS vnf; aemufxyfag[m&topfwvkH; wd;k vm&awmhr,fxifyg&J?
'guawmh? ppfwyfjynfwiG f;ppf ] ppftm%mSipf epf qdw
k *Jh %ef;ocsmF ykaH oenf;ygyJ?
'ga=umifhyJ azazu olaemufq;kH tcsdefrsm;twGif; owif;Xmersm;eJ@ awGqkHar;jref;cef;
rsm;rSmu|eaf wmfw@kd Eikd if &H J 'kut
Q zkzH [
Hk m ppftm%mSipf epfrmS jrpfzsm;cHygw,fvd@k -wzGzaG jym+y;D
olcspfwhjJ ynfolawGudk t"du&efol b,foq
l w
dk m rsuaf jcrjywfzkd@ owday;cJh[efSdygw,f?
vSausmfaZm?
2015-6-6?

74

ta7;awmfykH8sme,f

ArmjynfrSm ,lu7def;vkd
jzpfekdifovm;
(1)
2014 ckESpfrmS ,lu&def;ta&;/tcif; jzpfyGm;wJhtcg wurBm
vH;k u pdw0f ifwpm; apmif=h unfch =hJ uw,f? Armjynfvnf; tyg
t0ifjzpfygw,f? 'Daemuf k&mS ;buf,rd ;f wJh ,mEluAkd pftpd;k &
ywfusoGm;w,f? taemuf,drf;wJh tpdk;&tzJG@ wufvm
w,f? ,lu&def;xJu cdkif;rD;,m;uawmh qENc,
H lyv
JG kyf+yD;
k&Sm;eJ@ aygif;vdu
k w
f ,f? usef k&mS ;e,fpyfeJ@uyfvsuf a'o
awGu k&mS ;rsKd ;EG,af wGvnf; cJGxu
G zf @kd vufeufuikd f jyefwu
kd f
ae=uwm tckxd r+yD;jywfao;yg?
cdkif;rD;,m;u k&Sm;eJ@aygif;oGm;+yD;aemufrSm Arm
jynf&@J ta&S@ajrmufa'oawG[mvnf; ,lu&def;vdk jzpfomG ;
Edkiw
f ,fvk@d jynfwiG f;rD'D,mtygt0if wcsdK@u oH;k oyfajym
qdak &;om;vmwm awG@vm&w,f? tck 'DEpS f azazmf0g&v
D rSm
udk;uef@a'owGif; zkef=um;pif;wyfawG jyefvnf0ifa&muf
vm+yD; wdu
k fyGaJ wGjzpfvmwJt
h cg tJ'Dpk;d &drrf _awGvnf; jyefay:
ayguv
f m=ujyefw,f? tpd;k &uvnf; tcsKyt
f jcmtm%mudk
umuG,w
f w
hJ u
kd yf /JG usL;ausmpf pfy/GJ wkwaf =u;pm;awGygw,f
75

junf0if;
pojzifh xkwaf zmfajymqdv
k mwma=umifh 'Dp;kd &drpf w
d f
awGu yd}k uD;vm=uwm jzpfw,f? Armhwyfrawmf
taeeJ@awmh aysmufq;Hk aecJw
h Jh pmemr_wcsdK@ jyef&cJh
wmvnf; aw@v
G ku
d f&w,f?
'Daemuf arvxJ 0e,f yefqef;rSm wdkif;
&if;om;tzJ@G tpnf;awG&@J tpnf;ta0;w&yf usi;f
ycJhw,f? tJ't
D pnf;ta0;rSm UWSA u 0jynf
e,f&&Sad &;udk useftzJG@rsm;u em;vnfvufcHay;
=uapvkw
d ,fv@kd yef=um;cJw
h ,f? tpnf;ta0;t+y;D
xkwjf yefa=unmcsurf mS 0jynfe,fawmif;qdw
k mudk
em;vnfaxmufcH=uw,fqdkwJh tcsufygvmyg
w,f? 'DtcgrSmvnf; 0jynfe,fay;cJh&if ,lu&def;
vdkjzpf+yD; wkwfjynfeJ@ aygif;oGm;vdrfhr,fqdkwJh
toHawG =um;vm&jyefygw,f?
(2)
,lu&def;vdkjzpfrjzpf ajymEdkifzdk@twGuf t&ifqHk;
,lu &def;jy\em bma=umifhb,fv dkjzpfo vJ

ta7;awmfykH8sme,f

qdw
k mudk pl;prf;=unfzh @kd vykd gr,f? 'DrmS awmh tusO;f yJ a&;Edik f
'ga=umifh aewdk;tzJG@ wd;k csJ@a&;udk 'Davmuf
ygr,f?
eJ@wif &yfraebJ qufw;dk csJ@z@kd a*smb
h &k t
fS pd;k &u pdwf
tm;xufoefcJhw,f? 2008 ckESpf {+yDv aewdk; t
1989 ckESpf bmvifwHwdkif;rycif k&Sm;orRw pnf;ta0;rSm a*smf*sD,meJ@ ,lu&def;udk aewdk;tzJG@
a*:bmacsm@Aef J@ taemuf*smreD0ef}uD;csKyf [Jvrf w
G cf ;dk wd@k 0iftjzpf vufcHzk@d bk&t
Sf pdk;&u axmufcaH jymqdkcJh
awG@qakH qG;aEG;cJ=h uw,f? tJ'rD mS a*:bmacsmAh u
f bmvif w,f? 'gayrJh jyifopfe@J *smreDu k&Sm;udk &efpovdk
aygi;f pnf;a&;rSm ta&S@*smreDtay: raygi;f bJaezd@k zdtm; jzpfrSmrd@k uef@uGuf=uw,f? aemufawmh tay;t
ay;rSm r[kwfa=umif; ajymqdkuwday;cJhw,f? [Jrw
G cf ;dk vf ,lvkyf+yD; 'D2 Edkifiu
H dk tzJG@0iftjzpfvufcHzdk@ w&m;
bufu ta&S@*smreDrmS aewdk;ppfr[mrdwfwyfz@GJ awG cs 0ifvyk x
f ;kH vkyef nf;awGtwdik ;f pwifrvkyaf qmifao;
xm;rSm r[kwfb;l vdk@ uwday;cJhw,f?
bl;? a*smf*sD,meJ@ ,lu&def;wd@k &J@ aewd;k tzJ@G 0if jzpfvdk
wJh qENuakd wmh axmufcyH ga=umif; a=unmcsuf xkwf
'gayrJh 1990 ckESpfawGrSm uvifweftpdk;&u cJw
h ,f? tJ'D tcsed u
f k&mS ;vufaxmuf Edik if jH cm;a&;
aewd;k tzJ@G wk;d csJ@a&;udk pwifwGef;aqmfcw
Jh ,f? 1999 rSm 0ef}uD;jzpfol tvufZef;'g *&yf&Sfudk(Alexander
csuo
f rRwEdkiif /H [efa*&DeJ@ ydkvefwk@d aewd;k tzJG@0if jzpfvm Grushko) u a*smf*sD,meJ@ ,lu&de;f udk aewdk;tzJG@
cJhw,f? 'kwd,tcsDtjzpf 2004 ckESpfrmS blvaf *;&D;,m;/ 0iftjzpf vufcv
H u
dk f&if tifrwef}uD;rm;wJh AsL[m
tufpwd;k eD;,m;/ vwfA;D ,m;/ dak r;eD;,m;/ pvdkAufuD; ajrmuftrSm;udk usL;vGefwmyJ jzpfvdrhrf ,f? tJ'Dt
,m;eJ@ pvdak AeD;,m;wd@k aewd;k tzJ@G 0ifjzpfomG ;w,f? aewd;k rSm;a=umifh Oa&mywcGiv
f k;H &J@ vH+k cHKa&;twGuf tEW
udk tJ'v
D pkd wd;k cs@J uwnf;u k&mS ;u jyif;jyif;xefxef uef@ &m,f}uD;wJh tusKd ;qufawG jzpfay:aprSm jzpf w,f
uGucf w
hJ ,f?
vd@k ajymqdo
k wday;cJw
h ,f? ylwifuvnf; 'D 2 Edik if u
H kd
aewd;k tzJG@0iftjzpf odrf;oGif;jcif;[m k&mS ;udk wdu
k f
1995 ckEpS f abmfpeD;,m;qmhAfawGukd aewdk;tzJ@G &dkuf +cdr;f ajcmufrt
_ jzpf oabmxm;rSm jzpfa=umif;
u AH;k }uJwu
kd cf u
kd rf a_ wG yvkyaf wmh k&mS ;orRw,Jv
h q
f ifu ajymqdkchw
J ,f?
k&mS ;zuf'a&;&Sif;&J@ e,fpyfuko
d m aewdk; (nato) a&muf
vmcJ&h if bmjzpfrvJqw
kd mudjk ywJh yxrqH;k vuQ%myJ jzpf
2008 ckESpf a*smf*sD,mrSm jynfwGi;f r+idrf
w,fvdk@ ajymcJzh ;l w,f? 'g[m k&mS ;&J@ pd;k &drpf dwu
f kd azmfjy roufr_awGjzpfw,f? tAfcgZD,meJ@ awmif atmf
vdu
k w
f myJjzpfw,f? 'gayrJh tJ'u
D mvawGwek ;f u k&mS ;u quf&mS ; jynfe,fawGu cGJxu
G fzdk@ jzpfvmw,f? 'D
vnf; tiftm;wpHw
k &m csnehf @J aewma=umifah &m rdrv
d +kH cKH jynfe,fawGudk A[dktpd;k &u wdkufcku
d Ef rSd ef if;w,f?
a&;twGuf tEW&m,fodyfray;Edkifao;wma=umifh k&Sm; =o*kwfvrSmawmh k&mS ;wyfawG0ifvm+yD; tJ'D jynf
bufu tjyif;txefwHk@jyefwm odyrf vkyfEdkifchyJ g? tar&d e,fawGudk tumtuG,fay;cJhw,f/ 'g[m ylwif
uefuvnf; ppfat;wdu
k yf rGJ mS tEdik &f vdu
k +f yDq+kd yD; urBmrSm taeeJ@ aewdk;tzJG@0ifjzpfcsifaewJh a*smf*sD,mEdkiif Hudk
tiftm;}uD; 2 Edik fiHu pd;k rdk;wJhpepfuae ol@wEdik fiHwnf; vufawG@oifcef;pmay;vdkufwm jzpfovdk tar&d
pdk;rdk;wJh urBmhpepfudk taumiftxnf azmfcsifaewm uefeJ@ taemuftkyfpkudkvnf; aewdk;wdk;csJ@a&;udk
jzpfw,f? a*smhb&k Sf orRwoufwrf;rSm uGeq
f maA;wpf ZGwrf vkyzf @kd owday;vdu
k w
f mvnf; jzpfygw,f? 'gay
vufopfawGuvnf; tm;aumif; wpcef;xvm=uw,f? rJh tar&dueftrSL;ywJh taemuftyk pf u
k *krpdu
k b
f J
_;H edro
fh mG ;wJh k&Sm;Edik if H emvefrxlvmatmif 0dik ;f ywfxed ;f 2009 ckEpS rf Sm t,fvaf b;eD;,m;eJ@ cdak t;&Sm;wd@k ukd
csKyfa&; (containment) udk zdvyk v
f m=uw,f?
aewd;k tzJ@G 0iftjzpf odrf;oGif;cJjh yefw,f?
76

ta7;awmfykH8sme,f

aewd;k ppfa&;tzJ@G 0iftjzpf odrf;oGif;wJh vkyf


ief;tjyif pD;yGm;a&;t& odr;f oGi;f wmudv
k nf; Oa&my
or*~ (tD;,l) uae vkyaf qmifw,f? 'guv
kd nf; k&mS ;
u olw@kd e,fpyftxd =oZmt0ef;t0dik ;f wd;k cs@J vmrSmudk
pd;k &drw
f ,f? tD;,l[m aewd;k &J@ a&S@awmfajy;vd@k k&mS ;u
,lqwmjzpfw,f? pD;yGm;a&;vufeufvdk@ ,lqwm
jzpfw,f?

yg;rSm Oa&myeJ@ aygi;f pnf;zd@k ,lu&de;f u a&G;cs,v


f u
dk f
jcif;[m ylwifu udk,pf m;yxm;wJh k&mS ;e,f cs@J pepf ed*;Hk
csKyftqH;k owfapa&;udk t&Sed jf rifah pvdrhrf ,f? k&Sm;udk,f
wdkiv
f nf; wvrf;vrf;udk a&G;cs,&f r,fhudef;udk &ifqidk f
vm&rSmjzpfw,f? ylwif[mvnf; ol@teD;tem; Edik if aH wG
rSmwif r[kwfbJ k&mS ;Edik fiHwiG f;rSmyg t_;H buf a&muf
aewmudk awG@&rSmjzpfw,f vdk@ a&;cJhw,f?

aemufvufeufuawmh taemufwikd ;f wefz;kd


qdkwmawGudk jzef@csdwmyJjzpfygw,f? 'Drdkua&pDudk
jzef@jzL;wmvdk@vnf; tar&dueftrSL;ywJh taemuf
tkyfpku qdkygw,f? 'Dvkyfief;twGuf aiGudkaomuf
aomufvJ oH;k ygw,f? 2013 ckESpf 'DZifbmrSm tar&d
uef vufaxmufEkid if jH cm;a&;0ef}uD; (Oa&mya&;&meJ@
,la&;&Sm;) Apfwdk&D;,mElvefu ,lu&def;rSm 'Dt
aemufwidk f;wefzk;d jriw
fh ifa&; (wu,fu tar&duef
wefzk;d yg) vkyfief;awGtwGuf 1991 ckESpu
f ae tJ'D
tcsed t
f xd (2013 ckEpS )f jrKyfEcHS w
hJ hJ aiGa=u;[m tar&d
uefa':vm 5 bDvsHcef@ &Sd+yDvdk@ ajymygw,f? 'Drdk
ua&pDa&;twGuf trsdK;om;yHhydk;a&;tzJG@ (NED) u
wqifh aiGa=u;axmufyHkr_awG vkyfwmjzpfygw,f?
tJ'DtzJ@G u ,lu&def;rSm ya&m*sufaygi;f 60 ausmfeJ@
t&yfbuftzJG@tpnf;awG ay:aygufxGef;um;vm
atmif aiGa=u;axmufyHhr_awG yvkyfw,f? 2010
,lu&de;f orRwa&G;aumufyGrJ Sm ,mElukAd pfcsf tEdik &f
oGm;awmh (NED) u olwk@d &@J &nfrSe;f csufawG xdcu
dk f
apw,fvdk@ qHk;jzwf+yD; twdkuftcHawGudk yHkatm
axmufyaHh y;wmawG wd;k jriv
fh yk cf w
hJ ,f? wu,fawmh
'Dru
dk a&pDjzef@jzL;w,fqkw
d mu olwk@d rvdv
k m;wJh (ol
wd@k uked mcHrmS r[kww
f )Jh olawGukd qef@usi+f yD; olw@kd vdk
vm;wJholawG (olwdk@udkemcHr,fholawG)udk tm;ay;
wmyJ jzpfygw,f?

'gawGuawmh taemuftyk pf &k @J oH;k rsKd ;ay:vpDv@kd


ajym&ygr,f? aewd;k tzJ@G wd;k cs@J jcif;/ Oa&myor*~w;kd cs@J jcif;eJ@
'Drku
d a&pD jzef@csjd cif;qdw
k mawGyJjzpfygw,f?
2013 Ed0k ifbmrSm ,mEluAkd pfcsu
f tD;,leJ@ aqG;
aEG;!SdE_dif;aewJh pD;yGm;a&;udpPudk y,fcscJh+yD; k&Sm;u
urf;vSr;f wJh tar&duefa':vm 15 bDvsHtultnDudk
vufcv
H u
kd w
f ,f? tJ'rD mS tpd;k &qef@usiaf &; qENjyyJaG wG
ay:ayguv
f mawmhw,f? 2014 azazmf0g&rD mS awmh ,mEl
udAk pfcsv
f nf; k&mS ;udk xGuaf jy;&wJu
h ed ;f qdu
k af wmhw,f?
tpdk;&tzJG@opf wufv mw,f? taemufv dkvm;+yD;
k&Sm;qef@usifwhJ tpdk;&tzJG@jzpfw,f? tpdk;&tzJ@G 0if 4
OD;[mqd&k if zufqpfvufopfawGjzpfw,f? 'g[mvnf;
rxl;qef;ygbl;? ayguf=um;oGm;wJh tar&duef vuf
axmuf Edik if jH cm;a&;0ef}uD; Elvef&@J vlxq
k ENjyyGaJ wG jzpf
aepOf w,fvzD ek f;eJ@tar&duefoHt&m&Sdukd ajymqdkne f
=um;csufawGrSm tpdk;&tzJG@tajymif;tvJvkyfzdk@/ tJ'D
tpdk;&tzJG@opfrSm uvpf&u
Sf dk Klitschko (tJ'Dtcsdefu
xif&mS ;wJ@ twdkuftcHacgif;aqmifwOD;/ urBmhvufa0S@
cseyf ,
D )H rygap&bl;? ,ufpife,lcf (YansenyuK) udk 0ef}uD;
csKyfjzpfapcsiw
f ,f pojzifh ygw,f? tJ'Dtwdkif;vnf; w
u,fjzpfcw
Jh ,f?

ylwifuvnf; rwH@k rqdik ;f bJ vufw@kH jyefcw


hJ ,f?
cdik ;f rD;,m;udk k&mS ;jynfwiG ;f odr;f oGi;f vdu
k fw,f? cdik ;f
2013 ckESpf pufwifbmrSm (NED) &J@ OuU rD;,m;rSm k&mS ;rsKd ;EG,pf u
k vlO;D a&&J@ 60&Sw
d ,f? aemuf
jzpfol &uf&rSf ef; (Gershna) u e,l;a,mufwidk f; o +yD; cdkif;rD;,m; qDAufwdkydkvfrSm k&Sm;a&wyfpcef;
wif;pmrSm aqmif;yg;wapmif a&;cJw
h ,f? tJ'Daqmif; &Sad ewma=umifh 'Dvko
d dr;f oGif;zd@k vG,u
f lcw
Jh ,f? k&mS ;u
77

ta7;awmfykH8sme,f

cdik ;f rD;,m;udk vufvw


G rf cHEikd w
f m 'Da&wyfpcef;eJ@
yifv,feufxGuaf yguf tqH;k _H;rcHEdkifwma=umifh
vnf; jzpfw,f? aemufyikd ;f rSm ,lu&def;ta&S@buf
e,fpyf&Sd cGx
J Gufa&;v_y&f Sm;r_awG ay:cJhw,f? ppfyJG
awGjzpfcJhwm tckxd r+yD;jywfao;yg? k&Sm;EdkifiH
wHcg;0rSm taemuf tkypf &k @J ajcukwpf cef; b,fvrkd S
tjzpfrcHEikd b
f ;l qdw
k mudk ylwifu jywfjywfom;om;
jyovdkufwmyJ jzpfw,f?
'DtwGuv
f nf; k&mS ;udk taemuftyk pf u
k
enfrsdK;pHek J@ bufpu
Hk ydwfqk@d ta&;,lwmawG vkycf hJ
w,f? k&mS ;pD;yGm;a&;vnf; tawmftxdemcJw
h ,f?
a&eHaps;uscw
hJ ma=umifv
h nf; ydt
k xdemcJw
h ,f? a&eH
aps;uswm[mvnf; k&mS ;udk xdk;ESucf sifvdk@ wrif
aps;usatmif vkyw
f mjzpfw,fv@dk ajymqdkok;H oyf
wmawG &Sdw,f?
Edik if w
H ck&@J e,ferd w
d u
f kd rdrw
d ikd ;f jynftwGi;f
odr;f oGif;w,fqk&d if rdrt
d ay: jyefoufa&mufvm
r,fh qd;k usdK;awGu renf;ygb;l ? 'gayrJh rodrf;oGif;
&if jzpfay:vmr,fh tusKd ;qufeJ@ odrf;oGif;&if jzpf
ay:r,fh tusKd ;qufawGukd csed x
f ;kd wGucf su+f yD;rS qH;k
jzwfvkyu
f idk =f uwmyJv@dk ,lq&ygw,f? aemuf+yD;
k&Sm;[m tiftm;}uD;Edik fiHvnf;jzpf ukvor*~rSm
}uD;ig;}uD;tzGJ@0ifvnf; jzpfaevd@k om tckvkd vkyf0hH
wm jzpfw,f? EdkifiiH ,fav;qd&k ifawmh rvG,fyg?
1990 ckEpS u
f quf'rf[pl ed u
f ul0w
d ef ,fajr wpdwf
wydik ;f udk 0iford ;f awmh b,fvjkd zpfomG ;vJqw
kd m od
=uwJt
h wdkif;ygy?J
(3)
udk,t
fh rd w
f cH g;0rSm udk,u
fh kq
d ef@usifwu
dk f
cdkufr,fholawGudk b,fou
l rS &Sad pcsifrSmr[kwfyg?
tar&duefEikd if q
H &kd if 1823 ckEpS u
f wnf;u rGef ;kd 0g'
qdkwmudk a=unmxm;wm r[kwv
f m;? 'Da=unm

csuu
f awmif-ajrmuftar&duwdu
k rf mS b,forl S vmrpGuf
zufe@J qdkwmyJjzpfw,f?
ppfat;wdkuyf Gu
J mv 1962 ckESpfrmS usL;bm;'Hk;ysH
ta&;tcif; jzpfcw
hJ ,f? qdAk ,
D uf&k Sm;u 'H;k ysaH wGcsxm; ay;
rSmudk tar&duefu tjyif;txefuef@uu
G +f y;D jzpfcw
hJ hJ tusyf
twnf;yg? wwd,urBmppf jzpfrvdkawmif jzpfc&Jh w,f?
aemufydkif;rSmvnf; awmiftar&duwdkuf EdkifiH
awGrmS vuf0J,dr;f wJhtpd;k &awG rwufEdkifatmif/ wufvm
&ifvnf; ywfusatmif tar&duefu wpdkufrwfrwf vkyfcJh
wmygy?J usL;bm;udk ydwq
f @kd xm;w,f? tckrS oHwrefqufqH
a&;jyefpzd@k vkyfw,f? csv
D DrSm tm,efa';udv
k kyf}uHchw
J ,f?
eDum,m*GmrSm uGefx&molykefawGudk tm;ay;axmufyHhcJh
w,f?
ppfat;wdkufyJGumvwavsmufvHk; tar&duefeJ@
qdAk D,uf,leD,Hwdk@[m wurBmvHk;rSm tiftm;=oZmv$rf;
rd;k &m e,fy,fawG tyif csJ@xGif+yD; tiftm;yifcJh=uw,f?
a'oEW&ppfawGvnf; jzpfcJhwm renf;ygb;l ?
(4)
tcktcsdefrSm urBmh'kwd,t}uD;qHk; pD;yGm;a&;ydkif
&Sijf zpfwhJ wkwEf ikd if [
H m usaemfw@kd &@J tdref ;D csi;f Edik if jH zpfw,f?
ta&S@ajrmuf&Sd wkwf-Arme,fpyfa'oawGeJ@ywfouf+yD;
,lu&ef;vdk jzpfEikd w
f ,fq+kd y;D ajymqdak ewmawGuakd wmh wkwf
jynfu ,wdjywfjiif;y,fxm;+yD;jzpfygw,f?
1949 ckESprf mS wkwfjynfol@orRwEdik if H ay:ayguf
w,f? t&ifq;kH todtrSwf ywJh Edik if aH wGxrJ mS Armjynfvnf;
ygygw,f? 'ga=umifh qufqaH &;aumif;cJhw,f? aqGrsKd ;ayguf
azmf qufqHa&;vd@k ajymqdo
k ;Hk E_e;f avh&w
Sd ,f? 'gayrJh tar&d
uefEdkifiHeJ@ wcsdK@EdkifiHawGu todtrSwfryygbl;? xdkif0rf
a&muf cseaf u&Sw
d t
f pd;k &udyk J todtrSwf yw,f? ukv or*~
rSmvnf; xdki0f rfuydk J wkwjf ynfuk,
d fpm;vS,ftjzpf vufcH
xm;wmjzpfw,f?
78

ta7;awmfykH8sme,f

1950 rSm udk;&D;,m;ppf jzpfygw,f? awmif udk;&D;,m;


bufu tar&duefO;D aqmif+yD; Edik if HwumwyfzJG@awG 0ifwku
d fay;
=uw,f? 'DwyfzJG@awG wkwef ,fpyfem; ,mvl;jrpfausmf a&muf
vmawmh wkwjf ynfuvnf; ajrmufu;kd &D;,m;bufu 0ifwu
kd yf g
awmhw,f? ol@e,fpyfrmS tar&duefu ajcukw,
f rl mS udk wkwEf ikd f
iHu tjzpfrcHEkid b
f ;l qdkwhJ oabmygyJ?
'Daemuf ppfat;wdkuyf t
JG &Sdeu
f wjznf;jznf; jyif;xef
vmw,f? tar&defuefe@J qdkAD,uf,le,
D Hwdk@[m aewd;k / 0gaqm
pwJh ppfpmcsKyftzJ@G awG zJ@G =uygw,f? 1954 rSm tar&duefu ta&S@
awmiftm&SrmS vnf; qD;wd;k qd+k y;D ppfpmcsKyt
f zJ@G z@GJ ygw,f tr&duef/
=opa=wvs/ e,l;ZDvef/ jyifopf/ t*Fvef/ ta&S@ ygupPwef (tck
b*Fvm;a'h&)fS xdik ;f eJ@ zdvpfyikd w
f @kd ygw,f? uGejf rLepftEW&,f wm;
qD;a&;twGuv
f @dk qdyk gw,f? tif'cdk sKd if;em; ppfyv
JG nf; jzpfchw
J ,f?
AD,uferf/ vmtdk/ uarBm'D;,m; pwJh Edik fiHawGrSm jzpfw,f?
wkwEf ikd if u
H vnf; ol@Eikd if H 0dik ;f ywfrcH&atmif +ird ;f csr;f pGm
twl,OS w
f aGJ exdik af &; rl}uD;ig;csuu
f kd tdE,
dN eJ@w+JG yD; azmfxw
k v
f m
w,f? ArmEdik fiHuvnf; tJ't
D xJrSm ygcw
Jh ,f? 1955 befa'gif;
nDvmcHrmS +idrf;csrf;pGm,SOfwGaJ exdik fa&; rl}uD; ig;csuu
f dk csrw
S fcJh
w,f? aemufyikd ;f rSm tJ'w
D ek ;f u 0ef}u;D csKyOf ;D Eku wkwf 0ef}u;D csKyf
csKd tifvikd ;f qDrmS awmif;qdrk w
_ ck vkycf w
hJ mudv
k nf; azmfjyvdw
k ,f?
wkwjf ynfwiG ;f a&mufaewJh AuyawGukd Arm jynfwiG ;f jyefrv$wf
zd@k jzpfw,f? csKd tifvikd ;f uvnf; oabmwlcw
hJ ,f? 'ga=umifh wkwf
jynfwGif;a&mufaewJh Auy awG[mvnf; wkwjf ynfrmS aomif
wifaeawmhw,f? 1968 usrSyJ jynfawmf jyefEdkif=uawmhwm
jzpfw,f? cHajym&&if tJ'DumvrSm wkwf-Arm qufqHa&;[m
aumif;rGecf w
hJ ,f? csmcsu
D awmifrS taemuf&@J wkw0f ikd ;f ywfyw
d f
qdk@a&;rSm Armjynf[m uGufvyfjzpfaewJh Edik fiHyv
J @dk rSwfcsuf cs
cJ&h w,f?
1962 ckEpS rf mS Adkvfae0if;u ppftm%modr;f vdu
k w
f ,f?
jrefrmhenf;jrefrmh[ef qd&k ,
S v
f pfpepfq+kd yD; vkyv
f mw,f? jynfwiG ;f
vuf0t
J iftm;pkawGukd odr;f oGi;f vdw
k ma=umifah &m/ tJ'u
D mvu
urBmrSm vuf0aJ vxkvr$ ;f aewma=umifyh g qd&k ,
S v
f pfqw
kd @J pum;
vH;k udk oH;k cJw
h myg? wu,fv
h ufawG@uawmh ppftm%m&Sipf epfukd
79

xlaxmifwmjzpfw,f? wdik ;f jynfp;D yGm;a&;vnf;


c|wf+cHKusvmw,f? 1967 rSm qef&Sm;yg;r_
jzpfw,f? ppfawGqefvyk JG jzpfw,f? ppftpd;k &u
&uf&ufpufpuf ypfcwf ESrd ef if;w,f? tJ't
D csed f
rSm wkwjf ynfrmS uvnf; ,Ofaus;r_awmfveS f
a&;u t&Sdef&vmaew,f? ArmjynfrSm&SdwJh
wkwf ausmif;om;wcsdK@u armfpw
D kef; &ifxk;d
wHqyd f wyfwmawG jzpfvmw,f? 'Dupd u
P kd odrf
odraf rG@arG@ rudik w
f ,
G b
f J qef&mS ;yg;r_ tusyt
f
wnf;uae a&SmifvJv
$ kw
d Jh Adv
k fae0if;ppftpdk;
&u wkwf-Armt"duk%f;udk zefwD;vdkuf
w,f? qdk&S,fvpf emrnfcx
H m;wma=umifh t
xifvGJaewJh tar&duefeJ@ taemuftkyfpkudk
rsufpypfcsif wmvnf; ygygw,f?
tJ'Dumvu ppfat;wdkufyJG t&Sdef
jyif;aecsed jf zpfw,f? AD,uferfppfuvnf; t&Sed f
jrifah ecsed fvnf; jzpfw,f? wzufrmS vnf; qdkAD
,ufe@J wkwf uGJ+yJ+yD; ydyuQ t}uD;tus,f
jzpfw,f? (1969 rSm qdAk ,
D uf - wkwf e,fpyf
wdkuyf JaG wmif jzpfvu
dk fygao;w,f?) tif'dkeD;
&Sm;rSmvnf; wkwfqef@usiaf &; t"duk%f;
jzpf+yD;p jzpfw,f? wkwfjynfu ol@udk0dkif;ywf
ydwfqdk@r_ vkyfwmyJvdk@ xifrSwf[ef&Sdw,f?
tif'ked D;&Sm;u wkwjf ynfeJ@ tvSrf;a0;ayr,fh
Armjynfuawmh tdrfeD;csif; wHcg;0EdkifiHjzpf
w,f? 'Dvedk J@ 1968 rSm Auy&J@ ta&S@ajrmuf
a'o ay:aygufvmcJhawmhw,f?
'Dvdk tar&duefeJ@ qdAk D,uft=um;
ab;usyfeHusyf jzpfae&muae azmufxGufzk@d
wkw fjynfu u;pm;vmw,f? qdkAD, uf
,leD,H[m tar&duefxuf ydktEW&m,f}uD;
w,fv@kd wkwjf ynfu ,lqyH&k ygw,f? tar&d
uefEdkifiHeJ@ yHkrSefqufqHa&;xlaxmifzdk@ vkyf
w,f? tar&duefuvnf; tvm;wlyJ qdkAD
,uf , l e D , H u d k t"d u ypf r S w f x m;w,f ?

ta7;awmfykH8sme,f

'ga=umifh wkwEf ikd if eH @J jyefvnf oifjh rwfa&;twGuf vkyw


f ,f?
'DtwGuf 2 EdkifiHxyd fwef;t&m&S}d uD;awG v#dK@0Suaf wG@qkaH qG;
aEG;=uw,f? 1971 ckESpf {+yDvrSm tar&duef yifaygiftm;
upm;tzJ@G wkwfjynfudk t&if tvnftywf vmcJhw,f?
yifaygio
f w
H refa&;qd+k y;D emrnf }u;D cJw
h ,f? 'DaemufrmS 2 Edik if H
yHrk Seq
f ufqHa&;udk xlaxmif vdkufEidk fw,f? wkwjf ynfol@
orRwEdkifi[
H m ukvor*~rSm ae&mjyef&vmw,f? ukvo
r*~tzGJ@0ifEkid if H jzpfomG ;wm[m wkwfjynftwGuf Edik fiHw
umqufqHa&;e,fy,frSm }uD;rm;wJh tcsdK;tauG@wckyJ jzpf
w,f?

a=umifh wkwfEdkifiHacgif;aqmif}uD;awG=um;rSm
ajrmufu dk;&D;,m;Edki fiH[ m =um;cHE dkif iHtjzpf
(Buffer State) wefz;kd [m avsmu
h svmcJw
h ,f? 'Dt
wdki;f qufoGm;&if ajrmufu;kd &D;,m;Edkiif H[m yvJ
usEdkifw,f? wkwfjynfxu
J dk ajrmufudk;&D;,m;
'kuo
Q nfawG ode;f csD0ifvmr,f pojzifh wkwf&J@
pdk;&drfyyl efra_ wG od&w,f? 'ga=umifh awmif ud;k &D;
,m;&J@ tkycf sKyrf a_ tmuf a&mufomG ;r,fh awmifajrmuf ud;k &D;,m; 2 Edik fiH jyefvnf aygi;f pnf;a&;
ay:aygufvmrSmudk rqef@usifbl;? awmifudk;&D;
,m;taeeJ@ wkwEf ikd if u
H kd &efbufryoa&G@ tar
&duefe@J r[mrdwt
f jzpf &Sdaewmudv
k nf; vufcH
Edik fw,f? 'gayrJh tar&duefwyfuawmh ppfuif;rJh
Zkef (DMZ) &J@ ajrmufzufudk rvm&bl;? wkwf
jynfeJ@u;dk &D;,m; 2 Edkifit
H =um; t&if;tESD;/ ukef
pnfe@J vyk ftm;awG t}uD;tus,f tjyeftvSef
wify@kd Eikd rf ,fh pD;yGm;a&;tcGit
hf vrf;awGvnf; ay:
ayguv
f mr,fv@dk wkwfu ,lqw,f? 'Dtcsuf
awG[m wkwef J@ awmifuk;d &D;,m; tqifhjrifht
&m&S}d uD;awG&J@ tvGwfoabm aqG;aEG;csufawG
jzpfw,fv@kd aygu=f um;vmwJh a=u;eef;tpD&ifcpH m
awGu qdkygw,f?

Edik if w
H ikd ;f [m rdrEd ikd if t
H csKyftjcmtm%meJ@ wdik ;f jynf
ydkief ufe,fajrvHk+cHKa&;udk txl;tav;xm; umuG,fapmifh
a&Smuf=u&ygw,f? txdrcHwJh trsdK;om;tusdK;pD;yGm; qdk
wmvnf; &Sd=uygw,f? rdrde,fpyfa'ovHk+cHKa&;udk txl;
*kpu
kd =f uw,f? ab;ywf0ef;usiEf ikd if aH wGe@J &if;ES;D csp=f unfru
_ kd
wnfaqmuf=uw,f? e,fpyfawGrSm vdt
k yf&if =um;cHe,f
ajrawG xm;=uavh&w
dS ,f? 'grrS [kwf xm;csi=f uw,f? ud;k &D;
,m;ppfyrGJ mS wkwEf ikd if 0H ifwu
kd cf w
hJ m[m tJ't
D wGuaf =umifyh J
jzpfw,f? rdred ,fpyftxd tar&duefwyfawG a&mufvmrSmudk
rvdkvm;vd@k jzpfw,f? 'DaemufrSmvnf; ajrmufu;dk &D;,m;udk
tm;ay;axmufccH w
Jh ,f? 'gayrJh ajrmufu;dk &D;,m;u EsLu
vD;,m;vufeufydkifqdkifzdk@ vkyfvmwma=umifh udk;&D;,m;
u|ef;qG,f[m tyluGuw
f uGuf jzpfcw
Jh ,f? 2006 ckEpS frSm
'gudk=unfhjcif;tm;jzifh wkwfEdkifiH[m
yxrt}udrf EsLuvD;,m;AH;k udk ajrmufuk;d &D;,m;u prf;oyf ol@Ekid if eH ,fedrdwaf wG vHk+cHKa&;udk tjcm;Edkiif HawG
azmufccJG w
hJ ,f?
enf;wl OD;pm;ay;w,f? vdt
k yf&if =um;cHe,fajr
awGxm;r,f? 'gayrJh e,fpyfa'o rwnfr+idrfjzpf
2010 ckESpf 0DuDvdcf a=u;eef;aygu=f um;r_awGt& rSmudak wmh oabmrawG@b;l qdw
k m awG@&ygw,f?
wkwfeJ@ awmifuk;d &D;,m; t}uD;wef;t&m&Sd}uD;awG awG@qHk Edkiif Hwdkif;vnf; tvm;wlyJ jzpf=ur,fv@dk ,lq
aqG;aEG;wJh tcsufawGukd odvm&w,f? aqG;aEG;wmawGudk Edik yf gw,f?
tar&duefoHt&m&SdawGudk awmifudk;&D;,m;u today;
w,f? wu,fu awmifu;dk &D;,m;uwqifh tar&duefqD (5)
wkwfu em;aygufapwmyJ jzpfrmS yg? tJ'Da=u;eef;owif;
,lu&def;udpPudk jyefaumuf&r,fqdk&if
awGt& wkwfjynfu 'D EsLuvD;,m;AH;k prf;oyfrt
_ +yD;rSm EdkifiH}uD;awG&J@ yg0gupm;uGufawGa=umifh jzpf&
ajrmufudk;&D;,m;tay: tawmfav;pdwfysufoGm;cJw
h ,fvk@d w,fqw
kd mudk aw@EG ikd w
f ,f? ,lu&de;f Edik if [
H m rdrd
od&w,f? 2006 ckESpf EsLuvD;,m;AHk; prf;oyf azmufcJGr_ jynfwGi;f a&; rwnf+idrw
f m/ pD;yGm;a&;rSm jynfy
80

ta7;awmfykH8sme,f

udkrDcS dkr_}uD;aewma=umifeh J@ jynfwGif;EdkifiaH &;orm;


rsm; tajrmftjrifenf;wma=umifh tckvdk Edik fiH}uD;
awG&J@ upm;uGuw
f Gif; usa&mufc&Jh wmjzpfw,f?
Armjynfu Edkifi}H uD; 2 Edkifi=H um;rSm &Sad e
wmjzpfw,f? ,lu&de;f vdk rjzpfzk@d qk&d if ,lu&def;vdk
rvkyrf ad pzd@k vdyk gr,f? t"du tkycf sKyfaewJh tpd;k &u
tajrmftjzif&dzS @kd vdw
k ,f? aemuf+yD; jynfwiG ;f wnf
+idraf &; &Sdzk@d vdyk gw,f? tckt&yf0wf ppftpdk;&u
awmh 'Dtcsuaf wG r&Syd gb;l ? ol@tm%m wnf+rJa&;
twGuf jynfwiG ;f rSm bmoma&; ydyuQawG/ vlrsKd ;
a&;rke;f wD;r_awG pwmawGudk wrifzefwD;aew,f?
wkwq
f ef@usifa&;udv
k nf; yg;yg;eyfeyf vkyfaewm
jzpfw,f? 0ef}uD;OD;atmifrif;&J@ wynfhawmfw@dk u
wkwu
f v
dk nf; a=umuf&ygw,fbk&m; qdkwmrsKd ;
aygh? aemuf+yD; wkwjf ynfe@J pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;
vkyu
f ikd &f mrSm xifomjrifomr&Sb
d J (ppfAv
kd cf sKyf}uD;
awG b,fvdku,
dk fusdK;&Smxm;vJ rodEkid )f cGifhyvkyf
udkifxm;apr_awGa=umifhvnf; jynfolawGu o
abmrawG@ jzpfae=uwmvnf; &Sw
d ,f? ESpaf ygi;f rsm;
pGm &Sn=f umae+yDjzpfwhJ jynfwiG ;f ppfuv
dk nf; r&yfpJ
Edkif rHk u ppf&deS af wG jyefwufvmaew,f?
ppfAsLdku&ufawGeJ@ taygif;tyg cdkeDw
odkuu
f yJ wdkif;jynf&@J pD;yGm;a&;udk vuf0g;}uD;tkyf
xm;wma=umifh jynfot
l rsm;u qif;&Jiwfrw
G f ae
=u&w,f? v,form;awG&J@ v,f,majr jyef&&Sd
a&;wdu
k yf /GJ tvkyo
f rm;awG&@J vkycf vpmwd;k jriahf &;
wdu
k yf /GJ ausmif;om;awG&@J ynma&;yjyifa&; wdu
k yf GJ
pojzifh wdkuyf aJG ygi;f pHk t&Sed fjrifhaew,f? wdik ;f &if;
om;awG&@J wef;wltcGit
hf a&;awmif;qdrk /_ zuf'&,f
jynfaxmifpkawmif;qdkr_awGvnf; &Sw
d ,f?

tcku;dk uef@ppfyGjJ zpfawmhvnf; usL;ausmfppfvkv


d dk
yHkzsufazmfjycJhw,f? wkwfrkef;wD;a&;rD;udk arG$;xm;wmrdk@
'Dvydk aHk zmf&if ol@tay: axmufcHra_ wG &vmr,fvdk@ weyf
pm;^m%feJ@ vkyfvmwm jzpfw,f?
csKyfajym&&ifawmh jynfwiG f;rSm wnf+idrrf r_ &Sdb;l ?
pD;yGm;a&;uvnf; =umav c|wf+cHKusavjzpfaew,f? tkyf
csKyfaewJ@ t&yf0wfppftpd;k &uvnf; tajrmftjrifr&Sdb;l ?
ol@tm%m+rJa&;twGuf bmrqdv
k kyfr,fh tpdk;&jzpfw,f?
uHaumif;w,fv@dk ajymEdkiaf o;wmuawmh tck
avmavmq,frmS tar &duefu k&mS ;udyk J t&ifO;D wnfae
ao;wmjzpfw,f? urBmyh v
k yd q
f akd wmh tpGe;f a&muf t=urf;
zuf vky}f uHowfjzwfa&;eJ@vnf; eyef;vHk;ae&wmrdk@ tm&S
buf odyrf vSnEfh kid fao;wmjzpfw,f? wkwfjynfeJ@ tar&d
uef pD;yGm;a&;rSm 2 Edik if H tjyeftvSef &if;ES;DS jrKyfErHS a_ wGvnf;
}uD;rm;w,f? 'ga=umifv
h nf; tcktcsed t
f xd wkwef @J tar
&duef ydyuQjzpfaeayr,fh jyif;xefwt
hJ qifah wmh r[kwb
f ;l ?
'gayrJh EdkifiHwumhtajctaeu 'Dtwdkif; b,f
tcsdeftxd quf&aSd ervJqw
dk m b,forl S rajymEdkifygb;l ?
urBmph epfqw
kd m Edik if }H uD;awGuyJ owfrw
S jf ymef;=uwmyg?
Edkiif H}uD;awG&@J ajcvSr;f awGudk uodzk@d qdkwmvnf; rjzpfEidk f
ygb;l ? ta&;}u;D wmu ud,
k w
hf m ud,
k v
f aHk tmif vkyx
f m;Edik f
zdk@ygy?J t&yf0wfppftpdk;&quf&daS eao;oa&G@/ ppf 3 ppfudk
tumtuG,af y;xm;wJh 2008 tajccHOya' quf&adS eao;
oa&G@ udk,fhwmu b,fvkrd S vHkrmS r[kwfygb;l ?

=unf0if;

81

ta7;awmfykH8sme,f

pydef vlxv
k y_ &f mS ;r_ ESihf
Edik if o
H m;rsm; wdu
k &f u
kd yf g0ifaom 'Dru
kd a&pDpepf

ausmjf rwfxeG ;f

,cktcg *&dEidk fiH ESihf pydefEdkifiw


H @dk . Edik if Ha&;v_y&f Sm;r_rsm;udk Oa&myrS rsupf d a'guaf xmuf
apmifh=unfah e=uavonf? *&dESifh pydef wdk@wGif vuf0J &uf'u
D ,frsm;u vlxkaxmufcrH _
&&Sd+yD; t&if;&Sif tDvpfrsm; elite rsm; pdk;rdk;&m 'Dru
dk a&pD Edik fiHa&; taqmuftODrsm; xJ
od@k t&Sed t
f [kef jyif;jyif;ESihf xdk;azmufvmaeonf? xd@k a=umifh tawmfrsm;rsm;u Oa&my&Sd
a&G;aumufwifajrSmufaom ud,
k pf m;jyK 'Drdu
k a&pDpepf ae0ifcsed f a&muf+yDavm[k ar;cGe;f
xkwfvm =uonf? tcsdK@uvnf; Oa&my Edik if aH &;taqmuftODwiG f }uD;rm;aom tusyf
twnf; ay:vm+yD [k xdwfvef@ w=um; ajymqdv
k m=uonf?
tm;vHk; od=uonfhtwdik f; +yD;cJah om+Adwed f taxGaxGa&G;aumufyJw
G Gif uGeq
f m
aA;wpf tEdik &f onfrmS rJay;Edik o
f .
l 66&mcdik Ef e_ ;f rJvmay;jcif;qdo
k nfh ordik ;f wGif r}uKH pzl;
rJ&v
Hk monfh pHcsed u
f sK;d aomfvnf; rJppk ak ygi;f . 37 &mckid Ef e_ ;f / atmufvw
$ af wmf trwfae&m
51 &mcdik Ef e_ ;f jzifh tpd;k & jzpfomG ;jcif; jzpfonf? xkad &G;aumufyJw
G iG f tpdr;f a&mifygwD Green
ESihf UKIP tif'yD if;'ifyh gwD ESpyf gwD &&Sad omrJrmS pkpak ygi;f . 16 'or 5 &mckid Ef e_ ;f jzpfaomf
vnf; ygvrD efwiG f wae&mpDom &=uavonf? Ttajctaeonf uk,
d pf m;jyK 'Dru
dk a&pD
jzpfaom vlwa,muf rJwrJpepf ukd avSmifajymifaeonf[k owif;pmwapmifu a&;
avonf? avmh'af [;vfrif;. emrnfausmf pum;ESifhqkd&aomf ,if;onf ao;i,faom
tenf;pk. axmufcrH _jzifh Ekid fiHawmftm%mukd &,lEkdifonfh a&G;aumufyJjG zifh wufaom
tm%m&Sifpepf Elective dictatorship yif jzpfavonf?
TonfrSm UK wEdkifiw
H nf; r[kwf? 2ygwD tvJtvS,jf zifh tkyfpdk;aeaom
Edkiif Hrsm;omru ygwt
D rsm;tjym; nGe@f aygi;f zGJ@avh&Sdaom tDwvDvdk Edik fiHrsdK;wGifvnf;
udk,pf m;vS,f Edik fiHa&; xda&mufr_ enf;yg;vmaeonfudk awG@jrifae&avonf? rJqEN&iS f
jynfov
l x
l rk sm;taeESihf tv,fA[dk vuf0J odk@r[kwf tv,fA[dv
k uf,m tpd;k &rsm;.
tm%mEdkifiaH &;tay: tawmfyif +iD;aiG@ae=u+yD? xdt
k xJwiG f 2008 urBm@ bma&;uyf
82

ta7;awmfykH8sme,f

}u;D . aemufqufwt
JG jzpf a=u;G +rD weifw
h yd;k }u;D ydu
k rf u
d m xdak =u;G +rDrsm;udk ay;qyfEikd &f ef
jynfolvlxt
k ay: 0efxyk 0f efy;dk v$aJ jymif;onfhtaejzifh twif;tusyf +cdK;+cHacGswma&;
ay:vpDrsm; csrSwfusifhoHk;vm=uojzifh qef@usifqENjyyGJrsm; ay:xGufvmavonf?
tm%m&tpd;k &rsm;t=um;&Sd t*wdvu
kd pf m;r_rsm; tykyef H@waxmif;axmif; yGiu
hf svm
aomtcg xdef;r&atmif jzpfvmawmhonf?
xkd vlxktHk ur_rsm;rS acgi;f aqmifopfrsm;ESihf ygwDopfrsm;vnf; xGuaf y:vm
avonf? tDwvDwGif vlxak cgif;aqmif bufy*D &DvEkd iS fh Five Star Movement onf
2013 wGif wygww
D nf; rJtrsm;qkH; &&So
d Gm;cJo
h vkd *&dEidk if w
H iG v
f nf; SYRIZA ygwu
D
2015 Zefe0g&D a&G;aumufyw
GJ iG f tEkid &f ygwD jzpfvmonf? pydew
f Giv
f nf; a'oEW& tkyf
csKyfa&; a&G;aumufyrGJ sm;wGif Podemosm rar#mfvifb
h J wwd,ae&m a&mufvmum
2015 ESpfuek w
f iG f usif;yrnfh ygvrD efa&G;aumufyw
GJ iG f rJtrsm;pk &&ef wpfajy;aeonf?
,if;ygwrD sm;onf vlxkvy_ f&Sm;r_rS arG;zGm;ay;vkdufaom ygwDrsm; jzpfojzifh omref
t&yfom;rsm; jzpfaom EkdifiaH &;orm; r[kwfolrsm;. Ekdiif Ha&;pnf;&kH;r_rsm; rnfod@k
vkyfukdifonfrmS pdwf0ifpm;zkd@ aumif;aeavonf? txl;ojzifh ygvDref ygwDpHpk epf 'Drkd
ua&pDtjynft
h 0 &&S+d yD;jzpfaom zG@H +zKd;+yD;Ekid if rH sm;wGif vlxrk sm; vrf;ay:wufonfah cwf
ukefomG ;+yD[k t&if;&Sif Ekid if Ha&;ynm&Sirf sm; us,u
f s,af vmifavmif ajymqkdaecsed fwiG f
vrf;ay: vlxv
k y_ &f mS ;r_rsm; jyefvnf acwfpm;&krH u ed*;Hk csKyo
f mG ;+yD[k ajymaeaom vuf0J
&uf'u
D ,frsm; vlxkaxmufcrH _ &vmonfuvnf; ykdI pdwf0ifpm;zkd@ aumif;aeonf?
pydef 2015 arv jrLeDpyD ,f tkycf sKyfa&;ESihf a'oEW& a&G;aumufyJrG sm;wGif pydef
t&yfbufvx
l k tzG@J tpnf;rsm; rnfo@dk yg0ifvy_ &f mS ;onfudk oGm;a&mufavhvmaom
tar&duef wufuv_yf&Sm;olrsm; ukd,fpm;vS,f trsKd;orD; okawoD Erica Sagrans
u atmufygtcsuf 6 csuu
f kd tar&duef wufuv_yf&Sm;olrsm; avhvmtwk,loifh
a=umif; pmwrf; wifcJhavonf?
1? v_yf&mS ;r_rsm;onf wzufwGif tajccHwnfwHhae=uaom ygw}D uD;rsm;ESifh
trScD dk uif;pGm rdrb
d mom &yfwnfru
_ dk xde;f odr;f &if; a&G;aumufyEJG dik if aH &;wGif wku
d &f u
dk f
yg0ifqifE$Jjcif;jzifh &uf'Du,f 'Drkdua&pDESifh vlxkyg0if r#a0onfh 'Drkdua&pD&&Sda&;
wGef;aqmf&rnf? Oyrm- bmpDvkdem a&G;aumufyGJwGif Popular Unity ygwDonf
tjcm;ygwDrsm;ESifh tvkyftwl wGJvkyaf omfvnf; rdrdzGJ@pnf;r_EiS fh qkH;jzwfcsufcsonfh
jzpfpOfrsm;wGif trSDckduif;r_ukd quf vuf qkyfudik fxm;onf?
2? rdrw
d d@k a&G;aumufwifajrmufrnfh ukd,pf m;vS,fukd a&G;aumufyJrG 0ifcif
rdrw
d @dk . awmif;qkcd surf sm;twkid ;f vku
d ef mEkid jf cif; &Sd r&Sd aocsmatmif vkyx
f m;=uonf?
Oyrm bmpDvkdem +rKd@awmfaumifpDESifh +rKd@awmf0efavmif;rsm;onf Governing By
Obeying qkdom EkdifiHa&;usifh0wfydnmOfwckukd vufrSwfa&;xkd;=u&onf? xkd
83

ta7;awmfykH8sme,f

ydnmOfwGif rdr0d ifaiG a&aomufjrpfEiS hf ykdifqdik rf r_ sm;ukd vlo&d iS f=um;xkwfjyef&efESifh


aumifpD0if okd@r[kwf +rKd@awmf0efjzpfvmygu vpmaiGukd av#mh,lrnfjzpfa=umif;
yg&aSd vonf? xkd@tjyif a'oEW&tpkd;&ukd 'Drdu
k a&pDjyKjyifajymif;vJa&;rsm; jyKvkyu
f m
Ekid if o
H m;rsm; wkdu&f u
kd f r#a0yg0ifaprnfh tpkd;&jzpfatmif vrf;zGiafh y;&rnf? wzufwGif
olw@kd onf vlr_vy_ f&Sm; r_rsm;ukd ykdrkd awmifhwif;ckdifrmatmif qufvuf vkyaf qmif
ay;&rnf pojzifh yg&Sdavonf?
3? vuf&Sd Edik fiHa&; taqmuftODrsm;. jyifywGif a'oEW& pnf;&Hk;a&;vkyf
aqmifEikd rf nfh &kyyf ikd ;f qdik &f m e,fy,frsm;udk pDpOfzefw;D xm;=ujcif;/ ,ck a&G;aumufyw
JG iG f
pydew
f 0ef; a'otvdu
k f pnf;&Hk;wnfaxmifxm;aom vlr_pifwm ae&mrsm;. tvGef
tm;aumif;aom uGe&f uf}uD;rsm; &Sad ejcif;uvnf; tawmfpum;ajymygonf? xdak e&m
rsm;onf &yf&mG t0ef;t0dik f; tzGJ@0iftrsm;pka0;&m wdkifyifESD;aESm&m oifwef;ay;&m
pm=unfw
h u
kd zf iG &hf m vdt
k yfvsS if qENjyyGrJ sm; pnf;&H;k jyifqif&m blred ufoef jzpfavonf?
olw@kd onf aumfzq
D ikd u
f av;rsm;/ bm;qdik u
f av;rsm;ukd xlaxmifI rdrb
d mom &efyakH iG
tenf;i,fjzifh &yfwnfum aumfzq
D idk f qH&k yfuav; trsm;tjym;udk wnfaxmifxm;
=uonf?
4? pydew
f uf=uGorl sm;t=um;wGif &H;k 0efxrf;apwem0efxrf;qd+k yD; ydik ;f jcm;xm;
jcif;r&Sd? &Hk;Xme[lIvnf; wdwdusus cGJjcm;xm;jcif;r&Sd?tcsed f&vSsif &ovdk 0dki;f vkyf
ae=uolrsm; jzpfonf? rnfonfah xmufy@H aiG/ rnfonfv
h pmrSvnf;ray;=uacs? pydew
f iG f
vli,ftvkyv
f ufrhJ 40 &mcdik Ef e_ ;f &Sad ejcif;uvnf; xdo
k @kd vyk Ef ikd af tmif zefw;D xm;ovdk
jzpfaeonf? a&&Snw
f iG f xdv
k kyif ef;wGif tcsed jf ynfh ESpjf rSKyfvyk u
f ikd Ef ikd rf nfh olrsm;twGuf
wpkw
H &m pm;p&dwf aep&dwf raxmufyv
Hh #if r&Ekid af y? avmavmq,fwiG f pnf;&k;H a&;
rSL;rsm;onf ukd,fwnfaxmifxm;aom ta&mif;qkid fuav;rsm;&Sd ukefypPn;f rsm;/ 0ef
aqmifr_rsm;ukd tcsif;csif;zvS,fI tokH;jyKae=uonf?
5? a&G;aumufyGJ/ rJqG,fyJrG sm; jyK&m rJqEN&Sifrsm;ukd pnf;&kH;&mwGif enf;vrf;
rsm;ukd r&kd;Ekid fatmif topftopfrsm; tqufrjywf wDxGit
f okH;jyK=ujcif;/ ruf'&pf
+rKd@awmf wae&mwGif a&G;aumufyJw
G Gif rdrw
d d@k ukd rJxnfch aJh om &yfuGufrsm;ukd aus;Zl;
wifa=umif; azmfjyykw
H ckrmS &k;d &k;d ESihf &if;ES;D pGm vlxu
k dk wku
d &f u
dk x
f ad wG@Eidk af om enf;wck
jzpfonf? ,if;rSm tzGJ@0ifrsm;ukd vrf;}uKdvrf;=um;rusef pDwef;vSnhv
f nfapjcif; jzpf
onf? a&S@qkH;wGif ygwt
D vHrsm;/ toHcsJ@pufrsm; wifvmonfh pufb;D rsm;xm;&Su
d m
aus;Zl;wifa=umif; *g&0pum;rsm;/ awmfvSefa&;aw;oDcsif;rsm;ukd v$ifhvm=ujcif;
jzpfonf? tar&duef a&G;aumufyrJG sm;wGif rnfonf+h rKd@wGif rnfonfph um;/ rnfonfh
0wfpHjk zifh ajymqkrd JqG,&f rnf qkdonfh okawoe twdtus vrf;n$erf sm;ukd ukid fpGJ rJ
qG,jf cif;rsm; &Sad omfvnf; pyderf mS uJho@dk touf0if&iS o
f efjcif; r&Sdonfudk awG@&onf?
6? v_yf&Sm;r_rsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; wef;wltcGifhta&;
udprP sm;ukd a&S@wef;wifjcif;/ wm0efay;jcif;rsm;ukd rsm;rsm; jyKvky=f uygonf? bmpDvedk m
+rKd@awmf ukd,fykdiftkyfcsKyfa&;aumifpD0if 10 OD;teuf En Comu tdrfodrf;&modrf;
84

ta7;awmfykH8sme,f

qef@usiaf &;tzG@J rS trsK;d orD; 6 OD; yg0ifygonf? +rKd@awmf0efrSmvnf; xkt


d zGJ@rS jzpf+yD; 2009
bmpDvedk m xkid o
f ydww
f iG f tzrf;cHc&hJ aom trsK;d orD;wufuv_y&f mS ;ol tuf'gaumfavm
jzpfonf?
owdjyK&rnfrmS txufyg enf;y&d,m,frsm;onf "e&Si'f rD u
dk a&pD tawmftwef
jynfph akH om zGH@+zKd;+yD; Ekdiif HwEkdiif HwGif vkyfaqmif=ujcif; jzpf&kHru pydefwiG f tcGiht
f m%m
trsm;tjym; ay;xm;aom a'oEW&tkycf sKk yfa&; a&G;aumufyGJrsm; ae&m 8000 ausmf
jyKvkyfcGifh&onfh us,jf yef@aom e,fy,f}uD; &Sad ejcif;qkdonfh xl;jcm;csuf atmufwiG f
v_y&f Sm;=ujcif;vnf; jzpfonf?
Tae&mwGif Erica Sagran . ppfwrf;Y ta&;}uD;aom tcsuw
f ck usecf aJh v
onf? ,if;rSm rnfonfh aoe*FAsL[m/ rnfonfh Ekid if aH &;vrf;pOfjzifh olw@dk av#mufvrS ;f ae
oenf;qkdonfh jy\em jzpfo nf? tm;vkH;od=uonfhtwkdif; 2011 ckESpf 15-M
v_y&f mS ;r_}u;D onf pydew
f Ekid if v
H ;Hk vuQ%maqmif+y;D vuf&t
dS pk;d &tay: rauseyforl sm;ESihf
vuf&dES dik fiaH &;pepfudk ajymif;vJypfcsiforl sm; twlvufwGJ qifE$J=ujcif; jzpf+yD; tvkyfo
rm;rsm;/ tvkyfvufrrJh sm;/ ynmwwfrsm;/ atmufajcvlwef;pm;rsm; yg0ifc=Jh uavonf?
15-M v_y&
f Sm;r_}uD;onf pydefjynftES@H atmufajcvlxk oef;csyD g0ifum ruf'&pf+rKd@awmf
+rKd@v,f Puerta del Sol &ifjyifukd vaygif;rsm;pGm odr;f yku
d x
f m;+yD; aemufqH;k wGif &Jwyfz@GJ rS
t=urf;zuf +zKdcjGJ cif; cHvdu
k &f onf? xkv
d _y&f mS ;r_}uD; +yKduJo
G mG ;aomfvnf; ,if;. awmif;
qkcd sufrsm;u &yfwef@roGm;bJ t&yfom;wufuv_yf&Sm;ol tzG@J aygif;rsm;pGm arG;zGm;vm
onf? Ekid fiHa&;ygwD ti,fpm;/ tvwfpm; 400 ausmf xGuaf y:vmonf? ,if;ygwD
rsm;xJwGif ygarmuQ Pablo lgle sias ESifh uGsefawmfw@kd wwfEikd fonf [k t"dy`m,f&
aom Podemos vuf0yJ gwDudk vl}uKdufrsm;vmavonf?
ygbvkd tpfav;pD;,m;ukd tcsK@d u uGejf rLepf[k owfrw
S =f uonf? pydef jynfwiG ;f
ppfwiG f ol@tzk;d rSm ao'%fusaomfvnf; uHaumif;axmufrpGm axmifxw
J iG f 5 ESpaf e+yD;
vGwfvmonf? ol@tzk;d av;uawmh wkduyf GJrSm usqH;k onf? ol@tzGm;onf jynfwiG f;
ppftEkdif&olrsm;. csK;d ESdrjf cif; trsK;d rsKd;ukd vnfpif;cHcJh&onf? orkdi;f ygarmuQESifh tvkyf
orm;a&;&m pkpH rf;oljzpfonfh ol@zcifvnf; axmifusco
hJ vkd tvkyo
f rm; or*~ a&S@aewOD;
jzpfonfh ol@rdcifvnf; ajratmufvkyfief;ok@d ul;ajymif;vkyfukdifch&J onf? ol. nDonf
ol tvGe=f unfnKdaom 19 &mpk pydef qk&d ,
S fvpfacgif;aqmif}uD; Pablo lgle sias Posse
. trnfudk ,lxm;jcif; jzpfonf? olud,
k w
f dik rf Sm i,fpOfuwnf;u EkdifiHa&;wufuol
jzpf+yD; pydef uGejf rLepfygwDvli,ftzGJ@0if jzpfcaJh vonf? olonf omref ygarmuQwOD;
r[kwb
f J &kyfoHrsm;/ a&'D,kdrsm;wGif Ekid fiHa&; ta[mtajymaumif;oltjzpf xif&Sm;ol
vnf; jzpfonf?
2011 ck 15-M v_yf&Sm;r_aemufykdif;wGiaf wmh tar&duef tygt0if jynfyc&D;
rsm; xGufI a[majym aeavonf?

85

ta7;awmfykH8sme,f

ol@udk tcsKd@tv,ftvwform; Moderate *kd%f;0if[k owfrSw=f u


onf? tcsKd@uvnf; vufawG@&v'ftay:rS jyKrlv_y&f Sm;ol y&uf*rm Pragma
orm; wa,mufjzpfonf[k qkd=uonf? wcsK@d uvnf; ol@ukd a&G;aumufyJw
G iG f
axmufcHolrsm;atmif enf;y&d,m,f okH;aeol[k qkdavonf? vuf&dS pydev
f x
l k
v_yf&Sm;r_onfvnf; ol@enf;wl EkdifiHa&;wHqdyftrsKd;rsKd; wyfI &aeavonf?
tcsKd@v_yf&Sm;olrsm;qkdv#if bmEkdifiHa&;vrf;pOfrS rvkdbl;[kyif ajym=uonf?
tcsK@d uvnf; vuf&Sd pydeEf ikd fiHa&;wGif }uD;pkd;aeaom Elite txufv$m vlwpkukd
rsufrke;f usL;d um Ekdiif Ha&;ygwDa[mif;rsm; vkyfor#ukd ypfy,f&rnf[k qkd=uonf?
&v'frSm tpdwpf dwf trmrm uGJaeaom tkypf ktrsKd;rsK;d onf uk,
d t
fh kyfpEk iS u
fh ,
kd f
oef&moef&m qkH;jzwfcsufcs vkyfukdifae=ujcif; jzpfonf?
pydeEf idk if aH &;orm; wOD;u qkv
d #if Podemos awGrmS usnq
f ef wawmifyh J
&Sdwmyg [k ajymavonf? wyGJwkd;[k qkv
d du
k jf cif; jzpfonf? jynfwGi;f wGif tpOf
tquf v$rf;rk;d aeaom t&if;&Sifvlwef;pm;ESifh jynfy&Sd t&if;&Sifwd@k ukd wu,f
wrf;xda&mufpmG wdkufyJ0G ifvdkvSsif vlxkwuf=uGvy_ f&Sm;olrsm;onf tcsif;csif;
pnf;vH;k jcif; ajcvSr;f nDjcif;/ tjyeftvSeaf ygi;f pyfjcif;rsm; jyK&ef vdt
k yf&rkH u a&&Snf
Edik if aH &; vrf;pOfrsm; r[mAsL[m enf;AsL[mrsm; csrw
S zf @kd vdak yvdrrhf nf? Tonfukd
olw@dk vnf; oabmayguf=uonf? a&G;aumufyJw
G iG f wu,fwrf; olw@dk ukd rJay;
cJhorl sm;rSmvnf; tvkyo
f rm;vlwef;pm; rsm;jym;aom e,fajrrsm;ESihf atmufajc
vlxrk sm;om jzpfonf? a&G;aumufyJG rJrsm;rsm; &a&;twGuf qd&k ,
S f 'Dru
kd &ufwpf
ygwDESifh A[dkvuf0J ygwrD sm; jyKvkyfovdk tv,ftvwf Moderate vrf;udk vdu
k f
oifo
h vm;/ rlv &uf'Du,f vrf;jzpfaom vuf&dES idk if aH &;pepfudk ajymif;vJa&;ESifh
jynfov
l x
l w
k u
kd &f u
kd f yg0ifq;kH jzwfciG &hf o
dS nfh Participatory Democracy &&S&d ef a&G;
aumufyGJ enf;ESifh vrf;ay:v_y&f Sm;r_rsm; aygif;pyfa&;udk usiho
f k;H rnfvm; qdkonfh
ar;cGe;f udk yGiyfh Giv
hf if;vif; jiif;ckaH eoHrsm;vnf; =um;ae&avonf? TESpu
f kew
f Gif
jyKvyk rf nfh a&G;aumufy}JG uD;rwkid rf D rdrw
d @kd ygwt
D wGuf Edik if aH &;vrf;pOfrsm; a&;qGjJ cif;
rsm; jyKvyk Ef ikd yf gu ydrk }kd u;D rm;aom atmifyrJG sm; & vmEdik yf gvrd rhf nf? Tatmifyo
JG nf
tDwvD/ *&d/pydef wdk@omru Oa&my&Sd rdrw
d @dk . useftiftm;pkrsm;twGufvnf;
vGefpGm ta&;ygavonf? ?

ausmjf rwfxeG ;f

86

ta7;awmfykH8sme,f

w7kwftar7duef
qufqHa7;7Jh
aemufuG,frSm

(&JabmfxGef;jrwf)
2015-arvuke&f ufawGrmS pifumylrmS usi;f ywJh
Si*f &Dvm;-vd@k trnfay;xm;wJh a'oqdik &f mvkH cHa&; aqG;
aEG;yGJrSm awmifwkwfyifv,fwGif;udprP sm;eJ@ywfouf+yD;
wkwfeJ@tar&duef udk,fpm;vS,frsm; t}uD;tus,f
pum;rsm;=uygw,f? arv(28)&ufae@wkef;uvnf; pDtJef-tJefu owif;axmufawGyg ygwJh-tar&du ef
axmufvrS ;f a&;av,mOfwpD; awmifwkwyf ifv,fwGi;f
u wkwyf ikd f u|e;f rsm;tay: ysH v
J mvd@k wkwu
f owday;
armif;xkwrf _awGjzpfchyJ gao;w,f?
wzufzufu wGufcsufr_awGrSm;+yD; ypf&,fcwf
&,fjzpfvm&if vufveG af jcvGeaf wGjzpfuek rf mS pd;k &drpf &myg?
tvGev
f nf; tE&m,f}uD;cJhygw,f?
'ga=umifhyJ ZGefvaemufq;kH ywfrSm- gSiw
f efrSm
usif; ywJh wkwf-tar&duefaoe*FAsL[meJ@ pD;yGm;a&;
aqG;aEG;yGJawG(China-US Strategic and Economic Dialogue) rSm &efyGJawGqufvdrfhtkH;r,fvdk@ ar#mfrSef;cJh=uyg
w,f? 'gt
h jyif wcsdKtar&duefynmSifrsm;u-wdk@(2)Edik f
iHt=um; tjyef tvSef r,kH=unfre_ J@a=umufGHr_rsm;[m
wdk@rsm;&Jar#mfvifh csufxuf ydktav;omaew,faemfvdk@awmif owday;vmygw,f?
'gayrJh aqG;aEG;yGJawGt+yD; xkwfjyefcsufawG ay:
xGuv
f mwJt
h cgrmS awmh wjcm;pDjzpfaewmawG&ygw,f?
ESpf zufpvk;H u olwk@d qufqHa&;awGtay: tm;&auseyf
=u+yD; twlww
l JG tvkyv
f ky=f uzd@k vnf; pdwt
f m;xufoef
aewm awG&ygw,f? aqG;aEG;yGaJ wGt+yD; owif;pmq&m
rsm;eJ@ awGqkHyJrG mS tar&duef 'korRw *sLd ;bdki'f ifu-u|ef
awmfwdk@ wcsdKta&;}uD;wJhjyomemawGrSm tjrif rwl
ygbl;? 'gayrJh 'gawGa=umifh u|efawmfwdk@ twlwGJ t vkyf
vkyw
f mawG qufrvkyEf ikd af wmhbJ &yfvu
kd &f r,fv@kd rqdv
k kd
87

ygb;l wJh?
wu,fawmh buf(2)bufpvkH;u tyo
abmaqmifwJh awGqkHr_(constructive engagement)
yvkyf=ur,fqdk&if-awGqkHaqG;aEG;r_awG[m tvGef
jcm;em;wJh tajzrsm; &SdEdkifygw,f?
wk w f - tar&d u ef quf q H a &;twG i f ;
r=umc% jy\emwuf&wJh ta=umif;&if;awGxJ
rSm- t a&; t}uD;qk;H tcsuw
f csufuawmh-wEdkiif H
&J tajc cHaoe*FAsL[m&nfrSef;csufrsm;udk tjcm;
wEdkifiHu r,kH=unfEdkifwmygyJ?
'g[m tjyeftvSefyg?
'gudk b,fvdkajzSif;rvJ?
tpGef;(2)bufudkaSmifbdk@vdkygw,f?
1? rsufuef;taumif;jrifjcif;? ? tjyeft
vSef trSDckd ywJ-h pD;yGm;a&;awG-ukefoG,fa&;awG euf
euf&id_ f;&_id ;f vkyaf qmif&if; (2)Edik fit
H =um; ydyuQrsm;
tvdktavsmufajyvnfoGm;Edkifw,f-qdkwJhpdwful;
,Ofr_?
2? vufdS ylyn
l n
H t
H oHawGay:em;axmif+y;D
ordkif;wav#muf e*dkSd,if;pGJ tiftm;}uD;EdkifiHeJ@
aemufwuf tiftm;}uD;Edik if t
H =um; rv$rJ aSmifom
jzpfavhjzpfxSdwJhppfrufjzpfyGm;r_(Thucydides Trap)
jzpfEdkifacsSdw,f-qdkwJh vkH;tqdk;jrifr_?
'DtpGef;(2)bufudkvGwfatmifaSmif+yD;
jy\emawG&J t&if;tjrpfudk eufeufid_ ;f _id ;f SmazG+y;D
w OD;&JoHo,awG tjrifrSm;,Gif;r_awGudk wOD;u
vufawGusus w&m;r#wpGm ajzSif;ay;&ygw,f?
'guvnf; tjyeftvSefyg? 'grS ESpfOD;ESpfzufpvkH;
tusKd ; wpkw
H &mSw
d (hJ Win-win) tajzudk &Edik yf gw,f?

ta7;awmfykH8sme,f

b,fbufrS udk,fvdkcsifwm tukefr&ygbl;? tjywft


owf tEdkif,lvdkwJh (Zero-sum game) ppfat;acwf t
awG;tac:awG[m acwfukefoGm;yg+yD? olacwfol
tcgeJ@ nDwhJ wDxGifzefwD;r_SdwJh/ w&m;r#wwJh ajzSif;r_
awG vdktyfygw,f?
Oyrm-awmifwkyfyifv,fwGif;Sd olydkifwJh
(b,fEidk fieH @J rS tjiif;yGm;r_rSdwh)J eefSm;u|e;f ay:rSm av
,mOf ajy;vrf;}uD; aqmufwm? ywfvnfu|ef;wef;
rsm;udk ajrzd@k +yD; yjyifaewmawGtay: tar&duefu t
}uD;tus,f uef@uu
G yf gw,f? 'gudk wkwfu wkH@jyef&m
rSm wjcm;EdkifiHrsm;vnf; 'DvdkvkyfwmawGudk bmvdk@ r
ajymovJv@kd qdv
k mygw,f? AD,uferfu wkwef @J olyikd f
udk,fydkif tjiif;yGm;aewJh u|ef;aygif;(29) u|ef;/ zDvpf
ydik u
f (8) u|e;f tygtif eefmS ;uu|e;f aygi;f (40)udk Edik f
iHtcsKd u wufa&mufodrf;ydkufxm;+yD; taqmuftOD;
awG aqmufwm a&eHSmwmawGusawmh bmvdk@rajym
ovJvkd@ qdkvmygw,f? 'gu w&m;r#wr_twGufyg?
wu,fawmh tar&duefu tvGefxdwfvef@
oGm;wmyg? urBmay:rSm tiftm;t}uD;qkH;a&wyfudk
ydkifqdkifxm;+yD; yifbufrSd buae wkwfu a&wyf
tiftm; tvsiftjref}uD;xGm;vmr_(tJ'DeefSm;u|ef;
wnfaqmufa&;udk (8) vtwGif; vkyfaqmifcw
Jh myg?)
udk awGjrifvm&wJhtcg rcHr&yfEdkifjzpfoGm;ykH&ygw,f?
olwdk@udk tiftm;csif; ,SOfyifvmw,fvdk@ xifvmyg
w,f? 'gudk wkwfrsm;u olwdk@'Dvdkvkyf&wm[m-ppf
a&;twGuf &nf,
G w
f mr[kw/f tJ'aD 'owGi;f vkH cHa&;zGHz;wdk;wufa&;rsm;twGufom jzpfa=umif; tcsuf
tvuf tcdkiftrmeJ@ ajzSif;ygw,f? 'guawmh txif
tjrifvGJr_udk ajzSif;wmyg?
'Dvdkenf;eJ@yJ tcsufwcsufcsif;pDtay: vuf
awG usus ajzSif;r_rsm;a=umifh jy\emawG ajyvnf
oGm;&wmyg? 'Dae&mrSm wlnw
D t
hJ pcscD suf Syd gw,f? wl
nDw&Jh nfrSef;csufvnf; Syd gw,f?
'gawGu awmh urBmtESH@tjym; vuQ%m
aqmifwhJ acwfumv(Globalization era) rSm b,fEikd if rH S
rdrdwEdkifiHwnf;wdk;wufcsifvdk@ wdk;wufatmifvkyfzdk@ r
jzpfEdkifbl;? b,favmuf pD;yGm;a&; tm;aumif;wJh Edik fiH
yJjzpfjzpf(tar&duefjzpfjzpf-wkwfjzpfjzpf) rdrdEdkifiH&J
pD;yGm;a&;udk a&Snfxde;f Edkifzk@d q&dk if wjcm;Edkiif Hrsm;&J pD;
yGm;a&;rsm; wd;k wufvmrSjzpfr,f? 'DtwGuv
f nf; pD;yGm;
a&; tiftm;aumif;wJhEdkifiHrsm;u ulnD&r,f-qdkwJh
tcsufrsm;ygyJ?
wkwu
f ol&Jr[mAsL[majcvSr;f awGjzpfwJh

tmStajccHtaqmufttkH-&if;ESD;jrKyfESHr_b%f(Asia
Infrastructure Investment Bank.A .I. I .B)eJ@ ydk;vrf;r
ESpfo G, f(ukef; vrf;-a&vrf;) (One Belt One Road)
pDru
H ed ;f rsm;eJ@ywfoufv@kd tar&duef tawmfrsm;rsm;udk
tjrifiS ;f atmif ajzSi;f jyygw,f? 'Dupd aP wGrmS wkwu
f kd
Edik if t
H awmfrsm;rsm;u(txl;ojzifh tar&duef&J trmcH
r[mrdwfrsm;tyg)axmufcHxm;+yD; jzpfygw,f? 'gayrJh
wkwu
f vnf; wbufwvrf;u tav#mah y;wJt
h aeeJ@
tar&duefawGtuuf obmywfef;usifudpPawGrSm
wpkHw&m tav#mhay;vdku fygw,f? (wkw ftpdk;&
tqufquf txdrcHcJhwJhudpPyg?) 'DudpPrSmvnf; urBm
}uD;[m wckwnf;yJjzpfvdk@ wkwf&J tusdK;pD;yGm;vnf;
ygygw,fvdk@ wkwb
f ufu oljynfwGif;y&dowfudk Sif;
jy&ygw,f?
wu,fawmh wkwfa&m tar&duefa&m rdrd
wd@k t=um; oabmrwlnrD _rsm;Sdwmudk vufc+H yD;(agree
to disagree)twlwlwGJ tajzSm ajzSif;=ur,f-qdkwJh
pdwf"mwftajccHay:uae awGqkHaqG;aEG;=uwmjzpfvdk@
'Dvdk &vm'faumif;awG xGufvmwmyg?
'DaqGaEG;yGJrsm;twGif; rSwfom;avmufzG,f p
um;rsm;vnf; xGuv
f mygw,f? wkwb
f ufu OD;aqmif
aqG;aEG;wJh 'kef}uD;csKyf rf,efu Edik if (H 2)Edik if v
H ;Hk u tpd;k
& wmefSdolrsm;(decision-makers) t+rJ owdy&r,fh
tcsufuawmh xdyfwdkuf&ifqdkifawGr_ (confrontation)
[m ESpfOD;ESpfzuftwGufomru wurBmvkH;twGufyg
qkH;_H;epfemr_}uD;apEdkifwJh tEkwfvuQ%maqmifwJh jzpf
&yf(negative sum game)jzpfw,f-wJh? tar&duef EdkifiH
jcm;a&;ef}uD; u,f&Duawmh b,fEdkifiHrS jy\em&yf
wdik ;f tay: tjrifrwlEikd yf gb;l ? 'gayrJh 'Dtjrifrwlra_ wGukd
wjznf;jznf; !Sdr&Edkifbl;qdkwmudkvnf; vufrcHEdkifyg
bl;wJh?
[kwfygw,f? twl vufwGJajzSif;=ur,fqdk&ifb,ftcuftcJtwm;tqD;udkrqdk ausmfeif;EdkifrSmyg?
'gudk 'D(7)}udrfajrmufwkwf-tar&duefaqG;aEG;yGJu
oufaojyvdkufygw,f?
'gayrJh- wzufrSm awmifw&kwfyifv,fwGif;
udpPawG[m cktxd tEW&m,fZkeftjzpf qufvufwnf
&SdaeqJ qkdwmvnf; todtrSwfjyKxm;&ygvdrfhr,f?
(&JabmfxGef;jrwf)
udk;um;?
ChinaDaily(26-6-2015)Editorial.

88

ta7;awmfykH8sme,f

owif;rsm;
rSwfcsufrsm;
aomif;xGef;jrifh
rsufarSmufacwfrmS pme,fZif;t,f'DwmawGuyJ owif;awGtay: rSwfcsufa&;
ay;aewJh tajctae r[kwaf wmhygb;l ? pme,fZif; rD',
D mawGtay: owif;awG ajrmufjrm;
us,jf yef@pmG wufae+y;D 'Dowif;awGtay: jynfoal wGu,
dk w
f idk f rSwcf suaf y;ae=u/ rSwcf suaf &;
ae=uwmukd ae@pOfe@J tr# awG@jrifae=u&ygw,f? jynfoal wGv@dk a,bk,so;Hk vku
d w
f t
hJ xJrmS
Ekid if aH &;orm;awG/ Ekid if aH &;wufuv_y&f mS ;olawG/ wwfoyd nm&Siaf wG/ pmaytEkynm&Siaf wG
pojzifhvnf; yg0ifae=uygw,f? rsufarSmuf Armjynftaetxm;t& wufvmwJo
h wif;
awG[m tpk;d &0g'jzef@csad &;XmeeJ@ olw@dk vufoyfarG;jrLxm;wJh vly*k K~ v
d af wG/ tzG@J tpnf;awG
wifwJhowif;awGuvGJ&if trsm;tm;jzifhawmh t&yf0wf ppftpkd;&&J@ jynfolvlxktay:
rw&m; zdEdyS cf sKyfcs,fra_ wGukd xif[yfwJhjzpf&yfawG rsm;ygw,f? rD',
D mpmrsufESm awGtay:
rSmawmif awmufacguo
f HawG us,fus,favmifavmif yJhwif&kdufcwfvmwJhtajctaeukd
jrifawG@vm&ygw,f?
ynmqkay;yGrJ mS OD;atmifaomif;ukd &Spw
f ef;ausmif;olav;u wcsed v
f ;Hk ,yfcwfay;
ae&wJhowif;rsKd;awGutp 'Dae@rD'D,mawGtay:rSm csufcsif;ys@H EH@S +yD; jynfolawG&J@ awmuf
acguo
f aH wG qJqo
dk aH wG yGuaf vmnHatmif =um;odae &wJt
h ajctaersK;d yg/ 'Dvdk owif;awGudk
owif;awG/ aqmif;yg;awGtjzpfomru umwGef;awG &kyfajymifawG/ jyufv;kH awG/ AD'D,kdawG
pojzifv
h nf; azmfjyae=uygw,f?
atmufazmfjyyg v,form;xk&@J awmufacgufoHawGudk xif[yfwJh owif;wyk'f
uawmh rD',
D mawGay:rSm pdwf0ifpm;r_ tawmfrsm;rsm; &&Sw
d Jh owif;wyk'fyg/ jzpfawmifh
jzpfcJowif;rsKd;awmh r[kwfyg? 'Dae@ ArmjynfrSm v,form;awG 'Dvdck Hpm;ae&wJhowif;awG

89

ta7;awmfykH8sme,f

tcgrvyf wufaewmyg? tJ't


D xJu owif;wyk'o
f m jzpfygw,f? 'gayrJh 'Dowif;uawmh
ppftpkd;&&J@ rw&m;r_udk ykdrkd ay:vGifyGihu
f sapwJh azmfjycsufav;awG ygaeygw,f?
ppfudik ;f wkdif;/ uef@bvl+rKd@e,f w&m;&kH;rSm v,form;awGukd axmif'%f csrw
S f
aewJhowif;yg?
uef@bvl+rKd@e,fxJu iSufaysmwkdif;/ axmuf&Smtkdif/ ay}uD;/ ctkH;wm pwJh
aus;&GmawG&J@ teD;w0kduu
f ajr{u waomif;ausmfukd 1999 ckESpfrSmaxmufyHha&;eJ@
ykd@aqmifnef=um;a&;rSL;&k;H u wyfrawmf}uHpdu
k fysKd;a&;twGuf odr;f ,loGm;wmyg?
'Dvdk rw&m;wJh odrf;yku
d rf _ukd jynfolawGu qef@usifuef@uGuf wifjyvmwJhtcg
orRwu jyefay;r,fv@dk ajymygw,fw?hJ o=um;puf&rHk mS Akv
d cf sKyfrif;aZmfvmwke;f uvnf;
cifAsm;wk@d ajrawG jyefay;r,fvd@k ajymcJhowJh? vufawG@rSmawmh 'DajrawGukd ppfwyfu
oD;pm;cswm vkyfygw,f?
awmifolv,form;awG "m;rOD;cs vkyfukdifvmcJhwJhajrawGukd wjym;wcsyfrS
ray;bJ rw&m;odr;f vku
d fwma=umifh awmifov
l ,form;awG[m vkyfukdifpm;aomufzd@k
awmif rvG,fulawmhbJ &Gmom;wcsKd@ &Gmukd pGe@f cGmoGm;=uygw,f? Armjynfom;awG
uk,
d ahf jruk,
d ,
hf m/ uk,
d &hf mG uk,
d ahf usmif;uefe@J uk,
d w
hf idk ;f jynfudk pGe@f cmG +y;D wkid ;f wyg;tygt0if
ae&ma'otoD;oD;ok@d vGiphf ifuek &f wJh Zmpfjrpf[m ppftpk;d &&J@ rw&m;zdEydS rf e_ @J vkyu
f idk pf m;
aomufv@kd r&awmhavmuf qif;&JrJaG w tvkyt
f ukdi&f Sm;yg;r_wd@k a=umifh jzpfw,fqw
kd m
'Dowif;tcsut
f vufu azmfjyaeygw,f? Oyrmtm;jzifh t&ifu tdraf jc 200 ausm&f w
dS hJ
ay}uD;&Gm[m tckqdk tdraf jc 82 tdro
f m useyf gawmhw,f? om;orD;awGudk ausmif;rxm;
Ekid =f uawmhb;l ? tem*wfynma&; bmvJ b,fvq
J w
dk m 'Dowif;tcsut
f vufuvnf;
taumif;qk;H azmfjyay;aeygw,f?
'Dvkd ppfwyfu ajr,mrw&m;odrf;ykdufxm;wmukd w&m;r#wpGm rajz&Sif;vkd@
awmifov
l ,form;awG rcHr&yfEidk af wmhbJ uk,
d v
hf ,f,majrrsm; jyefvnf&&Sad &;twGuf
,ckESpf ESpfqef;ykdif;up+yD; xGefwkH;wkdufyGJ qifEJvmcJh=uygw,f? 'Dtcg ppfwyfbufu
oD;pm;awmifoal wG(ppfwyfpum;eJ@ajym&&if tusK;d wl awmifoal wG)u olw@dk pu
dk yf sK;d xm;
wJo
h ;D ESaH wGudk rlvawmifoal wGu 0ifa&mufzsuq
f ;D ygw,fq+dk y;D w&m;pGyJ gw,f? 'Dvv
dk yk zf @dk
ppfwyfu ckid ;f ygw,f? v,form;awGudk w&m;pGw
J hJ ppfwyf&@J tusK;d wlawmifoal wGudk w&m;
&k;H ok@d ppfwyfykdifum;awGeJ@ vkdufykd@wmawGtxd vkyfygw,f? 'Dtay: a'ocH awmif
olv,form;awG&@J rSwcf supf um;uawmh tdr=f uufcsi;f tk;d rnf;okwf cGycf idk ;f wmyJwJ?h
w&m;&kH;rSmvnf; 'Dvkdtr_aygif;rsm;pGmukd w&m;ol}uD;wOD;wnf;u jrefjrefqefqef
axmif'%f pD&ifcsuaf wGcsrw
S af eygw,f? 'Drw&m;r_tay: jynfov
l x
l k&@J cHpm;csuf toH
awG[m jynfol@rSwfcsuftoHawGvkd@vnf; qkEd ikd frSmyg?
awmifoal wG awmif,mvkyfvd@k tzrf;cH&owJhAsKd@=um;zl;=u&J@vm;?
zrf;uGm/ zrf;prf;/ igw@kd w&Gmvk;H ukd vmzrf;prf;uGm
tJovkd atmf[pfaewJh awmifolv,form;awG&J@ toHawG =um;ae&ovkd
w&m;&kH;rSm ikd,kdaewJh trsKd;orD;awG&@J toHuvnf; yGuaf vm&kduaf eygw,f?
90

ta7;awmfykH8sme,f

a[hvufxw
d fcwfzkd@ rvkdbl;uG? 'g &mZ0wfr_r[kwb
f l;? ighajrig,
h mrSm
ighvkyfief;igvkyfwmukd rw&m;zrf;qD; axmifcswm? vufxdwfrcwfeJ@/
tcwfrcHEikd b
f ;l w&m;&k;H xJu [de;f xGuv
f mwJhtoHawGyg? &JawGe@J v,f
odrf;cH awmifolv,form;awGt=um; wGef;xkd;&kef;uefr_awG jzpfomG ;&yg
w,f? w&m;&kH;tjyifbufu apmifhqkdif;em;axmifae=uol jynfolawG
t=um;rSm awmufacgufoHawG/ rw&m;rvkyfzkd@ 0kdif;0ef;atmf[pfoHawG
qlnHoGm;yg w,f? rwwfomwJt
h qkH; &JrSL;}uD;wOD;u vufxdwrf cwfzd@k
trdef@ay;vku
d f&ygawmhw,f?
om,m0wDw&m;&kH;rSmvnf; tzrf;cH Auoausmif;om;awGeJ@
0ef;&Hjynfoal wGudk 'Dvydk J vufxw
d cf wfwm ausmif;om;awGrmS ykq;dk awmif
rpD;EkdifwJhtxd jzpfch&J ygw,f? tJ'DrSmvnf; 'Dvdk rw&m;r_udk 0kdif;0ef;uef@
uGuw
f m wGe;f wGe;f xk;d xk;d &ke;f &if;qefcwf jzpfra_ wG &Scd yhJ gw,f? 'DrmS vufawG@
t& awmifov
l ,form;awG/ ausmif;om;awG[m t&yf0wfppftpk;d &&J@
rw&m;zdESdyfum vufxdwcf wfr_ukd acgif;ikH@rcHbJ wkdufyJ0G ifrS rdrw
d @kd &oifh&
xku
d w
f hJ tcGit
hf a&; &&Sw
d ,fqw
dk mukd azmfjyaeygw,f? w&m;&k;H rSm/ tusO;f
axmifxJrSmutp zdEySd fwJhae&mrSefor# 'DvkdyJ acgif;ikH@rcH wkH@jyefwdu
k yf 0GJ ifrS
jynfolawG rdrdwd@k vkv
d m;wJh tcGifhta&;awGukd wkdufyJ&G @J toD;tyGit
fh jzpf
&&Scd pH m;=u&rSmyg?
w&m;ol}uD;u tzrf;qD;cH awmifolv,form;awGudk jrefjrefqef
qef tjrifq
h ;Hk jypf'%fay;+y;D axmifcsay;aew,fqw
dk muvnf; b,fvt
dk rde@f
cs&r,fqdw
k m csyd yf w
d pf mtdwef @J ne=f um;pmawG qufwu
dk 0f ifvmaewmyg?
w&m;&k;H ukd rw&m;&k;H jzpfatmif ppftpk;d &tm%mykid af wGu trde@f awG csrw
S f
vkyaf qmifaew,fqw
dk m xif&mS ;ygw,f? w&m;&k;H 0efxrf;wcsK@d ud,
k w
f idk u
f
'Dvrkd w&m;r_udk rauseyfbJ yGix
hf Guv
f mwJhtoHawGyg? w&m;a&;rKdi[
f m
jcpm;ysufpD;ae&kHtqifh ruawmhygbl;/ w&m;a&;rKdiaf e&mrSm ppftkyfcsKyf
a&; trdef@awGeJ@ tpm;xk;d aewmyg?
axmifcscHvkduf&vkd@ um;ay:ygoGm;wJh awmifolr}uD;a':pkd;u
um;ukd,x
f nfukd wjAef;jAef; ykw&f if; atmf[pfvu
kd w
f Jh toHuawmh
usKyfw@kd ajrawGukd vk;H 0 rpGe@f vw
fe@J ? b,fol vufrw
S f vmxk;d ckid ;f xk;d ckid ;f
xkd;ray;eJ@? usKyfwkd@ iSufaysmwkid f; w&Gmvk;H usKyfwd@k ajrawGukd tqkH;&_;H rcH
eJ@qkdwmygy?J [kwfuh/J a':pk;d a&? ppftm%m&Sipf epfudk iSuaf ysmwkdif;&Gm
om;awGtygt0if Armjynfolw&yfvkH; ,ckvdk rqkwfrepfaom ZGJe@J quf
vuf wku
d yf 0JG ifro
S mv#if jynfow
l &yfv;Hk ,ckvdk 'kut
Q aygi;f u uif;a0;vGwf
ajrmuf oGm;rSm jzpfa=umif;ygcifAsm?
rsuaf rSmufArmjynfrmS t&yf0wf ppftpk;d &&J@ ,ckvdk zdEydS w
f o
hJ wif;
awG[m ae@pOfrjywf wufvmaewmyg/ ,ck azmfjycJhwJh uef@bvl+rKd@e,fu
91

ta7;awmfykH8sme,f

tzdEdyS cf aH wmifolv,form;awG&@J owif;[m vufyaH wmif;a'orStp ArmjynftES@H


tjym; awmifolv,form;awG rw&m;zdESdyfcHae&r_rsm;xJrS wuGif;wuGufom
&Syd gao;w,f?
tvm;wl tvkyform;awGvnf; rw&m;zdEdyS cf Hae&wmyg/ vcwkd;awmif;zkd@
qENxw
k af zmfcw
hJ hJ tvkyo
f rm;awG tvkyo
f rav;awG[m &uf&ufpufpuf &ku
d Ef u
S zf rf;
qD;&kHru axmifcswmyg cHae=u&ygw,f? tvkyform;awG&@J tedrfhq;kH vpmta&;
ajyvnfatmif ajz&Si;f ray;Ekdiw
f t
Jh pk;d &[m wae@vyk fc waxmifw;kd awmif;wJh tvkyf
orm;xktwGuf xnfhrpOf;pm;bJ ArmjynfrSm &if;ES;D jrSKyfEHrS _awG avsmhusoGm;rSmukd
tajcmufwu
dk f awG;ylaeygw,f? tvkyo
f rm;awG&@J tedrq
hf ;Hk vpm awmif;qkcd sut
f a&;
xdxad &mufa&muf pOf;pm;ray;&krH u tvkyo
f rm;awGtay: zdEydS af ewJh tpk;d &[m tck
vwfwavmrSmukdyJ orRwvpm ode;f 50 [m enf;yg;aea=umif; vwaf wmfOuU
OD;a&ref;ukd,fwkdif xGuf+yD; ajymvmygw,f? jynfolawG iwfjywf+yD; qif;&J'kuQ
a&mufaecsed f 'Dvdk ajymqkrd [
_ m ppftyk pf ek @J ppftpk;d &&J@ t&Suu
f if;rJrh e_ @J rsuEf mS ajymifwu
dk f
r_ukd azmfjyvkdufwmygyJ?
'ge@J wcsed w
f nf;rSm a':vmaps;wuf jrefrmaiGaps;usvmwJeh @J twl tajccHpm;
aomufuek af wGutp ukeaf ps;E_e;f awG jrifw
h ufvmaewm pk;d &drpf &myg/ ukeaf ps;E_e;f wuf
r_eJ@twl jynfolawG tajccHpm;aomufukefawG 0,f,l&mrSmukd 'kuaQ &mufvmae+yD;
aps;zkd;okH;pGJ&if;eJ@ ta=uG;awG wifvma=umif; azmfjy yg&SdwJh(vufawG@ aps;twGif;
uGi;f qif;&ku
d u
f ;l xm;wJ)h AD',
D adk v;ukv
d nf; trsm;jynfoal wG pdw0f ifpm;ae=uygw,f?
'gu 'Dae@ }uKHawG@ae&wJh ArmjynfolawG&@J 0rf;a&; jy\em r[kwfygvm;?
'ge@J qufpyfaewJh Armjynf&@J pD;yGm;a&; jy\emukv
d nf; jrefrmhp;D yGm;a&; +yKdvJ
oGm;Ekid fovm;qk+d yD; ynm&Sifrsm;u tav;teufxm; okH;oyfvmae&ygw,f?
pk;d &drpf &myg?
2015 ckESpftwGif; ArmEkdifiH&J@aiGa=u;azmif;yGr_E_ef; 8 'or 4 &mckdifE_ef;
&Sv
d mygvrd rhf ,f?
aemufwcku 2015 ckEpS ftwGif;rSm ArmEkdiif H&J@ jynfyauG;+rD yrm%[m 18
&mckdifEe_ ;f txd jyefwufvmr,f?
ukefoG,frv
_ akd iG tar&duefa':vm 4100 oef; jzpfvmr,f?
,ckEpS ftxd bwf*suv
f akd iGyrm%u usyfaiG 7200 bDvsH jzpfaeygw,f?
'Dvdt
k ajctaersKd;awGukd t&yf0wfppftpk;d &u ukoay;Ekid zf d@k a0vma0;? ol@
,EW&m;twGif;rSmukd jcpm;r_awGeJ@ ysufp;D aewmyg? olcd;k tvdrRm rsufESm}uD;awGukd
ta&;,lEidk pf rG ;f vnf; 'Dtpk;d &rSm r&Syd gb;l / xdyq
f ;Hk utp uk,
d u
f sK;d pD;yGm;eJ@ c&ked t
D usK;d pD;
yGm; vkyfay;ae=uwJh tpkd;&ayyJ? jynfxJa&;Xmewckwnf;wif tvGo
J ;kH pm;vkyw
f o
Jh l
256 OD; &Sad eygowJ?h 'gu zk;H zdr&awmh ay:vmolawG&J@ pm&if;yJ &Sdygao;w,f?
92

ta7;awmfykH8sme,f

tpk;d &uk,
d w
f idk f pDru
H ed ;f qkw
d mawG&@J tusK;d pD;yGm;awGe@J qufE,
G yf wfouf
+y;D vdr,
f u
S af e=uwmyg/ &efuek +f rK@d opfprD u
H ed ;f qkw
d mukd orRwu wm;jrpfw,fq+dk y;D
,ck &efukefwkdif;vwfawmftwGif;rSm &efukef+rKd@jypDrHudef;ukd enf;trsKd;rsKd;eJ@
}uKd;pm;wm atmifjrifomG ;cJyh gw,f? jynfou
l dk em;vSnyhf g;cswo
hJ abmrsK;d 'DprD u
H ed ;f
ukd xyfrHwifoGif;vmwmyg/ vwfawmfukd,fpm;vS,f a':nKdnKdoif;u uef@
uGuaf jymqkdwmawmif ydwfyifwm;jrpfvu
kd yf gw,f/ vwfawmfxJrSmvnf; olc;kd eJ@
t}uHtzefawGcsnf;rk@d uef@uGufaqG;aEG;cGirfh &cJhbl;vk@d qkdygw,f?
a&ul;toHvi&fh akH jrae&m pDru
H def;qk&d ifvnf; 'Dvdyk gyJ? c&ked Dukr%
` DawG
usyb
f v
D saH ygi;f 300 tjrwfxu
G +f yD; wkid ;f jynfu usyb
f v
D sH 300 avmuf epfemr,fh
'DpDrHudef;ukd jynfaxmifpkvwfawmfu qkdif;iHhxm;zkd@ qkH;jzwfvkdufwJh=um;u
jynfaxmifpt
k pk;d &u 'gudk qufvufprD aH qmif&u
G o
f mG ;r,fv@dk ajymvku
d yf gw,f?
'g[m vwaf wmfq;Hk jzwfcsuu
f dk tpk;d &u azmufzsuw
f m jzpfwt
hJ wGuf vwaf wmf
trwfawGu,
dk w
f idk f rausreyf jzpfuek =f u&ygw,f? 'g[m olw@dk ajymaewJh zG@J pnf;ykH
Oya'ukyd if olw@kd u,
dk w
f idk f azmufzsuaf ewJh om"u jzpfygw,f? 2008 zG@J pnf;ykHqdk
wm olw@dk tusK;d pD;yGm; umuG,zf @dk a&;qGx
J m;wmyg? olw@dk u,
dk u
f sK;d pD;yGm;eJ@ ,SOv
f m
&ifawmh zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHOk ya'qkw
d mvnf; vufatmufcH jzpfoGm;ygawmhw,f/
'geJ@ wcsed fwnf;rSm ArmEkdifiu
H awmh qif;&JErG f;yg;r_atmuf a&mufaewJh
Ekdiif fawG&J@ tajctae azmfjywJph m&if;xJrSm Ekdiif Haygif; Ekdiif H 187 Ekdiif x
H JrSm tqifh
150 rSm a&muf&aSd eygw,f?
'gt
h jyif jynfoal wG pdw0f ifpm;wm aemufwckuawmh AD'D,&kd yk &f iS x
f u
J
jzwful;xm;wJh tykdif;wku
d av;yg?
&ky&f iS rf if;om; ajywDO;D eJ@ ol@nrD / ol@ rdcifw@dk pum;ajymcef;av;yg? nDru
rJpm&if; oGm;=unfh&mu jyefvmwmwJh? nDrjzpfolukd ajywDOD;u ar;=unfhawmh
aooGm;wJh olwkd@zcif&@J trnf[m rJpm&if;xJrmS ygaewJt
h a=umif; jzpfygw,f?
'Dum;av;[mvnf; rsuaf rSmuf trSm;t,Gi;f aygi;f rsm;pGm jzpfay:aewJh rJpm&if;
azmfjyr_awGudk xif[yfjyoaewmrk@d =unfh&_oal wG oabmusae=uygw,f? a&G;
aumufyaJG umfr&Sirf mS ppfom;uk,
d pf m;vS,t
f ajrmuftjrm;u ae&m,lxm;/ aumf
r&SiOf uUuvnf; taemufEkdifiHawGu tESpf 100 ydwq
f @kd vnf; *&krpkdufb;l vkd@
*k%fodumQ uif;rJph Gm vlru
kd fpum;ajym/ ppfwyfu vlawG OD;pD;csKyfuikd fxm;wJh 'D
a&G;aumufyGJaumfr&Sif&J@ OD;pD;r_atmufrSm b,fvdrk S w&m;r#wwJh a&G;aumufyGJ
jzpfrvmEkdifovkd 2008 zGJ@pnf;ykHatmufu 'Da&G;aumufyJ[
G m zGJ@pnf;tkyfcsKyfykH
rjyif&if b,fvkdrS w&m;r#w rSeu
f efwJh a&G;aumufyGJ jzpfrvmEkidf fyg?
2008 zG@J pnf;tkyfcsKyfyHak um 'Dtpkd;&u wu,fwrf; jyifay;rwJhvm;?
umcsKyfrif;atmifv_difukd *syefrD'D,mwcku tifwmAsL;vkyfwJhtcg
Adkvfrif;atmif v_dif ajymwJhpum;ukd a0zefrSwfcsufay;=uol tawmfrsm;rsm;

93

ta7;awmfykH8sme,f

&Sdygw,f? t"du tcsufuawmh rqkdpavmuf tay:,Hjyifqifr_av;awGuvGJvkd@


zGJ@pnf;ykHtajccH Oya'ukd jyifvkd@ rjzpfbl;qkdwJh oabmxm;[m olajymwJhpum;awG&J@
tESpo
f m&yg? (umcsKyfrif;atmifvdi_ f [m t&nftcsif; rjynfhwmvm;/ pum;y&d,m,f
ru,fwmvm; rod? wjcm; ppftpkd;& acgif;aqmifawGxuf yk+d yD; wjynfvkH;r}uKdufwJh
tajccHOya'ukd rku
d rf u
dk u
f ef;uef; wif;wif;rmrm umuG,yf gw,f? 'Dvdk ajym+yD; ol@u,
dk o
f l
ppftyk fpktusKd;pD;yGm; jywfjywfom;om; umuG,folvkd@ *k%f,laeovm;rodyg? tvkyf
orm;awG v,form;awG uk,
d fwkdif yg0if+yD; 'Dz@GJ pnf;tkycf sKyfyu
kH kd a&;qGJchw
J ,fvkd@ ajymqkd
wm[mvnf; 'DrmS ;,Gi;f csufukd olu wu,ftrSefvkd@ ,kH=unf+yD; ajymaewmvm; rodyg/
tJovkdqd&k ifawmh oem;p&m awmif aumif;ao;&J@ vk@d ajym&rvkd jzpfaeygw,f?)
ZGev
f 17 &ufae@u aejynfawmfrmS umcsKyrf if;atmifvid_ ef @J ArmEkid if q
H idk &f m qGpZf m
vefot
H rwf}uD;eJ@ awG@q&kH mrSm olajymwJh pum;awGuv
dk nf; =unfyh g? wkid ;f &if;om; vuf
euf ukdiftzGJ@tpnf;awG&J@ awmif;qkdcsufawGukd jynfolawG ESmacgif;&_H@ae=uwJh wkd@
wm0efta&;okH;yg;qkw
d Jh qDonfr&J@ vufokwfzwf}uD;eJ@ umqD;ykwfcsypfvdu
k jf yefygw,f?
jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;ukd umcsKyfrl 6 csuef @J [ef@wm;vku
d ?f 2008 zG@J pnf;tkycf sKyfyeHk @J [ef@wm;
vku
d ?f wk@d wm0ef ta&;ok;H yg;eJ@ [ef@wm;vku
d
f qkad wmhumc&D;qufayOD;awmh oufwrf;
&Snf vGef;vSwJh jynfwGi;f ppf?
wu,fppfreS w
f hJ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; 'Dppftpk;d &eJ@ r&Ekid w
f mvnf; aocsmygw,f?
a&G;aumufyGJ usif;yjzpfcJh&if w&m;r#w rSefuefr_ r&Srd Smvnf; aocsmygw,f?
jynfolawG 'D2008 tajccHOya'atmufrSm 'kuQyifv,fa=um qufarsmae
&OD;rSmvnf; aocsmygw,f?
jynfoal wGtay: t&yf0wfppftpk;d &&J@ rw&m;zdEydS rf o
_ wif;awGvnf; qufwu
dk f
xGuaf y:aeOD;rSm aocsmygw,f?
jynfolawGuawmh 'Dowif;awGtay: pmeJ@ yg;pyfeJ@ rSwcf sufay;ae&keH @J r&awmh
ygb;l ? vufawG@ wk@H jyefwu
dk yf 0JG ifwehJ nf;eJ@ rdrw
d @dk oabmxm;ukd twdtvif; azmfjy&awmhrmS
jzpfa=umif;yg?

aomif;xGef;jrifh

94

ta7;awmfykH8sme,f

jyKjyifajymif;vJa&;ukd
tcuftcJrsm;twGi;f pl;prf;&SmazGjcif;
(16 }udrfajrmuf uGefjrLepfygwDeJ@
tvkyo
f rm; ygwD rsm; &J@
Ekdiif Hwum tpnf;ta0;ukd a0zefoHk;oyf=unfhjcif;)

Karl Marx

at;jrrGeo
f ed ;f

2014 ck/ Ekd0ifbm 13 &ufrS 15 &ufae@txd/ uGejf rLepfygwDeJ@


tvkyform;ygwrD sm;&J@ Edkifiw
H um tpnf;ta0;ukd tDauGa'g
Ekid if H eHygwf (1) t}uD;qH;k +rdK@jzpfwhJ auG&muD+rdK@rmS usi;f ycJw
h ,f?
Ekid if eH @J a'o 39 ckrS uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygww
D @dk &@J uk,
d f
pm;vS,rf sm; wufa&mufcw
hJ ,f? tpnf;ta0; avhvmoltjzpf
wufa&muf&ef wkwfjynf uGefjrLepfygwD/ EkdifijH cm;qufo,
G f
a&;XmerS uk,
d pf m;vS,f apv$wcf w
hJ ,f? 'Dtpnf;ta0;&J@ acgi;f
pD;uawmh ppfyeGJ J@ tusyftwnf; awGjzpfay:apr_/ vlrsdK;pGJ0g'
wkd;yGm;vmr_/ azmufjyefwhJ tiftm;pkawG jzpfwhJ e,fcs@J pepfeJ@
t&if;&J@aoG;pkyrf _wkd@eJ@ wkduyf q
GJ ifr_twGif; uGefjrLepfygweD J@ t
vkyform;ygwDwkd@&J@ tcef;u/ tvkyform;eJ@ jynfolvx
l k
tusKd ;pD;yGm;twGu/f Ekid if aH wmfe@J vl@tzG@J tpnf;vGwaf jrmufa&;
twGu/f qkd&S,v
f pfpepftwGuf vHk;yef;wkducf du
k =f u qkdwJh
acgi;f pD;jzpfygw,f? wufa&mufvmwJh ukd,fpm;vS,f toD;
oD;[m rsufarSmufEikd fiHwumtajctae/ t&if;&Sifpepf&J@ t
aqmufttHk vuQ%maqmifwhJ tusyftwnf;/ qkd&,
S fvpf
pepf &ifqidk af e&wJh pdeaf c:r_e@J tcGiht
f vrf;pwJh jy\emawGudk
eufeufdi_ ;f _dif; aqG;aEG;+yD;aemuf jyKjyifajymif;vJa&;eJ@ urBmh
qk&d ,
S v
f pfpepf jzpfxeG ;f wk;d wufa&;pwJh tjyKoabmaqmifwhJ
t}uH^m%fawG wifjycJyh gw,f? tpnf;ta0;u bHo
k @kd r[kwf
wnDwnGww
f nf;&Sw
d hJ vkyif ef;vrf;!ef ukd twnfjyKcyhJ gw,f?
tDauGa'gueG jf rLepfygwu
D owif;jyefwrf;wapmif xkwjf yef
+yD; wufa&mufvmwJh ukd,fpm;vS,af wGu vufwiftar&d
ueJ@ u&pfbD,yH ifv,furf;ajca'o jynforl sm;&J@ wku
d fyGJukd
axmufcHa&; pwJh qHk;jzwfcsuf 5 &yfukd vufrSwfa&;xkd;
cJ=h uygw,f?
95

urB m h q k d & S , f v pf p epf


tif t m;pk r sm;
zG@H +zdK;wk;d wufa&;eJ@ ywfoufwhJ odjrifem;vnfr_
1? t&if;&Sipf epf[m taqmufttHk vuQ%m
aqmifwhJ tusyt
f wnf; eufid_ ;f aejcif;/ urBmh
qd&k S,fvpfpepf/ wkd;wufwJh tiftm;pkeJ@ vkyf
om;jynforl sm;tay: ESdyu
f yG f r_e@J aoG;pkyrf _ jyif;
xefvmjcif;?
EkdifiHtoD;oD;u ukd,fpm;vS,fawGu
urBm}u;D &J@ 0if;dk trsm;tjym; jzpfxeG ;f vmr_jzpfpOf
euf_dif;wkd;wufvmjcif;/ xGef;opfp EkdifiHawG
tpkvkduf ay:xGufvmjcif;eJ@ t&if;&Sifpepf&J@
taqmufttHkvuQ%maqmifwJh tusyft
wnf ; euf _ d i f ;vmwmeJ @ tr# tar&d u ef e J @
taemuf wkid f;Ekid fiHpwJh urBmt
h pOftvm tif
tm;pkrsm;&J@ A[kcd surf &J@ =oZm[m tqufrjywf
usqif;aew,fvkd@ ,lq=uw,f? e,fcsJ@pepfeJ@
t&if;&Sifpepfwd@k &@J ysuf,Gif;qkwf,kwfr_ tvm;
tvmu qd&k ,
S v
f pfpepfe@J wk;d wufwt
hJ iftm;pk
awGtay: uef@owfr_eJ@ zdESdyfr_awG ykdrkd}uD;rm;
vm+yD; tm&Sypdzdwfa'o/ ta&S@tv,fykdif;/
vufwiftar&dupwJha'orsm;rSm a'ovkduf
tcsi;f yGm;r_awG jzpfapw,f? tajctaeawG wif;
rmvmatmif zefwD;ay;aew,f? zGH@+zdK;qJ Ekdiif H
awGe@J xGe;f opfpEkid if HawG jzpfxGe;f wk;d wufvm r_

ta7;awmfykH8sme,f

jzpfpOfudk wm;qD;zdk@ }uHpnfaew,f? urBmvHk;


qkdif&m aoe*FAsL[mt& o,HZmwt&if;
tjrpfrsm;eJ@ aoe*FAsL[m vrf;a=umif;awGukd
xdef;csKyfvmw,f? t&if;&Sifpepf jyefvnfem
vefxal &;eJ@ OpPm"epkpnf;a&;twGuf jynfwGif;
ay:vpDbufrmS aiGpuULwefzd;k tylwjyif;av#mh
csvu
kd fr_/ yk*~vduykdiftjzpf ajymif;vJa&; 'Dv_dif;
topfw&yfukd wGef;aqmfay;r_/ vlr_oufom
acsmifcsda&;p&dwfrsm; av#mch sr_/ taqmufttHk
vuQ%maqmifwJh tvkyfvufr@J rsm; zefw;D jcif;
pwJh enf;emawGudk tjypfyckH svu
dk w
f ,f? t=urf;
zuf vkyf}uHa&;0g'tm; xk;d ESufwu
kd fckduaf &;eJ@
vl@tcGit
fh a&; umuG,fa&;wkd@ukd toHk;cs+yD;
jynfyEkid firH sm;ukd tiftm;oHk; 0ifa&mufpu
G zf uf
a&;eJ@ jynfov
l lxktm; =uyfrwfxdef;csKyfa&;ukd
wkd;csJ@vmjcif;[m jynfolvlxk&J@ tajccHtcGifh
ta&;awGudk csKd ;azmufvu
dk jf cif;jzpfw,f? owif;
uGe&f uf enf;ynmeJ@ yHpk o
H pfr'D ,
D m ud&,
d mawG
ukd toH;k cs+yD; xk;d azmuf0g'jzef@um tvkyo
f rm;
rsm;&J@ tawG;tac: xHkxkdif;oGm;atmif aqmif
&Guaf ew,f? wk;d wufwhJ tiftm;pkawG&J@ okyf
ouefukd tkd;rnf;okwf yHzk sufypfaew,f? 'Dvkd
enf;eJ@ t&if;&Sipf epfe@J e,fcs@J pepftay: jyefvnf
pOf;pm; awG;qaer_eJ@ a0zefoHk;oyfaer_awGukd
ajymif;vJomG ;atmif vkyyf pfaew,fv@kd uk,
d pf m;
vS,af wGu ,lq=uw,f?

0g'opf ukex
f kwfvkyaf &;eJ@ pm;oHk;r_ykpH [
H m a&S@rqufEikd fawmhyg
bl;? t&if;&Sipf epfEkdifit
H wGif; 'Dru
kd a&pDusiho
f Hk;r_[m ysu,
f Gif;
vmw,f? tpkd;&[m tqufrjywf tiftm;csnfheJ@vmw,f?
tar&duef/ t*Fvef/ jyifopf/ uae'g pwJh zGH@+zdK;+yD;t&if;&SifEdik if H
tm;vHk;rSm tpkd;&&J@,EW&m; c|wf,iG ;f vmw,f? aps;uGuf Akwf
okwfcjzpfvmw,f? bma&; &oHk;aiGpm&if;rSm vkdaiGjyr_eJ@
tvkyfvufrhJ jrifw
h ufvmaew,f? ppfo;Hk p&dwf 0efxyk 0f efy;dk [m
tvGe}f u;D av;ae+y;D ukex
f w
k v
f yk af &;eJ@ wDxiG q
f ef;opfEidk pf rG ;f rvHk
avmuf rjynfhpHkr_ pwmawG[m tusyftwnf;ukd jyif;xefo
xuf jyif;xefomG ;apcJw
h ,f? tar&duefe@J taemufwidk ;f Ekid if aH wG
a&S@aqmifwhJ urBmt
h pDtpOf[m Ekid if eH @J jynfov
l x
l ak wG&@J oHo,
jzpfr_ rsm;oxufrsm;vmaew,f? BRICS pwJh xGef;opfp tif
tm;awG t&Sed t
f [ke}f uD;}u;D ay:xGe;f vmjcif;/ vufwiftar&du
vuf0*J %
dk ;f rsm; tajctaeaumif;vmjcif;/ Ekid if t
H oD;oD;u jynf
olrsm;&J@tcGifhta&; umuG,fxed ;f odrf;a&;t,l0g'rsm; wk;d yGm;
vmjcif;/ urBmah e&ma'otoD;oD;&J@ e,fcsJ@qef@usifa&;/ ppfqef@
usifa&;/ vpfb&,f0g'opf qef@usifa&;/ aoG;pkyfr_ qef@usifa&;
v_y&f mS ;r_awG[m tqufrjywf ay:ayguaf e+yD; e,fcs@J pepf/ t&if;
&Sifpepfw@kd ukd tiftm;&S&d Sd csKyfiifxm;r_awG jzpfvmw,f? Ekdiif H
toD;oD;u jynfoal wG[m e,fcs@J pepfe@J t&if;&Sipf epf&@J c|w,
f iG ;f
csuaf wGudk jyefvnfpOf;pm; oH;k oyf=uw,f? wk;d wufwt
hJ iftm;pk
toD;oD;[m t&if;&Sipf epfudk tpm;xk;d a&;enf;emawGudk &SmazG
=uw,f? 'g[m qk&d ,
S v
f pfpepf jzpfxeG ;f wk;d wufvma&;twGuf
}uD;rm;wJh uGufvyfukd zefw;D ay;ygw,f?

3? Ekdiif HtoD;oD;u uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyo


f rm;ygwD
wk@d [m rdrEd idk if &H @J tajctaeeJ@ qDavsmw
f hJ zG@H +zdK;wk;d wufa&; vrf;
2?t&if;&Sifpepf&J@ taqmufttHk vuQ%m a=umif;ukd wufwufuu pl;prf;&SmazG=u&m atmifjrifr_ t}uD;
aqmifwhJ ydyuQawG[m xdef;ndvkd@ r&Ekdib
f J tus,f&=uvkd@ urBmhq&kd S,fvpfpepf zGH@+zdK;wkd;wufa&;twGuf
t&if;&Sifpepfukd qkd&S,fvpfpepfeJ@ tpm;xkd; tiftm;aumif;wJh pGrf;tm;awG xk;d oGif;ay;vkdujf cif;?
a&;om wckwnf;aom tqkjd yKcsuf jzpf+rJjzpf
aejcif;?
tpnf;ta0;u urBmhqkd&S,fvpftiftm;pkawG[m
tqufrjywf }uD;xGm;vmaew,fv@kd ,lq=uw,f? vufiif;&Sd
rsuaf rSmufurBm}uD;[m t&if;&Sipf epf aewJh qk&d ,
S v
f pfEidk if rH sm;&Sd uGejf rLepfygwrD sm;[m rdrEd idk if &H @J qd&k ,
S f
u qkd&S,fvpfpepfokd@ ul;ajymif;a&;umvukd vpfpepf zG@H +zdK;wk;d wufa&;vrf;a=umif;ukd oD;jcm;vGwfvyfpGm pl;
a&muf&Sdae+yDvkd@ wufa&mufvmwJh ukd,fpm; prf; &SmazG=uw,f? atmifjrifcsuaf wGvnf; ay:ay:vGiv
f iG f &&Scd hJ
vS,f tm;vH;k u wnDwnGww
f nf; ,lqw,f? =uw,f? vufwiftar&du vuf0*J %
kd f;v_yf&mS ;r_[m tnGef@
e,fcs@J pepfe@J t&if;&Sipf epf[m qk&d ,
S v
f pfpepfudk wvlvl wkd;wufvmaew,f? wckv;Hk jzpfpOft&vnf; tquf
vufpm;acs wH@k jyefwdu
k fcu
kd zf @kd tiftm;jznfhvm rjywf euf_dif;vmw,f? jynfol@awmfveS fa&; eJ@ 21 &mpk
w,f? 'gayrJh arG;&mygjzpfwJh c|wf,Gif;csufeJ@ qk&d ,
S v
f pfpepfpwJh vufawG@ azmfaqmifra_ wGrmS vnf; tjyKo
taqmufttHv
k uQ%moabmaqmifwJh ydy abmaqmifwhJ atmifjrifr_awG &&SdchyJ gw,f? Oa&myvuf0J*kd%f;
uQawGudk b,fvrkd S rajz&Si;f Ekid yf gb;l ? vpfb&,f rsm;&J@ +idr;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_e@J ygvufpwkid ;f jynfoal wG&@J wku
d yf [
JG m
96

ta7;awmfykH8sme,f

ykrd u
dk s,jf yefwhJ axmufcrH a_ wG &&Sv
d mw,f? tmz&du wk;d
wufwt
hJ iftm;pkawG&@J ukv
d edk pD epfopf qef@usif a&;wku
d yf JG
[m qufvufkef;uefae&qJjzpfw,f? Ekdiif HtoD;oD;u
uGejf rLepfygwaD wG/ tvkyo
f rm;ygwaD wG[m e,fy,ftoD;
oD;u wku
d fyGJrsm;twGif; tjyeftvSef axmufcHtm;ay;
ae=uw,f? 'gawGtm;vH;k u urBmq
h &dk ,
S v
f pf v_y&f mS ;r_t
wGuf pGr;f tm;opfawG xk;d oGif;ay;aew,f? 'ghtjyif wuf
a&mufvmwJh uk,
d pf m;vS,af wGu wkwjf ynfx;l jcm;csuf
ygwq
Jh d&k ,
S fvpfpepf jzpfxGef;wkd;wufr_ &&SdvmwJh atmif
jrifcsuaf wGtay: tjyKoabmaqmifwhJ tuJjzwfcsuaf wG
ay;cJ=h uw,f? wkwjf ynfudk rsuaf rSmufurBmt
h }u;D rm;qH;k
qdk&S,fvpfEkdifiHawmftjzpf ,lq=uw,f? t&Sdeft[kef
aumif;aumif;eJ@ pD;yGm;a&;qufvufz@HG +zKd ;wk;d wufaer_/ Ekid if H
awmf&@J taxGaxG tiftm; w[kex
f ;dk jrifhwufvmr_w@kd u
urBmq
h &dk ,
S v
f pfpepf tiftm;pkawG&@J ,H=k unfcsuu
f dk t}u;D
tus,f ,H=k unftm;wufvmapcJh w,fv@dk ,lq=uw,f?
4? qd&k ,
S v
f pfpepf zG@H +zdK;wk;d wufrt
_ ajctaeeJ@ ywfouf+yD;
eufeufeJeJ jyefvnfpOf;pm;oHk;oyf+yD; rsufarSmufurBmh
qk&d ,
S v
f pfpepf[m tcuftcJe@J pdeaf c:r_awG &ifqikd af e&
qJjzpfw,fqdw
k mukd yGihv
f if;pGm vufcHjcif;?
wufa&mufvmwJh uk,
d pf m;vS,af wG[m qd&k ,
S f
vpfpepftiftm;pkawGu bmaiGa=u;tusyt
f wnf;ukd
ausmv
f eG +f yD; zG@H +zdK;wk;d wufa&; tusKd ;oufa&mufra_ umif;
wJh yHpk u
H dk toH;k rjyKEidk af o;r_tay: eufeufid_ ;f _id ;f jyefvnf
pOf ; pm;oHk ; oyf = uw,f ? t"d u tm;jzif h twGi f ;yk d if ;
ta=umif;tcsut
f ay: wnfw,fv@kd ,lq=uw,f? OD;pGm
tm;jzifh-qkd&S,fvpfpepftiftm;pkawGtwGif; pnf;vHk;
nDnw
G rf _ r&Sjd cif;/ oabmw&m;a&;eJ@ &yfccH suaf wGt& rwl
uGjJ ym;r_ }u;D rm;aejcif;/ *k%
d ;f *%0g' awmxaejcif;/ twGi;f
ykid ;f wku
d yf aJG wG jyif;xefjcif;/ tcGiahf umif;awGudk rqkyu
f idk Ef idk f
jcif;wk@d tay: t&if;&Sipf epfe@J e,fcs@J pepfw@dk u csuaf umif;
,l+yD; enf;emtrsdK;rsKd ;oH;k um tusyt
f wnf;ukd v$Jcsae
w,f? qd&k ,
S v
f pfpepf tiftm;pkawG&@J zG@H +zKd ;wk;d wufr_ uGuf
vyfudk ao;usKH @omG ;atmif zdnp yf pfaew,f? 'kw,
d tm;
jzif-h qk&d ,
S 'f rD u
dk &ufwpf0g'pwJh tay:,H jyKjyifajymif;vJ
a&;0g'eJ@ tacsmif0g' oabmw&m;tawG;tac: a&pD;
a=umif;awGu Ekid if w
H um uGejf rLepfygwD toD;oD;twGi;f
xk;d azmufpdrh0f ifr_ jyif;xefvmjcif;u jynfov
l lxktay:
acgif;aqmif&mrSm trSm;t,Gi;f jzpfay:vm+yD;/ ygwt
D oD;
oD;&J@ awmfvSeaf &; tawG;tac:t,l0g' eJ@ tvkypf Gr;f
&nf qkwf,kwfysufjym;apcJhw,f? aemufqHk;tm;jzifh
97

Ekid if t
H oD;oD;&Sd uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwrD sm;&J@
yifud,
k ftm;jzifh pGr;f &nfrvHak vmufjcif;/ wnf&aSd ewJh
tzGJ@tpnf;rsm; oGucf smyg'vkduaf ejcif;/ tajccHtw
k f
jrpf csnehf @J aejcif;pwJh jy\emawGa=umifh rdr&d @J oabm
w&m; tawG;tac:/ au;a=umfoHawGukd vufawG@
tjzpf rvkyaf qmifEidk f o
kH mru ygwt
D oD;oD;[m vlxk
eJ@ eD;eD;uyfuyfqufqHoGm; a&;avsmyh g;vmwJt
h jyif
trsdK;om;a&;0g' pwmawG&J@ zdnpfra_ wG jyif;xefvm
jcif;u wkd@udk vlxt
k ajccH wpwp qHk;_H;oGm;ap+yD;
rdrw
d d@k &J@ tqifhae&meJ@ tcef;u[m jrifw
h ufrvm
awmhbJ qef@usifbuftm;jzifh usqif;oGm;apawmh
w,f? 'ghtjyif e,fcsJ@pepfe@J t&if;&Sipf epfu qkd&,
S f
vpfpepf tiftm;pkawGtay: zdEydS u
f ef@owf rsupf yd w
d f
aerSm r[kwb
f l;? wk@d u rD',
D mrsm;ukd csKyfudik x
f m;
+yD; qdk&,
S v
f pfpepf tiftm;pkawGukd tkyq
f ;kd tusn;f
wefatmif tkd;rnf;okwf =oZmcsygvrd rfh ,f? wkd@u
waygi;f wpnf;wnf;&Sad ewJh tzG@J tpnf;awG/ e,fausmf
ukr%
` aD wGe@J a'oqkid &f m ukeo
f ,
G af &; oabmwlcsuf
awGuwqifh tvkyo
f rm;vlwef;pm;ukd tuGu
J t
JG +yJ+yJ
jzpfatmifvyk yf gvrd hrf ,f? jynfov
l x
l t
k ay: zdtm;jrifh
ay:vpDawG usio
hf ;kH +y;D wm;qD;+crd ;f ajcmufwmawG vkyf
ygvrd rhf ,f? 'Dvedk nf;awGe@J uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;
ygwDtoD;oD; qkd&,
S fvpfpepfvy_ f&Sm;r_twGif; tvkyf
orm; vlwef;pm;yg0ifvma&; v_H@aqmfpnf;Hk;&cuf
oGm;atmif vky=f uygw,f? txufazmfjyyg tcuftcJ
awGe@J pdeaf c:r_awG[m aemufaemifrmS vnf; tcsdeft
awmf=um=umtxd urBmq
h &dk ,
S v
f pfpepf tiftm;pkawG
rjzpfrae&ifqikd f&r,fh jy\emawGjzpfw,f?
5? Ekdiif HtoD;oD;u uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyf
orm;ygwDawG[m pnf;vHk;nDnGwfa&;eJ@ yl;aygif;
aqmif &Guaf &; tm;jznh+f yD; acwf&@J =ueftifvuQ%m
awGe@J ydkrq
dk DavsmfwhJ enf;emawGt& qk&d S,fvpfpepf
zGH@+zdK;wk;d wufa&;ukd v_H@aqmfvdu
k fjcif;?
wufa &muf v mwJ h uk d, fp m;vS , f awGu
qkd&,
S v
f pfpepf zGH@+zdK;wd;k wufa&; wGef;wifzdk@qd&k ifOD;pGmtm;jzifh tawG;tac:t& t&if;tjrpf
uae ajymif;vJypfa&; vkyzf d@k vt
kd yfw,f? qd&k ,
S v
f pf
pepf&@J tawG;tac:vrf;nefe@J tajccHrlawGukd pGpJ +JG rJ+rJ
qkyfukdif+yD; w&m;r#w ormorwfusr_/ pnf;vHk;nD
nGw/f tjyeftvSef ulnjD cif;pwJh qk&d ,
S v
f pfpepf wefz;dk
w&m;eJ@ tawG;tac:rsm;ukd jrifjh rifrh m;rm;v$ix
hf &l r,f?

ta7;awmfykH8sme,f

qk&d ,
S v
f pfpepfe@J qk&d ,
S 'f rD u
kd &ufwpf0g'/ tacsmif0g'
eJ@ wjcm;yHkomef trsKd ;rsdK;eJ@ wnf&aSd ewJh twkt
a,mif qkd&S,fvpfpepft=um;u abmiftuef@
towfukd wdus&Sif;vif;aeap&r,f? tawG;tac:
vrf;nefeJ@ wefzkd;w&m;tjrift,ltqawG Akwf
okwfc jzpfaer_uae uif;vGwfap&r,f? 'kwd,tm;
jzif-h Ekid if t
H oD;oD;u uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwD
wkd@[m rdrdEdik if H&J@ yuwdtajctae/ ygwDtajctae
t& qk&d ,
S v
f pfpepf zG@H +zKd ;wk;d wufrv
_ rf;a=umif;&J@ vGwf
vyf trScD u
dk if;uif;eJ@ tcef;ursm;pGm pl;prf;avhvm
r_rsm;ukd av;pm;axmufcHomG ;&r,f? ygwDtoD;oD;
t=um; oabmw&m;a&;t&/ tawG@t}uKH t& rDjS irf;
ukd;um;zvS,fr_awGukd tm;jznfah qmif&u
G f=u&r,f?
qd&k ,
S v
f pftiftm;pkawGtwGi;f uGt
J ufre_ @J csnehf @J ru
_ dk
jzpfapwJh w&m;ao0g'/ *kd%f;*%0g'wkd@ukd wm;jrpf&
r,f? trsdK;rsdK;tzHkzHkawGt=um; wDxGifzefwD;r_&Sd&Sd
pnf;vH;k nDnw
G af &;ukd xde;f odr;f oGm;&r,f? wwd,
tm;jzifh ygwDtoD;oD;&J@ oabmw&m;a&;eJ@ t,lt
qa&;&mawGukd vufawG@vkyfaqmifcsufrsm;tjzpf
tjzpfEkdifqHk; ajymif;vJypf&r,f? EkdifiHa&;ygwDwkdif;&J@
rdru
d ,
dk u
f ,
dk f wnfaqmufa&;/ vli,ftzG@J / trsKd ;orD;
tzG@J pwJh pnf;H;k Ekid o
f r# tiftm;pktm;vH;k eJ@ pnf;vH;k r_
wnfaqmufa&;ukd tm;jznfo
h Gm;&r,f? t&if;tjrpf
tm;vHk;ukd tjynfht0 toH;k cs/ EkdifiaH &;tm%mrSm
yg0ifciG &fh &Sda&; 'grSr[kwf Ekdiif aH &;tm%m&&Sda&;/ qkd
&S,v
f pfpepf ar#mfreS ;f csuf vufawG@taumiftxnf
azmfaqmifa&;wkd@ukd tm;jznfh aqmif&u
G foGm;&r,f?
pwkwt
aeeJ@ acwfeJ@tnD trDvdu
k +f yD; acwf&@J =uef
tif vuQ%meJ@ ykrd q
kd DavsmfwhJ wkdufyJyG HkpHe@J enf;em
awGudk toHk;cs&r,f? oydwfarSmufjcif;/ v$wfawmf
wkdufyGJ/ vlxkvuQ%maqmifwJh v_yf&Sm;r_rsm;pwJh
tpOftvmenf;emrsm;tjyif xGef;opfp tifwmeuf
uGef&uf/ owif;qufoG,rf _enf;ynm toH;k jyKa&;
wkd@udk tm;jznfo
h Gm;oifhw,f? 0g'jzef@csdrp_ Grf;tm;udk
wkd;csJ@/ pnf;Hk;a&;pGr;f tm;ukd jriw
fh if+yD; e,fcs@J pepfeJ@
t&if;&Sipf epf&@J qk;d 0g;vSwJh tESpo
f m&awG zGichf sa&;ukd
ykdrkdvkyfaqmifoGm;oifhw,f? tpnf;ta0;u EkdifiH
toD;oD;&Sd uGefjrLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwrD sm;[m
tiftm;}uD;}uD;/ ao;ao; b,fvdyk jJ zpfaeygap tm;
vH;k [m qdk&S,v
f pfpepf tiftm;pk zGH@+zdK;wkd;wufa&;eJ@
qk&d ,
S v
f pfta&;awmfykH axmufcrH _ wk;d wufa&;ukd ykrd kd
}u;D xGm;vmapoifw
h ,f/ urBm@q&dk ,
S v
f pfpepf zG@H +zdK;wk;d

wufa&;ukd twlwuG wGe;f aqmfomG ;oifw


h ,fv@dk v_@H aqmf
vkduyf gw,f?
cufcufccJ J pl;prf;avhvm&if; jyKjyifajymif;vJa&;
ukd &SmazG=u
uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwaD wG&@J Ekid if w
H um
tpnf;ta0; xlaxmifcw
hJ m 'Dae@q&kd if 16 ESpw
f idk cf +hJ yD? Ekid if H
wum qk&d ,
S v
f pf0g' Ekid if aH &;ygwrD sm;&J@ tjyeftvSef zvS,f
wJh pifjrifhtaeeJ@ urBmhqkd&S,fvpf0g' EkdifiHa&;ygwDrsm;
t=um; ul;vl;qufqHru
_ kd wkd;jriafh y;w,f? EkdifiHa&;ygwD
tcsi;f csif;t=um; em;vnfr_ wk;d yGm;apw,f? wufa&muf
vmwJh ygwDtoD;oD;[mvnf; uGefjrLepfygwDeJ@tvkyf
orm;ygwDrsm;&J@ Ekid if Hwum tpnf;ta0;[m ykdrdk tjyKo
abm aqmifwJh tusKd ;aqmifra_ wG jzpfxeG ;f vmvdrhrf ,fv@dk
ar#mv
f if=h uw,f? 'gayrJh vuQ%mt& ajym&&if uGejf rLepf
ygweD @J tvkyform;ygwDw@dk &@J Ekid if w
H um tpnf;ta0;[m
Ekid if w
H um qk&d ,
S v
f pf0g' Ekid if aH &;ygwrD sm;&J@ oGuv
f uf aygh
yg;vSwhJ zk&d rfr#om jzpfw,f? &J@ qH;k jzwfcsurf sm;u wuf
a&mufvmwJh ygwrD sm;tm; csKycf s,x
f m;r_e@J tusyu
f idk x
f m;
r_ r&Sb
d ;l ? wufa&mufvmwJh ygwt
D oD;oD;&J@ tjrif&yfwnf
csuf pnf;jcm;r_awG[m odomxif&Sm;ygw,f? ta&;}uD;
jy\em awGrmS bHw
k n
l cD su&f &Szd @dk cJ,Of;vSygw,f? tpnf;
ta0;&J@ pGr;f aqmifEidk rf a_ wG[mvnf; tuef@towfjzpfae
w,f? wufa&muf vmwJh ygwaD wG&@J tawG;tac:t,l0g'
tuef@towf&daS ewma=umifh ygwt
D csif;csif;t=um; uGJ
jym;r_uvnf; E_id ;f ,SOcf sut
f & }uD;rm;vk@d tm;vHk;oabm
wlqk;H jzwfcsucf szk@d qdw
k mrsdK; vky&f cufygw,f?
'DwcsD uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDrsm;&J@
Ekdiif Hwum tpnf;ta0;u tajctaeopfajymif;vJa&;
awmif;qkdcsufawG ay:xGufcJhwmukd *kpkdufoifhygw,f?
t&ifu tpnf;ta0;awGeJ@ E_dif;,SOf&if 'Dt}udrt
f pnf;
ta0;&J@ oabmw&m;eJ@ awG;awmpOf;pm;r_awG[m qifjcif
wHk w&m;&Sd+yD; wduswJhvkyif ef;tm; vufawG@aqmif&u
G f
a&;ukd ykdwrd ;f nwv
f mw,f? vufawG@eJ@ vku
d af vsmnDaxG
&Sdr_ ykt
d m;aumif;vmw,f? w&m;0if tpnf;ta0;rprD
tvkyt
f zG@J tpnf;ta0;rSm renf;vSwu
hJ ,
dk pf m;vS,af wGu
ygww
D &yf&@J trnfudk =unf+h yD; tpnf;a0;wufa&mufa&;pH
a&;qGo
J wfrw
S w
f m vkyo
f ifyh grh vm;/ ygww
D &yf&@J pHcsed u
f u
dk /f
rukdufukd rdrdEdik if u
H qkd&S,v
f pf tiftm;pkawG&@J tpnf;
ta0;rSm yg0ifrj_ y\emay:rSm wG,u
f yfq;kH jzwfraeoifb
h J
qk&d ,
S v
f pfEidk if aH &;ygwaD wGt=um; pnfv;kH nDnw
G rf u
_ dk uk,
d f
98

ta7;awmfykH8sme,f

tm;^m%ftm;oH;k b,fvw
dk ;dk jri ahf y;ovJ/ urBmq
h &dk ,
S v
f pftiftm;pkawG zG@H +zKd ;wk;d wufa&;ukd b,fvdk wGe;f aqmf
ay;ovJqw
dk hJ tay:rSm pHcsed o
f wfrw
S o
f ifw
h ,fv@dk wifjy=uw,f? tpnf;ta0;twGi;f rde@f ceG ;f ajym=um;&mrSm
renf;vSwhJ ygwu
D ,
dk pf m;vS,af wGu rdryd gweD @J urBmq
h &dk ,
S v
f pfpepf zG@H +zKd ;wk;d wufa&;u &ifqidk af e&wJh jy\em
eJ@ pdeaf c:r_awGudk wnDwnmwnf;vufc+H y;D urBmvH;k qkid &f m bmaiGa=u; tusyt
f wnf; ausmef if;a&;yHpk u
H dk
vufawG@toHk;cs+yD; zG@H +zdK;wkd;wufr_ taumiftxnf razmfaqmifEikd fao;r_ukd eufeufeJeJ jyefvnfpOf;pm;
oHk;oyf=uw,f? ukd,pf m;vS,fawGu tpnf;ta0; vnfywfa&;,E&m; wnfaqmufa&;twGuf tjyKo
abmaqmif wJh xifjrif,q
l csurf sm;ukv
dk nf; wifjy=uao;w,f? urBmq
h &dk ,
S v
f pfpepf zG@H +zdK;wk;d wufa&;enf;wl
uGefjrLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwaD wG&J@ EkdifiHwum tpnf;ta0;uk,
d w
f dik f zG@H +zdK;wk;d wufr_[mvnf; wjznf;
jznf; wkd;wufvmwJh &Snf=umwJhjzpfpOfayr,fh wkd@ jy\emawGeJ@ pdeaf c:r_awGukd wav#mufvk;H &ifqikd fcJh
owWed @J jyKjyifajymif;vJa&;eJ@ wDxiG q
f ef;opfz@dk tm;xkwv
f ;kH yef;wJh tm;rmefudk wefz;dk xm;cs;D usL; xku
d yf gw,f?
ukd;um;?

? wvw}udrfxw
k f rsufarSmufurBm*sme,f? 2015 {+yD?

at;jrrGeo
f ed ;f
2015 ZGef 12?

99

ta7;awmfykH8sme,f

bmaiGa=u;
tusyt
f wnf;umvwav#mufv;kH twGi;f
vuf0*J %
dk ;f v_y&f mS ;r_

cifat;=unfjr

tar&duefrmS jrpfzsm;cH+yD; 2008 ckEpS u


f pwifcw
hJ hJ bmaiGa=u; pD;yGm;a&; tusyt
f wnf;[m
wurBmvHk;eD;yg; axmifh}udKaxmifh=um; rusef xdckdufra_ wG &SdcJhw,f? 'Dtusyftwnf;[m
t&if;&Siu
f rBm&J@ ESpaf ygi;f 100 twGi;f tqk;d 0g; tjyif;xefq;kH jzpfw,f? pD;yGm;a&; edrq
hf if;oGm;r_e@J
,kd,Gif;qkwf,kwfr_awG[m 'Dae@txd tqHk;owfroGm;ao;bl;? urBmhjynfolawG 00vif
vifpm;aomufa&;rSm tusyftwnf;&J@ qkd;usdK;'%fukd cHpm;ae&qJjzpfw,f? tusyt
f wnf;
atmufrmS yJ vlawG[m tusyt
f wnf;u vGwaf jrmufa&;enf;vrf;ukd &SmazGae&if; urBmt
h em
*wf jzpfxeG ;f wk;d wufa&;vrf;a=umif;ukd bufaygi;f pHu
k ae }udK;pm;pl;prf; avhvmaeqJjzpfygw,f?
'Dvkd pOf;pm; }uHq/ avhvmpl;prf;ae=uolawGxJrmS urBmhvuf0*J %
kd f;v_yf&Sm;r_awG[m wrl
xl;jcm;ae+yD; Ekid if t
H oD;oD;u tusyt
f wnf;wH@k jyefa&; vkyif ef;pOfe@J pDraH qmif&u
G cf suaf wGtay:
=oZmoufa&mufr_ aumif;ygw,f? urBmhtpDtpOfeJ@ pepftoD;oD;&J@ OD;wnfcsuftay:
=oZmouf&ufae+yD; urBm}uD;tm; vuf0Jbufokd@ ajymif;oGm;apw,fv@kd qkdEikd fygw,f?
tvHwvlvl vGihaf ewJh Ekdifiw
H um uGefjrLepfygwDrsm;eJ@ tvkyo
f rm; ygwDrsm;&J@
tpnf;ta0;
tusyftwnf;umvrSm urBmhv uf0J*kd%f;tiftm;pkawG[m t&if;&SifpepfeJ@
ywfoufwhJ a&&Snt
f vm;tvmeJ@ eufew
J hJ jy\emawGudk jyefvnfpOf;pm;a0zefo;kH oyfwmawG
vkycf =Jh u w,f? aiGa&;a=u;a&;/ bma&;/ oufomacsmifcsda&; ay:vpDpwmawGuae vGwf
vyfwJh aps;uGufypHk H/ txl;ojzifh vpfb&,f0g'opf&J@ c|wf,Gif;csufawGtxd cGJjcrf;pdwfjzm
cJ=h uwmjzpfvkd@ t&if;&Sifpepf&J@ tcsut
f csmuswJh jy\emtrsm;pkukd ajymqkdae=uwmvkd@
qdEk idk w
f ,f? tusyt
f wnf;ajz&Si;f a&; &SmazG=uwJh tqkjd yKcsut
f rsm;tjym;[m t&if;&Sipf epf&@J
tusyf twnf;ukd jyefvnfpOf;pm;awG;q+yD; t&if;&Sipf epftm; qk&d ,
S v
f pfpepfe@J tpm;xk;d a&;
w&m; enf;vrf;uko
d m bmoHo,rSr&Sb
d J tm;vH;k u tmHpk l;pku
d fcJh=uw,f?
1999 ckEpS u
f ae 2014 ckEpS t
f xd Ekid if w
H um uGejf rLepfygwrD sm;eJ@ tvkyo
f rm;ygwrD sm;&J@
EkdifiHwumtpnf;ta0;rsm;ukd 16 }udrfwkdifwkdif usif;y+yD;oGm;cJh+yD? 'Dtpnf;ta0;awG[m
EkdifiHtoD;oD;u uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDrsm;&J@ bufpHktjyeftvSef zvS,f=uwJh
pifjrifhjzpfw,f? 'Dtpnf;ta0;awG[m rmhufpf/ vDeif0g'ukd rdrdw@dk vy_ f&Sm;r_&J@ bHktawG;tac:
tajccHtjzpf xm;=uwm jzpfw,f? t&if;&Sipf epf qef@usiaf &;/ Ekid if w
H um vuf0g;}u;D tkyt
f &if;
qef@usiaf &;/ +idrf;csrf;a&;&&Sda&;/ 'Drkdua&pDta&;/ wkd;wufa&;eJ@ qkd&S,v
f pfpepfwd@k ukd bHkvy_ f
&Sm;r_&J@ EkdifiHa&;tajccHtkw fjrpftjzpf xm;=uwmvnf;jzpfw,f? wef;wltcGifhta&;/
100

ta7;awmfykH8sme,f

rwluJjG ym;r_awGukd av;pm;a&;/ wOD;&J@ twGif;a&;udpPudk 0ifa&mufrpGufzufa&;wkd@ukd v_yf&Sm;r_&J@


tajccHrltjzpf xm;cJh=uw,f? qufqHr_awGukd tm;jznfh/ cspf=unfa&;/ vkyfief;tawG@t}uHKeJ@
tawG;tac:tjrif zvS,fa&;wkd@ukd wkd;jrifh/ urBmq
h &kd ,
S fvpfv_y&f Sm;r_ wkd;jriafh y;a&;wk@d udk rdrdwd@k &J@
bHk&nfreS ;f csuftjzpf xm;=uw,f? ESpfaygif;rsm;pGmtwGi;f qkdAD,uf/ ta&S@Oa&myEkdifirH sm; taoG;
ta&mifajymif;oGm;wJh ta&;tcif; jzpfay:cJ+h yD;aemuf urBmq
h &dk ,
S v
f pfvy_ &f mS ;r_[m 'Da&edru
hf mvuae
Ekd;xtHkuvmcJh+yD; vuf0Jtiftm;pkawG[m tifrwefta&;}uD;wJh pkpnf;r_}uD;jzpfvmcJh+yD? urBmh
aiGa=u;tusyt
f wnf; jzpfymG ;vm+y;D aemuf uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwrD sm;&J@ Ekid if w
H um tpnf;
ta0;[m yk+d yD;&if;&if;ES;D ES;D &Sv
d mum urBmt
h ajctaeeJ@ uku
d n
f v
D mcJw
h ,f? tusyt
f wnf;u wurBm
vHk;ukd odr;f usHK;kdufcwf rsufuvJ qefysmjzpfaer_ukd &ifqkdif&if; tusyftwnf;tm; wH@k jyefa&;awGukd
aqmif&Gufw,f? tusyt
f wnf;eJ@ywfoufwJh ESpf&Snfvyk fief;pOf/ qHk;jzwfcsuef J@ a=unmcsufawGukd
wifjywm/ xkwjf yefwmawG vkycf hw
J ,f?
2011 ckESpf 13 }udrfajrmufeJ@ 2014 ckESpf 16 }udfrfajrmuf uGefjrLepfygwrD sm;eJ@ tvkyform;yg
wDrsm;&J@ tpnf;ta0;&J@ t"du acgi;f pD;rSm rsufarSmuf urBmah iGa=u;pD;yGm;a&; tusyftwnf; u
urBmjh ynfoal wGtay: aqmif=uOf;ay;vmwJh ab;'kuaQ wGukd A[kdjyK+yD; t&if;&Sipf epf tusyt
f wnf;
&J@ tESpfom&ukd ykdrekd ufi_d ;f pGm zGicfh sa&;/ urBmu
h eG jf rLepfygweD @J tvkyform;ygwDrsm;&J@ tzGJ@0ifawG[m
tusyt
f wnf;&J@ tajctaeukd toH;k cs/ tvSnt
hf ajymif;jzpfapEkid w
f hJ tcsuf tvufawGudk t&,l+yD;
qk&d ,
S v
f pfpepf vufawG@t aumiftxnf azmfaqmifa&;eJ@ }udK;yrf;tm; xkwo
f mG ;a&;ukd E_;d aqmf&ef
jzpfw,f? 'gu vuf0J*kd%f;tiftm;pkawG&J@ urBmq
h &kd S,fvpf v_yf&mS ;r_udk wGef;aqmfay;wJh ta&;ygwJh
tcef;uukd xif[yfaeygw,f?
22 }urd w
f idk w
f idk f usi;f y+y;D pD;oGm;cJw
h hJ b,fv*f s,
D t
H vkyo
f rm;ygwu
D OD;pD;usi;f ywJh Ekid if w
H um
uGefjrLepf0g' pl;prf;avhvm a&;aqG;aEG;yGJ [m urBmq
h &kd S,fvpf v_yf&mS ;r_&J@ ta&;}uD;wJh v_yf&Sm;r_
w&yfjzpfw,f? 1992 ckEpS u
f pwifum Ekdifiw
H um uGefjrLepf 0g' pl;prf;avhvma&; aqG;aEG;yGJukd
ESppf Of b,fv*f s,
D HEidk if H b&yfqrJ mS wESpw
f }uDrf usi;f y+rJjzpfw,f? 'DaqG;aEG;yG&J @J &nfrSe;f csurf mS rmhupf f
0g'/ vDeif0g'eJ@ ypPn;f rJEh idk if w
H um0g' umuG,x
f ed ;f odr;f a&;/ jyefjyifa&;0g'ukd qef@usiaf &;wk@d jzpfw,f?
rsufarSmufrSm urBmh wkduftoD;oD;rS rmhufpf0g' EkdifiaH &;ygwDeJ@ tzGJ@tpnf;rsm;rS uk,
d fpm;vS,f 150
ausmf vma&muf+yD; 'Dtpnf;ta0; wuf=uygw,f? wkwfjynfueG fjrL epfygwDuvnf; t}udrfaygif;
rsm;pGm uk,
d pf m;vS,af pv$w+f y;D tpnf;ta0;wufygw,f? 2013 ckEpS f arvrSm usi;f ywJh 22 }udraf jrmuf
Ekid if w
H um uGejf rLepfrsm;&J@ pl;prf;avhvma&; aqG;aEG;yG&J @J t"duacgi;f pD;rSm urBmt
h &if;&Sipf epf tusyf
twnf; atmufrmS jynfol@tcGit
fh a&;eJ@ vGwfvyfrw
_ @kd tay: xdk;ESuw
f u
kd fckdufrt
_ m; jyefvnfwu
kd f
ckdufa&;aoe*FAsL[meJ@ v_yf&Sm;aqmif&Gufr_ jzpfw,f? EkdifiH 43 Ekdiif u
H uGefjrLepfe@J tvkyo
f rm;ygwD
rsm;rS uk,
d pf m;vS,rf sm; wufa&mufcw
hJ ,f? ESppf Ofusi;f y+rJjzpfwhJ tpnf;ta0;&J@ acgi;f pD;/ &yfwnfcsuf
tvHwkd@[m ay:vGifxif&Sm;vSygw,f? wenf;ajym&&if tqufrjywfwJhoabm qufwkdufjzpfwJh
oabmaqmifum urBmt
h ajctaeeJ@vnf; eD;eD;uyfuyf aygi;f pyfxm;wmjzpfovkd Ekid if w
H um uGejf rLepf
awG&@J rqkwrf epf bmrxDZo
JG wWu
d dk azmfjyvku
d w
f m jzpfw,f? rmhupf 0f g'&J@ a&S@aqmifvrf;jyr_atmufrmS
t&if;&Sipf epf vl@tzG@J tpnf;ukd qd&k ,
S v
f pfpepfe@J tpm;xk;d wnfaqmuf a&; vufawG@ azmfaqmifa&;ukd
&Si;f vif;ajymqkw
d mvnf;jzpfw,f?
Oa&myuGefjrLepfygwrD sm;&J@ tpnf;ta0;uvnf; 3 }udrfwdik w
f ikd f &So
d Gm;cJh+yD? 'g[m Oa&my
wdu
k fwckvHk;&Sd EkdifiH 32 EkdifiHrS uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDrsm;&J@ pnf;vHk;nDnGwfr_&J@ azmfjy
csujf zpfw,f? 2013 ckEpS f Oa&my uGejf rLepfygwrD sm;&J@ tpnf;ta0;&J@ t"duacgi;f pD;rSm Oa&my uGejf rL
epfygwDeJ@ tvkyform;ygwrD sm;[m tvkyform;vlwef;pm;eJ@ jynfolvlx&k J@ Oa&myor*~eJ@ t&if;
tES;D tm; qef@usiaf &; aoe*FAsL[mwku
d yf u
JG dk tm;jznf+h yD; t&if;&Sipf epf tusyt
f wnf;rS vGwaf jrmuf
a&; xGufvrf;twGuf tusdK;&Sdr_ukd t&,l+yD; t&if;&Sifpepftm; wGef;vSefa&;/ qkd&S,fvpfpepf
101

ta7;awmfykH8sme,f

vufawG@taumiftxnfazmfaqmifa&;pwJh bufawGu Zmwfaumif qkdwaJh cgif;pD;jzpfw,f? tpnf;t


a0;u yl;wGJa=unmcsuf ukd xkwfjyef+yD; t&if;&Sifpepf[m jynfov
l x
l ktwGuf jy\em ajz&Sif;a&;
tqkjd yK csuu
f dk ryHyh ;dk Ekid yf gb;l ? kyyf idk ;f b0&J@ vkt
d yfcsuaf wG qH;k _;H aysmufu,
G u
f ek jf cif;[m ykyo
f ;dk aqG;ajr@aewJh
aoG;pkyrf p_ epfudk rjyifEdkifjcif;a=umifhjzpfw,f? jynfov
l lxk&@J wdu
k yf J[
G m 'DpepfweG f;vSefypfa&;ukd rdrdwkd@&J
&nfreS f;csuftjzpfxm;&SdEdik rf o
S m tusdK;oufa&mufr_ jzpfxGe;f Ekdiv
f rd rfh ,f? tvkyform;vlwef;pm;[m
e,fcsJ@pepfudk jywfjywfom;om; jypfwifw
_ fcswdu
k yf 0GJ ifa&;/ e,fcs@J pepf&J@ jynfov
l lxktay: zdEySd fa&;ay:
vpDrsm;ukd jywfjywfom;_wcf sa&;/ uGejf rLepfqef@usiaf &;eJ@ jypfru
_ sL;vGeaf &v_y&f mS ;r_rsm;ukd jywfjywfom;om;
jypfwif _wfcsomG ;a&;wm0efrsm; &Sdygw,fv@kd nejf ycJw
h ,f? rsufarSmuf urBmh bmaiGa=u;/ pD;yGm;a&;
tusyt
f wnf;atmufrmS Oa&myuGef jrLepfygwDtoD;oD;&J@ tiftm;tjrKaw[m yifud,
k ft&nftaoG;/
wkduyf v
GJ uQ%mwk@d udk qufvufxdef;odr;f oGm;Ekdifry_ jJ zpfw,f? a&S@udk ar#mf=unfhEdik rf _uvnf; tvGefay:
vGifaeqJjzpfygw,f?
t&Sdeft[kefjyif;xef+yD; twkdi;f twm}uD;rm;wJh urBmv
h uf0J*kd%f;trsdK;rsdK;&J@ zkd&rfrsm;
txufazmfjyyg urBmhEkdifiHtoD;oD;rS uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDrsm;&J@ tpnf;ta0;
rsm;tjyif urBmhvuf0J*d%
k ;f trsdK;rsdK;&J@ zkd&rfrsm;uvnf; tiftm;aumif;wJh tvm;tvmawGudk azmfjy
aew,f? t&if;&Sipf epf&@J c|wf,iG ;f csuf/ tESpfom&eJ@ ydyuQrsm;uk&d nfpl;+yD; us,fajymvSwhJ vkyo
f m;jynf
olw@kd &@J tusdK;pD;yGm;eJ@ qDavsmfwhJ ay:vpD&yfcHcsuaf wGukd tus,ftjyef@ wifjycJh=uw,f?
Ekdiif HtoD;oD;rS tpdk;&tzG@J tpnf;r[kwfwJh tzGJ@rsm;u uruxjyK+yD; wurBmvH;k &Sd tpkd;&tzGJ@
tpnf;r[kww
f hJ tzG@J rsm;/ ynmwwfy*k Kd~ vfrsm;eJ@ vlra_ &; toif;tzG@J rsm;&J@ uk,
d pf m;vS,rf sm;wufa&mufwhJ
urBmvlra_ &;zk&d rf&J@ tpnf;ta0;}uD;ukd qufwu
dk f 13 }udrw
f idk w
f idk f usi;f ycJ+h yD;+yD? zk&d rf[m yGiv
hf if;r_&+dS yD;
omrefjynforl sm;&J@ vuQ%maqmifvd@k tpnf;ta0;ukd qif;&Jom;rsm;&J@ ukv or*~vk@d wrsdK;/ 21
&mpk&J@ yxrtifwmae&Sief ,fvkd@wzHk trnfay; ac:a0:ae=uw,f? 'Dz&kd rf[m tpueOD;uwnf;u
pD;yGm;a&; *vkdb,fvdu
k faZ;&Si;f qef@usifa&;/ vpfb&,f0g'opf&@J tvGet
f u|v
H yk af qmifcsurf sm;a=umifh
jzpfay:vmwJh ab;'kuQawGe@J wef;wlr_ r&Sw
d J@ w&m;r#wr_r&SdwhJ tjcif;t&mawGukd qef@usifwdu
k cf u
kd af &;
tm; t"duwm0eftjzpf xm;cJw
h ,f? Ekid if w
H um&J@ tajctae ajymif;vJomG ;wmeJ@tr# 'Duae@ urBmv
h rl _
a&; zkd&rf[m wurBmvHk;&J@ vl@tzG@J tpnf;rsm; zG@H +zdK;wk;d wufa&;ukd wGef;aqmfay;jcif;/ urBmh +idrf;csrf;a&;
xdef;odr;f a&;tygt0if Akv
d fuspd;k rk;d a&;0g' qef@usiaf &;/ qif;&J'u
k rQ sm; yaysmufa&;/ vlwidk ;f ynmoif=um;
cGi&hf &Sad &;/ tif tm;csnehf @J wt
hJ v$mrsm;&J@ tusKd ;pD;yGm;ukd xde;f odr;f umuG,af &;/ qk&d ,
S v
f pfpepf zG@H +zdK;wk;d wuf
a&; yHkpHeJ@wuG wwd,urBmEkdifiHrsm;&J@ au;+rDupd /P zGH@+zdK;qJEidk if rH sm;&J@ odyHe` J@ enf;ynmacwfaemufusaer_/
vkyif ef;Xmersm; yk*v
~ u
d ykid f jzpfajrmufa&;pwJh txl;ojzifh rsuaf rSmufurBm&J@ tmz&duEkid if aH wG &ifqidk af e&
wJh ta&;}uD;jy\emawGtwGuf ykdrkdtav;xm;a&;jzpfvmw,f? 2013 ckESpf 13 }udrf ajrmuf urBmh
vlr_a&;zk&d rfukd wleD;&Sm;Ekdifi/H +rdK@awmf wleD;&Sm;rSm usi;f ycJw
h ,f? 'g[m tm&yfEdik if Hrsm;rSm yxrqHk;usif;
ycJhjcif;jzpfw,f? tm&yfaEGO;D eJ@ Oa&myEdkiif Hrsm;&J@ EkdifiaH wmfau;+rDjy\emrsm; ay:ayguaf ewJh tajc
taeatmufrmS awmfveS fa&;jzpfpOf/ ckcw
H u
dk f cku
d rf /_ ykeu
f efr_/ jynfwiG ;f ppfe@J uef@uu
G fr_ awGudk A[kdjyK+yD;
aqG;aEG;yGJawGudk vkycf w
Jh mjzpfw,f? tzGJ@tpnf; 4500 rS ukd,fpm;vS,f 3aomif;cef@ wufa&mufygw,f?
urBmv
h lr_a&;zkd&rf[m urBmhvuf0J*d%
k ;f rsm; pnf;Hk;pka0;r_&@J t}uD;qHk;tpnf;ta0;vk@d ac:qkEd ikd fygw,f?
urBmv
h rl a_ &;zk&d rfukd qufwufac:,lusi;f yjcif;u omrefvlxak wG/ atmufwef;v$mvly*k K~d vfawG/ tav;
xm;rcH&wJh vlwef;pm;vl@tv$mu yk*Kd~ vfawG yg0if+y;D urBm}uD;&J@ zG@H +zKd ;wk;d wufa&; ta&;}u;D jy\emawGudk
wufwufuuaqG;aEG;a&;ukd tiftm;&S&d Sd v_H@aqmfay;jcif;eJ@ azmfxkwaf y;jcif;jzpfw,f?
urBmvHk;qkid &f m vuf0*J %
dk f;zk&d rf[m wav#mufv;Hk tar&duefeJ@ wurBmvHk;u vuf0J*kd%f;
vlyk*~dKvfawG&J@ ajrmuftar&duwkdurf mS t}uD;qHk;pkpnf;r_ tpnf;ta0;tjzpf ,lqxm;cJhwmjzpfw,f?
1981 ckEpS u
f pwif+yD; wurBmvH;k &Sd vkyif ef;&yftoD;oD;rS vuf0*J %
dk ;f vly*k Kd~ vfrsm;u bk&H nfreS ;f csut
f wGuf
102

ta7;awmfykH8sme,f

t&if;&Sifpepf&J@ c|wf,Gi;f csuaf wGukd okduo


f u
kd 0f ef;0ef; wpkwa0; a[majym=u/ aqG;aEG;=u/ a0zef
ykid ;f jcm;=u+y;D vl@tzG@J tpnf;pepfopfxal xmifa&; aumif;rGew
f hJ ar#mv
f ifch suu
f dk azmfjy=uwmjzpfw,f?
2014 ckEpS f urBmvH;k qkid &f m vuf0*J %
dk ;f zk&d rf &J@ t"du acgi;f pD;[m jyKjyifajymif;vJa&;eJ@ (ok@d r[kw)f
awmfveS af &;- w&m;r#wr_udk ajymif;vJa&;omef&w
dS hJ urBmw&yfudk awG;ac:}uq
H a&;tm; A[kjd yK
xm;wJh acgif;pD;jzpfw,f? aqG;aEG;yGaJ e&m 394 ae&m zGJ@pnf;xlaxmifxm; w,f? ajrmuftar&du/
Oa&my/ wkwfjynf/ vufwiftar&du/ wl&uDpwJh urBmha'otoD;oD;u vuf0J*kd%f;ynmwwf
yk*K~d vfawG/ vlr_a&;v_yf&Sm;r_ukd aqmif&GufaewJyh k*~dKvfawG/ v_y&f Sm;r_awGukd pnf;Hk;zG@J pnf;aeolawG/
vuf0*J %
dk ;f tzG@J awG&@J uk,
d pf m;vS,af wG/ rD',
D m&J@ ajyma&;qkcd iG &f o
dS al wGe@J rD',
D mXme&J@ uk,
d pf m;vS,f
pojzifh vlOD;a& 4500 eD;yg; zkd&rfukd wufa&mufvmygw,f? zk&d rf&@J aqG;aEG;&ef ta=umif;t&m
awG[m tvGeu
f s,fjyef@ygw,f? tEN,
d tpd;k &opf&J@ tm%mjy\emuae vufwiftar&durSm
csmAufpf uG,v
f Gef+yD;aemuf EkdifiHa&;tajymif;tvJtxd/ usL;bm;qdk&S,fvpfpepf wnfaqmufa&;
tajctaeuae tem*wf ZD0vuQ%m qk&d S,fvpfpepf wnfaqmufa&;txd/ *E0ifrmhupf f0g'
oabmw&m;uae urBmb
h maiGa=u; tusyt
f wnf;eJ@ywfoufwhJ Ekid if Ha&; abm*aA'ukd cGjJ crf;
pdwjf zmwJt
h xd wufwufuuaqG;aEG;=uw,f? urBmvHq
k idk &f m vuf0*J %
dk ;f zk&d rf u aqG;aEG;wJh
acgif;pD;awG[m usOf;ajrmif;wJh a'otuef@towfudk ausmfvGe+f yD; vlom;awG tcuftcJu vGwf
ajrmufa&;/ jzpfxeG ;f wk;d wufa&;ukd b,fvadk qmif&u
G =f urvJqw
dk hJ ta&;}u;D jy\em txdjzpfw,fqdk
wm txl;ajymp&mrvkdygb;l ? vuf0*J %
kd f;ynm&SifawG&J@ eufi_d f;&Snfa0;wJh tawG;tac:/ u,f0
wJha_ xmifh/ a&S@udv
k rS f;ar#m=f unfh+yD; }udKwifowday;/ a0zefykdif;jcm;wJph w
d f"mwf/ qifjcifwkw
H &m;eJ@
taotcsmppfaq; =unfh _ wwfr_awG[m t&if;&Sipf epfudk zGihcf sa&;/ tem*wfq&kd S,fvpfpepfukd
pl;prf;avhvma&;wkd@ukd pkpnf;xif[yf+yD; us,fajymvSwJh zG+H zdK;qJEikd fiHrsm;eJ@ tedrhq
f ;Hk tv$mjzpfwJh
vkyo
f m;xktwGuf bmrxDpw
d "f mwfe@J v_@H aqmf0zhH @dk qw
dk m txl;ojzifh wu,fu
h dk rvG,w
f hJ udpyP gy?J
vufwiftar&dueJ@ u&pfb,
D yH ifv,furf;ajca'o Ekid if aH wGrS vuf0*J %
dk ;f ygwaD wGu urBm
eJ@ vufwiftar&dua'o&J@ pD;yGm;a&;/ vlra_ &;eJ@ EkdifiHa&; zG@H +zdK;wkd;wufa&;pwJh ta&;}uD; jy\em
awGukd aqG;aEG;a&;eJ@ vpfb&,f'rD u
kd a&pDopf&J@ xkd;ppfukd &ifqikd af &; &nfrSef;csuftwGuf pde@f ydv
k kd
zkd&rf ukd zGJ@pnf;cJhw,f? 1990 ckESpu
f pwifch+J yD; wESpfw}udrf usif;ycJh&mu ,cktcg urBmv
h uf0J
*k%
d ;f Ekid if aH &;tiftm;pkawGtay: vlawG&@J tmHpk u
dk rf u
_ dk qGaJ qmifEidk w
f hJ tpnf;ta0;}u;D jzpfvmcJyh g+y?D
2014 ck/ =o*kwfv/ 20 }udrfajrmuftpnf;ta0;jzpfwhJ pde@f yv
kd zkd &dk rfu qif;&JrJjG ymusru
_ dk wkdufcdu
k f
atmifjrifa&;eJ@ e,fcsJ@pepf&J@ wH@k jyefwu
dk cf du
k fra_ wGukd jyefvnfwu
kd fcu
kd af &;/ +idr;f csrf;a&;&&Sad &;/ EkdifiH
wumvl@tzGJ@tpnf;eJ@ tar&duwkduf&@J aumif;rGew
f hb
J 0awGukd waygif;wpnf;wnf; jzpf oGm;ap
a&; ukd t"du acgi;f pD;tjzpfxm;um ac:,lusi;f ycJw
h mjzpfw,f? Ekid if H 52 Ekid if H vuf0*J %
dk ;f Ekid if aH &;
ygwDeJ@ vufwiftar&durS vlr_a&;tzG@J tpnf; 180 rS uk,
d fpm;vS,f 500 wufcw
Jh ,f? zkd&rf&J@
aemufq;kH a=unmcsuef @J qH;k jzwfcsuu
f tar&dueftpk;d &u usL;bm;tm; ydwq
f @dk xm;r_ &yfqidk ;f ypf
a&;/ tm*sifwD;em;&J@ azmufuvefu|ef;pkrsm;eJ@ ywfoufwJh tcsKyftjcmtm%mykdifqkdifr_ukd
axmufcHa&;/ bkdvDAD;,m;u csDvDxHrS ypdzdwfork'N&m yifv,fxGufaygufukd jyefajymif;ay;a&;
awmif;qkcd suu
f dk axmufcHa&;wkd@jzpfw,f?
avmavmq,fq,f ESpfrsm;twGif; pde@fykdvkdzkd&rf&J@ wGef;aqmfra_ tmufrSm vufwif
tar&du qkd&S,v
f pfpepf[m urBmh bmaiGa=u; pD;yGm;a&;tusyftwnf;&J@ jyif;xefqdk;0g;vSwJh
tajctaeatmufrmS wrlx;l jcm;+yD; yHo
k meftopftqef;xGif vkyaf qmifEidk cf v
hJ @dk =oZmoufa&muf
r_ eufdi_ f;+yD; urBmjh ynfolawG&@J tmHkpl;pkdufrc_ HcJh&w,f? tar&duef acgi;f aqmifwJh taemufwkdif;
Ekdiif HawGuawmif txifrao;0HhwhJ tajctae jzpfc&Jh w,f? pde@f ykv
d dzk kd&rfeJ@ vufwiftar&du
qkd&,
S fvpfpepf[m urBmq
h k&d ,
S fvpfpepf v_y&f Sm;r_&J@ t"du tiftm;pk jzpfvmcJhyg+yD?

103

ta7;awmfykH8sme,f

txufrmS azmfjycsuaf wG[m urBmt


h 0ef;t0kid ;f t& E_id ;f ,SOcf sut
f & =oZmoufa&mufr&_ w
dS hJ
vuf0*J %
kd ;f Ekdiif Ha&;ygw/D tzGJ@tpnf;awGe@J zk&d yfawG&J@ avmavmq,fq,f ESpfrsm;twGif; v_yf&Sm;r_
tajctae jzpfw,f? tuef@towfjzpfaewma=umifh xnfo
h Gi;f rcH&wJh a'ovuQ%mESihf Ekid fiHtqifh
om &Sw
d hJ vuf0*J %
dk ;f Ekid if aH &;ygweD @J tzG@J tpnf;rsm;&J@ v_y&f mS ;r_rsm;vnf; trsm;tjym;&Sw
d ,f? Oyrm2013 ck/ Ekd0ifbm 7-8 &ufae@rsm;u vef'efrmS usif;ycJw
h Jh 'ort}udrfajrmuf orkdi;f ky0f g'tpnf;
ta0;? t"du acgi;f pD;u urBmt
h vkyform;vlwef;pm;ukd oHcw
J ifay;jcif; qdkwJhacgif;pD;jzpfw,f?
2013 ck/ azazmf0g&v
D k&mS ;uGefjrLepfygwu
D 15 }udrfajrmufygwu
D Gef*&uf usif;ycJhw,f?
uGe*f &ufu urBm}u;D &J@ vuf0o
J @dk vSnahf jymif;r_ tajctae[m a&Smifvv
J$ @dk r&Ekid af wmhb;l / k&mS ;uGejf rL
epfygw[
D m 21 &mpk&J@ qk&d S,v
f pfpepf twGuf vH;k yef;tm; xkwfaew,fqw
dk mawGudk tav;xm;
aqG;aEG;=uw,f? EkdifiH 72 EkdifirH S uGefjrLepfygw/D tvkyform;ygwDe@J wjcm;vuf0J*d%
k ;f ygwrD sm; wuf
a&mufcw
hJ ,f?
2013 ck/ atmufwb
kd m? *syef&@J =oZmt&Sq
d ;kH jzpfwhJ rmhupf 0f g' abm*aA' tzGJ@tpnf;jzpfwhJ
abm*aA'ynm&Sirf sm; toif; u ac:,lusi;f ywJh 61 }urd af jrmuf ESpyf wfvnftpnf;ta0;? tpnf;
ta0;&J@ t"du acgi;f pD;u urBmvH;k qkid f&m pD;yGm;a&;&J@ ab;'kuaQ wGe@J t&if;&Sipf epf&J@ tem*wfwJ?h
'ghtjyif 2012 ck/ =o*kwfvrSm 4 ESpfw}udrf usif;y+rJjzpf+yD;/ yxrqH;k taeeJ@ awmiftmz&du
udyaf wmif;+rdK@rmS usi;f ywJh qkd&,
S v
f pf ygwDrsm;&J@ 24 }udrf af jrmuf Ekid if w
H umnDvmcHvnf; &Sdao;w,f?
nDvmcHu pD;yGm;a&;wkd;wufa&;/ tvkyftukdif &&Sda&;wdk@ukd wGef;aqmfay;+yD; vlr_tmrcHpepfukd
tm;jznf=h u ygvrD efpepfeJ@ urBmht0ef; t0kdi;f twGi;f 'Drkdua&pDykpH o
H pf zGH@+zdK;wk;d wufa&;-&ykid cf GifheJ@
vGwv
f yfcGihaf wG&&Sda&;twGuf wku
d yf J0G if=u vH+k cHKwJh bufpk0H g' vkdtyfwJh ta=umif;&if;rsm;a=umifh
- +idr;f csrf; a&;/ qufvufzH@G +zdK; wkd;wufa&;eJ@ yl;aygi;f aqmif&u
G af &; bHkvrf;a=umif;okd@ ayguaf &; qH;k
jzwfcsufwkd@udk twnfjyKcJhw,f? 'Dqk;H jzwfcsuaf wGrmS rsufarSmuf Ekdifiw
H um tajctaeeJ@ ta&;ay:
jy\emawGtay: rdrdwd@k &J@ tjrift,ltqawGukd &Sif;vif;zGihq
f dx
k m;ygw,f?
urBmv
h uf0J*%
kd f; Edkiif Ha&;ygwD tzG@J tpnf;toD;oD;[m urBmhtus,jf yef@qHk;jzpfwJh atmuf
wef;v$m vlxkawGukd pnf;vHk;Ekdif+yD;/ t&if;&Sifpepf *vkdb,fvkdufaZ;&Si;f &J@ cg;oD;r_udk cHpm;&wJh urBm
ay:rSm ta&twGuf trsm;qH;k jzpfwhJ jynfoal wGudk uk,
d pf m;jyKEkid w
f hJ atmufajcvlxk tv$mtrsKd ;rsKd ;u
vlxkawG rdrdbmomzGifhtef awmif;qdkcsufawGukd azmfjyEkdifwJh/ t&if;&SifpepfurBm &ifqkdifae&wJh
ay:vGifaewJh jy\emeJ@ ydyuQtrsdK;rsdK; ajz&Sif;zk@d tpGrf;ukef}udK;yrf;tm;xkwEf ikd fwJh/ urBmhqd&k ,
S fvpf
v_yf&Sm;r_ukd wGef;aqmfay;wJh ta&;}uD;qHk;tiftm;pk jzpfw,f? urBmh vuf0J*kd%f;tiftm;pkawG
zG@H +zdK;wk;d wufvmwm/ tiftm;}uD;rm;vmwm/ pnf;vH;k nDnw
G f yl;aygi;f vm wmeJ@tr# qd&k ,
S f vpfpepf
*vkb
d ,fvdu
k faZ;&Sif;jzpfpOf&J@ a&mifeo
D pf[m rkcsay:xGufvmygvdrrfh ,f?
urBmv
h uf0*J %
kd f;v_yf&Sm;r_&J@ tvm;tvmeJ@ pdefac:r_rsm;
20 &mpk aESmif;ykdif; qkdAD,ufeJ@ ta&S@Oa&my ta&;tcif;eJ@twl urBmhqkd&S,fvpfv_yf&Sm;r_[m
'Da&edru
hf mvok@d usa&mufoGm;+yD;aemuf 2008 ckEpS ftwGi;f urBmah iGa=u; pD;yGm;a&;tusyt
f wnf;u
urBmv
h uf0J*%
dk ;f tiftm;awG jyefvnfz@HG +zdK;wk;d wufvma&;twGuf tusKd ; &Sw
d hJ tcGit
hf vrf;jzpfw,f?
Ekdiif HtoD;oD;&Sd uGefjrLepfygw/D tvkyform;ygw/D qkd&,
S f'Drdu
k &ufygwpD wJh vuf0J*d%
k ;f ygwDeJ@ tzGJ@
tpnf;awGu yHpk t
H rsKd ;rsKd ;eJ@ zk&d rfawG/ pkpnf;r_awGudk tm;wufoa&m usi;f ycJ=h uw,f? t&if;&Sipf epf&@J
tESpo
f m&ukd axmifhaygif;pH/k ae&maygif;pHk/ tjrife,fy,frsKd ;pHkuae azmfxkwzf Gifhcs=uw,f? tusyf
twnf;wH@k jyefa&; rdrw
d @kd &@J pDrHued ;f eJ@ vkyif ef;pOfawGukd wifjy=uw,f? vuf0J*%
dk ;f Ekid if Ha&;ygwDe@J tzG@J
tpnf;awG&@J v_y&f mS ;r_[m urBmay:rSm tus,jf yef@q;kH jzpfwhJ vuf0*J %
dk ;f tiftm;pkrsm; pnf;vH;k nDnw
G f
vm+yD;/ qdk &S, f v pfv _yf& Sm;r_ zG H@+zdK;wkd;wufa&;/ t&Sde ft[k efjyif;jyif; eJ@ =oZmoufa &muf r_
104

ta7;awmfykH8sme,f

ay:ayguaf &;wkd@ukd wGe;f aqmfay;ygw,f? urBmq


h d&k ,
S f vpfv_y&f mS ;r_&J@ tem*wfukd vSr;f ar#mf
=unf&h if atmufygtwkdi;f }udKwifar#mv
f ifhcsufawGukd awG@Ekdifyg vdrhrf ,f?
1? urBmhvuf0J*kd%f;tiftm;pkawG&J@ pnf;vHk;nDnGwfr_ wqifhwuf tiftm;
aumif;vmjcif;
t&if;&Sipf epf *vkb
d ,fvu
dk af Z;&Si;f aemufcaH tmufrmS urBmv
h uf0*J %
dk ;f pkpnf;r_awG/
zk&d rfawGrmS yg0ifwufa&mufoal wG[m urBmah 'o}u;D awGudk v$r;f +cHKrd+y;D pkpnf;r_e@J zk&d rfawG&@J
twkdif;twm[m wpwpeJ@ }uD;rm;us,fjyef@vmw,f? wae@wjcm; *,ufkdufr_ euf_dif;
vmw,f/ us,jf yef@vmw,f? wufa&muf=uolawG[mtapmqH;k uawmh ynm&Siaf wG/ uGejf rL
epfygw0D ife@J vuf0*J %
dk ;f ygwt
D zG@J tpnf;awG&@J tzG@J 0ifawGuae Ekid if aH wmforRw/ ausm=f um;wJh
tpkd;&tzG@J tpnf;r[kww
f ht
J zG@J u yk*Kd~ vfawG/ pD;yGm;a&;avmu pufru
_ ek o
f ,
G f a&;avmurS
yk*Kd~ vfrsm;pojzifh yg0ifwhJ tawG;tac:a&pD;a=umif;eJ@ v_y&f mS ;r_w&yfjzpfvmHrk u wqifw
h uf
um Ekdiif HtoD;oD; zGH@+zdK;wkd;wufa&;ukd usiho
f k;H azmfaqmifwJh tajctaejzpfvmawmhw,f?
16 }udrfwkdif usif;y+yD;pD;oGm;cJw
h Jh uGejf rLepfygweD @J tvkyform;ygwaD wG&@J Ekid fiHwum nDvm
cH[m 'Dae@ Ekid if t
H oD;oD;u uGejf rLepfygweD @J tvkyo
f rm;ygwaD wG&@J bufpzkH vS,rf u
_ dk aqmif
&Guw
f hJ r&Srd jzpfwhJ pifjrifjh zpfae+y?D pde@f yv
kd dk zk&d rfukd wufa&muf=uol ynm&Siaf wGe@J ygwt
D zG@J
tpnf;0ifawG[m uef@owfxm;csuu
f dk xk;d azmufypf vku
d v
f @dk Ekid if aH wmforRw/ tpk;d &xdyo
f ;D /
ygwaD cgi;f aqmifawGtm;vk;H vGwv
f w
G v
f yfvyf oabm&Sad jymqk=d u+y;D uk,
d x
fh ifjrif,q
l csuu
f dk
vGwv
f w
G v
f yfvyf azmfxw
k w
f ifjyvm=uw,f? 'Dvedk @J u 21 &mpk&@J qk&d ,
S v
f pfpepf vkyif ef;
&yf}u;D udk tm;vH;k aygi;f pnf;xm;wJ/h twkid ;f twmjrifw
h hJ wpHw
k &m vkyu
f idk af qmif&u
G ef nf;&Sw
d hJ
v_yf&Sm;r_w&yf jzpfvmzdk@ &Sm}uHcJhw,f? urBmhvlra_ &;zk&d rf[m r}uHKzl;ao;wJh twkdi;f t
wmukd a&muf&v
dS m+yD; t+rJvv
dk ydk if wufa&muforl mS aomif;*%ef;csyD gw,f? wcsed w
f nf;rSm
urBmhvuf0*J %
kd f; zk&d rftrsKd ;rsKd ;rSm yg0ifpkpnf;vmwJh ukd,pf m;vS,f trsm;tjym;[m vkyif ef;
wm0ef xrf;aqmifaewJyh *k Kd~ vaf wGjzpf+y;D wcgw&H wcsed w
f nf;rSm tpnf;ta0; trsm;tjym;rSm
yg0ifae=uwmjzpfw,f? wcsdK@ vuf0J*kd%f;ynm&SifawG/ vufawG@wm0efxrf;aqmifae
wJyh *k Kd~ vaf wG&@J t,l tq/ xifjrifcsu/f oabmw&m;eJ@ oH;k oyfcsuaf wGudk zd&k rftrsm;tjym;rSm
w+ydKifwnf;vufccH w
Jh mjzpf+yD; tus,ftjyef@ tjyeftvSef zvS,fr_awG jzpfchw
J ,f? urBmh
vuf0J*%
kd f; tawG;tac: zvS,rf _ tiftm;awmifhwif;vmHrk u wurBmvH;k u vuf0*J %
dk ;f
tiftm;pkawG&@J pnf;vH;k r_e@J nDnw
G fr_udk wGef;aqmfay;cJhao;w,f?
urBmt
h 0ef;t0kid ;f twGi;f rSm Ekid if w
H umvuf0*J %
dk ;f zk&d rftrsKd ;rsKd ;[m &ifu
h suv
f mjcif;/
qifjcifww
Hk &m;&Sv
d mjcif;/ +yD;jynfhpjHk cif; &Sdoxuf &Sv
d mw,f? urBmv
h uf0J*d%
k f; EkdifiaH &;ygwD
toD;oD;rS tzG@J vu
dk x
f w
k jf yefwhJ a=unmcsu/f twnfjyKvu
dk w
f hJ qH;k jzwfcsuaf wGudk =unfv
h u
dk f
&if vuf0J*d%
k f;tzG@J tpnf;toD;oD;eJ@ vkyfief;XmeawG[m wjznf;jznf; oabmw&m;eJ@
vufawG@udk wqifw
h uf aygi;f pyf vmwm awG@&w,f? qk&d S,v
f pfpepf &nfrSe;f csufyef;wkid ef @J
vrf;a=umif;ukd av#mufvrS f;&mrSm trsm;pk[m vufawG@eJ@ uku
d n
f w
D hJ tpDtpOf&d&S dS wjznf;
jznf; a&S@ukd wufvrS f;aewJh tedrhq
f k;H vkyif ef;pOf/ tedrhq
f k;H &nfreS f;csufyef;wkdif/ rsufarSmuf
wm0efpwmawGudk wifjyEkid =f uw,f? 'gawG[m us,af jymvSwhJ vlx&k @J tusyt
f wnf; qef@
usifa&; vkyfief;pOfeJ@ pDraH qmif&Gucf sufrsm; tusdK;&Sda&;twGuf "e&Siv
f lwef;pm; tpk;d &ukd
tusyu
f idk af &;eJ@ywfoufv@dk tjyKoabmt"dym` ,fe@J wGe;f aqmfro
_ abmaqmifygw,f? vuf
awG@t& qkd&S,v
f pfvy_ f&Sm;r_ jyefvnfqef;opfvma&;eJ@ qd&k S,fvpfpepf ajcvSrf;usu
J sjJ zifh
a&S@csDwufa&; ajcvSrf;rsm;ukd wGe;f aqmfay;ygw,f?
105

ta7;awmfykH8sme,f

2? wm0efu}uD;av;/ c&D;u&Sn/f wcsw


D nf;eJ@ atmifjrifw,fqw
dk m r&Sd ;dk rk@d /
a&&S n f p d e f a c:r_e J @ ab;usyf eH u syft ajctaeuk d aumif ; rGe fp Gm &ifq kd i f a &;twG u f
jyifqifomG ;a&;
oabmw&m;w&yf[m b0ukd enf;ay;vrf;jyjzpfEidk zf @kd / vlra_ &;vufawG@udk a&S@aqmif
vrf;neEf dik fz@dk OD;pGmtm;jzifh acwfumvu wifjyvmwJh jy\emawGukd ajz&Si;f Ekid &f r,f? rsuf
arSmufumvrSm vuf0*J %
dk ;f Ekid if aH &;ygwD tzG@J tpnf;toD;oD;[m tajctae zG@H +zdK;wk;d wufre_ @J
avsmn
f D+yD; vkdtyfcsut
f wkdi;f vkyfaqmif&ef vkyfief;pOfwd@k ukd wqifhwufwifjy+yD; vufawG@
taumiftxnfazmfaqmif&ef vkt
d yfygw,f? jynfov
l x
l u
k qk&d ,
S v
f pfpepfudk vkt
d yfvmwJh
tcsed rf mS vufawG@e@J uku
d n
f w
D /hJ zG@H +zKd ;wk;d wufr_ tvm;tvm&Sw
d t
hJ wkid ;f aqmif&u
G &f ef vkyif ef;
pOfe@J &nfreS ;f csuu
f dk wifjy&efvydk gw,f? tJ'v
D yk if ef;pOfawG/ &nfreS ;f csuaf wG[m vufawG@usus
vkyu
f idk af qmif&u
G Ef ikd fr_ &S+d yD; Ekid fiaH wmf&@J zG@H +zdK;wk;d wufa&;vrf;a=umif;ukd *,ufu
dk Ef ikd f&r,f?
'grrS [kwf a&S@aqmifne jf yEkid &f r,f? 'g[m vuf0*J %
dk ;f Ekid if aH &; ygwt
D oD;oD;ukd yuwdbm0u
awmif;qkcd sujf zpfw,f? wcsed w
f nf;rSm tusKd ;&Sw
d hJ tcGit
hf cgaumif;awGudk trdt& qkyu
f idk +f y;D
vuf0*J %
dk ;f tiftm;pkrsm;&J@ =oZmukd tqufrjywfw;dk cs@J oGm;&r,f? enf;emtrsKd ;rsKd ;usio
hf ;kH +yD;
tcGit
hf vrf;rsm;eJ@ tajctaersm;ukd zefw;D +y;D vuf0*J %
dk ;f Ekid if aH &;ygwrD sm;ukd tm%m&ygwjD zpf
vmap&r,f? vuf0*J %
dk ;f Ekid if Ha&;ygweD @J tzG@J tpnf;rsm;[m tcuftcJrsm;eJ@ &ifqikd af e&wm
a=umifh trsm;pk[m tm%m&tqifah e&mukd r&=uao;bl;? rdrw
d @kd &@J Ekid if aH &;ay:vpDe@J t,lt
qrsm;ukd wGe;f aqmfay;Ekid fwJh kyf0wKtiftm; r&Sdao;bl;? 'ga=umifh wkd@&J@ tawG;tac:eJ@
=oZmoufa&mufwhJ xyfqif0h g'jzef@csad &;vkyzf @dk E_id ;f ,SOjf cif;tm; jzifh }uD;rm;wJh tuef@towf
awGcHae&qJjzpfw,f?
qd&k S,v
f pfpepf[m jyefvnfqef;opfvmwJh taetxm;rSm &Sad ew,fqadk yr,fh wck
vH;k t&=unf&h if t&if;&Sipf epf tusyt
f wnf;[m t&if;&Sipf epf csKy+f idr;f oGm;r,fh twkid ;f twm
xd ra&mufao;bl;? tusyt
f wnf;[m awmfvSefa&;tajctae tuket
f pif &ifhrSnhv
f map
onftxd jzpfrvmao;bl;? qdk&S,fvpfpepfu t&if;&Sifpepfukd tpm;xkd;r,fhjzpfpOf[m
tcsed =f umvdrOhf ;D r,f? vrf; a=umif;[m rlvtwkid ;f auG@aumuf+rJauG@aumufaeqJygy?J urBmh
bmaiGa=u;pD;yGm;a&; tusyt
f wnf;[m 'Dvdk us,jf yef@vm+y;D 'Dae@txd xifovkd ESyd pf ufu
vljzpfaeqJjzpfw,f? t&if;&Sipf epf&@J touf&iS o
f efprG ;f tm;ukd av#mw
h u
G v
f @dk rjzpfygb;l ? uGejf rL
epfawG/ vuf0*J %
dk ;f tiftm;pk Ekid if aH &;ygwaD wG jzpfxeG ;f wk;d wufvma&;ukd a&&Snf aocsmaumif;
rGepf mG jyifqifr&_ &dS dS vkyaf qmifomG ;=u&ygvrd Ohf ;D r,f? tawG;tac:t&/ v_y&f mS ;r_t& t&if;&Sif
pepfeJ@ a&&Snw
f du
k yf t
GJ wGuf jyifqifomG ;=u&ygvdrhOf ;D r,f? tqufrjywf tiftm;pkaqmif;/
tcGit
hf cgaumif;rsm;ukd pkpnf;+y;D qk&d ,
S v
f pfvy_ &f mS ;r_udk urBmok@d us,jf yef@vmatmifvyk af qmif/
tem*wfod@k tus,ftjyef@ wGef;aqmfomG ;&ygvdrhrf ,f?
ukd;um;? ? 2015/ {+yDvxkwf rsufarSmufurBm/ trSwf 4
cifat;=unfjr
(arv 1 &uf/ 2015)

106

ta7;awmfykH8sme,f

azmifyw
d a
f qmif;yg;
v_y&f mS ;aewJh
jynfwiG ;f aemufq;kH tajctae

at;+idr;f

azmifydwfaqmif;yg;twGuf acgif;pD; 3 ckwifvu


kd fygw,f?
(1) zG@J pnf;tkyfcsKyfykjH yifa&;
(2) wEkdifiv
H ;Hk typftcwf &yfpJa&;ESihf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
(3) a&G;aumufyGJ
(1) zGJ@pnf;tkyfcsKyfykjH yifa&;
2008 tajccHOya'}u;D jyifz@kd upd u
P awmh a&pkeaf rsmoGm;yg+y?D a':atmifqef;pk
=unf orRwjzpfzk@d qw
kd mvnf; a0vma0;cJ+h yD? 'Dae&mrSm tqH;k tjzwfay;oGm;wmu
tajccHOya'xJrmS azmfjyxm;wJh wyfrawmf&@J OD;aqmifrt
_ cef;uyJjzpfw,f? vlxk
qENrJ 5 oef; ausmu
f dk ppfwyfu,
kd fpm;vS,f 166 OD;&J@ru
J v$r;f rd;k Ekdiw
f ,fqw
dk m vuf
awG@jyvkduw
f mygy?J
'ga=umifv
h nf; NLD awG vufuidk jf yKxm;wJh v$waf wmfwiG ;f rSm jyifa&;tqku
d dk
ppftpk;d &uvnf; }udKufaewmyg? olw@kd ukd,fwkdifuawmif 0ifjyifjyvkduaf o; r[kwf
vm;/ 'gayrJh olwkd@jyifwmu jynfolawGt}udKufr[kwb
f l;/ ppftkypf k tm%mwnf+rJ
a&;twGufom jyifwmjzpfw,f? ajym&r,fqkd&if olwkd@twGufawmh av;oacFs
eJ@urBmwodef; tcsdef,l+yD; jyifae=uvnf; ylyif=urSm r[kwf?
}uHhzGH@u a&G;aumufyGJ0if&OD;rSmrkd@ vkdufavsmvkd[ef ajyvnf[efawGjyae
ayr,fh a&G;aumufy0GJ ifp&mrvkdwJh ppfwyfud,
k pf m;vS,fawGu vlru
kd fvkyf acgif;cH+yD;
tukef y,fcsaewmyg? ol@cw
GJ rf;eJ@ol ujyae=uwJhoabmyJ?

107

ta7;awmfykH8sme,f

ppftpkd;&&J@oabmxm;ukd &ckid fjynfe,f 0ef}uD;csKyfvkyo


f lu 'Dvd&k yfcjH y
ygw,f? 'Dru
dk a&pD ajymif;wmuvnf; 4 ESpo
f m; 5 ESpo
f m;xJ 0ifump &Sad o;w,f?
'k@d woufv;kH ,H=k unfra_ wG em;vnfra_ wG vGaJ csmcf w
hJ mukd 5 ESprf mS jyefvnf wnfrh wf
zdk@ qdw
k m awmfawmfcufw,f vk@d ajymxGufvmw,f?
(toGm; 1 wkid &f &dS if tjyef 1 wkid f av#muf&wmyJ-qdw
k hJ AdaE<mq&mukx;kH vkd
58 ckESpfu cktxd tESpf 60 rSm;cJw
h t
Jh rSm;ukd ESpf 60 jyefwnfrh wfyg&apOD;qdw
k Jh o
abmaqmifw,f)
v$waf wmfwiG ;f rSm ykwcf scv
H u
dk &f awmh jyefu
dk cf wfcsuu
f tawmfjyif;xef
wm awG@&w,f?
apmifh=unfah e=uwJh (olw@dk e@J vnf; wku
d &f u
dk o
f ufqidk af ewJ)h wkid ;f &if;om;
awG&@J toHudk yxr em;axmif=unfh&atmifyg?
rcGe*f sm (ucsif +idr;f uGef&uf)
rJvdrf+yD; ckd;vmwJhoal wGtay:u u|efrwkd@ b,fvakd r#mv
f ifhvd@k
&rvJ/ olwd@k jiif;ckefckdif;wJh zGJ@pnf;yHjk yifqifwJhrl=urf;uvnf; t&ifeJ@
bmrS rxl;bl;?
wyfrawmfu b,favmuftusKd ;tjrwf&rvJqw
kd m =unfhvrd hf
r,f? jyifqifwrhJ =l urf;rSm olw@kd twGuf tmrcHcsuf wpHw
k &m &r,fqdk
&ifawmh jyifaumif;jyifrSmaygh?
Edik [
f Hom (rGejf ynfopfygwD 'kOuU/ wEdkifiHvk;H typftcwf &yfpJa&;nEd di_ f;a&;tzG@J
acgif;aqmif)
2008 zG@J pnf;tkycf sKyfyekH @J ywfoufwo
hJ abmxm;uawmh zG@J pnf;
yHu
k dk v$waf wmfrmS rjyifEidk b
f ;l ? 'Dawmh wEkid if v
H ;kH typftcwf&yfpaJ &;
pmcsKyf (NCA) csKyfqkd+yD;aemuf Ekid fiHa&; aqG;aEG;yGJrSmawmh ukd,fh
tcGit
fh a&;awGudk wkduf,&l vdrrfh ,f?
cGefOuUm (ytk@d 0ftrsdK;om; vGwfajrmufa&;tzG@J )
vufawG@vw
$ af wmfwiG ;f uae jyifwehJ nf;vrf;u tvkyrf jzpfb;l
qkdwm tck oufaojyvkdufwmyJ/ t&mrxifbl;/ t"dy`m,fr&Sd
awmhbl;qdw
k m u|efawmfw@kd u axmufjyaewm =um+yD? - pkaygif;
+yD;awmh v$waf wmfjyifyuae jyifweJh nf;ukd pOf;pm;zdk@vt
dk yfwmukd
oufaojywmyJ?
Akdvrf SL;csKyf wm;*sKwf*sm; yavmif (wtmif;) trsdK;om; vGwfajrmufa&;wyf
rawmf
'Dz@JG pnf;tkycf sKyfykH Oya'rjyifbeJ @J a&G;aumufyJG oGm;r,fq&dk ifawmh
vufrw
S rf xk;d jzpfz@kd rsm;w,f? 0awGvnf; a=unm+yD;om;/ rkdi;f vm;
uvnf; xkd;rSmr[kwfb;l ?
OD;at;omatmif (&ckdiftrsKd ;om;acgi;f aqmif)
'DzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHku wyfrawmfu kd,fpm;vS,frsm; rjyif&if
b,fvdrk S rjzpfEdik b
f ;l ? rjzpfEkdifbl;qkd&if/ rjyifb;l qkd&if wkid f;jynfu
108

ta7;awmfykH8sme,f

'Dru
dk a&pDEidk if H jzpfrmS r[kwb
f ;l ? 'Dru
dk a&pDEidk if H rjzpf&if wkid ;f jynfz@HG +zdK;zk@d qw
dk m rjzpfEidk b
f ;l ?
tm%m&Sipf epf ok@d r[kwf tm%m&Sipf epf w0ufwysuf usio
hf ;kH aewJh Ekid if aH wG b,fvrdk S
rwkd;wufEikd b
f l; 'D 2008 zGJ@pnf;yHkukd rjyif&if jynfwGi;f ppf&yfzk@d qdkwm rjzpfEkdifb;l ?
'Dawmh wkid f;jynfacwfrDzH@G +zdK;wkd;wufzd@k qkdwm b,fvkdrS jzpfEdik rf ,fv@kd r,lqbl;?
wkdi;f &if;om;awG&J@ toHawG em;axmif+yD;aemuf jynfrEkdifiaH &;buf vSnh=f unf=h uygr,f?
a'gufwm&efrsdK;odr;f (Ekid fiHa&; tuJjzwfa0zefol)
2008 ukd rjyif rzsufEdik &f if jynfwGi;f +idrf;csr;f a&;eJ@ typftcwf&yfpJa&; taumif
txnfazmfvd@k r&Ekdif?
a'guw
f mndKndKoif; (&efukefwikd f;-v$waf wmfu,
kd pf m;vS,)f
jynfolvx
l u
k b,favmufyJ atmfatmf/ b,favmufyJajymajym jynfaxmifpk
v$wfawmfukd,fpm;vS,fawG r=um;wJhoabmjzpfaew,f? jynfolvlxkqENukd
v$wfawmfu vufawG@usus rjznfhqnf;ay;Ekdifao;bl;qdkwm xif&Sm;ay:vGifoGm;
wmayg?h
zG@J pnf;yHjk yifqifz@dk udk Ekid if aH &;acgi;f aqmifawGu 'Dae@ 'Denf;vrf;eJ@ rvky&f if b,fenf;
vrf;eJ@vkyrf mS vJqw
dk mukd t+rJowd&dzS dk@ vkdygw,f?
Ekd;=um;wufuoltykid f;u tmabmfukd 'DavmufyJ wifjyvku
d fygw,f?
ckqef@usifbuf a&pD;a=umif;ukd ajymcsifygw,f? tawG;tac:ykid f;rSm urBm}uD;u ajymif;
vJae+yD/ ppfom;awGyJ tkyfcsKyfwEJh ikd fiH b,fESEkdifiH &Sdvkd@vJ? wkd@Eikd fiHvnf; 'Dt&Sdeef J@ ajymif;vJwJhtxJ
ygomG ;vdrrhf ,f qdw
k hJ a&$i;kH rif; t+r;D ar#mw
f v
hJ al wG/ pum; ajym+y;D tEkid ,
f rl ,fh pum;ajym,Ofaus;r_yJ
xGe;f um;aeapcsiw
f hJ vlawG (ppftyk pf kuvnf; tJ'v
D dk vlrsKd ; rsm;rsm; ay:apcsiw
f myg? 'ga=umifv
h nf;
tJ'Dvv
kd lrsdK;awG v$wfawmfwGi;f rSma&m/ MPC xJrSma&m wcsKd @tzG@J tpnf;awGrmS yg awG@ae&wm
jzpfw,f? nifomwJh Ekid fiHa&;toGif ul;ajymif;r_ukd xkdiaf pmifah e=uw,f? )
tckta&;}uD;qH;k Ekid if aH &;ygw}D uD; NLD udpaP jymygr,f? 'D;H_ edrrhf &_ v'fudk rtH=h obl;vk@d ajym
ygw,f? ratmifjrifwt
hJ wGuf pdwaf v#mph &mvnf; r[kwb
f ;l ? pdwyf supf &mvnf; r[kwb
f ;l ? enf;
vrf;aygi;f pHek @J &oavmuf }uKd ;pm;Ekid o
f avmuf }uKd ;pm;oGm;r,f qkw
d mrsKd ;yJ qkyrf u
d idk rf &d v
dS u
dk yf gw,f?
'DavmufeJ@ rvHkavmufb;l xifygw,f? rJqEN&Sif 5 oef;ausmfudk tm;emp&myg? wm0ef&w
Sd o
Jh lawG
ajymoGm;wJh tcsut
f vufawG aumufcsuq
f jGJ ywmawG/ tawmf tay:,Hqefw,fv@dk ,lqrdw,f?
aemufq;kH od&wmu }u@H z@HG O;D ode;f aZmfwifwt
hJ qdk acgi;f pD;ukd =unf+h yD; oabmwla=umif; vuf
rSwx
f ;dk ay;vku
d w
f ,f? txJrmS bma&;xm;rSe;f rod=ubl; wJ?h =o - 'ga=umifh AsL;=uwJt
h cg ra&r&m
pum;awG ajymae=uwmukd;vkd@ oabmaygufrw
d ,f?
'DudpP u|eaf wmfw@kd 0rf;romEkid fyg? vkyw
f o
Jh al wGtay:yJ pdwfqd;k a'go xGufrdygw,f? aemif
rSmvnf; 'Dvv
kd ufwvH;k jcm;vkyfaygufawG v$wfawmfxrJ mS a&m wEkid if v
H k;H typftcwf &yfpaJ &;udpP
awGrmS yg - }uHK&ygvdrhOf ;D r,f?
(2) wEkdifiv
H ;Hk typftcwf &yfpJa&;ESifh jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
urBmay:rSm tcsdeft=umqHk; jynfwGi;f ppfjzpfae&vk@d wkdif;jynfu c|wf+cHKus EkdifiHjzpfae+yD?
jynfoal wGu jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; vkcd sif=uvS+yD? 'gayrJh jynfwiG f;ppfudk tajcjyK+yD; a&$y}kH uD;ay: wuf
xkdicf iG &fh aewJh ppftkypf ku 'Dtajctaeukd tajymif;tvJ rcHEdik f? 'ga=umifhvnf; atmufu Akdvf/
109

ta7;awmfykH8sme,f

t=uyf/ wyfom;awG&@J qENudk qef@usi+f yD; wwfEikd o


f r# tcsed q
f Jx
G m;zd@k vky=f uw,f? wjynfv;kH
typftcwf &yfpaJ &; qkdif;bkwf csdwv
f u
kd fwm tJ'ga=umifhyJ?
OuUtjzpf orRwOD;odef;pdef uruxjyK+yD;/ E_wf tm;jzif MPC OD;atmifrif;/ vuf
tm;jzifh umcsKyfrif;atmifvi_d fw@dk wm0ef,al qmif&Guaf ewJh wEkdifiv
H ;Hk typftcwf &yfpJa&;
pmcsKyfupd P b,ftajctae a&mufaeovJ? OD;atmifrif;u a&at; yufzsef;+yD; wcsed fwnf;rSm
umcsKyfjzpfolu rD;avmifwdu
k foGif;aeavawmh-rwifrus}uD;vkd@ ajym&ygr,f?
pmcsKyfvufrw
S x
f ;kd zd@k OD;atmifrif;bufu &ufcsed ;f awG tcgcg a=unmayr,fh wkid ;f &if;
om;awGu vufweG f@wGef@ae=uwm awG@&w,f? umcsKyf&J@ rl 6 csufu rkyo
f drf;ao;/ 2008
tajccHOya'}uD;uvnf; touf0ifaeqJ? tqifjrifah cgi;f aqmifawGygwhJ wkid ;f &if;om; uk,
d pf m;
vS,ftzG@J qkw
d mukdvnf; vufrcHcsif tifwifwif vkyfaeao;w,f? ckaemufqk;H wkid ;f &if;om;
awG&@J tusdK;pD;yGm;eJ@ wkdufkdufwdu
k q
f ikd fwJh yk'fr (261) jyifqifa&;tqkduvnf; _H;edrfhavawmh
vufrw
S x
f ;dk a&;udpu
P &Snfvsm;ayrsm;aeOD;r,fo
h abmyJ?
umcsKyfrif;atmifvid_ u
f wkid ;f &if;om;vufeufuidk af wG vufeufjzKwf&r,fq+dk yD; ajym
xm;cJw
h ,f? OD;a&$ref;eJ@orRwH;k 0ef}uD;wOD;u vufeufe@J +ird ;f csr;f a&;vJyg(vufeufcsyg) ajymjyef
ygw,f? tawmfveG u
f ek yf g+y?D ckwcg vufeufuidk x
f m;yg/ vufrw
S t
f &ifx;dk yg jzpfvmjyefw,f?
ZGev
f rukerf Dav;rSmyJ umcsKyfvkyfoluwdki;f &if;om; vufeufukdifydyuQrsm; jzpf
vmonfh ta=umif;t&mrsm;tay: tajccH=unfhygu Oya'ESihf tnDoGm;&rnfqko
d nfh pdwf
"mwfrsKd ;/ pnf;urf;vku
d ef m&rnfqo
dk nfh pdw"f mwfrsKd ;/ wOD;ESihf wOD; ,H=k unfr_ &Sd onfh pdw"f mwfrsKd ;
&Szd @dk vakd =umif;/ ok@d ro
S m vufeufuidk f ydyuQrsm; csKy+f ird ;f rnfjzpfa=umif; wkwEf idk if jH cm;a&;Xme/
tm&Sa&;&mXmerS wkwfu,
kd pf m;vS,t
f zG@J wzGJ@udk ajymwm&Sdw,f?
wkid ;f &if;om; vufeufuidk yf dyuQrsm; jzpfay:aponfh aemufct
H a=umif;t&mrsm;rSm
wkid ;f &if;om;rsm;t=um;wGif r#wr_ r&S[
d k cHpm;&jcif;/ t,l0g' t,ltqtay: tajccHIjzpfjcif;/
vufeufudik f tumtuG,f,I
l w&m;r0if pD;yGm;a&;rsm;jzifh tcGit
fh a&;rsm; &&Sdaejcif;wkd@yif
jzpfa=umif;
vufeufuikd +f yD; typf&yfpI
J +idr;f csr;f a&;,lxm;HEk iS hf r+yD;a=umif;/ t"durSm vufeuf
cs&ef ajymjcif;r[kwfa=umif;/ vufeuf ukid fvrf;pOfukd pGe@f vw
$ f&eftwGuf tajccHpdwf"mwf
&Sdzkd@vdak =umif; ajymygw,f?
'Dpum;awGtay: wkid ;f &if;om;awGbufuvnf; wcsucf si;f ajymjyp&mawG &Syd gvrd rhf ,f?
wkduyf aGJ wG qufjzpfaew,f? 'Dawmh wkdif;&if;om;awGtaeeJ@ olwd@k ajympum;awGukd
,Hk&rSmvm;/ vufawG@b0ukd rsufarSmuf jyK&rvm;/ pOf;pm;=u&+yDaygh?
'gawGu ck xkid f;buf csif;rkid f+rdK@rSm usif;yaewJh wkid ;f &if;om;tqifhjrifh ukd,fpm;vS,f
awGe@J aqG;aEG;yGrJ mS xif[yfjyygvrd rhf ,f? Aavmif;AvJ ppftyk pf ek @J awG@qykH rJG mS wkid ;f &if;om;uk,
d pf m;
vS,fawG rlay:rSm }uH@}uH@cikd cf ikd f &yfwnfEikd =f uvdrhrf ,fvd@k ,H=k unfrdw,f?
(3)

a&G;aumufyJG

aumfr&Sifu AsdK@ [pfxm;wJhtwkdi;f qkd&if 3-4 vtwGif; usif;yawmhr,fh oabmyJ?


'gayrJh orRwuk,
d fwidk u
f wkid ;f jynfr+idrf oufrE_ Sihf qlyrl _rsm;jzpfvmv#if 2015 a&G;aumufyJu
G dk
a&$@qkdif;rnfvkd@ ajymxm;awmh ra&r&m}uD;jzpfaew,f? wu,fwrf; vrf;ray:xGufcsifwJh
olawGudk [ef@vu
kd fjcif;yg?
bmyJjzpfjzpf uk,
d w
hf u
G u
f ed ;f eJ@u,
dk f tykid w
f u
G x
f m;wJh ygw}D uD; 2 ck(tm%m& }uHzh @HG ygweD @J
t"du twku
d t
f cHygwD NLD ) &J@ OuU 2 a,mufu ajcjrefvufjrefyJ Ekid if Hwum (txl;ojzifh
tiftm;}uD; Ekdiif HawGqD) xGuf+yD; ta&mif;jrifhwifa&;vkyfch=J uw,f? tJ'ED idk fiH}uD;awGuvnf;
110

ta7;awmfykH8sme,f

aps;uGu&f mS rsufpde@J zdwfrEujyK {nfh0wfausjycJh=uw,f? tvm;tvm t&Sq


d ;Hk 'Dygw}D uD; 2 ckudk zl;zl;
r_wjf ycJh=uw,f?
NLD eJ@ ywfoufv@dk u|eaf wmfw@dk oabmxm;u NLD ukd vrf;qH;k atmif av#mufciG jhf yKxm;
oifhw,fqkw
df mygy?J 'gayrJh jyefpOf;pm;vm&wmawG &Sdvm+yD? 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfykjH yifa&;ukd v$wf
awmfwGi;f rSmom vkyrf ,fvk@d a':pk ajymwm[m vlxkv_y&f Sm;r_rvkyb
f l;/ vrf;ay:rxGub
f l; ajymcsif
wJhoabmyJ? 'Dawmh olwd@k av#mufwhv
J rf;u qHk;oGm;+yDvm;? 'g[m vlxkudk r,H/k vlxu
k kd tajccHwJh
Ekdiif Ha&; rvkycf sifwmyJ? wkdu+f yDq&kd if epfemqHk;_H;r_-ay;qyfra_ wmh vky&f wmyJ? zkwfoGi;f &xm;u tdref H
ygwf 54 ukd tvkv
d kd OD;vmwkdurf Sm r[kwfb;l ?
u|efawmfw@kd u 2008 Oya'zsuf+yD; jynfolud,
k fpm;jyK tzG@J tpnf;awGu topfjyefa&;qGJzdk@yJ
vkv
d m;ygw,f? ppftyk pf x
k J }uzhH @HG xJ b,favmufuyJG gw,fyaJ jymajym/ &yfwnfcsurf mS awmh 2008 abmifxJ
uyJ ajymqkd&yfcaH e=uwm awG@&vdrrfh ,f? 2008 Oya'ukd 'kdif;tjzpf tumtuG,f,lxm;+yD; ppfwyfu
e,fpyfa'oawGrSm }udKufovkdowfjzwf/ rD;avmifwdu
k o
f Gif;aew,f? v$wfawmfuvnf; 'guykd Jukdif+yD;
Oya'jyKaew,f? OD;odef;pdef tpk;d &uawmh (ajymraeeJ@) 'g}uD;eJ@yJ owfwmjzwfwm/ csKyfwmaESmifwm/
t=urf;zuf&ufpufwmawG azmazmoDoD vkyaf eEkdifw,f? olw@kd twGuaf wmh p>mo, tkd;}uD;ygyJ?
'ga=umifh 'DOya'}uD; zsuo
f rd f;ypfz@dk ajymae&wmjzpfw,f?
aemufajymzk@d vdw
k mu a&G;aumufyJG aumfr&Sifb,fvydk *k K~ v
d af wG yg0ifz@JG pnf;xm;ovJ/ urBmx
h ;kH wrf;pOfvmawGu-bufrvku
d w
f /hJ k;d om;ajzmifh
rwfwh/J ygwDpGJuif;wJ/h t*wd rvku
d fpm;wJh yk*K~d vfawGeJ@ zGJ@pnf;&r,fqkad yr,fh 'ge@J qef@usipf mG yJ 2015
a&G;aumufyGJ aumfr&Siu
f kd ArmjynfrSm zGJ@xm;vku
d f=u+yD?
aumfr&SifOuUjzpfolu t+idrf;pm;'kAkdvfcsKyf}uD;a[mif;/ wcsdefu ppfwyfvuf0g;}uD;tkyf
pD;yGm;a&;ukr`%}D uD; OD;-ykdifukd ukid f+yD; ppftkypf k u,f0csrf;oma&;ukd tmrcH vkyfaqmifay;cJh&olaumfr&Sif tzGJ@0ifawGukd =unfv
h u
kd fjyefawmh ppfAv
kd fa[mif;}uD;awG/ ppfwyfeJ@ ruif;olawGcsnf;yJ?
ck olw@dk u 2015 a&G;aumufyu
JG dk vGwv
f yfI w&m;r#wr_ &Sad p&r,fvk@d tmrcHxm;vku
d w
f m
awG@&w,f? usm;ipOf;vJ Oykofaqmif 0ifygawmhr,fv@kd a=unmvkdufovkdygvm;NLD tzdk@awmh qkyfp;l / pm;l;tajctae a&mufae+yDvkd@ ajym&ygr
h ,f? zG@J pnf;yHkjyifa&; jynfol
5 oef;ausm&f @J qENraJ wGvnf; awmif;cHxm;+y;D +yD? zG@J pnf;yHrk jyifbeJ @J 0if+ydKif&ifvnf; w&m;0ifa&m-w&m;
r0ifyg tnpfc&H rSmawGu trsm;}uD; ( ckyJ rJpm&if;awGu uarmufurjzpfvm+yD? }udKwifru
J pd P ay:ae+yD)?
xkwfjyefwmu a&G;aumufyGJ aumfr&Sif?
NLD b,fvdk ajcvSr;f vSr;f rvJ? bmyJjzpfjzpf a&G;aumufyJ[
G m NLD twGuaf wmh aumuf;kd
wr#iyf g? u|eaf wmfwk@d apmif=h unfah eygr,f?
csKyfvdu
k &f if 'Dacgif;pnf; 3 ckrSm wifjycJhwJh twGi;f oabmawGukd qkyfudik f =unfhvdu
k w
f t
Jh cg jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;/ wkid ;f jynfaumif;pm;a&;/ jynfoal wG wk;d wufa&;/ b0 tmrcHcsu&f adS &;qk+d y;D
tzG@J tpnf;aygi;f pH/k tiftm;pk toD;oD;u wwfEidk o
f avmuf vky+f y;D =uyg+y?D bmrsm;wGe;f wifEidk cf =hJ uovJ?
tajccHtajymif;tvJvyk fzdk@ jyifvkdufwdik ;f 2008 vufrJ}uD;u kducf svkdufwm cH=u&w,f? 'g
a=umifh 2008 tajccH Oya'r&Srd S jzpfygr,f?
aemufawG@Eidk w
f hJ tcsuw
f cku Ekid if aH &;udp/P vkycf / ajr,m/ ynma&;rSonf 'Dru
dk a&pDa&;/ vlra_ &;
awGtxd v_y&f mS ;r_ryg&if bmrSr&Ekid b
f ;l ? v_y&f mS ;&if v_yf&mS ;oavmuf&=uwm-vufawG@jzpf&yfawGu
oufaojyaea=umif; wifjyvku
d yf gw,f?
(4/ 7/2015)
at;+idrf;

111

ta7;awmfykH8sme,f

rmwdum
pmwnf;tzGJ@trSm(3)
uGsefawmfh&J@ acgif;aqmif/ q&m/ pHjy
&Jabmf=uifarmif(okd@r[kwf)(10)
Armjynf&J@=u,feDokd@ (uAsm) (12)
trSwfw& &JabmfxGef;(uAsm) (19)
t"dmef (uAsm) (21)
zcif=u,feDokd@ opPmwnf (uAsm) (22)
a&S@vlukd aemufvlu vGrf;&jyef+yD(23)
jrpf{&m aZ,smurf;eab;u(24)
&JabmfxGef;okd@(28)
rarhwJhEkdif(31)
awG;ac:r_ &Sifoefav;eufapw,f(33)
rk;d oufrkefwdik f;xJrSm(36)
2015 a&G;aumufyGJ[m(42)
Armjynf&@J zGJ@pnf;tkyfcsKyfykH(46)
ppftkyfpk Akdvfusvrf;rkd;jc,fvS,fr_(48)
aemufqkH;tdyfruf(51)
olwkd@qDu qyfuyf(54)
awmifolv,form; tusyftwnf;(59)
uGefjrLepfwap> (64)
'Drkdua&pD ynma&;(67)
azazeJ@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;(72)
,lu&def;vkd jzpfEkdifovm;(75)
pydefvx
l kv_yf&Sm;r_(82)
w&kwf-tar&duef qufqHa&;(87)
owif;rsm; rSwfcsufrsm;(89)
jyKjyifajymif;vJa&;ukd(95)
bmaiGa=u; tusyftwnf;(100)
azmifyw
d af qmif;yg;(107)

112

You might also like