You are on page 1of 384

olwdkh&ifxJu

AkdvfrSL;csKyfausmfaZm
(&JabmfOD;wif)

uG,fvGefjcif;
wESpfjynhf
trSwfw&

twGJ (1)
ESif;qDvGifjyif pmayrS xkwfa0jzef@csdw,f
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 1

olwh&dk ifxJu
AkdvfrSL;csKyfausmfaZm
(&JabmfOD;wif)

uG,v
f eG jf cif;
wESpfjynhf
trSwfw&
twGJ(1)

ESif;qDvGifjyif pmayrS xkwfa0jzef@csdw,f


2 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

trS m pm

olwkd@&ifxJu AkdvfrSL;csKyfausmfaZm (&JabmfOD;wif) twGJ(1) ukd jynf


wGif;rSm +zKd;armufompmayu ykEH ySd x
f w
k af 0+yD; 2013 ckESpf atmufwdk bmv(10)
&ufae@ AkdvfrSL;csKyfausmfaZm uG,fveG fjcif; 1 ESpfajrmufae@rSm jzef@ csdcJh+yD; jzpf
ygw,f?
xkdpmtkyf&J@ pmrl&iS f trsm;tjym;[m Ekdifi&H yfjcm;rsm;rSm ae ae&olrsm;
jzpfygw,f/ jynfwGi;f eJ@ tquftoG,rf &SdvyS g? xkd@a=umifh xkdolrsm;twGufa&m
usef EkdifiHjcm;a&muf &Jabmfrsm;/ rdwfaqGrsm;eJ@ wjcm;pmzwfy&dowfrsm;
twGufyg ESif;qDvGifjyifpmayu tifwmeuf pmtkyftjzpf xkwfa0jzef@csd
vkdufygw,f/
yxrt}udrfxkwfa0pOfu tcuftcJwcsdK@a=umifh trSm;t,Gif;tcsdK@
&SdcJhygw,f? aqmif;yg;wyk'fvJ usefcJhygw,f? aqmif;yg;&Sif (udk) atmif'kd;udk
'Dae&muaetEl;tnGwf awmif;yeftyfygw,f? tck jyefxnf@xm;ygw,f?
pmrlrsm;pwifpkpnf;csdefu pvdk@ ,ck aemufqHk;ESif;qDvGifjyif u
xkwfa0jzef@csdvkduw
f t
Jh xd tpp t&m&m 0dik f;0ef;vkyfaqmifay;cJholrsm; tm;
vHk;udk aus;Zl; txl; wif&Sdygw,f?
Adkvfausmaf Zm. usef&pfol rdom;pk 0ifrsm;
2013ck Edk0ifbmv (10) &uf ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 3

aus;Zl;wifvm$
Akdvaf usmfaZmonf 2012 atmufwdb
k m 10 &ufae@wGif uG,fvGecf yJh gonf? 2013
atmufwkdbm 10 &ufwGif wESpf jynfhygonf? xkd@a=umifh uG,fvGefjcif; wESpf
jynft
h xdrf;trSwt
f jzpf olw@dk &ifxu
J Akv
d af usmaf Zm (&JabmfO;D wif) twGJ (1) ukd
xkwaf 0vku
d yf gonf?
Tpmtk y f w G i f ol u G , f v G e f c sd e f u ay;yk d @ cJ h = uonf h o0%f v $ m rsm;/
uAsmrsm;tjyif ol@arG;ae@tqufqufrSm ay;ykd@cJhonfh o0%fv$mrsm;/ uAsmrsm;
yg0ifygonf? xkd@tjyif oleJ@twlaecJhzl;=uonfh/ c&D;twljzwfoef;cJhzl;=uonfh
&Jabmfrsm;/ aqGrsKd ;rdwo
f *F[rsm;. jyefvnfwrf;wcsuaf qmif;yg;rsm; yg0ifygonf?
Akv
d af usmaf Zm. uk,
d af &;twKy`wdW qdki;f pkro
S nf ref[idk ;f qDo@dk pmtkyu
f dk
zwf&_ onfh pmzwfy&dowfwcsKd @u Akdvfausmaf Zmonf ygwDwGi;f b0ukad wmh a&;
roGm;bl;[k a0zefa&;om;vm=uygonf?
Akv
d af usmaf Zmonf xkpd mtkyu
f dk touf 84 ESprf mS pa&;I 88 ESprf mS +y;D oGm;
ygonf? 1976 ckESpf ygwDxJ jyefa&mufvmonftxdyJ a&;EkdifcJhygonf? ol.
kyft ajctaeu qufcGifhrjyKojzifh qufra&;Ekdif jcif;jzpfonf? olu kd,fwkdif
xkpd mtkyt
f rSmwGif u|eaf wmf em;yg&apawmh[k awmif;yefxm;ygonf?
awmfvSeaf &;tajccHa'o/ A[kXd mecsKyf&&Sd m yefqef;rSm aepOfu ola&;
4 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

xm;cJo
h nfh rSww
f rf;rSw&f mrsm; &Scd yhJ gonf? TrSww
f rf;rsm;rSmvnf; 1989 ygwzD kzd &J
jzpfcsdew
f iG f aysmufq;kH ukecf yJh gonf?
1990 ckEpS f wkwEf idk if w
H iG f vma&muf tem;,lcsed u
f pI olawmufav#muf
'kid ,
f m&Drw
S w
f rf;rsm; a&;cJ&h m olowd &Si;f &Si;f vif;vif;&So
d nf/h use;f rm a&;t&vnf;
wpHkw&m wwfEikd fao;onfh 2008 txd ae@pOfrSww
f rf;rsm; &Syd gonf? xkdtxJwiG f
ol@b0 tawG@t}uHKrsm;/ oifcef;pmrsm;/ vkyif ef;rSwfwrf;rsm;/ wjcm;olrsm;. ajym
jycsurf sm;pojzifh uaygi;f pHk trsm;tjym; yg0ifonf?
olrw
S fro
d r# jyefa&;xm;onfrsm;vnf; &Sdygonf?
aemifxkdrw
S fwrf;rsm;xJrS ol@a&;om;csurf sm;ukd &SmazGjyKpk+yD; pmtkyfrsm;
qufvuf xkwaf 0oGm;Ekdif&efvnf; pOf;pm;oGm;ygrnf? (xkdenf;wl Akdvaf usmfaZm
ruG,v
f Gefcifua&m uG,fveG f+yD;aemufrSmyg jynfwiG f;rSm ay:xGufcJhonfh Akdvaf usmf
aZm trSww
f & aqmif;yg;rsm;/ owif;rD',
D mavmuwGif azmfjycJo
h nfh owif;rsm;ukd
pkpnf;um olwd@k &ifxJu Akdvaf usmfaZm twGJ (2)ukd vnf; jynfwGi;f rSm xkwaf 0
oGm;ygrnf?)
TpmtkyfwGio
f l@u,
kd fa&;twKy`wWdwGif ryg0ifcho
J nfh ygwDwiG f;b0 wpdwf
wykid f;ukdvnf; awG@jrifEidk fygonf?
ed*;Hk taejzifh ouf&x
dS if&mS ; &SdpOftcsed rf sm;u arG;ae@o0%fv$mrsm;/ arG;ae@
txdrf;trSwf uAsmrsm; a&;pyfay;yk@d co
Jh nfh tzG@J tpnf;rsm;/ vlyk*K~d vfrsm;tm;vnf;
aumif;/ uG,fveG fcsdefwiG f 0rf;enf;o0%fv$may;yk@d cho
J nfh tzGJ@tpnf;rsm;/ vlyk*~dKvf
rsm;ESihf uefawmhyef;uAsmrsm; ay;yk@d co
hJ nf &Jabmfrsm;/ rdwaf qGrsm;tm; vnf;aumif;/
Tpmtkyt
f wGuf pmrltrsKd ;rsKd ;ukd a&;om;ay;yk@d cho
J l &Jabmfrsm;ESihf aqGrsKd ;rdwo
f *F[
taygif;tm;vnf;aumif;/ Tpmtkyjf zpfajrmufa&;twGuf pmpDpmkdu/f wnf;jzwf/
tjyiftqif tptv,ftqH;k ulnjD yKvyk af y;cJ=h uonfh &Jabmf rsm;tm;vnf;aumif;/
Tpmtkyfukd xkwfa0ay;onfh +zdK;armufompmaytm;vnf;aumif; aus;Zl;wif
a=umif; rSwfwrf;wiftyfygonf?
AkdvfausmfaZm&J@ pmtkyfrsm;ukd xkwfa0ay;cJhonfh jynfyrS jynfol@buf
awmfom;rsm;pmayESifh "l0Hpmtkyfwkduftm;vnf;aumif;/ jynfwGi;f rS ae&D&D pmtkyf
wkd ufESif h +zd K;armufompmaywkd @tm;vnf;aumif; aus;Zl; txl;wifa=umif;
Tae&muae azmfjytyfyg onf?
Ak d v f a usmf a Zm. usef & pf o l rd o m;pk
2013/ =o*kw f 15 &uf ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 5

vGr;f olyh ef;acG


(ESpaf wGvawG tcsed =f umanmif;vk@d &moDtaygi;f awG b,fvadk jymif;ygap
usqHk;wJh &Jabmf taygif;awG toufaoG;awG vSLcJhoav a=omf rarhEdik af y
wrf;wumae ajzrajy vGr;f ol@yef;acG vSr;f vifhumyJae ) 2
(Armjynf ESpf&Snv
f &Snf c|wfcsHKusatmif ppftpkd;& zdEdyS cf o
Jh av
b,fb0 b,fcgwGif ra=u wa,mufeJ@w a,muf[m toufudt
k yfum
E$J&ygwhJ awmfvSeaf &;vrf;c&D;ay:rSmav usq;Hk olawG rSef;ar#mfvd@k ae yef;acG
qufvrS f;ae )2
(awmfvSefa&;vrf;c&D;uawmh r+yD;qHk;ao;wJh 'DcsdefcgrSmav
wkd@&JabmfawG rSef;ar#mfcJhwJh atmifyef;ukdvnf; vSrf;umaeqJay
vGrf;&pfw&Jh Jabmftaygi;f awG opPm"dmef +rJcdik =f urav) 2
('D a e@ 'D csd e fc grav e,f csJ @ orm;eJ @ ky f a o;k yf r sm;uk da wmh
vufpm;awmfacsygrav pdwrf mef wif;ae qxuf+zdK;a0 wkdufzk@d ta&;awG
t"d mef j yKrav aoG ; pnf ; um &J a bmf t aygif ; awG owW d + zd K ;a0
pcef;wav#mufrmS av &efoltaygi;f acsre_ f;ypfr,fav ) 2

6 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

azaz&Jah emufq;kH aeh&ufrsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 7

azaz&Jah emufq;kH aeh&ufrsm;

2012 Zlvidk f 23 &uf reuf tdy&f mrS Ek;d vm


wJt
h cg u|efrab;u tdyfaewJh azaz&J@
toufSLoH[m ca&mc&J ca&m
c&JeJ@ c|o
J aH wG jzpfaewm owdxm; vku
d f
rdygw,f? u|erf [m ararqH;k +y;D wJh aemuf
(1999 'DZifbm 4 &ufae@) r=um rDrSmyJ
azaztdyw
f Jh ckwifab;rSm ckwif edrfhav;
wck cs+yD; azazeJ@ twltyd f vmwm tck
13 ESpf eD;yg; &Sdaeyg+yD? azaz aq;Hkwuf
vnf; azazhaq;Hk ckwifab;rSm acgucf w
k if
av;wvHk; cif; +yD; tdyfaeusyg?
azazhtoufLS yHk rrSew
f m owd
xm;rdvu
dk w
f meJ@ u|erf uref;uwrf; x+y;D
azaz azaz bmjzpfaevJv@dk ar;vnf; ar;/
uk,
d v
f nf;prf; vkyv
f u
dk rf yd gw,f? azazu

Ekd;ae+yD; bmrSrjzpfygbl;vk@d ajzygw,f?


ukd,u
f awmh rylygbl;? 'gayrJh 'Dc|Jusyf
oH[m jyif;xefwJhtwGuf odyfawmh
r[efbl;vkd@ pdwfxJrmS ajymrd+yD; vlem
wifum; vSr;f zH;k quf ac:+y;D aq;Hw
k ifz@kd
jyif&ygawmhw,f?
'DESpf (2012) ESpfqef;upvkd@
azaz aq;Hw
k uf[,f/ qif;[,f vkyf
ae&wm 4 }udrf&Sdyg+yD? c|Jusyf/ tzsm;
wufe@J aq;Hk uref;uwef;wif/ aq;Hk
a&muf+yD; tzsm;us/ aeaumif;jyefqif;/
1 ywf 2 ywf=um/ tzsm;jyefwuf/
aq;Hjk yefwife@J oHo&m vnfaeygw,f?
touf 90 jynfh (2009) +yD;uwnf;u
tqkyfa&mif jzpfvkdufaumif;vkdufeJ@

8 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

aq;Hrk mS taersm; ae&wmyg? 'DEpS q


f ef;
aEGO;D uwnf;u pvk@d r=umc% tzsm;
wuf v mawmh / u|ef r pd w f x J 'D E S p f
aqmif;ausmfEkdifyghrvm;vdk@ oHo,
aomuawG 0ifvmygawmhw,f? cgwdik ;f
ESpfawGrSmqkd aqmif;0ifvmrS tqkyf
a&mifvu
dk /f aumif;vku
d ef @J aEGayguv
f m
&if jyefxlxlaxmifaxmifeJ@ aumif;rGef
vmwwfygw,f? tpm;taomufu
vnf; rysuyf gb;l ? 'gayrJh vnfacsmif;
usO;f ovkjd zpf+y;D r=umc% oD;oD;vmvk@d
aemufykdif; qefjyKwfyJ au|;Ekdifygawmh
w,f? tpm;vnf; usvmygw,f?

xJ a&Sma&SmSLSL 0ifoGm;ygw,f? tJ'D


wHcg;av;ukd tmHak =umu xde;f csKyfxm;
ygw,f ? touf} uD ; vmawmh tmH k
a=umawG tm;enf;vm/ tm;aysmhvm
&mu tJ'w
D cH g;av;u roGuv
f uf awmh
ygbl;? wcgwav tvkyfawmif rvkyf
awmhygb;l ? 'Dvt
dk cgrsKd ;rSm tpmpm; vku
d f
&if tpmu avyefxJ a&mufoGm;+yD;
oD;awmhwmygy?J 'grsKd ; r=umc% jzpfyGm;
+yD; =um&Snv
f m&if 'Dvkd 0ifvmwJh tpm
awGa=umifh avyefa&mif/ tqkyfa&mif
jzpfvmawmhwmyg yJ?

tJ'D vnfacsmif;usOf;w,f qdk


wmu jy\emyg? azazrSm aoG;wkd;/
qD;csKd / ESv;kH a&m*gpwJh a&m*g}u;D bmrS r&Sd
ygb;l ? vnfacsmif;usO;f w,fqw
kd hJ pum;
[m oHk;aeus trsm;em;vnfvG,fwJh
pum;rdk@ oHk;vkdufwmyg? wu,fawmh
vnfacsmif;u usOf;oGm;wm r[kwfyg
bl;?

azazhusef;rma&; jy\em[m
tJ'jD y\emygy?J emwm&Snf tqkyaf &mif
jzpfvmawmh oHk;wJh ydZD0aq;awGu
vnf; rwdk;awmhygbl;? useft*Fg rsm;
uvnf; wjznf;jznf; pGrf;tifusqif;
vmygw,f? aemufq;Hk taxGaxG t*Fg
trsm;tjym; pGrf;tif usqif;r_ Multiorgan failure jzpf+yD; toufyg ygoGm;&
awmhwmyg?

vlawGrSm vnfacsmif;eJ@ tpm


yefvrf;a=umif;[m ,SOfw&GJ aSd e+y;D / yHrk eS f
vlawGrSm tpmpm;vkdu&f if tpmyefeJ@
avyefudk cGJjcm;xm;wJh wHcg;av; valve
u avyefukd ydwaf y;vku
d fwJh twGuf
pm;wJt
h pmawG avyefxJ r0ifawmhbJ/
tpmyefvrf;a=umif;twkid f; tpmtdrf

azazhukd Zlvikd f 23 &ufae@rSm


aq;Hkwifawmh touft&G,f }uD;&ifh
r_a=umifh tE&m,frsm;w,fqkd+yD; txl;
=uyfrwfaqmif ICU xJoGif;ygw,f? w
ywf=umawmh tajctae aumif;rGev
f m
vkd@ tjyifvlemcef;ukd a&$@ay;ygw,f?
'gayrJh tpmukd yg;pyfu rau|;Ekid af wmhbJ

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 9

ESmacgif;u tpmyefxnfh+yD; au|;&yg


w,f? wae@udk 3 em&D w}udrf 4 }udrf
avmuf cGJ+yD; t&nftrsdK;rsKd ; (EGm;Ekd@/ qef
jyKwfus/J =umr_e@f &nf pojzifh) ukd aq;xk;d
yku
d ef @J pky,
f +l y;D tpmyefuwqifh oGi;f ay;
&ygw,f? tJovkd tpmawG yefuwqifh
oGi;f ay; ae&if;uyJ tylawG t}u;D tus,f
jyefwufvm+y;D tqkyaf &mif vuQ%mawG
0ifvmvk@d =o*kwf 15 &ufrmS awmh 'kw,
d
t}udrf ICU xJ jyefoGi;f &yg awmhw,f?

okdvf aumif;wmyg? toufaor,fh


ab;u t}udrf}udrfvGwf+yD;rS 'Davmuf
txd touf &Snv
f mwm? azaz auseyf
+yD? Akdvcf sKyf (Adv
dk cf sKyfatmifqef;ukd qkv
d )kd
xuf 2 qavmuf touf&n
S &f +yyD J orD;
&,f? orD;vnf; auseyfawmhvk@d u|erf
ukd ajymzl;ygw,f? 'ga=umifyh J xifyg&J@?
b,fvdyk J rusef;rmjzpfvmjzpfvm wcgrS
rnnf;nLzl;ygb;l ? wcku
d cf u
dk f wkeaf tmif
tzsm;wufaewmawmif azaz b,fvkd
aevJvkd@ ar;&if bmjzpfvd@k vJvkd@awmif
'Dwcg tylwufwm[m cgwkdif; olu jyefar;ygw,f?
wufaeuse@J rwlbJ jyif;xefygw,f? a&cJ
tdwfawG wifxm;wJ=h um;u wckducf u
kd f
'ga=umifh 'Dwcg 'Dvdk pdwaf v#mh
wkeaf tmif jzpfae+y;D tzsm;u 39-40 'D*&D pum;ajymvmawmh u|erf vnf; a=umuf
pifwD* &dwf u rusygbl;? wcgwav vm+y;D a&$vrD mS aewJh armift}u;D atmif
enf;enf;usovkjd zpf+y;D csucf si;f jyefwuf ausmfaZmukd vSrf;ac: vkduf&ygawmh
ygw,f? c|JawG r=umc% pkyx
f kwfawmh w,f? olw@dk ZeD;armifEHS ESpaf ,muf a&muf
rcHr&yfEidk f jzpfvmwJh azazu u|erf vuf vm=u+yD; u|efrwkd@ 0kdif;0kdif;0ef;0ef;eJ@
qGJ+yD; yifyef;qif;&Jvkdufwm orD;&,f/ pum;ajymvku
d f tpmyefe@J tpm oGi;f ay;
awmfygawmh/ azazoGm;yg&apawmhvdk@ vkdufeJ@ ajym[,f qkd[,feJ@ tzsm;ESpf
qkv
d mygw,f?
ywfavmuf jywfoGm;+yD; xlxlaxmif
axmif jyefjzpfvmyg w,f? q&m0efawG
azazu oltouf 90 jynfh uvnf; 'Dvkdqdk&if aemufwywfqkd&if
wJhae@ (2009 'DZifbm 3 ) rSm u|efrukd omrefvlemaqmifukd a&$@vkd@&+yDvkd@ qdk
ajymcJhzl;wm &Sdygw,f? orD;&,f azaz vmygw,f?
ukd,hu
f d,
k u
f kd 'Davmuf touf&Snf&n
S f
ae&r,fv@kd rxifchrJ yd gbl;? azaz touf
tJ o vk d tjyif v l e maqmif
&Snf&wm[m omref usef;rma&;aumif; ajymif;zk@d jyifqifaecsed rf mS yJ &moDOwk kwf
vkd@ &Snfwm r[kwfbl;? tawmhfukd uk w&uf at;csvmygw,f? aqmif;vnf;
10 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

0ifpjyK+yDu;dk ? tJ'&D moDOwk t ajymif;rSm


tzsm; jyef0ifvm+y;D 'Dw
D cg tzsm;uawmh
b,fvrdk S jyefusrvm awmhbJ wjcm;_yf
axG;r_awG (Oyrm-ausmufuyfpGrf;tif
usr_ pojzif h) 0ifv m+yD ; aemuf q H k;
atmufwb
dk m 10 &uf ae@rmS uG,v
f eG f
oGm; &wmygy?J ICU xJrmS csn;f 2 v eD;yg;
55 &uf aeoGm;cJh&ygw,f?
azazu aq;H k w uf & wm
ra=umufayr,fh ICU ukdawmh a=umuf
&Smw,f? aq;Hk omrefvlemaqmifqkd
&if u|efru oleJ@ 24 em&D rjywf aeae
wmyg? tjyif oGm;p&m&Sd&ifvnf; ae@
vnfae@cif; oltyd cf sed rf mS om oGm;wm yg?
'gha=umifh olu aq;Hkvd@k oabmrxm;
bJ tdrfrSmae&ovkdyJ oabmxm;[ef
&Sdygw,f? txl;=uyfrwfaqmif qdw
k m
uawm od=uwJt
h wkid ;f wae@w }urd f 15
rdepfyJ tdro
f m; 2 a,mufyJ 0ifciG jhf yK wm
yg? ol@rSmwa,mufwnf; q&m0efawG/
olemjyKawG vlemapmifah wGeJ@yJ aeae&
wmyg? 'gah =umifh ICU xJ 0ifump 1 &uf
2 &ufu u|efrae@cif; 0ifawG@&csdefrSm
orD;u azazhukd t=um}uD; ypfxm;
w,faemfvk@d u|erf ukd olu &efawG@zl;
ygw,f?

ygb;l ? tjyifomref vlemaqmifrSmqkd&if


t+rJtem;rSm uyfjyKaeawmh tylwuf
wufjyef+yD/ tylus usjyef+yD/ qD;enf;
enf;jyef+yD/ 0rf;csKyf csKyfjyef+yDeJ@ bmrqkd
ukd,u
f tajctaeukd odae&awmh pdwf
oufomygw,f? ICU xJoGif;xm;&
awmh tylwufaeawmhrvm;/ qD;awG
rsm; pkdaervm;/ ac|;awGrsm;&$Jaervm;eJ?
wcsurf S pdwrf at;&ygb;l ? tJ'v
D t
dk csed rf sKd ;
zke;f oHjrnfvm&ifyJ aq;Hu
k vlem oJvm
vkd@ ac:w,fxif+y;D &ifwkef'l;aysmh jzpf&yg
ao;w,f? wae@ 15 rdepfav;yJ awG@&
awmh azazeJ@vnf; pum;ajym vlem
apmifhudv
k nf; ar;p&m &Sdar;/ ajymp&m&Sd
ajym/ owday;p&m&Sd ay;eJ@ wcgwav
pum;awmif ukeaf tmif rajymvku
d f&yg
bl;? olemjyKawGu tcsed af ph+yq
D +dk y;D vmESif
wmygyJ? q&m0efawGe@J uvnf; tajct
aeawG ar;&ajym&ao;wmukd;?
azazh t ajctaeuk d vG e f q G J
cJ&h wJh pufwifbmvv,f umvu ICU
xJt0if cHpm;&wJh pdwfaomu ukdawmh
b,fawmhrS arhr,frxif awmhygbl;?

u|efrwkd@ tdrfom;awGu ae@


vnf 3 em&D cGu
J p+yD; 15 rdepf0if awG@&
ygw,f? wae@v;kH rSm tJ'D 15 rdepfyJ wae@
u|erf uvnf; azazhudk ICU xJ td r f o m; ES p f a ,muf y J awG @ &wmyg?
Jh cg vlemckwif eHygwf
xm;&wmavmuf pdwfqif;&Jwm r&Sd u|efrwk@d u 0ifwt
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 11

tvkduf wef;pD+yD; tcef;wckxJ 0if&yg


w,f? tJ'DrmS t ay:Hktus0wf/ OD;xkyf
aqmif;/ ESmacgi;f pD;wyf/ zdeyfv+J y;D rS vlem
cef;xJ0if&wmyg? ICU qdkwmuvnf;
tonf;toef jyif;xefwJhvlawGom
xm;awmh tm;vHk;[m ukd,fvkd olvkd
csnf;ygyJ? aomuukd,fpDe@J r[kwfvm;?
vlemukd awG@wmeJ@ vlemukd r=unfEh ikd f
bl;? vlemab;rSm wyfqifxm;wJh vlem
tajctaejyZ,m;awG ay:aewJh pufudk
tajy;tv$m;=unf&h w,f? ESv;kH ckeb
f ,f
avmuf/ tylcsed b
f ,favmuf/ aoG;zdtm;
b,favmuf/ aoG; xJ&Sd atmufqD*sif
b,favmufqkdwmawGukd ajy;=unfh&
w,f? tJ'v
D el mtcef; 0if&if w'dw'f w
d ef @J
'Dae@ b,fvadk wG@ &ygrh vJ? a&cJtw
d fawG
wifxm;wm awG@&rvm;? rsuv
f ;kH rzGiEhf idk f
jzpfaervm;? ajcawGvufawG azma&mif
aervm;eJ@ &ifwckv;Hk ajAmif;qefaewm
ygy/J tJ'D tcsed u
f mvavmuf aomu}u;D
wm r}uHKzl;ygbl;?

tajy;tv$m;0ifcJhayr,fh xGufwJhtcg
&ifxJcJqGJ+yD; xGuf&ovkdygyJ? ukd,fhajc
axmuf ukd,fro,fEkdifavmufatmif
jzpf&ygw,f? a=omf-ae@pOf'D'kuQ 2 v
avmufyJ cH&vk@d ? &uf&Snfvrsm;om cH&
&ifawmh u|erf l;aumif;l;Ekid yf gw,f?
atmufwkdbmvqef; a&muf
vmawmh azazhukd u|efrwdk@ pGef@v$wf
&awmhr,fqw
kd m vufcHvm&yg awmh
w,f? tzsm;u usovkdjzpfvmayr,fh
ausmufuyfpGrf;tifwd@k / toJpGrf;tifwk@d
usqif; vmaeyg+yD? touf}uD;&ifhol
awGrSm t*FgpGrf;tifawG[m wcktay:
wck rSDwnf+yD; csdefciG fv#mndae&wmyg?
wck usqif;vm&if (vli,fawGvkdrSm
r[kwfbJ) aemufwckuvnf; zJcsyf+ydK
ovkd usqif; vmwwfygw,f? azazu
vnf ; owd od y f r &S i f ; awmh y gbl ; ?
wcgwav rsuv
f ;Hk zGi=fh unfah yr,fh wcg
wavawmh vnf; ajrmae[ef &Syd gw,f?
tJovkd tcsdefrsdK;rSm u|efr[m azaz
ckwifab;u ukvm;xkid rf mS xkid f+y;D (rwf
wwf&yf EkdifpGrf; r&Sdvkd@yg)? azaz}udKuf
ESpfoufvSwJh EkdifiHwumhoDcsif;
(International) ukd wykdi;f wp &Gwq
f rdk d
ygw,f?

tcef;xJu jyefxu
G cf sed f a&muf
vkd@ jyefxu
G fawmhr,fq&kd if u|efr E_wf
rquf&ufvk d@ azazhukd b,fawmhrS
E_wfrqufbl;? azazu owd&Si;f +yD; ae
wke;f uawmh u|erf tcef;xJu xGuo
f mG ;
wmukd rsufpdwqH;k vkduf=unfhaewwf
ygw,f? u|efruvnf; tcef;xJ0ifwkef; &Jabmfwkd@ vm pkHk;av
uom pd wf a ZmeJ @ [yf x k d; vJ rwwf tqHk;ppfyGJ EGJr,fav
12 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tifw me,f & Si fe ,f urBm rSm


atmufwb
kd m 10 &uf eHeuf 5
tukefnDap
em&D (wkwpf Hawmfcsde)f (ArmpHawmfcsed f
eHeuf 3 ; 30 ) rSm uG,v
f eG o
f mG ;wJh azazh
a=omf 'DvkdyJ u|efr ukd,fh ukd aemufae@ (atmufwdb
k m 11 &uf)
uk,
d u
f ,
kd f tm;wif;cJh &ygw,f?
eHeuf 10 em&DrSm rD;o+*K[fcyhJ gw,f?
atmuf wk d bm 4 &ufa e@rS m
awmh toufLS &yfoGm;ygw,f? q&m0ef
awGu u|erf wd@k armifErS ukd zke;f qufac: +y;D
toufLS yefacsmif; oGi;f roGi;f ar;ygw,f?
azazhrSm wukd,fvHk;ykdufawG trsdK;rsdK;
oG,fwef;xm;+yD;yg+yD? azazukd,fwkdifu
oGm;yg&apawmhvkd@ awmif;yef xm;
+y;D yg+yD? 'ga=umifh u|erf wd@k yku
d o
f iG ;f zd@k o
abm rwlawmhbJ k;d k;d wwfEidk f oavmuf
jiifjiifomomjzpfa&;om vkyfay;ygvkd@
q&m0efawGukd ajymvkdufygw,f? azazh
twGif; t*FgawG wck+yD;wck pGrf;tifus
qif;vmaeayr,fh azaz&J@ ESvHk;u tm;
aumif;pGm qufvuf v_ycf wfaeygw,f?
'ga=umifhrd@k atmufwb
kd m 10 &uf reuf
vif;tm;}uD; tcsdet
f xd cHaecJh wmygy?J

ukd,h&f yfud,
k hf ajromqkd&ifawmh
azazhudk ygwt
D vHv$rf;+yD; tifwm ae&Sif
e,focD sif;ukd rd;k vHk;[de;f oDqd+k yD; aemuf
qH;k c&D;ukd yk@d ypfrmS vk@d pdwx
f rJ mS vnf; }urd ;f
0g;aerdygawmhw,f?
jrefrmjynfolawG tckxd qif;
&JwGif; eufae&wmukd pdwftxdckdufqHk;
yJv@kd ajymwwfwaJh zaz[m ol&@J r+yD;qHk;
ao;wJh wm0efawGukd aemufrsKd ;quf yck;Hk
ay: ajymif;wifay;cJh+yD; xm0& tem;,l
oGm;cJhyg+yD? azazem;ygawmh?
touf 19 ESpt
f &G,u
f pvk@d w
oufwmvH;k jynfou
l dk tvkyt
f au|; jyKchJ
jyKz@dk yJ pOf;pm;/ vkyaf qmif}uKd ;pm;cJw
h hJ azazh
pdwf"mwf xm0pOf t"Ge@f &n
S yf gap? ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 13

a&$wd*kb
H k&m;ESifh

azaz
'Dvkd azaz tonf;toefjzpfaepOfrSmyJ
vltrsm;t=um;ajym&qkd& 0d0g'uGJ&ESifh
tjiif;yGm;zG,f udpw
P ck ay:aygucf yhJ g w,f?
tJ'guawmh azaz[m aemufqHk;qEN
taeeJ@ a&$wd*kb
H &k m;}uD; zl;ar#mfcsifw,f
qkw
d hJ udpyP gy?J 'gha=umifh 'DudpPt a=umif;
ukv
d nf; &Si;f vif;ajymjy&ygO;D r,f?
u|erf wk@d ygwD 1989 ckEpS f zkd z&J
jzpf+y;D aemuf ygw[
D m ajratmufygwD jzpf
oGm;ygawmhw,f? 'gha=umifh ajratmuf
b0eJ@ rukdufnDolrsm; (touft&G,f
}u;D &ifo
h /l ruse;f rmol/ ausm=f um;+y;D om;
olrsm; pojzif)h tm;vH;k tem;,l+y;D wzuf
EkdifiHrSm aexkdifvkduf=u&ygawmhw,f?

'gha=umifh u|efrwk@d wrdom;pkvk;H wkwf


jynfudk a&muf&v
Sd mygawmh w,f?
ukd,fhwkdif;ukd,fhjynf rae&ol
awGtm;vHk;[m aysmf&mrSm rae&/ awmf
&mae&wJhb0rkd@ ukd,fhjynfukd,fh&Gm ukd
vGrf;wm[m obm0usygw,f? u|efr
wkd@wawGvnf; tm;tm;&Sd tdrfyJ vGrf;rd
ae=uygawmhw,f? b,foluar;ar;
tdrjf yefcsifovm;ar;vkd@uawmh jyef
csifvkdufwmqdkwmukd rqdkif;rwG ajzrd
wmcsnf;ygyJ?u|efrwkd@ jyefcsifwJhtdrf[m
&efukeft drfwckwnf;ukdom qdkvkdwm
r[k w f ygbl ; ? u|efr wk d @ awmf vS e f a &;
qifE $ J cJ h w Jh w}ud r f wcgu u|ef rwk d @&J @

14 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vGwfajrmufa'o}uD;ukdvnf; qkdvkdyg
w,f? ArmjynfxJu b,fae&mrqkd jyef
csifwmyg? Armjynf}uD;[m u|efrwkd@
tdrf ygy?J
'ga=umifhyJ tapmykdif; azazh
tifwmAsL;awG(Oyrm-2003/ {&m0wD
r*~Zif;eJ@ tifwmAsL;)rSmvnf; Armjynf
jyefcsifwJhta=umif;/ wae@jyefa&muf
vdrrfh ,fvkd@ ar#mfvifh ,Hk=unfrda=umif;
pwmawG ygz;l ygw,f? qkdvkw
d mu tck
OD;odef;pdef tpkd;&u EkdifiHjcm;a&muf
ArmvlrsdK;rsm; jyefvmzkd@ zdwf=um;vkd@
jynfawmfjyef a&m*grsm; wufvmrS u|erf
wk@d 'Da&m*g&wm r[kwyf gb;l ? tapm}u;D
uwnf;u u|erf wk@d u 'Da&m*g pGx
J m;+y;D
om;yg?
2011 'DZifbm 3 &uf azaz
touf 92 ESpf jynfah rG;ae@rmS DVB u
u|erf ukd tifwmAsL;&mrSm Armjynf jyef
csio
f vm;vd@k ar;ygw,f?u|erf u odyf
jyefcsiyf gw,fvk@d ajzcJyh gw,f? tJ'Dae@
tpDtpOfrmS yJ NLD u OD;wifOD;&J@ azazh
arG;ae@qkawmif;ukd xkwv
f $ifh&mrSm ed*k;H
csKyftaeeJ@ 'Dvkdyk*~dKvf}uD;rsdK;ukd wkdif;
jynfjyefvm+yD; acgi;f cscGihf ay;oifyh gw,f
vkd@ awmif;qkdoGm;ygw,f?
tJ'Dupvkd@ owif;uGef&uf

awGrSm azazhukd tdrjf yefcGihjf yKoifah =umif;


awmif ; qk d c suf a wG tawmf r sm;rsm;
xGufay:vmygw,f? 'DtxJu jynfol
&Jabmf acgif;aqmifa[mif;wOD; (ukdukd;
u|e;f jyef-Akv
d rf sKd ;xG)f &J@ orRwxH tdwf
zGifhay;pmqkdwmvnf; yg0ifvmygw,f?
tJ'gawGukd rD'D,mawGu jyef xkwv
f $ifh
ay;wmawG &Sdvmygw,f? tJ'gawG =um;
+y;D aemuf azazhuv
dk nf; wcsKd @ rdwaf qGawG
u vma&muf ajymjywmawG ar;jref;wm
awG vkyyf gw,f? u|erf u azazhudk azaz
&efuek f jyefa&muf&if t&ifq;Hk bmvkyf
csifovJvkd@ ar;awmh azazu rqkdif;
rwGyJ a&$wd*kHbk&m; wufzl;r,fvkd@
ajymvku
d yf gw,f?
azazu pum;ajym&if tvGef
qifqifjcifjcif ajymygw,f? olaumif;
aumif; use;f rmaewke;f uawmif tifwm
AsL;awGudk ajz=um;&mrSm ar;cGe;f awG t&if
awmif;ygw,f? tJ'D ar;cGe;f awGudk olu
ajz&mrSm pmeJ@ t&ifcsa&;+y;D rS zwfjywmyg?
orkdif;qkdif&m udpPawGrSm trSm ;ygrSm
odyfa=umufygw,f? aemifwae@ azazh
pum;awGudk trSeq
f +dk y;D vl awGu uk;d um;
=urSm? 'ga=umifh azaz u odyfowd&SdpGm
ajym&qk&d wm vkd@vnf; u|erf ukd oif
=um;ay;ygw,f? ol touf enf;enf;&
vmawmh bmpum;rS odyrf ajymawmhbJ
(txl;ojzifh ol odyrf &if;ES;D olrsm;) ol@udk

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 15

ar;=ujref;=u&ifvnf; u|efrukdyJ vSrf;


=unfw
h wfygw,f? u|erf u azaz b,f
wke;f u b,fvkd ajymxm;w,favvk@d tp
azmfay;rS olu enf;enf;yg;yg;yJ ajymwwf
ygw,f? (tJ'eD nf;eJ@ azazhajr; ol&ed f ausmf
aZmwd@k ZeD;armifEHS azaz&J@ ajym=um;csuf
AGD'D,kdacGawG kdufEkdifoGm;cJhwmyg)? t
ouf}u;D vmawmh wk@H jyefra_ wG aES;vmvk@d
kd;kd;omrmefudpPawGawmif olu odyfr
ajym awmhygb;l ? tvGeu
f dk pum;enf;oGm;
yg awmhw,f? trSm;ygrmS pk;d &drw
f mvnf;
ygygvdrfhr,f? azazu odyfowd}uD;ol
jzpfwmuk;d ?
'ga=umifh 'Dwcg u|erf &J@tar;
ukd olu rqkdif;rwG a&$wd*kb
H &k m; wuf
zl;r,fvdk@ ajzvkdufawmh ol@&ifxJu
pdwfqEN tmoDoukd u|efrodvu
kd f&+yD;
pdwx
f v
J nf; tawmfraumif; jzpfvu
dk yf g
w,f? bma=umifv
h q
J adk wmh 1999 ckEpS u
f
uG,v
f eG o
f mG ;wJh araruvnf; raocif
a&$w*d b
Hk &k m;ukd zl;csiw
f ,f vkd@ ajymcJzh ;l
vk@d yg? ararvdyk J aemufq;kH qEN rjynfh jzpf
oGm;&avrvm;qk+d yD; pdwx
f J xifo
h mG ;rdchJ
wmygy?J
azazu a&$wd*Hkbk&m;ukd t
awmf pGv
J rf;ygw,f? i,fpOfu &efukerf mS
ausmif;aepOfu reuftapm}uD; a&$wd*Hk
bk&m;wuf *k%af wmf 1000 jynfh atmif

ykwD;pdwfwwfa=umif; u|efrwkd@ukd ajym


jyzl ; ygw,f ? b,f u jyef v mjyef v m
a&$wd*kHbk&m;}uD;ukd zl;vkduf&&if &ifukd
at;oG m ;wmyJ vk d @ vnf ; ajymwwf y g
w,f? a&$wd*kHbk&m;ukd b,faxmifhu
=unfh=unfh tjypfqkdp&m r&Sdatmifukd
Adou
k mynmajrmuf+y;D oy`m,fwm/ wk@d
ArmvlrsdK;awGtwGufawmh trsdK;rme
*k%fwufp&m usufoa&aqmif bk&m;
}uD;yJvkd@vnf; ajymwwfygw,f? 'Dvkd
azaza&m arara&m a&$wd*b
kH k&m;}u;D ukd
pGv
J rf;=uvGe;f vd@k u|erf wk@d trd rf mS a&$ wd*kH
bk&m;yef;csu
D m;awG "mwfyrkH eS f abmifoiG ;f
awG csw
d x
f m;&ygw,f?
vlawGtouft&G,f }uD;&ifh
vm&if 'Dae@xrif;pm;+yD; r+yD; rodawmh
ayr,fh i,fi,fu tjzpftysufawGukd
jyefjrifa,mif xifa,mifawG &Sv
d mwwf
ygw,f? i,fi,fu tjzpft ysufawG
ukv
d nf; owdw& ajymwwfqw
dk wf vm
ygw,f? azazvnf; 'Dvykd J jzpfvm [ef&Sd
ygw,f? ol@aemufqk;H ESpfrsm;rSm u|efrukd
ol i ,f i ,f w k e f ; u ta=umif ; awG /
ol@taz&J@ cspw
f D;au;ukd olqyfay; cJhyHk
awG/ i,fi,fu ol@ESrukd olxed f;&yHk awG/
ol@taru ol@q&mtwGuf aumufni ;f
qefykd@ckdif;vkd@ ykd@&wJh ta=umif;awGukd
pDumywfu;kH ajymjy wwfygw,f? tJovkd
jzpfpOfawGtwGif; oli,fi,fwkef;u

16 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wnf;u tmHk pGJch[


J ef&w
Sd Jh a&$w*d b
Hk k&m;
}uD; pdwftpOfrSm ay:vm[ef&Sdygw,f?
tvGef obm0uswhJ jzpfpOfwckyg?
u|efru azaz a&$w*d b
kH k&m;zl;
csiaf =umif; u|erf armif atmifausmf aZm
a&mufvmpOfrSm ajymjyrdygw,f? tJ'D
umvtwGi;f rSmyJ OD;ode;f pdet
f pk;d & twGi;f
'k0ef}uD;tajymif;tvJawG jzpfygw,f?
'Dtajymif;tvJawGeJ@ ywfouf+yD; ukd
atmifausmaf ZmqDudk owif; rD',
D mawG
u zkef;quf+yD; tifwmAsL;=uygw,f?
'DrSmwif ukdatmifausmfaZm u|efrwkd@qD
a&mufaewm odoGm ;=u+yD; azazem
rusef;jzpfwJhudpP vlod&Sif=um; jzpfoGm;
wmyg? azaz usef;rma&; tajctae
awGudk olwd@k u ar;=u jref;=u ajym=u
&if;eJ@ a&$wd*b
kH k&m;udpP ygoGm; wmygyJ?

'DrmS wif azaztonf;toef


ruse;f rrm jzpfaea=umif;/ aemufq;kH qEN
taeeJ@ a&$wd*kb
H &k m;zl;csifa=umif; pwJh
owif;awG uGef&ufawGrSm ysH@oGm;+yD;
rSwcf suaf &;ol trsm;tjym;uvnf; 'Dvdk
rsdK;cspfjynfcspfyk*~dKvf}uD;rsdK;ukd tpdk;&
taeeJ@ jyefvmcGifhjyKoifhw,f qkdwJh
ta&;tom;awG wausmhjyefay:vm
ygawmhw,f? 'ge@J wqufwnf; orRw&J@
cGijfh yKcsufeJ@ azazhukd Armjynf jyefvmzkd@
zdwfac:w,fq kdwJhudpP ay:aygufvm
wmygy?J usejf zpf&yfrsm;uawmh tm;vH;k
od+y;D om;yg?
jzpfpOfuawmh 'Dtwkdif;ygyJ?
touft&G,f}uD;&ifholwOD;&J@ tmHkpGJ
vrf;r_wckom jzpfa=umif; od&Sd=u&
atmif a&;om;vku
d &f wmyg?
vSausmfaZm
30/ 10/ 2012?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 17

arG;aehyGJtqufquf

18 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

arG;aehyGJtqufquf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 19

jrefr mEkdi fi Ha&;tusOf; om;or*~


BURMA POLITICAL PRISONERS UNION
AkdvfrSL;csKyfa[mif; ausmfaZmokd @

arG ; aeh o 0%f v $ m


ae@pJ?G ? 25/ 11/ 2008
ta=umif;t&m? ? AkdvfrLS ;csKyfa[mif;ausmfaZm. (89) ESpfajrmuf
arG;ae@o0%fvm$ yk@d jcif;
3/ 12/ 2008 ae@wGif touf 89 ESpfjynfah om jrefrmjynfolwkd@. tusKd ;
pD;yGm;ukd aqmif&Guaf eaom Akv
d frSL;csKyfa[mif;ausmfaZmukd jrefrmEkid fiHa&; tusOf;
om;or*~rS arG;ae@o0%fv$m ay;yk@d vu
kd fygonf?
Akv
d fcsKyf. ESpaf ygi;f 60 ausmf jynfow
l @kd tusKd ;pD;yGm;twGuf Ekid fiaH &;/ ppfa&;
&JpGrf;owW&d dpS Gm aqmif&u
G cf suu
f dk u|efawmfw@kd or*~rS *k%,
f cl sD;usL;tyfygonf?
Akdvcf sKyf[m ol@acwf/ ol@tcgu orkdif;ay;wm0efawGudk ausyGepf Gm xrf;
aqmifco
Jh ljzpfygonf? ol. uk,
d fusdK;pD;yGm;ukd iJu
h Gufjcif;r&SdbJ wkdif;jyKjynfjyK vkyf
aqmifcsufrsm;onf jrefrmhorkid ;f rSm xm0& &Sio
f efaernfjzpfygonf?
'Dae@acwfvil ,f-vlvwftm;vHk;wk@d onf AkdvfrLS ;csKyf. b0jzpfpOfawGukd
avhvm+yD; pHjyacgi;f aqmif}u;D tjzpf tod trSwfjyKzk@d vkdtyfygonf?
acwfopfjrefrmhEikd fiHa&;orkdif;wGif ppftm%m&Sifpepfukd +zdKcszsufq;D ypf+yD;
'Dru
kd a&pD Ekid fiHawmfopfukd wnfaqmuf &rnfh tcsdefjzpfygonf? orkdi;f tpOftvm
}uD;rm;aom jrefrmjynfow
l @kd onf tm%m&Sipf epf wkdufzsufa&;twGuf tusOf;
om;rsm; or*~tygt0if tzG@J tpnf;rsKd ;pHw
k @dk vufwJ=G u+yD; wku
d yf 0JG if=uzk@d E_d;aqmf&if;
To0%fvm$ ukd ay;yk@d vkdufygonf?

20 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

OD;ausmfode f;
wGzJ uf twGi;f a&;rSL;

Adv
k rf LS ;csKyaf usmaf Zm

touf 90 _ynfh
toHvi$ t
hf pDtpOf

acwfopfArmhwyfrawmfukd xlaxmifcJholwOD;jzpfwJh &JabmfoHk;usdyf0if t+idrf;pm;


Akv
d rf LS ;csKyaf usmaf Zm[m 'Dzifbmv 3 &uf/ 'Duae@rmS touf 90 wif;wif;jynfch yhJ g+y?D
tckvdk touf 90 xJudk 0ifvmcJah yr,fh wkid ;f jynftusKd ;ukd wwfEikd o
f r# o,fy;dk xrf;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 21

aqmifaewJh Akv
d rf LS ;csKyfa[mif;ausmaf ZmeJ@ ywfouf+y;D &Jabmfo;kH usyd 0f if Akv
d &f x
J G u
f dk
qufo,
G far;jref; xm;wmtygt0if u|efawmfw@kd &@J 0kdif;awmfom; ukda&mfeD+idr;f u
pkpnf;wifqufxm;ygw,f? em;qifygcifAsm;?
Ak dv fr SL ;csKyf a usmfa Zm? ? u|ef a wmf touf 90 jynf hy g+yD ? q&m}uD; r_ di f;
ajymovkd tkd r if; rpGr f ; jzpfa eyg+yD? u|efa wmf cspfv Sw Jh jynfo la wG tck
txd qif; &Jw Gif;eufaeao;wJht wGuf u|efawmfpdwfr aumif; Ekdify gbl;?
VOA ? ? 'guawmh wkwEf ikd if rH mS aexkid af ewJh t+ird ;f pm;Akv
d rf LS ;csKyfausmaf Zmu
touf 90 jynfwahJ e@rmS jrefrmEkid if jH ynfoal wGxH ay;yk@d vu
dk w
f hJ trSmpum;&J@ tpyg?
'DtrSmpum;ukd quf&r,fqkd&ifawmh AkdvfcsKyfausmfaZm u- u|efawmfwkd@
jynfolawG rw&m;r_/ zdESdy fr_rsdK;pHkukd tav#mhray;bJ wAkdvfuswAkdvfw uf/
wrsdK;quf+yD; wrsdK ;quf/ qufvufwkdu fyGJ0ifae=uwmukd rjywf=um;odae
&wJh t wG u f tJ o vk d jynf o lr sd K ;twG u f a wmh u|ef a wmf tvG e f * k% f , l + yD ;
tm;&auseyf r _ v nf ; &S d w ,f ? quf v uf + yD ; awmh v nf ; rav#mh w rf ; ZG J e J @
}udK ;pm;tm;xkw f= uygvkd@ tm;ay;rSm =um;csifw ,f?
rd r d w d k @ tcsif ; csif ; =um;rS m vnf ; pnf ; vH k ; nD n G w f = uyg? oabm
xm;}uD; =uyg?
ppftpdk;&&J@ wyfrawmfom;awGukdvnf; jynfolomtrd/ jynfolom
tz? jynfol@rsufESmukdyJ =unfhyg? jynfolukd &efolvkd oabmrxm;=uygeJ@vkd@
rSm =um;vkdy gw,f?
jynfoltm;vHk; awmifhwaewJh 'Drkdua&pDpepf tjrefq Hk;&&SdEkdifygap
qkd+y;D awmh Akv
d fcsKyfausmaf Zmu ol@&J@trSm pum;ukd ay;ykd@chw
J mjzpfygw,f?
tcktcgrmS Armhwyfrawmfukd wnfaxmifcJhwJh &Jabmfo;Hk usdy0f ifawGxJrSm
touf&Sd xif&Sm;&Sdol 2 OD;yJ usefygawmhw,f? &efuek f+rdK@rmS aexkdiw
f Jh touf 88
ESpt
f &G,f &Jabmfo;kH usyd 0f ifAv
dk &f x
J G u
f Akv
d cf sKyfausmaf Zmukd trSww
f &eJ@ AGt
D adk tukd
tckvadk jymjy ygw,f?
Akdvf&JxGf? ? wu,fh u|efawmfeJ@odyfcifwJh u|efawmfav;pm;wJh tcspfqHk;
&JabmfyJav? oleJ@u|efawmfeJ@&if;vnf; &if;ESD;w,f? cifvnf;cifw,f? olu
22 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

u|eaf wmfx
h uf wESpcf aJG vmuf pDe,
D mjzpfwmayg?h u|eaf wmfjrwfE;dk wJ/h u|eaf wmf av;
pm;wJh/ u|efawmfcifrifwJh oli,fcsif;wa,mufyg? &Jabmfwa,mufyg? tckxdvnf;
ol@ukd u|eaf wmf wefz;kd xm;w,f?
VOA? ? 'kwd,urBmppf}uD; +yD;qH;k oGm;csdef/ jrefrmEkdiif H vGwfvyfa&; }udK;yrf;r_a&S@
quf&r,fh c&D;twGuf Adv
k fcsKyfatmifqef; trSL;jyKwJh zufqpfqef@usifa&;/ jynfol@
vGwfvyfa&; zqyvtzGJ@}uD;&J@ aeol&defnDvmcH}uD;rSm wyfrawmfukd,fpm;vS,f
AkdvfrSL ;ausmfaZmu tqdkwckwifoGif;cJh&ygw,f? ArmhvGwfvyfa&;twGuf
qufvuf+yD; acgi;f aqmif=ur,fh yk*K~d vfawGeJ@ wkdif;oljynfom;taygif;wkd@ pdwf0rf;
uGjJ ym;jcif;r&Sb
d eJ @J ArmEkid if v
H w
G v
f yfa&;eJ@ jyefvnfxl axmifa&; vkyif ef;&yfawGukd wnD
wnGww
f nf; raESmifrh aES;aqmif&u
G =f uzk@d aeol&ed t
f pnf;ta0;}u;D rSm Akv
d rf SL; ausmf
aZmu tqdw
k ifoiG ;f cJw
h myg? tJ't
D qku
d kd wyfrawmfu,
dk pf m;vS,f aemufwOD;jzpfwhJ
&JabmfoHk;usdyf0if AkdvfrSL;&JxGfu axmufcHcJhygw,f? AkdvfrSL;&JxGf trSwfw&
ajymwmuawmh Akdv&f JxG?f ? olajymw,f? u|efawmfu axmufcHw,f? 2 a,mufvky&f w,f?
olu tqkw
d ifoGif;wJo
h l/ tJ'Dtqku
d kd u|efawmf axmufcHwo
Jh l vkyf&w,f? aeol
&dew
f ek ;f uav?
? AkdvfrSL;csKyfausmfaZm&J@ jrefrmhorkdif;rSm rSwfwkdifxlcJhwJh txif&Sm;
qHk;aqmif&Gufcsufuawmh jrefrmhajray:ukdusL;ausmfvmwJh wkwfjzLwyfawGukd
ppfqifa&;}uD;qifEJ+$ y;D wku
d x
f w
k fcw
Jh myg? 1952 ckESpfup+yD;awmh wkwfjynfr}u;D u
xGuaf jy;vmcJw
h hJ wkwjf zLulrifwefwyfr}u;D 3 ck jrefrmEkid if t
H a&S@yidk ;f &Sr;f jynfe,fxJ
0ifa&mufusL; ausmcf +hJ y;D awmh u,m;jynfe,fv,
G af umf+rKd @udk vma&mufwu
dk cf u
dk cf w
hJ h J
txd usL;ausmrf u
_ }u;D rm;vmcJyh gw,f? 1954 ckEpS rf mS awmh Armhwyfrawmf&@J ajrmuf
ykdi;f wkdi;f ppfXmecsKyf&J@wikd f;rSL; AkdvfrLS ;csKyfausmfaZmu bk&ifhaemifppfqifa&;}uD;eJ@
KMT wkwfjzLwyfawGtm;vHk;ukd jrefrmhajray:uae wkdufxkwfarmif;xkwfEkdifcJh
ygw,f? tckvkd wkwfjzLusL;ausmf olawGukd wku
d fckduf&iS f;xkwf&mrSm OD;aqmifco
Jh l
AkdvfrSL;csKyfausmaf Zmukd acwftqufquf wkwf&J@ usL;ausmfr_ukd wGe;f vSefcw
Jh hJ a&S;
acwfjrefrmhppfo}l uD;awGe@J wwef;wnf;xm;+y;D jrefrmhorkdi;f rSm azmfjycJhwmvnf;jzpf
ygw,f?
VOA?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 23

tckvdk t+idrf;pm; Akdvrf SL;csKyfaausmaf Zm touf 90 jynfhajrmufwJae@t


wGuf &efukef+rdK@uae &Jabmfok;H usdyf0if aemufwOD;jzpfwJh Akdvf&x
J Gf&@J ay;ykd@vu
kd fwJh
qkawmif; arwWmpum;eJ@yJ tckwifjyr_udk tqHk;owf yg&apcifAsm;?
Akdvf&JxGf?
? wkdif;jynftwGuf olvkyfoGm;w,f? aumif;atifvkyfw,f?
ol@u,
dk u
f sKd ;twGuf olvyk w
f mr[kwb
f ;l cifAs? tckvnf; ol@,=kH unfcsuef @J wkid ;f jynf
twGuf olvkyaf ewmuk;d / 'gvnf;u|efawmf ,Hk=unfw,f? tckxdolu vlaumif;yJ?
AkdvfausmfaZmawmh u|efawmfuawmh av;pm;wJh? jrwfEkd;wJh? oluvnf; 'Dvkd
xifygw,f? rajymEkdi=f uvkd@/ rawG@Edik =f uvk@d ? 'gawmh rwwfEkdifb;l av? u|eaf wmfu
awmh ol@,=kH unfcsut
f wGuf vkyw
f mawG/ ol@&nf&,
G cf suef @J Ekid if t
H wGu/f Ekid if o
H m;awG
twGuaf umif;atmifvyk fwt
hJ vkyfreS o
f r# atmifjrifygapvkd@ u|eaf wmfu qkawmif;
ygw,f? olvyk fwm atmifygapvkd@/ EkdifiHtwGuf vkyfwJh[mawG atmifygapvkd@ u|ef
awmfu qEN&Sdygw,f?
VOA?

? &JabmfoHk;usdyf0if AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmfaZm touf 90


jynft
h xdrf;trSwfrSm &Jabmfok;H usdyf0if aemufwOD;jzpfwJh Akdv&f x
J Gfu Akv
d frSL;csKyf
a[mif;ausmaf ZmtwGuf qkawmif;pum;ajymjyoGm;cJw
h myg?
ukad &mfe+D idr;f u ar;jref;wifqufxm;wmjzpfygw,f?

24 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tm[m&pmapmif 0k d i f ; awmf o m;rsm;rS

AkdvfcsKyfausmfaZm ESpf 90 jynfh arG;ae@


txdr f ; trSw f t wG u f ay;yk d @ onf h o 0%fv $ m

ae@pJG - 'DZifbmv 29 &uf/ 2009 ckEpS f


jrefrmhvGwfvyfa&;twGuf t*FvdyfukdvkdeDe,fcsJ@ESifh zufqpf*syefwkd@ukd
wku
d x
f w
k &f mwGif wyfO;D urS yg0ifco
hJ nfh (&Jabmfo;kH usyd 0f if) Akv
d cf sKyfausmaf Zmonf
2009 ckEpS f 'DZifbmv 3 &ufae@wGif touf 90 ESpf jynfah jrmufch+J yDjzpfonf?
touf 20 t&G,fwGif oydwfarSmufausmif;om;b0ukd pwifcJhum
wk@d Armtpnf;tH;k 0ifrSwqifh trsKd ;om;vGwfajrmufa&;/ vufeufudik f awmfveS pf pf
qifE$JcJhonfh &JabmfoHk;usdyf0if &JabmfwOD;jzpfonf? wqufxJqkdovkd ArmhvGwf
vyfa&;wyfrawmf/ ArmhumuG,fa&;wyfrawmfESifh rsdK;cspfArmhwyfrawmfwkd@wGif
r&yfrem; yg0ifco
hJ l ppfacgif;aqmifwOD;vnf; jzpfonf?
1945 ckESpf zufqpfawmfveS af &; ta&;awmfykw
H Gif Armhwyfrawmf ppfwdik f;
4 wkid ;f rSL;tjzpf wm0ef,cl u
hJ m tjcm; aomppfwidk ;f rsm;enf;wl ol@widk ;f . wku
d yf aJG ygi;f
300 ausmfwGif jynfolESifhtwl wku
d yf 0GJ ifco
Jh nf?
xdkta&;awmfyHk atmifjrifcJh&jcif;onf OD;aqmifr_ rSefuefjcif;/ vlrsdK;pHk/
ygwDtzGJ@tpnf;pHk e,fy,fpHkwkd@ nDnGwfpGm yl;aygif;qifE$Jjcif;/ awmfvSefaom
jynfo@l ppfyeJG nf;emrsm;ESihf &J0w
hH ufupGm wku
d yf q
JG ifcjhJ cif;/ urBmzh ufqpf awmfveS af &;
a&pD;a=umif;twGi;f vkduyf gI Ekdiif Hrsm;. axmufyHhulnrD _ &&Sdjcif;wk@d a=umifh[k olu
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 25

aumufcsufcsczhJ l;onf?
xd@k aemufou
l xkEd pS f 1945 ckEpS f =o*kwv
f xJwiG f jrefrmhvw
G v
f yfa&;orkid ;f .
rSww
f idk jf zpfonfh &efuke+f rKd @ aeol &def jynfo@l tpnf;ta0;}u;D wGif Ekid if aH &;ygwrD sm;ESihf
yk*~dKvfrsm;tygt0ifjzpfonfh wEkdifiHvHk;nDnGwfa&;tqkdukd wifoGif;cJhonf? t*F
vdyef ,fcs@J vufatmufrS vGwaf jrmufa&;twGuf txl;vkt
d yfonfh tqkw
d &yf tjzpf
_jrif&ayonf?
aeol&ed w
f iG f zufqpfwu
dk zf suaf &; jynfo@l vw
G af jrmufa&; (zwyv) tzG@J }u;D
u oD&v
d uFm (,cifo[
D Vdk u
f |e;f ) &Sd ta&S@awmiftm&S a'oqkid &f m r[mrdwf wyfrsm;
. ppfaoemywdcsKyfESifh Armhwyfrawmf aqG;aEG;&eftwGuf AkdvfcsKyfatmifqef;trSL;
jyKonfh 11 OD;ukd,fpm;vS,fwGif olvnf; yg0ifcho
J nf?
1954 -55 ckESprf sm;wGif jrefrmEkid fiHod@k usL;ausmf0ifa&mufvmol wkwjf zL
ulrifwefwyfukd armif;xkw&f mY a&S@wef;wyfrSL;wOD;vnf;jzpfco
hJ nf? 1957 ckEpS f {+yD
vwGirf l olykeEf SifhqufoG,o
f nf[k ajymqkdum Akdvfae0if;u ppfwyfrS ol@ukd t+idrf;
pm;ay;cJo
h nf?
1960 0ef;usiw
f iG f q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f }u;D rSL;onfh jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;
tzG@J ESit
hf wl wkid ;f jynfw0Sr;f vSnv
hf nfum +ird ;f csr;f a&;a[majymyGJrsm;wGif yg0ifcjhJ yef
onf? xk@d jyifwkwjf zLusL;ausmrf E_ iS hf e,fcs@J qef@usiaf &; trsKd ;om; aumfrwDwiG v
f nf;
OD; aqmifco
Jh nf?
uGejf rLepfygw0D iftjzpf ESpf 30 t=um 1976 ckEpS w
f iG f ArmjynfueG jf rLepfygwD
&Sd&m awmwGif;ok@d awmcdkvmcJh&if; Akv
d fcsKyfae0if; OD;aqmifonfh wygwD tm%m&Sif
pepfEiS hf qufvuf&ifqikd cf &Jh jyefonf?
Akdvaf usmfaZm. orkdif;pOfukd (tusOf;r#) ,ckvkd jyefajymif;avhvm&mwGif
ajymprSww
f iG pf &m wkid ;f usKd ;jynfjyKvyk &f yfrsm; ajrmufjrm;pGm &Sad =umif; awG@jrif&rnfom
jzpfonf? trsdK;om;vGwfajrmufa&;/ wkdif;jynfw0Srf; nDnGwfa&;ESifh jynfwGif;
+idr;f csrf;a&;twGuf tm;oGefcGepf u
kd f vkyfudik cf o
Jh nfh om"u trsm;tjym; &Sdcho
J nf?
xk@d a=umifv
h nf; rdrdw@dk jrefrmvli,frsKd ;qufrsm;twGuf wefz;dk rjzwfEikd fonfh pHerlem
xm;p&m aemifawmfrsKd ;qufacgif;aqmifwOD;tjzpf owfrw
S f&rnfom jzpfygonf?
jynfov
l x
l u
k dk opPmazmufum tcsi;f csi;f vnf; Zmwfwo
l m;pm;wwfonfh
tm%m,pfr;l r_rsKd ;ukd ol@xyH g;wGif rawG@&&dS onfrmS txl;yiftm;us *k%,
f &l ygonf?
xk@d xufq&dk ygu ,ae@umvwGif wkid ;f jynfwiG f OD;aqmifonfh ppf acgi;f aqmifrsm;ESirhf l
26 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

rnfo@dk rS E_id ;f ,SOI


f yif rtyfpyfonfh rsdK;cspfy*k Kd~ vf}u;D jzpfayonf?
wkid ;f jynfjyifywGif rnfod@k yif aexkdif&vifhupm; ol. rGefjrwfaom/ oef@pif
aom/ tusKd ;aus;Zl;}u;D rm;aom/ wefz;dk rjzwfEidk af om orkid ;f a=umif;onf jrefrmjynf
oljynfom;rsm;. pdwEf v
S ;kH ESihf tawG;tjrifrsm;t=um; acwfaygi;f rsm;pGm qufvufI
&Sio
f efomG ;rnfom jzpfygonf?
rdrdwdk@ tm[m&0kid f;awmfom;rsm;taejzifh Akv
d fcsKyfausmaf Zm ESpf 90 jynfh
arG;ae@ausmv
f eG cf +hJ y;D aemuf qufvufI use;f rmuk,
d pf w
d f +ryJ gapa=umif;ESihf olcspaf om
jrefrmjynfolrsm;ESihf tjrefqk;H jyefvnf qHkqnf;&ygapa=umif; qkrGefaumif; awmif;
vku
d yf gonf?
tm[m&pmapmif 0kid f;awmfom;rsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 27

AkdvfcsKyfausmfaZm ESpf 90 jynfh arG;ae@okd@


opPmtiftm;pk.

E_wfcGef;quf

o0%fv$m

AkdvfcsKyfcifAsm/ AkdvfcsKyf&Sifh
opPmtiftm;pku E_wfcGef;quf *g&0jyKygw,f? AkdvfcsKyfusef;rmygap/
,ae@ArmjynfEikd fiHa&;b0eJ@ vlr_a&;b0wkd@ toD;oD; c|wf+cHKusap&efeJ@ 'Dru
kd a&pD
vGwfvyfr_wd@k ku
d fcsdK;zsufqD;cHae&aom tcsderf Sm oef;aygif;rsm;pGmaom tzdEdyS cf H
jynfov
l x
l k[m ppfu|erf sm;tjzpfe@J wd&p>mefb0ukd t"rRweG ;f yk@d caH e&w,f? ,ckvyJ J
pepfwus qufvufwGef;ykd@z@dk twGuf 2008 ppfu|efjyKa&; zGJ@pnf;yHkudk toufoGif;rJh
2010 a&G;aumufyu
JG dk uvdrfuuspef nf;awGe@J zefw;D =uygvdrOfh ;D r,f?
'DvkdtcsdeftcgrsdK;rSm wkdif;jynfeJ@vlrsdK;ukd wkd;wufat;csrf;vkdwJh OD;xdyf
xm;yefqifwJhacgif;aqmifrsm;ukd awmifhw&if; AkdvfcsKyfudk trSwf&aerd=uw,f?
tzdEydS cf v
H x
l t
k oD;oD;[m ppftm%m&Sifpepf zsuo
f rd ;f a&; zufqpfppftyk pf &k @J tEkid f
usirfh _/ aoG;pkyfra_ tmufu vGwfajrmufa&;twGuf wku
d fyGJ0ifke;f uefaewJh tcsed frSm
Akv
d cf sKyfuvnf; jynfov
l x
l &k @J a&S@u rm;rm;rwfrwf&yfwnfcw
hJ t
hJ jyif/ tzdEydS cf H vlxk
awGe@J twlwkdufyJ0G ifaewJt
h wGuf opPmtiftm;pk0ifrsm;taejzifh tifrwef tm;&
28 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

w,f? tm;&Sw
d ,f? 'gayrJh touft&G,f }uD;&ihfvS+yD;jzpfwJh AkdvfcsKyfukd tifrwef
tm;emvSygw,f?
wkdif;jynftwGuf ta&;}uD;wJhtcsdefwkdif;rSm vlxka&S@uae aewvHk;vkd
rm;rm;rwfrwf xGuaf y:vmcJ+h yD; AkdvfcsKyf [m wkdi;f jynf&J@ &efou
l kd wGef;vSefchw
J ,f?
opPmawmfveS af &;r*~Zif;rSm Akv
d cf sKy&f @J wkid ;f jynfo@dk ajym=um;csuaf wGudk azmf jycJzh ;l w,f?
a&'D,du
k ae ajym=um;/ owday;E_;d aqmfwmawGudv
k J em;axmif&w,f? AkdvfcsKyf[m
twdwforkdif;a=umif; wav#mufvHk;rSm ajymifajrmufcJhwJh awmfvSefa&;orm;}uD;
jzpfw,f? e,fcs@J qef@usiaf &;/ trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;/ zufqpfawmfveS af &;/ wkwjf zL
eJ@ tar&duefw@kd usL;ausmrf _ukd qef@usiaf rmif;xkwfa&;/ vGwfvyfa&;eJ@ +idrf;csrf;a&;/
ppftm %m&Sipf epf zsuo
f rd ;f a&; pwJh orkid ;f tcsKd ;tauG@widk ;f rSm tzdEySd cf Hvx
l rk sm;
eJ@twl ESpaf ygif; (71) ESpf wku
d yf J0G ifcw
Jh hJ awmfveS af &; acgif;aqmif}u;D jzpfw,f?
wkdi;f jynfeJ@ vlrsKd ;tay:rSm uk,
d u
f sKd ;pGe@f tepfemcH+yD; vGwv
f yfa&;eJ@ +idr;f csr;f
a&;twGuf vlxkeJ@twl OD;aqmifv_yf&Sm;cJhwJhtwGuf aus;Zl;}uD;rm;vSygw,f?
AkdvfcsKyf[m zdESdyfr_atmufu vGwfvyfa&;twGuf pHerlemjyjzpfw,f? rD;SL;wef
aqmifvnf; jzpfygw,f? 'DtwGuf Akv
d cf sKyf&@J arG;ae@o0%fv$mrSm trSwfw& azmfjy
vku
d yf gw,f? Adv
k cf sKyf&J@ ZGo
J wWcd eG t
f m;/ awmfvSew
f pJh dw"f mwf/ r,dr;f r,kdiu
f ikd fpaJG om
,Hk=unfcsu/f wkdif;jynfeJ@ vlrsKd ;ay:xm;&SdwJh +idrf;csrf;a&;/ nDnGwfa&;twGuf jrwf
aomoabmxm;wk@d udk opPmtiftm;pktaejzifh ODxyd yf efqifvsuf arwWmyk@d / qkawmif;
yxemjyK vku
d yf gw,f?
Akv
d cf sKyo
f ufawmf&mausmf &Snaf pzk@d use;f rmygap? ESv;kH pdw0f rf;at;csr;f ygap?
vGwv
f yfat;csr;f wJh wkid ;f jynfudk Akv
d cf sKyfu,
dk w
f idk f jrifawG@Eidk w
f u
hJ ,
dk f jzpfygapa=umif;
qkawmif;arwWmyk@d ovku
d fygw,f Akv
d cf sKyf?
av;pm;euf _di f; *g&0jyKvsuf
opPm tift m;pk?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 29

Birthday Wishes from Duwun


Publishing

Dear Baba Bo Kyaw Zaw,


Warm, friendly, loving and kind.....
You are a true Hero in every way!
You are always thought in very special way!
Have a very Happy Birthday!
From members of Duwun team
December 3, 2009.

30 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

odk@
&Jabmf r&_,Of
&Jabmf=uD; OD;wif&J@ 90 ESpfjynfh arG;ae@ twGuf trSwfw&tjzpf uAsmwdk
av; a&; jy;D yd@k vu
dk yf gw,f//
tjrpf
0okefajrrSm
a&udk&mS &if;
'%f&mrsm;ESifh yGif@onfhyef; //
3/ 12/ 09
a&mifpHkyef;yGifhav;awG zl;wH0ifhvdk@ oif;ysH@ar$;jr jrL;=uG avmuudk
tvSqifae=uw,f? jr&Gufpdrf;pdrf;awGvnf; avnif;eJ@twl ,drf;uvdk@? 'gayrJh
tjrpfuawmh ajrv$matmufrmS ajrom;ausmufqikd af wGukd +r+J rw
J ,
G q
f yk &f if; a&udo
k m
&Smae&w,f //
ol@wm0efu tyGihyf iG zfh @dk r[kwfb;l av// 'gayrJh usaemfu ol@b0t&
'%f&mawGe@J yGichf &Jh wJh yef;wyGihf tjzpf wifpm;vdu
k fw,f// bmjzpfv@kd vq
J kad wmh ol@&@J
k;d om;r_/ rGejf rwfwphJ Ge@f vw
$ fra_ wGu u|efawmfwk@d &ifrmS xm0& ar$;jraerSmjzpfv@kd yg/
cspfpmG aom &Jabmf=uD; OD;wif usef;rmygap //
touf &mausmf &Snyf gap //
tav;eDjzifh
oef;atmif
3-12-09

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 31

e,fcsJ@qef@usifa&; trsdK;om;vGwfajrmufa&;wkdufyGJ/ trsdK;om;tcsKyftcsm


wnfwHha&;twGuf wkdif;wyg; usL;ausmfolawGukd pGrf;pGrf;wrHqef@usifwJhppfyGJ/
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_awGrmS a&S@wef;u rm;rm;rwfrwf yg0ifco
hJ /l trdArmjynf
jynfolawGvGwfajrmufa&;twGuf ,ae@txd qufvufwkdufyGJ0ifaewJh &Jabmf
OD;wif&@J touf 90 jynfh arG;ae@twGuf *k%,
f pl mG E_wcf eG ;f qufotyfygw,fcifAsm;?
touf&Sipf Of }uD;jrwfwyJh k*~dKvfawG[m wrdepftouf&iS fae&if wkdif;jynf/ jynfoleJ@
ygwt
D wGuf wrdepf tiftm;jzpfapygw,f?
&JabmfOD;wif&J@ touf 90 jynfharG;ae@ E_wfcGef;quf trSmpum;[m u|efawmf
wk@d jynfoal wG tzdEydS cf b
H 0u vGwaf jrmufa&;twGuf pdw"f mwfceG ;f tm;wckjzpfaprSmyg/
aocsmygw,f? u|efawmfwkd@&J@ awmfvSefa&;oEMdmefukdvnf; wqifhwkd;ckdifrmap
rSmvnf; rkcsyg?
'ga=umifh u|eaf wmfw@dk ArmjynfueG jf rLepfygwt
D wGuf tav;teuf *k%,
f rl yd gw,f?
&JabmfOD;wif touf&mausmf &SnfygapcifAsm;?
&Ja bmfa tmifr Ge f
'DZifbm 3 &uf/ 2009 ckESpf?

32 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

q&mr
'Dae@[m tb&J@ touf (90) ESpjf ynfhajrmufwJhae@ jzpfw,fqkw
d mudk u|eaf wmfwk@d
txl;owd&rdaeygw,f? reufapmapmuyJ udk0eJ@u|efawmf uav;rsm;twGuf
xrif;xcsu=f u&if; owdw&ajymjzpfch=J uygw,f?
'Dae@txdtouf&n
S f use;f rmatmif aexdik fcw
hJ hJ tbudk u|efawmft
h aeeJ@
tawmf aus;Zl;wifrw
d ,f? tbudk teD;uyf jyKpak pmifah &Smufay;aewJh q&mrudv
k nf;
u|efawmfwk@d aus;Zl;wifrdw,f?
wu,fqdk&if tb&J@&Sifoefr_b0[m wdkif;jynfeJ@ jynfoljynfom;rsm;
twGuyf J touf&iS fchw
J ,f? &Sio
f efaeqJjzpfw,fv@kd u|eaf wmfcpH m;em;vnfrw
d ,f?
touft&G,}f u;D &ifv
h mayr,fw
h puUe@f / wc%av;awmif wdik ;f cspjf ynfcspf
pdwfu avsmyh g;oGmwmrawG@vku
d &f bl;?touf (90) t&G,ftxd touf&n
S fpGm
ke;f uefwku
d yf 0JG ifaewJh tbudk u|efawmfw@dk ,kH=unf/av;pm;/ tm;usqyJ g?
'Dae@txd usef;rmpGmjzifh olu jynfolrsm;udk E_wfcGe;f quftm;ay;pum;
ajymqdk ay;Edik fao;wmudk tm;&0rf;omjzpfrdw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 33

w+yKd ifwnf; cHpm;vku


d &f wmu ,ae@txd tb[m wdik ;f jynfe@J jynforl sm;
twGuf pdwx
f JrmS &wufrat;jzpfae&Smw,f?
'guykd J tbtwGuf pdwrf aumif;jzpfrw
d ,f? wu,fqkd touft&G,}f u;D &ifh
vm&if pdwcf sr;f om/ ud,
k fcsrf;omeJ@ tem;,loifh w,fr[kwfvm;? tb b0eJ@ wdki;f
jynf&J@b0 b,fvrdk S cGJr&wJb
h 0jzpfaeawmh tbudk u|efawmfwk@d yd+k yD;wefzk;d xm;
rdygw,f? tb[m u|efawmfw@dk wkid ;f jynfeJ@jynfoal wGtwGuf wefz;dk rjzwfEidk fwJh
&wemwyg;yg?
'Dae@vdk tb&J@}uD;jrwfwJh arG;ae@twGuf rsdK;qufopf&Jabmfwa,muf&J@
vufaqmifuawmhjzifh tbwdk@vufqifhurf;cJhwJh wdkif;cspfjynfcspfpdwf"mwfudk
qufvuf o,faqmifomG ;ygr,fqw
kd meJ@ oEMd mefjyKvdu
k jf cif;jzpfygw,f?
u|efawmfw@dk av;pm;cspcf ifaomtb touf&mausmf&Snyf gap?
av;pm;pGm jzifh
&Jabmf ud'k k;d
3 &uf/ 'DZifbm 2009?

34 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akv
d cf sKyfausmaf Zm tESpf 90 ajrmuf
arG;ae@trSwfw&
E_wfquf*g&0rsm;/ ajym=um;csufrsm;
(1)
Akdvfc sKyfcifAsm;
pma&;q&m/ orkid f;q&mrsm;/ Ekid fiHa&;orm;awGu Akdvcf sKyfukd Akv
d frSL;csKyf
a[mif;ausmfaZmqdk+yD; oHk;E_ef;a&;zGJ@wwf =uygw,f? wu,fh t&Sdw&m;uvnf;
wyfwiG ;f tqif[
h m 'gygy?J 'gayr,fh q&mjzpfoifwef;ausmif;/ ausmif;om;or*~ twGi;f
a&;rSL;armifa&$up+yD; ,ae@txd acwftqufquf rsdK;quftoD;oD;eJ@twl
wkid ;f jynfe@J vrl sKd ;&J@vw
G v
f yfa&;/ +ird ;f csr;f a&;twGuf vkyu
f idk f ek ;f uef v_y&f mS ;cJw
h hJ acgi;f
aqmifwOD;jzpfw,f? tJ'Dacgif;aqmifrt
_ oD;oD;&J@ tcsKyftacgif&J@ oabm/ +yD;awmh
vGwfvyfa&;wyfrawmf/ zufqpfawmfveS af &;wyf&@J acgi;f aqmifvnf;jzpfwt
hJ wGuf
vlxu
k Akv
d fcsKyfukd AkdvfcsKyfvkd@yJ ac:qkd=ujcif;jzpfygw,f?
Akv
d cf sKyfuse;f rmygap?
jrifhrkd;
acwW- =opa=w;vs
(2)
tbkd;AkdvfcsKyf
tbkd;u acgif;aqmifaumif;wOD; jzpfygw,f? usrwkd@ rsdK;qufawGt
awmfrsm;rsm;[m tbk;d &J@ ajc&muked if;zd@k ysi;f =uyH&k w,f? tzdEydS cf aH e&wJh vlxak wG[m
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 35

tbkd;&J@pdwf"mwf/ ZGJowWdawGeJ@ tm;vHk;wkdufyGJ0if&if atmifyGJ&rSmygyJvd@k aumuf


csucf srdygw,f? b0uvnf; bufprkH aJG w/ pdw"f mwfuvnf; rGJawaeor# atmifyeJG @J
a0;aeOD;rSmygyJ Akv
d cf sKyf&Si?hf
r0if; at;
tar&duef/ tDvDEGdKufjynfe,f
(3)
tbkd;Akdv fcsKyfcifAsm;
qHk;yg;oGm;+yDjzpfwJh usaemfhzcif[m zufqpf*syefawmfvSefa&;umv r*F
vm'HAk v
dk o
f ifwef;ausmif;qif;jzpfygw,f? vGwv
f yfa&;acwf/ ae0if;v$r;f rd;k wJah cwfrmS
usaemfhzcifppfAv
kd f[m ae0if;&J@ aumufusprf _/ ,kwfrmr_/ tm%m,pfrl;r_/ tkyfpkzJ@G
jzKwfxkwfowf/ vkyfZmwfawGukd pdwfysufvGef;vdk@ ppfwyfuEkwfxGufcJhw,f? ppf
wyftjyifrmS yJ ynma&;Xme ynma&;rSL;wOD;tjzpfe@J wm0efxrf;aqmifcw
hJ ,f? taz
[m aoomoGm;a&m ae0if;&J@ aumufusprf '_ %f&m'%fcsuaf wGu aysmuf roGm;bl;?
usaemfw@dk &@J wkid ;f jynf[m tJ''D %f&m'%fcsuaf wGe@J ,ckxd rvGwf ajrmuf Ekid af o;bl;?
aphaphawG;avav ppftm%m&Sipf epfudk emusifem=unf;&avygyJ AkdvfcsKyfcifAsm;?
'gayrJhusaemfw@kd jynfov
l x
l ak wG&J@ 'Dru
dk a&pDwdu
k fy[
GJ m atmifyJcG H&rSmygyJ?
AkdvfcsKyfoufawmf&mausmf &Snfygap? usef;rmcsrf;ajr@ygap? Armjynf
awmfveS af &; ppftm%m&Sipf epf zsuo
f rd ;f a&; twGuf qufvufvrf;jyEkid fygap?
kad oav;pm;pGmjzifh
bkef;jrifho de f;(*syef-opPm wm0efc H)
(4)
tbkd ; Akdv fc sKyfa usmfa Zm&Si fh
orD;wkd@wikd f;jynfrSm vlowfaumif ppf&mZ0wfaumif oef;a&$wd@k ppftkypf k
v$rf;rk;d }uD;pkd;aeor# wkid f;jynf[m usuo
f a&uif;rJhaerSmyJ? wkdi;f jynf&J@ usuf oa&
aqmifjzpfwJh tbkd;wkd@vkd acgif;aqmifawG &Sdaevkd@om wkdif;jynf[m usufoa&
36 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&Sad ewmjzpfw,f? tbk;d use;f rmygap? qufvufusuo


f a&aqmifEikd fygap&Si?fh
tbk;d use;f rmygap?
rwifEG,f0if; (wkdusdK)
(5)
tbkd; &Si fh
tbk;d a&;wJph mawG ajymcJhwJh rdef@cGef;awG[m usrwk@d vil ,fawGtwGuf pdwf
"mwfjyKjyifa&; pmayawG/ ajym=um;csuf awGjzpfw,f? ,ckvnf; a&;Ekid for# a&;ygO;D
tbkd;&Sih?f ajymEkid o
f r# ajymygO;D tbkd;?
pifumyludk acwWa&mufaecku
d f tbk;d ukd vSr;f +y;D OD;wifuefawmhvu
dk yf gw,f?
rr}uD ;
(6)
tbzkd; ouf&Snfo kd@
opPmwm0efcH t,f'w
D mu tb&J@ ESpf 90 jynfh arG;ae@rSm bmrsm; ajym
csiyf govJ/ trSww
f & ajymp&m&S&d if ajymay;ygv@dk E_;d aqmfwt
hJ wGuf 0rf;om rdygw,f?
aus;Zl;tvGef wifrdygw,f? wkdif;jynfaumif;pm;wm/ rat;csrf;/ rwnf+idrf/
rvGwfvyfwm[m zdESdyfwJh rw&m;tkyfpkd;olawGa=umifhyJ? olwkd@&J@ tm%m+rJa&;
oufouf pepfqkd;a=umifhygyJ? b,fvkdyJjzpfygap zkd;ouf&Snfwdk@&J@ awmfvSefa&;
tawG;tac: pdw"f mwf/ owWdceG ftm;awGukd wkid f;jynfvx
l ku w+ydKifeufwnf; qkyf
ukid Ef idk w
f hJ umvwcku
k dk a&mufvm&rSm rvGb
J ;l / tbk;d &J@ arG;ae@rmS tbk;d use;f rmygap
qkawmif;&if; awmfvSefa&;tawG;tac:awGudk vlxkawG&J@ b0 tarSmifxJrSm quf
vufxeG ;f ndEdik fygapvkd@ qENjyKygw,f AkdvfcsKyf zk;d ouf&Snf cifAsm;?
pkd; rif;
wuUq ufj ynfe ,f
tar&duef jynfaxmifpk
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 37

(7)
tbk;d AkdvfcsKyfusef;rmygap? wkid f;jynfvw
G fajrmufz@kd ta&; qufvufvrf;jy
Ekid yf gap? OD;aqmifEidk yf gapvk@d qENjyKyg w,f Akv
d cf sKyf? wkid ;f jynfe@J vx
l u
k dk cspw
f hJ Akv
d cf sKyf
oufawmf&mausmf&Snyf gap?
ESif;rkd; (rEav;)
acwW - bef a umuf
(8)
&JabmfoHk; usdyft zGJ@0if Akdvfc sKyf
awmfvSefa&;xJrSm qufvufkef;uefaewJh AkdvfcsKyfwa,mufwnf;om
ouf&x
dS if&mS ;useyf gawmhw,f? Akv
d cf sKyf wa,mufwnf;yJ =unfnKd O;D nGwpf &m useyf g
w,f? wkid ;f jynf[m ppftm%m&Sipf epf/ ppftyk pf ak =umifh arSmifrq
J /J rkew
f idk ;f xefqyJ gy?J
wkdi;f jynfvGwaf jrmufz@kd rsdK;qufa[mif;rsdK;qufopfawG vufwGJke;f uefae=upOfrSm
Akv
d fcsKyftaeeJ@ qufvuf vrf;neEf ikd fygap?
wifO D; (vky fom;rsm;aumvdy f)
uae'g
(9)
opPmwm0efcH t,f'DwmrS wqifh
Akv
d cf sKyaf usmaf Zm&J@ wkid ;f jynfo@dk wifjywmawGudk zwf&rSw&f ygw,f? jynfwiG ;f rSm
u|eaf wmfw@dk &@J avhvma&;t zG@J [m Akv
d cf sKyfudk avhvmrSwo
f m;&if; Akv
d cf sKy&f @J vrf;pOf/
Akv
d cf sKyfatmifqef;&J@ vrf;pOftwkdif; usaemfw@kd csDwufae=uygw,f?
avh v ma&;tzGJ
&efukef -rEav;
38 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

(10)
AdkvfcsKyfcifAsm - AkdvfcsKyf&Sifh
ukd,w
f ikd fa&; twKy`wu
Wd kd a&;om;ay;cJhwht
J wGuf Adkvcf sKyfukd txl;yJ aus;Zl;
wifygw,f? jzwfoef;qJ orkid ;f acwf twGuf uk,
d af &;twKy`w[
dW m rD*g0yfaygi;f rsm;pGm
yg0if&w
Sd Jh rD;SL;wkid fjzpfv@dk aus;Zl;wifjcif;jzpfygw,f?
Akv
d cf sKyfuse;f rmygap touf&mausm&f Snfygap
armifoufOD; - rcifrsdK;rsdK;
acwW - vef'ef
(11)
orkdif;pmtkyaf wGzwf+y;D Akv
d cf sKyf&@J kyfykv
H $mukd awG@jrif&w,f? AkdvfcsKyfqw
kd m Akv
d cf sKyf
atmifqef;&J@ uk,
d yf mG ; Akv
d cf sKyfausmaf Zmukd qkv
d w
dk myg? Akv
d cf sKyfarG;ae@rmS ta0;uae
*g&0jyKvkduyf gw,f? AkdvfcsKyf use;f rmygap
aemfa v;vGD- apmrkd; Zuf
(12)
opPm wm0efcHt ,f'Dw mrSw qifh
wkwjf zLawGe@J wku
d w
f hJ wku
d yf eJG @J tif;pdew
f u
dk yf rJG mS toufab;u vGwv
f m
cJhwhJ AkdvfcsKyfausmaf ZmtwGuf &ifwkef yef;wkefjzpf&cJ&h w,f? Akdvcf sKyfatmifqef;eJ@
ocifp;dk wk@d awGudk ajratmufqufo,
G fa&;vky&f mrSmvJ &ifwek &f w,f? zuf qpf*syef
awGudk &Gy&f Gyfc|Hc|HawmfvSefarmif;xkwfcJhwJh ppfajrjyifxu
J AkdvfcsKyfudv
k nf; &ifwkef&
jyefw,f? orkid ;f rSm ajymifajrmufcw
hJ hJ acgi;f aqmifqw
dk m t}urd }f urd af owGi;f jyefc&hJ wJh
vlyJvkd@ aumufcsufcsrdw,f? usufoa&&S&d Sd touf&Sio
f efz@kd use;f rmygapvkd@ qk
awmif; arwWmykd@ovku
d yf gw,f&Si?fh
roD& dc kdi f
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 39

(13)
zkd;ouf&Snf AkdvfcsKyfokd@
Akdvcf sKyfESihf Akv
d fcsKyfudk jyKpkapmifha&Smufaeaom orD;jzpfol a'guw
f m vS
ausmfaZmyg use;f rm=uygapa=umif; qkawmif; arwWmykd@ovsuyf g? tbk;d &J@ ZGJ/ owW/d
pdwf"mwf/ wkdif;jynfcspfpw
d fukd trDvu
kd fz@kd }udK;pm;vsufyg? Akv
d fcsKyfudk tm;us twk
,lvsuyf g?
tke f; ausmf+ zdK ;
opPm tift m;pk0if
twGi f; a&;rSL ;-trsdK;om;vli ,fr sm; tzGJc sKyf( *syef)

(14)
AkdvfcsKyfeJ@ awG@csifygw,f? pum;awGvJ ajymcsifygw,f? tenf;qHk;
tacsmiform; rjzpfz@kd vdw
k ,f? orkdi;f tawG@ t}uHKawGu,f0wJh Akdvcf sKyf-tbkd;ukd
ar;p&mawGvJ trsm;}u;D yJ? zke;f eJ@qufo,
G cf iG &hf &if qufo,
G yf g&ap? tbk;d Akv
d cf sKyf&@J
om;orD;ajr;jrpfawGjzpfwhJ awmfveS af &;tiftm;pkawG[m ,cktcg rJaqmufrmS &Sad e
=uygw,f? tbkd;&J@ aus;Zl;awGukd u|efawmfw@kd vli,fawGu jyefvnfaus;Zl;qyf
wJt
h aeeJ@ wkdi;f jynfvw
G af jrmufa&;rSm yg0ifv_y&f mS ;ae=uygw,f?
tbkd;Akv
d fcsKyf oufawmf&mausmf &Snaf paomf? ?
rif; rsdK ;armifESifh rsdK;qufo pfrsm;
acwW - rJ a qmuf?

40 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

(15)
tbAkdvfcsKyfausmfa Zmokd@ wrf;wjcif;
'Duae@Armjynf ppftyk pf ek @J Akv
d cf sKyfatmifqef;eJ@twl jynfo@l wyfrawmfudk
wnfaxmifcJhwJh bbAkdvfcsKyfeJ@ E_dif;,SOf=unfhrdw,f? bbu vlxkukd av;pm;
cspcf ifw,f? oef;a&$ppftyk pf u
k vlxu
k t
dk m%mtwGuf ajceif;cHv
k dk oabmxm;w,f?
bbAkv
d cf sKyfu wkid ;f jynfe@J vrl sKd ;ay: zdEydS rf a_ tmufu vGwaf jrmufatmif aqmif=uOf;
w,f? oef;a&$ ppftyk pf u
k vlrsKd ;toD;oD;ukd ppfzed yfatmufqo
JG iG ;f +y;D acsre_ ;f zdEydS w
f ,f?
bbu k;d om;w,f? jzLpifajzmifrh wfw,f? oef;a&$w@dk uawmh wkid ;f jynfe@J vx
l t
k ay:
aumufusppf w
k yf w
hJ ,f? ,kwrf myufpufw,f? bbAkv
d cf sKyw
f @dk vdk acgi;f aqmifaumif;
awG&@J vufxrJ mS vlx&k @J tm%m a&mufrvmbJ/ wefz;dk r&Sv
d ,
l w
k rf mawGu tm%m
odrf;,lvkdufwJhtcsdefup+yD; wkdif;jynf[m ab;qkd;uyfqkd;eJ@ }uHKawG@zdk@ =urRmiif
awmhwmygyJ? b,fvkdyJjzpfygap wae@awmh vlxktm%m[m vlxktpk;d & vufxJ
jyefa&muf&rSmaygh? vlxkuom rlvtm%mykdifjzpfygw,f? vlxkawGeJ@twl quf
vuf&yfwnf wku
d yf 0JG ifEidk f zk@d bbAkv
d cf sKyfausmaf Zm use;f rmygap? ouf&mausmf &Snyf g
ap? qufvufvrf;jyEkid fygap?
tdENd, Ekdifi Ha&muf
'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;
(16)
tbkd; Akdv f c sKyfa usmfa Zmok d@
AkdvfcsKyf[m usaemf-usrwkd@twGuf tarSmifxkrkefwikd f;awGu pl;&JxGuf
vmwJh awmufyaom vrf;jytvif;a&mif yg? tJ't
D vif;ykid &f iS }f u;D oufawmf&mausmf
&Snfygap? kad opGm tav;teuf *g&0jyKvsuyf g?
ta0;a&muf ArmjynfbmG ;
tvkyo
f rm;wpk?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 41

uefawmhyef;uAsmrsm;
arG;ae@uefawmhyef;uAsmrsm;
uG , f v G e f j cif ; twG u f uef a wmh y ef ; uAsmrsm;

42 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

arG ; ae@uef a wmh y ef ; uAsmrsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 43

r*Fvma&$&wkrS - onf
(0if;wifhxGef;)

e,fcs@J qef@usifa&;
zufqpfqef@usiaf &;
trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;
Ekdiif Hawmfopfay:xGe;f a&;
ta&;awmfawGtwGi;f
qif;&Jtwl
csr;f omtwl
ylvrJ cG/J at;vJrcGm
jzwfoef;vmcJh
r*Fvma&$&wk}u;D wkid cf h+J yD

r*Fvm,ck
a&$&wkrS - onf
pde&f wkqD/ &mjynfq
h w
D ikd f
Ekid if t
hH usKd ;/ jynfol@tusKd ;ukd
o,fy;kd &Gufaqmif/ *k%fa&mifqif&if;
usi;f yEkid af p/ use;f rmapa=umif;
qkawmif;uefawmhvu
kd fygw,f?

Ekid if aH &;t&/ av;pm;&ovkd


yk*Kd~ vfa&;t&/ tm;usvzS ,
G f
ArmhrsKd ;rmef/ k;d &m[efe@J
pHuu
dk x
f ;Hk nD/ b0nDpG
pHjyarmifE/HS tdraf xmifreS t
f jzpf
pl;epf&ifrmS / *k%fjyKygw,f

(OD ; av;OD ; wif e J @ a':a':wk d @ &J @


15-1-1995 ck E S p f r S m
jynf ha jrmufw Jh ES p f 50 ajrmuf
r*Fv m a&$& wk y G Jo kd @ txdr f; trSw f)

(0if;wifhxGef;)

44 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

xGef;awmufqJ=u,feDokd@ay;ykd@wJh

uAsmo0%f
0if;wifhx Ge f;

&Spfq,f wJh
tESpf u,fu,f vl@b0rSm
vSywJh b0orkdif;a=umif;eJ@
Ekdiif o
H m;aumif; yDopGm
vlxak cgi;f aqmif yDopGm
*k%af jymifpmG jzwfoef;
rkew
f dik ;f vrf;ay:u =u,feD
trdjynftwGuf *k%f,pl &m
u|efawmfw@kd twGuf *k%,
f lp&m
=unfndKpGm OD;ckduf
E_wcf Ge;f qufovkduyf gw,f OD;av;a&
OD;av;&J@
jzwfoef;cJ+h yD; ESp&f Spq
f ,f
ESpf ESpq
f ,fppD w
d yf ikd ;f
orkid f;aemufcu
H m;awGe@J ,SOpf yf
av;av;jrwfjrwf =unfhrdwt
Jh cg

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 45

(1)
1919 rS 1939
e,fcsJ@q;dk vufatmuf
zGm;ajrmuf+y;D arG;vm
bkd;ab;awG[m a&$bdEk ,
G f
om,m0wD oHk;q,f[m arG;Zmwd
*VKef"yd wd q&mpH&@J
awmfveS o
f H "m;a&mif=um;rSm
}uD;jyif;um vlvm;ajrmuf
'l;raxmufwwfoal wG&@J yJw
h ifoH
ESv;kH om;tcHay: yl;uyf
awmfveS pf w
d "f mwfeJ@ rsKd ;csp0f dnmOf
pdr0fh if+y;D tarG&cJah va&mhovm;
e,fcsJ@orm;ukd qef@usif
u|efjyKolawGudk qef@usifzd@k
&ifudak umh+yD; vuf;Hk ajrmuf
ra=umufw&m;ukd pku
d x
f lum
axmifo
h ;kH &mjynfrh Sm ygcw
hJ ,f
e,fcs@J qef@usiaf &; orm;aumif;jzpfcw
Jh ,f
(2)
1939 rS 1959
e,fcsJ@qkd;ukd qef@usif
wku
d yf 0JG if tefw&k if;
'kw,
d urBmppftwGi;f [kid ef efa&muf
trdEdik if H vGwaf jrmufz@dk ppfynmoif
orkid ;f 0if &Jabmfo;kH udsyf pm&if;rSm
ukda&$[m
Akv
d af usmaf Zmjzpfvmw,f
0ifvmwJ*h syef[m
46 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Ekdifit
H ay: qufu|efjyK
vlxktay: &ufpuf
zufqpfyyD D &rf;um;awmh
zufqpfrsm;ukd armif;xkwaf &;
zufqpfqef@usifa&; wyfaygi;f pk}u;D zG@J Eikd zf d@k
Akv
d cf sKyfatmifqef;eJ@ ocifp;kd wd@k v#dK@0SufawG@
yxrqH;k awG@ aqG;aEG;wJah e&mtrSe[
f m
yJc;l pHjywyf&if;u
Adkvaf usmfaZm&J@ ckwifay:rSm
zufqpfawmfveS af &;
[pfau;+y;D azmf=uawmh
Akdvaf usmfaZm[m wkdif; 4 &J@
ppfa&;acgif;aqmifwOD; jzpfcw
hJ ,f
zufqpfawmfvSeaf &;rSm ygchw
J ,f
zufqpfqef@usifa&;wm0ef auschw
J ,f
t*Fvyd jf yeft0if
toifjh yifvmwJh puULjzLpmwrf;
EkdifiHeJ@t0Se;f qef@usi=f u
orkid ;f 0if aeol&ed t
f pnf;ta0;yGJ
&J&J&if&h ifh qifE=$J u
Armhvw
G fvyfa&;twGuf toifjh yif
tqkdjyKcsuaf wG wif=uwJhtcg
Adkvaf usmfaZm&J@ tqk[
d m
trsKd ;om;aoG;pnf;nDnw
G af &;tqkyd g
vGwv
f yfa&; a=unmt+y;D
ta&;}u;D wm0efrsm;ukd xrf;aqmif
orkdi;f wGiaf tmif todtrSwjf yK=u&
ppfaoe*FAsL[mrSm wacwfxl
wkwfjzLusL;ausmo
f lrsm;ukd armif;xkwaf &;
bk&ifah emifppfqifa&;&J@ Adou
k m
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 47

&ef}u;D atmifppfqifa&;&J@ Adokum


wkid f;jcm;&efukd umuG,f&mrSm
tc&mtcef;u ygcw
hJ ,f
Ekid if o
H m;aumif; yDchw
J ,f
(3)
1959 rS 1979
jynfwiG ;f ppfr;D cd;k awG onf;xef
Ekid if eH @J t0Se;f
&[ef;&Siv
f lw@kd &@J qEN
q&m}uD;ocifu,
dk af wmfrdi_ f;u OD;aqmif+y;D
+ird f;csr;f a&;&ap&m &apa=umif;
oGe;f avmif;+y;D }udK;ukwf
tm;xkw+f yD; aqmif&u
G f=uwJt
h cg
trdArmjynf}uD; omapa&;
jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;
jynfwGi;f +ird ;f csr;f a&;
raES;rzifw
h ufu
'kw,
d OuUtjzpfygcw
hJ ,f
ta&;}uD;wJt
h cef;uygchw
J ,f

ppftm%m&Sifwd@k wufvm
Armjynf}uD; wk;d +yD;arSmif
+idr;f csrf;a&;t&dyfta&miftm;vHk; uG,faysmuf
ppfzed yfatmufu jynfolawG
'kuQawG yifv,fa0=uawmh
trdajrukd vGwfajrmufcsif
jynfoludk u,fwifcsifvGe;f vkd@
wlwHpOfudk qkyu
f ikd f
48 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

azmufjyefoal wGudk &ifqdkifzd@k


vufeufudik af wmfvSefa&;qD a&mufvmw,f
=u,feDwvufvuf vif;cJhw,f
awmfvSeaf &;orm; yDcw
Jh ,f
(4)
1979 rS 1999
ukd,u
f sKd ;rSeo
f r# pGe@f vw
$ &f if;
tvif;opfqD ar#mf&nf
=u,feaD &mifwvufvuf
tcef;quforkid ;f pOf
wlwHpOfukd qufo,faqmif
*k%fa&mifajymifajymifaecJw
h ,f
'kuQawGukd xDrxif
xm0pOf &J&ifrh e_ @J
vlxt
k usKd ;qufv;kH yef;
Ekid if w
H 0Sef;&J@ ta&;awmf
trdEikd if Hawmf&@J tem*wfta&;
bHt
k a&;rSefor# yg0ifum
&moufyefawmfveS af &;orm;qkw
d m - 'Dvykd g
&moufyefEikd fiaH &;orm;qkw
d m - 'Dvdyk g
Ekdifiu
H dck spf jynfocl spfwJh
rsKd ;cspt
f ppfqdw
k m-'Dvykd g vk@d
pHerlemaumif;rsm;pGm jycJw
h ,f
qufvuf+y;D vnf; jyaew,f
tck
pde&f wkawG vGeaf jrmufvd@k
tESpf 80 ajrmufawmif wkdifc+Jh yD
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 49

&mjynfhqD csDwuf&if;
tvif;opfawG qufjzef@a0
trdajrtwGuf quf*k%af qmif
*k%fa&mifajymifajymif qufjzwfoef;
orkid ;f tcef;cef;&J@ pmrsuEf mS awGay:rSm
Adv
k af usmaf Zmqkw
d m orkid f;0if
xm0pOf pHerlemjyK
av;pm;r_e@J OD;ckduu
f m
E_wcf eG ;f qufovkdufygw,f OD;av;a&

1999 ckESpf 'DZifbm 3 &ufae@rSm


usa&mufr ,fh Ak dv fa usmfa Zm&J@
tESpf 80 jynhfarG;ae@okd@
wkdufyGJ0 ifae=uqJ wkdufyGJ0 ifae=uaom
&Ja bmf & J b uf j ynfo l @ buf a wmf o m;rsm;.
ukd, fpm;
0if; wif h x G e f ;
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ;
trSw f 22/ Ek d0 ifb m 2010?

50 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Adv
k fcsKyfausmaf Zm
armifp Gr f;&nf
oH;k udsyw
f &hJ aJ bmf
awmfveS w
f o
hJ rkid ;f
ppfynm
*syefrmS oloifv@kd
xkdif;a&mufv#if ppfwyfzJ@G
e,fcs@J u0kd idk ;f ?
Akv
d cf sKyfausmaf ZmwJh
ausmfaZmwJhAv
kd cf sKyfyg?
atmifausmfeJ@olvJyg
atmifqef;rSm olvv
J u
dk ?f
ausmif;om;eJ@ocif
v_yf&mS ;pOf olygchJ
ppfcs&D m olvu
kd f
atmifqef;eJ@ twlwu
kd ?f
e,fcsJ@e@J zufqpfyg
awmfveS &f m a&S@wef;
wkwjf zLarmif;xkwyf JG
&JwahJ rmfueG ;f ?

wkid f;jynf&ef[o
l r#
olwdu
k f& a&S@wef;rSm
ppfyaJG wG +y;D wJhcg
,rf;aiG@rmS olratmif;
ppftm%m olrruf
ppfrif;quf olraxmifbk
+ird ;f csrf;atmif csdK;jzLv$wyf gv@kd
r_id f;ocifh xHawmfyg;rSm
ppfrek ;f ol jynfppfom;&,fv@kd
tm;xkwcf ahJ =umif;?
Armjynf ppfu|eo
f abmuf
vGwaf jrmufapapm?
vGwaf jrmufwAhJ rmjynf
+idr;f csrf;apaom? ?
armif p G r f ; &nf
2007 rwf 27 awmf v S e f a &;ae@
(aemif w acwf a'gif; zwf p mrS m oHk ; zk d@ )
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ;
trSw f 22? Ekd0 if b m/ 2010?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 51

ESvHk;vS yef;wyGifh
zkd;eD

0okeaf jrrSm tauG@taumuf tqif;twuf


a&ukd&Sm&if; pmrsuEf mS rsm;
'%f&mawGeJ@ yGifhcJhw,f ? '%f&mawGe@J tHkusi;f zG@J csed f
ESv;Hk tdrfonf;yGwf 0wfrv
_H dk EknhH
tk%fOD; vSy va&mifvdk at;jrw,f ?
zl;iHpk pHy,fwyGihv
f dk ESrd chf s;dk om;r_
ar$;jrxHo
k if; yef;0wf&nfvpdk k
vwfqwfwaJh vni;f eJ@twl b0ukdxq
k pf
rkifd w
f ikd t
f rSwf 90 ausmjf zwf jzpfwnf ysHoef;cJhw,f?
r&yfrem; ckwaf rmif;oGm;
b0&xm; ol@tajrmftjrif
rD;aygit
f m;jyif;qJygvm;? aumif;uifjyifrmS

52 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

=u,fwm&mwk@d vif;vuf
wdru
f Gef&ufwkd@ jzef@usuf
tem*wftwGuf tJh'g
tzdk;rjzwfEikd w
f hJ &wemawGayg?h

ppfurdk ek ;f vk@d
rv$rJ a&Smifom
awmfveS fppfxJ ygchw
J ,f
t"dyd m` ,fwcktwGuf
touf&iS faewJh kyyf v
kH m$
+idr;f csr;f a&;ukcd spf oif[m
jynfou
l cdk spfv@dk jynfolawG&J@ &ifEpS fonf;csm?
uGejf rLepfjzpfcw
hJ ,f?
0okeaf jrrSm
oEMdmefcs a&ukd&Sm&if;
ESpf v &ufwkd@ jzwfoef; '%f&mawGeJ@ yGifhcJhw,f ?
pGe@f vw
$ frw
S w
f rf;rsm;jzifhom ,Ofyg;
ao+y;D om;vkd oabmxm;vsuf
c&D;qufcJh
&moufyef ? zk d ; eD

(10-12-2009)
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm&J @
touf 90 jynf h a rG ; ae@twG u f
trS w f w &
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ;
trSw f 22/ Ek d0 ifb m 2010?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 53

ppfeJhcsdK;_zL
+idr f;csrf;ol
(&JabmfoHk;usdyf0if Akv
d frSL;csKyfa[mif; ausmfaZm ESpf 90
jynfh a rG; ae@trS w fw &)

&ifacgi;f ork'N&m
pdw"f mwf ausmufaqmifausmufom;vkdrm
tcspftrke;f eJ@ &efig
yDjyifjywfom; oJuJw
G m?
{&m0wD[m
ESv;kH aoG;a=umxJ pD;aeum
Armjynfjynfo[
l m
ol@&@J ewfbk&m;yg? ?
+id r f ; csrf ; ol

54 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

touf (90) zdk;ouf&Snf


Adv
k cf sKyaf usmaf Zmokhd
armifpkd;csdef
zk;d ouf&n
S faygh
xkpd Ofu 19 ESpo
f m;
1300 jynft
h a&;awmfyrkH Sm yg0ifchJ
Akv
d af tmifausmw
f @dk eJ@twl
ausmif;om;v_y&f mS ;r_rmS pwifyg0ifchJ
,ck touf 90 ESpf
orkid ;f acwfawGxrJ mS
ESpaf ygi;f 71 ESpfwdik f jzwfaeqJav ?
e,fcsJ@qef@usifa&;
trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;
zufqpfawmfveS af &;
'Drdu
k a&pDa&;/ vGwv
f yfa&;
jynfwiG f;ppf&yfpaJ &;/ +ird ;f csr;f a&;
tkd tb zk;d ouf&n
S f
Akv
d fcsKyf&@J oauFw trSwt
f om;
ckacwf b,forl sm;&xm;zl;ygvdrhf
tb zkd;ouf&Snfwa,mufom
,cktcg &Sad wmh?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 55

usaemfwd@k acwf&J@
Armjynf usuo
f a&aqmif[m
zk;d ouf&n
S f AkdvfcsKyfyg?
[kpd Ofxu
J
trsdK;om;vGwaf jrmufa&;wyfacgi;f aqmif
jynfol@wyfrawmfacgif;aqmif
trsKd ;om;Ekid fiaH &; acgi;f aqmif
'Dru
kd a&pD +idr;f csr;f a&;acgi;f aqmif
tb AdkvfcsKyf[m
Armjynf&J@ usufoa&aqmifyg
wem&D touf&Snf usef;rmaeor#
wkdi;f jynfrSm usuo
f a&wem&Dwd;k pG
'Dr# usufoa&aqmifygw,f
Armjynf&J@ usufoa&aqmif[m
zk;d ouf&n
S f AkdvfcsKyfyg?
q&m}u;D ocifu,
kd af wmfr_id ;f eJ@ twlwuG
+ird ;f csr;f a&;ydou
k mtjzpf
pl;pl;epfepf xrf;&GuOf ;D aqmifchJ
tkb
d ,fh +idr;f csr;f a&;ydou
k mjzpf?
vlxEk pS o
f ufvv
dk m;=u
vSyat;csr;f +idr;f csr;f a&;
tkypf ;kd ,kwfrmolw@dk ab;z,fxm;cJh
ppftyk pf u
k ykv
d @dk ab;z,fxm;cJh
'ge@J 'Drdu
k a&pD +ird ;f csrf;a&;twGuf
vufeufuidk af wmfveS af &; c&D;azmuf
56 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

rdcifygwDo@kd jyefa&mufvm
ppftm%m&Sipf epf
zsuo
f rd f;ppfrSm zkd;ouf&n
S f Akv
d cf sKyfyg0ifc&Jh ?
q,fpEk Spf
&mpkEpS af wG&@J
apmfum;rku
d fidk ;f wJah cwf&@J
av;vHwhJ 0efxyk 0f efy;dk
tb zk;d ouf&n
S f
cg;usKd ;rwwf cg;ukdif;atmif xrf;o,faecJh
usaemfwd@k vli,fvl}uD;awG
jynfolawG
tb zkd;ouf&n
S fudk tm;emaerdayg?h
twk,l tm;usrd
yDwdeJ@ qGwfysH@rd
tm;ema=uuGv
J pS mG
pmemiJn
h m rdaygh tzAkv
d cf sKyf&,f
igwkd@
ycH;k ajymif; wm0ef,=l u&r,f
awmfveS fa&;ukd vufqifu
h rf;,l=u&r,f
tbvkd cg;uke;f atmif xrf;=u&r,f
ppfu|eb
f 0 vGwaf jrmufa&;
tbzk;d ouf&n
S f vrf;jyay;cJ+h yyD J
usaemfwd@k t&J0hq
H k;H csDwuf wkduzf suf&r,f
uwdjyKygw,f tbAkdvfcsKyf
ppftm%m&Si[
f m
ArmjynfEidk if aH &; aemufaz;aygufu 0ifvm
rnf;eufwJh tawmifyaH wGe@J jzef@tyk zf dp;D
ppfr;D awG awmufavmifapcJh ?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 57

zufqpfppftyk pf [
k m
olw@kd u,
kd o
f w
l d@k
rD;owform;aumif;awG xifrw
S x
f m;yHyk J
'gayrJv
h J Armjynfudk rD;wifd@_ ae=u ?
pnf;vH;k nDnw
G rf _
bmwckrS r+ydKuGJapa&; qkdqd+k yD;
zdEydS fa&; ppfzaemifeh @J aoG;cGJ
+zKd cGJaecJ?h
tJ'pD pfr;D awmuf
ppftm%m&Sifpepfwu
dk fzsufa&; ajcz0g;atmuf
+ird f;aysmufap&r,f
'Dppfr;D awmuf 'Dru
dk a&pDvx
l t
k m%mvufatmufrmS
+ird f;aysmufap&r,f
+ird ;f csr;f a&;Adou
k m
awmfveS fa&;orm;}u;D tb zkd;ouf&Snx
f u
H
t&,lch=J u+yyD J
vrf;jytawG;tac: owWcd eG ftm;
crf;em;wJph w
d "f mwfawG
ppfu|eb
f 0 vGwfajrmufz@kd
wyfqifc=hJ u
tb zkd;ouf&Snf Akdvcf sKyf&J@
tvGecf rf;em;wJZh v
JG ;kH v
wkid ;f jynfucdk spw
f hJ
vlrsKd ;ukcd spfwhJ
tzdEydS fcjH ynfoal wGudk odyu
f cdk spcf ifav;pm;
oem;wwfw/hJ =uifemvGe;f wJh
tbzkd;ouf&Sn&f J@ toJEv
S ;Hk ukd
58 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

usaemfw@dk ,}l uHK;xm;cJh


0wfqifcyhJ g+y?D
Akv
d fcsKyf&@J
awmfveS af &;orm;b0
jrifhjrwf rGef&nfwhJ tJ't
D vSudk
usaemfwd@k b0 toJEv
S k;H xJ
wpkxJ XmyemjyKvku
d f=u yefqifOD;cku
d fvu
kd f=u
tb&J@ aus;Zl;txyfxyfukd
usaemfwd@k tJ'eD nf;eJ@
ay;qyfae=uyg+y?D
tbAkdvfcsKyf zk;d ouf&n
S f
use;f cHomvk@d rmygap
touf&mausmf &Snfygap
wkid ;f jynf+idr;f csr;f wJh acwfe@J
wk;d &rnfrSm rvGJay?
armif p k d ; csd e f
'D Z if b m 20/ 2009?
opPmawmfvSefa&;pmayr*~Zif;/
trSwf 22/ Ekd0ifbm 2010?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 59

Arm_ynf&Jh ju,feD
okd@ r[kw f
tawmufyqHk; tvif;tdrf
&J+idrf;

opPmw&m;
wHpOf/ wl
uavmif/ aoewf
+idrf;csr;f a&; csKd ;jzL
ckid rf maom oEMd mefonf jynfol
jzLpifpGm &yfwnfonhfrl ol
ol qdkaom
xkt
d zk;d ysKd tm;
OD;nw*f g&0jyKyg.?
&J + id r f ;
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ;
trSw f 22/ Ekd0 ifb m 2010 rS?

60 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

u|Ekfyfwdkh. zGifh[0efcHcsuf
aerif;eD
awmfveS af &;orm;qkw
d m
rdrdukd,fukd accs
wwfEdik o
f r# accs
tJ"du tykid ;f tpawGe@J
jynfoludk a&$cscsifolawGyg
yk*v
~ tcGit
hf a&;xuf
ky"f rRu zGiahf y;wJh
awmfvSeaf &;ukd ,Hk=unfw,f
awmfveS af &;onf yxr
awmfvSeaf &;onf 'kw,
d
awmfvSefa&;onf wwd,
wkEdi_ f;vkd@ r&wJh
vl@avmuopftwGuq
f &kd if
av;oacseF @J urBmwode;f ru
xm0& ay;qyfoGm;r,fo
h lawGyg ? ?
aerif ; eD
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ;
trSw f 22/ Ekd 0 if b m 2010rS?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 61

wefzdk;ESpfrsdK;ESifh ESpfrsufESm

pkdif;avmifrdef;ouf (=u,furBm)

(u)
odr;f ,lxm;wJt
h m%m
tcGix
fh ;l awG&vm/ tm%m𝔭l vm
ykvi af y:rSm aumfxlxu
l yfxm;
oHrpd_ x
JG m;
wz0g;ruGmawmh?
tm%mtwGuf
vlawG&J@toufukd owfjzwf&
zdEySd af csre_ ;f tEkdifusi&fh
jynfwiG ;f ppfr;D [ke;f [ke;f x?
olwkd@&@J bGJ@xl;
*k%fxl;odumQ =unfyh g
tm%mtl;trl; vlowform;awG

aumufuspfpw
k yf hJ vl,kwrf mawG
t&Sufuif;rJo
h al wG
ppf&m0wfaumifawG
wkdi;f jynfqw
k ,
f w
k yf sufp;D
vl@tzGJ@tpnf;&J@ w&m;cHawG
awG
awG
qJoHqkdoH/ uJ&h J@oHawG
_wcf s armif;rJ/ awmxkwo
f aH wG?
igwd@k wikd f;jynf
'Dtemhyqkwaf wGa=umifh
usufoa&tcgcg ,kwf
*k%yf 'k u
f if;rJh

62 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&Sufyg&J@?
(c)
zk;d oufawmf&n
S f Akv
d cf sKyfu
trsKd ;om;jynfol
vlxu
k dk cspfw,f
tm%mwefz;dk xuf
vlxkudk av;pm;jrwfE;dk
vlxt
k &dyrf mS cku
d ;kd
vlxt
k usKd ;ukd OD;xdyyf efqef
jynfoo
l mv#if trdtz
tzdk;&J@ &mZ0ifrSm awG@aecJh&
b0wav#mufvHk;rSm ?

vGwfvyfa&;
jynfol@'rD u
dk a&pDa&;
+ird f;csr;f a&; ac|;aoG;ay;qyfc&Jh
uk,
d fusdK;pGef@v$wcf hJ
ke;f uefcahJ v&J@?
tzk;d oufawmf&n
S [
f m
wkdi;f jynf&J@usuo
f a&aqmif
awmfvSev
f x
l k&J@ oduQmukd aqmif
tarSmifacwfxu
J =u,feyD iG ahf ew0ef;
wif&hf e$ ;f a0om
wkid ;f jynftwGuf
vufvufusufoa&jzm
puUe@f widk ;f rSm?
pkdif;avmifrdef;ouf (=u,furBm)
'D Z if b m 26? 2009
opPmawmfvSefa&;pmayr*~Zif;
trSwf 22/ Ekd0ifbm 2010rS?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 63

zufqpfawmfvSefa&;ol&aJ umif;
Adv
k cf sKyaf usmaf Zmodhk
armifprG ;f &nf
k;d om;ESrd chf s
rmer&Sd
owW&d Sd?
wkduyf cJG sed w
f Gi;f
jcaoFrh if;?
wku
d yf v
JG eG u
f
csKd ;iSuyf ?
'dk@bausmaf Zm
tm,k'aD Cm
a&m*gr&S/d ab;r+id?
qkvnf;awmif;.?
uefawmh.?

armifpGrf;&nf
2010 rwf 26
rkd;rcrS ul;,la zmfjyonf?

64 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Adv
k fcsKyaf usmaf Zm
touf 92 ESpfarG;aehodkh
armifpGrf;&nf

wyfrawmf wnfaxmif
atmifqef;ESi,
hf OS f armfueG ;f 0ifo/l
ppfyg&*l/
&Jabmfok;H usdyf
xdyq
f ;kH wef;rSm/ atmifqef;ESi,
hf OS f
orkid f;0ifo/l ppfyg&*l?

jynfwiG ;f ppfrmS / ppfurdk vkd


oajyukyd sKd ;/ a&csr;f tk;d jzifh
csKd ;jzLv$wo
f ?l

awmfveS af &;/ vGwv


f yfa&;
+ird ;f csr;f a&;/ aoG;ac|;quf&if;
toufwpf&mwef;
e,fcs@J tpkd;&/ jzKwfcsco
Jh l vSr;f 0ifouf&n
S /f =u,fet
D zk;d
zufqpf*syef/ awmfveS cf ho
J l 'k@d tzk;d uk/d &Scd d;k aumfa&mf
usL;ausmw
f kw/f wku
d fxw
k cf o
hJ ?l 'k@d ylaZmfonf/ oufawmf&mausmf
&Snfapaomf? ?
usL;ausmpf pfu/dk wGe;f vSepf pfjzifh
ppfupdk pfcsi;f / ol+zKd cGi;f vJ
armifp G r f ; &nf
2011/ 'DZifb m ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 65

'DZifbm 3 rSm touf 92


&S+d yDjzpfwJh

Adv
k cf sKyfausmaf Zmohkd
*g&0uAsm
armifpGrf;&nf
awmfvSeaf &;
vGwv
f yfa&;
+ird ;f csr;f a&;
ta&;}uKH wkid ;f / rqkid f;xrf;&Guf
touf 90 ausmf
'kd@tzkd; ausmfaZm
ausmfaZmouf&Sn/f 'k@d jrefjynfrmS
jyefvnfq=Hk u/ OD;csaumfa&mf
'k@d yal Zmft/hH
jynfawmf0ifcef;/ atmifpnf&rG ;f I
a0gxrf;}udK& ygvdak omf? ?
armif p G r f ; &nf
2011/ 'D Z if b m?

66 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wa,mu

wifrdk;&JhaemufqHk;qEN

armifp Gr f;&nf
(rkd;rcrS ul;,lazmfjyonf)

e,l;a,mufuae
t,fvaf tukd
olraocif
pmayES;D aESm/ twla[mzk@d a&mufcw
hJ ,f?
aemufqk;H awG@&/ arhr&cJh
ae@ae@nn/ wvuk;d owif;
arSmifarSmifvif;vif;/ oGm;&if;vm&if;
&,f&,farmarm/ ajym&if;qk&d if;
pm;pm;aomufaomuf
wa,mufrsufEmS wa,muf=unfh&if;eJ@
rif;eJ@igeJ@
pma=umif;aya=umif;/
a&S;a[mif;aESmif;jzpf

tcspt
f rke;f / t_;H tjrwf
usKH ;pyfacsmif;urf;/ vGr;f rdvrG ;f &m
vGr;f urBmuk/d vGr;f uAsmzG@J
ige@J rif;eJ@
wa,mufvnfyif;/ wa,mufzuf?
rif;eJ@ige@J urBmvSnrfh ,f
urBmukyd wf/ uAsmpyfr,f?
uk&d D;,m; *syef/ tjyefrJaqmuf
waxmufem;r,f?
rJaqmufurS/ cGefrif;usatmif

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 67

oGm;=upk@d / &JEpS fazmfw@kd *sr;f a&/ pGrf;wa[a[eJ@


bausmfaZmukd zl;&zk@d wh?J ac:acsx;l acs/ avukdzrf;vkd@ 'ef;pD;=u?
a[h-ouf&x
dS if&Sm;/
Akv
d cf sKyfrsm;rSm/ igtcspfq;kH
=unfnKd qH;k u/ r_id ;f nmvuf;kH
oH;k usyd &f aJ bmf/ Akdvfausmaf ZmuG/
qef;&J@&aJ bmf/ Akdvaf usmfaZmukd
aZmraocif/ igz;l csifw,f
eife@J igw@kd oGm;&atmifwJh?
r_id ;f a=umif;/ qef;a=umif;
aZmwkd@ta=umif;uk/d tmranmif;Ekdif
acsmif;w[Gw[
f Gw/f rsuf&nfpw
G &f if;
OD;nwq
f EN/ wzGzG /
aq;vdycf ;dk rSmawG@jrifEd;k / ZmenfrsKd ;wkd@
&Sdckd;&
rkd;&J@qEN/ pGr;f qEN
pGr;f &J@qEN/ rkd;qEN?

wnaerSm
tazqH;k +yD wJh
zke;f qufajym=um;/ orD;om;wk@d
tm;i,fredS n
f dK ;/ toHw;kd cJh
wifr;kd ewf&mG / vm;cJ+h yD
igrygwJh c&D;&Snf?
wm;cGirfh &/ qkdi;f r&
E_wrf rS quf/ oGm;&uf+yD?

oli,fcsi;f rif;&J@u,
dk pf m;/ Akv
d cf sKyfxyH g;
ta&mufomG ;+y;D / 0yfwmG ;uefawmh
vku
d yf gr,f?
ausmaf ZmZmenf/ Akdvfouf&Snfu/kd
tav;eDjyK/ uAsmr_jzifh
ol@wu
G figw
h u
G f/ av;euf&nfar#mf
igyal Zmf+y/D
,Hk=unfcsuw
f /l qENwlrd@k oufawmf&mausm/f &Snaf paomf
wlatmifnzd d@k rvdk=u?

ol@qu
D jyef
*syefu&dk ;D ,m;/ cGerf if;oGm;zk@d
oGm;&efjyifwek ;f / zke;f awGquf=u
wkdif&yif&/ aysmfch=J updwu
f l;,Ofvd@k / &$icf &Jh ?
68 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

armif p G r f ; &nf
{+yD 5/ 2011?

AdkvfcsKyfausmfaZm (&JabmfOD;wif)
uG,fvGef_cif;twGuf

uefawmhyef;uAsmrsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 69

AdkvfcsKyfausmfaZm (&JabmfOD;wif)
uG,fvGef_cif;twGuf

uefawmhyef;uAsmrsm;

70 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

rSKdif;eJ@twl csKd;jzLv$wfol

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 71

uG,fvGefol AdkvfcsKyfausmfaZmodkh
armifpGrf;&nf

atmufwkdbm

jynfol@ausmfaZm/ bausmfaZmtwGuf
E_wfqufuAsm ylaZmfygtHh?
e,fcsJ@qef@usi/f wkdufyGJ0ifol?
zufqpf*syef/ awmfveS cf ho
J l?
usL;ausmfwkwf wkdufxkwfcho
J l?
awmfvSefwyfrawmf azmfaqmif&mrSm
OD;aqmifygol?
r_dif;eJ@twl csdK;jzLv$wo
f l
acwftqufquf jynfol@bufu vufeufukdifol?
xkdoo
l nfum;
b0wyg;okd@ ajymif;oGm;cJh+yD
=u,fet
D jzpf rdk;jymjrifo
h d@k
vGiw
fh ufomG ;+y?D
xkd=u,feDonf
urBmwnfoa&G@ jrefrmjynftwGuf
=u,fev
D rf;jy jzpfapownf/?
uAsmq&m 'kd@oligvnf;
urBmqufquf b0qufquf
'kd@bouf&Snf =u,feDeDukd
=unfndKazmf!ef; armfueG ;f uAsm
a&;pDumv#if yg&rDjznfhzuf
awmfvSefbuf[k &Jabmf&Jbuf
jzpfapaomf? ?
72 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

13

igwdkhet
Jh wl
csDwufaer,fhol
zkd;oH (vlxk)

'Dv}l u;D udk


aomif;csyD &dowfu
0wfjyKuefawmhawmhrwwf
av;pm;=unf!pkd mG
ai;pdu
k ef m;axmif
rsuaf wmifawG wzswfzswcf wfaewm
q&m}uD;rdi_ ;f eHab;rSm
igawG@czhJ ;l w,f?
'Dv}l u;D udk
tpdr;f a&mif0wfpkH
=u,feDO;D xkyfeJ@
rSefbDvl; vnfrSmqGJ
vufxJ ajryHkw&GufeJ@
ppfajrjyifwae&mrSm
zufay: xrif;yHpk m;aewm
igawG@czhJ ;l w,f?
'Dv}l u;D udk
ykq;kd wdw
k 0kd wf
pGyu
f s,t
f zmw&meJ@

rken
f if;cif;uav;rSm
aygujf ym;ayguaf ewm
a&cyfavmif;aewm
0e,fwae&mrSm
igawG@chzJ ;l w,f
'Dv}l u;D udk
wcsdK@u Adv
k fcsKyfvk@d ac:w,f
wcsdK@u OD;ausmfaZmwJh
wcsdK@u wcsdK@u &JabmfOD;wifwJh
'gayrJh iguawmh OD;av;
OD;av;- OD;av;
OD;av;yJ ac:cJhw,f
reufzefvnf; ac:r,f
obufcgvnf; ac:OD;r,f
tcuftcJawG &ifqdkif&wdkif;
atmifyaGJ wG&wdki;f
ac:aerdO;D r,f
OD;av;
OD;av;-OD;av;
OD;av; igt
h yg;rSm t+rJadS ewJhtvm;?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 73

OD;wif odk@ OD;wifvdk@


uefawmhyef;
(0if;wifhx Ge f;)

i,femrnf armifa&$
vlvm;ajrmufvmawmh ukad &$
wk@d Armtpnf;tH;k 0if wa,mufjzpfvmawmh
ocifa&$aygh?
ukda&$uae ocifa&$twGif;
t0if;yqH;k *k%t
f if[m
k;d *k%feJ@ rsdK;cspfpdwf
e,fcsJ@qef@usiaf &;pdwf"mwfeJ@ owWdaoG;
vGwv
f yfa&;}uKd ;yrf;r_ vrf;a=umif;ay:rSm awG@Eidk w
f ,f?
tJ'&D @J aemuf*syefuakd &muf-[kid ef efa&muf
xkid 0f rfbufa&muf xkid ;f ajra&muf
aoG;azmuf opPma&aomufyJG usi;f yt+y;D
&Jabmfo;Hk usyd }f u;D tjzpf ur`n;f qif
orkdi;f 0if armfuGe;f wqifh twifrmS
ocifa&$[m AkdvfausmfaZmjzpfvmw,f?
74 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ocifa&$uae -Akv
d af usmfaZmtxdtwGif;
t0if;yqHk; *k%fa&mif[mtepfemcHre_ @J &J&ifrh _
acgi;f aqmifyo
D r_eJ@ wkduZf JrG mef
zufqpfawmfveS fa&;atmifvH wvlvl=um;uomru
wkwfjzLusL;ausmfol
armif;xkwaf &;vrf;a=umif;rSeaf y:u
atmifarmif;oHwnHn=H um;uyg jrifEidk w
f ,f?
tJ'aD emuf
ppftm%m&Sipf epfatmufu vGwfajrmufa&;
vufeufudik af wmfvSefa&;ukd qifEJ&$ if;
wlwpH OftvHudk v$ihw
f if
oHviG af rmajr wcGiaf y:rSm
Akdvfausmaf Zmuae - OD;wifjzpfvmw,f?
Akv
d af usmfaZmuae - OD;wiftxdtwGif;
t0if;yqHk; *k%fa&mif[m&moufyefawmfveS af &;orm;yDor_
wnf=unfre_ J@ jynfcspfpw
d f
wzdwfzdwf &$e;f vuf
aemufqHk;xGufouftxd jrifae&
wb0wmvH;k jynfol@bufujzpfchw
J ,f?
OD;av;a&ocifa&$ukd av;pm;
Akdvaf usmfaZmtm; pHerlemwif
OD;wifukd =unfndKcJhwJh usaemf[mtckawmhrarhravsmh pdwt
f vsOfeJ@
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 75

OD;wifok@d
OD;wifv@kd uefawmhvdu
k yf g&J@
aomif;xkduu
f rBm wnfapaomf?

(0if ; wif h x G e f ; )
10/ 10/ 12ae@n
(10/ 10/ 12 ae@rSm uG,fvGefoGm;&SmwJh
&JabmfoHk;usdyf0if AkdvfcsKyfausmfaZmokd@ aemufqHk;*g&0-)

76 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

AdkvfausmfaZm tvGrf;ajy
zkd;eD

cspf&aJ bmfa&
tvGrf;awG xm;&pfcaJh ygh
'DrSmawmh woo usef&pf+yD?

jynfoal wG&J@'kuQ
a0r#cpH m;oifEh v
S ;kH om;rS
aomu pdwcf svufcsom csex
f m;cJhyg?

&yfwnfr_ &Sif;w,f jywfw,f


jynfoal wGudk &ifbwfeJ@cspfwJh
oif[m
ajrurBmukd +rJ+rq
J yk u
f dik f
rSwfwikd w
f ck pkdufc+Jh yD?
tbd"rRmuk&d mS
0dZm ynmawmifwufc&D;rSm
rsuEf mS rl&m rrSm;cJb
h ;l ?
owWpd eG @f vw
$ rf _
ywWjrm;&nfvdk pkz@GJ odyo
f nf;
orkid ;f jrpfwpif;
pD;qif;cJ+h y?D

oift
h d;k jym
0okeaf jr&J@wae&m
b,fae&mrSm&S&d dS
jynfolawG&@J ESvk;H tdrf
teufid_ ;f qH;k ae&m oif&adS erSm
taotcsm jzpfw,f?
cspf&Jabmfa&
woufwmb0
'geukodv
k f jyKvkduf&+yDyJ
auseyfygawmh ? ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 77

_rwfa&$wd*HkeJh
_rwfESvHk;om;
(AkdvfcsKyfausmfaZmokd@)

+idr f;csrf;o l

(1)
orkid ;f &Scd ho
J o
l m
orkid ;f uodrmS
orkdi;f u }uD;wm?

(3)
wkid ;f jynftwGuf
toufay;cJo
h o
l m
b0wckvk;H yHck ho
J lom
t

(2)
ppfwu
dk cf o
hJ o
l m
ppfuo
dk w
d m/ ppfurdk ek ;f wm
ppfudk wu,fqef@usirf mS
ppf&@J tedmHu
k dk
yk+d yD;cHpm; awG@jrifrmS
+idr;f csr;f a&;&J@
jrifjh rwfre_ @J wefz;dk w&m;ukd
yked m;vnfrmS ?

&

;
k
H

e
G

@c
f

oo
l m
h
J

wkid ;f jynfu rarhrmS ?


(4)
jynfolukd
trdtzvdk cspfoo
l m
u|EJ Gm;vkd
tvkyt
f au|;jyKolom
jynfolu csprf mS
jynfol@&ifxJ

78 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

t+r&J iS o
f efaerSm?
r

;
f

;
f

;d
k a

= u

t
f

;
f

;f y

u
f

;f

d
k

mS

ol@Ev
S ;kH onf;yGwx
f rJ mS
jrwfa&$w*d &Hk @J a&mifjcnfawmf[m
vif;jzmaerSm
ESpu
f ak ukm?

(5)
ol[m
a&$w*d u
kH o
kd m
aemufq;Hk OD;csz;l ajrmfvw
dk hJ
&Jabmf oH;k usdy0f ifAdv
k fcsKyfwOD;yg?
b0wck&J@
aemufq;kH tcsed f aemufq;kH qENyg?
(6)
'Dqak wmif;[m
ol@tzk@d rjynf0h oGm;Ekid &f mS vnf;

(7)
'DtvS tdyrf uf&d&S m
r[ma&$w*d [
kH m
r[myx0D ajr}u;D [m
olcspw
f Jh
trdajrjzpfv@dk yg
ol@&J@
wkdufazmf&JabmfawG
ol&Jaumif; trsKd ;om;jynfoal wG
vJusvaJ vsmif;&m
atmifajrjzpfvd@k yg
aoG;opPmajrjzpfv@dk yg
ol@&@J tbkd;tbGm;tarGtESpjf zpfv@dk yg??

+idr f;csrf;o l

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 79

&JabmfjuD;OD;wif.....odkh
urmyk v J

Armjynf vGwv
f yfa&;v_y&f mS ;r_ orkdi;f &J@
e,fcsJ@qef@usifa&;
zufqpfawmfveS af &;rSm
ol[m trsdK;om;ol&aJ umif;?
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&; ppfppftwGuf
wk;d wufwhJ v_yf&mS ;r_awGxrJ mS
ol[m
r_di;f / Aef;armfwifatmif/ '*kefwm&mwd@k &@J &aJ bmf?
tvkyo
f rm; v,form;
ypPn;f rJhjynfov
l lx&k @J wku
d yf J0G if wyfO;D rSm
olu vufeufukdifawmfveS af &;&J@ =u,fpifteD?
80 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ol@b0&J@
tp tv,f tqHk;
tzdEydS cf Hvx
l b
k ufrS
wku
d fy0GJ if kyyf v
Hk $m ?
tJ'=D u,fpifteDum;
wku
d yf J0G if&if; }u;D jrwf*k%f,lp&m usq;Hk cJah v+yD ?
ol@b0ukd twk,l
ol@&yfwnfcsuu
f kd cH,l
oljyonfv
h rf; vGwaf jrmufa&;vrf;ukd
wkdu&f if; qufqufcs=D upkd@ ? ?
(&JabmfoHk;usdyf0if AkdvfrLS ;csKyfa[mif; ausmfaZm trSwfw&)
urmykv J
10/ 10/ 2012?
ta&;awmfy Hk* sme,f
trS w f (10)/ 2012rS

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 81

oHk;usdyfxJu wa,muf
armifvGrf;%D

jcaoFeh @J ,kejf y\emukd


aeomovkd raecJhbl;?
wb0vHk;&if;
tm;}u;D olawGudk
ppfcif;cJw
h ,f?

vlwa,muf&@J
orkid ;f xkyw
` f/ jzwfvrf;r&Scd yhJ gacs?
aoi,faZmeJ@
wrf;warsmvGihf
zl;cGihrf }uHK/ a&$wd*u
Hk dk ausmckdif;I?

'gayrJh
ol@{nfhcef;rSm 'Duae@reuf
wleJ@wHZOf wvufpDuvGJ ta&S@qDrSm
qkqkdwJh wk@d vkd@wGJvaJ wG qnf;qmeD vGicfh Jh+yDaum? ?
eJeJrS r&Sdchb
J l;?
vlxktwGuf (tb AkdvfcsKyfausmaf Zmok@d )
awmfvSeaf &;eJ@ }uD;jyif;
awmfvSefa&;ukd SL_u
d f ta&;awmfy Hk* sme,f
awmfvSefa&;ukd axG;csD trS w f (10)/ 2012rS
aqG;aqG;eDwJh cGyaf 'gif;
tawmif b,fwek ;f urS ranmif;cJh?

82 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ajrrc =u,fauwJhn
oGi fv if;atmif

yckk;H ay:u acwfwm0ef


b,favmufausyGefvJ
qkawG wGJveGJ J@ wkdi;f wm
tJh'grS
jynfph EkH idk =f uovm;?

t*Fvyd u
f dk tmcH
*syefuadk wmfveS f
qif;&Jom;awGtwGuf t+rrJ eS fchw
J ,f?
+ird f;csr;f a&;ukd jrwfE;kd
ppfolc;dk awGe@J vrf;cGw
J ,f?

olysKd ;wJyh ef;


olerf;roGm;&&Smbl;/
ol@&Gmi,fav; a&;a&;awmif
jrifroGm;&&Smbl;?
a&$w*d Hu
k kd zl;cGihrf &ayr,fh
,H=k unf&mukd tjrpfwG,f
eHygww
f w
k af tmufrmS cef@cef@x,fx,f aoqHk;cJhw,f?
rD;[ke;f [ke;f awmufcw
hJ ,f
f efz@kd
tawmifaygupf cGyaf 'gif;b0u rsKd ;quf&iS o
J ,f?
u|epf w
d rf 0ifatmif ajrmufbufudk ysHchw
ocifvnf;jzpfczhJ ;l w,f? awmifbuf ysHolawGudk tm;emvkd@
yef;vkrd ;D vku
d sihf =um;tvnfrmS &yfraeyg
ppfom;aumif;vnf;jzpfw,f? tJ'grS &J&ifhwhJ }udK;=um?

ol@ukd
&Gmi,fi,fav;rSmarG;
v,form;&J@ uav;ygy?J
bke;f }uD;ausmif;rSm pmoif
wuUov
dk }f uD;awGvJ r0ifzl;ygbl;?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 83

qkid ;f pkro
S nf
ref[idk ;f qD
{&m0wD/ ,efpjD rpfzsm;
ief;kid f;rsm;&J@ c&D;&Sn?f

ckawmh
ol&Jaumif;wkd@&mG
qkid ;f pkaumif;uifrmS
jrLawG&pfodik ;f wJh
atmufwkdbm&J@ nvnfcif;
orkid ;f awGu teDa&mif =u,fwpif;au
orkid ;f ukyd aJ &;cJrh ,f/ aocsmwmu
orkid ;f awGu olb,fawmhrS ajrrcbl;? ?
orkid f;ukdyJ oifcrhJ ,f/
orkid ;f awGu
orkid ;f ukyd J qH;k jzwfr,f/
orkid ;f awGu
ol&aJ umif;awG arG;zGm;w,f?
( ol& Ja umif; Ak dv f r S L ;csKyf a [mif ;
ausmf a ZmtwG u f
*k % f j yKa&;pyf y gonf ? )
oG i f v if ; atmif ?
ta&;awmf y H k * sme,f (10) rS

84 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

teDa&mif ju,fwyGifhodkh
roE m

rauapcsifwJh =u,fawGxJu auqif;cJhw,fqdw


k m
=u,fwyGifh auvGihcf aJh yr,fh ukd,fwikd af &; twKy`wdu
W
(qkdi;f pkro
S nf ref[idk ;f qDo@dk )
e,fcsJ@qef@usifa&; ESv;Hk tdrx
f d qGiJ if
zufqpfawmfveS af &; tvif;tarSmif uGJjym;cJ&h ygw,f jynfwGi;f +ird ;f csr;f a&; tbdk; &,f?
ypPn;f rJjh ynfov
l x
l }k u;D ckqkd
tzdEdyS fcH jynfolvx
l k twGuf ndKarSmifaer,fh qdik ;f pkaumif;uif}uD;eJ@
ycH;k xufu orkid ;f wm0efudk xrf; oHpOfwl ESv;Hk aoG;awG ukd
&Sif;oef 0if;zef@whJ ol&aJ umif;&eH@awGeJ@ teDa&mif =u,fwyGiu
fh
vrf;jy=u,fwyGihjf zpfchw
J Jh tbkd; &,f/ vGwv
f yfcGiafh wGe@J twltkyrf k;d vdk@ ?
orkid ;f rSm (ol&aJ umif; Akv
d rf LS ;csKyfa[mif;
ol&Jaumif; =u,fawG ausmfaZmokd@ vGrf;ol@uAsmjcif; )

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 85

,efpDrSonf
{&m0wDodkh
eDvGifaoG;('\edu)
S

atmufwkdbm 12/ 2012(rkd;rc)rS

raocif
=unfjh rifwikd f
a&$wd*b
Hk &k m;ukd zl;ar#mcf siw
f hq
J EN
q&mjzpfoif ausmif;om;or*~
rjynf0h cifrmS
twGi;f a&;rSL; ukda&$ro
S nf
uG,v
f eG &f Sm+yD ?
'k@d Armtpnf;tHk; ocifa&$
ol[m
&Jabmfok;H usyd 0f if Akv
d af usmaf Zmtxd
uGejf rLepfacgi;f aqmifwa,muf
jrifjh rwfwJh twKy`wdaW wG&J@
woufv;Hk
e,fcsJ@qef@usifa&;
jynfo@l vw
G af jrmufa&;wkduyf JeG @J
zufqpfawmfveS af &;
ol@jynfoludk cspjf ycJh
trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;
uGejf rLepfwap>ajcmufolawGuawmh wkwjf zLusL;ausmfppf
remvkd rke;f wD;r_awGe@J
jynfwiG ;f ppfe@J +ird ;f csr;f a&;v_y&f Sm;r_
a=umuf&GH@aevdrfhraygh ?
ppftm%m&Sif qef@usiaf &;wku
d yf JG
oH;k usyd f&Jabmf
'Dru
dk a&pDa&;wku
d fyJG
Adv
k cf sKyfausmfaZmtrnf
woufwmpGrJ w
S ,
f =Hk unf
om,m0wDckid f
jynfol@bufom; tmZmenf
oH;k q,f+rKd e,f qkdi;f pk&GmwGif
}uD;jrwfwhJ =u,feDwyGihf ?
1919 'DZifbm (3) wGif zGm;jrif
u|efawmfwd@k rsdK;qufawGtwGuf
i,femrnf armifa&$[k ac:wGiaf pcJh ? tm;wufz,
G af om pHerlemjyKp&m
twk,lp&m taxmiftaomif;eJ@
86 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ukad tmifqef;+yD;&if ukAd [de;f


Adkvfatmifausmef @J Akv
d cf sKyfausmfaZm
{&m0wDeJ@
jrefrmjynfta=umif;ajym&if
xGe;f ajymifwo
Jh l&aJ umif;&J@ td;k jymukd
csex
f m;cJv
h @dk r&wJh }uD;jrwfaom
q&m}u;D ocifu,
kd fawmfrid_ ;f
ol&aJ umif;rsm; ?
tkw*f el ab;rSm
usaemf,=kH unfw,f
xku
d fwefpmG o+*K [fcGih&f vsuf
jrefrmjynfolawG&@J &ifrSm
jynfol@bufom; ol&Jaumif;&J@
ol&Jaumif;rsm;&J@ pdwf"mwf
tkw*f u
l kd
jrifjh rwfreS u
f ef
olcspfwhjJ ynfoal wG
k;d om;wJh tusit
fh }uHe@J
tav;jyKcsif=uvdrrhf ,f ?
pGe@f vw
$ t
f epfemcHwphJ w
d f
qkid ;f pkro
S nf ref[dik ;f qDo@kd
rlrrSe&f if awmfveS w
f phJ w
d "f mwf
jrefjynf&@J jrifjh rwfe&D ihaf om
pdwt
f pOfrmS
twKy`wo
dW nf
&Sio
f efued ;f atmif;aevdrrhf ,f ?
,efpDjrpfrSonf {&m0wDokd@ csDygvJ@S
}u;D jrwfw*Jh k%fa&mife@J
? ?
(atmufwkdbm 10 &ufae@ eHeuf 3
em&D 30 rdepftcsdew
f Gif uG,fveG f
oGm;aom&JabmfoHk;usdyf0if
Akdvaf usmfaZmtm;
OD;nwft av;jyKI &Sdckd;uefawmhygonf)

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 87

AdkvfrSL;csKyfausmfaZm
(od@k ) =u,fe}D uD;twGuf
xm0&vGrf;csif;
a=omf wkid f;jynftwGuf
=u,few
D yGihf aujyef+yD ?
taurapmbl; qkdavmufayr,fh
*k%o
f a&twGuf ESajrmrdw,f ?
'k@d Armh*%
k af qmif
aoG;aomufcw
Jh Jh ol&aJ umif;}u;D
Ekdiif Hawmf tcrf;tem; xku
d fygvsuf
EkdifiHawmfqw
kd haJ umifawG vspfvsL_r_
a0;wajrrSm xD;iku
d cf &Jh &Smaygh
Akdvaf usmfaZmukd rSef; ?

ausmf[kef;

atmufwdb
k m 11/ 2012 (rk;d rc)

zufqpf*syefudk
trdajrrSarmif;
vGwfvyfz@dk &mvJ
&JabmfAdv
k af usmfaZm ygchw
J ,f?
&efuek ftpk;d &
ac:orkwfb0uvGwfz@kd
'DrEkd dik fiHawmf umuG,af &;xJ
Akv
d rf LS ;ausmaf Zmygchw
J ,f?

1950 ulrifwefwkwf
e,fvmusL;or#
armif;xkwzf d@k &mvJ
(10&uf/ 10v/ 2012) tk%Of ;D rSmwJh Adv
k rf LS ;csKyfausmaf Zmygcw
hJ ,f?
&Jabmfok;H usdyf}uD; (b) Akdvaf usmfaZm
Armjynfudk E_wfquf
ausmaf ZmvGef;wJAh dv
k frSL;csKyfausmaf Zm
(93) ESpu
f Edk w
_ q
f uf
wyfwiG ;f wyfjyif
xm;&pfc+hJ yD/ oGm;cJ+h yD ?
jynfolyg cif=uvGe;f awmh
ykc;kH csi;f ,SOv
f mrSm pk;d wJh
e,fcs@J t*Fvdyv
f ufxu
J
tm%ml; Akdvaf e0if;&J@
u|eAf rmjynfudk
ajracG;rsufapmif;=um;
ocifArmjynfjzpfz@dk &mvJ
taumuf}uo
H r#
ocifa&$ (Adv
k af usmaf Zm) ygcw
Jh ,f?
k;d k;d orm;awG cHc&hJ olawGxJ
88 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'kd@- Akdvaf usmfaZmvJyg


ppfwyfrS tem;,l+y?D
ppfwyfu tem;,lc&hJ ayr,fv
h J
jynft
h m%modr;f ppfwyfukd tHwzk @kd
rdcifArmjynfueG jf rLepfygwD
XmecsKyf&&dS m yefqef;ukd
wm0efqufxrf;zk@d oGm;cJo
h
l ?
'DurBmrSm
trsm;tusKd ;twGuf &nfar#m+f y;D
,Hk=unfcsufzuf
toufxGu&f olawGxJ
'dk@pHjy AkdvfausmfaZmvJyg
xm0&-*g&0ygocif?
wu,fqkd&if
ol@aemufq;Hk onfc&D;rSm
oH;k a&mifjc,f a'gi;f tvHtyk f
AuywyGi=hf u,ftvHtyk f
jynfaxmifpktvHawmftyk f
bifc&mppfw;D 0kid ;f eJ@
aoewfazmuf tajrmufazmuf
wyfrawmfom; jynforl sm;u
crf;em;jcif;eJ@ 0rf;enf;wyif;
trde@f pmjyef rsu&f nfv#v
H d@k
o+*K [f=u&rSm

wkwfjynf ulrif;rSm
ajcmufuyfuyfyv
J m;?
Armjynfudk t}urd f}urd u
f ,fcw
hJ hJ
&Jabmfok;H usdyfxu
J wa,muf
a0;wajrrSm pkaw&ayr,fh
wk@d ArmajrrSm
ol@twGuf wae&m &So
d ifhw,f?
'g - Akv
d fausmfaZma[hvd@k
aESmif;olawG twkaumif;atmif
vufnKd ;xk;d jyEkid fz@dk
'k@d ArmjynfrmS
ol@twGuf wae&m&Sdoifhw,f?
raocif a&$w*d zHk l;csifwJh qENau;
qyf=uwJh taeeJ@jzpfjzpf
'k@d widk ;f jynftwGuf txl;xl;aom
(ol) Akdvaf usmaf Zm jyKzl;avwJh
*k%faus;Zl;ukd trSwf&wJh
taeeJ@jzpfjzpf
eef;jy\m'fe@J *lArd mefxm;
tk;d jymjzpfygap
OD;ckdufaumfa&mfz@kd xm;oifh
aus;Zl;ruef;wwf=u&if ?

(10/ 10/ 2012 wGif/ wkwfjynf


ulrif;+rdK@rSm uG,fvGefoGm ;onfh
Armhol&Jaumif;
ckawmh wm0efa=u ol&aJ umif;}uD;&J@
&JabmfoHk;usdyf0if AkdvfausmfaZmtm;
aemufqk;H qkw
d hJ c&D;vrf;[m
xkdu Asmjzifh OD; nw f* g&0jyKygonf? )
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 89

uG,fvGefol
tb AdkvfcsKyfausmfaZmodkh
*k%f_yKv$m
&J a bmf armif a t;
d fcsKyf
wl wHpOf tvHawmfatmufu tbAkv
awmufajymifwJh teDa&mif =u,f}uD;wyGifh wm0efausyg+yD
auvGijfh yef+yD? jynfo@l om;aumif;&wemrsm;
tbAkdvfcsKyf[m udef;atmif;&m
&J&ifjh cif; tmZmenfArd mefrSm
ZG&J jSd cif; at;csrf;pGm tem;,lygawmh?
d cf sKyf
owWd&djS cif;wk@d &@J a&S@aqmif tbAkv
*k%fa&mifajymifwJh =u,fwyGifhyg? 0dnmOfvdyjf ym
tbAkdvfcsKyf[m ArmjynfrSm
EkysKo
d nfrS vGwfvyfpGm ysHoef;I
tkrd if;&ifha&mfonftxd a&$wd*kHajc&if;rSm
tzdEdyS fcHjynfol +idrf;csrf;pGm tem;,lEdik yf gap?
b0vGwaf jrmufa&;
aoG;ac|;awG ay;qyf
&Ja bmf armifa t;
tqufrjywf wku
d fy0GJ ifcho
J lyg?
(uG , f v G e f a =umif ; =um;od& wJ h t csd e f
a&;zGJ @ vkdu fw Jh uAsmyg)

90 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

rdk;_rifhrjS u,feDwyGifh
wkdufatmif&J
=u,fpifwcsdK@ tcsdefwefwt
Jh cg
vif;a&mifukd tomcs r_eyf syse@J
auqif;=u&w,f olwkd@rSmvnf;
aocsif;w&m;qkdwm &Sd&@J ?
'gayr,fh =unfv
h u
dk pf rf;uG,hf
aumif;uif,rH Sm rmefygyge@J
urBmwnfoa&G@ vif;vufaer,fh
&J&JawmufaewJh =u,feDwcsKd @
tJ'h gow
l @dk ayg?h

ol[mtarSmifxu
k dk +zKd cGi;f
vif;vufcw
hJ ,f
ol[mtarSmifxu
k d+k zKd cGi;f
vif;vufaeqJ
ol[mtarSmifxu
k kd +zKd cGi;f zk@d
aemifvnf; vif;vufaetH;k r,f?
ol[mxm0& vif;vufaer,fh
&J&JawmufwhJ =u,feDwyGifh
rk;d jrifrh mS um;um;0if0h ifeh @J ayg?h

=u,feq
D w
kd m rkd;jrifrh Sm xm0&vif;
auqif;w,fvdk@ r&Sd rkd; jrifhrS =u,fe D &Ja bmfO D; wif (c)
vrf;rodoal wGtwGuf Ak d v f c sKyf a usmf a Zmtm;
EGr;f csad eolawGtwGuf tav;eD j zif h
ol@Ev
S ;kH om;ukd xGe;f nd
wkd u fa tmif& J
olxm0& &Sad er,f?
(18-3-2013 )

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 91

AdkvfausmfaZm armfuGef;

armifv0S if;(jrif;jcH)

olwkd@toufrD;tdrfawG b,frSm csdwfqGJxm;cJhygvdrfh


avmufav;xJrSm olwkd@b0awG ypfv$JvkdufovkdyJ?
av&kdif;uvnf; xefvkd@
n&kdif;uvnf; ydef;ydwfvkd@
jrif;&kdif;}uD;awG&J@ vnfqHarG;awGuvnf; wzm;zm;vGifhvkd@
vnfqHarG;awGukd qkyfukdifckdwGJxm;&if;
pl;pl;wpfwpf [pfatmfum olwkd@0ifvm=uawmh
aumif;uifrnf; rsufESm
qwfceJ wcsufwkefcgoGm;w,f?
'DnxJrSmyJ olwdk@tvHawmfukd v$ifhcJh=uw,f
aoG;&nfzvm;xJrSm opPmw&m;awG yvkHpDvkd@
em=unf;a'goawG yGufyGufqlvkd@
acwfopfrSm v$ifhvkdufwJh tvHopfyg
wyfawmfOD;rSm wvlvl vGifhvkd@
[kwfw,ftOD;qkH; wyfawmf&J@ wyfawmfOD;?
ajr&kdif;awGukd xGef,uf&wJhtcg
92 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ol&Jaumif;wkd@&J@&ifrSm xGefjcpf&mawG xif;vkd@


tvif;acwfukd b,folawG okd0Sufxm;wmvJ
ntoacsF&J@ tem;owf[m b,frSmvJ?
uEWm& ql;=urf;}uD;awG vufonf;awGxkwfvkd@
aumif;uifrsufESm ukwfjcpfypfrvkd@wJh
tvif;ay;cJholawG&J@ aus;Zl;eJ@
r[l&m n&J@ tvif;ysysrSm
uefv,frSm =umawGzl;+rJ zl;vkd@
v,fajru teif;cH aumuf&kd;EG,fawGu
&kef;uef vl;vGef@xvkd@?
'DvkdeJ@yJ
rvif;ao;wJh naumif;uifxdyfrSm
olwkd@ESvkH;om;awG csdwfqGJcJh=uawmh
tJ'g=u,feDawGav ?
ikdau;aewJh qif;&Jom;tr,ftkd&J@
rsuf&nfylawG okwfay;wJhtxJrSm ol ygcJhw,f?
uav;i,fav;awG ayG@csD+yD; urBmra=u oDcsif;qkd&if;
rsKd;aphawG ArmjynftESH@ olyuf}uJcJhw,f?
ppfom;wa,muf&J@ El;nHhtonf;eJ@
wkdif;cspfjynfcspfwa,muf&J@ opPmvufeJ@
csKd;jzLiSufav;awG ol t}udrf}udrfv$wfay;cJhayr,fh
csKd;iSufav;awG jrm;'%fc a=uuGJzG,f 'Dae@txdyJ?
'Dae@txdyJ'Dae@txdyJ'Dae@txdyJ
trsKd;om;*k%foduQm yGifhauawGeJ@twl ukef;aumuf&awmhr,f
jynfol@rsuf&nf okwfay;olawG xyfrH arG;zGm;&OD;r,f
jynfol@vufxJ rsKd;aumif;waph ausmufaumif;wyGifh
xnfhay;r,fholawG rkefwkdif;xJutvm apmifh}uKdae&OD;r,f
ikdau;oHawGqkdwm oef;acgifcsdefrSm ykdus,favmifwwfw,f
ausmufaqmifausmufom;xuf opfcGeDyGifhzkd@ ESpfaygif;rsm;pGm

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 93

vlxktodef;toef;ukd ESpfjrSKyfypfwJh v_dif;vkH;awGwufaewm


ESpfaygif;rsm;pGm
'DvkdeJ@yJ AkdvfausmfaZm[m teDyGifhyef;cif;ukd jzwfyD; ukd,fhtdrfukd,fh&m
jyefvmw,f?
ppfbk&ifawG ,kwfrmaomif;usef; rkd;aumif;wkef; &GmaeqJ
E_dif;,SOf=unfhvkdufwkdif; t}udrf}udrf *k%fjyKw,f
t}udrf}udrfOD;nGwfw,f
t}udrf}udrf tav;eDjyKw,f xm0& *k%f,laer,f
rkd;oufrkefwkdif;xJrSm wkd@tm;vkH;twGuf wjynfvkH;twGuf
AkdvfausmfaZm[m vufwzufu rD;&SL;wefaqmifukd ajrmufukdifvkd@
vufwzufu vufndK;nefjyvkd@
csDwuf=uavmh? ?
armifvS0if;(jrif;+cH)

94 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

o0%fvm$ rsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 95

Adv
k frLS ;csKyfa[mif;ausmfaZm (&JabmfOD;wif)
uG,fvGefjcif;twGuf

ay;ydk@vm=uaom

o0%fvm$ rsm;

96 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

A[kdaumfrwD0if &Jabmf OD;wif uG,fvGefjcif;tay: ArmjynfuGefjrLepfygwD.


xk w f j yef a =unmcsuf
&ufpJG (10/ 10/ 2012)
2012 ckEpS f atmufwb
dk mv 10 &ufae@ jrefrmpHawmfcsed f eHeuf 3 ; 30 cef@wiG f touf
93 ESpf t&G,f&Sd &JabmfO;D wif (ac:) &Jabmfok;H usyd f0if Adv
k af usmaf Zm uG,v
f Gef oGm;cJh
yg+y?D
olonf 1300 jynfh rsKd ;qufa[mif; vufusefxrJ S &Sm;&Sm;yg;yg; acgif;aqmif
wOD;jzpfovkd Armjynf uGejf rLepfygw/D 'kw,
d t}urd f uGe*f &ufEiS hf wwd,t}urd f uGef
*&uf 2 ckpvHk;wGif wifajrmufcH&aom aemufq;Hk A[kad umfrwD0ifvnf; jzpfygonf?
olonf udkvkdeDe,fcsJ@qef@usifa&;/ vGwfvyfa&;wkdufyGJESifh zufqpfawmfvSef
a&;wkd@wGif xif&mS ;vmonfh wyfrLS ;wOD; jzpfovkd Ekid if t
H wGi;f okd@ usL;ausmaf jccsvm
aom ulrifwef wkwfjzLwyfrsm;ukd ajymifajymifajrmufajrmuf wkdufxw
k fay;Ekid fol/
TpGr;f aqmifcsuaf =umifh wkid ;f jynf.ol&aJ umif;tjzpf jynfwiG ;f jynfyrS todtrSwf
jyKcH&olvnf;jzpfonf?
1976 ckEpS w
f iG f ta&S@ajrmufppfa'ook@d rdom;pkvu
dk f xGucf mG vm+y;D ygw.
D A[kd
ppfaumfr&Sif0if wOD;tjzpf ppfa&;wm0efrsm;ukd xrf;aqmifco
hJ nf?
1989 aemufyidk ;f Auy ,l*syD gwjD zpfomG ;+y;D wJah emuf ol tem;,lc&hJ onf? ol r
vkyfcsifvkd@ rvkyfEkdifawmhvkd@ tem;,l&jcif;r[kwf/ ol@vkdausmf=um; xif&Sm;olw
a,muf/ ,l*sDvyk fief;rSm tH0ifzd@k cJ,Of;wma=umifh ygwDu awmif;qkdtem;,lcdik ;f vkd@
em;&jcif;jzpfonf?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 97

ok@d aomf ruG,v


f eG rf t
D xd ygwAD [ko
d @kd vkt
d yfaom t}u^H m%frsm;ay;wm/ awmf
vSefa&;tusKd ;pD;yGm;twGuf a&;om;wm/ xkwjf yefwm tifwmAsL;yHkpeH J@ a[majym
wmawG tqufrjywf vkyaf y;oGm;cJo
h nf?
ygwDxJrSmawmfvSefa&;orm;qkdwm ocsKif;ra&G;bl; qkdwJh ajympum;
&Sdygonf?
okd@aomf ol@vdk wkdi;f jynfucspfol jynfcspfy*k K~d vf-wkdi;f jynf+idr;f csrf;apvkdol
vdk@ owfrw
S cf x
H m;&olwa,muf[m ol@Eidk if HwiG ;f rSmyJ acgi;f csoifhygonf? wcg uG,f
vGeo
f mG ;awmhvnf; jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;/ urBm+h ird ;f csr;f a&;twGuf pGr;f pGr;f wrH vkycf hJ
olwOD;taeESihf ol@tk;d jym[m a&$w*d akH jc&if;u q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f &J@ tkwf
*lab;rSm &Sad eoifyh gonf?
ta=umif;a=umif;a=umifh jzpfoifw
h mawGuawmh jzpfrvmcJyh g?
aemif tkd;jym b,fvx
kd m;r,fqdw
k mukad wmh ol@rdom;pkuyJ qHk;jzwf=uygvrd hf
rnf?
rnfo@dk yifjzpfap oluG,v
f eG o
f mG ;wm[m wkdi;f jynftwGuf orkid f;0ify*k dK~ vfwOD;
qH;k _;H &wmjzpfovkd ygwt
D wGuf tzk;d wef&wemwck qH;k _;H &wmjzpfygonf? 'ga=umifh
vnf; ygwu
D rsm;pGm ESajrmwojcif;ESihf 0rf;enf;a=uuGJjcif;jzpfryd gonf?
csppf Gmaom &JabmfOD;wif +ird f;csr;f pGm tem;,lygawmh?
A[kpd nf;H;k a&;aumfrwD
ArmjynfueG jf rLepfygwD

98 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

AkdvfrSL ;csKyfa[mif; ausmfaZm uG,fvGefjcif;twGuf Auorsm;tzGJcsKyf.


0rf; enf; a=umif; o0%fv $m
atmufwb
dk mv 10 &uf 2012 ckEpS f eHeuf 3 ; 30 tcsed w
f iG f Akv
d rf LS ;csKyaf [mif;
OD;ausmaf Zm uG,fvGeaf =umif; od&ojzifh u|Ekfyfwk@d ArmEkid fiHvk;H qkdif&m ausmif;om;
or*~rsm;tzGJ@csKyfu 0rf;enf;a=umif; o0%fv$m ykd@otyfygonf? Akdvrf SL;csKyfausmf
aZmonf yJc;l wkid f; taemufjcrf; om,m0wDckdif oH;k q,fp&D ifpk wk@d Armtpnf;tH;k
0ifa&mufjcif;jzifh (ArmhtrsKd ;om;a&; }udK;yrf;r_twGif;okd@) pwif 0ifa&mufvmcJjh cif;
jzpfonf? Akv
d rf LS ;csKyfausmaf Zmonf Armhvw
G v
f yfa&; wyfrawmfz@JG pnf;Ekid &f eftwGuf
jynfyok@d yxrqH;k xGucf mG +y;D ppfynmoif,cl ahJ om &Jabmfo;kH usyd 0f ifwOD;jzpfonf? &J
abmfoHk;usdyfukd rdKifjyKI pwifzGJ@pnf;cJhaom rsdK;cspfArmhwyfrawmf}uD;Y xl;c|ef
ajymifajrmufpmG wm0efxrf;aqmifco
hJ nfh wyfrLS ;aumif;wOD;jzpfovkd jynfo@rl suEf mS
wpfcw
k nf;ukdom =unhw
f wfaom ppfom;aumif;wa,mufvnf; jzpfonf? Arm
jynfudk e,fcs@J vufatmuf/ zufqpfvufatmufw@dk rS vGwaf jrmufap&ef awmfveS pf Of
tcsdeftcguvnf; a&S@wef;rS yg0ifcaJh om awmfvSeaf &; &Jabmfwa,mufvnf; jzpf
onf? u|Ekfyfwd@k wkdif;jynfukd wkwjf zLusL;ausmf0ifa&muf vmcJph Ofuvnf; a&S@wef;
ppfrsufESmwGif oufpeG f@}udK;yrf;wku
d fckdufchaJ om AkdvfrLS ;csKyfausmaf Zm. &JprG f;owWd/
ppfa&; pGr;f &nfjynf0h r_/ qHk;jzwfcsuf cdik rf mjywfom;r_ ponfh *k%fy'k frsm;a=umifh Arm
wjynfvk;H trsdK;om;a&;oduQmukd xdef;odrf;xm;Ekid fch&J ygonf? jynfy&efpG,f tE
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 99

&m,ftoG,fo,
G fukd wGef;vSeu
f muG,cf o
Jh l Akv
d frSL;csKyfausmfaZmonf rdrw
d @kd trsKd ;
om;tcsif;csif; ppfcif;&onfh jynfwGif;ppfukd vHk;0qef@usifcJholjzpfonf? q&m
}uD;ocifu,
kd fawmfrdi_ f; csrw
S faom jynfwiG f;+idrf;csrf;a&;vrf;pOfukd tm;wufoa&m
axmufccH o
hJ jl zpf+y;D u|Eyfk w
f @kd Ekifkd if t
H wGuf toufuydk "merxm;bJ tm;xkwf }uKd ;yrf;
cJhow
l pfOD; uG,fvGeftedpaP &mufoGm;&jcif;rSm ArmwrsdK;om;vHk;twGuf tpm;xkd;
r&aom qHk;_H;r_}uD;w&yftjzpf owfrw
S fvkduf&ygonf? ykrd 0dk rf;enf;p&m aumif;vS
onfrmS wkdif;jynf. u,fwif&SifwOD;jzpfol Akv
d fcsKyfrLS ; ausmaf Zm aemufq;Hk acgif;
cs&monf rdcifajrr[kwfbJ EkdifiHjcm;wkdif;jynfwpfck jzpfaejcif;yifjzpfonf? rdrd
arG;&yfZmwdukd jyefcGifhr&bJ olwpfyg;wkdif;jynfwGif;Y uG,fvGefoGm;&Smaom ol&J
aumif;wpfO;D tm; jynfolvlx}k uD;u xku
d x
f u
kd fwefwef *k%fjyKo+*K[fcGihf r&onfh
twGuf u|Eyfk w
f @kd ArmEkid if v
H ;kH qkid &f m ausmif;om;or*~tzG@J csKyu
f txl; 0rf;enf;a=uuGJ
&ygonf? wpfrsKd ;om;vH;k twGuf vGwv
f yfciG &hf &Sad tmif wku
d ,
f al y;oGm;+y;D +ird ;f csr;f a&;
ukd xm0pOfa&S;_}udK;yrf;oGm;aom AkdvfrSL;csKyfausmfaZmtm; 0rf;enf;owd&jcif;rsm;
pGmjzifh u|Eyfk w
f d@k Auorsm;tzG@J csKyfrS OD;!wt
f av;jyKvku
d yf gonf?

A[kdvkyif ef;aumfrwD
ArmEkdifiHvHk;qkdif&m ausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf

100 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ArmEkdifiHvHk;qkdif&m ausmif;om;rsm;tzGJ@csKyf (EkdifiHjcm;a&;&m aumfrwD)


vl@ abmifo pf' Dr kdu &ufw pfy gwD( XmecsKyf)
jrefrmEkdi fiHv Hk;qkdif&m ausmif;om;rsm; 'Drkdu &ufw pfwyfOD; (ru'w)

AkdvfrSL ;csKyfa [mif;ausmfaZm uG,fvGefjcif;twGuf 0rf;enf;o0%fv$m


ae@pJ?G

? 11/ atmufwb
kd m/ 2012

Akdvcf sKyfatmifqef;ESit
fh wl jrefrmhwyfrawmftm; arG;zGm;ay;cJhonfh &Jabmf
oH;k usyd 0f ifwOD;vnf;jzpf/ Armjynf uGejf rLepfygwD acgi;f aqmifwOD;vnf;jzpfaom Akv
d rf LS ;
csKyfa[mif; ausmaf Zm touf (93) ESpo
f nf atmufwb
dk m 10 &ufae@wiG f uG,v
f eG f
oGm;a=umif; =um;od&onft
h wGuf rdom;pkESix
fh yfwl rdrw
d k@d rS vGefpGm0rf;enf;a=uuGJ
&ygonf?
Akdvrf SL;csKyfa[mif;ausmfaZm. orkdif;ukd jyefvnf=unfrh nfqykd gu e,fcsJ@
qef@usiaf &;/ zufqpfwkdufzsufa&;/ jynfol@vGwfajrmufa&;wkduyf rGJ sm;wGif OD;aqmif
r_tcef;rS tjynft
h 0 wm0ef,cl o
hJ -l
jrefrmhwyfrawmforkid ;f wGif txift&Sm;armfuGe;f wif&adS om wkwjf zLusL;
ausmrf _qef@usifa&; ppfqifa&;. acgi;f aqmif Adokumjzpfaom Akv
d frSL;csKyfa[mif;
ausmfaZmAk d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 101

jrefrmEkdifiH. jynfwGif;ppf&yfpJa&; v_yf&Sm;r_}uD;jzpfaom q&m}uD;ocif


uk,
d fawmfr_di;f OD;aqmifonfh jynfwiG f;+idrf;csrf;a&;tzG@J . OD;pD;acgif;aqmif AkdvfrSL;
csKyfa[mif;jynfol@'Drkdua&pD awmfvSefa&; wyfom;aumif;}uD;jzpfaom AkdvfrSL;csKyf
a[mif;ausmfaZm-ponfh kyfyHkv$mrsm;ukd awG@&rnfjzpfonf? rnfonhfkyfyHkv$m
tcef;uwGijf zpfjzpf uk,
d u
f sKd ;pGef@tepfemcHaom/ kd;om;ESrd hcf saom/ av;euf wnf
=unfaom/ jynfot
l ay: cspjf rwfE;dk aom pdw"f mwfrsm; tpOf jynfv
h #aH eonfh Adkvrf LS ;
csKyfa[mif;ausmaf Zm. yHk&dyfukd awG@=u&rnfjzpfonf?
olcspfaom wkdif;jynfESifh vlrsdK;pHkjynfoltaygif;twGuf tdkrif;onftxd
pGrf;Ekid for# ay;qyfco
Jh nfh AkdvfcsKyfa[mif; ausmaf Zm. *k%&f nfonf orkdif;pmrsuf
ESmxufwiG f armfueG ;f wif&pfc+hJ yD jzpfa=umif;ESihf rdrw
d @dk tiftm;pkrsm;rSvnf; Akv
d rf LS ;csKyf
a[mif;ausmaf Zm. orkid f;ukd *k%,
f lrw
S w
f rf;wiftyfyga=umif; azmfjytyfygonf?
ArmEkdifiHvHk;qkdif&m ausmif;om;rsm;tzGJ@csKyf (EkdifiHjcm;a&;&m aumfrwD)
vl@ abmifo pf' Dr kdu &ufw pfy gwD( XmecsKyf)
jrefrmEkdi fiHv Hk;qkdif&m ausmif;om;rsm; 'Drkdu &ufw pfwyfOD; (ru'w)

102 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akdvcf sKyfausmfaZm uG,v


f GeftedpaP &mufjcif;ESihf pyfvsO;f I
trsdK;om;'Dru
kd a&pDtzGJ@csKyf (vGwfajrmufe,fajr) .
0rf;enf;a=umif;o0%fvm$
ArmjynfueG jf rLepfygwD A[kad umfrwD0ifEiS hf &Jabmfo;kH usyd 0f if &JabmfO;D wif(ac:) Akv
d cf sKyf
ausmaf Zm touf 93 ESpo
f nf ouU&mZf 2012 ckEpS f atmufwb
dk mv 10 &ufae@wiG f
vl}uD;a&m*gjzifh uG,v
f GefomG ;a=umif; od&I use&f pfol rdom;pkrsm;ESifh xyfwlvnf;
aumif;/ ArmjynfuGefjrLepfygwD acgif;aqmifrsm;/ tzGJ@0if&Jabmfrsm;tm;vHk;ESifh
xyfwx
l yfr# a=uuGJ&yg a=umif; u|Efyk w
f d@k trsdK;om;'Dru
kd a&pDtzG@J csKyf (vGwfajrmuf
e,fajr). 0rf;enf;a=umif;o0%fvm$ ukd ay;yk@d tyfygonf?
AkdvfcsKyfausmfaZmonf b0wav#mufvHk; wkdif;jynfESifhjynfolw&yfvHk;twGuf
ukd,fusKd ;pGe@f +yD; b0ESi&fh if;I wku
d yf J0G ifcho
J l wOD;jzpfonf? wkid ;f jynfESifhvlxkukd cspfol/
wkdif;jynfESifhvlxku cspfol/ wkdif;jynf. ppfrSefonfh+idrf;csrf;a&;ukd jrwfEdk;ol
wOD;jzpfonfudk rnfou
l r# tjiif;yGm;Ekid rf nfr[kw[
f k tuif;rJ,
h k=H unfonf?
AdkdvfcsKyfausmfaZmuJhokd@aom wkdif;cspfjynfcspfyk*~dKvfwOD; usqHk;oGm ;jcif;onf
wdik f;jynftwGuf rnfod@k r# tpm;xkd;I r&Ekid o
f nfh qH;k _;H r_}uD;wcktjzpf _jrifygonf?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 103

AkdvfcsKyfausmfaZmar#mfrSef;cJhonfh ppfrSefonfh wkdif;jynf+idrf;csrf;a&;&&Sdonftxd


qufvufI wku
d fyGJ0ifoGm;rnfjzpf a=umif; av;eufckdifrmonfh oEMdmefcsrE_ Sifhtwl
T0rf;enf;a=umif;o0%fv$mukd ay;yk@d tyfygonf?
&JabmfO;D wif(ac:) AkdvfcsKyfausmfaZm aumif;&m ok*wdo@kd vm;a&mufygap
awmfveS af omopPmjzif-h
A[kd tvkyt
f r_aqmiftzG@J
trsKd ;om;'Dru
dk a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,fajr)
2012 ckESpf/ atmufwkdbm (11) &uf?

104 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jynf o l @ v$ w f a wmf u k d , f p m;vS , f r sm;tzG J @


2012 ckESp/f atmufwkdbmv (10) &uf

0rf;enf;a=umif;o0%fvm$
&Jabmfo;kH usyd 0f if Akv
d af usmaf Zm(c)OD;wifonf 2012 ckEpS /f atmufwb
dk mv
(10) &ufae@ eHeuf 3 ; 30 em&DwiG f uG,fveG foGm;a=umif; =um;od&ojzifh use&f pfol
rdom;pkEiS ht
f wl xyfwx
l yfr# 0rf;enf;a=uuG&J ygonf?
&Jabmfo;kH usyd 0f if Akv
d af usmaf Zm uG,v
f eG o
f mG ;jcif;onf rdom;pkEiS hf Armjynf
uGejf rLepfygwt
D wGuo
f mru wkid ;f jynftwGuv
f nf; tpm;xk;d r&onfh qH;k _;H r_wpfck
jzpfygonf?
Akv
d af usmaf Zmonf ukv
d edk eD ,fcs@J qef@usiaf &;/ vGwv
f yfa&;wku
d yf EJG iS hf zufqpf
awmfveS af &;wk@d wiG f wkid ;f jynftwGuf pGr;f pGr;f wrHaqmif&u
G cf o
hJ w
l pfO;D jzpfygonf? xk@d jyif
Ekid if t
H wGi;f ok@d usL;ausmaf jccsvmaom ulrifwefwkwjf zLwyfrsm;ukd ajymifajrmufpmG
wku
d fxw
k af y;cJhaom wkid f;jynf. ol&aJ umif;wpfOD;jzpfygonf?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 105

AkdvfausmfaZmonf wkdif;jynfu cspf=unfav;pm;aom acgif;aqmifwpf


a,muf jzpf+yD; ruG,fvGerf Dtcsed fxd awmfvSefa&;wm0ef/ wkdi;f jynfwm0efrsm;ukd
wwfpGr;f or# }udK;yrf;aqmif&u
G fomG ;olvnf; jzpfygonf?
u|Eykf fwkd@taejzifh Adv
k fausmfaZmtm; tav;teuf OD;!wf*%
k fjyKvkduf+yD;
Adv
k af usmaf Zm. wkid ;f jynftwGu/f awmfveS af &;twGuf pGr;f pGr;f wrH aqmif&u
G cf rhJ r_ sm;
ukd rSww
f rf;wif *k%,
f laernfjzpfygonf?
Akdv fausmfaZm (c) OD;wif aumif;&mok*wdv m;ygap?
tvkyftr_aqmiftzGJ@
jynfol@v$waf wmfud,
k pf m;vS,frsm;tzGJ@(jrefrmEkid fiH)

106 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akdv fr SL ;csKyfa[mif; ausmfaZm uG, fv Ge ft edp Pa &mufj cif;twGuf


jrefrmEkdifiH 'Drdku&ufwpftiftm;pkrS ay;ykd@onfh 0rf;enf;a=umif;o0%fv$m
jrefrmhwyfrawmf xlaxmifcJhol &JabmfoHk;usdyf0if wOD;vnf;jzpf/ Arm
jynfueG jf rLepfygwD A[kad umfrwD0if wOD;vnf;jzpfol Akv
d rf LS ;csKyfa[mif;ausmaf Zmonf
2012 ckEpS /f atmufwb
dk mv (10) &ufae@ eHeuftapmykid ;f wGif uG,v
f eG t
f edpP a&muf
cJha=umif; 0rf;enf;a=uuGJp&mowif;ukd rdrdwd@k jrefrmEkdifiH 'Dru
kd &ufwpftiftm;pkrS
=um;odc&hJ ygonf?
Akdvrf LS ;csKyfa[mif;ausmaf Zmonf ausmif;om;b0uwnf;u ausmif;om;
or*~ acgif;aqmifwOD;taejzifh vGwfvyf a&;}udK;yrf;r_xJwiG f yg0ifcu
Jh m jrefrmh wyf
rawmfudk xlaxmifco
hJ l &Jabmfo;kH usyd 0f iftjzpf/ e,fcsJ @qef@usiaf &;/ zufqpf awmfveS f
a&;/ jrefrmEkid if v
H w
G v
f yfa&;/ wkwjf zLusL;ausmrf _ wku
d yf t
JG wGi;f &Gy&f yG cf |cH |H pGr;f aqmif
Ekdicf o
Jh l wyfrSL;aumif;tjzpf/ jynfwiG f;+idrf;csrf;a&;twGuf q&m}uD;ocifudk,fawmf
r_di;f ESit
hf wl +ird ;f csr;f a&;azmfaqmifco
Jh t
l jzpf/ ppftm%m&Siw
f @dk tm; ESv;kH aoG; wpuf
usefonftxd pdwf"mwfcikd frmpGm qef@usifawmfvSecf aJh om ArmjynfuGefjrLepfygwD
A[kad umfrwD0ifwOD;tjzpf jrefrmEkid if H &[ef;&Siv
f l ausmif;om;jynfow
l &yfv;kH t=um;
ausm=f um;av;pm;cHc&hJ ol wefz;dk rjzwfEikd af vmufonfh yk*K~d vfwOD;jzpfcyhJ gonf?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 107

touft&G,}f uD;&ifrh t
_ & uG,v
f eG ftedpaP &mufch&J aomfvnf; Adkvrf LS ;csKyf
a[mif;ausmaf Zm. Ekid fiHtwGuf ay;qyfaqmif&GufcJrh /_ *k%&f nfrsm;twGuf jrefrm
Ekdiif jH ynfow
l &yfv;Hk rS tpm;xk;d r&avmufatmif ESajrmwrf;w 0rf;enf;a=uuGJ =u&
ayrnf?
rdrdwkd@ jrefrmEkdiif H 'Drkdu&ufwpf tiftm;pk &Jabmfrsm;rSvnf; Akv
d frSL;csKyf
a[mif; ausmaf Zm uG,v
f eG jf cif;twGuf rdom;pk0ifrsm;ESix
hf yfw/l awmf vSeaf &;&Jabmf
&Jbufrsm;ESix
fh yfwl/ jrefrmjynfoljynfom;rsm;ESix
hf yfwl/ a=uuG0J rf;enf;&yga=umif;
To0%fvm$ ESihf today; ta=umif;=um;tyfygonf?
Akv
d frSL;csKyfa[mif;ausmfaZm aumif;&mok*wdvm;ygap?
jrefrmEkid fiH'rD kdu&ufwpftiftm;pk
&ufpGJ-2012 ckESpf/ atmufwkdbmv (11) &uf?

108 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awmfv Se fa&;acgif; aqmif/ jynfo l@ 'Dr kdua&pDE Sifh


+idr f; csrf; a&;v_y f& Sm ;r_a cgif; aqmif Akdvfc sKyfa usmfa Zm
uG,fvGefjcif;twGuf opPm awmfvSefa&;pmayr*~Zif;. wvjynfh
0rf; enf; o0%fv$m
Ek0d ifbm -10/ 2012?
2012 atmufwb
dk m 10 &ufae@/ jrefrmpHawmfcsed f eHeuf 3; 30 cef@wGif Akv
d f
csKyf ausmaf Zm(touf 93) uG,v
f eG cf o
hJ nf? opPmawmfveS af &; tiftm;pku tzk;d ouf
&Snf[lI cspcf if=unfnKd av;pm;pGm ac:wGifco
Jh nfh AkdvfcsKyf/ e,fcs@J qef@usiaf &;/ trsdK;
om;vGwaf jrmufa&;/ zufqpfawmfveS af &;/ jynfo@l 'rD u
dk a&pDEiS hf +idr;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_
acgi;f aqmifwOD; vnf;jzpf/ ArmjynfuGejf rLepfygwD A[kad umfrwD0if jzpfonfh Akdvcf sKyf
ausmaf Zm(wkd@Armtpnf;tH;k 0if ocifa&$/ &JabmfoHk;usyd f0if Akdvaf usmfaZm) uG,f
vGejf cif;twGuf rdom;pkEiS x
hf yfw/l ygwED iS hf xyfwl xyfr# 0rf;enf;a=uuGrJ yd gonf? xk@d jyif
tzd;k ouf&n
S f Akv
d cf sKyaf usmaf ZmtwGuf vlxEk iS t
hf wl ESajrmworqH;k jzpf=uygonf?
vlqdo
k nfrmS arG;zGm;ke;f uefjcif;jzifh pwifcho
J nf? vl@b0onf aojcif;wGif
ed*;kH csKyfp+r?J ok@d aomf rnfo@dk &iS o
f ef=urnfenf;? acwfuay;tyfvu
dk faom wm0efudk
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 109

rnfo@dk ausyeG af tmif xrf;&Gu=f urnfenf;? ,if;wk@d .tajzukd zd;k ouf&n


S f Akv
d cf sKyo
f nf
wdki;f jynfESihv
f x
l k/ rsdK;quftqifhqifo
h k@d jyocJh+yD;jzpfonf? vGwfvyfa&;ESifh jynfol@
'Dru
dk a&pDudk jrwfE;dk &if; jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ +ird ;f csr;f a&;twGuf tk;d om;qH;k / tajzmifh
rwfqk;H / t&J0hq
H k;H / pGe@f vw
$ ftpGef@pm;qHk; wkduyf 0GJ ifco
Jh nfh }u;D jrwfonfh ol&Jaumif;
pdw"f mwfuv
dk nf; acwfwm0efudk ausyeG af tmif xrf;&Guo
f ,fy;dk &if; jyocJ+h y;D jzpfonf?
Armjynfppftm%m&Sif tnpftpkwf t,kwfwrmrsm;. vufwGif;wGif
wkdi;f jynfonf nKd ;rSed fc|w+f cHKusaeor# xkt
d jcif;t&mwk@d udk zsuford f;Ekid fonfh ol&J
aumif;pdw"f mwfrsm;a=umifo
h m tarSmifbufjcrf;. qef@usi&f m tvif;a&mifEiS hf twl
wkid ;f jynfonf awmufvufaejcif;jzpfonf? wjcrf;wyJh vif;&mrS wwkid ;f jynfv;kH vGwf
ajrmufa&; tvif;a&mif &&Sdap&ef u|eaf wmfwkd@ tzdEdyS cf Hrsm;onf tzkd;ouf&Snf.
ol&aJ umif;pdw"f mwfudk xm0&qkyu
f idk f xm;=urnfjzpfa=umif; tzk;d ouf&n
S Af v
dk cf sKyu
f dk
wkid w
f nftyfygonf?
Akdvcf sKyf. raoaom ol&Jaumif;pdwf"mwf/ &efoludk tnHhrcH 'l;raxmuf
onfh acsr_ef;a&;pdw"f mwf/ tzdEySd fcH trsdK;om;vlxktay: cspfcif=uifem+yD; vlxkt
usdK;ukd &Gufaqmifonfh vlxkacgi;f aqmifpw
d f"mwf/ wkdif;jynfESifhvlrsdK; vGwfajrmuf
a&;twGuf jrifjh rwfaom awmfveS af &;pdwf"mwfwd@k t"Ge@f &Snf&rnf? tzkd;. pHjypdwf
"mwftaygif;wk@d ukd qufvufqyk u
f idk x
f m;=urnf[k xyfrHwidk w
f nf tyfygonf tzk;d
Akv
d cf sKy?f
opPmawmfveS fa&;pmaytiftm;pk?

110 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akdv frSL ;csKyfa [mif;ausmfa Zm uG, fvGe fjcif; twGu f


0rf; enf;a=uuGJr _r Swfwrf;
Armhwyfrawmfudk pwifwnfaxmif&mwGif yg0ifchaJ om &Jabmf
oHk;usdyf0if/ wkid f;jynfEiS fh vlrsKd ; vGwv
f yfa&;ESifh vGwfajrmufa&;twGuf rw&m;r_
rSefor#ukd wGef;vSeaf wmfveS f&mwGif a&S@wef;rS yg0ifchaJ om/ +idrf;csrf;a&;vrf;pOfuikd fpGJ
vsuf jynfwiG f;+idrf;csrf;a&;ukd azmfaqmif}udK;yrf;cJhaom ArmjynfueG fjrLepfygwD A[kd
aumfrwD0if Akv
d rf LS ;csKyaf [mif; ausmf aZm(1919-2012) uG,v
f eG jf cif;twGuf rdom;
pkESifhtwl txl;0rf;enf;a=uuGJrad =umif;ESifh wkdi;f jynftwGuf wefz;kd rjzwfEikd faom
qH;k _;H r_wckjzpfa=umif; rSww
f rf;wif armfuGe;f xk;d *g&0jyKtyfygonf?

tvif;tdrf&aJ bmfrsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 111

jynfaxmifpkorRwjrefrmEkid fiHawmf
orRwHk;0ef}uD;Xme (4)
&ufpGJ/ 2012 ckESp/f atmufwdb
k mv 11 &uf
okd@
&Jabmfok;H usyd 0f if Akv
d fcsKyfausmfaZm. rdom;pk0ifrsm;cifAsm;
1? tbAkdvfcsKyfausmfaZm uG,fvGefomG ;onfukd 0rf;enf;pGm od&&Sd ygonf?
u|efawmfonfvnf; wyfrawmfom; wpfOD; jzpfcJhonft
h wGuf Akv
d fcsKyfatmifqef;/
Ak d v f c sKyf a usmf a Zmtygt0if jref r mh w yf r awmf u k d wnf a xmif c J h = uonf h
vl }uD;rsm;taejzif hvnf; aumif; / yk* ~d Kvf a&;t& av;pm;r_j zif hv nf; aumif ;/
tm;usrj_ zifvnf;aumif; wyfrawmftwGif; 0ifa&mufco
hJ jl zpfygonf?
2? vGefcJhwJhvu tbAdkvcf sKyfausmfaZmESifh ywfouf+yD; orRw}uD;/ u|ef
awmf. zdwf=um;r_rSm pdw&f if;apwemt rSefjzifhom jzpfyga=umif;xyfrH today;
vkdygonf? tbAkdvfcsKyfausmfaZm. aemufqHk;qENjzpfaom a&$wd*Hkbk&m;ukd
zl;ar#mcf Gifh&&Sad tmif u|efawmfhtaejzifh jynfph aHk tmif jznfhqnf;ay;Ekdijf cif; r&Sdonfh
tay:ukdvnf; tm;rvkdtm;r& jzpfrdyg onf?
3? tbAkv
d cf sKyfausmaf ZmuG,v
f eG jf cif;twGuf rdom;pkEiS t
hf wl xyfwx
l yfr#
0rf;enf;&yga=umif;today;tyfygonf?
k;d om;r_jzifh
(atmifrif;)
jynfaxmifpk0ef}uD;
orRwHk;0ef}uD;Xme (4)
112 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

The My anma r Inde pe nd ent Ne ws J ournal


No. 254, Room 52, 6th Floor, Seikkanthar Street, Kyauktada Township,
Yangon, Myanmar.

0rf;enf;a=uuGJjcif; o0%fv$m
jrefrmEkid if H vGwv
f yfa&;twGuf jrefrmjynfov
l x
l k vGwaf jrmufa&;twGuf pG+J raJ om
,Hk=unfcsujf zifh oufq;Hk wkdif wkduyf 0GJ ifchaJ om &JabmfoHk;usyd f0ifwpfOD;vnf;jzpf+yD;
ArmjynfueG jf rLepfygw.
D acgi;f aqmifwpfO;D vnf;jzpfol Akv
d rf LS ; csyk af [mif; (OD;) ausmf
aZmonf 2012 ckESpf/ atmufwkdbmv 10 &uf/ Ak'<[l;ae@ reuf 3 em&DwGif
uG,fvGeftedpP a&mufoGm;a=umif; =um;od&onfhtwGuf jrefrmtif;'DyJef;'ifh
owif;*sme,frS rdom;pkESifh wuGjynfolvlxkESifh twl 0rf;enf;&yga=umif;
o0%fv$may;ykd@ *g&0jyKvku
d fygonf?
t,f'DwmtzGJ@

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 113

&moufyefjynfol@wyfrawmfom;
AkdvfausmfaZmtay: Auy. tuJjzwfcsuf
(&Jabmfzkd;oHacsmif;ESifh rZPsdrtifwmAsL;)
ukd,fwdik fa&;twKy`wdu
W dk jynfwGi;f pmaywkduw
f ckrS xkwaf 0jzef@csdawmhrnfhqJqw
J iG f
ouf&&dS mZ0if}u;D jzpfonfh Akv
d rf LS ;csKyaf [mif;ausmaf Zmonf wkwEf idk if /H ,leefjynfe,f/
ul r if ; +rd K @aq;H k } uD ; wG i f atmuf w k d b mv 10 &uf a e@eH e uf 3 em&D c G J u
uG,v
f eG o
f mG ;cJo
h nf?
1300 jynf@ ta&;awmfyrHk sdK;quf vufusew
f OD;/ jrefrmhwyfrawmf. tjrKaw&Jabmf
oHk;usdyfxJrS aemufqHk;usef&Sdonfh ESpfOD;xJrSwOD;/ obm0rdcif ac:aqmif&mokd@
vku
d yf gomG ;&jcif;jzpfonf?
touf 93 ESpw
f mtwGi;f wkid ;f jynftwGuf ,H=k unfonft
h wkid ;f touf&iS o
f mG ;cJo
h nfh
Akv
d af usmaf Zm (ac:) Akv
d rf LS ;csKyf a[mif; ausmaf ZmrSm vGwv
f yfa&;acwfrpS I uG,v
f eG f
onfw
h idk f tkycf sKyfot
l qufquf. &ef+iKd ;xm;jcif;cH&onfh uGejf rL epfygwaD cgi;f aqmif
wOD;vnf; jzpfco
hJ nf?
&JabmfOD;wif (okd@r[kwf) AkdvfausmfaZm uG,fvGefjcif;tay: Auy. xkwfjyef
114 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

a=unmcsuw
f iG f ol@vw
dk idk ;f jynfu cspo
f l jynfcspyf *k Kd~ v-f wkid ;f jynf+ird ;f csr;f apvko
d l vk@d
owfrSwfcHxm;&olwa,muf ol@EkdifiHwGif;rSmyJ acgif;csoifhygonf? uG,fvGefoGm;
awmhvnf; jynfwGi;f +idrf;csr;f a&;/ urBmh+idrf;csr;f a&;twGuf pGrf;pGrf;wrH vkyfcJholwOD;
taeESihf ol@tk;d jym[m a&$w*d akH jc&if;u q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f &J@ tkw*f al b;rSm
&Sad eoifyh gonf[k a&;om;xm;onf?
ukdvkdeDe,fcsJ@qef@usifa&;/ vGwfvyfa&;wkdufyGJESifh zufqpfawmfvSefa&;wdk@wGif
xif&mS ;aom wyfrLS ;wOD;jzpfc+hJ y;D 1950 ckEpS rf sm;twGi;f u &Sr;f jynfe,fo@dk usL;ausmv
f m
aom ulrifwefwkwjf zLrsm;tm; wku
d x
f w
k &f mwGif xif&mS ;cJo
h nfh Akv
d rf LS ;csKyaf usmaf Zm
tm; .rdcifygwDjzpfonfh ArmjynfuGefjrLepfygwDu rnfod@k tuJjzwfwefzd;k xm;
onfudk od&EdS idk &f ef twGuf ajyma&;qkcd iG &hf o
dS l &Jabmfz;kd oHacsmif;tm; rZPsrd u qufo,
G f
ar;jref;xm;onf?
ygwDt crf; tem;eJ@ psmyeusif; yzkd@ &Sdygovm;cifAs?
tJvakd wmh r&Sdygb;l ? usaemfwd@k aexkid f&wmuvnf; vGwfvGwv
f yfvyfr[kwfawmh
tJvrkd sKd ; rvkyEf ikd yf gbl;? tJ'DudpPawGukd ol@rdom;pkuykd J tukefvx
$J m;ygw,f? rdom;pk
twGi;f udpaP jz&Sif;vkyu
f ikd fwmrsdK; vkdvm;ygw,f? rdom;pk b,fvdq
k k;H jzwfvq
J w
kd m
rod&ao;ygb;l ?
Akd v fr SL ;csKyfr uG, fv G e fr Dt xd AuyrSm b,fv kdw m0efa wG xrf; aqmifo Gm ;
cJ hy govJ ?
ygw&D @J 'kw,
d t}urd f uGe*f &uf (1945) eJ@ wwd,t}urd u
f eG *f &uf (1985) &J@ A[kad umf
rwDyg? ol@vdk uGe*f &ufEpS cf &k @J A[kad umfrwDjzpfwv
hJ l ygwo
D rdik ;f rSm &Sm;ygw,f? aemufq;kH
usaemfw@dk ygwu
D ajratmufyo
kH mefe@J v_y&f mS ;awmhr,fqdk awmh olw@dk (vl}u;D awG)
taeeJ@ ajratmufvy_ &f mS ;vk@d roifah wmfwmeJ@ tem;,lz@dk wku
d w
f eG ;f cJw
h myg? olw@dk udk
usaemfw@dk u em,uae&mrSmxm;+y;D qk;d wkid yf if/ aumif;wkid yf ifow
l @kd qu
D t}u^H m%f
awG awmif;+yD;vky=f uwmyg?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 115

AkdvfcsKyfausmfaZm&J@ ukd,fwkdifa&;twKy`wWdrSm Auy[m ol@&J@ rdcifygwDvkd@


a&;xm;ygw,f ?
[kwyf gw,fcifAs? Akv
d cf sKyaf usmaf Zm[m ol Ekid if aH &;vkyw
f t
hJ xJrmS 'k@d Armtpnf;tH;k eJ@
ArmjynfueG jf rLepfygw/D 'DEpS cf k wnf;yJ ygwmyg? usaemfw@dk uvnf; ol@uydk gw&D @J b,fvrdk S
zsuyf pfv@dk r&Ekid w
f hJ orkid ;f 0ifacgi;f aqmifwa,mufv@dk oabm xm;ygw,f? oluvnf;
tJvykd J ygwDudk rdcifygwDvkd@ oabmxm;wm/ 'gobm0 usygw,f?
AkdvfrSL ;csKyfuG,fvGefjcif;[m wkdif;jynfeJ@ wyfrawmft wGuf b,favmufxd
epfe mqHk; _H;r_jzpfo Gm ;apEkdifrvJcifA s?
wyfrawmfw&yfyjJ zpfjzpf/ tJ'w
D idk ;f jynf*%
k af jymifw[
hJ mawGxrJ mS wjcm;ta=umif;awG
trsm;}u;D &So
d vkd orkid ;f pOfrmS tJ'w
D idk ;f jynfvw
G v
f yfa&;twGu/f wnfwahH &;twGuyf g
yg0ifvy_ &f mS ;cJw
h hJ yk*Kd~ vfawG/ tJ'yD *k Kd~ vfawG&@J wnf&rdS /_ ay:aygucf hJ r_[mvnf; tJ'w
D ikd ;f
jynf&@J *k%o
f u
d mQ ukd jrifw
h ufapygw,f? tJvjdk rifw
h ufapcJw
h hJ yk*Kd~ vfawGxrJ mS Adv
k cf sKyf
atmifqef; wdk@/ AkdvfcsKyfausmfaZmwkd@vdv
k al wG&J@ tcef;[m y,fzsufvd@k r&ygb;l ?
AkdvfcsKyfausmfaZmusawmh olrsm;eJ@rwlwmu ol@woufvHk;/ olrsm;awGxuf
trsm;}uD;&SnfwJhtouf/ tESpf 90 ausmf&dS wJhtouf/ tJ'o
D ufwrf;wav#mufrSm
jynfolvlxke@J wkdif;jynftwGuv
f kyfcJhwmyg? tcef;}uD;aygi;f rsm;pGmuae yg0ifujy
cJhwmu usaemfwkd@wikd f;jynf}uD; *k%fajymifzdk@twGuf/ }uD;jrwfz@dk twGuf olvkyfomG ;
cJhwm jzpfygw,f? tJ'ga=umifhyJ us aemfwd@k u ol@udv
k nf; *k%fajymifwh/J }uD;jrwfwJh
yk*Kd~ vftjzpf oabmxm;ygw,f?
*syef/ wkwjf zL qef@usiaf &;/ tJ'aD emuf ol@uw
dk yfuae zDqefre_ @J xkwyf pfwhJ aemufrmS
vnf; jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;v_y&f mS ; r_rmS yg0ifw,f? Akv
d af e0if; tm%modr;f wJah emuf
rSmusawmh v_yf&Sm;vdk@r&wJhtcgrSm vufeufukdif awmfvSefa&;xJukd ypf0ifvmcJh
wJyh *k Kd~ vfyg?
wyf r awmfo k d @ yef = um;csufa wG v nf ; vk d t yf o vk d xk w f j yef a vh & S d y gw,f ?
116 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'Dyef=um;csufawG&J@ tESpfcsKyfqkdvkd&if;eJ@ AkdvfrSL; csKyfausmfaZm&J@ wyfrawmf


tay:rSm xm;cJhwJh apwem[m bmjzpfcJhw,fvkd@ ajymEkdifrvJ?
ol@apwemuawmh wyfrawmfukd tm%m&Sifwpk&J@ cg;ykdufaqmifwyfrawmf
b0tjzpfuae jynfov
l lxk&@J wyfrawmftjzpf ajymif;vJapcsifwmyg? tJ't
D wGuf
ol ajymqkdcJhw,f? 'gayr,fh olom uG,fvGeo
f Gm;a&m tJ'[
D mu ratmifjrifao;
bl;vk@d ajym&rSmyg? bma=umifhvq
J dak wmh 'Dae@wyfrawmfukd csKyfudik fxm;wJo
h lawGu
t&ifwke;f u yHpk Htwkid f;yJ wvufudik cf g;yku
d faqmifwyfvdk xm;+yD;awmh wckckjzpf&if
tm%modrf;zd@k twGuf jyifqifxm;wJh wyf}uD;tjzpf &yfwnfaeygw,f?
AkdvfrSL;csKyfuG,fvGefjcif;eJ@ywfouf+yD; bmrsm; jznfhpGufajym=um;vkdygao;vJ?
ol@vkdyk*K~d vf tvkyfrsm;rsm; rvkyfEkdiaf wmhOD;awmifrS wkdif;jynftwGuf tifrwefrS
usufoa&&Sdygw,f? ol@vkdorkdif; tcef;u&SdwJh yk*~dKvfrsm;rsm;pm;pm; r&Sdygbl;?
b0wav#mufrmS uwck/ umvwck vkycf w
hJ m &Syd gw,f? 'gayr,fh ol@vdk oufwqH;k
vkyfcJhwJhyk*dK~ vfuawmh rrsm;vSygb;l ? Armhwyfrawmf *k%af jymifatmif wkwfjzLukd
ESdref if;&mrSm ygcw
Jh ,f? olxal xmifwJhwyfukd oljyefwdu
k &f wJhb0ukd jyefjzpfc&Jh w,f?
tukev
f ;kH xif[yfaeygw,f?
oluG,fvGefoGm;ayr,fh olvkyfcJhwJhtpOftvm/ zufqpfukdqef@usifwJhpdwf"mwf/
vGwfvyfa&;twGuf toufukday;+yD; aqmif&Guf&r,fqkdwJhpdwf"mwf/ Armjynf
}u;D pnf;vH;k nDnw
G af &;eJ@ +ird ;f csr;f a&;twGuf vH;k yef;r,fqw
dk phJ w
d "f mwf/ Arm jynfuae
ppftm%m&Sipf epfudk z,f&mS ;r,fqw
kd pJh w
d "f mwf tJ'gawGudk qufvufwnf&adS tmif
usaemfwkd@ vkyf=u&r,f? olr&Sdawmhayr,fh ol@pdwf"mwfawGukd qufvuf&Sifoef
atmifvky+f yD; o,faqmifomG ;&r,fv@dk ajymcsiyf gw,f?
ukdayguf/ zed'g/
Ak'<[l;ae@/ atmufwkdbmv 10 &uf/ 2012 ckESpf/
18 em&D 35 rdepf?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 117

AdkdvfrSL;csKyfausmfaZmuG,fvGefjcif;eJ@ ywfouf+yD;
rk;d rca&'D,dk xkwv
f i$ chf suf

2012 ckESpf atmufwb


kd m 14 &ufae@u rk;d rca&'D,drk S OD;yefwsm pDpOfxkwv
f $ifhcJhwJh
Akdvcf sKyfausmfaZm touf 93 ESpf uG,fveG fjcif;/ 0rf;enf;jcif;trSww
f & pum;rsm;
tpDtpOf?
aomw&Sifrsm;cifAsm;
u|eaf wmf&h @J *Dwzcif}u;D OD;uku
d dk touf (81) ESp/f (5) ESpjf ynfh uG,v
f eG jf cif;
eJ@twl xl;jcm;wku
d q
f idk pf mG yJ atmufwb
dk m (10) &ufae@u touf (93) ESpt
f &G,rf mS
uG,fvGeo
f Gm;&SmwJh rsKd ;cspo
f l&Jaumif;}uD; Akv
d fcsKyfausmaf Zm uG,v
f Gefjcif;/ rD',
D m
aygi;f pHrk S &SmazGaumufEkwI
f wifjyyg&apvm;cifAsm?
Akv
d cf sKyaf usmaf ZmuG,v
f eG af =umif; &Jabmfz;dk oHacsmif;&J@ tD;ar;vfuae pwif
zwf _&+yD;/ rD'D,maygif;pHkukd vkdufvHar$aESmuf &SmazG+yD; AkdvfcsKyfukd,fwkdifajymwJh
pum;eJ@twl &Jabmfz;dk oHacsmif;/ '*kew
f m&m/ OD;wifO;D / rif;ukEd idk pf wJo
h rl sm;&J@ trSww
f &
ajympum;rsm;eJ@twl pkpnf; wifjytyfygw,f?
118 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

aemufcjH rL;ppfuawmh Akv


d cf sKyf}uD;eJ@twl &ufw+l yD; vGefchw
J Jh 5 ESpfu uG,f
vGef&SmwJh ',f'DOD;ukdukd&J@ zufqpfawmf vSefa&;aw;wyk'fukd em;qif&if; rdk;rc&J@
a&'D,ckd spo
f lrsm; tpDtpOfukd ed*k;H csKyfygrh ,f?
&JabmfoHk;usdyf0if AkdvfausmfaZm[m vGefcJhwJhvawGxJu tqkyfa&m*g
cHpm;ae&+yD;/ ulrif;aq;HkwHkrSm wufa&muf ukoae&if;/ 'Dae@reuf 3 ; 30em&DrSm
uG,v
f eG o
f mG ;a=umif; ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J ajyma&;qkcd iG &hf o
dS l OD;zk;d oHacsmif;u ajym
ygw,f?
&Jabmfz;dk oHacsmif; -'Dae@reuf Armem&D 3 em&DcaJG vmufrmS uG,v
f eG w
f m
jzpfygw,f? ol@psmyeudpu
P adk wmh olw@kd ro
d m;pkuykd J qHk;jzwfcidk ;f xm;ygw,f
uGejf rLepfygwDtaeeJ@vnf; ol@&@J vkyfaqmifcsufawGukd cs;D usL;*k%fjyKwJht
aeeJ@ a=unmcsuf xkwx
f m;w,fv@dk vnf; qkyd gw,f? tJ'*D %
k jf yKvm$ rSm yg0ifwt
hJ csuf
tcsKd @ukd OD;zk;d oHacsmif;u tckvdk ajymjyygw,f?
AkdvfcsKyfausmfaZm[mqkd&if Armjynforkdi;f rSm xGe;f ajymifwhJ 'Dacwfopf
orkdif;rSm z,f&Sm;vkd@r&wJh acgif;aqmifwOD; jzpfygw,f? u|efawmfwkd@ uGefjrLepf
ygwDtaeeJ@ ajym&r,fqdk&if 'kwd,eJ@ wwd,t}udrfuGef*&ufawGrSm A[kdaumf
rwD0ift jzpf ta&G;cH&wJh &Jabmf}u;D jzpfygw,f? tckvkd uGe*f &uf 2 ckqufwu
dk f A[kd
aumf rwD0ifjzpfol rrsm;ygb;l ? tJ'x
D u
J ol [m aemufq;kH yk*Kd~ vfjzpfygw,f? 'ga=umifh
u|efawmfwkd@twGuf tifrwef qHk;_H;r_}uD;ygw,f? u|efawmfwkd@ygwD&J@ tcuftcJ
trsKd ;rsKd ;=um;rSm ol[m twlvu
dk yf gco
hJ yl g? omeftrsKd ;rsKd ;eJ@ vku
d yf gcw
hJ mjzpfygw,f?
tckaemufqHk; ygwD uvdrfhuvJjzpfawmhvnf; ol&J@ ygwDeJ@twl rm;rm;rwfrwf
&yfwnfr_[m ygwDtwGufa&m/ jynfoltwGufa&m trsm;}uD; tusdK;&Sdw,fvkd@
u|efawmfazmfjycsiyf gw,f
AkdvfcsKyfausmfaZm[m olouf&Sdxif&Sm;&SdpOfu wkdif;jynfeJ@ jynfolvlxk
tusKd ;twGuf vkycf w
hJ hJ vkyif ef;trsm;tjym;teuf q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f eJ@twl
wkid ;f jynf&@J a&S@tem*wftwGuf vkyfchw
J hJ jynfwiG ;f +idrf;csr;f a&;v_y&f mS ;r_rSmvnf; xif
&Sm;cJhow
l OD;jzpfygw,f? 'ghtjyif ArmEkdifiw
H Gi;f u wkwfjzLusL;ausmo
f lawGudk ESif
xkw&f mrSmvnf; xif&mS ;wJh ppfacgi;f aqmifwOD;jzpfygw,f? olr&Sad wmhwJh aemufyidk ;f
ArmEkdiif HrSm &Jabmfo;Hk usdy0f ifqv
kd @kd &efukerf Sm &SdaewJh touf 91 ESpf&,
G f Akv
d f&JxG f
wa,mufyJ usefygawmhw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 119

Akdvrf SL;csKyfa[mif;ausmfaZmukd 1919 ckEpS f 'DZifbm 3 &ufae@u yJcl;wkdif;


oHk;q,f+rdK@e,f/ qkid f;pk&GmrSm arG;zGm;cJyh gw,f? ol[m e,fcs@J qef@usifa&; tzGJ@tpnf;
jzpfwJh wk@d Armtpnf;tH;k tzGJ@0if ocifwOD;jzpf+y;D t*Fvyd u
f dk vufeufuidk f awmfveS f
wku
d fcu
kd fzd@k 1941 ckESpf {+yDvrSm *syefukd oGm;ppfynmoifcyJh gw,f?

AkdvfrSL;csKyfausmfaZm - u|efawmfwkd@ wyfrawmfukd Arm bk&ifrsm;


acwf + yD ; aemuf yxrqHk ; jyefz G J@ &wJ h t wG u f u|efa wmf w kd @ rsm;pGm pd w fx J r S m
0rf;omtm;&jzpf& w,f? u|efawmfw kd@ cHpm;csuft & pdw fxJrSm odyfxdckduf
w,f? 41 ckESpf 'DZif bm 26 &ufrSm xifw,f? tJ'Dae@rSm xkdif;rSm BIA zGJ@
w,f? tJ'Dae@u u|efawmfwkd@ u=uckef=u/ AkdvfcsKyfukd 0kdif;r=u/ ajrmuf=u
vkyf=uw,fayghAsm? aemufae@rSm u|efawmfwkd@ wyfxGuf=u&w,f? wyfxGuf
awmh / xG u f w J h w yf a wG u Ak d v f c sKyf a tmif q ef ; uk d 0k d i f ; uef a wmh = uw,f ?
u|efa wmfw kd@ vnf; rsuf& nfawG bmawGu srdy gw,f
*syefawmfveS af &;twGi;f wkid ;f 3 rSm (wkid ;f 4 jzpf/ wnf;jzwfo)l wm0efusc+hJ y;D
zufqpf*syefawGudk &Gy&f yG cf |cH |H wku
d cf w
hJ hJ wyfrLS ;}u;D wOD;jzpfcyhJ gw,f? tvm;wlyJ 1953
ckEpS u
f rl ifwefusL;ausmfr_ wku
d fyaJG wGukd OD;aqmifco
Jh l jzpfyg w,f? 1957 ckEpS rf mS awmh
uGejf rLepfvv
dk m;olv@dk pGypf cJG &H +y;D wyfrawmfrS txkwyf ,fc&H ygw,f? 1976 ckEpS rf mS awmh
ArmjynfueG jf rLepfygwD tajcpku
d &f m wkwfe,fpyfudk awmcko
d mG ;cJyh gw,f? tck uG,f
vGecf sed w
f iG f orD;a'guw
f mvSausmf aZm/ a':pef;ausmaf Zm/ om; OD;atmifausmf aZmeJ@
ajr; 7 OD; usef&pfcaJh =umif; od&ygw,f?

Ak d v f r S L ;csKyf a usmf a Zm - tck a cwf wyf r awmf u wk d i f ; jynf e J @


jynfoljynfom;awGt ay: odyfrav;rpm;vky fvmwJh tcg u|efa wmfwkd@ t
awmf pdw fq if; &J& ygw,f? u|efa wmfwkd@ pdw fr aumif; jzpf& ygw,f? wyfr
awmfom trd/ wyfrawmf omtbvkd@ rajym=uygeJ@? jynfolomtrd/ jynfol
omtbvkd@om ajym=uyg? jynfolukdom *kp kduf= uyg
tJovkad jymp&mawGxrJ mS Akv
d cf sKyfausmaf Zm[m &Jabmfo;kH usyd 0f ifawGxrJ mS
tzdEdyS t
f cH&qHk;yk*dK~ vfjzpfovkd kd;om; jzLpif+yD; aoonftxd wkid ;f jynfukd cspfomG ;cJh
olwOD;jzpfw,fvd@k uAsmq&m}u;D '*kefwm&mu ajymygw,f?
'*kew
f m&m - u|eaf wmfo&d oavmuf Akv
d cf sKyfausmaf Zm[m u|eaf wmfe@J
touftwlwlyJ? &JabmfoHk;usdyf0ifawGxJrSm ol[m tzdESdyfcH&qHk;vlyJ? bmrS
120 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

csD;ajrmufjcif;vnf; rcH&/ bGJ@awGwHqyd fawGvnf; bmrS r&cJhbl;? 'gayrJh wkid f; jynfukd


k;d k;d om;om; cspo
f mG ;cJhwhJ ppfAdv
k cf sKyfwa,mufyJ
Akv
d cf sKyaf usmaf ZmeJ@ twl ulrifwefusL;ausmrf u
_ dk atmifjrifatmifwu
dk cf w
h J hJ
NLD em,uAkdvfcsKyf}uD;a[mif; OD;wifOD;uvnf; wkwfjzLwku
d fyu
GJ mvwGif;u
tawG@t}uKH wckudk tckvdk jyefajymif;ajymjyovkd Akv
d cf sKyaf usmaf ZmuG,f vGew
f m[m
wkdi;f jynftwGuf qHk;_H;r_}u;D w&yfyJv@dk ajymygw,f?
OD;wifOD; - olu 'DvkdAsm ol@ukd owif;ay;wJhtcg wdwdususay;zkd@
tifrwefvv
kd m;wJh yk*Kd~ vfqadk wmh 'Dowif;awG tm;vH;k uvnf; u|eaf wmfu,
dk w
f idk yf J
&efoal wG=um;oGm; &,lvmwJo
h wif;ukd oGm;ay;wmjzpfaomfjim;vnf; wae&mrSm
vufeuf}u;D ypf+y;D 2 rdepf=umrS 0if&vk@d &efoel @J w;dk vku
d &f wma=umifh u|eaf wmfb
h ufu
bmyJajymajym wkdufckdufr_t m;enf;oGm ;wma=umifh jyeftwkdufcH&wJhoabm
jzpfoGm;wma=umifh wu,fwrf;ajym&r,fqd&k if 'Dae&mrSm wyfrLS ;wa,muftaeeJ@
u|efawmfhudk trsm;}uD; tjypfwifzkd@ &Sdr,f? ta&;,lEikd fw,fAs? 'gayrJh ole@J awG@wJh
tcgrmS ol ajymwJph um;awGu odycf spzf @kd aumif;w,fAsm? u|eaf wmf odyaf useyfw,f?
odyv
f nf; 0rf;omw,fAsm? - ukw
d ifO;D Asm/ cifAsm;vkyv
f mwm awmfavmuf+y/D 'Dae@awmh
'Dae&mrSmyJ aevku
d fawmh? aemufae@ cifAsm;jyef+yD; atmifjrifatmif wkdufEkid af tmif
pDpOfay;r,fAsm-vkd@ tJovkd ajymw,f? olajymwmawG[m vwfwavm ratmif
jrifru
_ pd t
P ay: olu ul+y;D aemufxyfatmifjrifatmif b,fvv
dk yk &f rvJ qkw
d t
hJ oHe@J
ajymwma=umifh u|efawmfody0f rf;omoGm;w,f? aemufqHk; u|efawmfw@kd atmifjrif
vkduw
f ,fAsm? b,fvkd ajymrvJAsm/ r[m AsL[majrmufvnf; pDpOfw,f? enf;AsL
[majrmufvnf; yg0ifwkdufw,f? aemufqHk; wyfom;av;wa,mufvdkvnf;
wjcm;ppfonfrsm;eJ@ wGJwdu
k fwJh wyfrSL;aumif;}uD;wa,mufAs? Ekdiif HawmftwGuf
ol&Jaumif;}u;D As? ppfonfawmfrsm;twGuu
f vnf; erlemaumif;,loifw
h hJ tvGefrS
"rRowWd/ ol&owWd 2 ckaompdwf"mwfeJ@ jynfh0wJh wyfrSL;aumif;}uD;vkd@ 'DvkdyJ
u|efawmfwdk@ tJ'Dwkef;u =unfndKcJhwmAsm? uG,fvGefoGm;&wJhtwGuf tvGefyJ
,lusKH ;r& jzpf&ygw,f? u|efawmfwkd@taeeJ@vnf; ol[m ausmif;om;vli,fb0u
pvkd@ ocifb0/ e,fcsJ@qef@usifa&;/ *syefawmfvSefa&;eJ@ EkdifiHawmfeJ@ywfoufwJh
udp[
P o
l r# usa&mufww
hJ m0ef[o
l r# OD;vnfrokef uk,
d u
f sKd ;pGe@f +y;D rdrd rdom;pk csKd @csKd @iihJ hJ
qif;qif;&J&Je@J aqmif&u
G fvm&mrSm rv$Jra&SmifomEkdifijH cm;rSm ae&aomfjim;vnf;
wkid ;f jynf+ird ;f csr;f a&;twGuf 'Dae@txd aqmif&Guf&if; wenf;ajym&&if 'Dwyfrawmf
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 121

}uD;ukd wwkdi f;jynfvH k;u cspfw Jh wyfrawmf}uD; jzpfapcsifwJh yk* ~dKvf}uD ;jzpf
w,fqdw
k mukv
d nf; u|efawmfrSwfausmuf wif&if; ed*;Hk csKyfygw,fAsm
88 rsdK;qufacgif;aqmif rif;ukdEdik u
f vnf; Akv
d fcsKyffausmfaZm&J@ kd;om;r_ukd
tckvkd xkwaf zmfcs;D usL;*k%jf yKvkdufyg w,f?
rif;ukdEkdif - olu u|efawmfwkd@ odoavmuf &Jabmfo;Hk usdy0f ifawGxJrSm
ti,f q H k ;tjzpf eJ @ vnf ; ygcJ hw ,f? 'gayrJh txl ;c|ef q Hk ; awG xJ r Sm ygcJh w ,f ?
orkdif;wav#mufrSmvnf; ol&J@&yfwnfr_[m trsm;jynfoleJ@ trSefw&m;bufu
&yfwnfcJholyg? aemufwcku ol&J@ kd;om;r_aygh? ol[m wcsdefwkef;u ol&J@vuf
oH;k awmf"m;ukad wmif a&mif;pm;zk@d txd jzpfcw
hJ mukd u|eaf wmfw@dk =um;&w,f? 'Duae@
rSm ykid q
f idk rf p_ m&if;awG ra=unm&JwhJ tpd;k &tzG@J 0ifawG=um;xJrmS ol@vdk olw@dk acwfu
Ekid if w
H m0efukd xrf;=uwJh xdyq
f ;kH uwm0ef}u;D }u;D ,lcw
hJ hJ yk*Kd~ vfawG&@J jzLpifru
_ dv
k nf;
u|efawmf E_di;f ,SOf =unfhrdygw,f? usew
f hu
J |efawmfw@kd rodrrDwJh orkdi;f awGvnf;
trsm;}u;D &SOd ;D rSmyg? aemufq;kH awmh olwidk ;f jynfxJ jyefvm+y;D ol@&@J tawG@t}uKH awGudk
r#a0wmukd u|eaf wmfw@dk em;axmif&vdrrhf ,fv@dk ar#mv
f ifx
h m;wm? tJ'v
D dk tcGit
hf a&;
uawmh qHk;_H;oGm;+yDaygh? ol@ta=umif; wjcm;vlawG ajym=uwmukdyJ u|eaf wmfwd@k
em;axmif&awmhrSmaygh? ?

122 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

trSw f w & a&;om;ay;yk d@ vmaompmwrf ; rsm;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 123

trSww
f &
ay;ydhv
k maom
pmwrf;rsm;

124 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

u|efawmfESiho
f l
&JabmfrsdK;jrifh

u|efawmfe@J o[
l m
wlwmawGvnf; &Sdygw,f/
rwlwmawGvnf; &Sdygw,f?
wlwmawG qkw
d muawmh
oluvnf; wyfrawmfuyg
u|eaf wmfuvnf;
wyfrawmfuyg
oluvnf;
t*Fvyd ef ,fcsJ@qef@usifolyg
u|eaf wmfuvnf;
t*Fvyd fe,fcs@J qef@usiyf gw,f?
oluzufqpf *syefwu
dk o
f lyg
u|eaf wmfuvnf;
zufqpf*syefukd wku
d yf gw,f?

olu bD'Datppfwyfxu
J yg
u|efawmfuvnf; bD'Datuyg
ol[m q&m}uD;r_di;f ukd=unfnKd ygw,f
u|efawmfvnf; =unfnKd ygw,f?
ol[m uGejf rLepfygwD0if
u|eaf wmfvnf; uGejf rLepfygw0D ifyg?
ol[m uGejf rLepfygwD A[kad umfrwD0ifyg
u|eaf wmfvnf; ygwAD [kad umfrwD0ifyg?
ol[m ygw&D @J em,u tzGJ@0ifjzpfw,f
u|eaf wmf[mvnf; em,u tzG@J 0ifyg?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 125

rwlwmawGq&dk mrSm
zufqpfvufatmuf bD'aD trSm
ol[mwyfrLS ;}u;D yg
tJ'w
D yfrmS u|eaf wmfu wyfom;b0 pwmyg?
olzufqpfudk wku
d &f mrSm
wkdi;f (4) &J@ wkdif;rSL;yg
u|efawmfu wyfcrGJ LS ;b0yg?
olu q&m}u;D r_id ;f tem;rSm aecJyh gw,f
u|eaf wmfu q&m}u;D r_id ;f uG,fveG fcsderf mS
a':trmrSwqifh 0rf;enf;ygw,fv@dk
pma&;vk@d yk@d cJhygao;w,f?
olu ArmjynfrmS =oZm}uD;ygw,f?
u|efawmfu bm=oZmrS r&Syd g
,ckolu uG,fveG o
f Gm;yg+y?D
u|eaf wmfu ruse;f rrmjzifh usefchyJ gw,f?
ol@t&k;d jym
ArmjynfwiG ;f u
q&m}u;D *lArd mefteD;rSm
ys0H aJ &muf&o
Sd mG ;vdrrfh ,f xif&J@?
u|efawmf uG,v
f eG yf gu
q&m}uD; *lAdrmef&d&S m
o+*K[+f yD;p jymb0jzifh
a&muf&dyS gu aumif;avpG
u|efawmf. qENaumif;tm;
&Jabmfrsm; odaptyfygw,fcifAsm;??
tm;vH;k ukd av;pm;pGmjzifh
&JabmfrsdK;jrifh
12/ 10/ 2012?
126 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akv
d af usmaf Zm
_idrf;csrf;a&; vdkvm;aom
ppfom;juD;
armifpGrf;&nf

&JabmfoHk;usdyfqkdwJh pum;ukd u|ef


awmfwkd@ vlrSef;odp t&G,fuwnf;u
=um;zl;cJhw,f? &JabmfoHk;usdyf0ifwkd@&J@
trnfuadk wmh oH;k OD;yJ odczhJ ;l ygw,f? Akv
d f
atmifqef;/ Akv
d fvufsm/ Akdvaf usmfaZm
wJh? aemifrSm wjcm;Akdvaf wG&J@ trnfukd
odvm &ygw,f?
u|efawmfi,fpOfu tm;us
*k%f,lp&m ppfjyef&Jabmf 4 OD;}uD;
rsm;awmif &SdcJhyg&J@? ppfjyef&Jabmf
qkw
d m zufqpfawmfveS af &;ppfyJu
G jyef
vmolawGudk ac:wmyg? ppf}u;D +y;D p Z
0e pmajymifxJrmS ppfjyef&aJ bmf/ ajryJ

avSmf/ [pfatmfa&mif;rnfrSwf qkdwJh


oifyek f;}u;D zwfpm oHayguu
f dk u|eaf wmf
wkd@uav;awG atmfaumif;aumif;eJ@
atmfcJhzl;ygw,f? wu,fvnf; ppfjyef
&JabmfwcsKd @[m ajcjywf vufjywfawGe@J
tvkyrf &S/d tukdirf &S/d ulnD axmufyo
Hh l
r&Sb
d /J ajryJavSmaf &mif;+y;D toufarG; 0rf;
ausmif;cJh&wmawG &SdygowJh?
u|efawmfwkd@&Gmu awm}udK
tHk=um; aus;awmausmufuke;f tnm
&Gmav; w&Gmyg? &Gmi,fayr,fh &GmeD;
csKH pyf &Gm}u;D &Gmi,fawGxrJ mS u|ef awmf
wk@d &mG u ppfjyef&aJ bmftrsm;qH;k vk@d *k%f

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 127

,lcJh&ygw,f? aemiftcg pOf;pm;rdwm


uawmh pm=unfw
h u
dk u
f av; &Scd zhJ ;l wJh t
usdK;aus;Zl;a=umif@ 'Dvkd Ekid fiHa&; todykd
wJh vli,fawG xGuaf y:cJ&h wmvk@d jrifrd
ygw,f? ppf jyef qkw
d hJ a0g[m&tjyif
ppfxJ vku
d w
f ,fqdw
k hJ pum;ukv
d nf;
em;pGJcJh&ygw,f?ppfxJukdvnf; armif
vkduaf wmhr,f/ ysKd arwyg;&,f rwm;eJ@
awmhu,
G f pwJh ZmwdrmefocD sif;rsdK;awG
uvnf; awm}udKtH=k um;xd a&mufchaJ y
wmuk;d ?
&Gmu ppfjyef&aJ bmftm;vH;k [m
tazhnDrsm;eJ@ tarharmifrsm;yJ jzpf=uyg
w,f? 'ga=umifh u|eaf wmfhOD;av;rsm;jzpf
wJh ppfjyef}u;D awG&@J vufawGukd qG+J y;D &Gm
xJ,mxJ vnfywfomG ;vm&if; }u;D jyif;
cJ&h ygw,f? olw@kd &@J E_wzf sm;u rcswhJ Akv
d f
atmifqef;/ Akv
d fausmfaZm pwJh &Jabmf
oHk;usdyf AkdvfawG&@J trnfuv
kd nf; em;pJG
cJ&h ygw,f? olw@kd u Akv
d af tmifqef;/ Akv
d f
ausmaf Zmwk@d e@J teD;uyfaecJ&h wJh bD'aD t
ac: ArmhumuG,fa&;wyfrawmfom;
awGyg? olwkd@AkdvfawGu b,fvkd owWd
ajymifwm/ *syefiykawGukd b,fvkd
wkdufcJh=uwm pojzifh awmoHk;awmif
ajymrqH;k aygif qko
d vkd jzpfcyhJ gw,f? olw@dk
&J@ Akv
d af wGta=umif;ukd yHw
k ykd wfpozG,f
woufvHk; ajymoGm;cJh=uygw,f? w
a,mufu ausmif;q&m/ wa,mufu
qHyifny o
f rm; pufcsKyq
f &m/ wa,muf

u ajrwkid ;f pma&;/ wa,mufu yJajymif;


ESrf;0g pku
d fwJh awmifol}uD;qkdawmh em;
aomwqifr,fh y&dowfuvnf; rsm;ay
oayg?h olwkd@ajymcJh=uwJh yHw
k ykd wfpxJu
olwkd@&J@ AkdvfausmfaZmukd olwkd@ b,f
avmuf cspcf if&if;ES;D cJw
h ,fqw
dk m odom
apwJh yHkjyifwcsKd @ukd azmufonfcscsif
w,f?
olwkd@&J@wyf&if;u jrpf0u|ef;
ay:a'orSm ppfqifa&;vkyaf e=uwJh um
v wckrSm jzpfygw,f? tJ'Dtcgu Akv
d f
ausmaf Zm&J@ &JabmfawGxrJ mS tnmom;
awG rsm;owJ?h tnmom;&JabmfawGudk
t+rw
J rf;owday;&wmu a[h - tnm
om; &JabmfawG ar#mw
h ,
G rf ,faemf/ owd
xm;=u/ ar#mhw,
G &f if vef@ratmf=ueJ@
wJ?h wu,fvnf; tnmom;&JabmfawG
u aoewfrSefrSmxuf ar#mhwG,rf Smukd
a=umuf&&HG mS =uowJ?h tnmom;&Jabmf
awG +cH&H+yD; tnma'ota=umif;awG
ar;&if;ajym&if; csw
D ufavh&o
dS wJ?h wae@
awmh ae@cif;ae@v,fwckrSm rkd;xJavxJ
&$@H Au
G x
f u
J dk jzwf+y;D csw
D uf=u&if; vm; 0ef
wif 4-5 aumif ygvmw,f? vm;w
aumifuakd wmh t&eftjzpf 0efrwifbJ
tvGwfqGJvmcJh=uowJh? tawmfav;
c&D;aygufv m=uawmh &Ja bmfawGu
AkdvfrLS ; c&D;yef;r,f/ a&awGr;kd awGe@J qdk
awmh zsm;emrSmvnf; pkd;&w,f? AkdvfrLS ;
vm;ay:wufygvdk@ wku
d fwGe;f =uowJh?

128 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akv
d rf LS ;uvnf; xH;k pHtwkid ;f oabmk;d eJ@
rif;wk@d e@J twlwlaygu
h Gmvkd@ jyefajzo
wJ?h awmfawmfav;=umawmh w}urd x
f yf
+yD; &JabmfawGu wkdufwGef;jyefw,f?
&JabmfwOD;wa,muf zsm;&ifem&if
odyf udprP &Sb
d ;l ? Akv
d rf LS ;zsm;vkd@ rjzpfb;l
wJh? 'Dawmhvnf; olwkd@AkdvfrSL;u ol@
&JabmfawGudk tvkv
d u
kd fwht
J aeeJ@ vm;
ay:ukd wufcGvdu
k w
f ,f? at;-at;/
c%avmuf pD;r,fuGmwJh? AkdvfrSL;
vnf; vm;ay:a&mufoGm;a&m &Jabmf
awG tm;vHk;u wufwufuueJ@ ppfcsD
oDcsif;wyk'u
f dk oH+yKd if[pfvu
dk =f uowJ?h
'dk@ - Akdv f[ m -m;ukd pD; vkd@ a&S@ u
wufygw,f/ b,frSmvnf; a=umuf
pdwf&Sdvdrfh igwkd@ppf onf&,fwJh?
oH+ydKif[pfau;vku
d =f uwmav? 'Dawmh
ol@&JabmfawGu olw@dk Av
dk rf LS ;ukd uspD ,f
wmrSef; odoGm;+yD; acG;rom;awGvkd@
&,f&,f armarmeJ@ qJqdak &&Gwfvdu
k yf g
owJh? 'dk@-Akdvfu "m;ukdqGJvdk qkdwJh
ae&mrSm 'd@k Adkv[
f m -m;ukpd ;D vk@d qd+k y;D
tpm;xk;d oDqv
dk u
dk =f uwmuk;d ? 'Dvzdk suf
qkdwJh oDcsif;[m ppf}uD;+yD;awmhvnf;
jyefjyifvkd@ r&awmhbJ tysuftwkdif;
oDqrdk =d uwJt
h cg olw@kd Av
dk rf LS ;ukd vGr;f vk@d
rsu&f nfvnfrd =uygowJh?
aemuf tjzpftysuw
f ck ajym
zl;wmvnf; &Sdygao;w,f? wae@aom
tcgrmS xH;k pHtwkid ;f xrif;[if;a0aeo

wJ?h &JabmfawGuvnf; xH;k pHtwkid ;f wef;


pD+yD; xrif;[if; cH,al e=uowJh? tapm
}uD; [if;ukefoGm;wJh AkdvfausmfaZmu
wef;pDaewJh &JabmfawG&J@ a&S@ukd oGm;+yD;
[if;xyf,zl @dk oGm;w,f? xH;k pHtwkid f; ol
wkd@ Akv
d frSL;uvnf; trsm;enf;wl ,leD
azmif; 0wfxm;+yD; OD;acgi;f ay:rSmvnf;
awmaqmif;OD;xkyf aqmif;xm;owJh?
t&m&Sw
d q
H yd f trSwt
f om; xl;xl; jcm;
jcm; bmrS rygbJud;k ? 'Dawmh xrif;[if;
a0wJ&h Jabmfu a[h-&Jabmf pnf;urf;
rzsuef J@/ xyfvkdcsif&if [kdaemufudo
k mG ;
wef;pDvkd@ atmfv$wfvkdufowJh? tJ'D
awmh Akv
d af usmaf Zmvnf; cyfuyk u
f yk u
f
av; aemufqw
k o
f Gm;+y;D wef;pD&mS owJ?h
a&S@qk;H &Jabmfu xrif;[if;a0wJh &Jabmf
ukd uyf+yD; tJ'g Adkdvrf SL;ausmaf Zmvdk@
ajymvku
d fawmh ol@crsm a=umufao;ygr
vkdjzpf+yD; tajy;tv$m; awmif;yef&mS o
wJ?h olwkd@Akdvrf SL;uvnf; igrSm;wmyg
uGm? rif;rSm;wmr[kwfygb;l ? oGm;oGm;
qufvkyfvkd@ ajym+yD; jyefv$wv
f kdufo
wJ?h 'g[m olw@dk &JabmfawG ajymjywJh ol
wk@d Akv
d rf LS ;ta=umif;yg?
&JabmfoHk;usdyfukd u|efawmf
wa,mufukdrS rjrifzl;bl;? 1963-64
avmufuawmh Akv
d af usmaf Zmwk@d tnm
wcGiu
f dk c&D;qef@vmcJyh gw,f? tJ't
D cgrmS
awmh ppf,leDazmif;0wfpHkawG c|wx
f m;cJh
&+yD;yg+yD? &JabmfoHk;usdyf0ifxJu txl;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 129

c|eq
f ;kH ppfAv
dk }f u;D wOD;[m &mxl;csvnf;
cH&/ tvkyjf zKwfvnf; cH&ygowJ?h olwOD;
wnf; tjzKwfcH&wmyg? tnHhqkH;qkdwJh
Akdvw
f OD;uawmh 0ef}uD;csKyfawG/ orRw
awGawmif wufjzpfoGm;cJhygao;w,f?
tJ'AD v
dk u
f awmh ppfrwku
d zf ;l wJh ppfAv
dk v
f @dk
=um;zl;ygw,f?
Akdvaf usmfaZmukd OD;ausmf+idr;f /
OD;AaqG/ Akv
d af e0if;eJ@ Akv
d af tmif}u;D wk@d u
0rf;omtm;& pkaygi;f acsmufcsc=hJ uwm yg?
0ef}u;D csKyfO;D Ekvnf; rtlrvnfeJ@ aemuf
uG,fu ygayoaygh? wu,fqkdawmh
Akdvaf usmfaZm[m &Jabmfo;Hk usdyx
f JrSm
toufti,fq;kH xJu jzpfayr,fh txl;
c|eq
f ;kH ppfom;yg? tusiphf m&dwW t&mrSm
vnf; t&ufqkda0;pG/ aq;vdyfawmif
raomufwv
hJ yl g? [kv
d }l u;D uawmh rde;f r
vnf;vkduf/ jrif;vnf; avmif;wJt
h jyif
aiGtvGo
J ;Hk pm;vnf; vkyfcJhzl;owJ?h Akv
d f
ausmfaZm &mxl;rruf/ aiGa=u;rruf/
wufvrf;r&Smwmvnf; olw@kd vl}uD;
qkdoal wG tm;vHk;odygw,f? ppfa&;udpP
awGrmS ta&;}uKH &if olw@dk u,
dk w
f idk af &m/
olw@dk vlawGa&m/ rpGrf;aqmifEikd &f if Akdvf
ausmaf Zmukyd J tm;ukd;&wmyg? wkwf
jzLusL;ausmaf &;qk&d if aemufu,
G u
f t
ar&duef ygvmwma=umifh olwkd@ppfAv
kd f
awGu b,folrS rpGrf;aqmifEkdifbJ w
a,muf+y;D wa,muf vefusvmcJ&h wm
yg? Akdvaf usmfaZmukd wm0efay;awmhrS

wkdif;jynftE&m,fuif;oGm;cJ&h wm[m
tm&Sorkdif;rS tausmfa';,syg? Akdvf
ae0if;u 'Datmifjrifr_[m ol@twGuf
vnf; *k%w
f ufp&m jzpfayr,fh remvdw
k hJ
tjyif ol@&mxl;ukd csdefvmrSmvnf;
pkd ; &d r fw ,f? [k d qkd & S, f vpf *k d %f ; 0if
Akdvfatmif}uD;uvnf; AkdvfausmfaZm
wa,mufom ol@wufvrf;ukd ydwfqD;
aewmvk@d jrifw,f? Akv
d af usmaf Zm jyKwf
vrf;ukdyJ &SmaecJhw,f? ckawmh yl;aygif;
acsmufcscGifh &vmawmhw,f?
wae@awmh ppfqifa&;wckrSm
ocifoef;xGef;&J@ v#dK@0SufpmzkdifwGJwck
&vmcJo
h wJ?h tJ'pD mawGxrJ mS Akv
d af usmf
aZmeJ@ qufoG,w
f ,fvkd@ xif&wJh pm
taxmuftxm;awG awG@&owJ?h 'Dvdk
eJ@ uGefjrLepfygwDeJ@ v#dK@0SufqufoG,f
w,fqw
kd hJ ta=umif;jycsuef @J &mxl; cs+y;D
t+ird ;f pm;ay;vku
d o
f wJ?h 'gvnf; Akv
d af e
0if;u ol@&mxl;ukd wu,fwrf; &efr&SmcJh
ol jzpfvdk@ oufnm vkduyf Hk &ygw,fwh?J
tJovkd tvkyfjyKwfoGm;ayr,fh Akdvf
ausmfa Zm[m od rf i,f ed r fh u sroGm ;
wJ h tjyif ykrd adk wmufajymif xGe;f vif;vm
cJhygw,f? AkdvfausmfaZmu q&m}uD;
ocifukd,fawmfr_dif;&J@ jynfwiG f;+idrf;csrf;
a&; v_y&f mS ;r_ awGudk 0ifvyk v
f u
dk yf gw,f?
'DDawmhrS AkdvfausmfaZm[m jynfolawG
=um;ukd a&muf&do
S Gm;+y;D jynfolvlxku
ol@ukd +idrf;csrf;a&;ppfom;}uD;tjzpfeJ@

130 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tu|rf;w0if od&SdvmcJh=uygw,f? ppf


'kuQ tedmHkawGukd txl; awG@}uHKod&Sd
vmcJw
h Jh ppfom;}uD;wOD;u +idrf;csrf;a&;
aqmif&u
G &f if;eJ@ rEav;ukd a&muf&dS vm
+yD; u|efawmfwkd@wawGeJ@ awG@qHk&wm
jzpfygw,f?
u|efawmfwkd@tnmu pmay
tEkynmorm;wpkeJ@ Akv
d fausmfaZmwkd@
+idr;f csrf;a&;tzGJ@ awG@qk=H uwmu vlxk
owif;pmwkduf&J@ {nfhcef;xJrSm jzpfyg
w,f? ppfAv
kd feJ@ pmay tEkynmorm;
wG+J y;D vmwm[mvnf; xl;jcm;csuf wck
ygyJ? Aef;armfwifatmifqkdwmuvnf;
ppfom;a[mif;}uD;wOD;ygyJ? ol@0wKawG
xJrmS ppfAv
kd af [mif; ppfom;a[mif;awG
ukd Zmwfvu
dk f ae&mxm;+y;D a&;avh &So
d l
yg? ol@pmawGuo
dk m w_u
d rf ufruf zwf_
aecJ+h yD; ol@ukdvnf; ckrS jrifz;l awG@zl;&yg
w,f? ckvkd q&mAef;armfwifatmifeJ@
awG@qHk&wmvnf; u|efawmftzkd@ 0rf;
ajrmuf0rf;om jzpfv@kd rqHk;ygb;l ? tvm;
wl yJ +id rf; csrf ;a&;c&D ;onf} uD ;rsm;u
tnmu pmaytEkynmorm;awGe@J qHk
&}uKH &vk@d txl;0rf;ajrmuf0rf;om jzpfae
=uyH&k ygw,f? OD;av; vlxkO;D vSuawmh
olwkd@wawG[m Akdvcf sKyf&@J +idr;f csr;f a&;
wyfom;awGygyJ qkw
d phJ um;eJ@ rdwq
f uf
tyfEHv
S du
k fygw,f? 'DvkdeJ@ u|eaf wmfwd@k
[m +id r f ; csrf ; a&;Ak d v f c sKyf & J @ wyf
om;awGtjzpf w&m;0if a&muf&SdcJh

=uygw,f? wu,fawmh tajccHynm


ausmif;om;b0 i,fpOfuwnf;u +ird ;f
csrf;a&;vufrSwf aumufcH pkaqmif;&m
rSm u|eaf wmfw@dk wawG yg0ifvy_ &f mS ;cJ=h u
zl;ygw,f? vlreS f;odpuwnf;u urBm
ppfe@J jynfwGif;ppfukd jzwfoef;cJh=u&vkd@
ppf'u
k QawGukd rkef;wD;cJ=h u&wm r[kwf
vm;? wuUov
dk af &mufawmhvnf; aw;
uAsm&Sif ukdjrwfav;eJ@ pEN,m;cspfaqG
wkd@ rmrmat;wdk@&J@ +idrf;csrf;a&; aw;oH
awG ukd uk,
d w
f idk yf g0if [pfau;cJ=h uw,f
av?
aemuf 10 ESpaf vmuf t=um
rSm u|eaf wmf &efuek u
f dk tvkyef @J ajymif;
a&$@cJhygw,f? tajccHynmausmif;oHk;
pmtkyf aumfrwDrmS ausmif;oH;k orkid ;f pm
tkyf jyKpkzdk@ a&mufomG ;wmyg? a&mufp
rSm &efukew
f uUov
kd forkid f;Xme/ tr&
aqmifrSm Hk;cef;ay;xm;ygw,f? tJ'Dk;H
cef;ukd Akv
d af usmaf Zm&J@om; ausmaf Zm
OD;a&mufvmygw,f? AkdvfcsKyfausmf
aZm OD;aqmifwhJ q&m}uD; ocifu,
kd f
awmfr_dif; *lAdrmefxdef;odrf;apmifha&Smuf
a&;tzGJ@u v$wv
f u
kd w
f mygwh?J *lAdrmef
twGuf &efykaH iG&mS zkd@ yk@d puwfwck xkwf
r,f/ uAsmwyk'af &;ay;ygwh?J u|efawmf
u 0rf;ajrmuf*%
k f,lpGmeJ@ uAsm 5 yk'f
a&;ay;vkduyf gw,f? }udKuf&ma&G;oHk;yg
vkd@ rSmvku
d fygw,f? wifrkd;&J@ tzk;d o
cifu,
kd af wmfrdi_ ;f uAsmukd olw@dk }udKuf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 131

ayr,fh uAsmu ykd@puwftwGuf &Snf


vGef; aeygw,f? 'ga=umifh u|eaf wmfu
cyfwkdwkd av;awG a&;ay;vkdu&f ygw,f?
r_dif;a*gyutzGJ@u wyk'fwnf; oHk;zkd@
awmif;wmukd 5 yk'favmuf a&;ay;
vkdufawmh 5 yk'fvHk; }udKufw,fqkd+yD;
ykd@puwf 5 rsKd ;avmuf xkwfa0 a&mif;
cscw
hJ myg? 'Dvedk @J Akv
d af usmaf Zmukd 'kw,
d
t}udrf qufoG,fcGifh }uHKcJh&ygw,f?
vlcsif;awmh rawG@&ao;ygbl;? vlcsif;
awG@+yD; *g&0jyKr,fvkd@ &nf&G,fxm;yg
w,f?
ausmif;oHk;pmtkyf jyKpka&;udp[
P m
yk*&H mZ0if wkwx
f rf; ajym&w,fqkw
d hJ
pum;a[mif;twkid f; tqifracsmvku
d f
bJ tpDtpOfajymif;awmh u|efawmhfukd
jrefrmpmoifkd;tzGJ@ ajymif;vkdufw,f?
acwWc% prf;acsmif;txu (1)ukd ykd@
vku
d fygw,f? prf;acsmif;&yfqw
kd m Akdvf
csKyfatmifqef;wkd@/ AkdvfausmfaZmwkd@&J@
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf XmecsKyf&Sd
cJhwJh &yfuu
G fv@kd u|eaf wmfhO;D av; ppfjyef
&JabmfawGuwqifh =um;cJhzl;ygw,f?
tJ'Dt&yfrSm q&m}uD; ocifukd,fawmf
r_di;f vnf; aecJhw,f? ckvnf; Akdvaf usmf
aZm &Sdw,f? pma&;q&mjroef;wifh &Sd
w,f pojzifh =um;odxm;&vk@d prf;acsmif;
+rdK@e,fukd a&muf&do
S mG ;&wm 0rf;omvS
ygw,f? wae@awmh ausmif;csed ftwGif;
u|efawmfhtm;vyfcsdefrSm ausmif;tkyf

q&m}uD ; u q&mrsm;em;aecef ;uk d


vm+yD; u|efawmfhukd ac:oGm;ygw,f?
ausmif;0if;wHcg;0rSm q&mhuakd wG@csif
wJh {nfo
h nf wa,muf apmifah ew,f?
q&m tm;ovm;vkd@ oGm;=unfh+yD; ac:
ay;r,fvdk@ ajymcJhw,f? {nfhonf&J@
emrnfu armifausmfaZmwJh? 'kuQyJ?
u|ef a wmf h t aygif ; toif ; awG x J r S m
armif a usmf a Zm qk d w m r&S d c J h z l ; yg?
ausmif;oHk;zwfpm xJrSmygwJh armif
ausmfaZm [kac:onf? olusHK;xJu
wufvmonf qkdwJhpma=umif;av;
awGudyk J ajy;+yD; owd&rdygw,f? b,f
olrsm;ygvrd q
hf +dk y;D oGm;=unfah wmh &if;ES;D
wJhrsufESmr[kwfacsbl;/ jrifzl;ovkdyJ?
u|efawmf cyfawGawG jzpfaewmukd
=unfh+yD; AdkvfausmfaZmygvkd@ qD;
ajymvkdufygw,f? u|efawmfvnf; ysm
,mcwfomG ;ygw,f?
q&m &efukef a&mufpu
wnf;u vmawG@rvk@d y?J om;awGu w
qifh owif;awmh ar;vsuyf gyJ? [kd Au
o/ wuo ukb
d aumif;wk@d / ukad Zmf0if;
wd@k e@J orkid ;f aumfr&Sif rSm vkyaf ew,f
=um;w,fpojzifh ar;ygw,f? [kwf
uJh yg? olwkd@eJ@ ausmif;oHk;pmtkyaf wG
a&;wJt
h zG@J rmS yg? orkid ;f aumf r&Sif r[kwf
ygb;l ? ausmif;oH;k orkid ;f pmtkyaf &;om;
jyKpkwJh ausmif;q&mawGtzGJ@rSm yg0if
vmwmygpojzifh &Sif;jyvkdufygw,f?

132 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ole@J ol@ZeD;eJ@twl u|eaf wmfaep&m tdrf


ul&Smay;r,f/ tdro
f m; b,fEpS fa&muf/
tdrv
f c b,favmufpojzifh od&atmif
q&mh q D v mwmygwJ h ? u|ef a wmf u
tawmftm;emoGm ;rdygw,f? u|ef
awmfh rdom;pkygrvmao;a=umif;/ ck
avmavmq,frSm oli,fcsif; uAsm
q&mwifrkd;eJ@ twlaewJht a=umif;/
tdrrf &Smao;a=umif;ponf &Si;f jy vku
d f
&ygw,f? aemifrSm at;at;aq; aq;
awG@&atmif tdrfvmcJhygO;D vk@d ajym+yD;
xrif;pm; zdwo
f mG ;ygw,f?
aemuf odyfr=umcif ocifb
armifqkdwJh tazt&G,f/ tbt&G,f
ociftbk;d }u;D wa,mufvnf; ausmif;
ukd vmvnfygw,f? k&mS ; jyef=um;a&;
H;k eJ@ wkwjf yef=um;a&;H;k u tcrJh vuf
aqmifay;wJh pmtkyw
f csKd @uv
dk nf; ,lvm
wwfygw,f? Akv
d cf sKyf (Akv
d af usmaf Zm)u
ajymvkd@qkd+yD; vma&mufawG@qHkwmyg?
tJ'gvnf; aus;Zl;wif&ygw,f? vkdwJh
tultnD ajymygwJh? AkdvfausmfaZm
xrif;pm; zdww
f mukad wmh wacgufomG ;
+y;D pm;vku
d yf gw,f? ol@trd u
f tHt
h m;oifh
p&myg? &JabmfoHk;usyd f0if AkdvfrLS ;csKyfw
a,muf&@J tdrv
f @kd xifp&mr&Syd gb;l ? +crH &S/d
0if;r&S/d wkdufr&Sd/ um;r&Sd? avSum; oHk;
xpfavmufyJ jrifw
h hJ ajcwHw/dk wxyf ysOf
axmiftdrfuav;yg? tdrfa&S@ujyifukd
{nfhcef; vkyx
f m;ygw,f? =urf;jyifay:rSm

wyfrawmf&@J {&m0wDwdik f; (jrpf0u|ef;


ay:wkdif;) trSwftom; jzpf[ef&SdwJh
a=u; rdausmif;kyf}uD; wkyfcsxm; yg
w,f? eH&H rSm ajryH}k u;D wcsyef @J *syefppf"m;
vG,f}uD;wck csdwfxm;ygw,f? ajryHk
axmufwJh nefwH}uD;wckvnf; tdrfeH
&HrSm axmifxm;ygw,f? tdrfeH&Hu
ysOfaxmifvm;/ 0g;x&Hvm; aocsm r
rSwfrdawmhyg? nefwH}uD;eJ@ axmuf
axmuf + yD ; ork d if ; aqG ;aEG; ygw,f ?
orkid ;f ynm&Sif qdkwhJ pum; ygvmvdk@
renf;ajz&Sif;&ygw,f? tajccHynmrSm
orkdif;oifwJh ausmif;q&mom jzpf
a=umif; &Sif;jy&wmyg? wu,fawmh
tJ' Dumvwkef; u taxGaxGo dy`H eJ@
jrefrmpm bmom&yfawGukd trwef;
rSmyJ oifay;aewmyg? jrefrm Ekid if Horkid ;f
bmom&yfeJ@ bGJ@&ol&Sm;vkd@ ynma&;
okawoeXmeu ac:vkdufwmeJ@ &ef
ukeaf &mufvmwmyg? orkid ;f tjyif q&m
aZmf*sD/ q&mrif;ok0%fwkd@ ta=umif;
vnf; enf;enf;yg;yg; aqG;aEG;jzpf =uyg
w,f? rEav;u u|efawmfZh eD; vku
d f
vmawmh oefvsifbufrSm wkdufcef;
&wmeJ@ oefvsiu
f dk oGm;aeygw,f? Akv
d f
csKyfausmfaZmvkd@ t&yfuac:wJh Akdvf
ausmaf ZmeJ@ tvSr;f a0;ovkd jzpfoGm;&
ayr,fh ol@om;awGe@J uawmh r=umc%
awG@jzpfygw,f?
Akv
d af usmaf Zm&J@ uk,
d fwikd af &;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 133

twKyw
` u
dW dk u|eaf wmf zwfz;l vku
d w
f ,f?
u|eaf wmfhqDukd uk,
d w
f dik fvufrw
S x
f d;k +yD;
vl}uHKeJ@ ykd@ay;vku
d fwmyg? twKy`wWdukd
zwfwma&m/ =um;zl;em;0a&m aygi;f pyf+y;D
trSwfw&tjzpf tav;teufvnf;
xm;rdwJh tcef;uwcsdK@ukd ajymjycsif
ygw,f?
AkdvfausmfaZm&J@ EkdifiHa&;b0
[m 1938 ausmif;om;ta&;awmfyku
H
pw,fqw
dk t
hJ csuu
f dk tav;teuf xm;
rdw,f? 1938 qkdwm Akdvfatmifausmf
usqH k ; wJ h ta&;awmf y H k y g? wwd ,
ausmif;om;oydwfyg? [dkuf,m;*&dwf
q&mtwwfoifausmif;&J@ ausmif;om;
or*~ twGi;f a&;rSL;tjzpfe@J ausmif;q&m
avmif; ausmif;om;ukda&$[m ausmif;
om;awGudk acgif;aqmif+yD; twGi;f 0efk;H
oydww
f m;&mrSm yg0ifv_yf&mS ;cJhygw,f?
tJ'Duae p+yD; Ekid fiHa&; pdw0f ifpm;vm
&mu ocifa&$ jzpfvmcJhygw,f? ol@ukd
rsKd ;csppf w
d x
f ufoefapwmu r[maqG&@J
0wKawGjzpfv@kd r[maqGukd csOf;uyfcyJh g
w,f? ppf+yD;p acwf/ Akdvrf SL;b0eJ@ &wJh
0ifaiGukd r[maqGwkd@ rdom;pktwGuf
axmufycHh w
Jh ,fv@kd od&ygw,f? pma&;
q&mr cifaqGOD;u olwkd@ tpfukd
a&$ ta=umif ; uk d wk d@ wk d i f ; XmeD
trnfeJ@ 0wKpmtkyfa&;om;jyKpk rSwf
wrf;wifcyhJ gw,f? cifaqGO;D &J@ vuf&mrGef
ayy?

aemufwcsuf u|efawmf pdwf


0ifwpm; jzpfrdwJh tcef;uuawmh
Akv
d af tmifqef;eJ@ Akv
d af usmaf Zm qufqH
a&;ygy?J *syefacwfrmS ppfom;opfawGudk
oifwef;ay;awmh Akv
d af usmaf Zmu pnf;
urf;aumif;w,fv@dk emrnf&cJhygw,f?
yxrawmh r*Fvm'HkrSm? aemufawmh
yJc;l rSm Armhwyfrawmf pHjywyf&if;ukd oif
wef;}u;D =uyf&ygw,f? Akv
d af tmifqef;eJ@
Adkvfvufsmwk@d ESpfOD;wkid yf if+yD; Akdvfausmf
aZmukd }u;D =uyfapygowJ?h 'gudk =unf&h if
Akdvaf tmifqef;u olrsm;xuf touf
i,fwJh Akdvfwa,mufukd pnf;urf;
aumif;ol/ oifwef; toiftjyaumif;
oltjzpfe@J ,H=k unftm;xm;cJw
h mukd od
Ekid yf gw,f? 1944 ckEpS f zufqpfawmf vSef
a&;vky=f uzk@d Akv
d af tmifqef;u uGejf rLepf
ygwD ocifpd;k ukd ac:,lwdik yf if pDpOfcw
Jh m
[mvnf; ol,kH =unfwJh yJc;l &Sd Armh wyf
rawmf pHjywyf&if;u Adv
k af usmaf Zmtdrf
rSmyg? AkdfvfausmfaZmtdrfrSmyJ zqyv
tzGJ@ oaE<wnfcJhygw,f? Akdvfatmif
qef; oD[kdVf (oD&DvuFm)ukd oGm;+yD;
armifb
h ufwefe@J Armhwyfrawmf zG@J pnf;
a&;twGuf uENDp mcsKyf csKyfq kdzkd@
1945 pufwifbmrSm oGm;wJhtcgrSm
vnf; Akv
d af usmaf Zmukd ac:oGm;cJw
h ,f?
wyfrawmf zG@J pnf;a&;rSm Akv
d f ausmaf Zm
ukyd J tm;xm;cJyh gw,f?
aemufwcsuf u|efawmf pdwf

134 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

0ifpm;rdwmu zqyvxJrmS OD;ausm+f ird ;f /


OD;AaqGwkd@ qkd&,
S fvpfrsm;u Akdvaf usmf
aZm ukd rufv;kH awGay;+y;D pnf;H;k cJah yr,fh
qk&d ,
S v
f pfygw0D if rjzpfcw
hJ mygy?J qkd&,
S f
vpfawGu wkid f;jynftusdK;xuf zqy
vxJr Sm olw kd @ygwD =oZm}uD; a&;eJ@
wjcm; tzGJ@0ifawGukd qef@usif+zdKcGif;a&;
om vkyfae=uvkd@/ qkd&S,fvpf rjzpfcJh
wmygwJh? qdk&,
S fvpfxJrSm Akv
d fae0if;eJ@
Akdvfatmif}uD;wkd@vnf; ygw,f? Akdvf
ae0if;uvnf; wkwfjzL wGef;vSefa&;
t+y;D Adv
dk af usmaf Zm&J@ t&Sed t
f 0g ody}f u;D
vmwJt
h cg ol@ae&myg jyKwfomG ;rSm pk;d &drf
w,f? Akfv
d af tmif}u;D uawmh ol@a&S@rSm
Akv
d fausmfaZm&Sdae&if olausmfwufvdk@
r&rSef; odaevkd@ olw@kd 2 a,mufv;Hk u
remvkdwmvk@d yJ ajym&rSmyg? cufwmu
Adv
k af e0if;wd@k crsm tcuftcJ}uKH &if Akv
d f
ausmaf Zmukyd J tm;uk;d &+yD; Akv
df fausmfpd;k
pwJh ol@vl qk&d ,
S v
f pfawGu (Akv
d af tmif
}u;D utp) oH;k r&wmygy?J olw@dk u tjzpf
r&Sad yr,fh tcGit
hf a&;awmh vkcd siw
f ,f?
Akdvaf usmfaZmu b,fwke;f urS bmt
cGit
fh a&;rS rawmif;qdkchb
J ;l ? 'gayrJh ol@
t&Sdeft0gudk tm;vHk;u vef@+yD; remvkd
=uwm taotcsmygy?J 'ga=umifh Akv
d f
ausmaf Zmukd jzKwfwJhtcg vufnDwuf
nD 0kid ;f 0ef; acsmufweG ;f cJ=h uwmygy?J
aemuf w csuf u awmh ywW
jrm;rSef&if nGefrSmepfapawmh rnpfwJh

ta&mif wk;d vk@d omajymifqko


d vkd olw@dk
u AkdvfausmfaZmukd ppfwyfu jzKwf
xkwv
f u
dk af yr,fh Akv
d af usmaf Zmu q&m
}uD;ocifu,
dk fawmfrid_ f;&J@ vuf;kH / vuf
axmufwOD;tjzpfeJ@ jynfwGif;+idrf;csrf;
a&;eJ@ urBm+h ird ;f csr;f a&;udpaP wGudk aqmif
&Gu&f if; jynfo=l um;rSm jynfwiG ;f +ird ;f csr;f
a&;v_yf&Sm;r_acgif;aqmif ppfom;}uD;
tjzpf ykrd kd awmufajymif xif&mS ;vmjcif;
ygyJ? awmwGif;eJ@+rdK@wGi;f awG@qaHk qG;aEG;
yGJrSm olu =um;u aqG;aEG;aphpyfa&;
acgi;f aqmif jzpfvmcJyh gw,f? 'Dtcsuf
awGudk u|eaf wmfw@kd u txl; av;pm;
wmyg?
u|eaf wmfe@J wifrd;k [m tar&d
uefjynfaxmifpkrSm ta&S@zsm;eJ@ t
aemufzsm;ae=uayr,fh =um=um cGJae
avh r&Sb
d ;l ? ta=umif;trsKd ;rsKd ;&Sm+y;D ol@
qDud,
k fomG ; ukd,hq
f o
D v
l meJ@ twltyd /f
twlpm; pum;wajymajym aeavh&cdS hyJ g
w,f? jynfy pmaya[majymyGJ c&D;awG
ukv
d nf; ESppf Ofvv
dk kd twlxu
G af vh &S=d u
ygw,f? wcgavmufa wmh Ak dv fc sKyf
ausmf aZmwkd@qDoGm ;+yD ; *g&0jyK=u&
atmif vk@d vnf; ajymavh&ydS gw,f? ole@J
u|efawmf *syefukd twloGm;cJh=uwJh
aemufqHk;c&D;rSm xkdif;Arme,fpyfu
ausmif;om; wyfrawmfOuU &JabmfocH J
eJ@ qHrk =d uawmh olw@dk aewJh xkid ;f Arm e,f
pyfuae Akdvfausmaf Zmwk@d qD c&D;quf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 135

&if vG,w
f ,fqv
kd @kd wkwfjynf0if ADZm
awmif pDpOfvu
kd f=uygao;w,f? 'gayrJh
ta=umif;trsdK;rsdK;eJ@ tpDtpOfysufcJh&
w,f? aemufwESpfrSm u|eaf wmfu ol&dS
&mukd oGm;vnfw,f? 'Dwcg *syefukd
oGm;&if tjyefrmS wkwjf ynfbufudk ul;zk@d
aoaocsmcsm pDpOf=ur,fvkd@ wkdifyif
xm;ygw,f? Akv
d af tmifqef; +y;D &if Akv
d f
ausmfaZmukd ig t=unfndKqHk;qdkwJh
pum;ukdvnf; r=umc% rSwfcsuf csyg
w,f? AkdvfcsKyfausmfaZmu }uD;vS+yD/
olraocif ol@qu
D dk oGm;jzpfatmif oGm;
+y;D uefawmhr,fv@dk ajymcJyh gw,f? 'gayrJh
oluyJ Akdvaf usmfaZm&J@t&if uG,fveG f
oGm;cJ&h mS ygw,f?
oli,fcsif; wifr;kd uG,v
f Gefawmh
ol@&@J aemufq;kH pum;awGudk jyefpOf;pm;wJh
tcg Akv
d cf sKyaf tmifqef;eJ@ Akv
d cf sKyaf usmf
aZmudk ig t=unftndKq;kH qkw
d hJ pum;
u u|ef a wmf h e m;rS m yJ hx if x yfa eyg
w,f?'ga=umifh wifrkd;&J@ aemufqHk;
qEN qkdwJh uAsmwyk'f u|eaf wmf a&;
vkdufrdw,f? trSwfwrJhyJ qkdygawmh?

'DuAsmukd AkdvfausmfaZm&J@orD; a'guf


wm vSausmfaZmu awG@&vkd@ ol@zcif
}uD;ukd zwfjyawmh ppfom;}uD;[m rsuf
&nfrqnfEkdifatmif cHpm;ae&&Sm yg
owJh? wifrkd;rygayr,fh u|efawmfw
a,mufwnf; oGm;r,fv@kd vnf; tm;cJ
xm;rdayr,fh txrajrmufcyhJ gb;l ? 'gayrJh
uAsmeJ@pmeJ@awmh r=umc% vSr;f +y;D *g&0
jyKjzpfygw,f? Akv
d cf sKyaf tmifqef;/ Akv
d cf sKyf
ausmfaZm/ AkdvfcsKyfwifOD;-'DoHk;OD;ukdyJ
=unfnKd wJh ppfom;}u;D awGtjzpf *k%jf yK
uAsmawG a&;zG@J chzJ l;ygw,f? aemufxyf
'DvkdppfAkdvf}uD;awG ay:xGef;vmygOD;r
vm;? 'Dok;H OD;xJrmS u|efawmf awG@qHk cif
rif av;pm;cGifh }uHKcJh&wmu AkdvfcsKyf
ausmaf Zmyg? u|efawmfrh dbawGeJ@ u|ef
awmfhOD;av; ppfjyef&JabmfawGu u|ef
awmf olwkd@ Akdvrf SL;&J@ +idrf;csr;f a&; wyf
om;jzpfcJh+yDqkdwm odoGm;cGi&fh &if b,f
avmuf0rf;om=u&SmrvJ? u|eaf wmfu
awmh aemuf-aemufb0awGrSmvnf;
Akv
d af usmaf Zm&J@ +ird ;f csr;f a&; wyfom;jzpf
&ygapownf;-vkd@? ?
+idr f; csrf; a&;opPm jzifharmifpGrf;&nf
2013 rwf 27?

136 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

zl;csifw,fqw
kd Jh f

AkdvfausmfaZm
a&$w*
d b
kH &
k m;
zl;csifw ,fq k dw J h

uGe_f rLepfAv
dk cf sKyf

(VOA we*FaEGouf}uD;pum;)
rdwaf qGrsm;/ &Jabmfrsm;cifAsm;
'Dae@u|efawmf ajymcsifwmuawmh uG,fvGefcgeD;rSm a&$wd*Hkbk&m;ukd
zl;csiv
f Sw,fv@kd wrf;woGm;&SmwJh Akv
d fausmaf Zm&J@ta=umif; trufr#jzpfygw,f?
odawmfr=l uwJhtwkid f; Akdvaf usmfaZmqdkwm Akdvfatmifqef;&J@ tm;xm;
,Hk=unf&qH;k &Jabmf&JbufwOD;jzpf+yD; Akv
d fatmifqef;eJ@twl Armhwyfrawmf}uD;ukd
wnfaxmif&mrSm OD;aqmifyg0ifcho
J jl zpfygw,f? awmfvSefa&;umvrSm ppfom;awG
pkaqmif;+y;D ppfoifwef;ay;zk@d wm0efudk Akdvaf tmifqef;uk,
d w
f ikd u
f Akdvaf usmfaZmukd
ay;cJyh gw,f? Adkvaf usmaf Zm[m Akv
d af tmifausmfw@dk twGi;f 0ef;kH ukd 0kid f;qENjywke;f u
pwif+yD; q&mtwwfoifausmif;om;b0eJ@ ausmif;om;or*~ zG@J pnf;+yD; Ekdiif Ha&;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 137

avmuxJudk pwif0ifvmcJhygw,f? 'DaemufrSmawmh 'dk@Arm tpnf;tH;k 0if jzpfvm


ygw,f? trnf&if; ukad &$jzpfv@dk ocifa&$qw
dk t
hJ rnfe@J Ekid if aH &; pwifvyk cf yhJ gw,f? tJ'D
up+y;D e,fcs@J qef@usiaf &;/ zufqpfawmfveS af &;orm;/ &Jabmfo;kH usyd 0f ifjzpfvmcJw
h m
vlwidk ;f odygw,f?
vGwfvyfa&;&+yD;aemuf Akdvaf e0if;eJ@ ol&J@vl&if; Akdvrf SL;/ Akv
d fcsKyfawG OD;
aqmif+yD; wkwfjzLusL;ausmfolawGukd wkdufxkwfwm ratmifjrifcJhygbl;? wkwf
jzLqkw
d m wkwjf ynfr}u;D ay:u armfpw
D ek ;f wk@d &@J uGejf rLepfwkwef aD wGu wku
d x
f w
k v
f @dk
qkwaf jy;vm=u&wJh cseaf u&Sw
d w
f yfawG jzpf+y;D tar&duefu vufeuf/ &dumQ / aiGa=u;
ponf axmufyhrH _&vkd@ tvGeftiftm;awmifhwif;wJh ppfwyfawGjzpfygw,f? tJ'D
wkwjf zLawGudk Akv
d af usmfaZm OD;aqmif+yD; wku
d fawmhrS tjrpf ygjyKwfoGm;cJh&ygw,f?
'if;wkd@[m Armjynfe,fpyfrmS tdr&f mawG wnfaxmif+yD; tajccsae=uolawGyg? 'D
atmifjrifr[
_ m Armhatmifjrifro
_ mrubJ ta&S@awmiftm&S EkdifiaH wG&J@ ql;ajimifh
cvkwu
f dk jzKwfypfvu
dk &f mus+y;D Akv
d af usmaf Zmvnf;yJ urBmausmf ppfAv
dk rf LS ;wa,muf
jzpfomG ;cJyh gw,f?
'Dvakd tmifjrifr_awG&vmwmukd Akdvfae0if;u r_qw
d fygb;l ? tJ'Dtcsdefu
tm%m &zqyvtpdk;&tzGJ@ xdyfykdif;yk*~dKvfawGxJu OD;ausmf+idrf;uvnf; ol&J@
qk&d ,
S v
f pfygwu
D dk 0ifygz@dk pnf;H;k wm r&vku
d af wmh pdwcf ak ecJyh gw,f? Akv
d af tmifqef;u
ppfrx
_ rf;rsm; EkdifiaH &;rvky&f / vkyfcsi&f if wyfuxGuf+yD;vkyfvk@d rlcs+yD;/ olukd,fwdik f OD;
atmifqef;tjzpfeJ@ Ekdiif Ha&;vkycf w
Jh myg? 'gukd OD;ausmf+idrf;/ Akdvaf e0if;/ OD;AaqGw@dk u
vspv
f sL_+y;D wyfwiG ;f u xdyyf idk ;f yk*Kd~ vfawGudk qk&d ,
S v
f pfygwx
D 0J ifz@dk pnf;H;k odr;f oGi;f
cJyh gw,f? Akv
d af usmaf Zmu qk&d S,v
f pfygwD r0ifcw
hJ mukd olw@kd rauseyfvd@k acsmufcsz@kd
tcGihaf pmifhaecJyh gw,f? wae@awmh ppfqifa&;wckrSm uGefjrLepfygweD J@ qufo,
G fwJh
taxmuftxm;awG awG@&w,fqkd +yD; Akdvfausmaf Zmukd &mxl;tqifhcsum t+idrf;
pm;ay;vku
d yf gawmhw,f?
'Dvdk t+ird ;f pm;ay;vku
d af yr,fh Akv
d af usmaf Zm[m aoewfrudik b
f J vkyv
f @dk &wJh
tvkyw
f ckjzpf+yD; tvGefrGejf rwfwhJ jynfwGif;+idrf;csr;f a&;/ urBmh+idrf;csr;f a&;v_yf&Sm;r_
awGxJukd 0ifa&mufv_yf&Sm;cJhygw,f? tJ'Dtcsdefu +idrf;csrf;a&;v_yf&Sm;r_awGukd
OD;aqmifaewJh +ird ;f csr;f a&;zcif q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f &J@ tyg;rSm yg0ifvy_ &f mS ;+y;D
q&m}u;D &J@ vuf;Hk wqltjzpfe@J txl;xif&mS ;awmufajymifvmcJyh gw,f? ol@rmS wjcm;
AkdvfrSL;/ AkdvfcsKyfawGvkd wkdufwm+cHajr/ a&$aiGpnf;pdrfawG r&Sdayr,fh +idrf;csrf;a&;
138 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wyfrSL;}uD;wa,muftjzpfe@J usuo
f a& r*Fvm&SdpmG xif&mS ;awmufajymifcyJh gw,f?
ajcwHwdk wxyftrd u
f av;eJ@ csKd @csKd @ww
hJ ahJ e&if;u +ird ;f csr;f a&;uko
d m tm;usKd ;rmefwuf
aqmif&u
G cf yhJ gw,f? 'Dvadk e&if;u ppftm%m&Sipf epfq;dk }u;D &J@ tarSmifwu
dk rf mS taESmifh
t,Suaf wGrsm;vmwJhtwGuf tarSmifwu
kd fu wdrf;a&Smif&if; awmwGif;ukd xGufcGm
0ifa&mufoGm;cJh&ygw,f? awmwGif;&Sd uGefjrLepfygwDu ol@ukd }udKqdk axG;ykduf
vku
d yf gw,f? awmwGi;f rSm pku
d f ysKd ;a&;/ arG;jrLa&;av;awG wEkid w
f ykid v
f yk &f if; rdom;pk
at;csr;f pGm aecJhygw,f?
Akv
d af usmaf Zm[m jynfyrSmae&if; touf 90 ausmf 100 wef;a&mufvm&m
uG,fvGecf ge;D awmh Armjynfrukd jyef+y;D / &efukeu
f a&$w*d Hak pwDawmfjrwf}u;D ukd zl;csif
w,fv@dk wrf;w&SmygowJ?h 'Dowif;[m jynfwiG ;f jynfy Armjynfoal wG=um;rSm teuf
t"dym` ,f trsdK;rsKd ;eJ@ *,ufu
dk o
f Gm;cJyh gw,f? wcsKd @uqk&d if uGefjrLepf}uD; wa,muf
uG,fvGecf geD;rS aemifw&oGm;&Smw,fvdk@ rjzpfnpfus,f vlwwfvky+f yD; a0zefajym
qkdoaH wGuykd g =um;vkdufrw
d t
Jh cg u|efawmfw@kd rmS ab;uae a'gre\awG yGm;vku
d f
rdygw,f? u|eaf wmf[m Akv
d af usmf aZmukd pku
d v
f u
dk rf wfwwf av;pm; =unfnKd cJo
h yl g?
Akv
d fausmfaZm&J@ +idr;f csrf;a&;v_yf&mS ;r_awGrSm tpGet
f zsm;u aemufvdu
k &f aJ bmf wOD;
tjzpfeJ@ yg0ifcGifh}uHKcJ&h ygw,f? 'gvnf; orkdif;a&pD;a=umif;yg? Akv
d fausmfaZmvkd wkdif;
usdK;jynfusdK;ukd woufvHk; xrf;&Guv
f molrsdK; wOD;taeeJ@ uk,
d fusdK;&Smp&m tcsed f
vnf;r&cJ/h aemifw&p&mawGvnf; bmrS r&Scd yhJ gb;l ? ol@crsm aemifw&csi;f &r,fq&dk if
Armjynfukd ppftm%m&Siv
f ufatmufu qGJxw
k fu,fwifr_ vkyrf ay;Ekdifchw
J mukyd J
aemifw&p&m &Syd gw,f? Akdvaf usmfaZm[m Akv
d fae0if;/ Akdvo
f ef;a&$wk@d vkd a&$wd*Hkajc
awmf&if;rSm oHCmawGeJ@ ausmif;om;jynfolawGukd aoG;acsmif;pD;atmif ypfowf
cJo
h rl sKd ;r[kww
f m vlwikd ;f todyg?
Akdvfae0if;qkd&if a&$wd*kHukef;awmfukd tcgcg &pfywf+yD; um;}uD;um;i,f
toG,foG,feJ@ c&D;oGm;vmcJhayr,fh a&$wd*Hkukef;ay:ukd acwWc% wufa&muf+yD;
OD;oHk;}udrcf swmrsKd ; b,fowif;pmrS rawGc&Jh zl;ygbl;? vlwa,muf&J@wefzkd;ukd t
uJjzwf&mrSm ol[m a&$wd*Hkbk&m;ukd zl;zl;ovm;/ rzl;zl;bl;vm;qdkwmeJ@ tuJ
jzwfvjdk cif;awmh r[kwyf g? vlwa,muf b,favmufb,fvdk aumif;r_raumif;r_awG
vkyfcJhovJqkdwmeJ@yJ wkdif;wmtuJ jzwfcsifygw,f? Akdvfae0if; bmraumif;r_awG
vkycf o
hJ vJqw
dk m vlwumodygw,f? Akv
d af usmaf Zmuawmh t&ufaopm/ aq;vdy/f
uGr;f ,mwd@k uadk wmif uGi;f a&Smifco
hJ yl g? Akv
d rf LS ;csKyfb0rSm wku
d f wvH;k / um;wpD; r&Scd yhJ g?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 139

uGefjrLepfjzpfoGm;wmeJ@ vl,kwfrm jzpfoGm;wmr[kwfyg? uGefjrLepf r[kwfol/


uGefjrLepfqef@usifol vl,kwfrmawG wavS}uD;awG@&zl;ayr,fh AdkvfausmfaZm w
a,muf[m uGefjrLepfwa,muftaeeJ@ bmrS r[kwfwmawG/ t,kwfwrmawG
rvkycf b
hJ J Akv
d af tmifqef;vdyk J woufv;kH wkid ;f jynftusKd ;uko
d m ol,=kH unf pGr;f aqmif
Ekid &f m ae&muae tm;usKd ;rmefwuf pGr;f aqmifomG ;cJo
h l +idrf;csrf;a&;ppfom;}u;D wOD;
tjzpf jrifawG@ch=J u&ygw,f? 'g[m orkdi;f yg?
taemufEdik if HuGejf rLepfawGu bk&m;r&Sd qkd=uwm[m zefqif;&Sif xm0
&bk&m; r&Sb
d ;l vk@d qkcd jJh cif;yg? u|eaf wmfw@dk Ak'u
< xm0&bk&m;ocifr[kwfyg? touf
80 rSm vlom;&[ef;tjzpfe@J cE<m0efpeG @f co
hJ yl g? 'gayrJh zqyv qk&d ,
S jf zLrsm;u uGejf rL
epf0g'ukd taemufEkdifiu
H uGejf rLepfqef@usifa&;orm;awGeJ@ wzufowf a&m}udwf
cJw
h m[m rodv@dk r[kwyf g? OD;Ekw@kd OD;ausm+f ird f;wdk@ odvSoy? uGejf rLepfawG[m bk&m;
&So
d nfjzpfap/ r&So
d nfjzpfap/ u|eaf wmfw@dk Adv
k af usmaf Zm[m w&m;&So
d l uGejf rLepfyg?
k;d &mAk'b
< mom0ifwOD;taeeJ@ olu,
G v
f eG cf ge;D rSm a&$w*d b
kH &k m;ukd zl;ar#mcf si&f mS w,fqdk
wm vGr;f p&m/ *k%,
f pl &myg? &Jabmfo;kH usyd 0f ifwcsKd @[m aumif; &mok*wdudk rvm;bJ
i&Jatmuf&mG vm;rSmukd taotcsm ajymEkid o
f vkd Akv
d af usmaf Zmwa,muf aumif;
&mok*wd rkcsa&mufrmS ukv
d nf; taotcsm ajymEkid yf gw,f? Akv
d af usmaf Zmwa,muf
aumif;&mok*wdudk trsm;u qkawmif;p&mrvkb
d J rkcs a&muf&rdS ,fqw
dk mukd Armjynf
ol taygi;f pdw&f iS ;f &Si;f eJ@ =unfnKd o'<gymG ;Ekid af =umif; u|eaf wmf[m taxmuftxm;eJ@
ajym=um;vku
d jf cif;yg?
u|eaf wmf armifprG f;&nfyg?
(VOA toHv$ihf&mrSm 'Da qmif;yg;u &Snfaevkd@ wcsdK@jzwf+yD; toHv$ifhcJh&yg w,f?
'gu rl & if ; tjynf h t pH k y g?)

armifpGrf;&nf
2012 atmufwkdbm 23?

140 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

taea0;ayr,fh

atmifa pmOD;

1991 ckESp/f ESpOf D;ydik f; jrefrmEdkiif Hawmifykid ;f &Sd vlrsdK;pkrsm;&J@ vufeufukid af wmfveS fa&;
e,fajrrSmtrsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,fajr)udk pwif xlaxmif cJw
h ,f?
awmfveS af &;e,fajrudk a&mufawmh jynfwiG ;f rSm vGwv
f yfpmG zwf&KS cGirhf &cJw
h hJ pmapmif
pmwrf;rsm;udk tm;yg;w&zwfc&hJ w,f? jynfwiG ;f rSm odc&hJ wJh ordik ;f qdik &f m tcsKd @tcsuf
tvufawGukd tcdik t
f rmavhvmcGih&f cJo
h vdk tquftpyfawGvnf; &cJw
h ,f? 'Dvekd @J
Adv
k rf LS ;csKyfa[mif;ausmaf ZmeJ@ pma&m w,fvzD ek ;f eJ@yg qufo,
G Ef ikd f cJw
h ,f? ol@ukd tyl
uyf+y;D ordkif;&J@ jrSKyfuGufawGudk trsm;}uD;ar;cJhw,f? aemuf awmifyidk f;vGwaf jrmuf
e,fajrrSm AdkvfrLS ;csKyfa[mif;ausmfaZm ajymwJ/h a&;om;wJh ta=umif;tcsufawGudk
pmtkyftjzpf jynfol@bufawmfom;rsm; trnfeJ@ xkwfa0ay;cJhw,f? ol@xHrSm
aqmif;yg; awG awmif;wJt
h cg olu,
dk fwdkif umbGepf uULcHa&;+yD; ydk@ay;w,f? rl&if;udk
olyJ odrf;xm;w,f? trSm;ygroGm;atmif jyefvnfppd pfz@kd v@kd ajymygw,f? tvGefao
csm aphpyfwmyg? oleJ@ tjyeftvSefay;xm;wJh ol@vufa&;rl&if;pmawG &Sdygw,f?
rSwrf w
S &f & odr;f xm;ygw,f? vlcsi;f awGz@kd =uKd ;pm;cJah yr,fh ta=umif; trsKd ;rsKd ;a=umifh
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 141

rawG@Eidk fcyJh gbl;?


2004 ckESpf =o*kwfvusrSyJ w&kwjf ynf uGef;rde+f rKd@rSm awG@cGih&f cJhygw,f?
u|efawmfu yifv,f&yfjcm;Armrsm; wnf;cdkwJh aps;oufomwJh [dw
k ,frSm wnf;cdkyg
w,f? aemuf tcsed ;f tcsuv
f yk +f y;D olaexdik w
f hJ tcef;em;u qdik f av;wckrmS ae@vnfpm
pm;&if;awG@cw
hJ ,f? orD;jzpfol a'guw
f mvSausmaf ZmeJ@twl vmawG@wmyg? tmvmy
ovmy pum;ajym=uw,f? u|efawmfu ygvmwJh uufquftao;av;eJ@ tcsdK@udk
toHzrf;cGifhawmif;vdk@ olucGifhjyKygw,f? nbuf wnf;cdkcef;jyefa&mufawmh
jyefziG ehf m;axmif&if; ta=umif;t&mwck udk pm&Guyf ikd ;f av;ay:rSm vufa&;eJ@csa&;+y;D
odrf;xm;vdu
k w
f ,f? tck Adv
k fcsKyf ausmfaZm uG,fveG foGm;jyD;aemuf ole@J qufpyfcJh
wmawGudk jyefvnfazmfxkwf csiv
f mw,f? tckawmh pawG@c&Jh wJhae@u ta=umif;
av;udkyJ rl&if;vufa&;eJ@ a&;xm;wJt
h wdik f; az:jyvdu
k fygw,f?
rdr?d
?awG@&wm0rf;omw,fAsm;?
Ac?
? awG@csifaewm=umygjyD/ 'gayrJh ta=umif;trsKd ;rsdK;a=umifh rawG@Edkifchb
J ;l ?
'Dwcgawmh rjzpfjzpfatmifawG@r,fqjdk yD; csed ;f vdu
k w
f myJ?
rdr?d
? usaemfvnf; AdkvfcsKyfvdk &JabmfoHk;usdyf0ifwOD;eJ@awG@&wm trsm;=uD;
*k%,
f 0l rf;ajrmufrdygw,f? 'Dwcgawmh vm&usdK;eyfomG ;w,fq&kd rSmayg?h
Ac?
? usaemfw@dk &Jabmfo;Hk usyd 0f ifawGxJrSm usaemfu uHtaumif;qHk; tjzpfe@J
useaf ew,f? uHtqdk;qH;k uawmh i,fi,f&G,f&,
G ef J@ usqk;H oGm;wJh Adv
k cf sKyfygyJ?
vSausmfaZm? ? touf&iS fvsuf usefaewJh &JabmfoHk;usyd f0ifo;Hk OD; ( Adkv&f J xGf/
Adkvrf SL;atmif/ Adkvfausmaf Zm) xJrmS vlxb
k ufu rm;rm;rwfrwf &yf wnfaewm
qdv
k @kd jyifya&mufaewJh azazwOD;wnf;yJ &Sw
d ,f? 'DtwGuf usrwd@k trsm;}u;D *k%,
f l
ygw,f?
rdrd? ? usaemfvnf; 'Dtwdkif;ygyJ? aemuf usaemfwdk@u wyfrawmfudk pwif
xlaxmifpOfuwnf;u yg0ifcJhwJh AdkvfcsKyfqDu ordkif;tarGtESpfawG&csifvGef;vdk@
142 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

zkef;eJ@pum;ajymwdkif; tawG@t=uHKawG/ ajymoifhajymxdkufwmawGudk a&;cJhygvdk@


c%c% ajymcJw
h myg?
Ac? ? usaemfvnf; tck touf (85)ESpfausmfaeawmh odyfrrSwfrdawmhbl;?
wcgwav nu awG;xm;wm reufa&mufawmh rrSwrf ad wmhjyefbl;?
rdrd? ? 'gqkd ra&;bJ uufqufeJ@ toHoiG f;xm;+yD; aemufrjS yefu;l &if r&bl;vm;?
Ac? ? tJ'Dvku
d sawmhvnf; tm;r&bl;? udk,fwkid cf sa&;vdkuf&rS }uKduw
f ,f? tck
usaemf t&ifu a&;xm;wJh &Sm;yg;wJhpmtkyfawGudk udkjrarmifu jyef&Smay;vdk@
wcsKd @&w,f? aps;awmh ody}f u;D w,fAsm? t&ifu a&;xm;wmawG jyefzwf&awmh wcsKd @
jyefrw
S rf v
d mw,f?
vSausmaf Zm? ? tJ'g azazuol@&@J Auto Biography udk a&;aew,f? tydkif; 5ydik ;f
cGJa&;w,f? yxrydik f;uawm ch ifAsm;qD e- mail eJ@ ydk@xm;w,f? aemufykid ;f awGu
a&;aewke;f yJ?
Ac? ? aemuf usaemfjyefawG;rdwmu wyfxrJ mS 'Dvakd &;wmqdv
k @kd usaemf wa,mufyJ
&Sw
d ,f? t&ifu usaemf a&;cJw
h mawGukd 'Dae@vil ,fawG tqufrjywfatmif avhvm
oifhw,f? tJ'g usaemfhpmtkyfawGukd jyefvnfxkwfa0Edik fzdk@twGuf cifAsm;eJ@vnf;
wdik yf ifcsiv
f k@d yg?
rdr?d ? usaemfwwfEdkio
f r# }udK;pm;+yD; xkwfay;ygr,f? wcsdK@u usaemfrh Sm &S+d yD;
om;jzpfaevdk@ r,lawmhbl;? r&SdwJhpmtkyfawGyJ ,lomG ;r,f? +yD;&if Adkvcf sKyf vufxJ
usaemf ta&mufjyefy@kd ay;vdu
k rf ,f? 'grrS [kwf usaemf aumfyu
D ;l vd@k &&if ul;,lxm;+y;D
pdwcf s&wJhv}l uHKeJ@ jyefyk@d ay;vdu
k rf ,f?
Ac? ? cifAsm;}udKufovdv
k kyfyg? cifAsm;rSmpmtkyaf wmfawmfrsm;rsm; &Sw
d ,f=um;vdk@
0rf;omw,fAsm? raysmufysuaf tmiford ;f omxm;yg? usaemf 76 ckEpS f awmcdk oGm;+y;D
aemufrSm usaemhtrd frSmusecf w
Jh Jh usaemfh&J@ ud,
k fydkif pm=unfh wdkuu
f pmtkyfawGudk
rqvu E-2000 wpif;wdu
k f o,fomG ;w,fAsm/ 'Daumif aw cG ak vmufqkd zsuq
f ;D
ypfvu
kd +f yv
D m;rodb;l ?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 143

rdrd? ? aocsmwmaygh?
Ac?
? usaemf awmcd+k y;D aemufyikd ;f pef;yGiu
hf ajymw,f? Adv
k af usmaf Zmu rqv
udkr}udKuf&if cspf+rKd ifvkd tar&dum; xGufomG ;zd@k aumif;w,f? om;orD;awG twGuf
aemifa&; pdwfat;&wmayghwJh?
vSausmfaZm? ? 'Dtcsed f ajymzdk@ apmygao;w,f? b,forl Sm;w,f/ rSefw,f qdw
k m
ordik ;f u/ vlxu
k wae@ tajzay;ygvdrrfh ,f?
rdrd? ? usef;rma&;a&maumif;&J@vm;?
Ac? ? usef;rma&;aumif;ygw,f? tckawmh toD;tESHawGyJ rsm;rsm;pm; w,f?
ukefuspm;&dwfvnf; oufomw,f? usaemfvnf; 'Dbuf a&mufaevdk@ omaygh?
txJrmS om &Sdae&if aozd@k aocsmw,f? w&kwftpd;k &u usaemfhudk =unfh&SKxm;
wm&,f/ usaemfo
h m;orD;awGuvnf; ody*f &kpu
dk f=uw,f? r&_,Ofq&dk if ajconf;
vufonf;utp vS;D ay;w,f?
rS w f c suf ?

? wk w f a umuf u av;eJ @ qd k i f x J 0 if v m? rsuf E S m rS m &$ i f v ef ;

tm;wufa e? ESpfa ygif;rsm;pGm uGJu Gm aewJhrdb eJ@ om;orD; jyefa wG@ &ovdkc Hpm;rd?
1? 8? 04?

trSwfw& "mwfyHk&dku f?

atmifapmOD;
azazmf0g&Dv (13)&uf/ 2013 ckEpS f

144 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

orkid ;f jrKyfuu
G rf sm;

atmif a pmOD ;
Akdvrf SL;csKyfa[mif;ausmaf ZmeJ@ ywfouf+yD;u|efawmfjynfwiG f;rSm &SdpOfuwnf;u ol
a&;om; jyKpck w
hJ hJ pmtkyrf sm;ukd zwfa_ vhvmcJzh ;l w,f? txl;ojzifh jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/
jynfwiG f;+ird f; csr;f a&;v_yf&mS ;r_rsm;ESihf ywfoufwphJ mtkyrf sm;yg? vlcsi;f uawmh wcgrS
rqHq
k nf;jzpfchyJ gbl;?
u|eaf wmf 'kw,
d t}urd f tif;pdeaf xmifu vGwaf jrmufvmcJ+h y;D wJah emufyidk ;f
(1984) rSm u|efawmfha,muQrrsm;&Sd&m ZD;ukef;+rKd @ukd r=umc% a&mufwwfygw,f?
ZD;uke;f rSm taygi;f toif;qkv
d @kd Akv
d pf ufa&mif (*syefacwf r*Fvm'kpH wkwy wf Akv
d o
f if
wef;qif;) wk@d rdom;pkyJ &Sw
d ,f? ta=umif;u OD;av;(Akv
d pf ufa&mif) &J@ om;w a,muf
jzpfwJh cifarmifaomf[m u|eaf wmfeJ@twl 1976 ckESpf r_dif;&mjynfrh mS w}udrf/ 1982 ck
ajratmufvy_ &f mS ;r_awG vkyw
f ek ;f uw}urd f tif;pdeaf xmifrmS qHck =hJ uzl;vk@d yg? OD;av;eJ@
awG@wkid f; olu *syefawmfveS af &;wke;f u tawG@t}uHK/ ol Akdvfoifwef;wufwek ;f u
AkdvfcsKyfatmifqef;ESifh Akdvfae0if;wkd@&J@ qufqHa&;/ AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmaf Zm&J@
wkwjf zLusL;ausmfa&;wku
d fyGJ/ jynfol@&aJ bmftzG@J ta=umif; pwmawGukd ajymjyavh
&Sdygw,f? u|eaf wmfu OD;av; tJ't
D a=umif;awGukd pma&;xm; ygvm;qkd awmh
ra&;tm;ygb;l uGm/ rif;wk@d aESmif;vli,fawG orkdi;f jzpf&yfreS u
f dk odatmifv@dk ajymHkyJ
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 145

ajymxm;Ekid cf hrJ ,f? tajctaeay;wJt


h csed fus&if rif;wkd@jyefa&;ayghvkd@ OD;av;u qkyd g
w,f? wqifh=um;+yD;a&;wmxuf ukd,fwikd fyg0ifjzwfoef;cJhzl;wJholu a&;wm[m
orkid ;f wefz;dk yk}d u;D rm;w,fr[kwyf gvm;?
aemufu|efawmfukd,fwkdif u&ifhvufeufukdifawmfvSefa&;e,fajrxJ
a&mufvmcJhwJh aemufyikd f; 1993 ckESpaf vmufup+yD; Akv
d frSL;csKyfa[mif;ausmfaZmeJ@
pmzke;f tquftoG,f &cJw
h ,f? jynfwiG ;f rSm&Spd Ofu OD;av;Akv
d pf ufa&mifajymcJzh ;l wJh
orkid ;f a=umif;awGudk twnf jyKEkid af tmif ar;ygw,f? 1995 ckEpS f zufqpfawmfveS af &;
ESpif g;q,fjynfh txdr;f trSwt
f aeeJ@ Akv
d rf SL;csKyfa[mif;ausmfaZm&J@aqmif;yg;tcsdK@e@J
tjyeftvSepf ma&;+yD; ar;xm;cJhwJh ajzqdkcsufawGukd orkdif;rSefuu
l Gufrsm;qk+d yD;
jynfol@bufawmfom;rsm;trnfeJ@ e,fpyfuae xkwfa0cJhw,f? vufawG@rSm 1996
ckESpfrwfvusrS xkwfEkdifw,f? 1995 Zefe0g&D/ u&ifhawmf vSefa&;XmecsKyf
(r,fe,fyavm) usomG ;wmeJ@twl u|eaf wmfw@dk 'Dru
dk a&pD tiftm;pkrsm;vnf; e,f
ajr ajymif;&a&$@& vkyf=u&vkd@yg?
orSef;rSefuluGufrsm;rSm Akdvfae0if; ppfOD;pDcsKyfrS axmufyhHa&;rSL;}uD;okd@
&mxl;av#musjcif;/ Akdvfae0if;u Akv
d fcsKyfatmifqef;tay: vltrsm;a&S@wGif ajAmif
&efawG@pum;rsm;jcif;/ AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@u Akdvfae0if;ukd ppfwyfrS xkwfypfzkd@
pDpOfpikd ;f jyif;cJjh cif;/ Akv
d v
f ufsmESihf Akv
d af e0if;wk@d qufqaH &;/ Akv
d cf sKyaf tmifqef;u 1945
ckESpf ol wyfu xGu+f y;D aomtcg ol@u,
dk pf m; Armhwyfrawmft}u;D tuJtjzpf ocif
A[de;f ukd v$t
J yf&ef pDpOfcjJh cif;pwmawG yg0ifw,f?
1998 ck Zefe0g&rD mS vGwv
f yfa&; a&$&wk jynfwiG ;f ppfEpS if g;q,fpmtkyu
f dk
u|eaf wmf jyKpx
k w
k af 0cJw
h ,f? u|eaf wmf arwWm&yfcv
H @dk Akv
d cf sKyf (u|eaf wmfu Akv
d rf LS ;csKyf
a[mif;ausmfaZmukd zkef;xJrSma&m/ vlcsif;awG@qHk=uwJhtcga&m AkdvfcsKyfvkd@yJ
ac:ygw,f ) u trS m pm a&;ay;w,f ? vG w f v yf a &;ES p f a v;q,f (1988)/
ta&S@ajrmufppfa'orSm uk,
d w
f idk v
f ufeufuidk f awmfveS af &;rSm wm0ef,cl phJ Ofu a&;cJh
wJhrw
S fwrf; Armhvw
G fvyfa&;wkduyf JpG Ofukd trSm pmtjzpf yk@d ay;ygw,f?
vGwv
f yfa&;a&$&wkpmtkyrf mS zqyv/ tdraf pmift
h pd;k &/ yxp/ awmfveS af &;
aumif pD/ rqv/ e0w acwfwav#muf jynfwiG ;f 'Dru
dk a&pDtiftm;pkrsm;/ vly*k Kd~ vrf sm;/
awmwGif; vufeufukdit
f iftm;pkrsm;&J@ (1948-98) ESpfig;q,ftwGif; jynfwiG f;
ppf&yfpJa&;/ jynfwGif; +idrf;csrf;a&;twGuf }udK;yrf;aqmif&GufcsufrSwfwrf;rsm;/
"mwfyrHk sm;/ ay;pmtaxmuftxm;rsm;ukd rl&if;twkdif; azmfjyxm;w,f? pmrsuEf mS
146 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

639 &Sdw,f? ed*Hk;ykdif;rSmawmh ed*Hk;. ed'gef;qkd+yD; OD;OwW&arm&('Drkdua&pD


bufawmfom;/ orkdif;okawoD)&J@ e0wppftyk pf &k @J trsKd ;om;a&;rl0g' twkrsm;ukd
qef@usiw
f u
kd fzsu=f ujrefrmhvGwfvyfa&; ESpfig;q,forkdif;eJ@ ywfoufwJh orkdif;
tjriftcsdK@rsKd ;qufopfrsm;eJ@ orkdi;f twktppf jy\em aqmif;yg;oH;k yk'/f aemuf
u|efawmf&J@ ed*;Hk csKyftykdif;yg? 66 rsuEf mS &Sdygw,f?
pmtkyfxGufomG ;+yD;aemuf pmtkyftay: xifjrifcsuef J@ pmtky&f @J ed*Hk;ydki;f rSm
ar;xm; wJh orkid ;f qkid &f mar;cGe;f 18 ckxu
J tcsKd @udk Akv
d cf sKyu
f pmeJ@a&;+y;D ajzay;w,f?
ta=umif;a=umif;awGa=umifh pnf;vHk;a&;t& xdef;odr;f xm;cJhw,f? tck Akdvcf sKyf
uG,v
f Gef+yD;wJah emuf tajctaevnf; wpHkw&m ajymif;oGm;wma=umifh Akdvcf sKyfpm
eJ@a&;+y;D ajzxm;wJhtcsuf tcsKd @udk azmfjyvkdufygw,f?
cGe fr if;
18/ 5/ 98
OD ; atmifa pmOD; cif A sm;
cifAsm;xHrS ay;pmESifh ArmhvGwfvyfa&; a&$&wkpmtkyf}uD;ukd &&Sdygonf?
usaemf a&S@yikd f; pmrsufEmS 60 avmufEiS fh ed*k;H ykdif; pmrsuEf Sm 60 ausmf zwf+yD;yg+yD?
rmwdumrsm;vnf; jrnf;prf;+yD;yg+yD? usaemfhrmS c&D;xGufzd@k udpP }uHKvmojzifh pmtkyf
tay: xifjrifcsufrsm;ukd uref;uwef;a&;+yD; cifAsm;xH vl}uHKtrD ay;vku
d fygonf?
cifAsm;. ed*;kH ykid ;f oH;k oyfcsurf sm;rSm eufid_ ;f ygonf? ,ckusaemfx
h ifjrifcsurf mS xif&mS ;od
omonfh tcsurf sm;ukdom uysmu,m a&;ay;vkduEf dik yf gonf?
1? 2? 3? 4? 5? 6?
7? ed*Hk;.ed'ge;f pm 40 rSm 1960 ckESpf taxGaxG a&G;aumufyJ}G uD; usif;ycsdefrSm
Akdvfae0if;u vufeufukdift ift m;pkrsm;taeESifh =um;aezkd@/ bufrvkdufzkd@
E_d;aqmfcw
Jh ,fqw
kd m[m wu,fhtjzpfr[kwyf g? yxr wyfwGi;f &Sd qk&d S,fvpfawGu
wnf+rJtEkdif&a&; }udK;pm;=uw,f? okd@&mwGif a&G;aumufy}GJ uD; tvGefeD;wJhumv
rEav;vkd@ xif&wJh a'oE&a&G;aumufyGJawGrSm qkd&S,fvpfawG rJ r_rvS
_H;edr=fh u&w,f? rJqG,fay;wJhvlOD;a&(rJ}udK)avmufyif rJr&[k od&onf? TwGif
wyfwiG f;qk&d S,fvpfacgif;aqmif Akdvfatmif}uD;wkd@ Akv
d fae0if;wk@d u qd&k S,fvpfwk@d ukd
ru,fEidk af wmhv@dk odjrif=u+y;D / a&G;aumufyJG bufrvku
d zf @dk aemufq;kH a&G;aumufyeJG ;D rS
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 147

vku
d af vsm+y;D ajymqkv
d m=uonf? olw@dk [m qk&d ,
S v
f pfawGawmh oGm;+y?D olw@dk ppfwyfyg
qkd&,
S fvpfawGeJ@ ygroGm;atmif uref; uwef; =um;ae[ef/ aemufqkw[
f ef vkyf
vku
d &f jcif;jzpfa=umif; od&onf? xko
d @dk kww
f &uf ajymif;vJjcif;ukd wyfwiG ;f qk&d ,
S v
f pf
trsm;u r}udKuf=u? xkt
d a=umif;ukd wyfrSL;}uD;tcsdK@u wyftjyifa&mufawmhrS
usaemfhukd ajymjyojzifh usaemfod&onf?
*? txufyg pm 40 wGif quf+yD;a&;xm;wmu 1960 ckESpf a&G;aumufyJrG mS wnf+rJ
zqyv tEkdi&f zkd@ bufvu
kd f aqmif&Guaf y;cJw
h ,fv@kd ,lqcH&wJh wyfrSL;}uD;tcsKd @ukd
Akdvaf e0if;u tem;ay;vkduo
f nf (wyfu xGufcGihjf yKvkduo
f nf) [k qkd xm;onf?
xkdupd P 'Dvrkd [kwyf g? xkpd Ofu wyfrLS ;tcsdK@udk Akv
d af e0if;u tem;ay;cJhwmrSeyf gw,f?
'gayrJh olwkd@0g'jzef@ovkd a&G;aumufyGJrSm bufvkdufvdk@qkdwm r[kwfyg? wjcm;
ta=umif;wcka=umifjh zpfygw,f? 'Dupd u
P dk ,ckxd Akv
d af e0if;wk@d u zH;k zdxm;onf? usaemf
CPB ukd xku
d pd aP jymjyao;zl;onf? udprP mS -1960 ckEpS af &G;aumufyrJG mS wnf+rzJ qyv
r_rvS ta&;edro
hf mG ;awmh wyfwiG ;f rS qk&d ,
S v
f pf acgi;f aqmif Adv
k rf LS ;csKyfarmifarmifu
tar&duefausmaxmufaemufcjH zifh ppftm%modr;f &ef v#Kd @0u
S }f upH nfonf? 'Dupd rP mS
Akv
d af e0if;/ Akv
fd af tmif}u;D wk@d rygyg? Akv
d af rmifarmifw@dk u OD;Ektpk;d &omru Akv
d af e0if;
ukyd g jzKwcf sz@dk vyk yf gw,f? xku
d pd u
P dk Akv
d af rmifarmifw@dk &@J ckid ;f apcH&wJh wk@d v&l if;xJu
wOD;u armifarmifw@dk tar&duefaemufceH @J tckvv
dk yk w
f m r}uKd uo
f l jzpfw,f? u
Akdvaf e0if;ukd owif;oGm;ay;+yD; Akv
d fae0if;wkd@ pDpOfcsuft& xkdou
l Akdvfarmifarmif
olw@kd e@J xkdudpaP jymqkdwmawGukd v#dK@0u
S ftoHoGi;f +yD; Akv
d fae0if;ukd oGm;ay;w,f?
Akv
d af e0if;u armifarmifuadk c:/ xkt
d oHoiG ;f csuaf wG zGijhf y+y;D wyfu tjrefxu
G cf idk ;f +y;D
'Dupd P ygEidk fr,fh wyfrLS ;}uD;tcsKd @uydk g wyfutem;ay;vkduw
f ,f?
tJ'w
D yfrLS ;}u;D tcsKd @ usaemfrw
S rf o
d avmuf Akv
d rf LS ;csKyaf rmifarmif/ atmifa&$/
AkdvfrSL;}uD;=unf0if;/ vSarmf/ at;armif/ ,ciftif*sifeD,mwyf&if;rSL;a[mif;
'kAv
dk rf LS ;}u;D bjzL xif&onf? ponfwd@k yg0ifonf? OD;Eku Akv
d af rmifarmif/ atmifa&$/
vSarmfw@dk udk oHtrwf}u;D rsm;ay;cJo
h nf? 'Dupd u
P dk wav#mufv;kH zH;k xm;+y;D a&G;aumufyJG
bufvkdufvkd@ ta&;,l&ovkd/ bufvkdufHkr#jzifh Tr#avmuf }uD;av;aom
tjypfay;ovkd 0g'jzef@c=hJ uonf? xkt
d a=umif;awGudk wcsKd @u wyftjyifa&mufaeaom
usaemfu
h v
dk majymvk@d od&onf? Akdvaf rmifarmif wk@d udk ta&;r,lcif wae@}udKwif+y;D
Akdvfae0if;ESifh eD;pyfaom ysOf;rem;ukb
d eDu usaemfhxHvm+yD; r=umcif Akdvfarmif
148 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

armifw@kd udk Akdvaf e0if;u z,f&mS ;ypfrnf[k Akv


d af e0if;u ol@uakd jyma=umif; vmajym
onf? xkdupd P Akv
d af e0if;u usaemfhukd today;ckdi;f yH&k onf?
xkdudpPwGif Akdvfae0if;ukd Akdvfarmifarmifwkd@u tm%modrf;r,fhowif;
oGm;ajym ol[m usaemft
h xif xkpd Ofu axmufvrS ;f a&; Akv
d v
f Gijf zpfrnf xif&onf?
olom xko
d abm xm;rsKd ; &SEd idk +f y;D toHzrf;pufponfw@dk vkyEf idk pf rG ;f &So
d jl zpfonf? xku
d pd P
orkid f;0ifjzpfatmif usaemf azmfxw
k fa&;om;jcif; jzpfonf?
9? 10? 11? 12? 13/ 14? 15? 16/ 17?
use;f rmyg.? use;f rm &$ifvef;Ekdif=uygap?
cspcf ifav;pm;pGmjzifh
vufrw
S f
Akdvrf SL;csKyfa[mif;ausmfaZm
azmfjycJw
h t
hJ csuaf wGu Akv
d cf sKy&f @J ay;pmxJu twkid ;f yg? 'Dupd eP @J ywfouf+y;D
'DbufrSm t+idrf;pm; 'kAv
kd frSL;}uD;wOD;eJ@ u|efawmf tvGwo
f abm aqG;aEG;zl;w,f?
olu 'Dbufukd 91 ckESpfavmufuwnf;u a&mufaewJholyg? olaexkdif&m+rdK@ukd
ukd,w
f ikd o
f mG ;+yD; aqG;aeG;cJw
h myg? olajymjywmuawmh- Akv
d af e0if;ukd owif;ay;ol[m 'kAv
dk rf LS ;}u;D cifnKd (awmfveS af &;umifp0D if
1962-1965)/ olu Akv
d cf ifarmifav;&J@n?D Auyqef@usiaf &;jzpfovkd qd&k ,
S v
f pfvnf;
r}udKufol jzpfw,f?
- Akv
d af rmifarmifw@dk tm%modr;f zk@d tpDtpOfudk Akv
d af e0if;xH owif; yk@d wm
Akv
d cf ifndKjzpfw,f?
- 'gudk 1963 ckEpS /f Axl;rSm ol@udk Akv
d rf LS ;aZmfrif; (iokid ;f acsmif;Zmwd/ *syefav
xD;qif;) u 'DudpPrSm AkdvfcifndK opPmazmufwmvkd@ ol@ukd ajymcJhzl;a=umif;
ajymygw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 149

- tm%modrf;tpDtpOfrmS AkdvfcifnKd u Akdvfae0if;ukd zrf;zdk@wm0efuswm


jzpfw,f?
- wyfrLS ;}u;D awGudk jzKwrf ,fah e@u ppf;kH rSm Akv
d cf ifnKd u Akv
d af e0if; &J@tcef;ukd
0ifvu
dk x
f u
G v
f u
dk f vkyaf ecJw
h ,f? aemuf tpnf;ta0;vmwJh wyfrLS ;}u;D awGudk vuf
eufyg&if tcef;0rSm xm;cJhzd@k ajymwmvnf; Akdvcf ifnKd yJjzpfw,f?
- a&G;aumufyGJ bufvkdufr_qkd+yD; &mxl;rSEkwfxGufcJh&olawGxJrSm Akdvf
rSL;}uD;wifarmif/ 'kAkdvfrSL;}uD;cspfckdif/ AkdvfrSL;}uD;odef;wkwfxkd@vnf; yg0ifa=umif;
ajymygw,f?

150 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akv
d af usmaf Zm[m orkid ;f 0if

0if;wifhx Ge f;
(AkdvfausmfaZm trSwfw& kyfyHkv$m)

(1)
tJ'aD e@u atmufwb
dk m(10) &ufae@uausmufaps;wef;av;xJu yef;+caH v;xJ
rSm u|efawmfwa,mufwnf; xkdifae
wkef; vufukdifzkef;uae jrnfvmvkd@
[kwu
f hJ ajymygcifAsmvk@d vnf; pwif wk@H
jyefvu
dk rf ad &m wzufu toHu OD;wif
uae@reuftapm}uD;yJ qHk;oGm;+yDwJh?
today; ta=umif;=um;vmwJh OD;av;
&Jabmf}u;D &J@ toHu pdwx
f cd u
dk o
f H odod
omom ygaeovkd/ u|efawmfvnf; kwf
w&uf bmpum;wcGe;f rS jyefrajymEkid b
f J

ikid o
f mG ;rdw,f? a=omf -ArmjynfEidk if H a&;
orkid ;f rSm &Sm;&Sm;yg;yg; orkid ;f 0if yk*Kd~ v}f u;D
wa,mufvnf; trdajrr[kww
f hJ ae&m
rSm qHk;yg;uG,fvGefoGm;&jyef+yDaumqkdwJh todeJ@twl &ifxJrmS usicf eJae
atmif cHpm;vkfu
d &f w,f? +yD;rS b,f
tcsdef qHk;wmvJvk@d ar;vkdufawmh u
ae@reuf Armtcsdef oH;k em&DcGJ 0ef;usif
avmufrmS -qkw
d hJ jyefajzoHudk av;av;
yifyif =um;vku
d &f &if; 'Dupd eP @J ywfouf
vd@k wjcm;olawGuv
dk nf; ta=umif;=um;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 151

&OD;rSm &Sad o;w,f? vkyfp&mawGvnf;


&Sdao;w,f? tJ'Dwmh - aemufrSyJ xyf
ajymawmhr,fqkdwht
J oHeJ@twl zkef;ukd
csoGm;w,f? u|efawmfvnf; oufjyif;
&Sn}f u;D uko
d m av;av;wG@J w@JG csvu
dk &f yg
awmhw,f? OD;wifqkdwmu AkdvfcsKyf
ausmaf Zm&J@ ygwDwGi;f ac: -emrnfav?
wu,fawmh OD;av;(Adv
k f csKyaf usmaf Zm)
&J@ use;f rma&;tajctae 'Dbufum v
awGtwGi;f rSm awmfawmfukd qkwf,w
k f
vmaew,fqw
kd m? aq;Hak y:rSm atmuf
qD*sifay;xm;&+yD; rD;pmukef qDcef;p jyK
vmae+yDq kdwm ouf}uD;&G,ft dk yDyD
wae@a&$ wae@aiG jzpfae+yDqkw
d m awmf
awmf apmapmuwnf;u u|eaf wmf od&dS
oabmaygux
f m;+y;D jzpfygw,f? 'g ayrJh
tckavmuf jrefqefvdrfhr,fvkd@ awmh
xif r xm;rd a o;bJ tenf ; qH k ; arG ;
ae@awmh atmifjrifpGm ausmfvGefjzwf
oef;Ekid v
f rd rhf ,fv@dk xifxm;rdygw,f? tck
awmh
yef;+cHav;xJu ausmufwHk;cHk
av;ay:rSm ausmufcsxm;ovkd quf
vuf xkdifaerd&if; u|eaf wmf qufvuf
ikid f aerdcw
Jh ,f? vlu xkid af e-rsufESmu
idifk af eayr,fh OD;av;(Akv
d cf sKyaf usmaf Zm)eJ@
ywfoufwhJ tawG;awGuawmh OD;aESmuf
xJrmS omru &ifxu
J yg woDwwef;}u;D
qufvufjzpfwnf ay:xGef;aecJyh gw,f?
tpDtpOfwusawmh r[kw?f tawG;awG

u [kda&mufvkduf onfa&mufvkdufeJ@
pkefcsnfqefcsnf-vif;csnfrSdefwGJ@-wvJ@
vJh eJ@ygy?J
(2)
ArmjynfEkdifiHa&;v_y&f Sm;r_orkdif;ukd jyef
=unfhvkduf&if acwfumvtav#muf
wkdif;jynfacgif;aqmif EkdifiHacgif;aqmif
awG ay:aygufch+J yD; EkdifiaH &;acgif;aqmif
awmfveS af &;acgi;f aqmifawG awmfawmf
rsm;ay:xGe;f cJw
h m awG@&ayr,fh tifrwef
xufjrufwJh (txl;ojzifh-wEkdifiHvHk;
vkv
d u
dk wnDwnGww
f nf; vufc t
H od
trSwjf yK&avmufw)hJ ppfa&;acgi;f aqmif/
ppfa&;ol&Jaumif;/ ppfol}uD;vkd[mrsdK;
awGuawmh E_di;f ,SOcf suftm;jzifh awmf
awmfukd enf;yg;vSwm awG@&ygw,f? bk
&ifhaemif/ tavmif;bk&m;eJ@ r[moD[
ol&/ r[mAE<Kvwkd@ aemufydik ;f b,fppf
a&; acgi;f aqmif/ b,fppfo&l aJ umif;rsm;
xl;xl;jcm;jcm; ay:aygucf zhJ ;l ygovJ? u|ef
awmf wOD;csif;tjrift& oHk;oyf&&if
r[moD[ol&eJ@ r[mAE<Kvwk@d aemuf
ykdi;f rSm/ Armhorkdif;rSm Akv
d frSL;csKyf ausmf
aZmwa,mufyJ ay:aygufcJhao;w,f
vk@d awmif ,lq owfrw
S cf siyf gw,f? tJ'D
twGuf taumif;qH;k om"uuawmh
jynfyusL;ausmo
f l wkwjf zLawGudk jywf
jywf o m;om; jyef v nfw k d uf c k du f + yD ;
atmifatmifjrifjrif armif;ESif qifEjJ$ ycJw
h hJ

152 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

bk&ifhaemif ppfqifa&;}uD;eJ@ &ef}uD;


atmif ppfqifa&;}u;D ukyd J erlem wif+y;D
awmh =unfh_Ekdifygw,f? bk&ifaemif
ppfqifa&;}uD;ukd 1954 ckESpu
f qifE$JcJh
wm jzpf+yD;/ &ef}uD;atmifppfqifa&;
}uD; ukdawmh aemufwESpfrSmyJ 1955
ckESpfrSmyJ qufwkdufazmfaqmif qifE$JcJh
ygw,f? 'DpD pfqifa&;}u;D 2 ckv;kH [m Armh
ppfa&;orkdif;rSm tifrwefrS ta&;ygwJh
wu,fhtxifu& rSwfwkdif}uD; 2 ck
vnf;yJ r[kwv
f m;? 'Dppfqifa&;}u;D 2 ck
vH;k &J@ Adou
k m}u;D uawmh OD;av;Akv
d cf sKyf
ausmfaZm wa,mufwnf;yJ r[kwf
vm;? wkwjf zL usL;ausmaf &;orm;awG
[m 1949 ckESpf avmufuwnf;u trd
ArmjynftwGi;f ykid pf d;k ykid ef if;/ csOf;eif; 0if
a&mufaecJh&m jynfwGif;ppfukdyJ rD;ukef
,rf;ukef aZmif;ay; wkdufcdu
k af ewJh zq
qk&d ,
S t
f pk;d &[m jynfyusL;ausmo
f al wG
ukad wmh rodusd K;u|jH yK+y;D aecJ&h if; rzH;k Ekid f
rzdEidk af tmif aomif;eJ@csD tckid t
f rm wyfpJG
vmwJt
h cgusrS jyefvnfwdu
k x
f kwfEkdifzk@d
vkyaf qmifvmcJ&h w,fr[kwv
f m;? 'Dppf
qifa&;}uD;awG rwkdicf ifrSm qkd&,
S fvpf
*k%
d ;f u Akv
d rf LS ;}u;D ausmfp;kd ukd yGJxkwf OD;
aqmifcidk ;f +y;D wkwjf zLawGudk wku
d zf @dk wm
0efay;awmh wkwjf zLawGudk Ekid af tmif r
wku
d Ef idk b
f J cGucf u
G v
f efatmif t_;H aygi;f
rsm;pGmeJ@ wyfvef+yD; jyefvmcJh&w,f r
[kwv
f m;? b,fvrdk S r[efawmhrS ppfwyf

twGi;f rSm wu,fhppfa&;yg&*l}uD;jzpfwJh


AkdvfrSL;csKyfausmfaZmukd wm0efay;+yD;
wkwjf zLwku
d x
f w
k af &;ukd vkyaf qmifay;
zdk@ aqmif&GufcJh&w,fr[kwfvm;? 'g
awmif-tm%m&qk&d ,
S f vpfxyd o
f ;D }u;D
awG wcsdK@u aumufaumufcsdwfcsdwf
rawmfravsmf pdwfoabmxm;tjynfeh @J
oHvGifurf;yg;apmif; wae&m&mrSm
b,f a e@ Ak d v f a usmf a Zmtavmif ;
aumuf&rvJqkd+yD; wD;wkd;ajymqkd jyuf
&,fjyK=u oH;k oyf=uowJ?h e*g;Ekid f ppfqif
a&;qk+d y;D wkwjf zLawGudk oGm; wku
d cf u
dk f
cJhwJh AkdvfrSL;}uD;ausmfpd;k acgif;aqmifwJh
ppfqifa&;uawmh cGufcGufvefatmif
t_;H }u;D _;H cJ&h wm trSeaf yr,f/h Akv
d rf LS ;csKyf
ausmaf Zmuk,
d fwkdif OD;pD;+yD; ykid fykdifEdik Ef ikd f
ppfqifwdu
k fcdu
k fjycJhwhJ bk&ifhaemif ppf
qifa&;}uD;uawmh &mE_e;f jynfh atmif
jrifco
hJ vkd Armjynfudk +crd ;f ajcmuf aecJw
h hJ
wkwjf zLawG&J@ A[kdcsuf ppftajc pku
d f
pcef;}u;D wckv;Hk ukdyg tjywf +zKd cs ypfcw
Jh hJ
&ef}u;D atmifppfqifa&;}u;D [mvnf;
&mE_e;f jynfh atmifycJG EH idk cf w
hJ t
hJ ay: Akv
d rf LS ;
csKyfausmaf Zm&J@ &JprG ;f owWed @J *k%o
f wif;
[m ppfwyfawGtwGi;f omru wEkdiif H
vHk;u &[ef;&Sifvl jynfolawGtwGif;
txdyg ys@H oif;ar$;jr cJ&h w,f r[kwv
f m;?
rdrdwyfxuf tiftm;rsm;pGm ta&t
wGuf rsm;pGm}u;D wJh jynfyppfwyf- wkwf
jzLusL;ausmaf &;orm;awGukd wyf&if;t

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 153

enf;i,f wyfct
GJ enf;i,fuykd J toHk;jyK
cG i f h & +yD ; xk w f E k w f t if t m;av;awG
avmufe@J yJ jyefvnfx;dk ppfqif wku
d cf u
dk f
jycJh&wmawmif AkdvfcsKyfausmfaZm[m
atmifyu
GJ kd t&,lay;Ekid fcJhw,f r[kwf
vm;? ukd,fwkdifukd,fus a&S@wef;txd
vku
d yf g OD;aqmifc+hJ y;D r[mAsL[m enf;AsL
[majrmuf ppfqifppfwuf pDrcH ef@crJG a_ wG
ukd ykdifykdifEkdifEkdif csrSwfazmfxkwfay;Ekdif
cJhko
H mru &efoltay: ppfa&;enf;y&d
,m,f rsKd ;pHek @J yg tEkid ,
f jl y Ekid cf w
hJ hJ wu,fh
ppfol&Jaumif;}uD; wa,muf wu,fh
ppf0dZm }uD; wa,muftjzpfeJ@vnf;
vufawG@armfueG ;f xljyEkid f cJw
h ,fr[kwf
vm;? 'Dvdk wkwjf zL usL;ausmaf &;orm;
awGtay: qifEjJ$ ycJw
h hJ bk&ifah emifppfqif
a&; &ef}u;D atmif ppfqifa&;awG rwkid cf if
uaumArmjynf vGwv
f yfa&; }uKd ;yrf;
r_ orkid ;f rSm a&$pmvH;k eJ@ armfueG ;f xk;d xm;
oifhwJh orkdif;0if zufqpfawmfvSeaf &;
umvwkef;uvnf; Akdvfausmaf Zm[m
txifu& tcef;uae yg0ifcJhol w
a,mufqw
kd m Armjynforkid f;ukd od=u
olwdik ;f odygw,f? zwyv}u;D &J@ ue
OD; tp yxrqH;k jynfwnfcef;vk@d owf
rSw&f r,hf 1944 ckEpS f =o*kwv
f 4 &ufu
7 &ufae@ txd - Akdvcf sKyfatmifqef;
ocifpkd;eJ@ ocifoef;xGef;wkd@ oHk;OD;om;
v#dK@0Suf awG@qaHk qG;aEG;=uwJhae&m[m

yJcl;pHjywyf&if;u wyf&if;rSL;jzpfwJh Akv


d f
ausmaf Zm&J@ tdyfcef;xJu ukwifay:rSm
r[kwv
f m;? tJ'w
D ek f;u Armjynforkid ;f
twGuf tifrwefta&;ygr,fh zufqpf
awmfvSeaf &;}u;D &J@ OD;aqmifwyfO;D zw
yv}uD; ay:ayguf a&;twGuf acgif;
aqmifo;Hk OD; acgif;csi;f kduf v#dK@0SufaqG;
aEG;=upOfrmS Akv
f af usmaf Zmu tdraf &S@cef;
uae uif;apmifo
h vkd uif;apmifhae&if;
tqifroifh vk@d *syefawGrsm; rxifrw
S b
f J
0ifvmcJh&if AkdvfcsKyfatmifqef;ukd v#dK@
0Suf ac:xkwo
f mG ;&r,fh wm0ef[m Akv
d f
ausmaf Zm&J@ wm0efyg? 'Dvkd awG@qkaH qG;
aEG;Ekid zf @kd Akv
d cf sKyaf tmifqef;&J@ ,H,
k kH =unf
=unf a&G;cs,w
f m0efay;tyfra_ tmufrmS
ocifoef;xGe;f &J@ ydyd&&d d aoaooyfoyf
tpDtpOfe@J a';'&Jta&muf oGm;a&muf
+y;D ocifpd;k }uD;udk atmifjrifpGm ac:xkwf
vmcJh&ol[mvnf; AkdvfausmfaZmygyJ?
wjcm; b,fEidk if aH &;acgi;f aqmif b,fppf
a&;acgif;aqmifrSawmif odcGifhygcGifh r&
ao;bJ zwyv&J@ uvva&=unf
oaE< w nf jynf w nf c ef ; uwnf ; u
ta&;}uD;wJhtcef;u yg0ifujycJh&wm
Akv
d af usmaf Zmygy?J wu,f zufqpfawmf
vSefa&;}uD;ukd 1945 rwfv 27 &ufae@
rSm wjynfvHk;&J@ awmfvSefa&;ae@}uD;
tjzpf owfrSwf+y;D awmfvSefwJh aoewf
oHawGudk pwif toHay; ypfazmufvu
dk f
=u&wmuvnf; Akv
d fausmfaZm&J@ wkdif;

154 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

4 uyJ pcJ=h u&wm r[kwfvm;? zufqpf


awmfvSeaf &;}uD;twGi;f rSmvnf; &Gyf&yG f
c|Hc|Hwdu
k jf ycJh&mrSm Akv
d fausmfaZm acgif;
aqmifwhJ wkid ;f 4 e,f ajrtwGi;f u ppf
awmif;jrpf0Srf;wkdufyGJ[mqdk&if r[m
rdwf ppfwyfawGuawmif av;av;pm;
pm; todtrSwfjyKcJh&wJh orkdif;0if wku
d f
yG}J uD;awG jzpfchw
J ,fr[kwfvm;? 1945
=o*kwv
f 19 &ufae@rmS orkid ;f 0if aeol
&def vlxktpnf;ta0;yG}J uD; ay:ayguf
vmawmh wwkid f;jynfv;Hk nDnw
G f=uzkd@
twGuf wwkdif;jynfvHk; nDnGwfa&;
qkdwJh tqkdukd wifoGif;cJhol[mvnf;
Akdvaf usmfaZmyJ r[kwfvm;? &Jabmfok;H
usdy0f if AkdvfausmfaZmtjzpf trnfr
wGifcifuaum
om,m0wD-oHk;q,fe,fu
qdik ;f pkaus;&GmZmwdjzpfwhJ OD;av;&J@ i,f
emrnf[marmifa&$yg? vlvm;ajrmuf
vmvk@d ausmif;om;}uD;tjzpf =unfhjrif
wkid f txufwef; q&mjzpfoifausmif;rSm
ynmoif=um;ae&pOf touf 19 ESpf
om;avmufuwnf;u ausmif;om;
or*~e@J twl ausmif;om;Ekid if aH &; v_y&f mS ;
r_a&pD;a=umif;}uD;twGi;f wufwuf u
u yg0ifc Jhol/ t*Fvdyfukd vkdeD vuf
atmufu vGwaf jrmufa&;/ e,fcs@J qef@
usiaf &; twGuf rsKd ;csppf w
d "f mwf tjynfh
eJ@ orkid ;f wm0ef xrf;aqmif&mrSm a&muf
&mae&muae azmfjyyg0ifco
hJ l wa,muf

jzpfcw
Jh ,f? ausmif;om;or*~r&Sdao;wJh
=unfhjrifwkdif q&mjzpfoifausmif;rSm
ausmif;om;or*~ay:aygufatmif OD;
aqmifz@JG pnf;cJo
h w
l OD; jzpfrkH u twGi;f
a&;rSL;tjzpf wm 0ef,cl o
Jh lvnf; jzpf
cJhw,f? orkdif;0if axmifhoHk;&mjynfh
ta&;awmfyHk}uD; ay:xGef;vmcsdefrSm
t*Fvyd fe,fcsJ@tpkd;&&J@ twGif;0efrsm;Hk;
}uD;ukd 0kid f;ywfqENjy&mrSm =unfhjrifwikd f
q&mjzpfoif ausmif;om;or*~udk ukd,f
pm;jyK+yD; OD;aqmifyg0ifcJhol wOD; jzpfcJh
w,f? tJ'DtwGif;0efrsm;Hk;ukd 0kdif;ywf
qENjy&mrSm e,fcs@J t*Fvdyfu rsufESmjzL
t*Fvdyfa*:&mykvyd -f jrif;pD;ykvyd af wGukd
toHk;jyK+yD; qENjyausmif;om;awGukd eH
ygww
f w
k ef @J twif;0ifa&muf ku
d Ef u
S +f zdK
cGJ&mrSm ausmif;om;acgif;aqmif Akdvf
atmifausmf aoG;ajrusc&Jh +yD; axmifo
h ;kH
&mjynfh ta&;awmfyHk}uD; wqifhwuf
}uD;xGm;vmcJh&ovkd wEkdiif HvHk; *,uf
kducf &Jh w,fr[kwfvm;? 1938'DZifbm
20 Akdvfatmifausmf aoG;ajruscJh&wJh
tJ'D twGif;0efrsm;Hk; 0kid f;ywfqENjyyGJrSm
(AkdvfausmfaZmrjzpfao;wJh) ukda&$
vnf; ajcaxmufudk jrif;eif;cHc&hJ +yD; '%f
&m&cJhow
l a,muf jzpfcJhw,f? aemuf
awmh axmifo
h ;kH &mjynfh ta&; awmfy}kH u;D
twGi;f rSm oydwaf rSmuf ausmif;om; w
a,muf jzpfvmcJhw,f? e,fcsJ@qef@usif
a&;- orkid ;f 0if vGwv
f yfa&;v_y&f mS ;r_awG

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 155

twGi;f rSm ausmif;om;t&G,rf mS ausmif;


om;v_yf&Sm;r_ uawGxJuae wuf
wufuu yg0ifcJholwa,muf jzpfcJh
w,f? aemufawmh tJ'Dumvwkef;u
e,fcsJ@qef@usifa&;twGuf a&S@wef;t
a&mufq;Hk trsKd ;om;EkdifiaH &; wyfO;D }uD;
ozG,jf zpfaewJh wk@d Armtpnf; tH;k }u;D
twGi;f wufwufuu 0ifa&mufvu
kd f
+y;D ocif trnfudk vkv
d v
dk m;vm; cH,l
vku
d af wmhw,f? ocifa&$tjzpf vGwf
vyfa&;v_yf&Sm;r_twGi;f EkdifiHa&;orm;
wa,muf jzpfcw
Jh ,f? a&muf&mae&m
us&mwm0efawGukd xrf;aqmifcJholw
a,mufjzpfcw
hJ ,f? aemufawmh q&m}u;D
ocifu,
dk f awmfrid_ ;f ociftyk pf 0k if ocif
wa,muftjzpfuae om,m0wD ocif
jrwk@d &@J tpDtrHe@J *syefuo
dk mG ;+y;D ppfynm
oif=um;&wJh e,fcsJ@orm;ukd vufeufpJG
ukdif zuf+yKd ifwu
dk cf u
dk Ef ikd af tmif ppfynm
ukd qif;&Jyifyef;cHoif,l&wJh orkdif;0if
&Jabmf oH;k usyd 0f ifwa,muf jzpfvmcJh
&w,f? ocifa&$ uae Adkvfausmf
aZmtjzpf emrnfopfwiG v
f mcJ&h w,f?
Armhwyfrawmfukd wnfaxmif&mrSm
Akv
d fcsKyfatmifqef;eJ@twl pwif wnf
axmifolwOD;tjzpf urnf;wif&r,fh
wu,fh ppfa&;acgif;aqmifwa,muf
vnf;yJ jzpfvmcJ&h w,f r[kwfvm;?
Akv
d af e0if;wk@d &@J &nf&,
G cf su&f &dS dS
vufOD;r_,l z,f&Sm;ypfvkdufr_a=umifh

1957 ckESprf Sm ppfwyfuae t+yD;tykid f


xGuv
f mcJh&+y;D wJah emufyidk f;rSmaum
AkdvfcsKyfausmfaZm[m q&m
}uD;ocifukd,fawmfr_dif;&J@ OD;aqmifr_
atmufrmS jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &; jynfwiG ;f
+idr;f csrf;a&; v_yf&Sm;r_awGrSm wkdi;f jynfeJ@
vlrsdK;&J@ tusdK;pD;yGm;ukd OD;xdyfwif+yD;
wufwufuu yg0ifcyhJ gw,f? q&m}u;D
ocifukd,fawmfr_dif;OD;aqmifwJh 'kwd,
t}udrfajrmuf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
tzG@J }u;D rSm 'kw,
d OuUtjzpf wm0ef,l
v_y&f mS ;cJo
h vkd 1961 ckEpS x
f rJ mS yif wkwf
jzL usL;ausmfr_jy\em}uD; aemufxyf
wzef wpcef;xvmjyefwt
hJ wGuf Arm
jynf wkwfjzL usL;ausmrf _eJ@ e,fcs@J qef@
usifa&; trsdK;om;aumfrwD}uD;ukd zGJ@
pnf;um e,fcsJ@qef@usifa&; vlxkv_yf
&Sm;r_}u;D tjzpf azmf xkwv
f @H_ aqmfc&hJ mrSm
Adkvcf sKyfausmfaZm[m OuUtjzpf jywf
jywfom;om; OD;aqmif wm0ef,lcJhol
jzpfcJhygw,f? ppfrSefwJh jynfwiG f;+idrf;csrf;
a&;ukd ESpEf pS u
f mum vkv
d m;cJo
h vkd e,fcs@J
qef@usiaf &;tvHukd jrifjh rifhrm;rm; v$ifh
xlxm;&if; ppfrSefwJh wkdif;cspfjynfcspf
pdw"f mwfuv
kd nf; tjrifrh m;qH;k azmfjycJo
h l
r[kwv
f m;?
1962 ckEpS rf mS Akv
d af e0if;u rw
&m;wJhenf;eJ@ vufeuftm;ukd; tm%m
odrf;wufvm+yD;wJah emufrmS vnf; Akv
d f
ae0if;&J@ twGif;oabmukd aemausae

156 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

atmif odxm;+yd;om;jzpfwJh Akdvfausmf


aZm[m Akdvaf e0if;eJ@ uif;uif;&Si;f &Sif;yJ
aexkdifcJhovkd Akdvfae0if;wkd@ ppftkyfpk&J@
acsmjh rL ay;urf;wmukv
d nf; vufrcH/ +crd ;f
ajcmufzt
d m;ay;wmukv
d nf; *krpku
d b
f J
Ekid if aH &;odumQ wnf=unfpmG eJ@ aecJw
h ,f?
qif;qif;&J&J csdK@csdK@iiJh eJh J@ *k%fa&mif ajymif
ajymif aexkdifjzwfoef;&JoljzpfcJhw,f?
'ga=umifh Akv
d af e0if;u olu (Akv
d af usmf
aZm) b,fot
l m;uk;d eJ@ 'gavmuf rku
d af e
wmvJvk@d awmif rSwcf sucf sjcif;cH&ol jzpf
cJhw,f? aemufqHk;rSm jynfolvlxk}uD;
w&yfv;kH &J@'u
k aQ wGudk vufyu
dk =f unfh rae
Ekdifawmhwt
Jh wGuf azmufjyefqk;d 0g;vSwJh
Akdvfae0if;&J@ vufeufeJ@ tkyfpkd;r_tay:
vufeufe@J yJ jyefvnf wGe;f vSefwdu
k fcu
kd f
oGm;Ekid zf @kd vufeufuidk af wmfveS af &; vrf;
a=umif;ukdyJ &J&&J ifh&ifh a&G;cs,fcho
J l jzpfcJh
w,f? touf 57 ESpf t&G,u
f srS vuf
eufudik af wmfveS fa&;ukd qifE$Jzdk@ touf
t&G,fukd yrmrxm;-*k%fa&mif ajymif
ajymif owWt
d m;eJ@ tjywfom;qHk; wku
d f
ZGrJ mefudk tEkid rf cHpw
d "f mwfawGe@J jyocJo
h l
jzpfcJhw,f? tJ'Dwke;f u OD;av;wk@d wawG
ta&S@ajrmufa'oukd a&muf&do
S mG ;+yD; r
=umcif 1976 =o*kwfvxJrSmyJ OD;av;&J@
toHudk u|eaf wmfw@dk wawG 0rf;yef;wom
eJ@ em;qifc&hJ w,f? vG,v
f G,u
f lual wmh
r[kwf? a&'D,kdv_dif;oHay:uae awmf
awmf}u;D ukd cufcufccJ zJ rf;,l tm;pku
d ef m;

axmifcJh&wmyg? ta&S@ajrmufa'ou
jynfo@l toHu avv_id ;f oH[m &Sr;f k;d r
txyfxyfudk ausmv
f eG +f y;D rSm ajrjyef@xu
J dk
a&mufvmcJ&h wmqkad wmh tJ'w
D ek ;f u &ef
ukeaf zmhuefbufu awmifuek ;f i,fav;
wckay:&Sd ajcwH&Snftdrfav;wvHk;xJu
ae OD;av;&J@toHudk wwfEidk o
f r# aumif;
aumif;rGefreG f yDyDoo=um;Ekdifzkd@twGuf
u|eaf wmfw@dk rmS em;&Guaf wmif rv_yEf idk b
f J
acgi;f csif;awGqdik f+y;D *kwpku
d f em;axmif
cJ=h u&ygw,f? a&'D,u
dk vnf; taumif;
pm;r[kwf/ toHv$ifhaewJh toHv_dif;
uvnf; odyf+yD; tm;aumif;aumif; r
[kww
f t
hJ jyif ppftpk;d &&J@ t,kwfwrmpD
rHcsuf wm0efaus tzsuo
f rm;rsm; buf
uvnf; tpDtpOf&&dS dS toHudk oJ}u;D rJ}u;D
zsuaf eavawmh w&SJ&SJ w*sp*f spf zsuo
f H
qlnHoHawG=um;xJuae wcgw&H toH
aysmufaysmufoGm;wwfwJh=um;xJuae
cspv
f pS mG aom tzdEydS cf H vkyo
f m;jynf
olrsm;tvkyo
f rm;/ v,form;/ +rKd @ae
vkypf m;ukid pf m; qif;&Jom;rsm;/ ynmwwf
rsm;/ trsKd ;rsdK;aom tvwfwef;v$mrsm;/
trsdK;rsdK;aom vkyfief;ukdifief;&Sifrsm;eJ@ &
[ef;oHCmrsm;cifAsm;vkd@ tpcsv
D u
kd f
wJh Akv
d frSL;csKyfa[mif;ausmfaZm&J@ wkdif;
jynfo@kd wifjycsuftoHv$ifhoHukd u|ef
awmfwd@k awG av;av;eufeuf =um;emcJh
&ygw,f? tJ'rD mS Akv
d cf sKyfausmaf Zmu ol
bmvk@d vufeufukdifawmfvSeaf &;vkyfzd@k

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 157

xGufvmcJh&ovkdqdkwm wkdif;jynfukd
&Sif;jy wJt
h cg
wck w nf ; aom t"d u
ta=umif ; uawmh - u|ef a wmf w k d @
jynfolawGukd ae0if;-pef;,kppftkyfpk
u u|efa wmfw dk@ wkdi f; jynfo rkdif;rSm
r}uHK zl ; avmufa tmif tbuf b uf
u ESdyfuGyfr_aoG;pkyfr_a=umifh jynfol
awG cHp m;ae&wJh 'ku Qt 00ukd u|ef
awmfh t aejzifh b,f v kd r S vuf y k d u f
=unfh raeEkdifvk@ dygyJ -vkd@ av;av;
euf eufe@J &ifziG ahf jymqko
d mG ;wmukv
d nf;
u|efawmfwkd@wawG em;xJuomru
ESv;Hk om;xJuyg =um;emvkduf&ygw,f?
ppfrSefwJh wkdif;cspfjynfcspfwa,mufqdk
wm ppfreS fwJh awmfveS fa&;orm; Ekdiif H
a&;orm; wa,mufqw
dk m-wkid ;f jynft
h
a&; -ukd,fhta&;/ wkdif;jynf'kuQ-ukd,fh
'kuQv@kd xyfwjl yKEkdif cHpm;Ekdifz@dk ta&;}u;D
w,f r[kwf vm;? Akv
d cf sKyaf usmaf Zm[m
tJ'v
D kd ESv;kH om;&Sw
d hJ wu,fah cgi;f aqmif
aumif ; tppf q k d w m ol @ b0wmw
av#mufvHk; vufawG@om"uaygif;rsm;
pGmeJ@udk vufawG@pkdufxljyooGm;cJh+yD;+yD
r[kwv
f m;? touf 18-19 ESpfom;u
ae-touf 93 ESpt
f &G,t
f xd ESpfaygi;f
75 ESpfwmtwGi;f orkdif;auG@csKd ; tqifh
qifhtwGif; Akv
d fausmfaZmqdkwJh wu,fh
wkdif;cspfjynfcspf rsdK;cspfyk*~dKvf}uD;[m jynfol@om;aumif; jynfo@l o&l Jaumif;

wa,mufjzpfcJhHkru vlxkacgif;aqmif
ppfacgif;aqmif wa,mufvnf; jzpfc+Jh yD;
orkdif;rSm ta&;}uD;wJh tcef;awGuae
*k%af &mifajymifajymif yg0ifvy_ f&mS ; azmf
jyoGm;Ekdicf w
Jh m tm;vHk; od=uwJhtwkdif;
ygy?J 'gah =umifh OD;av;&J@ touf 80 wdwd
jynfah jrmufwhJ 1999 ckEpS w
f ek ;f uawmhorkid ;f tcef;cef;&J@ pmrsuEf mS awGay:rSmAkv
d af usmaf Zmqkw
d m orkid f;0if
x0pOf pHerlemjyK
av;pm;r_e@J OD;ckduu
f m
E_wfcGef;qufovkdufygw,f-OD;av;a&

vk@d u|eaf wmf azmfjycJzh ;l ygw,f? OD;av;&J@


touf 80 jynfah rG;ae@twGuf uAsm
o0%ftjzpf ay;ykd@&mrSm tJ'Dvkd zGJ@oD
azmfjycJhwmjzpfygw,f? arG;ae@twGuf
E_wcf eG ;f quf&if; azmfjycJw
h mjzpfygw,f?
tJ'Dwke;f u tJ'DuAsmo0%fukd zGJ@oD+yD;
csderf Sm ukdjrarmif (OD;av;&J@ om;}uD; ukad tmif ausmaf Zm)&J@ vufzuf&nfqidk f
tay:xyfu tcef;av;xJrSm atbD
tufpf'Dtufzf ausmif;om;wyfu vl
i,fav;wa,mufu tJ'u
D Asmukd uGef
jyLwmeJ@ pmpDpmkduf vkyfay;cJhygw,f?
tJ'w
D ek ;f u u|eaf wmfhrSm uGejf yLwm r&Sd
ao;awmh ukdjrarmif tcef;xJrmS ukjd r
armif&@J uGejf yLwmeJ@yJ ku
d Ef ydS cf &hJ +y;D rd;k jym
a&mifpuUL txlpm;ay:rSm oH;k acgucf sKd ;

158 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vufurf;pm&Gufav;tjzpf tJ'DuAsm
&Snfukd apmifa&;q,f*%ef;avmuf
xkwv
f yk u
f ;l ,lum/ OD;av;&J@ touf 80
jynfhtwGuf rSwfrSwf&& ay;ykd@EkdifcJhyg
w,f? tJ'DuAsmo0%fukd OD;av;&J@
touf 80jynft
h rD oGm;a&mufr,fh ukjd r
armife@J yJ ay;ykdcw
Jh mjzpfygw,f? tJ'v
D kd
rSwrf Sw&f & uAsmo0%fzJ@G oD ay;ykd@vdu
k f
Ekid w
f t
hJ wGuf &ifxrJ mS 0rf;ajrmuf0rf;om
cHpm;aerdwkef;rSm xyfrH+yD; b,fawmhrS
rar@Eikd fp&mtjzpfrsdK;eJ@ wk;d vkduf&wmu
awmh OD;av;&J@b0c&D;azmf OD;av;&J@ZeD;
a':a': a':oef;pde[
f m OD;av;&J@ touf
80 jynfharG;ae@t+yD; aemufw&ufrSmyJ
uG,v
f eG fq;Hk yg;oGm;cJh&wJhtjzpfygy?J tJ'D
rSmvnf; u|eaf wmft
h zd@k xyfr+H y;D rarhEidk pf
&m }uKH vku
d &f wmuawmh -OD;av;&J@ZeD;
a':a':a':oef;pdet
f wGuf oufaysmuf
qGr;f ukd u|eaf wmfw@dk &Jabmf wa,muf
eJ@ u|eaf wmfu tJ'aD e@rmS yJ vG,af usmif;
qkid f qkw
d hJ bke;f }u;D ausmif;ukd oGm;+y;D ESpf
a,mufom;/ qGrf;uyfcJh&wJhthjzpfygyJ?
cGefrif;uae vSrf;+yD; today;ta=umif;
=um;csut
f & oufaysmufqGrf; oGm;
uyfc&hJ wJh tJ'D vG,af usmif;qkid f Ak'b
< m
om bkef;}uD;ausmif;[m e,fpyfwkwf
jynfbufjcrf;rSmyJ &Sad yr,fh a&$vD eJ@ qkd
&if awmfawmfav; vSrf;ygw,f? oHk;bD;
um;av;ukd atmf'giSm;+yD; ESpfa,muf
om; twlwlomG ;=u&mrSm tJ'Dwke;f u

vrf;uvnf; raumif;ao;awmh wa&G@


a&G@ygyJ? uG,fvGefomG ;&SmwJh a':a':a':oef;pdeu
f dk &nfp;l +y;D tJ'v
D dk wa&G@a&G@
eJ @ av;av;yif yif oG m ;ae&wJ h vrf;
a=umif;ay:rSm u|efawmfhpdwfxJrSmyJ
uAsmwyk'u
f dk wdww
f w
d af v; zG@J oaD erdchJ
w,f? tmHx
k JrSm tawG;awG cHpm;csuf
awG pum;vH;k awGu w&dy&f yd ef @J pD;arsm0if
a&mufvmaecJw
h ,f? +ird o
f ufww
d q
f w
d f
vGef;aewJh u|efawmfhrsuEf Smukd b,ft
csed fuwnf;u tuJcwf vSr;f =unfhae
ovJ rajymwwf/ u|efawmfeJ@twl&aSd e
cJhwJh u|efawmfh &JabmfqDu -cifAsm;
uAsmpyfaeovm;qdw
k Jh toHukd =um;
&awmhrS u|efawmfvnf; wcsuf owd
jyefuyfvmcJw
h ,f? u|eaf wmfu ol@ukd
av;av;yifyif acgif;wcsuf ndwfjy
vkdufrdw,f? uAsmu tqHk;rowfEkdif
ao;ayr,fh uAsmpmykd'fawGuawmh
awmfawmfav; &aecJ+h y;D yg+y?D tJ'D aemuf
ykid ;f rSm a':a':a':oef;pdet
f wGuf trSwf
w&jyKwJh tJ'DuAsm&Snfav;ukdvnf;
atmifjrifpmG +y;D pD;atmif quf vufa&;
zG@J c+hJ y;D u|eaf wmfh pdww
f idk ;f us tqHk;owf
EkdifcJhygw,f? OD;av;eJ@ a':a':wkd@&J@ t
a=umif;awG[m u|eaf wmfph w
d x
f rJ mS vGr;f
armp&m uAsmwyk'v
f u
dk dk cH pm;vku
d &f wJh
twGuf tJ'D a':a':htwGuf &nfp;l zG@J orD d
wJh uAsmav;ukd vGr;f armp&m uAsmw
yk'f vkyd gyv
J m; a':a':&,fvk@d yJ acgi;f pOf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 159

wyfcrJh yd gw,f? tJ'Dwek ;f u OD;av;uk,


d f
wkdif u|efawmfhukd w,fvDzkef;quf+yD;
uAsmzGJ@+yD; ay;wJhtwGuf aus;Zl;wif
a=umif; ajymcJyh gw,f?
tJ'gawG&J@ aemufykdif;rSm OD;
av; Akdvfausmaf Zmawmif odoGm;&rSm
r[kww
f hJ vGr;f p&muAsmwyk'u
f dk pdwx
f d
ckdufpGmeJ@ u|efawmf zGJ@cJh&ygao;w,f?
OD;av;&J@om; ukcd idk af tmif (ukad usmaf Zm
OD;) 2006 ckEpS f arvqef;xJrmS uG,v
f eG f
oGm;cJh&pOfuaygh? ukdckdifatmif&J@ aemuf
qHk;acgif;csomG ;&m ae&mu a&$vDrSm
jzpfayr,fh a&$vu
D adk &mufrvmcif olu
ref[idk ;f qkw
d hJ wkwb
f ufjcrf;u ae&m
av;rSm aecJhw,f? ArmEkdifiHbufjcrf;
rH;k uk;d eJ@ acsmif;ao;ao;av;wckyJ jcm;
wJah e&mav? tJ'rD ef[idk ;f u ukcd idk af tmif
&J@ ae&mukd av;ig;}udrrf u u|efawmf
a&mufzl;cJo
h vkd ola&$vu
D kd a&mufvm
awmh ole@J u|ef awmf[m t+rv
J v
dk dk awG@
aeusqkdawmh olqHk;awmh u|efawmf
awmfawmf pdwfraumif;jzpf&ygw,f?
tJ'Dwkef;uvnf; ukdckdifatmif&J@ kyf
tavmif;ab;rSm Ak'b
< mom xH;k wrf;pOf
vmtwkdi;f &[ef;oHCmawGe@J o&%
*Hkwifay;&mrSm a&pufcGufudik +f yD; tr#
a0ay;cJ h & ol u u|ef a wmf j zpf a ecJ h y g
w,f? ukjd rarmifu tJ'g cifAsm;vkyaf y;
ygAsmqkv
d @dk a&pufcu
G u
f dk pdwx
f cd u
dk pf mG
eJ@ ukdifay;cJh&wmyg? ukdausmfaZmOD;&J@

uG,v
f eG o
f wif;ukv
d nf; u|eaf wmft
h oH
eJ@yJ toHv$ifhjzpfcJh&ovkd ukdausmfaZm
OD;(ukdckdifatmif)&J@ kyftavmif;ukd a&$
vDuae refpt
D xd o,faqmif/ refpDrSm
o+*dK[fjymcsch&J +yD;aemuf a&$vDjrpfxJrSm
aemufq;Hk jymar#mwm vkyfaqmif+yD;wJh
txd u|efawmf tptqHk; vkdufygykd@
aqmifcJh&ygw,f? ukdckdifatmiftwGuf
=u,feDrygvkduf&wJh ppfOD;xkyfe@J rkd;csKyf
oGm;&wJh wnae qkdwJhuAsmav;ukd
u|efawmftrSwfw& a&;zGJ@jzpfcyJh gw,f?
tJ'Dwke;f u ukcd ikd af tmif qHk;yg;uG,f vGef
oGm;&wmukd OD;av;odomG ;&if pdwf xdcu
dk f
oGm;rSmpkd;wJt
h wGuf 'Dae@n OD; av;ukd
a&'D,dk em;raxmifjzpfatmif vkyf zk@d v&dk if
vkyx
f m;Ekid zf @dk tpfr (a':vSausmf aZm) qD
rvkv
d v
J v
dk J }uKd wif zke;f quf today;cJrh d
wmukv
d nf; rSwrf ad eygw,f? ukcd idk af tmif
2006 u qH k ; oG m ;wmuk d OD ; av;w
a,muf odaumodoGm;&J@vm;qkdwm
awmh rajymwwfyg?
tckawmh Armjynf Ekid fiHa&;o
rdik ;f rSm }u;D jrwfwo
hJ rkid ;f 0if yk*Kd~ v}f u;D jzpfwhJ
OD;av;Akv
d af usmaf Zm uk,
d w
f idk f aemufq;kH
xGufoufukd t+yD;tykid f csoG;cJyh g+yD? arG;
ae@ jzpfwhJ 'DZifbm 3 &ufae@txdawmif
rapmifhawmhbJ/ atmufwkdbm 10 &uf
ae@ reufapmapmpD;pD;}uD;rSmyJ aemufq;kH
xGufoufudk csoGm;cJhyg+y?D 'Dwcguawmh
E_wcf eG ;f qufo&awmhrmS r[kw?f 0rf;enf;

160 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

a=uuGmpGmeJ@ aemufqHk;tav;jyK E_wf


quf&awmhrmS jzpfygw,f?
OD;av;eJ@ ywfoufwJh orkdif;
aemufct
H a=umif;awGudk zvifaumfjym;
vdyu
f dk aemufjyef&pf+y;D [kw
d uGuo
f nfw
uGujf yefvnf =unfh r_ ad eovkd u|eaf wmfh
tawG;a&pD;a=umif;}uD;xJrSm u|efawmf
pGv
J rf;em;vnfaerdovkd [kw
d ponf wp
tawG;pawG0ifaerd&mu ODav;ukd aemuf
qHk;E_wfq ufjcif;taeeJ@ uefawmhzkd@/
'Dwcgvnf; uAsmeJ@yJ uefawmhcsifpdwf
awG 0ifaew,f? u|eaf wmfxdik af e&mu
xvkdufw,f? tdrfqu
D kd wvSr;f csif; w
vSrf;csif; ajcvSrf;jznf;jznf;eJ@ jyefvmpOf
OD;wifokd@ OD;wifvkd@ uefawmhyef;[m
u|efawmfh&ifxJrSm uAsmum&efpawG
tjzpfeJ@ 0ifvmaecJw
h ,f? tJ'aD e@u nOfh
eufcsdefrSmawmh OD;av;twGuf aemuf
qHk;E_wq
f uf uefawmhyef;uAsmukd u|ef
awmfz@JG oD +y;D pD;oGm;cJyh g+y-D

vkd@qkd+yD uAsmukd tqHk;owfcJh


ygw,f? nwGi;f csi;f yJ OD;av;twGuf &nf
pl; zGJ@qkd+yD;pD;oGm;cJhwJh tJ'DuAsmav;ukd
toufqkdifqk;H jzpfwJh ta&;awmfykH *sm
e,fukd yxrOD;qH;k ay;ykd@cJh rHk u w,fvD
zke f ; quf + yD ; awmh v nf ; csuf csif ; t
a=umif; =um;cJhygw,f? wqufwnf;yJ
tpfr}uD; r_,Of(rrvSausmaf Zm) xHudk
vnf; tJ'DuAsmukd OD;av;uG,fvGejf cif;
twGuf 0rf;enf;o0%ftjzpf owf
rSwf em;vnfay;yg&efq+dk y;D ay;yk@d cyhJ gw,f?
OD;av;&J@ touf 80 jynfw
h ek ;f u arG;ae@
ukd uAsmeJ@yJ o0%fvm$ ykd@ocJo
h vkd tck
OD;av; uG,v
f Gefqk;H yg;oGm;&awmhvnf;
OD;av;&J@ uG,v
f Gefjcif;ukd uAsmeJ@yJ 0rf;
enf;txdr;f trSwo
f 0%fvm$ tjzpf ay;yk@d
cJrh yd gw,f?
aemuf&ufusrS tJ't
D xdr;f t
rSwjf yKuAsmukd u|eaf wmfe@J &if;ES;D u|r;f 0if
wJh u|efawmfhpdwfxJ ay;oifhay;xkduf
w,fvd@k ,lqwJah e&m av;ig;ckqD quf
OD;av;a&vufay;yk@d wm vkycf hyJ gw,f? aemufrS OD;
ocifa&$udk av;pm;
av;twGuf kyyf v
kH m$ ukd pum;ajyeJ@ at;
Akdvaf usmfaZmtm; pHerlem wif
at;aq;aq; a&;awmhr,fvkd@ pOf;xm;
OD;wifudk =unfndKcJw
h Jh usaemf [m- xm;cJrh yd gw,f?
tckawmhrarhravsmh pdwt
f vsOfeJ@
(3)
OD;wif okd@
rSwfrSw&f &ajym&&if OD;av;ukd
OD;wifvd@k uefawmhvdu
k yf g&J@
u|efawmf yxrqHk; pwif awG@vkduf&zl;
aomif;xku
d furBm wnfapaom0f? wmu 1975 ckEpS x
f rJ mS yg?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 161

tJ'w
D ke;f u tJ'u
D mv[m +rdK@
awmf&efuek [
f m vlxw
k u
dk yf aJG ygi;f pHw
k @dk &@J
A[kdcsufrozG,fjzpfae+yD; oydwfoHeJ@
au;a=umfoaH wG[mvnf; odyrf pJao;
wJhumvvkd@ ajym&r,fhtcsed fyg? 1974
ZGef 6 tvkyform;oydwf}uD;/ 1974 'D
Zifbm OD;oef@ta&;tcif;eJ@ 1975 ZGef
6 tvkyo
f rm;oydwf ESpyf wfvnf ta&;
awmfyakH wG[m wcke@J wck 6 vpDyJ jcm;+y;D
qufwu
dk af y:xGe;f +y;D p or,jzpfygw,f?
tJ'w
D ek ;f u wnaeapmif;rSm u|eaf wmfe@J
ukdEdik 0f if;(ukdEkdif0if;aqG) [m ajreDukef;
pmtkyt
f a[mif;wef;av;xJuae twl
xGufvm&if;/ ajreDukef;yef;+cHav;xJu
tjzwfvdu
k frSm [krd mS [kdrmS Akdvf ausmf
aZmvkd@ ukdEdik 0f if;u yg;pyfuvnf; cyf
wk;d wk;d ajym/ rsuEf Smuvnf; ar;wcsuf
xkd;+yD;tjyvkdufrSm OD;av;ukd zswfceJ
yxrqHk; pwifjrifvkduf&wmyg? OD;av;
u tJ'w
D ek ;f u OD;av;&J@ om;awG zGix
hf m;
wJh ajreDuek f;yef;+cHav;xJu pmtkyq
f ikd f
av;a&S@rSm rwfwwf&yfae&if; vrf;r
bufqD ai;=unfah ew,f? naeqnf;
qm&DatmufrSm tom;uvwfvwf/
rsucf ;kH arG;tpHu
k cyfxif;xif;eJ@ wcg awG@
zl;&if rrSwfrEd ikd fp&m r&SdavmufwJh rsuf
ESmusu odoo
d mom ay:vGiaf ew,f
vkd@ xifrdw,f? ajreDukef;pmtkyf t
a[mif;wef;eJ@ &efuke+f rdK@vnfxJu pm
tkyf ta[mif;wef;av;awGxJrSm uH

tm;avsmfpGm &Hzef&Hcg awG@&wwfwJh


AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmfaZma&;wJh
pmtkyaf v;wcsKd @ay:u Akv
d frLS ;csKyfausmf
aZm&J@ "mwfyHkukdvnf; &Hzef&Hcg jrifzl;
xm;awmh u|efawmfuawmh jrifjrifcsif;
ukyd J rSwfrdvu
kd yf gw,f? "mwfyx
Hk u
J kyf
yHek @J tjyifbufu yuwdyk yf [
kH m ESpu
f m
vtm;jzifh awmfawmfukd uGmjcm;ae+yD
jzpfayr,fh u|efawmfhpdwx
f JrSmawmh t
ajccHtm;jzifh awmfawmfukd qifwlae
ao;w,fv@dk xifjrif,q
l vku
d rf d ygw,f?
cgwidk f;cgawmh vrf;}uKH vk@d tJ'D ajreDuke;f
yef;+caH v;xJursm; jzwfoef;oGm;rd&if tJ
'Dpmtkyfqkdifav;xJukd r=umc% qkd
ovkd 0ifrw
d wfygw,f? (pmtkyq
f idk af v;
&J@ emrnfu pmaytm;rmefvm;/ tm;
rmefpmayvm;/ tm;rmefopfpmay
vm;/ aumif;aumif; rrSwrf ad wmhyg?) tJ'D
pmtkyfqkdifav;xJrSm ukdausmfaZmOD;
'grSr[kwf ukdpkd;cspfxGef; xkid faewwf+yD;
tJ'aD e@uawmh u|eaf wmfw@dk ESpaf ,muf
[m tJ'pD mtkyq
f idk af v;xJudk ta=umif;
a=umif;a=umifh r0ifbJ wrifudk a&Smif
xGuv
f mcJ=h uwma=umifh OD;av;ukd zswf
ceJavmufyJ awG@vu
dk &f wmjzpfygw,f?
ta0;uyJ cyfvSrf;vSrf;uyJ awG@vkduf&
wJh oabmyg? aemufwcgvnf; roefr
pGr;f aq;Hk u rdwaf qGwOD;eJ@twl &Sprf idk f
^m%pm*Dausmif;0if;ab;uae jzwf
oGm;&if; OD;av;Akdvfausmaf Zmukd ta0;

162 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

uaeyJ zswcf eJ awG@vdu


k f&jyefygw,f? OD;
av;u ^m%pm*Dausmif;0if;xJrmS tzGm;
tkdwa,mufudk vufuwG+J yD; wa&G@a&G@
av#mufvrS f;oGm;aecsderf Sm cyfvrS f;vSrf;
uae zswcf eJ jrifvu
dk &f wm jzpfaew,f?
tJ't
D em;rSm aeaewJh u|eaf wmfhrdwaf qG
u tJ'g Akv
d fcsKyfausmaf Zm av - vdk@
ajymvkduf&if; AkdvfcsKyfausmfaZmu 'D
^m%pm*Dxu
J ol@tarqD tckvdk r=um
r=um vmwwfw,fAs? vmwkid ;f vmwkid ;f
vnf; ol@tartku
d dk tckvdk ,k,,
k , wGJ
wG+J y;D vrf;av#mufwwfw,favvkd@ qkd
vmawmh u|eaf wmf&h ifxJrSm awmfawmf
}u;D ukd v_y&f mS ;oGm;rdw,f? Akv
d af usmaf Zm
[m rdciftu
dk dk tJ'v
D adk wmif *kpu
dk w
f wf/
av;pm;=uifemwwfwhJ om;aumif; om;
jrwfrsKd ;ygvm;qkw
d hJ todpw
d ef @J twl u|ef
awmhpf w
d x
f rJ mS vnf; yDww
d rsKd ; cHpm;vku
d f
&w,f? tJ'w
D ek ;f u u|eaf wmf[m ae@pOf
ae@wdik f;vkv
d kd &Spfrkdiw
f 0kdurf Sm jzwfoef;
oGm;vm vky&f w,f? u|efawmf tvkyf
vkyw
f hJ H;k Xmeuk,
d w
f idk u
f &Sprf idk v
f rf;qHrk mS
r[kwv
f m;? OD;av;&J@om; ukad usmfaZm
OD;&J@ r&D;awmfoljzpfwJh rpkeJ@ u|eaf wmf
[m wH;k wnf; wXmewnf;av?
1976 r_id f;&mjynfh ta&;tcif;
}u;D t+y;D rSmawmh OD;av;wk@d awG[m vuf
eufuidk af wmfveS af &;qifEzJ$ @kd ta&S@ajrmuf
qDukd awmckdomG ;cJh=u+yD jzpfwma=umifh
awG@ciG q
fh kcH iG hf pum; ajym cGiahf v;awmifrS

&efukefrSm }uHK}udKufvkduf&jcif; r&Sd


awmhyg?
(4)
u|efawmfe,fpyfukd a&muf
vmawmh OD;av;wkd@awGu ,leefjynf
e,f&J@+rdK@awmf cGef;rifbufukd a&muf
ae=u+y?D
OD;av;&J@ touf 80 jynfEpS f
aemufykdif;awGrSmawmh tenf;qHk; OD;
av;&J@ arG;ae@a&mufwkdif; u|efawmhf
bufuae OD;av;qDukd zkef;qufwwf
avh &So
d vkd wcsKd @EpS af wGrmS awmh OD;av;
uae u|eaf wmfx
h u
H dk t&if zke;f quf+y;D
E_wfqufwwfwmawGvnf; &Sdygw,f?
'D=um;xJrSm ta=umif;tm;avsmfpGm
zkef;eJ@jzpfap/ pmeJ@jzpfap &Hzef&cH g t
quf toG,rf jywf jzpf aewwfwmrsKd ;
awGvnf; &Sdygw,f? tJ'Dwkef;u OD;
av;&J@ twKyw
` u
dW dk OD;av;uk,
d w
f idk f a&;
r,fqw
dk hJ tpDtpOf wdwu
d sus r&Sad o;
awmh OD;av;&J@ twKy`wWdukd u|efawmf
u a&;zd@k txdawmif pOf;pm; =unfhcJhzl;
ao;ygw,f? tpfr r_,Of(rrvS) ukd
vnf; OD;av;&J@ twKy`wWdukd u|ef
awmfa&;csifw,fqkdwJh ta=umif;
ajymjycJzh ;l ovkd tJ'w
D ek ;f u tar&duef
ukd a&mufae+yDjzpfwJh ukad tmifapmOD;
uvnf; u|efawmfom cGe;f rifwuf+yD;
tJ'Dudpu
P kd vkyfaqmifEkdifr,fqd&k if vkd

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 163

tyfwJhukefusp&dwfawGt wGuf pDpOf


uscHay;zkd@txdawmif t=urf;zsi;f awmh
ajymjzpfqjkd zpfch=J uwm &Sdygw,f? aemuf
awmh OD;av;uk,
d fwkdif OD;av;&J@ twKy`
wWdudk a&;om;zkd@ pDpOfpkdif;jyif;vmwJh t
wGuf u|eaf wmfw@dk rmS 0rf;ajrmuf0rf;om
jzpfc&hJ ygw,f? tJ't
D wGuf OD;av;twGuf
wpHkw&m taxmuftul jyKEkdiaf tmif
qkdwho
J abmeJ@ 2000 jynfhESpf =o*kwfv
ukefykdif;xJrSmyJ ukdvkdeDacwf ArmEkdifiH
orkid ;f pOf&ufprJG sm; qk+d y;D pmtkyif ,f av;
wtkyf u|efawmfa&;om;ay;ykd@cJh&m OD;
av;u ol@vufxJ a&mufa&mufcsi;f +y;D
pD;atmif csufcsi;f zwfcJh rHk u tJ'Dae@n
rSmbJ aus;Zl;wifa=umif; ta=umif;jyef
zk@d vyk cf +hJ y;D zke;f uysuaf ewmeJ@}uKH jyefawmh
csucf si;f yJ pmeJ@ta=umif;jyefwm vkycf yhJ g
w,f? u|efawmfwdk@ vli,fav;awGt
ay: tJ'aD vmufxd tav;xm;+y;D *kw
pkduf wkH@jyefazmfjycJw
h mawG &Syd gw,f? OD;
av;[m tJoavmufxd tHh=op&m
aumif;avmufatmif tav;teuf
xm; wwf wefz;dk xm;wwforl sKd ; jzpfcw
hJ m
uk,
d af wG@}uHKcJ&h zl;ygw,f? 2000 jynfEh Spf
pufwifbm 1 &ufae@ ae@pJeG @J u|eaf wmfh
qD a&;yk@d vu
dk w
f hJ 'Dpmav;ukd u|eaf wmfu
vnf; rSwfrSwf&&}uD;ukd odrf;xm;wm
tckcsdet
f xd &Sdygw,f? tvm;wlyJ u|ef
awmford ;f xm;rdwhJ aemufxyf pmav;w
apmifvnf; &Sdygao;w,f? tJ'Dpmu

awmh 27-11-2001 ae@pJeG @J u|eaf wmfh


xHa&;xm;wJh pmav;ygyJ? ukdjrarmif
cGe;f rifudk wuftoGm;rSm u|efawmfu
u|efawmf&J@ xGufcgp pmtkyfav;jzpfwJh
oHwkdif=um; auoGm;=uwJh =u,fpif
awG qkw
d Jh kyfyv
Hk $m pmtkyfav;ukd OD;
av;twGuf vufaqmifxnfah y;vku
d f
&m OD;av;u kyyf v
kH m$ awGudk aoao csm
csm *kwpku
d fzwf+yD; 'Dvdpk maumif;ay
aumif;awGukd quf+yD; a&;oGm;Ekdifzdk@
qENjyKxm;wJh pmav;ygyJ? OD;av;u
u|efawmfh&J@ pmta&;tom;tay: csD;
usL;pum;vnf; qkx
d m;wJt
h jyif a':a':
a':=unf=unfwkd@ OD;cifarmifjrifhwkd@eJ@
ywfoufwh+J yD;awmh ol@&J@tjrifudv
k nf;
azmfjyxm;ygw,f? OD;av;[m u|eaf wmfh
&J@ a&;om;xm;wJh kyyf v
kH m$ wckcsi;f tay:
awmfawmfav;ukd *kwpkduf zwfxm;
w,f qkw
d m[mvnf; OD;av;&J@ pmav;
xJrmS ukd ay:vGiaf eygw,f? trSet
f wkid ;f
ajym&&if OD;av;&J@ tJ'v
D dk azmfjycsuaf wG
a=umifh u|efawmfhrSm awmfawmf}uD;ukd
0rf;ajrmuf0rf; om jzpfc&hJ ovkd OD;av;&J@
tJ'Dvkd av;av;eufeuf tm;ay;r_awG
a=umifh wu,fudk tm;jzpfc&hJ tm;opfchJ
&zl;ygw,f?
OD;av;&J@ tJ'v
D dk tav;teuf
xm;wwf *kwpku
d f wHk@jyefwwfwJh pdwf
apwemeJ@ a=umif;usKd ;usus ajymqkt
d m;
ay;wwfwJh vkyf[ef[m u|efawmfhvkd

164 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

omref vli,fav;wa,muftzdk@om
r[kwf/ q&mAef;armfwifatmifvkd t
xifu& yk*Kd~ vf}u;D rsKd ; wa,muftwGuf
awmif ausauseyfeyfeJ@ pdwfoufouf
omom jzpfomG ;apEkid favmufwhJ txd
tmedoif}uD;cJhwmukdvnf; wkdufwkduf
qkid fqidk f zswfceJ u|eaf wmf owd&vku
d rf d
ygw,f? tJ't
D jzpftysuu
f awmh 'Dvydk g?
wcgu q&mAef; armf wifa tmif [m
jrefrmEkid if aH wmforkid ;f wk@d ukv
d edk D acwf
jrefrmorkid ;f wkv
d @dk orkdi;f pmtky}f uD;awG
ukd jyKpka&;om;vmwJhtcsed frSm q&mht
ay: r_pdrhEf dik =f uwJh vlwcsdK@u Aef;armf
wifatmif[m 0wKa&;wJh pma&;q&m
yJ? ole@J orkid f;udpP bmqkdiv
f @kd v?J ol@&J@
e,fy,fr[kww
f Jh orkid f;udpPrmS bmvkd@
0ifa&;&ovJ bmvJnmvJ pojzifh jypf
wif a 0zef = uoH a wG xG u f v mawmh
q&mAef; armfwifa tmif[m atmifh
tnf;onf;cHaecJhayr,fh rtDrom}uD;
awmh jzpfae&owJh? tJ'DtcsdefrSm OD;
av;AkdvfcsKyfausmfaZmu orkdif;ynm
&yfjzpfayr,fh Aef;armfwifatmif[m Ekid if H
a&;orm;yJ/ Aef;armfwifatmifvdk Arm
jynf Ekid if Ha&;orm;}uD;vnf;jzpf+y;D vuf
0Jorm;wOD;vnf;jzpfwJholu a&;om;
awmh xl;jcm;wJh EkdifiHa&;tawG;tac:
awGvnf; ygEidk w
f ma=umifh orkid ;f ynmrSm
yk+d y;D u,f0apEkid +f y;D / wpHw
k &m ykrd akd umif;
rGeaf pEkid w
f ,fqdw
k hJ Akv
d f csKyfausmaf Zm&J@

tjrifukd wifjyajymqkdvdu
k af wmh q&m
Aef;armfwifatmifvnf; pdw=f unf=unf
vifvif jzpfoGm;cJh&avowJh? AkdvfcsKyf
ausmaf Zm[m tJ'Dvkd ajymEkdifqdEk dik f jrif
Ekid f pGr;f tm; &Sd rkH u xufxufjrufjrufe@J
azmfne ;f jyEkid f ulnED idk o
f l wa,mufvnf;
jzpfcyhJ gw,f?
2003 ckEpS fxJrSm OD;av;ukd,f
wkid f OD;av;&J@ twKy`wu
dW dk jznf;jznf;csi;f
pwifa&;om;vmygw,f? OD;av;u OD;
av;&J@ twKy`wu
dW dk wykid ;f csif; wykid ;f csi;f
tykdif;vkduftykdif;vkdufcJ+G yD; a&;om;vm
&m tJ't
D ydik ;f vku
d f wykid ;f csi;f a&;om;ae
pOfuwnf;u u|eaf wmf zwfc_ Gihf }uHKcJ&h
ygw,f? tykid ;f 1/ tykid ;f 2/ tykid ;f 3/ tykid ;f
4 pojzifh tykid ;f vku
d f tykdi;f vku
d cf +JG yD; w
ykdi;f csi;f wykid ;f csi;f xGuv
f mpuwnf;u
u|eaf wmfrh mS zwfciG }hf uKH c&hJ &if; 0rf; ajrmuf
0rf;om yDwjd zpfch&J ygw,f? ukd,f tifr
wefESpfoufvSwJh tcef;quf0wK&Snf
}uD;wyk'fukd r*~Zif;}uD;wapmifuae
vpOftcef;quftjzpf wvcsi;f azmfjy
aewmukd ar#mw
f vifv
h ifh apmifv
h ifzh wf_
ae&bdouJhod@k ukd cHpm;aecJh&&if; apmifh
vifh zwfE_ idk cf iG hf &cJyh gw,f? tykid ;f 5 txd
a&;om;+y;D csed rf mS awmh OD;av;u OD;av;&J@
twKyw
` u
dW dk (1976 ckEpS f Zlvidk v
f 20 &uf
ae@ ta&S@ajrmufppfa'o vGwaf jrmuf
e,fajrokd@ OD;av;wkd@ a&muf&v
Sd mwJhae@
txdyJ a&;om;+y;D ) tqHk;owfcyJh gw,f?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 165

uk,
d w
f dik fa&; twKy`wu
Wd dk tJ'v
D dk tykid ;f
ykdif;cGJ+yD; a&;om;t+yD;rSm pmtkyftjzpf
xkwfa0vkdufwma=umifhrkd@vm; rajym
wwf/ 2007 ckESpfxJrSm yxr t}udrf
(First Edition 2007) tjzpf pmtkyt
f jzpf
xGufay:vmawmh ukd,fwdik af &; twK
y`wWdaygif;csKyfvkd@ azmfjycJhwm awG@&yg
w,f? +yD;awmh pma&;ol&@J trSmpmrSm
TwG i f u |ef a wmf h . yk * ~ v d u b0
+yD ; qHk; oGm ;+yD jzpfy gonf vkd@ vnf;
av;av;eufeuf azmfjyxm;&if; u|ef
awmf ,ck touf (88) ESpf &S+d yDjzpfI
u|efawmf qufra&;Ekdifawmhyg? u|ef
awmf em;yg&apawmh vkd@ qkd+yD; t
qHk;owfoGm;cJw
h mukdvnf; owdxm;rd
vku
d yf gw,f?
u|ef a wmf em;yg&ap
awmh vk@d tJ'Dvdk pdwfxcd u
dk fp&m azmfjy
yef=um;oGm;cJhayr,fh wu,fawmh OD;
av;[m vHk;0O\Hk em;aeEkid fjcif;awmh
r&SdcJhyg? tcsdeftcgtavsmuf wyfr
awmfwGif;&Sd rsdK;cspfjynfcspf wyfrSL;wyf
om;rsm;okd@ yef=um;csuf qdkwmawG
xkwjf yefyef=um;wmawG &Scd o
hJ vkd OD;av;
&J@ arG;ae@awGwidk ;f avmufrmS jynfov
l x
l k
ukd E_wcf eG ;f qufpum;awG ajym=um;cJw
h m
awG &Syd gw,f? txl;ojzifh u|eaf wmf rSwf
rSwo
f m;om; owdxm;rdoavmuf ajym
&&if touf 90 jynfhESpfwkef;uqkd&if
u|ef a wmf touf 90 jynf h y g+yD /

q&m}uD;r_dif; ajymovkd tdkrif;rpGrf;


jzpfaeyg+yDvkd@ tpcsDvkduf+yD;rS u|ef
awmf c spf w J h jynf o l a wG tck t xd
qif ; &J w G i f ; euf a ewJ h t wG u f pd w f
raumif;Ekdifygv@kd a=ua=uuGJuGJ ajym
qkd&if; ppfwyfukdvnf; jynfoludk &ef
ol v k d oabmrxm;=uygeJ @ vk d @ yef
=um;vkdygw,fvkd@ &ifzGifhajymqkdoGm;
cJhygw,f? touf 91 ESpfjynfu
h sawmh
vnf; rsKd ;cspjf ynfcspw
f yfrLS ; wyfom;rsm;
od@k yef=um;v$mqkw
d mukd xkwjf yefcjhJ yef+y;D
&Ja bmfw kd@ wyfr awmfo m;awG[ m
jynfolomtrd jynfo lomtzqkdwJh
pdw f" mwfa tmufr Sm a&S@ wkdu fy GJr sm;
twGi f; jynfo l@ bufu &yfw nf= u
yg vkd@ E_d;aqmf&SmcJhovkd Akdv fc sKyf
atmifq ef; OD; aqmif + yD; u|ef a wmf
wkd @ rsdK ;quf wnfa xmifc Jhw J h Armh
wyfrawmf}uD;ukd jynfol@wyfrawmf
}uD ; tjzpf u|ef a wmf r aocif jyef
vnf jrifawG@yg&apvkd@vnf; qENjyK
xkwfazmfoGm;cJhygw,f? +yD;cJhwJhESpf t
ouf 92 jynfw
h ek ;f uusawmh OD;av;[m
pum;rsm;rsm; rajymEkid &f mS awmhyg? 'gayrJh
tJ'D=um;xJuae OD;av;[m toHv$ifh
rD'D,mawGuaewqifh u|efawmf 'D
ae@ 92 ESpf jynfyh g+yD? u|efawmf usef;
rmygw,f? jynfolawGvnf; usef;rm
=uygapvk d @ qk a wmif ; ygw,f ? 'D r k d
ua&pD tjref & ygap-wJh ? toH u

166 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awmfawmfudk av;av;yifyif jzpfae+yD jzpf


ayr,fh rjzpfjzpfatmif arG;ae@txdrf;
trSwf E_wfqufqak wmif;av;ukdawmh
wkefwkef wkefwkeef J@ rysurf uGuf ruf[
ajymqko
d mG ;cJyh gw,f?
tJ'Dae@u ae@vnfcif;rSmyJ yk
*~dKvfa&; wOD;csif;taeeJ@ u|efawmfhqD
ukdvnf; OD;av;u rSwfrSw&f & zkef;quf
cJhygw,f?
trr_,Of(a':vSausmfaZm)
uae zkef;ac:ay;wJhtay:rSm OD;av;u
u|efawmfhemrnfukd ac:vku
d f+yD;rdom;pk
aeaumif;=u&J@vm;vkd@ E_wfqufpum;
qkdygw,f? toHuawmh wvHk;eJ@wvHk;
=um; tawmf}u;D wHk@qdik f;av;yifaeyg+yD?
cgwidk ;f ESpaf wGq&dk if rsm;aomtm;jzifh u|ef
awmfuyJ OD;av;xH arG;ae@txdrf;trSwf
tjzpf rSwfrSwo
f m;om; pwifEw
_ fquf
avh&Sdayr,fh 92 ESpfajrmufae@wkef;u
awmh tpfr}u;D r_,Of&@J pDpOfay;csut
f &
OD;av;qDuae pwifE_wfqufvmwJho
abm jzpfaecJyh gw,f? u|eaf wmfu [mOD;av;&,f OD;av;qDukd u|efawmfu
vSr;f E_wq
f ufawmhrvk@d vd@k vnf; ajymrd
ao;w,f? wu,fukd vGrf;p&m trSw&f
p&mygy?J
(5)
2012 ckEpS f 'DZifbm 3 &uf ae@'Dae@[m OD;av;&J@ 93 ESpf ajrmuf arG;ae@

aygh? 'gayrJh OD;av;u OD;av;&J@ aemuf


qHk;xGufoufukd atmufwkd bm 10
&ufae@ reuftapm}uD;u wnf;u
t+y;D tykid f cso;G cJ+h y;D jzpfae+y?D 'DEpS af wmh
OD;av;ukd u|eaf wmf E_wfqufEkdifciG fh r&Sd
awmh? OD;av;bufu OD;av;&J@arG;ae@
E_wfcGef;qufvmoHukdvnf; =um;&Ekdif
jcif; r&Sdawmh? aemifvnf; =um;&awmh
rSm r[kw+f y?D t+y;D tykid f aysmufu,
G f qH;k
_;H oGm;cJ&h ygav+y?D 'gayrJ-h
Armh Ekid if aH &;v_yf&mS ;r o
_ rkdi;f
xJu OD;av;&J@ toHawGuawmh b,f
awmhrS aysmufjy,fomG ;rSm r[kwaf wmh?
OD;av;&J@ touf 80 jynfharG;
ae@wkef;u arG;ae@txdrf;trSwftjzpf
u|efawmfpyfqkdzGJ@oDay;cJhzl;wJh uAsm
o0%fxJu pma=umif;av;wa=umif;
[mvnf; ESvk;H om;&J@ twGif; atmuf
qH;k tajcuae tvdt
k avsmufygyJ xyf
rHrnfau; yJw
h if ku
d cf wfvmaew,f?
orkdif;tcef;cef;&J@ pmrsuf
ESm awGa y:rSm Akdvfausmfa Zmqdkw m
orkdif;0if
orkdif;tcef;cef;&J@ pmrsuf
ESm awGay:rSm AkdvfausmfaZmqkdwm
orkdif;0if? ?
0if;wifhxGef;
3-12-2012?
rSwfcsuf?
? AkdvfcsKyfausmfaZm&J@
ukd , f w k di fa &; tw K y`w Wd yg zuf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 167

qpf a wmf v S e f a &;ES i f h zqyv. ed


'gef;tcef;rSm uawmh AdkvfcsKyf ausmf
aZm&J@ tdrfcef;twGif; v#dK@0Suf awG@qHk
=u&mrSm AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ ocif
pk d ; wk d @ ES p f a ,muf w nf ; uk d y J azmf j y
xm;wmukd owdcsyfrdygw,f?
orkdi f; qkdi f& m tcsuft vuf
awGeJ@ ywfouf+yD; rSwfwrf;wifzdk@ }udK;
yrf ; =u&mwG i f zwyv(aemif - zq
yv) &J @ ed ' gef f ; tpawG u k d jyef v nf
ajc&maumuf ajymqkd=u&mrSm ocif
pkd ; eJ@ Akdv fc sKyfa tmifq ef ; wkd@ v#dK @0Su f
awG@qHkaqG;aeG;Ekdifa&;twGuf AkdvfcsKyf
ausmfa Zm&J@ wm0efa y;csuft & Adkv f

168 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

csKyf a usmfa ZmeJ @ twl tJ ' D u d p P r S m


yg0if c J h = uzl ; ol ESp f O D ; jzpf w J h Ak dv f
rSL;bopfeJ@ ocif}uD;jrifh wdk@ 2
a,muf [ m ocif t H k ; jrif h ygyg
0if+yD; tao; pdwf jyefvnfajymqkd
rSwfwrf;wif =u&mrSm awmh Akdvf
csKyf a tmif q ef; / ocif p k d; eJ@ ocif
oef;xGef;qkd+yD; awG@ qHkaqG;aEG;=u
ol 3 OD;tjzpf azmfjyxm;wmawG@
&ygw,f ? 1986 =o *k w f v 16
&uf a e@rS m Ak d v f r S L ;bopf t d r f r S m
jyKvk y f w J h Ak d v f r S L ;bopf / ocif
}uD;jrifh/ ociftHk;jrifhwkd@&J@ aqG;aEG;yGJ
rSwfwrf;rSm jzpfygw,f?

u|efawmfhtbk;d

ol&defausmfa Zm
usaemf h t bk d ; [m wk d i f ; od
jynfod yk*~dKvfqkdwm powdjyKrdcsdefrSm
usaemf ukd;ESpfq ,fESpfom;avmufyJ
&SOd ;D r,f? ol[m &Jabmfo;kH usyd x
f J ygw,f?
aemuf awmckdoGm;w,f? 'DavmufyJ
odw,f? Akv
d af e0if;peufe@J vGwv
f yfa&;
&csdefuae 20 &mpk jrefrmhEkdifiaH &;orkdfif;
rSm txifu& q,fpEk pS w
f ckjzpfwhJ 1950
jynfv
h eG f q,fpEk pS u
f mvu tjzpfreS af wG
ukd zHk;uG,fxm;cJhwmrkd@ tv,fwef;
ausmif;om;b0rSm tbkd;eJ@ywfouf
vm&if rqvausmif;oHk;orkdif;pmtkyf
awGxJu ay;oavmuf todom odc&Jh

w,f? 'gayrJh w&ufrmS usaemft


h ar tyg
t0if usaemf txif}u;D rdw/Jh vlawGtif
rwef =unfndKav;pm;vSwJh Aef;armf
wifatmif&J@ pmtkyfwtkyfrSm tbkd;ukd
r[mAE<Kv/ Akdvcf sKyfatmifqef;wkd@ ESpf
a,mufe@J E_id ;f ,SO+f y;D wav;wpm; azmfjy
xm;wmukd awG@&awmh ol@ukd wkdi;f jynf
xJu av;pm;=unfndKr_ b,favmuf
&So
d vJqdw
k m rSef;qrdvdu
k w
f ,f?
vlwa,muf b,fvkd vlpm;
qkdwm wkduf u
kd f tuJcwfciG rfh &/ rod&
wJhtcg rSe;f =unf+h yD;odEikd fwJh enf;wcku
awmh ol@ta=umif; rSwfcsuaf y;olawG

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 169

b,fvv
dk pl m;rsKd ;awG/ b,fvdk rSwcf surf sKd ;
awG ay;ovJqkdwmuae rSef;=unfhvkd@
&Ekdifw,f? t+rJwrf;awmh rSefcsifrS rSef
r,f? 'gayrJh a,bk,stm;jzifah wmh 'Denf;
vrf;u tvkyjf zpfyk&H w,f? tbkd;eJ@ywf
oufvm&if 'Denf;vrf;u rSew
f m awG@&
w,f? ol@ta=umif; raumif;ajym olawG
ukd =unfhvkdufwJhtcg jynfzsufqkd&S,f
vpftkyfpkxJu Akdvfatmif}uD;wkd@vkdvl
awG/ aemuf ukd,fhEkdifiHa&;oDvukd +rJ
atmif rxde;f Ekid w
f mukd t&Sufr&Sd w&m;
xlaxmif=uolawGeJ@ ppftkyfpk oufqd;k
&Snfzkd@ vkd&ifvdo
k vkd toHk;awmfcHay;wJh
jrcuf&eSd w
f @kd tkyx
f JuvlawG jzpfaewwf
wm awG@&wwf+y;D wzufrmS ol@udk =unf
ndKav;pm;p&m yk*Kd~ vt
f jzpf a&;om;ajym
qkdoal wGuawmh jynfolvlxk =unfndK
av;pm;wJh Aef;armfwifatmifw@dk / Akv
d rf LS ;
cspfaumif;wkd@/ teft,f'Du OD;xGef;wif
wdk@vkd yk*~dKvfrsdK;awGjzpfaewm awG@&
w,f?
taruawmh tbkd;[m odyf
tm;emwwfw,f? vlwzufom;ukd odyf
nmwmw,fw?hJ tfraf xmifus +y;D aemuf
ausmufajrmif;rSmaewJh tareJ@tazu
wcgwav prf;acsmif; tvnfoGm;wJh
tcg ol}uHK&wJh tawG@t}uHKawGukd jyef
jyef ajymjywmuae tbk;d &J@yk yf u
kH dk wpGe;f
wp zrf;=unf&h w,f? xrif;pm;csed v
f eG w
f hJ
txd [if;rusuaf o;vk@d xrif;qmae&if

awmif b,fawmhrS rajymbll;wJ/h olrsm;


awG pm;+yDqkdwJhtcsdefusrS 0ifpm;w,f/
aemufbmpm;csiw
f ,f/ bmvkycf siw
f ,f/
olbmjzpfcsifw,f ajymoHwcgrS r=um;
zl;bl;qk+d y;D taru jyefajymjyzl;w,f?
tbkd;ta=umif; tarqDu
wpGe;f wp odc&hJ +y;D tESpEf pS q
f ,favmuf
t=um tbkd;ukd vlcsi;f yxrqHk; jrifzl;
csed rf mS awG@&wJt
h bk;d u usaemft
h ar ajym
jyzl;wJh tbkd;eJ@ wxyfwnf;eD;eD; wlvS
wmukd owdjyKrdw,f? wae@ ae@vnf
tbkd;ukd teD;uyf *kwpku
d f jyKpkapmifh
a&SmufaewJh usaemft
h a':eJ@ ESr tjyif
oGm;wke;f tbk;d ukd wcsuw
f csuf vSrf;
vSrf;=unfhzkd@ rSmcJhw,f? aumfaZmcif;
xm;wJh =urf;u acsmaewmrd@k acsmv
f Jus
rSm pkd;&drf&wmukd;? usaemfu uGejf yLwm
=unfhaewmrdk@ tbkd;ukd tdrfomoGm;
csif&if usaemhu
f dk toHvrS ;f ay;vkdufaemf
qkd+yD; rSmxm;ayr,fh usaemfhukd taESmifh
t,Sufay;&rSm tm;emw,fxifw,f/
bmrSrajymbJ ol@[mol tdro
f mxoGm;
w,f? aumfa Zmay: jznf ;jznf; csif ;
av#mufaewm awG@awmhrS jymjymovJ
x+yD; oGm;wGJ&w,f? tjyifxGufcgeD;
tbk;d bm0,fch&J rvJ/ bmpm;csifvJ
ar;vnf; b,fawmhrS bmpm; csifw,f/
bm0,fcrJh ajym? ol@yef;uefxJ xnfhay;
oavmufom pm;&Smw,f?
usaemfhtxif tbdk;&J@ trsm;

170 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jynfole@J qikd fwJhb0 public life rSm xif


xif&Sm;&Sm; jyp&mtenf;qHk; ESpfck&Sd
w,f ? wck u jynf w Gi f ;ppfu mveJ @
txl;ojzifh taemufe,fcsJ@ukd ausm
axmuf aemufcjH yKxm;wJh wkwjf zLusL;
ausmrf _ukd &Gyf&yG fc|Hc|H wGef;vSeEf ikd fcJhwm?
usaemfw@dk wkid ;f jynfrmS ppfwyf[m vGwf
vyfa&; &csed fuae uae@txd ukd,ht
f
rsdK;om;csif; wkdufckdufcJh=uwm jzpf+yD;
jynfyusL;ausmfr_uae wkdif;jynfukd
umuG,fzd@k wku
d f&wJh ppfqkdvkd@ 'Dwkwf
jzLppfqifa&;yJ &Sdr,f? 'DwkwfjzLppf
qifa&;wckxeJ @J wif Akv
d f ausmfaZm[m
wkid ;f jynfu ol@ay:&Sad ewJh aus;Zl;awGudk
aumif;aumif;qyf oGm;EkdifcJhw,fvdk@
usaemfuawmh ,Hkw,f? 'g[m ajr;w
a,mufu ukd,fhtbkd;ukd jrifwJhtjrif
qkw
d mxuf jrefrmEkid if o
H m;wa,mufu
orkid ;f ukd "rR"d mefusus =unfjh rif+y;D &wJh
tjrify?J
aemufwcku tbkd;&J@ uGefjrL
epfb0? AdkvfausmfaZm[m urBmw0Srf;
zufqpfqef@usiaf &; awmfveS af &; 'Dvid_ ;f
}u;D uwufvmwJh umvrSm uGejf rLepf
jzpfvmol? olwd@k acwfumvu tawG@
t}uKH awGu olw@dk udk &moufyef uGejf rL
epfjzpfzdk@ yHkoGif;ay;vkdufw,fvdk@ jrifrd
w,f? t&if;&Siv
f @l tzG@J tpnf;rSm vlrsm;
pk}uD;ukd ausmfcGeif;+yD; yk*~vdu vGwf
ajrmuf a &;&zk d @ vl w pk v G w f a jrmuf

a&;&zk@d jzpfaumif; jzpfEikd af yr,fh vlwef;


pm;wckvHk; tm;vHk ; vGwf ajrmuf zkd@
universal emanicipation &zkd@qkdwm
[m uGejf rLepfvl@abmifxJus rS jzpfEikd f
r,fqdw
k mukd olw@kd b0ay; todeJ@ jrif
cJhw,f? um;vfrmhufpfeJ@ tdef*,fu
awmh t&if;&Siu
f ek x
f w
k v
f yk rf y_ pkH u
H ukef
xkwfpGrf;tm;awG tifrwefrS tqifh
jrifw
h hJ taetxm;wckudk OD;aqmifomG ;
vdrrhf ,f/ tJ't
D cgrmS tpGr;f ukef zG@H +zKd ;vm
+yDjzpfwJhukefxkwfpGrf;tm;pkawG quf
vufz@HG +zKd ;apzd@k tvkyrf jzpfawmhwhJ t&if;
&Sipf ;D yGm;a&;yHpk [
H m tvkv
d dk ysupf ;D +y;D uGef
jrLepfvl@abmifukd a&mufvmr,fvdk@
oDtkd&Dxkwfw,f? 'gayr,fh usaemf
wkd@[m vlom;tm;vH;k vGwaf jrmufa&;
ukd &nfoefwJh uGefjrLepfv@l abmifukd zGJ@
pnf;wnfaxmifz@kd q&dk if tm;vH;k tusKd ;
cHpm;cGi&hf rdS ,fh jyifyu ukex
f w
k pf rG ;f tm;
pkawG jynfph v
Hk mHek J@wif &rSmr[kwfb;l ?
bmvkd@qkd jyifyrSm kyf0wKypPnf;awG
b,favmufjynfph jkH ynfh pHk olrsm;xufudk
tom;pD;&csiw
f /hJ tompD;&rS auseyfEidk f
r,fh twWa&S@wef;wifwhJ wuk,
d af umif;
pdw[
f m vlom;tm;vH;k vGwaf jrmufa&;
yef;wkid t
f wGuf t"du
d tusq;Hk t[ef@
twm;yJ? t&if;&Sifpepfukd wukd,f
aumif;qefwhJ pdwef @J om ayG@zufEikd rf ,f?
wukd,faumif;pdwf&Sdol[m t&if;&Sif
pepfrSmom ol@&J@wukd,faumif;pdwfeJ@

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 171

touf&iS Ef idk rf mS rk@d 'Dpw


d "f mwfudk avmif
pm au|;wJhpepfukdom tvkd&Sdr,f? 'D
awmh kyftajctaeawG b,favmuf
yJ jynfph zHk @GH jzdK;aeygap/ vl@tzG@J tpnf;xJ
rSm wuk,
d af umif;pdw"f mwf&o
dS al wG rsm;
aer,fq&kd if 'Dv@l tzGJ@tpnf;[m tm;
vH;k vGwfajrmufa&;ukd &nfoefwhJ uGef
jrLepfv@l abmifudk xlaxmifEidk rf mS r[kwf
bl;? 'DtwGufa=umifhyJ uGefjrLepfvl@
abmifudk xlaxmif&mrSm twWxuf y&
ukd a&S@wef;wifzk@d [m ta&;}uD;qH;k vdk
tyfcsuw
f ckyJ? 'DtwGuaf =umifhyJ twW
ukd a&S@wef;rwifwhJ trsm;aumif; pm;zk@d
ukd a&S@wef;wifcsiw
f hJ pdw"f mwf&o
dS l awG
u t&if;&Sifpepfukd b,fvdkrS vufcH
EkdifrSmr[kwfwJhtjyif olwkd@twGufu
uGejf rLepfpepfuom txif}u;D p&m jzpf
aewmvkd@ jrifrdw,f?
tbkd;twGufuawmh uGefjrL
epfjzpfwm[m zdEydS cf &H ol/ tumtuG,f
rJho/l rw&m;wJhtjzpftysufawGrmS cH&
wJhbufu &yfwnfjcif;vkd@ t"dy`m,f
xGuw
f ,f? b,favmuf twkid ;f twm
xd &yfEdik o
f vJqw
kd mukd =unf+h yD; uGejf rL
epfpw
d "f mwf b,favmuf &ifrh &ifu
h dk qH;k
jzwfEidk rf ,fv@dk ajzaumif;ajzzG,f &Sw
d ,f?
ol@twGuu
f uGejf rLepfqw
kd m wenf;
uGefjrLepf0g'ukd ,Hk=unfouf0ifolqkd
wm jyifyujymef;wJh pHcsdefpHnef;awG/
pnf;rsO;f pnf;urf;awG/ ne=f um;csuaf wG

ukd vku
d ef mjcif;qdw
k mxuf &ifxrJ mS uGef
jrLepfpdwf"mwf &Sifoefudef;atmif;ae
wJv
h /l uk,
d ef @J u,
dk t
hf 0ef;t0kid ;f / uk,
d yhf wf
0ef;usif uGuu
f u
G u
f av;eJ@ qkid w
f hJ udpP
awGu ukd,fh&J@edpP"l0 vkyfaqmifr_awG
uae wwkid ;f jynfv;kH eJ@qidk w
f hJ udpP awGudk
oH;k oyfavhvmqH;k jzwf&mrSm 'Dpw
d "f mwf
&J@ ne=f um;r_ukd cH,o
l lvkd@ em;vnfyk&H
w,f? tJ'Dem;vnfr_a=umifhyJ ol[m
tjyifyef;t&=unfh&if uGefjrLepfqef@
usifolvd@k od=uwJh ol@rdwaf qG/ &Jabmf
&Jbuf ume,f=unfarmife@J ywfouf
+yD; om;&J@ OD;=unfarmifu uGefjrLepf
awGukd r}udKufbl;om ajymwm/ ol
ukd,fwkdifu uGefjrLepf}uD;wa,muf
jzpfaewmukd ol@[molawmif rodbl;
qk+d y;D rSwcf suaf y;wmvk@d us aemfuawmh
em;vnfrw
d ,f? &efuek f jyefa&mufawmh
tbkd;OD;=unfarmife@J awG@awmh tbkd;&J@
rSwfcsufukd jyefajymjywJhtcg tbkd;OD;
=unfarmif rsufESm 0if;ceJjzpfoGm;+yD;
tm;&yg;& +yKH ;oGm;wmukv
d nf; ckxrd w
S rf d
aeao;w,f? olwdk@ }uD;jyif;wJhacwf
umvu zdESdyfr/_ rw&m;r_ukd qef@usif
wGe;f vSew
f m[m e,fcs@J qef@usiaf &;/ zuf
qpfqef@usifa&;eJ@ ppftm%m&Sifpepf
qef@usiaf &;pwJh toGit
f rsKd ;rsKd ; aqmif
cJhw,f? 'Dv_yf&Sm;r_awGrSm olb,fvkd
&yfwnfyg0ifco
Jh vJqkdwm trsm; od+yD;
om;yg? usaemfh wkid ;f jynf&@J e,fcs@J wGe;f

172 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vSeq
f ef@usifa&;/ zufqpfqef@ usiaf &;/
trsKd ;om;vGwaf jrmufa&; v_y&f mS ;r_awG
rSm ta&;ygwhJ uawGuae yg0ifciG &hf cJh
wmukd tauseyfq;kH / tm;t&qH;k qk+d y;D
ol&@J wckaom arG;ae@rmS bDbDp&D @J quf
oG,af r; jref;csurf mS ajymoGm;cJh zl;w,f?
tbk;d [m trsm;eJ@qidk w
f hJ udpP
&yfawGwifru/ yk*~dKvfa&;oufoufeJ@
qkid w
f u
hJ dpaP wGrmS yg trsm;twGuq
f kw
d hJ
pdwf"mwf&J@ OD;aqmifvrf;nefru
_ kd cH,l
olv@dk usaemfjrifrw
d ,f? ol@b0rSm uk,
d f
a&;uk,
d fwmtwGu/f yk*dK~ vfa&;twGuf
bmqkd bmrS rawmif;qkcd /hJ vkyrf oGm;cJ?h
olw@dk vv
dk al wG jrifcsiw
f hJ wwkid ;f jynfv;kH
vGwfajrmufa&;ukd ArmjynfuGefjrLepf
ygwu
D yJ aqmif=uOf;Ekdirf ,fvd@k ol,w
kH hJ
tavsmuf Auyukyd J uk;d uG,&f mtjzpf
kd;kd;om;om;,H=k unfchw
J ,f? ok@d aomf
ol@,Hk=unfr[
_ m rsupf rd w
dS f ukd;uG,f,Hk
=unfr_ r[kwfovkd yk*dK~ vfa&; tusKd ;
tjrwfa=umifhr[kwf? olaowJhtcg
aemufykdif; oleJ@ ywfouf+yD; &p&m&Sd
wJhaiGa=u;tp&Sdwmukd ESpyf dik ;f ykid f;+yD; w
ykid ;f ukd wkid ;f jynfxJ trsm;jynfol tusKd ;
&Sdr,fh vkyfief;awGtwGuf vSL'gef;+yD;/
usew
f ykid ;f ukad wmh ArmjynfueG jf rLepfyg
wD toHk;jyKzkd@ rSmcJw
h muku
d ol b,fvkd
vlpm;qkw
d mukd jyaew,f?
wzufrSm ol&J@trsm;eJ@ qkdifwJh
b0rS m a0zef p &mjzpf c J h w mwck u

t*Fvyd f tajy;/ *syeft0if jrpf0u|e;f ay:


ol wm0efuswJhae&mrSm bDtkdifat
wyfom;awGeJ@ a'ocHu&iftrsdK;om;
awG vlrsdK;a&;jy\emjzpf=uwJh tjzpf
tysuyf J? 'DudpPrmS tbk;d u ol@wm0ef
ruif;bl;vk@d vufcH+yD; bDbDpu
D quf
oG,far;jref;cef;wckuae u&iftrsdK;
om; awGudk awmif;yef pum; qdck w
hJ ,f?
'gukd a=u;rHkOD;aomif;u 'DAkdvfcsKyf[m
tifrwef av;pm;p&maumif;wJh Akv
d f
csKyfyJvkd@ rSwfcsufay;cJhwJhta=umif;
OD;ausmfZHom ajymjyzl;w,f? aemuf
wcg jrefrmhta&; urBmhta&; aqG;aEG;
cef;wckrSm OD;ausmZf Homu ta=umif;
t&mwcke@J ywf ouf+y;D usaemft
h a':eJ@
u&iftrsdK;om;acgif;aqmif z'kdref;&Sm
wk@d e@J aqG;aEG; cef;vkyw
f ,f? tJ'w
D ek ;f u
OD;ausmZf o
H m jyefajymjywJh tbk;d eJ@ ywf
ouf+y;D z'krd ef;&Sm ajymcJw
h mukd us aemf
ckxd owd w& &Sdaew,f? z'krd ef;&Smu
q&mr/ AkdvfcsKyfukd owd&E_wfquf
a=umif; ajymay;yg/ usaemf Akv
d cf sKyw
f @dk qD
odyfvm csiw
f mygqd+k yD; ajymcJhw,fvd@k
OD;ausmZf o
H mu usaemhu
f kd jyefajymjyzl;
w,f?
tbkd;yHk&dyfawGukd uae@xd
usaemfjrifaerdw,f? woufv;Hk vnf;
usaemft
h mHx
k J tbk;d &J@y&kH yd af wG aysmuf
oGm;rSm r[kwfyg? rSwfrSw&f & t&Sdqk;H
tjzpfawGuawmh twdwu
f ta=umif;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 173

awGe@J ywfouf+yD; olajymjywmawGukd


em;axmif&wmyJ? twdwfuta=umif;
awGukd wcgwcg tm;&yg;& ajymjyyHk
awGukd owdw& &Sdvw
S ,f? aemufqk;H
wacgufrSm o&zDu tbkd;ukd rysif;&
atmif pmtkyfawGzwfjyzkd@ t}uH&+yD;
zwfjy&muae usaemfwkd@ vifr,m; ESpf
a,muf tbk;d ukd wa,mufwvSnhf pm
zwfj y=uw,f ? Akdvf rSL ;cspfaumif ;&J@
tESpEf pS q
f ,f/ aemuf tbk;d vufatmuf
rSm tr_xrf;oGm;+yD; aemufydik ;f rqv
ppftyk pf &k @J vufuoH;k jzpfomG ;olawG jyef
a&;wJh olwkd@ta=umif;pmtkyfawGrSm
tbkd;vkyfcJhwJh ppfqifa&;ygwmrdk@ tJ'D
tykdif;awGukd zwfjy=uw,f? +yD;awmh
ukd,f odcsifwmawGukd arhawhawhjzpf
vmaewJh ol&J@ onmb%f}uD;xJuae
qGq
J x
JG w
k +f y;D toHzrf;xm;&w,f? tbk;d
pmzwf 0goem}u;D yHu
k dk tJ't
D cgusrS rsuf
0g;xifxifawG@&w,f? usaemfw@kd zwfjy
wmukd pl;pku
d ef m;axmif+y;D wnvH;k rtdyf
bJ em;axmifr,fhykH &Sdw,f? ol@usef;rm
a&;a=umif/h aemufwcg twdwu
f tjzpf
tysufawGukd jyefjrif pOf;pm;rdwJhtcg
odyfpdwv
f _yf&mS ;vmwwfawmh touf
uk;d q,ft&G,f cE<muk,
d u
f 'Dpw
d cf pH m;r_
awGudk cHEdik fyghrvm;qkw
d mukd axmuf+y;D
renf; &yfypf&w,f? urBmausmf orkdif;
ynm&Si f tJ&pf a[mh bGe f;&J @ Age of
Extremes tpGe;f rsm;acwfudk wm0efwck

vkdoabmxm;+yD; usaemf tck bmom


jyefcsed rf Sm tbk;d ukd yko
d wd&rdw,f? 'D pm
tkyfxJu ta=umif;t&mawG[m ol
used ;f aoayguf pdw0f ifpm;r,fh ta=umif;
t&mawG? ol@ukd usaemfzwfjycsifrd
w,f?
rSwo
f m;wJah e&mrSmvnf; tif
rwefrS aphpyfvSw,f? b,folawG bm
ajymovJqw
dk mvnf; a&;rSwx
f m;/ wDADG
tpD tpOfawGta=umif;/ usaemfw@dk ajym
=uqk=d uwmawGta=umif;/ tdrfukd vm
vnfoGm;wJholawGta=umif;vnf; cs
a&;xm;wwfw,f? tcsdefwkdif; wckck
vkycf siaf eyH&k w,f? tbk;d rSm tqpftjrpf
ukdufa&m*g&Sdawmh abmyif ao;ao;
av;eJ@ a&;ae&if vufemaerSmpk;d vk@d pmr
a&;ckdif;awmh o&zDu abmyif wkwf
wkwf}uD;wacsmif; 0,fvmay;cJhw,f?
tJ'DaemufrSm enf;enf; jyefa&;w,f?
ol@ay;xm;wJh rSwfpkpmtkyfav;xJrSm
tbkd;a&;xm;wmawG tjynfyh J? w&uf
usaemf pyfpkcsifvkd@ =unfrh dawmh odef;az
jzifh&J@ ausmf+idrf;pmtkyf[m wu,f
awmh ol@&@J uk,
d u
f sKd ;rpGe@f Eidk w
f mukd w&m;
xlaxmifwmvk@d ol&ed fuajymw,fq+dk yD;
a&;xm;wmukd jyefawG@&w,f? 'gayrJh
usaemfwd@k wkwjf ynf tvnfa&mufwhJ
tcg tbkd;ukd usaemfbmomjyefaewJh
pmtkyf/ aemuf usaemfwd@k ,H=k unfcsuf
wlolawG pkxkwfaewJh acwfarmif;pm

174 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

apmifu aqmif;yg;awGukd zwfjyEkdifawmh rSm r[kwfovk/d tbk;d bmawG a&;xm;


ovJqw
dk mvnf; pyfpEk idk rf mS r[kwaf wmhb;l ? 'gudk pdwrf aumif;vSb;l ? ok@d aomfvnf;
wzufu =unfrh ,fq&dk if usaemf ol@udk t&rf;uHaumif;olv@dk jrifrd w,f? wkid ;f jynf&@J
trsKd ;om;vGwaf jrmufa&; }uKd ;yrf;r_rmS ta&;ygwahJ e&mu yg0ifciG &hf cJw
h mukd ausyeG pf mG
xrf;aqmif+yD; wu,fhEkdifiHom;aumif;/ vlom;aumif;wa,muftjzpf rSwf
ausmufwifcGih&f oGm;cJw
h mxuf uHaumif;wm &SdyghO;D rvm;?
tbk;d r&Sad wmhayr,fh olw@dk vdk yk*Kd~ vfawG&@J pdw"f mwf quf&iS o
f efaezk@d ta&;
}uD;w,fvkd@ ,lqrdw,f? tm;vHk;vGwfajrmufa&;ukd &nf&G,fwhpJ w
d f"mwf &Sifoef
aeatmif 0kid f;+yD;}udK;pm;wJeh nf;uom tbkd;wkd@vkd yk*K~d vfawGukd xkdux
f u
kd fwefwef
*g&0jyKjcif; ajrmufayr,f?
ol& de fa usmf a Zm

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 175

tbk;d
o&zD o ef;

tbkd;ta=umif;ukd oleJ@awG@zl;wkef;u
jrifvkduf&wJh yH&k dyfav;awG/ ta=umif;
av;awG tajccH+yD; a&;yghr,f? tbkd;
&J@orkid ;f ukad wmh olu,
kd w
f idk ef @J wjcm; ykd
a&;Ekid w
f hJ vlawG a&;+yD;om;yg?
tbkd;ukd pawG@zl;wm 2007
wkef;uyg? tbkd;eJ@rawG@cif &ufykdif;
avmufu tbk;d eJ@twlwl wkdif; 4 rSm
ppfxu
G fcJhwJh a':ciftkef;&ifqDu tbkd;
ta=umif;awG =um;&ygw,f? 1945 wke;f
u zG@J cw
hJ hJ yxrqH;k trsKd ;orD;wyfrmS ygchJ
wJh a':ciftek f;&if/ ol@tpfr a':vScif/ &J
abmfoHk;usdyf0if Akv
d f&JxG&f J@ ZeD; a':
cif=unf/ a':cif=unf=unf (OD;odef;
azjrifZh eD;)/ ol@nrD a':xm;xm;eJ@ Akv
d &f J

xGw
f @dk [m 2007 wke;f u ouf&x
dS if&mS ;
&Sdygao;w,f? tckawmh tbGm; a':
cif=unf qH;k oGm;yg+yD? trsKd ;orD; wyfzJ@G
0ifawGukd jyefqHkapcsifvdk@ tm;vHk;ukd
tbk;d Akv
d &f x
J G ef @J tbGm; a':cif=unfw@dk
tdrf ac:oGm;wkef;u tbkd; Akdvaf usmf
aZmeJ@twlwl wkdi;f 4 rSm vkyfchw
J hJ a':
ciftek f;&ifu tbk;d ta=umif;awG jyef
ajymjywmyg?
a':ciftke;f &if jyefajymjywm
u olwkd@ wyfxpJ 0ifawmh olwkd@ukd t
bkd;u *spfum;av;eJ@ vmac:ygowJh?
a,mufsm;awGyJ &Sw
d hw
J yfxu
J kd rde;f u
av; ESpaf ,muf ac:oGm;&if raumif;wJh
rdef;rawGac:vmw,fvd@k txifrmS ;rSm

176 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

pkd;vkd@ nbufa&mufatmif apmif+h yD;rS


wyfxo
J Gm;&w,fv@kd a':ciftke;f &ifu
jyefajymygw,f?
yJcl;bufu wkdif; 4 rSm a':cif
tkef;&ifw@kd u aemuf AkdvfrLS ;jzpfvmwJh
Akv
d rf LS ;b&Sief @J pnf;H;k a&; qif;&ygw,f?
ArmppfwyfawG &GmawGukd ra&mufcif
}uKd +y;D oGm;/ pnf;H;k a&;awG vky&f ygw,f?
19 ESpf/ 20/ 20 ausmf acwfynmwwf
trsdK ;orD ;av;awG ypPw kd a qmif+ yD ;
a,mufsm;awGe@J &ifaygifwef; vkyfEdik w
f hJ
tpGrf;ukd awmolawmifom;awGu
tifrwef tH=h o=uygowJh? wcsdK@ rde;f r
i,fav;awGqdk wyfx0J ifcsiw
f t
hJ xd jzpf
ygowJh?
wkid ;f awGxrJ mS wkid ;f 4 u awmf
vSefa&;umv aemufykdif;rSm enf;enf;
tE&m,f ykrd sm;w,fvd@k a':ciftkef;&if
u ajymygw,f? r[mrdwfawGeJ@ Armh
wyfrawmfu tay:uae zd+yD;wkduf
awmh *syefwyfawGu ppfawmif;jrpfw
av#mufuae ,kd;',m;buf azmuf
xGuzf @dk vky&f awmh =um;xJu yJc;l ckid u
f dk
jzwf&ygw,f? 'gha=umifh yJcl;ckdifu
aemufyidk ;f tcktac: yG=J urf;ygw,f?
wcg &GmxJrmS em;aewke;f *syef
awG a&mufvmvk@d tdraf y:uae ab;u
pyg;usDxJ ckefcs+yD; xGufajy;&ygowJh?
wcgvnf; awmifay:rSm a&mufaewke;f
atmufu*syefwyfawG 0kdif;xm;vkd@

tbk;d wd@k wyfu vm+y;D u,f&ao;w,f


vd@k a':ciftkef;&ifu jyefajymjyygw,f?
tbkd;ukd ol@rdwfaqGawGu
vGr;f ae=uyHk ay:ygw,f? tbk;d Akv
d &f x
J G f
eJ@ tbGm;a':cif=unfwkd@ au|;wJh a&$
awmifacguq
f JG pm;+y;D ESpaf ygi;f 60 ausmf
u twdwfukd jyefajym=uwJh tJ'Dae@u
tbkd;ukd tem;rSm &Sad pcsifcyJh gw,f?
tJ'g+yD;awmh &ufykdif;twGif;
tbk;d eJ@url if;rSm awG@jzpfygw,f? tbk;d
rdwaf qGawGe@J awG@cw
hJ t
hJ a=umif; tbd;k
ukd jyefajymawmh tbkd;u zsmyHku
nDtpf rawGvm;qkd+y;D ar;ygw,f? rdef;
rawG awmfawmfpeG @f pm;=uw,f qk+d yD;
vnf; rSwfcsufay;ygao;w,f?
tbk d ; u ol @ uk d , f ol u|ef
awmf/ u|eaf wmfe@J pum;ajymvk@d }u;D }u;D
vSu ol@udk bk;d bk;d vk@d ajymzk@d ab;u 0if
0if ajymygw,f? wcgwavus&if ol@
ajr;awGeJ@ ajymaewm arh+yD; u|efawmf
'grrS [kwf azazvk@d ajymjyefa&m? wcgw
av tm;yg;w& ige@J ajymygw,f? t&if
wkef;u ta=umif;awG awmfawmfrsm;
rsm; rSwfrdaewm rsm;ygw,f? 'gayrJh
pum;trsm;}uD;ajym+yD; armarmae
wwfygw,f? yg;pyfu SL;SL;eJ@ avawG
r_wx
f w
k w
f wfygw,f?
tbk;d udkaemufcsiv
f @dk tbk;d eJ@
tbGm;ukd vl}uD;awGu oabmwl=u
vm;vkd@ ar;w,f? tbkd;u wcsdK@u

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 177

u|efawmfZeD;&J@ tazukd odyfoabm rusbl;vk@d ajymygw,f? tbkd;u a,muQrukd


wyfxu
J b&ef'Dwkd@ 0DpuDw@kd e@J oGm;zm;awmh a,muQru tbkd;ukd oabmusomG ;
wmayghvd@k ajymawmh tbkd;u w[m;[m;eJ@ &,fygw,f?
tbk;d rSwrf ad ewJh txJrmS Akv
d f jrifah tmif}u;D =uufomG ;cd;k wJt
h a=umif;/ tbd;k
Akv
d cf sKyfatmifqef;a&S@rmS jrif;pD; wwfw,fq+dk y;D jrif;wufp;D wm jrif;cg csv@dk jrif;ay:u
jyKwfusw,fqkdwJh ta=umif;/ Akdvcf sKyfatmifqef;u rif;b,fwke;f u jrif;pD;zl;vkd@vJ
ar;awmh &SifjyKwke;f u pD;zl;w,fq+dk y;D &,f+yD; ajymygw,f? ol@=unf&h wm tJ't
D wdwf
xJrSm jyefaecsifwyJh Hk ay:ygw,f? ol@rdwaf qGawGukd owd&aewJh yHv
k Jay:ygw,f?
2011 aemufqHk;wacguf awG@awmh tbkd; ydefomG ;ygw,f? pum;awGawmh
ajymEkid w
f ek ;f ygy?J tJ't
D acguw
f ek ;f u tbk;d ukd pmzwfjyvku
d /f tm;&ifpum;ajymvku
d ef @J
awmfawmfudk trSw&f p&mygy?J tbk;d tcef; 7 +y;D +y?D 8 qufzwf&rvm; ar;&if qufzwf
yJ? &yfvkd@ b,fawmhrS rajymbl;? wkwfjzLwkdufyJw
G ek f;u xkdif;awG tH=h ooGm;atmif
vkyfjyEkdifwmukd tm;yg;w& jyefajymao;w,f? tbkd;qHk;wJt
h xd aemufrawG@jzpf
awmhb;l ?
c%av; odciG &f vku
fd w
f hJ tbk;d u wb0pm oifcef;pmawG trsm;}u;D ay;oGm;
w,f? bmvkyyf gvkd@rajymbJ ig 'Dvdk aecJhw,f? igu
h kd wjcm;vlawGu 'DDvdo
k =d uw,f
qdkwmeJ@ u|efrwkd@ukd tbkd; aeenf;awG oifay;oGm;cJhw,f? tbkd;ukd vlom;w
a,muftaeeJ@/ jrefrmjynfow
l a,muftaeeJ@ aus;Zl;wifygw,f?

o&zD o ef;
30-3-2013?
178 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

orkdif;jzwfoef;jcif;xJu kyfyHkv$m

Akv
d cf sKyfausmfaZm

armifpkd;csdef

(1)
Akv
d cf sKyu
f ,
G v
f eG +f y?D 2012 atmufwb
dk m
10 (ArmpHawmfcsdef 3 em&D 30 rdepfcef@)
wGif Akv
d fcsKyf qHk;+yDqo
kd nfh owif;pum;
xJwGif rkd;}udK;oGm;awG ygvmcJyh &Hk onf?
u|efawmfhOD;acgif;ESifh &ifbwfokd@ xkdo
wif; rk;d }uKd ;oGm;rsm;u 0ifp;l cJhavonf?
v#yfppftwkd@cH&ouJhokd@ v_yfcgoGm;cJh?
Akv
d cf sKyfu,
G v
f eG +f yq
D o
dk nfh uGejf yLwmxJ
rS owif;ukd zwf&_ if; xkid cf akH y:wGif rv_yf
r&Suf ausmufqpfkyf jzpfoGm;cJhawmh
onf? &ifxJwGif a=uuGJqkd@eifh ai;awG
=unfah erdonf? naeqnf;qm&DxJrS

vdarRmf&ifh ae0ef;onf Armjynf v_dif;


awmifwef; ajrjyifay:wGif auoufcJh
av+y?D wkid ;f jynf. crf;em;cHx
h nf usuo
f
a&aqmif aewql vwpif;onfum;
uG,v
f eG o
f mG ;cJ+h yw
D v
hJ m;?
(2)
uGejf yLwm pm;yGcJ w
kH iG f +ird o
f uf
xkdiaf e&mrS owdvufvw
G fpGm {nfhcef;
pm;yG&J dS xkid cf akH y:ok@d ajymif;a&$@ a&mufvm
cJhonf? opPmawmfvSeaf &;pmayr*~Zif;
rsufEmS zH;k Akv
d cf sKyf"mwfy&kH &dS mok@d ai;awG

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 179

=unfah erdonf?
e,fcsJ@qef@usifa&;/ trsKd ;om;
vGwfajrmufa&;/ zufqpfawmfvSefa&;
rD;v#HwkdufyGJrsm;xJrS ol&Jaumif;wOD;/
jynfo@l ppfyx
JG rJ S ol&aJ umif;/ tar&duef
e,fcs@J .vufyg;ap wkwjf zLwk@d udk armif;
ESif wku
d x
f w
k cf o
hJ nfh ppfa&;acgi;f aqmif/
vlxak cgi;f aqmif? xkt
d rSwt
f om; aq;
pufwkd@jzifh jc,foxm;onfh kyfyHkv$m
rsuEf SmzH;k ykid f&iS ?f
opPmawmfvSeaf &;pmayr*~Zif;
trSwf 22 . rsuEf mS zH;k aemufcu
H dk teuf
a&mifjc,fxm;onf? eufapG;aom acwf
tarSmifxkudk uk,
d fpm;jyKxm;onfh t
a&mif? xkad emufcw
H iG f teDa&mifjzifh jc,f
oxm;onfh Akdvcf sKyf. kyfyk?H Akv
d fcsKyf.
rsuEf mS wzufwjcrf;wGif jzLaomtvif;
aiGa&mifjzifh uGyfxm;onf? tarSmifxk
xJrS eDapG;owWdtvif;ukd r_ef;xm;jcif;
jzpfonf? Armjynf. ydyuQwu
dk yf u
JG d k t
a&mifo;kH a&mifjzifh xif[yfazmfusL; xm;
cJjh cif;jzpfonf?
AkdvfcsKyfruG,fvGefrD 2 ESpfu
2010 Ek0d ifbmvxkwf opPmawmfveS af &;
pmayr*~Zif;onf AkdvfcsKyf. 91 ESpf arG;
ae@twGuf *k%jf yKxw
k af 0cJjh cif; jzpfonf?
*k%jf yKuAsm 7 yk'o
f nf Akv
d cf sKyfudk zG@J E@JG oD
ukH;xm;onfh uAsmrsm;jzpfonf? xkd
uAsmwdk@. usL;&ifhoHrsm;onf opPm
awmfveS af &; pmayr*~Zif; pmrsuEf mS rsm;

xJrS pD;qif;xGufay:vmcJhonfukd Akv


d f
csKyfyk fykv
H m$ ukd ai;awG=unfhae&if;rS &if
jzifh =um;emcJ&h avonf?
tauG@taumuf tqif;twuf
pmrsuEf mS rsm;
'%f&mawGe@J tHkusi;f zG@J csed f
ESv;kH tdro
f nf;yGwf 0wfrv
H_ Edk ;l nHh
va&mifvdak t;jrw,f ?
ESrd chf s;dk om;r_
yef;0wf&nfvpdk k
b0ukdxq
k pf
jzpfwnfyso
H ef;cJw
h ,f?

+idr;f csr;f a&;ukcd spf


jynfou
l cdk spfv@dk
uGejf rLepfjzpfcw
hJ ,f?

oif[m
jynfolawG&@J &ifESpfonf;csm
0okeaf jrrSm
a&ukd&Sm&if;
'%f&mawGeJ@ yGihcf hw
J ,f?
zkd;eD
(10-12-09)
(Akdv fr SL ;csKyfa [mif; ausmfa Zm&J @ touf
90 jynf h arG ; ae@twG u f trS w f w &)
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ; / trS w f
22/ Ek d 0 if b m 2010? pm-89

180 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

a&$awmif}uD;wawmif +ydKjyef+yDaum?
xk0d rf;enf;a=uuGpJ w
d u
f v_id ;f vdyf awGvdk
xuvm+yD? kdufcwfvkdufonfh tcg
a&$awmif}uD; +ydKusoGm;+yDaum qkdonfh
v_di;f oHu &ifxJwiG f Aavmifqlcho
J nf?
wu,fu a=uuGJu
kd cf wfoH?
(3)
+rdK@e,f txufwef;ausmif;
om;b0txd Akv
d cf sKyaf usmaf Zm. trnf
emrukd u|eaf wmf r=um;cJ/h rodc?hJ +rKd @jyESihf
a0;vHaom aus;vufonf arSmifEiS hf rnf;
rnf;? u|eaf wmfZh mwd&mG onf tdraf jc 15
vH;k om &So
d nf? oufi,fr;dk usycf ;dk a&mif
xaeonfh tdryf w
k u
f av;rsm;jzifh zG@J pnf;
xm;onfh Zeyk'?f u|efawmf 10 ESpfom;
cef@ 1959 cef@wGif q&m}uD; ocifu,
kd f
awmfrid_ ;f . "mwfyu
kH dk zcif.wlr tdrcf ef;
eH&H 0g;x&Hay:wGif pwifjrifchzJ l;onf? ,
ae@ txd trSwfw&jzpfaeqJ?
ArmjynfuGefjrLepfygwo
D @dk Akdvf
csKyfausmfaZm a&mufpumv? ygwDrS
xkwv
f i$ o
hf nfh jynfo@l toHrS Akv
d cf sKyfred @f
cGe;f ukd toHvi$ cf o
hJ nf? 1976? vukad wmh
rrSwrf d? Akdvcf sKyfukd pwif odu|rf;vku
d f
jcif;jzpfonf?
1968 wGif &efuek o
f @dk u|eaf wmf
a&mufvmcJo
h nf? jrLeDpy,f oef@&iS ;f a&;
tvkyo
f rm;tjzpfESifh tvkyfvyk f&if; 9
wef;pmar;yGJajz&ef vli,fha&;&m n

ausmif;wGif ausmif;wufaecJhonf? w
vw}udrf &Gmjyefaeus? xkdpOfu u|ef
awmf0h ef;usiw
f iG f Armjynf uGejf rLepfygwD
udk vkdvm;av;pm;ae=uaom vlyk*~dKvf
rsm; &SdaecJh+yD;om;? olwdk@.vrf;jyr_ESifh
jynfo@l toHudk em;axmifjzpfco
Jh nf?
tbk;d Akv
d cf sKyf. aemufco
H rkid ;f
ESihf u|efawmfonf uif;uGmaejyefonf?
ravhvmEkid af o;? 'kw,
d t}urd f xyfro
H d
u|r;f &if;ES;D oGm;cJo
h nfrmS Akv
d cf sKyaf &;om;
onfh jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &; jynfwiG ;f +ird ;f
csr;f a&;pmtkyu
f dk zwf&_ pOf Ekid if aH &; o
abmw&m;t& AkdvfcsKyfEiS fh xyfI u|rf;
0ifciG &hf oGm;um pdwx
f w
J iG f ESp+f cKd uf&if;ES;D
oGm;onf?
1949 rS 1961 ckEpS rf sm;twGi;f
AkdvfcsKyf. vGwfvyfa&;ae@ rdef@cGe;f rsm;/
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&; oH;k oyfcsurf sm;/ ppf
. oabmw&m;/ e,fcs@J pepftay: oHk;
oyfcsufrsm;/ e,fcs@J ppf. oabmw&m;
rsm;/ trsKd ;om; pnf;vH;k nDnw
G rf o
_ abm
w&m;rsm;onf vli,frsdK;qufrsm; t
wGuf Ekid fiaH &;oifyek f;}u;D rsm; jzpfco
hJ nf?
ajymifajrmufonfh oHk;oyfcGJjcrf;r_rsm;
onf wefz;kd rjzwfEdik o
f nfh pdew
f &pfjrw
&pf EkdifiHa&;oabmw&m;rsm;yif jzpf
onf? ,ckxufwdik f xko
d abmw&m;
orkd if;pdw fjzmr_r sm;rSm xufjrufvl;
vGe@f q?J xk@d jyif azmufjyefonfh tkypf ;dk ol
ygvrD ef"e&Sirf sm;ESihf ppf"e&Sirf sm;/ ajr&Sif

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 181

}uD;rsm;/ ppftm%m&Sirf sm;. rsufEmS zHk;


rsm;ukd xkpd Ofuwnf;u cGmcsEdkifcho
J nf?
odyaf umif;wJo
h ;kH oyfcsuaf wGygvm;? &if
xJwGif xkdo@kd yif w'if'ifjrnfaecJhonf?
AkdvfcsKyfruG,fvGefrD 5 ESpf?
2007 rwfv 26 wGif AkdvfcsKyf. a&S@
arSmuf ajcawmf&if;od@k u|eaf wmf a&muf
vmcJo
h nf? wkwjf ynf ,leefjynfe,f/ ul
rif;+rdK@od@k rwfv 25 wGif a&mufonf?
aemufw&uf 26 wGif Akv
d cf sKyfudk zl;awG@&
onf?
e,fcsJ@qef@usifa&;/ trsKd ;om;
vGwaf jrmufa&;/ zufqpfawmfvSeaf &;/
wkwjf zLusL;ausmrf u
_ dk armif;xkwf okwf
oif onfw
h u
dk yf EGJ iS hf jynfo@l 'rD u
dk a&pDEiS hf
+idrf;csrf;a&;twGuf v_yf&Sm;kef;uefcJh
onfh vlxkacgi;f aqmif? xkd@aemuf ppf
tm%m&Sifpepfzsufodrf;ypfa&; okd@r
[kwf 'kwd,vGwaf jrmufa&; wkduyf Jw
G Gif
vnf; a&S@aqmifrt
_ cef;rS rm;rm;rwfrwf
yg0ifco
hJ ?l jynfo@l ppfyrJG sm;wGif jynforl sm;
.a&S@rS &yfcw
H u
kd yf J0G ifcho
J nfh ol&aJ umif;
ukd OD;ckdu0f yfwmG ;&av+y?D
u|eaf wmfch &D;pOf. t"du &nf
&G,fcsufrsm;xJwGif tbkd;AkdvfcsKyfukd
=unfndK*g&0jyK&efqdo
k nfh tcsufonf
t"du wcsufjzpfonf? tbkd;AkdvfcsKyf
aexkid &f m tcef;ukd wGe;f zGiv
hf u
dk o
f nfEiS hf
qdzk mxkid cf akH y:wGif xkid v
f suo
f m; touf
88 tbkd;ukd awG@&awmhonf?

xkdpOfu tbkd;AkdvfcsKyfukd tm;&


0rf;om E_wcf eG ;f qufoaom u|eaf wmfh
toHAvHu us,af vmifrma=umoGm;cJh
avovm;? &mZ0ifrsm;xJwGif Akdvcf sKyf
uJo
h @dk orkid ;f xGe;f ajymifco
hJ nfh txifu&
vlxkacgif;aqmif/ awmfvSefa&;ol&J
aumif;ukd tb,fuJhokd@ qufqHE_wf
quf&rnfenf;? xkdpOfu kwfw&uf
rpOf;pm;Ekid cf ?hJ
AkdvfcsKyf aeaumif;&J@vm;?
AkdvfcsKyfukdawG@zkd@ t"duxm;+yD; vmcJh
wm? awG@csifveG f;vSwm =umcJyh g+yD Akv
d f
csKyfcifAsm
tbkd;AkdvfcsKyfu u|efawmfh
xuf ESpf 30 touft&G,f }u;D &ifo
h nf?
rsdK;quf 2 qufjcm;onf? tbk;d &S&d mok@d
av#mufvrS ;f oGm;? tbd;k a&S@wiG f OD;nwf
xkid cf s? tbkd;. ajctpHu
k dk ezl;jzifx
h dum
xdum oH;k }urd f OD;nwu
f efawmhr?d tbk;d
ukd tav;teuf *g&0jyK&ef zl;awG@&ef &if
ckeaf eaom cHpm;r_xx
k nfonf opf&u
G f
w&Guu
f o
Jh @kd aygyh g;oGm;cJhonf? =unfEl;
0rf;omr_u twkid ;f tqrJh v_id ;f xaecJ?h
Akdvcf sKyfu cyfwGJ@wGJ@ EGJ@EGJ@ +yHK;
vsuf? vwfwavma&mufvmcJhonfh
c&D;pOfukd AkdvfcsKyft m; &Sif;jyonf?
awmifukd;&D;,m;uAsmq&m/ pma&;q
&mrsm; or*~. zdw=f um;csut
f & pmay
a[majymyGt
J +y;D awG@qykH t
JG +y;D *syef/ xdik ;f
ESihf wkw,
f leefjynfe,f c&D;pOf?

182 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wvufpwnf; *syefu opPm


awmfvSefa&;pmaytiftm;pkESifh tbkd;
Akdvcf sKyftm; =unfnKd av;pm; cspcf if=u
aom vli,frsdK;qufrsm;. uefawmh
a=u;aiGukd vufqGJtdwfxJwGiftoifh
xnfhxm;vmcJhojzifh tbkd;vufxJokd@
tyfEu
HS m tm;vH;k .uk,
d pf m; xyfrI
H 0wf
jyK uefawmh&jyefonf? Akv
d cf sKyfEiS hf rrvS
(a'gufwmvSausmfaZm)wkd@ om;tzrSm
=unfEl;0rf;omt+yHK;ESifh u|efawmfhtm;
wH@k jyefvu
_d fvcSJ =Jh uonf?
u|efawmf av;wef;ausmif;om;
b0u tbkd;tbGm;ESifh av;ESpfav;rkd;
twlaecJh&onf? tbGm;ESiht
f bkd;ukd ajc
qkyv
f ufe,f jyKp&k onf? tbk;d .rpif *ef
zvm;(rpift;dk )ukd reufwidk ;f oef@&iS ;f ay;
&onf? v,f=um;acsmif;uav;xJ rpif
awG ar#mcs&onf? acsmif;urf;pyf urf;eH
ab;&Sd 'ef@u|yJ if +cKH ykwx
f w
J iG f txyfxyf
atmhtefc&hJ onftxd? ae@pOfvyk f &onfh
wm0ef0wW&m;? yef;em&ifusyf a&m*g
onf tbk;d ukd npOfnwkid f; ESdyef ,fjyKpk
&onf? opfckwfvkyfom; v,form;
tbkd;. rmawmifhawmifh oHacsmif;ajc
axmuf tpHkudk qkyf& ESyd ef ,fay;&onf?
tbk;d Akv
d cf sKyfuv
dk nf; qkyfe,f
jyKpk&if; tbk;d Akv
d fcsKyfESihf pum;awG ajym
jzpfonf? wcgw&H rrvSu ar;cGef;xkwf
onf? u|eaf wmfu ajz? &ufowW wywf
twGi;f tbk;d ESi phf um;vufqu
kH srdwidk ;f

cGiyfh efum Akv


d fcsKyf. ajctpHu
k kd qkyfe,f
jyKpk a y;onf ? tbk d ; u touf 88
(2007)? tbkd;u ukdpd;k csdef&,f &ygw,f
Asm? xkid cf rHk mS yJ xkdifyg[k txyfxyf ajym
onf? ukov
dk af umif;r_ ,lyg&aptbk;d [k
u|eaf wmfu awmif;yefw;dk v#Kd ;&if; tbk;d
. ajctpHu
k dk qkyef ,fjyKpkro
d nf?
1938 'DZifbm 20 (1300 jynf)h
ae@ e,fcst
J *Fvdyfwdk@. twGif;0efHk;ukd
0kdif;&Hydwfqkd@ oydwfwm;onfh ausmif;
om; v_y&f mS ;r_wiG f Akv
d af tmifausmw
f @dk EiS hf
twl yg0ifek ;f uefco
hJ nfh ausmif;om;vl
i,f ukda&$? xkdrpS wifcho
J nfh e,fcs@J qef@
usifa&; oydwfarSmufausmif;om; ajc
axmuf? wkdif;jynfESifhvlrsdK; u|efb0rS
vGwaf jrmufa&;ESihf vGwv
f yfa&;twGu/f
jynfo@l 'Dru
dk a&pDtwGuf &efoEl iS hf pD;csi;f
xkd;cJhonfh tbkd;.ajcaxmuf? ol&J
aumif; oHr%dajcaxmuf/ &efo&l d&S mok@d
awmifxGwf/ awmifv_dif;/ awmvrf;/
awmif=um;/ rkid af ygi;f rsm;pGm c&D;=urf;ESicf ?hJ
wkdufckdufcsDwufcJhonfh wkdif;jynfhol&J
aumif; ajcaxmuf/ toufaoG;ay;qyf/
cE<mukd,ftpdwftykdif;wdk@ ay;vSLcJh=u
onfh wkdif;jynf. om;aumif;&wem/
ol&aJ umif;rsm;pGm. a&S@q;kH rS acgi;f aqmif
. oHr%dajcaxmuf? tbkd;. }uHhckdif
onf h oHr %dp dw f "mwfu kd t+rJw rf ;
axmuful usm;uefay;onfh oHr%dajc
axmuf? jynfwGif;ppf&yfpaJ &;/ jynfwGif;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 183

+ird ;f csr;f a&;twGuf ArmjynfweHwvsm;


vlxkukd a[majymv_H@aqmfcJhaom oH
r%dajcaxmuf? u|efawmfhtbkd; OD;zkd;
uG e f @ . yk * ~ v d u b0&S i f o ef a &; ajc
axmufEiS fh vl@tzG@J tpnf; vGwv
f yff+ird ;f
csrf;a&;twGuf AkdvfcsKyf. oHr%d ajc
axmufw@dk onf b,frSmwlawmhrmS vJ?
(4)
xrif;0kid f;wGif AkdvfcsKyfESifhtwl
xrif;pm;jzpfonf? Akv
d cf sKyfEiS hf u|eaf wmfh
t=um;wGif rrvSu xkdifonf?
AkdvfcsKyfu tpm;taomuf
rysufbl;aemf? rrvS xnfhau|;or# pm;
wmyJ? 0rf;omtm;&vku
d w
f m rrvS&,f?
'g tbk;d use;f rmvk@d ayg?h emruse;f jzpfae
&if b,fuvm rrvSxnfh au|;arG;jyKpk
or# pm;Ekid rf mS vJ
u|efawmfu xkdokd@ pum;p
vkdu+f yD; rrvSukd vSnfh=unfonf? pm;
vufpukd rrvS &yfxm;vku
d o
f nf? u|ef
awmfb
h uf vSnu
fh m +yHK;vsuf rrvSu
ajymonf?
tif; - ukpd ;kd csed fukd ajym&OD;
r,f? wae@ om;tzESpaf ,muf xrif;pm;
aewkef; azazxrif;0+yDvm;/ xyf,lO;D r
vm;vkd@ u|efru ar;awmh 0wm=um+yD
orD;&,fwJh? orD;ukd tm;emvkd@ rajym
awmhbJ xyfxnfah y;or# pm;ae&wm
wJhav

rrvSu +yKH ;aeqJ? u|eaf wmfu


wodro
hf rd &hf ,fvsu?f tbk;d u rrvS nm
bufab;rSm? tbk;d ukd avSmifajymif &,f
armjcif;rsKd ;jzpfrmS pk;d I usw
d I
f &,f+yKH ;jcif;
jzpfonf? tbk;d u orD;ukd tm;emowJ?h
orD;ukad wmif tm;emowJ?h orD;ukd tm;
& auseyfapvkdonfh apwem/ 0rf;omyD
wd jzpfapvkdaom arwWmu tbkd;&ifxJ
wGif armufvsv
H mcJjh cif;jzpfonf? 0rf;Aku
d f
xJwiG f tpmjynh0f ae+yq
D v
dk #if b,fou
l
usw
d rf w
dS f ZGww
f &Guf qufpm;csiyf grh vJ?
aemufawmh csed q
f +y;D azazhudk
au|;arGjyKpk&w,f
rrvSu pum;jyefpawmhrS u|ef
awmf t&,f&yfvu
dk f&onf? Akv
d fcsKyfu
odyt
f m;emwwfwho
J yl gvm;? tifrwef
pdwfxm; oabmxm; El;nHhaysmhaysmif;
olyguvm;? u|eaf wmfu xyfI ar;jref;
aerdjyefonf? tbk;d u b,ftpm;tpm
awGudk csucf ikd f;ovJ? awmifhwovJ [l
I?
rrvSu zcifAv
dk fcsKyf. &Sio
f ef
vef;qef;a&;twGuf csufjyKwfau|;arG;
jyKpkay;&onfh orD;? usef;rma&;wnf
aqmufay;ol q&m0ef? zcif. uk,
d yf mG ;?
awmfvSeaf &;udpP&yfrsm;ukd yHu
h lay;&ol
uGejf rLepf&aJ bmf?
azazu bmwckrS rawmif;
qkb
d l;? bmukdcsuyf g? bmukd}udKufw,f?
bmpm;csifw,fvkd@ rajymbl;? u|efr

184 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vnf; use;f rma&;eJ@ nDnGww


f hJ tm[m
&vnf;jzpfapr,fh tpm;tpmukd a&G;+yD;
csu&f au|;arG;jyKp&k awmhwmyJ? u|erf wk@d
t&G,af &mufp odvmpuwnf;u az
azu a&mifh&Jwif;wdrw
f wfw,f/ b,f
tpm;tpmudkrS wyfrufwm/ tmom
qEN jyif;jywm r&Scd hb
J l;? ol tpm; tpm
pm;wm/ xrif;pm;wm v_y&f mS ;ke;f uefz@kd
twGuyf J
Akdvcf sKyfu rmhufpf0g'D/ uGefjrL
epfwa,muf? ZdrfcH pnf;pdrft&om cH
pm;zd@k tpmpm;jcif;r[kwb
f J tvkyv
f yk zf @dk
kef;uefv_yf&mS ;zk@d twGuo
f m tm[m&
jznfq
h nf; pm;aomufjcif; jzpfonf? Akv
d f
csKyf b0wav#mufvHk;wGif csdK@wJhr_awG
woD}uD; &Scd zJh l;onf? ,if;wkd@ukd aemuf
ausmbufwGif xm;cJhjcif;jzifh awmfveS f
a&;orm;b0onf ykI
d ykI
d tavhtusihf
&vmcJhyHk&onf? wu,fu uGefjrLepf
pdw"f mwfu &ifu
h suv
f mapcJh rHk u tzd
ESdyf tjc,ftvS,fcH qif;&JrJaG w vlxk
b0ESihf wom;wnf; wv$mwnf; jzpfap
cJo
h nfr[kwv
f m;?
+Adwo
d # e,fcs@J ppftkyfpEk Sifh pm
csKyf csKyf&ef uENDtpnf;ta0;okd@ tbkd;
Akv
d cf sKyf wufa&mufcphJ Ofu ol@tw
d u
f yf
xJwGif ukd,fykdifaiG 2 usyfom ygoGm;
onf? wcsdK@ukd,fpm;vS,fawGu Arm
jynfo@dk tjyef tdE,
dN rS Ekid if jH cm;ypPn;f awG
0,fvmEkid faomfvnf; Akdvcf sKyfurl bm

vufaqmifypPn;f rS 0,frvmEkid cf ?hJ ppfa&;/


Ekid if aH &;udpPtwGuf Ekid if jH cm;okd@ c&D;xGuf
pOf ukd,fydik af iG 2 usyfom ygomG ;cJhonf
wJh? 2 usyw
f ?Jh xkdiv
f sufu uk,
d faysmuf
oGm;rwwf wkefv_yfoGm;um u|efawmf
tHh=oxl;qef; oGm;cJzh ;lk onf?
xkdpOfu Adv
k fcsKyfonf a':oef;
pdef (tbGm; a':oef;pdef) ESifh vufxyf+yD;
8 v? 1945 Zefe0g&D 15 wGif vufxyf
onf? uENo
D @dk xGucf mG oGm;cJo
h nfrmS 1945
pufwifbm 5 ? AkdvfcsKyftouf 26 ESpf?
=unfyh gOD;? tdrfaxmifjyK+yD;p? vdktifqEN
}uD;rm;&rnfh i,f&G,o
f l? ok@d aomf c&D;
oGm;pOf 2 usyw
f nf;om tdwx
f yJ gomG ;cJh
onf?
'Dae&m 'DwuGufom=unhf+yD;
aumufcsufcsv#if ,Hkpm;zG,f&mr&Sday?
wu,fu &Snfvsm;onfh ESpfaygif; 70
ausmf awmfvSefa&;b0wckvHk;ESifh qef;
ppf=unfhawmhrS xkduJhokd@aom onf;cH
a&mifh&Jr_/ pGef@v$wt
f epfemcHr/_ xkduJhokd@
Ekdiif Ha&;tay: tjrwfrxkwrf _/ ukd,u
f sKd ;
pD;yGm;tay: a&S@wef;rwifr(_ rwifr)_ / uk,
d f
usdK;pD;yGm;ESifh tm%mukd OD;xdyfryefqif
r_(ryefqifr_) wk@d udk awG@&dcS &Jh onf?
1957? wyfu xGufvmcJh+yD?
&efukef+rdK@/ prf;acsmif;/ qDqkv
H rf;&Sd Zvm;
tdro
f m/ rpifeH@xlajymvGef;aom r_eu
f yk f
ukyf tdru
f av;wGif Akv
d cf sKyfEiS hf ol@rdom;
pkw@dk 17 ESpf usef;rma&;ESifh rnDnw
G fpGm

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 185

aexkdicf o
hJ nfudk =unfu
h m tvkv
d kd pdwf
u usO;f usy/f rGe;f qk@d omG ;onf? tdro
f pf/
&mopf/ wkdufwmopfwd@k jzifh aexdkiEf ikd f
onf? ppfAsLku
d &ufrsm; &Sad ecJh+yD; jzpf
onf? xkdenf;vrf;rsm;ukd Akv
d af e0if;u
xGiaf y;/ oifay;cJo
h nf? Oyrm-opfuef
xkdufwm av#mufcdik ;f onfh enf;vrf;
rsdK;? xkdpOfu wyfrLS ;}uD;rsm; tdrw
f vHk;
uae ESpfvHk;/ oHk;vHk; aqmufEkdifcJh=u
onf? Akdvfae0if;u wyfrSL;}uD;rsm;ukd
jynfo@l bm aiGudk oH;k +y;D 0,f,o
l nf?
xked nf;jzifh ppfwyfrS xGu&f onfh wyfrLS ;
rsm;ukd +idraf tmif/ 0yfjym;atmif ae0if;
vkyx
f m;Ekid o
f nf?
ae0if;onf vlxkacgi;f aqmif
uGefjrLepfAkdvfcsKyfukd xked nf;wdk@jzifh 0,f
,lI r&Ekid cf ?hJ r&Ekid fc?Jh &,fp&m +yHK;p&m
awmh taumif;om;? Akv
d cf sKyfud,
k fwdik f
u t0,frcHcJhjcif;yif? ae0if;ay;or#
bmwckrS vufrcHbJ &&SdcJhonfh t+idrf;
pm;(yif pif ) aiG a =u;tenf ;i,f j zif h
avmufiatmifaecJ?h pm;cJo
h nf? om;o
rD; ig;a,mufudk usL&Sirf xm;Ekid ?f uk,
d x
f l
uk,
d x
f uk,
d hf tm;uk,
d u
f ;dk rdom;pk usL
&Sifausmif;q&mtjzpfESifh wm0efxrf;
&Gufco
Jh l?
bmwckrS vufrcHEkdif [kqkd
&mY Akdvfae0if;ay;onfh vGwfvyfa&;
armfuGe;f 0if vufrSwfudk wufa&muf&
,l & ef zd w f a c:cJ h o nf u k d y if rwuf
186 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

a&mufcb
hJ J jiif;y,fco
hJ nfuo
dk m =unfh
vkduaf yawmh? jrefrmhq&kd S,fvpf (rq
v) acwfwGif pD;yGm;a&;rSefor# rqv
u csKyf u k d i f x m;onf ? b,f o l r S
rvGeq
f efEidk =f u? xk@d a=umifrh rd w
d @dk tusKd ;
pD;yGm;twGuf e,fcs@J qef@usiaf &;/ trsKd ;
om;vGwfajrmufa&;/ zufqpfawmf
vSefa&;wGif wufupGmyg0ifcJh=uonfh
awmf v S e f a &;orm;wcsd K @onf 'l ;
axmuf tnHch u
H m ae0if;au|;wm ay;
wmukd ,l=upm;=u&onf? xko
d d@k zsuf
qD;/ xdo
k @kd rvdrw
fh ywf apmfum;jcif;ukd
r_rvScH=u&onf? olwd@k onf aemif
wGif rqvae0if;. owif;ay;rsm; jzpf
oGm;cJ=h uonf? vufuidk w
f w
k rf sm;tjzpf
cH, l vk d uf = u&awmh onf ? xkd o pP m
azmufvyk fief;ukd rmhufpf0g' uGefjrLepf
Akdvcf sKyfonf tHwkqef@usiu
f m csKd @wJh
onfh b0ESif@yif tcGifh ta&;uif;rJh
arSmifusaeonfh tzdEydS cf eH if;jym; vlxk
xJwGif aevmcJhol?
uk,
d u
f sKd ;rSeo
f r# pGe@f vw
$ &f if;
tvif;opfqaD r#mf&nf
=u,feaD &mifwvufvuf
tcef;quforkid ;f pOf
wlwHpOfukd qufo,faqmif
*k%fa&mifajymifajymif aecJh
w,f
'kuQawGukd xDrxif
xm0pOf&&J ifrh e_ @J

vlxt
k usdK; qufv;Hk yef;
Ekdifiw
H 0Srf;&J@ ta&;awmf
trdEkdifiaH wmf&J@ tem*wf ta&;
bHkta&;rSeo
f r# yg0ifum
&moufyefawmfvSeaf &;orm;qdw
k m
'Dvykd g
&moufyef EkdifiHa&;orm;qkd wm
'Dvdyk g
Ekid fiHudck spf jynfoludck spfwJh
rsKd ;cspq
f w
kd m 'Dvkdyg vdk@
pHerlemaumif; rsm;pGmjycJhw,f
qufvuf+yD;vnf; jyaew,f

0if;wifx
h Gef;
(xG e f ; awmuf q J =u,f e D o k d @ yk d @ wJ h u Asm
o0%f uAsmrS )
opPm awmfv Se fa &; pmay r*~Z if;/ trSwf
22? pm *7

(5)
tbk;d Akv
d cf sKyaf usmaf Zmu uGef
jrLepfygwt
D wGi;f a&;rSL; ocifatmifqef;/
Akv
d cf sKyaf tmifqef;. yHw
k u
l ,
dk yf mG ;jzpfaecJh
ojzifh ArmjynfEikd fiHa&;orm; awmfveS f
a&;orm;rsm;ESifh ppfom;ppfAkdvfwkd@t
wGuf pHerlemaumif; jzpfcJhonfr[kwf
vm;?
xddak cwf vGwv
f yfa&;&pacwf/
jynfwGif;ppfumv Akv
d cf sKyfausmfaZmESihf
acwf+yKd ifEidk if aH &;acgi;f aqmif/ qk&d ,
S v
f pf

ygwD acgi;f aqmifEiS hf qk&d ,


S v
f pfygw0D if ppf
wyfxyd yf dik ;f acgif;aqmifawGuaum rnf
okd@enf;? rnfokd@ &Sdch=J uygoenf;? , ae@
acwf ppftm%m&Si/f ppfAsLku
d &ufrsm;ESihf
E_dif;,SOf=unfhv#ifaum rnfokd@ &Sdrnf
enf;? jynfol@tm%mukd vk,uf,u
l m
wkid ;f jynf. "eOpPmwd@k udk ck;d =u/ "m;jy wku
d f
,lc=hJ uojzifh oef;u,foal X; ppfAv
dk rf sm;
jzpfvmcJh=uonf? olwkd@rdom;pk q,f
oufpm pm;rukeEf idk af wmh?
tvkyfvkyfaom v,form;/
tvkyform;/ v,fulvDrsm;/ ysHus(a&$@
ajymif;) ypPn;f rJh tvkyform;rsm;/ bG@J &
ynmwwfrsm;/ atmufq;kH v$meif;jym;wk@d
uke;f aumufp&mr&Sd iwfjywfqif;&JraJG w
cJh=uonf? tzdEySd cf eH if;jym;wkd@udk eif;csi;f
wufvmcJ=h uonfh ppfrdpm> ppf"m;jywkd@
onfum; tm%m&Sifjzpfvm=u/ tcGifh
xl;cH vl@rvkid f a&ay:qDrsm; jzpfvm=u+y;D
ppfajr&Sif}uD;rsm;/ pD;yGm;a&;vkyfief;&Sif
}u;D rsm;/ ppft&if;&Si}f u;D rsm; jzpfvmcJ=h u
onf?
vGwfvyfa&;&p? ygvDref'Drdu
k
a&pDacwfwGif tm%m&cJhonfh zqyv
ESifh qkd&,
S fvpfygwDacgi;f aqmifrsm; wyf
xdyfykdif;acgif;aqmif wcsdK@onfvnf;
wkdi;f jynf. tysut
f pD;jymyHkay:wGif "e
&Sifrsm;/ ajr&Sifya'o&mZfrsm;/ ppftm
%m&Sif rsm;jzpfvmcJ=h uonfr[kwv
f m;?
+ird ;f csr;f a&;/ wk;d wufwnf+ird af &;twGuf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 187

rpGr;f aqmifEikd fcJhonfhtjyif rD;[kef;[kef;


awmufapcJhonfh jynfwGi;f ppf w&m;cH
rsm; jzpfch=J uonf? vlxktaoG;tom;
toufcE<mwk@d onf zdEydS t
f yk pf ;dk olw@dk zef
wD;aom jynfwGif;ppf. avmifpmrsm;
jzpfc=hJ uonf?
tm%mtwGuf aumufuspf
pOf;vJ&/ ukd,u
f sKd ;pD;yGm;twGuf Ekdiif Ha&;
tjrwfxkwfaom azmufjyefaom zdEySd f
tkypf ;dk ol vlxef;pm;xJwiG f Akv
d cf sKyaf usmf
aZmryg0ifcaJh y? bma=umifrh sm; ryg0ifcJh
wmvJ? olw@kd olwd@k awG xkduho
J d@k tykyf
eH@w axmif;axmif;xaecsdefwiG f tbkd;
AdkvfcsKyf. cef@xnf}uD;jrwfr_&eH@u w
v_id v
f id_ f woif;oif;jzpfae&wmvJ? odyf
&Si;f oGm;+y?D ynm use;f rmcsKd @w/hJ ypPn;f rJ/h
tm%mrJh/ tcGiht
f a&;rJh tzdEySd fcHvx
l k
w&yfv;kH twGuf xm0&&yfwnf ke;f uef
cJah om uGejf rLepfwa,muf jzpfaevk@d ygy?J
jynfol@'Drkdua&pDtwGuf ppftm%m
&Sipf epf zsuo
f rd ;f a&;wku
d yf aJG wGxu
J uGef
jrLepfw a,mufjzpfaevk@d ygy?J
u|eaf wmf Tok@d ajymif;jyefveS f
pOf;pm;=unfhrdonf? ppftm%m&Siaf wG/
ppfAsLkdu&uf uvdru
f uspftm;vHk; t
bk;d Adv
k cf sKyfuho
J d@k vlxu
k kd av;pm; trGef
tjrwfxm;/ +idrf;csrf;vGwv
f yfr_ukd cspf/
zdEdyS t
f Ekid fusifhr_ukd rke;f wD;pufqkyf/ wkdif;
jynfESihv
f rl sKd ;ukd wkdwao cspo
f nfhcspf
pdwfES ifht wl vGw fajrmufap&ef }uH

aqmif ke;f uefaernfqv


dk #if olw@dk onf
vlx.
k &efo/l wkid ;f jynf.&efol jzpfvm
rSmr[kw?f oef;u,folaX;jzpfvmp&m
ta=umif ; r&S d ? Ak d v f c sKyf a tmif q ef ; /
AkdvfcsKyfausmfaZmESifh pGef@v$wft epf
emcHaom awmf vSef a&;orm;rsm;uJo
h @dk /
tbkd;Akv
d fcsKyfuho
J d@k vlxkudck spfaom vl
xk&@J Akv
d cf sKyfawG jzpfvmrSm tao csmyJ?
tbdk;uJhokd@yif cef@xnf jrifhjrwfonfh
*k%fodumQ }uD;jrwf yef;yGih&f eH@awGu w
oif;oif; w}uKd i}f uKd if jzpfaerSmayg?h u|ef
awmf Tod@k pdwf ul;kyyf kH a&;jc,fro
d nf?

188 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

e,fcsJ@e@J zufqpfyg
awmfveS &f m a&S@wef;
wkwjf zL armif;xkwyf JG
&JwahJ rmfueG ;f ?
wkid ;f jynf&ef [lor#
ol wkdu&f a&S@wef;rSm
ppfyaJG wG +y;D wJhcg
,rf;aiG@rmS olratmif;
ppftm%m olrruf
ppfrif;quf olraxmifbk
+ird ;f csr;f atmif csKd ;jzLv$wyf gv@kd
r_id ;f ocifxaH wmfyg;rSm
ppfrek ;f ol jynfph pfom;&,fv@dk
tm;xkwcf ahJ =umif;?
armif p G r f ; &nf

2007 rwfv 27 &uf


awmfvSefa&;ae@?

(Ak d v f c sKyf a usmf a ZmuAsm acgif ;


pOfj zifh opPm awmf v S e fa &; pmayr*~ Zif ;
trS w f 22? pm 85)

&JabmfoHk;usdyf0if tcsif;csif;
vnf; rwlawmh? &SifoefyjHk cif; rwl=u
awmh? aoawmhaum? rwl=uawmh?
Akdvaf e0if;u ppftm%m&Siftjzpf wkdif;
jynf ESiv
hf rl sKd ;. t"du &efo}l u;D tjzpfEiS hf
aocJo
h nf? orkid f;wGif zufqpfppf&mZ
0wfaumiftjzpfESifh aocJ@onf? Adkvf
atmifqef; xlaxmifco
hJ nfh vGwaf jrmuf
a&;wyfrawmf / umuG,f a&; wyfrawmf
udk vlxu
k dk tEdik u
f si/hf rk'rd ;f usiahf om/ ppf
&mZ0wfr_ txyfxyf usL;vGeaf om w
vufuidk f cg;yku
d af qmifwyftjzpf ajymif;
vJypfco
Jh l? tazmufjyefq;Hk taumuf
uspq
f ;kH / ol&aJ bmta=umifq;kH / ppfacgi;f
aqmif ppftm%m&Sit
f jzpfEiS fh aocJo
h ?l
=unfh/ wkdif;jynfvnf; pkwfjywf a=urG
oGm;cJ?h oGm;aeqJ? jynfwiG ;f ppf,rf;ck;d eH@?
r$ex
f al eaom wkid ;f jynf? jynfwiG ;f ppf t
&Snf=umqHk;/ tk;d awmifvdt
k yHkq;Hk wkdif;
jynf? Akdvo
f ef;a&$/ Adv
k farmifat;/ Akv
d f
ode;f pde/f Akv
d rf if;atmifvid_ Ef iS hf Akv
d af &$ref;
wkd@ ppftkyfpu
k vnf; ae0if;vrf;pOfay:
rSmyJ av#mufvrS ;f +yKH ;aysmaf e=uqJ?
uGejf rLepf tbd;k Akv
d cf sKyfurl vl
xk&efol ppf&mZ0wfaumifrsm;ESifh t

awG;tac: rwl/ vrf;pOf rwl? tusifh


odumQ rwl? tzddESdyfcHjynfolvlxkukd cspf
&if; wkid ;f jynfudk tav;teuf cspjf rwfE;dk
&if;/ vGwv
f yfa&;/ +ird ;f csr;f a&;ESihf jynfo@l
'Dru
kd a&pDtwGuf wkduyf 0GJ if&if; aoqHk;
cJo
h ?l ol&aJ umif;rsKd ;cspf jynfcspt
f jzpf ao
qHk;cJhol? *k%foduQm}uD;rm;jrifhjrwfpGm
aoqHk;cJhol? vlxk. cspfcifav;pm; OD;
nwf *g&0jyKjcif;ukd cH,cl &hJ ol tjzpfEiS ?hf
(6)
q,fpEk pS f &mpkEpS f
apmfum;rku
d fidk ;f wJah cwf&@J
av;vHvw
S hJ 0efxyk 0f efy;dk rsm;
tbzk;d ouf&n
S f
cg;usdK;rwwf cg;ukdif;atmif
xrf;aqmifaecJh
usaemfwd@k vli,f vl}uD;awG
jynfolawG
tbzd k ; ouf & S n f u k d tm;
emaerdaygh
twk,l tm;usrd
Akdvcf sKyf touf 90 jynfh arG;
ae@twGuf u|efawmfuAsmzGJ@E@GJ oDuk;H cJh
zl;onf? touf 93 tbkd; uG,fvGef
aomtcg acwfw@kd . av;vHaom 0ef
xkyf0efykd;rsm;ukd ol ypfcsxm;cJ&h awmh
onf? 1300 jynfh ta&;awmfykw
H iG f 19
ESpt
f &G,f oydww
f yfom; ausmif;om;rS
onf awmfvSefa&;orm;tjzpfESifhyif

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 189

uG,v
f Geo
f nfh 2012 txd ESpaf ygi;f 74
ESpf? xm0& awmfveS fa&;orm;tjzpf
urn;f xkd;&onfh orkdif;ESpf umv? ol
uG,fvGecf +Jh yDqakd omfvnf; orkdi;f acwf
rsm;xJwiG f wifuseaf ecJo
h nfh *k%yf 'k pf ed f
yGirhf sm;um; +yKd ;jyufvif;yaeqJ?
xkpd ed yf iG rhf sm;xJrS awmf vSeaf &;
orm; ol&aJ umif; 0wfakH y:wGif k;d om;
ajzmifrh wfjcif;ESihf rdrt
d rSm;ukd ESrd cf s0efco
H /l
wkd;v#dK;awmif;yefol *k%fyk'fpdefyGifhwkd@
onfum; pDjc,fxm;qJ awmufyqJ
jzpfonf? Akdvcf sKyfu olukd,fwdik yf g0if
wkdufckdufcJh&onfh ppfyGJ/ wkdufyGJrsm;ukd
oHk;oyf&mY *syefacwf {&m0wD jrpf0
u|e;f ay: u&if-Arm ydyuQwdu
k yf w
JG Gif
OD;aqmifco
hJ r# aemifaomtcg aemifw
&cJah vonf? xkpd Ofu ol@toufrmS 23
ESp?f vGwv
f yfa&;&+y;D p Akv
d af e0if;. ppf
trde@f t& tif;pdew
f u
dk yf w
JG iG f yg0ifc&hJ jyef
onf? ol@toufu 30? i,f&,
G jf cif; ESihf
ppfrdef@emcH&onft
h wGuf ol@trSm;ukd
ol 0efccH ?Jh aemifw&I rqHk;jzpfcho
J nf?
Ekid if aH &;cGjJ crf;pdwjf zmjcif;ESit
hf wl uk,
d t
hf
jypfudk uk,
d jf yefjrifum ESrd cfh s0efco
H ?l vlxk
ukd wkd;v#Kd ;awmif;yefo?l tJ'g Akdvcf sKyf
ausmaf ZmyJ? ausmif;om; rsKd ;cspf awmf
vSefa&; ppfom;wOD;r#om/ trde@f emcH
a&;om t"d uxm;cJ ho nf [k ol @
orkid ;f ukd aumufcsuaf y;cJo
h nf?
vuf, mqkd&S, fvpf acgif;

aqmifrsm; ppfwyfacgif;aqmifrsm; Akv


d f
ae0if; e0w/ etz/ }uHzh @GH ppf&mZ0wf
aumifrsm;onf aoomoGm;a&m jynf
wGif;ppfESifh ywfoufI bmwckrS aemif
w&roG m ;=u? ,ck v uf& S d ppf a cgif ;
aqmif/ ppf&m 0wfaumifrsm;onfvnf;
uk,
d t
hf jypfudk ESrd chf s0efcH awmif;yefz@dk a0;vk@d
2008 ppf u|efjyKzGJ@pnf;yHkESifh ppf&mZ
0wfr_wkd@ukd tumtuG,f ay;xm;cJh
onf? av#mfypfcJhonf? tpkvkduftyHk
vkduf owfjzwfr_/ rk'drf;usihrf /_ vludk ckdif;
EGm; ckid ;f u|t
J jzpf owf rSwrf _ tEkid u
f sirhf /_
axmifwGif;tjyifY owfjzwfnOf;yef;
ESdypf ufr_/ &Gmaygi;f tdrfaygif;rsm;pGm rD;_d@
zsufqD;r_/ rD;avmifwkduf oGif;r_wkd@ukd
av#myf pfI &ygrh vm;? Tok@d jzpfv#if ppf
tm%m&Sipf epfEiS hf ppfAsLdu
k &ufrsm;rSm
vlxk. &efo/l vl@tzGJ@tpnf;. &efol
jzpfaejcif;ukad um av#myf pfI &ygrh vm;?
&Ekid yf grnfvm;?
Akdvcf sKyfonfum; ppftm%m
&Sif zufqpfppftyk pf x
k rJ S ke;f xGucf o
hJ nf?
ppftm%m&Sifpepf EGHykyftkdifxJrS qef@
xGuv
f mcJu
h m 'Dru
dk a&pDopf a&opfajr
opf zk@d o?l touf 38? 1957 wGif wyfrS
xGuf vmcJo
h nf? qk&d ,
S v
f pfwyf/ ae0if;
cg;yku
d af qmifwyfrS vGwaf jrmufvmcJjh cif;
yif ? uk d ,f wk d if wkd u fc Jh & ? uk d, f wk di f
aemifw '%f &m &vmcJho nfh ppfy GJ
wkduyf Jt
G wGuf orkid ;f au; qyfvu
kd jf cif;

190 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

yif? jynfwiG f;ppf &yfpJa&;/ jynfwGi;f +idrf;


csrf;a&;twGuf q&m}uD;r_di;f ESifh txuf
oefq;Hk v_y&f Sm;cJ?h q&m}uD;r_id f;u OuU?
AkdvfcsKyfu 'kOuU? +idrf;csrf;a&;w&m;
a[m=um;pOf 'kOuU. toufrSm 40
0ef;usi?f q&m}uD; uG,fvGecf t
Jh +yD; 'Drkd
ua&pDqdwfokOf; arSmiftwd usvmcJh
onfh tcsdew
f Gif vufeufuikd f awmfveS f
a&;ok@d a&muf vmcJhonf? ol. rdcifygwD
ArmjynfueG jf rLepfygwD awmfveS af &; tvH
awmfatmufwiG f wku
d f yG0J ifco
hJ nf? 1976
Zlvikd f 20?
(7)
ygwDA[kdaumfrwD0if rdom;pk
wcdsK@EiS t
hf wl Akv
d cf sKyw
f @dk om;tz 0efxrf;
a[mif ; rsm;aexk di f & m xk d & d y f o m t
aqmuf t OD w G i f aexk d i f = uonf ? r
vSr;f rurf;wGif tyef;ajz jynfo@l yef;+cH wck
&So
d nf? tkyq
f idk ;f ,Surf ;kd xm;aom yef; yif
yef;EG,f yef;cufrsm;atmufwGif pdrf;vhJ
uefom &So
d nf? vSycef@xnfonfh yef;+cH
u +rdK@ukd tvSqifoaeonf?
xkdyef;+cHwGif AkdvfcsKyfudk AGD'D,kd
kdufjzpfonf? {+yDveHeufcif; aea&mif
jcnfu =unfvifvGe;f pGm ajrjyifo@kd jzm
usaEG;axG;? a&mifpykH ef;yGirhf sm;ay:wGif ae
jcnfu vdyfjymawGvkd qGqG&G&G em;ae
vsuf? Akv
d cf sKyfEiS hf rrvSukd AD'G ,
D u
dk ifr&m
jzifh u|efawmfu kduful;onf? aemuf

awmh tpDtpOf ajymif;vkdufonf? Akv


d f
csKyfEiS hf u|eaf wmf vrf;wGaJ v#mufyu
kH dk rr
vSu kdufu;l onf? oHjzLacsmif;jzifh jyK
vkyx
f m;onfh vufuidk w
f w
k u
f dk axmuf
I axmufI Akdvcf sKyfu wa&G@a&G@vrf;
av#mufonf? u|eaf wmfu Akv
d cf sKyf ab;
wGif wGJvsufaz;ul&if; pum;wajym
ajymESihf av#mufonf? em &D0ufcef@ =um
rnf?
xkdpOfu bk;d ouf&Snf Akdvcf sKyf
u usef;rma&; }uD;}uD;rm;rm; csdK@,Gif;
jcif;r&Sad o;? Akv
d fcsKyfw@dk om;tzaexkdif
aom wkdufcef; oH;k xyfo@kd avSum; xpf
rsm;twkdif; AkdvfcsKyfu wufvkdufqif;
vkduf? jynfol@yef;+cHwGifvnf; vrf;
av#muf avhusichf ef; vkyaf eus? touf
&Spfq,f zk;d ouf&n
S f Akdvcf sKyfonfum;
pdwaf &muk,
d yf g }uhH ckid af p&ef awmifx
h m;
qJ? tm;xkwf}udK;pm;qJ? ArmvlrsdK;
touf&Spq
f ,f ckepfq,f tbk;d tkdwd@k
onf xH k; pH t wk di f; wukd ,f a &vGw f
ajrmufa&; twGub
f moma&; ,H=k unf
csufjzifh wrvGef (aemufb0)twGuf
[kqu
dk m wukyfuyk f w&m;tm;xkwf+yD
aygh? tbkd;url ArmjynftzdESdyfcH vlxk
vGw f ajrmuf a&;twG uf wuk yf u ky f
tm;xkwq
f ?J uHo;kH yg; (um, uH/ 0pDu/H
raemuH) wk@d jzifh pdwfyw
k D;pdwf qJ? Akv
d f
csKyfvnfyif;wGif xkdvGwfajrmuf a&;/
jynfol@'Drdu
k a&pDa&; vnfqJG pdwyf kwD;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 191

0wfqifxm;onfukd u|efawmf pdwf


xJwiG f jrifae&avonf?
yef;ukdif; yef;EG,f yef;yGifhrsm;
atmuf w G i f Ad k v f c sKyf E S i f h t wl vrf ;
av#muf+yD;aomtcg ausmufom;xkdifcHk
wGif Akv
d fcsKyfudk xkdifap+yD; tem;,lckdif;
onf?
Akv
d cf sKyf armoGm;+yv
D m;
yHrk eS f use;f rma&;av u
h sichf ef;
aygAh sm
Akv
d cf sKyu
f +yKH ;vsuf wk;d oufpmG
ajymonf? tem;,laepOfrmS yJ Armjynf
aus;vufv,form;b0ukd tpjyK+yD;
aqG;aEG;jzpf=uonf? u|eaf wmfu Akv
d cf sKyf
ukd awG@qHkar; jref;cef;vkyfvkdufonf?
v#yfwjyufrmS yJ xkid &f mu ae&ma&G@um
AGD'D,kduifr&mukd toifhjyif cvkwfzGifh
onf? Akv
d cf sKyf u cg;ukq
d ef@/ rsuEf mS armh
um jyefvnf ajz=um; aqG;aEG;onf?
AkdvfcsKyfatmifqef; rusqHk;rD
vGwv
f yfa&;&v#if ajr,mawmfvSefa&;
vkyfzdk@ rnfod@k rnfyHk pDrHude;f a&;qGJcJhyHkukd
u|efawmfu ar;onf? xk@d aemuf rsuf
arSmufumv ppftm%m &Sipf epfa=umifh
vlpOfrrDaom v,fo rm;xk}u;D ESihf v,f
ulvDrsm;. ppfajru|efb0 vGwfajrmuf
a&;ukd u|eaf wmfu ar;onf?
AkdvfcsKyfatmifqef;. 1946
arv 14 &ufae@ rdef@cGef;ukd tbkd; Akv
d f
csKyfu yxrOD;pGm &nfne ;f onf? 'kw,
d

urBmppft+yD; ppfajrjyifjzpfco
Jh nfh Arm
jynfudk jyefvnf xlaxmif&f onfh umv?
ppfrjzpfru
D qif;&JwiG ;f eufaom/ au;EGH
awmxJ epf0ifaeaom v,form;b0
ukd ppfu xyfI qifajcaxmufjzifh eif;acs
cJo
h jzifh tqkd;0g;qH;k jzpfchyJ u
kH dk zk;d ouf&Snf
u &Sif;jyonf? Adv
k cf sKyfatmifqef;/ok@d r
[kwf ocifatmi q
f ef;u xkv
d ,f orm;/
v,fuv
l w
D @dk udk vGwaf jrmuf a&;twGuf
rde@f ceG ;f xJwGif yHak zmfcahJ =umif; ajymonf?
Akv
d cf sKyf&@J pDrefued ;f xJrmS yx
rqift
h aeeJ@ v,form;awG&@J vnfrsKd ukd
eif;npfxm;wJh v,fo;D pm;c/ v,fcGef
awmfeJ@ au;+rDt&yf&yfudk av#mfypfzk@d yJ?
pyg;aps;E_ef; jrifhzkd@/ ukefaps;E_ef;cszkd@/ ppf
a=umifh ysufpD;cJhwJh tkd;tdrfrsm;ukd jyef
vnfwnfaqmufz@dk / opf0g;rsm;ukd ,m,D
tcrJh ckwcf iG haf y;zk@d / trawmf a=u; xkwf
acs;zk@d y?J 'kw,
d tqifu
h awmh qif;&Jb0
u vGwfajrmufa&;/ acsmifcsw
d Jh tvwf
wef;pm; v,form; jzpfa&;twGuf v,f
vkyfolwkdif; v,fykdifcGifh&Sd&r,fqkdwhJ
au;a=umfot
H wkdi;f ajr&Sifpepfukd uef@
owf+yD; v,f,majr a0jcrf;a&; vkyf&ef
jzpfw,f? wwd,qifu
h awmh v,f,m
ajr jyKjyifawmfveS af &;xJrSm v,f,meJ@
acwfro
D yd yH` nm aygi;f pyf vkyu
f idk af &;jzpf
w,f? 'guawmh t=urf;zsi;f aygh
u|efawmfu toHvnf;zrf;/
uifr&mjzifh teD;ta0;csdeu
f m 0ef;usif

192 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jrifuiG ;f ESihf tbk;d ESihf rrvSyk yf u


kH dk rSww
f rf;
wifonf?
'kw,
d urBmppft+yD; trsKd ;om;
pD ; yG m ;a&;uk d rnf o k d @ rnf y H k x l a xmif
rnfqdo
k nfudk pdwu
f l;,OfchJ &nfpl;cJhyHkukd
us,fus,jf yef@jyef@ zk;d ouf&n
S fu &Sif;jy
onf ? tbk d ; u 1946-47 0ef ; usif
twdwo
f @dk yso
H ef; a&muf&daS ecJo
h nf? ol
. rsufESmrlxm;&m wkdufwm acgifrkd;rsm;
ukd ausmv
f eG +f y;D aumif;uifjymjymxJ pku
d f
=unfh awGai;aeyHrk Sm orkid f;kyfyku
H m;csyf
rsm;ukd jyefvnfveS favSm =unfh_aejcif;
jzpfaeayvdrfhrnf? ESpfaygif;ajcmufq,f
ausmfrS e,fcsJ@qef@usifa&;/ trsdK;om;
vGwfajrmufa&; wkdufyGJorkdif;xJ jyef
a&mufomG ;cJhy&kH onf?
'Dae@}uHKawG@ae&wJh v,fo
rm;awG v,fuv
l aD wG&@J tzdEydS cf H ppfu|ef
b0/ vlpOfrrDEidk af wmhwhJ b0awGudk tbk;d
odjrifcHpm;ae&+yDy?J 'Dawmh 1946 w0kduf
u ocifatmifqef;&J@v,f,m ajr jyKjyif
awmfvSeaf &;eJ@ 'Duae@ Armjynf vl@tzGJ@
tpnf;rSm vkyf&r,fh v,f,majr jyKjyif
awmfveS af &;[m twGi;f okyf tESpo
f m&
t& uGmjcm;r_ &SdEikd fygovm; Akv
d cf sKyf
wc%rSmyif tbkd;AdkvfcsKyfu
wH@k vnfw@Hk jyefco
Jh nf? ol@Ew
_ cf rf;ay:wGif
w0ufrhJ w0uf+yHK;xm;avonf?
zdEydS af oG;pkyyf ckH si;f / t"rR tEkid f
usifhyHkcsif; twlwlyJ? 'gha=umifh ukdvkdeD

t&if;&Siaf wG&@J vufatmufu v,fo


rm;awGe@J ppftm%m&Siaf wG&@J ppfocH mG
atmufu v,form;awG[m rw&m;
zdEydS f aoG;pkycf &H yHck si;f / t"rR tEkid u
f sihf cH&
yHck si;f uvnf; twlwyl gy?J ajrykid &f iS f cspf
wD;awG&@J ae&mrSm ppftm%m&Sif ppfAsL
ku
d &ufawGu,
dk w
f idk /f olw@dk &@J vufa0cH
pD;yGm;a&;orm;awG uk,
d fwkdifu ajrykid f
&SifawG/ tm%m&SifawG jzpfaewJhtcg
usawmh zdEydS rf _ ppfozH aESmif[
h m yk+d y;D jyif;
xefw,f? 'D'%f&m'%fcsufukd u|ef
awmfwkd@wkdif;jynf&J@ aus;Zl;&Sif v,f
orm;awG/ v,fulvaD wG[m vSdrhyf drfh
cg;pnf; cH=u&w,fAsm? tJ'DtwGuf
&ifxrk em jzpfv@dk rqH;k bl;Asm? 'Dae@ u|ef
awmfw@dk tm;vH;k vky&f r,fh v,f,majr
awmfvSefa&;[m AkdvfcsKyfatmifqef;
&nfpl; pDrHcJhwJh ajr,mawmfvSefa&;eJ@
tESpfom&tm;jzifh ruGmjcm;vSygbl;?
csKy&f &if awmh e,fcs@J uv
dk edk aD cwfu e,f
csJ@qef@usifa&; vGwfvyfa&;eJ@ ajr,m
awmf vSeaf &; ayg?h 'Dae@umvrSm ppftm
%m &Sifpepfzsuford f;ypfa&;eJ@ 'Drkdua&
pD/ ajr,mawmfveS fa&;[m tjrm yJAsm?
tbkd;AkdvfcsKyfu tvnft
vwfwef;pm; v,form;rdom;pkrS arG;
zGm;vmcJhonfh v,form;tEG,f0if?
u|eaf wmfEiS hf tbk;d u v,form;rdom;
pkrS arG;zGm;vmcJo
h rl sm; jzpfaeojzifh v,f
orm;b0ukd aqG;aEG;aomtcg yk+d y;D +red f

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 193

&SufvSonf? ppfu|efv,form;b0
vGwfajrmufa&;onf wkid f;jynfwckvk;H
ppfu|eb
f 0rS vGwfajrmufa&;ESihf tjrm
nDtpfudk jzpfaecJyh u
kH dk tbk;d u xyfwvJ
vJ ajymaecJhonf?
[kdae@u npmpm;t+yD;wGif
jrefrmo}uFeftacGrsm;ukd =unfhjzpf=u
onf? o}uFet
f zGJ@rsm;. u[efqkd[ef
ESihf aw;oDcsi;f rsm;ukd u|eaf wmfw@kd 3 OD;
=unfh c_ pH m; jzpf=uonf? ky&f iS rf if; om;
tqkad wmf aZmf0rf;ESihf ky&f iS rf if; orD;}u;D
a':EGJ@EGJ@pef;wkd@.tzGJ@u wifqufonfh
o}uFefaw;oDcsif;ESifh ,Ofaus;r_ tvS
tuaw;oHwkd@u AkdvfcsKyf. awGGa0
rsuf0ef;udk tvGrf;rsuf0ef; jzpfapcJh
ovm;? yDwd&ifckefoHjzifh rsuf&nfa0
apcJah vovm;?
ukdpkd;csed fa&azazu olwd@k
tzG@J oDcsi;f qdw
k m ,Of,Ofaus;aus; u
=uwmukd odyfoabmuswm? Arm
o}uFef/ Armhaw;oH/ Armh0wfpm;qif
,ifr_qkdawmh cef@vnf;cefh/ ,Ofvnf;
,Ofw,fr[kwv
f m;? azazu at;uGm
oabmusw,fumG wJh? wzGzG tm;ay;
aecJhwm
rrvS ajymjyonfukd =um;&
pOfwc%rSmyJ u|efawmhf&ifonf 0rf;
om0rf;enf; a=uuGJrdjyefonf? [kwf
w,f rrvS/ [kww
f ,f[k axmufcH
ajymqkd&if;u &ifqkd@rdonf? tbkd;Akv
d f

csKyfonf rdcifygwD&d&S m awmfvSeaf &;a'


ookd@ a&muf vmcJh onf ? xdk@ aemuf
jynfyok@d rawmf wq/ ar#mv
f ifrh xm;bJ
a&mufcJh&jyefonf? ESpfaygif;oHk;q,f
ausmfcJh+yDyJ? trdajr trd,Ofaus;r_ukd
vGr;f cJo
h nfh &ifcek o
f rH sm;onf b,fawmh
rS a[mif;jrif;oGm;rSm r[kwf[k tbk;d .
&ifckefoHudk ,Hk=unfryd gonf?
jynfwiG f;+idr;f csrf;a&; v_yf&Sm;r_
acgi;f aqmif tbkd;ocifud,
k fawmfri_d ;f .
wynf&h if; 'kOuUjzpfonfh tbk;d Akv
d cf sKyf
onf wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&;/ 'Dru
dk a&pDEiS hf
+ird f;csr;f a&;wkd@ukd raoqH;k rD jrifawG@csicf hJ
=uonf? ok@d aomf a&$jynfawmf ar#mw
f idk ;f
a0;qJ? tbk;d uawmh wkdi;f jynfukd vGrf;
onft
h vGrf;u a0qJ tm;wif;qJyif?
xufjrufwJh u|efawmfwkd@ jynfolvx
l k
awG r&yfrem; ke;f uefvy_ &f mS ;aeor# w
ae@rmS olw@dk vkcd siw
f hJ vGwv
f yfa&;/ 'Dru
dk
a&p/D +ird ;f csr;f a&;ukd &uk&d &rSmaygh [lI
tm;wif; rmefwif;cJo
h nf?
u|efawmfjyefrnfhae@u tbkd;
Akv
d cf sKyfudk rcGcJ mG rD a=uuG0J rf;enf;pGm *g&
0jyK OD;cku
d u
f efawmhpOf/ Akv
d cf sKyu
f dk wv_u
d f
wvSJ wif;wif;zufI E_wfqufpOf qkdcJh
onfhtwkid f; u|efawmfu
h kd tm;wif;ay;
cJhonf? tbkd;eJ@ u|efawmfhwk@d ukd =unfh
um rrvSu +yHK;onf? ndKr_dif;aeaom
rsuEf mS ay:u tm;wif;t+yKH ;yif jzpfrnf?
,ckwc%rSmyJ bkd;ouf&Snf

194 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

AkdvfcsKyfausmfaZm. kyfyHkv$m ed*Hk;ykdif;ta=umif;ukd AdkvfcsKyfESifh aemuf qHk;cGJcGm


E_wq
f ufc&hJ pOfutwkid ;f rsu&f nfw@dk EiS hf wkwq
f nf xm;cJ&h onfh u
d_ o
f w
H @dk jzifh a&;jc,f
rdygonf?
tbkd;Akv
d fcsKyfa& tbkd;&J@ vufqifu
h rf; wkdif;jynftvGrf;awGu &ifxJu
&S&d if;pGJ tvGr;f awGay: xyfqifh xyfy;dk apcJah yg?h tckawmh tbk;d udv
k nf; ykv
d rG ;f / wkid ;f jynf
ukv
d nf; ykv
d @dk vrG ;f cJah ygh tbk;d &,f? tbk;d kyyf v
kH m$ ukd tbk;d aoqH;k usq;kH cJw
h hJ wESpjf ynfh
ajrmuftwGuf a&;jc,f&if; tvGr;f rsuf&nfeJ@ ed*Hk;csKyfvkdufygw,ftbkd;? vlxk kef;
uefrw
_ u
dk yf aJG wGxrJ mS wom;wnf; wv$mwnf; yg0ifek ;f uefz@kd twGuf aqG;ajr@ tvGr;f
awGudk tiftm;opftjzpf t+rx
J m0& ajymif;vJypfae&r,f r[kwv
f m;tbkd;?
awmfveS af &;orm;qkw
d m
rdrdukd,fukd accs
wwfEdik o
f r# accs
tJ'Du tykid ;f tpawGe@J
jynfoludk a&$cscsio
f lawGyg?
aerif; eD
(u|Ef k y f . zG i f h [ 0ef c Hc suf acgif ; pOf j zif h u Asm
opP m awmf v S e f a &;pmayr*~ Z if ; / trS w f 22/ pm 94)

armifpkd;csdef
azazmf0g&D 18/ 2013?
eHeuf 3 em&D?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 195

vla oayr,fh

orki
dk ;f rao
cifr rrsKd;

vlawG[m uk,
d o
hf rkid ;f uk,
d af &;=u&avh &Syd gw,f? 'Dvdk a&;om;=u&mrSm vltrsm;pk&@J
orkdi;f u aoqH;k oGm;csed frSm tvdkvkd aysmufuG,foGm;wwfygw,f? tcsKd @val wG&J@
orkdif;usawmh vlraocifuwnf;u }udKwifaoqHk;aewwfygw,f? &Sm;&Sm;yg;yg;
vlwcsKd @&J@ orkdi;f awGuom vlaoayr,fh orkdi;f raobJ aemifvmaemufom;
rsdK;qufopfawGt=um;rSm qufvuf &Sifoefaewwfygw,f? 'Dvkd&Sm;&Sm;yg;yg;
vlawGxrJ mS Akv
d frLS ;csKyfausmfaZmvnf; yg0ifygw,f?
orkdif;qkdwm jzpfpOfw&yftjzpf tcsdefumvawG ykdif;jcm;owfrSwfwJh
_axmifu
h ae =unfrh ,fq&kd if Akdvaf usmfaZm[m jrefrmhEdik if Ha&;&J@ ajymif;vJr_ trsm;
tjym;rSm b0rsKd ;pHu
k ae yg0ifco
hJ w
l a,mufjzpfygw,f?
e,fcsJ@ukd qef@usifol (0g) &JabmfoHk; usdyf0if
Armjynfvw
G v
f yfa&;orkid ;f rSm xif&mS ;wJh &Jabmfo;kH usyd 0f ifwOD;jzpf+y;D / 1942
ck Zefe0g&v
D rSm Armhvw
G fvyfa&; wyfrawmf (bDtdik af t) u *syefwyfrawmfe@J twl
ppf a=umif;oH;k a=umif;cG+J y;D +Aw
d o
d # vufatmufcH Armjynfudk jyefvnford ;f yku
d cf &hJ mrSm
OD;pD; acgi;f aqmifyg0ifcho
J l wOD; jzpfygw,f?
196 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

zuf q pfa wmfv Se fa &;acgif; aqmif


zufqpfwu
dk zf suaf &; jynfo@l vw
G v
f yfa&;tzG@J }u;D (zwyv) &J@ ed'ge;f tpvk@d
qkdEkdifwJh ocifpkd;eJ@ AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@&J@ v#dK@0SufawG@qHkaqG;aEG;yGJ[m yJcl;pHjy
wyf&if;xJu Akv
d fausmfaZm&J@ tdyfcef;xJrmS usi;f ycJhwmjzpfygw,f? zufqpfawmf
vSeaf &;ukd ppfwikd f;}uD; 7 wkid f; cGJ+yD; qifE$Jch&J mrSmvnf; wkdif;tvkduf ppfa&;acgif;
aqmifwOD;tjzpf OD;aqmifyg0ifcyhJ gw,f?
nDn Gw fa &;E_d; aqmfa omwyfr SL ;
1945 ckEpS f =o*kwv
f 12 &ufae@rmS Armjynfvw
G v
f yfa&;eJ@ jyefvnfxal xmif
a&;vkyfief; t&yf&yftwGuf nDnw
G f=uzkd@ E_;d aqmfpmukd Armhwyfrawmf acgif;aqmif
10 OD;u xkwfjyefa=unm&mrSm acgif;aqmifwOD;tjzpf vufrSwf a&xkd;yg0ifcJh
oljzpfygw,f?
jynfyusL;ausmfr_ukd OD; aqmifxGe f; vSefc Jhol
1948 ckESpf vGwfvyfa&;&+yD; aemufykdif;umvrSmvnf; &JabmfoHk;usyd f0if
uGejf rL epfygw0D if wyfrawmft&m&S}d u;D wOD;tjzpf wyfrawmfxrJ mS wm0efqufvuf
xrf;aqmif cJhygw,f? wkwjf zLusL;ausmrf _}uD;ukd wkducf u
kd af &;twGuf 1954 ckEpS f
rwfvrSm bk&ifaemifppfqifa&;/ 1955 ckESpf rwfvrSm &ef}uD;atmifppfqifa&;pwJh
ppfqifa&;}uD;rsm;ukd vnf; OD;pD;qifEcJ$ &hJ ol jzpfygw,f?
uGe fjrLepf=u,fe D
1956 ckESpfrSm wjynfvHk;u jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
awmif;qkd aecsed rf mS yJ zqyvtpk;d &u atmifrmC ppfqifa&;}uD;ukd qifEJc$ hyJ gw,f?
'Dppfqifa&;}uD;twGif;rSm AkdvfausmfaZmeJ@ ocifoef;xGef;wkd@ v#dK@0SufqufoG,f
aea=umif; ,lqEkdifzG,f pm&Gufpmwrf;rsm; yg0ifaom zkdifwGJodrf;qnf;&rdwmeJ@
qufpyf+yD; wyfrawmfwGif wm0efqufvuf ray;oifha=umif; umuG,af &;OD;pD;csKyf
Akdvfae0if;&J@ tpD&ifcHwifjycsuft& 1957 ckESpfrSm wyfrawmfrS t+idrf;pm;ay;cH
cJ&h ygw,f?
jynfw Gi f; +idr f; csrf; a&;E_d; aqmfo l
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 197

t+idrf;pm;ay;cHch&J ayr,f AkdvfausmfaZm&J@ wkdif;jynfta&;twGuf us&m


ae&mu wm0efxrf;aqmifvpdk w
d u
f raysmufomG ;cJyh gb;l ? 1960 ckEpS f {+yv
D rSm q&m}u;D
ocifud,
k fawmfr_di;f &J@ +idrf;csrf;a&;yef=um;csuf xGufay:vm+yD;aemufyikd f;/ arvrSm
ay:aygufvmwJh jynfwGi;f +idr;f csr;f a&; E_d;aqmftzGJ@rSm yg0ifv_y&f mS ;vmcJyh gw,f?
usL;ausmfr _E S i fh e,fc sJ@ qef @ usifa &;acgif; aqmif
1961 ckEpS f azazmf0g&D 27 &ufae@rmS ay:xGuv
f mcJw
h hJ wkwjf zLusL;ausmrf E_ iS hf
e,fcs@J qef@usiaf &; trsKd ;om;aumfrwD}u;D &J@ tvkyrf a_ qmiftzG@J OuUtjzpfvnf; Ekid if
aH &;/ vlra_ &;/ pD;yGm;a&;/ bmoma&;qkid &f m tzG@J tpnf;aygi;f 29 zG@J eJ@ woD;yk*v
~ rsKd ;cspf
&[ef;&Sifvlrsm;&J@ wifajrm ufjcif; cHch&J ol jzpfygw,f?
jynfwGi f; +idr f;csrf; a&;tzGJ@ acgif;aqmif
1961 ckEpS f rwfv 9 &ufae@rmS q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f OD;pD;wJh jynfwiG ;f
+idrf; csrf;a&;tzGJ@}uD;ay:xGufvmygw,f? 'DtzGJ@rSm ocifukd,fawmfr_dif;u OuU/
Akv
d af usmaf Zmu 'kOuUtjzpf wm0efcaH qmif&GufcyJh gw,f?
vufe ufu kd i fa wmfv Se fa &;acgif; aqmif
Akdvfae0if;&J@ awmfvSefa&;aumifpDu 1962 ckESpfrSm EkdifiHawmftm%m
odrf;yku
d fcJh+yD; ppftm%m&Sifpepfukd touf oGi;f cJhygw,f? 'Dpepf}uD;a&&Snf wnf
wHha&;twGuf 1974 ckESprf Sm zGJ@pnf;yHt
k ajccHOya'ukd a&;qGjJ ymef;+yD; jrefrmhqd&k ,
S f
vpfvrf;pOfygwDacwf}uD;ukd pwif xlaxmifcJhygw,f? wwkdif;jynfvHk;tESH@rSm
zrf;yGJq;D yGaJ wGe@J jynfEh u
S cf yJh gw,f?
wjynfvk;H ppftm%m&Sipf epfatmufrmS jym;jym;arSmuf+yD; jynfol@b0awG
'kuaQ wGe@J &ifqikd fae&wmukd awG@jrifaecJh&wJh Akv
d af usmfaZm[m tcGit
fh cgaumif;ukd
apmifh pm;aecJh+yD; tcGifhta&;&wmeJ@ w+ydKifwnf; ta&S@ajrmufa'o tajcpkduf
ArmjynfueG jf rL epfygwDXmecsKyfudk awmckcd yhJ gw,f? ppftm%m&SifpepfvufatmufrS
jynfolvlxkw&yfvHk; vGwfajrmufa&;twGuf ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ A[kdppf
aumfr&Si0f ifwOD;tjzpf awmfveS f ppfudk qifEc$J yJh gw,f?

198 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ajratmuf y gwD a cgif ; aqmif


1989 ckEpS af emufyidk ;f umvrSm ArmjynfueG jf rLepfygwu
D ajratmufygwt
D jzpf
&yfwnf+yD; ArmjynfueG fjrLepfygwD A[kdpnf;H;k a&;aumfrwDtaeeJ@ Ekid fiHa&;v_yf&Sm;r_
rsm;rSm yg0if&mrSmvnf; ajratmufygwDacgi;f aqmifwOD;tjzpf qufvuf v_yf&mS ;
aecJyh gw,f?
ouf&Sdo rkdif;tbd" mef} uD;
ajratmufacgi;f aqmifwOD;tjzpf v_y&f mS ;aepOfumvrSmyJ wkid ;f jynforkid ;f eJ@
ywf oufwphJ mrsm;pGmukd a&;om;cJyh gw,f? wkid ;f jynf&@J orkid ;f jzpfpOfwidk ;f rSm b0rsKd ;pHek @J
yg0ifco
Jh l wa,mufjzpfwJhtwGuf rodrrDvkdufol aemifvmaemufom;rsm;twGuf
ouf&do
S rkid ;f tbd"mef}u;D ozG,f &SdaecJhygw,f?
vla oayr,fh orkdif; rao
Armjynf&@J orkid ;f jzpfpOfwav#mufvk;H rSm us&mae&muae wkid ;f jynftusKd ;/
vlxk tusKd ;ukd o,fy;dk cJw
h hJ Akv
d af usmaf Zm[m 2012 ckEpS f atmufwb
dk m 10 &ufae@rmS
vl@avmu}uD;uae xGufcGmoGm;cJyh gw,f? okd@ayr,fh wkid f;oljynfom; vltrsm;&J@
&ifxrJ Smawmh Akdvfausmaf Zm&J@ orkdif;[m b,fawmhrS aoqHk;rSmr[kwfovkd Akdv
fausmfaZm&J@ =u,fe0D dnmOf[mvnf; 21 rsdK;quf=u,ferD sm;&J@ &ifxJrSm ckad tmif;ae
qJjzpfyga=umif;a&;om; azmfjytyfygw,f?
cifrrrsKd;(17/ 4/ 2013)

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 199

bbAkdvfcsKyfausmfaZmtwGuf

vGr;f olhpmacG

u|erf wk@d armifErS oH;k a,muf[m azazeJ@


i,fpOfuwnf;u uGu
J mG oGm;cJ&h ygw,f?
araru azazhta=umif; w&& ajymjyae
wwfv@kd om azazukd pdwx
f u
J &if;ES;D cspf
cifaerdwmyg? azaz[m ausmif;om;
b0upvkd@ ausmif;om;or*~xrJ Sm v_yf
&Sm;cJh+yD; bD'DatacwfrSm wyfxJukd0ifcJh
a=umif; tJ'DurS 'kwd,ywf r*Fvm'kH
ppfwuUov
dk w
f uf&a=umif; pwmawGudk
ararajymjywwf y gw,f ? azazh t
a=umif; ajymjywkdif; wjcm;ppfAkdvf}uD;
wOD;vnf; ygygvmwwfygw,f? tJ'D
oluawmh azazeJ@ ESpaf ygi;f 50 ausmf 60
eD;yg; wku
d af zmfwu
dk zf ufjzpfcw
hJ hJ &Jabmfo;kH

usdyf0if AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmfaZmyg?
azazeJ@b'D aD tupvk@d *syefawmfveS af &;
rSma&m aemufydik ;f awmfvSefa&;rsm;rSm
a&m twlwl wm0efxrf;aqmifcJh=u+yD;
aemufq;Hk touft&G,f }uD;&ifh+yD; Ekdiif H
a&; wm0efawG rxrf;aqmifEikd f=uawmh
vkd@ tem;,l=uwJhtcgrSmvnf; twl
aexkdifcJh=uygw,f? u|efrwkd@rSmvnf;
tJ'Dbbukd zcifeJ@ rjcm;&if;ESD;cspcf if rdyg
awmhw,f? u|efrwkd@u azaz touf
}u;D vm+y;D ruse;f rrmjzpfvmawmh azazh
qDoGm;+yD; r=umc% jyKpkapmifah &Smuf &
ygw,f? tJ'DvkdoGm;wkid f;vnf; azazeJ@
twlwl aexkdif+yD; (wcgwavvnf;

200 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

twl aq;Hk wufae&wwfwh)J bbAkdvf


csKyfausmf aZmukda wG@&/ E_wfq uf &eJ@
azazeJ@twl u|erf wkd@u oabmxm;+y;D
jyKpkczJh l;ygw,f? jyefawmhr,fqd&k ifvnf;
azazukd vuftkyfcsD&Sdckd;uefawmhovkd
bbukv
d nf; uefawmhwwfygw,f? uef
awmhwidk ;f vnf; bbu orD;wk@d use;f rm
ygap/ csrf;omygap/ rdom;pkwckvk;H vk&d m
qEN jynf0h ygapvkd@ qkay;wwfygw,f?
ab;tE&m,fvnf; uif;ygapvk@d vnf;
rSwrf w
S f&& xnfq
h ak y;wwfygao;w,f?
2012 ckESpf atmufwb
kd m 10
&ufae@reufrSmawmh bbqHk;a=umif;
owif;awG p=um;&ygawmhw,f? pdwx
f J
r[kwyf gapeJ@v@dk qkawmif;&if;eJ@aeayr,fh
owif;u wjznf;jznf; wdusckdifrmvm
ygw,f? wu,fawmhvnf; 'Dt&G,fawG
rSm 'Dowif;rsKd ; =um;&wm[m odyaf wmh
rxl;qef;vSygb;l ? u|erf wk@d u,
dk w
f idk v
f nf;
bb&J@usef;rma&; wjznf;jznf; usqif;
vmae+yq
D w
dk m owdjyKxm;rd+y;D yg+y?D tJ'D
nrSmawmh jynfwiG ;f jynfy owif;rD'D ,m
tawmf rsm;rsm;rSm [kd;av;wa=umfeJ@
'Dowif; ygvmaeyg+yD? tpkd;&owif; rD'D
,mawGuawmif t}uD;tus,f xnfh
oGi;f a=unmay;aewmawmif wtHw
h =o
awG@jrifvm&ygw,f?
u|efrwkd@vnf; rrvS (bb&J@
orD;}uD;)qD vSrf;zkef;quf+yD; 0rf;enf;
pum; qdk &ygw,f ? 'ght jyif &efuk ef

prf;acsmif;rSm&Sw
d hJ bbaexkid cf &hJ m tdru
f kd
vnf; oGm; a&muf cJyh gw,f? tJ'Dtrd u
f dk
u|erf wk@d nDtpfr 3 acguaf &mufygw,f?
uG ,f v G ef w ,f= um;+yD ;aemuf & ufr S m
w}udrf/ &uf vnfqrG f;oGwfcsdef w}udrf/
wvjynfh qGrf;oGwcf sdef w}udrf/ 3 }udrf
wdwdyg? tJ'Dtrd frSm bb&J@ nDe@J ErS / 2
a,mufu 'kid cf +H y;D {nfch Haeygw,f? bb
&J@ESr[m bbeJ@ tawmf wlygw,f?
bbnDuvnf; bbeJ@ kyf&nfcsi;f qif
ayr,f/h tom;u enf;enf;ndK w,f?
qGr;f au|;yGaJ wGuawmh tvGef
pnfum; oku
d +f rKd ufvyS gw,f? wvrf;vH;k
um;awG jynf@ae+yD; um;&yfp&mae&m
tawmf&mS ,l&ygw,f? wvrf;vH;k vnf;
tkef;tkef;u|uu
f |uf jzpfaeygw,f? y&d
owfawG[m xkdipf &maep&m r&Sdvnf;
rwfwwf&yfapmifah e=u&wmukd awG@ae&
ygw,f? 0kdif;0ef;ulnDae&mcs vkyaf qmif
ay;ae=uwJh vli,fvl&G,f trsm;tjym;
uk dv nf ; awG@ cJ h& ygw,f? NLD u/
Auo u/ NGO tzGJ@trsdK;rsdK;ueJ@ &if
ywfuav;awGay:rSm &ifxkd;av;awG
xk;d xm;=uwm/ 0wfxm;wJh wD&yS af wGrmS
wHqdyfawG ESdyx
f m;wmeJ@ yHkpHtrsdK;rsdK;eJ@
awG@&ygw,f? vm=uwJyh &dowfuvnf;
Ekid if aH &;tzG@J tpnf;/ vlra_ &;tzG@J tpnf;
trsdK;pHt
k jyif wOD;csif;yk*~dKvfvkdufvnf;
vlwef;pm;tv$mra&G; vm=uwm awG@&
ygw,f? wcsdK@vnf; bbukdomru

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 201

tJ'Du vlawGukdv nf; b,fol@ukdrS


odyrHk &ygb;l ? bb emrnf=um;+yD; av;
pm;or_/ 0rf;enf;or_e@J vm=uwmyg? w
csKd @vnf; u|efrwk@d vydk J rdbawG uwqifh
azmufonfcs ajymjyxm;r_e@J av;pm;+y;D
vm=uwmyg?
tvSLaiGvufrcHvkd@ ouFef;
y&duQ&mawG 0kdif;vSLwmuvnf; wyHk
wyif} uD; awG@ cJh & ygw,f ? tJ' Dq G rf ;
au|;yGrJ mS bbwk@d t&yfuvkyw
f hJ rke@f rsKd ;pHk
eJ@vnf; {nfhcyH gao;w,f? &ufvnfrSm
awmh rke@f [if;cg;eJ@ {nfhcH+yD; wvjynfrh mS
awmh axmywfxrif;eJ@ {nfhcHygw,f?
tcsdKwnfwt
Jh cgrSm tJ'Drke@f rsdK;pHek J@ {nfh
cHwmyg? bb[m wkdif;jcm;jynfjcm;rSm
uG,v
f eG o
f mG ;&ay r,fh ol@a'oae&yfrmS
tckvkd aumif;aumif;rGefrGef crf;crf;
em;em;eJ@ ol@twGupf smye tcrf;tem;ukd
&nfp;l usi;f yjyK vkyfEikd fwmukd u|erf wkd@
tvGef tm;&auseyfr+d yD; om"ktE ak rm
'em ac:rdygw,f?
u|erf wk@d bb wvjynfh qGrf;
au|;yGt
J jyefrmS awmh bbtwGuf jyKvyk f
wJh qGr;f au|;yGaJ wG bma=umifh 'Davmuf

pnf;um;&ovJqkdwmukd awG;awmae
rdygw,f?
bb[m &Jabmfok;H usdy0f if awG
xJrSm vlcspfvcl if tcH&qHk;vlwa,muf/
wkdi;f jynf&J@ tcuftcJ tusyt
f wnf;eJ@
}uHKavwkdi;f / wkid f;jynfukd u,fwif ay;cJh
olwa,muf/ wkdif;wyg;om; wkwfjzL
awG&@J usL;ausmfr_udk wkdufxw
k f ay;cJo
h l
wa,muf/ ArmhwyfrawmfrSm wku
d f&nf
ck duf& nft aumif ;qHk ; ppfAk dvfc sKyf w
a,mufpwmawGa=umifhtjyif bb&J@
woufwm vkyaf qmifr_awGudk =unfh+yD;
vltrsm;&J@ pdwfxrJ Sm 'DvlawGom wkdif;
jynftyk cf sKyfciG &hf cJ&h if igw@dk wawGa&m/ wkid ;f
jynfa&m 'Dvkdb0 a&mufrSm r[kwfbl;
qdkwhJ cHpm;csufawGvnf; yg&SdEkdifw,fvd@k
xifjrifaerdygw,f?
bb Akv
d cf sKyfausmaf Zm aumif;
&m ok*wdvm;ygap?

202 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jrifhjrifhatmif/ +idrf+idrf;atmif
(&Jabmfatmif. orD;rsm;)

u|efawmfwkdh&ifwGif;u
&JabmfOD;wif

&J a bmfp kd ;cspf


(1)
wESpfwcg vkyfa eustvkyf
2011 ck/ 'DZifbm 3 &uf?
azaz ajymvk@d &+yD? (r_,OftoH)
[Jv-kd &Jabmfupdk d;k cspfvm;/ u|efawmf &JabmfO;D wifyg?

([kwyf gw,f-&JabmfOD;wif/ u|efawmf &Jabmfpd;k cspyf g? &JabmfOD;wif aexkdif


aumif;&J@vm;?)
aumif;ygw,f/ cifAsm;wk@d aum aexkdiaf umif;&J@vm;?

(aumif;=uygw,f?)
'Dae@ u|eaf wmfah rG;ae@av?

([kwu
f -hJ u|eaf wmfw@kd odygw,f? 'ga=umifhvnf; OD;wifzke;f qufr,fhtcsdef
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 203

apmif}h uKd ae=uwmyg?)


aus;Zl;wifygw,f? u|eaf wmf&JabmfarpDudk E_wfqufO;D r,faemf?
zkef;ukd &JabmfarpDqD urf;ay;vku
d af wmh u|eaf wmfhukd E_wfqufwht
J wkdif;
E_wfquf aeygawmhw,f?
u|eaf wmf cef@rSef;rdvkdufygw,f? u|eaf wmfwkd@qDukd E_wfquf+yD; zkef;&SdwJh
usef&Jabmf awGqDvnf; wtdr+f yD;wtdrf quf=uygvrd Ofh D;r,f? (1)
'gu 'D&ufa&muf&if olvkyfaeus tvkyfyg? &JabmfawGbufuvnf;
ol@arG;ae@rmS &JabmfawGudk rarhwm/ awmfveS af &;ukd rar@wm/ awmfvSeaf &; oHa,m
ZOfudk jywmyJvd@k cH ,l=uw,f? aus;Zl;wif=uw,f? pdwf=unfEl; tm;wuf=uw,f?
'gayrJh 'DEpS Ef w
_ q
f ufwm aemufq;kH yJv@dk awmh b,forl S wGurf xm;rdvu
dk =f u
yg?
[kd-apmapmykdif; ESpfawGwke;f uawmh &Jabmfwdik ;f ukd ckvdk "mwfjym;zGiho
f vkd
yHak o ajymwmr[kwf? &,f&$e;f zwf&$ef;eJ@ tjyeftvSef tcsed =f um=um pum;ajymavh
&Sdygw,f?
&Jabmfp;dk cspaf & - touf}u;D vmawmh wESp+f y;D wESpf ususvmwm odyo
f d
omwmyJAsm
vkd@ajym&if u|eaf wmfu ([m-r[kww
f myJ? u|efawmfawmif u|eaf wmfh
touft&G,fe@J bmrSrjzpfao;bl;? OD;wifu jzpfaew,f qkdawmh vGaJ e+yD)
t&$e;f azmufvdu
k &f if olu w[m;[m;&,f+yD; oabmusaewwfygw,f?
'DpOfumvawGwkef;u ol@toH[m =unfvifvef;qef;aew,f/ a&'D,kd
tifwmAsL;awGrSm =um;&wmrSmvnf; tbkd;}uD;oH rxGuf/ Z&mukd [ef@wm;Ekdif
aeonft
h vm;yJ?
ckawmh olu,
G v
f GefomG ;yg+y?D
(2)
aemuf a =umif; jyef a umuf j cif ;
orD;}u;D r_,Ofu zcif}u;D uG,v
f eG jf cif;txdr;f trSwf wESpjf ynft
h jzpf pmtkyf
wtkyx
f w
k zf @dk &nfp;l +y;D vkyt
f m; ay;Ekid w
f hJ &Jabmfoed ;f 0if;/ &JabmfcsKw
d @dk e@J tm;pku
d v
f ;kH yef;
aewm odyg&@J ? u|efawmfu vSnrfh =unfEh dik ?f ukd,u
fh pd eP @J u,
kd f vH;k csmvkdufaeygw,f?
204 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

aqmif; yg;a&;ay;zkd @ wk du fw Ge f; aewmvnf ; =um+yD ? tcGi fh oifh wk di f;


ajymaewmyg?
rae@n (rwfv 22) uawmh &mZoHqefqefajymvmygw,f? cifAsm;}uD;
-tarh wk e f ; uvnf ; wm0ef r auscJ h b l ; ? tau;&S d w ,f ? 'D w cgawmh
a&;jzpfatmifa&;ay;ygwJ?h 'Dawmhvnf; a&;yghr,f/ a&;ygrh ,fayg?h
u|eaf wmft
h m;enf;csuu
f a&;csipf w
d af yguv
f matmif E_;d qG&wm=umw,f?
a&;csif vm+yD? 'grSr[kwf ra&;rjzpfatmif wGef;tm;&Sdvm&if odyf=umavhr&Sdyg?
pmwyk'jf zpfatmif tcsut
f vufawG acgi;f xJay:atmif azmfae&wm/ pOf =unh&f wm
yifyef;vSw,f? 'gayrJh OD;wiftwGufuawmh acgi;f xJpOf;pm;xm;+yD;om;vlom;qefwb
Jh 0ukyd J jc,fre_ ;f csiw
f ,f?
trSwfw& xkwaf 0wmrk@d rSwrf dwmav;awGom a&;ygrh ,f?
uvmyfpnf;xJ ajymwmqkdwm aqG;aEG;wm/ wXmewnf;rk@d twlae&if;
a&S;a[mif; aESmif;jzpfajymrd=uwmawG &Sdw,f? ygwD+ydKuGJr_jzpf+yD;wJhaemuf DPA
wnfaqmufz@kd twlwv
GJ kyf&if; ajym=uqk=d uwm/ aemuf ol cGif;rif; oGm; em;+yD;
wJhaemuf pm tjyeftvSefa&;=uwmxJrSm ta=umif;t&m tcsuftvufawG
rsm;ygw,f? ar;vku
d +f yq
D &dk if orkid ;f a=umif;cs+D y;D pHpk akH phaph jyefa&;wmu trsm;}u;D
uae@awmh 'gawG aemufa=umif; jyefaumuf&ygawmhr,f?
(3)
uvmyf p nf;
od=uwJhtwkdif; uvmyfpnf;qkdwm tawG;tac:t&/ EkdifiHa&;t&/
pnf;H;k a&;t&/ vky[
f eft&/ vlwef;pm;Zmpfjrpfup+y;D jzwfoef;=u&wmyg?
A[kpd pfO;D pD;XmecsKyf pzG@J awmh acgi;f aqmifyidk f;u &Jabmfwif&eD @J &JabmfO;D wif
ygw,f? au'gawGxJrSm ukcd spfatmif/ ukd0if;odef;/ ukdat;armifwd@k &Sd+yD;/ u|eaf wmfu
Hk;tkyf uvmyf pnf; twGif;a&;rSL;wm0ef ,l&ygw,f?(aemufykdif; &JabmfcifndK
tv,fykdif;u a&mufvmawmh u|efawmfhwm0efawG v$J ay;&ygw,f? u|eaf wmfu
wyfr[m 888Ekid if aH &;rSL;wm0ef,cl ?hJ )
ygww
D iG ;f rSmvnf; acgi;f aqmifawG atmufajcuvmyfpnf;xJ 0ifyg&wJu
h pd u
P
aqG; aEG;p&m jzpfvmw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 205

atmufajc&JabmfawG&J@ tawG;tac:eJ@ EkdifiHa&;vkdufygr_awG od&vkd@


tusdK;&Sdw,f? tcuftcJawG ajz&Sif;ay;Ekdfifw,f? olwkd@bufukd =unfhvkdufawmh
tvkyfursm;/ udpP}uD;awGeJ@ ydae/ tcsdefur&/ yifyef;aewJh=um;xJu tcsdefvk
wuf&wmjzpfw,f?
uvmyfpnf;aqG;aEG;yGJqkdwmu tcsdeftawmf,l&wJhudpPrdk@ ydyuQjzpf
vmw,f? OuUarmfwd@k csLtifvkdif;wkd@vnf; ukd,fhatmufajcuk,
d u
fh vmyfpnf;xJ
ygwmyJqdw
k hJ aqG;aEG;csufawG &Sw
d ,f? 'gayrJh olwk@d &J@ vkyfief;awG csjy+yD; aqG;aEG;
jiif;ckefvd@k jzpfrvm;? rjzpfa&;cs rjzpf? 'Dvkdqkd&if tay:,Hjzpfawmhr,f? omef
aqmifomG ;+y?D
aemuf+yD; u|efawmfwkd@au'gawGu UG uvmwJh ausmif;om;awGrkd@
vkyfief;udpP awG/ aemufa=umif;jyef+y;D aqG;aEG;vk@d u rjzpf? vufawG@Edik if aH &;udpaP wG
rygr[kwf? ygawmhyg w,f? 'gayrJh ae@pOfaexkdifr_b0ponfu v$rf;vm?
bmyJjzpfjzpf uvmyfpnf;jzwfoef;r_ukd &JabmfO;D wifu auseyfaeygw,f?
auseyfa=umif;vnf; xkwfajymzl;w,f? yifu,
kd fADZukdu vkyfief;wkid f; ta&;t&m
wkdi;f ukd aygah yghwefwef oabmrxm;/ tav;xm; vkyfwwforl @kd av;av;eufeuf
yg0ifaqG;aEG;wwfygw,f? xdxrd rd d a0zefwwfygw,f?
Oyrmwck ajymygr,f? PB jzpfwJh &Jabmfwif&Du tvkyu
f rsm;rsm;/ tm;
upm;/ pkdufysdK;a&;/ aysmyf &GJ i$ fy/GJ TV =unfw
h mutp 0goemygwmu rsm;rsm;qkdawmh
t+rJ tcsed f ravmuf jzpfaeol-'Dawmh vpf[if;r_awG r=umc% jzpfwwfw,f? 'Dawmh
&JabmfOD;wifu &Jabmfwif&D cifAsm;[m A[kad umfrwD tpnf;ta0;awGrmS yJjzpfjzpf
uvmyfpnf;xJrmS jzpfjzpf pum;ajymwJt
h cg jyifjyifqifqifvyk x
f m;&if odyef m;axmifv@dk
aumif;w,f? tusKd ;&Sd w,f? 'gayrJh +y;D pvG,f vkyw
f mawGu rsm;w,f vk@d axmufjy
a0zefz;l w,f?
wjcm;Xmeqkid &f m uvmyfpnf;awGrmS usawmh ykt
d uef@towf }u;D =uw,f?
,Ofaus;r_a&csdef rwlwm/ jzwfoef;r_ rwlwm/ vlwef;pm; rwlwm/ vlrsdK;rwl
wmponf/ 'DvkdeJ@ Xmetvkyf txl;ojzifh aexkdifpm;aomufr_b0awGrSmyJ
epfjrKyfae=uum ylnHylnHawGjzpf+yD; tcsdefukefae=u&w,f? wyfawGxJrSmawmh
'Davmufjy\em rrsm;?
pepfwus uvmyfpnf;vkyfief;awG vnfywfaeEkdifwmu avhvmrd
oavmuf A[kd uvmyfpnf;/ aemufppfa'oXmecsKy(f uk,
d f jzwfoef;cJ&h vk@d odwm)wk@d yJ
206 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&Sdw,f? 'gu u|efawmf awG@rdoavmuf rSwfcsufyg?


(4)
[moyHkjyifw yk'f
A[kad umfrwD tpnf;ta0;wckt+y;D awG@rw
d hJ &JabmfO;D oef;vGix
f eG ;f u 'Dae@
tpnf;ta0; tem;ay;csed rf mS cifAsm;jyufv;kH eJ@ tbk;d }u;D awG oabmawG@ae=uw,f?
bkd@of bkd@ofqkdwJh jyufvHk;ukdwif&DayghAsm? u|efawmfhukd,fykdifawmh r[kwfbl;?
ukpd ;kd cspfryl ikd fqd+k yD; azmufonfcsvdu
k w
f m/ Akv
d af usmfaZm}uD;qkw
d mrsm; &,fvu
kd fwm
rsuf&nfawGawmif xGuv
f d@k oljzwfoef;cJhwb
Jh 0eJ@ [yfro
d mG ;wmukd;?
yHjk yifu 'Dvydk g?
vGwfvyfa&; r&cifacwf/ ukv
d ekd Db0/ wyf&if;w&if;rSm rsuEf SmjzL wyf&if;
rSL ;}uD;wOD;/ ol@wyfukd vSnfhvnfppfaq;w,f? t*Fvdyfpum;rwwfwJh Arm
wyfom;opfawGukd t&m&Sd awGu wyf&if;rSL;vm&if rif;wk@d ukd wa,mufpD ar;cGef;
3 ckar;vdrrhf ,f? yxr ar;cGe;f ar; +y;D &if bmajz? 'kw,
d ar;cGe;f bmajz? wwd,ar;cGe;f
bmajzqkd+yD; oifxm;w,f? tJ'D tpD tpOftwkdif; tm;vHk;tqifajyae wm
csn;f yJwJ?h 'gayrJh wa,mufrmS usawmh ar;cGe;f (1) eJ@ (2)u ajymif;jyef jzpfomG ;w,f?
tpDtpOftwkid ;f qk&d if (1) rif;touf b,favmuf&+dS yv
D ?J (2) wyfx0J ifwm
b,favmuf=um+yv
D J (3) 0rf;a&;twGuf 0ifwmvm;/ wkid ;f jynftwGuv
f m;? (ajz&rSmu
Both, Both 2 ckpvH;k twGuyf g) 'gayrJh ar;cGef;yHpk u
H a&S@aemufajymif;oGm;w,f?
(1) wyfxJ0ifum b,favmuf=um+yDv?J (25ESp)f
(2) rif;touf b,favmuf&+dS yDv?J (6 v)
(3) a[-toufu 6 v/ wyfxJ0ifwmu 25 ESpfqdak wmh wckcak wmh vGaJ e+y?D
rif;yJ l;aeovm;/ 'grrS [kwf igyJ ;l aeovm;? (bk@d o/f bk@d o-f 2 a,mufpvH;k
l;ae wmyg) qkw
d yJh kjH yif?
(5)
jy\emaumif u|efa wmf
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 207

wcgrmS awmh a&S@wef;xGuzf d@k ppfa&;udpw


P ckay:vmw,f? vm;awG jrif;awG
&duQmawG jyifxm;+yD;+yD? jy\emu 0efwifukef;ESD;wck vkdaew,f? OD;wifrSm uk,
d f
ykid u
f ek ;f ES;D &Sw
d meJ@ oGm;iSm;ygw,f? ppftoH;k taqmif ypPn;f awGudk ,k,wefz;dk xm;olr@dk
tm;emem cyfvef@vef@e@J ajym&ygw,f? olu tvG,fwulyJ Xm;vku
d yf gw,f? 'gayrJh
pepfusoyl DyD xHk;pHtwkid f; ukef;ES;D ukd b,fvkdukdifw,
G f&w,f/ 0efcsdefb,favmufyJ
wifoifhw,fponf vufcsmkdufygawmhw,f? u|efawmfuvnf; aumif;aumif;
rSwo
f m;xm;+y;D wifygw,f? jzpfcsiaf wmh Xmeu xGuv
f m+y;D bmrSr=umvku
d b
f ;l ? rd;k u
onf;vmw,f/ 0efwifjrif; ukid fxm;wJh 0&Jabmfu vlopf/ jrif;ukdiv
f nf; ru|r;f usi/f
u|eaf wmfe@J pum;uvnf; odyfraygu?f
naeapmif;wJhtxd pcef;cs&r,fhae&m ra&muf/ tcsdeu
f kd u|efawmfrSwfr
daew,f? ygvmwJh a&'D,x
kd JrSm rdkufwdu
k fqifu emrnfodyfr&SdwJh vufa0S@orm;
wa,mufudk _H;+yD; o&zl vufvGwfomG ;wJo
h wif; vmaew,f?
nu arSmifpjyKae+yD? pcef;csr,fh awmifukef;rwufcif caemfwDcaemfe@J eJ@
erfhyef acsmif;ul;wHwm;av;ukd jrif;u tjzwf/ v#yfpD;vuf+yD; rkd;}udK;ypfow
H csuf
=um;vk duf&w,f? jrif;u vef@+yD; ywwft &yf wifvmwJh 0efwifjcif;wGJu
wapmif;}uD;jzpf+yD; jrif;a&mjcif;awGyg a&xJusukefygawmhw,f? jrif;u b,fvkd
cgxkwfypfvdu
k w
f ,frod/ jcif;awGu a&xJ jyKwfus uke=f uw,f? jrif;uk,
d fwkdifu
ukef;ES;D }uD;wifvsufom; rwfwwf}uD;&yfaewmeJ@ ygvmwJh &JabmfawGukd tzrf;ckdif;
&awmhw,f?
(jy\emyJ/ igombk&ifhaemifppfqifa&;xJ ygoGm;cJh&if t&pfawGjyKwf/
tzwfawG uGmusuek af wmhrmS yJ?)
jrif;ukd rrd=uyg? acsmif;wzufurf; ul;ajy;wmeJ@ vufav#mv
h u
dk =f u&w,f?
yef qef;jyefa&mufrS 'Djrif;jyef&zk@d yefqef;+rKd @e,ftwGi;f a&;rSL;qD tultnD awmif;+y;D
t&Sm ckdif;&ygw,f? jrif;ukad wmh jyef&yg&@J ? ukef;ESD;uawmh pkypf jrKyfp &SmrawG@?
wGufxm;wJhtwkdif; &JabmfOD;wifu wzspfawmufawmuf ajymygawm
w
h ,f? jrif;awG@+yv
D m;/ uke;f ES;D yg&@J vm; ar;ygw,f? u|eaf wmf aep&m r&Sad wmh? ae@pOf
&ufquf ar;aewmyg?
aemufq;kH rSm pdww
f v
dk mwmeJ@ 'DrmS &JabmfO;D wif/ OD;wifajymwJt
h wkid ;f 0efcsed yf dk
rwifbl;// 'gayrJh wvrf;vH;k rkd;awG &$Jpdak evk@d 0dwaf wGw;kd ae&ifawmh rajymwwfb;l ?
rk;d }uKd ; ypfv@dk jrif;vef@cek w
f mvnf; ygrmS ayg?h pdwcf s/ OD;wifuek ;f ES;D &SmrawG@&if u|eaf wmf
208 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jyefavsmf ay;ygr,fajym+yD; wzufu pHkprf;&if; ol@ukd a&Smifaeygawmhw,f?


enf;enf;=umvmawmh olraeEkdi/f r_,Ofukd orD;&,f &Jabmfpd;k csp[
f m
&Jabmfaumif;wa,mufyg/ pdwfrsm; aumufaeovm; rodbl;/ azazhukd,fpm;
oGm;awmif;yef ay;prf;ygvk@d ckid f;ygw,f?
'gayrJh 'Davmufe@J bm&rvJ? uvmyfpnf;xJrSm u|efawmf ol@udk aumif;
aumif; a0zefygawmhw,f?
&Jabmf OD;wif - aA'ifvuQ%mwdk@/ t*F0Zd mtwwfynmwkd@ avhvmzl;
ovm; rodb;l ? u|eaf wmfu we*FaEGom;Ast*F0Zd m ta[mu we*FaEGom;rsm;[m
(1) qHyif&ifvnf; aumuf&r,f
(2) zif&ifvnf; aumuf&r,f 'grSr[kw-f
(3) pdwf&ifvnf; aumuf&r,f vk@d ajymw,f?
ck - u|ef a wmf h u k d =unf h ? qH y if r aumuf b l ; / zif v nf ; raumuf b l ; /
ajyajyjypfjypfjzpfaewm OD;wiftjrify?J
tif;- 'gayrJh pdwfaumufraumufawmh tmrrcHbl;vk@d ajymvku
d fygw,f?
'Dtajymukd OD;wift}uD;tus,f oabmusoGm;+yD; w[m;[m; &,fygawmh
w,f?
(6)
ol@[moawG
q&mAef;armfwifatmifu oljyKpw
k hJ ukv
d edk aD cwfjrefrmEkid if o
H rkid ;f pmtkyrf mS e,fcs@J
usL;ausmfr_ukd ckcHwGef;vSef&mwGif ajymifajymifajrmufajrmuf ckcHwGef;vSefcJh=uwJh
ppfo&l aJ umif;}uD; 3 OD;ukd &nfne ;f xm;ygw,f?
(1) r[mAE<Kv
(2) Akv
d fcsKyfatmifqef;
(3) Akv
d rf LS ;csKyfausmaf Zmwk@d jzpfygw,f?
'ga=umifh ol@acwfol@wkdufyGJawGta=umif; rDvkdufolawG oleJ@teD;uyf
vufwGJ wkdufyGJ0ifcJholawG/ pdwf"mwfa&m kyfykdif;yg avhusifhyHkoGif;cH&olawGu
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 209

ol@&@J pepfusre_ @J jyif;xefwhJ oifwef;rsm;wufz;l ol/ =um;zl;olawGu tawmf+zKH=uw,f?


*syefzufqpfawmf vSeaf &;umv/ &ef}uD;atmif/ bk&ifah emif ppfqifa&;umvawGrmS
'DtcsufawGukd xifxif&mS ;&Sm; rD;armif;xk;d jyaeygw,f?
'gawGa=umifh +yD;pvG,fvlrsdK;/ cg;csKd ;rvkyfcsifolawG/ pGef@v$w&f rSm a=umuf
olawGu oleJ@wJv
G kyf&rSm a=umufygw,f?
rjrifz;l olawGuvnf; 'Dppfo&l aJ umif;}u;D &J@ Oy"dyk u
f dk rSe;f =unf+h y;D cufxef
wif;rmwJh rsuEf smxm;}uD;yJ yHak y:aeygvdrrhf ,f?
'gayrJh
'gayrJh
ppfol&Jaumif;}uD;awGrSmvnf; a=umifuGufawG/ [moawG &Sdwwfwm
uvm;? urBmo
h rkid ;f rSm eykv
d ,
D Hu=dk unf?h
q&mAef;armfwifatmif urn;f wifxm;wJh u|eaf wmfw@dk widk ;f jynfu yk*K~d vf
}uD; 3 OD;ukd=unfh?
r[mAE<KvbGJ@cHr,fh armif&pfu ol@emrnf bk&ifac:wm =um;csifvkd@
ta=umif;rJh ab;em;u tr_xrf;wa,mufudk xaxmif;wmAkv
d fcsKyfatmifqef;&J@ cyfa=umifa=umiftuGufawGeJ@ vlom;qefr_awGukd
awmh q&m'*kefwm&m&J@ atmifqef; okd@r[kwf tkid ;f xJrmS &Smzwf=unfhckAv
kd frSL;csKyfausmfaZm (okd@r[kwf) &JabmfOD;wif&J@ [moawGukd u|efawmf
aumuf ukid af eyg+y?D r&,f&&if 'grrS [kwf r+yKH ;rd=u&if u|eaf wmfnv
hH @dk yJ jzpfygvrd rhf ,f?
wu,fu OD;wif[m a=umufp&mraumif;Hkwifru tifrwef cspfp&m
aumif; ygw,f? ol@rsufESm[m tjypfuif;pifaeygw,f? &,fvkduf+yHK;vkduf&if
odyfusufoa&&Sdygw,f?
ygwDeJ@qufoG,cf w
Jh Jh ol@tr_ukd ppf&wJh w&m;ol}uD;u cifAsm;rsufESm
jrifvu
dk f wmeJ@ 'Dv[
l m r[kww
f mvkyrf ,fv
h l r[kwb
f ;l vk@d wxpfcs ajym&Jw,fw?hJ
'ga=umifh tayghqHk; jypf'%fukday;wmjzpfa=umif; (aemifrSm) ol@ukdajymzl;w,fvkd@
OD;wifajymwm u|ef awmfwd@k rSwfom;rd=uw,f?
xm;awmh ck ol@[moawG quf=uygp@kd ?
tvkyfxJpdwfa&mufpdwfavmaewma=umifh yJcl;/ &efukefvrf;ay:rSm
qkdifu,fay: aemufu wifpD;vmwJh wyf=uyf}uD; jyKwfusaewm rodwJhudpP
=um;zl;w,f?
210 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ol@ro
d m;pkwGi;f [moawGukd ol@orD;}uD; azmfaumifvyk fvkd@ }udw}f udwf
&,f&wmvnf; c%c%? ('gawGudak wmh ol@orD;wm0efr@dk csex
f m;cJhyghr,f? Oyrmykcufv&J$ if; uav;ukd oltvGw&f wJh wyk'w
f nf;aomoDcsi;f urBmra=ueJ@ acsmo
h yd f
wm/ ig;yd ykpGefajcmuf r&Sdv@kd o=um;vnf; csdKwmyJqkd+y;D o=um;eJ@ [if;csuf wm)
tpm;taomufta=umif; a&mufoGm;vkd@ ajymcsifp&m wuGufay:
vmjyefw,f?
olu &JabmfawGukd odyaf u|;csiaf rG;csiw
f m-tdrrf mS &Sd/ r&Sd od&Smwmr[kw?f
a':a':u &Sdwmav;eJ@ csufwwfjyKwfwwf }uHwwfzefwwfv@kd om rsuEf mS rysujf zpf
&wmyg? rD;zkd acsmifrmS yHrk eS t
f m;jzifh a*:&cg;/ rken
f if;/ rHv
k m/ c&rf;oD; wckcyk J &Sad yrayg?h
ygwDcGihjf yKcsuft& a':a':arG;xm;wJh =uufuav; 4-5-10 aumifu =uufOawmh
rjywfqo
kd vkd &Syd k&H w,f? ig;ydr&S/d yJyyk yf J &Sw
d ,f?
arara&-ukpd ;dk csp}f u;D vmw,f? xrif;au|;&atmifaemfqd&k if a':a':rSm
vH;k yef;&+y?D
tqifoifjh zpf+yq
D &dk if olu ZGe;f cuf&if;eJ@ [efygygxidk w
f ,f? pm;aemf ukpkd ;dk csp/f
tm;remeJ@qkw
d m ajymaeuspum;?
u|efawmfu xrif;xJ odypf dwfr0ifpm;/ au|;Ekid fwJh[if;eJ@ ol@ZeG ;f cuf&if;ukd
b,fvdk toH;k csrvJ -qkdwmukd ykd pdwf0ifpm;aerdw,f? &,fcsipf w
d u
f dv
k nf; tawmf
xde;f ae&w,f?
bmyJjzpfjzpf ZGe;f cuf&if;ukd u|r;f u|r;f usifusif toHk;csjyoGm;ygw,f?
(7)
orkdi f; udp Pw csdK @
uvmyfpnf;xJrmS yJ xifw,f? pum;pyfr+d y;D 2
&JabmfO;D wif-q&mOD;armifudk ( ) ajymzl;wmwck owd&vk@d ar;=unfhcsiyf g
w,f
wyfxJrSm Adkvfae0if;u cyfvnfvnf/ wkd@AkdvfausmfaZmu kd;kd;tt
}uD;qkdawmh olyJ cHae&a=umif;ajymzl;w,f? tJ'g[kwfvm;vkd@ ar;awmh
olvy_ v
f y_ &f Sm;&Sm; jzpfoGm;ygw,f? rcHcsifykv
H nf; &ygw,f?
u|eaf wmf ygweD J@ qufwhu
J pd Pay:vm+yD;wJhaemuf Akdvfae0if;u rsufreS f
wifO;D ukd teD;uyf apmifh=unfch ikd f;xm;w,f? tJ'Dtcsdef ygwu
D pm&Gufpmwrf;wcsKd @
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 211

u|efawmfh vufqJG tdwx


f rJ mS &Sad ew,f? tJ't
D dwu
f dk u|eaf wmft
h vkypf m;yGaJ jc&if;rSm
csxm;w,f? Hk;qif; csdefa&mufawmh tJ'Dtdwfukd tdajENrysuf aumufq GJ+yD;
ol @ a&S @ ujzwf a v#muf q if ; vmcJ h w ,f ? uH a umif ; vk d @ yJ ? tJ ' D t d w f u k d o m
olziG h=f unfhvu
kd &f if udpPtacsmyJ wJh?
q&m OD;armifukdu ajymao;w,f? Akdvf wkdufaqmufawmh
ol@trd fe&H HrmS Akdvaf usmaf Zm&J@ rde@f cGe;f awGxJu Quotation wcsKd @ eH&rH Sm a&;xGif;wm
igawG@&w,f? tJ'Dvkd =unfnKd wJhaumifawGuvnf; wyfxJrmS renf;bl;uG wJh?
'gudak wmh olrodbl;vd@k ajzygw,f?
AkdvfrSL;}uD;cspfcif udpPvnf; ajymzl;wm&Sdw,f? Akdvfae0if; rdef;rr_ ayG/
jrif;yGo
J mG ;eJ@ wyfxrJ mS emrnfysuv
f mawmh ukad usm+f ird ;f wk@d u u|eaf wmfe@J tpm;xk;d zk@d
pdwful;vmw,f? cufwmu u|efawmfu uGejf rLepfjzpfaew,f? tedrfhqHk; wD;wkd;
uGefjrLepfq&kd ifawmif rqkd;vSbl;vkd@ wGuf[ef&d&S @J ? 'ga=umifh u|efawmfu
h kd ol@&J@
,l*q
dk vm;AD;,m;c&D;pOfrmS xnfah c: oGm;wmyJ? 'gayrJh olar#mv
f ifo
h vkd u|eaf wmfu
jzpfrvmawmh pOf;pm;csuyf suo
f mG ;[efww
l ,f?
'gukd Akdvaf e0if;uvnf; odxm;w,f? wcgawmh {nfhonfvkdufyd@k =u&if;
r*Fvm'kH avqdy{f nfch ef;wcef;rSm em;ae&if;u 'Dta=umif;ar;w,f?
u|efawmfu cifAsm;wkd@u vl}uD;awGyJ cifAsm;&Sv
d sufe@J vlpm;xkd;r,fhupd P
uawmh roifhawmfbl;xifygw,fvkd@ ajzvkdufw,f?
tJ'v
D dk ajzvku
d rf w
d m uHaumif;oGm;w,f? tJ't
D csed rf mS Akv
d rf LS ;}u;D cspcf ifu
vkduu
f m aemufrSm&Sdw,f? vkdcsifwJhtajzr[kwf&if wcgwnf;udpPwke;f vkyfvkdufzd@k
Akv
d af e0if;u trde@f ay;xm;a=umif; Akv
d rf LS ;}u;D cspcf ifu,
dk w
f idk f u|eaf wmfu
h dk ajymzl;w,f
wJh?
u|eaf wmf [m-ceJ jzpfomG ;ygw,f?
Adv
k af e0if;u u|eaf wmhu
f adk wmh vef@y&kH w,f? ol@vyk yf u
kH idk yf akH wG ol@bmom
vdyfjymrvHkwJht cg 'Daumif}uD; bmajymrvJ-'gukd awG;vef@ae&w,fvkd@
ajymw,fw?hJ
(8)
&JabmfOD;wif tvkyfvkyfyHk
212 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

*syefacwf yJc;l pHjywyf&if;rSm Akv


d rf LS ;ausmaf Zmb0 wyfuidk cf yhJ -kH wyfom;awGudk
xkom;awom;usatmif armif;cJyh kaH wG zwfz;l =uygvrd hrf ,f?
tvm;wl Akv
d rf LS ;csKyfb0 wkwjf zLwku
d x
f w
k af &; &ef}u;D atmif- bk&ifah emif
ppfqif a&;awGrSm }uHK&wJhtcuftcJawG ausmef if;ausmv
f $m;cJhykaH wGudk 50 ckEpS f 60
ckEpS =f um; vlvm; ajrmufcho
J al wG zwfc=hJ um;cJh=uzl;ygw,f?
'Dae@txdvnf; ol@ukd,fa&;twKy`wWd qkdif;pkrSonf ref[kdif;qDokd@eJ@
Akv
d fcsKyf}uD;a[mif; ol&OD;wifO;D &J@ toHv$icfh suaf wG em;axmif=unf&h if ol@yk*K~d vf
a&;tcef;u }uD;rm;vSyHkeJ@ ppfqifa&;}uD;awG&J@ orkdif;rSwfwrf;0ifyHkawGukd
q0g;rd=urSmyg?
ta&S@ajrmufppfa'o a&mufawmhaum ? a&S@wef;u jyefvmwJh &JabmfawG/
ajymufusm;a'ou wufvmolawGudk wul;wu ol awG@ygw,f? ar;cGe;f awG w&pyf
ar;ygvdrfhr,f? ar;+yD;om;ar;cGef;ukdyJ xyfcgxyfcg ar;csifar;wwfygw,f? ajz&wJh
&Jabmfu 'D tbkd;}uD; rSw^f m%fc|w,
f iG ;f ae+yDvd@k xif&avmufatmifudyk gyJ?
wu,fu ol@avhvmpl;prf;csurf mS trSew
f &m;eJ@ teD;pyfq;kH ay:vmatmif
ppfxw
k f aewmyg? yxrajzwmeJ@ 'kw,
d ajzwm&J@ uGm[r_udk ol wGuyf gvdrhrf ,f?
ajzwJo
h u
l pdwfr&Snf jzpfcsijf zpfr,f? 'gayrJh 'grsKd ;ukd olu pdw&f n
S yf gw,f?
&JabmfawG au'gawGeJ@ qufqH&mrSm pdwfr&Snf/ a'goxGufwm wcgyJ
}uKH zl;yg w,f? ppfa'oXmecsKyfrmS A[kdXmecsKyf;Hk uae vmvm H;k xkid faewJu
h mvolwm0ef,lxm;&wJh au'gwa,muf cGihjf yKcsufr&Sb
d J tcsdet
f awmf=um
aysmufae ygw,f? jyefa&mufvmwJhtcg ac:awG@+yD; ta=umif;&if;ukd ar;ygw,f?
xdkau'gu a0hvnfa=umifywfawG ajzaeawmh - ol@ar;cGef;awGu
k;d k;d ar;aewm r[kwb
f J ppfa=umaewJo
h mef aqmifvm+y;D toHus,v
f mygw,f?
[J[J OD;wifuvnf; 'gav;rsm; ajymraeyge@J qdkwhJ xkdol&@J toH?
'DrSmukd u|efawmfhukd aemif 'grsdK; b,fawmhrS rvkyfeJ@ 'gu
ab;tcef;uu|efawmf aemufqk;H =um;vku
d &f wJh &JabmfO;D wif&J@ toHjzpfygw,f?
(wu,fu 'Dv[
l m aemufwa,mufe@J wkwjf ynfxu
J ae k&mS ;e,fpyftxd
a&muf atmifomG ;+yD; ajcykef;ckwf vkycf si&f mvky+f yD; jyefvmwJhtcsed f?)
(9)
acwfwacwfukd xkq pfcJh= uolrsm;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 213

1300 jynfh rsKd ;qufrsm;u vGwfvyfa&;acwfukd xkqpfc=Jh uw,f?


tawG;tac:opfudik fpJo
G l vlwpku uGejf rLepfygwDudk xlaxmifch=J uw,f?
acwfrDwyfrawmfw&yf&SdrS vGwfvyfa&;&Ekdifrnf todjzifh vlwcsdK@u
&Jabmfok;H usdyfukd xkqpfc=Jh uw,f?
uGejf rLepfawGu 'Dru
dk a&pDawmif;qkcd w
hJ ,f? qk&d ,
S v
f pfawGu jynfwiG ;f ppfudk
xkqpfvdu
k =f uw,f?
Akdvaf e0if;u jrefrmhq&kd S,fvpfvrf;pOfqw
kd m xkqpf+yD; LDC kyfv;Hk azmf
vku
d w
f ,f?
jynfolawGu 8-av;vHk; ta&;awmfyHkukd xkqpfvkduf+yD; Akdvfae0if;wkd@
wawGukd yvifay:u qGJcsvkdufjyefw,f?
apmoef;cif e0wu jynfol 3000 ausmfuo
kd wf+yD;/ ppftm%m&Sipf epfudk
wausmhjyefxal xmifvu
dk f jyefw,f?
wkid ;f &if;om;awGu zuf'&,fjynfaxmifpkudk xkqpfcw
hJ ,f?
oef;at;pdef etzu 2008 zGJ@pnf;tkycf sKyfyHk tajccHOya'a&;qGJtwnf
jyKcJhw,f?
twkduftcHawGu usrf;opPmused q
f +kd yD; v$waf wmfxJ 0ifchw
J ,f?
tvkyo
f rm;awG/ v,form;awGu qH;k _H;oGm;wJh &ykid fcGihaf wG awmif;qdk
ae=uw,f?
ausmif;om;awGu ausmif;om;or*~awG jyefz@JG pnf;ae=uw,f?
vlxkpdef0if;/ [Hom0wD Od;0if;wifwkd@uJhokd@ aom pma&;q&m/ owif;
pmq&mawGu pme,fZif;acwfwacwfudk xkqpf ae=uw,f?
r+id r f ;csrf; wJ h jynfo l a wG u +id r f; csrf; a&;c&D ;&S n f vrf ; av#muf y G Ja wG
vkycf =hJ uw,f?
q&m}uD;r_dif;&J@ wynfo
h m;ajr;awGu +ird ;f csrf;a&; uGe&f ufawGzJ@G aew,f?
etz ppftyk pf u
k vlrsKd ;a&;t"duk%;f awGxq
k pfvmw,f?
tjyKoabmaqmifwhJ xkqpfrr_ eS o
f r# 1300 jynfh rsKd ;quf}u;D &JabmfO;D wif&@J
awmfveS fa&;0dnmOf pD;0ifyl;uyfaerSmuawmh oHo, &Sdp&m rvkyd g?
OD;wifraoao;yg-raoEdik af wmhyg?
--- ---- ---- ---- ---- ---- ----- ---214 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

----- ----

jznfhp Gufcsuf? ? &JabmfOD;wif&J@ uvmyfpnf; jzwfoef;r_e@J ywfouf+yD; ab;vl 2


a,muf&@J tuJjzwfr_ukd ajymvkyd gw,f?
-yxrwOD;u orD;}uD; r&_,Of jzpfw,f? azaz[m uvmyfpnf; aqG;aEG;yGJ
+yD;vkd@ jyefvmwJh ae@awGrSm ajymavh&w
Sd mu -orD;a&; uvmyfpnf;qkdwm odyf
aysmpf &m aumif;wmyJwJ?h [kw&f mS rSmyJ/ azazu wuk,
d af wmf uGejf rLepf}u;D tjzpfe@J
aecJ&h wm/ rGe;f usyaf ewJb
h 0/ ckvdk ajymp&m&S-d ajymEkid /f jyifp&m&Sd jyif=uqkad wmh ol[m
vef;qif;wufuaew,f? 'gayrJh uvmyfpnf;xJrmS bmawG ajym=uw,f? b,fou
l
bmyJqkdwmrsK;d xkwaf jymavh r&Sb
d ;l )wJ?h
- aemufwa,mufu &Jabmfwif&Dyg? olu r&_,Of(vSausmfaZm) ukd
ajymzl;w,f?
(rdvaS &eifhtaz}uD; &kd;ykH t, ykHuawmh ajymrajymcsifbl;? u|eaf wmfu
odyt
f , wmyJ wJ?h tif;pdew
f u
dk yf t
JG +y;D Akv
d f ae0if; t*FvefomG ;/ jyefvmawmh +Aw
d o
d #
tpkd;&u u|efawmfw@kd qufwkdufEdik zf @kd vkdaewJh vufeufawG a&mif;ay;vkduf w,f?
u&ifolyek fxwm t*Fvyd fya,m*a=umifhyJvd@k em;vnfxm;wm - ckvufeufawG
a&mif;ay;w,f? wu,fu ol wk@d quf}u;D pk;d Ekid zf @dk q&dk if vlrsKd ;}u;D ArmxJu =oZm&So
d l
tpOftvm&So
d al wGudk arG;wmyJ qkw
d m aemufrS em;vnf w,fq+dk y;D uvmyfpnf;
xJ r S m ajymw,f ? uk d , f t wm tygw,f 0 ef c H w m ol y J & S d w ,f a[h vk d @
&,farmajymqkzd ;l w,fwJ)h
&Jabmfp;kd cspf
24-3-2013
(1) olw@dk om;tzu u|eaf wmfw@dk u p, quf&if zke;f jyefcsvu
dk yf g? u|erf wk@d jyefquf
r,f vk@d t+rJ ajymwwf=uygw,f? &JabmfawG zke;f zkd; ukefrSm pk;d vkd@yg?
(2)

jrif;+cH ygvrD ef trwf jzpfygw,f? OD;wife@J &if;ES;D ygw,f? jynfwiG ;f +ird ;f csrf;a&; c&D;
xGufpOf OD;wif/ ocifvlat;/ Aef;armfwifatmifw@kd OD;armifudk tdrfrSm pwnf;csz;l yg
w,f? (u|efawmfw@kd u {nfhcH=u&ygw,f?) OD;armifukd[m ao'%fusc&H wJh AkdvfrLS ;
cspaf umif;eJ@vnf; tr_wyJG g?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 215

u|efawmft
h r
d e
f ;D em;csif;

Akv
d cf sKyfausmfaZm
zk;d oH (vlx)k
u|efawmfw@kd ro
d m;pkeJ@ Akdvcf sKyf ausmfaZm
wkd@rdom;pk[m aqG&if;rsdK;&if;vkdyJ &if;ESD;yg
w,f? 'gayrJh olwd@k u &efukerf Smae/ u|ef
awmf w k d @ u rE a v;rS m aeqk d a wmh w
a,muf eJ@ w a,muf awG@csi&f if rkid f 400
c&D; oGm;rS awG@=u&ygw,f? 'gayrJh uH
a=umifhyJajym&rvm;/ a&pufa=umifhyJ
ajym&rvm;/ OD;av;(u|efawmfu ol@ukd
t+rJ OD;av;vd@k yJ ac:ygw,f)eJ@ tdrcf si;f ay
40 avmuf tuGmrSm aecJh&ygw,f?
tJ'g 0a'o yefqef; (tcktac:
yefcrf;)rSmyg?
uGejf rLepfygw&D @J tJ'w
D ek ;f u A[kd
pcef;[m wkwfjynfe,fpyf/ erfhcgacsmif;
auG@ywf pD;qif;oGm;wJh acsmif;tauG@u
awmifapmif;/ awmifxyd rf mS wnf&ydS gw,f?
e,fpyfrsOf;u tJ'aD csmif;&J@ tv,fwnfh
wnfrh mS jzpfygw,f? tJ'pD cef;rSm u|eaf wmf
aewJt
h cef;eJ@ OD;av;wk@d ZeD;armifESH aewJh
216 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tcef;[m ajcvSrf; 20 avmufyJ uGmygw,f? ac:csif&if atmfac:zd@k awmif rvdkwJh


tuGmta0;yg?
tJ'v
D du
k mvawGrSm u|eaf wmfowdjyKrdwhJ OD;av;ta=umif;awG a&;ygrh ,f?
OD;av;[m reufapmapm xvmwmeJ@ rsufEmS opf+yD; usef;rma&;avhusicfh ef; vkyyf g
w,f? u|eaf wmfw@dk aewJah e&m&J@atmufrmS u woGio
f iG pf ;D qif;aewJh erfch g acsmif;xJudk
av#mqif;oGm;wJh awmifcg;yef;av;yg? aemuf+yD; acsmif;&J@wzufrSmawmh tvm;wl
qifajcav#m awmifcg;yef;eJ@ wkwjf ynfxJu &Srf;&Gmav;w&Gm &Sdygw,f? [kdbuf
awmifapmif;eJ@ 'Dbufawmifapmif;[m rDwm 3-400 avmuf uGmr,fxifygw,f?
tawmfus,fjyef@&Snfvsm;wJh v#dK=um;acsmif;kd;/ _cif;[m om,mvSyw,fvkd@
ajym&rSmyg? aemuf+yD; avxk[mvnf; oef@&Sif;vSw,fvd@k ajymEkdiyf gw,f? OD;av;u
tJ'D_cif;ukd rsufESmrl+yD; reufwkdif; avhusifhcef;vkyfygw,f? a':a': a':oef;pdef
(OD;av;&J@ZeD;)uawmh reufwdik f; bk&m;&Sdcd;k ygw,f? w&ufrysufygbl;? a':a':u
nrSmvnf; bk&m;&Scd ;kd +yD;rS tdyf&m0ifwmyg? OD;av;[m tJ'Dvdk avhusifhcef;vkyf+yD;&if
a,bk,stm;jzifah wmh reufpm xrif;pm;awmhwmygyJ? tJ'Dwek f;u u|eaf wmfwd@k
tm;vHk;wae@rSm xrif; 2 eyfyJ pm;ygw,f? 'ga=umifh reuf 9 em&DavmufrSm weyf/
nae 5 em&Df avmufrmS weyf? 'geJ@ +yD;wmygyJ?
OD;av;u tJ'Dwke;f u A[kad umfrwD0ifvnf;jzpf/ ppfaumfr&SiftzG@J 0ifvnf;
jzpfygw,f? 'gayrJh OD;av;wkd@vkd acgif;aqmifawG&wJh &duQm[m qefeJ@qDrSm usef
omref&aJ bmfawG &wJEh _e;f eJ@ twlwl wpfEe_ ;f wnf; jzpf+y;D [if;zk;d rSm ArmaiG q,fusyf
avmuf ykdygw,f? bmrS rrsm;ygb;l ? acgif;aqmifawGvnf; aps;ywfwdik f; (ig;&uf
waps;yg) tom;ig; pm;csifrS pm;Ekdiw
f myg? 'Dawmh aemufwef;pcef;rSm tdraf xmif
awG[m [if;cif;av;pkdu/f =uufarG; vky=f uygw,f? vlvGwaf wGuvnf; bHkpdu
k yf sKd ;
arG;jrLa&; vky=f uygw,f? OD;av;wk@d trd rf mS awmh t"dutm;jzifh a':a':u vkyw
f myg?
'gayrJh OD;av;uvnf; tm;&if }uHK&if aygufjym;ayguf a&avmif;/ =uufpmau|;
vkyf&ygw,f? =uufarG;w,fqv
kd @kd txifr}uD;ygeJ@? rsm;vSrS av;ig; ajcmufaumifyg?
tJ'DrSm =uufarG;w,fqdkwmu avSmifrarG;Ekdifygbl;? tpmrwwfEkdifygbl;? v$wf
arG;&wmyg? 'gayrJh naeapmif;&if =uufawGudk =uuf+cHxJ jyef0ifap&ygw,f? awm
a=umifu ae@cif;rSmawmif qGw
J wfwhJ ywf0ef;usirf sKd ;yg? 'ga=umifh &efoal wGudk 0kid ;f ywf
acsre_ ;f cJw
h hJ u|eaf wmfw@dk OD;av;wa,mufudk wcgwavrSm ol@u,
dk &f /H ol@ZeD;wd@k e@J twl
=uuf awGudk zrf;zkd@ 0kid ;f ajcmufay;aewmvnf; awG@&wwfygw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 217

awmfvSefa&;a'oa&mufwJh OD;av;tzdk@ taetxkdif tpm;taomuf


tcuftcJ/ kyf0wK tuef@towf&Sdr_ awmifwuf&wJhtcuftcJpwmawG[m
ol@twGuf r_p&m r[kwfygb;l ? 'gayrJh ol vHk;0 rausmfv$m;Ekdiw
f Jh tcuftcJ wck &Syd g
w,f? tJ'gu bmompum;ygy?J tpnf;ta0;wckvyk &f if bmom 2 rsKd ;/ 3 rsKd ; jyef&wJh
t&yfa'orSm ol@tzk@d ae@pOfvykd J 'Djy\emeJ@ &ifqikd f&ygw,f? wcgwav ol@u,
kd &f H
&Jabmfav;eJ@ ole@J pum;rayguv
f @dk ajc[ef vuf[efe@J Asmrsm;aewJh OD;av;&J@yu
kH adk wG@&if
r+yHK;yJ raeEkdiyf gbl;? olrsm;awGudk tultnD awmif;&ygw,f? 0 &Jabmfav;awG&J@
Armpum; a&csdefuvnf; tuef @towf&S dawmh tcuft cJu rao;ygbl;?
tJ'0D &Jabmfav;awGu 17-18 ESpt
f &G,af v;awG rsm;ygw,f? tJ'&D aJ bmfav;awGudk
OD;av;u ol@xHk;pHtwkdif; cg;nwf+yD; oljzpfcsifwmukd cifAsm;awG u|efawmfawGeJ@
ajymaewwfygw,f? bmompum;jy\ema=umifh OD;av; r=umc%}uHKawG@&wJh
aemuftcuftcJwcku xrif;pm;yG/J {nfch yH aJG wGrmS jzpfygw,f? olrsm;awGu OD;av;ukd
vl}uD;rdk@ wav;wpm; OD;OD;zsm;zsm; twlt&ufaomufckdi;f (wkd@pv
f kyf)&if t&uf
raomuf/ aq;vdyf raomufwhJ OD;av;crsm 'kuaQ wG@awmhwmygy?J +yKH ;+yKH ; +yKH ;+yKH ;eJ@ tJ'v
D dk
jiif;aewJh OD;av;&J@ yHu
k u
dk ol@;dk om;r_udk azmfjywmrd@k ol@pum;ukd em;rvnfwhJ wjcm;
vlawGuvnf; +yKH ;=u em;vnf=uygw,f?
OD;av;ukd trsm;qHk;awG@&wwfwmuawmh olc&D;rxGuf/ tpnf;ta0;
rwufbl;qkd&if ajryHak wGzwfaewm/ pm=unfhaewm/ rSwfpku;l aewmygy?J OD;av;ukd
tvum;aewm/ tv[\ tcsdefjzKef;aewm wcgrS rawG@zl;ygbl;? OD;av;rSm
0wW&m;wckvjdk zpfaewJh udpw
P ckuawmh {nfch pH um;ajymae&wmyg? +rKd @u awmckv
d mwJh
vlawG/ 0a'oukd vma&muf=uwJh wjcm;a'ou wyfaygi;f pk&aJ bmfawG[m OD;av;ukd
odyfawG@csif/ pum;ajymcsi=f uygw,f? olw@kd [m OD;av;qDu ar;rukefwhJ A[kokw
awGudk em;axmifcsi=f uwmuk;d ? 'gayrJh OD;av;u jyefar;wmuvnf; enf;wmr[kwb
f ;l ?
b,ft&yfu vmwJhvlyJjzpfjzpf OD;av;tzkd@ tajctae em;vnf,lEikd w
f hJ a&aomuf
jrpfcsnjhf zpfaeygw,f?
aemufq;Hk taeeJ@ uae@txd u|eaf wmf jrifa,mifaewJh OD;av;v_yf&mS ;yHk
av;ukd ajymjycsiyf gw,f? A[kdHk;pcef;eJ@ wrkdiaf vmufa0;wJh ta&S@ajrmufppfa'o
XmecsKyfudk tpnf;ta0; oGm;wufwhJ OD;av;&J@ yHak v;yg? ole@J ol@u,
dk &f 0H &Jabmfav;/
wa,mufu ypPwkdcg;csdwf/ pmapmifpmwrf;awG ab;vG,ftdwfxJrSmxnhfvkd@/
aemufwa,mufu atau 47 aoewfukd ycHk;rSm vG,fvkd@/ acsmif;k;d wav#muf
218 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awmifapmif;vrf;uav;twkid f; ukyfukyf ukyfuyk f eJ@ av#mufomG ;=uwJh jrifuGif;yg?


pum;rayguf=uavawmh wa,ufe@J wa,mufvnf; pum;rajymbJ oGm;=uwm
awmifapmif;tauG@av;rSm uG,foGm;awmhrS jrifuGif;xJu aysmufoGm;ygw,f?
olwd@k EpS fa,muf naaeapmif;vkd@ jyefvmawmhvnf; 'Dvdyk gy?J
pyg;ESHrsm;[m pyg;toD;u,f0av nwfavqdkovkdyJ vlawG[mvnf;
wefz;kd &Sdav kd;om;ESrd chf savvk@d qkd&r,fxifygw,f?
zkd;oH (vlxk)

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 219

u|efa wmfa v;pm;cJh& aom


ppfom;wa,muf

&JabmfapmukdO D;
(1)
1950 ckEpS f/ u|eaf wmf 10 ESpo
f m;t&G,fwiG f u|eaf wmfw@dk ro
d m;pkaexkid o
f nfh awmif
il+rdK@onf autifef'Dtkdwyfrsm; odrf;ykdufxm;aom +rdK@w+rdK@jzpfonfhtjyif
autifef't
D t
kd zG@J . Xme csKyf&&dS m +rKd @vnf;jzpfonf? xkt
d csed u
f u|eaf wmft
h azonf
autifef'DtkdppfXmecsKyfwGif t&mcHAkdvftjzpf 0ifa&mufvkyfukdifvsuf&Sdonf?
autifef'Dtkdwyfrsm; awmifil+rdK@ukd odrf;,l+yD; wESpfausmft=umwGif zqyv
tpdk;&wyfrsm;u autifef'Dtkdwyfrsm;ukd wkdufckduf+yD; awmifil+rdK@ukd jyefvnf
odr;f ,lEidk cf o
hJ nf? xkt
d cg autife'f t
D w
dk yfz@JG rsm;ESit
fh wl u|efawmfw@dk rdom;pkvnf;
awmifial jrmufbuf aZ,s0wD/ a&eDa'ow0ku
d &f dS &Gmrsm;wGif vSnv
hf nfaecJh &onf?
wcgw&H ArmjynfuGefjrLepfygwDtajccHv_yf&mS ;&m Armaus;&Gmrsm;ukd jzwf&onf?
&Gmol&mG om;rsm;u u|eaf wmfw@dk ro
d m;pktygt0if u&ifro
d m;pkrsm;ukd aEG;aEG;axG;axG;
vufc}H uKd qk=d uonf? wd@k &mG wGif acwWaeaepOf xrif;xkyf qifah y;=uonf? vrf;jy
uln=D u onf? tpd;k &wyfEiS hf u&ifautife'f t
D w
dk yfz@JG rsm;t=um; wku
d yf rJG sm;uvnf;
ae@pOfvkdvkd jzpfyGm;aeonf? tazu tarESifh u|efawmfwd@k armifErS ukd wpHw
k &m
wnf+idro
f nfh .Zmwd jzpfaom om,m0wDe,fbufwiG f yk@d xm;+yD;/ oluawmh
autife'f t
D w
dk yfwiG f qufvuf wm0efxrf;aqmifomG ;&ef pOf;pm;cJo
h nf? xk@d a=umifh
u|efawmfw@kd rdom;pkonf avmavmq,ftm;jzifh E_dif;,SOcf suft& ykdrv
dk +Hk cHKonfh
220 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ArmjynfuGejf rLepfygwD tajccHaom yJcl;wkid f;/ aZ,s0wD anmifajcaxmufcGix


f J&Sd
&Gmw&GmwGif acwWa&Smif wdrf;cJhonf? &Gmol}uD;wa,muftm; ol.tpDtpOfukd
tazu ajymjyonf? &Gmol}uD;u u|efawmfwd@k oGm;rnfh vrf;c&D;wGif tpkd;&wyfESifh
awmfveS af &;wyfrsm;t=um; wku
d yf rJG sm; ae@pOfvv
dk dk jzpfymG ;aeojzifh rdom;pk }u;D twGuf
tvGet
f E&m,frsm;vSa=umif; &Si;f jy+y;D qufroGm;&ef wm;jrpfonf? xk@d aemuf olu
tpd;k &cef@ tjcm;aom &Gmol}u;D wa,mufxH rdrw
d @kd udk acwWtyfEv
HS u
dk o
f nf? xkpd Ofu
xkda'orsm;&Sd aus;&Gmrsm;onf w&Gmv#if ol}uD;ESpfa,mufxm;avh&Sd=uonf?
wa,mufu awmwGif;vufeufukdiftzGJ@rsm;u cef@tyfonfh ol}uD;ESifh tjcm;
wa,mufrmS tpk;d &bufu cef@tyfwm 0efay;xm;onfh ol}u;D jzpfonf? &yf&mG ta&;
udpPrSefor# xko
d l}u;D 2 a,mufu ndEi_d ;f wkid fyif+yD; tkyfcsKyfavh&d=S uonf?
r=umcif tpdk;&ppfa=umif;wa=umif;u &GmwGif;okd@ 0ifvmaomtcg
tpdk;&ol}uD;jzpfolu u|efawmfwkd@rdom;pktm; xkdppfa=umif;rSL;xHtyfvkdufonf?
ppfa=umif;u u|efawmfw@kd rdom;pkukd awmifilbuf ac:aqmifoGm;+yD; awmifi+l rdK@
taemufbuf uefawmf}uD;twGi;f &Sd u|e;f wu|ef;ukd yk@d vdu
k o
f nf? xkdu|e;f ay:wGif
u|efawmfw@kd t&if a&mufaeESih=f uonfh AuyESihf ywfoufonf[k,lq+yD; zrf;qD;
xm;oltcsdK@ESifh autifef'DtkEd iS fh tquftoG,f&do
S nf[k ouFmruif;jcif;cH&onfh
u&ift&yfot
l &yfom;rsm;ESihf uufovpfbek ;f awmf}u;D rsm;/ ykw
d ufpwifh bke;f awmf
}uD;rsm;ukd awG@&onf? zrf;qD;xdef;odrf;cH&onfh vlOD;a&trsm;pk}uD;rSm u&if
vlrsKd ;rsm;jzpf=uonf? tpk;d &wyfu wJwef;vsm;}u;D rsm; xk;d ay;+y;D rdom;pkvu
dk f pkae=u
&onf? &dumQ rsm;ukd tpk&d u xkwaf y;onf? u|efawmfwd@k tm;vHk;ukd u|e;f ay:rS vGI
J
b,furdk S oGm;vm cGirhf ay;ay? u|eaf wmfw@dk ro
d m;pktygt0if vlwpfaxmif ausmo
f nf
xku
d |e;f ay:wGif 2 ESpaf usmf aecJ&h onf? ppfawmif;wHwm;teD;wGif tpkvu
dk f t+yKH vu
dk f
towfc&H rnfh tE &m,frS oDoaD v;vGwaf jrmufvmonfo
h rl sm;u olw@kd rnfo@dk rnfykH
aowGi;f rS vGwv
f mcJ&h onft
h a=umif;ukd u|eaf wmfw@dk tm; jyefvnf ajymjycJ=h uonf?
1950 ckEpS u
f awmifiu
l dk zqyvtpd;k &wyfrsm;u jyefvnford ;f yku
d ;f jcif;rjyKrD
autifef'Dtdk wyfrsm;onf yJc;l wkdi;f jzL;+rdK@wGif ArmvlrsKd ; t&yfolt&yfom; trsm;
tjym;ukd tpkvdu
k t
f +yHKvkduf owfjzwfc=Jh uonf? awmifil+rdK@udk tpk;d &wyfzGJ@rsm;u
jyefvnfwkdufcdu
k f odrf;,laomtcg autifef't
D w
kd yfrsm;onf wk@d . ppfXmecsKyf
+rKd @udk pGe@f vw
$ af jy;+y;D qkwcf mG cJ=h u&onf? tpd;k &wyfrsm;onf awmifi+l rKd @ta&S@buf&dS
u&if&mG rsm;ESihf awmif il+rKd @wiG ;f &Sd u&if&yfuu
G rf sm;rS u&ifvrl sKd ;rsm; t&yfom;rsm;ukd
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 221

zrf;qD;+yD;aemuf awmifil+rdK@ta&S@buf ppfawmif;wHwm;teD;okd@ ac:,lpkpnf;xm;


vkduo
f nf? uav;i,frsm;/ trsdK;orD;rsm;/ ouf}uD;&G,ftkt
d csdK@ tygt0if u&if
t&yfolt&yfom; 200 eD;yg;&So
d nf? wHwm; ta&S@bufta&mufwGif ppfom;rsm;u
olw@dk tm;pkxidk cf idk ;f +y;D olw@dk tm;0kid ;f xm;=uum aoewfrsm;jzifh csed &f ,
G x
f m;=uonf?
ppfom; 2 a,mufu Bren Gun (b&if;pufaoewf)rsm;ukd toifhtaetxm;jzifh
csed &f ,
G x
f m;=uonf? jzL;+rKd @wiG f ArmvlrsKd ;t&yfom;rsm; towfc&H onfudk vufpm;
acsonfh oabmjzifh tpdk;&ppfom;rsm;u olwk@d tm; tpkvu
kd ft+yHKvkduo
f wf+yD; ppf
awmif;jrpftwGif; ar#mypf=uvdrrfh nf[k ,Hk=unfxm;=uum olwdk@tm;vHk; pkd;&drf
xdwv
f ef@ae=uonf? tcsdK@u bk&m;ocifxH qkawmif;f ae=uonf?
xkdpOf kww
f &uf ppfum;wef;wcka&mufvm+yD; wHwm;teD;ta&mufwiG f
um;wef; &yfoGm;onf? ppfum;wef;tv,f&Sd ppf*spfum;wpD;ay:rSm t&yfaxmif
axmifarmif;armif; ppft&m&S}d u;D wOD; qif;vmonf? u&ift&yfom;rsm;ukd ac:vm
onfhwyf&if;rSL;jzpfolu xkt
d &m&S}d uD;&Sd&mokd@ cyfoGufou
G fvSr;f oGm;+yD; tav;jyK
E_wfqufonf? xkdt&m&Sd}uD;onf wHwm;teD;tem;wGif pk+yHKxkdifae=uaom
u&ifrdom;pkrsm;. pkd;&drfxdwfvef@ae=uonfh rsufESmrsm;ukd wcsufvSrf;=unfh
vkdu+f yD;aemuf/ wyf&if;rSL;ESifh 10 rdepfcef@&yf+yD; pum;ajymonf? olwk@d ESpaf ,muf
pum;ajym=u+y;D aemuf wyf&if;rSL;u vufatmuf&dS wyfrLS ; 3 a,mufudk ac:+y;D trde@f
ay;oH=um;vkdu&f onf? ppfom;rsm;u t&yfom;rsm;ukd csed f&G,x
f m;aom olw@dk .
aoewfajymif;rsm;ukd jyefkyfodrf;vkduf=uonf? b&if;pufaoewfrsm;ukdvnf;
jyefvnfjzKwfodrf;xm;vkduf=uonf? xkd@aemufppft&m&Sd}uD;onf ol@um;ay:okd@
jyefwufomG ;+y;D um;wef;vnf; awmifil+rdK@bufudk qufvufarmif; ESix
f u
G fcGmoGm;
onf? r=umrDrSmyif ppfwyfu zrf;qD;xm;onfu
h &ift&yfom;rsm;ukd awmifi+l rdK@
uefawmf}u;D xJ&dS vlraeonfh u|e;f wu|e;f ok@d armif;ac:oGm;+y;D ae&mcsxm;ay;onf?
ppfum;wef;ESihf twlvu
dk yf gvm+y;D wHwm;ta&mufwiG f um;ay:rS qif;vm
onfh ppfwyft&m&S}d u;D rSm awmifi+l rKd @udk jyefvnfwu
dk cf u
dk f odr;f yku
d cf o
hJ nfh wyfrLS ;}u;D [k
aemufyikd ;f rSm olwkd@ocd h=J u&onf[k u|efawmfhukd jyefajymjyonf?
(2)
ol@emrnfudk u|eaf wmfi,fpOf wuUov
dk af usmif;om;b0uwnf;u =um;od
cJh&zl;onf? Armhwyfrawmf. tjrKaw &JabmfoHk;usdyf0ifwOD;jzpfa=umif;ukd
222 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

pwifocd &hJ +y;D 1954 ckEpS u


f ukd,w
f idk Of ;D pD;uGyu
f cJ o
hJ nfh bk&ifah emifppfqifa&;/ &ef}u;D
atmifppfqifa&;wk@d jzifh wkwjf zLusL;ausmw
f yfrsm;ukd armif;xkwEf idk cf o
hJ jl zpfonfh tjyif
aemufawmh 1949 ckEpS f tif;pdef wku
d fy/JG 1950 ckEpS f autifef't
D dXk mecsKyf/ awmifi+l rKd @
odrf;wku
d fyrGJ sm;ukd atmifjrifpGm OD;pD;uGyfuJwdu
k cf du
k cf o
Jh ltjzpfvnf; xyfro
H dvmcJh&
onf?
1949 ckEpS af tmufwb
dk mvwGif wkwjf ynfwiG f wkwjf ynfueG jf rLepfygwu
D
awmfveS af &;atmifycGJ cH h+J yD;aemuf qkwfcGmxGuaf jy;vmonfh ulrifwefwkwjf zLwyf
tcsKd @onf jrefrmEkid if /H &Sr;f jynfe,f/ usKd if;wkaH 'orSpwif+y;D usL;ausm0f ifa&muf tajc
csc=hJ uonf? pwif0ifa&mufvmpOfu ulrifwefwyftiftm; 800 cef@om&Sd aomfvnf;
1950 ckESpfukefwGif xkdi0f rfcsefau&Sdwt
f pk;d &ESifh qufoG,fr_&&Sdch+J yD;aemuf tar&d
ueftpd;k &. ulnyD yhH ;dk r_rsm;ESit
hf wl tiftm;wpfaomif;ausmt
f xd &Sv
d m+y;D 'D0ZD w
H yfr
3 ckukd topfzGJ@pnf;cJhonf? 1952 wGif wyftiftm;tvHk;t&if;jzifh oHvGifjrpf
udjk zwfum ajrmufbufucsijf ynfe,f/ Aef;armf/ jrpf}uD;em;rSpI awmifbuf rGejf ynf
e,ftxd xk;d azmufusL;ausmcf =hJ uonf? ulrifweftv,fyidk ;f wyfr ppfa=umif;onf
&Sr;f jynf/ vm;_;d e,f rkid f;&SL;a'o/ rk;d eJa'otxd xk;d azmufa&muf&dS ae&m,lco
Jh nf?
1953 ckEpS af &mufaomtcg ulrifwefwyfrsm;u Armhwyfrawmf.wyfrsm;ukd ae&mtES@H
pwifwu
kd cf fu
dk af wmhonf?
,if;uJo
h @dk wkwjf zLulrifwefwyfrsm;u ArmjynfwiG ;f ajAmifusus usL;ausmf
0ifa&muf wku
d cf u
dk v
f mr_EiS yhf wfouf+y;D wkid ;f cspjf ynfcspf pme,fZif; rD',
D mrsm;uvnf;
azmfxkwf a&;om;vm=uonf? Armjynfolrsm;uvnf; wkwfjzLusL;ausmfr_ukd
tHk uqef@usiv
f m=u+y;D xkjd y\emukd tjrefq;kH xda&mufpmG ajz&Si;f &ef zqyvtpd;k &udk
zdtm;ay;awmif;qkcd =hJ uonf? tpk;d &u wkwjf zLwyfrsm;ukd tvG,w
f ul armif;xkwf
Ekid rf nf[k ,lqum 1953 ckEpS w
f iG f Akv
d af usmpf ;dk ukd ppfqifa&;rSL;csKyt
f jzpf wm0efay;um
e*g;Ekdifppfqifa&; vkyfcho
J nf? ukvor*~u zG@J pnf;ay;onf(h tar&duef/ Armjynf/
wkdif0rfwkwfjynfESifh xkdif;EkdifiHrsm;yg0ifonfh) 4 Ekid if Hppfaumfr&SifwiG f Akdvfatmif}uD;
acgif;aqmifonfh ukd,fpm;vS,ftzGJ@u Armjynfukd,fpm; yg0ifaqmif&GufcJhonf?
okd@aomf e*g;Ekdifppfqifa&;vnf; vlxkawGajymonfh e*g;_;H ppfqifa&;jzpfoGm;cJh+yD;
av;Ekid if aH umfr&Sif tpnf;ta0;rsm;uvnf; bmr#x;l jcm;onfh wk;d wufrr_ &&Scd ahJ y?
aemufq;kH Akv
d rf LS ;csKyaf usmaf Zm wku
d f u
dk Of ;D pD;uGyu
f o
J nfh 1954 ckEpS f bk&ifh
aemif ppfqifa&;ESihf 1955 ckESpf &ef}uD;atmif ppfqifa&;wdk@jzifhom wkwjf zLwyf
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 223

rsm;ukd Armh ajray:rS t+yD;wkid f armif;xkwfEdik fcho


J nf?
olonf ArmEkdifiH.vGwfvyfa&;ESifh tcsKyftcsmtm%mukd pkd;&drfzG,f&m
aumif;avmufatmif +cdrf;ajcmufvmonfh ulrifwefusL;ausmfr_ tE&m,fukd
z,f&mS ;ay;Ekdifcho
J nfh ol&Jaumif;wOD;tjzpf Armjynfolrsm;t=um;wGif ykdrkx
d if&mS ;
vmcJo
h nfukd odvm&aomtcg olonf u|efawmf tm;usav;pm;&olwa,muf
jzpfvmcJo
h nf?
(3)
1979 ckESpfwGif u|efawmfonf &Srf;jynftv,fykdif;a'orS acgif;aqmif
wOD;jzpfaom &Jabmfjrrif;ESifhtwl ArmjynfuGefjrLepfygwDA[kdXmecsKyfwnf&Sd&m
Armjynfta&S@ajrmufppfa'o&Sd yefqef;okd@ a&muf&SdcJhonf? ygwu
D u|eaf wmfhtm;
owfowfrw
S rf w
S f wm0efray;rD A[kXd mecsKyw
f iG &f adS epOf w&ufrmS Xmewm0efcH au'g
&JabmfwOD;u cifAsm;ukd OD;wif (Adv
k frSL;csKyfausmfaZm)u awG@csiw
f ,f? 'Dae@reuf
9 em&DrmS oGm;awG@yg[k vm+y;D ta=umif;=um;onf? u|eaf wmfw@dk yefqef;ukd a&muf
+yD; ra&S;raESmif;rSmyif olOD;pD;uGyfuJ wkdufckduf atmifjrifcJhonfh yefaumfcsLa&$
wkduyf t
GJ +yD;/ yefqef;ukd a&muf&v
Sd mjcif;jzpfonf? vHk;0ar#mv
f ifh rxm;onfhupd Pwck
=um;vkduf&ojzifh u|efawmftawmfav;pdwfv_y&f Sm;oGm;+yD; 0rf;vnf; tvGefom
oGm;onf? ol@udk 1963 ckEpS f awmfveS af &;aumifpD tpk;d &vuf xuf jynfwiG ;f +ird ;f csr;f
a&;aqG;aEG;yGJrsm;umvu &efuek +f rdK@prf;acsmif;wGif jyKvkyfaom jynfwiG ;f +ird ;f csrf;a&;
w&m;yGJ wckwGif q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;ESiht
f wl xkdifaeonfudk yxrqHk;ESifh
aemufq;kH t}udrt
f jzpf awG@c&hJ zl;onf? u|eaf wmfu vlxky&dowfEiS t
hf wl cyfa0;a0;
rSm&Sdojzifh ol.yHkyef;ukd aumif;pGmrrSwfrcd aJh y? xkd@a=umifh ol[m ppfAv
kd fwa,muf
qdkawmh t&yfaxmifaxmifarmif;armif;&Sd+yD; rmausmwJhrsuEf Smxm;eJ@ pum;ajym
jywfawmif;r,fhvlwa,mufyJ jzpfrSmyJ [kom u|efawmfrSef;qxm;cJhonf?
csdef;qkdxm;onfh tcsdeftenf;i,ftvkdwGif &Jabmfwa,mufu u|efawmfhtm;
ola&muf&Sdaeonfh jynfol@toH. toHv$ihXf me. H;k cef;rxJ ok@d ac:oGm;onfh?
aeaumif;vm;&Jabmf/ vm xkdifyg[k xkdifae&muae rwfrwfx&yfvkduf um
u|efawmfhudk tm;yg;w& vufqEGJ _wfqufonf? ol@t&yf tarmif;onf 5 ay 9
vufr&Sad om u|eaf wmft
h &yfxuf jrifrh m;onf? ukvm;xkid w
f iG f jyefxidk +f y;D cg;ukn
d w
f
rxm;bJ cyfrwfrwftaetxm;jzifh pum;ajymonfudk u|eaf wmf owdxm;rdonf?
224 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

olu autife,
f lESihf autifeft,fvaf t wyftajctaeukd tao;pdyf aphaphpyfpyf
ar;jref;onf? ol. pum;oHrSm atmifjrifaomtoHrsdK; r[kwfaomfjim;vnf;
jywfom;&Si;f vif;onf? ol.jzLpif;dk om;r_ trSwt
f om;rsm;ukd rsuv
f ;kH rsm;ESihf pum;
vHk;rsm;rSm txif;om;awG@ae&onf? t&yftarmif; aumif;onfhtcsufrSvGJI
usefonfh t&ifu u|efawmfhrSef;qxm;csufrsm;uawmh vGJcJhonf? u|efawmfu
olar;onfh autifef,l.tiftm;ukd cef@rSef;Iajymjyvkdufaomtcg a=omfolw@kd tiftm;u tawmfrsm;wmyJ? 'gqkd olw@kd e@J u|eaf wmfwd@k ygwo
D m wyfaygif;pk
r[mrdwfawGom jzpfvmr,fqkd&if &efolppftpk;d &wyfawGukd tawmfu
h kd xda&muf
atmif wku
d Ef dik rf mS aocsmw,fAs[k ,Hk=unfhr_tjynfjh zifh olu ajymonf?
(4)
1989 ckESpfaESmif;ykid f;wGif ygwD.wm0efay;csuft& autifef,al 'ookd@
u|efawmf jyefvnf a&muf&cSd o
Jh nf? xkdtcsed fu &Spfav;vHk;vlxktHkur_}uD; ESdrfeif;
acsre_ ;f cH&+y;D aemuf ausmif;om;vli,f &maygi;f rsm;pGmESit
hf wl 'Dru
dk a&pD tiftm; tcsKd @
vnf; jrefrm-xkid ;f e,fpyf&dS autife,
f t
l ajccHa'ook@d a&Smifwrd ;f a&muf&adS e=uonf?
olw@kd xw
J Gif rqvtpkd;&vufxufu 'kw,
d jynfxJa&;0ef}uD;a[mif; Akdvrf SL;}uD;
a[mif;pdejf rvnf; ygonf? Akv
d frSL;}uD;a[mif;pdejf ru ol.ygwrD S acgif;aqmifwOD;u
wqifh Akv
d rf LS ;csKyaf usmaf ZmxH yk*Kd~ vaf &; pmwapmifay;+y;D qufo,
G cf zhJ ;l onf? xkpd mukd
jyef=um;onfhol.pmukday;&if; AkdvfrSL;}uD;a[mif; pdefjrESifh u|efawmf yxrOD;qHk;
awG@qHkcJh&onf? AkdvfrLS ;}uD;a[mif;pdefjru olEiS yfh wfoufI AkdvfcsKyfausmfaZmonf
tckcsed x
f d ol av;pm;wefz;dk xm;&onfh yk*Kd~ v}f u;D jzpfa=umif;/ ,ck tcsed w
f iG f 'Dbufu
wyfaygif;pkwyftm;vHk;. ppfaoemywdtjzpf wm0ef,lapcsifa=umif; ol@qENukd
v_dufv_dufvSJvSJ xkwaf zmfajymqkdco
Jh nf[k ol@tzGJ@rS acgi;f aqmifwOD;u ajym=um;zl;
onf? Akdvrf SL;}uD;a[mif;pdefjronf 1971 ckESpfuek yf ikd f;u uGr;f vHk &uf 40 wkdufyJw
G iG f
r[mAsL[mrSL;}uD;tjzpf wm0ef,cl +Jh yD; Auywyfrsm;ESifh wku
d fckdufcho
J nfh wyfrSL;}uD;
wOD;vnf; jzpfonf?
1943 ckESpf *syefppftyk fcsKyfa&;umvu {&m0wDwidk f;wGif +Adwdo#wd@k tm;
vkdvm;onfh u&ifvufeufukdiftzGJ@wzGJ@u *syefwyfzGJ@wzGJ@tm; wkdufckdufcJh&m
*syefwyfom;tcsdK@ aoaus'%f&m&cJh=uonf? xkd@a=umifh *syefppfbufxdyfyikd f;u
tvGeaf 'goxGufcJh=u+yD; xku
d &ifvufeufudik w
f yfz@GJ tm; vufpm;acs/ acsre_ f;&efESifh
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 225

u&if&Gmrsm;ukv
d nf; zsuq
f D;ypf&ef Akdvfausmaf ZmuGyfuaJ om BIA wyfzJ@G wcsKd @ukd
apv$w&f ef trde@f ay;cJo
h nf? *syefppfbufudk vGeq
f efEidk jf cif;r&So
d nfh tajctaea=umifh
olonf wyfz@JG rsm;ukd apv$w+f y;D *syefw@dk ay;onfh trde@f twkid ;f aqmif&u
G af pcJ&h onf?
wyfzJ@G .vufcsufjzifh u&ifvufeufukdifwyfzJ@G 0iftcsKd @ tygt0if u&ift&yf om;
trsm;tjym;yg owfjzwfccH =hJ u&onf? u&if&mG tcsKd @vnf; rD;_@d zsuq
f ;D jcif; cHc&hJ onf?
olonf ,if;jzpf&yfq;dk ESiyhf wfoufI 2004 ckEpS af vmufu a&'D,t
dk ifwmAsL;
wckwGif txuftrdef@t& xkdokd@aqmif&GufcJh&aomfvnf; ol@rSmvnf; wm0ef&cSd Jh
onft
h wGuf xkjd zpf&yftwGuf tav;teufawmif;yefa=umif; ajym=um;cJo
h nf? ol.
kd;om;aom0efcHrE_ iS fh awmif;yefpum;tay: uG,fvGeo
f l Akv
d cf sKyfapmbdkjrtygt0if
autifef,lxyd fykdif; acgif;aqmif tawmfrsm;rsm;u auseyfem;vnfc=Jh uum ol@ukd
vnf; av;pm;cJ=h uonf?
(5)
olonf wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&;twGuf touf 19 ESpo
f m;t&G,u
f pwifI
1300 jynfh 1938 'DZifbm ausmif;om;rsm; oydwfwdu
k yf w
GJ Gif wufupGm yg0ifcJh
oljzpfonf? wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&;twGuf +Aw
d o
d #uv
dk edk t
D pd;k &tm; vufeufjzifh wGe;f
vSef&ef tjcm;vli,frsm;ESiht
f wl }udK;yrf;cJo
h nf? 1943 ckESpf =o*kwfvwGif zufqpf
*syefw@kd u ay;onfh twkta,mif vGwfvyfa&;ukd rvkdvm;=ubJ r[mrdwfwyfzJ@G
rsm;ESiw
hf +JG y;D *syefw@dk udk wGe;f vSecf &hJ mwGif wkid ;f 4 . ppfa&; acgi;f aqmiftjzpf wm0ef,cl hJ
onf? 1949 ckEpS v
f w
G v
f yfa&;&+y;D apmapmykid ;f umvu ArmjynfwiG f ajrmufyidk ;f wkid ;f ESihf
awmifyikd f;wkid f;[lI ppfwdik ;f }uD; 2 ckom &Sd&m ta&;ay:vmv#if ay:vmovkd xkdppf
wkid ;f }u;D 2 ckudk vSn+hf y;D wm0ef,cl &hJ ol jzpfonf? ay:aygucf o
hJ nfh ta&;rsm;uvnf;
wkdi;f jynf. vGwfvyfa&;ESiht
f csKyftcsmtm%mukd }uD;rm;pGm +cdrf;ajcmuf tE&m,f
jyKcJhonfh orkdi;f 0ifta&;rsm; jzpfcJhonf? okd@aomf tm%m& qkd&S,v
f pfygwD acgif;
aqmifrsm;/ qk&d ,
S v
f pfygwD vkv
d m;olwyfrLS ;rsm;ESihf umuG,af &;OD;pD;csKyAf v
dk af e0if;wk@d u
ol@tm;uGefjrLepfvkdvm;oltjzpf ,Hk=unfxm;=uonf? xkd@a=umifh 1956 ckESpf
atmifrmC ppfqifa&;wGif zrf;rdonfh AuyOuU. xdyfwef;v#dK@0SufzkdifwGJukd
ta=umif;jyK+yD; ol@tm; H;k wif ppfaq;um 1957 {+yDvwGif 'kAkdvfrLS ;}uD;tqifhcs+yD;
t+ird ;f pm;ay;um wyfrS xkwyf ,fypfco
hJ nf?
xkt
d csed w
f iG f tm%m&tpk;d &. tjyKwfwu
kd af &;vrf;pOfa=umifh 1948 ckESpf
226 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vGwfvyfa&;.zGm;bufawmf jynfwGif;ppfrD;onf tv#H+iD;+iD; qufvufawmuf


avmifaeqJ jzpfonf? xk@d a=umifh olonf q&m}u;D ocifu,
dk fawmfrid_ ;f OD;aqmifaom
jynfwGif;+idrf;csrf;a&; v_yf&Sm;r_rsm;wGif OD;aqmifr_tcef;rS wufuxufoefpGm
yg0ifaqmif&u
G cf o
hJ nf? trsKd ;om; vGwv
f yfa&;r&cif 1300 jynfh ta&;awmfyu
kH mvrS
vGwv
f yfa&;&+y;D aemuf wkid ;f jynftcsKyftcsm umuG,af &;/ jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&; v_yf
&Sm;r_ txd wm0efrsm;ukd trsKd ;om;a&;wm0efrsm; tjzpf rem;rae tav;teufxm;
aqmif&u
G fcJhol jzpfonf?
xk@d jyif olonf tzdEydS cf v
H w
l ef;pm;jynforl sm;. b0vGwaf jrmufa&;ukv
d nf;
tav;teuf ,Hk=unfcJholjzpfonf? 1945 ckESpf Zlvdik v
f wGif usif;yaom Armjynf
uGejf rLepfygwD 'kw,
d t}urd u
f eG *f &ufwiG f A[kad umfrwD0ifwOD;tjzpf a&G;cs,cf H &onf?
vGwfvyfa&;&+yD;aemufyikd f; olpGrf;aqmifEkdifaom trsKd ;om;a&; wm0ef}uD;rsm; ukd
qufvufI aqmif&Gujf cif; rjyKEkdiaf tmif ydw
f fyifwm;qD; csKyfcs,jf cif;cH&aomtcg
ol.rdcifygwD&d&S mokd@ 1976 ckESpfwiG f v#dK@0u
S fxGucf mG vmcJah wmhonf? use&f adS eaom
ol@b0ukd ArmjynftzdEydS cf v
H rl sKd ; aygi;f pHk jynf olrsm;. b0vGwaf jrmufa&;ukd &nfoef+y;D
jynfol@'rD u
dk a&pDawmfveS af &;twGuf jrKyfEo
SH mG ;cJh onf?
ol@b0woufwmonf ArmjynfEiS hf tzdEydS cf v
H rl sKd ;aygi;f pHjk ynfov
l .
l tusKd ;
ukd xrf;&GufcaJh om *k%fa&mifawmufyonfh b0woufwmyifjzpfygonf?
&Ja bmfa pmukdO D;
04/ 07/ 2013?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 227

orkid ;f xJu Akv


d af usmaf Zm

nKdped 0f if;
&ifxJu teDAkdvfcsKyf
ta&S@ajrmufppfa'o yefqef;wGif jrifz;l awG@z;l qufqcH &hJ zl;ygonf? yefqef;
umuG,fa&; vkyfief;wm0eftwGuf olESifhtwl vkdufyg xrf;&GufcJh&onfvnf;
&Scd zhJ ;l ygonf? a':&_,Of(a'guw
f m vSausmaf Zm) ESihf cifrif&if;ES;D =uojzifh ol@ta=umif;
rjywf xdawG=um;odae&onfvnf; &Sdygonf?
ol ruG,v
f Gefrt
D xd ol@arG;ae@yJrG sm;wGif ESpfpOf arG;ae@qak wmif;pum;rsm;
ajym+y;D *g&0 jyKaeus jzpfygonf?
jyefpOf;pm;=unfhaomtcg olEiS fh ywfoufI vlcsi;f cifrif&if;ESD;onfxuf
Armjynf. om;aumif;&wem orkid ;f 0if yk*K~ v
d t
f jzpf av;pm;=unfnKpd w
d Ef iS hf wGaJ eaom
&if;ESD;pdwfu ykrd akd ea=umif; awG@&Sd&ygonf? &JabmfO;D wif[k u|efawmfw@kd ac: a0:=u
onfrSm wefzkd;xm; av;pm;*k%fjyKr_ w&yfjzpfygonf? aemufykdif;wGif OD;av;[k
228 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ajymif;vJac:a0:cJhygonf? wkdif;jynfu Akv


d frSL;csKyfa[mif;ausmfaZm/ Akv
d fausmfaZm/
AkdvfcsKyfausmfaZm pojzifh trsK;d rsKd;okH;pGJac:a0:avh &S=d uygonf?
u|efawmht
f wGufuawmh &ifxJu teDAkdvfcsKyfyg?/ olESihf xdawG@qufqH
cJ&h onft
h a=umif;xuf ol@udk avhvm=unfjh rifvpdk w
d u
f u|eaf wmhw
f iG f ykrd sm;ygonf?
jynfhpkHaom avhvm&_jrifcsuf rjzpfEkdiyf g? rdr&d _axmifrh S avhvm=unfhjrifr_om jzpf
ygvrd rhf nf?
Armjynf. om;aumif; &wem
om;aumif;&wemrsm;twGuf rdcifrsm; *k%,
f El idk =f uygonf? txif&Sm;qk;H
Oyrm ajym&v#if 'Dvdo
k m;rsKd; arG;&usKd; eyfw,f[k Akv
d fatmifausmf. rdcifu ajym
cJhz;l ygonf? Akdvfatmifausmrf Sm rdciftwGuf om;aumif;&wem jzpfonfomru
Armjynf. om;aumif;&wemtjzpf orkdi;f u arG;xkwf ay;vku
d fygonf?
Armjynfonf ol@u|efb0 usa&mufcphJ Of ukv
d edk aD cwf/ zufqpf*syefw@dk tkyf
pk;d aom acwf/ zufqpf*syefawmfveS af &;/ wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&;/ vGwv
f yfa&;vGeaf cwf
'Dru
kd a&pDawmfvSefa&;rsm;/ ppftm%m&Sipf epf qef@usifa&;rsm;wGif orkid f;. vkdtyf
csut
f & om;aumif;&wem orD;aumif;&wem tajrmuftjrm; arG;xkwaf y;cJyh gonf?
Armjynf. om;aumif;&wemrsm; pm&if;wGif Akv
d cf sKyfaZmonf xdyw
f ef;u
yg0ifco
Jh lwOD; jzpfygonf? xl;jcm;csufrmS ukdvkdeDacwfawmfvSeaf &;/ zufqpf *syef
awmfvSeaf &;/ jynfol@'rD u
kd a&pDawmfvSefa&;/ w&kwfjzLusL;ausmrf _ ckcHweG f;vSefa&;/
jynfwiG f;ppfqef@usiaf &;paom Armjynforkid f;. ,ae@txd ta&;t}uD;qk;H aom
orkid ;f 0if tcef;uwkid ;f wGif acgi;f aqmifyidk ;f ESihf pHjytcef;rS yg0ifEidk cf jhJ cif; jzpfygonf?
onfo@dk aom yk*K~ dvfrsK;d u &Sm;ygonf?
ygwD. om;aumif; &wem
ygwDtaeESifh =unfhv#ifvnf; &JabmfOD;wifonf ygwD. om;aumif;
&wemwyg; jzpfygonf?
txuf azmfjycJah om awmfveS af &;tqufqufwiG f ygwo
D nf om;aumif;
&wem orD;aumif;&wem rsm;pGmukd vkt
d yfr_t& arG;xkwfch&J ygonf? ygwDtwGuf/
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 229

jynfoltwGu/f wkdif;jynftwGuf pGrf;pGrf;wrH aqmif&Gu+f yD; toufpeG f@v$wfch&J ol/


b0pGe@f vw
$ af y;qufco
hJ l om;aumif;&wem orD;aumif;&wemrsm;ukd ygwu
D xm0&
OD;nGwfygonf? *k%jf yKygonf? *k%,
f yl gonf?
&JabmfO;D wifonf ygwu
D *k%jf yK&rnfh yk*K~ v
d rf sm;twGi;f xdyq
f ;Hk wef;rS yg0if+y;D
ol@twGuf ygwu
D *k%,
f l&onfh yk*K~ v
d v
f nf; jzpfygonf?
ppfa oe*FA sL[m acgif; aqmifw OD;
ygwDxJwiG f ppfa&;bufY xl;c|ex
f ufjruf=uaom ppfa&;acgif;aqmifrsm;
&Scd =hJ uygonf? wk@d teufrS wcsK@d rmS ppfa&;bufwiG f wwkid ;f jynfv;Hk u tod trSwf
jyKjcif; cH&&kHru wkdif;jcm;jynfjcm; ppfacgif;aqmifrsm;uyif av;pm;todtrSwf
jyK=u&onf? Oyrmtjzpf Akv
d rf LS ;Axl;ESihf Akv
d af usmaf Zmwk@d udk jyo&ayrnf? olw@dk ESpOf ;D
pvk;H wGif wlnDaom tcsufrsm;vnf; &S=d uonf?
1? ESpOf D;pvkH; ppfa&;aoe*FAsL[morm;rsm; jzpf=uonf? Akdvfausmaf Zm
&Jabmfrsm;xH aphpyfaocsmpGm ar;jref;rSwo
f m;r_/ tywfwukwf a&;ul;rSww
f rf;,laer_/
ppfa&;usrf;rsm; txyfxyf tzefzef avhvmrSwfom;aer_/ ajrjyiftaetxm;/ ajryk/H
&efol@tcsuftvuf/ ppfa&;owif;rsm; tao;pdwf pl;prf;rSwo
f m;aer_w@kd rmS omref
tavhtx r[kwfyg? ppfa&;aoe*FAsL[mtwGuf ppfa&;okawoevkyfief;vkyf
aqmifjcif;tjzpf u|efawmfrw
S ,
f lygonf?
ppfa&;aoe*FAsL[mukd olw@dk EpS Of ;D pvk;H vufawG@usio
fh ;kH olrsm; jzpfygonf?
Akv
d rf LS ;Axl;onf &efuif;awmifw0ku
d u
f dk tajccHpcef;wnfaqmufum &efol
zufqpf*syefrsm;ukd roGm;&J rvm&J ajcrcs&J rnf;rnf;jrif&if xdwv
f ef@wek fv_yf pdwf
acsmufcsm;aeatmif ajymufusm;ppf aoe*FAsL[mjzifh wkducf u
kd fEkdifcho
J l jzpfygonf?
Akdvaf usmfaZmonf zufqpf*syefawmfvSefa&;twGi;f olwm0ef,lcJhonfh (wkdif; 4)
e,fajrwGif zufqpf*syef tajrmuftjrm;ukd acsre_ ;f +y;D txdematmif aoe*FAsL[mjzifh
wkducf du
k Ef ikd fcyJh gonf? tjyif tm;vk;H od=uonfhtwkid f; w&kwjf zLusL;ausmfppfukd
bk&ifhaemif ppfqifa&;/ &ef}uD;atmif ppfqifa&;wkd@jzifh wGef;vSe&f mwGif ol. aphpyf
aocsmaom aoe*FAsL[m usiho
f H;k r_rsm;a=umifh atmifycJG EH dik fcjJh cif; jzpfygonf?
2? ESpfOD;pvkH; wyfwnfaqmufa&;bufwGif pHerlem acgif;aqmifrsm;
jzpf=uygonf? AkdvfrLS ;Axl;onf wyfudk wnfaqmuf&mwGif rnfr# av;eufaom
230 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

oabm xm;&Sad =umif; ol. wyfom;xko@dk ajymaom rde@f ceG ;f rsm;ukd avhvm=unfv
h #if
odEkdifygonf? tjyif *syefawmfvSefa&;twGuf jyifqifaepOfumvuwnf;u
(w&kwfjynf jynfol@vw
G fajrmufa&;wyfrawmfu pnf;urf; 3 &yf owdjyK&ef 8 csuf
csrSwf usiho
f kH;aecsdef) wyfrawmfom;rsm; jynfolEiS hf qufqH&mwGif vkdufem&rnfh
pnf;urf;csurf sm;ukd ArmjynfESihf uku
d n
f DpmG wDxGicf srw
S f usiho
f ;kH apcJyh gonf?
bDtdik af tacwf bD'Datacwfwkd@wGif wyfwnfaqmufa&;bufY Akv
d f
ausmfaZmukd &JabmfokH;usdyf0ifrsm;ESifh tjcm;ppfa&;acgif;aqmifrsm;u tm;ukd;
cJh&a=umif; avhvmrSwfom;cJh&ygonf? xkd@a=umifhyif AkdvfausmfaZm OD;pD;aom
wyf&if;rSm pHjywyf&if; tjzpf emrnf}uD;cJ&h jcif; jzpfygonf? w&kwjf zLusL;ausmpf pfudk
wGe;f vSe&f mwGif Akv
d af usmpf ;dk OD;pD;onfh e*g;Ekid pf pfa&;onf ta&;edrchf &hJ rHk u wyfysuv
f k
rwwf wyfom;rsm; pdw"f mwfysujf ym;oGm;cJ&h ygonf? wyfrsm;ukd Akv
d af usmaf Zmu
yif pdw"f mwf jyefvnf jrihw
f ifum wyfwnfaqmufa&; vkycf &Jh ygonf? aemuf
bk&ifah emifppfqifa&; &ef}u;D atmifppfqifa&;wk@d udk Akv
d af usmaf ZmOD;pD;um pGr;f pGr;f wrH
wku
d cf u
dk cf o
hJ jzifh w&kwjf zL usL;ausmpf pfudk atmify&JG onftxd wGe;f vSeEf idk cf jhJ cif; jzpfyg
onf? Ttcsuw
f @dk ukd =unf&h rkH #jzifh Akv
d fausmfaZm. wyfwnfaqmufa&; pGr;f &nfudk
odjrifEdik yf gonf?
xkrd #ru Akv
d frLS ;Axl;a&m Akv
d af usmfaZmyg ESpOf ;D pvkH;onf wyfudk txufrS
trde@f ay;&kaH y;aom ppfacgi;f aqmifrsm; r[kw=f ubJ wyfom;&Jabmfrsm;ESit
hf wl ppfa&;
oifwef;rsm;/ wyf.vkyfief;rsm;wGif &Jabmfrsm;ESifh ukd,w
f ikd fukd,fus yck;H csif;,SOf+yD;
wm0efxrf;aqmifum wyfukd wnfaqmufch=J uolrsm; jzpfa=umif; avhvmawG@&d&S
ygonf? *syefacwf tifzmppfrsuEf Smbufod@k vrf;azmufcsw
D ufc&Jh onfh c&D;pOfwiG f
Akv
d rf LS ;Axl;onf wyfom;rsm;ESit
hf wl tqif;&J tyifyef;cH tvkyv
f yk u
f m pHerlem pku
d f
xljyocJyh gonf? Akv
d af usmaf Zmonf wyfom;rsm;tm; oifwef;ay;onft
h csed t
f wGi;f
rSmyif uk,
d fwidk u
f ,
k u
f s wyfom;&Jabmfrsm;ESit
hf wl jyif;xefaom ppfa&;avhusihcf ef;
rsm;wGif tqif;&J tyifyef;cH yg0ifvkyfaqmifwwfol jzpfygonf?
3? 2 OD;pvk;H . aemufxl;jcm;aom pdw"f mwfrSm jynfol@tusK;d ukd t+rw
J ap
OD;xdyyf efqifr_ jzpfygonf? Akdvaf usmaf Zmonf b0 wav#mufvH;k uG,v
f eG cf sed t
f xd
jynfo@l tusK;d pD;yGm;ukd OD;xdyrf mS &Gu+f y;D xrf;aqmifomG ;cJyh gonf? jynfo@l tusK;d pD;yGm;
xdcu
kd fysupf D;aprnfh tvkyrf sm;ukd qef@usifcJhol jzpfygonf? wyfrawmfukd jynfol@
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 231

tusK;d pD;yGm;ukd xm0pOf OD;xdy&f Gufonfh jynfol@wyf jzpfapvko


d nfhqEN }uD;rm;jyif;
xefveG ;f ol jzpfygonf?
Akdvrf SL;Axl;onf jynfo@l tusK;d pD;yGm; xdckdufrnfhudprP sm;wGif *syefzufqpf
tm%mykid frsm;ESihf &J0pHh mG &ifqidk u
f m qef@usicf o
hJ l jzpfygonf? w,fv;l pcef;tygt0if
&Srf;jynfawmifwef;rsm;rS aeI zufqpf*syefwkd@tm; ckcHwkdufcdu
k pf OfumvwGifvnf;
wyf. &duQmtcuftcJ }uKHawG@ae&pOfumvrSmyif jynfolvlxk. pkdufysKd;oD;ESH/
u|EJ mG ;wd&p>mefEiS hf pku
d yf sK;d a&;vkyif ef; tvkycf sed w
f @dk udk rxdyg;atmif uk,
d w
f idk t
f iwfcI
H
xde;f odr;f cJhol jzpfygonf?
4? ESpOf ;D pvk;H uGejf rLepfygw0D if jzpf=ujcif; [laom xl;jcm;csuf &Sad e=uygonf?
Akdv fa usmfa ZmESi fh
ArmjynfvGwfvyfa &;twGuf t"duusaom vkyfief;wm0ef}uD; okH;&yf
1300 jynfh ta&;awmfy}Hk u;D u vGwv
f yfa&;t&,lvadk om ArmjynfEidk if aH &;
tiftm;pkrsm;ESihf Armjynf jynforl sm;tm; oifcef;pm 3 &yf ok@d r[kwf vkyif ef;wm0ef}u;D
3 &yfudk yck;H ay:okd@ wifay;vkdufygonf?
1? acwfrt
D awG;tac: vufeufwyfqifxm;aom ygww
D &yf wnfaqmuf
a&;
? acwfrD trsK;d om;wyfrawmfw&yf wnfaxmifa&;
2? wkdif;jynfvGwfvyfa&;twGuf vkdtyfaom r[mrdwftzGJ@ okd@r[kwf
wyfaygi;f pk w&yf wnfaqmufa&;
,if;wm0ef}u;D ok;H &yfpvk;H wGif Akv
d af usmaf Zmonf acgi;f aqmifyidk ;f rS jzpfap/
us&mtcef;urS jzpfap wufupGm yg0ifI vkyif ef;wm0efrsm;ukd usm;ukwu
f sm;cJ
xrf;aqmifco
Jh l jzpfygonf?
yxrwm0efjzpfaom ypPnf;rJhvlwef;pm;acgif;aqmifonfh uGefjrLepfygwD
xlaxmif&mwGif pwifz@JG pnf;cJah om acgi;f aqmifrsm;xJwiG f ryg0ifcahJ omfvnf; zufqpf
*syefawmfvSeaf &;twGuf pnf;&k;H jyifqifpOfumvrSmyif ygwD0ifwOD; jzpfvm+yD; ygwD
vkyif ef;wm0efrsm;ukd xrf;aqmifco
hJ l jzpfygonf? xk@d twGuf ygw.
D 'kw,
d uGe*f &uf
wGif A[kdaumfrwDtjzpf a&G;cs,w
f ifajrmufjcif; cHch&J ygonf?

232 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'kw,
d wm0efjzpfaom acwfrD trsK;d om;wyfrawmf zG@J pnf;a&;twGuf *syef
jynfo@dk pGe@f p@G e@f pm;pm; oGm;a&mufI ppfynmukd tqif;&J tyef;cHoif,u
l m Armjynf
vGwv
f yfa&;twGuf wyfrawmfw&yf zG@J pnf;ay;cJah om &Jabmfo;Hk usyd x
f w
J iG f Akv
d af usmf
aZmvnf; wOD;tygt0if jzpfcyhJ gonf? xkrd #ru zG@J pnf;rdaom wyfrawmfudk pepfwus
avhusifhoifwef;ay;I wyfwnfaqmuf&mY AkdvfausmfaZmonf rqkwfrepf
vk;H yef;tm;xkwfco
hJ l wOD;vnf; jzpfygonf?
wwd,wm0efjzpfaom wyfaygif;pkw&yf zGJ@pnf;a&;ukd *syeftkyfpd;k pOf *syef
"m;rkd;xm;onfhatmufrS pGef@pGef@pm;pm; vkyu
f dik cf h&J ygonf? zwyv(aemif zqyv)
pwifz@JG pnf;Ekid af &;twGuf Akv
d af usmaf Zmonf Akv
d cf sKyaf tmifqef;. wm0efay;csut
f &
ocifp;kd ukd a';'&Je,f *G&mG rS yJc;l +rKd@ pHjywyf&if;&Sd ol@trd fo@dk pGe@f peG @f pm;pm; ac:vmum
Akv
d cf sKyfatmifqef;ESihf awG@qaHk pcJyh gonf? pHjywyf&if;&Sd Akv
d af usmaf Zm. tdru
f av;rS
pwifum zwyv(zqyv) wyfaygif;pk}u;D . tjrKaw pwifjzpfwnfvm+y;D zufqpf
*syefawmfveS fa&; wm0efrsm;ukd pnf;&kH;aqmif&Guf&if; wyfaygif;pktzG@J }uD; }uD;xGm;
vmcJjh cif; jzpfygonf? zufqpf*syefawmfvSeaf &; atmifyJcG H+y;D aemufyikd ;f vGwfvyfa&;
twGuf qufvufwdu
k yf J0G ifomG ;&ef jyifqifvH@_ aqmfaom zwyvtzGJ@}uD;u OD;pD;
usi;f ycJo
h nfh Armjynf. orkid ;f rSww
f idk w
f ck[k qk&d rnfh aeol&ed f vlxt
k pnf;ta0;}u;D
wGifvnf; AkdvfausmfaZmonf zufqpf*syefawmfvSefa&;wGif;u wkdif;(4) .
wkid ;f rSL;tjzpf wEkid if v
H H;k nDnw
G af &;tqkdukd wifoGif;cJhol jzpfygonf?
csKy=f unfv
h #if Armjynf vGwv
f yfa&;twGuf orkid ;f u awmif;qkad om t"du
wm0ef}uD; okH;&yfv;kH wGif Akv
d fausmfaZmonf ta&;ygaom tcef;ESifh us&mtcef;rS
pGr;f pGr;f wrH tm;xkwv
f ;Hk yef;um wkid ;f jynfEiS hf jynfo@l tusK;d xrf;aqmifvmcJo
h l orkid ;f 0if
yk*K~ v
d w
f OD; jzpfygonf?
Akdfv fausmfa Zm. orkdi f;*k%f& nf
ol&aJ umif;rsm;/ tmZmenfrsm; tygt0if wkid ;f jynfEiS hf jynfot
l usK;d twGuf
pGr;f pGr;f wrH aqmif&u
G cf =hJ uaomol rnforl qkd av;pm;*k%jf yKtyforl sm;/ OD;nGwx
f u
dk f
olrsm; jzpfygonf? tn=w jzpfap/ &Jabmfjzpfap/ acgi;f aqmifwyfrLS ;jzpfap/ jynfojl ynf
om;jzpfap orkdif;jzpf&yfwGif;rS wkd@. pGef@v$wfay;qyfru
_ kd xkwfazmf*k%fjyKum
tav;tjrwf jyKoifhygonf?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 233

wkdi;f jynfESihf jynfov


l lxk tusKd;twGuf pGe@f vw
$ fay;qyfum aumif;r_jyKcJh
olrsm;teufrS wcsK@d yk*K~ v
d rf sm;rSmrlum; orkid ;f jzpf&yf}u;D rsm;ESit
hf wl wk@d trnftm;
c|if;cseyf pfy,fxm;I r&bJ (emrnfqd;k ESihf ausmf=um;olrsm; r[kw)f ,SOw
f aGJ zmfjyum
av;pm;*k%fjyKjcif;ESit
fh wl todtrSwjf yK=u&onfh yk*K~ v
d rf sm;vnf; &Syd gonf? Oyrm
Akv
d fcsKyfatmifqef;?
AkdvfausmfaZmonfvnf; wkdif;jynfrS todtrSwfjyKjcif; cH&aom orkdif;
*k%&f nf&o
dS l wOD; jzpfygonf? w&kwjf zLusL;ausmrf u
_ dk ol OD;pD;+y;D tEkid w
f u
dk f Ekid cf o
hJ nfh
orkdif;rSww
f ikd fwckwnf;ESifhyif ol. orkdif;*k%&f nf }uD;rm;rGejf rwfru
_ kd jrif awG@Edik yf g
onf? okd @&mwGif Ak dvf ausmfaZm. ork dif ;*k %f&nfonf ,if; ork dif; jzpf& yf
wckwnf;omru tjcm;aom orkid f;jzpf&yf}u;D rsm;ESiv
fh nf; ,SOw
f w
JG nf&daS eygonf?
wb0wm ay;qyfr_
ausmif;om; or*~rS pwif+yD; ArmjynfEikd if aH &;wGif yg0iftusK;d jyKcJhygonf?
Akdvfatmifausmf usqH;k cJ&h aom ausmif;om;rsm; twGi;f 0ef&H;k tm; 0kdif;0ef;
qENjyr_wGif uk,
d w
f dik u
f d,
k fus yg0ifcho
J l?
ukdvdek aD cwftwkdif;twmt& jrefrmhEikd fiHa&;ukd ukdifvy_ fcJh+yD; vGwfvyfa&;
wkduyf EGJ Sifh vGwfvyfa&;t+yD; jrefrmhEkdifiaH &;ukd OD;aqmifv_yf&mS ;cJhaom xif&Sm;onfh
acgi;f aqmiftrsm;pkrmS wk@d Arm tpnf;t&k;H 0if ocifrsm; jzpf=uygonf? Akv
d af usmaf Zm
onfvnf; ocifa&$[k trnf&onfh wk@d Armtpnf;t&kH;0if ocifwOD;yg?
wkdif;jynfukd u,fwif&efESifh e,fcsJ@t*Fvdyfwkd@ukd wGef;vSef&eftwGuf
ta&S@okd@ pGef@pGef@pm;pm; xGufcGmcJhonfh &JabmfokH;usdyf0ifwOD;? acwfrD trskd;om;
wyfrawmf w&yfjzpfonfh bDt kdifat/ bD'Datwkd@ukd pwifzGJ@pnf;ay;cJhonfh
acgif;aqmifwOD; jzpfonfomru Armwyfrawmf jzpfvmonft xd wyfukd
jyKpkysK;d axmifay;cJo
h l acgi;f aqmifwOD;?
zufqpf*syefawmfveS af &;}u;D twGuf zwyv tzG@J tpnf;}u;D ukd pwifwnf
aqmufEidk af &;twGuf pGe@f peG @f pm;pm; wm0ef,l xrf;aqmifay;cJo
h ?l zufqpfawmfveS f
a&;}u;D twGif wkid ;f (4) . wyfrLS ;tjzpf r[mrdww
f yfrsm;uyif av;pm;todtrSwjf yK&
avmufatmif *syefwyfrsm; txdematmif &Gyf&yG cf |Hc|H OD;pD; wku
d yf J0G ifco
Jh ?l

234 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

*syefawmfveS fa&;t+yD; wqifw


h ufvSrf;&rnfh ArmEkdifiH vGwfvyfa&;}uD;
twGuf zwyvrS OD;pD;usi;f ycJhaom orkdi;f 0if aeol&def vlxt
k pnf;ta0;yG}J uD;wGif
wEkid if v
H ;Hk nDnw
G fa&;tqkdudk wifoiG ;f +yD; trsK;d om;nDnw
G fa&;ukd }uKd;yrf;cJo
h ?l
uEND pmcsKyf csKyfqdck o
Jh nfh orkid ;f 0if uENt
D pnf;ta0;ok@d wufa&mufonfh
tzG@J wiG f tzGJ@0iftjzpf yg0ifco
hJ ?l
(zqyvtpkd;&. ppfwyfjzpfaom wyfrawmftwGif;rS ol. wjcm;aom
txuftrdef@t& vkyaf qmifc&J aom ppfa&;wm0efEiS fh vkyif ef;rsm; (tif;pdef wkduyf JG
tyg t0if) wk@d udk xkwfazmfwifjyjcif; rjyKawmhyg? )
1951 ckESpfuwnf;u azmufjyefaom zqyvtpkd;&ESifh wyfrawmfrSm
qufvuf tvkyfrvkyv
f akd wmhbJ uGefjrLepfygwED Sifh qufoG,fum tpkd;&wyfwiG f;rS
aeI ajratmufvkyif ef; vkyaf qmifaecJo
h ?l
wkid ;f jynfEiS hf trsK;d om;tm; w&kwjf zL usL;ausmpf pfudk tEkid w
f u
dk +f y;D u,fwif
ay;cJo
h ?l
Akv
d af e0if;u apmpGmuwnf;u wyfrS xkwyf ,fco
hJ jzifh tm%modr;f ppftyk pf k
ESifh uif;&Sif;cJhol?
tar&dueftultnDEiS hf w&kwjf zLtEW&m,f xyfrH ay:ayguv
f mojzifh 1961
azazmf0g&v
D wGif zG@J pnf;cJah om Armjynf w&kwjf zL usL;ausmrf E_ iS hf e,fcs@J qef@usiaf &;
trsd;k om; aumfrwD. OuUXtjzpf wm0efxrf;aqmifco
hJ ?l 1961 {+yD 9 &ufae@wGif
vGwv
f yfa&;acwfveG u
f mv t}u;D rm;qk;H aom vlxw
k ode;f ausmf wufa&mufco
hJ nfh
e,fcs@J qef@usiaf &; qENjyyGJ}u;D ukd OD;pD;usi;f ycJo
h ?l
wjynfv;Hk jynfov
l x
l w
k &yfv;Hk . qENtppftrSejf zpfaom jynfwiG ;f +ird ;f csr;f
a&;v_y&f mS ;r_udk q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f ESit
hf wl jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;tzG@J 'kw,
d
OuUXtjzpf wm0ef,l xrf;&Gucf ho
J ?l
1976 Zlvidk v
f rS pwifum ppftm%m&Sipf epf qef@usiaf &; vufeufuidk af wmf
vSefa&;twGif;okd a&muf&SdvmcJhol? AkdvfcsKyfausmfaZm &efol@rsufckH;ar$;ay: p}uFH
av#mufum vGwfajrmufa'ookd@ atmifatmifjrifjrif pGef@pGe@f pm;pm; xGucf Gmvm
Ekid cf jhJ cif;rSmvnf; Armjynf vlx=k um;xJwiG f pGe@f pm;cef; 0wKwyk'yf rm [k;d [k;d ausmcf yhJ g
onf?
ausmif;om;or*~tzG@J 0if oydwaf rSmufausmif;om;b0rS pwifum aemuf
qkH; uG,fveG fcsdeftxd rnfonfh ukd,fusKd;pD;yGm; }uD;yGm;wkd;wufa&;vkyfief;rsm;ukrd S
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 235

rvkyaf qmifcb
hJ J wkid ;f jynf/ trsK;d om;jynfot
l usK;d twGuo
f m b0wav#mufvyk cf o
hJ ?l
olw@kd wnfaxmifcaJh om Armhwyfrawmfudk jynfolvlxktusK;d pD;yGm; &yfcaH qmif&Guf
aom jynfol@w@kd . wyfrawmfjzpfa&;ukd wpku
d frwfrwf qENjyif;jypGm yef=um;vrf;
nefco
Jh ?l
acwf+yKdi fo rkdif;ESi fh
acwf+ yKdi fy k* ~K dv fr sm;twGif;rS
Akd v f c sKyfa usmf a Zm
ol &ifqdik cf &hJ aom orkid ;f ta&;tcif;rsm;. prf;oyfppfaq;r_rsm;wGif ajymif
ajrmufpmG oHct
J wifcEH idk cf o
hJ l jzpfygonf? wenf;tm;jzifh orkid ;f acwfrsm;rS ol@yck;H ay:
wifay;vkduaf om wm0efrsm;ukd ausyGefpmG xrf;yk;d Ekdicf o
Jh l jzpfygonf? ukv
d akd cwf/
zufqpf*syeftyk pf ;dk aom acwf/ zufqpf*syef awmfveS af &;acwf/ vGwv
f yfa&; }uK;d yrf;r_
acwfumv/ w&kwjf zL usL;ausmrf a_ cwfumvwk@d wiG f ol. wm0efausyeG rf u
_ dk txuf
wGif azmfjycJah om tcsurf sm;ukd =unfv
h #iyf if txift&Sm; jrifawG@Eidk rf nf jzpfygonf?
vGwv
f yfa&;vGef zqyvacwfu ol@q;Hk jzwfcsucf scrhJ u
_ dk tav;xm; axmuf
jyvkyd gonf? zqyvtpk;d &onf azmufjyefaom tpk;d & jzpfygonf? zqyv tpk;d &.
vufatmufwiG f wyfrLS ;wa,muftjzpf &mxl;&mcH &aeaomfvnf; jynfot
l usK;d ukd
wu,fwrf; raqmif&u
G o
f nfh zqyv tpk;d &atmufwiG f tvkyf rvkyv
f ydk g? ol &mxl;
ae&m &a&;twGuf rpOf;pm;bJ wu,fwrf; jynfo@l tusK;d o,fy;dk rnf[
h k ol,=Hk unf
aom uGejf rLepfygwDokd@om ol 0ifa&muf wm0efxrf;aqmifvykd gonf? touftEW
&m,f &So
d nftxd pGef@v$wf&aom vrf;ukd ol a&G;cs,fcJhygonf?
OD;ausmf+idrf;u ol@ukd qkd&S,fvpfygwDtwGif;okd@ 0ifa&mufapvkdcJhygonf?
xko
d @dk om 0ifa&mufcv
hJ #if ol. uk,
d u
f sK;d pD;yGm; csr;f omu,f0r_ rkcs &&Srd nf jzpfygonf?
jynfoludk tusKd;rjyK/ azmufjyefaom tawG;tac: &Sdonfh qk&d S,fvpfygwDwGi;f okd@
r0ifbJ uk,
d fusKd;pD;yGm; pGef@y,fum jywfjywfom;om; jiif;y,fco
hJ l jzpfygonf?
ppftm%m&Sipf epf usio
hf ;Hk rnfh qk&d ,
S v
f pfwyfrLS ;rsm;. tkypf zk @JG ru
_ dk qef@usif
&yfwnfcho
J l jzpfygonf?
ol@udk Akv
d fae0if;u wyfrS z,fxw
k yf pfvu
dk cf sed f rnfonfv
h yk if ef;vkyrf vJ [l
aom ar;cGe;f rSm orkid ;f u ol@tm; aemufxyfprf;oyfvu
dk o
f nfh ta&;}u;D aom ar;cGe;f
w&yf jzpfygonf? xkdacwfxdu
k mvrSm azmufjyefa&;tpk;d &tqufqufu jynfwiG ;f
236 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ppfudk tawmrwwf wku


d v
f mcJ=h uojzifh jynfov
l x
l .
k touft;dk tdrpf nf;pdrf }u;D rm;
pGm qk;H &_H;cJ&h +y;D jynfwiG ;f ppfr;D a=umifh wjynfvH;k 'kuyQ ifv,fa0aecJ&h aom umv jzpf
ygonf? jynfov
l x
l w
k &yfv;Hk u jyif;jyif;jyjy vkv
d m;awmifw
h ae=uaom qENrmS jynf
wGi;f +ird ;f csr;f a&; jzpfygonf? wkid ;f jynftusK;d ESihf jynfo@l qEN jznfq
h nf;ay;a&;twGuf
q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f ESit
hf wl jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;wm0efudk xrf;aqmifcjhJ cif;rSm
vkH;0rSeu
f efaom a&G;cs,rf _ jzpfygonf?
aemufqkH; orkdif;u prf;oyfppfaq;r_rSm ppft m%m&Sif pepfatmuf
usa&mufaeaom ArmjynfEiS hf jynfov
l x
l t
k m; b,fenf;b,fyHk u,fwifrvJ[al om
ar;cGef;jzpfygonf? vufeufjzifh jynfolukd zdESdyfaeaom &efolukd vufeufESifh
wk@H jyefwu
dk cf u
dk rf r_ mS w&m; onf [laom a&G;vrf;ukd ol jywfom;pGm a&G;cs,cf yhJ gonf?
,if;ok@d ol }uKaH wG@&ifqidk cf &hJ aom acwf+yKdio
f rkid ;f xJwiG f acwf+yKid yf *k K~ v
d rf sm;
onfvnf; wkid ;f odjynfod yk*K~ v
d frsm; jzpfae=uygonf? q&m}uD; ocifu,
dk af wmfri_d f;/
Akdvcf sKyfatmifqef;/ ocifoef;xGef;/ ocifpkd;/ OD;Ek/ OD;ausm+f idrf;/ OD;baqG/ Akdvfae0if;/
Akdvaf tmif}uD;pojzifh? olESifh acwf+yKdifyk*K~ dvfwcsK@d onf uG,v
f GefomG ;onftxd
jynfov
l x
l .
k arwWmukd cH,&l &Su
d m jynfou
l vGr;f qGww
f oaeonfh xGe;f ajymifonfh
yk*~Kv
d rf sm;vnf; yg&do
S vkd wcsKd@rlum; wcsdefwcgu jynfot
l wGuf aumif;r_jyKcJhaomf
vnf; jynfo@l tusK;d onfy;dk aom vrf;a=umif;rS aoGzu
D m *k%o
f a& nK;d EGr;f pGm uG,f
vGefoGm;&olrsm;vnf; &Sdygonf? b0wmwckv;kH jynfol@tusK;d wpkdufrwfrwf xrf;
aqmifEdik jf cif; r&Sb
d J wcsK@d u aoGzo
D Gm;=u/ wcsKd@u azmufjyefomG ;=uygonf?
Akv
d cf sKyfausmaf ZmrSmum; b0wmwav#mufv;Hk jynfoEl iS hf wkid ;f jynftusK;d
wpku
d frwfrwf xrf;&Gufco
Jh jcifh ol uG,fvGecf sdew
f iG f wkdi;f jynfEiS fh jynfow
l @kd u ol@ukd
ESajrmwo=u/ ,lusKH;r& 0rf;enf;=uonfukd awG@&ygonf? ol@rsKd;quftwGif;
rSmomru aemifrsKd;quftxdyg jynfol@arwWmukd xkdufwefpGm &&Sdol jzpfygonf?
acwf+yKdifyk*K~ dvfrsm;twGif;rSm olu ukd,fydik t
f vif;ESifh awmufycJo
h nf[k
qkcd sifygonf?
E_dif; ,SOfavav ta&mifv if; vufa v
E_di;f ,SOfaumif;onfawmh r[kwfyg? ,ae@ ppftm%m&Sipf epf Akv
d fcsKyfrsm;
wkid ;f jynfEiS hf jynfov
l x
l u
k dk cseif;um uk,
d u
f sK;d pD;yGm;aemuf avmbtawmrowfEidk b
f J
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 237

wOD;csi;f csr;f omu,f0r_/ ppftyk pf Ek iS hf taygi;f ygw@dk . }u;D yGm;wk;d wufra_ emuf tirf;r&
vkduaf eonfukd &G&H Smrdwkdif; uk,
d fusK;d pD;yGm;rzuf wkdif;jynfESifh jynfot
l usKd;twGuf
wb0wmvkH; ay;qyfcJhaom AkdvfcsKyfausmfaZmukd tvGef =unfnKdav;pm;p&m
aumif;aom acgi;f aqmifwa,muf[k jrifhrm;pGm wefz;dk jzwfrdygonf?
Akdvfa usmfaZm. ygwDb0 jzwfoef; r_
ygwDwGi;f b0rSmvnf; ygw0D ifaumif;wa,muf/ ygwaD cgif;aqmifaumif;
wa,muftjzpf pHerlem pku
d fxo
l mG ;Ekid fcyhJ gonf?
- ygwD. acgif;aqmifwa,mufjzpfaom olonf wcsed fwnf;rSm wkdi;f jynf
wGif xifay:ausm=f um;+y;D =oZmwdurU &So
d v
l nf; jzpfaeonf? olonf Ekid if aH &;tawG;
tac: rSefuef&o
kH m r[kwfao;/ ppfa&;pGrf;&nf jrifrh m;olvnf; jzpfaejyefonf? ygwD
jzwfoef;r_bufrmS =unfv
h #iv
f nf; Akv
d cf sKyaf tmifqef;/ ocifoef;xGe;f / ocifp;dk wk@d vuf
xufutp ygw0D iftjzpf ygwv
D yk if ef;rsm;ukd pGe@f peG @f pm;pm; vkyv
f mol? xkrd #ru ygw.
D
'kw,
d uGe*f &ufuwnf;u A[kad umfrwDtjzpf a&G;cs,w
f ifajrm ufjcif; cHc&Jh olvnf;
jzpfonf? uGejf rLepfygwED Sihf tquftoG,f jyefvnf jyKvky+f yD;onfh aemufyidk f; tpk;d &
wyfxw
J Gif AkdvfrLS ;csKyfwm0efjzifh ajratmufvkyif ef;b0 qufvufaexkid fcJhonfrSm
vnf; Armjynforkid ;f wGif xl;xl;uJuJ &Smyg;vSaom vkyif ef;wm0ef xrf;aqmifr_ jzpfchJ
onf? uGejf rLepfygww
D iG ;f a&muf&+dS y;D onfah emufwiG v
f nf; wwd,uGe*f &ufwiG f E_id ;f
,SOjf cif;t& rJta&twGuf tawmfu
h dk rsm;pGm &&S+d y;D A[kad umfrwDtjzpf ta&G;cs,cf H
cJ&h onfu=dk unfv
h #if ol@tay: ygw0D ifw&yfv;Hk u xm;&Sad om oabmxm;ukd odjrifEifdk f
ygonf?
onfavmuf jzwfoef;r_&Sdol/ onfavmuf xifay:ausmf=um;ol/ onf
avmuf &mxl; tqif&h o
dS u
l &Jabmfwidk ;f u th=H otodtrSwf jyK&avmufatmif rme
uif;pifpmG ESrd chf swwfrr_ mS uGejf rLepfygww
D iG ;f pHerlemw&yf pkdux
f ljycJjh cif; jzpfonf? 'g
&Jabmfwdik f; jrifawG@todtrSwjf yKonfh vkyf[efw&yf jzpfonf? tjyif aemufq;kH
uG,v
f eG cf sed t
f xd ygwt
D ay: tvGef tm;em/ tvGeEf rdS chf s/ ygwu
D dk tvGeef mcHwwfo[
l k
ol@b0 aemufyidk ;f umv ol wm0efxrf;aqmifyw
Hk csK@d tay: =unf&h I
_ u|eaf wmf cHpm;
xifjrifryd gonf?
238 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wnf=unfr_/ &k;d om;r_/ jzLpifr_/ tm;emwwfr_/ olwyg;tay: iJn


h mwwfr_
bufw@dk rmS vnf; tvGepf eH rlemusaom acgi;f aqmifwOD; jzpfygonf? uGejf rLepfqw
dk m
'Dvykd -J [k rSww
f idk x
f pl u
dk fomG ;cJhonft
h vm; jzpfygonf?
*k%f,lvkdufyghr,f &JabmfOD;wif
&JabmfO;D wifu ol uGefjrLepf jzpfco
Jh nfudk auseyftm;&pGm *k%f,lEdik cf o
Jh l
jzpfygonf?
u|eaf wmfw@dk uvnf; olvdk yk*K~ v
d w
f OD;ukd uGejf rLepfygw.
D acgi;f aqmif wOD;
tjzpf &&SdcI
Jh xm0pOf *k%f,laeygrnf?
OD;wifvkd ol&Jaumif;wOD;ukd wkid f;jynf.acgif;aqmifwOD;taeESifh &&SdchI
J
vnf; Armjynfom;wa,muftaeESihf xm0pOf auseyftm;&pGm *k%,
f al ernf jzpfyg
onf?
*k%jf yKtyfwhJ &JabmfwOD;ukd }uKdqdyk gawmh-[k ajrurBmok@d u|eaf wmf rwkdif
wnfcsifyg? olvkd vlrsK;d ajrurBmok@d ray;&ufyg[kom Armjynf jynfov
l lxk}uD;ukd
wkid w
f nfcsiyf gawmhonf? ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 239

jynfol@'Drkdua&pDvufeufukdifwkdufyGJtwGif;

u|efawmf}uHKcJh& zl;whJ

Akv
d af usmfaZm
atmifaiG

Ekid if w
H ckjzpfay:wk;d wufvmatmif jynfov
l x
l ak wG ke;f uefwu
kd yf 0JG if=uwJh c&D;pOfrmS
trsm; oligxuf xl;xl;jcm;jcm; pGr;f aqmifEkdif=uolawG[m Ekid fiHwkdif;rSm&Sd=uygw,f?
'Dvv
dk al wGudk jynfov
l x
l u
k vlawmfval umif;awG trsKd ;om;acgi;f aqmifawGtjzpfe@J
wefz;dk xm;+y;D wkid ;f jynf&@J pjH yKtyfoal wGtjzpf tpOft+ro
J abmxm;wwf=uygw,f?
Armjynf&J@orkid f;a=umif;ukd =unfh&ifvnf; 'Dvykd J awG@=u&rSmjzpfygw,f? Armjynf&J@
e,fcsJ@qef@usiaf &; trsdK;om;vGwf ajrmufa&;wku
d yf aJG wGtwGif;rSm ay:xGuv
f mcJw
h hJ
vlawmfval umif;awG&cSd ho
J vkd vGwfvyfa&;&+yD;aemufykdif; ay:aygucf w
Jh Jh 'Dru
kd a&pD
a&;wkdufyGJtwGif;rSmvnf; vlawmfvlaumif;awG trsm;tjym;ay:xGufcJhygw,f?
r+yD;qH;k Ekdiaf o;wJh Armjynf&J@ 'Dru
kd a&pDa&;wkdufyJt
G wGi;f rSm vlawmfvlaumif;awG
[m'Dae@xd tqufrjywf ay:xGuv
f maewmawG@ae=u&qJ r[kwfygvm;?
acwftqufqufrmS }u;D jyif;vm=uwJh vli,fwidk ;f [m uk,
d ahf cwfumvrSm
}uKH =u &wJh rw&m;r_/zdEydS rf a_ wGudk wGe;f vSe+f y;D w&m;r#wr_&&Szd @dk }uKd ;pm;ke;f uef=up+ryJ g?
'Dvdk ke;f uefvy_ &f mS ;wJh jzpfpOftwGi;f rSmyJ tm%m&tpd;k &&J@ zdEydS rf a_ wGe@J &ifqidk }f uKH awG@
=u&wm jzpfygw,f? 'DtajctaersdK;rSm wcsdK@uqufvufek ;f uefwm rvkyaf wmhbJ
240 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&wwfor#eJ@ wif;wdrf a&mifh&o


J Gm;=uwm&Sdovk/d wcsKd @uvnf; qufvufkef;uef
wkdufy0GJ ifz@kd }udK;pm;=uygw,f? 'Dvkd qufvufkef;uefwu
kd yf J0G ifoal wG[m pdw"f mwf
cGeftm;arG;zk@d qufwkdufzdk@ enf;em&Smzkd@ }udK;pm;=u&if; uk,
d w
fh ikd ;f jynfeJ@ tEkdiEf ikd fiHu
trsKd ;om;vGwaf jrmufa&; }uKd ;yrf;r_wu
dk yf GJ orkid ;f rsm;/ 'Drdu
k a&pDawmfveS fa&; wkduyf JG
orkdif;rsm;ukd awG@=u&wmyg? rmhufp0f g'ukd awG@=uwmyg? 'Dvkd orkdi;f a=umif;awGukd
zwf&if; 'Dorkid f;xJu vlawmf vlaumif;awG ukid pf o
JG mG ;wJph w
d "f mwfe@J t,l0g'awGudk
awG@=u&wmyg? 'Dvo
dk rkid ;f ukad vhvm&if; a&S@uvkyo
f mG ;olawGudk twk,al vhvmum
cGeftm;arG;+yD; ukd,fhacwf tajctaet& vkyfoifhwJhtvkyfawGukd vkyfEkdifzkd@
}udK;pm;cJ=h uwm jzpfygw,f?
u|efawmfw@kd vli,fb0 1970 ck tapmykdi;f umvawGwek f;u rqvppf
tkyfp&k J@ zdESdyrf _ukd rcHv=kd uwJh E_d;=um;wufuwJv
h li,fwkdif;[m rqvppftkyfpkukd
jywfjywfom;om; wku
d yf 0JG ifaewJh ArmjynfueG jf rLepfygwo
D @dk oGm;a&mufyg0ifz@dk }uKd ;pm;
=uwm trsm;pkyg? u|efawmfvnf; 'Dvkdvli,fawGxJu wa,mufjzpfygw,f?
u|efawmfwkd@ oli,fcsif;wawG ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ ta&S@ajrmufppfa'oukd
a&muf+yD; ukd,fus&mwm0efawGudk xrf;aqmifaepOfrSmyJ 1976 ckESpfxrJ Sm Armjynf
uGefjrLepfygwDA[kdudk a&mufvmwJh Akv
d fausmaf Zm u|eaf wmfw@kd &daS ewJh uGwcf ikd af 'o
xJu rH*k pl cef;ukd a&mufvmygw,f? Armjynforkid ;f a=umif;&J@ ta&;}u;D wJq
h ufx;kH wcsKd @
rSm &J&&J if&h ifyh g0ifjzwfoef; vkyaf qmifjycJo
h t
l jzpf pmtkyaf wGxrJ mS odczhJ ;l wJh yk*Kd~ vf}u;D
wa,mufudk yxrqHk; pwifawG@vu
kd f&wmygyJ? jyif;xef=urf;wrf;wJh ppfyaGJ wGxJrSm
jzwfoef;vmcJhorl @kd cufxefrmausmwJh pku
d v
f Q%m&Sad er,fv@dk pdwrf Sm xifxm;cJhay
r,fh wu,fawG@=uawmh tvGeEf ;l nHah ysmah ysmif;+y;D at;aq;nifompGm ajymqkad qG;aEG;
wm awG&awmh tHt
h m;oifhryd gw,f?
pcef;wGi;f &Sd &Jabmftm;vH;k Armpum;wwf=uolawGcG sn;f rk@d pum;jyefrvdb
k J
wkduf u
kd f ar;jref;ajymqkad qG;aEG;Ekdifawmh awG@qkyH J[
G m tvGepf adk jywufuygw,f?
t"duuawmh olu jynfwGi;f Ekid if aH &;tajctaeeJ@ rqvppftkypf kta=umif;/ &efo@l
ppfwyfta=umif; a[majym&Sif;jywmjzpfygw,f? wcsKd @udpaP wGudk tus,focd sifvd@k
ar;jref;wmawGukd &Sif;jywmygyJ? 'Dumvygw&D J@ ta&S@ajrmufppfa'o&J@ xl;jcm;wJh
tajctaeatmufrmS ppfa&;eJ@ywfouf+yD; 'Dae@vdk vufeufcJ,rf; awmifhwif;wJh
tajctaerSm wufuwJh tiftm;ukd toHk;jyK+yD; xk;d ppfqifvmwJh &efo@l wyfrsm;ukd
rsm;rsm;acsre_ ;f zkd@ tcGiho
f mr_ &Sda=umif; &Sif;jyygw,f? u|eaf wmfwd@k uv
kd nf; awmfveS f
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 241

a&;wm0efawGukd wufupGm xrf;aqmif=uzk@d E_d;aqmfygw,f?


'ghjyif u|efawmfw@kd vil ,f&Jabmfrsm;taejzifh ppfoifwef;wuf+yD; wyfpkrLS ;
rsm;tjzpf wyfawGxJrSm wm0ef,lEkdif=u&if aumif;r,fvkd@ t}uHjyK wku
d fwGef;oGm;yg
w,f? u|eaf wmfw@dk e@J 'Dw}urd o
f m awG@vu
dk &f +y;D uk,
d w
f m0efus&m vkyif ef;rSm vkyaf e
=uwmrkd@ aemufawmfawmfe@J rqHak wmhygb;l ? ygw&D J@ppfa&;pDru
H de;f awGt& yefaumfcsKd
aqGwu
dk yf /JG aemifvidk yf gzef wku
d yf aGJ wGrmS vku
d yf gO;D pD;aea=umif; owif;om =um;=u&
ygw,f?
'Daemuf u|efawmfwkd@Xme 0e,fyefqef;a'orSm&SdaepOf Akdvaf usmfaZmeJ@
w}urd }f uKH ygw,f? 1983 ESpfqef;ykid ;f ygwDA[kd&&dS m yefqef;a'o a&S@rsuEf mS pmrSm ppf
a&;tajctae jyif;xefaecsderf mS jzpfygw,f/ olu A[kpd pfaumfr&Sif&@J wm0efay;csuf
t& yefqef;a'o cHppfjyifa&;pDru
H ed ;f ukd wyfe@J XmetoD;oD;rS au'grsm;ukd ac:,l&iS ;f jy+y;D
vufawG@ taumiftxnfazmfzkd@ vkyfaqmifpOfu jzpfygw,f? olu tajctaeeJ@
tpDtpOfudk pdw&f n
S v
f uf&n
S f &Si;f jy+y;D cHppftwGuf tckid t
f rm jyifqifrr_ sm;ukd oufqidk f
&m wyfrLS ; ppfO;D pD;rSL;rsm;eJ@ olu,
dk w
f idk f vku
d yf g+y;D tao;pdwcf u
H wkww
f ;l wmawGtxd
vku
d yf g}u;D =uyfygw,f? 'DrmS vkyif ef;wm0efudk uk,
d zf &d ifzd wufwufuu tao;pdwf
txd yg0ifvkyfaqmifwwfwJh ol@vkyf[efukd teD;uyfawG@&zl;ygw,f? &efolu
a&S@qufw;dk rvmbJ &xm;wJhawmifuek f;awGrmS yJ wyfpJaG eawmh pDru
H ed ;f ukd vufawG@
taumif txnfazmf&wJhtqifx
h d ra&mufcyJh gb;l ?
1983ESpu
f ek yf idk ;f rSm Akv
d af usmaf Zm&Sad ewJh ygwAD [kXd mecsKyrf mS u|eaf wmf wm0ef
ajymif;a&$@&awmh olwm0ef,w
l phJ pfa&;vkyif ef;rSm r[kww
f ma=umifh ol@vufatmufrmS
wm0efxrf;aqmifz@dk tcGirhf }uKH cyhJ gb;l ? 'gayrJh A[kpd cef;twGi;f twlae=uwmqkad wmh
olaewJhtcef;buf r=umc% a&mufwwfwmrkd@ ol@oGm;vm v_yf&Sm;aqmif&Gurf _
awGuadk wmh =um;odawG@jrif}uHKqHak e&ygw,f? eHeufapmapm olaexkid &f mtcef;buf
a&mufc&hJ if ol@tcef;0a&S@ wHcg;ayguaf b;rSm ae&mra&$@bJ PT ajy;aewm awG@&wwf
ygw,f? eHeuftdyf&mx+yD; usef;rma&;avhusifhcef; t+rJ,ly&Hk ygw,f? 1985 ckESpf
ukeyf idk ;f up+y;D reufxrif;pm;+y;D &if ol@u,
dk &f 0H &Jabmfe@J twl oltvkyv
f yk rf ,fh ppfO;D pD;
XmeH;k &S&d mukd xGufomG ;wm awG@&wwf+y;D / naeapmif;&if ol@u,
dk &f eH @J twl jyefwuf
vmwm[m awG@&wwfwhJ jrifuiG ;f jzpfygw,f? ol ppfO;D pD;H;k ukd oGm;zk@d rvdb
k J ol@tcef;rSmyJ
a&;rSwfaewJhae@awGrSm naebufa&mufoGm;&ifawmh olpma&;ae&mu xvm+yD;
E_wq
f ufwwfygw,f? 'DtcgrmS ol@vuf0b
J ufvuf0g;apmif;rSm riferD ifjym jcpf&mawG
242 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

AvyGe@J awG@&wwfygw,f? a&;rSw&f mrSm vk&d mta&mifudk oH;k zkd@ a&G;cs,f wJt
h cgwdik ;f
ol@vuf0g;rSm jcpfjcpf=unfh+yD;rS a&G;wma=umifjh zpfygw,f? wkduyf u
JG jyef vmwJ&h Jabmf/
wjcm;ppfa'ouvmwJh &Jabmf/ +rdK@ay:u a&mufvmcgp&JabmfawGeJ@ awG@&ifawmh
ol@&J@p;l prf;avhvmar;jref;r_awG[m tao;pdwfveG f;vdk@vnf; renf;jyef pOf;pm;+yD;
ajz=u&wwfwm }uHKzl;ygw,f?
1989 ck {+yDvrSm 0wyfawGykefuefcGJxGufwJhae@uA[kdXmecsKyfrSm Akdvf
ausmfaZmvnf; &Sdaeygw,f? tJ'Dae@u A[kdXmecsKyfukd ckcHumuG,fay;EkdifwJh
wyfr&SdawmhwJh tajctaeatmufrSm tm%modrf;zk@d wufvmwJhwyfzGJ@&J@ wyfrLS ;
rSwqifh olw@dk &@J tm%modr;f acgi;f aqmife@J awG@+y;D aqG;aEG;ajz&Si;f zk@d }udK;pm;cJhayr,fh
ratmifjrifbJ 0wyfwyfz@JG &@J zrf;qD;wm cHc=hJ u&ygw,f? tJ'aD e@u A[kXd mecsKyfrmS &Sad e
=uwJh OuUocifAodef;wifeJ@twl A[kdaumfrwD0ifrsm; jzpf=uwJh &Jabmfatmif/
&Jabmfat;aiG/ &Jabmf&JxGe;f / &Jabmfjrrif;/ Akv
d fausmfaZmeJ@ Arm&Jabmfrsm; tzrf;cH
=u&ygw,f? acgi;f aqmif&Jabmfrsm;&J@ uk,
d f&0H &JabmfawGu u|eaf wmfw@dk udk ulnED dik f
wmulnD+yD; tm%modrf;wyfu zrf;qD;wmukd =unfhae=uygw,f? tm%m
odrf;wJw
h yfu 0wyfom;rsm;u vufxrJ mS aoewf wum;um;eJ@ 0vkd atmf[pfajym
qkad e=uwm awG@&ygw,f? bmawGajymaerSe;f rodygb;l ? tzrf;cH=u&+y;D r=umcifrmS yJ
OuUukcd sefxm;cJh+yD; tzrf;cHxm;&oltm;vH;k ukd olwd@k tpDtpOft& wpfae&mukdy@kd z@dk
ac:oGm;ygw,f? 'DvkdoGm ;aepOf vrf;c&D;ay:rSmyJ tm%modrf;acgif;aqmifu
pum;ajympufuwqifh ta=umif;=um;vmvkd@ pum;jyefuwqifh cifAsm;wdk@ukd
'DrSmqufaecGifh ray;Ekdifbl;/ qufae&ifawmh cifAsm;wdk@ b0[m rnf;arSmifrSmyJ/
wkwfjynfbufoGm;r,fqkd&ifawmh cGifhjyKEkdifw,f vkd@ajymvmygw,f? 'DrSmwif
tzrf;cHxm;&wJh acgi;f aqmiftm;vHk; acgif;csif;qkdif aqG;aEG;vkduf=u+yD; wkwfjynf
bufomG ;r,fvdk@ ta=umif;jyef vkdufygw,f? r=umcifrSmyJ u|efawmfwkd@ tm;vHk;
wkwjf ynfbufurf; ul;vm cJ=h uygw,f? tcsed af wmfawmf=umrS OuUocifAode;f wif
ukd wkwfjynfbufurf;okd@ olw@kd ykd@vmygw,f?
wkwfjynfbufa&muf+yD; &uftcsdK@twGif;rSm acgif;aqmif&Jabmfrsm;
jyefvnf pkpnf;um A[kdaumfrwDukd jyefvnf zGJ@pnf;cJh+yD; ygwD&J@vufatmufrSm
&Sdaeao;wJh 101 ppfa'ookd@ oGm;a&muftajccszkd@ qHk;jzwfcJhygw,f? ygwDeJ@twl
qufvdu
k yf gvm=uwJh yefqef;a'oeJ@ rHk*al 'ou &Jabmftm;vHk; 101 ppfa'oukd
a&mufc=hJ u+y;D zDarmf/ yef0g/ uefyu
dk w
f ;D a'orsm;rSm tajccs=u+y;D awmfveS af &;wm0ef
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 243

rsm;ukd qufvufaqmif&Gufch=J uygw,f? 'DumvrSm &Spfav;vH;k ta&;awmfyt


Hk +yD;
ygwo
D @kd a&mufvm=uwJh 'Drdu
k a&pDawmfvSefa&; &Jabmfrsm;ukd 'Drdu
k a&pDjynfcspfwyf
rawmftjzpf yef0grSm zGJ@pnf;+yD; ppftpk;d &ukd qufvuf vufeufukdif wkdufyJ0G ifzd@k
jyifqifygw,f? 'Dvyk fief;ukd Akv
d af usmfaZm[m ppfa&;bufu wm0ef,l aqmif&u
G cf hJ
ygw,f? ygwrD S &Jabmfrsm;ukd uefyu
dk w
f ;D rSm tajccs+y;D jynfo@l wyfrawmf vuf eufuidk f
wyfz@GJ wcktjzpf jyefvnfz@GJ pnf;cJyh gw,f? 'DumvtwGi;f Akdvfausmaf Zm[m yef0grSm
tajccs+yD; ppfa&;qkdif&m vkyfief;rsm;twGuf jyifqifum wyfzGJ@rsm;avhusifha&;eJ@
avhvma&;rSm toHk;jyKEkid fzd@k ppfbufqdik &f m pmapmifpmwrf;rsm; tqufrjywf xkwf
a0ay;ygw,f? 'Dpmwrf;rsm;[m u|efawmfwkd@wyfzGJ@ESpfzGJ@pvHk;twGuf }uD;rm;pGm
taxmuftuljyKcJhygw,f? 'Dvkdavhusifh jyifqifzGJ@pnf;r_rsm;vkyfae=u&if; 1990
ESpfqef;ykid f;rSm 101 ppfa'o acgi;f aqmifyikd f;u &efole@J qufoG,f aphpyftavsmh
ay;oGm;+y;D ygwu
D dk qef@usiw
f u
dk cf u
dk f tusyu
f idk v
f mygw,f? 'DtajctaerSm qufvuf
tajccszd@k rjzpfEdik fawmhbJ ygwAD [kad cgif;aqmifrsm;tyg &Jabmfrsm; jyefvnf xGufcGm
cJh=u&ygw,f? e,fpyfa'owpfav#mufrSm &SdwJh ygwD&J@ vufeufukdifawmfvSef
a&;vkyfief;vnf; &yfpJvdu
k f&+y;D ygwDudk ajratmufygwt
D jzpf ajymif;vJ v_y&f mS ;cJ&h yg
w,f?
u|eaf wmfjzwfoef;cJrh t
_ wGi;f Akv
d af usmaf ZmeJ@ }uKH cJ&h or#udk jyefpOf;pm;=unfh
rdawmh Akv
d af usmaf Zm[m Armjynfjynfo@l 'rD u
dk a&pD vufeufuidk af wmfveS af &;twGi;f
rSm ppfa&;bufu t+rJwrf;wufwufuu yg0ifvkyaf qmifchw
J hJ ppfacgi;f aqmifwOD;
jzpfw,fvd@k cHpm;rdygw,f? ppfa&;eJ@ywfoufvk@d &wwfor# Ekid fiw
H umeJ@ jynfwiG f;u
ppfyt
JG awG@t}uKH awGudk rjywfavhvmrSwo
f m;+y;D atmifjrifwphJ pfyq
JG ifEEJ$ idk zf @dk t+r}J uKd ;
pm;aeolvkd@ cHpm;rdygw,f? 'gayrJh ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ e,fpyftajccHa'o
twGi;f rSm olprG ;f tm;&So
d r# vkycf siaf yr,fh vkyzf @dk tcGirhf omwJh tcuftcJawG trsm;}u;D
}uHKcJh&rSm aocsmygw,f? oleJ@ u|efawmfwd@k wku
d fyGJawGta=umif; tvGwfoabm
ajym=u&if; wpf}urd rf mS u|eaf wmfw@dk &JabmfawG[m vufnKd ;xk;d jywJh awmifuek ;f wck
ukdawmh r&&atmif wkdufwwf=uayr,fh &efolukd ppfy&d,m,f qif+yD; ppfupm;um
wku
d zf @kd us tm;enf; =uw,fAsmvd@k ajymwm=um;&zl;ygw,f?
'Daemufyidk ;f o t
l em;,laepOfrmS ta=umif;wku
d q
f idk v
f @kd pma&;&if; olyg0ifcw
hJ hJ
ppfyaJG wGeJ@ywfouf+yD; ol@cpH m;oH;k oyfru
_ dk odcsiv
f @kd pma&;ar;jref;avhvm=unfah wmh
ol@ tjrifwcsdK@ukd pma&;+yD; &Sif;jycJhygw,f? (ol@pmukd yl;wGJazmfjy vkdufygw,f?)
244 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ol@oHk;oyfcsuf[m r+yD;qHk;ao;wJh Armjynf&J@'Drkdua&pDawmfvSefa&;twGif;rSm


vufeufuidk w
f u
dk af e=u&olawGtwGuf wpHw
k &mtusKd ;jyKvdrrhf ,fv@dk =unfryd gw,f?
atmifaiG
23/ 4/ 2013?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 245

Adkvfausmaf Zm&Jh
_yefpm

&JabmfatmifaiGcifAsm;
10-4-01
cifAsm;xHu 18-1-01 ae@u u|eaf wmfAv
dk af usmaf ZmxHa&;vku
d w
f phJ m 231-2001 ae@u &&Syd gonf?
u|efa wmf rS m ,ck2 001 ckE S pf q ef ;puwnf; u OD; aES m uf xH k xk di f ;+yD ;
tvGeaf rhavsmhwwfaom a&m*gwrsKd ;cHpm;&vmvkd@ OD;aESmufa&mpdwfyg =unfvif
vmatmifvky&f if; &ufawG ukefchyJ gonf? u|eaf wmf OD;aESmuf[m jyef+yD;odyfaumif;
rvmbJ ykdqkd;Iom vmygonf? txl;ojzifh ,ckESpfrwfvrSm ykdqkd;vmygw,f?
xkda=umifh a&S@rmS ykdqkd;vm&if vH;k 0a&;EkdifrmS rxifI ,cktm;cJ+yD; }udK;pm;+yD; jyefpm
a&;ay;vkdu&f ygonf?
cifAsm;pmwGif u|efawmfwkd@ygwD&J@ ppfa&;vrf;pOf&J@ t"duawmif;qkdwJh
wku
d yf JG omef[m v_y&f mS ;ppfqif+y;D &efou
l dk acsre_ ;f a&;jzpfygw,f? +y;D wJu
h mvrsm;rSm
u|efawmfw@kd wyfrsm;taeeJ@ 'Dvy_ f&Sm;ppfqif+yD;&efou
l kd acsr_e;f a&;vkyfEkdifwm[m
r&So
d avmufenf;yg;wmrk@d 'Dtm;enf;csu[
f m u|eaf wmfw@dk twGuf oifcef;pm,loifw
h hJ
jy\emwcktjzpf u|efawmf cHpm;rdygw,fvkd@ a&;om;xmwm[m rSefygw,f?
cifAsm;pm&J@ t"du[m 'Dtcsuaf y:rSD+yD; u|efawmfwkd@ atmifjrifwJhvy_ f&mS ;ppfawG
246 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

bma=umifh rsm;rsm;rvkyEf ikd cf ho


J vJqw
kd m ajzqkzd @kd t"du jzpfw,fxifygonf?
yxr ppf&@J tajccHoabmw&m;tcsut
f csKd @udk a&;om;vkyd gw,f? xku
d pd aP wG
cifAsm;vnf; od+y;D jzpfEidk af omfvnf; yk+d y;D av;eufa&;eJ@ oufqidk af &;twGuf tenf;i,f
a&;&ygonf?
(1) ppf&J@&nf&,
G cf suf[m (u)&efolukdacsre_ ;f a&; (c) rdrdu,
kd fumuG,fa&;
jzpfonf? ,if;wGif acsre_ f;a&;[mt"dujzpf+yD; acsr_ef;jcif;[m t"duumuG,fa&;
vnf;jzpf+yD; ppfatmifyu
GJ kd a&S;_onf? rdru
d ,
kd fumuG,af &;rSmvnf; &efolukdacsr_ef;
Ekid fa&;twGuf jzpfonf?
(2) ppfrSm (u) cHppf (c) xk;d ppf (8) v_yf&mS ;ppf(wkwaf wmfveS af &; oabm
w&m;t&)[lI (3) rsKd ;&S=d uygonf?
(3) cHppfrmS ae&m,lcHppfjzpf+yD; cHppfao/ cHppf&iS f[lI (2)rsdK;&So
d nf? (u)
cHppfaorSm ajrjyifork;d uscpH pfoufoufomjzpfonf? =umv#icf pH pfqifou
l jyKe;f wD;
vm+y;D ta&;edru
hf m acsre_ ;f cH&wwfonf? (c) cHppf&iS q
f o
dk nfrmS wefjyefx;dk ppfjzifh &efol
ukd acsre_ ;f a&;yg0ifonf? ,if;rSom &efoal csre_ ;f Ekid +f y;D atmifyOJG ;D wnfEidk o
f nf? (*) aemuf
cHppfrmS a,bk,s cHppfqifou
l xk;d ppform;xuf txdtcku
d f taotausenf;onf/
xd;k ppfqifou
l cHppform;xuf ykI
d xdcu
dk af oausrr_ sm;onf? cHppfonf xk;d ppfqifol
xufvnf; vufeufc,
J rf;tukeftus oufomonf? okd@aomf &efou
l dk pdw}f udKuf
racsr_e;f Ekdiyf g? cHppfqifr_ukd rdrdbufu cHppfaoe*FAsL[mtqifu
h mvwGif oHk;wm
jzpfonf?
(4) xk;d ppfrmS tajccHtm;jzifah e&m,lx;dk ppfjzpfonf? ,if;xk;d ppfonf &efou
l dk
acsre_ ;f Ekid +f y;D atmifyu
JG dk &,lEidk o
f nf? xk;d ppfrmS t"dutm;jzifh atmify.
JG vufeufjzpf
onf?
ok@d aomfx;dk ppfrmS ajruwkwpf x
JG m;aom&efoal cgi;f razmfEikd af tmifEiS hf ol@cu
H
wkwaf wG ysupf ;D atmif tajrmufvufeuf}u;D rsm;/ av,mOfrS AH;k }ujJ cif;rsm; }u;D rm;pGm
vky&f onf? aemufqk;H wifhum;}uD;rsm;ESifh wkdufxkw&f onf? xk@d a=umifh tukeftus
rsm;+yD; xkd;ppfqifolbufrS txdtckduftustqHk;vnf; rsm;jym;onf? okd@aomf
atmifyJt
G wGuf xkd; ppfrygu r+yD;acs?
ae&m,lx;dk ppfrmS rdru
d xk;d ppfaoe*FAsL[mqifwhJ tqifu
h mvwGif t"du
toH;k rsm;onf?
(5) v_y&f mS ;ppf? ,if;rSmtajccHtm;jzifh 2 ae&mom vkyfEdik o
f nf? (u)
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 247

yxrrSm &efolv_yf&Sm;oGm;vmaewkef; wkdufckdufjcif;ESifh(c) 'kwd,rSm &efolajr


uwkwrf pGrJ D omref ajray:wyfcsaepOf/ pcef;csaepOf wku
d cf u
dk jf cif;jzpfonf? (*) aemuf
v_y&f mS ;ppfrmS xk;d ppf. tqufvnf; jzpfonf? (C)v_y&f mS ;ppfrmS ay:vGiaf eaom&efo/l
ckc&H ef toifjh yifrxm;Ekid af om &efow
l @dk udk wku
d cf u
dk &f ojzifh rdr.
d vufeuf}u;D rsm;pGm
ypfcwf+zdKcGif;&efvnf; rsm;pGmrvkdbJ t"du rdrdajcvsifvufrsm;jzifhom jzKef;ceJ
tvpf0idk ;f 0ef; ypfcwfowfjzwf acsre_ ;f Ekid o
f nf? (i) rdrb
d ufu tustqH;k xdcu
dk rf v
_ nf;
tvGeef nf;onf? cJ,rf;rD;ausmuf tukef tusvnf; rsm;pGm oufomonf? &efox
l rH S
vufeufc,
J rf;ypPn;f rsm;vnf; rsm;pGm roH;k & ao;cif &rdojzifh ykI
d rsm;pGm zrf;rdEidk o
f nf?
v_yf&Sm;ppfwGifjzpfonf? (p) v_yf&Sm;ppfjzpfay:&jcif;rSm awmfvSefolrsm;bufu
ppfwyftiftm;enf+yD; vufeufcJ,rf;vnf; nHhojzifh r,SOf+ydKifEkdifI tm;enf;
aoma=umifh Tv_yf&Sm;ppfqifa&;ukd rdrt
d &if;enf;enf;ESifh tjrwfrsm;rsm;&atmif
zefw;D &jcif;jzpfonf? (q) v_y&f mS ;ppfjzpf&efzefw;D &mwGif &efo@l pcef;ukd [efjy 0kid ;f wku
d +f y;D
t"durSm ppfulvmaeaom &efolwyfukd acsr_ef;wkdufckduf&efjzpfonf? ,if;onf
v_yf&Sm;ppf. t"du enf;jzpfonf? (Z) v_yf&Sm;ppfqifa&; tjcm;enf;rsm;rSm &efol
wyfonf olta=umif;ESio
hf l v_y&f mS ;csw
D ufomG ;vm&pOf wku
d cf u
dk jf cif;jzpfonf? Oyrm
rdrb
d ufu cHppfqifpOf rdrcd pH pfa&S@EiS hf 0ef;usiw
f iG o
f mG ;vmv_y&f mS ;r_rsm;ukd wku
d cf u
dk jf cif;?
rdrcd Hppfxd;k I &efol wyfwef@&yf+y;D jyefqw
k &f pOf twif;zdvu
kd f+y;D wkducf u
dk fjcif;? &efol
onf ol@wyf axmufykd@udpPa=umifhvnf;aumif;/ tjcm;ta=umif;rsm;a=umifh pcef;
wckrSwcko@dk oGm;vmv_y&f Sm;pOf wkducf u
dk fjcif;ponfwd@k jzpfonf?
(6) awmfveS fa&;ppfrsm;. t"du tm;enf;csurf Sm (u) awmfveS af &;ppfwyfudk ppfvufeufypPn;f ud&,
d m wyfqif&jcif;rSm xH;k pH
rdrdwkd@. ppfaemufydik ;f rS &,lwyfqif&jcif;rjyKEkid f? t"durSm &efolwyfxHrS wkducf u
kd f
&,lr_jzifo
h m tm;jznfhwyfqif&onf? (jrefrmhawmfvSefa&;wyf ta&S@yikd ;f ppfrsufESm
}u;D wGif wku
d af e&aom CPB awmfveS w
f yfrsm;rSm r[mrdwEf ikd if rH S ppfypPn;f vufeuf
awG&aeonf)
(c) awmfveS af &;ppfwyfrsm;rSm a,bk,s&efox
l rH S vufeufc,
J rf;ypPn;f wk@d jzifh
om rdrdwd@k ukd,fudk jyefI tm;jznfh&ojzifh &efolwyftm;enf;usqk;H ukefcef;oGm;
atmifomru &efolxHrS vufeufcJ,rf;ypPnf;rsm;yg&zkd@twGuf &efol@tay:
acsre_ f;a&;ppfqif&onf?
(*) acsr_e;f a&;ppfwiG f t"du 2rsKd ; &Sdayonf? yxrrSm &efolcHppfae&mukd
248 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

0kid ;f ywf+y;D ae&m,lx;dk ppfqifjcif;ESihf 'kw,


d rSm&efov
l y_ &f mS ;oGm;vmpOf 0kid ;f 0ef;xk;d okwf
ppfqifjcif; jzpfonf?
(C) 2 enf;wGif 'kwd,v_yf&mS ;ppfqifenf;rSm &efolu ay:vGif+yD;
jyef@usaJ eojzifh cHppfx;kd &ef tqifoifh jzpfraeojzifh rdrv
d ufeufi,f txl;ojzifh
vufeuf}uD; cJ,rf;rD;ausmuf tuket
f usoufompGmjzifhvnf;aumif; rdrdbufu
txdtckduf tustqH;k enf;pGmjzifhvnf;aumif; acsr_e;f Ekdio
f nf? rdrb
d ufu tusKd ;
tjrwfyrdk sm;jym;atmif wku
d fyq
JG ifEidk o
f nf?
(i) awmfvSefppfyJw
G iG f a,bk,stm;jzifh awmfvSeaf &;wyfrsm;onf &efol@
wyfxuf vufeuft*Fgomru ppfwyfO;D a&tiftm;vnf; enf;&mwGif rdrw
d yfwwyf/
ESpw
f yfjzifh &efo@l wyfrsm;ukd [kad e&m'Dae&m a&$@ajymif;+y;D v_y&f mS ;ppfjzifh rdrt
d iftm;ukd
wjznf;jznf; wk;d yGm;Ekid af yonf?
(p) aemufwcsurf mS vnf; xko
d @dk rdrb
d ufu tm;enf;ojzifh &efoEl iS hf &ifqidk f
ppfrsuEf mS }u;D taozuf+yKd if+y;D zGirhf xm;Ekid b
f J [kad e&m'Dae&mwGif rdrt
d a&;omonfh
ae&mukd r#m;ac:+yD; v_y&f mS ;ppfjzifh wku
d cf du
k &f ayonf?
(q) rdrdbufu tiftm;}uD;xGm;vm+yD; xkd;ppfaoe*FAsL[mtqifhokd@
ul;ajymif;aomtcgrSom ae&m,lx;dk ppfudk rdrw
d @kd u t"du usio
fh ;Hk &ayrnf?
(Z) xk@d a=umifh awmfveS pf pfyrJG sm;wGif rdrw
d @dk tm;enf;aepOf xk;d ppfaoe*FAsL[m
tqifo
h @kd ra&mufrcsif; cHppfaoe*FAsL[mtqifh wav#mufv;Hk wGif v_y&f mS ;ppfonf
t"du jzpfayonf? xkd@a=umifhawmfvSepf pfyrGJ sm;wGif v_yf&mS ;ppfonf t"dutcef;rS
yg0ifayonf?
(7) awmfveS fppfyJrG sm;wGif &efou
l kd acsre_ f;a&;ppfqif&jcif;ta=umif;rSm (2)
csuf jzpfonf? yxrrSm &efol wpwptm;enf;jyKef;wD;+yD; wku
d fckdufa&;pdwf"mwfyg
usqif;oGm;&efESihf 'kw,
d rSm &efol@xHrS vlESifhvufeufcJ,rf;ypPnf;rsm; &&Sdjznfhwif;
Ekid &f eftwGuf jzpfonf?
(8) u|efawmfwkd@.awmfvSefa&;ppfwGif bma=umifh v_yf&Sm ;ppfqifr_
tm;enf;&ovJ?
(u) t"duta=umif;rSm u|eaf wmfw@dk wyfrsm;awmfveS fa&; todw&m;ESihf
awmfvSeaf &;pdwf"mwf tm;enf;+yD; v_yf&mS ;ppfqifa&;rsm; rsm;pGmrzefw;D rpnf;Hk;
Ekid fjcif;onf t"du wcsujf zpfygonf?
(c) aemuf t"duwcsufrmS u|efawmfwd@k wyfrsm;. vufeufc,
J rf;(t"du
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 249

ppfrsufESm}uD;wGif) aemufykdif;u Edkiif jH cm;r[mrdwftuljzifh &,lae&ojzifh &efolukd


acsr_e;f a&;ppfqifz@kd tylwjyif;rvkdbJ xdawG@wdu
k fckduaf eEkid fojzifh xkrd #ESifh a&mifh&J
auseyfaejcif;jzpfy&Hk onf? (xkdokd@ &efot
l ay: acsr_e;f ppfrsm;rsm; r&So
d jzifh ppfyJ}G uD;
ykI
d &Snv
f sm;Ekid o
f nf?)
(*) rdrw
d @dk bufrS vlxkpnf;H;k r_tm;enf;ojzifh &efolv_y&f Sm;r_ukd }udKwif
axmufvrS ;f &,lrp_ epf tm;enf;jcif;a=umifv
h nf; v_y&f mS ;ppf rsm;rsm; rpnf;H;k Ekdiaf cs?
(C) rdrw
d yfrsm; v_y&f mS ;csw
D ufr_ vsijf refzswv
f wf&ef tavhtusiehf nf;yg;+y;D
aES;auG;av;vHaeojzifhvnf; v_yf&Sm;ppfqifa&;rsm; jrefjrefxufxuf rpnf;Hk;
rvkyu
f idk Ef dik f jzpfaeonf?
(i) rdrb
d ufrS vufeufc,
J rf;ypPn;f rsm; aemufyidk ;f r[mrdwrf sm;xHrS &aeojzifh
&efoEl iS hf wku
d cf u
dk &f mwGif &efo@l xrH S vufeufypPn;f &,la&;xuf t"du&efol txdem
atmif jyKef;wD;pdw"f mwfusoGm;atmifom wku
d fcdu
k af csre_ f;a&;om pdw0f ifpm;=u&m
&efox
l rH S vufeuf&&ef tjywfacsre_ ;f &ef cJ&mcJqpfvy_ &f mS ;ppfzefw;D +y;D rwku
d =f uawmh
bJ ae&m,lx;kd ppfrsm;vkyI
f wkducf u
dk af csr_e;f &efom tm;oefae=uonf?
(p) aemuf &efow
l @dk uvnf; rdrw
d yfrsm;onf v_y&f mS ;ppfjzifh ol@wyfudk acsre_ ;f
wwfojzifh wkd@csDwufv_yf&Sm;&mwGif txl;owdxm;+yD; wxpf+yD;rSwxpf
zm;ckeo
f vkd tqifq
h ifch sw
D uf v_y&f mS ;aoma=umifh rdrw
d yfrsm;u v_y&f mS ;ppfEiS hf &efou
l dk
pm;&ef tawmf twef cufc&J onf?
(q) aemuf &efow
l @dk u rdrw
d @dk .v_y&f mS ;ppfudk pk;d &dro
f jzifh olw@dk . qufo,
G f
a&; vrf;a=umif;wGif &Sn&f n
S f uGuv
f yfrxm;bJ enf;enf; tcsut
f csm usaomae&m
awGrmS wyftenf;i,fpDjzifh woD}uD; wyfpGJwyfcsxm;wwfojzifhvnf; rdrdwyfu
v_y&f Sm;ppfjzifh &efou
l pdk m;&ef tawmftwef cufcJusyfwnf;&onf?
txufyg ta=umif;wkd@a=umifh u|efawmfwkd@.awmfvSefa&;ppfyGJwGif
awmfvSefa&; ppf.t"dujzpfaomv_yf&Sm;ppfqifa&;wGifrdrdwkd@bufu tm;enf;
&jcif;jzpfygonf?
u|eaf wmfa&;om;vko
d nfrSm Tr#om jzpfygonf?
av;pm;pGmjzifh
Akdvaf usmfaZm

250 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

rrpdew
f hdk
ZeD;armifEHS

&JabmfaiG
(1)
tcku|efra&;aewJh rrpdefqkdwm AkdvfcsKyfuawmf a':oef;pdefyg? a'gufwm
vSausmfaZm/ a':pef;ausmfaZm/ ukad tmifausmfaZm (ukjd rarmif)eJ@ ukad usmfaZmOD;
(ukcd ikd af tmif) wk@d &@J rdcifjzpfygw,f? e,fpyf ta&S@ajrmufvw
G af jrmufa&;a'o yefqef;
okd@ olwkd@rdom;pk0ifrsm;teuf aemufq;Hk (1980 ck) rS a&mufvmol jzpfygw,f?
Akdvcf sKyfuawmfjzpfayr,fh enf;enf;rS armufrmr_r&SdbJ ,Ofaus;odraf rG@/ pum;ajym
tvGeaf umif;ol/ qufqaH &;aumif;oljzpfv@dk u|erf tygt0if u|erf wk@d &Jabmf tm;vH;k
eJ@ tcsed w
f dt
k wGif;rSm &if;ESD;u|r;f 0ifcyJh gw,f? u|efruawmh a'guw
f mvSausmfaZmeJ@
aq;vkyfief;ukd twlvyk fukdifojl zpfawmh twlae/ twlpm;/ twltyd fjzpfv@kd omru
awmfvSefa&;xJrSm touft&G,ftm;jzifh odyfruGmvSol trsdK;orD;csif;jzpfvkd@
txl;&if;ES;D u|r;f 0ifv+S y;D nDtpfrt&if;vko
d abmxm;um a&S;a[mif;aESmif; jzpfrsm;
a&m vufiif;udprP sm;yg ajymjyavh&ydS gw,f? ajymqk&d mrSmvnf; csuu
f sus ajymqkw
d wf
ovkd rSwaf vmufom;avmufjzpfatmifvnf; ajymwwfygw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 251

ckawmh rrpdef&@J cifyGe;f &JabmfO;D wifvnf; 2012 atmufwb


kd m 10 &ufae@
eHeuf 3 em&DcJrG mS uG,v
f Gef oGm;cJ&h Smyg+yD? rrpdefuawmh 1999 ckESpfu uG,fveG f
oGm;cJw
h myg? wOD;eJ@wOD; oef@&iS ;f jzLpifwhJ cspjf cif;arwWm ykid &f iS rf sm;jzpf=uvk@d wrvGerf mS
jyefvnfqHkqnf;=urSmygvkd@ u|efr,Hk=unfaerdw,f? tckvkd olwkd@ZeD;cifyGef; 2
a,mufv;kH uG,v
f eG o
f mG ;ayr,fh rrpdef ajymjycJw
h hJ tjzpftysuaf wG[m u|erf tmHrk mS
jyefvnfxif[yfvm+y;D olw@dk EpS Of ;D ukd owd&aeapygw,f? jyefvnf vGr;f w aerdygw,f?
(2)
yefqef;umvrsm;&J@ ae@wae@ u|erf [m rrpdeu
f dk {nfhcH xkid pf um;ajym
ae&if; tdrfaxmifwckta=umif; pum;pyfrdoGm;&mu owd&+yD; rrpdefu olwkd@
tdraf xmifta=umif;ukd ckvdk auseyftm;&pGm ajymjyzl;ygw,f?
ZeD;cifyGe;f qkdwm vl 2 OD;/ pdwf 2 pdwf/ wrdom;pkqDu qif;ouf
vm=uwmqkdawmh t}uKd ufcsi;f uvnf; rwlEikd o
f vkd "avhpku
d cf sif;uvnf; rwlEikd f
bl;aygh q&mr}uD;&,f? 'DrSm t"duuswmuawmh wOD;r}udKufwmukd wOD;u rvkyf
rdz@kd b?J pdwt
f cef@roifv
h @dk jzpfvm&ifvnf; wOD;u tav#mah y;vku
d w
f mrsKd ; vky&f w,f?
'DvkdeJ@ tcsdef=umvmwJhtcg wOD;oabm wOD;odvm+yD; ZeD;cifyGef;qkdayr,fh
armifErS av;vkd jzpfvmw,f? wOD;eJ@wOD; cifrifw,
G w
f mr_uvnf; ykv
d m+y;D oHa,mZOf
yk}d u;D vmw,fwJ?h
ESpOf ;D vH;k [m b0=uifazmftaeeJ@ qk;d wlaumif;zuf oabmxm;+y;D b0ukd
ke;f uef=u&wJt
h cg wOD;ukw
d OD; ydrk =kd uifem ykrd ekd m;vnfvmw,f? t&m&m qkd;wkid fyif
aumif;wkdiyf if jzpfvmw,fwJ?h
rrpdef[m olwkd@rdom;pk }uHKawG@&ifqkdifcJh&wJh twdwfawGukd jyefvnf
owd&rd[ef wlygw,f? oufjyif;&Snf}u;D wcsucf svdu
k +f yD;
u|efruawmh uk,
d b
hf 0udk,f auseyfygw,f q&mr}u;D &,f? u|erf cifyeG ;f
[m jynfot
l ay:rSmvnf; opPm&Sw
d ,f? Edik if aH &;bufwifrubl; vlra_ &;bufrmS a&m
tdrfaxmiftay:rSm tifrwef opPm&Sdygw,f? aumif;rGefygw,f? om;orD;awG
tay:rSmvnf; zcifwa,muftaeeJ@ wm0efausygw,f? u|efrb0woufwmrSm
ol[m tvGeaf umif;wJh cifyeG ;f onf olawmfaumif;}uD;yg? u|efr&J@b0[m cifyeG ;f
onfu vkad vao;r&Sad tmif ,k,=uifem wefzd;k xm; opPmxm; jrwfE;kd jcif;cH&ol
wOD;jzpfvkd@ ae&ifvnf; aeaysmfygw,f? ao&ifvnf; aoaysmfygw,f vkd@
=unfEl;r_awGe@J ajym&if; pum;ukd tqH;k owf vkdufygw,f?
252 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tJ'v
D dk rrpdef ajymjyaewJt
h csed rf mS rrpde&f @J oG,v
f svs rsuEf mS av;[m EkysKd &i$ f
vef;/ =unfvifvkd@aeygw,f? rrpdef&J@rsufvHk;av;awGuvnf; pdefyGifhav;awGvkd
wzswzf swf awmufyaew,f? rrpdef ajymjywmukd em;axmif&if; tdrfaxmif&iS f
trsdK;orD;wkdi;f rrpdefvkd b0rsdK; ykdifqkdifEkdi=f uygapvkd@ pdwfxu
J }udwfqkawmif;
aerdw,f?
}uw
d q
f ak wmif;ae&if; tcef;wHcg;uae tjyifudk u|erf vSr;f =unfv
h u
dk af wmh
vrf;ab;0J,mu ae=umdik ;f yGiahf wG[m 0if;xdeaf e+y;D aemufcH awmifwef;jym}u;D awGe@J
yeHwifh vSygw,f?
rrpdeu
f awmh E_wq
f uf+y;D r_,Ofwd@k tdrb
f uf xGufomG ;ygawmhw,f?
u|efru rrpdefajymaewJh pum;awGxJrmS epfajrmae&if;u olajymjyzl;wJh
olwd@k ESpfOD;&J@ &ifckezf ,
G f cspfZmwfvrf;qDudk tawG;a&mufomG ;ygw,f?
1942 ckESpf tapmykid f;
Akdvcf sKyfatmifqef;acgi;f aqmif+yD; zGJ@pnf;xm;wJh ArmhvGwv
f yfa&; wyfr
awmf}u;D [m jynfwiG ;f ukd ajccs0ifa&mufvmyg+y?D owif;awGuvnf; av&J@t[kev
f dk
vsijf refpmG a&mufv@kd vmygw,f?
u|erf vnf; &ifawGcek af e+yaD ygh q&mr}u;D &,f? ysKd w@dk armifvnf; olvnf;yg
acs+yD qkdovkdaygh? olu &JabmfoHk;usdyf0ifwa,muf jzpfae+yDav? u|efrwkd@
armifErS vnf; 0rf;omrqH;k jzpfaewmaygh
tpfukdjzpfol ukcd ef@u ol@wl ukad &$ukd cspfovkd ESrjzpfol u|erf ukdvnf;
odycf spcf if&mS ygw,f? u|erf wk@d &@J cspaf rwWmukd jrefjref taumiftxnf ay:apcsiv
f yS g+y?D
um,uH&iS f ESpfOD;xuf tpfudu
k ykpd w
d af vmaew,fav
olu &Jabmfo;Hk usdy0f if wyfrLS ;wa,mufjzpfaeawmh yifukd,fu Oy"dyk f
aumif;oavmuf pdwfaeoabmxm;aumif;ol/ kd;om;ajzmifhrwf wnf=unfol/
taysmftyg; rl;,pfaomufpm; avmif;upm;uif;oljzpfawmh *k%fowif; ar$;ol
wa,mufjzpfaewmaygh
orD;&Siaf wGuvnf; 0kid ;f 0kid ;f vnfaewmayg?h tcsK@d rsm;qd&k if q&mr}u;D &,f
orD;av;eJ@ vufxyfr,fq&dk if &S&d o
dS r# pdeaf &$&wem twGi;f ypPn;f rsm;omru rdrdw@dk
ykid q
f idk w
f hJ v,f,majrukyd g vufz@JG ypPn;f tjzpf xnfah y;r,fqw
dk hJ owif;rsKd ;awGuvnf;
[ku
d wrsdK; 'DuwzHk xGuaf e+yD;/ wcsdK@vnf; vlv$wf em;azmufae=uwm
'Dawmh tpfukdjzpfol ukdcef@u ESrjzpfol u|efrtwGuf pkd;&drfaomu
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 253

jzpf&mS wm aygh
u|erf u 'gavmufvnf; rpkd;&dryf geJ@ tpfud&k ,f? olu bmrqkd av;av;
eufeuf pOf;pm;+y;D rS tvkyw
f ck vkyw
f wfoyl g? *syefudk oGm;cge;D rSm tpde@f udk zGiahf jym+y;D rS
bk&m;rSm ESpOf ;D oabmwl opPmqkd/ opPm&nfaomufchw
J m? trSwfw&ypPnf;taeeJ@
pdef@qDu ae@pOfok;H aeus bD;qHxk;H a&S@rSm t+rJpkdufavh&dw
S hJ bD;jzLav;(vjcrf;yHk bD;
ukyfav;) ay;vkdfuf &wm? oluawmh ol0wfxm;wJh vufpGyfudk c|w+f yD; tpdef@ukd
uk,
d w
f idk 0f wfay;cJwm? ESpOf ;D ESpzf uf tjyeftvSepf w
d cf s ,H=k unfz@dk ajym+y;D rS vlcsi;f cGcJ w
hJ m?
tpdefu ol@upkd dwfcsw,fv@kd tpfukcd ef@udk &Sif;jyvku
d f&w,fav
at;[mtpfukduyJ pk;d &drfpdwrf sm;aevkd@vm; rodbl;? olu odyfd;k wm/
k;d vGe;f awmh tw,fqw
kd m =um;zl;w,f r[kwv
f m;? awmfawmf=um tvnfawGe@J
awG@omG ;rSm a=umufw,f/ 'gwckyJ pkd;&drfwmyg? orD;&SifawGuvnf;uGm oJvu
kd f
uJvu
dk =f uwm igawmh =um;&wm pdwrf csr;f omygb;l uGm/ 'Davmufawmh roJoifb
h ;l
xifw,fav
a=omf oJw,fvJ b,f[kwfrvJ tpfudck ef@&,f? rdbqdkwmu ukd,fh
om;orD;ukd qifpD;vk@d jrif;&efapcsi=f uwm rsKd ;csnf;yJav
tpfudk wjcm;r=unfheJ@ pde@f w@kd om;tzudkyJ =unfyh gO;D ? azaz&,fav
t&ifu awmh trsKd ;xJrmS ukad &$udk cspv
f u
dk w
f mwa&$xJ a&$aewm/ a[m-tckawmh
tpdeef @J cspcf ifpkH rufae=u+yq
D adk wmh oabmrwlb;l / ray;pm;Ekid b
f ;l wJ?h ppfom;rd@k v@dk
igo
h rD;av; i,fi,fav;eJ@ rkq;dk r tjzpf rcHEidk b
f ;l wJ?h tpdejf zifh azazu 'Dvadk jymvku
d f
awmh 0rf;enf;vku
d fwm azazud@k vnf; oem;w,f? ukad &$uv
dk nf; oem;w,f
at;av 'guvnf; 'kuQwckyJ? 'gayrJh wckawmh &Sdw,f? vli,fcsif;
arwWmckid f+rJvkd@uawmh cGrJ &bl;qk&d if rdbqkdwm oabmwlvdu
k &f wmygyJ
trSeyf gyJ? rrpdew
f @kd ESpaf ,muf&J@ cspfjcif;arwWm[m b,folrS cGJvkd@ r&Ekid f
awmhbJ rrpdefukd tpfud0k rf;uGJvkyo
f l tpfuckd ef@u ol@wltwGuf rrpde&f J@ rdbrsm;
tdrfuae ckd;oGm;+y;D ol@wv
l ufxJ tyfvdu
k yf gowJ?h
'Dvekd J@ rrpdefwd@k 2 a,muf[m
1945 Zefe0g&D 15 &uf? acgif;aqmif}uD; ocifjr aetdrf
owd@k om; Akv
d af usmaf ZmeJ@ owk@d orD; roef;pdew
f @dk &@J vufxyfyJG usi;f yvku
d yf g
w,f?
owkd@om;t&eftjzpf AkdvfcsKyfatmifqef;u aqmif&u
G af y;+yD; owk@d orD;
254 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

t&eftjzpf Akdvcf sKyfuawmf rcif=unfu aqmif&u


G af y;ygw,f? owk@d orD; roef;pdef
(rrpde)f ukd owk@d orD;t&ef rcif=unfuwG+J yD; xkwfvmawmh owk@d om; t&efjzpfwJh
Akv
d cf sKyfu ol@ab;u Akv
d af usmaf Zm &ifbwfudk vufe@J zad y;+y;D ausmaf Zm-ausmaf Zm
owdxm; owd xm;vkd@ ajymum aemufvu
kd fowJh?
AkdvfausmfaZmu &SufwwfwJholqkdawmh wrsufESmvHk; ac|;jyefvmwmeJ@
tdwfxJu vufukdify0gxkwf/ okwfvkdufawmh vufukdify0g t=urf;}uD;jzpfaevkd@
a&$yv
GJ my&dowfawG yGJusomG ;owJ?h
owk@d om; owk@d orD;wk@d udk ocifEk (xkpd Ofu Ekid if jH cm;0ef}u;D )eJ@ 0ef}u;D uawmf
rjr&Dw@kd u vufxyfay;cJhygowJ?h
r*FvmyGJ&J@ vufxyfr*Fvm=obmpmukd q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;u
zwf=um; bdou
d o
f eG ;f ay;+yD; vufxyfr*FvmyGu
J dk atmifjrifpmG tqH;k owfchw
J ,fvd@k
ajymwmukd jyefvnf owd&vmrdygw,f?
Ekid fiHacgi;f aqmifwOD;&J@ vGrf;armzG,f r*FvmyGw
J ckyguvm; ?
tawG;xJ vGrf;armaewkef; &duQmHu
k xrif;vm,lzkd@ oHacsmif;acguv
f u
kd f
awmh tawG;pukd vufpowfvu
kd f&ygw,f?
(3)
yefqef;qdkwm wkwfjynfeJ@ erfhcgacsmif;av; jcm;xm;wJhae&mav;? r,fp
vDyGifhawG/ ae=um&kid f;yGifhawGeJ@ ol@tcsdefe@J ol vSaewwfwJhae&m? b,fae&m=unhf
vku
d =f unfv
h u
dk f jymr_id ;f r_id ;f awmifwef;}u;D awGu 0ef;&Hxm;+y;D aumif;[ke/f aumif;rlqw
dk hJ
&Sr;f &GmawG&w
dS hJ v#Kd ajrmif csKd i0hf rS ;f a'oav; jzpfw,f? v,fpu
dk f csed af &muf&if v,fuu
G f
awG[m jrpdrf;a&mifvdi_ ;f x aewwfovkd pyg;ESaH wG xGufvmjyef+yD qkad wmhvnf;
yefqef;uGif;wckv;Hk a&$a&mifv_dif;xae wwfygw,f? ol@tcsdefeJ@ol vSaewwfwJh
a'oav;vk@d qk&d if rrSm;aybl;ayg?h
'gayrJh &moDOwkuswmh tajymif;tvJ jrefwwfygw,f? ylaevk@d q+dk y;D t0wf
yg;yg;eJ@ tcef;xJ xkdiaf erdv@kd uawmh tat;rdoGm;+yo
D mrSwaf yawmh? 'Dvdek @J u|efrwk@d
&JabmfawG tat;rdwwf zsm;wwfygw,f?
&JabmfO;D wif (Akv
d af usmaf Zm) [m use;f rma&; tvGe*f kpu
dk w
f wfoyl g? 'gayrJh
rrpdef a&muf+yD;wJhaemuf r=umao;rDumvwckrSm b,fub,fvkdjzpfvmw,f
rodvdu
k f ygbl;? acgif;ukdufvd@k qkd+y;D w&ufrSm orD;a'gufwm vSausmfaZmxH aq;
awmif;aomuf ygw,f? trSwfrxif atyDpDukd ay;wkdufvkdufrdowJh? tJ'Daq;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 255

aomuf+yD;aemuf OD;wif[m tpmtdrfemvmw,f? tefvnf; tefw,f? 0rf;vnf;


oGm;w,f? tefwJht xJa&m 0rf;oGm;wJhtxJrSm aoG;ygvmcJhw,f? 'ga=umifh
u|erf wk@d vnf; tvGef pk;d &dro
f mG ;rdw,f? wzufEidk if u
H aq;Hu
k dk yk@d z@dk vyk yf gw,f? OuU
ocifAode;f wifuvnf; odypf ;dk &draf e+y;D pDpOfaqmif&u
G f ay; oifw
h mawGudk olu,
dk w
f idk f
pDpOfaqmif&u
G af y;ygw,f? 'Dvekd @J vlemwifum; tjref a&mufvm ygw,f?
u|efrwkd@vnf; vlemukd aq;oGif;&if;wef;vef;jzpfaeayr,fh vlemukd
aq;yku
d fwef;vef;eJ@yJ *kpu
kd +f yD; vlemum;ay: wifvu
kd yf gw,f? rrpdefukd pdwfcsyg&ef
azsmif;zsajymqkd xm;cJ+h y;D eD;&maq;Hu
k dk yxryk@d vu
dk yf gw,f? tJ'u
D wqifh vkt
d yfrt
_ &
vlemukd ulrif;aq;Hx
k d yk@d / ukocJyh gw,f? tcsed fwykid f; ukovkd@ vlemtajctae
pdwcf s&awmh OD;wif aq;Hu
k qif;+y;D yefqef;ukd jyefa&mufvmygw,f?
OD;wif aq;Hq
k if;vm+yD;aemuf w&ufrSm u|efr vlemar;zkd@ A[kd ;Hk (0789)
Xmeokd@ wufvmcJhygw,f?
rrpde[
f m vlemar;a&mufvmwJh u|erf ukd {nfcpH um;ajym&if; ol@cpH m;csuf
awGudk ckvdk ajymjyygw,f?
q&mr}uD;a& vlem[m ydefomG ;wmuvGJ+yD; tdyfwm/ pm;wm/ v_yf&mS ;
wmawG tm;vH;k yHrk eS yf gy?J u|erf u 'ga=umifh azaza& pm;csiw
f m&S&d if ajymyg? ararukd
tm;emp&m rvkdygbl;? bmrsm;pm;csifovJ? arar aumif;aumif;av; csufau|;
yghr,fajymawmh q&mr}uD;&,f ol@crsm b,fwke;f urS rajymcJhz;l bJeJ@ arar&,f
azazukd oem;&if 'Dwcsuaf wmh awmif;qkdcsiw
f ,f? ararhudv
k nf; tm;emygw,f?
'gayrJh q&m0efu aoaocsmcsm rSmvkdufw,f? tvkyaf wGukd vkyfcsifw,fqd&k if
ae@wikd f; tenf;qH;k =uufOwvH;k awmh rjzpfjzpfatmifpm;ygw?Jh 'grS aoG;tm; yHkreS jf yef
a&mufEikd fr,fwJh? ararukad wmh oem;ygw,f? azaz tvkyfawG vkyfp&m &Sad evkd@yg
arar&,f? ararukdvnf; awmif;yefygw,f? ae@wikd f; =uufOwvHk;awmh jzpfatmif
au|;ygaemfwJh
tkdu|efrjzifh ol@ukd=unfh+yD; oem;vkdufwm? [kwfw,f? tpm;t
aomufudk o 'l v
D dk awmif;qkw
d m wcgrS r&Scd zhJ ;l ygb;l ? 'g ol@&@J woufv;kH pdw"f mwfyJ
azaz&,f pdwfcsyg? ararau|;Ekdifygw,f? ararrSm wae@ =uufO 3 vH;k &
w,f? wvH;k u azazukad u|;+y;D usew
f EhJ pS v
f ;kH u [if;zk;d twGuf pkrmS ayg?h pdwcf s/ pdwcf s
ararau|; rSmaygv
h @dk u|erf tmrcHvu
dk yf gw,f q&mr}uD;&,f? u|erf 'Davmufawmh
jzpfatmifvkyEf dik yf gw,fvk@d u|erf ukd ajymjycJyh gw,f?
256 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'Dvedk @J rrpde[
f m olu,
dk w
f idk f rpm;&ufraomuf&ufyJ OD;wif&@J use;f rma&;ukd
jyefvnf aumif;rGefvmatmif wnfaqmufay;cJhvkd@ OD;wif[m ckaemufqHk; touf
90 ausmftxd touf&Snf&n
S af eEkdifoGm;cJhwmygvm;qdkwmukd jyefvnfawG;rdvkd@
rdrdcifyGe;f onftay: arwWmapwem}uD;rm;vSwJh uk%m&Sirf }uD; rrpdef&@J ao#mif
aemufqx
H ;kH ygb0ukd awG;rd+y;D tdraf xmif&iS rf aumif;yDovSwhJ rrpdeu
f dk aumif;cs;D axm
rem jyKaerdawmhw,f?
'Dae&mrSm tvsOf;oifhvd@k rrpdew
f @kd ZeD;cifyGef;ta=umif; ajymjyvkyd gao;
w,f? rrpdew
f @dk ZeD;armifE[
SH m i,f&G,fpOfwek f;uawmh wOD;eJ@wOD; acwftvku
d f
ac:a0:cJw
h mawG &Scd ahJ yr,fh om;orD;awG t&G,af v;awG&vmuwnf;u wOD;ukd wOD;
arara&/ azaza&vk@d ajymif;vJ ac:a0:cJ=h uw,fv@dk vnf; ajymjyzl;ygw,f? olw@dk
ESpaf ,muf 'Dvydk J tjyeftvSeaf c:a0: ajymqkad ewm awmufav#muf=um;cJ&h ygw,f?
(4)
yefqef;[m ig;&ufwaps; +rKd @av;yg? aps;ae@awGrmS ywf0ef;usif teD; ta0;
rusef 0/ vm;[l/ wkwf/ &Sr;f / *sif;azmpwJ@ wkid ;f &if;om; vlrsKd;pHak wG aps;vm 0,f=u/
a&mif;=ueJ@ pnfpnfum;um; &Sv
d Sw,fvkd@ ajymvkd@&ygw,f? a&mifpHkyef;awG yGiafh e
ovkdygy?J tJ'v
D dk aps;ae@wikd f;avmufrSm rrpde[
f m aps;0,f&if; om;orD;rsm;&S&d m
yefqef;xJudk A[kd k;H uae qif;vmwwfygw,f? w&uf tJ'Dvdk aps;ae@ aps;0,ft+yD;
ukjd rarmiftrd b
f ufuae u|erf qDudk a&muf vmygw,f? u|erf wkd@ yefqef;b0qdw
k m
tdrfukd rdwfaqG &JabmfawG a&mufvmvk@d vnf; csau|;p&m bmr#r&Sdwwfwmu
rsm;wwfygw,f? pum;0kid ;f zG@J {nfch w
H myJ vkyaf vh&ydS gw,f? tJ'v
D dk {nfch aH jymqkd aecJ=h u
wJh txJu wcsDrmS rrpdeu
f ckvkd tpcs+D yD;A[kd ;Hk u &Jabmf}uD;awGu u|efrukd a':oef;pdefwd@k =unf&h wm a':oef;
pdefe@J OD;wifwkd@ t=uifvifr,m;jzpfvmwm OD;wiftpGrf;tpa=umifhawmh r[kwf
bl;xifw,fvk@d ajym=uawmh u|erf vnf; rcHEdik b
f -J a=omf&Siw
f @dk u &Siw
f @kd v}l u;D ukd
tt}uD;vkd@ xifaeovm;? vl=unfhawmh E_wfcrf;xl}uD;eJ@ tt}uD;vkdaewm?
olajymcsifwmusawmh yg;vkdufwm vSpfaewmbJvkd@ rrpdeu
f ckvd&k ifzGizfh ;l ygw,f?
q&mr}u;D ES,f ajym&OD;r,f? yJc;l pHjywyfrmS olaewke;f u pae/ we*FaEGq&kd if
u|efrrSm ar#mv
f u
kd f&wm tarmyJ odvm;? tdraf &S@vnf; rxGuf&Jb;l ? tdrfa&S@rSm
vnfyif; uk;d awmifjzpfaewmu azazav? yg;pyfuvnf; wa&$xJ a&$aewm? ol@om;
rufudk cspv
f u
kd fwmuvnf; tvGeyf J? reufrdk;vif;vkd@ rsufpEd Spfvk;H yGihu
f wnf; u
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 257

ar#maf ewm? u|erf uvnf; azazeJ@qadk wmh twlomG ;+y;D rar#m&f b


J ;l odvm;? u|erf wk@d u
rd;dk zvm Ak'b
< mom0ifawG qkad wmh arareJ@q&dk ifawmh awmfao;w,fav? tck[mu
azazqkdawmh u|efrrSm pdwfarmvlarmom jzpfaew,f? tcef;xJu xGuf+yD;
ta&mifav;awmif rjy&Jb;l ? tJ'gudk ola&mufvmawmh bmajymovJ odvm;ol@udk
xGufr}udKvk@d whaJ v
uk,
d hjf zifh tdrrf sm;rSm;0ifro
d vm;vk@d awmif xifrw
d ,fwJ?h
=unfah v ajymyHu
k ? u|erf ukd pum;emxkd;aewm
pdefvnf; ar#mfaewmyJ? 'gayrJh tdrfa&S@awmh xGuf+yD; rar#mf&Jbl;av?
tdrfa&S@rmS u taz}u;D wa,mufv;kH &Sad eao;wmawmhvd@k ajymvkduf&w,fwJ?h
rrpdefuawmh olajymcsifwm ajymvku
d &f vkd@ pdwfxJ ayghoGm;yHk &ygw,f?
u|erf uawmh ArmtrsKd ;orD;awG&@J umtdajE}N u;D r_twGuf *k%,
f rl qH;k jzpfaerdygw,f?
(5)
yefqef;aps;ae@wae@rSm u|erf [m A[kd;Hk ukd reufpm xrif;pm;+yD; apmapm
wuf vmcJyh gw,f? 'Dae@awmh u|erf &J@ ajcvSr;f awGu oGuaf ew,fav? oGuw
f ,fav/
'Dae@awmh ae@vnfpmpm;&atmif u|erf ta=umfp0kH ,fvmw,f? a&mufwidk ;f rrpdeu
f yJ
trsKd ;pHv
k yk af u|; aewmrk@d 'Dae@awmh uk,
d w
f wfEidk o
f avmuf 0,f+y;D vmcJw
h ,f? u|erf u
A[kd ;kH a&mufawmh rrpdeu
f dk ol@trd af &S@uae rrpde
f rrpde
f bmawGvyk af ewmvJvk@d
ac:+yD; E_wfquf vkduaf wmha[m q&mr}u;D vm+y?D vmvm q&mr}u;D a&tvkyu
f _yw
f mawmh
rajymyge@J ? u|erf av wreufcif;vH;k wv_yfvy_ ef @J csuv
f u
dk f jyKwfvu
dk v
f yk f ae& wm
qkdawmh xrif;pm;+y;D wa&;avmufawmh arS;vkdufO;D r,fqd+k yD; ckwifay: wuftyd f
vkduw
f m/ azaz&,fav bmpdwfu;l ayguw
f ,f rodygbl;? jywif;aygufu vlawG
jrif&w,f/ &Sufp&m bmnmeJ@q+kd yD; usrtdyfwmukd oabmrwlbl;wJh? tr,fygyg
acsao;awmhw,f? ol@bufukdvnf; vSnfh+yD; rtdyf&bl;wJh? oluyJ ajym&w,f
&Sdao;w,f? ajymjcif;ajym&if u|erf u ajym&rSm olu ajymaew,f? aeprf;ygO;D ?
vlawG jrifawmh bmjzpfwek ;f ? u|erf u bmvkyaf evk@d wek ;f -[if/ ajymprf;ygO;D / azazu
vlysKd rdk@vm;? uav;awGawmif 'gavmuf }uD;vmvkd@ tvkyaf wG vkyf/ tdraf xmif
&ufom;us+yD;/ om;awG orD;awGeJ@ jzpfae+yD? tJ'g ukd,fwd@k ESpaf ,muf vl}uD;awGyJ
vljrifawmhbmjzpfovJ? ajymprf;ygO;D
rrpdefu aygufuGJrqHk;jzpfaeygw,f? u|efru rrpdef aygufuGJaewmukd
258 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

=unf&h if; tem;rSm bmrSrajymbJ wdww


f w
d af v; xkid af ewJh OD;wifudk vSr;f =unfh vku
d yf g
w,f?
r[kwyf gb;l arar&,f/ uk,
d b
hf ufvn
S t
hf yd af wmh araru r_wx
f w
k v
f u
dk w
f hJ
avawG[m azazqDudk rsuEf mS vm+y;D xdawmh azazu tdyv
f @dk r&awmhb;l ? 'ga=umifh
ajym wmygvd@k avat;av;eJ@ ajym+y;D rsuEf mS }u;D wckv;kH eD&u
J m acgi;f iH@k xidk af eygw,f?
tr,ftckrS avat;av;eJ@ vkyfaejyefw,f? apmapmuawmh &Sufvd@k
qkd+yD;/ &Suf&if&Suw
f ,faygh? bmjzpfvJ ararvnf; &Sufwwfygw,f
araruvnf; awmfygawmh? +yD;wm +yD;+yDaygh? pcef;aumfrwDu csufcsif;yJ
ckwifwvHk; vmcif;ay;+yD;+yDyJ? awmfygawmhvkd@ orD;jzpfoluvnf; 0ifawmif;
yefygw,f?
q&mr}u;D a& tckrS u|erf wk@d om;trdEpS af ,mufvnf; us,u
f s,0f ef;0ef;
aep&m&awmhw,f? q&mr}uD;vnf; ae@vnf arm&if 'DrmS vmem;yg? &ygw,f
[kwu
f yhJ g rrpde/f aus;Zl;wifygw,fvk@d u|erf vnf; jyefajymvku
d yf gw,f?
aevnfpm pm;wJt
h csed u
f sawmh OD;wifr&Sad wmhyg? tpnf;ta0;oGm; wufae
ygw,f? rrpdeu
f orD;a&azazzkd@ ta=umfrek @f csefxm;&if aumufnif;a=umfav; rsm;rsm;
csefygu,
G f? bl;oD;a=umfe@J wGJcseyf gvk@d rD;zkdxJ&daS ewJh u|efreJ@ r_,OfxH vSr;f atmf
ajymaeygw,f?
a=omfrrpdefwa,muf apmapmwkef;uawmh aygufuGJaevkdufwm
ckawmhvnf; olr[kwo
f vkyd ?J
a=omfuk%m a'gaomqkw
d m 'gyx
J ifyg&J@? rke;f vk@d [w
k b
f ;l rke;f vd@k [kwfbl;?
(6)
u|efrwk@d yefqef;b0&J@ aemufykdif;ESpaf wGrSm tdrfaxmifonf &JabmfawG
=uufarG; cGi&fh vmcJyh gw,f? 'ga=umifh tdraf xmifonfawGrmS =uufOav;awG &Sad wmh
ukd,ht
f csif;csif; zsm;em&if =uufOav;eJ@ 'grrS [kwf =uufOav;a&mif;cs+yD; pm;p&m
wckc0k ,foGm;+y;D vlemukd oGm;a&mufar;jref;Ekid cf =hJ uygw,f?
tJ'v
D edk @J arG;vlem rD;zGm;&Jabmfrwa,mufudk oGm;ar;jref;&if; tJ'rD mS u|erf
rrpdeef @J qHrk yd gw,f? 'ge@J vlemar;+y;D c&D;vrf;}uKH wmeJ@ ol@orD;qDomG ;zk@d pum;wajym
ajymeJ@ u|efreJ@ twlvu
kd fvmygw,f? tJ'w
D ek f;u r_,Ofe@J u|efru w0kdif;wnf;rSm
aeaewJhumv yg? (aemufyikd ;f rSm u|erf ppfa'oXmecsKyfbufudk vkyif ef;vkdtyfrt
_ &
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 259

ajymif;cJ&h ygw,f?)
q&mr}uD;&,f Armpum;rSm a,musfm;azmifpD;/ rdef;rrD;aevk@d qkdw,f
r[kwv
f m;? trsKd ;orD;awG uav; rD;zGm;&w,fqw
dk m wu,f oufpeG @f qzH sm;b0ygy?J
tJ'v
D t
dk csed rf sKd ;rSm rdrcd ifyeG ;f onf tem;&Sad e&ifawmh wtm;yJayg?h tcsed w
f efv@kd cifyeG ;f
onf rsuEf mS rawG@&&if odyt
f m;i,f/ odyaf 'go jzpfw,f? 'ga=umifh u|erf [kdwek f;u
wyfxrJ Sm rdcife@J uav; apmifh a&Smufa&;tzG@J awG zG@J chw
J maygh
'ge@J q&mr}uD;ukd ajym&OD;r,f? u|efr ol@udk &efawG@zl;wJu
h dpPwck? u|efr
om;ti,fq;kH av;wGww
f w
G u
f dk r*Fvm'Hak q;Hrk mS arG;w,f? reuftapm}u;D arG;wm?
tJ'aD e@u u|erf u ol@uw
dk ae@v;kH ar#mw
f m rvmbl;? aemufae@vnf; vmr=unfb
h ;l ?
u|erf pdwv
f nf;qk;d pdwv
f nf;aumufayg?h arG;+yD; 2 &uf=umrSvmawG@w,f?
olu Hk;vkyfief;awGvky&f if; aq;Hku vlem=unfhcsdef ausmo
f Gm;vkd@wJhav?
tJ'Dumvuvnf; tif;pdefwdu
k yf aGJ wG bmawG +yD;ump tvkyftvGefrsm;wmawmh
rSeyf gw,f? 'gayrJh q&mr}u;D a& ol@ErS uav;rsuEf mS jrifawmh OD;xGe;f wif(OD;wife@J
+idr;f csrf;a&;tzGJ@rSm yg0ifwv
Jh $wfawmfa&S@ae}uD; OD;xGef;wif) ukdac:+yD; ol@ErS aq;HkrD;
zGm;wJ'h yfz&ifaq;Hq
k u
D dk vku
d yf @dk cidk ;f w,fav? bm&rvJ u|erf ol@udk pum;emxk;d cJw
h m
aygh
olu tJ'Dawmh bmjyefajymovJ odvm;q&mr}uD;? tJ'w
D ek ;f u rif;u
Akdvcf sKyfuawmfqdak wmh rifhtem;rSm 0kid ;f 0kdi;f vnfaewm? ukd,@f ErS usawmh tm;i,f
aerSm pkd;vkd@/ oem;vkd@ oGm;=unf&h wmwJh ? olu ol@OrS ol@Oav? +yD;awmh olu
rif;tckxd pdwfraumif;jzpfaew,fq&dk ifvnf; uk,
d fawmif;yefygw,f wJhav
tJ'DnDrav;qdkwm wjcm;vl r[kwfygbl;? azaz&J@ wOD;wnf;aom
ESrav;jzpfwhJ usiu
f sif (a':usijf r) ukd ajymwmyg? tpfuadk wG tdraf xmifusomG ;vnf;
rcGJbl; tysdK}uD;b0eJ@ u|efrwkd@eJ@ wtdrfwnf; vkdufaewmyg? ol@tpfukdudkvnf;
tifrwefcspf&Smygw,f? kyf&nf acsmarm vdrfrma&;jcm; &Sdolav;yg? azaz[m
ol@ErS av;ukd csp&f mS vGe;f vd@k ol@ pdw}f uKd uf tdraf xmifzuf&mS +y;D ol@ErS av;ukd zGiahf jym
um ol@pdwf}udKuf pDpOfvufxyfay;cJhwmyg? vkd@ ajym&if; pum;ukd tqHk;owf
vku
d yf gw,f?
ae0if;kd &Dr@kd yefqef;wcGiv
f ;Hk vnf; tH@k rdi_ ;f aeyg+yD? vrf;ab;r,fpvDwef;u
r,fpvDyifawGvnf; tdyfarmusp jyKaeyg+yD? vrf;ab;0J,m opfyifawGay:u
ykpif;&ifuaJG wGuawmh pDnHaeqJygy?J ywf0ef;usifawmifwef;awGay:u rD;apmif;wef;
260 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awGvnf; vif;vufaeyg+y?D
(7)
'gawG[m rwlwhJ tdraf xmif 2 cku qif;oufvmwJh vlom; 2 OD;/ trsKd ;om;eJ@
trsKd ;orD; 2 OD;wk@d xlaxmifxm;wJh tdraf xmifav;wcktwGi;f u b,fvrdk S tjypfjrifv@dk
r&Ekid fwJh vlom;qefwhJ vl@b0tusiphf ku
d f tjyKtrlav;awGyg?
'Dvekd J@ rdrdwd@k 2 OD; xlaxmifvu
kd fwhJ vlrb
_ 0qdkwhJ opfyif}uD;ukd ajr=o
Zmavmif; aygi;f oif;&if; &Sifoefpnfyif zG@H +zdK;wkd;wufatmif jyKpkay;&if;eJ@ vl@tzGJ@
tpnf;w&yf &Sio
f efa&;ukd vkyaf qmifc=Jh u&wmcsn;f ygy?J
tckawmh rrpdew
f @dk ZeD;cifyeG ;f 2 OD;vH;k a&SmifuiG ;f vd@k r&Ekid w
f hJ obm0w&m;&J@
ac:aqmif&mukd ygoGm;+y;D u|efrwdk@wawGe@J xm0& cGJcGmoGm;cJ=h uyg+yD?
rrpdefuvnf; ol@b0ukd ao&ifv nf ; aoaysmfy gw,f/ ae&ifv nf;
aeaysmfygw,fvkd@ ol@&J tdrfaxmifonfb0eJ@ ywfoufvd@k auseyfESpford rfh _awGukd
txufwae&mrSm azmfusL;oGm;cJyh gw,f? ol@cifyeG ;f u|erf wk@d acgi;f aqmif &JabmfO;D wif
uvnf; ZeD;jzpfol a':oef;pdef (rrpde)f uG,fveG w
f t
hJ cg rsm;pGm0rf;enf;r_jzpf+y;D jynfy
toH v $ i f h XmeeJ @ ajz=um;&mwG i f u|ef a wmf h t aejzif h pd w f r aumif ; qH k ; rS m
ESp faygif;rsm;pGm qkd;wlaumif;zuf avmu"Hukd rdrdeJ@twl }uHh}uHhcHcJhwJh ZeD;
r,m;jzpfolt m; ruG,fvGefrD ol@tay: wm0efauscJhwJht wGuf aus;Zl;wif
a=umif; rajymvkduf&wmukd rsm;pGm ,lusHK;r& jzpf&w,f vkd@ qkdcJhzl;ygw,f?
orD;vSausmfaZmuvnf; tvGrf;pmyef;jcif;av;xJrSm arar wm0efausyg
w,f ? tm;vH k ; tay: wm0ef a usygw,f ? aus;Zl ; wif y gw,f ararvk d @
a&;om; ur`n;f xk;d cJhygw,f?
rrpdef[m u|efrwkd@ awmfvSefa&;wyfzGJ@twGif;u wm0efausyGefvSwJh
tdrfaxmif&Sirf ZeD;aumif;eJ@ rdcifaumif; wOD;tjzpf u|erf &ifxJ ur`n;f xk;d xm0pOf
av;pm;oGm;rSmyg?
rrpdew
f @dk ZeD;armifEHS at;csr;f pGmxm0& tem;,lEidk yf gap?
&J a bmf a iG
2012 {+yD 10?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 261

Adv
k c
f sKyfausmfaZmeJh

usGefawmfwdkhrdom;pk
atmifaoG;
(onfpmukd ESajrmwo a=uuGJjcif;/ *k%f,ljcif;/ 0rf;enf;jcif; rsm;pGm
jzifh u|efa wmfa &;ygonf)
u|eaf wmfw@dk i,fpOf taz&J@ qH;k r oGeo
f ifpum;rsm;xJrmS =um;&zefrsm;aom yHjk yifvv
dk dk
'm&Dvdv
k dk ol@tawG@t}uHKrsm;xJu ol trsm;qH;k ajymavhajymxt&Sq
d ;Hk aom ol
ESpfa,mufuawmh Akdvcf sKyfatmifqef;eJ@ Akv
d fausmfaZmyif jzpfygw,f? bDtikd fat/
bD'aD twyfom;a[mif; u|eaf wmft
h az bmjzpfv@dk ow
l @dk EpS af ,mufudk av;pm;cJo
h vJ?
u|eaf wmf tus,rf cs@J awmhyg? cs@J p&mvnf; rvkyd g? olw@dk EpS af ,muf[m wkid ;f jynf vGwf
vyfa&;twGuf tzdEdyS cf jH ynfov
l lxktwGuf ukd,u
f sKd ;pGe@f vw
$ fcw
Jh Jh kd;om;wJhacgif;
aqmifawGqdw
k m wwkdif;jynfv;Hk odaevk@d ygyJ?
tazu u|efawmf rodrrDcw
Jh Jh ta=umif;t&mawGudu
k |efawmfhudk ajymjy
avh&ySd gw,f? olAv
kd fcsKyfatmifqef;&J@u,
dk f&w
H yf&if;rSm aecJh&a=umif;/ *syefawmfvSef
a&;umvu o&ufckid rf mS aecJ&h a=umif;eJ@ awmfveS af &;umv v#Kd @0u
S af ecsed f aoewf
262 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ypfred f@ wm;xm;wJhumvrSm tJ'w


D kef;u &JabmfawG tom;rpm;& iwfjywfaewm
a=umifh &Jabmfwa,mufu raeEkid v
f @dk qwfwaumif eD;eD;em;em; awG@wmeJ@ ypfvu
dk rf d
wmukd Akv
d cf sKyfu tjypfr,l/at;-igvnf; pm;csiw
f ,fumG / aemufawmh xyfrypf=u
eJ@ vk@d ajymcJw
h mawG? tJvdyk J Akdvaf usmfaZm[mvnf; k;d om;wnf=unf+yD; &Jabmf
awGtay: !mwmaxmufxm;/ twlae twlpm;wwfa=umif; ajymjywwfygw,f?
tazeJ@wlwmuvnf; AkdvfausmfaZmeJ@ taz[m =unfhjrifwkdif q&m
twwfoifausmif;qif;awGygy?J tazu tJ'DurS bDtkdifatwyfxJ 0ifwmyg? vGwf
vyfa&;&+yD;acwfrmS vnf; tazu ol@Zmwde,frmS ausmif;q&m jyefvyk yf gw,f? rq
vxJ r0ifygbl;? Akdv&f JxGw
f @kd u ol@ukd rqvygwD0if pnf;Hk;wmawmif tai:wl;
cJhygw,f? (bm-vcpm; ygwD0ifv/J ygw0D ifqdw
k m jynfolawG&@J vkypf mukd rpm;&bl;
uG)wJ?h tJ - ol oGm;aeusuawmhESppf Of *syefawmfvSeaf &;ae@rSm &Jabmfa[mif; awG
awG@qykH aJG wGygy?J e,frmS aewJt
h az [m tJ'&D ufus&if &efuek u
f dk rjzpfrae oGm;ygw,f?
jyefvm&if Akdvfausmaf ZmeJ@ awG@cJha=umif; ajymjywwfygw,f? tJ'yD aGJ wGrSm wcgu
OD;armifarmifcwk@d OD;oef;pdew
f @kd u qk&d ,
S v
f pfawmfveS af &;u &ifh rSnahf e+yv
D @dk ajymwm
eJ@ tazu rif;wd@k awmfvSefa&;u &ifhrn
S fh w
Hk ifrubl;/ ykyf+yD; auusawmhrmS vkd@
ajymcJhw,fvkd@ u|efawmfhudk ajymjyygw,f? tJ'Dtcsed fus&if Akdvfausmaf Zmu +yHK;+yD;
&,faewwfw,fv@kd ajymjyygw,f? bmrS 0ifrajymygbl; wJh?
wcguvnf; Akv
d af usmaf Zm om; ti,fq;kH wa,muf q,fwef;rSm *k%x
f ;l
rygvkd@ pdwfnpf+yD; toufpGef@ygw,f? e,frSmaewJhtazu tokbukd ra&muf
a&mufatmif oGm;ygw,f? jyefvmawm Eh Sajrmwojcif; rsm;pGmeJ@yg? olwd@k nDtpfudk
armifESrawG xl;c|efxufjrufa=umif; b,fvkdjzpfoGm;vJ rodqkd+yD; xHk;pHtwkdif;
Akv
d fae0if;ukyd J qJygw,f?
Akv
d af usmfaZmwk@d awmfveS f a&; e,fajr rxGufcif tazu rqv t pk;d &&J@
txde;f odr;f cH&ygw,f? ol@upd eP @J olyg? &efuek rf mS ole@J (+rw
d )f OD;xGe;f pdef vm;/ Amu,fvf
OD;xGe;f pdev
f m; rod/ wwGJweGJ J@ bmawGvyk faerSe;f rodyg? ol@ ukv
d mzrf;awmh &efuek f
tdrrf Smyg? tJ'aD e@nu u|eaf wmfuvnf; pk;d &draf e&ygw,f? tazhukd jrefjrefzrf;oGm;
ygapvk@d yJ qkawmif;ae&ygw,f? 'D=um;xJ tazu u|eaf wmf jyifay;xm;wJx
h rif;yGu
J dk
at;at;aq;aq; pm;aeygao;w,f? awmfygao;&J@ armifrif;}uD;om; axmuf
vSr;f a&; u tdrt
f jyifcef;ru pmtkypf ifuydk J vSeyf gw,f? tdrx
f J r0ifv@dk yg? tdrx
f rJ mS u
u|eaf wmf apmapmurSajrmufOuUvmyrSm pmul;pufe@J u;l vmwJh rmhupf v
f eD if0g' 0g'
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 263

jzef@csda&;pmpOfawGu rifrajcmufao;? axmufvSrf;a&;u c%av;yg OD;av;vkd@


ajymawmh tazu u|eaf wmhu
f dk tdy&f m vdyf jyifcidk ;f ygw,f? taz axmif wESpf ausmf
usygw,f? ol axmifuvGwv
f m awmh Akv
d af usmaf Zmwk@d xGuo
f mG ;yg+y?D axmifxu
J
owif;uvnf; jrefvkdufwm? AkdvfausmfaZmu awmom;vkd tnmwbuf}uD;
acgif;aygif;/ erf;crf;+rdK@ukd ajymif;vmwJh q&m0efr&J@taz/ OD;a&$qkdwJhrSwfyHkwifeJ@
&efo@l *w
d u
f dk jzwfomG ;+y;D vGwaf jrmufa'o a&mufomG ;a=umif; tm;&yg;& ajymygw,f?
tJ'Dtcsdef u|efawmfuvnf; &efukefygwDaumfrwDu qufom;v$wfvkd@ vGwf
ajrmufa'o oGm;zkd@ jyifaewmyg? tazu u|efawmfu
h dk &dyrf dygw,f? u|eaf wmf bmrS
rajym ayr,fh u|eaf wmfu
h dk Akv
d cf sKyfausmaf Zm awG@&ifajymzk@d rSmygw,f? Akv
d af usmaf Zm
wkd@u vGwfajrmuf e,fajrukd 1976 ckESpf Zlvdik v
f a&muf? u|efawmfu 1976 =o
*kwv
f ykdi;f rSm a&mufygw,f?
olw@kd ro
d m;pku e,fpyfuw qifh ygwDA[ku
d kd xGufoGm;yg+yD? u|eaf wmfu
e,fpyf vGwaf jrmufa'orSmyJa&muf/ &efuek yf gwaD umfrwD&@J tpD&ifcpH mukd a=u;eef;eJ@
yk@d +y;D jyefvm? b,fvv
dk yk +f y;D awG@Eidk rf mS vJ Akv
d af usmaf Zmuk?d 'Dvedk @J 1978 rSm u|eaf wmf
awmfvSefa&;a'oukd t+yD;xGufygw,f? tJ'DtcgrSmvnf; u|efawmfhukd Akdvf
ausmaf ZmawG@&if ajymzk@d upd P awG wwGww
f w
G rf mS ygw,f? u|eaf wmfu vnf; ygwAD [kd
oufqidk &f mwm0ef&o
dS l u vG+J y;D wku
d f u
dk af jymcGirhf &Syd g? u|eaf wmf u ajratmufvyk if ef;
vkyfae&olrk@d yg? 'Dvdek J@ vGcJ h&J jyefygw,f?
1983 rSm u|efawmf jynfwGif; jyefqif;cJhygw,f? 'Dtacguf ygwDA[kdu
u|efawmhfudk tazeJ@vnf; oGm;awG@cGifh ay;cJhygw,f? &efukef usdKuUqH bk&m;ukef;
awmfay:rSm u|eaf wmf tazhudk awG@cyJh gw,f? tJ'g[m tazhukd u|eaf wmf aemufq;Hk
awG@jrif&jcif;ygyJ? tJ'Dtacguf rSmvnf; xkH;pHtwkdif; Adv
k fausmfaZmukd rSmygw,f?
owd&a=umif;eJ@ b,foal wG u b,fvdk tajctae ayg?h jyefvmawmh u|eaf wmfvnf;
ygwAD [ku
d ydk J wifjyyg w,f? OD;av;Adv
k fausmaf ZmeJ@ awG@ayr,fh u|eaf wmf[mb,fol
b,f0gqw
kd m ajymzkd@ E_ww
f Gef@ aecJhygw,f?
'Dvekd J@ &Spfav;vH;k ta&;awmfykH t}udKumv a&mufvmyg+yD? jynfwGif;ukd
jzef@wJh pmapmifpmwrf;awGukd &Jabmfzd;k oHacsmif;&J@ OD;aqmifr_eJ@ aumfy,
D meJ@ y&ifh
xkwfygw,f? wcgwav OD;av;u u|efawmfwkd@ukd ol ul;csifwJhajryHkawGukd ul;
ckid ;f wwfygw,f? ol@tcef;rSm t+rJwrf; vkdvdk wukyu
f kyef @J a&;om;zwfrSwaf ewmyg?
b,fvv
dk yk f pum;ajymcsed f &rSm vJ? ta&;awmfykH jzpfvmawmh ajr atmuf qif;vmwJh
264 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Akv
d af usmaf Zm om; rufudk tazu wm0ef,+l y;D v#Kd @0u
S af e xkid af pygw,f? u|eaf wmfh
ESrjzpfol tultnDe@J aeapwmyg? aemufyidk ;f rSmawmh opPmazmufawGa=umifh u|eaf wmfh
taz/ u|eaf wmft
h ar/ u|eaf wmfEh rS wd@k [m Akv
d af usmaf Zmom;ruf/ Akv
d af usmaf Zm orD;
q&mr a':pef;ausmfaZmwdk@eJ@twl axmifusygw,f? taz[m AkdvfausmfaZmeJ@
Akdvaf usmaf Zm ,Hk=unfwhJ ygwu
D dk tvkyf tau|;jyK&if; axmifusum axmifxrJ SmyJ
usq;kH oGm;cJyh gw,f?
vufeufuidk af wmfveS af &; tESpf 30 ausmt
f wGi;f rSm u|eaf wmfe@J r=umc%
awG@/ twlwl c&D;oGm;cJ=h u/ wku
d yf 0JG ifc=hJ uayr,fh u|eaf wmfu
h dk Akv
d f pufa&mif&@J om;rSe;f
rodcw
Jh /Jh tazav;pm;,H=k unfcw
Jh hJ &JabmfausmfaZm xm0pOf O'ge;f wGifygap
atmif a oG ;
20-10-2012?
ta&;awmf y H k t rS w f (10) rS jyefv nf u l; ,l azmf j yygw,f ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 265

Akdv fr SL;csKyfa [mif;ausmfaZm(&JabmfO D;wif)


ESihf u|erf
&Jabmf =unfav;

(1)
u|erf ysO;f rem;Zmwdyg? 194* ckEpS f zqyv vuf,m*k%
d ;f tpk;d &u vufeufe@J ESyd u
f yG f
vmvk@d ArmjynfueG jf rLepfygwu
D ckcu
H muG,w
f t
hJ aeeJ@ jynfo@l 'rD u
dk a&pDvufeufuidk f
awmfvSeaf &; pwif+yD;aemuf +rdK@awGukd odrf;yku
d fxm;pOf 1949 rSm ygwD&@J ysO;f rem;
+rdK@e,fk;H ukd oGm;+y;D jynfol@vw
G af jrmufa&;wyfrawmfom;tjzpf pm&if;oGif; wyfxJ
0ifchyJ gw,f? 'ga=umifh u|efr ygwD&@J 48-49 rsdK;qufvd@k ajymr,fqd&k if ajymvk@d &r,f
xifygw,f? u|erf wyfxJ a&muf+yD; trsdK;orD;or*~vkyfief;awG vkyfukdifch&J ygw,f?
odyrf =umvku
d yf gb;l ? zqyvtpkd;& wyfawG ysO;f rem;ukd jyefvnfwdu
k cf u
dk f odr;f ykduf
vmygw,f? u|erf wk@d ygw&D @J tJ'w
D ek ;f u ay:vpDu &efo&l @J ouf&t
dS iftm; acsre_ ;f a&;
ukdom t"duxm;wmrdk@ +rdK@vufrv$wfa&;ukd temcH odyu
f muG,w
f m rvkyfygb;l ?
aus;vufukdtajccH/ +rdK@ukd0kdif;/ wpwp +rdK@rsm;ukdodrf;/ aemufqHk; wjynfvHk;ukd
odr;f qdw
k hJ armfpw
D ek ;f &J@ jynfo@l ppfyJG vrf;a=umif;twkid ;f usio
hf ;kH ae wmjzpfygw,f?
'ga=umifh ysO;f rem;uae u|erf wk@d +rKd @e,f;kH ukd ysO;f rem;eJ@ v,fa0;=um;u awmaumif;
vSwJh wae&mu awmifuek f;wckay:ukd a&$@ajymif; pcef;csvkdufygw,f? +rdK@e,fk;H ukd
awmbufokd@ a&$@ajymif;vkdufw,fqkdayr,fh tJ'Dwkef;u +rdK@awGodrf;ykdufxm;wm
qdak wmh um;awG&v
Sd @kd ypPnf;rsm;ukd um;eJ@wif+yD; a&$@ajymif;cJ=h uwmyg?
tJ'DtajccHpcef;rSm tcsdefwykdif;avmuf=umawmh v,fa0;v,form;
266 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

olykefacgif;aqmif &Jabmf&JxGef; (OD;av;&JxGef;/ 75 A[kdaumfrwD/ uG,fvGef) ukd


wyfr[mrSL;wa,muf tjzpf awG@q&Hk if;ESD;cJyh gw,f? (aemifrmS awmh OD;av;OD;&JxeG f;eJ@
u|efru om;tzvkd OD;av;vkd &if;ESD;cJyh gw,f?) tJ'D OD;av;OD;&JxGef;u v,form;
uvmolqakd wmh u|erf wdk@ +rdK@e,fHk;u &JabmfawG &JabmfrawG tvkyfvkyw
f mukd
=unfh+yD; odyftm;&[efrwlygbl;? tqif;&Jtyifyef;cH+yD; tm;xkwfvHk;yef;r_ rvHk
avmufb;l vk@d jrifaeyH&k ygw,f? w&ufrmS u|erf wk@d +rKd @e,f;kH tzG@J awG xif;ckwu
f tjyef
bDtikd fatumvu zufqpf*syef awmfvSeaf &;rSm yg0ifwu
kd fckdufcsiv
f @kd olwd@k ppfoif
wef;wufc&Jh yHkudk ckvkd ajymjyygw,f?
usKyfwd@k u wkdi;f jynf&J@ vufawG@t& vGwv
f yfa&;&zkd@ acwfrpD pfwyf&rSd S
jzpfr,f qkw
d m odxm;wmuk;d ? 'ga=umifh v,form;uae ppfom;jzpfvmwm? 'gayrJh
ppfynmukd bmrS odwmr[kwb
f ;l ? bDtidk af tuawmh zG@J +y;D +y/D wk;d cs@J z@JG pnf;zk@d xifygw,f?
wyfawGuae ppfavhusihzf d@k t=uyf/ wyfom; 20 qDavmuf yJcl;rSmzGifhr,fh pHjywyf
avhusifha&; ppfoifwef;wufzkd@ ykd@ay;&ygw,f? tJ'Dvkd oifwef;wufzdk@ a&G;awmh
usKyfvnf; usKyfw@kd wyfuae oif wef; oGm;wufz@kd ta&G;cH&vk@d oGm;wufw,f? vlu
vGwv
f yfa&;twGuf acwfrpD pfwyf&drS S wkdif;jynf&@J &efolukd tEkdifwu
kd Ef dik frSmukd;qkdwJh
todu odyfjyif;xefaewJu
h mvAs
avhusiahf &;q&mu Akv
d af usmaf Zmvk@d ac:oAs? ol@vufaxmuf wa,muf
eJ@ eHeufyidk ;f / naeykid ;f eJ@/ nykid ;f ygrusef nwku
d yf q
JG +dk y;D wae@ 3 }urd f ppfa&;avhusi&hf wm/
odyfjyif;xefygw,f? tJ'v
D kd avhusiafh wmhvnf; Akv
d fausmfaZmu q&mqk+d yD; tom
aewm r[kwfbl;/ wyfom;awGxJ olu,
kd fwkdifyg+yD; avhusifhwm? aeylra&Smif/ rkd;&Gm
ra&Smifavhusih&f wm? ae@a&m na&myJ? wcsdK@&JabmfawGqkd wcgw&H r=um;Ekd;em;
usdeq
f J=uwmawmif &Sdw,f? usKyfwkd@ trsm;wumh trsm;pkuawmh ukd,hw
f dik ;f jynf
vGwfvyfa&;twGufqd+k yD; acwfrpD pfynm&zdk@ aoaoa=ua=u tyifyef;cHavhusifh
cJ=h uwmayg
h
'ga=umifh tJ'w
D ek f;u pHjyukv
d nf; roGm;eJ@/ rHoukv
d nf; rpm;eJ@? pHjyoGm;
awmh zm;wwfonf/ rHopm;awmh ,m; wwfonfqkw
d hJ pmcsKd ;av;awmif ay:cJw
h m?
t"dym` ,fu 'Dvakd vAsm? pHjywyfrmS avhusi&fh wm yifyef;vGe;f vd@k arm[kduf zm;oGm;
wJt
h xd jzpfwwfv@dk av? 'ga=umifh pHjyoGm;&if zm;wwfonfv@dk pmcsKd ;=uwm? *syef
acwfqadk wmhvnf; tm;vHk; odwt
hJ wkid ;f yJav/ tpp&Sm;yg;wmuk;d / qyfjymwk@d bmwd@k
vnf; r&Sdb;l As? vlawG[m wukd,fvk;H 0JpGJ/ ,m;emawG aygu=f u wmayg?h rHoqdkwJh
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 267

trJom;av;rsm; pm;rdv@kd uawmh aer&bl;AsdK@/ ,m;awmhwmaygh? 'ga=umifh ppfom;


qkdwm tJ'v
D dk tyifyef;cHavhusicfh h&J awmh usKyfw@dk uawmh tyifyef;cHEidk fwmayg?h tck
cifAsm;wk@d vnf; tyifyef;cHEidk af tmifv@dk tm;ay;csiv
f @dk usKyfw@dk acwfu ppfom;qkw
d m
tJvdkygvm;qkdwm odapcsifvkd@ygAsmvkd@ ajym&if; OD;av;&JxGef;u ol@pum;ukd
tqHk;owfvu
kd yf gw,f?
+yD;awmh OD;av;OD;&JxGef;u tJ'AD v
kd af usmfaZmqdkwm &JabmfoHk;udsyf0ifAs?
Akv
d cf sKyf atmifqef;wk@d e@J *syefukd ppfynmoGm;a&muf avhvmcJw
h o
hJ Al svk@d vnf; quf
vku
d yf gao;w,f?
u|efrpdwfxrJ Smawmh 'Davmuf avhusihaf &; jyif;jyif;xefxef ckdif;wwfwJh
ppfAv
dk q
f adk wmh rnf;rnf;=urf;=urf;/ awmfawmf cufxefxef ppfom;}u;D yJJ jzpfrmS yJv@dk
pdwx
f J awG;xifxm;vku
d rf yd g&@J ?
'g[m-[kv
d eG cf hw
J hJ ESpf 50 ausmaf vmufu Akv
d cf sKyfausmaf ZmeJ@ ywfoufwhJ
u|erf pdwx
f J awG;xifrdcw
hJ t
hJ awG;/ pdwfu;l rSef;qcsuyf g?
tJ'aD emufawmh r=umvku
d yf gb;l ? GHQ vk@d u|erf wk@d oH;k pGaJ vh&w
dS hJ ppfO;D pD;Xme
csKyfu 0g'jzef@csda&;twGuf +rdK@e,fawGukd vlawmif;vk@d jynfol@wyfrawmfrSm (1950
rSm jynf ol @ vG w fa jrmuf a&;wyfr awmf [m jynf ol @ wyfr awmf t jzpf trnf
ajymif;vku
d +f y)D 0g'jzef@ csad &;vkyzf @kd u|erf tJ'pD pfO;D pD;Xmeukd ajymif;&ygw,f? tJ'w
D ek ;f u
ppfOD;pD;Xmeukd ae=umpcef;vkd@ac:+yD;/ ygwDacgif;aqmif OuU}uD;ocifoef;xGef;
wk@d aewJph cef;ukdawmh PHQ (oZifpcef;) vk@d emrnfay;xm;wJh umvjzpf+y;D pcef;awG
[m ysOf;rem;taemufbufrmS &Sd wJh bk&m;awmifeJ@ ykdwufqdw
k Jh &GmawG em;rSm
jzpfygw,f?
tJ'D ae=umpcef;a&mufawmh 0g'jzef@csda&;vkyfief;udk wm0ef,laewJh
wm0efcH&aJ bmf c&D;xGuaf evk@d r&Syd gb;l ? tJ'D ppfO;D pD;Xmeukd acgi;f aqmifaewJh wm0ef
cH&Jabmf}uD;awG&J@ ZeD;awGu t&ifqHk; vufcH}udKqkd{nfhcH=uygw,f? tJ'Dwkef;u
u|erf ukd {nfch cH w
Jh hJ trsdK;orD; acgi;f aqmifawGuawmh rrv_dif (a':v_id v
f id_ f - Akdvcf sKyf
&efatmif/ &JabmfoHk;usdy&f J@ZeD;)/ rrwifh (a':cifwifh-AkdvfcsKyfaZ,s/ &Jabmf oHk;usyd f
&J@ZeD;) rrEk (a':EkEkvGi-f &Jabmfoef;vGix
f eG ;f - aemifrSm 75 A[kd aumfrwD&@J ZeD;)wkd@
jzpfygw,f? tm;vH;k [m wu,fuv
dk yS wJh trsKd ;orD;awGygy?J ,Ofaus;odraf rG@vyS gw,f?
AkdvfcsKyfaZ,suawmf rrwifhuawmh tckjyefajymr,fqkd&if ol@ajr; emrnfausmf
kyf&Sifokyfaqmif tdjENmausmfZif =unfhvSovkd vSwJh kyfrsdK;ygyJvkd@ jyefawG;vkd@
268 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&aerdygw,f?
Akdvcf sKyf&efatmif (&Jabmfo;Hk usdyf) uawmh wu,fh tnmom;awGvykd J
tom;rnf;rnf; rsuv
f ;Hk rsufcHk; aumif;aumif;/ E_wfcrf;xlxl pum;ajym&ifvnf;
toHus,fus,fajym+yD; w0g;0g; w[m;[m;&,fwwf/ cifrifwwfwJh &Jabmf}uD;
jzpfwmukd jyefvnf owd&rdygw,f?
AdkvfcsKyfaZ,s (&Jabmfok;H usyd )f uawmh odyef D;eD;uyfuyf awG@qcHk iG fh r}uHKzl;
ygbl;? olu ppfO;D pD;XmecsKyf&J@ wm0efcHjzpf+yD; we*FaEG wywfwcg assembly &Sdvd@k
tJ'rD mS rS qHak wG@ cGi&hf wmyg? tvGeOf ywdyk af umif;olv@dk qk&d rSmyg? ZeD;armifEHS tvGef
vnf; vku
d zf ufyg ayw,f?
tJ'w
D ek ;f u uk,
d Xhf meeJ@u,
dk /f uk,
d rhf ;D pufe@J u,
dk f &Sad e+y;D ae@pOf;kH wuf H;k qif;vkyf
&ygw,f?
'ghtjyif tJ'Dumvu Akdvfwm&m (&Jabmfok;H usdyf) vnf; &Syd gw,f? 'gayrJh
odyf r=umvku
d yf gb;l / olu +rKd @ay: jyef a&mufomG ;ovk/d Akv
d &f x
J G (f &Jabmfo;kH usyd )f vnf;
&Syd gw,f? olvnf;aemufydik ;f +rdK@ay:jyefa&mufoGm;ygw,f?
'g u|efr awmfvSefa&; tpykdif;u }uHKcJh&wJh trSwfw&awGyg? AkdvfcsKyf
ausmaf Zmukd tJ'w
D ek ;f u emrnfom=um;zl;+y;D vlurdk awG@&ao;bJ pdwu
f ;l rSe;f qcsuf
om &Sdchw
J myg? 'gayrJh ol@&J@ wkduaf zmfwdu
k zf ufawGjzpfwhJ u|erf wkd@ jynfo@l 'rD u
kd a&pD
awmfveS af &;twGi;f yg0ifcw
hJ hJ txufazmfjyyg &Jabmfo;kH usyd 0f if &Jabmf}u;D rsm;ukad wmh
tJ'w
D ek ;f u qHak wG@zl;vku
d yf gw,f?
(2)
u|efrawmfvSefa&;twGif; 1958 rSm &efolzrf;rd/ axmifcswm cH&ygw,f?
tJ'Daxmifu vGwaf wmh tcsed fwykdi;f +rdK@ay:rSm aexkdicf Jhygw,f? +rdK@ay:aexkdipf Of
umvrSm rEav;u AkdvfrLS ; vSaz/ ausmufqnfa':oef;oef;wk@d e@J twl jynfwGif;
+ird f;csr;f a&;v_yf&mS ;r_awGudk yg0ifaqmif &Guaf epOfu q&m}u;D ocifu,
dk f awmfrid_ ;f eJ@
twl Akv
d cf sKyfausmfaZmwk@d wjynfv;Hk vSnfhvnf +idr;f csr;f a&;w&m; a[majymaewJh
owif;awG/ owif;"mwfyakH wG owif;pmrsufEmS zHk;awGrmS ygaewmyg? ppfwyfwiG f;u
ppfAkdvfwa,muf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;yg0ifaqmif&Gufaewmrkd@ tHh=oaerdygw,f?
vlcsif;awmh rqHkzl;ygb;l ?
aemuf ygwD&J@ jyefvnfac:,lr_a=umifh vufeufukdifawmfvSeaf &;xJjyefa&muf
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 269

ygw,f? tif;av;bufrSm tajccswJh A[kdXmecGJukd a&mufygw,f? tJ'Duae


aemufq;kH xk;d ppfrsm;a=umifh wkwef ,fpyf ta&S@ajrmufppfa'oukd 1971 tapmykid ;f rSm
a&mufygw,f?
rlvuvnf; u|efr aq;oifwef;wufcJhzl;oljzpfvkd@ tJ'DumvawGrSm
q&m0ef oifwef; qufwufz@dk ygwu
D a&G;cs,v
f @dk aq;oifwef; av;ESpw
f ufc&hJ w,f?
oifwef;+y;D awmh uGwcf idk cf kid f aq;Hu
k dk aq;HEk idk if aH &;rSL;tjzpf wm0efay;tyfc&H ygw,f?
tJ'D uGwcf idk cf kid f aq;Hrk mS wm0ef,al epOf/ w&uf ckid f ;kH rSmvkyaf ewJt
h pnf;a0;t+y;D
nae ae0ifrkd;csKyfrSm vlwa,mufu Hk;cef;bufa&mufvm+yD; aus;Zl;jyK+yD;
aomufa&av;wcGufavmuf rpygcifAsm vkd@ ,Ofaus;ysLiSmpGm a&vm awmif;
aomufygw,f? u|efra&wcGufay;vkduv
f @kd ola&aomuft
f +yD; xkdiaf v/ &Jabmf
vkd@qkdawmh aus;Zl;wifygw,f/ oGm ;vkdufygOD;r,fqkd+yD; xGufoGm ;ygw,f?
naeapmif;qdkawmh vluvnf; vlpdr;f / tom;rnf;rnf;eJ@ Armpum;ukv
d nf; ,Of
aus;odraf rG@pmG ajymwwfawmh b,fu ukvm;}uD;ygvrd v
fh @kd tawG;eJ@ u|erf rodwJh
olr@kd tdr&f iS jf zpfwhJ uGwcf idk cf &kid yf gwaD umfrwD;kH tkyf a&Smuft;dk ukd ar;=unfrh yd gw,f?
a=omf q&mr rodb;l vm;/ tJ'g Akv
d fcsKyfausmfaZmom;ti,fav vkd@ tajzay;
awmhrS u|erf vnf; a=omf vk@d om ajymvku
d frdygw,f? aemifawmh tJ'Dv[
l m
&Jabmfckdifatmif vkd@ awmfvSeaf &;emrnfac:wJh/ aemufq;Hk txd u|erf wkd@ tvGef
&if;ES;D cJh&wJh ukdausmfaZmOD; jzpfygw,f?
tJ'D uGwcf idk cf kid af q;Hrk mS wm0ef,al epOfrmS yJ v,form; nDvmcHwck vkyzf @dk
tJ'D nDvmcHtwGuf ArmtuawG azmfxw
k w
f ifqufay;zk@d Ekid if aH &;rSL;&Jabmfp;dk odr;f u
wm0efay; wku
d w
f eG f;cJyh gw,f? 'ga=umifh u|efr uGwcf dik u
f ae rkef*l Ekid if Ha&;XmeeJ@ ykEH ySd f
wku
d b
f ufudk qif;+y;D tuwku
d &f ygw,f? w&uf tJ'v
D q
dk if;oGm;&if; yHEk ydS Xf mebufrmS
&Jabmfwoku
d f w0g;0g;eJ@ yGu
J saewkef; u|erf a&mufomG ;awmh&Jabmfw@dk xrif;pm; +y;D =u+yv
D m;vd@k E_wq
f ufvu
dk af wmh [kwu
f /hJ pm;+y;D
=uyg+yD vk@d ajz=uygw,f?
u|efru bm[if;pm;=uwkef;vd@k qufar;awmh csOaf &[if; csufpm;wm/
rcsOfvdk@ tvSnfhus xrif;csufoljzpfwJh &Jabmfjrarmifu oHyk&moD; npfxnfh
csufay;xm;wJh csOf&nf [if;eJ@pm;ygw,fvkd@ ajym&if;w0g;0g; yGu
J saeygw,f?
tJ'&D Jabmfjrarmifqkw
d muvnf; Akv
d fcsKyfausmaf Zm&J@ om;}uD; ukad tmif
ausmaf Zm yg wJ?h tckawmh vufuseo
f m;ayg?h tckxufwidk f u|erf wk@d e@J cspcf if&if;ES;D
270 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tjyeftvSeaf v;pm;pGm qufqv


H suyf gy?J
aemufawmh AkdvfcsKyfausmfaZm jynfol@toHu toHv$ihw
f mukd =um;vku
d f
&ayr,fh uk,
d t
hf vkyef @J u,
dk jf zpfae+yD; u|erf aumif;pGm em;raxmifEikd f vku
d yf gbl;?
1978 ckEpS [
f m ygwaD cgi;f aqmifwhJ jynfo@l 'rD u
dk a&pD vufeufuidk af wmfveS f
a&; tESpf 30 tcrf;tem;ukd yefqef;rSm wcrf;wem;usi;f yzk@d ygwAD [ku
d pDpOfygw,f?
tJ't
D xdr;f trSwt
f jzpf +ird ;f r&wJh rD;awmufr;D v#rH sm; tykid ;f (1) (2) ky&f iS u
f m;rsm;
xGufay: vmcJhygw,f? u|efrvnf; uGwfckdifckdifuae tJ'Dtcrf;tem;wufzkd@
yefqef;ok@d xGucf mG vm &ygw,f? tcrf;tem;+y;D wJt
h cg u|erf ukd ta&S@ajrmufppfa'o
aq;HkrmS 'kEdik if Ha&;rSL;tjzpf wm0efxrf;aqmifz@kd trdef@atmf'g a&mufvm+yD; u|efr
yefqef;aq;Hb
k ufrSm ae&majymif;a&$@ vkdufygw,f?
u|efr aq;Hkbufa&muf+yD;aemuf AkdvfausmfaZmawmckdvmwJh udpPeJ@
ywfoufvd@k tmHk0ifpm;rdwmwck &Sdvdu
k yf gw,f? tJ'guawmh ol@orD; a'guw
f m
vSausmaf ZmeJ@ ywfoufv@kd yg? u|efr wkid f;wyg;rSm aq;ynmav;ESpo
f ifwef; wufchJ
&ygw,f? bmomjyefe@J oif&wmyg? wu,f qef;ppf=unfv
h u
dk af wmh &oifo
h avmuf
r&ygbl;? 'ga=umifh a'gufwmvSausmfaZmukd ygwAD [kdaq;ausmif; zGifh+yD; oifwef;
yk@d cscidk ;f &if ygwaD &mwyfaygi;f pktwGuaf &m awmfveS af &;wckv;kH twGuf ykt
d usKd ; jzpfr,f
vk@d pOf;pm;rdygw,f? 'gudk OuUxH wifjyvku
d yf gw,f? bmrS ta=umif;rjyefygb;l ? 'gayrJh
rar#mfvifhwJhwae@rSm AkdvfcsKyfausmfaZm&J@ orD;jzpfol a'gufwmvSausmfaZm
(&Jabmf_,Of)[m u|efraewJh aq;Hkbuf&Sd bm;wkdufukd a&mufvmygw,f?
u|efreJ@twlaezdk@ rdwq
f ufay;wJh OuU&J@ pmwapmifvnf; ygvmygw,f? A[kdaq;
ausmif;zGiahf &; jyifqifz@dk jzpfygw,f? 'g 1978 ckEpS f ukecf ge;D avmuf jzpfr,fxifygw,f?
Akv
d cf sKyfausmaf Zmukd rawG@&rjrif&ao;ayr,fh ol@ro
d m;pktm;vH;k eJ@ u|erf ckvq
dk q
kH nf;
cJhygw,f?
(3)
r_,Ofe@J twlaexkid af epOf w&uf olu q&mr}u;D ukd azazeJ@ rdwq
f ufay;
&OD;r,fq+dk y;D ol@taz&S&d mXmecsKyf (tJ'u
D mvu A[kad cgi;f aqmifrsm; -0789 pcef;ukd
rajymif; &ao;bJ/ XmecsKyfbufrSm Hk;pkdufaepOfumv) bufukd udpPwck}uHKwmeJ@
twlxGuv
f mcJyh gw,f? ol@tazxHa&mufawmh a'guw
f mvSausmaf Zmu azaz 'g
vSvSeJ@twlaewJh vSvSajymajymaewJh q&mr}uD; &JabmfaiGvkd@ rdwfquf ay;vku
d f
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 271

ygw,f? Akv
d cf sKyfausmaf Zmukd u|erf &JabmfOD;wiftjzpf awG@qo
kH &d v
dS u
dk &f +y;D u|erf wk@d
usefwJhacgif;aqmifrsm;vkdyJ tajymtqkd ,Ofaus;odrfarG@vS+yD;/ u|efr twdwfu
xifco
hJ vkd ppfom;=urf;}u;D r[kwaf =umif; vufawG@ov
d u
dk &f ygw,f? &JabmfO;D wif[m
tom;jzLjzL/ t&yfjrifjh rifeh @J tvGef k;d om;at;aq;wJh rsuEf mS toGit
f jyif&+dS y;D jrifjrif
csif; cifrifav;pm;p&maumif;wJh acgif;aqmifwa,mufjzpfaewmukd tH=h ozG,&f m
awG@&v
dS u
dk &f ygw,f? r_,Ofe@J twlae=uwmr@dk tcsed w
f t
dk wGi;f &if;ES;D cJah yr,fh u|erf wk@d
,lepfwckpD wm0efxrf;aqmifaewmqkad wmh awG@qkH ajymqkd ar;jref;cGihf }uKH cv
J yS gw,f?
1980 ck &JabmfO;D wif&@J ZeD; a':oef;pdef (u|erf tac: rrpde)f a&mufvm+y;D wJh aemufrmS
awmh u|efrwkd@&J@ &if;ESD;r_twkdif;twmu ykdrkd}uD;rm;vmw,fvkd@ qkdEkdifygw,f?
rrpdeu
f vnf; u|erf eJ@ r_,Of twlaewmrk@d yef;qef;aps;ae@ (5 &ufwaps;) wkid ;f avmuf
qif;vm+y;D ntdyaf eusr@dk t+raJ wG@qkH a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;a&m vufawG@b0awGyg
&if;ES;D yGiv
hf if;pGm tjrifzvS,f ajymqkjd zpf=uygw,f?
tckawmh &JabmfO;D wife@J rrpdew
f @dk [m obm0rdcif&@J ac:aqmif&maemufudk
vku
d yf g oGm;cJ=h u&+yrD @kd u|erf wk@d &JabmfawGe@J xm0&cGcJ mG oGm;cJ=h u+yjD zpfayr,fh use&f pfol
u|erf wk@d wawGuawmh wrf;wvGr;f qGwf use&f pfc=hJ u&ygw,f? olw@dk r&Sd awmhayr,fh
olw@dk ZeD;armifEHS eJ@ ywfoufwt
hJ a=umif;awGuawmh u|erf wk@d ZeD;cifyeG ;f eJ@ r_,Ofw@dk
tGev
f idk ;f rSm qHrk w
d Jh tcgwidk ;f vGr;f armp&mtjzpf ajymrukeEf dik af tmif jzpf=u&ygw,f?
aysmufaomol &Sm&ifawG@ aoaomol =um&ifarhqdkayr,fh u|efrwkd@tzkd@
awmh toufeJ@&if; wkdufyGJ0ifcJh=uwJh wkdufazmfwkdufzuf &JabmfawGjzpf=uovkd
&JabmfO;D wifqdw
k mu u|erf wkd@ awmfveS fa&;acgif;aqmifomru acwfrAD rmh vuf
eufukdifwyfrawmfukd AkdvfcsKyfatmifqef;wdk@eJ@twl xlaxmifcJhol/ zufqpf *syef
awmfvSeaf &;/ ukdvedk eD ,fcsJ@qef@usiaf &; wkid ;f jynfvw
G fvyfa&;awGrSm a&S@wef;uyg0if
acgi;f aqmifco
hJ /l wkid ;f jynfudk tar&duefe,fcs@J vufuidk w
f kwjf zpfwhJ ulrifwef wkwf
jzLusL;ausmv
f mr_udk tjywfarmif;xkwcf o
hJ /l wkid ;f jynf +ird ;f csr;f a&;/ urBm+h ird ;f csr;f a&;wd@k
rSm q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;eJ@twl yg0ifaqmif&GufcJhol/ u|efrwkd@tzdESdyfcH
jynfolawGtwGuf b0wav#mufvHk; vHk;yef;tm;xkwfcJhwJh wkdif;cspfjynfcspfwOD;/
uGejf rLepfacgi;f aqmifwOD;jzpfawmh arhypfz@dk cufvyS gw,f? 'Dvdk }u;D rm;xGe;f ajymifvw
S hJ
ol@&@J prG f;aqmifcsuaf wGukd u|efrwk@d ygwDeJ@ u|efrwkd@&Jabmf awGu rarhEdik o
f vkd Arm
jynfwjynfvHk;u tzdESdyfcHwkdif;&if;om;aygif;pHk jynfolawGuvnf; b,fawmhrS
arh=urSmr[kwyf gb;l ? 'Daqmif;yg;ukd u|erf u ol@&@J 'Dv}dk u;D jrwfwhJ pGr;f aqmifcsuaf wGudk
272 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

azmfxkwfzkd@ &nf&G,f&if; r[kwfbJ (ol@&J@}uD;jrwfvSwJh pGrf;aqmifcsufawGukd


azmfxkwfr,fqkd&ifvnf; u|efrrSm tJ'Davmuf pGrf;aqmifEkdifpGrf;tm; r&Sdwmukd
0efcHyg&ap) u|erf wk@d awmfveS af &;b0twGi;f rSm ol@&@J vlom;qefvw
S hJ tjzpftysuf
uav;awG/ rrpdef&J@ vlom;qefvSwJh tjzpftysufuav;awGeJ@ &JabmfOD;wif&J@
tvkyu
f dk yifyifyef;yef; vkycf w
hJ hJ jzpf&yfuav;awGavmufe@J u|erf wk@d yefqef;rSm twl
ae&if; rar#mv
f ifb
h J &JabmfO;D wif aoaumifaygi;f vJ cHvu
dk &f wJh tpmtdrf rawmfwq
aygufoGm;wJh a&m*ga0'emtwGuf u|efryg0if aqmif&Gufay;vkdufr_av;awGukd
owdw& tvGr;f pmzGJ@csiw
f myg?
rrpdef[m u|efrtxufwae&mrSm a&;cJhovkd 1980 ckESpfrSm &efolu
oHueG cf sm txyfxyf tkyx
f m;wJh &efuek +f rKd @uae cifyeG ;f onf&&dS mukd vku
d v
f mcJw
h myg?
tJ'gudk &Jabmf OD;wifw@dk ro
d m;pke@J ygwu
D nEd id_ ;f aqmif&u
G w
f mr[kwyf gb;l ? OD;wif[m
om;orD;awGukd awmfveS fa&;xJa&mufawmh ygvmwJh om;orD; 3 a,mufvk;H ukd
}udKufovkd wm0efay;ygvkd@ ygwDxH tyfvkdufawmh olwOD;wnf; jzpfaeygw,f?
'guadk xmufxm;+y;D OD;wif&@J ZeD;ukd ygwu
D ac:,lvu
dk w
f mvk@d od&zl;ygw,f? ac:vm+y;D
ygwD&J@ tajccHa'o wae&ma&mufrS &JabmfOD;wifukd today;wmjzpfygw,f?
'ga=umifh &JabmfOD;wif[m ol@&J@ZeD;acsm rrpdef a&mufawmhr,fqkw
d m odaeyg+yD?
woufv;Hk at;twlyltr# apmifha&SmufcJhwhJ ZeD;onf awmfvSefa&; c&D;=urf;xJ
a&mufvmawmhr,f qkw
d modawmh ol@crsm ylyifaomu a&mufy&Hk ygw,f?
rrpdefa&mufvmcge;D w&uf u|efreJ@ r_,Of OD;wifaexkdi&f m A[kdk;H ukd a&muf
oGm;ygw,f? 'Dawmh OD;wifu vSvS&,f azaz bmjzpfrSef;rodbl;/ acgif;em
aew,fajym+y;D abmif; bDudk aocsmvdy+f y;D ol@';l acgi;f ukd jyawmh u|erf wk@d ESpaf ,muf
wa,mufrsuEf mS wa,muf =unf+h y;D OD;wif &Suo
f mG ;rSmpk;d vk@d 2 OD;om; r&,f&ufygb;l ?
oljywJh 'l;ukdyJ ykyfqDvdrf;ay;cJh&wJh tjzpftysufukd ckxd owd&aerdygw,f?
rl,Ofuawmh tjyefvrf;rSm wvrf;vHk; ajym+yD; wcGdcGd &,fae&Smygw,f? 'gt
h jyif
orD;acsmr_,Ofu b,fub,fvkd &xm;rSef;rodwJh &Sm;yg;vSwJhajryJa=umfukd
ol@taztwGuf u|erf wk@d e,fpyftac: uGr;f xkyd kvif;cGH (tom;bl; tcGH ykvif;0kid ;f )xJ
xnfhay;xm;wmukd rpm;bJ csefxm;wmukdawG@awmh orD;jzpfol[m pdwfr
aumif;&Smbl;? azaz[m ararvmawmhrmS rk@d yefqef;rSm &Sm;rSe;f odv@dk ararhz@dk csex
f m;
wm jzpf&SmrSmyJqk+d y;D tjyefvrf;rSm ajymrqH;k jzpfae&Smygw,f?
u|erf 'Dae@txd 'Dtjzpftysuu
f av;awGudk owd&aerdw,f? omref=unf&h if
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 273

awmh omrefyJaygh? 'gayrJh rwlwJh rdom;pk 2 cku ayguzf Gm;vSwJh vlom; 2 a,muf&J@
1500 qkdwJh cspfjcif;arwWm oHa,mZOf tajccHay:rSm wnfaqmufcJhwJh arwWm
oHa,mZOfawGu vlom;awGukd b,favmuft xd csKyfukdifEkdifygvm;qdkwm
awG;rdaeygw,f? 'Dtcspaf =umifh vl@tzG@J tpnf;}u;D pnfyifz@HG +zKd ;wk;d wufvmEkid cf o
hJ vkd
urBm}uD;ukd tvSqifay;Ekdifygvm;vk@d todw&m; &rdaeygw,f? 'ga=umifh vlom;
tcsi;f csi;f trke;f w&m;a=umifh ppfrufawGymG ;cJ&h wJh jzpf&yfawGudk &G&H mS rke;f wD;aerdygw,f?
trke;f w&m;u urBm}uD;ukd tvSrqifEdik yf gvm;qkdwmukd oHa0* yGm;rdygw,f?
wcsed w
f nf;rSm rrpdeu
f oltcspaf =umifh aomuyGm;&yHk ajymjywmav;ukv
d nf;
jyef owd&aerdygw,f? ol@ukd ygwD&J@ajratmuf&JabmfawGu OD;wif (Adv
k af usmfaZm)
&S&d mukd vku
d zf @dk vmac:awmh vku
d v
f mcJw
h hJ jzpf&yfav;yg? oJxw
d &f ifzv
kd @dk vnf; ajymr,f
qkd&if ajymEkid fovkd pGe@f pm;cef;vkd@vnf; ajymr,fq&kd if ajymvk@d &ygw,f? u|efr rdef;
rom;csi;f ukd,fcsif;vnf; pmemrdygw,f? OD;wifu om;orD;trsm;pkukd ac:oGm;+yD;
tdraf xmifusae&SmwJh orD;wa,mufom rrpdeftwGuf csecf h+J y;D rrpdeu
f dk &efukefrSm
csefcJh&Smwmyg? wu,fawmh 'Djzpf&yf[m rdcifvyk fol&@J tonf;ESv;Hk awGudk Ekw,
f l
oGm;wmyg? om;rdom;zwawGuawmh olw@dk ,=kH unf&mukd toufay; vkyrf ,f[@J v@dk
oEMdmefeJ@ xGufcGmvm=uwmyg? rdcifvkyfou
l awmh cifyGef;onfeJ@ om;orD;awG&J@
c&D;ukd acsmarmzd@k twGuf tylyk u
f dk [efrysuf zH;k uG,f xm;cJ&h ayr,fh &ifxrJ mS ikad e&Sm
rSmyg? 'gawGudk tawG;yGm;aerd&if; q&mr}u;D &J@ u|erf ukd ygwu
D vmac:w,fqadk wmh
u|efrbmrS ar;raeEkdifawmhbl;? olwkd@u tac:v$wf&if ESpfzufowfrSwfxm;wJh
ypPn;f ay;vkdurf ,fqakd yr,fh u|efr tJ'gawGukd owdr&Ekdifawmhbl;? bmyJ jzpfjzpf
vkdufawmhr,fqkdwJh oEMdmefcs+yD; ppfaxmufvSrf;a&;awG 'Davmufcsxm;wJh
=um;xJuae vkdufvmcJw
h ,f? vkdufvmzk@d owWad wGukd cifyeG f;onftay: cspjf cif;
arwWmua&m om;orD;awGtay: xm;wJh tarwa,muf&J@ rdcifarwWmawGuyg
u|erf ukd owWdawG ay;vku
d w
f mayg?h vrf;rSmvnf; u|erf yifyef;rSmpk;d vk@d whJ olw@dk u
jrif;awG/ vm;awGr&Sw
d ahJ e&mrSm EGm;ay: wifp;D ckid ;f yD; ac:vmwm? EGm;ay:u vdru
hf sv@dk
'vdrfhacgufauG; awmifapmif;twkdif;vnf; usoGm;cJhyg&J@/ em&rSef;rodygbl;? tJ'g
a&mufcge;D tajccHa'oxJa&mufrS em;+y;D c&D;quf xGurf ,fvyk af wmh rk;d awG&mG aevd@k
vrf;ysufaevk@d arar vdu
k v
f @kd r&ao;bl;aemfvk@d &Jabmf oufcdik u
f ajymvku
d af wmh
u|efrb,fvrdk S rxde;f Ekdiaf wmhb;l q&mr}uD;&,f/ tdy&f may: ypfvcJ svkduf+yD; apmif
acgi+f rD;+cHK idyk pfvu
kd fawmhwmaygh vkd@ trsdK;orD;csi;f &ifzGihcf hw
J mukd u|efr jyefvnf
274 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

=um;a&mifaerdygw,f? u|erf pmemem;vnfEidk yf gw,f rrpde&f ,f? u|erf vnf; touf


t&G,f axmufvmol jzpfvmawmh rrpdef&,f/ rrpdefajymajymaewmawGukd
=umavem;vnf oabmayguaf v jzpfryd gw,f? rrpdeu
f touft&G,af xmufvm
awmh azaz&,f araryJ t&ifaoyg&ap/ azaz t&ifaovk@d araromusecf &hJ if 'Dwcg
cHEkdifrSm r[kwfawmhvkd@yg? [kdwcg cGJ+yD;csefcJhvkd@ cHpm;&wmukdyJ cHpm;&vSyg+yDvkd@
ajymcJhwmukdvnf; em;vnfcHpm;rdygw,f rrpdef&,f? rrpdef qkawmif;jynfhcJhygw,f?
'gawmif cspjf cif;arwWm&J@wefc;dk [m b,favmuf }u;D vku
d o
f vJqadk wmh rdr&d @J cspcf ifyeG ;f
touf 80 jynfah rG;ae@txd apmifh+yD; arG;ae@ukd &ifxJuae vkyfay;oGm;wmukd
u|erf pdwrf eS ;f eJ@ odaeygw,frrpde&f ,f?
a&;ae&if;uae rrpdew
f @dk ZeD;cifyeG ;f &J@ arwWmoHa,mZOfudk awG;aerdygw,f?
&Jabmf OD;wifuvnf; rrpdef aemufqHk; aq;HkrSm aq;eJ@yJ toufqufae&+yD;
&ufaygi;f rsm;pGm vlrSe;f olrSef;bmrS rodawmhwJh b0rSm om;orD;awGu azaz&,f
arar yifyef;vSyg+y/D q&m0efawG ajym+y;D aq;yku
d af wGjzKwv
f u
dk +f y;D ararb0ul; oGm;
ygapawmhvk@d ajymqkad zsmif;zs=uayr,fh &JabmfO;D wif[m cspZf eD;eJ@ b0 rjcm;Ekid &f ufv@dk
om;orD;awG&J@ azsmif;zsru
_ kd vufrcHEdik cf &Jh wJhtjzpfawGukd jyefvnfatmufarhrd&if;
ZeD;cifyGe;f wrvGefrmS jyefvnfaygif;zufEdik yf gapvk@d tvDvD qkawmif;aerdygw,f?
rrpdeaf &muf+y;D OD;wif[m tpmtdraf &m*g&adS erdygvsuef @J trSww
f rJh atyDpu
D dk
wkduv
f u
kd frdvd@k tpmtdrfayguf/ aoG;tef/ 0rf;oGm;awmhvnf; aoG;ygwJh tajctae
jzpfvmvk@d tvGepf ;dk &drzf ,
G &f m jzpfomG ;ygw,f? 'Dwek ;f u u|erf a&m r_,Ofyg A[kd ;kH rSm
&Sdaeygw,f? 'D tajctaea=umifh u|efrwk@d EpS fa,muf csucf sif;wkdifyif+yD; ta=um
aq;oGi;f vku
d yf gw,f? OuUuvnf; tvGepf ;dk &dr+f y;D wzufEidk if aH q;Hk csucf si;f wifEidk f
a&;ukd OuUuk,
d fwkdif wkdufdu
k q
f ufoG,f aqmif&u
G fygw,f? 'Dwke;f u wzufEdik if H
aq;Hkwufa&; aq;Hkajymif;vufrSwfukd u|efrwm0ef,l qHk;jzwfaqmif&Gufay;
aewJu
h mvjzpfv@dk u|erf uvnf; wzufEidk if H aq;Hw
k if a&;ukd tm;xkwaf e&ygw,f?
OD;wif[m uHw&m;}u;D vSygw,f? wzufEidk if H aq;Hw
k ifz@kd aq;Hu
k m; csucf si;f a&muf
vmygw,f? u|erf wk@d vnf; rrpdeu
f dk ESpo
f rd t
hf m;ay;cJ+h y;D vlemukd ul;wk@d qdyt
f a&muf
xrf;pifeJ@ o,foGm;um um;ay:wifay;+yD;aemuf/ r_,Ofu ol@tazukd vlemwif
um;ay:rSm ayG@vu
dk cf +Jh y;D u|efru oGi;f vufp *vl;uk@d pyf kvif;ukd wrDwmavmuf&w
dS hJ
opfom;acsmif;rSm csw
d +f y;D ukid v
f u
dk yf gvmum aq;Hyk @dk c&hJ ygw,f? tcsed rf yD gw,f? &Jabmf
OD;wifudk u|erf wk@d u,fwifEidk cf yhJ gw,f? u|erf wk@d OD;wiftwGuf 'Dxuf pdwcf sr;f omp&m
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 275

aumif;wmu wzufEikd if H ulrif;aq;Hu


k q&m0efr}uD;wOD; &[wf,Ofe@J qif;vm+y;D
OD;wif wufa&mufuo
k aewJh vefcse;f aq;Hu
k q&m0ef olemjyKrsm;ukd 'g[m omref
vlem r[kwfbl;? ArmjynfrSm ulrifwefwyfawGukd tjywfacsr_ef; armif;xkwfcJhwJh
Akv
d cf sKyfausmaf Zmqkw
d m oly?J rif;wk@d igw@dk wkwjf ynf&@J aus;Zl;&Sif jzpfovdk Armjynf&@J
aus;Zl;&Siv
f nf; jzpfw,f vk@d &Si;f jy+y;D vlemtajctae aumif;oxufaumif;atmif
+rKd @apmifw
h yfu ppfom;awGuv
dk nf; txufygtwkid ;f csucf si;f v_@H aqmf+y;D aoG;tvSLcH
ygw,f? aoG; 5000 pDpD vlemukd qufwkduf oGif;ay;vkdufEdik v
f @kd vlem&J@ tpmtdrf
aoG;,kdr_ &yfoGm;ygw,f? tJ'DawmhrS vlemukd ulrif;ok@d qufvufo,faqmif cGpJ w
d f
ukoay;cJhwmukd jyefvnf owd&ae ygw,f? &Jabmf OD;wifvnf; tJ'aD &m*g&@J '%fudk
tawmf jyefvnfukpm;cJh&ovkd rrpdefu ukd,fzd&ifzd apmifha&SmufcJhwmukdvnf;
u|efrjyefvnf jrifa,mifaerdygw,f?
&JabmfO;D wif&@J k;d om;r_/ ,Ofaus;odrfarG@r_e@J wzufom;&JabmfawGtay:
tm;emwwfr_ukd oleJ@ ajymqkdqufqzH l;wJh &Jabmfwkdif; owdxm;rdygw,f? u|efr
ukd,fawG@uawmh 1984- 85 0ef;usifavmufvkd@yJ pdwfxJxifrSwfrdaeygw,f?
&uftwdtusawmh rrSwfrdygbl;? 'Dwkef;u r_,Ofwkd@ZeD;armifESHeJ@ u|efrwkd@
ZeD;cifyGe;f [m tdrfcsi;f uyfwae&mwnf;rSm aeae =uwJhumvyg? r_,Of a&m*g
wcka=umifh ae@vm;nvm; pkd;&drf&wJh tajctae jzpfchyJ gw,f? &Jabmfoufckdif tyg
t0if &JabmfawGtm;vH;k ol@ab;rSm vkt
d yfor#aqmif&u
G zf d@k tqifoihf&dS aeygw,f?
ae@uif;nuif; tvSnfhus wm0efudk &Jabmfp;kd cspfu pDpOfaeygw,f? rajymaumif;
rqkdaumif; tokbtdrfvkd jzpfaeyg+yD? ukdjrarmifZeD; auG@[Gm; (at;at;)uvnf;
u|efrtdrx
f JrSmyJ &Sdor#tcsuftvuftoHk;cs+yD; OD;wifeJ@rrpdeftyg &Jabmfrsm;ukd
csujf yKwfau|;arG; ygw,f? vlemu ae@vm;nvm;qdw
k t
hJ ajctaerd@k &JabmfO;D wifw@kd
ZeD;armifESHvnf; vlemem;u cGmvkd@rjzpfovkd cGmvnf; rcGm&ufygbl;? 'gayr,fh
awmfveS fa&;tdrfaxmifrsm;qkad wmh tdrfxJrSm ckwif tykdr&Sd=uygb;l ? olu u|efrwkd@
acgi;f aqmif/ touf}u;D ZeD;armifE?HS u|erf wk@d ZeD;armifEeHS @J usew
f hJ &Jabmftm;vH;k [m
u|erf wk@d trd x
f rJ mS jzpfovkd tdycf =hJ u+y;D OD;wifw@kd ZeD;armifEu
HS dk u|erf wk@d ZeD;armifE&HS @J
tdyf&mukday;awmh olrtdyf&ufygb;l ? tvGeftm;emae wmukd tckxd rsupf dxJu
rxGufbl;? 'ga=umifh wcsdK@&ufawGqkd oltvGecf spfwJh orD;em;u rcGm&ufayr,fh
tdrjf yefomG ;tdyw
f wfygw,f? w&ufrmS ol tJvdk tdrjf yeftyd w
f ek ;f vlemu azmufvm+y;D
aemufqHk;tajctaejzpfvmvkd@ &JabmfatmifvGifu ol@ukd nwGif;csif; oGm;ac:cJh
276 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&zl;ygw,f? tJ'aD vmuftxd tm;emwwfygw,f?


tJ'Dvkd tm;emwwf pmemwwfvkd@vnf; xifygw,f? 1986 u|efr
vkyif ef;wm0eft& aq;Hv
k yk if ef;rS trsKd ;orD;or*~vyk if ef; ajymif;&vk@d XmecsKyfbufudk
ajymif;oGm;&awmh r_,OfeJ@ tdrfcsi;f tvSrf;a0;oGm;ygw,f? tJ'u
D mv w&ufrSm
r_,Oftdrfa&mufvmygw,f? tdrfa&S@ oD;ar$;iSufaysmyifab;rSm ESp fa,muf/
pm;yGJav;cs a&mufwwf&m&m ajymqkdae=uygw,f? tJ'DtcsdefrmS OD;wifu yef,ef;
wkduyf u
GJ mvrk@d ppfa'oXmecsKyfrmS ppfa&;vkyif ef;wm0eft& ae@pOf Hk;vmxkdiaf ewJh
Hk;cef;uae tdro
f mbufxGuv
f mawmh u|efrwk@d 2 a,muf pum;ajymaewmukd
vSrf;jrifaeygw,f? 'ga=umifh OD;wifu vSnfh=unhfvSnfh=unfheJ@ oGm;aeawmh
xl;qef;aevkd@ r_,Ofukd ar;=unfrh dygw,f? 'DawmhrS azazu u|efrwk@d wawGukd
q&mr}uD;wk@d trd fu awmfvSeaf &;xJrSm qif;&Jwt
Jh drfaxmifpkjzpfv@kd tm;emvkd@ bm
au|;au|; rpm;& trdef@xkwx
f m;w,fvd@k OD;wif&J@ tm;emwwf/ pmemwwfr_ukd
ykrd dt
k h=H ozG,&f m odvu
kd cf &hJ zl;ygw,f?
tJ'u
D mvrSmyJ OD;wif&@J tm;emwwfwt
hJ jzpftysuw
f ck =um;od&zl;ygw,f?
ArmjynfawmfvSefa&;rSm tpOftquft&uawmh bma&;u atmufuae
txufukd vm&wmjzpfygw,f? 'kdife,f/ +rdK@e,fawGu vlxkeJ@ wkdufkdufqufqH
tcGeftcaumuf+yD; txuftqifhqifhukd tyf=u&wmyg? 'ga=umifh [kdwkef;u
+rdK@e,fcsrf;om/ ckdifwkd@ wkdif;wkd@u tv,ftvwfjzpf+yD; A[kd,lepfrsm;u aexkdif
pm;aomufa&;rS m tqif; &Jq H k;vk d@ qkdy gw,f? 'gayrJh ta&S @ajrmuf ppfa 'o
acwfa&mufawmh tapmykdif;rSm bma&;u nDaemifygwD&J@ tultnDatmufrSm
txufu atmufudk qif;oGm;wJh acwfwacwf &Scd zhJ ;l ygw,f? 'gayrJh u|erf wd@k uawmh
ta&S@ajrmufppfa'o XmecsKyfrSm qif;qif;&J&J aexkdifpm;aomufaecJh&w,fvkd@
ajymr,fqkd&ifawmh vGefr,frxifygbl;? 'gawGukd odawmh OD;wifu XmecsKyfu
&JabmfawG xrif;pm;csderf Sm cGJwrf;t& ol@twGuf ay;au|;rSmukd rpm;&ufygbl;?
wzufrSm Ekid fiHa&;rSL; &Jabmfp;kd odrf;tdrfu au|;vkd@pm;jyef&ifvnf; roifhjyef bl;vkd@
pOf;pm;+yD; w&ufrSm um;r}uKH wmeJ@ A[kd;Hk ukd ajcusif jyefvmygowJh? yefqef;qkdwm
tvGeyf lwJhae&myg? tJ'yD efqef;&J@ 3 em&Dywf0ef;usifrmS XmecsKyfu &JabmfawGu
xrif;au|;rSm pkd;&drf+yD; jyefoGm;cJhwmyg? tJ'g vrf;rSm aeylawmh ac|;wvHk;vHk;eJ
rwwfomawmhyJ *kda'gifopftvGef o&ufyifatmifrSm um;oH=um;awmh um;ukd
&yfapmifhaewm um;ay:u ygvmwJh r_,Ofu vSrf;awG@awmh um;orm;ukd
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 277

&yfcidk ;f +y;D wif ac:ckid ;f ygw,f? 'gayrJh OD;wif[m ol@orD; um;aemufrmS ygwm rod&mS ygb;l ?
rsuEf mS wckv;kH ac|;wvH;k vH;k eJ@jzpfae+yD; um;&yfay;vku
d w
f meJ@ 0rf;omoGm;+yD; rsufEmS
0if;yoGm;wJh ol@taz&J@ rsufEmS ukd 'Dae@txd rsupf dxJu rxGufzl;vkd@ ajymjywwf+yD;
bmvk d @ tapm}uD ; jyef v mwmvJ ar;awmh XmecsKyf u &J a bmf a wG
qif;qif;&J&eJ J@pm;aewJh cGw
J rf;xJu rpm;&ufb;l vk@d ajzygowJh? OD;wif&J@ &JabmfawG
tay: tm;emwwf/ pmemwwfr_udk tJ'v
D kd em;vnfo&d Sd =um;od&zl;ygw,f?
u|efr awmfvSeaf &;twGi;f &JabmfOD;wifeJ@ 10 ESpfausmfausmf twljzwf
oef;cJh&ygw,f? ol@twKy`wWdxJrSm ulrifwef ppfqifa&;awGjzpfwJh bk&ifhaemif
ppfqifa&;eJ@ &ef}uD; atmifppfqifa&;wk@d udk uk,
d zf &d ifzd tm;xkwf vH;k yef;cJw
h mukd
zwf&ygw,f? u|efrwkd@eJ@twl aepOfrSmawmh wcsKd @ ppfqifa&;awG a&S@wef; vkduyf g
aqmif&u
G w
f m =um;od&ovkd 84 - 85 ywf0ef;usif yefqef;umuG,fa&; pDrHude;f ukd
wku
d f u
dk Of ;D aqmif vkyu
f idk cf w
hJ mukd rSwrf ad eygw,f? tJ'D yefqef;umuG,af &;pDru
H ed ;f rSm
yefqef;ywf0ef;usif awmifuke;f awGay:rSm uwkwfusif;rsm; pepfwusw;l a&; tpD
tpOfyg0ifygw,f? 'Dwkef;u &JabmfcsdK[m yefqef;txl;+rdK@e,f twGif;a&;rSL;
vkyaf ewJu
h mvyg? 'ga=umifh &JabmfO;D wiftaeeJ@ tjyeftvSef ajymqkv
d yk u
f idk zf @dk tcGihf
omovkd +rdK@e,fwiG f; pDrHude;f rsm;ukd wku
d f u
kd fpDrpH pfaq;zd@k tcGifhomygw,f? &Jabmf
OD;wifuvnf; tvkyw
f ckukd vkyf&if uk,
d fzd&ifzd pdwfwkdif;us vkycf sifo/l vkyu
f ikd f
oljzpfygw,f? 'Dawmh ukcd sKd e@J twl yefqef;w0ku
d &f dS awmifuek ;f awGudk tm;vH;k vku
d v
f H
ppfaq;ygawmhw,f? vku
d fvHppfaq;+yD; ukdjrarmifeJ@twl r_,OfaewJh aq;Hb
k ufu
tdrfukd 0ifvmygw,f? u|efr eJ@r_,Ofu tJ'Dwek f;u tdrcf sif;uyfvsufyg? 'ga=umifh
OD;wifa&mufvmvk@d u|erf vnf; r_,Oftrd b
f ufu;l vmwmyg? tJ'w
D ek ;f u OD;wif[m
yifyef;vm+yD; rl;vJoGm ;vkd@ u|efrwkd@oHk;a,muf 0dkif;0ef; jyKpkvkduf&zl;wmukd
trSw&f aerdygw,f? rl;vJomG ;&mu owd&vmawmh uufuufeJ@ ol@ajcaxmuf
ukd vufndK;xkd; jyaeawmh u|efrwkd@u tdrx
f J uufjzwfajy; w,fxifvd@k [k&d Sm'D&Sm
jzpfaerdygw,f? wu,fawmh OD;wifu yifyef;vm+yD; ajcovH;k uuf wufaewmukd
jywmvkd@ odvu
kd f&+yD;aemuf u|erf wkd@ oHk;OD;om; pdwrf aumif;jzpf rdczJh l;ygw,f?
u|efrtxufrSm AkdvfcsKyfausmfaZmukd OD;av;OD;&JxGef;u odyftvkyf}udK;pm;
a=umif; rdwfqufay;wmukd vlukd,fwkdifrawG@cifu odcJh&zl;wm azmfjycJhygw,f?
OD;av;&JxGef;u olyefqef;rSm &Sdae&if r=umr=um tdru
f kd ayguv
f mwwfygw,f?
tJ't
D cg A[kw
d iG ;f jy\ emawGudk u|erf wk@d ZeD;armifEu
HS [kad r;'Dar; ar;avh&ydS gw,f?
278 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wcgrmS awmh A[kw


d iG ;f jy\em wcke@J ywfouf+y;D ar;awmh olu usKyu
f vnf; ol@udk
OD;wifvkd k;d om;olxifv@kd axmufcv
H u
kd w
f mavvkd@ OD;wif&@J kd;om;r_eJ@ wjcm;
acgif;aqmifwOD;tm; E_dif;cdkif;ajymjyzl;wJhpum;av;eJ@yJ 'dDaqmif;yg;ukd tqHk;owf
vku
d yf gw,f?
&JabmfO;D wif/ &JabmfO;D av;&JxGef;tygt0if tzdEdyS cf Hwikd f;&if;om; jynfol
vlxk taygif;twGuf toufay;oGm;cJh=uwJh tmZmenftaxmif;taomif;&J@
pdw"f mwf t"Gef@&n
S yf gap
&Ja bmf =unfav;
23-6-2012?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 279

twk,x
l u
dk faom
Adv
k af usmfaZm
(odk hr [kw f)

&JabmfO;D wif
&Jabmfcspaf tmif
&JabmfOD;wifonf u|efawmfwdk@ESifht wl 1985 ckESpf ygwDuGef*&uft +yD;wGif
A[dpk pfXmecsKyfY wm0ef twlxrf;aqmifc=hJ uygonf?
olonf A[dpk pfaumfr&Sit
f zG@J 0ifwOD;vnf;jzpf+y;D 'kw,
d A[dpk pfO;D pD;XmecsKyrf LS ;
vnf; jzpfygonf? ygwAD [d.
k A[dak umfrwD0ifvnf; jzpfygonf?
u|eaf wmfwk@d u H;k tzGJ@0ifrsm; jzpf=uygonf? udu
k k;d u|e;f jyef &Jabmfp;dk cspfu
XmecsKyf;Hk 'kw,
d tzGJ@rSL;jzpf+yD; aemufyidk f; &Spo
f ;Hk vHk;wyfzGJ@}uD;. Edik fiHa&;rSL; jzpfomG ;
ygonf? 108 ppfa'o Edik fiHa&;rSL;jzpfczJh l;onfh &JabmfcifnKd u Hk;tkyfjzpfygonf?
u|eaf wmfu ppfqifa&;vkyif ef;rsm;ESihf ajryHu
k kd udik w
f ,
G &f +y;D / &Jabmf0if;ode;f u
axmufvSrf;a&;vkyfief;ESifh wyfom;pkaqmif;a&;udk vkyf&ygonf? udkat;armifu
avhusifh a&;ESihf uvmyfpnf;vkyif ef;udk vkyf&ygonf?
'Djyif H;k vkyif ef;rsm;udk &Jabmftu
kd farmif; (vSarmifav;)/ &Jabmfarmifarmif
(OD;ausmf jrom;)/ &Jabmf0if;atmif (tykav;)wdk@ESihf wjcm;udk,&f H &Jabmfrsm;vnf;
&Sdygonf?
H;k vH+k cKHa&;tjzpf uif;wyfcv
JG nf; &Syd gonf?
u|eaf wmfwk@d onf Hk; yHkrSefwuf=u&+y;D ppfqifa&;rsm;ay:v#if a&S@wef;odk@
280 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

c&D;xGu=f u&ygonf? Hk;yHrk Sefwufaom umvrsm;wGif ppfa&;ESifhywfouf+yD; ajrjyif


owif;/ a0[ifowif;rsm;udk XmecsKyfrLS ;/ 'kXmecsKyfrSL;wdk@udk wifjy&ygonf? olw@dk .
rSwfcsufrsm;ESifhtwl rdrdwdk@.tjrifrsm;udk oHk;oyf&ygonf? wzuf&efolrsm;.
tajymif;ta&$@/ &duQmpkaqmif;r_/ tiftm;/ wyfw;dk csJ@r_ tp&Sdonfjzifh rjywfavhvm
apmifh=unfhae&ygonf? xl;jcm;csuf&Sdygu udk,fhwyfrsm;udk toifhtaetxm;ESifh
owd&daS eap&ef jzpfygonf?
u|eaf wmfw@kd . ppfa&;tjrifonf cHppf&iS jf zpf+y;D v_y&f mS ;aeaom &efou
l kd jzwf
awmuf wdkufcu
dk facsre_ ;f &ef jzpfygonf?
tjcm;tcsdefrsm;wGif ygwDuvmyfpnf;vkyfief;rsm;/ A[dkppfOD;pD;XmecsKyfrS
wdkufu
dk f udik w
f ,
G !
f e f=um;aom wyfr[m 851 . wyfwnfaqmufa&;ESifh tpnf;
ta0;rsm;/ ppfqifa&;qdik f&m tpnf;ta0;rsm;udk &JabmfO;D wifESiht
f wl oGm;a&muf
em;axmif+yD;/ &JabmfOD;wifu tvm;tvmrsm;/ jzpfEkid af csrsm;udk tusKd ; ta=umif;
tcsut
f vufrsm;ESiafh jymjy em;vnfatmif pnf;H;k Edik fygonf?
onft
h jyif ta&S@ajrmufppfa'o. tpnf;ta0;rsm;od@k vnf; wufa&muf+y;D
yl; aygif;yg0ifoifhonfh udprP sm;udk yg0ifwm0ef,&l ygonf?
xl;jcm;udpPrsm; r&Sdv#if &JabmfO;D wifonf aexdkifaom ygwDA[dkHk;rS
A[dpk pfO;D pD; XmecsKyf;kH od@k rdepfo;kH q,f=umc&D;udk ae@pOf reuf&pS ef m&DrS naeav;em&D
txd yHrk eS f Hk;qif; Hk;wuf vkyfygonf?
1980 ckESpfavmufu tpmtdrfaoG;,dpk D;r_a=umifhvnf;aumif;/ touf
t&G,f}uD;aom vl}uD;rsm;jzpfIwa=umif;/ ae@vnfacwWem;csdew
f Gif u|eaf wmfwdk@
H;k tzGJ@awGu tqmajy tpm;taomuftenf;i,f zefw;D ay;=uygonf? wae@wGif
rSwrf w
S &f & wjcm;pm;p&mr&SdI &duQmajcmuftenf;i,fEiS hf a&aEG;=urf; wdu
k yf gonf?
cufcaJ om awmfvSeaf &;c&D;=urf;udk vdkufygvmaom ZeD;onf a':a': a':oef;pdef
twGuf qmaernfp;kd &drv
f @kd vm;rod/ &dumQ ajcmuf wjcrf;udk tdwx
f J xnfo
h mG ;ygonf?
tdrfa&mufawmh arh+yD;tuscsdwfwGif csdwfxm;vdkuf&m nwGif uufu tusudk
udu
k v
f u
kd &f m qifz;kd xuf c|e;f zd;k }u;D oGm;ygawmhonf? 'gukd a':_,Of (.orD;}u;D )u
udkcspfatmif cifAsm;u azazqmrSmpdk;vdk@au|;wm/ azazu ararhtwGuf ,lvm+yD;
arhomG ;wm? ckawmh *suu
f uf}uD;udk uufuu
dk foGm;+yD[k &D(&,f)p&m vmajymyg
awmhonf?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 281

xdkok@d ae@vnf em;csed frsm;wGif &JabmfOD;wifonf u|efawmfw@dk ukd *syefjynf


ppfynmoiftawG@t}uKH rsm;/ *syefawmfveS af &; tawG@t}uKHrsm;ESifh ppfa&; Edik if aH &;
tawG@t}uKH rsm;udk ajymjy&m u|eaf wmfw@kd tawmfyJ ynm&=uygonf? xdt
k a=umif;
rsm;onf ,cktcg udk,fwdkifa&;txWKy`wWdwGif yg0ifaeaoma=umifh tus,fra&;
awmhyg? vrf;av#mufjcif;onf usef;rma&;vmbfwyg;[k ajym&rnf? awmfveS fa&;
orm;rsm;onf touf&n
S =f uygonf? &JabmfO;D wifonfvnf; touf 93 ESpt
f xd
ukov
kd af umif;pGm aeoGm;=u&ygonf?
ole@J aepOf twk,pl &mrsm;tjzpf jzLpif;kd ajzmifrh /_ pdw&f n
S Ef rdS cfh saom tajrmf
tjrif&Sdaom/ rSw^f m%faumif;aom uGefjrLepfaumif;wa,muf. pHerlemrsm;udk
u|efawmfw@dk &&SdcJhygonf?
xdk@a=umifhyif &Sifv#ifrGefjrwf/ aov#if*k%fajymifqdkaompum;onf ol@
twGuf yif xm;cJhavovm;[k atmufarhryd gawmhonf?
&Jabmfcspfatmif

282 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ADv
k af usmfaZmudk
avhvmjcif;
atmif+ird ;f

(wpf)
1981 ESpOf ;D ydik ;f rSm jzpfygw,f? yefqef;A[dk ;kH H;k cef;i,fav; wcktwGi;f rSm jzpfygw,f?
Arm jynfueG jf rLepfygwD A[dkajr,mXmeudk 'kOuUocifazwifu
h OD;pD;+yD;zGJ@pnf;ay;wJh
tcrf;tem;i,fav;w&yf usif;yygw,f? A[dak jr,mXmerSm wm0efay;r,fh au'g
&JabmfEpS fOD;udk rdwfqufay;wJh oabmvnf; oufa&mufygw,f? wm0efay;cH&wJh
&JabmfEpS fOD;uawmh au'g}uD;wOD;jzpfwhJ &Jabmfjr&ife@J u|efawmfjzpfygw,f? au'g
&Jabmf}u;D wcsKd @ wufa&muf=uw,f? tJ't
D xJrmS =u,feOD ;D xkyaf qmif;xm;um jynf
ol@wyfrawmfppf0wfeJ@ tom;jzLjzL axmifaxmifarmif;armif; r&,fr+yHK;eJ@ wnf
wnf}uD;xdkifaewJh wkw&f Jabmf}uD;wOD;vdk@ xif&wJh &Jabmf}uD;wOD;vnf; yg0ifwm
owdxm;rdw,f?
aemufrS &Jabmf(OD;)jr&ifudk ar;=unfhawmh Adv
k fausmaf Zm(ac:)&JabmfO;D wif
jzpfa=umif;od&w,f? Adkvfausmaf Zmudk ,cifuvlrjrifbl;ayrJh u|eaf wmfh&ifxJrSm
ude;f atmif; &if;ES;D +y;D om;yg? u|eaf wmfw@kd av;pm;cspcf if&wJh q&mAef;armfwifatmif&hJ
udkvdkeDacwfjrefrmEdkifiHordkif; pmtkyf &nfnef;trSmpum;rSm AdkvfausmfaZmudk
wav;wpm; *k%jf yKnef;qdk xm;cJhygw,f? 1300jynft
h a&;awmfykH wyfom;wOD;/
&Jabmfok;H usdyf0if/ wkwfjzLusL;ausmfppfudk wdu
k fxkwcf o
Jh nfh ppfacgif;aqmif/ jynf
wGi;f ppfukd qef@usio
f /l Adv
k af e0if;ppftyk pf rk S aumufusppf Of;vJpmG wyfrx
S w
k yf ,fc&H ol/
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 283

q&m}uD;ocifu,
dk fawmfri_d f; OD;pD;wJh jynfwGif+idr;f csrf;a&; aumfrwD0if 'kOuUwOD;/
rqvppft pdk; &udk qef @usifol/ tpOft vm}uD;rm;+yD; Edkif iHa&; *k %fod uQm
}u;D jrifo
h w
l OD;tjzpf u|eaf wmfox
d m;ygw,f?
(ESpf)
AdkvfausmfaZmeJ@rdom;pkudk r&if;ESD;ao;ayr,fh AdkvfausmfaZm&J@om;i,f
ausmaf ZmOD;(&Jabmfckid af tmif)eJ@u +rdK@ay:rSmuwnf;u &if;ES;D ygw,f? EdkifiaH &;t&
vkyaf zmfukid zf ufyg? uAsma&;azmfe@J pmayrdwaf qGvnf; jzpfygw,f?
aemufyidk f;rSm tvkyu
f dpPe@J A[kd ;Hk udk r=umr=um a&mufjzpfcJh&mu Adv
k f
ausmaf ZmxH r=umr=umoGm;vnf&if; Adv
k fausmfaZmrdom;pkeJ@ &if;ESD;vmcJhygw,f?
&if;ESD;vmawmhrS Adv
k fausmfaZmrdom;pk[m wOD;eJ@wOD; tvGefoaH ,mZOf }uD;=u+yD;
rmefrmeuif;&Si;f um &Jabmfrsm;eJ@vnf; cspfcif&if;ES;D pGm 'kd;wlaygifzuf qufqH=u
wmawG@ &ygw,f? a':a':(a':oef;pde)f [m arwWmpdw}f u;D rm;oavmuf [mo^m%f
tvGe&f i$ yf gw,f? 00 zdik zhf ikd hf ykyk rsuEf mS vH;k vH;k eJ@ pumajymaumif;ol pum;u,foyl g?
a':a':eJ@ wcgqzHk ;l Hek @J &if;ES;D vG,fygw,f? u|efawmfh zGm;ateJ@ tppt&m&m wlveG ;f
vSw,f? UG u vm=uolawG jzpfwJhtavsmuf ygwDxrJ Sm u|efawmfw@dk [m wOD;
aemufa=umif;udk wOD;ajymavhr&Syd gb;l ? a':a':udk pawG@awG@csi;f yJ cGcJ mG cJ&h wJh u|eaf wmfh
tzGm;udk csufcsi;f owd&rdygw,f? tzGm;emrnfuvnf; a':oef;yg? rdom;pktodkif;
t0dkif; aqGrsKd ;todik f;t0dki;f rdwaf qGtodki;f t0dkif;=um;rSm tzGm;u arwWmu,fwJh
[mopum;jzifh oHa,mZOfudk xdef;xm;Edkifoljzpfygw,f? a':a':wdk@rdom;pkudk
awG@&wm rdom;pktvGr;f "mwfcH &SdaewJh u|eaf wmft
h zdk@ tvGr;f ajy&ygw,f?
ta=umif;rnDnw
G v
f @kd abmif;bD0wf&wmvd@k ppfabmif;bDyyG }G u;D 0wfxm;wJh
ol@yku
H ko
d l a':a':u yHak zmfw,f? rif;wdk@OD;av;u a':a':udk &wJhvc tuket
f yfyg
w,fvdk@vnf; &,fp&majymwwfw,f? OD;av;&wJh tao;oHk;aiG 10 usyfudk
&nfne ;f wmyg? a':a':udk qdik u
f ,faemufrmS wifp;D &if; ol@pw
d u
f ;l eJ@ol armif;oGm;&mu
aemufrmS jyKwu
f secf w
hJ hJ a':a': udk tawmfvrS ;f oGm;rS owd&+y;D aemufa=umif;jyefvn
S hf
ac:&wJhtjzpfudkvnf; rif;OD;av;u a':a':udk tJ'Davmufcspfwmvdk@ [mo
aESm+yD;ajymwwfw,f? a':a':u OD;av;ta=umif; om;orD;awGta=umif; [m
oaESm +yD ; &,f p&majymwwf wma=umifh r_, Of ( a'guf wmvS a usmf aZm)wdk @
udkcidk af tmif(ausmfaZmOD;)wd@k u taraemftaraemf qdk+yD;wm;wwfygw,f? wu,f
u a':a':u om;orD;awG&hJ csppf &m i,fusKd ;i,femawG azmfaumifjyK [movkyw
f mudk
284 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

olw@kd vnf; =unfE;l =uwmyg? a':a':[m tcsut


f jyKwfvnf; aumif;w,f? csKd @csKd @ww
hJ hJ
umvrSm &Sw
d mav;eJ@ oD;pH[
k if;csKd w@kd tokyu
f av;wd@k twd@k tjrK yt
f av;wd@k zG,zf ,
G f
&m&m vkyfau|;wwfw,f? rif;wdk@OD;av;uawmh bmrSrvkyfwwfbl;? au|;wm
pm;wwfwmyJ Sw
d ,f? bmpm;csifw,fqw
dk mvnf; r&Sdbl;? bmrpm;csifbl; qdw
k m
vnf;r&Sb
d ;l vd@k ajymw,f? waeukef pmzwfvu
kd f pma&;vdu
k ef @J +y;D aewmyJ? awmfveS
fa&;u b,fawmhatmifr,f rodbl;vd@k vnf; tai:wl;wwfw,f? OD;av;uawmh
bmrSrajymbl; &,faewmygyJ? OD;av;wd@k a':a':wdfk@ qHk;yg;uke=f u+yD; tckrS touf
uav;&vmwJhtcg jyefpOf;pm;=unfhvdkufawmh u|efawmfZh eD;uvnf; u|eaf wmhfudk
tJ'v
D kad jymaewm cHae&ygyaumqdw
k m awG@&w,f?
a':a':tcsuftjyKwfaumif;wm trSwfw&jzpfp&m ajym&OD;r,f? b,f
[if;u b,fvkd csu&f w,f? bmr&S&d if b,fvdk tpm;xdk;csu&f if &w,f qdw
k mawG
vnf; a':a':u tcsut
f jyKwf pmtky}f u;D wtkyv
f kd ajymjywwfw,f? tcsut
f jyKwf
0goemygwhJ u|eaf wmf[m a':a':trSwrf xif ajymjywmudk enf;,l+y;D prf;oyf csujf yKwf
=unfw
h ,f? vufzufajcmufzwfawG oGerf ypfbJ pkxm;+y;D rd;k usvufzufow
k f twkvyk f
pm;wm/ ',ft;kd av;eJ@ xreJtwk xd;k pm;wmawG vkyw
f wfvmw,f? tmvl;uwfw
vdwf vkyfpm;wmrSm *sHKr_ef@wdk@ aumfr_e@f wk@d r&Sdwht
J cg yavmyDeHre_ @f wk@d qefr_ef@wdk@ 'grS
r&Sd&if xrif;aysmhaysmhe@J a&maxmif;+yD; a=umfpm;vnf; jzpfwmyJ?
1988 rwfv 28 vufeufuidk fawmfveS fa&;ae@udk yefqef;rSm wcrf; wem;
usi;f yawmh jyZmwfwyk'w
f ifquf&mrSm udck ikd af tmife@J udx
k eG ;f jrwf(Adv
k af usmaf Zm&J@w/l
axmifrS vGw+f y;D aemuf a':a':eJ@twl awmcdv
k mol) wd@k vnf; ygw,f? udck ikd af tmifu
ppfAkv
d f udkxeG f;jrwfu usqHk;oGm;wJh awmfvSefa&;orm;tjzpf okyfaqmif&w,f?
jyZmwfu=kd unf+h y;D a':a':u ,ckvkd rSwcf sujf yKygw,f? wa,mufu=kd unfah wmhvnf;
(ppfAdkvfvyk fwJh udck kid af tmifudk ajymwmyg) jyL;wl;+yJwJe@J owfr,fjzwfr,f wuJuJ/
wa,mufu=kd unfah wmhvnf; (awmfveS f a&;orm;vkyw
f hJ udx
k eG ;f jrwfukd ajymwmyg)
axmifuswef;useJ@ =unfh&wm pdwfysufp&m}uD;wJh? a':a':tzdk@ om;[mom;
wl[mwly?J Zmwfkyu
f dk rjrifygb;l ? tvm;wlyJ tJ'ZD mwfrmS vlxt
k ay: Adkvu
f s
&rf;um;aewJh wyf=uyf}u;D wOD;tjzpfvnf;aumif;/ olawmif;pm;tjzpf vnf;aumif;
okyaf qmif&wJh &Jabmfoef;vGiq
f w
kd hJ aysmw
f wfwhJ awmom;vl;kd &JabmfwOD; tay:
yGJvm=unfw
h hJ ol@ZeD; vm;[ltrsdL;orD; yG}J uKd ufcifu(awmifay:om; vlrsKd ;pkawG[m
yGJ tvGef}udKuf=uygw,f) r=unfhcsifygbl;/ rl;l;+yD; awmif;pm;aewmvdk@ rSwfcsufjyK
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 285

ygw,f?
a':a':hukd trSw&f p&mawGxu
J pdwv
f y_ &f mS ;p&maumif;wJh a':a':&Jh rSwcf suf
uawmh 'Dvykd g? igw@dk awmh tvdrfcH&+yD/ jynfol@toH em;axmif+yD; t[kwrf Swfvk@d
vdkuv
f mcJhwm/ 'DusawmhrS jzpfcsifwkid f;jzpfaewm jrif&awmhw,fwJh? yefqef;umv
aemufydkif;&ufawGrSm au'g}uD;au'gi,f wcsdK@ jzpfcsifwdkif;jzpfaewmtay:
&ifx&J w
Sd t
Jh wdki;f ajymwmyg? vlxkxu
J vmwJh a0zefa&;toHwckvkyd gyJ? a':a':u
ol@pw
d fylyefru
_ dk arwWmeJ@ajymwmyg? ygw&D J@ tcufcJqk;H umvawGukd OD;av;eJ@twl
'dk;wlaygifzuf jzwfoef;&if; wufuaysmf&$ifz,
G f umv w&yfukd ar#mfvifch ho
J lyg?
(oHk;)
u|eaf wmfyefqef;rSm taeenf;ygw,f? vkyif ef;obm0t& c&D;,m,Dxu
G &f
wm rsm;ygw,f? wcgxu
G &f ifvnf; vaygi;f rsm;pGm =umwwfygw,f? 1986 ESpu
f ek yf ikd ;f
tdrfaxmifus+yD;rS yefqef;rSm tae+rJygw,f? yefqef;rSm&SdpOfrSmawmh OD;av;qD
r=umr=um a&mufygw,f? ud,
k o
f cd siw
f mvnf;ar; OD;av;ajymjywmvnf; em;axmif
ayg?h Adv
k af e0if;&J@pdu
k /f qd&k ,
S v
f pfawG&@J npfywfr/_ Armhwyfrawmf&@J jynfo@l wyfrawmf
vuQ%m aysmufqHk;oGm;yHk/ Adkvfae0if;&J@vufudkifwkwftjzpf jynfolqef@usifa&;
a=u;pm;wyfjzpfvmyHkawGudk xJxJ0if0if ajymwwfw,f? u|efawmfu vli,fyDyD
qdk&,
S fvpfawGtnpfc&H +yD; bma=umifw
h yfu txkwf cH&ovJ qdkwmudk odyfodcsif
ygw,f? OD;av;[m odyf ;kd vGe;f awmh t,&mus+y;D tnpfcv
H u
kd f &wmvd@k rSw,
f rl w
d ,f?
OD;av;udk tay:,HtuJcwf+y;D &ifx&J w
dS hJ rSwcf supf um;udk ajymvdu
k f ygw,f? OD;av;u
0wKrrS zwfy/J 'gah =umifh vlurJ cwfwwfb;l vk@d ajymvdu
k rf w
d ,f? vl@obm0udk rodov
l @kd
t"dy`m,fa&mufoGm;w,f? OD;av;u [uf[ufyufyuf &,fygw,f? u|efawmfh
tajymudv
k nf; awmfawmf oabmusoGm;yHk&w,f? wyfrS t+ird f;pm;,l+yD;aemuf
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;rSm v_y&f mS ;aepOftwGi;f ol@tem;uyfvmolawGxrJ mS b,fo[
l m
axmufvSrf;a&;vJ qdw
k m olcsucf sif;od+yD; armif;xkwfchyJ kaH wGta=umif; trsm;}uD;
ajymjyw,f?
wu,fawmh OD;av;[m pmtvGezf wfoyl g? pmpHv
k nf; zwfojl zpfw,f? ppf
a&;wifru Edik if aH &; ordik ;f a&; Edik if w
H umowif;awG t*Fvyd -f jrefrm ESpb
f mompvH;k
zwfoyl g? wkwrf &l if;udk jrefrmbmomjyefxm;wJh ppfusr;f awGvnf; ygwaD &mufawmh
tawmfzwf ygw,f? rSwfpkawGvnf; tkyfwJv
G dkufxkwf+yD; pk-wk-jyK olyg? tcsdef
286 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tm;rxm;yJ tvGeftvkyv
f kyfol jzpfygw,f? olodcsiw
f mawGudkvnf; taotcsm
ar;prf;+y;D odatmifvyk w
f ,f? pl;prf;w,f avhvmw,f &rf;orf;+y;D aumufcsurf qGb
J ;l ?
A[dkppfaumfr&SiftzG@J 0ifwOD;jzpfwt
Jh avsmuf yefqef;w0dkuf ppfe,fawG&@J ajrtae
txm;udk ud,
k w
f ikd o
f mG ;=unfyh gw,f? yefqef; t0ifvrf;udk pd;k rd;k xm;wJh ,cifurl ifwef
pcef;a[mif;jzpfwhJ xdev
f aHk wmifa=umudk udk,&f H&Jabmfav;wa,mufESpaf ,mufeJ@
ud,
k w
f ikd w
f uf=unfw
h ,f? u|eaf wmfw@kd awmif wcgrS ra&mufjzpfb;l ? 'gawGukd aemuf
ydik ;f rS OD;av;eJ@ txdtawG@rsm;vmwmeJ@tr# owdxm;rd vmw,f? pum;enf;wmu
axG&mav;yg; a&mufwwf&m&m rajymwmyg? ajym&ifvnf; aphaphpyfpyf tcsuft
vufe@J ajymwwfygw,f?
ODav;&J@u,
kd af &;twKyw
` u
Wd kd zwf&awmhrS OD;av;[m i,fpOfu jrefrmpmoif
ausmif;rSm wef;ukeaf tmifoifc+hJ y;D r*~Zif;awG0wKawG warhwarm zwfco
hJ jl zpfa=umif;
t*Fvyd 0f wKawGzwf+y;D t*Fvyd pf moif,cl ahJ =umif; odvm&w,f? b0vnf; pHo
k l tawG@
t}uKH vnf;}u;D olqakd wmh OD;av;[m a&rjynfw
h hJ td;k xJua&vdk abmifbifcwfwwfol
r[kwb
f ;l ? tvGe+f ird fojl zpfygw,f?
*syefacwfrmS uwnf;u Adkvfatmifqef;/ ocifpdk;/ ocifoef;xGef;wd@k acgif;
aqmifra_ tmufrSm v#Kd @0u
S af jratmuf UG vkycf o
Jh l/ ArmjynfueG jf rLepfygw0D if jzpfchJ
olyg? ole@J &if;eD;olawGawmif olbmvJqw
kd m odwmr[kwb
f ;l ? ygwD 'kw,
d uGe*f &uf
rSm A[dak umfrwD0iftjzpf ta&G;cH&ygw,f? 1948 ygwD tzsufodr;f cH&+yD; awmxJ
a&mufomG ;awmh ygweD @J tqufjywf+y;D usecf yhJ gw,f? tpOftvm ppfacgi;f aqmifwOD;
tjzpf wyfwiG f;&Spd OfrSmvnf;aumif;/ wyfjyifa&mufoGm;pOfrmS vnf;aumif;/ ygwDeJ@
tquftoG,&f onft
h cgjzpfap tquftoG,f jywfaepOfrmS jzpfap/ wnfwnf+ird +f ird f
odo
k o
kd yd o
f yd f Edik if t
H usKd ; awmfveS af &;tusKd ; twGuf yg;yg;eyfeyf vkyEf ikd o
f r# enf;em&Sm
vkyfcJhygw,f? 1976 ESpv
f nfyidk f;rSm ygw&D &Sd m ta&S@ajrmufodk@ rdom;pkvkduf awmcdk
vmcJyh gw,f? Adkvaf usmfaZm awmcdo
k Gm;awmh rqvpme,fZif;awGxrJ Sm uGefjrLepf
ysuaf wGe@J axmufvrS af &;awGaygi;f +y;D Adv
k af usmaf Zm tykycf s aqmif;yg;awG qufwu
kd f
a&;vmw,f? Adkvfae0if;u rif;wdk@ AdkvfausmfaZmta=umif; bmodvdk@vJ/ olu
arayG;uG/ oGm;rvkyef J@/ ol@rxd&if bmrSrvkyb
f l;/ ol@oGm;xd&if jyefw,
G fvdrhrf ,fvd@k
wm;a=umif; jyef=um;&w,f? 'Daemufawmh aqmif;yg;awGvnf; &yfoGm;w,f?
OD;av;+ird af ewmudkyif Adv
k fae0if;a=umufygw,f?
OD;av;&J@ a[majymcsuaf wG yd@k cscsuaf wGukd u|eaf wmf wufa&mufem;axmif
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 287

cGihf r}uKH cJah yr,fh pmwrf;awGawmh zwf&w,f? Edik if aH &; ppfa&; ordik ;f a&; upHb
k ufpkH
aphaphpyfpyf&v
dS w
S ,f? AE<KvrSonf q&mpHtxd/ Adv
k af tmifausmrf o
S nf vGwv
f yfa&;
acwftxd/ jynfwGif;ppfrSonf rsufarSmufacwftxd oHk;oyfcsufawG[m tzdk;
wefvSw,f? ppftkyfpk tqufqufeJ@ vuf&Sdjynfolqef@usifa&; jzpfaewJh Armh
wyfrawmftay: oH;k oyfcsuaf wG[m awmfawmfukd tao;pdwv
f w
S ,f? ppfa&;qdik &f m
ol@bufuk,
d hb
f uf oH;k oyfcsufppfwrf;awG[m tvGef tzdk;wefw,f? tpd;k &wyf&J@
tm;aumif;csuf tm;enf;csufawGudkvnf; rSefrSefuefuef oHk;oyfEdkifw,f?
vufeuf}uD;awGudk xdxda&mufa&muf toHk;cs+yD; wdu
k fyGJwyGcJ sif;rSm AsL[majrmuf
acsre_ ;f ppftwGu/f wyfz@JG pnf;yHu
k tp ppfupm;r_txd t}ujH yK wdu
k w
f eG ;f csuf awGvnf;
vkyw
f ,f? eD;eD;uyfuyf odjrifciG &hf vmwmeJ@tr# OD;av;[m ppfa&;tjrifoefol jzpfrkH u
Edik if aH &;tjrifcikd o
f jl zpfa=umif; odvm&w,f? &Jabmf&,
_ Of(a'guw
f mvSausmaf Zm)u
ygww
D iG ;f rSm OD;av;a&;cJhwJh pmwrf;awG (&Edkifor#) jyefpx
k w
k zf k@d pDpOfaea=umif; =um;
&awmh 0rf;omtm;&jzpf&w,f?
1989 ygww
D iG f;ta&;tcif;awG jzpfyGm;awmh ygwDA[dek @J &Jabmfro
d m;pkawG
aep&mrJjh zpfomG ;w,f? 101 ppfa'oa[mif;rS acgif;aqmifrsm;eJ@ ndEdi_ ;f +yD; ygwDA[dk
wckv;kH yef0g udk a&$@w,f? u|eaf wmfw@kd &aJ bmfrsm;u 'Dru
kd a&pDjynfcspw
f yfrawmf DPA
&Jabmfrsm;eJ@twl uefykid w
f D;od@k a&$@w,f? 8 av;vHk; ta&;awmfyeHk J@twl wdki;f jynf
twGuf tvGet
f a&;}uD;aecsderf Sm ygwDzdzk &Jjzpf&wm tvGefxdcku
d ef pfemygw,f?
w&ufawmh uefyikd w
f ;D rSm ppfa&;avh usirhf e_ @J twl DPA wyfz@JG pnf;aewJh u|eaf wmfw@kd
qDudk OD;av;(Adkvfausmaf Zm) a&mufvmw,f? ODav;u touf 70 wef; a&mufae
yg+yD? zswv
f wfoGufvufqyJ gyJ? OD;av;em;rSm &JabmfawG 0dik f;tHak ew,f? OD;av;u
&Jabmfav;awGukd =unfh+yD; tm;wufaew,f? ppftpd;k &u vli,fawGudk zsufqD;
ypfaew,f/ vli,fawG&hJ tm;aumif;csuu
f trSeu
f o
kd &d if vufc&H w
J ,f/ uav;awGukd
ppfoifwef;wif rubl; Edik if aH &;oifwef;vnf;ay;yg/ txl;ojzifh tEkyd avmr ky0f g'eJ@
ordkif;a&;ky0f g'udv
k nf; tajccHy@dk csay;zk@d ajymygw,f? tJ'Dae@u OD;av; nOfheufryS J
em;&awmhw,f?
OuUeJ@ ygwDA[dkwckvHk; yef0gudka&$@vmawmh ppfa'oacgif;aqmifu
v_duv
f u
_d fvSJvSJ }udKw,f? OuUudk oluk,
d w
f kid f ukef;yd;k +yD; tdrfay:odk@ yd@k ay;w,f?
Adkvaf usmfaZmudkvnf; vkdavao;r&Sd zl;zl;r_wx
f m;w,f? aq;vdyt
f &uf raomuf
wwfwhJ OD;av;udk armfx
h ikd t
f &ufowWmvdu
k f pD;u&ufzmvdu
k af y;xm;w,f? taumif;
288 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awmh [kwf[efrwlbl;? wzufrSm AdkvfcifnGef@eJ@ }udwfaqG;aEG;ae+yDjzpfw,f?


ygwDA[d&k aSd ewJhtwGuf aphpyf&mrSm aps;ac:vdk@aumif;w,f? OD;av;[m aps;aumif;
aumif;eJ@ a&mif;pm;cH&r,ft
h EW&m,f &Sad eygw,f? aemufq;kH rSm ygww
D ckv;kH ajratmuf
qif;zdk@ qHk;jzwfcsufeJ@twl OD;av;vnf; rv$rJ a&Smifom tem;,l&ygawmhw,f?
cGefrif;rSm tem;,lae&wJhumv OD;av;[m touf93ESpft&G,f b0
ae0ifcsed fwdkifonftxd wdik f;jynftudsK; ygwt
D usdK; twGuf ajymcJah &;cJh rSm=um;cJh
wmawG[m trsm;od+yD;jzpfvk@d txl;wvnf ajymzdk@r&Syd g? AdkvfausmfaZm[m &m
oufyefawmfveS af &;orm;wOD;tjzpf tzdEydS cf H Armjynfoal wGe@J wom; wnf;&Scd o
hJ yl g?
(av;)
wu,fawmh OD;av;wdk@rdom;pkeJ@ u|eaf wmf[m wc&D;wnf; oGm;cJw
h myg?
1976 ref;[dkifrS u|eaf wmftxGuf udkckid af tmifu t0ifyg? ol bmudpv
P movJ
u|eaf wmfrodb;l ? u|eaf wmfu rxGucf siyf J xGuv
f m&wmyg? aemufrS Adv
k af usmaf Zm
ygwDqDomG ;awmhr,fqw
dk m odvm&w,f? 1980 ESpfvnf u|efawmf 'kXm0wDu;l +yD;
ygwD&J@ 108 ppfe,fajrudk a&mufw,f? u|efawmfu
h dk vdkuyf @dk wh&J aJ bmfu jyefxu
G f
oGm;w,f? bma=umifh jyefxu
G o
f mG ;ovJ u|eaf wmf rodb;l ? u|eaf wmfu 'Dwcgawmh
jyefxGuzf @dk rvdak wmhbl;? u|efawmf 1980 Ed0k ifbm yefqef;a&mufawmh a':a': (a':
oef;pde)f eJ@ux
kd eG ;f jrwf ygwu
D kd a&mufaewm od&w,f? u|eaf wmfu
h kd vdu
k yf @kd whJ &Jabmf
u jyefxGufoGm;+y;D a':a':udk jyefac:wm jzpfygw,f?
0wKwyk'fvkyd J ajym&awmhr,f? Zmwfaygif;aomf OD;av;wdk@rdom;pkeJ@ u|ef
awmf[m wc&D;wnf;oGm;cJw
h myg? xGuv
f u
kd 0f ifvu
kd f 0ifvu
kd x
f u
G v
f u
kd ef @J aemufq;kH
tcsdeftxd ygwDeJ@ awmfvSefa&;udk zufwG,f&if; rkefwdkif;udktHwkqJyg? ODav;xHrS
avhvmp&mawGu wyHk}uD;yg?
atmif+idr;f (6-4-2013)

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 289

usGer
f ESv;kH om;xJu &kyy
f v
kH m$ /
b}uD;OD;wif
(od k @ r[k w f )

azaz}uD;

rcif
u|efrwk@d e@J twlaecJhpOfu u|efrvuf
awG@cpH m;csuaf wGudk a&;vkduw
f m jzpfyg
w,f? u|erf taeeJ@ pmay,Ofaus;r_ a&
csdefedrfhuswJhtwGuf a&;wmajymwm
rsm; roifah wmfwmrsm;&S&d if cGiv
hf w
$ ef m;
vnfay;=uyg&ef awmif;yefygw,f?
b}uD;OD;wif[m u|efrkdao
av;pm;wJ h acgif ; aqmif aumif; w
a,muf jzpfygw,f? ol[m pdwx
f m; rGef
jrwf/ jzLpif;dk om;+y;D *k%o
f u
d mQ &Sw
d hJ u|ef
r wkd@&@J azaz}uD;vnf; jzpfygw,f?
u|efr ol@ukd acgif;aqmifw
a,mufvdk kad oav;pm;+y;D b}u;D ODwif
vk d@ ac:wJh t jyif wcgwavtazvkd @
vnf; ac:ygw,f? tazvdk cifw,
G fwJh
oHa,mZOfvnf; }u;D rm;ygw,f? ol@&J@

arG; ae@jzpfwhJ 'DZifbm 3 &ufae@widk ;f rSm


u|efr b,fae&myJa&mufaeae b,f
awmhr S r arh ygbl ; ? t+rJ w rf ; owd &
atmufarhaeygw,f? u|efr apwem
tjzpf taz}u;D }uKd ufwwfwmav;/ vkd
tyfwmav;awGukd vkyaf qmifay;ygvd@k
rrvSukd ajym&ygw,f? o}uFef a&muf
wkdif;vnf; ol@ukdrar@/ t+rJwrf; uef
awmhygw,f? 'DESpf ol@arG;ae@rmS olr&Sd
awmhayr,fhvnf; owd&atmufarh
qJyg? b,fawmhrS rarhEikd yf gb;l ?
b}uD ; OD ; wif [ m u|ef r uk d
&Jabmfwa,mufvkd oabmxm; quf
qHajymqkdwht
J jyif orD;av;wa,muf
vkdvnf; cifw,
G pf memr_ &Sdygw,f? u|ef
rukd t+rJ*kpkdufay;ygqkdwJh pum;ukd

290 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

rrvSukd ajymavh&dv
S d@k rrvSu jyefajym
jyvkd@ aEG;axG;r_ukd yk+d yD;cHpm;&+yD; taz
wa,mufvkd tm;xm;pdwfawGvnf;
ay:aygucf yJh gw,f?
aemufydik f; touf}uD;vm+yD;
b}uD;OD;wif[m enf;enf;arhwwfvm
wJhtxd u|efremrnfudkawmh b,ft
csed af r;ar; rSwrf pd +ryJ g? aemuf qH;k a&m*g
jyif;xefaecsed f u,fq,fcef;xJrmS u|erf
rsuEf mS ESmacgi;f pnf;+y;D ol@udk oGm;=unfh
wmawmif u|efrukdrSwrf daeao;w,f?
u|erf pdwx
f rJ mS 'Dwacguaf emufq;kH jzpf
vdrrfh ,fv@dk rxifchrJ dygbl;?
tck b}uD;OD;wif u|erf wk@d e@J cGJ
cGmoGm;wm vtcsdK@awmif &So
d Gm; cJhay
r,fh u|erf pdwx
f J ol&adS eao;ovkd cHpm;
ae&wke;f ygy?J
b}u;D OD;wife@J ywfouf+y;D arhr
&EkdifwhJ kyyf v
Hk $mawG trsm;}uD;yg? 79 ck
ESpOf ;D ykid ;f yefqef;rSm u|erf wd@k e@J pwifawG@
&S d p Of u wnf ; u cif r if a v;pm;p&m
aumif;wJh acgi;f aqmifwa,mufvd@k &if
xJ cHpm;&w,f? 'gayrJh Akv
d cf sKyf}uD;qdkwJh
t&Sed t
f 0g}u;D a=umifh pum; odyrf ajym&JchJ
ygb;l ?
olw@dk A[kd ;kH yefqef;ukd ajymif;
vmcgprSm A[kdHk; taqmuftODrsm;
vufprowfEkdiaf o;wma=umifh ta&S@
ajrmufppfa'o XmecsKyfrmS ,m,Dae&yg
w,f? u|erf wk@d tcef; teD;rSm ol vmae

+yD; ae@pOfae@wkdif; pm&Gufpmwrf;awGeJ@


tvkyaf wGrsm;aewmukd t+rJ awG@ae&
ygw,f? wjznf;jznf; &if;ESD;vmawmh
ol[m b,fole@J rqkd cifrifpmG ajymqkd
wwf+y;D pum;ajymwkid ;f vl}u;D vli,f rcGJ
jcm;bJ cifAsm; u|eaf wmfqk+d y;D ajymqkd
qufq HwwfwJh acgif;aqmifwOD;jzpf
a=umif; em;vnfvmygw,f?
b}uD;OD;wif[m uav;vnf;
t&rf;cspw
f wfygw,f? u|erf &J@ tJ'w
D ek ;f
u av;ESpft&G,forD;av;qkd ol@ tcef;
t+rJoGm;+yD; aqmhwwfw,f? orD;av;
ukd ol@pma&;pm;yGaJ y:wif+y;D cJw/H pm&Guf
ay;+yD; aqmhcdik ;f avh&Sdw,f? bb}uD;u
orD;av;ukd cspfovkd orD;av;uvnf;
bb}uD;ukdcspyf gw,f? orD;ukd rqlwwf
bl;vk@d q+dk yD; bb}u;D qD oGm;r,fv@dk c%
c% ajymygw,f? orD;av; ydev
f aDS ewm
awG@awmh uav;ukd ae@pOf =uufOwvH;k
rSefrSeaf u|;ygv@kd ajymygw,f? orD;av;
vnf; }uD;vmwJhtxd bb}uD; pdwf
t&rf;aumif;w,f/ cspfcif av;pm;p&m
aumif;w,fv@kd t+raJ jymw,f? u|erf qD
orD;av; cGifheJ@ jyefvmwkdi;f bb}uD;ukd
oGm;r=unfhbJ raeEkid fbl;? ol@qo
D Gm;+yD;
jyefvmwkdi;f rSm bb}uD;rsuEf Smu &,f
vkduf+yDqdk&if wrsufESmvHk; +yHK;oGm;+yD;
t&rf;cspfz@kd aumif;a=umif; ajymavh&ySd g
w,f?
u|erf wk@d ta&S@ajrmufppfa'o

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 291

XmecsKyfuae A[kdHk;okd@ ajymif;oGm;


awmhvnf; u|efrwkd@Hk;cef;eJ@ b}uD;OD;
wif aewJh tcef; eD;aevk@d b}u;D &J@ ae@pOf
aexkid v
f y_ &f mS ;yHrk sm;ukd awG@ae&ygw,f?
ol[m k;d kd;ukyu
f yk f aexkdifw,f? }udK;
}udK;pm;pm; tvkyv
f kyw
f ,f? ol@ uk,
d f
usdK;twGufqkd bmrS awmif;qkdwifjy
wm r&Scd yhJ gb;l ? (tJ'w
D ek ;f u ta':vnf;
ol@tem; a&mufrvmao;yg)? w&ufrmS
ol@t0wftpm;av;awGukd ukd,fwkdif
av#mfzGwfaewm awG@&awmh u|efr
pdwrf aumif; jzpfryd gw,f? rrvS A[kd ;kH
wufvmawmh ol@ukd azaz}uD;twGuf
ukd,f&Hav; wa,muf&Sd&if aumif;
r,f x if w ,f v k d @ t}uH a y;rd w ,f ?
aemufy kdif;rSm awmh Hk;u uk d,f&Hw
a,muf ay;ygw,f?
wcgrS m vnf ; b}uD ; aer
aumif;jzpfawmh u|erf =uufOav; jyKwf
+yD; oGm;ay;w,f? olu aus;Zl;wif
ygw,f? aemuf 'Dvrdk vkyyf ge@J ? orD;av;
ukad u|;ygw?hJ b}u;D [m olrsm;twGuyf J
pOf;pm;ay;wwf+yD; rGejf rwfwphJ w
d x
f m;eJ@
tepfemcHr_ tjynf&h w
dS hJ acgi;f aqmifwpf
a,mufjzpfw,fqdw
k m u|erf ukd,w
f ikd f
xdawG@cHpm;cJ&h +yD; em;vnfcyhJ gw,f?
wcgu u|erf wk@d em;avmh (yef
qef;teD; tv,fydik ;f AsLkd aemufyikd ;f Xm
ecsKyf Hk;pku
d f&m &Srf;&Gmav;) utjyef
XmecsKyfukd c%0ifoGm ;awmh acgif;

aqmif wa,muftcef;rSm ol vkyfief;


udpeP @J xkid f apmifah ewm awG@vu
dk yf gw,f?
tcsdef =umjrifhpmG xkid fapmifh+yD; tJ'Dacgif;
aqmif xGuv
f mawmhvnf; kad oav;pm;
pGm ajymqkdaewmukd u|erf rsufjrifawG@&Sd
vkdufawmh 'Davmufemrnf}uD;wJh Akdvf
csKyf}uD;[m rme vHk;0r&Sdygvm;vkd@ cHpm;
&+y;D ykrd adk v;pm;rdygw,f?
yefqef;wke;f u atmufarhz,
G f
jzpfpOfrsm;ukd a&;r,fq&dk if trsm;}u;D ygy?J
ulrif;rSm twlaepOf trSwf&
p&mav;awGukd ajym&r,fq&kd ifu|efreJ@ u|efroli,fcsif; rDem
r=umc% ol@qo
D mG ;+y;D &,farmp&m av;
awG oGm;ajymavh&ydS gw,f? tJ'D tcsed rf mS
olarhwwfveG ;f vk@d b}u;D OD;wif 'Dae@ bm
[if; pm;vJv@kd ol@udk u|erf t+rJ ar;wwf
ygw,f? ar;wkdif; olu +yHK;&$if &,farm+yD;
arh+yD rodawmhb;l vk@d ajym wwfw,f?
rDemu ajymvkduf &JabmfOD;wif/ c%
c% rar;eJ@vk@d oifay; awmh w[J[JeJ@
&,faeawmhwmyJ?
u|ef rub}uD; Armjynf jyefr
vm; vk@d ar;&if
[m-jyefrSmaygh/ prf;acsmif;txd
oGm;rSm
Armjynf jyefa&muf&if u|efrukd
ajrwuGufcGJay;aemf/ b}uD;&J@+cHxJrSm
tdraf qmuf+yD; aer,f ajymawmhvnf;
ay;r,f / ay;r,f ? &w,f / &

292 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

w,fwJh ?
u|efr ol@ukd pwkid f;/ pwkdi;f ol@&J@ t+yHK;rsufEmS ukd tcktxd rsufpdxJ jrif
a,mifaeygao;w,f?
b}uD;OD;wif[m vGrf;armwrf; wzG,f arG;&yfZmwd trdEkdifiHukd jyefcsif
w,fqw
dk hJ pdwaf wG &ifrmS yku
d &f if; wzufEidk if rH mS yJ at;aq;+ird o
f ufpmG uG,v
f eG f tedpP
a&mufcyhJ g+y?D u|erf wk@d vnf; 0rf;enf;wrf;w rqH;k ygb;l ? b,fawmh rSvnf; rar@Eidk yf gb;l ?
trdEkdifiHtwGuf b}uD;OD;wif }udK;yrf;vkyfaqmifcJhwmawG[m orkdif;rSm
azsmufzsuv
f @dk r&ygb;l ? trdEidk if H jynfoal wG&ifxJ t+r&J adS er,fqw
dk m u|erf ,H=k unf
vsufyg?
b}u;D OD;wif woufwmvH;k &J&ifjh ywfom;r_tjynfeh @J jynfot
l wGuf tusKd ;
aqmifvkyfief;rsm;ukd OD;aqmif vkyfch+J yD;yg+yD? wm0efausyg+yD? at;aq;pGm tem;,lyg
awmhvd@k &ifxJrSm ajymqkd&if; taz}uD;ukd orD; OD;nwfuefawmhvu
kd yf gw,f?
rcif

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 293

&JabmfO;D wif&hJ

pm&if;ppfrw
S w
f rf;&Jabmf - useG af wmf
atmifcspf
1979 tapmykdi;f avmufrSm ygwDA[kdu u|efawmfhukd pm&if;ppfvkyfzkd@ wm0efwck
ay;ygw,f? u|eaf wmfu jynfwiG ;f wke;f u pm&if;ppfvyk cf zhJ ;l awmh u|eaf wmfu
h dk 'Dwm0ef
ay; wmvm;awmh rodygbl;? u|efawmfuawmh acgif;aqmif b,f[kwfyghrvJ?
acgi;f aqmifawGe@J vku
d +f y;D olw@dk ppfcidk ;f wm vku
d pf pfaq;ay;zk@d yg? ygwrD mS u tJ't
D csed rf mS
+yD;jynfhpkw
H hJ jynfol@wyf rawmfwcktjzpf wnfaqmufaeqJyJ jzpfygw,f? Hk;vkyfief;
au'gtiftm;u rrsm;? ynmwwf&aJ bmfu rrsm;? a&mufvmwJh ynmwwf &Jabmf
awG u vnf ; H k ; vk y f i ef ; pd w f r 0if p m;? &ef o l u k d wk d u f c k d u f z k d @ yJ pd w f 0 if p m;?
wkdufckdufa&;wyfzGJ@awGukdyJ ykd@zkd@awmif;qkdolawGursm;? tJ'Dtcsdefu Xmeqkdif&m
Edik if aH &;rSL;awG[m tJv&dk aJ bmfawGudk pnf;H;k a[majym=u&wm tarmyg? ygwx
D rJ mS
b,fae&ma&mufaeae &JabmfawG[m twlwl wm0efxrf;aqmifae& wm jzpfw,f?
b,fXme b,fwm0efrS }uD;wmi,fwm r[kwfa=umif;? b,fXmerSm vkyfvkyf
294 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jynfolawGtwGuf awmfvSefa&; wkdufyGJ0ifae&wmjzpf+yD; rdrdwkd@ rvkyfcsifwm


vkyfae=u&ayr,fh b,folrqkd *k%fa&mifajymifa=umif;/ ygwD txufacgif;aqmif
awG[m &JabmfwOD;csif;pD&J@ vkyfEkdifpGrf;awGukd =unfh+yD;wm0efay;wmjzpfa=umif;
ajymae=u&/ pnf;H;k ae=u&yg w,f?
'Dvedk @J axmifudrk ek ;f wJh &JabmfawGu axmifrLS ;vkyaf e&wmvnf; &Sdygw,f?
axmifxJrSmu &efolu v$wfvkdufwJh olv#dK'vefawG (Armjynfayguf wkwfr
awGawmif ygao;) wkdufyGJrSm vufeufcs oHk@yef;b0uae jynfol@wyfrawmfukd
ul;ajymif;ygw,fqkdvkd@ u|efawmfwkd@u 0&Jabmfav;awGukd Armpmoifckdif;aewJh
q&mawG/ aemifusawmh a=u;pm;[m a=u;pm;pku
d rf @kd ausmif;olawGudk r[kww
f kwf
vkyfvkd@ axmifusaewJhaumifawG/ bk&m;apwDa[mif;u XmyemawG ckd;wl;wJh
aumifawG pwJh[mawGuvnf; rsm;ygw,f? +yD;awmh ArmawGyJ rsm;ygw,f? 'Dawmh
tJvkd[mawGukd v,fv,f0,f0,f&SdwJh ynmwwf&JabmfawGurS xdef;ausmif;
tkycf sKyfvd@k &rSmyg?
'gayrJh &Jabmftrsm;pku 'Dv
D v
dk yk if ef;awGudk pdwrf 0ifpm;ygb;l ? wu,fawmh 'g[m
ygwAD [kv
d +kH cHKa&;vkyif ef; jzpfygw,f? ajym&&ifawmh wku
d cf u
dk af &;tiftm;xJ 0ifvo
kd l
rsm;+yD; Hk;vkyfief;tzGJ@ vkyfcsifwJh&Jabmfu enf;aeygw,f? 'DrSmwif u|efawmfwkd@
py,fawmpcef;u &JabmfawG[m vkyif ef;pHv
k yk =f u&awmhwmygy?J t"duvkyif ef;u
ajratmufqif; qufom;wm0ef xrf;aqmif=u&ayr,fh jynfruae+yD; pcef;jyef
a&mufvm&ifawmh [kdacgif;aqmifuae oabmus/ 'Dacgif;aqmifu ol@qDrSm
ac:xm;csife J@yg? tenf;qH k; ,m,Dv kyfi ef;av; (aemuf w}ud rf ajratmuf
rqif;ciftxd) avmufawmh vdk&mqGJok;H csi=f uygw,f? 'ga=umifh u|efawmfw@kd ukd
(ykyq
f aD u'g)qk+d y;D ajymae=uygw,f? b,fae&mrqkd vdr;f vk@d & toH;k jyKvk@d &wJh au'g
awGaygh? &efol@xkd;ppfukd umuG,fzkd@ 120 rr tajrmufvnf; ypfcJhzl;ygw,f?
A[kd0g'jzef@csda&;vkyfief;taeeJ@ pmapmifpmwrf;xkwfwm/ kyf&Sifjywm/ A[kd
okawoeXme taeeJ@ A[kdoak woe pmapmifpmwrf;xkwfwm/ jynfo@l tm%m
pmapmifxkwaf 0a&;ukd ulnD&wm/ jynfol@toHtwGuf oDcsif;pyf&wm/ aqmif;yg;
a&;&wm/ jynfol@toHrSm oDcsi;f qkd toHvi$ =hf u&wm/ A[kyd kEH ySd w
f du
k u
f xkwaf 0r,fh
pmapmifpmwrf;awGtwGuf cJpmvH;k awGudk oGm;+y;D pmpD&wmutp +rKd @awmfyefqef;&J@
teD;tem;u &GmawGukdoGm;+yD; aumufpdu
k yf sdK;Ekwfaygi;f oifun
l DwmtqHk; vkyfcJhzl;
ygw,f? aysmv
f nf; aysmyf gw,f? rarmEkid rf yrf;Ekid f vkycf =hJ uwJh &JabmfawGuv
kd nf; tckxd
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 295

owd&aeqJ vGrf;ae&qJyg?
ukd,fpm;aewJh xrif;HktwGuf pcef;u&JabmfawG[m xif;&Smxif;ckwf/
ukd,faewJh taqmifawGysuf&if oufi,f&dwf/ 0g;ckwf/ trdk;jyifqif/ &duQm&Sm;
wJhtcsdefawGrSm yDavmyDeefpkduf/ uefpGef;Opkduf/ ajymif;zl;pkduf/ ajymif;zl;eJ@ xrif;
a&mpm;ae&wJ h t csd e f y g? tJ v k d t csd e f r S m 'D a e@ajymaewJ h usd K if ; wH k t a&S @ yk d i f ;
+idrf;csrf;a&;txl;a'o (4) ukd oGm;a&muf ppfaq;&wmyg? tJ'Dwkef;uawmh
u|efawmfw@dk u 815 ppfa'ovkd@ac:+yD; wyfuawmh wyfr[m (8) yg? wyfr [m (8)
rSm wyf&if; (4) &if; &Sdygw,f? tJ'w
D yfr[m (8) rSm&SdwJh wyf&if; (4) &if;&J@ pm&if;
awGudk oGm;a&mufppfaq;zd@k twGuf ygwAD [ku
d t&ef A[kad umfrwD0if &Jabmfp;dk odr;f eJ@
&Jabmf OD;wifwkd@udk oGm;a&mufppfaq;ckdif;&mrSm &JabmfvSausmfaZm/ ta&S@ajrmuf
ppfa'oXmecsKyfHk;/ 'kHk;tkyf &Jabmfpef;armif (tkdAmqD;&Jabmf)eJ@ u|efawmfwkd@u
vkdufyg+y;D oGm;a&muf ppfaq; =u&wmyg?
tJ'Dtcsdefu wkwfjynfygwDeJ@ u|efawmfwkd@ygwDu a&$vrf;yGifhaewJh
tcsdefud;k As? u|efawmfwkd@u 'Duae@ b,fae&m (e,fpyfaygh) oGm;csiw
f ,fv@kd olwd@k
EkdifiHjcm;qufoG,fa&;Hk;ukd wifjyvkdufwmeJ@ aemufae@apmapmqkd oufqkdif&m
tqift
h wef;t& wkwjf ynfu um;u acsmif;[kb
d ufurf;rSm vmapmifah eyg+y?D tJvedk @J
u|eaf wmfwd@k ig;a,muf A[kd ;kH u xGucf GmvmcJ+h yD; [ku
d vm}udKaewJh yDuif;*spu
f m; 2
pD;ay:wuf+yD; c&D;pwifcJhygw,f? ae@vnf ykdi;f xrif;pm;csderf Sm +rdK@ w+rdK@udk a&muf+yD;
tJ'rD mS &SdwhJ Ekid if Hjcm;qufo,
G af &;H;k u &JabmfawGu }udKqd=k u/ toifjh yifqifxm;wJh
rsuEf mS okwyf 0g a&aEG;pdrx
f m;wJh ZvHak wGudk wa,muf wvH;k pDay;awmh rsuEf mS opf/
vef;vef;qef;qef;jzpf/ c%em;/ py,fyef;ajcmufawG ar$;aewJh vufzufajcmuf
xnfhxm;wJh a&aEG;=urf;eJ@ {nfhcHwmukdaomuf/ pum;pjrnfajym/ c%aeawmh
ae@vnfpm pm;aygh? wu,fhukd nDtpfukdvkd aEG;aEG;axG;axG; &SdcJhwJhtcsdeftcgeJ@
tjzpftysuf awGyg? jyefpOf;pm;vku
d &f if vGr;f p&mawGyg?
'gayrJh tJ'aD e@uawmh u|eaf wmf uHraumif;cJyh g? &Jabmfp;dk odr;f uawmh ajymyg
w,f? cifAsm;[m qif;&JZmwm ygw,fw?Jh yxrt}udrf olw@kd au|;arG;wJx
h rif;pm;yGJ
pm;+yD;uwnf;u u|eaf wmf[m 0rf;av#mawmhwmygy?J &Jabmfpd;k odr;f eJ@ &JabmfOD;wif
wkd@uawmh owdxm;+yD; pm;aomufaevkd@xifyg&J@? olwkd@u bmrS rjzpfygbl;?
u|efa wmfu vnf; olw kd @ukd yJ pkd ;&dr fw }uD; =unfh ae&wmyg? vl} uD ;awG uk d; ?
u|efawmfwkd@ygwDA[kdrSm pm;aomufaecJh&wmuawmh twlwlyJav? rkefnif;[m
296 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

t"duayg?h u|eaf wmfuawmh apmapmuajymcJhwhJ iwfjywfr_awGa=umifh o&Jp;D ovkd


pm;aomufcv
Jh @kd yJ jzpfrSmyg? ajymomajym&w,f/ olwd@k au|;wmu ajryJa=umf&,f/
=uuf O ausmf & ,f / 0uf o m;Al ; &,f / rk e f n if ; [if ; csd K &,f y g? u|ef a wmf u k d u
tiwf}u;D usc+hJ y;D ajryJa=umfawG/ 0ufom;bl;awGukd tirf;r& pm;cJv
h @dk 0rf;av#mcJw
h myg?
u|efawmftckxd pdwfraumif; jzpf+yD; owd&aewmuawmh 'Dc&D;ukd oGm;&mrSm
u|ef a wmf h a =umif h owf r S w f c sd e f x uf aemuf u scJ h & wmuk d y gyJ ? vrf ; ab;rS m
xif&SL;yiftkyftkyfav;awG awG@&if um;&yfckdif;&+yD; a&Smb&m;om;u|efawmfu
qif;qif;xkdif&ygw,f? &JabmfOD;wifeJ@ um;wpD;xJrkd@ olu u|efawmfhukd t&dyf
w=unfh=unfheJ@/ 0rf;oGm;csif&ifajymaemfvkd@ r=umc% tm;ay;ae &Smygw,f?
&Jabmfp;dk odr;f uvnf; c&D;oGm;aewJv
h rf;wav#muf vrf;ab;ukyd J =unfah e+y;D vrf;rSm
rmvumyifawG@&if olp;D wJu
h m;ukd &yfcidk f;um um;ay:uqif;/ rmvum&Guf tnGe@f
awG cl;cl;+yD; u|efawmfhudk 0g;ckdif;ygw,f? u|efawmfuvnf; uk,
d afh =umifh c&D;awGzifh/
wkwf &JabmfawGudv
k nf; tm;emwma=umifh zefwGww
f Gwf rmvum&GufawGukd
tm;&yg;&ukd pm; cJhygw,f?
wzufuvnf; u|efawmft
h az&J@ ynmay;r_atmufrmS wkid f;&if;aq;awGudk
u|efawmf ,Hkwmvnf; ygygw,f? {nfhcHXmeu ay;vkdufwJh 0rf;ydwfaq;awGu
rwkd;awmhvkd@yg? 'Dacgif;aqmif ESpfa,muf[m olwd@k tcsi;f csif;vnf; tjyeftvSef
av;pm;=u+yD; u|efa wmfh uk d &J abmf wa,muf vk d/ olw kd @&J@ om;wa,mufv kd
aEG;aEG;axG;axG; *kwpkduf jyKcJh=uwmyg? u|efawmf b,fvkdrS rarhEkdifyg? 'DvkdeJ@
aemufw+rKd @&J@ {nfch XH merSm npmpm;/ ntdy?f aemufae@ reufapmapm acguq
f pGJ m;/
qufvufxGufcGm? ae@vnfykdif; a&mufwJh+rdK@rSm ae@vnfpmpm;/ naea&mufwJh
tcsdefrmS awmh ta&mufaemufusomG ;cJh&ayr,fh u|efawmfuawmh yHrk Sefjzpf aeyg+yD?
'Dwcgem;&wmuawmh Ekid if jH cm;qufo,
G af &;Xme&J@ {nfch XH me r[kwaf wmhbJ e,fpyfu
wyfwckrSmyg? [kdrmS &SdaewJh wkwfppfwyfu &JabmfawGuawmh olwd@k jyifqifxm;wJh
tcsed f a&mufrvmawmh war#maf r#mef @J xrif;[if;awG jyefaE$;+y;D tvkyf y_ =f u&wmayg?h
'Dvedk @J tJ'n
D u u|eaf wmfw@dk tm;vH;k wkw&f aJ bmfawG&@J au|;arG;wmukd pm;aomuf+y;D
e,fpyf wyfpcef;rSm tdy=f u&ygw,f? reufr;dk vif;vk@d u|eaf wmfu tdyaf umif;aewke;f
wbkwfbkwfeJ@ zdeyfoH=um;vkd@ tdyfcsifrl;wl;eJ@ x=unfhvkdufawmh vm;vm;
&JabmfO;D wifu use;f rma&;avhusichf ef;vkyv
f @dk / a*sm*h if;cifAs? u|eaf wmfu uk,
d u
hf ,
dk u
f dk
&Suv
f m/ xvm/ rsuEf mS opfrvk@d / wyfa&wGi;f ukv
d mawmh olu use;f rma&;avhusichf ef;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 297

t+yD; wyfa&wGif;rSm uk,


d w
f dik f a&iif rsufESmopfzd@k vkyaf eygw,f? u|eaf wmfuawmh
[kdaemufus 'DaemufuseJ@ wkw&f JabmfawG au|;arG;wJh reufapmapmpm pm;yGJrSm
aemuf r S a&muf y gw,f ? tm;vH k ; u u|ef a wmf h u k d apmif h a e=u&wmav?
&JabmfOD;wifuawmh (tdyf&mxaemufuswm) u|eaf wmfhukd ra0zef Hrk u vef;vef;
qef;qef;eJ@ +yKH ;vk@d / 0rf;&yfomG ;+yv
D m;Asvk@d E_wq
f ufygao;w,f? u|eaf wmf uvnf;
pdwfxJrmS 'ga=umifhrkd@v@kd vnf; &JabmfawGu cspf=uwmukd;vk@d tmHka&mufrdygw,f?
'Dvdek @J waeukef c&D;quf=u+yD; wkwfjynfbufu wmavmukd a&muf/ e,fpyfu
Ekid if jH cm; qufo,
G af &;pcef;rSm naepm xrif;pm;+y;D Armjynfbufu rke;f vm; (rkid ;f vm;)
ukd ae0ifzsKd ;zsrSm a&mufc=Jh uygw,f?
aemufwae@rmS &JabmfOD;wifu c&D;yef;vmwmukdawmif em;raeawmhbJ
wyfr[m (8) u wyfawGudk p+y;D ppfaq;ygw,f? ol pdwt
f 0ifpm;qH;k uvnf; 'gyaJ v?
'Dwyf}uD;awGeJ@ olu &efolawGukd wkduf&rSmukd;? 'Dwyf}uD;awG&J@ wkdufckdufa&;
pGr;f &nfuadk wmh olo+d y;D om;? [ku
d u
f rf;yg; 45 &uf=um wku
d yf ?JG yefaumf- csL;apGwu
dk yf /JG
aemifvidk -f ygzef wkduyf JpG wmawGrmS &JabmfawG&@J &J&&J if&h ifh oufpeG @f }uKd ;yrf; wku
d cf u
kd f
cJhwmawGukd olodae+yD;om;yg? &JabmfawGuvnf; &JabmfOD;wif&J@ ppfaq;r_ukd
cH,lygw,f? wyf&if;rSL;awGu wkwv
f kd [Gmacsmifvdk@ ac:wJh Armjynfayguf wkwf
awGjzpfv@dk ArmvkdyJ pum;ajym tpD&ifc=H uygw,f? &Jabmfpd;k odrf;uawmh EkdifiaH &;rSL;
yDopGm Ekid if aH &;vkyif ef; (ygw0D ifupd aP wG/ tdraf xmifajymif;a&$@a&;udpaP wG/ wm0efajymif;/
tqifw
h m0efw;dk / ta&;,loif&h if,lpwJh tvkyaf wGe@J _yfaewmyg?) ol@udk ulnDaeol
uawmh &Jabmfr_,Of(&JabmfvSausmaf Zm)eJ@ &Jabmfpef;armifw@kd aygh? u|efawmf u
&JabmfOD;wifeJ@ wyfawGukd vkdufppfaq;&ygw,f? wyf&if;av;&if; &SdwJhae&mawG
txdaygh? &JabmfOD;wifuvnf; ppfppfaygufaygufvkduf/ olodcsifwm ar;vkduf?
u|eaf wmfu pm&if;rSwv
f u
dk ?f v,form;wyf/ vlrsKd ;pkwyfuvnf; pm&if;r&Sd tif;r&Sed @J
awmfawmhudk 'kuaQ &mufygw,f? yxrOD;qH;k olem;rvnfEidk w
f muawmh wyf&if;awGu
pm&if;wif+yD; &duQmxkwpf m;aewJh/ pm&if;xJrmS &SdwJh wyfom;OD;a&eJ@ tJ'Dwyf&if;&J@
tjyifrSm wu,f&SdaewJh wyfom;OD;a& rukduw
f myg? aemufwckuawmh wyfr[m
(8) vufeufc,
J rf;*kad 'giu
f dk ppfaq;wJt
h cg [kb
d ufu yk@d vmwJh vufeufc,
J rf;pm&if;
t0ifeJ@ txGuf (wyf&if;awGu txkw)f pm&if;awG rukduw
f myg? olwkd@uawmh
&Sif;vif;jy=uygw,f? 'gayrJh ukdufwmawmh b,fvrkd S rukduyf g? u|efawmfuawmh
rqvrSm pm&if;ppfvyk fvmcJhwahJ umifqadk wmh 'grsKd ;awGu kd;-[k;d [kd;ae+yD?
298 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&JabmfOD;wif[m tifrwef kd;om;wnf=unfwJh AkdvfrSL;csKyfa[mif;yg?


u|efawmf ol@udk wkd;wkd;wdww
f dwf &Si;f jyayr,fh olem;rvnfEdik f/ vufrcHEikd fygb;l ?
[kwfwmaygh? tawG;tac:t& uGefjrLepfawGav? vkyf[eft& bmvkd@ 'Dvkdvkyf
&ovJaygh? &JabmfOD;wif rSefygw,f? 'gayrJh &JabmfOD;wifu tJ'DwyfawGukd
bmrSa jymqkda 0zefwmawmh rvkyf cJh ygbl;? olu vnf ; ol ppfa q;&&Sdo r#eJ@
ol@xifjrifcsufawGukd ygwDA[kdukd wifjyzdk@yJ &Sdygw,f? u|efawmfwkd@ jyefvm+yD;
&Jabmfp;dk odr;f ukd 'Dta=umif;awG ajymjyawmh &Jabmfp;dk odr;f u oufjyif;cs+y;D tajct
aeuawmh 'Dtwkid f;yJ tbkd;}uD;a&'gawG vufawG@o&d atmif u|efawmfac:vm
wmygwJ?h (tbkd;}u;D qkdwm ygwDxJrmS *syefqef@usiaf &;acwfu &Jabmf}uD;awGukd
av;av;pm;pm; ac:wJ"h avhwckyg?)
aemif (10) ESpfausmf=umwJht cgrSmawmh tJ'DwyfawGuyJ ygwDA[kd/
&JabmfOD;wife@J u|eaf wmfwd@k awGudk armif;xkwv
f u
kd =f uygawmhw,f? &JabmfOD;wifw@dk
u|efawmfwkd@[m ukd,f,Hk=unfcJh=uovkd OuUarmf&J@ jynfolukd tvkyftau|;jyK/
uk,
d u
f sKd ;pGe@f qw
kd hJ pdw"f mwftwkid ;f b0wckv;kH ukd ArmjynfueG jf rLepfygwx
D rJ mS jrK yEf +HS y;D
Armjynfjynfoal wGudk ppftm%m&Sif pepf&@J tzdEySd fcb
H 0u vGwfajrmufa&;twGuf
tqif;&Jtyifyef;cH vHk;yef;wkdufckdufzkd@vmcJh=u wmyg? 'DwkdufyGJawGtwGif;rSm
u|eaf wmfw@dk twlc&D;oGm;cJ=h uwJh &Jabmfp;dk odr;f / &JabmfO;D wifac: &Jabmfausmaf ZmeJ@
wuG 'DawmfveS af &; twGi;f rdrw
d @kd ,=kH unfcsut
f wkid ;f toufpeG @f vLS usq;kH oGm;=uwJh
tmZmenf&aJ bmftaygif; xm0pOf O'gef;wGiyf gap?
atmifcspf
2013/ ZGev
f ?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 299

Akv
d frLS ;csKyfa[mif; ausmaf Zm
ok@d r[kwf
OD;wifEiS hf
}uKHqkH oGm;vmv_yf&Sm;cJhonfh
ae@&ufrsm;
Awk;d &Sed f
Akdvrf SL;csKyfa[mif;ausmaf Zm trnfukd u|efawmfwkd@ i,fpOfu =um;bl; Hak vmuf
om&So
d nf? tJ't
D csed f &if;ES;D u|r;f 0ifz@dk qo
dk nfudk rpOf;pm;Ekid /f awG@z;l jrifz;l &efyif tvGef
tvSr;f a0;onf? ok@d aomf vlEiS v
fh @l ywf0ef;usif tajctaeqkdonf ajymif;vJaewwf
onf r[kwfygvm;? u|efawmf ausmif;om;b0 pmav; bmav;zwf/ Ekid fiHa&;pmay
a&G;cs,f avhvma&;vkyv
f monft
h cg Akv
d cf sKyfausmaf Zm jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&; v_y&f mS ;
r_umv ajym=um;onfh rde@f ceG f;awGESifh ol. tjcm;aompmapmif pmwrf;av;awG
zwfzl;awG@zl;+yD; pmtkyx
f JrSmyJ "mwfykHvnf; jrifzl;vkduo
f nf? 1970 ckvGeEf Spfrsm;
tapmykdif; &efukefwGif ocifbarmiftdrf 0ifxGufaepOf w&ufrSm armfpDwkef;
vufa&G;pif pmtkyfrsm;/ ppfa&;pmapmif 6apmifw@kd bmwk@d u|efawmfu vkdcsiaf =umif;
wkwf oHHk;ESifh t0iftxGuf&Sdonfh ocifbarmiftm; ajymjyonf? &w,f
vkdufvkyfay;r,f/ w&uf wkd@twl wkwfoHHk; oGm;=uwmayghwJh? ajym&if;
pum;pyfrdoGm;wmu armfpDwkef; vufa&G;pifpmtkyfawG AkdvfausmfaZmuvnf;
vkdcsifaea=umif; ajymxm; w,f? wae@uyJ ightdrf AkdvfausmfaZm vmoGm;ao;
w,f vk d@ajymjyw,f? tbkd ;}uD; uk d Akd vf ausmf aZmu 'grsKd; zwfo vm;ar;
awmhzwfwmaygh oluvnf; ygwDyJavuGm wJh? AkdvfausmfaZmukd u|efawmf
tawmfav; pdwf0ifpm;oGm;onf? xkdumv &efukefrSm ygwDvkdvm;onfh tbkd;
}uD;tkyfpkawG &Sd=uonf? u|efawmfwkd@ 0ifxGufaewmu ocif barmiftdrf
ESio
hf cifveG ;f wifw@dk trd af wGom jzpfonf? tbk;d }u;D awGuvnf; usaemfw@dk .Ekid if aH &;
tjrifawGtay: tm;ay;axmufcHr_ &Sdonf? avxD; OD;tkef;armifwkd@ q&m&m*sefwd@k
300 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ta=umif;utp rqvqef@usio
f nfEh idk if aH &;orm; a[mif;}u;D rsm; ta=umif; tvsO;f
oifo
h vkad jymjywwfI u|eaf wmfw@dk em;vnf od&cdS iG hf &onf? olw@dk tbk;d }u;D tcsi;f csi;f
tjyeftvSef kid ;f yif;uln=D uonfuv
dk nf; uk,
d w
f idk f }uKHawG@&onfrsm;vnf; &So
d nf?
tJ'Dumvu u|efawmfwkd@uvnf; yJcl;kd;rygwDA[kdESifh tquft oG,f&a&;
vk;H yef;aecsed jf zpfonf?
yJc;l kd;r tajccHa'o qk;H _H;I wkwef ,fpyf ygwDtajccHpcef;rsm;jzpfonfh ta&S@
ajrmufyidk ;f ok@d u|efawmfw@kd a&mufomG ;=uonf? u|eaf wmfw@dk ESifh a&S@aemuf qko
d vkd
AkdvfcsKyfausmfaZm ygwo
D d@k a&mufvm+yDjzpfa=umif ygwD. jynfo@l toH a&'D,kd toH
v$irhf ed @f ceG ;f rSwqifh =um;odvu
dk &f onf? ygww
D iG ;f wyfwiG ;f &JabmfawGtwGuf tiftm;
}uD;w&yfjzpfcJhonf? jynfolvlxktwGif;rSmvnf; awmfvSefa&;ar#mfvifhcsuf tm;
wufz,
G o
f wif;aumif; ay;Ekid cf o
hJ nf? xkt
d csed u
f ygwaD cgi;f aqmifonfh jynfo@l wyfr
awmfxrJ mS u|efawmfw@dk wm0efxrf;aqmifaf ecsdef jzpfonf? 1976 ckEpS f ESpfuek yf idk ;f ok@d
r[kwf 1977 ckESpf ESpOf ;D ykdi;f jzpfrnfxifonf?
a&S@wef;rSm ppfa&; v_y&f mS ;aeonfh u|ef awmfw@dk wyfr[m 2 ukd kww
f &uf
ppfa&;v_y&f Sm;r_ &yfqikd ;f vkdu+f yD; aemufwef; wnf+ird fonfah 'owGi;f wyfajymif;a&$@r_
vkyf&ef ne=f um;csuf a&mufvma=umif; od&onf? uGwcf ikd ef ,f rk,
H mqko
d nfh a'o
wGif;ok@d wyfr[mwckv;kH qkwv
f m=uonf? rk,
H muGi;f xJ&Sd &Sr;f &GmawGrmS wyfr[m
vufatmufcH wyf&if;rsm; jzef@caJG e&m,l tajcpku
d =f uonf? wyfwckv;Hk tem;,lcsed f
jzpfI &Jabmfwidk ;f aysmfae=uonf? rkH,macsmif;u uGi;f ab;rSm jzwfp;D aeI a&csK;d =u/
t0wfav#m=f u/ wcsK@d u acsmif;xJ vufypfA;Hk cGJ ig;&Sm=uonftxd vGwv
f yfae=uonf?
rkH,macsmif;ab;rSm bke}f uD;ausmif; &So
d nf? bke;f }uD;ausmif; a&S@wnfhwnfhrmS tpOf
tquf arG;jrLapmifha&Smufxm;onfh =unfh_zG,f ig;}uD;rsm; &Sdonf? xkid g;}uD;rsm;ukd
*syefwyf/ ulrifwefwyf ponfh azmufjyefa&;wyfrsm; xkda'oa&muf&SdpOfu zrf;qD;
owfjzwf pm;aomuf=ua=umif; a'ocHjynfolrsm; ajymprSwf &Sdonf[k qkdygonf/
[kwf r[kwf b,forl Stjiif;ryGm;/ u|efawmfwkd@wyfu awmfvSefa&;wyfjzpfI vlxk
qEN av;pm;aomtm;jzifh arG;xm;onfhig;}uD;rsm;rxdcdu
k &f ef owdxm;=u onf?
wyf,el aD zmif;awG xkwaf y;/ wyf&u
d mQ / [if;&dumQ awG xyfaqmif;+y;D &if;H;k awGu cGw
J rf;
cs xkwaf y;aeI wyfpm;a&;aomufa&;vnf; tawmftqifajyaeonf? ygwD acgi;f

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 301

aqmifawGwyfudk vm=unfrh ,f =um;w,f? b,facgi;f aqmifjzpfrvJ rif;odovm;vk@d


wkw&f aJ bmfwa,mufu ar;onf? u|eaf wmfu rodb;l / OuUawmh rjzpfEdik b
f ;l ? 'k
OuUavmufrsm; jzpfEidk rf vm;rodb;l [k xifa=u;ay;vku
d o
f nf? u|eaf wmfw@dk wyf&if;
tajcpkdufonfh &Srf;&GmxdyfrmS opf0g;awGESihf rkcOf D;wckvkyfonf? aemuf acsmif;ul;
wHwm;xdyrf mS vnf; rkcOf ;D vkyjf yefao;onf? vl}u;D awG }uKdqadk &;vkyzf @dk aocsm jyifae
wmawmh trSefyif? wyfxktaeESihf b,facgif;aqmifqdo
k nfudk rcef@reS f;Ekid f/ w&uf
naecif; wyfr[mwckv;Hk xGuv
f rf;r wzufwcsurf Sm wef;pDae&m,lxm;=uonf?
tcsK@d wyf&if;u &Srf;tkd;pnfawGwD;I }uKdqkdyGJ pvkduo
f nf? =um=umrapmifh&yg? rk*H l
bufoGm;onfh vrf;bufqDrS wyfzJ@G wcsK@d EiS ht
f wl wef;pDav#mufvmonfh ygwaD cgif;
aqmifyikd f;vl}uD;awG pawG@&onf? wyfuau;a=umfoaH wGwdik fI }uKdqdyk JG vkyo
f nf?
acgi;f aqmifawGxrJ mS 'kOuU&Jabmfcifarmif}u;D ESit
hf jcm;touf}u;D }u;D ygw.
D ,cif
ysO;f rem;v,form;nDvmcHwufz;l onfh {nfo
h nfvnf; ygonf[o
k &d onf? aemuf
xkt
d csed fu ar#mfvifhrxm;rdonfh Akdvaf usmfaZmukd pwifjrifv
f u
kd f&onf? oluvnf;
wyfEiS hx
f dawG@+y;D &$iv
f ef;wufuaeonfo
h abm awG@&onf? wyfxk awmfawmfrsm;
rsm;u vlrsK;d pkawGrsm;I Armpum;rayguf vufajrm ufjy acgi;f ndwjf y+yKH ;jyESihf t&trd
E_wfqufaeonf? u|efawmfab;em;&Sd uav;ppfom;t&G,f yavmifppfom;av;
wa,muf ykc;kH ukid f=unf+h yD; oabmusjyKH;&,faeonfAh v
dk af usmfaZmukd teD;uyfawG@
vku
d rf o
d nf? 'g[myxrqk;H awG@z;l jcif; jzpfonf? &Jabmfjrarmifu teD;uyf vk+H cKHa&;
wm0ef,lonfh oabm awG@&onf?
aemuf&ufawGrmS rkH,mjyef@&Sd v,fuGi;f awGxrJ Sm usnfqeftppfawGo;kH vuf
euf}u;D ypfurl sm;jzifh pcef;odr;f wku
d yf yJG pHk H okyjf ywku
d yf JG avhusichf ef;awG Akv
d af usmaf Zm
ESiyhf gwaD cgi;f aqmifrsm;tm; u|eaf wmfw@dk wyfuvkyjf y&onf? uGi;f wckv;Hk wku
d yf GJ jzpf
aeonfEiS rhf jcm; Ak;H uGo
J aH wG aoewfoaH wGEiS hf [de;f nHaeawmhonf? ky&f iS t
f zG@J uvnf;
kyf&Sif u
kd f,laeao;onf? xkdtcsed fu ckacwfvdk AGD'D,dk ray:ao;bl;? AkdvfcsKyfausmf
aZmwk@d ygwaD cgi;f aqmifrsm;u wyfEiS hf xdawG@aqG;aEG;r_awG aemufyidk ;f &ufawGrmS quf
vkyfonf? +yD;aemuf w&ufwGif wyfr[m 2 rSm&Sdonfh jynfwGi;f rS 0ifvmonfh Arm
&Jabmfrsm;tm; oD;jcm; ac:awG@aqG;aEG;yGJvyk o
f nf? vl tpdwf 20 avmuf &Sdvrd rhf nf
xifonf? &Sr;f tdrw
f tdraf y:rSm Akv
d af usmaf Zmu aqG;aEG;yGt
J wGuf toifjh zpf aeonf?
vlpaHk &mufvm=uonfEiS hf cifAsm;wk@d b,fwyf&if;u b,foal wGqw
dk m u|eaf wmfu
h dk
rdwfqufay;=uygOD; [k Akdvfausmaf Zmu ajymonf? tJ'DrmS &JabmfwcsKd@u u|ef
302 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awmfq
h D=unfh ar;aigjh yaeI u|efawmfrwfwyf&yf+yD; &JabmfawG rdwq
f ufay;&ef jyif
vku
d o
f nf? xkpd Of &Jabmf b,fZmwdvJ ar;I u|eaf wmf rk&H mG vk@d ajymvku
d af wmh
[m 'gqdk ukt
d ahH rmifw@dk / ukw
d ifa&$w@dk odovm; wJh u|eaf wmfu oH;kH rSm vkyzf ;l wJh
ukt
d ahH rmifvm; ajymawmh [kww
f ,f[w
k w
f ,f wJ?h wku
d f u
dk f rodb;l ? olw@dk EiS hf
eD;pyfwJh uAsmq&mawGukdawmh odw,fvkd@ ajymvkdufonf? AkdvfausmfaZmESifh
pwifxad wG@&onfhaqG;aEG;yGJ jzpfawmhonf? aqG;aEG;yGrJ Sm Akv
d af usmaf Zm u 'Dwyfu
twGif;ykdif;0ifv_yf&Sm;&if {&m0wDjrpf0Srf;wav#muf v_yf&Sm;=u&if pum;aygufwJh
cif Asm;wkd@tcef; ykdt a&;}uD;vmr,fponfhj zifh &efi gtajctae/ Akdv fae0if;
rqvwGi;f tajctaewcsK@d EiS hf u|eaf wmfrw
S rf o
d avmuf ajymufusm;ppf ta&;ygyaHk wG
awmfawmfrsm;rsm; ajymoGm;onf[k em;vnfvu
dk o
f nf? aemuf &JabmfawG. wyfwiG ;f
tawG@t}uKHawGukdvnf; ta&;w,l ar;jref;rSwfom;aeonfuv
kd nf; awG@&onf?
'gawGuawmh AkdvfausmfaZmESihf pwif}uKHawG@&ykHrsm;jzpfonf?
aemufyikd f;ESpfawGrSm u|efawmfwkd@u 0e,fyefqef; ajymif;a&$@&+yD; ygwAD [kdu
vnf; yefqef;rSmqkdawmh Akv
d fausmfaZmESihf ol.rdom;pkukd xdawG@qufq&H r_rsm;+yD;
&if;&if;ES;D ES;D &Sv
d monfh tajctaejzpfygonf? tbk;d }u;D ESiu
hf tpnf;ta0;yGaJ wG txl;
ojzifh ppfa&;tpnf;ta0;awGrmS tawG@&rsm;onf? ppfa&;/ Edik if aH &; oifwef;ausmif;
tzGirhf ed @f ceG ;f ajym=um;onfuv
dk nf; em;axmifz;l ygonf? OD;ae0if; rqv ppftpk;d &acwf
rif;&efatmif xk;d ppfudk rdrw
d @dk jyefveS x
f ;dk ppfqifEidk af &;wGif Akv
d af usmaf Zm ac: OD;wif.
v_yf&Sm;wuf=uGr_rsm; ay:vGifonf? yefrmaumuf wkduyf u
GJ o
Jh @kd pHcsdew
f if cHppfwu
kd fyGJ
okH;oyfcsuu
f rSwo
f m;avmufygonf? &efou
l kd cHppfESifhowfa&;tjrif usdK;a=umif;
ckid v
f pHk mG jzifh qkyu
f idk x
f m;onf? tcsut
f vuf &Sad eonfh tajccH atmufrmS vufO;D r_&&dS dS
jyifqif/ cJ,rf;usnq
f efrsm;rsm; cHuwkwfaumif;aumif;ESihf cHwu
kd fv#if &efol ouf&dS
tiftm; rsm;rsm;acsr_e;f Ekid rf nfqo
kd nfh t,ltqjzpfygonf? 0awmifc&kid f refref@qikd f
a'o vG,yf efvHk wku
d yf t
JG +y;D / vG,yf efvu
Hk dk jynfo@l wyfrawmfu vufvw
$ cf &hJ onf?
xk@d a=umifh refref@qidk Ef iS hf yef,ef;a'orsm;ukd a'owyfEiS yhf J v$x
J m;rjzpfawmhI ppfa'o
ppfO;D pD;Xmeu wku
d f u
dk u
f ikd &f onf? wyf&if; 3&if;/ 4&if; uGyu
f aJ &;jzpfI u|eaf wmfw@dk
Xmeu a&S@wef;ukd r=umc% oGm;&wwfonf? 1984 ckEpS f ygwDueG fu&ufrwkdirf D
avmuf jzpfvrd rhf nf? refref@qidk pf pfrsuEf mS ok@d A[kpd pfaumfr&Sirf S Akv
d af usmaf Zm ok@d r[kwf
&JabmfO;D wifEiS hf ppfa'owyfrLS ; &Jabmfz&ef*ef';D wk@d cHppfuek ;f rsm; taetxm; oGm;
=unf=h urnfqI
kd ppfa'o ppfOD;pD;XmerS wm0efay;ojzifh tbk;d }uD;rsm;ESit
fh wl u|ef
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 303

awmfvu
kd f&onf? xkdumvu yefqef; refref@qikd f um;vrf; raygufao;bl;? awmif
wufvrf; ESp&f ufavmufomG ;rS yefqef;uae refref@qidk af &mufonf? 'ga=umifh jrif;vm;
rsm;ESihf tbk;d }uD;rsm;twGuf jyifqif&onf? tbkd;}u;D rsm;ESit
hf wl uk,
d &f /H qufom;/
aq;rSL; &JabmfawGtyg tm;vk;H tiftm; 10 a,mufausmaf vmufEiS hf yefqef;rS c&D;
xGucf =hJ uonf? tbk;d }u;D rsm; yifyef;rnfp;dk I c&D;jyif;rESi/f ykrH eS Ef e_ ;f jzifh c&D;wGi&f ef tcsed f
qkyu
f idk f csw
D uf=uonf? 0&Gmw&GmrSm ntdy+f y;D 0awmifckid f ;kH pku
d o
f nfh 0if;aumifudk
aemufae@apmapm eHeufpmrD a&mufomG ;onf? ckid f ;kH a&mufonfEiS fh Akv
d af usmaf Zm
ac: OD;wifonf ol@v,
G t
f yd x
f u
J ajrykEH iS hf rSeb
f v
D ;l av; xkwaf wmhonf? ( aemufyidk ;f
OD;wiftrnfe@J yJ qufa&;rnf?) ckid f ;kH rS au'gwa,mufac:I OD;wifonf ywf0ef;usif
tajctaeESihf &GmawGta=umif; tao;pdwf ar;onf? ajryk=H unfhI 0if;aumifEiS hf ref
ref@qidk =f um;u awmifuek ;f yGKid hf wckaxmuf+y;D 'D&mG ab;em;u awmifjrifjh rifh wck&w
dS ,f
bmawmifac:vJ/ 0if;aumifESifh ykde;D vdrfhr,f ajymawmh a=umifae=uonf? ucsif
au'g}uD; wa,mufu rGwf[w
d af wmifxifw,f? awmifuawmh jrifyh gw,f? &efol

eJ@u ta0;}u;D / ajrykx


H rJ @dk eD;aewm qkw
d mrsK;d u|eaf wmhbuf vSnahf jymvku
d pf Of
OD; wifu &efole@J a0;wm u|efawmfodw,f? 'Dw0ku
d f/ 'Dywf0ef;usif taetxm;
odcsif vk@d ar;aewm qk+d y;D jyefajymvku
d o
f nf? tao;pdwf pl;prf;avhvmr_udk wcsK@d u
odyef m; rvnf=uonfudk awG@&onf? 0if;aumifu xGuv
f m=u+yD; xkad e@ refref@qdik f
ra&muf ao;? eefx&l Gm ra&mufrD v,fuiG f;awGab;u &Sr;f ESi0fh a&maeonfh&Gm
xifonf/ n 0iftdyf=uonf? tbkd;}uD;awGESifh u|efawmfwkd@ 0ifonfhtdrfu
&Gmvl}uD;tdrf? tawmf us,o
f nf? tdrx
f J0if ae&mjyifqif+yD; em;ae=upOf OD;wifu
tdrfukd=unfhI &Jabmf*ef'D; buf vSnhu
f m ,l*kdpvyfrS rm&S,w
f D;wk;d tdrf a&mufcJhykH
304 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ta=umif ; awG ajymaeonf ? Oa&my tawG @ t}uKH j zpf I u|ef a wmf


tmHpk u
kd fem;axmifaerdonf? OD;*ef';D uvnf; &Jabmfaemfqikd f; wyfuvmoljzpfI
ol w k d @ acwf u tpk d ; &wyf r S t&m&S d r sm;ta=umif ; tjyef t vS e f
ar;vk d u f a jymvk d u f v k y f o nf ? prpf ' G e f ; wk d @ b&d w f a *;'D ; ,m; atmif o if ;
wkd@ta=umif;awGvnf; ajymae=uwmowdxm;vkdufrdonf? tdrfay:rD;zkdwGif
xrif;csuaf e=uonfh &JabmfawG=unfI
h &Jabmfo;Hk usyd 0f if Akv
d jf rifah tmif xrif;[if;
csuf 0goemygyt
Hk a=umif;awG ajymonf? u|eaf wmfu Akv
d jf rifah tmifta=umif; aemuf
ykid ;f r=um;zl;I ar;=unfo
h nf/ Akv
d jf rifah tmifu [kt
d apmykid ;f rSmxJu ol@u,
dk o
f l owf
aooGm;wm [k OD;wifu ajymjyonf? orkdi;f 0if yk*~dKvf}uD;jzpfI wcsKd@ odoifhonfh
tcsut
f vufawG ar;=unfh&&if aumif;rSmyJ[k u|eaf wmf pOf;pm;rdonf? Akdvcf sKyf
atmifqef;onf acgif;aqmifr_ t&nftcsif;&So
d nfh acgif;aqmifaumif; jzpfa=umif;
ajym+y;D uarBm'D;,m;rif;om;}u;D (xkt
d csed u
f rif;om;}u;D ) oD[maemhuawmif cifAsm;
wkd@ Ekdiif Hu Akdvfatmifqef;vkd xufjrufwaJh cgif;aqmif ay:xGe;f cJhw,f? u|efawmfwd@k
Ekid if u
H 'Dvrdk sK;d acgi;f aqmifray:ao;bl; vk@d ajymzl;a=umif; ajymonft
h cg u|eaf wmfu
b,ftcsed u
f ajymzl;wmvJ[k aocsmatmif ar;=unfrh pd Of oD[maemh Armjynf vmzl;
w,f [k ajymum olajrmufyikd f;wkid f; wkdi;f rSL;wm0ef,cl sed f ar+rKd@txd vmawG@zl;
a=umif;ESihf t+ird yhf EJG iS {hf nfch pH Of t+ird rfh if;orD;ukd oabmusaevk@d c%c% ar;aeykaH wG
ajymjy+y;D OD;wifu&,faeao;onf? aemuf OD;ae0if;ta=umif; a&mufomG ;onf? OD;ae
0if;u wyfudk ukid Ef idk pf rG ;f &Sw
d m wkid ;f jynftwGurf [kwb
f ;l / ol@u,
dk u
f sK;d twGuf jzpfae
w,f? wyfwiG ;f rSm =oZm}u;D vm&if b,fo@l urdk S rxm;bl;? ta=umif;&Sm+y;D &Si;f ypfwm
yJwJ?h jzKwfxw
k &f iS ;f +y;D wyfuw
dk vufuidk f jzpfatmifvyk w
f hJ enf;jzpfa=umif;ESihf OD;ae
0if; pk;d &drpf w
d f ody}f u;D wwfyt
Hk a=umif;awGvnf; ajymonf? wcgu ulrifwef wkwjf zL
usL;ausmfr_ wkducf u
kd fonfh ppfqifa&; rkdif;wkH rkid f;qwfbufrSmvm; vkyfaepOf OD;wif
&Sdonfh a&S@wef; ppfqifa&;Hk;okd@ OD;ae0if; (Akv
d fcsKyfae0if;) ntdyf c&D;a&mufvmonf
qkyd gonf? OD;ae0if;ESihf OD;wifwd@k pum;ajym=u&if; OD;wifu ae@cif; oGm;vm v_yf&Sm;
&onfrsm;I n apmapmtdyfaysmfomG ;onfwJh? OD;ae0if;u n tdyrf aysmEf ikd fyJ olwd@k
vkH+cKHa&;,lonfh uif;wyfu ppfom;wa,muf tdyif u
kd faeonfudk OD;ae0if; awG@jrif
oGm;um a'gy+G yD; teD;tem;&Sd wyfrLS ;awGac: qly}l udrf;armif;r_awG wnvk;H vkyo
f mG ;
a=umif; OD;ae0if; jyefoGm;+yD;rS wyfrSL; wcsKd@ ajymjyI od&a=umif;? wu,fu wyfu
tJ'Dtcsed f tvGefyifyef;ae=uonfh tcsdefjzpfonf? tJ'Davmufxd OD;ae0if;[m a&S@
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 305

wef;rSm c%wjzKwfvm+y;D ol@u,


dk o
f l pk;d &drpf w
d }f u;D +y;D [de;f a[mufomG ;a=umif;/ OD;wif
u ajymjyonf? aemuf OD;ae0if; rk;d rom;vkyw
f wfyt
Hk a=umif;vnf; ajymao;onf?
OD;wifEiS Ofh D;ae0if; ESpfa,mufwnf; pum;ajymp&m&SI
d csdef;pum;ajym=upOf }uKdwif
pDpOfI aemufcef;xJ pum;=um;Ekid fonfh ae&mrSm Akdvfcspfcifu acsmif; em;axmif+yD;
pmtkyEf iS hf vku
d rf w
S af eonfq.
dk ? aemuf ypPwu
dk vnf; tem;rSm armif; wifxm;onf
wJh ? pum;ajym tqifrajy&if wckck vkyrf nf qko
d nfo
h abm? 'Dt a=umif; aemufyidk ;f
Akv
d cf spcf ifu,
dk w
f idk f ajymIod&a=umif;ESihf tJ'v
D dk rk;d rom;r_ awGvnf; }uKHczhJ ;l a=umif;
OD;wifu ajymonf? ntdyfcge;D txd OD;*ef'D;tyg pum;ajym ae=u&if;rS r=umc%
qko
d vkd OD;wifu a&S@wef;wyfawG tajctae jzwfar;wwfonf? [kad &muf&if wyfu&J
abmfawGEiS hf b,fvdk aqG;aEG;yGaJ wGvyk zf @dk pDpOfxm;vJ u|eaf wmfu
h dk ar;I oljyifxm;onfh
ppfa&;qkid &f m vcsKy/f ESpcf sKyfpmwrf;ukx
d w
k =f unf+h y;D 'ga&;zk@d pkaqmif;wm jyifqifwm
veJ@csD =umw,f wJh? oltao;pdwf jyifxm;onfh pmwrf;ukd xkwjf yonf? tvkyu
f dk
tvkyEf Sifhwlatmif tav;teufxm;wwfonfh ol@vkyf[efudk u|eaf wmf av;pm;
tm;usro
d nf?
aemufae@ refref@qidk f teD;rS ppfa'o tajrmufwyfcJG tajcpku
d o
f nfh a[mferfr
awmifuke;f pcef;ok@d t&if0ifonf? OD;wifu ajrykHawGxw
k +f yD; ajrykEH iS hf ajrjyif aygi;f pyf
=unfo
h nf? tajrmufwyfrS qufom;&Jabmf tultnDEiS hf refref@qidk /f ref;ywfEiS fh refcg
buf&dS cHppfuek ;f rsm;ukid x
f m;onfh wyf&if;au'grsm;tm; A[kEd iS hf ppfa'o acgi;f aqmif
rsm;ESihf a&mift/l refausmif;wGif t&ifqH;k vma&mufawG@qkHI aqG;aEG;nEd id_ f;=u&ef
ta=umif;=um;vkduo
f nf? u|efawmfwkd@tbkd;}uD;rsm;ESit
fh zGJ@ a&miftl/ refausmif;
bke;f awmf}u;D ausmif;wGif tajcpku
d o
f nf? wyf&if;au'grsm;ESihf nEd id_ ;f I w&ufem;um
aemufae@wiG f vG,yf efvHk &efopl cef;ESihf t"du &ifqidk x
f m;onfh wyf&if;&S&d m refref@qidk f
aps;a[mif;ok@d oGm;=uonf? xkt
d csed u
f refref@qidk af ps;a[mif;rSm t&yfom;r&S/d wyfu
&Jabmfrsm;om&So
d nf? ppfyt
JG &Sed af =umifh t&yfom;jynfoal wG refref@qidk f aps;opfbuf
ajymif;ae=uonf? a&S@wef; wyf&if;H;k u refref@qidk af ps;a[mif;rSm tajcpku
d o
f nf? wyf
&if;H;k rSm &if;/ cG/J pktqifx
h d wyfau'g tpnf;ta0;vkyo
f nf? yxr wyf&if;au'grsm;
&if;tvku
d f tpD&ifccH suu
f dk em;axmifrw
S o
f m;onf? aemuf OD;wifu OD;pD;I ppfa&;qkid f
&m vcsKyf/ ESpcf sKyfawG zwfI a0zefo;Hk oyfjyonf? &Jabmf*ef';D uvnf; jznfph u
G f ajym
onf? aemufq;Hk wGifrS wyfxEk iS hf awG@I tbk;d }u;D rsm; trSmpum;ajym=um;I ed*H;k csKyf
onf? refref@qdik f tay:buf&Sd 1740 awmifuek f; tedrhyf dik ;f tv,fa=umay:wufI
306 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vG,yf efvEHk iS hf cHppfuek ;f rsm; taetxm;ukd =unfv


h o
dk nfqI
dk OD;wifqENtwkid ;f vku
d yf @dk
&ao;onf? jrifuiG f;&Si;f onfh awmifa=umxdyrf S rSeaf jymif;jzifh aocsm=unfo
h nf? ol
auseyfatmif =unfh a_ vhvm+yD;rS u|efawmfwkd@pcef;csonfh a&miftl/ refausmif;&Gm
bkef;}uD;ausmif;okd@ jyefem;onf? &Jabmf*ef'D;u ckdifk;H rSm 0ifp&m&So
d nfqu
kd m vm
vrf;twkid f;jyefomG ;I ESpfzGJ@cv
GJ u
kd f&onf? OD;wifu rlvol@tpDtpOftwkdi;f e,fajr
vrf;a=umif;tajctaeodvI
dk toGm;wvrf; tjyefwvrf; tpDtpOftwkid ;f tjyefwiG f
aemif;csuf/ ,kefwifv
h rf;a=umif;twkid f; jyef&efjzpfonf? OD;wifESifh u|efawmfwkd@ 5
a,muf/ 6a,muftzG@J onf aemif;csuv
f rf;twkid ;f apmapmxGuv
f m=uonf? vrf;c
&D;wav#muf u|efawmfodvkdonfh tcsuw
f csKd@ odcGifh&onf? jynfwiG f;ppfjy\em
odvI
kd ar;pOf OD;wifajymonfu jy\emu &Sif;ygw,f? zqyvu tm%m&
tpk;d &/ uGejf rLepfygwu
D w&m;0iftwku
d t
f cHygw/D vGwv
f yfa&;wku
d yf 0JG ifco
hJ al wG t
csif;csi;f tjyeftvSef a0zefxd;k ESu=f u&if; zdEydS cf sKyfcs,rf a_ wG vkyv
f mw,f? tm%m&
zqyvrSm wm0ef&w
dS ,f? txl;ojzifh qk&d ,
S v
f pfawGrmS t"du wm0ef&w
dS ,f? vkyaf zmf
ukid zf ufcsi;f twkdut
f cHudk zrf;qD;tjywf&iS ;f qkdawmh ygwb
D ufu b,fcHEdik frvJ/ jyef
wku
d =f u&if; jynfwiG ;f ppfjzpfcw
hJ myJ? tckawmh ppfwyfuvnf; Akv
d af e0if; wvufuidk f
jzpfomG ;+yD; (xdu
k mvu Akdvaf e0if;rqvacwf jzpfonf) ppftm%m&Sipf epf usio
fh ;kH
aew,f? bm 'Drdu
k a&pDrS r&Sdb;l ? jyefrwku
d f&if ykq
d ;kd oGm;r,fwJ?h 'ga=umifh ppftm
%m&Sipf epfudk rwku
d rf jzpf wku
d af e&a=umif; ajymonf? aemuf u|eaf wmfu
h dk OD;wifu
bmavhvma&; vkyaf evJvd@k ar;ygonf? wyfupd o
P mG ;vku
d v
f mvku
d ef @J tcsed o
f yd fr&?
ppfausmif;vkd t awG@t}uKu
H vnf; enf;qkad wmh zwf&if ppfa&;pmapmifawGyJ ckwavm
zwfjzpfa=umif; ajymvku
d o
f nf? OD;wif ajymwmu ppfa&;vnf; zwfawmh zwfyg/ 'gayrJh
Ekdiif Ha&;ukd OD;pm;ay; avhvmzk@d u ta&;}uD;a=umif;/ ppfwu
kd faewmonfyif Ekdiif H
a&;jy\em jzpfa=umif; ajymonf? ppfausmif;awG ppfwuUodv
k f tawG@t}uKHawG
qkdwm rvkdbl; r[kwfygb;l / vkyd gw,f? odyft"duxm; rpOf;pm;ygeJ@- wJh? &Jabmf
ok;H usyd u
f dk *syefu avhusihf oif=um;ay;wm wyfpo
k mom tqifah vmufom oif=um;
ay;wm/ urBmppftwGi;f vufawG@&ifqidk &f wJt
h cg wyfrawG 'D0ZD w
H yf}u;D awGtxd &if
qkid f wku
d =f u&wm? wku
d v
f @dk jzpfw,f tEkid w
f u
dk Ef idk w
f ,f[k OD;wifu ol@tawG@t}uKH
ESi,
hf OS I
f ajym jyonf? Ekid if aH &;tjrif tm;aumif;atmif avhvmyg? ppfwu
dk +f y;D ppfa&;
ukd Ekid if aH &;oabmw&m;tqifx
h d wk;d jri Ehf idk zf @dk }uK;d pm;&r,f? u|eaf wmfu,
dk w
f idk f 'Dtjrif
eJ@ tcsut
f vuf,/l Ekid if aH &;tm;jznfah &; t+r}J uK;d yrf;ae&w,f[k OD;wifuyGi@f yiG v
hf if;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 307

vif; ajymygonf?
aemif;csurf Sm ,kew
f ifhvrf; OD;wnfqif;vm=upOf vrf;rSm &GmpOf tqufa0;
onf? q&kwf[kac:onfh 0&GmrSm ntdyfonf? c&D;jyif;I vl}uD;twGuf owdxm;&
onf? 'kid fe,fHk;a&mufonfESifh nae arSmif&yD sKd;p em;em;aeaevkyfEdik &f ef tdyf&mt
jrefjyifqifcidk ;f &onf? OD;wifu a&mufa&mufcsi;f em;aezk@d r[kw?f ol rkwq
f w
d f &dwzf @dk
tdwfxJu ol@ypPnf;awG tjrefxw
k faeonf? u|efawmfu tbk;d }uD; narSmifae+yD/
rD;vnf;r&Sb
d ;l [k c&D;vnf; yrf;aeI em;aezk@d ajympOf udprP &Sb
d ;l za,mif;wkdiaf v;
ygw,f[k ajymum tdwfrSxkwf/ rD;xGef;+yD; OD;wifonf 'Dae@ rkwq
f dwf&dwf&
r,fhae@yJ qk+d yD; rkwq
f dwf&w
d fonf? +yD;aemuf ol@ypPnf;awG odrf;onf? ollpm;onfh
ZGe;f yef;uefEiS hf ajrykt
H w
d rf t
S p oluidk o
f nfh ypPwt
dk qk;H ol@ab;em;cs ppfaq;+y;D rS tdy&f m
rSm tem;,lawmhonf? ppfonfwOD;. vky[
f eftwkid ;f vpf[if;r_r&Sad tmif wwfEikd f
oavmuf uk,
d w
f idk f jyifqifvyk u
f ikd w
f wfonfh vky[
f efaumif;ukd u|eaf wmfw@dk twk
,lz,
G f awG@jrifro
d nf? aemufae@c&D;wGif erfyh ef;acsmif;ul;a&; tcuf}uKH&onf? acsmif;
ul;wHwm;}u;D u apmif;aeI jrif;vm;rsm; ul;r&/ vlu;l &efyif tE&m,frsm;onf? wH
wm;u jrif+h y;D atmufrS a&u eufonf? u|eaf wmfacgi;f xJ tbk;d }u;D twGuf pk;d &drpf w
d f
jzpfaeonf? wHwm;xdyfrmS jrif;ay:u qif;&onf? jrif;u kww
f &uf r+idrI
f OD;wif
jrif;ay:rS vdru
hf srvkd jzpfonf? xkpd Of 0&Jabmfwa,mufu xde;f r&onft
h vm; wtm;
&,fawmhonf? OD;wifu aemufvn
S =hf unf+h y;D qlyal vrvm;=unfah epOf 'kuQ a&muf
r,fu
h pd P &D(&,f)&ufw,f Asm wJ?h tH=h oaeykrH sK;d ESihf ajymaeonf? atmf tbk;d }u;D
tawmf;kd onf? vufatmufi,fom;ukyd if pdwfxifwkdif; rajymqk?d onf;cHpdwjf zifh
cGiv
hf w
$ q
f ufqEH idk o
f nfh pdwx
f m;aumif;ukd awG@&onf? jrif;a&mvlyg wHwm;ul;+y;D rSyJ
tm;vk;H pdwcf sr;f om=uawmhonf? ee@yf efacsmif; ausmv
f u
dk rf o
d nfEiS hf refridk f 'dik ef ,fwiG ;f
a&mufonf? aemuf ,kew
f if'h idk ef ,f a&mufonf? xkcd &D;pOfawGrSmvnf; OD;wifonf
ywf0ef;usif ajrtaetxm;ukd avhvmonf? yefqef; jyefa&mufonftxd wvrf;vk;H
aocsmar;jref; pyfpI
k rSwo
f m;onf? yefqef;a&muf+y;D aemuf refref@qidk f cHppftaet
xm; wyftajctaewk@d ukd A[kdEiS pfh pfa'oacgif;aqmifrsm;tm; &Si;f vif;wifjyonfh
tpnf;ta0;wGifvnf; r=umc% u|eaf wmfb
h ufvSnfhI 0iftajymckid f;onf? olw
OD;wnf; oabmxm;tjrifoufouf rjzpfapvko
d nfh oabmjzpfvrd rfh nf? 'gawGu
&Jabmfwifac: Akv
d rf SL;csKyfa[mif;ausmfaZmESifh awmfveS af &;vufawG@twGif; xdawG@
qufqcH yhJ rHk sm;jzpfonf?
308 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

1989 ckEpS w
f iG f e,fpyftajccH pcef;rsm;wGif uk;d uef@rpS wifum ygww
D iG ;f ykeu
f efcJG
xGurf _awG jzpfymG ;I ArmjynfueG jf rLepfygwv
D nf; ajratmufygwb
D 0 usa&mufomG ;
awmhonf? ygwDA[kEd iS w
fh uG ygwDESiht
f wl qufvuf&yfwnfonfh &Jabmfrsm; [kdw
pk/ 'Dwpk wae&mpD cG&J yfwnfae=u&onf? 'Dvt
kd ajctaerS umv twef=umaom
tcg tbk;d }u;D OD;wifxH u|eaf wmf pmwapmif a&;yk@d vu
dk o
f nf? OD;wifxrH S pmwapmif
jyefa&;vmonf? pmutawmf&Sno
f jzifh xkwEf w
k f azmfjyvku
d yf gonf?
11 -7 - 1991
&Jabmf - - cifAsm;xHu owd&pGmjzifh 1 - 7 - 91 ae@u a&;wJhpm/ wae@u
usaemfwd@k &&Sd zwf&_ vkd@ rsm;pGm0rf;ajrmuf&ygw,f? cifAsm;wk@d wufwufuu &Sdae
=uwmukd 0rf;om&ygw,f? qufoG,rf _ r&Sdaomfvnf; owif;awGxJu t+rJvkdvkd
odae&ygw,f? cifAsm;eJ@ywfoufv@dk yk*K~ v
d af &; trSww
f & t+rv
J v
dk dk &Sad ewmuawmh
1984 aqmif;OD;avmuf yefqef;-refref@qikd f toGm;tjyef oGm;cJh&wmwk@d jzpfygw,f/
cifAsm;ajymjyvkd@ b0jzwfoef;r_ waphwapmif;vnf; odcJh&w,f? ,ck orD;/ om;ESifh
tar - - wk@d yg use;f use;f rmrm cifAsm;eJ@twl &Sad e=uw,f =um;&wm0rf;omygw,f?
usaemfw@dk awmh kyb
f 0tajctae aumif;aomfvnf; pdwn
f pfnL;r_awmh &Sad e&w,f?
yxruawmh ygwt
D ajctaeeJ@ rdrw
d @dk wm0ef ausyeG o
f ifah vmuf rausyeG w
f mvk@d cHpm;
&r_ jzpfw,f? 'kw,
d uawmh use;f rma&; avsm&h Jvmr_a=umifh jzpfw,f? touf}uD;
vmvk@d vltm;/ ^m%ftm; qkw,
f w
k rf a_ =umifh pdwo
f rd if ,f&r_rsK;d cifAsm;wk@d vnf; }u;D
vmrSom awG@}uKH&rSmjzpfw,f? q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f u 'Dupd aP wG ajymcJw
h ek ;f
u usaemfwd@k vk;H 0 pdwfr0ifpm;cJb
h ;l ? 'gawG pum;pyfr+d yD; a&;rdwmyJ?
cifAsm;pmrSmygwhJ EkdifiaH &;oabmxm;awG a,bk,s usaemfwd@k oabmwlyg
w,f? cifAsm;wkd@ rmhufp0f g'avhvmyk/H avhvm&mwGif tbd"rRmukd tmHkpkdufvdyk kHawG
zwf&awmh rsm;pGm oabmusrdw,f? wkwfygwD0ifawGxJrSm au;a=umfoH
wck&dcS hw
J ,f? awmfveS fa&;orm; wa,muftzdk@ avhvma&;ESifh rdrdud,
k u
f kd jyKpkysKd;
axmifa&;[m woufvkH; touf}uD;wJt
h xd aemufq;kH aowJhtxd vkyo
f Gm;&rSm
qkdwmjzpfw,f? avhvma&;qkdwm pmayoabmomru rdrdru|rf;wJh/ awmfvSef
a&;twG u f tok H ; 0if r ,f h tawG @ t}uKH r sm;tm;vk H ; uk d v nf ; wyg;ol x H u
avhvm&rSmjzpfw,f? usaemfh tawG@t}uKHt& i,fpOfuwnf;u pmzwf0goem}u;D cJ/h
avhvmr_vnf; rdrdukd,f&H &Jabmf tawG@t}uKHudyk if oGm;vm&if; avhvmcJw
h myJ?
'gayrJh uGejf rLepfjzpfvmawmh avhvmr_tm&kpH u
dk af omfvnf; usr;f &if;ESiht
f bd"rRmukd
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 309

OD;pGm tav;xm;zd@k tm;enf;cJw


h ,f? ,ck cifAsm;wkd@[m rSeu
f efwJh OD;wnfcsufukd
&&Sx
d m;=u+yDjzpfw,f? &or#tcsed f }uKd;pm;&rSm jzpfw,f?
ArmhawmfveS af &;ta=umif; enf;enf; a&;vkyd gw,f/ 1920 avmufrmS *spD b
D aD t
toif;}u;D paxmif+y;D OD;OwWr/ OD;cspv
f id_ /f OD;pk;d odr;f wk@d acgi;f aqmif+y;D 1930 avmuftxd
10ESpfausmf orkid f;r&Sdao;wJh vlxkv_y&f Sm;r_rsm;jzifh ukd,fykdiftyk fcsKyfa&; wku
d fy0GJ if=u
aomfvnf; uG+J y=J u+y;D ta&;edrchf ?hJ aemufq;Hk 'DrsK;d quf 0HomEkawmfveS af &;&J@ tquf
jzpfwJh q&mpHacgif;aqmifwhJ v,form;ykefuefr_ wESpaf usmfjzpfcw
Jh ,f? ta&;edrfhcJh
w,f? aemufrsK;d qufjzpfwhJ "e&Siaf ygupf ynmwwfvil ,focifawGu 1930 avmuf
u p+y;D e,fcs@J qef@usiaf &; vk;H 0vGwv
f yfa&; wku
d yf q
JG uf+y;D qifEcJ$ =hJ uw,f? ykrd jdk yif;xef
+y;D 1938-39 rSm 1300jynfh ta&;awmfyHk oydwpf Hk ta&;tcif;}u;D ayguu
f v
JG maomf
vnf; ta&;edrhcf h?J aemufq;kH 15-8-39 rSm ArmhawmfveS af &;&J@ twWbm0ESifh kyfb0
awmif;qkdcsuft& Armjynf uGejf rLepfygwD ay:aygufvm&awmhw,f/ "rRwmyJ Armh
awmfvSefa&;[m ArmjynfuGefjrLepfygwD ykcH;k ay: usvm+yDjzpf? 1945 rSm uGefjrLepfyg
wD[m ArmhawmfveS af &;wGif acgi;f aqmifr_ tjynft
h 0&awmh aemufq;Hk 1948rSm ,ck
ajymaewJh vGwv
f yfa&;ukd &awmhwmbJ? uGejf rLepfygwDtaejzifh jynfoal wG wu,f
vGwaf jrmuf+y;D om,m0ajymr_ wu,fjzpfxeG ;f Ekid rf ,fh jynfo@l 'rD u
dk a&pDawmfveS af &;
t&om vGwfajrmufvdw
k m jzpfw,f/ vuf,morm;awGuawmh awmfveS fa&;ukd
azmufzsuf+yD; e,fcs@J eJ@aphpyf/ ukdvdek w
D ykdi;f vGwv
f yfa&;uko
d m vufc,
H l+yD; uGefjrL
epfygwDukd zdESdyfvd@k jynfo@l 'rD u
kd a&pDukd vufeufudik q
f ifEc$J &Jh w,f? ygwD[m awmf
vSeaf &;vrf;a=umif;ay:u t+r&J yfwnfvmcJ?h ,ckrsK;d quf[m 'Dru
dk a&pDawmfveS af &;
ukd qifEJv
$ m &mu awmfveS af &;ratmifjrifcif 'Dwm0ef}u;D ukd rsK;d qufopf uGejf rLepf
ygwD&J@vuf v$t
J yf&awmhr,f? vlla[mif;rsKd;quf trsm;pk}uD; [m awmfveS fa&;&Jh
acgif;aqmiftjzpf 0ifkd;tjzpf qufrvkyfEkdifawmhbl;? tvGefqkH; jznfhpGufulnDr_
omvkyfEkdif/ aemufrsKd;qufukd ratmifjrifcif v$Jay;&wmukd 0rf;renf;vSyg (okd@)
awmfveS af &; usqif;oGm;&pOf v$aJ y;a&;awG jzpf&wJt
h wGuf 0rf;enf; &jcif;jzpfygw,f?
ok@d &mwGif cifAsm;wk@d csw
D uf&r,fch &D;[m qk;d 0g;jyif; xefr,fjzpfaomfvnf; tajctae
aumif;awGay:u jzwfoef;&r,fo
h abm jzpfw,f? 'guawmh rsK;d quf vla[mif;awG
acwf wku
d yf aJG wGa=umifh jrefrmjynfoal wG[m Ekid if aH &;tod tvGejf rifrh m;+y;D orkid ;f rSm
r}uKb
H ;l atmif wufuae w,f? aemuf uGejf rLepfygw[
D m rsm;pGm tm;enf;aomfvnf;
orkid ;f 0ifwu
dk yf aJG wG&@J t&Sed af =umifh ,if;&J@=oZm[m jynfwiG ;f jynfyrSm tvGe}f u;D rm;wJh
310 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

t&Sde=f oZm&Sdygw,f/ aemuf tawG@t}uKH trsm;}uD;vnf; &&Sx


d m;+yD;jzpf? 'g[m
vla[mif;awG&@J tarGv@dk vnf; qkEd idk yf gw,f? cifAsm;wk@d acwfrmS urBmt
h ajctae urBmh
vlxk Ekid if aH &;tod[m }u;D rm;pGm jrifw
h ufvmaeygw,f? 'ga=umifh a&S@csw
D ufa&;c&D;rSm
cufcrJ ,fjzpfaomfvnf; wk;d wuf atmifjrifEkdifr,fqdw
k m cHpm;Ekdiyf gw,f? orkdif;
a=umif;awG a&;yg ajymvkd@ a&;wm pm&Sno
f Gm;+yD? usaemfowday;vkw
d mu tJ'DrSm
&JabmfawG nDnn
D Gwfnw
G f &S=d uzkd@ wkduw
f Gef;csiw
f mygy?J orkid f;rSm ruGJoifw
h Jh tajc
taerSm uGJ=uvkd@ trsm;}uD; epfemcJh=u&ygw,f? "e&Sifaygufppdwf[m t+rJ udef;
atmif;aewwfv@dk jzpfygw,f/ nDnw
G af &;ukd a0zefa&;ESihf ulnjD yKjyifa&;jzifh wwfEidk o
f r#
xdef;oGm;zkd@ygy?J
tav;eDjzifh
OD;wif
azmfjyyg pmonf vGecf ahJ om 22 ESpu
f OD;wif a&;ay;aompmjzpfonf owfyrHk mS
rl&if;pmtwkid ;f jzpfonf/? 2000 ckEpS u
f u|eaf wmfuse;f rma&;udpP ta=umif;jyKI orD;
ESit
hf wl ,leef +rK@d awmf cGe;f rifo@dk oGm;onf? tbk;d }u;D OD;wifqrD mS yJ wnf;onf/ xkt
d csed f
a':a':oef;pdef r&Sad wmhay? bufyo
hJ mG ;+yD jzpfaom tbk;d }u;D / tbGm;}u;D ESpaf ,mufwJG
"mwfyH=k unfh pdwrf aumif;jzpfrdonf? OD;wifu +yKH;+yKH;&$if&$if c&D;OD;}uKdjyKI &JabmfawG
tajctaeESihf owif;rsm; ar;jref;onf? orD;}uD; a'guw
f m vSausmfaZm ajymjywm
u ararqk;H +y;D uwnf;u azaz pum;ajym enf;vmw,f? touf}u;D vmwmvnf;
ygvdrfhr,fxifw,f wJh ? u|efawmfw@kd aq;HkoGm;&if; &ufwcsKd@=umonftxd ae
onf? twlwuG trSww
f & "mwfyHk pku
dk =f uao;onf? u|eaf wmfowdxm; rdonfrmS
owif;csed f owif;em;axmif/ rSwpf &m&Sd vku
d rf w
S af eqJjzpfonf? olpum;twkid ;f awmf
vSeaf &;orm;wa,muf[m aoonftxd avhvmvku
d pf m;a&; vky&f rnfqo
dk nfudk
tbk;d }u;D vufawG@usio
hf ;Hk aeonf [k rSw,
f rl o
d nf? u|eaf wmfw@dk tm; tdypf yf dk Ekid w
f ;D
Ekdi;f (EkdifipH kH yef;refjyyGJ}uD;) oGm;=unfh&ef wkdufweG f;aejyefao;onf? Tt}udrf awG@
qkjH cif;onf aemufq;Hk awG@qjHk cif; jzpfvrd rhf nf [k u|eaf wmfrpOf;pm;rd ? tckawmh tbk;d
}uD; r&Sdawmh+yD? ol@orD;}uD; ajymjyonfrmS EkdifiaH &;tjrifESihf qkdifvrd rfh nf? w&kwf
jynfueG jf rLepfygwD acgi;f aqmifonfh qk&d ,
S v
f pfEidk if .
H pD;yGma&;zG@H +zKd;wk;d wufrr_ sm;tm;
azaz awG@jrifoGm;&wm odyfoabmusaeykHawG@&w,f[k qkdonf ? 'gawGuawmh
Akdvcf sKyfatmifqef;wk@d EiS t
fh wl Armhwyfrawmf pwifxlaxmifol &JabmfokH;usyd f0if
Akdvrf SL;csKyfa[mif; ausmaf Zm ok@d r[kwf OD;wifEiS hf xdawG@qufqcH h&J ykHrsm;jzpfonf? ol
[m ArmjynfueG jf rLepfygw.
D 'kw,
d uGe*f &ufEiS hf wwd,uGe*f &ufw@dk wiG f ESp}f urd pf vk;H
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 311

A[kdaumfrwD0iftjzpf a&G;aumufwifajrmufc&H onfh &Sm;&Sm;yg;yg; orkdi;f 0if acgif;


aqmif}u;D jzpfonf? +Aw
d o
d # e,fcsq
hJ ef@usiaf &;/ zufqpf*syefawmfvSeaf &;/ ulrifwef
w&kwjf zLusL;ausmrf _ wku
d zf sufa&;/ jynfwiG ;f ppftpykdif;wGif tif;pdew
f du
k yf J/G Armjynf
uGefjrLepfygwb
D ufrS ta&S@ajrmufykdif;a'o wku
d fyGJ}uD;rsm; ponfh acwfopf jrefrmh
ppforkid ;f wGif txifu& ppfy}JG u;D rsm;tm; pGr;f pGr;f wrH acgi;f aqmif wku
d cf ahJ om ppfa&;
pGrf;aqmif&nf jrifrh m;onfh awmfvSefaomwyfrLS ;}uD; tm; Taqmif;yg;jzifh OD;n$wf
tav;eDjyKvku
d &f ayonf?
Awk;d &Sdef 21-2-2013

312 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

usGeaf wmfoad om
&JabmfO;D wif
zk% f;jrwfo m
(1)
wcgwkef;u qif;&JwJhrdom;pk xrif;0kdif;rSm om;orD;awGu tazukd ylqmowJh?
taz&,f om;wk@d ae@wkdif;csOaf ygifa=umf/ yJ[if;csnf;yJ pm;ae&w,f? wcgwav
=uufaumifvHk;a=umf/ bJaumifvHk;uifawG pm;csifw,ftaz&,fvkd@ ajymawmh
zcifu aumif;+yD? ckcsdefup+yD; 'Dc&rf;oD;ukd qifaumifvHk;a=umf trSwfxm;+yD;
pm;=uayawmh
'Dawmh om;orD;awGu pm;+yDtaza&? a[m'DrSm qifaumifv;Hk a=umf
c%=umawmh om;jzpfou
l =uufaumifv;kH a=umfvJ ajymOD;av taz&J@
vkd@ajymawmh zcifjzpfou
l [m rif;wkd@uvJ qifaumifvHk;a=umfukdyJ ukeaf tmif
pm;prf;ygO;D vd@k ajymvku
d w
f ,f?
om;orD;awGu aemufxyf taumifvHk;a=umfawmif;wkdif; zcifvyk folu
rif;wdk@uvJ qifaumifvHk;a=umfyJ ukefatmif pm;prf;ygOD;vkd@ jyefajymawmh
om;orD;awGu bmtuif bmtaumifrS rawmif;awmhbl;wJ?h
usaemfph um;qH;k awmh OD;wifu rsuv
f ;kH ydwrf wwf &,fw,f?
at;Asm Armjynfu qif;&Jww
hJ idk ;f jynfqakd wmh tJ'v
D dk tjzpftysuaf v;awG
ae&m wum ay:wwfajymwwf=uw,f? usaemfwd@k vrl sdK;u qif;&Jusyw
f nf;wmukd
[moeJ@ ajz azsmufwwf=uw,fAs
(2)
{&m0wD j rpf u rf ; ab;u td r f & mr&S dw J h rd o m;pk w pk [ m jrpf u rf ; ay:u
oabFmbGKd ifvmtk;d ta[mif;}u;D ukd tdrv
f yk +f y;D ae=uowJ?h zcifu vuform;q&m?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 313

reufqdk jrpfab;uae +rdK@xJxGuf usyef;tvkyfav; &SmazGvkyf&+yD; narSmifrS


urf;eHab;ukd jyefa&mufowJ?h rdom; pkav;a,muf[m oabFmbGKd ifvmtd;k }u;D xJrmS
0g;uyfav;cif;+y;D tdy=f u&w,fqykd ?J
wae@ vuform;q&m +rdK@xu
J vky+f yD;vk@d jyeftvm rdef;reJ@ uav;ESpfa,muf
txkyt
f ykd;awGeJ@ jrpfurf;ab;rS &yfvsufom;awG@vkduf&w,f? teD;tem;rSmawmh
olw@dk &@J bGKd iv
f m td;k }u;D ukad wmh rjrif&awmhb;l ? bGKd ifvmtk;d tdr}f u;D ukd vlrsd K;jcm;awGu
ykdif&SifqDuae 13 odef;eJ@ 0,foGm;vkd@ r&SdawmhwJhta=umif; rdef;ruajymawmh
a,mufsm;u [m -oGm;yg+yDuGm? igwkd@aep&m tdrfr&Sdawmhbl;? 'Dvkd bGdKifvm
ta[mif;}u;D rsKd ; urf;pyfrmS &SmawG@z@kd rvG,f bl;vk@d ajym+y;D pdwyf sun
f nf;nLw,fw?hJ
'Dawmh rde;f ru a,mufsm;bmrS pdwfrysuef J@ wjcm; aep&m &Sm=uwmayg?h usKyfu
awmh 13 odef;wef tdrf}uD;rSm aevkdu&f vkd@ auseyf w,f
q&mrcifcifxl;. 0wKwkdukd rSwfrdoavmuf ajymjyaejcif; jzpfygw,f?
usaemfhpum;qH;k awmh OD;wifu xHk;pHtwkid f; vufndK ;av;xk;d rsuv
f ;Hk rSdwu
f m
&,f w,f?
}uH}uzH efzefAsm? &,ftm;xuf ikt
d m;oefqdw
k m 'grsKd ;yJ
(3)
'gavmufqif;&J+yD; a&m*gonfb0eJ@ 'DavmuxJ raecsifbl;? aozkd@yJ
qH;k jzwf w,f? 'ga=umifv
h nf; ae@cif;uwnf;u xGuv
f mwm naeapmif;rS omauw
wHwm;ay: a&mufw,f
Akdufu [mwmwm &Sdwmrk@d raocif awmif;&rf;vmwJh xrif;wvkwf
a&wcGuf awmh pm;vkdufOD;r,fayghAsm
AkdvfcsKyfaps;xJu tem}uD;a&m*gonf olawmif;pm;}uD;u usaemfhukd
ajymjywmyg tefu,f? olu b,fvkd qufajymovJqkdawmh xrif;pm;+y;D a&wcGuf armhaomufvu
dk af wmh tm;yg;yg; tJ'aD e@u vjynfah e@/
vu aumif;uifrSm xdefvif;aewmyJAsm? vt&dyfuvnf; jrpfxJ wvufvuf
xvkd@aygh? 'DavmuftvStyawGeJ@ jynfhpHkwJh avmu}uD; ig raooifhawmhbl;?
&Sw
d b
hJ 0eJ@ jzpfatmif aer,fq+dk y;D tJ'n
D u omauw wHwm;ay:rSmyJ tdyv
f u
dk w
f ,f?
aemufae@reufapmapm xvm+yD; AkdvfcsKyfaps;xJu ajrmufbufwef;rSmyJ t&ifvkd
awmif;&rf;pm;aomufaevku
d f awmhw,f?
314 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'Dwcg ol@&,foH r=um;&? ukvm;xkdifay:wGif rwfrwf}uD;xkdifaew,f?


'guvnf; olxkdifaeusyHkpH? xkdifv#if b,fawmhrS avsmhavsmh&J&J rxkdifwwf?
vufESpfzuf cHkwef;ay: wif+yD; rwfrwfxkdifw,f? c%=umawmh acgif;av;iJhum
ar;cGe;f xkww
f ,f?
wHwm;ay:u ckefcs owfaozkd@oGm;wJh olawmif;pm;}uD;u 'gavmuf
cHpm;wwfovm;? pum;vHk;awG ajymifajrmufwmyJ? +yD;awmh AkdvfcsKyfaps;uae
omauwukd tem}u;D a&m *gonf ajcroefprG ;f eJ@ b,fvdo
k Gm;ovJAs
usaemfu jyef&iS ;f jy&w,f?
tJ'w
D kef;u vkid f;um;awG &Sdw,ftefu,f&? aemuf+yD; pum;vHk;tvS
tyawG uawmh em;axmifaumif;atmif usaemf jznfah jymwm? olawmif;pm;}u;D u
wHk;wdwd}uD; ajymwmaygh? olawmif;pm;}uD;u usaemfpmtkyfa&mif;wJhq kdif&J@
wzufeH&rH +DS yD; pm;aomufaexkid fw,fav? usaemfeJ@vnf; &if;ESD;awmh &ifzGihaf jym
wmaygh
olu auseyfomG ;[efe@J uk,
d v
f ;kH ukd v_y&f rf;vku
d w
f ,f? b0ifawmh odyu
f sykH
r&? usaemf ajymjyonfh ta=umif; t&mu olzwfz;l wJh rkd@ygqGe;f 0wKESihf cyfqifqif
Zmwfvrf;rd@k 0g;w0g;pOf;pm;aeyH&k w,f?
(4)
&JabmfOD;wifEiS hf pum;pjrnf ajymjzpfwht
J csed af wG[m nae xrif;pm;t+yD;
tcsed f rsm;wGio
f m jzpfwwfw,f? wjcm;tcsed af wGrmS ol rtm;vyf? tcsed jf ynfh ol@rmS
tvkyaf wG ydaewwfonf? ol@tcsed Zf ,m;rSm tem;,lonfhtcsed f r&Sdoavmufyif?
'ga=umifh olEiS ahf wG@v@dk pum;0kid ;f zG@J v#if aygah ygyh g;yg; &,farmp&mawGom ajymjzpfonf?
ppfqifa&;eJ@ ywfoufvd@k aqG;aEG;v#iaf wmh av;eufwnf=unfr_awGe@J yg?
OD;wifu reuftyd f&mx xcsif; usef;rma&;avhusicfh ef; vkyfrnf? +yD;v#if
pma&; pm;yGJxkdifI wukyfukyf a&;awmh zwfawmhonf? ol@tvkyftcsdeftwGif;
ab;pum;0kid ;f wGif ol 0ifajymavhr&S?d ae@vnfxrif;pm;+y;D v#if yufvufuv
k m;xkid w
f iG f
c%av; arS;onf? tdyf&mxwmeJ@ pma&;pm;yGJokd@ wef;oGm;awmhwm nae
xrif;pm;csdeftxdygyJ? xrif;pm;+yD;&if tefwD(a':oef;pdef)u tcsdKyGJjyifay;um
pum;0kid f;zGJ@=uonf? yefqef;rSm nbufrD;eJ@ pmzwfv@dk r&awmh? tcsed u
f kd tv[o
rxm;wwf? olu a&'D,kdrSvmwJh owif;aygif;pHk v_dif;aygif;pHk em;axmifonf?
olvkdcsifwJh tcsuftvufawG rSwfzkd@ abmyif/ pm&Guf t&efoifh xm;w,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 315

owif;xJu xl;wm olvckd sifwht


J csuaf wG&d&S if csucf sif;vkdufrw
S fonf? eH ab; &Sd
&Jabmfuv
dk nf; jyefzwfjy&if; olrw
S x
f m;wm rSerf rSef twnfjyKcidk ;f wwfonf? 'ga=umifh
tefwu
D awmfuvJ tem;,lwt
hJ csed f em;prf;yg? wuwJ vl&nfc|epf mar;yGJ ajzr,fh
ausmif;om;usaewmyJvk@d &,f&e$ f;zwf&$e;f ajymwwfonf?
touft&G,f&vmawmh OD;aESmufeJ@ rSwf&wm rvG,fawmhbl;As?
arhavsmw
h wf vmw,fvkd@ olu jyefajymonf?
tefu,fuvnf; wjcm;[mom arhcsifarhr,f? [kdifeefukdt oGm ;
wkdusdKa[mfw,frSm c%wnf;wkef;u {nfhcHwJh trsdK;orD;eHrnfawmh rarhbl;
r[kwv
f m;vk@d usaemf ajymvkdufonf?
[kwfw,f? [kwfw,f? xl;xl;jcm;jcm;udk rSwfrdaew,fAsm? tJolwkd@
ESpaf ,muf eHrnfu at;[daumheJ@[Da&mhaumhav
tefwu
D rsuaf pmif;av;jzifh &,fvu
dk af vonf?
(5)
usaemfhukd csdef;xm;wJhtdrfxJa&mufawmh tawmfav;arSmifae+yDAs?
ESpfa,muf tdyf ukwifatmufu *syefa&wyf tus,lrvkd@ vufe@J prf;vkdufawmh
ckwifatmufrmS vlw a,mufAs? usaemfw@kd ESpaf ,muf +ydKifwal r;vku
d w
f ,f?
cifAsm;b,fov
l J
at;As? ol@toH usaemf rSwfrdaew,f? ocifoef;wifayhg? oluvJ
usaemfhtoH rSwfrdoGm;+yD; ocifa&$/ ukda&$ r[kwfvm;vkd@ ajymvkdufw,f?
0rf;omvkdufwmAsm? usaemfwkd@ ESpfa,mufvufqGJE_wfqGJwm t=um}uD;yJ/
wa,ufvuf wa,muf zdudik x
f m;rdw,f? odyf tm;&So
d mG ;w,f
1941 ckESpf *syefokd@ ppfynmoifoGm;onfhnu tawG@t}uHKukdolu
wufuvef; qef;qJ toHeJ@ ajymwwfonf?
usaemf wkdusdKrSm awG@cJh&wJh *syefvlrsdK;awG[m ,Ofaus;=uygw,f?
&if;ESD;ysLiSm =uygw,f? Ak'b
< mom ukd;uG,fwma=umifv
h nf; jzpfEikd fw,f
'gayrJh zufqpf0g' tjynft
h 0 usifhoHk;wJ h[dik ef efu|ef;ay:u ppfa&;avh
usihaf &;pcef; tawG@t}uKH uawmh cg;oD;kdi;f pkdif;vSw,fvk@d vnf; ajymjyygonf?
aemufyikd ;f *syefawGukd olw@kd &aJ bmfok;H usdyu
f r,Hak wmhb;l ?
xdik ;f a&mufawmh bDtidk af t zG@J +y;D wyfom;pkaqmif;w,f? t*Fvyd ef ,fcs@J ukd
316 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jyef wku
d f+yD; wkdi;f jynfvGwv
f yfa&; &atmif,lr,fvk@d pnf;Hk;awmh vlESpf&mavmuf
pkaqmif;rd w,f? xkid ;f a&mufaewJh Arm/ rGe/f &Sr;f vlrsKd ; vli,fawG wyfx0J ifvm=uw,f?
olwkd@ukd &ufwkd ppfoifwef;ay;w,f? aemuf wyfxGufw,f? vlrsdK;aygif;pHkqdkvkd@
usaemftyk cf sKy&f wJh wyfprk mS "m;jyawmif ygvu
dk af o;w,f? tJ'D "m;jyawGu usaemfu
h dk
ajzmifr,fvkyfv@kd vufOD;r_ &Sd&Sd &Si;f cJh&ao;w,f
olu *syefvpHS yG x
f ;dk yHu
k dk vuf[efyefjzifh vkyjf yonf? tJ'w
D ek ;f u touf 20
t&G,f Akv
d af usmfaZmoGijf yifygyv
J m;vk@d usaemfu pdwu
f ;l jzifh yHak zmf=unfhrdonf?
cifAsm;wk@d toufi,fao;w,f? vkypf &m trsm;}u;D &Sad o;w,f? tcsed u
f dk
wef zkd; &Sdatmif toHk;cs=uvkd@ ajymwwfonf?
ol@twGuu
f awmh &Sw
d t
Jh csdeyf if ravmuficsif? tvkyaf Zm }uD;vSonf?
em;csdefr&Sd/ pm;csdefrxm;? ol@rSm tvkyfau;awG trsm;}uD;&Sdao;w,fq kd+yD;
nnf;wwfonf? usaemf wd@k rmS &JabmfO;D wifudk =unf+h y;D &ifarm&onf? tefu,f&,f
19 ES pfo m;xJu wkd if; jynft wGuf vk yf vmcJhw m ckxd r&yfr em;&ao;bl ;?
wkdi;f jynfvGwv
f yfa&;&zdk@/ jynfwGif; ppf}uD; csKyf+idr;f zkd@/ tm%m&Sifpepf zsuford f;zk@d /
wkid f;jynfxlaxmifz@dk ol@b0woufpmru ay;qyfae&qJygvm;?
usaemfw@dk Ekid if x
H al xmifz@dk q&dk if Ekid if w
H um awmfveS af &;tawG@t}uKH awG
ukd tckuwnf;u avhvmpkaqmif;xm;&r,f? 'grS olw@kd vdt
k rSm;awG usaemfwd@k
rrSm;awmhb;l aygh? +yD;awmh olw@kd orkdif;xJu trSeaf wGukd usaemfwd@k awmfveS fa&;
twGuf toH;k cs Ekdifr,f
olu pum;ukd azmazmoDoD ajymwwfolr[kwf? qkdcJap+rJapqkdovkd
ajymvkduf onfh pum;wkdi;f onf usaemfw@kd twGuf tvkyfvrf;nefyif?
rsKd ;csppf w
d /f wkid ;f jynfcsppf w
d q
f w
dk m vlrsKd ;wkid ;f &S=d uwmyJ? uGejf rLepfusawmh
rsdK;cspfpw
d f wkid f;jynfcspfpdwt
f jyif/ Ekdiif w
H um cspfpdwef J@ wkduyf 0GJ if&wm ykd+yD;jri@fjrwf
ygw,f? bmyJjzpfjzpf acgi;f aqmifvyk w
f o
hJ w
l idk ;f rSm rsKd ;csppf w
d f wkid ;f jynfcsppf w
d af v;awmh
tajccH &So
d ifhw,f
aqmif;ESi;f aiG@aiG@/ jrLESi;f r_erf e_ /f rD;zked ab; ole@J pum;vufqu
kH scw
hJ hJ nwnu
ol@pum;oHudk ,ckwdik f usaemf =um;a,mifaeqJyif?
(6)
'DajryHkay:u awmifuek ;f ay:rSm vufeuf}u;D wifvd@k &Ekdifrvm;
&efol@wyfwnft& 'DyKGd ifu
h ke;f rSm wyfcw
JG cGJ&EdS idk rf vm;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 317

tckwkdufyJu
G dk usaemfwGuw
f m usaemfw@kd zufu 1 &efol 3 jzpfEkdifw,f
ta&;}u;D vlemawGtwGuf awmawmifxx
l yfwhJ ae&mrSm aq;Hk aqmuf
r,f? &efo@l av,mOf rjrifEikd w
f hJ usnfuG,frsufu,
G af e&m a&G;cs,af y;yg
oHvGifjrpfukd wyf&if;w&if;jzwf&if b,favmuf=umEkdifovJ? a&pD;eJ@
a&pkeaf r#m&if tcsed yf jkd refEidk w
f ,f
&JabmfawGtwGuf pm;0wfaea&; vHkavmufr_ &Sd&@Jvm;? &duQmb,ftxd
yk@d xm;o vJ? rkd;umtus aq;0g; vHv
k mufatmifyd@k xm;+yD;+yv
D m;
awmifwef;a'o wkduyf aGJ wGrSm vufeuf}uD;eJ@ ajrjyifwyf aygif;pyfwm
usaemfw@kd wyf taumif;qHk;yJ
usaemfw@dk rmS aemufwef;axmufy@dk aumif;aumif;&Sw
d ,f? ajymufusm;i,f
uae ajymufusm;}uD;txd wkdufyu
GJ dk wkd;csJ@oifw
h ,f
usaemfwkd@ a&S@wef;oGm;cgeD;tcsdefESifh aemufwef;ukd jyefa&mufwkdif;
olar;avh&w
dS hJ ar;cGe;f awGyg? ol@ar;cGe;f awGudk wdwu
d susajzrS }uKd uo
f nf? +z;D jzef;Ir&?
olvnf; t+z;D tjzef;orm;r[kw?f vufawG@EiS hf oDt&dk aD ygi;f pyfo?l wduso?l olu,
dk w
f idk f
wkdufyGJESifh teD;uyfqHk;ae&mrSm &Sdonf? vufeuf}uD;wif&efae&m awmifukef;
olukd,fwkdifa&mufatmif oGm;onf? wzuf&efol taetxm; rSefajymif;jzifh
tuJcwf=unfhonf? wku
d yf jGJ zpf+yDqo
dk nfEiS hf ajryHkay:wGif ol@rsufEmS tyf+yD;om;?
ol@b0wav#muf zufqpfawmfveS af &; tawG@t}uKH / wkwjf zLwku
d cf u
dk af &;
tawG@t}uHK/ &efuek t
f pdk;& ESv;Hk cke&f yftq
Hh JqJ toufquf aoG;jznfah y;cJo
h l r[kwf
vm;?
wkwjf zLwyfukd jrefrmajray:u armif;xkwcf ahJ om bk&ifaemifppfqifa&;wGif
tcuf tcJq;kH vky&f onfrmS oHviG w
f zufurf;ok@d vufeuf}u;D yk@d aqmif&jcif;jzpfonf
vkd@ olu qkdonf? qifrsm;ay:wGif vufeuf}uD;rsm;wifI&&ef }udrfjzifh qifuke;f ESD;
&uf&onf? }urd &f uf u|r;f usio
f l &Gmom;rsm; &SmazGpak qmif;xm;&onf? vufeuf}u;D
wifxm;aom qifukd azmif ay:wifI wzufurf;okd@ ul;=u&onf?
ppfqifa&;rpwifrD oHvGijf rpfa=umif;wav#muf azmifESifh rdrdppfonfrsm;
tvG,fwul jzwful;Ekdifrnfh ae&mtm; wyfrawmfav,mOfjzifh &SmazG=uonf?
jzwful;rnfah e&mESifh teD;qHk;ae&mwGif a&pD;aES;oGm;&ef jrpfnmrS jrpfusOf;ae&mxd
opfwH;k rsm; ar#mcsyw
d q
f @dk aponf[k qkdonf?
tJ'Dwke;f u wkdif;rSL;b0/ ppfqifa&;rSL;b0ESifh ajcvsiw
f zHk/ jrif;ESihw
f rsdK;/
318 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

vufeuf}u;D ypfcwfonfah e&mtxd atmufajcwyfrsm;ESihf twl oGuv


f ufzswv
f wf
pGm wku
d yf 0GJ ifcaJh om ol@y&Hk yd u
f dk jrifa,mifaerdonf?
(6)
1980 ckESpf &efo@l rif;&efatmifx;kd ppf +yD;oGm;onf? 1981 ESpfv,fydik ;f wGif
rif;&efatmifppfqifa&;t+y;D &efol vkyaf qmifvmEkid af om ppfqifa&;ESihf rdrrd S wefjyef
vkyf aqmifrnfh pDrHcsupf mwrf;ukd &JabmfOD;wifu A[kdppfaumfr&Sio
f k@d wifjyonf?
xkpd mwrf;twGuf usaemfEiS &hf aJ bmfarpDw@dk udk tultnDawmif;cHvmojzifh
&uf wcsKd @vyk af qmifay;cJh&onf?
pmwrf;rl&if; a&;t+yD; olvdck sifaom rdwWLrsm; yGm;ul;aponf? pmtkycf sKyf
rsuEf mS zH;k a&;&onf? tm;vH;k pdwaf useyf+yq
D adk wmhrS rvkad om pmrlrsm;/ rifcpH m&Gurf sm;/
t=urf;a&;jcpfpm&Gufrsm;tm;vH;k ukd olud,
k w
f ikd f rD;_@d zsufqD;onf? wdusaocsm+yD;
tawG@t}uHKrsm;aom ol@twGuf tao;tzGJyif jzpfygap aphpyfr_ukd vkdvm;ol
jzpfavonf?
xdw
k ae@u ole@J usaemf ppfa'o ppfO;D pD;Xmeod@k xkpd mwrf;ukd oGm;yk@d &rnfjzpf
onf? olaexkid af om A[kXd mecsKyfEiS hf ppfa'o ppfO;D pD;Xmeonf 20 rdepf c&D;jzpfonf?
olu pmwrf;ukd vufqt
JG w
d x
f w
J iG f aocsmpGmxnfo
h iG ;f vku
d o
f nf? vufqJG
tdwu
f dk aomhao;ao;av;jzifh cwfvdu
k fonf? tdrfu xGuo
f nf? tdrfwcH g;aomhukd
aocsmpGm cwfvdu
k o
f nf? aomhcavmuf qGJ=unfo
h nf? aocsm+yDqdrk S &Jabmf oGm;&atmifwJh?
usaemfw@kd ESpaf ,muf vrf;ajrmifav;twkid f; xGucf =hJ uonf?
olu jynfol@wyfrawmf tpdrf;a&mif ,leDazmif; 0wfxm;onf? =u,feD
wyfxm; aom OD;xkyftpdrf;a&mif aqmif;xm;+yD; cg;wGif ypPwdk csdwfvsufom;?
vrf;av#mufv#iaf wmh cg; tenf;i,f ukdif;onf?
a&S@rS ajcvSrf;rSefrSefjzifh wa&G@a&G@ oGm;aeaom &JabmfOD;wifaemufrS
usaemfonf ajc&mxuf=uyf vku
d af erdawmhonf?
zk%f;jrwfom

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 319

(AkdvfrSL;csKyfa[mif; ausmfaZm)tm;
jyefvnfowd&jcif;rsm;
&JabmfOD;pdef
&JabmfO;D wiftm; owd&pGmjzifh ol
eJ@twl vufyGef;wwD;aecJhpOfu t
a=umif;rsm;ukd a&;jyvkyd gw,f?
u|ef r wk d @ [m &ck d i f j ynf u
1979 ck a&mufvmuwnf;u ygwAD [kd
H;k rSm wpcef;wnf; aecJ=h uygw,f? tJ'D
rSmawmh u|efrwkd@rdom;pkuwaqmif
oluwaqmifjzpfI wcgwcgrS qH=k u+yD;
ajym=uqk=d uwmyg? rdrw
d @dk vkyif ef;uk,
d f
pDe@J qadk wmh odyrf qkjH zpf=uyg? tJ'rD mS um
vwck aecJh=u+y;D 1989 ckrSm ta&;t
320 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

cif;jzpf+y;D aemuf yef0grmS vnf; twlv@kd


ajymvkd@&ygw,f? wa,mufwae&mpD
aecJ=h uayr,fh t+rt
J quftoG,f &Sdyg
w,f? xdecf sKH ;+rKd @rmS vnf; w+rKd @wnf;wGif
aecJ=h uygw,f? cGerf if;a&mufawmhvnf;
tay:xyf atmufxyfae=u&vkd@ xd
awG@ qufqrH _ rrsm;vSyg? tJ't
D csed u
f
acgi;f aqmif&Jabmf}uD;awGuvnf; t
awmftoifh use;f rm=uao;awmh olw@dk
u pma&;pmzwf vkyfae=uwm rsm;yg
w,f? u|erf wk@d uvnf; tdrv
f nfwwf

wJ h t avh od y f r &S d w muwa=umif ; /


aemufwckuvnf; vl}uD;awGeJ@ pum;
ajym&rSmukd 0efav;wwfwmu w
a=umif;wdk@a=umifh odyf+yD;&if;ESD;r_ r&Sd
ao;yg?
&JabmfOD;wif&J@ZeD; a':a':
a':oef;pdefeJ@uawmh tawmf&if;ESD;yg
w,f? a':a':[m vl}uD;awGeJ@ aygif;
wwfovkd vli,fawGeJ@vnf; &if;ESD;cif
rifatmif aewwfygw,f? 'ga=umifh a':
a':eJ@qdk toufuGmayr,fh oli,fcsif;
vkd jzpfaeygw,f? a':a':u &,fp&m
armp&mrsm;vnf; ajymwwfygw,f? 'g
a=umifh a':a':hukd cspfcifav;pm;&yg
w,f? 'Dvedk @J a':a':[m obm0w&m;
ukd rvGeq
f efEidk b
f J use;f rma&; raumif;
jzpfvm+yD; aq;Hak y:rSm 2 ESpfwm =um
atmif ae+yD; qHk;yg;oGm;&Smygw,f? a':
a': ruse;f rrm jzpfaepOftwGi;f rSmvnf;
u|efr twwfEkdifq Hk; rdrdwwfEkdifo
avmuf ulnaD pmifah &SmufcyJh gw,f?
a':a':qHk;+yD;aemuf &JabmfOD;
wif[mvnf; toufvnf;}uD;vm
awmh use;f rma&;vnf; usvmygw,f?
'ga=umifh orD;ukdyJ tm;ukd;+yD; ae&yg
w,f? u|erf wk@d vnf; cGerf if;ae&if; tdrf
wcgajymif;&awmh u|efrwk@d trd ef @J olw@dk
tdr[
f m wxyfwnf;rSm rsuEf mS csi;f qkid f
jzpfvm+y;D wJt
h cgrmS awmh yk+d y;D &if;ES;D vm
+yD; ESpftrd fwtdrfvkd jzpfvm=uygw,f?

u|efrwkd@ ae&wmu vlenf;pkae=u&


wmqkad wmh vltv
dk el mawGudk 0kid ;f 0ef;jyK
pk=u&ygw,f? ol@orD;u t"du jzpfay
r,fh aexkdifrb
_ 0twGi;f oGm;p&mvm
p&m &SdvmwJhtcg apmifhay;&wm &Syd g
w,f? +y;D awmh oltawmftoifh pm;Ekid f
wJhtcgwkef;uvnf; ol pm;vkd&mukd
u|efru ulncD sufay;ygw,f? ol aer
aumif; jzpfwt
Jh cgrSmvnf; 0kdif;0ef;jyKpk
apmifha&Smuf=u&ygw,f? 'ga=umifh &J
abmfOD;wif&J@ta=umif;ukd ykdodvmyg
w,f? u|efr xdawG@& cHpm;&wmu
awmh &J a bmfO D; wif [m wu,f hv l
aumif; wa,muf/ &Jabmfaumif;w
a,muf / txl ; ojzif h acgif ; aqmif
aumif;wa,muf jzpfygw,fv@dk cHpm;&
rdygw,f?
orD;vSausmaf ZmeJ@vnf; nD
tpfrvkd jzpfvm+yD; taz}uD;ukdvnf;
tazwa,mufvdk OD;av;wa,mufvdk
0kdif;0ef; ulnDapmifha&SmufcJhygw,f? &J
abmfO;D wif[m toufudk tcgcg u,f
cJh&olyg? aemufqk;H ol uG,v
f Gefwht
J
csderf Sm ol@touf[m 93 ESpf qdkawmh
oufaph uHuek fw,fvkd@ ajym&rSmyg? 'g
ayrJh u|erf wk@d uawmh ESajrmwordwm
u 'Dvkdacgif;aqmifaumif;wa,muf
arG;xkwfEkdifzkd@qkdwm rvG,fvkd@ ESajrm
wordwmyg? wu,fu 'Dtouft
&G,fxd aeEkdiw
f mu ukodv
k u
f Haumif;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 321

w,fvd@k qkEd ikd fygw,f? 'ga=umifh u|efr


wkd@[m 0rf;enf;ylaqG;r_ukd tiftm;
tjzpf ajymif;+yD; ol@&J@ tm;aumif;csuf
awGukd twk,loGm;=u&efom jzpfyg
w,f? ol@rmS twk,pl &mawG trsm;}u;D
&Syd gw,f? u|erf txl; cHpm;rdwmu ol@
&J@ kd;om;ajzmifrh wfr_yg? ol[m olwyg;
ukd tvGefnm wmwwfolyg? 'ga=umifh
u|erf wkd@[m ol@&@J tm;aumif;csufawG
ukd twk,El idk fatmif }udK;pm;&ygr,f?
&JabmfOD;wif[m olwyg;ukd
vnf; tvGet
f m;emwwfoyl g? 'ga=umifh
ole@J ywfouf+yD; tawG@t}uHKav; wck
ukd ajymjyvkdygw,f? wcgu ol@orD;u
csujf yKwfxm;+yD; udpeP @J tjyifxGuf&vkd@
u|efrudk rSmxm;cJhw,f? a':OD;pdef&,f
u|efr tcsdefrD jyefra&muf&if azazukd
xrif;au|;xm;ay;ygvkd@ rSmavh&Sdyg
w,f? 'ga=umifh ol jyefra&mufvmvkd@
xrif;au|;&ef ol@trd o
f mG ;+y;D xrif;au|;
r,fvyk fawmh &JabmfO;D wif[m qmae
ayr,fhrvkyfygeJhAsmtm;emp&m}uD;
vSvS (orD;vSausmaf Zmukd OD;wifu
ac:wJhtrnf)vmrS pm;&ifvnf; &yg
w,fvd@k ajymygw,f? ol[m }u;D oljzpf
jzpf i,foljzpfjzpf wkdwao qufqH
wwfygw,f? +yD;aemuf t+rJ pmzwf pm
a&;aeol jzpfygw,f? 'ga=umifv
h m;rod/
oltouf}uD;+yD; use;f rma&; raumif;
jzpfvmwJt
h cgrmS ol@vufEpS zf ufe@J yg;pyf

u t+rJvy_ faeygw,f? tprSmawmh ol@


orD;uvnf; rv_yaf pcsiyf g?azaz&,f
rv_yyf ge@J vm;vk@d ajymao;w,f? ajym
&ifvnf; c%ygy?J +yD;&if jyefv_yw
f myJ?
ol vl&yd v
f u
l Jvnf; odygw,f? orD;u
rv_yaf pcsirf eS ;f vnf; olow
d ,f? 'gayrJh
olv_yfcsifvkd@ vkyfwmrS r[kwfyJ? t
ouf}uD;+y;D use;f rma&;a=umifh v_yw
f m
qkdwmukd tm;vHk; oabmaygufvm
=uygw,f? tJvkd vufe@J yg;pyf v_yaf e
wkef; ol@orD;u azazvkd@ac:vkduf&if
ol[m vufudk tomav; jyeford ;f xm;
wwfygw,f? +yD;&if jyefvy_ fvmwmyJ?
'gayrJh aexkid rf aumif;&ifawmh rv_yEf idk
fyg? 'ga=umifh u|efrwk@d u ol aexkdifr
aumif;ae&if vufawGyg;pyfawG jyef
v_yfvm&if 0rf;om&ygw,f? ol jyef
aumif;vm+yDvkd@ em;vnf=uygw,f?
aemufykdif;rSmawmh olyg;pyfeJ@vuf r
v_yf&ifawmif aersm; raumif;vkd@vm;
vk@d pd;k &dr=f uygw,f? ol aexkdifraumif;
vkd@ aq;Hw
k uf&&if yg; pyfvnf; rv_yf/
vufvnf; rv_yfEkdifyg? u|efrwk@d wawG
[m tJ'Dtcsed fqdk ol@udk vufawG yg;pyf
awG v_yaf pvk=d uygw,f? tJvdk v_yv
f m
&if oloufomvm+yDvkd@ u|efrwd@k em;
vnf=uygw,f?
aemuf+y;D ol@&J@x;l jcm;csuf w
cku aeraumi;fjzpf&ifvnf; rnnf;
nLwwfyg? wjcm;vlem txl;ojzifh vl

322 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

tdkvlemqkd jyKpkwJhvlawGukd qlvkduf


aigufvu
kd f nnf;nLvkduf vkyfwwf=u
ayr,fh oluawmh 'Dvkdr[kwfyg? ol@
rsufESmu t+rJ +yHK; +yHK;av;yJ aew,f?
wcgwcg olowd vpf+ yD; jyefo wd&
vmcgptcsed rf mS awmif ol@udk aeaumif;
vm;vkd@ar;vkduf&if aumif;ygw,fvkd@
ajzygw,f? b,fawmhrS raumif; bl;vk@d
rajymyg?
&JabmfOD;wifrSm a*gufvd@k ac:
=uwJh tqpft jrpfa&mifa&m*g &SSdyg
w,f? tqpfawGa&mifvm&if tawmf
ukd emw,fvd@k ajym=uygw,f? tJ'Dvkd
emvmwJt
h cg ol@orD;u aq;a=umay;
&if 'grrS [kwf aq;vdrf;ay;&if emo
vm; azazvk@d ar;vku
d &f ifvnf; tJ
enf;enf;awmh emovkdvdyk J vkd@ ajzyg
w,f? wu,fu ol tawmf emaewm
jzpfw,fqw
kd mukd ab;uvlawGawmif
=unf@jrifaeygw,f? tJ'aD vmuf emae
wmukad wmifrS enf;enf;awmh emovkyd J
vk@d ajymygw,f? aemuf+y;D ol[m ppfom;
yDyD vrf;av#muf&ifvnf; b,fnm eif;
ovkyd J av#mufwwfygw,f? ol ppfom;
vkyzf ;l w,fqw
dk mukd ppfom;ta=umif;
odoq
l &dk if ol vrf;av#mufwm=unf&h if
odEidk yf gw,f?
&JabmfOD;wifeJ@ ywfouf+yD;
ajym&r,fq&kd if ajymp&m trsm;}u;D yg?
trSw&f oavmufuydk J ajymjywmyg? xl;

xl;jcm;jcm; rSwfrdwm wck&daS o;w,f?


ol@tdrfeJ@u|efrtdrfu rsufESmcsif;qdkif
qdkawmh wHcg;zGihf ul;vkdu&f if olw@kd trd f
a&mufwmqkdawmh wcgwcgrSm u|efr
ul;oGm;+yD; ol@orD;eJ@ pum;pjrnf ajym
=uw,f? od =uwJt
h wkid ;f trsKd ;orD;awG
awG@=u+yq
D dk axG&mav;yg; ajym=uqk=d u
wJhtcg ol[m qkzd mvGwfwvHk;rSm xkid f
+yD; wDAGD=unfah ew,f? u|erf wkd@ xifae
wmu ol[m ol@bmomol aew,f?
u|erf wk@d ajymwmukd r=um;bl; vk@d xif+y;D
&,fp&marmp&mawGvnf; ajymvkduf
=u/ &,fvkduf=ueJ@ vkyfae=uwJhtcg
olu 0ifajym vku
d w
f mucifAsm;vnf;
tawmf &,fp&m ajymwwfwmud;k vk@d
0ifajymvku
d af wmh u|erf awmh =uufao
ao+yD; bmajym&rSef;rod jzpf&ygw,f?
u|efrwd@k xifwmu ol u|efrwk@d ajym
wm r=um;bl;xifaewm/ tJovkd t
jzpftysuu
f av;awGvnf; &Scd hyJ gw,f?
wcgwcgrS m awmh ol i ,f
i,fu ta=umif;awGukdvnf; ajymjy
wwf w J h tjyif ol p pf w k d u f c J h p Of t
a=umif; vnf; ygygw,f?
&JabmfO;D wifwGif a&m*g }uD;
}uD; r&Sdyg? a*gufqkdwJh tqpftjrpf
a&mifwaJh &m*gom &Sdygw,f? 'ga=umifh
ol@rmS vl}uD;a&m*ga=umifh aeraumif;
jzpf&ifvnf; aq;0g;ukoay;&if aumif;
vmygw,f? ol[m tcgcg jyif;xefpGm

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 323

jzpfcyhJ gw,f? 1983 vm;/ 1984 vm; rod?


wcgrmS vnf; jyif;xefpmG tpmtdrf aoG;
xGufwJh a&m*gjzpfv@kd u|efrwkd@yJ 0kid f;ul
nD jyKpkch=J uygw,f? aoG;tefzwfawGudk
av#m=f uzGw=f u vky=f u&ygw,f? u|erf
wkd@qd&k mrSm pcef;&Sd trsdK;orD;rsm; jzpfyg
w,f? +yD;aemuf txufrS ajymcJo
h vkyd J
vlenf;pke@J ae=u&wJt
h cgusawmhvnf;
ykd+yD; apmifha&Smuf=u&ygw,f? r=um
ao;cif 1 ESpf/ 2ESpf avmufuvnf; ol
tdraf e&if; owdvpfwm 2 cgawmif &SdchJ
ygw,f? tJ'v
D djk zpfwht
J cg ol@orD; vSr;f
ac:wJhtcgqdk tjrefq;Hk a&mufvmwm
u|erf yg? u|erf u tdrt
f eD;qH;k jzpfv@dk yg?
wcgrmS vnf; ol ac|;xGufrsm;+yD; owd
vpfum ajcawG[mvnf; at;pufomG ;
&kHr#ru rsufEmS vnf; jzLoGm;yg+yD? uk
vm;xkid rf mS xkid af e&if; jzpfwmyg? ol@o
rD;u vSr;f atmfawmh u|erf uvnf; t
ajy;tv$m; a&mufomG ;wJt
h cg ol owd
aumif;aumif; jyefrvnfao;yg? ol@w
uk,
d v
f ;kH vnf; ac|;awGe@J jzpfaevk@d u|erf
wbuf w xnf e J @ ac|;ok w f a y;&if
c%=umawmh ol owd&vmw,f? tJ'D
tcsed rf mS u|erf u ol@udk ac|;okwaf y;&if;
ar;vku
d w
f ,f? &JabmfO;D wifb,fvdk
jzpfwmvJ? b,fae&m aeraumif;vJ
vk@d ar;vku
d yf gw,f? olu jyefajzwmu
aumif;ygw,f? bmrSrjzpfygb;l wJh? tJ'D
tcsdefrmS orD;u aq;Ho
k Gm;&ef vkdwJh

ypPnf;awG jyifaewmjzpfw,f? aer


aumif;vkd@ aq;Ho
k Gm;&awmhrSmawmif
olu bmrS rjzpfygb;l vk@d ajymaewJo
h yl g?
&JabmfOD;wifeJ@twl aecJh=u
wm ESpq
f ,ftcsKd @jzpfygw,f? ajym&r,f
qkd&if trsm;}uD;yg? pdwfraumif;jzpfrd
wmu ol@aemufq;kH tcsed rf mS u|erf oGm;
r=unfEh idk cf yhJ g? tJ't
D csed rf mS u|erf ud,
k f
wkid u
f vnf; avjzwf+y;D vrf; rav#muf
Ekdif jzpfaevkd@yg? &JabmfOD;wifukd aemuf
qHk;awG@vu
kd f&wmu 2012ESpf rwfv
ykdif;uyg? olwkd@om;tzvnf; aq;Hk
wuf u|erf uvnf; aq;Hw
k ufvu
kd &f
wma=umifh aq;HkrSm tcef;csi;f uyf+yD;
aecJ=h uw,f? tJ'g u|erf aemufq;kH awG@
vku
d &f jcif; jzpfygw,f? +yD;aemuf u|erf
vnf; aq;Hq
k if;+yD; r=umcifrSmyJ wcg
avjzwfjyefv@dk aq;Hjk yefwuf&+y;D aq;Hk
qif;+y;D vnf; orD;awGe@J a&$vD vku
d o
f mG ;
&wmrk@d jyefvmawmh &JabmfO;D wifvnf;
aemufwacguf aq;Hk a&mufaeyg+yD?
u|efrvnf; aq;Hjk yefwuf&ayr,fh w
aqmifwnf; r[kwfawmhyg? &JabmfOD;
wif wufwmu k;d k;d taqmif r[kwb
f J
txl; vlemcef;&SdwJh taqmifrSmjzpf+yD;
u|erf u aumif;aumif; vrf;rav#muf
Ekid af o;wma=umifh roGm;Ekid cf yhJ g? +y;D awmh
olwufwt
Jh aqmifu pnf;urf;}uD;yg
w,f? wae@rS 15 rdepfyJ 0ifciG &hf ygw,f?
+y;D aemuf rdom;pk r[kw&f if 0ifciG rhf &yg?

324 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'ga=umifh ol@orD; tjyefryS J ar;&ygw,f? ol[m aemufyidk ;f rSmawmh tpm;tpm vnf;


rpm;Edik af wmhbJ tm[m&t&nf ukd yku
d ef @J yJ oGi;f ay;+y;D touf&iS af pcJh wm jzpfygw,f?
b,fvkd @yJ jzpf jzpf obm0w&m;ukd qGJx m;vk d@r&yg? 'ga=umifh &Ja bmf OD;wif
uG,fvGefjcif;twGuf 0rf;enf;jcif;ukd tiftm;tjzpf ajymif;vJypf+yD; ol@avmuf
rvkyfEikd fawmif ol@pdwu
f dk av;pm;*k%f,rl yd gw,f?
&JabmfO;D wif aumif;&m ok*wdvm;ygap?
&JabmfO;D pdef

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 325

&JabmfO;D wif rdom;pkehJ u|efawmf


&J a bmf a tmifv G i f
(1)
u|efawmf[m tnmaus;vufu awmom;wOD;yg? vGwfvyfa&; 'DbufacwfrSm
arG;zGm;cJo
h l jzpfygw,f? ppftpk;d &tarSmifacwfrmS vljzpfc&hJ oljzpfv@dk Akv
d cf sKyaf tmifqef;eJ@
&Jabmfo;kH usyd 0f ifrsm;ta=umif;ukd odyrf odvo
S rl @kd Akv
d cf sKyfausmaf Zmukv
d nf; *Ce%
rodygbl;?
aemif wuUodv
k af usmif;om;jzpfvmawmh wuUov
kd frSm wk;d wufwhpJ may
avhvm a&;tpk0if jzpfvm+yD; rmhufpf0g'pmay avhvmolawG jzpfvmrS AkdvfcsKyf
ausmfaZm&J@ tr_wJq
G dw
k Jh zl;puufq'kd f pmtkyf}uD;ukd pwifawG@&Sd zwf&c_ hzJ ;l ygw,f?
'gayrJh tJ'u
D mvu u|eaf wmfw@dk &@J t,ltqawGu tvGejf yif;xefaecJh+y;D
AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@/ &JabmfoHk;usyd f wkd@qkdwmukd odypf dwf0ifpm;r_ r&SdcJhygb;l ?
vufeufuidk f wku
d yf JG rSwyg; wjcm;pdw0f ifpm;r_ r&Sv
d aS wmh Akv
d cf sKyaf usmaf Zm&J@ jynf
wGi;f +idr;f csr;f a&; oabmxm;ESifh vufa&G;pifrdef@cGef;rsm;qdw
k pJh mtkyfwkd@/ trsdK;om;
vGwaf jrmufa&; wku
d yf rJG sm; qdw
k hJ pmtkyaf wGuv
dk nf; tmHk ra&mufcb
hJ ;l qkw
d m trSef
twkid ;f 0efc&H ygvrd rhf ,f?
326 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

aemif ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ ajratmuftzGJ@0ifjzpfvmwJhtcgrSm


AkdvfcsKyfausmfaZm&J@orD; a'gufwmvSausmfaZm[m u|efawmfwkd@ygwDeJ@ qufpyf
aeolawG&J@ usef;rma&;ukd =unfh_apmifha&Smufay;aewJholqkdwJh owif;rsdK;/ om;
ukad usmaf ZmOD;[m ausmaf ZmOD;emrnfe@J ausmufyEkH ydS f v#Kd @0u
S u
f Asmpmtkyf av;awGrmS
uAsma&;aewmrd@k ol@uAsmav;awG zwf_ciG &fh wmrsKd ;avmufyJ AkdvfcsKyfausmfaZmeJ@
ywfoufvd@k qufpyfod&dcS yJh gw,f?
1976 rwf 23 &uf r_id ;f &mjynfh ta&;tcif;+y;D wJah emuf/ ppftm%m&Sipf epf pk;d rk;d
xm;wJh tarSmifxkatmufrSm qufvufv_yf&mS ;vkd@ rjzpfEikd fawmhwht
J qHk; Akdvcf sKyf
ausmaf ZmeJ@ rdom;pk0iftcsKd @ ArmjynfueG jf rLepfygwOD ;D aqmifwhJ vufeufuidk w
f u
dk yf &JG &dS m
ta&S@ajrmufe,fpyfa'ookd@ qif;oGm;+yDqkdwJhowif;ukd ajratmufowif;tjzpf
=um;od&ygw,f? r=umcifrmS awmh ppftpk;d & owif;pmrSm tcdifk t
f rm azmfjyvmwmukd
zwf&_ ygw,f?
wku
fd q
f idk rf u
_ awmh Akv
d cf sKyfausmaf ZmeJ@ rdom;pk0ifwcsKd @ awmcko
d mG ;+y;D aemuf
ygwD acgi;f aqmifwhJ jynfo@l wyfrawmfu rk;d rdw+f rKd @udk wku
d cf u
dk o
f rd ;f yku
d v
f u
dk w
f o
hJ wif;
ppftpkd;& owif;pmrSm ygvmovkd ArmjynfuGefjrLepfygwD jynfol@toHu wku
d fyGJ
owif; azmfjywmukv
d nf; em;axmif&wmukd owd&aeygw,f?
r=umrDrmS yJ rdcifygwDu &JabmfOD;wifw@dk rdom;pkukd v_duv
f pSJ Gm }udKqdkwJh
owif;ukd toHvi$ v
hf u
dk +f y;D aemuf Akv
d cf sKyaf usmaf Zmu jynfo@l toHuae wkid ;f jynfo@dk
rde@f ceG ;f ajymwm ukd em;axmifcGi&fh ygw,f?
wqufwnf;qkdovkd ppftpkd;&tarSmifxkukd kef;uefwkdufyGJ0ifaewJh
jynfolvx
l k t=um;rSm ausmaf Zm (1) ausmaf Zm (2) qkw
d Jh wyfr}uD;awG qif;
vm+yDqkdwJhowif; ay:xGufvmwmukd ukd,fwkdif=um;odcJh&wmukdvnf; 'Dae@xd
rSwrf ad eygw,f? 'gudk Akv
d cf sKyf ausmaf Zmu wkid ;f jynf&@J ta&;}u;D wJh tcsKd ;tauG@widk ;f rSm
a&S@wef;u yg0ifwkdufy0GJ ifcw
Jh Jh orkdif;tpOftvm}uD;rm;oljzpfawmh tckvnf; ppf
tm%m&Sipf epf tarSmifxkukd wku
d fyGJ0ifaewJh jynfov
l lxk}uD;u Akdvaf usmfaZmukd
tm;uk;d w}uD; ar#mfvifah wmifhwcsut
f jzpf em;vnf rdvu
kd yf gw,f?
'g ppftpk;d &tkycf sKy&f m +rKd @ay:rSm aexkid pf Ofu Adv
k cf sKyaf usmaf ZmeJ@ ywfoufv@dk
u|efawmf od&x
Sd m;or#ygy?J
(2)
1978 rSm u|eaf wmfw@dk e@J qufpyfaewJh ygw&D @J ajratmuftzG@J 0ifwOD; opPm
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 327

azmufvufeufcsomG ;wJh vky&f yfa=umifh u|eaf wmfw@dk +rKd @ay:rSm qufvuf&yfwnfv@dk


rjzpfEidk f awmhbJ &efou
l dk vufO;D r_,+l y;D vufeufuidk w
f u
dk yf t
JG wGi;f qif;vmcJ&h ygw,f?
1979 {+yrD mS ygwD A[kXd mecsKyf tajcpku
d &f m ta&S@ajrmufppfa'o yefqef;ukd
u|eaf wmf a&mufygw,f? &ufwcsKd @ =umwJt
h cg A[kad umfrwD &Jabmfp;dk odr;f OD;aqmif
ynm ay;aewJh xkid f;e,fpyftajcpkdufwhJ r[mrdwf vm;[l wyfz@GJ wzGJ@ukd ynmay;wJh
tvkyftzGJ@0iftjzpf wm0efxrf;aqmif&ygw,f? 'ga=umifh yefqef;eJ@ rvSrf;rurf;rSm
&SdaewJh em; avmh qkw
d hJ &Sr;f &Gmuav;ukd ajymif;a&$@aexkid cf &hJ w,f? vkt
d yfcsut
f &
wcsdK@&ufawGrSm &Jabmf pkd;odrf;&Sd&m ta&S@ajrmufppfa'o XmecsKyfokd@ jyefvm+yD;
tpD&ifczH @kd / r&Sif;vif;wmawG ar;jref;zkd@ oGm;&wwfygw,f? wcgrSm tJvo
kd Gm;&if;
XmecsKyf t0if*w
d 0f rSm wm0efusaewJh 0&J abmfrsm;eJ@ (olw@dk uvnf; Armpum; raygu/f
u|eaf wmfuvnf; olw@dk 0 pum;rayguf 'gayrJh olwd@k trsm;pk[m wkwpf um;awmh
ayguyf gw,f) pum;raygujf zpfum tcuf}uHKaeckdufrmS &Jabmfcikd fatmif (ukad usmf
aZmOD;) a&mufvmygw,f? olu ulnDajz&Si;f ay;vkd@ u|efawmf XmecsKyfxJ 0ifcGih&f
ygw,f? tJ'Dtcg olvnf; wygwnf; 0ifvkdufvm+yD; u|efawmfhukd tcef;wckqD
OD;aqmifac:oGm;ygw,f?
tJ'DrSm u|efawmfhukd ol@zcifjzpfwJh AkdvfcsKyfausmfaZmeJ@a&m/ ol@tpfr
a'gufwm vSausmfaZmeJ@yg rdwfqufay;ygw,f?
tJ'v
D edk @J 1979 arvxJavmufrmS Akv
d cf sKyaf usmaf Zmukd &JabmfO;D wiftjzpfe@J /
a'gufwmvSausmfaZmukd &Jabmf_,OftjzpfeJ@ tpdrf;a&mifjynfol@wyfrawmf
om;0wfpHkrsm; qifjref;vsuf acgif;xufrmS =u,feDOD;xkyfrsm;eJ@ jynfol@wyfrawmf
om;rsm;tjzpf pwif od&cdS iG hf &cJyh gw,f? u|eaf wmfu
h v
dk nf; uAsmq&marmifprG ;f &nf&@J
nDtjzpfeJ@ q&mwifrkd;wkd@xHu vmolt jzpf rdwfq ufay;vkd@ &JabmfOD;wif/
&Jabmf_,Ofwdk@eJ@ tjyeftvSeftodtrSwfjyK pwifvufqGJE_wfqufrdcJh=uygw,f?
wqufwnf;rSm ukdckdifatmifu ukdpGrf;&nfwdk@ udkwifrkd;wkd@vnf; vufeuf
ukdifwkdufyGJxJ qif;vm&if odyfaumif;rSmyJvkd@ ajymvkdufawmh &Jabmf OD;wifu
b,fEh ,
S f tJ'v
D dk vkyv
f @dk jzpfrvJ? olw@dk e,fy,frmS olw@dk vyk pf &mawG trsm;}u;D &Sad o;
wmyJvk@d wHk@jyefajymqkdcJhwmukdvnf; u|efawmf uae@xufwdik f owd&aerdygao;
w,f? (uAsmq&m}u;D wifr;dk eJ@ uAsmq&m}u;D armifpGr;f &nfw@dk ESpaf ,mufvk;H vnf;
8av;vHk; ta&;awmfy Hk+ yD; wJhaemuf wkdif;wyg;udk xGufcGm vmcJh&m tcktcg
q&mwifr;dk vnf; wkid ;f wyg;rSm uG,v
f eG o
f mG ;cJyh g+y)D ?
328 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'Dvedk @J ygwt
D vHawmfatmufrmS A[kXd mecsKyf ,m,D tajcpku
d x
f m;wJh ta&S@
ajrmufppfa'o XmecsKyfrmS Akv
d cf sKyfausmaf Zm/ a'guw
f mvSausmaf Zmwk@d e@J pwifawG@&dS
cifrif &if;ESD;cGi&fh cJyh gw,f?
(3)
ygwt
D vHawmfatmufrmS 'Dvdk awG@q&kH if;ES;D cGi&hf cJah yr,fh vkyif ef;rwl wm0ef
uGjJ ym;aer_awGa=umifh u|efawmfw@kd csi;f qHkpnf;cGifh r}uHKcJhygbl;?
rif;&efatmif xk;d ppft+yD; 1980 {+yDvtwGif; wG,faemufeJ@ vHkaemuf
t=um;rSm tajcpkdufwJh aumif;vif;-aumif;vef; (410-430) wkdufyGJ umv
a&S@wef;OD;pD;nef=um;a&;Hk;rSm &JabmfO;D wife@J u|eaf wmf yxrqHk;t}udrf jyefvnf
qHpk nf;cGi&hf ygw,f? wkduyf u
GJ kd &Jabmfpd;k odr;f / &JabmfO;D wif/ &Jabmf oef;vGix
f Ge;f wk@d 3
OD;/ OD;pD;uGyu
f cJ w
hJ mjzpf+y;D u|eaf wmfu &Jabmfoef;vGix
f eG ;f OD;aqmifwhJ vlxpk nf;H;k a&;
tvkyt
f zG@J 0iftjzpf vku
d yf gvkyfaqmif cJ&h wmyg?
tJ'DumvawGrSm u|efawmfw@kd pcef;wckvk;H a&S@wef;rSm &ufwcsdK@ &Sdae+yDrd@k
[if;csuf pm;p&m aumif;aumif;rGerf Gef r&Syd gbl;? ab;em;&Sd iSuaf ysmyifrsm; ckwf/
iSufaysmtlrsm; csufpm;/ awm[if;&Gufrsm; csufjyKwfpm;cJh&wmukdvnf; owd&
aerdygw,f? wku
d yf jJG zpfaewJt
h csed rf sm;rSm &JabmfO;D wif[m wku
d yf cJG iG rf S 0kid ,
f mvufpufe@J
tqufrjywf tpD&ifccH surf sm;ukd em;xmif&if; &efou
l ava=umif;tultjzpf PC6PC7 av,mOfrsm;jzifh AHk;}uJwu
kd fckdufaewmukd opfyif&yd fwck atmufrSm u|efawmf
eJ@twl xkdif=unfhaecJhwmukdvnf; owd& aerdygw,f? nbufa&mufawmhvnf;
wzufeJ@wzuf tjyeftvSef ypfcwfwkdufckdufaer_awG[m aumif;uifwckvHk;
0if;xdeaf eygw,f? tJ't
D csed af wGrmS &JabmfO;D wif[m rdrd xlaxmifcw
hJ Jh wyfrawmfudk
ckvkd jyefvnfwkdufckdufae&wJhtay: pdwfraumif; jzpfaeyHk&ovkd wzufrSmvnf;
wkdi;f jynfwnfaqmufa&;rSm oHk;&r,fh jynfol@ bmaiGrsm;ukd tckvkd tcsif;csif;
wk d u f c k d u f o wf j zwf a e&wJ h jynf w G i f ; ppf r S m tv[\ oH k ; pG J a e=u&wmuk d
ESajrmworqH;k jzpfaeyH&k w,fv@dk u|eaf wmf tuJcwfrv
d u
dk yf gw,f? ol[m q&m}u;D
ocifukd,fawmfr_di;f eJ@ twl jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ukd xJxJ0if0if v_yf&Sm;cJholjzpf+yD;
Armjynf jynfwiG f;ppfjy\emukd wzufe@J wzuf tckvkd tjyKwfwdu
k af csr_ef;aevdk@
r&EkdifbJ 2 zuf pm;yG0J dik f;rSm aphpyfaqG;aEG; tajz&Smjcif;jzifhom &Ekid v
f rd hrf ,fvd@k ,lq
xm;ol v nf ; jzpf y gw,f ? wu,f a wmh q&m}uD ; ocif u k d , f a wmf r _ d i f ; &J @
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 329

jynfwiG ;f ppfjy\emukd olremuk,


d rf em 2 zuf aqG;aEG;tajz&Sma&;[m uae@txd
vnf; acwfraD e+yD; rsufarSmufacwf (Win-Win) ay:vpD&@J a&S@ajy;vkd@yif ajymvkd@
&r,fxifygw,f?
&JabmfOD;wif yefqef;XmecsKyf tpnf;ta0;cef;r}uD;xJrSm 80 ckESpfrsm;
tapmykdif;avmufu a[majymyGJwck vkycf w
Jh mukdvnf; u|efawmfwufa&mufem;
axmif avhvmcJzh l;ygw,f? tJ'Dwek f;u olu uGefjrLepfygwaD wG atmify&GJ r_eJ@
ywfoufv@dk ta&S@Oa&my uGejf rLepfygwaD wGyjJ zpfjzpf/ wkwjf ynfueG jf rLepfygwyD jJ zpfjzpf
olw@kd [m 'kwd,urBmppf v_dif;ukd pD;+yD;atmifyJ&G cJhwmvkd@ ol@tjrifo;Hk oyfcsufukd
wifjyoGm;wm owd&aerdw,f? 'Dae@xd 'Dok;H oyfcsu[
f m rSefuefaeqJv@kd u|eaf wmf
wOD;csi;f ,lqrdygw,f? wqufwnf; 'Dae@vkd rmhufp0f g' ta&;edrahf ewJhumvrSmjzpf
ygap tkypf d;k olvlwef;pm;u Ekid if aH &;t&/ pD;yGm;a&;t& zdEdyS fcsKyfcs,af eoa&G@ a&&Snf
awmfvSeaf &;awG[m wwd,urBmppf 'Dv_dif;pD;p&m r&Sdvd@k atmifyGJeJ@ a0;aeayr,fh
jynfcspf0g'ukd qkyfukdif/ 'Drkdua&pDa&;/ vl@tcGifhta&;awGtwGuf wkdufyGJ0if&if;
atmifyq
GJ D wufvSr;f oGm;Ekdifvrd hrf ,fv@kd u|efawmf ,lqrdygw,f?
1986 yef,ef;wkdufyGJumvrSm &JabmfOD;wif[m ta&S@ajrmufppfa'o
XmecsKyu
f dk vma&muf;kH xkid cf yhJ gw,f? tJ'u
D mv w&ufrmS OD;wiftvkyyf g;wJt
h csed u
f dk
a&G;+y;D u|eaf wmf OD;wifxyH g; oGm;a&mufpum;pjrnf ajymqkzd ;l ygw,f? olu u|eaf wmfh
ukd XmecsKyfwiG ;f vkyif ef; tajctaersm;ukd ar;jref;awmh pum;pyfr+d y;D vlrsKd ;pk 0&Jabmf
av;rsm;tm; pmoif=um;a&;udpPukd a&mufoGm;ygw,f? u|efawmfu vlrsdK;pk
0&Jabmfav;awGukd Armpmoif=um;&wm tvGefcufcJvS+y;D tenf;wumh tenf;pk
om enf;enf;yg;yg; zwfwwfa&;wwfyu
kH dk ajymjyygw,f? wkwjf ynfrmS armfpw
D ek ;f wk@d u
vlenf;pktrsdK;om;awGukd [ef(wkwf) pum;/ wkwpf m avhvmzkd@ rawmif;qkdbJ/
[eftrsdK;om;rsm;ukdom vlrsdK;pk pum;eJ@ pmayavhvma&;ukd awmif;qkd+yD;/ vlrsdK;pk
au'grsm;ukdawmh [efpmay/ [efpum;ukd olwkd@ukd,fwkdifu avhvmvkdpdwf&SdrS
avhvm&efqdkwJh ay:vpDukd ta&S@ajrmufppfa'o avhvma&;pmapmifwckukd
taxmuf txm;jyK+y;D ajymqkad qG;aEG;rdygw,f? 'Dawmh &JabmfO;D wifu ol 'Day:vpDudk
rawG@rdzl;ao;bl;vkd@ajymvkd@ u|efawmf &JabmfOD;wifukd tJ'Davhvma&;pmapmif
ay;cJhz;l ygw,f? 'DrSmawG@Eikd fwmu &JabmfOD;wif[m olrodwmukd rodwt
Jh a=umif;
trSet
f wkdi;f ajymum avhvma&;pmapmif awmif;,lavhvmoGm;wJh kd;om;ESrd cfh swJh
twk,pl &maumif;wJh vky[
f ef ygy?J
330 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

'DvkdyJ XmecsKyfrSm a&S@wef;ua&mufvmolrsm;xH olodcsifwmawGukd


pdwf&Snv
f uf &Snfwaeukew
f aecef; bmomjyefe@J ar;jref;avhvmaewmukdvnf;
t}urd af ygi;f rsm;pGm owd xm;rd/ awG@rzd ;l ygw,f? 'g[m ol&@J xufoefwhJ pl;prf;vkpd w
d &f @J
azmfjycsufvkd@q&kd if rrSm;ygbl;? uGejf rLepfqw
dk m k;d om;/ ESrd cfh swwfo lawGjzpf w,f?
a0zefa&;eJ@ rdrdukd,fukd,f a0zefa&;ukd vrf;pOfay:vpDawGrSm a&;om;azmfjyxm;
Hkoufouf r[kwfbJ vufawG@usifhoHk;jcif;ukd u|efawmfh awmfvSefa&;vufawG@
jzwfoef;r_twGi;f twk,pl &mtjzpf ygwaD cgi;f aqmifawG vufawG@usio
hf ;kH oGm;cJrh u
_ dk
tck&aJ bmfO;D wifta=umif; awG;aea&;ae&if;uae owd&vmrd wmukd tvsO;f oifv
h @dk
a&;jyvkyd gw,f?
&JabmfO;D wifuawmh ol&@J ukd,fwdik af &;twKy`wWd qkdif;pkrSonf ref[kdif;
qDo@dk rSm jrpf0u|e;f ay: u&ifrsm;eJ@ jzpfay:cJ&h wJw
h u
dk yf aJG wGtay: ol@&@J wm0efruif;
r_ukd 0efcHa&;om;xm;cJhzl;ovkd 'gukd bDbDpDtoHvGifhXme&J tifwmAsL;rSmvnf;
rdrdtoHeJ@ wku
d fkduf u&iftrsdK;om;rsm;ukd awmif;yefcJhzl;ygw,f? ('gukd tJ'Dumv
wkef;u w&GmvHk; rD;_d@cH&wJh&Gmu xGufajy;vGwfajrmufoGm;cJhwJh vli,fwOD;[m
,cktcg c&pf,efbmoma&;q&mwOD;jzpfae+y;D u&if-Arm pnf;vH;k nDnw
G af &;twGuf
'Dpum;ukd ausmufpmxGif;+yD; pkdufxx
l m;csifvkd@ Akdvf csKyfausmfaZm&J@ tJ'Dpum;eJ@
Akdvcf sKyfausmfaZm&J@ vufrSwu
f kd vmawmif;cJhz;l ayr,fh ta=umif; trsKd ;rsdK;a=umifh
AkdvfcsKyfausmfaZmvufrSwfukd ray;vkdufEkdifbJ AkdvfcsKyfausmfaZm&J@ rdrdukd,fukd,f
a0zefchw
J hpJ um;ukad wmh rD',
D mupum;ukd ,l+y;D vkyfygv@dk ta=umif;jyefvu
kd f &w,f
vk@d vnf; =um;zl;ygw,f?)
uGefjrLepfawG&J@ a0zefa&;eJ@ rdrdud,
k fud,
k af 0zefa&;usiho
f k;H r_udk qufvuf
wifjyygr,f? ArmjynfuGefjrLepfygwD wwd,uGef*&uf usif;yaepOfumvrSm
A[kdaumfrwDeJ@ Ekdiif Ha&;OD;aqmiftzGJ@0ifjzpfwhJ &Jabmfausmfjr(&ckdif)[m jzKwfxw
k f
owfumvtwGi;f ol@&@J trSm;ukd obmywdpifay:uae a0zefa&;ay;cJo
h vk@d &Jabmf
Aoef; (&Jabmfazaomif;) uvnf; tvHeD/ tvHjzLtjzpf ygwDESpfjcrf;uGJpOfrSm
oltvHeb
D uf ygomG ;cJ&h +y;D rdrt
d rSm;ukd odjrif+y;D ygwb
D uf jyefvnf a&muf&cdS &hJ yHt
k m;
a0zefa&;ay;oGm;r_awG[m ygwDacgif;aqmifawG&J@ *k%f,lp&m/ av;pm;twk,l
p&mtjzpf u|eaf wmfh &ifxrJ mS okdr;DS odrf;qnf;xm;ygw,f?
'g[m ta&S@ajrmufe,fpyfa'o u|efawmfh awmfvSefa&;oufwrf; 10
ESpfwmtwGif; &JabmfOD;wifeJ@ u|efawmf xdaw@G&or#ygyJ?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 331

(4)
&JabmfO;D wife@J txdtawG@enf;cJah yr,fh ol@ro
d m;pk0ifawGjzpfwhJ a':a': a':
oef;pde/f orD;a'guw
f mvSausmaf Zm(u|eaf wmfw@kd tac: a':_,Of)/ ukad tmifausmaf Zm
(u|eaf wmfwd@k tac: ukdjrarmif)/ ukakd usmfaZmOD; (u|efawmfw@kd tac: ukdcdik af tmif) /
ti,fa v; (u|efa wmf wkd @tac: ukd xGef ;jrwf) wkd @eJ @uawmh vk yfi ef; awG t &
xdawG@qufqrH a_ wGrsm;vS ygw,f?
a':a':uawmh u|eaf wmfu
h dk q&mr}u;D eJ@ vufxyfay;ol awmfveS af &;xJu
tar yg? a':a': uG,v
f eG o
f mG ;cJah yr,fh a':a':ukd t+rw
J rf;owd&aeygw,f? a':a':eJ@
ywfoufvkd@ &JabmfOD;wifu rif;wm0efausygw,fvkd@ rajymvkduf&wmukd
pdwrf aumif;jzpfrw
d ,fqdw
k hJ pum;eJ@ a':_,Of&@J ararwm0efausygw,f/ tm;vH;k
tay: wm0efausygw,f/ aus;Zl;wif ygw,fqdw
k hJ tvGr;f pmyef;jcif;av; qkdwJh
a':a':ok@d tvGr;f ajypmtkyaf v;xJu pum; wkid ;f rdrt
d rfd af xmiftay: wm0efauscw
hJ h J
av;pm;p&m/ *k%,
f pl &maumif;wJh rGejf rwfwhJ awmfveS af &; tdraf xmif&iS f trsKd ; orD;
}u;D wOD;tjzpf t+raJ v;pm; *k%,
f o
l mG ;&rSmyg? a':_,Of&@J tvGr;f pmyef;jcif;av;ukd
ESif;qDviG jf yifrS tckid t
f rm yHkEySd x
f w
k af 0Ekid af tmif aqmif&Gu&f if; u|efawmfw@kd wawG
a':a':tm; xm0& owd&vGrf;qGwaf er_awGudk azmfjycJh =uygw,f?
ukcd idk af tmifuawmh e,fpyfta&;tcif; rjzpfrt
D xd u|eaf wmfwm0ef,al ewJh
XmecsKyf uvmyfpnf;rSm twlwl yg0ifcJh&wmjzpfovkd ta&S@ajrmufppfa'o
wyf&if;wyfcGJtqifh EkdifiHa&;/ ppfa&;au'gausmif;rSm twlvkyfaqmifcJh&ygw,f?
e,fpyfta&;tcif; jzpfymG ;+y;D aemuf ygw&D @J aemufq;kH wyfz@JG jzpfwhJ trSwf 9 wyfzJ@G rmS
&Jabmfcidk af tmif[m a':_,Ofw@dk / ukx
d eG ;f jrwfw@dk u|eaf wmfw@dk wawGe@J twl ygwaD y;wJh
wm0efrsm;ukd xrf;aqmifzdk@ yg0ifcJhol jzpfygw,f? 1991 rSmawmh ta=umif;
trsd K ;rsd K ;a=umif h u|ef a wmf w k d @ wuG J w jym;pD jzpf o G m ;cJ h & ygw,f ? ck a wmh
oluG,fvGefoGm;cJhyg+yD? ol@&J@ aemufqHk;c&D; ol@psmyeukd usef&JabmfwcsdK@eJ@twl
u|efawmf wufa&muf a&pufcs tr#ay;a0+y;D ol@ukd aemufqHk; cGJcmG xm;&pfcJh&yg
w,f?
ukdjrarmifeJ@uawmh e,fpyfta&;tcif;rjzpfrD txufrSm azmfjycJhwJ
ta&S@ajrmuf ppfa'o EkdifiHa&;XmeeJ@ ppfOD;pD;Xmewdk@ yl;aygif;zGifhvSpfwJh ppfa&;
EkdifiHa&;ausmif;rSm twlwuG vkyfaqmifcJh&ygw,f? u|efawmfu tJ'Dausmif;&J@
Hk;tkyw
f m0ef,l&oljzpf+yD; olu tJ'Dausmif;rSm &efol@ ppft*FgpOf ykd@csol oifwef;
332 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

q&mtjzpf yg0ifc&Jh oljzpfygw,f? ta&; tcif;+yD;oGm;wJh aemuf uGJoGm;cJ=h uayr,fh


olvnf;ol,=Hk unf&mvkyf/ uk,
d fvnf;uk,
d f,Hk=unf&mvkyq
f w
dk Jh rwluJjG ym;r_rsm;ukd
tod t rS w f j yK&if ; vl y k * ~ d K vf t & 'D a e@txd ,cif u vk d y J tcif r ysuf ajym
qkdqufqaH eqJygyJ?
ukdxGe;f jrwfeJ@uawmh u|eaf wmfwkd@ 2 a,muf Xmewckwnf;r[kwfayr,fh
olw@dk wm0ef,al ewJh &efol@jzwfowif;vkyfief;ukd wpHkw&m wm0ef,lz;l oljzpfvd@k
tJ'Dvkyfief;ukd olwkd@eJ@twl vkyfcJh&zl;ygw,f? wu,fawmh &JabmfxGef;jrwf[m
&JabmfOD;wif rdom;pk0if wcsKd @eJ@ vufeufudik fawmfvSeaf &;xJ qif;oGm;+yD;aemuf/
r_id ;f &mjynfv
h y_ &f mS ;r_a=umifh ol tzrf;cHxm;&mrS vGwaf jrmufvmwmeJ@ ol@}uD;a':ukd
apmifha&Sm ufzkd@ ol@ycHk;ay:rSm usa&muf ae+yDqkdwJhtodeJ@ usL&SifwckrSm ol
tvky0f ifvyk &f if; a':a': a':oef;pdeu
f dk apmifah &Smufae cJo
h jl zpfw,f? &JabmfO;D wifu
om;orD;rsm;ukd ygwDu vkdt yfovkd pDrHcef@cGJ wm0efrsm; xrf;aqmifap&ef
rdcifygwDukdtyfESHvu
kd fygw,f? &Jabmf xGef;jrwf[m yefqef;a&mufa&mufcsi;f yJ
&JabmfOD;wifeJ@ a':a':twGuf teD;uyfjyKpkapmifha&Smufoltjzpf aexkdif&if;
wm0efxrf;aqmif&ef A[kXd mecsKyo
f @dk ac:,l+y;D vkyif ef;wckrmS wm0efay;tyfc&H olvnf;
jzpfygw,f? 'ga=umifh awmfveS af &;twGi;f &JabmfO;D wife@J a':a':ukd teD;uyf jyKpk apmifh
a&SmufcGifh&cJhwJh &ifuyfom;ygyJ? e,fpyfta&;tcif; jzpfawmhvnf; a':a': pdwf
xdcu
dk af ewmrd@k ygwaD cgi;f aqmifwOD;jzpfwhJ &Jabmfwif&u
D ukx
d eG ;f jrwftm; a':a':ukd
apmifha&Smuf&ef wm0efqufvufay;+y;D a':a':eJ@ twlaezk@d pDpOfay;xm;&mrS ygw&D @J
cufcw
J u
hJ mvrSm vkyif ef;wm0efawGudk qufvufxrf;aqmifz@dk ygw0D ifrsm;ukd ygwu
D
v_@H aqmf awmif;qd&k mrS u|eaf wmfw@dk ygw0D ifawGppk nf;+yD; ygw&D @J awmif;qkcd surf sm;ukd
wufupGm taumiftxnf azmf vHk;yef;wkdufcdu
k zf @kd trSwf 9 wyfzJ@G xlaxmif&mrSm
twl jyefvnfqkpH nf;cJh&ygw,f? ygwDwm0efrsm;ukd tcsdefwcsdefxd apmifhar#mf&if;
tajctaeray;vk@d trSwf 9 wyfz@JG jyefvnfzsuo
f rd ;f vku
d +f y;D ygwaD jratmufv#Kd ;oGm;rS
oleJ@ u|efawmf wuGw
J jym;pD jzpfomG ; cJw
h m jzpfygw,f?
'Dae&mrSm u|efawmfwkd@ twlraevkduf&ayr,fh OD;wifeJ@ a':a':wkd@&J@
av;pm;p&m orD;wOD;jzpfwJh pD;yGm;a&;wuUokdvfu q&mr a':pef;ausmfaZmukd
razmfjyvkd@ rjzpfygbl;? ol[m 8 av;vHk;ta&;awmfyt
Hk +yD;rSm u|efawmfwkd@ ygwD&J@
vkyfief;wcsdK@eJ@ ywfouf+yD; zrf;qD; xde;f odrf;cH&ol/ 'Dru
kd a&pDa&; wku
d fyGJ0ifcJholwOD;
jzpfygw,f? ol axmifuxGufvm+yD;aemuf rdbESpfyg;xH a&muf&Sd jyefvnf
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 333

qHpk nf;=uwJt
h ckdurf mS w,fvDzek ;f ay:uae pum;ajymqkd E_wfqufcGih&f cJyh gw,f?
a':_,OfeJ@uawmh txl;ajymp&m rvkad wmhyg? wavmu *sme,fwckrSm
&Jabmfoufcdik f a&;cJhovkd u|efawmfw@dk tpke@J uawmh wu,fah rmifESrt&if;tjcm
rsm;vkd &if;ESD;vSygw,f? ol@cifyGef; &JabmfoufckdifrSmvnf; ajratmufvkyfief;
wm0efrsm;eJ@rkd@ wESpfwESpfrSm &uf 20 wveD;yg;avmufom yefqef;rSm &Sdwmrkd@
a':_,Ofukd ulnDapmifha&Smufa&;[m use&f pfol u|efawmfwkd@ &JabmfawGtay:rSm
usa&mufvmcJhygw,f? 'ga=umifh yefqef;aps;ae@/ aps;}udKae@awGeJ@ a':&_,OftwGuf
aq;ausmif; tm;vyf&ufrsm;rSm rdbESpfyg;&Sd&m A[kdHk;ukd oGm;wJt
h cg tazmftjzpf
usef&Jabmf wa,mufESpfa,mufeJ@twl vkdufygykd@aqmifay;&wm rsdK;utp
u|eaf wmfw@dk ulnaD pmifah &Smuf tm;ay;cJyh gw,f? e,fpyfta&;tcif; jzpf+y;D aemufq;kH
101 ppfa'ovkd@ac:wJh ucsijf ynfe,fwae&m uefykdifwrD SmzG@J chw
J hJ trSwf 9 wyfzJ@G
jyef v nf z suf od r f; vkd u f &wJ ht xd u|ef a wmf w kd @ wawG [m a':_, Ofe J @ twl
vkyu
f idk v
f y_ &f mS ; cJ&h ygw,f? tJ'aD emufrmS awmh wa,mufwae&mpD jzpfomG ;um ,m,D
taea0;oGm;cJyh g w,f?

'gayrJh 'Dae@urBmh&mG vkd@qkdaewJhacwfrSm u|efawmfwkd@vnf; =um=umtae


ra0; cJ=h uygb;l ? w,fvzD ek ;f eJ@wzkH tifwmeufuwrsKd ; tquftoG,f trsKd ;rsKd ;eJ@ tjyef
tvSeq
f ufo,
G cf iG ahf wG &vmcJjh yefygw,f? 'ga=umifh urBmEh pS o
f pf ul;vkt
d cgrsKd ;/ ArmhEpS f
opfu;l vkd tcgrsKd ;/ &JabmfO;D wif&@J arG;ae@vt
dk cgrsKd ;rSm &JabmfO;D wifo
f ufawmf&mausmf
334 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&Snyf gapa=umif; ta0;uae qkawmif; uefawmhjcif;rsKd ;eJ@ ygweD @J awmfveS af &;&J@ ae@x;l
ae@jrwfawGrmS txl;ojzifh tjyeftvSef ajymqkd E_wcf eG ;f quf tm;opfavmif;ay;avh
&S=d uygw,f?
txl;ojzifh u|eaf wmf a':_,Ofudk txl;tm;ay;avh&w
dS muawmh u|eaf wmf
wk@d [m Ak'b
< mom0if rdbrsKd ;k;d u qif;oufvmolawGjzpf=uawmh awmfveS af &;wm0ef
xrf;aqmif&if; rdr&d @J rdbESpyf g;udk vku
d yf gjyKpkapmifah &SmufciG &hf jcif;[m tifrwef uHx;l
vSygw,f? 'DtwGuf *k%f,0l rf;omrdw,fvkd@ r=umr=umajymavh&dyS gw,f? wcsed f
wnf;rSmvnf; &JabmfOD;wif[m Armjynf&J@ ouf&Sdorkdif;tbd"meftjzpf ygwDu
&JabmfawG odvw
dk hJ orkid ;f qkid &f m jy\emrsm;ukd ar;jref;ae&wJh ygw&D @J ouf&dS orkid ;f pm
tkyf}u;D tjzpf u|eaf wmfw@dk ESpfa,muf w,fvDzek ;f uae wifpm;ajymavh&d+S yD; OD;wif
touf&n
S &f n
S f aexkid Ef idk af &;twGuf wm0ef,al qmif&u
G af e&r_twGuf yifyef;or#udk
tm;ay;ESpfodfrfh tyef;ajyapcJyh gw,f? &JabmfO;D wiftm; ygwaD cgif; aqmifwa,muf
tjzpfe@J a&m bcifwa,muftjzpfe@J yg tckvkd touf&n
S af tmif jyKpk aqmif&Guaf y;
cJw
h hJ a':_,Ofudk awmfveS af &;wm0ef ausyGefco
Jh t
l jzpfeJ@a&m/ wm0efausyGefwJh orD;
aumif;wa,muftjzpfyg u|eaf wmfw@dk ESv;kH om;rSm xm0pOf ur`n;f xk;d xm;rSmyg?
wu,fawmh &JabmfOD;wife@J a':a':a':oef;pdefwd@k rdom;pk[m tcuftcJ
trsKd ;rsKd ; qif;&J'u
k t
Q zHzk /kH twuftqif; tauG@taumuftrsKd ;rsKd ;/ a=uuG0J rf;enf;p&m
tzHzk u
Hk dk wkdi;f &if;om;aygif;pHk jynfolw&yfvk;H enf;wl &ifqidk af usmef if;&if; Armjynfudk
ppftm%m&Sif tarSmifxak tmufu vGwfajrmufa&;twGuf awmfvSew
f u
kd yf 0JG ifchw
J hJ
awmfveS af &;tdraf xmiftjzpf u|eaf wmfw@dk rSww
f rf;wif ur`n;f xk;d oGm;&rSmjzpfygw,f?
(5)
tckawmh &JabmfOD;wif[m touf 93 ESpf t&G,frSm obm0w&m;&J@
ra&SmifvJ$ Ekid fwJhw&m;twkdi;f 2012 atmufwb
kd m 10 &uf eHeuf 3 ; 30 em&Dcef@u
,leefjynfe,f/ ulrif;+rdK@awmf aq;Hw
k ckrSm uG,v
f eG fomG ;cJhyg+y?D
ol[m i,f&G,fEke,fwJh touf 18-19 ESpft&G,f q&mtwwfoif
ausmif;om; b0upwif+yD; ArmjynfEdik if Ha&; ZmwfcHkay:rSm pwifvy_ f&Sm;cJ&h mrS tck
touf 93 ESpt
f &G,x
f d ol@b0woufwmvH;k ESpaf ygi;f 70 ausmw
f ikd w
f idk f rem;rae/
rarmryef; aqmif&u
G cf w
hJ Jh woufwmjzpfw,f?
ol@&J@woufwm[m Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 335

ausmif;om;or*~ twGif;a&;rSL;tjzpf 1300 jynfhta&;awmfyHkwGif


yg0ifvmjcif;eJ@ wqufwnf; wkd@Arm tpnf;Hk;tzGJ@0if ocifa&$jzpf
vmjcif;(1938-39)
acwfrw
D yfrawmfxal xmifa&;twGuf *syefppfynmoif &Jabmfo;kH usyd 0f if
jzpfvmjcif; (1941)
wyfrawmfxlaxmifa&;twGuf AkdvfcsKyfatmifqef;eJ@twl ta&;ygwJh
tcef;uu yg0ifchjJ cif;(1942)
*syefawmfveS fa&;twGuf (zwyv) xlaxmifa&;rSm ta&;ygwJhuu
yg0ifcjhJ cif;(1944)
zufqpf*syefawmfveS af &;ppfwidk ;f trSwf 4 &J@ wkid ;f rSL;tjzpf wm0ef,cl &hJ jcif;
(1945)
ArmjynfuGejf rLepfygwD 'kw,
d uGef*&ufwGif A[kdaumfrwDtjzpf ta&G;
cH&jcif;(1945 Zlvdik f 20)
aeol&ed t
f pnf;ta0;wGif wEkid if v
H ;kH nDnw
G af &;tqkw
d ifoiG ;f jcif; (1945
=o*kwf 19)
uENpD mcsKyftwGuf Akv
d fcsKyfatmifqef;/ ocifoef;xGef;wkd@eJ@ twlwuf
a&mufjcif; (1949 pufwifbm 6-7)
wkwjf zLulrifwefusL;ausmrf _ukd bk&ifah emifppfqifa&;/ &ef}uD;atmif
ppfqifa&;wk@d jzifh wku
d fxw
k fEdik cf jJh cif; (1954)
jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;/ wkwfjzLusL;ausmfr_ qef@
usiaf &;eJ@ e,fcsq
J ef@usiaf &;twGuf q&m}u;D ocifu,
dk af wmfrid_ ;f eJ@ vufwJG
aqmif&u
G fjcif; (1961)
rdom;pk0ifwcsKd @eJ@twl ArmjynfueG fjrLepfygwOD D;aqmifwJh vufeufuikd f
wku
d yf JG twGi;f qif;vmjcif;ESihf A[kpd pf aumfr&Sif tzG@J 0ifjzpfvmjcif; (1976
Zlvidk f 20)
ArmjynfuGefjrLepfygwD wwd,t}udrfuGef*&uf&J@ A[kdaumfrwDtjzpf
jyefvnfta&G;cH&jcif; (1985) pwJh rsm;jym;vSwJh wm0efawGukd
jynfcspfyk*~dKvfwa,muft aeeJ@a&m uGe fjrLepfwa,muft aeeJ@yg
us&mae&m us&m wm0efukd xrf;&Gucf w
Jh hw
J oufwmjzpfw,f?
336 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

e,fpyfta&;tcif;jzpfwt
hJ cg ygwAD [ked @J twl wzufEidk fio
H @kd xGucf Gm vmcJh
&mu tajctae&J@ vkt
d yfcsuaf tmufrmS ygw&D @J em,utzG@J 0iftjzpf xrf;aqmif&if;
aemufrsKd ;qufopf acgif;aqmifrsm;twGuf ygwDA[kdokd@ vkdtyfwhJ t}uH^m%frsm;
ay;jcif;/ awmfveS af &; tusK;d pD;yGm;twGuf a&;om;jcif;/ xkwjf yefjcif;/ tifwmAsL;yHpk eH @J
a[majymjcif;pwJh tvkyfawGukd aemufqk;H xGuo
f uftxd tqufrjywf vkyaf qmif
oGm;wJh &moufyef awmfveS af &;orm;}uD; jzpfygw,f?
&JabmfOD;wif[m Armjynf&J@ trsdK;om;ol&Jaumif; tmZmenfAkdvfcsKyf
atmifq ef;&J@ tm;txm;&qHk; &JabmfoHk;usdyf0if vufHk;wqljzpf+yD; 1300
jynft
h a&;awmfyu
kH ay:xGuv
f mwJh ArmjynfEidk if aH &;&J@ yxrrsKd ;qufxu
J ocifoef;
xGe;f / ocifAodef;wif pwJhacgif;aqmifawGvkd wjynfv;Hk vuQ%maqmifwJh Armjynf
uGejf rLepfygw&D @J aemufq;kH vufusef A[kad cgi;f aqmifwOD; jzpfygw,f? olu,
G v
f eG o
f mG ;
jcif;eJ@ ywfoufvd@k ygwD&@J ajyma&;qdck Gi&fh o
Sd lu ajym=um;cJo
h vkd ygweD J@ jynfolvx
l k
twGuf trSew
f u,fyJ }u;D rm;wJh qH;k H;_ r_jzpfygw,f?
trS e f w u,f v nf ; &J a bmf O D ; wif [ m Armjynf r k d ; aumif ; uif r S m
xGef;vif;awmufycJhwJh =u,f}uD;wvH;k yg? 'D=u,f}uD;[m tckawmh rk;d aumif;uifu
auusc&Jh yg+yD? tckvkd auusoGm;cJah yr,fh ol@&w
J oufwm vkyfaqmifcsufawGeJ@
ArmjynfolawG&J@ ESvHk;om;ukd tvif;a&mif;ul;nday;cJhyg+yD? ArmjynfolawG[m
olwkd@rsdK;qufu ul;nday;vkdufwJhtvif;a&mif&J@ vrf;jyr_eJ@ 'Drkdua&pDopfEkdifiH
xlaxmifa&; c&D;vrf;ukd qufvrS ;f oGm;=uygvrd rhf ,f?
&JabmfOD;wif[m aemufqHk;txd rdrd,Hk=unfcsufeJ@ rdrdygwDtwGuf
bmtqifhtwef; bm&mxl;pnf;pdru
f rkd S xnfrh wGufbJ wkdi;f jynfeJ@ vlrsdK;twGuf
ukd,u
f sKd ;riJh trsm;tusdK;oufouf/ rdcifygw&D J@ &ifciG frSm tpGrf;ukef ausauseyfeyf
(tpGrf;ukef ausauseyfeyf) aqmif&GufoGm;wJh uGefjrLepfwa,muf&J@pdwf"mwfeJ@
uGejf rLepfwa,muf&@J vyk [
f efawGudk pku
d x
f o
l mG ;cJyh g+y?D ol@&@J pdw"f mwfe@J vky[
f efawGudk
twk,l avhvm&if; u|eaf wmfw@kd [m tzdEydS cf jH ynfow
l &yfv;kH eJ@twl 'Dru
kd a&pDopf
Ekid fix
H laxmifa&;twGuf rdru
d ,
dk fudk jyKpkysKd ;axmifomG ; =u&ygvrd Ohf D;r,f?
&JabmfOD;wif&J@ vkyf[efeJ@ &JabmfOD;wif&J@ pdwf"mwfawG xm0pOf O'gef;
wGifygap? ?
&J a bmf a tmifv G i f
{+yD 12/ 2013?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 337

&JabmfO;D wifohkd
trSww
f &

&JabmfrDem
(1)
&JabmfOD;wifwkd@ rdom;pkeJ@ u|efrwkd@rdom;pk[m 1993 ckESpf 'DZifbmv
wzufEkdifiH ulrif;+rdK@a&mufrS qHk=uwmyg? tJ'aD emufykdif; awmufav#muf twlwl
aecJ=h uwm ESpaf ygif; 19 ESpf avmuf =umcJhygw,f?
'Drwkdirf D u|efr odxm;wmu &JabmfO;D wif[m om;orD;rsm;eJ@twl/ Arm
jynfueG jf rLepfygwD acgi;f aqmifwhJ vGwaf jrmufe,fajr ta&S@ajrmufppfa'ook@d 1976
ckEpS u
f a&muf&v
dS ma=umif;? a&mufvm+y;D odyrf =umcif wkid ;f jynfo@dk wifjycsuu
f dk Akv
d f
rSL;csKyfa[mif;ausmaf ZmemrnfeJ@ xkwfjyefcw
hJ ,fqw
dk hJ tcsufawGygy?J
'Dxw
k jf yefcsupf mapmifudk u|erf zwfczhJ ;l ygw,f? ol[m ukv
d edk eD ,fcs@J qef@usif
a&;/ vGwfvyfa&;/ zufqpfawmfvSefa&;wkdufyGJ umvwav#mufv;Hk rSm xl;c|eaf jymif
ajrmufpmG wm0efxrf;aqmifcJhwJh wyfrSL;aumif;wOD;jzpfa=umif;/ vGwfajrmufa'o
okd@a&muf&dv
S m+yD; ygwAD [kd ppfa&;aumfr&Sif0ifwa,muftjzpf wm0ef,al ew,f
qdw
k mukdvnf; odxm;cJ&h ygw,f?
1993 ckESpf 'DZifbmv 15 &ufae@ u|efrwkd@rdom;pk wzufEdik if H ulrif;+rdK@
a&mufwaJh e@rSm u|efr &JabmfO;D wifudk yxrqHk;t}udrf jrifzl;wmyg? &JabmfOD;wifukd
338 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

awG@vkduf&wm wcgrS rawG@zl;rjrifzl;


aom oleJ@rwlbJ cifrif&if;ESD;pGm E_wf
qufygw,f? wu,fh omref &Jabmf w
a,mufeJ@rjcm; acgif;aqmif}uD; wyfrLS ;
}uD;wa,muf&J@ [efyeftrlt&m vH;k 0
rawG@&yg? pum;ajym&mrSmvnf; u|ef
awmfe@J cifAsm;vk@d yJ oH;k E_e;f ajymqkyd gw,f?
wcgrS rif;eJ@ig ajymwm r=um;cJrh dbl;yg?
pum;ajym&mrSm tvGef csKd omvSygw,f?
u|efrwkd@uawmh tajymtqkd
=urf;oavmuf t&,ftarmvnf; odyf
oefygw,f? pum;ukd csKd csKd omom rajym
wwf=uygb;l ? txl;ojzifh &Jabmfrcif (&J
abmfwkdufatmif&J@ZeD;)eJ@ u|efrwkd@ ESpf
a,mufyg? tJ'ga=umifh &JabmfO;D wifu
olw@dk =unf&h wm pdwn
f pfp&mr&Sb
d ;l eJ@ wl
w,f? t+rJwrf; olw@kd &,foaH rmoHawG
=um;=um;ae&w,fv@kd ol@orD;ukd ajymjy
wwf w,f ? ol @orD ; u u|ef r wk d hE S p f
a,mufudk jyefajymjyzl;ygw,f?
naewdkif; rcifeJ@u|efrwkd@ 2
a,muf t+rw
J rf;vkv
d dk &JabmfO;D wiftrd f
ukd oGm;oGm;+yD; rkdao rav;pm;vkd@ r
[kw fyg? kdaoav;pm;aomtm;jzifh
pvku
d f/ aemufvkduf vkyfavh&Sdygw,f?
ol@udk pvku
d f aemufvku
d v
f yk w
f t
hJ "du
&nf&,
G fcsuu
f awmh ol@touf 90 ESpf
jynf+h yD; aemufydik ;f rSm wjznf;jznf; rod
rom OD;aESmuf todtmHk rSwf^m%f
wcgwav arhpjyKvmygw,f? tJ't
D od

tmHk rSw^f m%f rarh&avatmif &nf


&G,cf sujf zifh oGm;+y;D pvku
d /f aemufvku
d f
OD;aESmufE_d;qGay;jcif; jzpfygw,f? 'gukd
&JabmfOD;wif rsufpdaemufwmeJ@ wlyg
w,f?
OD;wif xrif;pm;+y;D +yv
D m;vk@d
ar;&if -[kwu
f hJ pm;+yD;+yDAsm
bm[if;pm;ovJ ajymygO;D OD;
wifvk@d xyfar;vku
d v
f @dk &&dS if rodawmh
bl;? arhoGm;+yD? rrSwfrdawmhbl;vkd@
ajym+y;D ol@orD;bufudk rsupf d uv,fu
v,f vSnfh=unfh+yD; +yHK;&,faeygw,f?
ol@orD;u ab;uae bm[if;pm;w,f?
ajymygazazvk@d qrdk S csucf si;f bm[if;
pm;w,f vdk@ jyefajymygw,f?
aemuf u|efrwkd@ ol@tdrfomG ;
+yDqk&d if yxrOD;qHk; ar;aeus ar;cGe;f u
OD;wif u|efrb,fov
l J? u|efremrnf
rSwfrdovm;vdk@ ar;&if rrSwfrdbl;?
arhomG ;+yDvk@d ajzw,f? rcifemrnfus
awmh b,ftcsed af r;ar; rSwrf yd gw,f? 'g
a=umifh u|efru u|efremrnf rrSwf
rd&ifpdwfqkd;w,faemf OD;wifvkd@ ajym
vkduf&if +yHK;+yHK; +yHK;+yHK;eJ@ ol@orD;buf
vS n f h = unf h j yef y gw,f ? ol @ orD ; u
rcifeJ@wGJwJhol? rD - b,folvJvkd@
ajymvkdufawmh - rDemqk+d yD; csucf sif;
ajzvkduf+yD;awmh tm;&yg;& &,farm
wwfygw,f?
&JabmfOD;wif[m tifrwefrS

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 339

=unfndKav;pm;xkdufwJh acgif;aqmif
au'gaumif ; wa,muf j zpf y gw,f ?
u|erf u ol@udk acgi;f aqmifwa,mufvdk
=unfndKav;pm;+yD; tazwa,mufvdk
vnf;cspcf ifygw,f? b,favmuf}uD;wJh
acgi;f aqmifau'gjzpfjzpf Z&mqdw
k hJ tkjd cif;
w&m;/ emjcif;w&m;/ aojcif;w&m;ukd r
vGefqefEkdifwma=umifh olcspfaom rd
om;pk om;orD;ajr;rsm;eJ@ &Jabmfrsm; jynf
oljynfom;rsm;ukd xm; &pfc+hJ y;D 2012 ckEpS f
atmufwb
dk mv 10 &ufae@ eHeuf 3; 30
em&Dcsed rf mS touf 93 ESp&f dS &JabmfO;D wif
[m u|efrwd@k tm;vHk;eJ@ xm0pOf cGJcGm
oGm;cJyh g+y?D
&JabmfOD;wif tckaemufqHk;
wacguf aq;Hw
k ufwn
hJ rSmawmif u|erf
eJ@rcifo@l trd o
f mG ;+y;D pvdu
k /f aemufvu
dk f
eJ@/ oluvnf; oGm;wusdus0d g;vkd@ (olu
aemufyikd f;rSm t+rJ oGm;}udwfaewwfyg
w,f)? 'Dtcsdet
f xd aumif;aumif;rGef
rGef&Sdygao;w,f? ol tdyf&m0ifoGm;wJh
tcsdeftxd aumif;aumif; aeaumif;
aeyg ao;w,f? ol tdy&f m0ifomG ;wJt
h cg
tcef;xJxd u|erf wdk@wGJac:oGm;+yD;awmh
ukwifay:wifay;+yD;rS u|erf wkd@ tdrfjyef
=uygw,f?
tJ'n
JD rSm OD;wiftdyfcsif+yDvm;
ar;awmh/ rtdyfcsifao;bl;qkd+yD; awmf
awmfeJ@ tdy&f mr0ifbl;? ol@orD;eJ@ u|efr
wkd@u ol@ab;rSm xkdifae=u&if; &,fp&m

armp&m ajymqkd&,farmae=uawmh ol
uvnf; vkduf&,faeygao;w,f?
aemufw&uf reufusawmh
azaz nu tzsm;wufvkd@ ta&;ay:
aq;Hw
k ifvu
dk &f +yjD zpfa=umif; ol@ orD;
&Jabmf,
_ Of aq;Hu
k ae zke;f vSr;f qufrS
u|efrwkd@ od=uygawmhw,f? u|efrwkd@
tm;vH;k tHt
h m;oifv
h @dk nwke;f uawmif
aumif;aumif;rGefrGef &Sdygao;w,fvkd@
ajymrd=uygw,f?
olenf;enf; oufomvmvkd@
ta&;ay:tcef;uae k;d k;d tjyifvel mcef;
ajymif;vmwJhtcsdef u|efrwacguf oGm;
=unfhygw,f? tJ'Dwkef;u pum;awmf
awmfenf;aeyg+yD? 'gayrJh u|efrwkd@ukd
aumif;aumif; rSwrf yd gao;w,f? 'Dwcg
awG@&jcif;[m aemufq;kH jzpfr,fv@dk rxif
rdyg?
u|efr pdwftxdckduf&qHk; ,l
usHK;r& tjzpfqHk;uawmh u|efrwkd@[m
ol@em;rSm oleJ@ teD;uyfqk;H &SdaevsufeJ@
tajctaet&a=umifhqdkwJh ta=umif;
jycsut
f rsKd ;rsKd ;jzifh &JabmfO;D wif&@J aemuf
qH;k rD;o+*K [fjymcs&mrSm vku
d yf gy@dk aqmif
cGifh/ OD;nwftav;jyKcGifh/ kyfuvmyf
ukad wmif =unfch Girhf &jcif;ukd tvGef pdwf
xdcu
dk af =uuGJ 0rf;enf;rdygw,f?
(2)

340 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

2004-2005 ckEpS f umvwke;f

u u|efrcifyGef;onf &Jabmfazaomif;
ausmufuyfuifqm cGJpdwfr_cHxm;&+yD;
a&m*ga0'em jyif;jyif;xefxef cHpm;ae&
vk@d r=umr=um aq;Hw
k ufa&muf aq;uk
or_cH,lae&ygw,f? 'Dumvtawm
twGi;f &JabmfOD;wifw@kd om;tzvnf;
u|erf wkd@e@J tcef;2cef;/ 3cef;ausmf vlem
ukwifrSm yHkreS f aq;vmppfaq; ukor_
jyKvkyfavh&Sdygw,f? tJ't
D cg ol@orD; &J
abmfa':_,Ofu ae@vnfae@cif; ol@taz
em;aewJt
h csed frmS ol@tazukd u|erf tm;
rSm=um; tyfxm;cJh+yD; tvkyfudpPawGeJ@
tjyif xGufoGm;avh&dyS gw,f?
u|efrvnf; &JabmfOD;wif tdyf
&mxvk@d &&dS if pm;zk@d aomufz@kd aumfzD rke@f yJ
oa&pmrsm; tqifoifh jyifay;xm;yg
w,f? olxvm+y;D rsuEf mS opf taygt
h yg;
oGm;+yD;aemuf wzufu aumfzaD omuf
rkef@pm;&if; &JabmfoHk;udsyf0if&Jabmfrsm;
1941 ckESpf *syefppfoifwef;wufcJhpOf
umvwke;f u tawG@t}uKH tjzpftysuf
ta=umif;rsm; u|erf ukd pdw&f n
S v
f uf&n
S f
tm;&yg;& ajymjywwfygw,f? tJ'u
D m
vtxd &JabmfO;D wif&@J use;f rma&;eJ@rw
S f
^m%f awmfawmf aumif; ygao;w,f?
&JabmfO;D wif[m *syefzufqpf
awmfvSefa&;/ *syefppfavhusifha&;oif
wef;ta=umif;awG ajymrd+yDqkd&if pdwf
tm;xufoefpmG +yKH ;&$iv
f ef;qef; wufu
vmum em&DeJ@cs+D yD; rem;wrf;ajymEkdiyf g

w,f? u|efruawmh ol@ab;em;rSm xkdif


em;axmifc&hJ ygw,f? 'gayrJh u|erf &J@ tm;
enf;csuu
f yifu,
dk ^f m%f&nf xkid ;f wm
uwa=umif;/ ,Ofaus;r_a&csdef edrw
fh m
uwa=umif; olajymjywJht a=umif;
t&mrsm;ukd odyf em;rvnfcyhJ g?
&JabmfOD;wifu u|efreJ@wif
ruygbl;? u|efrom;eJ@vnf; ajymwwf
ygw,f? u|efrom;u &mZ0iforkdif;
a=umif; pmayrsm; pdw0f ifpm;w,f? Arm
jynfu &mZ0iforkdif; pmtkyfrsm;xJrS
wkwv
f dk bmom jyefxm;wJ/h olzwfz;l
wJ h pma&;q&mawG & J @ pmayrsm;t
a=umif; &JabmfOD;wife@J Armpum; ryDr
oeJ@ ar;vnf;ar;&if; olodxm; zwfzl;
xm;wJh &mZ0iforkid ;f pmrsm;ukd jyefajym
jyygw,f?
Armjynfudk ukv
d ekd eD ,fcs@J vuf
atmuf/ zufqpfvufatmufw@dk rS vGwf
ajrmufapa&;twGuf awmfveS f wku
d fyGJ
0ifcw
hJ /hJ a&S@wef;rS rwfrwfrm;rm; &yfum
&efou
l dk tEkid rf cH t_;H ray;wJh pdw"f mwf
eJ@ &JprG ;f owWdajymifajrmufpmG yg0if wku
d f
ckducf w
Jh Jh ol&Jaumif;wOD;u 'Dvdk cifrif
&if;ESD;pGm ajym+y+yD; em;axmifciG h&f cJh wm
awGudk u|erf txl; *k%,
f 0l rf; ajrmufrd
ygw,f?
u|efr rSwfrdwm olajymwJht
xJ Akv
d fcsKyfae0if;ta=umif; ygygw,f?
Akv
d fae0if;[m Ekid fiHa&;t& tuif; odyf

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 341

yg;+y;D ^m%fe^D m%feuf odyrf sm;w,f? ol@


ukd,fusdK;twGufqdk bmrqkd vkyfwwf
a=umif; ajymw,f?
aemuf &Jabmfo;kH usyd 0f ifwOD;jzpfwhJ
Akdvjf rifhatmifta=umif; ajymjyygw,f?
Akv
d jf rifah tmifta=umif; ajymwmawGudk
awmh awmfawmf rSwfrdygw,f?
Akdvfjrifhatmifu t&uf t
vGeftu|H }udKuf+yD; xrif;[if;csuf odyf
awmfa=umif; ajymw,f? [kid feef;u|e;f &J
abmf o H k ; usd y f 0 if oif w ef ; om;rsm;
aomufzdk@twGufqkd+yD; t&uf bD,m
aq;vdyfbl;rsm;ukd r=umr=um a0iS ay;
urf;ygw,fwJh? 'gayrJh &JabmfO;D wifu
t&ufaq;vdyfraomufwwfa=umif;/
'ga=umifrh @dk ol&aoma0pk bD,m t&uf
ykvif;rsm;ukd t&uf}udKufwJh ol tifr
wef cifrif&if;ESD;wJh Akdvjf rifah tmiftm;
ay;urf;cJyh ga=umif; ajymjyw,f?
aemuf olwkd@ ppfavhusifha&;
oifwef;umvu w&uf vl 2 a,mufpD
tvSnu
fh sjzifh xrif;csufwm0ef,l csuf
jyKwf=u&w,f? &JabmfOD;wifeJ@ Akdvjf rifh
atmifrSm xrif;csuftvSnfh wm0ef
r=umr=um twl uswwfw,f? 'gayrJh
&JabmfO;D wifu bmxrif;[if;rS rcsuf
jyKwfwwfbl;wJh? tJ'ga=umifh Akdvfjrifh
atmif ckid ;f or# tukef ulnv
D yk u
f idk f ay;
cJh&w,f? Akdvjf rifhatmifu xrif;tkd;ukd
a& b,fESpfcGuf cyfxnfh/ qefb,f

avmufxnfq
h kd xnfh+yD; xrif;tkd;}uD;
wnfxm;&w,f?xrif;tk;d }u;D wnfxm;
+y;D awmh xrif;usurf usuf xrif;tk;d csv@dk
&r& odEikd zf k@d a,mufruku
d idk fum xrif;
ukd aumf,loGm;+yD; wjcm;ae&mrSm xkid f
aewJh AkdvfjrifhatmifxH oGm;oGm;jy&
w,fvd@k w[J[&J ,farm&if; tm;&yg;&
ajymjyygw,f?
aemuf olwd@k t&m&Sd pwkdcef;
xJu ,lvmwJh bD,m t&ufyv
k if;rsm;
ukd &JabmfOD;wiftm; a&acsmif;xJxnfh
a&pdrfcdik ;f w,f? bD,mt&ufyv
k if;rsm;
at;oG m ;awmhr S xkwf ,laomuf =u
w,f? tJ'Dwek f;u a&cJaowWm r&Sdao;
bl;vdk@ &JabmfOD;wifu ajymjyw,f? ol@
twGuf(&JabmfOD;wif) bD,mt&uf
raomufwwfwma=umifh acsmuvuf
,lau|;ygw,f? tJ'Dtcg olwd@k tvGef
aysmf&i$ =f u&a=umif; ajymjyzl;ygw,f?
&JabmfoHk;udsyf0if &Jabmfrsm;
[kdief efu|ef;/ *syefppfavhusifha&; pcef;
rsm;rSm jyif;jyif;xefxef =urf;=urf;wrf;
wrf; pGe@f peG @f pmpm; oif,cl &hJ a=umif;/ *syef
q&mrsm;u olw@dk udk kid ;f pkid ;f armufrmpGm
qufqjH yKrlcrhJ e_ @J &Jabmfwa,mufvnf;
*syef q&mwa,muf&@J yg;ku
d fjcif; cHch&J
a=umif;vnf; ajymjywJhtxJ ygygw,f?
Akdvfjrifhatmift a=umif; quf
ajymjyygao;w,f? Akdvfjrifhatmif[m
oli,fpOf uav;b0rSm ynmaumif;

342 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

aumif; oif,lciG fh r&cJw


h ma=umifh wcgwav rdru
d ,
kd fudk,f odrif ,faompdwf 0if
wwf+yD; t&ufaomuf/ t&ufr;l &if pdwrf xdef;Ekdi/f pdwq
f ;kd +yD; qlqlyyl v
l kyfwhJ tusifh
&Sdaew,f? ol 'Dvdk qlylaomif;usef;jcif;tm;jzifh &Jabmfrsm;udk taESmifht,Suf jzpf
apw,f? &Jabmfrsm;u ol@udk tjrifr=unf=u/ pdwfnpf=u&w,f? ol 'Dvkd rl;+yD;
&rf;um;wm t}urd }f urd jf zpfvmwJw
h ae@rmS Akv
d cf sKyfatmifqef;em; a&mufomG ;ygw,f?
Akdvcf sKyfatmifqef;u ol@tcef;xJac:,l+yD; jypfwifa0zef owday;ygw,f? tJ'Dtcg
Akdvjf rifhatmiftwGuf ykdqd;k oGm;wmu &Jabmfrsm;tm;vH;k 'Dta=umif; odoGm;ukef
=uwmygyAJ smvk@d pdwfraumif;pGm ckvq
dk ufajymjyygw,f?
Akdvjf rifhatmif[m ol tifrwef=unfnKd av;pm;wJh Akv
d fcsKyfatmifqef;u
ol@ukd ac:,l owday; jypfwifc&H r_udk rcHr&yfEidk /f pdwx
f dcdu
k f 0rf;enf;oGm;+y;D rsu&f nf
wayguaf yguf pD;usvm+y;D acgi;f iku
d pf u
dk cf sum Akv
d cf sKyfatmifqef; tcef;rSae ajy;xGuf
oGm;+yD; ol@tcef;xJ wef;ajy;0ifomG ;ygw,f?
'Daemuf odyfr=umrDrmS wif Adkvfjrifhatmiftcef;rS aoewfo=H um;&ojzifh
ajy;0if oGm;=unfw
h t
hJ cg Akv
d jf rifah tmif OD;acgi;f rSmaoewf'%f&mESihf arSmufvsuf ao
qH;k aewmukd 0rf;enf;a=uuGzJ ,
G f jrifawG&a=umif; ajymjyygw,f?
'gawGuawmh u|efr rSwfrx
d m;wJh &JabmfOD;wif&J@ ajym=um;csurf sm; jzpfyg
w,f?
&JabmfreD m
2013 rwfv 2 &uf?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 343

Adv
k c
f sKyfausmfaZmodhk trSww
f &
&Jabmfcifarmif0if;
(1)
zqyvacwf 1950 ckEpS rf sm;aemufyidk ;f rSm wkwjf zLulrifwefwyfawG Armjynfbufudk
usL;ausm0f ifa&mufvmygw,f? 1952 ckEpS w
f ESpv
f ;kH ArmjynftwGi;f ykid ;f a&mufatmif
wkd;csJ@0ifa&muf+yD;aemuf 1953 ckESpfwGif Armhwyfrawmfukd ae&mtESH@tjym;rSm
pwifwkdufcdu
k v
f mygw,f? wcsdew
f nf;rSm weoFm&D yifv,fbufuae azmfrq
kd m
(xkdi0f rf) eJ@ wkdufdu
k f oabFmvrf;zGi+fh y;D olwd@k tiftm;wkd;cs@J a&;ukd }uKd ;pm;vmw,f?
&Srf;jynf tv,fykdif; tcsuft csmuswJh rkdif;&SK;/ rkdif;atmhukd pwifwkdufckduf
odrf;yku
d f=uw,f? u,m;jynfe,f vGdKifaumfukd wku
d fckdufvmw,f? rkid f;yefukd 1953
azazmf0g&DrSm wkdufckduf odrf;ykdufoGm;EkdifcJhw,f? Armjynfajrmufykdif; wkwfArme,fpyf+rdK@awGjzpfwJh rlq,f/ =uLukwf/ rkdif;,k+rdK@awGukdvnf; w+ydKifeufwnf;
wku
d cf u
dk v
f mw,f?
tJ'v
D dk wkwjf zLulrifwefwyfrsm; ArmjynfwiG ;f usL;ausm0f ifa&muf vmr_
tay: vlxku tHkuqef@usifvmygw,f? ygvDref'Drkdua&pDacwfvnf; jzpfvkd@
wpHkw&m 'Drkdua&pD &Sdaeao;+yD; pme,fZif;vGwfvyfcGihv
f nf; toifhtwifh &Sdaevkd@
344 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

wkd;wufwJhpmapmifrsm;/ vuf0Jpmapmifrsm; xkwaf 0cGihf wpHw


k &m &SdaeEkid fvkd@ jynf
olvlxk}uD;u Ekd;=um;aeygw,f? 'ga=umifh 'DtE&m,fukd ajz&Sif;&ef wifjyawmif;qkd
vmaeygw,f?
'ga=umifh zqyvtpkd;&[m wkwfjzLusL;ausmfr_ukd wkdufxkwf&ef pDrH
pkid ;f jyif;um 1953 ckEpS t
f wGi;f wyfrawmfu wkwjf zLusL;ausmo
f rl sm;ukd ae&mtES@H rmS
jyefvnfwkdufckduf odrf;,lcJhygw,f? tJ'Daemuf rkdif;wHk/ rkdif;qwfvGifjyifukd jyef
vnford f;yku
d f&ef qkd&S,v
f pfxdyfo;D AkdvfrLS ;}uD;ausmfpd;k OD;pD;+yD; e*g;Ekdifppfqifa&;
jyKvkyyf gw,f? e*g;_;H jzpfomG ;cJw
h ,f?
tJ'aD emufrS Akv
d rf LS ;csKyaf usmaf Zmu bk&ifaemifppfqifa&; &ef}u;D atmif
ppfqifa&;wk@d jzifh r[mAsL[musus ppfqifwu
dk cf u
dk v
f u
dk rf S wkwjf zLusL;ausmo
f rl sm;
ukd armif;xkwEf dik cf hyJ gw,f?
Tppfqifa&;}uD;wckvkH;ukd zqyv&J@ owif;eJ@jyef=um;a&;u owif;
rSww
f rf;ky&f iS f u
dk ,
f x
l m;+y;D ArmjynfweHwvsm; +rKd @a&mawmygrusef vSnv
hf nf jyo
cJyh gw,f? u|eaf wmf 7 wef;ausmif;om;b0rSm tJ'o
D wif;rSww
f rf;ky&f Siu
f kd =unf+h y;D
Adv
k rf LS ;csKyfausmaf Zmukd pwifo&d adS ecJyh gw,f? wku
d yf o
JG &l aJ umif; Akv
d rf LS ;csKyfausmaf Zm
ukd kyf&Sif=unfhjynfolvlxku vufckyf=obmwajzmif;ajzmif;eJ@ aumif;csD;=obm
ay;cJ=h uwmukd u|eaf wmf 'Dae@txd owd&aeygw,f?
(2)
1960 ckESpfrsm;rSmawmh q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif; acgif;aqmifwJh
jynf w G i f ; ppf & yf p J a &;/ jynf w G i f ; +id r f ; csrf ; a&;/ urB m h + id r f ; csrf ; a&;uG e f & uf r S m
Akv
d rf LS ;csKyaf usmaf Zm[m wufwufuu yg0ifvy_ &f mS ;aea=umif; =um;od&jyefygw,f?
q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;uvnf; touf 80 ausmfae+yDrkd@ AkdvfausmfaZmwdk@
OD;xGe;f wifwk@d udk ol@&@J tarGukd qufcH +yD; jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwiG f;+idrf;csr;f a&;eJ@
urBm+h idr;f csr;f a&;ukd qufvuf}udK;pm;vkyaf qmifomG ;=uzk@d rSm=um;cJyh g w,f?
Akdvcf sKyfausmfaZm[m jynfwGi;f ppf&yfpJa&;/ jynfwiG f;+idrf;csrf;a&;eJ@ urBmh
+idr;f csrf;a&;vkyfief;awGukd &efukefwuUokdvf ausmif;om;rsm;or*~u ausmif;om;
acgif;aqmifawGeJ@vnf; &if;ESD;cifrifpGm vufwGJvkyfaqmifcJhwmukdvnf; awG@
&Srd Swrf ad eygao;w,f?
Akv
d cf sKyfausmaf pm[m wkid ;f &if;om;jynfov
l x
l }k u;D w&yfv;kH ukd OD;xdyx
f m; ol
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 345

jzpfw,f? 'Dvkd wkdif;&if;om;jynfolvlxk}uD;ukd OD;xdyfxm;w,f qdk&mrSmvnf;


vlxt
k wGi;f rSm &Sw
d hJ wkid ;f &if;om;vlrsKd ;aygi;f pHk ausmif;om;vli,frsm;ukd tav;xm;ol
jzpfw,f? olu ausmif;om;vli,fxek @J ywfoufv@kd ckvdk oH;k oyfjycJzh ;l w,f?
ArmjynfvGwv
f yfa&;ta&;awmfyHk}uD;twGi;f 1930 ckESpfu ay:aygufcJhwJh
q&mpHv,form;olykefuvGJ&if 1920 yxrausmif;om;oydwf/ 1936 'kwd,
ausmif;om;oydwf/ 1938 wwd,ausmif;om;oydwfutp bDtkdifatwyfrawmf
zGJ@pnf;cJw
h Jh wyfrawmf&J@ tjrKawjzpfwJh &Jabmfo;Hk usdyq
f &kd mrSmvnf; ausmif;om;
vli,frsm;(AkdvfaZ,s/ Akdvf&efEkdif/ AkdvfausmfaZm) yg0ifcJha=umif;eJ@ zufqpf *syef
awmfvSeaf &;rSmvnf; tm&Svli,ftzG@J e@J wyfrawmftwGi;f rSm ausmif;om;vli,f
rsm;yg0ifcyhJ u
kH dk oH;k oyfjycJzh ;l w,f? t*Fvyd v
f ufatmufudk wEdik if v
H ;kH usomG ;+y;D wkid ;f jynf
ukv
d edk ED idk if jH zpfomG ;wJh 1885 rS 1948 txdjzpfwhJ wkid ;f jynf&@J vGwv
f yfa&; ta&m;awmfykH
}u;D &J@ yxracwf orkid ;f ay;wm0efrsm;ukd ausmif;om;vli,frsm;[m t"duarmif;ESif
tm;tjzpf trsdK;om;Ekdiif Ha&;wm0efudk ausyGepf Gm xrf;&Gucf w
Jh ,fv@kd qdkygw,f? 'g
a=umifh ausmif;om;acgi;f aqmifrsm;eJ@ wGJum e,fcs@J qef@usiaf &; / jynfwiG f;+idrf;csrf;
a&;twGuf wuo taqmufttHrk Sm jyKvkyfcJhwJh a[majymyGJrsm;ukd wufa&muf
a[majymcJw
h o
hJ jl zpfw,f? olu,
dk w
f idk u
f vnf; ausmif;om;or*~ acgi;f aqmifwa,uf
jzpfovkd 1300 jynfh t*Fvdyu
f v
kd ekd De,fcsJ@qef@usifa&; ordki;f 0if v_yf&mS ;r_}uD;ukd
ausmif;om;acgif;aqmifwa,muftjzpf yg0ifjzwfoef;cJw
h ,fqw
kd mukd owd&aerd
ygw,f?
ol[m ausmif;om;vli,frsm;tay: tav;xm;cJh rkH u ausmif;om;vli,f
rsm; ynma&;/ use;f rma&;eJ@ pm&dwWrdKifwnfaqmufEikd fa&;twGuf pmwrf;wcsKd @
a&;om;cJw
h mukv
d nf; owdxm;vku
d rf yd gw,f?
ol&J@ ausmif;om;vli,fawGtay: tav;xm;pdwf"mwfvkd@yJ qkd&r,f
xifygw,f/ 1963 Zlvidk t
f a&;awmfykH ESpyf wfvnftxdr;f trSwt
f jzpf +zKd zsucf H xm;&wJh
or*~t aqmuft tH k a e&mrS m ausmufw k d i f i,f a v;wwk d i f xl + yD ; "mwf yH k j y
yGv
J kyfch&J mupwif+yD; aemufykdif;rSm t&Sdeft[kefjrifhwufvm+yD; awmif;qkdcsufawG
wifum qENjywJt
h xd jzpfvmygw,f? 'Dtcg ausmif;0if;twGif; wHcg;ydwfqENjyae
wJh ausmif;om;vli,fxu
l dk ppfwyfu twif;tusyf 0ifa&mufEydS u
f yG af wmhr,fh tvm;
tvmtxd jzpfomG ;cJyh gw,f? 'Dtajctaeukd od&v
dS u
dk w
f hJ Akv
d af usmaf Zm[m q&m}u;D
ocifu,
kd fawmfri_d f;&J@ nef=um;csujf zifh 'Dta&;tcif;ukd ajz&Sif;ay;zdk@ }udK;pm;cJzh ;l wm
346 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ukv
d nf; owd&aeygw,f? tJ'w
D ek ;f u ausmif;om;rsm;u ausmif;0kid ;f twGi;f ppfom;
rsm;0ifrvmzk@d e@J ausmif;om;rsm;ukd rzrf;qD;&efqw
kd hJ awmif;qdck suu
f dk Akv
d af usmaf ZmrS
wqifh wifjycJ=h uw,f? tJ'D 2 csuv
f ;Hk ukd tm%mykdiaf wGu vufcHvdu
k w
f t
Jh wGuf
AkdvfcsKyfausmfaZmu ausmif;om;awGxH jyefvnf&Sif;jycJhw,f? rkd;rvif;cifrSm
ppfum;awG jyefvnfyk o
f rd ;f oGm;cJw
h ,f?
962 ckEpS rf mS Akv
d af e0if;acgi;f aqmifwhJ ppftm%m&Sit
f pk;d & ay:ayguv
f m+y;D
jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;eJ@ urBmh+idrf;csrf;a&; v_yf&Sm;r_awGukd
zsuo
f rd ;f ypfvu
dk +f yD; ausmif;om;vli,fx&k @J 'Dru
kd a&pDa&;wku
d yf aJG wGudk enf;omef
rsKd ;pHek @J ESdyu
f yG cf hw
J myg?
1964 rSm Akdvfae0if;u trsdK;om;nDnGwfa&;/ xdef;odrf;umuG,f&;
Oya'qdw
k mukd jymef;+y;D jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;tzG@J awGtygt0if/ b,ftzG@J tpnf;rS
wnf&SdcGifhrjyKawmhbJ awmwGif;vufeufukdif awmfvSefa&;tift m;pkrsm;ESifh
jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&; aqG;aEG;r_awGukdvnf; wzGJ@+yD;wzGJ@
zsuo
f rd ;f vku
d yf gw,f? wjynfv;kH vufeuf ukid w
f u
dk yf aJG wG qufvufjyif;xef onf;oef
vmawmhw,f? vGwv
f yfa&;eJ@ twlay:aygucf w
hJ hJ jynfwiG ;f ppf[m 'Dae@ 2013 txd
ESpf 60 wdkif r&yfrem;EkdifbJ qufvufwnf&aSd eqJjzpfw,f?
(3)
AkdvfrSL;csKyfausmfaZm[m ol&J@ukd,fwkdifa&; twKy`wWdrSm jynfwGif;ppfeJ@
ywf o uf v k d @ ck v k d a &;om;cJ h w ,f ? jynf w G i f ; ppf } uD ; twG i f ; rS m wcsd e f u
ArmhvGwfvyfa&;twGuf twlwkdufyGJ0ifvmolrsm; tcsif;csif;t=um;/ jyefvnf
wkdufcdu
k f=u+yD; Armhom;aumif; orD;aumif; ajrmufjrm;pGm aoa=ucJh=u &ayonf?
wkid ;f jynftwGuf ESajrmwop&m qH;k _;H r_}u;D yifjzpf onf? tcsi;f csi;f t=um; rwku
d &f bJ/
raoqHk;bJ tm;vHk;wkdi;f jynfxlaxmifa&;wnfaqmufa&;rSmom 0kid f;tvkyfvky=f u
r,fq&kd if wkid ;f jynftwGuf b,favmufaumif;vku
d rf vJ[k ,lqpOf;pm;aerdyd gonf?
jynfwGif;ppfonf u|efawmfwkd@ wkdif;jynfwdk;wufa&;twGuf taESmifht,Suf
jzpfapaom ta=umif;qk;d }u;D jzpfco
hJ nf[k u|eaf wmfxifygonf vk@d a&; xm;cJyh gw,f?
AkdvfcsKyfausmfaZmu 1948 u ay:xGufchw
J Jh jynfwGif;ppf yxrv_dif;vHk;[m
e,fcsJ@ya,m*vk@d owfrSwf+yD; 0if a&muf wkdufcdu
k fchyJ gw,f?
1962 ck rwfv 2 &ufrmS Akv
d fae0if;ppftpk;d & wufvm+yD;aemuf ay:ayguf
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 347

vmwJh jynfwGif;ppf 'kwd,v_dif;vHk;uawmh vlrsdK;pHk (ucsif/ csif;/ &Srf;) pojzifh


awmfveS af &;awG yg0ifvm+y;D Akv
d af e0if;u ppftm%m&Si,
f E&m;ukd xde;f odr;f zk@d twGuf
wkd;wufzdEdyS rf _a=umifh ay:ayguv
f mwm jzpfygw,f? 'DtajctaerSm ppftm%m&Sif
pepfatmufrmS b,fvkdrS &yfwnfv_y&f Sm;vkd@ rjzpfEkdifwht
J wGuf 1976 rSm Armjynf
uGefjrLepfygwD&J@ vufeufukdifawmfvSefa&;twGif;okd@ rdom;pk0iftcsdK@eJ@twl
qif;vmcJ&h ygawmhw,f?
u|efawmfu 1970 &efukefwuUokdvf a&$&wk/ ausmif;om;v_yf&Sm;r_eJ@
tzrf;cH&+yD; tif;pdefaxmifrmS 3 ESpf 3 rk;d aecJh&ygw,f? axmifuvGwv
f m+yD; 6
vt=umrSm ArmjynfueG fjrLepfygwaD cgi;f aqmifwhJ jynfo@l 'rD u
dk a&pDvufeufuikd f
awmfveS af &;twGi;f qif;vmcJo
h jl zpfygw,f? 1974 'DZifbmrSm ArmjynfueG jf rLepfygw/D
ta&S@ajrmufppfa'o EkdifiHa&;Xm e/ rHk*l ppfa'ocGu
J dk a&mufygw,f?
1976 ckESprf Sm ta&S@ajrmufppfa'o rHk*l tvkyftzGJ@o@kd AkdvfcsKyfausmfaZm
rdom;pk a&muf&v
Sd ma=umif; =um;od&ygw,f? u|eaf wmfi,fpOfu Armjynf jyef=um;
a&; ky&f Sifowif;um;xJrSm =unfch &Jh wJh ol&aJ umif; wyfrLS ; Akdvcf sKyfausmfaZm ukd
vlu,
dk w
f dik jf yefvnfqkaH wG@&rSmrk@d tifrwef 0rf;ajrmuf0rf;om jzpf&ygw,f?
aemuf ArmjynfuGejf rLepfygwD A[kdXmecsKyf[m 0e,fawmifydik ;f yefqef;
(,cktac: yefcef;) ukd ajymif;a&$@ygw,f? Akv
d frSL;csKyfausmfaZmuawmh &JabmfOD;wif
tjzpf A[kdppfaumfr&SifrSm wm0efxrf;aqmifzkd@ A[kdHk;rSm aexkid fygw,f? u|efawmf
uawmh A[kpd nf;H;k a&;&J@ py,fawmpcef;rSm au'gwa,muftjzpf wm0efus ygw,f?
A[kdvkyif ef;udpPrsm;eJ@ oGm;vm&if; &JabmfO;D wife@J cifrif&if;ES;D cJh&ygw,f?
wcgw&H &JabmfO;D wifuvnf; u|eaf wmf wk@d py,fawmpcef;ukd vmvnfwwfygw,f?
py,fawmpcef;[m Armjynft&yf&yfu +rdK@ay:u &JabmfawG 0ifxGuf oGm;vmwJh
pcef;yg? &JabmfOD;wif[m tpOftvm}uD;wJh wyfrSL;}uD;jzpfayr,fh &JabmfawGeJ@
awG@wJhtcg qufqHwJhtcg wav;wpm; qufqw
H ,f? pdwx
f m;vnf; ESdrfhcsw,f?
k;d k;d om;om; k;d k;d ukyfuyk f aewmawG@&ygw,f?
txl;ojzifh okawoevkyfief;ukd xufoefvS+yD; a&mufwJht &yfrSm
avhvmpl;prf;+yD; rSwfpkpmtkyfrSm a&;rSwfwwf ygw,f? yJcl;kd;r A[kdpcef;&SdpOfu
wkduw
f ef;atmifwyfawG&@J &efolacsr_e;f a&;ppfyJG okawoepmwrf;[m vufawG@ppf
a&;rSm txl;taxmuftuljzpfchyJ gw,f? usnfa&muf vla&muf teD;uyf ajymuf
usm;ppfyGJ acsr_ef;ppfukd okawoe jyKxm;wJh pmwrf;jzpfygw,f? ppfa&;okawoe
348 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jyK&mrSm txl;wwfu|rf;wJh acgif;aqmif}uD;yg? 0e,frSm rif;&efatmif ppfqifa&;


umvwkef;uvnf; Akv
d frSL;csKyfausmfaZm[m olukd,fwdik f awmifwef;awGwuf+yD;
ae&m,lppf pDru
H ed ;f ukd jyKpck yhJ gw,f? ppfwu
dk &f mrSm &JprG ;f owW&d v
dS w
S hJ 0trsKd ;om;awG&@J
ZGJowWdukd txl;yJ av;pm;a=umif; *k%fjyKrSwfwrf; wifomG ;wJh ppfa&;acgif;aqmif
wOD;jzpfygw,f?
&JabmfO;D wif[m 2012 atmufwkdbm 10 &uf eHeuf 3 em&D 30 rdepfu
ulrif;aq;Hk;wckrSm uG,fveG foGm;cJyh g+yD? oluG,fveG foGm;jcif;[m ygweD J@ Armjynf
tzdEySd cf w
H idk f;&if;om; jynfov
l t
l wGuf }u;D rm;wJq
h ;kH _;H r_jzpfygw,f? 'Dq;kH _;H r_t wGuf
a=uuGJ0rf;enf;r_rsm;ukd tiftm;tjzpfajymif;um Armjynf 'Dru
kd a&pD ta&;awmfyHk
twGuf qxufxrf;yk;d wk;d +y;D vH;k yef;tm;xkwo
f mG ;=uygp@dk ?
&J a bmfc ifa rmif0 if;
16-7-2013?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 349

awmfve
S a
f &;rsKd;aph ysKd;}uJol
awmfve
S af &;ukd
&Sio
f ef}uD;xGm;apcJo
h l

okd@r[kwf

Akv
d af usmaf Zm
(&Jabmf atmif';kd )
'Dae@ (8 8 2013) u|efawmf[m Edik fiHa&;oifwef;ausmif;wcku 8 av;vkH; 25
ajrmuf ESpfywfvnfae@ tcrf;tem;wckukd yg0ifwuf a&mufcGi&fh cJyh gw,f? xd@k tjyif
&Spfav;vk;H ta&;awmfyeHk @J ywfouf+y;D ud,
k f ydik f tawG@t}uKHwck ajymjyay;zd@k tcrf;
tem;tpDtpOfrmS xnfhoiG f;xm;a=umif;vnf; odvu
dk f&w,f? tpDtpOfwck+yD;wck
wifqufomG ;=uwm tpDtpOf 21 a&mufawmh u|eaf wmft
h vSnhf a[majymzd@k tcsed f
a&mufvmygw,f?
&Spfav;vkH;ta&;awmfykHeJ@ywfoufcJhwJh udk,fydkiftawG@t}uKHtcsdK@ u|ef
awmfpwif ajym=um;cJyh gw,f? &Spfav;vk;H rwdkifrD ESpftcsKd @uwnf;u rqvwygwD
tm%m&SifpepfjzKwfcsa&;/ ygwDpkHpepfxlaxmifa&;qdkwJh EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_xJrSm
yg0ifcahJ =umif;ajymcJw
h ,f? u|eaf wmfw@kd [m ajratmufEikd if aH &; tpktzG@J awG od@k r [kwf
ajratmufEikd if aH &; uvmyfpnfav;awGpzk @JG +y;D v_y&f mS ;cJ=h uwmjzpfwhJ ta=umif;vnf;
ajymcJyh gao; w,f?
tJ't
D csed u
f ajratmufuvmyfpnf;rsm;&J@ Edik if aH &;OD;wnfcsuef @J vkyaf qmif
r_awGuawmh rqv wygwDtm%m&Sipf epfjzKwfcsa&;eJ@ ygwDppkH epfxal xmifa&;ygy?J
wygwDtm%m&Sif pepfjzKwfcsa&;udk oabm wlc=hJ uayr,fh ygwpD pHk epfxal xmifa&;eJ@
ywfouf+y;D u|eaf wmfw@kd tcsi;f csi;f t=um; tjiif;yGm; zG,&f cdS hJ ygw,f? u|eaf wmfw@kd &@J
Edkiif Ha&;tod/ tjrifrus,fr_a=umifh 'Dvdkjzpfc&Jh wmyg? tJ'Dwke;f u u|efawmfwdk@[m
jynfol@'Drku
d a&pD awmfvSeaf &;vrf;a=umif;uae wpfvufrav;awmif a&G@roGm;
350 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

csifoal wGyg? wu,fh yuwd bm0 tajctaeudk wGufcsufwwfwJh tajrmftjrif


enf;yg;cJhwmudk;? 'guvnf; Edik fiHa&;jzwfoef;r_ Eke,fjcif;eJ@ EdkifiaH &;0rf;pm rjynfh0
cJhr_a=umifh jzpfc&Jh wmyg?
tJ'u
D mvu rqv tpd;k &udk ajAmifqef@usiv
f @kd r&? ajratmufEikd if aH &;enf;
jzifh 0g'jzef@/ v_@H aqmf/ pnf;&kH;=u&wmjzpfw,f? ajratmuf Edkiif Ha&;wdu
k fyyJG o
Hk mefe@J
qef@usiw
f u
kd yf J0G ifaewJh Edkiif aH &; ygwD}u;D wckjzpfwhJ AuyeJ@ yl;wGv
J kyaf qmifc&hJ wmyg?
tJ'Dwke;f u rqvudk qef@usi+f yD;/ Auyudk rqef@usifolreS f or#udk pnf;&kH;pkzGJ@um
v_yf&Sm;cJ=h uwm jzpfw,fqw
dk t
Jh a=umif;vnf;ajymjzpfcJhw,f? tJDacwfu ajray:
Edkiif Ha&;vkycf sif&if rqvygw0D if/ ajratmufEdkifiaH &;vkyfcsif AuyxJ0ifqdk+yD; ajym
prSwfjyK&avmufwhJ acwfwckyg?
rqv wygwt
D m%m&Sipf epfatmufrmS rqvudk wGe;f vSezf @kd Edik if aH &; pdwf
tm;xufoefwho
J q
l w
dk m tvGef&Sm;yg;enf;yg;ygw,f? rqv ppftpdk;&&J@zEd ySd fr_u
tvGef=urf;wuf&ufpufra_ =umifhvk@d xifygw,f? od@k aomf rqv tpdk;& jyKwfusa&;
twGuf }uKd ;pm;vk;H yrf;&if; 1986 ckepS t
f ukerf mS u|eaf wmfw@kd ajr atmufuvmyfpnf;udk
tpdk;&axmufvSef;a&;&J@ acsr_e;f jcif;cHvu
dk &f ygw,f? 'guvnf; udk,b
fh ufupwif+y;D
ajratmufEdkifiHa&; pnf;urf;enf;vrf;awG csdK;azmufcJhvdk@ acsr_ef;jcif;cJh&wmyg??
uset
f pdwt
f ydik ;f awGu aemuf jzpfay:vmr,fh vlxEk ikd if aH &;wdu
k yf aJG wGtwGuf ta&;
}u;D wJh awmfveS af &;t&if;tES;D rsm; jzpfay:vm apcJw
h ,fv@kd ,k=H unfvufcx
H m;cJw
h ,f?
rqv qef@usifol vlwOD;wa,muf/ tzGJ@wzG@J ukd axmufvrS f;a&; wyfzJ@G
taeeJ@ acsr_e;f vdkufEkid cf hw
J ,f? odk@aomf trSefw&m;udk cspjf rwfEk;d olrsm;/ acwfpepfukd
awmfveS o
f rl sm;/ t,ltqa&;&mwd;k wuforl sm;eJ@ awmfveS v
f x
l ak wGy;l aygi;f yg0ifaewJh
rqvqef@usifa&; 'Da&vd_if;}uD;udkawmh wm;r&qD;r&jzpfcJhygw,f? awmfvSefwJh
vlxak wG&@J rqvqef@usiaf &;wdu
k yf t
JG &Sed af =umifh u|eaf wmfw@kd tyg0if tjcm;Edik if aH &;
tiftm; pkawGudk rqv tusO;f axmifu vGwaf jrmufapcJhygw,f?
vGwfajrmufvmcJhwho
J al wGxJrSm ,cif 1300 jynfh ta&;awmfyrkH SmygcJhwJh
ocif}u;D rsm;ygygw,f? olw@kd uvnf; ygwu
D 1350 jynfeh pS [
f m 1300jynfh ta&;awmfyHk
ESp5f 0 jynfjh zpfw,f/ wdik ;f jynftajctae udw
k ifjy+y;D ta&;awmfyjHk zpfay:zd@k v_@H aqmfru
_ kd
oabmwl vufcHwht
J wGuf ajratmuf tzGJ@tpnf; 2 ck (jynfwGif;ppf&yfpJa&;eJ@
+idrf;csrf;a&;tzGJ@? om;av;om; tzGJ@) zGJ@pnf;v_yf&Sm;cJhojzifh tzrf;cHcJh&wmyg?
vGwaf jrmufcw
Jh hJ ae@&ufuawmhh 1988 ckESpf Zlvidk v
f v,fyidk ;f ygyJ?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 351

u|eaf wmfwifjytpD&ifcHre_ nf;enf;&Snf=umvmwJhtwGuf tusOf;csKyfajym


p&mrsm;vnf; &Sdvmygw,f? tJ'gawGu axmifuxGufvmawmh rqv jyKwfus
a&;wdkuyf GJ 'Da&vd_if;u jrifrh m;oxuf jrifhrm;vmw,f? toHawGy+dk yD; [de;f nH us,f
avmifvmw,f? tJ'Dv_yf&mS ;r_}uD;xJrmS u|eaf wmfvnf; ao;i,fwhJ tpdwftydkif;
wcktjzpf jyefvnfyg0ifcJhw,f? &Spfav;vkH;ta&;awmfykH}uD;udk ppfwyfu ESdrfeif;
+zdKcGJcHvdkuf&wJhtcg rSmawmh u|efawmf[m Oya'wGif; EdkifiHa&;vkyfaqmifr_ vrf;
a=umif;udk ra&G;cs,fawmhyJ Oya'jyifyuae+yD; rqv EdkifiHa&;tarGcH ppftkyfpk/
ppftpdk;&eJ@ppftm%m&Sifpepf qef@usifa&;vrf;a=umif;udk a&G;cs,fvdkufygw,f?
Oya'jyifyEdik if aH &;wdu
k yf x
JG u
J wckjzpfwhJ vufeufuikd fawmf vSeaf &;vrf;a=umif;udyk J
xyfraH G;cs,f cJyh gw,f? 'Dtcsut
f vufawGuawmh tcrf;tem;rSm rdwq
f ufwifjycJh
wmawGjzpfygw,f?
&Spaf v;vk;H ta&;awmfyHk 25 ESpaf jrmuf txdr;f trSwu
f kd yg0ifwufa&muf+y;D
ta&;awmfykHumv rwdkifrD/ ta&;awmfykHumvtwGif;? ta&;awmfykH+yD;aemuf
tajctaersm;udk tusO;f csKyw
f ifjycJw
h ,f? wqufwnf; jyefvnfcpH m;cJ&h wmuawmh
yxrOD;qk;H t}urd f usi;f yjzpfcw
hJ hJ vGwaf jrmufe,fajrwcku &Spaf v; vk;H ta&;awmfyHk
tcrf;tem;udyk gy?J
yxrOD;qkH; &Spfa v;vkH;ta&;awmfykHt xdr f; trSwfy GJ[m
awmfvSefa&;0wfr_H ul;wJhyGJjzpfcJhw,f/
'Dae@vkd &Spaf v;vk;H tcrf;tem;usi;f yaepOfrmS yJ vGecf w
hJ hJ 24 ESpu
f &Spaf v;vk;H
ta&;awmfyHk wESpf ajrmuftcrf;tem;usi;f yjzpfczhJ ;l w,f? ygw&D @J vGwaf jrmufa'o
wckjzpfwJh 101 ppfa'orSm usi;f ycJh wmyg? &Spfav;vkH; ta&;awmfykHtwGif; ud,
k f
wdkijf zwfoef; yg0ifcJh=uolawG pkaygif;+yD; jyKvkycf w
Jh Jh txdr;f trSwfyJw
G ckjzpfcJhygw,f?
&Spaf v;vk;H ta&;awmfyu
Hk kd ppfwyfu vufeufjzifh ESrd ef if;+zKd cG+J y;D aemuf vufeuf udik f
awmfvSeaf &;od@k ul;ajymif;vmcJh=uolawGcsnf; pkaygif;vkycf =Jh uwJh txdrf;trSwfjyKyGJ
wyGjJ zpfygw,f? tm;vkH;[m tJ't
D csed u
f Edik if aH &;avhvmaeqJe@J ppfoifwef;wuf+yD;
cgpyJ &Sdaeao;w,f?
Dtxdr;f trSwyf [
JG m xl;jcm;r_&v
dS @kd rarhEikd w
f mvnf;jzpfw,f? ta=umif;rSm
wufa&mufvmolawG xJwiG f 1300 jynfh ta&;awmfyH&k @J wyfom;}uD;wOD;jzpfcJhol/
352 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

trsdK;om;vufeufudik w
f yfrawmfudk xlaxmif olrsm;teufrS wOD;jzpfol/ Armjynf
uGejf rLepfygw&D @J acgi;f aqmifwOD;jzpfol Adv
k cf sLyfausmaf Zm ud,
k w
f ikd f txdr;f trSwyf o
JG @kd
yg0ifwufa&mufay;cJv
h @kd jzpfygw,f? Edik if aH &; pwifvyk u
f wnf;u &ifxpJ +JG iad ewJh jynfo@l
ol&J aumif;wa,mufudk u|efawmfw@dk uk,
d w
f idk f awG@jrif=u&rSmjzpfv@dk pdwv
f _yf&mS ;
rdw,f? jyefawG;wdik ;f vnf; pdwv
f y_ &f mS ;jzpfc&hJ ygw,f?
Adv
k cf sKyfukd u|eaf wmfw@kd &Jabmftm;vk;H u tb vd@k yaJ c: =uygw,f? touf
tG,t
f & taz/ tbk;d tG,jf zpfaevd@k av;pm;r_e@J ac:cJ=h uwmyg? tbu u|eaf wmf
wdk@ oifwef;aqmifxJudk 0ifvu
dk fwmeJ@ &JabmfawG&J@ aexdik fr_tcif;tusif;eJ@ ,leD
azmif;0wfpm;qif,ifr_e@J qHyifypHk aH wGukd rsuv
f ;kH a0S@ =unfv
h u
dk fyHk &w,f? xdik af wmif
rxdik af o;cif u|eaf wmfw@kd wyfz@JG ukd rSwcf suaf y;ygw,f? cifAsm;wd@k wyfz@JG uvnf; ukef
onfa wG pkaewJht wd kif;yJ qdk+yD; ajymcsvdkufw,f? u|ef awmfwd k@tm;vk H;[m
&Sut
f rf;trf;jzpf+yD; bmajym&rSef; rodatmif E_wfqdwfaeawmhw,f? ajymvnf;
ajymp&mudk;? u|eaf wmfwk@d tm;vkH;&J@ ,leDazmif;;awGu yGa,mif;a,mifeJ@ aooyfr_
r&Scd hb
J ;l ? qHyifawGu ykpH rH sKd ;pkeH @J &Sno
f &l Sn/f wdo
k w
l ekd @J wcsKd @qkd tJ'w
D ek ;f u acwfpm;wJh
&kyf&Sirf if;om;pdk;ol&J@ qHyif'DZkid ;f vdkrsdk;u ygao;&J@? u|efawmfw@dk tok;H taqmifrsm;
=unf&h ifvnf; ausmyd;k tdwfa&mifpu
kH xkyfwef;awGrmS wGJcsw
d x
f m;vdu
k =f uwm ukepf Hk
qdik u
f ypPnf;awG wGJcsfw
d x
f m;wJh twdik f;yJ?
'Dtajctaeudk tcrf;tem; jrefjrefp+yD;ausmfvdkufEdkifcJhw,f? 'Dtxdrf;
trSwfyJrG Smawmh tbu pum;tenf;i,fomajymcJhygw,f? txdrf;trSwfy&GJ J@ tpD
tpOftrsm;pkudk &Spfav;vkH;ta&;awmfykHxJ udk,fwdkifyg0ifjzwfoef;cJholawG w
a,muf+y;D wa,muf ajymcJ=h uw,f? ae&mtpk?H a'otpk?H touft&G,f rsKd ;pkw
H @kd qu
D
ta&;awmfykHwGif; jzwfoef;r_tawG@t}uKHrsdK;pkHudk azmfxkwf rdwq
f ufay;=uw,f?
'DtcgrSmawmh AdkvfcsKyf&J@ rsufvkH;[m tawG@t}uKHwifjywJh &Jabmfwdkif;qDuae cGm
awmifrcGmbl;? ta=umif;t&m xl;qef;wmawG@&if rSwfppk mtkyef J@ vdkurf Swfaewm
udkvnf; awG@&ygw,f?
u|efawmfwOD;csif;t&qdk&if 'Dt xdrf;trSwfyGJrSm AdkvfcsKyfeJ@ awG@qkH
vdkujf cif;[m wdkufqkid w
f Jh awG@qkHr_ wcktjzpfvufcHayrJh 'Dxufeufid_ f;? us,jf yef@
wJ h t "d y ` m ,f aqmif c J hw ,f ? ta=umif ; uawmh 'D a wG @ qk H r _ [m 1300 jynf h
ta&;awmfykHwyfom;}uD;eJ@ &Spfq,f&Spfta&;awmfykH wyfom;awG awmfvSefa&;
0wfru
H_ ;l wJh txdr;f trSwf tcrf;tem;vd@k yq
J ckd siyf gw,f/ awmfveS af &;rs;kd qufumG [r_
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 353

qdkwmudkvnf; awmfvSefa&; vufawG@ twGif;rSmyJ tjyeftvSeftm;jznfh=u&if;


uGm[r_ukd ao;usK@H ap vdu
k w
f ,fv@kd cHpm;rdvu
kd w
f ,f? b,fvykd jJ zpfjzpf tJ'aD e@ tcrf;
tem;udk Adv
k cf sKyf wufa&mufvmjcif;? awmfveS af &;twGuf tm;ay;pum; ajym=um;
ay;jcif;awGu u|eaf wmfw@kd rs;kd qufopf awmfveS v
f o
kd rl sm;twGuf cGet
f m;opfawGukd
ayguu
f JG wdk;yGm; vmcJhw,fv@kd cHpm;rd=uw,f?
aep@Ofa exdki fr _b 0xJ u aeyD;
AkdvfcsKyf oifay;cJwJh oifcef;pmtcsdK@
AkdvfcsKyf yef0gppfa'oudk ra&mufcifuwnf;u u|efawmfwdk@ 'Drdkua&pD
jynfcspfwyfrawmf (DPA) u oifwef;qif;cJyh g+y?D 'Dwyfz@GJ tiftm; &Jabmf 4 usyd f[m
jynfwiG ;f od@k xd;k azmuf/ pnf;&k;H a&;tajctae udak pmifq
h ikd ;f aeqJumvjzpfw,f? tJ'D
umv&J@(DPA) wyfz@GJ &@J tvkyfwm0efu 8901 opfcGpcef;&Sd A[dk vk+H cKHa&;wm0efESifh
DPA uke;f vkjH cKHa&; wm0efjzpfygw,f? wyfpk 2 pkutvSnu
hf swm 0ef,lxm;ygw,f?
DPA uke;f rSmawmh Adv
k dcsLyfro
d m;pkaexdkifw,f/ u|efawmf wm0ef,l&wJh axmufyHh
a&;Xme&J@ txufrmS Adv
k cf sKyfae tdrf&cSd hyJ gw,f?
wyfzGJ@[m oifwef;qif;+yD;cJhayr,fh ae@pOfavhusifha&; tpDtpOfvkH;0
rysupf ;D cJyh g? wyfwwyftjzpf ykrH eS f ae@pOfjzwfoef;r_rsm;udak wmh wyfpk 2 pkv;Hk vdu
k ef m
&ygw,f? tJ'u
D mvrsKd ;rSm u|eaf wmfw@kd [m ae@pOfyrHk eS af vhusiahf &;vkyw
f ikd ;f Adv
k cf sKyt
f rd f
aemufausmrS jzwfoef;&ygw,f? tJ'DtcsdefrsdK;rSm u|efawmfwdk@ AdkvfcsKyfu tdrf
aemufaz; uGuv
f yfrmS taysmph m; aoG;ylavhusichf ef;vkyaf ewmawG@&ygw,f? w&u
rf [kwf ae@pOfawG@&wmyg? 'gu|eaf wmfw@kd wyftzG@J twGuf oifcef;pmaumif; wckygy?J
ppfom;wa,muf&@J avhusihrf [
_ m aorS&yfem;r,fh oabmyJqkw
d m oif=um; vdu
k f
&w,f?
u|efawmf[m DPA ppfoifwef;wufpOfumvu oifwef;&J@ axmufyHa&;rSL;
wm0ef,lcJh&ygw,f? wyfzGJ@twGuf pm;aomufa&;udpPrsm;udkvnf; wyfpdwfvdkuf
wm0efay;xm;wJh &Jabmfrsm;eJ@ twlcsufjyKwf wm vkyfaqmifcJh&ygw,f? usaemfhwk@d
ae@pOfcsufjyKwfpm;aomuf&wJh wyf[if;rsm;xJrS reufpm/ npmudk AdkvfcsKyftwGuf
ae@pOf oGm;yd@k ay;cJhygw,f? u|eaf wmfuk,
d w
f idk foGm;yd@k jzpfwm rsm;ygw,f? Adkvcf sKyf&J@
aexdik f pm;aomufru
_ kd teD;uyfjyKvyk af y;wmuawmh Adv
k cf sKyZf eD; tar a':oef;pdeyf gy?J
354 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ae@pOfxrif;csufjyKwf+yD; xrif;oGm;ydk@cJhpOfu }uKHawG@cJh&wJh tjzpftysuf


wck&dcS hJ ygw,f? tJguawmh Adkvcf sKyf[m u|eaf wmfxrif;oGm;ydk@cJhpOf tjyef/ tdrfeJ@
rvSrf;rurf;rSm pm&Gufpmwrf;tcsdK@udk udk,fwdkif rD;d_@ aeygw,f? rD;d_@+yD;vdk@ jym
tjzpfuif;use&f pfwmudk a&avmif;ypfz@dk &Jabmfatmifausmf (Adv
k fcsKyftul&aJ bmf)
udk a&oGm;cyfcdkif;ygw,f? u|efawmfu bmvdk@a&cyfckdif;wmvJtbvdk@ ar;awmh
rD;d_@vdkufayr,fh pmawG usef&pfw,f? tJ'gawG aysmufysufwJhtxdvkyfypf&r,f?
'Dvrkd vkyjf zpfc&hJ if roufqikd o
f al wG vufxJ a&mufomG ;&if pmygta=umif;t&ma=umifh
vkH+cKHa&;udkxdcku
d Ef idk fwJhta=umif; jymawGudk wkwfeJ@xdk;ar$&if; u|ef awmfu
h dk &Sif;jy
ygw,f? wu,faphpyfaocsmwJh AdkvfcsKyfyJqdkwm pdwfxJrSwfcsufcsrdvdkufw,f?
'Dta=umif;udk u|efawmfe@J twlae &Jabmfrsm;udk jyefajymjzpfcw
Jh ,f? oifcef;pm
aumif;wckrk@d u|efawmfhtwGuf trSwf w&jzpfapcJhwmuawmh 'Duae@txdygyJ?
aemifuv
kd nf; arhaysmufrSmr[kwb
f ;l /?
u|efawmfwdk@&Jabmfwodkuf[m nydkif;awG tcsdeftm;&Sdwwf=uw,f?
tJ't
D cg 0dik ;f zG@J pum; ajymavh &S=d uygw,f? 0dik ;f zG@J ajymwdik ;f Adv
k cf sKy&f @J aexdik rf /_ ajymqdrk /_
tvkyf }udK;pm;vkyfudkifaqmifGufaer_awGudk jyefjyefajymjzpf=uw,f? ajr;t&G,f
&Jabmfrsm;eJ@ awG@qkHwJhtcgawGrSmqdk ajymqdkqufqHwmu tifrwef nifom
odrfar$@w,f? u|eaf wmfwk@d tyg usefwJh&Jabmfrsm;awmif tae&cufavmufatmif
cHpm;&ygw,f?
AdkvfcsKyf[m jynfwGif;xJuvmwJh &Jabmfrsm;udk vlxk&J@ pm;0wfaea&;
tajctaeawGudk ar;jref;wwfw,f? vlxkawG&J@ Edkiif Ha&;Edk;=um;r_ tajctaeudk
ar;jref;wwfw,f? rSwfom;p&m&Sdwm rSwfom;xm;w,f? AdkvfcsKyf[m rSwfom;
xm;or#udk aemifrSmtpDtpOfwus rSwfwrf;wifa&;om;ay;&wmuawmh DPA
oifwef; om;xJu &JabmfnKd xeG ;f yg ? olu vufa&;vufom;aumif;w,f? oyf&yf+y;D
pdw&f n
S w
f ,f?
Adkvcf sKyf[m wcgw&H rSww
f rf;rSw&f mrsm;udk vufEySd pf uf&u
kd v
f w
kd m&Sw
d ,f?
tJ't
D cg u|eaf wmfw@kd xJu &Jabmfwa,mufa,muf &Smcdik ;f ygw,f? uHtm;avsmpf mG yJ
u|efawmfwdk@udk ppfoifwef;jyefvnf ydk@csay;aewJh oifwef;q&m &Jabmf&JxGfu
vufEdyS pf ufaumif;aumif; &dkuw
f wfw,f? &Jabmf&JxGu
f yJ Adkvcf sKyf&J@ vufa&;rl
awGukd vufEydS pf ufe@J u
dk af y;&ygw,f? &Jabmf&x
J G u
f kd pm&du
k cf ikd ;f awmhvnf; Adv
k cf sKy&f @J
appyfaocsmr_wckukd xyfro
H if=um;vdku&f w,f? tJ'guawmh ol&u
dk cf ikd ;f wJph mawGe@J
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 355

ywfouf+yD; vufEydS f pufeJ@ pm&dku&f if cifAsm;taeeJ@ pmwpfrsuEf mS udk b,fEpS frEd Spef @J
t+y;D &du
k Ef ikd o
f vJ? tck u|eaf wmf &du
k cf ikd ;f wJh pmrsuEf mS twdik ;f qd&k if b,favmuf=um
rvJ? ar;jref;cJhygw,f? 'Dvdkar;jref;vdkufjcif;tm;jzifh AdkvfcsKyf&J@ wdusaocsmr_[m
pm&du
k w
f hJ oltwGuf tav;xm;aqmif&u
G pf &mjzpfovd/k vkyif ef;udk jrefjref+y;D ajrmuf
apEdik w
f ,f?
'guvJ u|efawmfwdk@twGuf tao;tzGJav;qdkayr,fh oif,lavhvmp&m
jzpfcyhJ gw,f?
Adkvcf sKyfeJ@ u|efawmfw@dk [m tcsdef=um=umraevdku&f yg? vtcsdK@om u|ef
awmfwdk@eJ@ twl&dcS hw
J myg? 'DumvtwGi;f rSm AdkvfcsKyfu u|efawmfw@dk ukd ppfynmeJ@
ywfoufvk@d xl;xl;axGxG oif=um;wmr&SdcJhayr,fh Adv
k fcsKyf&@J wdik f;cspfjynf cspf"mwf
tarGukd &vku
d w
f ,f? Adv
k cf sKy&f @J aexdik rf &_ ;kd om;jzLpifru
_ kd twk,l oif=um; cJ&h ygw,f?
Adkvcf sKyf&J@ vkyfief;vkyfaqmifr_ wdusaocsmr_udk oif,lcGihf &vdfu
k yf gw,f? Adkvcf sKyf&J@
aumif;rGef jrifhjrwfwJh t&mrSefr#ukd tqufrjywfqufcHciG &fh r,fqk&d if u|eaf wmfwk@d
wyfzJ@G wckv;kH u tjynft
h 0 oif,l csicf =Jh uygw,f?
trSwf (8) DPA wyfzGJ@ zGJ@pnf;&ef c&D;xGufcGmjcif;/
AdkvfcsKyfe J@ cGJc Gm vm&jcif;?
wm0eftopf rvmcif oifwef;qif;+yD;p u|efawmfw@dk wyfzJ@G av;[m 101
yef0gppfa'orSmyJ vtcsdK@ aexdkicf =Jh u&w,f? 'Dumv twGif;rSm vGwfajrma'o&J@
EdkifiHa&;t&omudk aumif;aumif;cHpm;Edkifw,f? odk@aomf rvGwfajrmufao;wJh
wdik ;f jynf&@J ae&ma'orsm;pGmod@k qufvufcsw
D ufzk@d wm0efrsm; use&f daS e ao;w,f?
'DtwGuf u|efawmfwdk@&Jabmfrsm;[m pdwftm;xufoefpGm eJ@ vkyfief;wm0ef
topfrsm;udk apmifh ar#mf ae=uwmjzpfw,f?
u|efawmfw@dk wyfzJ@G [m oifwef;umvrSm 101 ppfa'o vGwaf jrmufjcif;
tESpf 20 t}udrfajrmuf txdrf;trSwfyGJudkvnf; }uKHawG@c&Jh w,f? a'ocHwyfrsm;/
vlxkrsm;eJ@ twl vGwaf jrmufjcif;twGuf aysmf$if jcif; t&omudkcHpm;vdku&f w,f?
oifwef;+yD; umvrSm ygwDwnfaxmifcJhjcif; tESpf 50 a&$&wk obifeJ@ vnf;
}uKHawG@chw
J ,f? ygw[
D m tESpf 50 jynfh tcsed u
f mvtwGi;f pGe@f vw
G rf r_ sm;pGm/ qif;&J
yifyef;r_;}uD; pGmjzwfoef;cJh&w,f? jzwfoef;ae&qJjzpfw,f? 'DtajctaeawGudk
356 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

jrifawG@ae&wJht cg u|efawmfwdk@ tvkyfawG trsm;}uD;vkyf=u&OD;r,fq dkwm


odvm&w,f? b,fvdkyJjzpfjzpf ygwD[m ESpf 50 jynfhoufwrf;udk tcuftcJawG?
wdu
k yf aJG wG=um;rSm jzwfoef;Edik cf v
hJ @kd *k%,
f l0rf;ajrmufrcd w
hJ ,f?
oifwef;wufcJhpOfumveJ@ oifwef;+yD;pu u|efawmfwdk@ a&mufaewJha'oudk
ygwD&J@ z&dkz&Jjzpfjzpfr_ *,uf&dkufcwfr_awG 0ifa&mufvmaeyg+yD? tawG; tac:
_yaf xG;r_awG &Sv
d maeyg+y?D &efoel @J aphpyfa&; tawG; tac:? ygwu
D cGx
J u
G af &; tawG;
tac:/ *dAk macsm&h J *vufpaemhAf (jyKjyifajymif;vJa&;) tawG;ac:pwmawG u [dw
k p/
'Dwp xGufay:vmaew,f? u|eaf wmfw@dk wyfzJ@G uadk wmh tenf;i,fawmh *,ufu
dk f
r_jzpfay:cJh w,f? rajymyavmufcb
Jh l;?
ygwDarG;ae@yGJt+yD; r=umrD 1989 ckeSpf 8 vydkif; aemufqkH;ywfrSmawmh
u|efawmfwdk@[m vGwf ajrmufao&J@wae&mudk ajymif;a&G@=u&awmhrSmjzpfw,f?
wyfzJ@G pnf;zd@k jzpfygw,f? oifwefqif;tcs@dk &JabmfawGuawmh jynfwGif;odk@ oD;jcm;
vkyfief; wm0efawGeJ@ xGucf GmoGm;=uyg+yD? use&f aSd ewJh &JabmfawGu wyfwnf ae&m
ajymif;a&G@=uzd@k pDpOfjyif qif=u&ygw,f? wyfxu
G w
f ahJ e@u Adv
k cf sKyfu wyfxu
G rf ed @f ceG ;f
ajym=um; ygw,f? tJ'w
D yfxu
G rf ed @f ceG ;f udak wmh u|eaf wmf r=um;od vdu
k &f yg? u|eaf wmf
u wyfz@JG trsm;pke@J rvdu
k f ygEikd yf J axmufyahH &;ypPn;f awGe@J tjcm;vr;fu oGm;cJ&h w,f?
'Dwacguf c&D;xGujf cif;[m Adv
k cf sKyu
f kd aemufq;Hk tav;jyK xGucf mG cJjh cif;ygy?J aemufyikd ;f
vlcsi;f jyef rqkjH zpfEikfd af wmhyg?
AdkvfcskKyft m; toHvd_if;jzifh tquft oG,fjyefvnf&&Sdjcif;
usaemfwk@d ar#mfvifhcJhovdk Adkvcf sKyf[m usaemfwdk@ DPA wyfzJ@G udk Adkvcf sLyf
taeeJ@ OD;pD;; OD;aqmif rjyKEdkfifcJhawmhyg? ta=umif;uawmh u|efawmfwdk@ wyfzGJ@
wnf&SdaewJh ygwD&J@ 101 ppfa'o[m tm%modrf; ppftpdk;&&eJ@ typf&yfpJ
zdk@urf;vSrf;vkduf=u+yD? ygw&D J@ vGwfajrmuf a'owck qkH;_;H vufvw
$ f vdu
k f&jyefjyD?
ygw[
D m opPmazmuf cH&r_awGxu
J aemufq;Hk xd;k ESucf suu
f kd cHvu
kd &f jcif;yJ? tJ'aD emuf
ygwD qufvuf &Sifoef&yfwnfa&;[m usm;ukyfusm;cJeJ@ kef;uef&wJh tajctae
jzpfcJh&awmhw,f? tJDumv&J@ jynfwGif; edkifiHa&;tajctaeudk ajym&r,fqdk&if
vlxk[m &Spaf v;vk;H wdkufyJ&G @J t&Sed fqufvuf&SdaeqJyJ? e,fpyfa'oEdkifiaH &; tajc
tae od@k r[kwf vufeufuikd af wmfveS af &;tajctaeu qkw,
f w
k u
f sqif;aewJh tae
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 357

txm;odk@ wqif+h yD;wqifh av#m usoGm;yg+yD? ygwDA[du


k ,
dk fwdkif pnf;k;H pkz@GJ ru
_ dk jyif
qifvku
d &f awmhw,f?
'DtajctaeatmufrSm u|efawmfw@dk wyfzJ@G vnf; wyfzJ@G pnf;+yD; a&S@wqifh
wdk;wufa&;qdkwm b,fvdkrS rjzpfEdkiaf wmhbl;? a&mufwJhae&mrSm tqifajyovdk
aevdu
k =f u&if; tcGit
fh cgaumif; wckudk apmifah e cJ=h uw,f? od@k aomf wjznf;jznf;eJ@
wyfzJ@G [m yko
H mefrsKd ;pkHeJ@ &yfwnf v_yf&Sm;&wJhtqifu
h kd qdkufa&muf oGm;cJ&h w,f?
aemufqH;k awmh u|eaf wmfw@dk vnf; tJ'aD 'ouae+y;D qkwcf mG cJh&+yD; tjcm;awmfvSef
a&;a'orsm;odk@ ul;ajymif;v_yf&mS vdku&f ygawmhw,f? tcsdK@&aJ bmfawGuawmh tJ'D
a'orSmyJ usq;Hk cJ&h w,f? tcsKkd @ &JabmfawGuawmh &efox
l H zrf;yd@k jcif;cHvu
kd f &w,f?
&Spaf v;vk;H ta&;awmfyHk ta&;edrchf &hJ +y;D aemuf vufeufuikd af wmfveS af &;od@k
ul;ajymif;cJw
h ,f? a&muf &Scd w
hJ hJ vufeufuikd af wmfveS af &;a'o&J@ tajctaeuvnf;
'Da&edrfhumvjzpfaew,f? xdkae&mrS tjcm;ae&modk@xyfrHul;ajymif;jyefawmhvJ
tvm;wl awmfvSefa&; 'Da&edrw
fh ckudk xyfr}H uKHawG@=u&jyefw,f? ppfvnf;rwdkuf/
+ird ;f csr;f a&;vnf;r&wJh Edik if aH &;tajctaersKd ;rSm xyfr+H y;D }uKaH wG@c&hJ w,f? 1998 ckEpS rf mS
awmh tJ'v
D kt
d ajctaersKd ;uae+yD; t+y;D wdkif qkwfcGmcJh&w,f? qkwfvrf;tjzpf xdkif;
- jrefrm e,fpyf wae&mrSmyJ awmfveS fa&;b0wckudk jyefvnfpwifch&J jyef+y?D
ae&ma'oawG ajymif;aG@+yD; awmfvSeaf &;vkyfief;rsm;udk vkyfaqmifae&
ayr,fv
h nf; a&'D,kd toH vdi_ ;f rsm;rS u|eaf wmfw@kd &@J acgi;f aqmif&aJ bmf}u;D rsm;&J@ toH
awGukd =um;odae&w,f? 'Dvt
kd cgrsKd ;rSm u|eaf wmft
h zd@k tm;wuf&i$ v
f ef;r_awGukd cHpm;
&rdw,f? Edik if aH &;eJ@oufqikd w
f hJ ae@}u;D &uf}uaD wGrmS qd&k if Adv
k cf sKy&f @J =unfvif csKd jrwJh
toHawGukd =um;cJ&h ygw,f? 'DtcgrsKd ;rSm wk@d Av
kd cf sKyw
f a,mufuawmh a&mufwhJ ae&m
uae+yD; usef;rmpGmjzifh wdkif;usdK;jynfusdK;udk xrf;&Gufaewkef;yJqdkwm awG;rd+yD; awmf
vSeaf &; wufuGpw
d af wGjzpfch&J w,f?
2007 pufwifbm ta&;tcif;jzpfaeqJumvrSmyJ u|eaf wmf[m tifwm
euf vufvSr;f rSDwhaJ e&mudk a&muf&Sdaeyg+yD? tJ'Dupwif+yD; AdkvfcsKyfeJ@ u|efawmf[m
&kyfjrifoH=um; qufo,
G v
f @dk &cJhygw,f? Adv
k fcsKyfe@J cGJcGmvmcJh&wJh 18 ESpftwGif;rSm
vlu,
dk fwidk f rawG@&ayr,fh xrOD;qk;H &kyjf rifo=H um; pum;ajym& wmudkyJ 0rf;ajrmuf
0rf;om jzpfcJh&ygw,f? aemufyidk ;f awmh Adv
k cf sKyfusef;rma&;a=umifh u|efawmfb
h ufu
qifjcif+yD; rajymjzpfchaJ wmhyg? Adv
k fcsKyfarG;ae@jzpfwJh 'DZifbm 3 &ufae@ a&mufwdkif;
twlae&Jabmfrsm;eJ@twl arG; ae@qak wmif;pum;jzifh E_wcf eG f;qufojzpfcyhJ gw,f?
358 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

AdkvdcsKyf[m awmfvSefa&;rsdK;aphudk
ysdK;}uJol/ &Sifoef}uD;xGm;apcJhol
2009 'DZifbm 3 &ufae@ u Adkvcd sKyf touf 90 jynfah jrmufwaJh eyg?
tJ'Dae@u Adkvcf sKyf[m touft&G,t
f & tdrk if;rpGr;f jzpfaeyg+yD? 'gayrJh Adv
k fcsKyfu
olcspw
f hJ jynfoal wG twGuf arG;ae@trSmpum;yg;cJw
h ,f? jynfoal wGukd pdwyf yl efwm?
zdEydS rf u
_ kd tqufrjywfweG ;f vSeaf ewJh jynfoal wGtwGuf *k%,
f cl /hJ w,f/ *k%jf yKcw
hJ ,f?
tJ'DtrSmpum;rSmqdk&if jynfolawG pnf;vkH;nDnGwf=uzdk@? oabmxm;}uD;zdk@
wdu
k w
f eG ;f xm;cJw
h ,f? gt
h jyif Adv
k cf sKyfw@kd OD;pD;OD;aqmif wnfaxmifcw
hJ Jh ppfwyf}u;D udk
vnf; jynfou
l k&d efov
l kd oabmrxm;zd@k owday; vdu
k af o;w,f?
Adv
k cf sKyftouf 90 jynfah rG;ae@rmS q&mr(&Jabmf,
_ Of) xH arG;ae@ qkawmif;
v$m ay;ydk@jzpfchw
J ,f? t"duuawmh Adv
k cf sKyf&J@ jynfolo@dk trSmpum;eJ@ ywfouf+yD;
cHpm;rd+y;D a&;vdu
k w
f myg? tJ'guawmh 'Dae@txd use;f rmpGmjzifh o@u
l jynforl sm;udk
E_wcf eG ;f quf tm;ay;pum;ajymqdak y;Edik af o;wmudk tm;& 0rf;omjzpfrw
d ,f? w+yKd if
wnf; cHpm;vku
d &f wmu ,ae@txd tb[m wdik ;f jynfe@J jynforl sm;twGuf pdwx
f rJ mS
&wufrat;jzpfae&Smw,f? 'gukyd J tbtwGuf pdwrf aumif; jzpfrw
d ,f? wu,fqkd
touf t&G,f}uD;&ifhvm&if pdwfcsr;f om/ ud,
k fcsr;f omeJ@ tem;,loifh w,fr[kwf
vm;? tbb0eJ@ wdik ;f jynf&@J b0 b,fvrkd S cGrJ &wJb
h 0jzpfaeawmh tbudk u|eaf wmf
wdk@ yd+ky;D wefzk;d xm;rdygw,f? tb[m u|eaf wmfwk@d wdik f;jynfeJ@ jynfoal wGtwGuf
wefz;kd rjzwfEkid w
f hJ &wemwyg;ygyJ
2012 atmufwdkbm 10 &ufae@rSmawmh u|efawmfwdk@ qENeJ@ rqdkifbJ
Adv
k cf sKyfukd obm0rdcifu ac:aqmifoGm;vdu
k fyg+y?D
usef&pfol rdompkrsm;? &Jabmfrsm;? rdwfaqGrsm;? jynfolrsm;udk 0rf;enf;
a=uuGJra_ wG? ESarsmwor_ awGjzpfapcJhw,f? tJ'Dae@u u|efawmfvnf; Adkvcf sKyf&J@
&Jabmf wa,mufjzpfcJhwJhtwGuf 0rf;enf; a=uuGJ cJh&w,f/ AdkvfcsKyfudk ESajrm
wor_jzpfc&hJ ygw,f? rdom;pkawGe@J xyfw/l &JabmfawGe@J xyfwl u|eaf wmf cHpm;r_awGukd
pmvk;H rsm;jzifh azmfjyjzpfchyJ gw,f? tJ'guawmh Adkvcf sKyftwGuf 0rf;enf;a=uuGJjcif;/
Adkvcf sKyf twGuf *k%f,jl cif; qdkwmygyJ?
r=umcifrmS Adv
k cf sKyu
f ,
G v
f eG cf w
hJ m wESpjf ynfah wmhrmS yg? Adv
k cf sKyfe@J ywfouf+y;D
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 359

r=umc% awG;awm pOf;pm;rdw,f? pOf;pm;rdwikd ;f Adv


k cf sKy&f @J b0[m awmfveS af &;b0yJ?
AdkvfcsKyf[m Armjynf jynfolawG vGwfajrmufzdk@ awmfvSefa&;rsdK;aphudk ysdK;}uJay;
cJhwo
Jh al wGu wa,muf jzpfchw
J ,f? xdktjyif awmfvSefa&;udk &Sio
f ef}u;D xGm;atmif
vkyfaqmifay;cJhojl zpfchw
J ,f? 'gayrJh awmfveS fa&;&J@ atmifoD;atmifEHu
S kad wmh Adv
k f
csKyfwoufwmrSm &dwfodrf;roGm;Edkif&SmcJhbl;? 'DtwGuf awG;rdwdkif;pdwfraumif;
jzpfrcd w
hJ ,f?
wu,fawmh ydsK;}ucJ sed ef @J &dwo
f rd ;f csed t
f =um; rsKd ;qufcs+D y;D =um&SnEf ikd yf gw,f?
bmha=umifhvJqkad wmh 'g[m awmfveS af &;jzpfaevdk@ygy?J
b,fvykd jJ zpfjzpf aemufq;Hk awmh &dwo
f rd ;f &r,ft
h csed w
f csed af wmh rkcs a&muf
vm ygvrd hrf ,f?
bmha=umifv
h q
J kad wmh rsdK;qufwquf+yD;wquf vufqifu
h rf; vkyfaqmif
oGm;=urSmjzpfv@kd ygy?J
oD;ES&H w
d o
f rd ;f csed af &mufwt
hJ cg Adv
k cf sKyfw@kd &@J pGe@f vw
G t
f epfemcHr&_ v'fa=umifh
&&Sdcw
Jh mqdk+y;D ajym=uyg vdrrfh ,f?
'gudk b,folrS jiif;y,f=uvdrhrf nfr[kwyf g?
?
&Ja bmfa tmif' kd;

360 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

orD;&ifxu
J Adv
k c
f sKyfausmfaZm
orD ; xuf x uf
Akdvcf sKyfausmfaZm[m ol. emrnfe@J vdu
k fatmif jrefrmjynfolawG&@J =um;rSm *k%f
owif; ar$;ysH@ausmfapmcJo
h lwpfOD; jzpfchyJ gw,f? bmjzpfvdk@ 'Dvdak jymEkdifovJqdak wmh
orD;wkd@vkd jrefrmjynf aus;vufawm&Gmav; wpf&GmrSm }uD;jyif;vm+yD; Ekid fiHa&; qkd
wmvnf; bmrSef;rodwJh uav;wpfa,muf&@J OD;aESmufxJrSm Adkvcf sKyfausmfaZm
qkw
d ehJ mrnfudk rSwfrw
S &f & &if;&if;ESD;ES;D jzpfaecJhv@kd ygy?J
orD;[m t&rf;taqmhruf+yD; wpfaeukefwpfaecef; oli,fcsi;f awGeJ@ &Gmk;d
ukd;ayguf vkdufvnf aqmhhupm;aewwfwhJ uav;wpfa,mufyg? rdbawG wkwfeJ@
vku
d af c:rS tdrjf yefwwfwhJ uav;rsKd ;ayg?h orD;eJ@ orD;&J@oil ,fcsi;f awGuvnf; t&rf;
ukd vkdufzufygw,f? tm;vHk;uawmh aqmhwJhae&mrSmqkdttdyfarh tpm;arh
aqmhwwf=uwJh uav;rsKd ;awGcsn;f yJqdak wmhav? 'gayrJh ausmif;oGm;&rSmwk@d vl}u;D
awGeJ@ w&m; oGm;em&rSmwk@d qd&k ifawmh t+rw
J rf; wGe@f qw
k w
f Ge@f qw
k f vkyfae=up+rJy/J
'grsKd ;qkd orD;wk@d t+rw
J rf; aemufwef;uyJ vku
d yf gw,f?
'gayrJh Akv
d cf sKyfatmifqef;ta=umif;ukd pmxJrmS oifawm o
h rD;wk@d tm;vH;k
xl;xl;jcm;jcm;ukd pdwf0ifwpm;&Scd +Jh yD; Akv
d fcsKyfudk orD;wk@d tonf;xJtlxJuukd v_u
d f
v_u
d v
f v
JS JS }uKd qrdk =d uygw,f? Akv
d cf sKyf[m orD;wk@d widk ;f jynf&@J zcif}u;D / orD; wk@d tm;vH;k
cspcf if=unfnKd xu
dk w
f hJ acgi;f aqmif}u;D qkw
d t
hJ od[m orD;wk@d wawG&@J ESv;kH om;xJrmS
tjrpfw,
G af ecJyh gawmhw,f? 'g[m orD;wk@d udk vrf;rSejf yay;cJw
h hJ tmp&d, q&mocif
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 361

rsm;&J@ aus;Zl;ygy?J oH;k av;wef; avmuf


a&mufawmh Akv
d cf sKyfae0if;eJ@ywfoufwhJ
aumif;a=umif;rsm;ukd xyfcgwvJvJ
wDADaG wG/ AGD',
D dak wG/ owif;pmawGxJrSm
awG@&jrif& =um;&ygw,f? xl;qef;wm
uawmh orD;wd@k tm;vH;k ol@udk enf;enf;
av;rS txi rf }u;D cJyh gb;l ? ole@J ywfouf
wJh ta=umif;rSefor#ukd orD;wkd@&J@ OD;
aESmufawGu atmfwdrk ufwpf OayuQm
jyK xm;ovkyd /J bmjzpfv@dk vJ qkw
d mawmh
ole@J ywfouf+y;D bmwckrS rrSwrf v
d @dk ygy?J
orD;wk@d i,fi,fwek ;f u pm xJrmS oifwhJ
acgi;f aqmifwpfOD;&J@ emrnfukd rSwfrw
S f
&& &Sdaeygao;w,f? oluawmh Akv
d f
csKyfatmifqef;eJ@twl vky}f uHcHc&Jh wJh
'D;'kwfOD;bcsdKjzpfygw,f? ol@&J@emrnf
[m tJ't
D csed u
f orD;wk@d uav;awG t
wGufawmh awmfawmfukd xl;qef;ae
w,fvd@k xifchv
J d@k yg?
orD;wkd@twGuf ausmif;pmxJ
u yk*~dKvfawGawmif renf;rSwf&wm/
ausmif;pmtjyifbufu acgif;aqmif
awGwdk@/ vlyk*~dKvfwkd@ emrnfawGqkd&if
awmh a0vma0;yJaygh? wu,fvkd@rsm;
orD;wkd@ odc&Jh ifvnf; tJ'Dvyl k*~dKvfawG
[m jynfoal wG t&rf;cspfcif&wJhol 'grS
r[kwf jynfoal wG&@J rke;f wD;jcif;ukd cH&ol
awGom jzpfEikd fygw,f? tJ'Dtcsderf mS vl
}u;D awG yg;pyfzsm;rSm a&yef;pm;aewJh em
rnf ESpcf ak wmh &Syd gw,f? wpfa,mufu

awmh Adv
k cf sKyaf usmaf Zmjzpf+y;D / aemuf
wa,mufuawmh tl;apmarmif vk@d
emrnfwiG cf w
hJ hJ Adv
k cf sKyfapmarmif jzpfyg
w,f? bma=umifh ol@ukd tJ'Dvkdac:cJh
w,fqdw
k m orD;wkd@ rodcyJh gbl;? 'gayrJh
Akdvcf sKyfausmfaZmta=umif;ukdawmh r
aumif;owif; rajymcJ=h uwm orD; rSwf
rSwf&& &Sad eygw,f?
orD;&J@ EkdifiaH &;todtjrifawG
[mvnf; orD;&J@touf wpp }uD;jyif;
vmwmeJ@tr# wjznf;jznf;csi;f Ek;d =um;p
jyKvmcJyh gw,f? 'g[m orD;&J@ rmwmyDwk
ESpyf g;&J@ oGeo
f ifq;kH rr_rsm;a=umifo
h m jzpf
ygw,f? aemuf orD;ajymif;a&$@aexkdif&
wJh ywf0ef;usief @J vnf; trsm;}u;D ouf
qkdifaew,fvkd@ orD;,lq ygw,f? 'D
aemufrmS awmh Akv
d cf sKyfausmaf ZmESihf w
uG wjcm;Ekdiif Ha&; acgi;f aqmif}uD;rsm;
&J@ ta=umif;awGudk vl}uD;rsm;rSwqifh
okd@r[kwf pmtkyfpmwrf;rsm;rSwzHk avh
vm od&cdS yhJ gw,f? trsm;pk Ekid if aH &; acgi;f
aqmif}uD;rsm;[m uG,fvGefoGm;=u+yD;
jzpfwt
Jh wGuf olw@kd ukd orD;wkd@acwf vl
i,fawG rDEidk rf nfr[kwaf wmhyg?
'gayrJh usef;rma&; awmfawmf
aumif;+y;D touf&pS q
f ,fausmf &S+d yD jzpf
wJh orD;wk@d &@J b;dk bk;d Akv
d cf sKyfausmaf Zmukd
awmh tjyifrSm uHaumif;axmufrvkd@
awG@jrifczhJ ;l ygw,f? bkd;bk;d Akv
d cf sKyfausmf
aZm[m wu,fukd cifrif&if;ESD;p&m

362 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

aumif;+yD; Oy"dkyfvnf; awmfawmf


aumif ; ol w OD ; jzpf y gw,f ? bk d ; bk d ;
i,fi,fuqkd b,favmuf acsmvkdufr
vJqw
kd m orD;cef@reS ;f vk@d &Ekid yf gw,f? bk;d
bk;d [m pma&;pmzwf/ owif;em;axmif
pwJt
h vkyrf sm;eJ@ wae@wmtcsed u
f dk ukef
qH;k apwwfygw,f? bk;d bk;d [m pmayA[k
okwrsm;ukd tJ'Dvdk tcsed f&Sdoa&G@ avh
vmvku
d fpm;aewwfolwpfOD; jzpf+y;D t
&rf;udk ,Ofaus;odraf rG@ol wpfO;D vnf;
jzpfygw,f? orD;wkd@vkd vli,fawGeJ@ p
um; ajym&ifawmif u|eaf wmfvk@d bk;d
bkd;u ol@ud,
k o
f l oHk;wwf+yD; 0guswkdif;
rSmvnf; [kwu
f hJ qkw
d hJ vlwzufom;
ukd ku
d sKd ;av;pm;r_ay;wJh pum;vH;k rsKd ;eJ@
oH;k wwfygw,f? tJ'ga=umifrh @dk v@dk bk;d bk;d
eJ@pum;ajym&if orD;wkd@ awmfawmfukd
tm;awmift
h m;em jzpfryd gw,f/
bkd;bkd;eJ@ awG@zl;w,fvkd@om
ajym&w,f? bk;d bkd;ta=umif;ukd *C e
%ajymjyygq&dk if orD; ajymjywwfrmS r
[kwfygb;l ? bk;d bkd;u t&nftcsi;f &Sd+yD;
cspfcifav;pm;p&maumif;wJh yk*dK~ vfwpf
OD;vd@k om em;vnfo&d x
dS m;ygw,f? vGecf hJ
wJh wvavmufu orD;&J@taru bkd;
bk;d a&;xm;wJph mtkyw
f tkyu
f dk zwf=unfh
zk@d wku
d w
f eG ;f cJyh gw,f? tJ'ge@J yJ bk;d bk;d Akv
d f
csKyfausmfaZm&J@ qkdif;pkrSonf ref[kdif;
qDokd@qkdwJh ukd,fwkdifa&;twKy`wWd
aygi;f csKyfudk zwfjzpfcw
hJ mjzpfygw,f? bk;d

bk;d [m awmfawmfta&;tom;aumif;
oljzpfa=umif; 'Dpmtkyfukd zwf+yD;awmh
orD; tHhtm;oifhpmG od&dv
S u
dk &f ygw,f?
+yD;awmh bk;d bk;d &J@ t&nftcsi;f ukv
d nf;
orD;pdwx
f u
J ae *k%,
f pl mG todtrSwf
jyKrdygw,f? 'Dpmtkyx
f rJ mS orD;twGuf
avhvmp&m oif,lrSwfom;p&mawG
trsm;}uD;ygygw,f? 'Dodyf+yD; rxlvSwJh
bkd;bkd;&J@ twKy`wdW pmtkyfuav;[m
orkdif;0iftcsuftvufrsm;ESifh wnf
aqmuf x m;wm jzpf y gw,f ? +yD ;
awmh ol@&J@ pmrsufESmwkdif;[mvnf;
pdw0f ifpm;p&mrsm;eJ@ jynfEh u
S af eygw,f?
orD;wk@d vdk pmzwf&rSm awmfawmfysi;f +y;D
jref rmpmeJ@ awmfawmftvSr;f a0;aewJh
vl i,f pmzwfy&dowfrsKd ;ukdawmif qGJ
aqmifxm;Ekid fwma=umifh 'g[m bkd;bk;d
pmtky&f @J atmifjrifrw
_ pfcv
k @dk uk,
d hf bm
om aumufcsucf sxm;ygw,f? 'Dpmtkyf
[m bk;d bk;d &J@av#mufvrS ;f c w
hJ hJ orkid ;f vk@d
ajymvk@d &ovkd orD;wkd@Eikd fiH&J@ vGwfvyf
a&;orkid ;f vk@d q&dk if rSm;vdrrhf ,f r[kwyf g?
bmjzpfvkd@vJqkdawmh bkd;bkd; av#muf
vSrf;cJw
h v
Jh rf; e,fcsJ@ +Aw
d do#awmfveS f
a&;vrf; zufqpf*syef awmfveS fa&;
vrf;awGjzpf+y;D / orD;wk@d t+rw
J rf; av;
pm; OD;nw&f r,fh Akdvcf sKyf atmifqef;eJ@
tmZmenf acgi;f aqmif}f u;D rsm;tm;vH;k
twlav#mufvrS ;f cJhwJh orkid ;f 0if jrefrm
jynfvw
G v
f yfa&; vrf;}u;D r[kwyf gvm;?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 363

bk d ; bk d ; [m Akd v f c sKyf a tmif


qef;ESihf wjcm;aom Ekid if aH &;acgi;f aqmif
}uD;rsm;vkdyJ q,fausmfouf t&G,f
avmufup+yD; jrefrmjynfvw
G fvyfa&;
twGuf wufupGm yg0ifvy_ &f mS ;cJo
h lw
OD;jzpfrkH u jrefrmhorkid ;f rSm armfueG ;f wif
cHcJh&wJh &JabmfoHk;usdyf0ifwOD;vnf;
jzpfcJhygw,f? trsm;pk &JabmfoHk;usyd f0if
emrnfrsm;a&S@rmS ocifqkd wmygwwf
ygw,f? ocifatmifqef; (AdkvfawZ/
Akv
d cf sKyaf tmifqef;)wk@d / ocifv+S rKd if (Akv
d f
&efatmif)wkd@/ ocifa&$ (AkdvfcsKyfausmf
aZm) w@pdk o jzifah yg?h bmjzpfv@dk 'Dvrdk n
S hf
&ovJqadk wmh jrefrmjynfudk ol@u|eb
f 0
uae ke;f xGufEkdif+yD; ocifEikd fiHjzpfap&
r,fqdw
k hJ qENawGeJ@ wkd@Armtpnf;t
H;k ocifygw}D u;D xJu0dk if+y;D ociftjzpf
ajymif;vJvkduf=uwmjzpfw,f? 'g[m
b,favmuf tm;&auseyfzd@k aumif;wJh
tajymif;tvJvJ? orD;uawmh ocif
rsdK;a[h wdk@ArmqkdwJh [pfau;oHeJ@
axmufcHtm;ay;vkdufcsiyf gw,f? Akv
d f
csKyfatmifqef; OD;aqmifwhJ bkd;bk;d wkd@ &J
abmfo;Hk usdy0f ifrsm;[m [kid feefu|ef;rSm
*syefppfynmoifcJh+yD;aemufykdif;rSpvkd@
olw@kd &J@emrnfrsm;ukd ocifrS Akv
d f
vkd@ ajymif;vJac:qkv
d u
kd f=uw,f? 'Dvdk
ajymif;&wJh ta=umif;&if;uawmh Akv
d f
csKyf atmifqef;eJ@ usef &Jabmfo;kH usyd 0f if
rsm;[m jrefrmjynf&@J wyfrawmf}uD;ukd

a&S;OD;pGm pwifwnfaxmifcJhwJh acgif;


aqmif}u;D rsm; jzpfv@kd ygy?J 'gawG[m bk;d
bk;d &J@ twKy`wdpW mtkyfxu
J rSw,
f o
l &d dS
vku
d w
f hJ orkid ;f 0if tjzpftysuw
f csK@d jzpf
ygw,f? 'gayrJh orD; 'Dpmtkyx
f Juae
r,HkEkdifpmG od&dv
S u
kd f&wJh tcsuw
f csuf
uawmh AkdvfcsKyfae0if;[mvJ &Jabmf
oHk;usdyf0ifwpfOD;wJh? b,favmuf
awmif &ifemp&maumif;wJh jzpf&yfreS f
wpfckygv?J
orD;wkd@&J@ rsdK;cspaf wmfvSefa&;
acgi;f aqmif}uD;rsm;[m &JabmfoHk;usyd f
0ifpjzpfwahJ e@upvkd@ olw@dk &@J toufudk
trdjrefrmjynftwGuf pGef@v$waf y;qyf
zkd@ toifhjzpfcyJh gw,f? jrefrmjynf vGwf
vyfa&; wku
d yf rJG sm;twGi;f rSm olw@dk &@J rsKd ;
csppf w
d ef @J owWad oG;ukd azmfjycJ=h uygw,f?
'DwkdufyGJawG=um;rSmorD;wkd@&J@ acgif;
aqmif}u;D rsm; orD;wk@d cspcf if&aom rsKd ;
cspf&Jabmfrsm;ESifh jynfoltajrmuf t
jrm; usqHk;cJ&h ygw,f? aoG;acsmif;pD;cJh&
ygw,f? 'gayrJh wcsdK@ rsKd ;cspfacgif;aqmif
}u;D rsm;rSmawmh uk,
d t
hf csi;f csi;f vky}f urH _
a=umifh 0rf;enf;a=uuGzJ ,
G &f m usq;kH cJ&h
ygw,f? 'Daumufuspw
f Jh vkyf}uHowf
jzwfru
_ dk cHch&J wJh orD;wkd@ cspfcifav;pm;
&ygaom orD;wk@d widk ;f jynf&@J zcifAv
dk cf sKyf
atmifqef;ESiw
hf uG tjcm;aom tmZm
enf acgi;f aqmif}u;D rsm;twGuf orD; rcH
r&yfEkdifjzpf&ygw,f/ 0rf;enf;ylaqG;&yg

364 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

w,f/ ESajrmworqHk;vnf; jzpf&yg


w,f? bmjzpfvk@d Akv
d cf sKyfatmifqef;wk@d
vkd wu,fwrf; jrefrmjynftusdK;ukd
o,fyd;k ay;csiw
f hJ acgi;f aqmifrsKd ;wkd@udrk S
a&G;+y;D vky}f u&H wmvJ?
wwd,acgif;aqmifykdif;xJ 0if
aecJhwJh AkdvfcsKyfae0if;ua&m tJ'Dvkyf
}uHcH&wJhae@rSm b,fukda&mufaeygo
vJ? wu,fv@kd olomr&Sd &ifwikd f;jynf
}uD; awmfawmf+idrf;csrf;ae+yDvkd@ orD;
xifygw,f? wu,fv@kd AkdvfcsKyfatmif
qef;wk@d om tvky}f uH rcH&bl;qk&d if orD;
wk@d jrefrmEkid if }H uD; 'Davmuf qk;d 0g;edrhu
f s
p&m ta=umif;r&Syd gb;l ? +y;D awmh use&f dS
aeao;wJh wkid ;f jynfudk wu,fcspw
f hJ Ekid f
iHa&; acgi;f aqmif}uD;rsm;ukv
d nf; tck
aemufwufvmwJh tpd;k &awGvdk vku
d v
f H
owfjzwf pm&if;&Sif;aerSm r[kwfwm
aocsmygw,f? ArmjynfueG jf rLepfygweD @J
wuG tjcm;aom rsdK;cspfwkdif;&if;om;
vufeufuikd rf sm;ukv
d nf;aomif; use;f
ol olykef emrnfwyf+yD; awmxJukd
armif;xkwfrSmr[kwfygbl;? bmjzpfvkd@
vJqdak wmh Akv
d cf sKyfatmifqef;[m Arm
jynfueG jf rLepfygwu
D dk pwif zG@J pnf;wnf
axmifow
l pfO;D jzpfygw,f? aemuf+y;D jref
rmjynf&@J vGwv
f yfa&;}uD;[mvnf; A
rmjynfuGejf rLepfygwDESihw
f uG usefwkdif;
&if;om; jynforl sm;&J@ &Gyf&Gycf |cH |w
H u
kd fyGJ
0if ay;qyf}udK;yrf;cJw
h Jh &v'fjzpfwmukd

Akdvcf sKyfatmifqef; taotcsmodxm;


wma=umifh ol@&Jabmf&Jbuf wkdufzuf
awGudk &uf&ufpufpuf vkyrf ,fr[kwf
bl;vkd@ ,lqvkd@yg?
orD;i,fi,fwkef;uqkd ol
ykef wk@d aomif;use;f olwkd@ toH=um;
&if t&rf;a=umufygw,f? vrf;rSm olyek f
awGe@J awG@&if towfc&H rSmwk@d bmwk@d ayg?h
Zmwfum;awGxJuvkdav? 'gayrJh orD;
tckrS jyef pOf;pm;=unfrh w
d ,f? wu,fv@dk
rsm; tcktcsdefrSm jrefrmjynfolawGt
wGuf tumtuG,fay;aeygw,fqdkwJh
tpdk;&ppfwyf}uD;eJ@awG@&if tJ'Dolwkd@
Zmwfum;awGxJrSm ajymaewJh "m;jy ol
ykef aomif;use;f olawGudk awG@wmxuf
tqaygif;rsm;pGm tajctaeu qk;d &Gm;
oGm;Ekid w
f ,f qkw
d mukad yg?h tm;vH;k yJ pOf;
pm;=unfhyg? ppfwyfrusL;vGefzl;wJh r
aumif;r_ b,fEpS cf rk sm; usef&aSd eao;vkd@
vJ? olw@dk awG[m t"rRjyKusihw
f hJ tvkyf
awGrmS txl;u|r;f usio
f al wG jzpf=uyg
w,f? ck;d rvm;/ 0Sufrvm;/ ajAmif "m;jy
wku
d rf vm;/ vlu,
G &f mrSm vky}f urH vm;/
vljrifuiG ;f rSm owfjzwfrvm;/ &Gm rD;_@d r
vm;/ rdef;uav;awGukd t"rRjyKusi&fh r
vm;/ }uKd uw
f mvmcJh tuke&f w,fqw
dk h J
tpk;d &ayg?h wu,fawmh olwd@k urS "m;
jytppfaomif;usef;oltppf t
acsmiform; tppfawGyg?
AkdvfcsKyfwkd@ OD;aqmifzGJ@pnf;

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 365

wnfaqmufcJhwJh jynfolawGcspf&wJh
jrefrmhwyfrawmfb,fa&mufoGm;+yDvJ?
q&m0efjzpfz@dk u|eaf wmf }uKd ;pm;rnf/ vl
&nfc|efjzpfz@kd u|eaf wmf }udK;pm;rnf/ jref
rmhom;aumif; Zmenfppfom;}uD;ukd
u|efawmf ar#mfrSef;&nfqkdwJh 'DoDcsif;
pmom;av;ukd orD; t&rf;}uKd ucf w
hJ myg?
c%c%vnf; qkjd zpfcyhJ gw,f? olajymwJh
ppfom;}uD;uawmh AkdvfcsKyfwkd@acwfu
jrefrmhom;aumif; Zmenfppfom;}u;D rsm;
ukd qdw
k myJ jzpfygvrd rhf ,f? tJ'v
D dk jynfol
u csp&f wJh ppfom;}u;D awG jyefay:vmEkid f
ygapvk@d orD; qkawmif;ygw,f? Adv
k cf sKyf
ay;wJhppfynm jynfolawGukd owfzkd@r
[kwfbl;qkdwhJ 2007 a&$0ga&mifawmf
vSeaf &;twGi;f rSm xGuaf y:vmwJh 'D[pf
au;oHudk orD;&J@em;xJrmS jyefvnf =um;
a,mifaerdygw,f? [kwyf gw,f/ orD;wk@d
wkdif;jynf&@J zcif}uD; AkdvfcsKyfatmifqef;/
orD;wkd@&J@ acgif;aqmif}uD; Adkvfvusfm
(ocifvSaz)/ AkdvfcsKyfausmfaZm (ocif
a&$) wd@k ay;tyfcw
hJ hJ ppfynm[m jynfol
awGudk toufe@J v+J y;D umuG,zf @dk yg? jynf
olawGukd &efoo
l zG,f &uf&ufpufpuf
owfypfz@dk r[kwyf gbl;?
Akv
d cf sKyfw@dk EiS hf jrefrmjynf&@J tm
Zmenftaygi;f wkd@ aoG;acsmif;pD;r# t*F
vdyfeJ@ *syefe,fcsJ@awG&J@ vufxu
J cuf
cufccJ J wku
d f,lchw
J hJ jrefrmjynf&J@ vGwf
vyfa&;[m tcsnf;enf;om jzpfcJh&yg

w,f? ,ckvuf&dS jrefrmjynfoal wG&@J b


0[m vGwfvyfr_qdkwm rl;vkd@awmif
SLp&mr&Sd wJh b0yg? jrefrmjynfppftpd;k &
[m raumif;wm vkyfaewJo
h al wGq&dk if
vGwfvyfr_ukd tjynfhay;xm;wwfyg
w,f? wkid ;f jynftwGuf tusKd ;&Srd ,fh udpP
rsKd ;awGq&dk ifawmh vGwv
f yfru
_ dk enf; t
rsdK;rsKd ;jzifh wm;qD;ydwfyifxm;awmhwm
ygy?J 'grv
S nf; wkid ;f jynf}u;D ysupf ;D +y;D ol
wdk@wawG aumif;pm;=urSmav? tck
jrefrmjynf&@J qif;&Jru
_ awmh urBmeh yH gwf
0rf;ukd wufcsw
d fawmhrmS yg? b,fEkdifirH S
orD;wk@d Eidk if u
H dk vku
d rf rDawmhygb;l ? 'g[m
vnf; orD;wkd@ppftpdk;&acgi;f aqmiff}uD;
rsm;&J@ 100 &mckid fE_e;f }udK;pm; zsuq
f D;r_
a=umifo
h m 'Davmuftqifu
h dk +yKd ifbuf
uif;pGm qGwcf ;l Ekid w
f m jzpfygw,f? tDoD
,kd;yD;,m;Ekdifiu
H awmif orD;wk@d Edik if Hukd
taz jyefac:&r,fhudef; qkduaf eyg+yD? 'g
awGuawmh jrefrmjynfrSm ppftpkd;&
wuf+y;D aemufydik ;f rSm &vmcJw
h hJ r,HkEikd f
p&m ajymif;vJr}_ u;D awGyg?
ppftpkd;&[m jrefrmjynfol
awGukd EkdifiHa&;r_dif;wkduf+yD; tarSmifcs
xm;cJw
h m 1988 rwkid rf u
D wnf;uyg? 'g
a=umifh orD;wdk@vkd aemufrsdK;qufopf
rsm;[mvnf; trSm;eJ@trSefudk aumif;
aumif; ra0cGEJ dik cf =Jh uwm jzpfygw,f? 'g
ayrJh olw@kd trSefukd t=um}uD; zH;k uG,f
rxm;Ekid yf gb;l ? jynfoal wGtm;vH;k trSm;

366 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

eJ@trSef a0zefykdif;jcm;vmEkdifwJhwpfae@[m olwkd@awG ta=umufqHk; jzpf&r,fhae@


jzpfygvrd rfh ,f? orD; tckwavm ppftpkd; &u OD;pD; kdufu;l xm;wJhtk%fO;D rSm zl;
onfh=umqkdwJh ay:vpDum;xJu oDcsif;pmom;av; wpfa=umif;ukd trSwf
&rdygw,f?tarSmif ukdcGif;I tvif;ukd aqmifrnfqkdonfh pmom;av;ygyJ? 'D
pmom;av;ukd olw@kd awG b,fvkd &nf&,
G f csufrsdK;eJ@yJ oH;k oHk; orD;uawmh ol@&J@
t"dym` ,f&if; jzpfwJh tvif;[m tarSmifukd +zdKcGif;p+rJjzpf+y;D tarSmif[m tvif;ukd
b,fawmhrS umqD;rxm; Ekdifbl;qdkwJh teuf t"dym` ,fav;ukdyJ }udKufygw,f?
olw@dk awG OD;aESmuftajcmufc+H y;D vkyZf mwfqif ku
d f ul;xm;wJh 'DZmwfum;[mvnf;
jynf o l a wG & J @ &if x J t xd a &muf a tmif *,uf k d u f E k d i f z k d @ cJ , Of ; ygvd r f h r ,f ?
tvif;ESifhtarSmifukd jynfolawG uGJuGJjym;jym; odvmwJhwpfae@[m olwkd@awG&J@
&ufpuf=urf;=uKwrf a_ wG jynfEh u
S af ewJh tarSmifx}k u;D ukd orD;wk@d jynfol awG &ifxrJ mS
udef; atmif;aer,fh trSeftvif;eJ@ +zdK cGif;Ekdifr,hfwae@yJ jzpfygw,f? rif; om;
vlrif;tJ'DtxJrSm ajymcJhwJh pum;wpfcGef;udk awmfawmfoabmusrdygw,f?
igw@kd awG vufeufuikd w
f du
k frS atmify&GJ Ekdifr,fqkw
d hJ pum;yg? 'g[m orD;twGuf
awmh tarSmifxJu tvif;wef;wpfcv
k d@k cH,lygw,f?
Akv
d cf sKyfatmifqef;ESiw
hf uG bk;d bk;d Akv
d cf sKyfausmaf Zmwk@d acgi;f aqmif}u;D rsm;
tm;vHk;[m olwd@k tay: usvmaom orkdi;f ay;wm0efawGukd ausyGefpGm xrf;aqmif
cJ=h uygw,f? tarSmifxrJ mS prf;w0g;0g;eJ@ av#mufvrS ;f aewJh orD;wd@k vdk aemufrsKd ;quf
opfrsm;[mvnf; tarSmifxu
J tvif;wef;rsm;uk&d mS azGawG@&EdS idk +f y;D orkid ;f ay; wm0ef
awGukd aus yGefpGm qufvuf xrf;aqmifoGm;Ekid v
f rd hrf ,fvd@k orD;,H=k unfygw,f?
orD;xufxuf
2011 azazmf0g&D 13?

Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 367

0awmifwef;rsm;ay:u &JabmfO;D wif


&JabmfcsKd
ol tvmukd 0awmifwef;ay:u &Gmav;w&GmrS u|eaf wmf apmif}h uKd aecJhyg
onf?
olonfum; Armjynforkid f;xJu emrnfausmf txifu& ppfAv
kd fcsKyf}uD;
wOD;? aemuf+y;D ,cktcgrmS usaemfwd@k ygw&D @J ppfa&;acgif;aqmifwOD;?
ukd,haf 'otwGi;f ukd,fhe,fajrtwGi;f jzpfI pdwrf csp&mtajctaevnf;
r&Sad o;wma=umifh ab;rSm vkH+cKHa&;wyfz@JG ygrvmyg? ukd,&f H&aJ bmfwa,mufESihf jrif;
xde;f &Jabmfwa,mufom ol ac:vmygonf? 'gayrJh u|eaf wmfu ol@v+Hk cKHa&; twGuf
ESihf ol@udk vrf;jyyk@d aqmifay;yk@d z@dk u|eaf wmfw@dk +rKd@e,fwyfcrJG LS ;ESihf wyfom; 5 a,mufudk
olEiS t
fh wl vku
d fygapcJhygonf?
u|eaf wmf apmif}h uKdaeonf&h mG rSm awmifuek ;f ay:wGif &So
d jzifh Akv
d cf sKyf ausmf
aZm pD;vmonfh jrif;onf wjznf;jznf;ESifh wtdtdom wufvmaeygonf?
awmifuek f;ay:u ajrjyef@ta&muf ol jrif;ay:rS qif;rnfjyKpOf touft&G,f }u;D &ifh
vm+yD jzpfaom AkdvfcsKyfausmfaZmtm; u|eaf wmf tajy;tv$m; oGm;a&muf az;rul
nDygonf?
u|eaf wmfhqENu }uKHwek ;f }uKHcu
dk f 0 trsK;d om; "avhx;kH pHrsm;ESifh ol@udk {nfch H
vkyd gonf? 0 jynfoal wGuv
dk nf; u|eaf wmfw@dk widk ;f jynfu txifu& ppfAv
dk cf sKyfwOD;
vnf;jzpf/ u|eaf wmfw@dk ygw.
D ppfa&;acgif;aqmifwOD;vnf; jzpfol ol@udk rdwq
f ufay;
vkyd gonf?
368 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ol@udk u|eaf wmfu &Gmuav;bufqD ac:oGm;ygonf? &GmrS vlxkawG au'g


awGu toifph ka0;ae+yD; ol@ukd wef;pD}uKdq=dk uygonf? vufqJG E_wq
f uf=u y gonf?
toifjh yifqifxm;aom pm;aumif;aomufz,
G af wGEiS hf {nfch =H uygonf? 0jynf olawGu
ol@udk av;pm;=uygonf? aEG;axG;=uygonf? olu vlxkEiS fh tvku
d foifh qufqaH e
aomfvnf; ol@pw
d u
f onfrmS r&Syd g? vwfwavm ol. t"du wm0efu 'g r[kwyf g?
u|eaf wmf odvu
kd yf g+yD?
oluvnf; raeEkid af wmhbJ zGih[
f vmygonf?
ukcd sK
d u|efawmfwd@k tcsde&f dw
S kef; uwkwfusif;awG ppfaq;=u&atmif
vkyif ef;wm0efudk t+rw
J rf; OD;pm;ay;aom emrnfausmf Akv
d cf sKyfygwum;?
tcsed u
f u|eaf wmfw@dk . vGwaf jrmufe,fajrukd &efol ppftpk;d &u xk;d ppfqif
wkdufckdufvmaeonfh tcsdef jzpfygonf? a&S@wef;ppfrsufESmrSm ref;&Sef+rKd@e,fESifh
yef,ef;+rK@d e,fbufwiG f jzpfygonf? a&S@wef;ppfrsuEf mS rSm a0;aeaomfvnf; A[kXd mecsKyf
wnf&d&S m yefqef;umuG,fa&;twGuf jyifqifae=u&onfhtcsdef jzpfygonf? A[kd
XmecsKyf umuG,fa&;twGuf cHppftaetxm; jyifqifxm;r_ukd AkdvfcsKyfausmfaZm
(&JabmfO;D wif) vma&mufppfaq;aejcif; jzpfygonf?
u|efawmfwkd@ uwkwfusif;awG wl;xm;ykHukd vkdufvHppfaq;=uygonf?
OD;wifonf ajryku
H dk xkw=f unfv
h u
dk /f awmiftaetxm;awGudk rSeaf jymif;ESihf vSr;f =unfh
vku
d pf ojzifh A[kXd mecsKyf wnf&&dS m yefqef;umuG,af &;twGuf taotcsm ppfaq;
=unfh&_aeygonf? awmifwef;awmifa=umawGay:rSm uwkwfusif;awG tvGef
&Snv
f sm;pGm awmufav#muf wl;xm;&onfrSm vG,u
f al om wm0efw&yfr[kwfyg?
vlrsK;d aygi;f pkH jynfoal wGu onfwm0efudk xrf;aqmif+y;D uwkwu
f si;f awGudk yifyef;qif;
&JpmG wl;xm;=u&jcif; jzpfygonf? jynfoal wGrmS a&S@wef;ulnaD &; wjcm;aom wm0ef
rsm;ukv
d nf; xrf;aqmifae&ao;ojzifh olw@dk w;l xm;aom uwkwu
f si;f awGrmS aphpyf
aocsmvSaom ol@vdk Akv
d fcsKyfwOD;twGuf pdwaf useyfavmufatmif jzpfraerSm ao
csmygonf? oluvnf; zGiafh jymvmygonf?
ukdcsK
d 'DuwkwfawGukd b,fESpf&uftwGi;f t+yD; jyifw;l ay;EkdifrvJ
u|eaf wmfu
h dk tm;emojzifo
h m ol 'DavmufyJ ajymjcif; jzpfayvdrrhf nf? twl
vkduyf gvm=uaom wyfcGJrSL;tku
d fusKHESihf jynfolppf acgif;aqmifw@kd u vlxb
k ufrS
tcuftcJtajctaeukd &Sr;f vkd &Si;f vif;ajymjyzk@d }uKd;pm;=uonf? u|eaf wmf vufum
jyvk du f y gonf? bmomjyefr ay;yg? &J a bmf O D; wif v kd tvG e fa php yfa ocsm+yD ;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 369

vkyif ef;wm0efukd tvGet


f av;teufxm;aom Akv
d cf sKyfwOD;tm; 'Dvkd ajymjyaejcif;
xuf ykrd dk xda&mufrnfhenf;ukd u|efawmf }uHqae&ygonf?
'grsK;d qkw
d m &Si;f vif;ajymjy&wm cufonf? OD;wifonf orkid ;f wav#mufv;Hk
jynfo@l tusK;d pD;yGm;bufu rm;rm;rwfrwf &yfwnfvmcJo
h l jzpfaomfvnf; wzufu
vkyif ef;wm0efudk tvGeftav;teuf xm;wwfol ppfAv
kd fcsKyf}uD; jzpfaeonf? u|ef
awmf ajymjycsiaf om vlx.
k tcuftcJtajctaeukd OD;wiftm; b,fvdk ajymjy&yg?h
u|eaf wmfw@dk twGuf yefqef;umuG,af &;u ta&;}u;D aeovkd vlxu
k vnf; jynfo@l
ppfyt
JG wGi;f rem;wrf; wm0efxrf;aqmifae&ojzifh yifyef;ae+y?D
u|efawmfwkd@onf yefqef;umuG,fa&;wm0efukd rkcs xrf;aqmif&rnf
jzpfovkd vlxt
k ajctaeukv
d nf; axmufxm;&rnf?
u|eaf wmfhtwGuf }uD;rm;aom tcuftcJwckEiS hf &ifqikd af e&csdef[k cHpm;rd
ygonf? u|eaf wmf ta0; awmifjrif}h uD;awGbuf pdwt
f u
kd ftkdufESihf vSr;f ar#m=f unfh
vkdurf dygonf? aeyl}uJ}uJ}uD;wGif usnq
f ef/ tajrmufqef paom a&S@wef;twGuf
ay;yk@d &rnfh vufeufc,
J rf;rsm;ukd jrifhrm;aom awmifwef;ay: xrf;wufae=uaom
0jynfe,frS vlrsK;d aygi;f pkH jynfoal wGudk awG@jrif&ygonf? u|eaf wmf t}uw
H ck &oGm;yg
onf?
&JabmfO;D wif(u|eaf wmfw@dk ygww
D iG ;f rSm emrnfa&S@u &Jabmfwyfac:jcif;rSm
av;pm;wefzd;k xm;r_ukd jyojcif; jzpfygonf? u|eaf wmfwd@k u AkdvfcsKyfausmfaZmtm;
&JabmfO;D wif[k ac:a0:cJh=u+yD; ,ck aemufyikd f;usrS u|eaf wmfu OD;av;[k ajyif;vJ
ac:a0:cJyh gonf)a[m[krd mS u|eaf wmfw@dk 'Duwkwaf wG wl;ay;aewJh 'D+rK@d e,fu jynfol
awGy
J u|eaf wmfw@kd tck oGm;aqG;aEG;vkduf=u&atmif
ol oabmwlygonf? uk,
d w
f idk u
f ,
dk u
f s rSm=um;vk[
d ef wlygonf? odyrf a0;
vSaom awmifwef;tjrifh}uD;. awmifajcqDo@kd u|eaf wmfwd@k oGm;vkdu=f uygonf?
&JabmfOD;wif tH=h ooGm;ygonf?
[mtukev
f ;Hk trsKd;orD;awGcsnf;ygvm;
tvGeaf v;vHvaS om vufeuf}u;D usnq
f efudk }uK;d qkid ;f awGEiS hf av;a,muf
o,fy;dk um; awmifjrif}h u;D awGay: wufomG ;aeonfrmS 0 &Sr;f vm;[l paom vlrsK;d pkH
jynfol trsK;d orD;rsm;? usnq
f efaowWm &Sn}f u;D rsm;ukd wcsK@d u ESpaf ,mufw/JG wcsK@d u
wa,mufwnf; xrf;ykd;o,faqmif+yD; awmifjrifh}uD;awGqD &kH;uefwufoGm;=uol
awGrmS trsKd;orD;rsm;? a,musfm;om;awG rygr[kwf/ }uD;=uyfu,
G u
f o
J l jynfo@l ppf
370 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

acgif;aqmif wOD;p ESpfOD;p? tenf;i,ftouft&G,f}uD;&ifhol wOD;p


ESpOf ;D pavmufawmh yg&ydS gonf?
vufeufc,
J rf; o,fy@dk wmawGrmS oefoefrmrm a,musmf ;om;awG bmvk@d
rygwmvJAs
onfar;cGef;ukd u|eaf wmf ajzcsiaf ewm jzpfygonf?
oefoefrmrm i,fi,f&,
G &f ,
G f a,musmf ;om;awG tukev
f ;Hk u jynfo@l ppf
awGtjzpf aoewfuikd f+yD; a&S@wef;rSm oGm;wku
d fae=u&w,f? aemufwef;u &GmrSm
trsKd;orD;awG/ uav;awGeJ@ touft&G,f }uD;&ifhwJholawGyJ usefw,f?
&JabmfOD;wifum; olud,
k w
f ikd u
f ,
kd fus avhvmar;jref; pkHprf;&rS auseyfol
jzpfygonf? vufeufc,
J rf; o,fy;dk &mrS awmifajcwGif acwWem;&if; xrif;pm;aeaom
trsK;d orD;tkypf ek m; ol uyfomG ;ygonf? +rK@d e,frS bmomjyef&aJ bmfav;ukd OD;wiftem;
u|eaf wmf uyfxnfah y;vkduyf gonf?
&JabmfO;D wifu ac|;oH&&J$ EJ$ iS hf xrif;pm;ae=uaom 0 &Sr;f vm;[l trsK;d orD;
rsm;xH aocsm oGm;=unfhygonf? xrif;wkd@ [if;wkd@uv
kd nf; avhvmpl;prf;ygonf?
rkn
H i ;f csOfav; av;ig;zwf/ yJyyk af xmif;uav;ESihf xrif;pm;ae=uonfukd ol awG@jrif
vkdufygonf? u|efawmfu OD;wifta=umif; olwkd@tm; rdwq
f ufay;vkdufygonf?
olw@dk u av;pm;tH=h ooGm;=u+y;D xrif;pm;ae&mrS rwfwyf&yfvu
dk =f uygonf? OD;wifu
wm;onf? pm;=uygpm;=uygxrif; qufpm;=uyg
&GmrSm pku
d yf sK;d a&;tajctae aumif;=u&J@vm;
bmomjyef&aJ bmfav;u bmomjyefay;ygonf?
ppfwdu
k af e&awmh u|efrwk@d pkduyf sK;d a&;buf rvSnEfh dik yf gb;l
pku
d yf sK;d a&; rvkyEf idk af vmufatmif tvkyaf wG rsm;ovm;
[kwu
f
hJ rsm;ygw,f&iS /hf pku
d yf sK;d a&; vk;H 0 rvkyw
f mawmh r[kwyf gb;l ? tm&kH
pku
d f rvkyEf idk w
f mygusrwk@d a&S@wef;ukd tckvdk usnq
f ef ce ce oGm;yk@d &w,f a[m
[ku
d uwkwu
f si;f awG usrwk@d wl;&w,fa&S@wef;u &JabmfawGtwGuf ar;jref;a&;
tjzpf &dumQ oD;ESaH wGe@J wjcm; vufaqmifypPn;f rsm; a&S@wef;wku
d yf 0JG ifaeolrsm;twGuf
oGm;a&muf ay;yk@d uln&D oGm;&w,f&GmrSmvnf; a,musmf ;awG r&Syd gb;l &Si
hf tukef
a&S@wef;xGu=f u&w,fusrwk@d rde;f rom;awG&,fuav;oli,fawG&,fe@J ouf}u;D
&G,ftkdawGyJ usecf hyJ gw,fae@pOf pm;zkd@aomufzkd@ qefzyG f qDyGwf tvkyfawGvnf;
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 371

vkyf=u&w,fppfa&;umv ta&;}uD;awmh ygwDtwGuf pmawG yk@d p&mawGvnf;


w&GmeJ@w&Gm vufqifhurf;ykd@&w,faemuf+y;D
OD;wifonf ol@ab;rS usnq
f efaowWmrsm;ukd yifyef;w}u;D xrf;yk;d um awmif
jrif}h uD;ay: wufoGm;=uaom trsK;d orD;awGukd vSrf;=unfhaeonf? vlxkud,
k w
f ikd f
yg0ifaom jynfo@l ppfyt
JG a=umif; awG;aewmrsm;vm;?
&JabmfO;D wifonf pdwrf aumif;pGmjzifh vlx.
k tcuftcJ tajctaeukd
tenf;i,f qufvuf ar;jref;aeygonf?
&JabmfO;D wifonf wu,ftuif;yg;oljzpfa=umif; tH=h opGm awG@&&dS ygonf?
u|eaf wmf vlxktcuftvcJ tajctaeukd bmrS &Si;f jyaep&m rvkad wmhyg?
ukcd sKad &vlxak wG tm;vyfr
S aemuf+y;D yefqef;cHppfvnf; tylwjyif; vkd
tyfvmrS vlxek @J uwkwfawG twl wl;=uwmaygAh smwJh?
'gy
J jynfo@l tusK;d pD;yGm;ukd wu,fwrf; tav;xm;wJh acgi;f aqmif qkw
d m?
u|efawmfh pdwx
f w
J Gif e&olrif; "rR&H}uD; wnfaeaom yk*Hacwfta=umif;
oGm;owd&vku
d rf o
d nf? yHo
h ulrax&fjrwfu vlxq
k if;&J'u
k aQ &mufaeonfudk r=unfh
&ufojzifh vlxt
k m; twif; trde@f ay; ckdif;apjcif;tm; wm;jrpfco
Jh nfuykd if em;r0if
cJhaom tm%m&Sif oufOD;qHydik f bk&ifpepf?
&JabmfO;D wifonf b0wav#mufv;Hk vlxt
k usK;d pD;yGm;ukd tpOft+rJ a&S;&_chJ
oljzpfonf? wuGi;f wuGuf &_cif;tjzpf u|eaf wmf ,ck vufawG@ }uKHawG@cpH m;vku
d &f
onf?
aus;Zl;wifygw,f&JabmfO;D wif? &JabmfO;D wiftay: =unfnKad v;pm;pdwf
rsm;onf aemufwqifh +zKd;armufw;dk yGm;vmygonf?
tckawmh jrifrh m;r_dif;a0aom 0awmifwef;}uD;awGESifh u|eaf wmfwd@k a0;uGm
cJh&+yD?
&JabmfOD;wifonfum; u|efawmfwkd@ESifha&m Armjynf jynfolvlxkESifhyg
xm0pOf eD;uyfpmG twlwuG &yfwnfaeayvdrrhf nf?
&J a bmf c sd K

372 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&JabmfO;D wif (Adv


k a
f usmfaZm)eJh
ywfoufwhJ tawG;rsm;
ausmaf qG
(1)
u|efawmf AkdvfcsKyfausmfaZmukd +rdK@ay:umvrsm;u rawG@rjrifbl;ygbl;?
vuf e uf u k d i f a wmf v S e f a &;xJ qif ; vm+yD ; ta&S @ ajrmuf p pf a 'oXmecsKyf
yefqef;ukad &mufawmhrS &JabmfO;D wiftjzpf u|eaf wmf odu|r;f cGi&hf cJw
h myg? 'gayrJh Xme
wckwnf;r[kwfvd@k &JabmfOD;wifeJ@ awG@qHkar;jref; ajymqkcd Gifh }uHKcJvSygw,f? 'DvkdeJ@
ta&S@ajrmufvGwfajrmufa&;tajccH a'oXmecsKyf yefqef;rSm 10 ESpw
f m jzwfoef;
ausmjf zwfc+hJ y;D 1989 ckEpS f ygww
D iG ;f taoG;ta&mifajymif;vJr_ ta&;tcif; ay:ayguf
vm+yD;aemuf tajctae&J@ jymef;r_a=umifh ygwDA[kdacgif;aqmifrsm;[m tem;,l
oGm;&+yD; u|efawmfwdk@eJ@ wae&mqDjzpfoGm;cJh&jyefygw,f? ckawmh awmfvSef
a&;jzwfoef;r_ tESpf 30 avmuf &Scd v
hJ u
dk af yr,fh &JabmfO;D wif&@J ta=umif;ukd u|eaf wmf
*Ce% rodrdygb;l ? 2012 atmufwdb
k m 10 &uf eHeuf 3 em&D 30 rSm &Jabmf
OD;wif[m vl}u;D a&m*ge@J touf 93 ESpt
f &G,frSm uG,fvGefoGm;cJh &yg+yD?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 373

&JabmfO;D wifu,
G v
f eG o
f mG ;awmh owif;rD',
D mtrsKd ;rsKd ;uae &JabmfO;D wif&@J
*k%fyk'ftrsdK;rsdK;ukd xkwfazmfcsD;usL;=uwJh uAsmawG/ aqmif;yg;awG trsm;tjym;
ay:xGufvmygw,f? xGufvmor#uv
kd nf; u|eaf wmf*kwpkduf&SmazG zwfrdygw,f?
tJ'Dvkd zwf=unfh&if;uae &JabmfO;D wife@J ywfouf+yD; tcsuf 2 csufudk owdxm;
vku
d rf w
d ,f? wcku Akv
d cf sKyf ausmaf Zmukd ArmjynfueG jf rLepfygweD @J cGx
J w
k yf pfaejcif;ukd
pdwfraumif;jzpfrw
d ,fqkdwJh a&;om;csufe@J aemufwcku &JabmfOD;wif [m 2
zufvk;H rSm tESdrcf H&oljzpfw,fqkdwJh 'Dtcsuf 2 csufygy?J 'D 2 csuu
f kd pdwf0ifpm;
tmHyk mG ;rdwmeJ@ rdrad b;rSm &Sad ewJh qkid ;f pkro
S nf ref[idk ;f qDo@dk qkw
d hJ &JabmfO;D wif&@J
uk,
d w
f idk af &;twKy`wu
dW v
dk nf; jyefvnfzwf+_ y;D &JabmfO;D wif uGejf rLepfwa,mufjzpf
vmyHkukd ajc&maumuf=unfhryd gw,f?
(2)
&JabmfOD;wif (ukda&$ okd@r[kwf ocifa&$ okd@r[kwf Akdvfausmaf Zm) [m
om,0wDckdif/ oH;k q,f+rdK@e,f/ qkid f;pkqkdwJh &Gmuav;rSm arG;zGm;cJhwJh Armjynfaus;
vufawm&Gmu awmom;wOD;yg? om,m0wDqw
kd m t*Fvyd u
f v
dk edk eD ,fcs@J orm; ukd
wkw"f m;qGu
J m awmfveS cf w
hJ hJ Armjynf&@J orkid ;f rSm tvGet
f a&;ygwhJ v,form;olyek &f @J
ZmwdcsufjrK yfjzpfw,f? 'ga=umifh &JabmfO;D wif (ocifa&$) [m e,fcs@J qef@usiaf &;pdwf
"mwf a&cHajrcHaumif;wJo
h w
l a,mufv@dk qkrd ,fq&dk if qkEd idk f ygw,f? vufawG@rmS vnf;
q&mtwwfoifaumvdyfausmif;om;b0rSm ausmif;om;or*~zGJ@pnf;a&;ukd
tm;xkw+f yD; twGif;a&;rSL;wm0ef,u
l m 1300 jynft
h a&;awmfyt
Hk wGi;f yg0ifcw
Jh ,f?
tJ'Daemuf wkd@Armtpnf;tHk;tzGJ@0if ocifa&$ jzpfvmw,f? wqufwnf;
t*Fvdyfe,fcsJ@qef@usifa&; acwfrDwyfrawmfxlaxmifa&;rSm yg0ifz@kd taotcsm
qH;k jzwfcsucf svu
dk +f y;D ppfynmawmfoif *syefomG ; &Jabmfo;kH usyd 0f if ocifa&$ jzpfvm
cJw
h ,f?
tJ'DrSm ol[m Akv
d f&efatmifeJ@ &if;ESD;cJ&h w,f? aemufqHk; oifwef;rsm;+yD;vkd@
xkdif;e,fpyfrSm ArmhvGwfvyfa&; wyfrawmf (BIA) ukd zGJ@pnf;+yD; jynfwGif;okd@
tokwfvkduw
f m0efc0GJ if=u&wJhtcg Akdv&f efatmifu rdrdwkd@ ppfa=umif; awGcGJ+yD;
Armjynf jyefvnf0ifa&muf+y;D wku
d cf u
dk &f ef vlpck cJG ge;D wGif u|eaf wmfv
h ufuu
dk idk +f y;D Arm
jynfukd aumif;rGepf Gm jyefa&muf=u&if cifAsm;ocifA[de;f ukdawG@&if EkdifiaH &;oifwef;
ay;vdk@ ajymyg[krSmonf? u|efawmfu EkdifiaH &;avhvm csif&if pmtkyfzwfrSmayg[
h k
374 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

ajym&m olu oifwef;wufzkd@ wu,fvkdtyfvkd@yg[k ajymygonfvkd@ a&;xm;wm


zwf&w,f?
'Dvekd @J 1944 ckEpS x
f rJ mS w&uf/ Akv
d cf sKyfatmifqef;u Akv
d cf sKyfausmf aZm ukd
zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf ocifpkd;eJ@ol ndE_dif;&ef zufqpf*syef awmf
vSeaf &;twGuf ajratmufv#Kd @0u
S f oifwef;ay;aewJh ocifp;dk tm; a';'&Juo
dk mG ;a&muf
ac:,lvm+yD; yJcl;pHjywyf&if; Akv
d fausmfaZmtdrfrSm v#Kd @0Suaf qG;aEG;&ef tao;pdwf
tpDtpOfukd ocifoef;xGe;f ESihf awG@qpHk DpOfaqmif&Gu&f ef nef=um;vmygw,f?
'DtpDtpOft& ocifp;kd xH Akv
d af usmaf Zmwk@d a&mufomG ;wJt
h cg olcsuf csi;f
AkdvfcsKyfatmifqef;xH rvkdufEkdifao;a=umif; *Guav;&GmwGif wpfvr# EkdifiHa&;
oifwef;ay;p&m udpaP wG &Sad ea=umif;/ xku
d pd u
P v
dk nf; Akv
d cf sKyaf tmifqef; xH ta=umif;
=um;+yD;I oabmwlcsuf &+yDjzpfa=umif;/ u|efawmfwkd@vnf; tm;vHk; 'DEkdifiHa&;
oifwef;rSm wufa&muf apvdka=umif; xkdta=umif;ukv
d nf; AkdvfcsKyfatmifqef;xH
ta=umif;=um;+y;D jzpfa=umif; ajymygonfvk@d olwd@k uGefjrLepf oifwef; wuf& yHk ukd
a&;xm;ygw,f?
oifwef;rSm Akv
d af usmaf Zmwk@d [m tEkydavmrusr;f / rmhupf f 0g'usr;f i,fudk
oifwef;ykd@cswmukd em,l=u&w,fv@kd a&;xm;+yD; oifwef;wuf&wmeJ@ ywfoufv@kd
ol@cHpm;r_ukd -pwifyd@k cs&m 2 &ufr# =umvm aomtcg u|eaf wmfwd@k r=um;zl;
aom pum;rsm;a=umifh rsm;pGmtHh=o+yD; txl;pdwfygvufyg vkdufemrSwfom;I
aeygawmhonf? u|eaf wmfwd@k onf oifwef;wGif epfreG f;+yD; b0opfwckod@k a&mufae
onf[k xif&ygonfvk@d a&;om;cJhygw,f?
'ghtjyif oifwef;rSm uGefjrLepf0g'ta=umif;rsm;omru zufqpfqef@usif
a&;0g'oifwef;rsm;yg ay;ygw,fv@kd qkyd gw,f?
uGefjrLepfoifwef;ukd &ufwvausmfausmfavmufwufvkduf&+yD;aemuf
u|eaf wmfw@dk vnf; vl@b0opfudk a&mufvm&ovkd cHpm;&+y;D rsm;pGm0rf;omwufu
&$iv
f ef;aeygawmhonf vkd@ azmfusL;xm;cJhjyefw,f?
oifwef;rSm orkid ;f ky0f g'ukad vhvm&+y;D acwf}uD; 5 acwf ajymif;vJw;dk wuf
vmum aemufqHk;rSm rmhufpf ajym=um; cJhwhJ vlom;tcsi;f csi;f aoG;pkyfru
_ if;wJh/
omwlnDr# csrf;omu,f0wJh uGejf rLepf0g' vl@avmupepfokd@ wufvrS f;oGm;r,fh
orkid ;f &J@ rkcsw&m;eJ@ ywfoufv@dk aemufqk;H tajctaersm;eJ@ qufpyf+y;D tckvw
dk ifjy
xm;ygw,f?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 375

,cka&muf&Sdaeaom 'Drkdua&pD t&if;&SifpepfrSm yxraus;u|efpepf/


ya'o&mZfajr&Sifpepfwkd@ESifhpmv#if rsm;pGm aumif;rGefwkd;wufvmaomfvnf;
pepfrmS vnf; vlom;tcsi;f csi;f wpfO;D vnfyif; wpfO;D eif;+y;D &ufpufpmG aoG;pky+f y;D
tusKd ;tjrwf&mS }u&H jcif;/ vltcsi;f csi;f qif;&Jcsr;f om uGm[r_}u;D rm;+y;D urBm}u;D qif;&J
aeao;jcif;wkd@a=umifh t&if;&Sif0g'rSmvnf; vlom;wkd@. ,Ofaus;r_EiS fh rukdufn[
D k
,lqvm=uayonf?
u|eaf wmfwd@k . vl@urBm}uD;rSm tvGefqif;&JiwfjywfvSaom aus;u|ef
acwf/ aemuf ya'o&mZfajr&Siaf cwf/ aemuf t&if;&Sifacwfwkd@udk ausmfjzwf+y;D +idrf;
csrf;aom/ 'Drkdua&pDjynf@0aom/ qkd&S,fvpf-uGefjrLepfacwf}uD;ukd a&mufvmEkdi
af yrnf?
okd@aomf urBmht&if;&Sif}uD;rsm;uvnf; urBm}uD; qkd&S,v
f pf uGefjrLepf
urBm jzpfrvmatmif tpGr;f ukef ckcw
H u
dk f cku
d =f uOD;rnfjzpf&m TydyuQonf urBmyh d
yuQ}uD;tjzpf u|eaf wmfw@kd &ifqdik o
f mG ;=u&rnf jzpfayonf?
okd@&mwGif urBmhawmfvSefa&;vrf;a=umif;rSefukd rnfonfhtiftm;ur#
a&&Snf wm;qD;rxm;Ekdib
f J awmfveS fa&;. ed,mrt& aemufq;Hk uGejf rLepfw@dk u
atmifycGJ H=u&rnfjzpfayonf[k ol&J@ uGefjrLepf0g'tay: ,Hk=unfcsuu
f kd &Sif;&Sif;
vif;vif;wifjyoGm;cJyh gw,f?
olwufch&J wJh uGejf rLepfoifwef;eJ@ ywfoufvk@d Akdvaf usmaf Zmu TEkid if H
a&;oifwef;. t"dutcsufrSm u|efawmfwkd@. vl@b0tjrifukd t}uD;tus,f
ajymif;vJomG ;apjcif; jzpfygonf?
Twef;wlaom/ +idfrf;csrf;aom/ uGefjrLepfb0omv#if urBmhvo
l m;wkd@.
awmfveS af om ,Ofaus;r_EiS hf uku
d n
f aD yonf? Tonfom ,Ofaus;aom vlom;wk@d .
b0jzpfayonf[k u|efawmfw@dk uGefjrLepfb0ukd em;vnfvm=uygonf?
xd@k a=umifh TurBm}u;D ukd uGejf rLepfurBm}u;D jzpfatmif awmfveS af jymif;vJa&;
twGuf }uKd ;pm;&mwGif u|eaf wmfw@dk yg0if=urnf? u|eaf wmfw@dk onf jrefrmjynfom;rsm;
jzpfI yxrqHk; uGejf rLepfArmjynfjzpfatmif awmfveS af &;vkyf&mwGif rdrw
d @kd yg0ifvkyf
aqmi f=urnf? vl@b0wGif uGefjrLepfjzpf&jcif;onf trGefjrwfqk;H aom b0}uD;jzpfay
onf [k ,lqvm=u jcif; jzpfygonf?
Tokd@jzifh usaemfw@kd onf Armjynf uGefjrLepfygwD0ifrsm; jzpfvmygawmh
onfvkd@ olueG fjrLepfjzpfvm&jcif;eJ@ ol&J@,k=H unfcsuu
f dk &Si;f vif;jywfom;pGm wifjy
376 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

xm; wmukd ol@twKy`wzWd wf&if; u|efawmfowdjyKvkdurf yd gw,f?


1945 ZlvkdifrSm usif;ywJh ArmjynfuGefjrLepfygwD 'kwd,uGef*&ufrSm
ArmjynfueG jf rLepfygwD A[kad umfrwDtjzpf &JabmfO;D wif a&G;cs,w
f ifajrm ufc&H w,f?
1948 =o*kwfvrSm wyfrawmftwGif;&Sd uGefjrLepfrsm; awmckd=u&ef/
awmwGif;usrS vufeufESifh jyefvnfckcH=u&ef nef=um;cJhayr,fh &JabmfOD;wif
wDbt
D qkyaf &m*gudk pOf;pm;+y;D ne=f um;csut
f wkid ;f raqmif&u
G Ef idk cf ?hJ 'DtrSm;ukd olcv
k dk
jyefvnfo;Hk oyfwifjycJhw,f? u|efawmfonf ArmjynfuGefjrLepfygwD A[kdaumfrwD
vl}uD;wpfOD; jzpfaeaomfvnf; uvmyfpnf;rsm;wGif pepfwus pnf;urf;wus
aexkid fcJh&jcif;r&Sday? wpfoD;yk*~v uGefjrLepf}uD;wa,mufvkd aexkdifvmcJh&ojzifh
uGefjrLepfygw.
D pnf;Hk;a&;pnf;urf;rsm;ukd aumif;pGmrod rav;eufcaJh y? ay;onfh
wm0efudk rvkyaf qmifEidk u
f vnf; Tr#ta&;r}u;D vS[k omrefEidk if aH &;orm;wpfO;D vkd
awG;ac:rdygonf? trSefrmS bmyJjzpfjzpf nef=um;csut
f wkdi;f vkdufem&rnfudk Tr#
rav;eufcahJ y? xk@d a=umifv
h nf; u|eaf wmfonf xdt
k rSm;ukd usL;vGecf jhJ cif;jzpfonfwJ?h
'Dvekd @J &JabmfO;D wif[m ygweD @J tcsdew
f ykid ;f tqufjywfomG ;cJzh ;l w,f?
'gayrJh 'DumvtwGif; &JabmfOD;wif[m t*Fvdyfe,fcsJ@&J@ tvkdawmf&d
zqyvtpkd;&vufatmufrSm qufvuf tr_rxrf;oifhawmhqdkwJh tawG;tjrif
jzpfay:cJw
h ,f? uGejf rLepfygweD @J wkid yf ifvadk yr,fh ygweD @J tqufr&Sjd zpfaew,f? 'Dupd [
P m
yk*Kd~ vaf &;omru wkid ;f jynftwGuyf g ta&;ygwu
hJ pd jP zpfv@dk qH;k jzwfcsurf rSm;&ef vkt
d yf
wJh twGuf pdwfcsvk+H cKH pGmt}uHay;Ekid rf ,fo
h u
l dk pOf;pm;vkdufawmh rdrd&J@ *syefacwfu
wku
d fazmfwkdufzufa[mif; &Jabmf}uD;jzpfol uGefjrLepfygwD rS udk}uD;jrifu
h kd owd&
vku
d w
f ,f? 'Dvedk @J ygweD @J tquf&atmif axmifxaJ &mufaewJh uk}d u;D jrifv
h w
G af tmif
vkyf aqmifchw
J ,f?
'D&aJ bmf}uD;jrifah =umifh ol[m ckid frmwJu
h eG fjrLepfwa,mufjzpfvmw,fvd@k
qkdygw,f? 1951 ck/ &Jabmf}uD;jrifhol@ tdrfvma&mufaexkdifcsdefrSpwif+yD; npOf
vtcsKd @=umwJhwkdifatmif uGejf rLepf0g'ta=umif; aqG;aEG;ajymqdk avhvmcJh w,f
vkd@qkdygw,f? tJ'Duae olawmckdzd@k ygwDukd wifjycJhayr,fh rlvtwkdi;f qufvuf
vkyaf qmifaexkid &f ef ygwu
D csuf csi;f tajzay;cJw
h ,f? 'Dvedk @J ygweD @J tquf&cJyh gw,f?
1973-74 rSm &JabmfO;D wif[m ygweD @J tqufjywfomG ;wJt
h wGuf &Jabmf}u;D
avxD;Akdvftkef;armif (u|ef;jyef) tm; ygwDtquftoG,fjyef&a&; tultnD
awmif;zl;wmukd zwf&ygw,f? 'gayrJh ygweD @J tquftoG,f r&cJyh gb;l ?
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 377

e,fpyftaoG;ta&mifajymif;wJh ta&;tcif;jzpfvm+yD;aemuf ygwD


acgi;f aqmif&aJ bmfxGe;f u ygw0D ifawG[m ygweD J@ tquftoG,jf ywfae&if ygwDudk
rdrdbmom &Sm+yD; jyefvnfqufo,
G f&r,fqdkwJh ygwD0ifawGukd ynmay;cJw
h Jh ygwD
pdwf"mwfw&yfudk wku
d w
f u
dk q
f dik q
f dik f jyefvnfowd&vku
d rf dygw,f?
1976 rSmawmh rdom;pk0ifwcsdK@e@J twl wkwf-Arme,fpyfygwD&@J tajccH
vufeufudik f awmfvSeaf &;a'oukd Adkvaf usmaf Zm qif;oGm;cJw
h ,f? 'gudk &JabmfOD;
wifu u|eaf wmfonf tcuftcJtrsKd ;rsKd ; tauG@taumuftrsKd ;rsKd ;ukd jzwfausm+f y;D
ESpf &Snfvrsm; cGJcGmcJ&h onfh tdrf (ygwD) ok@d jyefvnfa&muf&cSd hyJ gawmh onfvkd@a&;
cJhovkd rD'D,meJ@ tifwmAsL;wckrSm rdcif ygwx
D H jyefvmjcif;vk@d ajymcJyh gw,f?
u|efawmf 1979 yefqef;a&muf+yD; r=umcifrSmyJ &Jabmfjrarmif (ukad tmif
ausmaf Zm) u ol@zcif &JabmfOD;wif (Adv
kd fcsKyfausmaf Zm) ukd oluGefjrLepf ygw0D if p
wifjzpfcJhwJh 1944 ckEpS fupwif+yD; ygwD0iftjzpf rdcifygwDu jyefvnftodt rSwfjyK
wJu
h pd Pudk 0rf;omtm;& ajymjycJhz;l wmukdvnf; 'Dae@txd pdwfxpJ x
JG if aeyg w,f?
OD;wif&@J av#mufvrf;cJw
h b
hJ 0vrf;c&D;eJ@ ol&@J twKy`wu
dW ae ajc&maumuf
=unfv
h u
dk &f if &JabmfO;D wif[m awmfveS w
f jhJ ynfcsp0f g'w
D a,muf&@J ajymif;vJw;dk wufr_
jzpfpOftwkid ;f jynfcsp0f g'w
D OD;tjzpfuae aemufq;kH rdrw
d ikd ;f jynfudk +ird ;f csr;f om,mwJh
wef;wlwJh csr;f omu,f0wJh aoG;pkyrf _uif;wJh 'Drkdua&pDu,f0wJh qk&d S,v
f pfEkdiif H
awmfopf xGef;ay:a&;ukd pku
d v
f u
kd rf wfwwf vH;k yef;cJw
h hJ uGejf rLepfwOD;tjzpf awG@&yg
w,f?

378 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

&JabmfOD;wif[m ol@twKy`wWdpmtkyfa&;wJhtcsdefrSm ol@touf[m 80


ausmjf zpfaeyg+y?D tkrd if;rpGr;f t&G,v
f @dk ajymr,fq&kd ifawmif ajymEkid yf gw,f? tJ'D umv
rSmukdyJ vGecf hw
J t
Jh ESpf 60 avmufu olwd@k ppfa&;avhusi&fh mae&mjzpfwJh w kwfjynf
[kdifeefu|ef;rS tvGefqif;&J acwfaemufusvSwJh pef;,&Gm}uD;[m wkwfjynf
uGejf rLepfygwD tm%m&+y;D ESpf 50 ausm=f um qk&d ,
S v
f pfpepf wnfaqmufra_ tmufrmS
,cktcg vltrsm; c&D;oGm;vm vnfywf&m yifv,furf;ajc+rdK@tjzpfeJ@ pnfpnf
um;um; crf;crf;em;em;eJ@ kyjf rifo=H um;tpDtpOfrmS awG@vu
dk &f awmh ,ae@txd qif;&J
acwf aemufusaewJh Armjynfudk awG;ac:odjrif+y;D awmfveS af &;pdwyf mG ;rdw,fv@dk a&;
cJhwmukdvnf; awG@&zwf&ygw,f?
'gt
h jyif Oa&mywGif qif;&JwhJ k&mS ;Ekid if aH wmf}u;D rSm 1917 ckEpS af tmufwb
dk m
uGejf rLepfawmfveS af &; wpf&yf qifE+J$ y;D tawmftwef acwfrw
D hJ u,f0wJh tiftm;}u;D
qk&d ,
S v
f pf qkAd ,
D uf k&mS ;Ekid x
f al xmifEidk cf o
hJ vk/d 1945 ckEpS f 'kw,
d urBmppf+y;D wJah emuf
wkwjf ynfrmS vnf; uGejf rLepfygwt
D m%m&vm+y;D urBmw
h wd,tiftm;}u;D Ekid if jH zpf
vmyHw
k @dk udk axmufjyum Tok@d jzifh aemifurBm}u;D rSm vlom;wk@d onf wkwjf ynfu
vrf;necf ahJ om omwlnrD # csr;f omu,f0+y;D 'Dru
dk a&pD xGe;f um;aom/ +ird ;f csr;f aom/
qk&dk ,
S v
f pf0g' Ekid if aH wmfrsm;tjzpfo@dk wjznf;jznf;ul;ajymif; vku
d ef m=ujcif;jzifh urBm
}uD;onf qkd&S,fvpf uGejf rLepfurBmopf}uD; jzpfvmEkid af &;ukd OD;wnfaeayonfvkd@
ol&J@ uGefjrLepf0g'tem*wftay: ,Hk=unfcsufudk wifjyxm;ygw,f?
txufazmfjyyg jzpf&yfrsm;t& &JabmfOD;wif[m uGefjrLepf0g'ukd awmuf
av#muf pGJpGJ+rJ+rJ,Hk=unfco
Jh l jzpfw,f qkw
d mukd txif;om;awG@Eikd fovkd Armjynf
uGejf rLepfygweD @J b,fvrdk S cGcJ mG vk@d r&Ekid w
f hJ Armjynf yxrEkid if aH &;rsKd ;qufu ay:xGucf hJ
wJh ocifatmifqef;/ ocifoef;xGef;/ ocifAodef;wifwkd@vkd wjynfvHk;qkdif&m
Ekid if aH &;acgi;f aqmif ppfa&;acgi;f aqmifwa,mufjzpfw,fv@dk u|eaf wmfc,
H w
l ,f? ol@&@J
awmfvSew
f Jh jynfcspf0g'w
D OD;tjzpf wav#mufvk;H cH,l usio
fh ;Hk Ekdirf _[mvnf; ol@&J@
uGejf rLepf0g' ,H=k unfr_a=umifh xGe;f ajymifoxuf xGef;ajymifEikd fcw
Jh mvkd@ u|eaf wmfcH
,lrdygw,f? 'ga=umifh ol@&J@ 'Djrifjh rwfrSefuefwhJ uGefjrLepfwa,mufjzpfru
_ kd ol@orkid ;f
xJu z,fxw
k yf pfv@dk vnf; b,fvrdk S rjzpfEidk b
f ;l qkw
d m awG@Eidk o
f vkd ArmjynfueG jf rLepf
ygweD J@ b,fvkdrS cGcJ Gm=unfv
h @kd rjzpfEikd fbl;qdw
k m awG@Ekdifygw,f?
(3)
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 379

&JabmfO;D wif&@J b0jzpfoef;r_ukdavhvm=unfw


h t
Jh cg ol[m k;d kd;om;om;
ESdrEf rSd fcscseJ@ }udK;}udK;pm;pm; aphaphpyfpyf tyifyef;cH tvkyfvkyw
f wfwJh vkyf[efukd
pku
d x
f v
l yk u
f idk cf o
hJ jl zpfygw,f?
'Dvkyf[efudk awG@&cSd v
Jh @kd AkdvfcsKyfatmifqef;u Armjynfacwfrw
D yfrawmf
xlaxmifa&;rSm ol@&J@vuf;Hk wqltjzpf pHjywyf&if;ukd ukdifcdik ;f +yD; wyfavhusihaf &;ukd
wm0efay;cJw
h ,fv@dk xifygw,f? 'gt
h jyif *syefawmfveS af &;twGuf tvGef ta&;}u;D wJh
zwyvqdw
k Jh zufqpf*syefawmfvSefa&;wyfOD;zGJ@pnf;a&;rSm ocifpkd;eJ@ aqG;aEG;a&;ukd
pHjywyf&if; twGi;f aqG;aEG;zk@d ocifoef;xGe;f tpDtpOfjzifh tckidf t
f rm aqmif&u
G af &;udk
wm0efay;cHcJh&w,f? (tJ'Duae r*Fvm'Hkppfausmif; ausmif;tkyftjzpf AkdvfcsKyf
atmifqef;u qufvufwm0efay;vdkayr,fh ocifpkd;u ajratmufwm0efawG
qufvuf aqmif&Gufp&m&Sdvkd@ tJ'Dwm0efukd ray;&efarwWm&yfcHvkd@ tJ'Dwkef;u
r*Fvm'Hpk pfausmif;ausmif;tkyf rjzpfc&Jh wmvkd@ vnf; =um;od&zl;ygw,f?)
vufawG@tyifyef;cHvkyfcJhvkd@vnf; &JabmfOD;wifpHjywyf&if;ukdifcJhpOfu
pHjyukv
d nf; roGm;eJ@/ rHoukv
d nf;rpm;eJ@/ pHjyuko
d mG ;u zm;wwfovkd rHoukd pm;u
,m;wwfw,fvk@d (rHoqkw
d m trJom;udak c:wmyg? tJ'w
D ek ;f u *syef acwfqadk wmh
qyfjymvnf;&Sm;vk@d vlawG&@J ta&jym;rSm 0Jpw
JG wfygw,f? 0JpaJG eawmh trJom;pm;&if
,m;,Hwwfyg w,f?) qkdd;k pum;wck usefcJhwmukd u|eaf wmfwd@k a&S@uacgif;aqmif
&Jabmfrsm;&J@ pum;ukd rSwo
f m;&zl;ygw,f? qkdvw
kd m u pHjywyfa&mufomG ;&ifawmh
tjyif;txef avhusifh&wwfv@dk arm[kduf zm;oGm;&wJhtxd jzpfwwfyku
H dk wifpm;
ajymjycJw
h myg? OD;wif[m ppfom;rsm;ukd tJ'v
D dk jyif;jyif;xefxef ppfa&;avhusiahf pwJh
ppfom;aumif;wOD;vk@d qkyd gw,f?
&JabmfOD;wife@J acwf+ydKif pma&;q&m}uD; '*kefwm&mu Akv
d af usmfaZmu
wkid ;f jynfudk k;d k;d om;om;cspo
f /l ppfAv
dk f b0[m &mxl;a=umifh pnf;pdr&f onft
h xJrmS
rygc?hJ 'gu ol@twGuf &nfreS f;csurf [kw?f k;d om;ol? ol,=kH unfonfh uGef jrLepfygwD
tay: opPm &Sdol[k cHpm;&onf[k a&;om;cJhw,f?
wu,fvnf; wkdif;jynfeJ@ jynfolvlxkukd kd;dk;om;om;cspfcJhwJh ppfAkdvf
wOD;jzpfcJhw,f? usvmwJhtvkyfukdom ukef;kef;}udK;pm;oljzpfw,f? b,fygwD
b,ftzGJ@tpnf;/ b,fy*k dK~ vfu ol@tay: b,fvo
dk abmxm;xm;/ ol@tay:usvm
wJhwm0efrsm;ukdom acgif;iHk@vyk w
f wfojl zpfw,f?
vufawG@jzpf&yfwckuawmh ulrifwefusL;ausmo
f rl sm;ukd wku
d x
f w
k fa&;rSm
380 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

qkd&S,fvpfppfAkdvfawGu vG,fvG,feJ@ wkduf&r,ft xifeJ@ qkd&S,fvpftrmcH


wyfrLS ;wOD;jzpfwhJ Akv
d af usmpf ;dk (aemifrqvacwf jynfxaJ &;0ef}u;D )ukd yGx
J w
k /f ppfqif
a&;rSL;csKyfcef@ e*g;Edkipf pfqifa&;wku
d fyGJukd vkyfchw
J ,f? ratmifjrifrS acsmifxd;k xm;wJh
AkdvfausmfaZmukd wm0efay; jcif;jzpfw,f? 'grsdK;ukd bmyJjzpfjzpf &JabmfOD;wifu
Ekdiif HawmfeJ@ trsdK;om;tusdK;ukdom OD;xdyyf efvkyfaqmifcw
Jh mukd ulrif wefrsm;ukd
vufawG@armif;xkwfvu
kd fEikd w
f Jh vufawG@jzpf&yfu oufaocHcJh ygw,f?
u|efawmfw@kd ygwt
D wGif;ukad &mufvmawmhvnf; &JabmfwcsdK@u &Jabmf
OD;wifudk ygww
D Gif;rSm ESdrfxm;w,f qkw
d Jh cHpm;csufrsdK; =um;& em;axmif&ygw,f?
u|eaf wmfu,
dk fwidk fvnf; tJvdrk sm;vm;vk@d cHpm;awG;rdz;l ygw,f?
'gayrJh &JabmfO;D wifuawmh ygwx
D rJ mS ol@xu
H svmwJw
h m0efrsm;ukd bmwm
0efyjJ zpfjzpf ygwDeJ@awmfvSefa&;wm0ef w&yftjzpf av;av;eufeufcH,l aphaphpyfpyf
uk,
d w
f idk ftqif;&J tyifyef;cHvkyu
f idk fomG ;wmukyd aJ wG@&ygw,f?
u|efawmfw@kd rsufpdxJrSm &JabmfO;D wif[m olra&mufEdik fwJh ae&mawGu
a&mufvmolawGxHu tajctae owif;tcsuftvuf ar;jref;pkaqmif;wm/
avhvmwmudk pkdufvdu
k frwfwwf vkyaf qmifaewm/ tcsed &f &if zwfp&m&Sd wm zwf/
rSwpf k a&;p&m&S&d if a&;aewwfwm awG@&ovkd vufawG@vkdufyg }uD;=uyfzkd@vd&k if
ppfajrjyifukdvkdufygwmawG@&ygw,f? 'ght jyif yefqef;umuG,fa&;wm0efukd
&JabmfO;D wif xrf;aqmif&awmhvnf; tJ'DtwGuf uwkwfwl;wJhae&mawG txd
ukd,fwkdifukd,fus tqif;&JcHvkdufyg ppfaq;cJhwmvnf; awG@zl;ygw,f? aemufqHk;
umvawGjzpfwJh wwd,uGef*&uf +yD;wJhaemuf A[kdppfOD;pD;XmerSm wm0efay;
jcif;cH&awmhvnf; &JabmfO;D wif[m ol@wm0efus&mok@d ol@u,
dk &f &H aJ bmfav;eJ@ ae@pOf
ajcusif ;Hk wuf;Hk qifvkyaf ewmukd =um;aeawG@aecJhygw,f?
&JabmfO;D wif&@J tmHrk Sm rdrt
d vkyfudk kd;om;pGm/ uk,
d fwidk u
f ,
kd u
f s tqif;&J
tyifyef;cHvkyfa&;om tmHkxm;+yD; rdrdukd,fusdK;ukd enf;enf;rS riJhbJ jynfolukd
tvkyfau|;jyKa&;ukdom OD;xdyfyefxm;olwOD;jzpfw,fvdk@ u|efawmf xifygw,f?
'ga=umifh rdrad &muf&mae&mrSm tvkyfwm0efrsm;ukd aumif;rGefpGm/ wufwufuu
vkyaf qmiftaumiftxnf azmfoGm;Ekid w
f mvkd@ ,lqygw,f?
Ekid if Ha&;ygwDqw
kd m vl@tzGJ@tpnf;twGi;f &Sd vlwef;pm;toD;oD;&J@ tawG;
tac: a&mifjyef[yfcsufjzpfygw,f? vl@tzGJ@tpnf;&J@ txGufypPnf;jzpfygw,f?
b,fygwDjzpfjzpf *dk%f;*evkyf[ef/ rSm;,Gi;f wJhvkyf[efrsdK;awG &SdEkdifygw,f? ra&Smif
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 381

v$EJ idk yf gb;l ? xked nf;wl uGejf rLepfygwq


D w
kd mvnf; vl@tzG@J tpnf;twGi;f &Sd "e&Siaf ygupf
ynmwwfrsm;u ypPn;f rJh vlwef;pm;tawG;tac:ukd cH,+l y;D tvkyv
f yk &f wmjzpfwmrk@d
rSm;,Gi;f wJhvyk f[efawG &SEd ikd fygw,f? ra&Smifv$JEkdifygbl;? u|J ul;a&ygqdo
k vkd vl@tzGJ@
tpnf;a[mif;xJu xGuv
f molrsm;jzpfv@kd uGejf rLepfygwrD mS vnf; rSm;,Gi;f wJv
h yk [
f ef
awG rkcs&dS Ekid yf gw,f? uGejf rLepfygwq
D w
dk m rdrt
d rSm;rsm;ukd vufawG@twGi;f jyKjyif&if;
rdrad emufq;kH &nfreS ;f csuyf ef;wkdijf zpfwhJ vlvlcsi;f aoG;pkyrf _uif;wJh uGejf rLepf vl@abmif
opfudk tauG@taumuf twuftqif; trsdK;rsdK;ukd ausmjf zwf+yD; wvSr;f +yD;wvSrf;
OD;vnfrokecf sw
D ufaewmyg? 'gawGudk rSerf eS u
f efuef _jrif/ oabmxm;/ rSerf eS u
f efuef
rausmef if;Ekdi&f ifawmh b,favmuf}u;D wJh acgif;aqmif jzpfjzpf/ b,fvd&k aJ bmfjzpfjzpf
ygwDeJ@ uif;uGmoGm;wJh vrf;rSm;ukd a&mufoGm;wwfa=umif; vufawG@jzpf&yfawGu
u|eaf wmfwd@k ukd ynmay;vsuf &Syd gw,f?
(4)
&JabmfOD;wifuawmh rdrdukd,fukd,f rSefuefpGmae&mcs+yD; rdrd,Hk=unfwJh
uGefjrLepfygwt
D ay: opPm&Spd Gm aemufq;Hk txd ygwD&@J &ifciG frSm tem*wf uGefjrLepf
vl@abmifopftwGuf us&mwm0efrsm;ukd ausauseyfeyf tpGr;f &So
d r# tpGr;f ukex
f w
k /f
vkyfaqmifjyoGm;wJh uGefjrLepfacgif;aqmifwa,muftjzpf pHerlemjyoGm;cJhyg+yD?
wkwfjynfxJrSm tem;,l&awmhvnf; aemufrsdK;quf acgif;aqmifopfrsm;&J@
ygwDvkyif ef;awGrmS vkt
d yfor#ulnDt}uHay;wm/ owif;rD'D,mrsm;u ar;vmor#
twGuf wkid ;f jynfe@J vlrsKd ;twGuf ajz=um;ay;cJw
h mrsKd ;awGudk aemufq;kH xGuo
f uftxd
vkyfjyoGm;+yD; uGejf rLepfqw
kd m &moufyef awmfveS fa&; orm;jzpfw,f/ tem*wf
uGejf rLepfavmuudk a&&Snaf r#mrf eS ;f csuyf ef;wkdif tjzpfxm;+yD;d vufawG@vyk fjyoGm;cJh
olvnf; jzpfygw,f? tckawmh use&f pfol u|eaf wmfw@kd wawGe@J tem*wf vli,frsm;
twGuf twk,lavhvmp&m pHjy pdw"f mwf/ pHjyvky&f yfawGudk xm;&pfc+Jh yD; u|efawmf
wd@k e@J xm0&cGcJ GmoGm;cJyh g+y?D
&JabmfO;D wif&@J pHjypdwf"mwfawG/ pHjyvky&f yfawG xm0pOf OD;'gef;wGifygap?
&JabmfOD;wif&J@ pHjypdwf"mwfawG/ pHjyvkyf&yfawGukd twk,l avhvm
Ekid =f uygap?
ausmfa qG
2013 ZGef 18?
382 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

Ekdifi Hw umho Dcsif;


xavmh tiwfab;usa&mufol wd@k wawG
xavmh urBmw0ef;u aus;u|eaf wG
awmfvSeu
f m xpfcsKef;jrnf au;a=umfv@kd ae
aemufq;kH ydww
f u
dk yf JG E$Jqifrav
a&S;k;d tpOftvm t,ltqpGaJ wG pGe@f av
aus;u|eaf wG xav x=uav
tajctaeawG awmfveS fumom ajymif;rav
atmifjrifzd@k &m &Si;f ypfp@kd av?
&Jabmfw@kd vmpk;Hk ae tqHk;ppfyJG E$Jqifr,fav
tifwmae&Sief ,f urBmrSm tukefnaD p
&Jabmfwd@k vmpk;Hk ae tqH;k ppfyJG E$Jr,fav
tifwmae&Sief ,f pnf;H;k pkpnf;umae?
u,fwif&iS f b,faomtcgrS r&Sdacs
ewfod=um;eJ@ rif;bk&m; wkd@r,Hkay
aESmif}uKd ;ukd wk@d vufk;H jzifh csKd ;zsurf av
aomu Asmyg' avmbuif;rav
Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm; 383

vk,ufjcif;rS trSerf v$yJ if uif;rav


rsm;jynfolwd@k nD aysmjf rL;=uap
tm;vH;k u wm0efu,
dk pf D xrf;rav
oHycl u
dk 0f ,f tm;pku
d x
f Ek u
S af [?
&Jabmfw@kd vmpk;Hk ae tqHk;ppfyJG E$Jqifr,fav
tifwmae&Sief ,f urBmrSm tukefnaD p
&Jabmfwd@k vmpk;Hk ae tqH;k ppfyJG E$Jr,fav
tifwmae&Sief ,f pnf;H;k pkpnf;umae?
v,form; vkyt
f m;pku
d x
f w
k o
f t
l aygi;f awG
ypPn;f rJrh sm;eJ@ aygi;f pnf;rav
nD&if;yrm opPmt"dmefjyKpk@d av
aoG;pkyfaumifawG armif;xkwaf [
wk@d &J@aoG;om; olw@kd 0g;rsKd ;pm;oav
ESpfumv&Sn=f um cHch&J ay
a=umufvef@pw
d f tuket
f pifpeG f@av
tk%fusi;f um tvif;okd@a&muf+yaD v?
&Jabmfw@kd vmpk;Hk ae tqHk;ppfyJG E$Jqifr,fav
tifwmae&Sief ,f urBmrSm tukefnaD p
&Jabmfwd@k vmpk;Hk ae tqH;k ppfyJG E$Jr,fav
tifwmae&Sief ,f pnf;Hk;pkpnf;umae? ?

384 Ak d v f r S L ;csKyf a [mif ; ausmf a Zm trS w f w &rsm;

You might also like