Linux

Leksykon komend i polece

Opracowa: Andrzej Nowak

ls wywietla list plikw w katalogu biecym

Skadnia:

ls opcje plik
Opcje:
-a uwzgldnia pliki, ktrych nazwa zaczyna si od kropki (pliki ukryte)
-l wywietla dusz wersj listy plikw: z uprawnieniami, znacznikami czasu,
waciciela i grupami
-d wywietla katalogi jako zwyke pliki (bez przeszukiwania zawartoci)
-h uywa oznacze wielokrotnoci bajtw, takich jak K (kilobajt) i M (megabajt).
Opcja moe by stosowana tylko w poczeniu z l
-F docza do nazwy symbole: / do nazw katalogw, * do nazw plikw
wykonywalnych i @ do nazw czy symbolicznych. Opcja F umoliwia identyfikacj
typw plikw i katalogw bez stosowania rozszerzonego formatu listy (-l)

Przykady uycia:
Aby wywietli list wszystkich plikw w katalogu biecym, cznie z tymi, ktrych
nazwy zaczynaj si od kropki, i zastosowa duszy format wywietlania informacji,
wpisz:
#ls al
Aby wywietli tylko znajdujce si w katalogu / pliki i katalogi, ktrych nazwa zaczyna
si od litery u, uyj symbolu wieloznacznego *, wpisz:
#ls d /u*
Aby wywietli list plikw i katalogw w katalogu biecym, ktrych nazwy koczy
cig ---.txt, cznie z tymi, ktrych nazwy zaczynaj si od kropki, i zastosowa
duszy format wywietlania informacji, wpisz:
#ls ald *.txt

cd zmienia katalog biecy

Skadnia:

cd nazwa_katalogu
Przykady uycia:
Aby podkatalog test sta si katalogiem biecym, wpisz:
#cd test
Aby przej do katalogu gwnego, wpisz:
#cd /
Aby katalogiem biecym sta si katalog /usr/local/www, wpisz:
#cd /usr/local/www

pwd wywietla nazw katalogu biecego

Skadnia:
pwd

Przykady uycia:
Aby wywietli nazw katalogu biecego, wpisz:
pwd

cp polecenie suce do kopiowania plikw

Skadnia:

cp opcje plik_rdowy plik_docelowy

Opcje:
-i przed zastpieniem pliku pyta uytkownika o potwierdzenie
-R jeeli plik_rdowy to katalog, kopiuje cae drzewo katalogw
-p jeeli pozwalaj na to uprawnienia, zachowuje oryginalne atrybuty pliku
rdowego (daty modyfikacji i dostpu, znaczniki pliku, tryby dostpu oraz
identyfikatory uytkownika i grupy)

Przykady uycia:
Aby skopiowa plik o nazwie przykad.doc do nowego pliku o nazwie
nowy_przykad.doc , wpisz:
#cp przykad.doc nowy_przykad.doc
Aby skopiowa plik przykad.doc do katalogu /usr/local/www, wpisz:
#cp przykad.doc /usr/local/www
Aby skopiowa katalog logs razem z caym zawartym w nim drzewem katalogw oraz z
zachowaniem atrybutw plikw do nowego katalogu o nazwie archiwum, wpisz:
#cp R p logs archiwum
Uwaga:
jeeli w katalogu docelowym jest ju plik o identycznej nazwie, polecenie cp
zastpuje go plikiem kopiowanym, o ile nie zostaa uyta opcja i.

mkdir tworzy katalog o podanej nazwie

Skadnia:

mkdir nazwa_katalogu
Przykady uycia:
Aby utworzy katalog o nazwie dokumenty w katalogu biecym , wpisz:
#mkdir dokumenty
Aby utworzy podkatalog o nazwie home w katalogu /usr , wpisz:
#mkdir /usr/home

rm usuwa pliki i katalogi

Skadnia:

rm opcje plik

Opcje:
-i przed zastpieniem pliku pyta uytkownika o potwierdzenie
-r usuwa podkatalogi

Przykady uycia:
Aby usun katalog tmp ze wszystkimi znajdujcymi si w nim plikami i podkatalogami
, wpisz:
#rm -r tmp
Aby usun pojedynczy plik o nazwie przykad.doc z katalogu biecego, wpisz:
#rm przykad.doc
Aby usun wszystkie pliki z rozszerzeniem .doc z katalogu /usr/local/www, stosujc
interakcyjne potwierdzanie usunicia kadego z niech , wpisz:
#rm -i /usr/local/www/*.doc
Uwaga:
katalog mona usun rwnie poleceniem rmdir, ale musi by pusty

mv polecenie suce do przenoszenia plikw

Skadnia:

mv -opcje rdo cel

Opcje:
-i pyta uytkownika o potwierdzenie, jeeli operacja przenoszenia pliku lub katalogu
ma spowodowa zastpienie obiektu w lokalizacji docelowej

Przykady uycia:
Aby przenie plik o nazwie przykad.doc z katalogu /usr/local/www do katalogu
macierzystego biecego uytkownika i wywietli danie potwierdzenia w przypadku
zastpowania , wpisz:
#mv -i /usr/local/www/przykad.doc ~
Aby zmieni nazw pliku tymczasowy.conf na apache.conf , wpisz:
#mv tymczasowy.conf apache.conf
Aby zmieni nazw katalogu w www na cgi-bin , wpisz:
#mv www cgi-bin

ee Easy Editor prosty edytor tekstu

Skadnia:

ee nazwa_pliku
Przykady uycia:
Aby otworzy plik w edytorze , wpisz:
#ee nazwa_pliku
Zastp nazwa_pliku nazw do edycji . Jeli plik o podanej nazwie nie istnieje, edytor
utworzy nowy plik.
Uwaga:
aby wywietli gwne menu wcinij Esc

find wyszukuje pliki w drzewie katalogw. Mona poda pen nazw pliki lub uy
symboli wieloznacznych, aby wyszuka grup plikw
Skadnia:

find katalog -opcje cig

Opcje:
-name xxx wyszukuje nazwy zawierajcej cig xxx. Jeeli stosowane s symbole
wieloznaczne (? Lub *) naley uj cig w nawiasy
-user xxx
wyszukuje pliki uytkownika xxx
-group xxx wyszukuje pliki grupy

Przykady uycia:
Aby wyszuka wszystkie pliki .doc w katalogu /usr , wpisz:
#find /usr -name *.doc
Aby przeszuka wszystkie zainstalowane systemy plikw i wywietli informacje o
wystpieniach pliku o nazwie przykad.doc , wpisz:
#find / -name przykad.doc
Aby wyszuka pliki o nazwie przykad.doc w katalogu biecym i jego podkatalogach,
wpisz:
#find . -name przykad.doc
Aby wyszuka wszystkie pliki w katalogu /usr, ktrych wacicielem jest utkownik
jkowalski, wpisz:
#find /usr -user jkowalski

file porwnuje plik z preinstalowan list znanych typw plikw i wywietla opis typu
Skadnia:

file nazwa_pliku
Przykady uycia:
Aby wywietli opis typu dla pliku o nazwie przykad.doc, wpisz:
#file przykad.doc
Aby wywietli opisy typw dla wszystkich plikw w katalogu biecym , wpisz:
#file *

less program, ktry mona wykorzysta do wywietlania plikw tekstowych i przewijania

danych wyjciowych innych polece, jeli nie mieszcz si w ekranie
Skadnia:

less -opcje plik

Opcje:
-N wywietla numery wierszy
-M stale wywietla informacj o tym, jaka cz plikw zostaa ju wywietlona i jaki
zakres jest wywietlany na ekranie

Przykady uycia:
Aby wywietli zawarto pliku tekstowego przykad.txt , wpisz:
#less przykad.txt

Aby wywietli zawarto pliku tekstowego /etc/services z numerami wierszy i

informacj o tym, jaka cz pliku zostaa wywietlona, wpisz:
#less -NM /etc/services
Aby podejrze wynik dziaania innych polece, na przykad ls, wpisz:
#ls -l /usr/lib | less

grep program, ktry suy do wyszukiwania cigw znakw w plikach lub danych
wyjciowych innych polece. Po znalezieniu wskazanego cigu znakw grep wywietla
zawierajcy cig wierszy
Skadnia:

grep cig_znakw plik

Przykady uycia:
Aby wyszuka wystpienia sowa server w pliku apache.conf , wpisz:
#grep server apache.conf
Aby zanalizowa dane wyjciowe innych polece, na przykad ls, uyj symbolu potoku
| , wpisz:
#ls -l / | grep usr
Aby wyszuka cig znakw zawierajcy spacje, wpisz:
#cat /COPYRIGHT | grep All rights reserved

su narzdzie suce do zmieniania tosamoci uytkownika. Jeeli nazwa uytkownika nie

jest podana, kontem docelowym jest root. Tylko uytkownicy nalecy do grupy wheel maj
prawo przeczania tosamo root.
Skadnia:

su nazwa_uytkownika
Przykady uycia:
Aby przeczy si na konto root, uytkownik, ktry jest czonkiem grupy wheel, moe
wpisa:
#su

chown zmienia waciciela i (lub) grup wskazanego pliku albo katalogu

Skadnia:

chown -opcje waciel:grupa plik

Opcje:
-R zmienia przypisanie waciciela i grupy we wszystkich podkatalogach (jeeli jako
plik zostaa podana nazwa katalogu)

Przykady uycia:
Aby zmieni waciciela pliku o nazwie przykad.doc na jkowalski , wpisz:
#chown jkowalski przykad.doc
Aby zmieni przypisanie grupy do katalogu o nazwie koledzy na user, wpisz:
#chown :user koledzy
Aby zmieni waciciela i grup pliku o nazwie apache.conf na root i wheel, wpisz:

#chown root:wheel apache.conf

Aby zmieni waciciela katalogu o nazwie www na jkowalski i wprowadzi podobn
zmian dla wszystkich znajdujcych si w nimi plikw i katalogw , wpisz:
#chown R jkowalski www

chmod zmienia uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania dla plikw i katalogw

Skadnia:

chmod -opcje tryb plik

Opcje:
-R zmienia uprawnienia dla wszystkich obiektw wewntrz katalogu (jeeli jako plik
zostaa podana nazwa katalogu)
Uwaga:
Uprawnienia odczytu dla pliku pozwala odczytywa jego zawarto. Uprawnienie
odczytu dla katalogu pozwala wywietla list zapisanych w tym katalogu obiektw
(plikw i podkatalogw). Uprawnienie zapisu dla pliku lub katalogu pozwala zmienia i
usuwa jego zawarto danego obiektu. Uprawnienia wykonania dla pliku pozwala
adowa jego zawarto do pamici i uruchamia jako program. Uprawnienia wykonania
dla katalogu pozwala korzysta z polecenia cd.

Przykady uycia:
Aby zmieni uprawnienia pliku o nazwie przykad.doc , przypisujc prawo odczytu, zapisu
i wykonania wacicielowi, grupie i wszystkim, wpisz:
#chmod 777 przykad.doc
Aby zmieni uprawnienia katalogu o nazwie www, przypisujc prawo odczytu, zapisu i
wykonania wacicielowi, prawo odczytu grupie i wykluczajc dostp uytkownikw
spoza grupy, wpisz:
#chmod 740 www

df wywietla informacj o iloci wolnego miejsca w zainstalowanych systemach plikw

Skadnia:

df -opcje
Opcje:
-h generuje bardziej czytelne dane wyjciowe, w ktrych ilo miejsca podana jest w
wikszych jednostkach ni bajty (megabajty, gigabajty)
-c wywietla w ostatnim wierszu sum wolnego miejsca

Przykady uycia:
Aby wywietli informacj o iloci wolnego miejsca w zainstalowanych systemach plikw
z uyciem czytelniejszego formatu danych wyjciowych, wpisz:
#df -h

du wywietla informacj o iloci miejsca zajmowanego przez pliki lub katalogi

Skadnia:

du -opcje nazwa_pliku

Opcje:
-d x wywietla wszystkie pliki i katalogi x katalogw w gb drzewa systemu
-c wywietla wiersz podsumowania dla wszystkich plikw i katalogw
-h uywa sufiksw wielokrotnoci, takich jak K dla kilobajtw M dla megabajtw
-a wywietla wszystkie pliki oprcz ukrytych

Przykady uycia:
Aby wywietli informacj o iloci zajmowanego miejsca przez kady z plikw i
katalogw w katalogu /usr z uyciem sufiksw wielokrotnoci , wpisz:
#du -d l -h /usr
Aby wywietli informacj o iloci zajmowanego miejsca przez wszystkie pliki w katalogu
biecym (cznie z podkatalogami ) oraz wiersz sumy, wpisz:
#du -ca
Uwaga:
generowane dane mog zaj kilka ekranw, warto wic uy narzdzia
wspomagajcego wywietlanie tekstu, takiego jak less

mount suy do wczania stacji dyskw do systemu plikw komputera

Skadnia:

mount -opcje urzdzenie wze

Opcje:
-t deklaracja typu systemu plikw urzdzenia do zainstalowania
Podstawowe typy to : msdos, ufs (domylny), cd9660, ntfs (z pewnymi ograniczeniami),
udf i nfs
Uwaga:
funkcja zapisu w woluminach NTFS ma ograniczone moliwoci. Pliki musz by nie
rezydentne (przechowywane poza MTF), a ich nazwy nie mog zawiera spacji ani
znakw wielobajtowych (np. polskich liter)

Przykady uycia:
Aby zainstalowa dysk CD z danymi (/dev/acd0) w katalogu /mnt , wpisz:
#mount -t cd9660 /dev/acd0 /mnt
Aby zainstalowa partycj a wycinka 1 dysku twardego ad0 (ads1a) w wle /mnt ,
wpisz:
#mount /dev/ad0s1a /mnt

umount suy do wyczania stacji dyskw z systemu plikw komputera

Skadnia:

umount wze
Uwaga:
upewnij si, e katalog biecy nie jest katalogiem odinstalowywanego systemu plikw.
Jeeli jest, polecenie zwraca bd device busy (urzdzenie jest zajte)

Przykady uycia:
Aby odinstalowa system plikw dostpny w wle /mnt , wpisz:
#umount /mnt

Polecenia do archiwizacji plikw

dump polecenie do tworzenia kopii zapasowej systemu plikw FreeBSD
Skadnia:

dump -opcje system_plikw

Opcje:
-0 (zero) ustala warto dump level (poziom kopii) na 0, co znaczy, e zostanie utworzona
pena kopia zapasowa
-a automatycznie dobiera rozmiar danych wyjciowych a do uzyskania sygnau koca
nonika
-L informacja dla programu dump, e kopiowany system plikw jest w uyciu. Stosowany
jest wwczas specjalny mechanizm zapewniajcy spjno danych. Przecznik L
powinien by stosowany zawsze, gdy system nie pracuje w trybie pojedynczego
uytkownika
-f nakazuje zapis do pliku, a nie do domylnego urzdzenia typu napd tam.

Przykady uycia:
Aby utworzy kopi zapasow partycji /usr w pliku o nazwie usr.dump w katalogu
biecym (ktry znajduje si poza /usr), wpisz:
#dump -0 -a -L -f usr.dump /usr
Aby utworzy kopi zapasow partycji gwnej / w pliku o nazwie root.dump w katalogu
biecym, wpisz:
#dump -0 -a -L -f root.dump

tar narzdzie suce do zarzdzania plikami archiww. Plik archiwum zawiera kopi
drzewa katalogw.
Skadnia:

tar -opcje archiwum pliki

Opcje:
-c tworzy nowe archiwum
-x rozpakowuje plik z archiwum na dysk
-t wywietla zawarto archiwum
-z kompresuje archiwum programem gzip
-r docza pliki do istniejcego archiwum (ktre nie moe by skompresowane)
-f
wskazuje plik, w ktrym archiwum ma zosta zapisane (bez tego przecznika dane
zostaj skierowane do napdu tam)

Przykady uycia:
Aby utworzy skompresowane archiwum o nazwie usr.tgz zawierajce wszystkie pliki i
podkatalogi z katalogu /usr , wpisz:
#tar c z -f usr.tgz /usr

Aby rozpakowa skompresowane archiwum o nazwie usr.tgz do katalogu biecego ,

wpisz:
#tar -x -z -f usr.tgz
Aby doczy plik przykad.xxx do istniejcego, nieskompresowanego archiwum o nazwie
archiwum.tar , wpisz:
#tar -r -f archiwum.tar przykad.xxx

restore polecenie restore przywraca pliki z kopii zapasowej utworzonej narzdziem

dump. Mona przywraca pojedyncze pliki lub cae archiwum.
Skadnia:

restore -opcje rdo

Opcje:
-i uruchamia narzdzie w trybie interakcyjnym przeznaczonym do przywracania
pojedynczych plikw
-r odbudowuje system plikw
-f odczytuje dane wejciowe z pliku (standardowo dane s odczytywane z napdu
tam)

Przykady uycia:
Aby przywrci pojedynczy plik z kopii zapasowej o nazwie usr.dump, wpisz:
#restore i f usr.dump
Po odnalezieniu pliku (lub plikw ) do przywrcenia, naley doda je do kolejki
rozpakowywania przy uyciu polecenia :
restore > add nazwa_pliku

Polecenia - sie
sockstat wywietla list otwartych portw komunikacji internetowej (gniazd, ang.
socket). Jest to praktyczny przegld aktywnych demonw. Uyj polecenia grep, aby
wyodrbni z danych wyjciowych sockstat istotne informacje
Skadnia:

sockstat -opcje
Opcje:
-l wywietla list gniazd, na ktrych prowadzony jest nasuch
-c wywietla list gniazd, na ktrych zostay ustanowione poczenia
-4 wywietla list gniazd IPv4
-6 wywietla list gniazd IPv6

Przykady uycia:
Aby wywietli list wszystkich portw oczekujcych na dania usug, wpisz:
#sockstat -l
Aby wywietli list wszystkich portw uywanych przez demon HTTP, wpisz:
#sockstat | grep httpd
Aby wywietli list procesw prowadzcych nasuch na porcie TCP o numerze 443,
wpisz:
#sockstat | grep 443

ifconfig

narzdzie suce do sprawdzania i modyfikowania konfiguracji przyczy

sieciowych. Jest uruchamiane przy starcie systemu operacyjnego. Odpowiednie wywoanie
znajduje si w pliku rc.conf w katalogu /etc. Polecenie uruchomione bez adnych argumentw
wywietla list wszystkich przyczy oraz informacje o ich konfiguracji
Skadnia:

ifconfig interfejs opcje

Opcje:
inet zmienia adres IP komputera
netmask zmienia mask adresu IP komputera

Przykady uycia:
Aby zmieni adres IP interfejsu o nazwie x10 na 192.168.0.12 z mask 255.255.255.0 ,
wpisz:
#ifconfig x10 inet 192.168.0.12 netmask 255.255.255.0
Uwaga:
narzdzie ma wiele rnych opcji

ping narzdzie suce do wysyania pakietw ICMP do wskazanej stacji i oczekuje na

pakiety odpowiedzi. Suy przede wszystkim do sprawdzania dostpnoci systemw w sieci.
Skadnia:

ping -opcje stacja

Opcje:
-c liczba wysyanych pakietw. Standardowo narzdzie generuje pakiety Ping a do
chwili, gdy uytkownik wcinie skrt Ctrl + C

Przykady uycia:
Aby wysa pi pakietw ICMP Ping do stacji przykad.com, wpisz:
#ping c5 przykad.com

netstat polecenie wywietlajce rne informacje o topologii sieci

Skadnia:

netstat opcje
Opcje:
-f pozwala okreli rodzin protokow (inet lub unix)
-r wywietla zawarto wszystkich tabel routingu
-rs wywietla statystyki routingu

Przykady uycia:
Aby wywietli zawarto tabeli tras, wpisz:
#netstat -r
Aby wywietli informacje o stanie wszystkich aktywnych pocze internetowych ,
wpisz:
#netstat -f inet

dig to skrt od domian information groper, czyli poszukiwacz informacji o domenach.

Jest to narzdzie do pobierania danych z serwerw nazw DNS. Jest pomocne w rozwizywaniu
problemw z systemem DNS.
Skadnia:

dig @serwer nazwa typ

Przykady uycia:
Aby do serwera DNS o nazwie ns2.foo.com skierowa zapytanie o domen przykad.com,
wpisz:
#dig @ns2.foo.com przykad.com
Aby do serwera DNS o adresie 69.72.158.226 skierowa zapytanie o rekord przekanika
poczty (MX) do domeny przykad.com , wpisz:
#dig @69.72.158.226 przykad.com mx

traceroute narzdzie, ktre wywietla tras danych przesyanych z systemu

lokalnego do wskazanej stacji zdalnej. Jest przydatne przy diagnozowaniu problemw z
trasami sieciowymi
Skadnia:

traceroute -opcja stacja

Opcje:
-n wywietla adres IP zamiast nazw DNS

Przykady uycia:
Aby przeledzi tras do stacji www.przykad.com , wpisz:
#traceroute www.przykad.com