Professional Documents
Culture Documents
Π.Ι. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Π.Ι. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Uploaded by
KostasCopyright
Available Formats
Share this document
Did you find this document useful?
Is this content inappropriate?
Report this DocumentCopyright:
Available Formats
Π.Ι. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Π.Ι. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Uploaded by
KostasCopyright:
Available Formats
Book_5_EXOFYL:Layout 1 9/25/08 1:05 PM Page 1
Υ Π ΟΥ Ρ Γ Ε Ι Ο ΕΘ Ν Ι Κ Η Σ Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ ΑΤ Ω Ν
Π Α Ι Δ Α Γ Ω Γ Ι ΚΟ Ι Ν ΣΤ Ι Τ ΟΥ Τ Ο
Επιμόρφωση και Aξιολόγηση στο χώρο της Eκπαίδευσης
Ελένη Κατσαρού - Μαρίνα Δεδούλη
3O Κ.Π.Σ. \ 2Ο Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. \ Α.Π. Α2 ΜΕΤΡΟ 2.1 \ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2.1.1.\
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΕΩΝ 2.1.1.στ «Επιμόρφωση Στελεχών Διοίκησης της Εκπαίδευσης»
Επιμόρφωση και Aξιολόγηση
Συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (75%) και από το Ελληνικό Δημόσιο (25%)
στο χώρο της Eκπαίδευσης
ISBN: 978-960-407-187-6 ΑΘΗΝΑ 2008
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
À¶√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏™ ¶∞π¢∂π∞™ ∫∞𠣃∏™∫∂Àª∞∆ø¡
¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™∆π∆√À∆√
∂ϤÓË ∫·ÙÛ·ÚÔ‡ - ª·Ú›Ó· ¢Â‰Ô‡ÏË
∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË
ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ∂η›‰Â˘Û˘
∞£∏¡∞ 2008
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™À°°ƒ∞º∂π™ ∂ϤÓË ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, §¤ÎÙÔÚ·˜ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∫Ú‹Ù˘
ª·Ú›Ó· ¢Â‰Ô‡ÏË, ™¯ÔÏÈ΋ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜
¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘
∫ƒπ∆∂™ – ∞•π√§√°∏∆∂™ ∞ı·Ó¿ÛÈÔ˜ ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ
∂˘·ÁÁÂÏ›· ∫·Ù·ÚÙ˙‹, ™¯ÔÏÈ΋ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜
∂η›‰Â˘Û˘
πÁÓ¿ÙÈÔ˜ ∫·Ú¿ÌËÓ·˜, ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘
∂π∫√¡√°ƒ∞º∏™∏ - ∂•øºÀ§§√ ÃÚÈÛÙ›Ó· °È·ÓÓ›ÎÔ˘, ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ, ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜
∂η›‰Â˘Û˘
ºπ§√§√°π∫∏ ∂¶πª∂§∂π∞ ª·Ú›· ∫ÏÂȉˆÓ¿ÚË, ºÈÏfiÏÔÁÔ˜, ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜
∂η›‰Â˘Û˘
À¶∂À£À¡√™ ™∆√ ¶§∞π™π√ µ·ÛÈÏÈ΋ ¶ÂÚ¿ÎË, ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
∆√À ¶.π. °π∞ ∆∏ ™À°°ƒ∞º∏
°ã ∫.¶.™. / ∂.¶.∂.∞.∂.∫. ππ / ∂¡∂ƒ°∂π∞ 2.1.1 / ∫·ÙËÁÔÚ›· ¶Ú¿ÍÂˆÓ 2.1.1.ÛÙ:
«∂ÈÌfiÚʈÛË ™ÙÂϯÒÓ ¢ÈÔ›ÎËÛ˘ Ù˘ ∂η›‰Â˘Û˘»
¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™∆π∆√À∆√
¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ °. µÏ¿¯Ô˜
√ÌfiÙÈÌÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞.¶.£.
¶Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
¶Ú¿ÍË Ì ٛÙÏÔ: «∂ÈÌfiÚʈÛË ™ÙÂϯÒÓ ¢ÈÔ›ÎËÛ˘ Ù˘ ∂η›‰Â˘Û˘»
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ À‡ı˘ÓÔ˜ ÙÔ˘ ŒÚÁÔ˘
∂˘·Óı›· ª·ÎÚ‹ – ªfiÙÛ·ÚË
∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ∞™¶∞π∆∂
µ·ÛÈÏÈ΋ ¶ÂÚ¿ÎË
™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ µÈÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
∞Ó·ÏËÚˆÙ‹˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ À‡ı˘ÓÔ˜ ÙÔ˘ ŒÚÁÔ˘
¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ª·ÓÙ¿˜
ªfiÓÈÌÔ˜ ¶¿Ú‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
ŒÚÁÔ Û˘Á¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÌÂÓÔ Î·Ù¿ 75% ·fi ÙÔ ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ∆·ÌÂ›Ô Î·È
ηٿ 25% ·fi ∂ıÓÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜
2
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡∞
ª∂ƒ√™ ∞ã 6
∂¶πª√ƒºø™∏1
1. ∏ ∂¶πª√ƒºø™∏ ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡ – ∫Àƒπ√∆∂ƒ∂™ ¶ƒ√™∂°°π™∂π™ 8
2. √π ∂Àƒø¶∞´∫∂™ ∆∞™∂π™ ™∆∏¡ ∂¶πª√ƒºø™∏ ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡ 12
2.1. ªÔÚʤ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 13
2.2. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi 14
2.2.1. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤ÛÂȘ 16
2.2.2. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 16
2.2.3. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ÂÛÙ›·ÛË ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ 17
2.2.4. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛ˘ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 18
2.3. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô 18
2.3.1. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ 20
2.3.2. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ· 20
2.3.3. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ̤ۈ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜
ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 21
2.3.4. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ 21
2.4. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi ̤ۈ ÚÔÒıËÛ˘
Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ 22
2.4.1. ¢›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ – ¢›ÎÙ˘· Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ 23
2.4.2. ∞˘ÙÔηıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË: ∫‡ÎÏÔÈ ÌÂϤÙ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
– √Ì¿‰Â˜ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘ 24
3. ™À°Ãƒ√¡∂™ ª∂£√¢√π ∂¶πª√ƒºø™∏™ ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡ 27
3.1. ª¤ıÔ‰ÔÈ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ (‹ ÂÎıÂÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ) 28
3.1.1. ∂ÈÛ‹ÁËÛË 28
3.1.2. ∂›‰ÂÈÍË 29
3.1.3. ¶·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ‰È‰·ÛηÏÈÒÓ 29
3.2. ∂ÓÂÚÁËÙÈΤ˜-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ 29
3.2.1. ªÈÎÚԉȉ·Ûηϛ· 30
3.2.2. ¶ÚÔÛÔÌÔȈÙÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ˜ 31
3.2.3. ∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· (workshops) 31
3.2.4. √Ì·‰ÔÛ˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ (̤ıÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ) 32
3.2.5. ™¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ (̤ıÔ‰Ô˜ project) 32
3.2.6. ¢ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ 33
3.2.7. ¶·È¯Ó›‰È ÚfiÏˆÓ 35
3.2.8. ¶ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË 37
3.2.9. µÈˆÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ – ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¿˜ 37
3.2.10. ∫·Ù·ÈÁÈÛÌfi˜ ȉÂÒÓ (brain storming) 38
3.2.11. ∂Î·È‰Â˘ÙÈΤ˜/ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ÂÈÛΤ„ÂȘ – ™˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ Ì ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜,
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, Ù˘ Ù¤¯Ó˘, ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ 38
3.2.12. ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (teacher’s portfolio) 39
3.3. ∞Ó·Ù˘Íȷ΋ ÂÔÙ›· 40
3.4. ŒÚ¢ӷ-‰Ú¿ÛË (action research) 41
3.5. ∞ÓÔÈÎÙ‹ Âη›‰Â˘ÛË 47
3.5.1. ∂Í ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË (distance learning) 47
1 ∆ËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ∞ã ̤ÚÔ˘˜ –∂ÈÌfiÚʈÛË– ›¯Â ΢ڛˆ˜ Ë ª. ¢Â‰Ô‡ÏË, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ˘ÔÎÂÊ¿-
Ï·È· 3.2.12.(∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡) Î·È 3.4. (ŒÚ¢ӷ-‰Ú¿ÛË), ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ›¯Â Ë ∂. ∫·ÙÛ·ÚÔ‡.
3
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
3.5.2. e-Learning (Âη›‰Â˘ÛË ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓË ·fi ∏/À) 48
4. ™Ã∂¢π∞™ª√™ ∫∞π ∞•π√§√°∏™∏ ∂¶πª√ƒºø∆π∫ø¡ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆ø¡ 50
4.1. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ 51
4.1.1. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ 52
4.1.1.1. ∞Ó›¯Ó¢ÛË Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ 52
4.1.1.2. ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÛÎÔÔ‡ Î·È ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ
ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ 53
4.1.1.3. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙÔ˘ Ù›ÙÏÔ˘, Ù˘ ¯ÚÔÓÈ΋˜
‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ 55
4.1.1.4. ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ - ∆Ô ÚfiÛˆÔ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً 55
4.1.1.5. ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ 57
4.1.1.6. ¶Úfi‚ÏÂ„Ë ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋˜ ˘Ô‰ÔÌ‹˜
(¯ÒÚÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÂÍÔÏÈÛÌfi˜, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·) 59
4.1.1.7. ¶ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ ÎfiÛÙÔ˘˜ 60
4.1.1.8. ¶Úfi‚ÏÂ„Ë ÁÈ· ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ 61
4.1.1.9. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Î·È ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 61
4.1.1.10. ™‡ÓÙ·ÍË ¯ÚÔÓԉȷÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘, ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ 61
4.1.2. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ-·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ
Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·‰Èηۛ·˜ 62
4.1.3. ¶ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ηϋ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ 63
4.2. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ 67
4.2.1. ªÔÚʤ˜ Î·È ÙÚfiÔÈ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 67
4.2.2. ª¤Û· Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ 70
5. ∏ ∂¶πª√ƒºø™∏ ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡ ™∆∏¡ ∂§§∞¢∞ 72
5.1. √È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ 74
5.1.1. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 75
5.1.1.1. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ (Ì·ıËÛȷΤ˜) ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 78
5.1.1.2. ∞Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 80
5. 1.1.3. ∂ӉȷʤÚÔÓÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÂȉÈο ı¤Ì·Ù· 81
5.1.2. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ 82
5.1.2.1. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ 83
5.1.2.3. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ 84
5.2. ∂ÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· 85
5.2.1. ∆·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ˘Ô¯ÚˆÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· 86
5.2.2. ∆·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ‹ ̤Û˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· 86
5.2.3. ∂ȉÈο ηÈÓÔÙfiÌ· ÈÏÔÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘ 87
5.2.4. ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· 87
5.2.5. ∂ÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ 90
5.3. ∂ÈÌÔÚʈÙÈÎÔ› ÊÔÚ›˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· 90
5.4. ™‡ÓÙÔ̘ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ 96
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ 100
ª¤ÚÔ˜ µã 112
∏ A•π√§√°∏™∏ ™∆∏¡ ¶ƒø∆√µ∞£ªπ∞ ∫∞π ™∆∏ ¢∂À∆∂ƒ√µ∞£ªπ∞ ∂∫¶∞π¢∂À™∏ 2 113
2 ∆ËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ Bã ̤ÚÔ˘˜ —∞ÍÈÔÏfiÁËÛË— ›¯Â ΢ڛˆ˜ Ë ∂. ∫·ÙÛ·ÚÔ‡
4
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ . ∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
1. ∂¡¡√π∞ ∫∞π ¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡√ ∆∏™ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫∏™ ∞•π√§√°∏™∏™ 115
1.1. ∏ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË 116
1.2. ∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi-ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ 118
2. ∂π¢∏ ∫∞π ª√ƒº∂™ ∞•π√§√°∏™∏™ 122
2.1. ¢È·ÁÓˆÛÙÈ΋ – ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ – ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË 123
2.2. ¶ÔÛÔÙÈ΋ – ÔÈÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË 124
3. √π ∆∞™∂π™ ∫∞π √π º√ƒ∂π™ ∞•π√§√°∏™∏™ ™∆∏¡ ∂∫¶∞π¢∂À™∏ ¢π∂£¡ø™ ∫∞π ∂π¢π∫√∆∂ƒ∞ ™∆π™ Ãøƒ∂™
∆∏™ ∂Àƒø¶∞´∫∏™ ∂¡ø™∏™ 127
3.1. ∂͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË 128
3.2. ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË 130
3.3. ™˘Ó‡·ÚÍË ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 133
4. ∞•π√§√°∏™∏ ™Ã√§π∫∏™ ª√¡∞¢∞™ 136
4.1. ∂ÈÎÚ·ÙÔ‡Û˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. 137
4.2. ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ 137
4.2.1. H ÂÓÈ·›· ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 138
4.2.2. ∫·Ù¢ı˘ÓÙ‹ÚÈÔÈ ¿ÍÔÓ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 139
4.2.3. ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ 140
4.2.4. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 151
4.2.4.1. ¢È·ÁÓˆÛÙÈ΋ Ê¿ÛË Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 152
4.2.4.2. ¢ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Ê¿ÛË 153
4.2.5. ª¤ıÔ‰ÔÈ Î·È ÂÚÁ·Ï›· ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ 154
4.3. ∂͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ 163
4.4. ™¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 164
5. ∞•π√§√°∏™∏ ∆√À ∂ƒ°√À ∆√À ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√À 168
5.1. ∞Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÂÈÏÔÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ÙË
¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. 169
5.2. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 170
5.2.1. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ·Ú¯È΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 170
5.2.2. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 171
5.3. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘:
™ÎÔÈÌfiÙËÙ· Î·È ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ 171
5.4. ªÔÚʤ˜ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ 173
6. ∞•π√§√°∏™∏ ∆√À ª∞£∏∆∏ 178
6.1. H ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· 179
6.2. ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ 180
6.3. ª¤ıÔ‰ÔÈ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ 183
6.4. ¢˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ηٿ ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ 195
7. ∞•π√§√°∏™∏ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√À À§π∫√À 198
7.1. ∆È ÂÓÓÔԇ̠̠ÙÔÓ fiÚÔ «ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi» 197
7.2. ∞Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ 199
7.3. ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ 200
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ 206
°§ø™™∞ƒπ 213
5
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
ª¤ÚÔ˜ ∞
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
1Ô ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ . ∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
1.1 ∏ ∂¶πª√ƒºø™∏ ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡– ∫Àƒπ√∆∂ƒ∂™ ¶ƒ√™∂°°π™∂π™
∏ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿ Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓË Ì ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∆Ô
ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·˜
–Î·È fi¯È ·ÏÒ˜ ÌÂÙ·‰›‰ÔÓÙ·˜– ÙÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· (∞.¶.), ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ÛÎÔÔ‡˜ ηÈ
·Í›Â˜, ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi Ï·›ÛÈÔ Ì¤Û· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ˙Ô˘Ó
Î·È Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜, ÚÔÛ‰›‰ÂÈ Û’ ·˘ÙfiÓ ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ı¤ÛË Û οı ÚÔÛ¿-
ıÂÈ· ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ·ÏÏ·Á‹ Î·È ‚ÂÏÙ›ˆÛË.
¶·Ú¿ ÙÔ fiÙÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÔÈΛϘ ıÂÛÌÈΤ˜ ÚԉȷÁÚ·-
ʤ˜, ·fi ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·,
·fi ÙÔ ∞.¶. Î·È ÙÔ «·Ú·ÚfiÁÚ·ÌÌ·», ·fi ÙȘ ‰ÂÛ̇ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Îˆ‰›ÎˆÓ, ·fi ÙËÓ
ÂÚÈÚÚ¤Ô˘Û· ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· «ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜» Î·È ·fi ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·Ó·-
ÊÔÚ¿˜, ·˘Ùfi Ô˘ ÙÂÏÈο ı¤ÙÂÈ ÙË ÛÊÚ·Á›‰· ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË Â›Ó·È Ë ÚÔÛˆ-
È΋ ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡. ∂Ô̤ӈ˜ Ë Â·ÁÁÂÏÌ·-
ÙÈ΋ Î·È Ë ÚÔÛˆÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ηı›ÛÙ·Ù·È ¤Ó·˜ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔ-
ÓÙ·˜ Ù˘ ÔÈÔÙÈ΋˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. µ·ÛÈÎfi ÌÔ¯Ïfi ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ·ÔÙÂÏ›
Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
™ÙÔÓ ‚·ıÌfi Ô˘ οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÒÚËÛË ÁÈ· ÙÔÓ
¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ (ºÚ¤ÈÚÂ, 1977: 27, Grundy, 1987: 7), ¤ÙÛÈ Î·È Î¿ı ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ Ú·-
ÎÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÒÚËÛË ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi
Î·È ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. √È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÎ-
ÊÚ¿˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ, ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÚÔÎÚ›ÓÔ˘Ó, ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È ·Ú·¤-
ÌÔ˘Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚ¢ÓËÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·.
ŒÓ· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ı· ‚ÔËıÔ‡Û ӷ ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜–Û ۯ¤ÛË ÌÂ
¤Ó· Ê¿ÛÌ· ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÒÓ ·Ú·‰Ô¯ÒÓ, ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ Î·È ÛÎÔÔıÂÛ›·˜– ÌÔÚ› Ó·
‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› Ì ‚¿ÛË ÙË ıˆڛ· ÙˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ‰È·ÊÂÚfiÓÙˆÓ ÙÔ˘ J. Habermas. √ Habermas
˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ·ÓıÚÒÈÓË ÁÓÒÛË Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È Ì ‚¿ÛË ÙÚ›· ›‰Ë ‰È·ÊÂÚfiÓÙˆÓ3, Ù· ÔÔ›·
ηÙËÁÔÚÈÔÔÈ› Û «Ù¯ÓÈο», «Ú·ÎÙÈο» Î·È «¯ÂÈÚ·ÊÂÙÈο». ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi ÂӉȷ-
ʤÚÔÓ, ηٿ ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜, Ë ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ô Habermas ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÁÓˆÛÙÈο
‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·, ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ú·ÎÙÈΤ˜.
·) ∆Ô Ù¯ÓÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙÔÓ Ù¯ÓÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô
ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È Ô‰ËÁ› Û ÌÈ· ÂÚ-
Á·ÏÂȷ΋ ÌÔÚÊ‹ Ú¿Í˘. ∆Ô ‰È·Ê¤ÚÔÓ ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ·Ú·Á¿ÁÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ·Ó·Áη›·˜
ÁÓÒÛ˘ ÁÈ· ÙȘ ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜. √ Habermas ¯ˆÚ›˜ Ó· ··ÍÈÒÓÂÈ ÙËÓ «Ù¯ÓÈ΋ ÁÓÒ-
ÛË», ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë ÌÔÓ·‰È΋ ÁÓÒÛË Ô˘ ÓÔÌÈÌÔÔÈ›ٷÈ. £ÂˆÚ› fiÙÈ
ÙÔ Ù¯ÓÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙË ıÂÙÈÎÈÛÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÎÔ·Ó·Ï˘ÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙË-
ÌÒÓ (Habermas, 1990: 30, Carr & Kemmis, 1986, 1997: 181-182).
‚) ∆Ô Ú·ÎÙÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜, ̤ۈ Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Ù˘
‰È˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ô‰ËÁ› Û ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ÌÔÚÊ‹ Ú¿Í˘. ∞˘Ùfi˜ Ô Ù‡Ô˜ ÙÔ˘ ‰È·-
3 ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Habermas (1973), ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ· Â›Ó·È ÔÈ «‚·ÛÈÎÔ› ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ› Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜
ıÂÌÂÏȷΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ‰˘Ó·Ù‹˜ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È ·˘ÙÔÛ˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ›‰Ô˘˜, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÂÚ-
Á·Û›· Î·È ÙËÓ ·ÏÏËÏfi‰Ú·ÛË».
8
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ . ∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
ʤÚÔÓÙÔ˜ ‰È¤ÂÈ, ΢ڛˆ˜, ÙËÓ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÔ-ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ
(Habermas, fi..: 31).
Á) ∆Ô ¯ÂÈÚ·ÊÂÙÈÎfi ÁÓˆÛÙÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ¿ÚÛË «Ù˘ ÂÍ¿ÚÙËÛ˘ ÙˆÓ ˘ÔÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·fi
ÙȘ ˘ÔÛÙ·ÛÈÔÔÈË̤Ó˜ ÂÍÔ˘Û›Â˜» ΢ڛˆ˜ ̤ۈ ÙÔ˘ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡. ∂Âȉ‹ Ù· ˘ÔÎÂÈ-
ÌÂÓÈο ÓÔ‹Ì·Ù· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È, ˆ˜ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi, ·fi ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈΤ˜ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜, ÙÔ ¯ÂÈ-
Ú·ÊÂÙÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÎÈÓÂ›Ù·È ¤Ú· ·fi ÙË ÛÙÂÓ‹ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈο ÓÔ‹Ì·Ù·, Ì ÛÙfi-
¯Ô Ó· ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ Ô˘ ÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú¿ÛË Î·È
ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·. ∆Ô ¯ÂÈÚ·ÊÂÙÈÎfi Â›Ó·È ÙÔ ‰È·Ê¤ÚÔÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÎÚÈÙÈο ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂Ó˜ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘ Î·È Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›· (Habermas, fi..: 32, Carr & Kemmis, 1986, 1997: 182).
√È Î˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ù˘ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ(¢Â‰Ô‡-
ÏË:1998) ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙ· ÙÚ›· ÁÓˆÛÙÈο ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·
ÙÔ˘ Habermas.
∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ıÂڷ›·˜ ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂˆÓ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ıˆÚËÙÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·˘ÙÔ› ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Î·È ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙÔ Ó· η-
Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÈηÓÔ‡˜ Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. √È ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎfi ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Î·È ÂÓÙ¿ÛÛÔ-
ÓÙ·È ÛÙÔ Ù¯ÓÈÎfi ÁÓˆÛÙÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ.
√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ˆ˜ «ÂÓÙÔÏÔ‰fi¯ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ», ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È fiÙÈ ı· ÌÂÙ·‰ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔη-
ıÔÚÈṲ̂ÓË ‰È‰·ÎÙ¤· ‡ÏË fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο Î·È ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ‚·ıÌfi ›Ù¢-
͢ ÙˆÓ Â›ÛËÌˆÓ ÚԉȷÁÚ·ÊÒÓ (Brinkman, 1996: 29). ∞Ó Ô ‚·ıÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ‰ÂÓ ÎÚÈı› ÈηÓÔ-
ÔÈËÙÈÎfi˜, ÙfiÙÂ, ̤ۈ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ·ÊÂÓfi˜ Ó· Î·Ï˘ÊÙÔ‡Ó Ù· Èı·Ó¿ ÎÂÓ¿
Ù˘ ·Ú¯È΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ó· ÙÔ˘˜ ‰Ôı› ÂÓË̤ڈÛË ÁÈ· ÙȘ
ÙÚ¤¯Ô˘Û˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘4.
°È· ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂˆÓ ·˘ÙÒÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰‡Ô ‰ÚfiÌÔÈ:
·) °ÂÓÈ΋ ıˆÚËÙÈ΋ ·ÓÂη›‰Â˘ÛË, Ì ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· Ô˘ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙË ‚·ı‡ÙÂÚË Î·È Ï·Ù‡-
ÙÂÚË ÁÓÒÛË ÙˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‹ ÛÙËÓ ÂÓË̤ڈۋ ÙÔ˘˜ ÛÂ
ı¤Ì·Ù· ·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜.
‚) ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (competency based teacher training) Î·È ÛÙËÓ ÂÓË̤ڈۋ ÙÔ˘˜ Û Ӥ˜ Ù¯ÓÈ-
Τ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ‹ Û Ù¯ÓÈΤ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙÔÓ «¯ÂÈÚÈÛÌfi» Ù˘ Ù¿Í˘5 (Ú‚Ï. Brophy, 1983:
265-266). ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Ô˘ Â›Ó·È ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ÓË
ÚÔ˜ ÙÔÓ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Î·È ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜.
∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ıÂڷ›·˜ ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂˆÓ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÂÓfi˜, Ì¿ÏÏÔÓ, ·ıËÙÈ-
ÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ô ÔÔ›Ô˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓÛÙÂÚÓÈÛı› Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ ‹ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜
Î·È Ó· Ì¿ıÂÈ ¤Ó· «ÚÂÂÚÙfiÚÈÔ» Ù¯ÓÈÎÒÓ, ÙȘ Ôԛ˜ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÏÂ›Ù·È Ó· ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ (Ú‚Ï.
Diamond, 1991: 10).
4 ¶ÔÏÏÔ› ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÂÈÌfiÚʈÛË ‚·Û›˙ÂÙ·È Û ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ·ıÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÂÏ·ÙÙÒÌ·ÙÔ˜, Ô˘
¤¯ÂÈ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô «ÙÔ ÍÂÚ›˙ˆÌ· ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ ·Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÚÔÂÙÔÈÌ·ÛÌ¤ÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ» (Ú‚Ï. Holly, 1989:
175), ‹, Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Û ¤Ó· ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ Ô˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ (Ú‚Ï. Clark, 1995: 130).
5 ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ Î·È ·Ú¤Ì‚·Û˘ (Ù¯ÓÈΤ˜
‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÎÚ›ÛˆÓ, Ù¯ÓÈΤ˜ ÂϤÁ¯Ô˘ ÙÔ˘ ¿Á¯Ô˘˜, Ù¯ÓÈΤ˜ ÂϤÁ¯Ô˘ Ù˘ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ Ì·ıË-
ÙÒÓ Î.¿.).
9
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ . ∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û οÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù· ÔÔ›· ÔÈ «ÂȉÈÎÔ›»
¤¯Ô˘Ó ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ηϋ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜, ¯ˆÚ›˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ. √ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ, Û˘Ó‹ıˆ˜, ¢ηÈڛ˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙÔÓ
ηıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ô‡Ù ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ì¿ıËÛ˘. ∫·Ù’
·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È Û ·˘Ùfi Ô˘ ÔÈ Argyris ηÈ
SchÔn (1974) ·ÔοÏÂÛ·Ó «ÌÔÓÔÌÂÚ‹ Âη›‰Â˘ÛË», Ë ÔÔ›· ÂȯÂÈÚ› Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ
Ӥ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙȘ ‰Â‰Ô̤Ó˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÙËÓ
ÚÔÛˆÈ΋ Î·È Û˘¯Ó¿ ¿ÚÚËÙË ıˆڛ· ÙÔ˘˜ (tacit theory). ¢Â ‰›ÓÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ Ë Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔ˘˜
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ·ÊÂÙËڛ˜, ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Ú¿Í˘ Î·È Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÂ Û˘ÓÂȉËÙ¤˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜
(ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, 1989: 22).
¶ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û˘Ó‰ڛˆÓ, ÛÂÌÈÓ·Ú›ˆÓ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ÂÎı¤ÛÂˆÓ ‰Â ‰›ÓÔ˘Ó ÌÈ· ÂÓı·ÚÚ˘ÓÙÈ΋ ÂÈÎfi-
Ó· ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Â›-
‰Ú·ÛË Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·˘Ù¿ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ‰È‰·Ûηϛ·˜ (ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, 1996:
19). ÿÛˆ˜ ‰ÂÓ ·ÚΛ Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ ÌfiÓÔ ÁÓÒÛÂȘ ‹ ‰ÂÍÈfi-
ÙËÙ˜. ∏ ÔÈfiÙËÙ· Î·È Ë Â˘ÂÏÈÍ›· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿ Û˘Ó‰Â‰Â-
̤Ó˜ Ì ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË – Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È ˆ˜
¿ÓıÚˆÔÈ Î·È ˆ˜ ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ (Hargreaves, 1995: 11).
∏ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, Ë ÔÔ›· ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ο-
ı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ˘ÔÛÙËÚȯÙ› fiÙÈ ‰È¤ÂÙ·È ·fi ÙÔ Ú·ÎÙÈÎfi ÁÓˆÛÙÈÎfi ‰È·-
ʤÚÔÓ Î·È ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎÔ‡ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡ ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜. ∞ÍÈÔÔÈ›
ÌÈ· ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡ Ù‡Ô˘ Ì¿ıËÛË Î·È ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÚÔÔÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜.
∏ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÌÂÙ·‚È‚¿˙ÂÈ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ-
΋˜ ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘, ÌÂÙ·ı¤ÙÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ·fi ÌÈ· Â͈ÙÂÚÈ΋ ·˘ıÂÓÙ›·
ÛÙÔÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘, ·ÊÔ‡ ·Ú·‰¤¯ÂÙ·È fiÙÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Â›Ó·È Ô
ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È fi¯È ·ÏÒ˜ Î·È ÌfiÓÔ ¤Ó·˜ Ù¯ÓÈÎfi˜
ÁÓÒÛÂˆÓ (Ú‚Ï. Wiggins, 1993: 53).
∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘Ù‹ ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Û ‚·ı‡ÙÂÚË Î·È ÏÔ˘ÛÈfiÙÂ-
ÚË Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘˜ ̤ۈ ÂÓfi˜ ‰È·ÚÎÔ‡˜ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ‰È‰·Ûηϛ·, ·fi
ÔÏϤ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÎÔȤ˜ (Jackson, 1995: 121), Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· Û˘Ó¯È˙fi-
ÌÂÓ˘ Ì¿ıËÛ˘. ∏ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ Âη›‰Â˘ÛË, Û‡Ìʈӷ Ì’ ·˘Ù‹ ÙË ıÂÒÚËÛË, Ú¤ÂÈ Ó·
·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙÔ ·›ÙËÌ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÓfiËÌ· Î·È Ó· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜ Ó· ÛÙÔ¯·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ıÂÌÂÏÈÒ‰ÂȘ ÛÎÔÔ‡˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ (Ú‚Ï.
Hanlon, 1993: 244). Ÿˆ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Î·È Ô Diamond: «∏ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú¤-
ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· ÓÔ‹Ì·Ù· ·Ú¿ ÛÙȘ ÌÈÌËÙÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙȘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÙȘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο
Û˘ÏÏÂÁfiÌÂÓ˜ ‹ ÚÔÛÏ·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ·» (1991: 11).
∂Âȉ‹, ÂÈÚÔÛı¤Ùˆ˜, Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂËÚ¿˙ÂÙ·È ·Ó·fi-
Ê¢ÎÙ· ·fi ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÔÚ›· Ú¤-
ÂÈ Ó· ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘.
∆¤ÏÔ˜, Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘, Ë ÔÔ›· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ ¯ÂÈÚ·ÊÂÙÈÎfi
10
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ . ∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
ÁÓˆÛÙÈÎfi ‰È·Ê¤ÚÔÓ, ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ̤ۈ Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ·Ó¿-
Ï˘Û˘ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÏÈÙÈÎÔ› Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ Î·ıË-
ÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈ΋.
∏ Âη›‰Â˘ÛË Î·È Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ·Ó·Áη›Â˜
Û˘Óı‹Î˜, ÒÛÙ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È ÔÈ ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜ –fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô Giroux (1988)– Ó· ÛÙÔ-
¯·ÛÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈο ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ (Ú‚Ï. Smyth, 1987: 166 ηÈ
229). ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ú¤ÂÈ Ó· ÛÙÔ¯·ÛÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈο ηÈ
ÎÔÈÓˆÓÈο ‰ÔÌË̤ÓË Ê‡ÛË ÙˆÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ Î·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÙÚfi-
Ô˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ë ‰‡Ó·ÌË ÂÈÛÊÚ·Á›˙ÂÈ Î¿ı fi„Ë Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ (Giroux,
1994: 303) Ú¤ÂÈ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Óı‹Î˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó Î·È ÔÚÈÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ
ηıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ Ú¿ÍË (Ú‚Ï. Carr & Kemmis, 1986: 152, Hursh, 1995: 110) Î·È Ú¤ÂÈ, Ù¤-
ÏÔ˜, Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË6.
∆· Û¯ÂÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· –·Ú¿ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ Ù¿ÛˆӖ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó, ÛÂ
ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜, ÛÙË ¯ÂÈڷʤÙËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·fi ÙȘ ȤÛÂȘ Ô˘ ÙÔ˘ ·ÛΛ ÙÔ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎfi, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·. ∞ÎfiÌË, ÙÔÓ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ‰Ú¿ÛË ÁÈ·
ÙÔÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙËÓ ¤Ú¢ӷ-‰Ú¿-
ÛË (‹ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ¤Ú¢ӷ).
™˘¯Ó¿ ÛÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È ÛÙËÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ Ú¿ÍË ÔÈ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÂÌÊ·-
Ó›˙ÔÓÙ·È ÂÓÈ·›·. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙÔ Ú·ÎÙÈÎfi
Î·È ÙÔ ÎÚÈÙÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Î¿ı ÚÔÛ¿-
ıÂÈ·˜ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜· ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Ó· ·Ó·-
χÂÈ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ Î·È Ó· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈ›ٷÈ
ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÌfi‰ÈÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ· ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙÔ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÁÓÒÛË. ∞˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÁÓÒ-
ÛË ·ÔÎÙÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ̤ۈ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ Î·È ‰È·ÏfiÁÔ˘, fiÙ·Ó ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÂȉË-
ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ıˆڛ·, ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¯¤˜ Î·È ÙȘ ·ÁȈ̤Ó˜ Ú·-
ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË.
6 √ Giroux (1998: 121) ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰Ô‡Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ˆ˜ ·Ó·ÌÔÚʈ٤˜ ‰È·ÓÔÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜ (transformative
intellectuals), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ·ÊÔ‡ «Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ Ô˘ ·›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ÙË ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË
‰È¿ÊÔÚˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ô˘ ÂÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó» (Giroux, fi..: 125), ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ¤Ó·Ó ˘Â‡ı˘ÓÔ ÚfiÏÔ ÛÙÔÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ
ÛÎÔÒÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜.
11
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
0
2 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ
ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.1. ª√ƒº∂™ √ƒ°∞¡ø™∏™ ∆∏™ ∂¶πª√ƒºø™∏™ ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡
∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi, ÙÔÓ ÛÎÔfi Î·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î¿ı ÂÈÌÔÚʈ-
ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ –ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ Ô˘ ÚÔÛ-
‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÈÏÔÁ¤˜– ÔÈ ÔÈΛϘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÔÌ·-
‰ÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙË ‚¿ÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ (‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ Ù˘ÔÏÔÁ›Â˜).
ø˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ηÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ: Ë
ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋ ‰ÔÌ‹, ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Î·È Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜, Ô ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ Û˘ÌÌÂ-
ÙÔ¯‹˜, Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ, ÙÔ Â›Â‰Ô ·Ú¤Ì‚·Û˘ Î.¿. (µÂÚÁ›‰Ë˜, 1993: 46,
÷Ù˙Ë·Ó·ÁÈÒÙÔ˘, 2001: 37, ∫ˆÛٛη, 2004: 55, ºÒÎÈ·ÏË, 2003: 29–31). ∆· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·˘Ù¿, Ù·
ÔÔ›· ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ˆ˜ ÚÔ˜ ¤Ó· ÌfiÓÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ‰È·ÏÂÎÙÈο ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋ ‰ÔÌ‹, ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙ› ˆ˜: Û˘-
ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎfi, ·ÔÎÂÓÙÚˆÙÈÎfi, ·˘ÙÔ‰ÈÔÈÎÔ‡ÌÂÓÔ (ÎÈÓ‹ÛÂȘ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘).
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË Ê¿ÛË ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠ÂÈ-
ÌfiÚʈÛË: ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋ ‹ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÌÔÚԇ̠ӷ ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ·: ‚Ú·¯Â›· (Ù·¯‡ÚÚ˘ı -
ÌË), ̤Û˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, Ì·ÎÚ¿˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÂÈÌfiÚʈÛË.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ‰ÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ Ë ÂÈÌfiÚʈÛË, ÌÔÚԇ̠ӷ ÙË ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÛÂ:
ÂÊ¿·Í ‹ ÂÚÈÔ‰È΋ (‰È¿ ‚›Ô˘). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰È¿ ‚›Ô˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ıˆÚ›-
Ù·È Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È fi¯È ¤Ó· ÛÙÂÁ·ÓÔÔÈË̤ÓÔ ÙÌ‹Ì· ÂȉÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹-
ÙˆÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘ (Rogers, 1996, 1998: 54). ÀÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ó· ·ӤگÔÓÙ·È ÛÙÔÓ «ÎfiÛÌÔ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘» οı ÊÔÚ¿ Ô˘ ÙÔ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ Û ÂÈÌfiÚʈ-
ÛË: ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ ‹ ÚÔ·ÈÚÂÙÈ΋.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ÌÈÏ¿Ì ÁÈ·: ÂÈÌfiÚʈÛË ÛÙÂϯÒÓ, ÂÈ-
ÌfiÚʈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂȉÈÎfiÙËÙ· Î.¿.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜, Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚÈı› ÛÂ: ÂÓÙfi˜ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÚ -
Á·Û›·˜, ÂÎÙfi˜ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÚÁ·Û›·˜, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ‰È·ÎÔÒÓ.
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ Ù˘, ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠ÂÈÌfiÚʈÛË Ô˘ ‰ÈÂ-
Í¿ÁÂÙ·È: ·)ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ (ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋), ‚)Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, Á)ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›-
Ô˘ . (™Ù· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÔÓÙ·È, ·Ó¿ÌÂÛ· Û ¿ÏÏ·, ηÏÔηÈÚÈÓ¿ Û¯ÔÏ›· Î·È Î·Ù·ÛÎËÓÒÛÂȘ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ –Summer
schools– Ù·Í›‰È· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ, ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ –Study tours– ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈΤ˜–ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ÂÈÛΤ„ÂȘ Î.¿.)
°È· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È Û‹-
ÌÂÚ· ÛÙËÓ ∂.∂., ·ÏÏ¿ Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚ·, ·ÎÔÏÔ˘ı‹Û·Ì ÙËÓ Ù˘ÔÏÔÁ›· Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ô Edelfelt
(1989), Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ Î·ÙËÁÔÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ÙÚÂȘ ÔÌ¿‰Â˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›Â‰Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·-
ڤ̂·Û‹ ÙÔ˘ οı ÚfiÁÚ·ÌÌ· (Ú‚Ï. ¢Â‰Ô‡ÏË: 1998). ŒÙÛÈ, Ù· ÔÈΛϷ ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ηÙËÁÔÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ·ÎÔÏÔ‡ıˆ˜:
π) ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi
ππ) ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›o
13
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
πππ) ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi, ΢ڛˆ˜ ̤ۈ Ù˘
ÚÔÒıËÛ˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎÒÓ–Û
Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘.
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ ÔÈ Ù‡ÔÈ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ‰ÂÓ
Â›Ó·È ÔÈ ÌÔÓ·‰ÈÎÔ›. √È ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘¯Ó¿
¢‰È¿ÎÚÈÙ˜, ÂÓÒ ÔÈ ÂÈηχ„ÂȘ ÛÙfi¯ˆÓ, ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ÔÏϤ˜. Ÿˆ˜ ‡ÎÔÏ·
ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡ÌÂ, Ë Î·ÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·fiÏ˘ÙË Î·È Á›-
ÓÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛ˘ Ù˘ ÚfiÛÏ˄˘.
∫·Ï¤˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÎÂÚ‰›˙Ô˘Ó fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, ·ÏÏ¿ Î·È Â˘-
Ú‡ÙÂÚ·, ıˆÚÔ‡ÓÙ·È: ·) Ë ¤Ú¢ӷ–‰ ‰Ú¿ÛË, ‚) Ë ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË Î·È Á) Ë e–LLearning,
ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜ ı· Á›ÓÂÈ ÂȉÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ «™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘».
∆¤ÏÔ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙ› fiÙÈ Û fiϘ ۯ‰fiÓ ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Î·È ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ Ë ÛÔ˘‰‹ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ
‚·ÛÈÎfi ÎÔÚÌfi Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘ Î·È ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (Ú‚Ï. ª·-
ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1996: 13), ηıfiÛÔÓ «·Ó ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ οÙÈ Î·Ï¿, ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ‰È‰¿ÍÂÈ».
2.2. ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆∞ ª∂ ∂¶π∫∂¡∆ƒ√ ∆√¡ π¢π√ ∆√¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√
™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ˆ˜ ÊÔÚ¤·˜
ÂÓfi˜ ÂȉÈÎÔ‡ ÚfiÏÔ˘. «◊ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔÌ‹˜ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘-
ÓfiÏÔ˘ Î·È ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ϤÁÌ· ·fi “ÚÔÛ‰Ô˘” Î·È “ÓfiÚ̘” Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÈ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡-
ÓÔÏÔ ÚÔ˜ ÙÔÓ Î¿ÙÔ¯Ô ÌÈ·˜ “ı¤Û˘” ‹ ÙÔÓ “ÊÔÚ¤· ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘”. ∞˘Ùfi ÁÈ· ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÛË-
Ì·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Î·È ÔÈ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘ ηıÔÚ›˙Ô-
ÓÙ·È ˆ˜ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi ·fi ÙȘ “ÚԉȷÁڷʤ˜” ÙˆÓ “ÔÌ¿‰ˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜” Ô˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙÔ Û¯Ô-
ÏÂ›Ô ‹ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ·˘Ùfi (‰ËÏ·‰‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÁÔÓ¤ˆÓ, Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ Î·È ÚÔ˚ÛÙ·Ì¤ÓˆÓ ÙÔ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÔÏÈÙÈÎÒÓ, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ, Û˘Ó‰ÈηÏÈÛÙÈÎÒÓ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÔÚÁ·ÓÒÛˆÓ) Î·È ÙËÓ
ÂÚÌËÓ›· Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘» (•ˆ¯¤ÏÏ˘, 1990: 4–25).
∫¿ı ÚfiÏÔ˜ ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È Î·È ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È Ì ¤Ó·Ó ÚÔÛˆÈÎfi ÙÚfiÔ. √ ·˘Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ô ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÚÌËÓ‡-
Ô˘Ó ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ ·ÁÁ¤ÏÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜. ∏ ıÂÛÌÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ‰ÂÓ ÚÔηıÔÚ›˙ÂÈ ÏÂÙÔ-
ÌÂÚÒ˜ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ·Ú¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ
ÂÚÌËÓÂÈÒÓ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘, ¤ÛÙˆ Î·È Ì¤Û· Û ¤Ó· ÂÚÈÔÚÈÛÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ (Ú‚Ï. Nias, 1987: 178, ª·-
ÎÚ˘ÓÈÒÙË, 1994: 150). ∏ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ¤¯ÂÈ Û¯¤ÛË Î·È Ì ÙÔ ÙÈ ıˆÚ› Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜
ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi ÛÎÔfi Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜, ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙÔ ·ÍÈ·Îfi ÙÔ˘ Û‡ÛÙËÌ·.
√ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ¤Ó·˜ ·ÁÁÂÏÌ·Ù›·˜, ·ÏÏ¿ ¤Ó· ÚfiÛˆÔ Ì ·Í›Â˜, ÈÛÙ‡ˆ, ÁÓÒ-
ÛË, ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÂÓfiÚ·ÛË ÁÈ· ÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ ·ÛΛ (Blackman, 1989: 3).
√ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÛΛ ¤Ó· ¿ÁÁÂÏÌ· Ô˘ ÙÔÓ «ÂÌϤÎÂÈ» Ôχ ˆ˜ ÚfiÛˆÔ (Ú‚Ï. Kelchterman,
1993: 200, ∫ÔÛÌfiÔ˘ÏÔ˜, 1983: 465). °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ fiÙÈ ÙÔ ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó
ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‚·Û›˙ÂÙ·È Û’ ·˘Ùfi Ô˘ Â›Ó·È (Ú‚Ï. Pearce & Pickard, 1987: 42). ∆Ô Ò˜ ÂÎÙÂ-
Ï› οÔÈÔ˜ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏ›, ÚˆÙ›ÛÙˆ˜, ı¤Ì· ÚÔÛˆÈ΋˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, ¿Ú· ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ
ÁÈ· ·ÏÏ·Á‹ ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ Â›Ó·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜
ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Î·È ·Í›Â˜. √È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·È Û˘ÓÂÒ˜, Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi,
·fi ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ϤÁÌ· ·ÍÈÒÓ (Hanlon, 1993: 243).
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÌÂÙ·‚È‚¿˙Ô˘Ó ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂηÈ-
14
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
‰Â˘ÙÈÎfi ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘.
∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÂËÚ¤·Û ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ-
΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ:
∏ ¿ÓıËÛË ÙÔ˘ Ìȯ‚ÈÔÚÈÛÌÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙfiÏÈÛ ٷ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙÔÓ ¯ÂÈÚÈÛÌfi Ù˘ ÔÌ¿‰·˜–Ù¿Í˘
(classroom management), Ì ‚¿ÛË Î˘Ú›ˆ˜ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÚÔÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Ì ·-
ÚÈ· ̤ıÔ‰Ô ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Ù˘ Ù¿Í˘. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ Ù¯ÓÈÎÔ› ‹ Ì˯·ÓÈÎÔ› Ù˘
Ì¿ıËÛ˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÔÚıÔÏÔÁÈο ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË, Û‡Ìʈӷ
Ì ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, Î·È Ó· ÂÊ·ÚÌfiÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÙȘ
Ô‰ËÁ›Â˜ ÂȉÈÎÒÓ (Ú‚Ï. Elliott, 1989: 248–249, Tom, 1987: 10, ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1996: 339).
∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë ‰È‰·Ûηϛ· Â›Ó·È ÌÈ· Ù¯ÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤Ó·˜ Ù¯ÓÈ-
Îfi˜ ÁÓÒÛÂˆÓ (Ú‚Ï. Duncan, 1990: 2) Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ ·Ú·‰Ô¯‹ fiÙÈ Î·È Ë ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ ÂÈ-
ÌfiÚʈÛË ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÌÂÁ·-
χÙÂÚ˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÂϤÁ¯Ô˘ (Ú‚Ï. Smyth, fi..: 7, Sachs & Lugan, 1990: 473).
∏ ·ÓıÚˆÈÛÙÈ΋ „˘¯ÔÏÔÁ›· ¤ÛÙÚ„ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·fi ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ ÛÙȘ
ÂÓ‰ÔÚÔÛˆÈΤ˜ Î·È ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜. ¢ÂÓ ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÈÌË (ηÈ
›Ûˆ˜ ÌÂÙÚ‹ÛÈÌË) ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, fiÛÔ ÁÈ· Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÙȘ
ÛÙ¿ÛÂȘ, ÙȘ ÂÔÈı‹ÛÂȘ, ÙȘ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ·Í›Â˜, ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙËÓ «ÂÛˆÙÂÚÈ΋» ‰È¿ÛÙ·ÛË Ô˘
ÚÔÛ‰›‰ÂÈ Û οı ¿ÙÔÌÔ ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· Î·È ÙË ÌÔÓ·‰ÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ (KÔlensnik, 1992: 49–50).
∏ „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋ ÛΤ„Ë ÂӉȷʤÚıËΠÁÈ· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ∏ „˘¯·Ó¿Ï˘ÛË, ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ¤Ú¢ӷ˜ ·˘ÙÔ‡ Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙÔ ·È‰·ÁˆÁÈÎfi ‰›Ô Î·È ‚ÔËı¿ ÙÔÓ ·È‰·ÁˆÁfi Ó·
·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ̤۷ ·fi ÙË Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ÙÔ˘. ¢È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË, fiˆ˜ ¯·-
Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Postic (1995: 213), ·fi ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈΤ˜, ıÂÛÌÈΤ˜ Î·È „˘¯ÔÎÔÈ-
ÓˆÓÈÔÏÔÁÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜, Ë „˘¯·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÛËÌ·ÛÈÔ‰fi-
ÙËÛË Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ˘ÔÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ÌÔÚʈÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘. ∞ÔηχÙÂÈ ÙÔ Ò˜ ÔÈ ·Û˘-
Ó›‰ËÙ˜ ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Û¯¤Û˘, ÔÈ Ôԛ˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÈÛÙÔ-
Ú›· Î·È Ù· Ôχ ÚˆÙ·Ú¯Èο ‚ÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜, ¯ÚˆÌ·Ù›˙Ô˘Ó Î·È Î·ıÔÚ›˙Ô˘Ó fiÏ· Ù· ›Â-
‰· ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û¯¤Û˘ Î·È Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙË ÌÂÙ·ÙÚ¤„Ô˘Ó –·fi Û¯¤ÛË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜
Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜, ·fi ÌÔ¯Ïfi Ô˘ ·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÈ, Ô˘ ÁÂÓÓ¿ ȉ¤Â˜ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ Î·È Ô˘ ·Ó·-
ÙÚ¤ÂÈ ‰Â‰Ô̤ӷ– Û ÌÈ· Û¯¤ÛË ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÂÍÔ˘Û›·˜ (Cifali & Imbert, 1998, 2005: 10).
£· Ú¤ÂÈ ‚‚·›ˆ˜ Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜ Û¯ÔϤ˜ „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È „˘¯Ô-
ıÂڷ›·˜ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÂÚÁ·ÛÙË-
Ú›ˆÓ ‹ ÔÌ¿‰ˆÓ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ7…
¢ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜, Ó· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÛÙÔ ı¤Ì· ·˘-
Ùfi. º·›ÓÂÙ·È fï˜ fiÙÈ, ηıÒ˜ Á›ÓÂÙ·È ·Ú·‰ÂÎÙ‹ Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ÛÙËÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÂ
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· Î·È ÔÌ¿‰Â˜ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ‹ ‘·˘ÙÔÁÓˆÛ›·˜’.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ Ù‡ÔÈ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Û˘¯ÓfiÙÂÚ·: 1.
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤ÛÂȘ, 2. ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
Ù· Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, 3. ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ÂÛÙ›·-
ÛË ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È 4. ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛ˘ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¤Î-
ÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
15
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.2.1. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ·ÓıÚÒÈ-
Ó˜ Û¯¤ÛÂȘ
∞fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1970 ¤¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ ÌÈ· ÛÙ·‰È·Î‹ ·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘
·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ‚Ȉ̷ÙÈ΋˜ Ì¿ıËÛ˘, Ì ÛÎÔfi ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜
ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
∂˘Ú‡ÙÂÚ·, Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿ ˆ˜:
● ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ (‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜) Û¯¤-
ÛÂȘ ‹ ÛÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· (Ú‚Ï. Bowes, 1988, Hall Î.¿., 1984, Hawes, 1989, Moracco &
Higgins, 1982, Habeshaw, 1984–1985, Atkinson, 1989).
● ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ Û ı¤Ì·Ù· „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˘Á›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Ú‚Ï.
∆ÛÈ¿ÓÙ˘ Î.¿., 1984: 32–35, ¡·˘Ú›‰Ë˜ Î.¿., 1990: 2–27).
● ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÁÈ· ·ÚÔ¯‹
Ô‰ËÁËÙÈ΋˜ ÊÚÔÓÙ›‰·˜ (Ú‚Ï. Stoate, 1988, ∫ÚÔ˘ÛÙ·Ï¿Î˘, 1995: 254, Hamblin, 1981: 2).
● ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ (Ú‚Ï. Silverlock,
1987: 29).
● ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂϤÁ¯Ô˘ ÙÔ˘ ¿Á¯Ô˘˜ (stress) (Ú‚Ï. Woodhouse Î.¿., 1985).
● ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¿ÛÎËÛ˘ ÛÙËÓ ·˘ÙÔÂȂ‚‚·›ˆÛË (assestivenes training) (Ú‚Ï. Ellis, 1986)?
● Ú Ô Á Ú ¿ Ì Ì · Ù ·  ˘ · È Û ı Ë Ù Ô Ô › Ë Û Ë ˜ Ù ˆ Ó Â Î · È ‰  ˘ Ù È Î Ò Ó Û ı¤Ì·Ù· ÚÔηٷϋ„ÂˆÓ Û¯ÂÙÈο
Ì ÙÔ Ê‡ÏÔ8 (Ú‚Ï. Weissglass, 1991: 31, Robertson, 1995: 77, Arnot, 1989: 163).
∞ÚÎÂÙ¤˜ ¤Ú¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Ë Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤-
ÛÂȘ Ô‰ËÁ› Û Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ¿Á¯Ô˘˜ ÙˆÓ È‰›ˆÓ, ηıÒ˜ Î·È Û ·˘ÍË̤ӷ ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙˆÓ Ì·ıË-
ÙÒÓ ÙÔ˘˜ (Ú‚Ï. Woodhouse Î.¿., 1985: 119–123, Moracco & Higgins, 1982: 8).
7 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì :
● ∆Ș ÈÔ ÁÓˆÛÙ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ „˘¯·Ó·Ï˘ÙÈ΋˜ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ballint.
● ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ Rogers (1959), Ù· ÔÔ›· ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·Ó Û ۯÔÏ›· ÌÈ·˜ ÔÏfiÎÏËÚ˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ÛÙfi¯Â˘-
·Ó ÛÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÒÓ ˘·ÏÏ‹ÏˆÓ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ÛÙË ‰˘Ó·ÌÈ-
΋ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÛÙÔÓ ¯ÂÈÚÈÛÌfi ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛˆÓ, ÛÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Û¯¤ÛÂˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿-
Ù˘ÍË ‚ÂÏÙÈˆÌ¤ÓˆÓ ‰È·ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÈηÓÔًوÓ.
● ∆· ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÚÔÛˆÔÎÂÓÙÚÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘ Rogers, ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ Î·È ÙȘ ÔÌ¿-
‰Â˜ ¤ÓÙÔÓ˘ ÂÌÂÈÚ›·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (Rogers, 1970, 1991: 183-191)
● ∆· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘Ó·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ıˆڛ·˜, Ù˘ ıÂڷ›·˜ Gestalt Î.¿., Ù· ÔÔ›· ÚÔÛʤ-
ÚÔ˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙÔًوÓ.
● ∆· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· «ıÂڷ›·˜» Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÚfiψÓ, Ù· ÔÔ›· -‚·ÛÈṲ̂ӷ ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ G. Kelly-, ÚÔ-
Ù›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ‰¤Î· Û¯ÔÏÈΤ˜ Ë̤Ú˜ οÔÈÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÚfiÏÔ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·fi ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜, Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú·ÎÙÈ-
΋ Î·È ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜. (Diamond,1991)
● ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÛÙËÌÈ΋˜ ıˆڛ·˜ (Willke, 1996), Ù· ÔÔ›· ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›-
ËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ‰ÔÌ‹˜, ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘, ÙˆÓ ÚfiψÓ, ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ, Ù˘ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ Û˘ÛÙË-
Ì¿ÙˆÓ, ÙˆÓ ˘ÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÂÚÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛˆÓ, fiˆ˜ Î·È ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ
Û˘Ó·ÏÏ·Á‹˜ Î·È Û˘ÓÂͤÏÈ͢.
8 √ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ Èı·ÓfiÓ Ó· ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È Î·È ·fi ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÌËÌ¿ÙˆÓ Á˘Ó·ÈΛˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÛÂ
·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· ·ÚÎÂÙÒÓ ¯ˆÚÒÓ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.
16
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.2.2. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÓÙ·-
¯ıÔ‡Ó Î·È Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜. ∏ ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì¤-
Ûˆ ÔÌ¿‰ˆÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Î·È ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi „˘¯ÔÏÔ-
ÁÈΤ˜ ȤÛÂȘ Î·È ÂÓÙ¿ÛÂȘ ̤ۈ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰È·‰Â‰Ô̤Ó˜
Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ (Ú‚Ï. Jackson, 1995: 111).
π‰È·›ÙÂÚ· Ë ‰È·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ·Ú·¤ÌÂÈ Û ÌÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÂÈ-
ÛÙËÌfiÓˆÓ –·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ. ™ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ Û˘Ì-
‚Ô‡ÏˆÓ (·È‰Ô„˘¯È¿ÙÚÔ˘, „˘¯ÔÏfiÁÔ˘, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ Î.¿.) Î·È ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢Ô̤-
ÓÔ˘ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡), Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ÏËÚ¤ÛÙÂÚË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ·Ó¤ÏÈÍË ÙÔ˘ Û˘Ì-
‚Ô˘Ï¢Ô̤ÓÔ˘ (™·Îο˜, 1994: 89, Steinberg, 1994: 37). ∏ ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙÔ Ó·
‚ÔËıËı› Ô Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›·˜ (ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜) Ó· ·˘Ùԉȷ¯ÂÈÚÈÛÙ› ÙÔÓ Úfi-
ÏÔ ÙÔ˘, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Î·È Ó· χÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘
ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ’ ·˘Ù¿.
∏ ‰È·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢Ô̤ÓÔ˘, ÒÛÙ ӷ
·ÔÊ¢¯ı› οı ˘ÔÓfiÌ¢ÛË ÙˆÓ ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ ‹ Ù˘ ¢ı‡Ó˘ ÙÔ˘ (Steinberg, fi..: 37),
ÚÔˆı› ÙËÓ Â·Ó·Ï·ÈÛ›ˆÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ –·ÏÏ·Á‹ ‹ ‰È‡ڢÓÛË ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô
·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ô Û˘Ì‚Ô˘Ï¢fiÌÂÓÔ˜ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·– Î·È Û˘¯Ó¿ ÚÔÙ›ÓÂÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
2.2.3. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ÂÛÙ›·ÛË ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ
ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ªÂÙ¿ ÙËÓ ÂÛÙ›·ÛË ÔÏÏÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ
Ú·ÎÙÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜,
·ÚÎÂÙ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È Ó· ÂÓ-
ۈ̷ÙÒÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ –ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ «ÙÈ» (ÂÚȯfiÌÂÓÔ) Î·È ÙÔ « Ò˜» (ÌÂıÔ-
‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜)– ÙÔ «ÔÈÔ˜» (ÚfiÛˆÔ) (Ú‚Ï. Weissglass, 1991: 29). ¢È·ÈÛÙÒÓÂ-
Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· ÌÂÙ·ÙfiÈÛË Ù˘ ·ÊÂÙËÚ›·˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ·fi ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘(Ú‚Ï. Goodson, 1995: 185).
√ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ fiÛÔ Ë ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ Â·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ¯Úfi-
ÓˆÓ (Ú‚Ï. Wallace, 1989: 21). ŒÙÛÈ, Ë ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ıˆÚÂ›Ù·È ÏÔ‡ÛÈ· ËÁ‹ ÁÈ· ÙËÓ
ηٷÓfiËÛË ÙÔ˘ ȉ›Ô˘ Î·È Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÙÔ ˘fi‚·ıÚfi Ì·˜ ›ӷÈ
‚·ÛÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ Ì·˜, Ù˘ ·›ÛıËÛ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ì·˜. ∂Ô-
̤ӈ˜, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÂÓ‰‡ÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ·, Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· ηÈ
ÙÔ ˘fi‚·ıÚfi ÙÔ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó, ˆ˜ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi, ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ (Coodson, fi..: 183).
¶ÔÏÏÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Î·È ÂÈÌÔÚʈ٤˜, ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÙÔ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ó· ‰Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì¤Û· ·fi Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ –›Ù ˆ˜ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›· ›Ù ˆ˜ ‰È‹ÁËÛË
˙ˆ‹˜– ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi Ô˘ ÔÈ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· ÂÎÏËÊıÔ‡Ó ˆ˜ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ‰˘Ó·ÌÈ΋˜ ‰È¿‰Ú·Û˘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ Ï·È-
Û›Ô˘ Î·È Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÙÔ˘ ‚ÈÔÁÚ·Ê›·˜ (Ú‚Ï. Raymond Î.¿., 1955: 238). ∆ÔÓ›˙Ô˘Ó ¤ÙÛÈ ÔÈ
17
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ·Ó·ÊÔÚÒÓ ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (Ú‚Ï. Elbaz, 1987: 52, Ellis, 1986), ηıfiÛÔÓ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Á¤-
Ê˘Ú˜ ·fi ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ÛÙÔ ·ÚfiÓ Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Î·È ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Ù˘ ‰È‰·-
ÎÙÈ΋˜ ÙÔ˘ Ú·ÎÙÈ΋˜9. ™Â ·ÚÎÂÙ¿ ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ë Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ˙ˆ-
‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· – Ù· Û˘ÛÛˆÚ¢ÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÔÌ·‰ÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, ÔÈ ıÂÛÌÔ›, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰Ô̤˜, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜
Î·È ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ̤۷ ÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ (Wetherell, 1996, 2004: 410–411). Ÿˆ˜ ˘ÔÛÙË-
Ú›˙ÂÈ Î·È Ô Goodson: «∏ ÌÂϤÙË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ
Ó· ‰Ô‡Ì ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘, ı· Ì·˜ ¤ÙÚ ӷ ‰Ô‡Ì ÙËÓ ÙÔ-
Ì‹ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ı· ÊÒÙÈ˙ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ù·
ÂӉ¯fiÌÂÓ· Ô˘ Â›Ó·È ·ÓÔȯٿ ÛÙÔ ¿ÙÔÌÔ» (Goodson, 1995: 188). ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·-
Ê›· (Day, 1993: 223, Kelchtermans, 1993: 198), ÛÙ· Û¯ÂÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÂÛÙ›·ÛË ÛÙÔ
ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË Î·È ‰È¿ÊÔÚˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ·˘ÙÔ·-
Ó·ÊÔÚ¿˜10.
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÚÔÙ›ÓÂÙ·È, ›Û˘, Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ ÙˆÓ
ÛÙ·‰›ˆÓ ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿-
Ù˘Í˘ (Butt Î.¿., 1990: 257).
∆¤ÏÔ˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ë ¤Ú¢ӷ Ì ı¤Ì· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È
ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ¿Ù˘Ë ÁÓÒÛË ¤¯ÂÈ ÂËÚ¿ÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· (Ú‚Ï.
Calderhead, 1993: 11, Batten, 1993: 177).
2.2.4. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛ˘ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
∏ ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘
‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ú¿Í˘, ηıfiÛÔÓ Ë ›‰È· Ë ‰È‰·Ûηϛ· ·ÔÙÂÏ›, ηٿ ÔÏÏÔ‡˜, ÌÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (Ú‚Ï. Kolesnik, 1992).
∆Ș ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ·Ú¤¯Ô˘Ó
ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ¢ηÈڛ˜ ÂχıÂÚ˘ ·˘ÙÔ¤ÎÊÚ·Û˘ ̤ۈ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘, ÙÔ˘
¯ÔÚÔ‡, Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜, Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÁÚ·Ê‹˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù¤¯Ó˘
(Ú‚Ï. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1996: 348).
9 ¶ÔÏÏÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·˘ÙÔ‚ÈÔ-
ÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ (Holly & Mcloughlin, 1989: 267-268, Kelchtermans, 1993).
10 ∫›ÌÂÓ· ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ıˆÚÔ‡ÓÙ·È:
● ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ,
● Ë Ù¯ÓÈ΋ Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ‰ÔÌËÌ¿ÙˆÓ (Ú‚Ï. Diamond, 1991: 58),
● Ô ¯¿ÚÙ˘ ηÚȤڷ˜ (Ú‚Ï. Kompf, 1993: 167),
● Ë Û˘ÁÁÚ·Ê‹ Î·È Ë Û˘˙‹ÙËÛË ÂÚÈÙÒÛÂˆÓ (Shulman, 1992: 1, Richert, 1991, 1992: 155),
● Ë Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ «ÈÛÙ‡ˆ» ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ÙÔ˘˜ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ (Bassey, 1992: 8),
● Ô ·˘ÙÔ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜ (Ú‚Ï. Diamond, 1991: 53),
● Ë Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÂÈÛÙÔÏÒÓ (Diamond, fi..: 97-98),
● ÔÈ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ ˙ˆ‹˜ ‹ ÔÈ ÈÛÙÔڛ˜ ˙ˆ‹˜ (Goodson, 1995),
● ÔÈ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ (Wood, 1992: 536, Miller, 1987: 193).
18
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.3. ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆∞ ∂¶∞°°∂§ª∞∆π∫∏™ ∞¡∞¶∆À•∏™
ª∂ ∂¶π∫∂¡∆ƒ√ ∆√ ™Ã√§∂π√
∞ÚÎÂÙ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÂӉȷ-
ʤÚÔÓÙÔ˜ Î·È Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ì ÙËÓ ·Ó·ÌfiÚʈÛË
ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎfi, Â¿Ó ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ȉ·ÓÈÎfi ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ (Ú‚Ï.
Eisner, 1979: 283, Cooper, 1991: 88, Keast, 1982: 22, Bolam, 1994: 37, Day, 1987: 219).
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÔÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ οı ۯÔÏ›Ԣ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›-
˙Ô˘Ó ÓfiÚ̘ Î·È ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÚÔÛ‰›‰Ô-
ÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ÎÂÓÙÚÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚ›· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘-
͢. ∂›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ›Û˘ ÔÈ ÔÚÁ·ÓˆÙÈΤ˜ ‰Ô̤˜ Ó· ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÙË
Û˘vÙÚoÊÈÎfiÙËÙ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ó· ¢ÓÔÔ‡Ó ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi (Ú‚Ï. Mc
Laughlin, 1991: 79).
™ÙË ‰ÈÂıÓ‹ Ú·ÎÙÈ΋ ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË ÛÙÔ˘˜
fiÚÔ˘˜ «ÂÈÌfiÚʈÛË Ì ‚¿ÛË ÙÔ Û¯ÔÏ›Ի Î·È «ÂÈÌfiÚʈÛË Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ի.
∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ì ‚¿ÛË ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (school–based model) ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜
Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1970 Î·È ÚԂϤÂÈ ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì¤Û·
ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ™˘¯Ó¿ ÁÈ· ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Î·È ÙÔÓ fiÚÔ «ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË».
∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (school–focused model) ÚÔÛ·ı› Ó· Û˘Ó-
‰˘¿ÛÂÈ ÙËÓ ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ì ¿ÏϘ ÌÔÚʤ˜ «Â͈–Û¯ÔÏÈ΋˜» ÂÈÌfiÚʈÛ˘.
∆ËÓ Â˘ı‡ÓË ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡, Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·Ì-
Ì¿ÙˆÓ ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ Î·È ˘ËÚÂۛ˜.
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıo‡Ó ÛÙȘ ·Ó¿-
ÁΘ ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. £¤ÙÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ì ‚¿ÛË ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿-
ÁΘ οı ۯÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÛÙË ÁÂÓÈ΋
‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÒÛÙ ·˘Ùfi Ó· ηٷÛÙ› ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ (Ú‚Ï. Armstrong, 1991: 5, Fax, 1986: 223, √livero, 1976: 197, Hargreaves, 1995: 355).
£· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ϯı› fiÙÈ ÛÙȘ ·Ú·¿Óˆ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÌÈ· ÌÂÙ·ÙfiÈÛË ·fi ¤Ó· ÌÔ-
ÓÙ¤ÏÔ Î¤ÓÙÚÔ˘–ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ‹ ÎÔÚ˘Ê‹˜–‚¿Û˘ (·fi ¤Ó· ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰ËÏ·‰‹ fiÔ˘ ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ï·Ì-
‚¿ÓÔÓÙ·È Û ¤Ó· ΤÓÙÚÔ Î·È ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ·) ÛÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÂÚÈʤÚÂÈ·˜–ÎΤÓÙÚÔ˘
‹ ‚¿Û˘–ÎÎÔÚ˘Ê‹˜, fiÔ˘ Ù· ›‰È· Ù· Û¯ÔÏ›·11 ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙȘ ηÈÓÔÙƠ̂˜ Ô˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó·
Û˘ÓÙÂÏÂÛÙÔ‡Ó Û’ ·˘Ù¿, ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘˜ (Ú‚Ï., Dancan, 1990: 22–27).
¶·Ú’ fiÙÈ ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ΤÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Î·-
χÙÂÚË ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·È ˆÛÙfiÛÔ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·12.
11 π‰È·›ÙÂÚ· ÛÙË ªÂÁ¿ÏË µÚÂÙ·Ó›· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÂÍ·ÏÒÓÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ë Ù¿ÛË Ó· ıˆÚÂ›Ù·È ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ Ë ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ô˘ ı· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹. ∆· Û¯ÔÏ›· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ¢ı‡ÓË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘. ∫·Ù’ ·˘ÙfiÓ
ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ë ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË Î·ı›ÛÙ·Ù·È Û¯ÔÏÂÈÔÎÂÓÙÚÈ΋, fiˆ˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Û¯ÔÏÂÈÔÎÂÓÙÚÈÎfi, Û‡Ìʈӷ ÌÂ
ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi ÙÔ˘ Hargreaves (1993: 87), Ù›ÓÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÁÂÓÈο ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÛÙË ªÂÁ¿ÏË µÚÂÙ·Ó›·.
12 ŒÚ¢Ó˜ Ì ı¤Ì· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·‚›‚·ÛË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ ÛÙ· Û¯ÔÏ›·, ÒÛÙ ٷ
›‰È· Ù· Û¯ÔÏ›· Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, η٤ÏËÍ·Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‰È·-
¯Â›ÚÈÛ˘ ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ ‰Â Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Î·È Ì ÙË ¯ÂÈڷʤÙËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ‰ËÏ·‰‹
Û¯¤ÛË ·ÈÙ›Ô˘ Î·È ·ÈÙÈ·ÙÔ‡ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ó· ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙËÓ ÔÈÎÔ-
ÓÔÌÈ΋ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÁÈ· Ù· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÛÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ù˘ ¯ÂÈڷʤÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ (Day, 1993: 135).
19
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Ÿˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜: «…Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ Ù˘ ÛÙË ‚¿ÛË ÙÔ˘ οı ۯÔ-
Ï›Ԣ ¯ˆÚÈÛÙ¿ ÌÂÁÈÛÙÔÔÈ› ÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎfi ÎfiÛÙÔ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘. ∏ ·Ó·ÁˆÁ‹
ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ÙÔ˘ οı ۯÔÏ›Ԣ Û ·˘ÙfiÓÔÌË ÌÔÓ¿‰· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· ηχ„ÂÈ
¢ڇ Ê¿ÛÌ· ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ, ÁÈ·Ù› ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÔÈ-
ÎÈÏ›· Î·È ·ÚÙÈfiÙËÙ· Ì¤ÛˆÓ Ô‡Ù ٷ ηٿÏÏËÏ· ÚfiÛˆ· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÌÈ·˜ ‰˘Ó·ÌÈ΋˜
ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜» (1986: 94–95).
¶·Ú¿ Ù·‡Ù· Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È Ë Ì›· ·fi
ÙËÓ ¿ÏÏË. ¢›ÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· ·ÏËıÈÓ‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Ì¿ıËÛ˘ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Û ¤Ó· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡-
ÛÙËÌ·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ì¤ÓÔ˘Ì fiÙÈ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ı· Êı¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ηÈ
ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηÙËÁÔÚ›·˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘ÌÂ: 1. ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙÔ˘
ÙÚfiÔ˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, 2. ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, 3.
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È 4. ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜.
2.3.1. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ
¶ÔÏÏ¿ Û¯ÔÏ›· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÌÔÓ٤Ϸ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘, Ù· ÔÔ›· ·Ú¤¯Ô˘Ó ‰˘Ó·Ùfi-
ÙËÙ˜ ÁÈ· ÙÔ ¯Ù›ÛÈÌÔ ÌÈ·˜ ÈÔ ·ÓıÚÒÈÓ˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜. ∆· ÌÔÓ٤Ϸ ·˘Ù¿ ÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÔ˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÌÈ· ÔÈÎÈÏ›· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÂ Â›Â‰Ô Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÚÔÛˆ-
ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, fiˆ˜ ÔÌ¿‰Â˜:
● ÂÎÙ›ÌËÛ˘ ·Ó·ÁÎÒÓ,
● ÛÙÔ¯ÔıÂÛ›·˜,
● ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ‰Ú¿Û˘,
● χÛ˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ,
● Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛˆÓ,
● ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛˆÓ,
● ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜,
● ‰˘Ó·ÌÈ΋˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜,
● ‡ÊÔ˘˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘13 (Kelly, 1992: 55).
13 ŒÓ· ·fi Ù· ÁÓˆÛÙ¿ ηÈÓÔÙfiÌ· ‰ÈÂıÓ‹ ÂÚ¢ÓËÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Â›Ó·È «H ËÁÂÛ›· ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË» («Carpe Vitan.
Leadership for Learning»), ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿ ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ËÁÂÛ›·˜ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙË Ì¿ıËÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ô˘ Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ John Mac Beach ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙÔ˘ Cambridge, ÚÔˆı› ÙË Û˘Ó-
¤Ú¢ӷ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Ì ÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ. ™˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È Û¯ÔÏ›· ·fi ÙȘ ∏.¶.∞., ÙËÓ
∞˘ÛÙÚ·Ï›·, ÙË ¢·Ó›·, ÙË ¡ÔÚ‚ËÁ›·, ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (¶·Ó. ¶·ÙÚÒÓ,2Ô °˘ÌÓ. ¶ÂÙÚÔ‡ÔÏ˘, 2Ô °˘ÌÓ. ∞Á.¶·Ú·Û΢‹˜,
™¯ÔÏÂ›Ô ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜ ¶·ÙÚÒÓ)Î.¿. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÌÂÙ¿ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË
Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÂÈϤÁÂÙ·È ¤Ó· ı¤Ì· Ô˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘
Û¯ÔÏ›Ԣ (focus of development). ∏ ÔÌ¿‰· οı ۯÔÏ›Ԣ ¤¯ÂÈ Î·Ù’ ȉ›·Ó Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹-
Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ Î·È Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ΋ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ì›· ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ. ™ÙËÓ ˘ÔÛÙË-
ÚÈÎÙÈ΋ ÔÌ¿‰· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ¤Ó·˜ «ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜» Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·ÏÏ·Á‹˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ηıÔ‰ËÁ›
ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, Î·È ¤Ó·˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙË
Û˘ÏÏÔÁ‹ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ¶ÚԂϤÔÓÙ·È Â›Û˘ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÙˆÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ¯ˆÚÒÓ.
20
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.3.2. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ˆ˜ ̤ÛÔ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜
˙ˆ‹˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. ¶ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË
ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ Ù· ÔÔ›· ı· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ٷ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜
Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ı· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· Ì·ıËÙ¤˜ Ì ÎÔÈÓˆÓÈ-
ο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· (Huberman, 1989: 72).
¶ÔÏÏ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ı¤Ì·Ù· Ê˘Ï -
ÙÈÎÒÓ ÚÔηٷϋ„ÂˆÓ Î·È Û ı¤Ì·Ù· ¤ÓÙ·Í˘ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·–ÙÙ¿ÍË Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È
·fi ÌÂÈÔÓfiÙËÙ˜.
√ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ¤¯ÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ ¤Ó·Ó ˙ˆÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ‰È·Ô-
ÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Î·È ·ÓÙÈÚ·ÙÛÈÛÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ, ÛÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ÁψÛÛÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÂÙÂÚfiÙË-
Ù·˜. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔˆı› ›Û˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Î·È Ó· ‚Ú›-
ÛÎÂÈ Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ì ÌÈ· ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ÛÙËÓ ÔÔ›· ‰È¿ÊÔÚ˜
Ê˘ÏÂÙÈΤ˜, ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Î·È ÁψÛÛÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙‹ÛÔ˘Ó Ì·˙› ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈ΋˜ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ Î·È ÈÛfiÙËÙ·˜. ŒÙÛÈ, ·ÚÎÂÙ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙÔ-
¯Â‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ı¤Ì·Ù· ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Î·È ·ÓÙÈÚ·ÙÛÈÛÙÈ-
΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ (Ú‚Ï. Grugeon Î.¿., 1989: 65, Abbott Î.¿., 1989: 200, Chatwin Î.¿., 1988: 130,
ª¿ÚÎÔ˘, 1996: 62, £. ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›Óo˘ Î·È §. ¢ÂÏÏ·ÛÔ‡‰·˜, 1995: 21).
2.3.3. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ̤ۈ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
∞ÚÎÂÙ¿ Û¯ÔÏ›· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∏ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛË Î·È ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ıˆÚÂ›Ù·È ¤Ó· ‰˘Ó·ÌÈ-
Îfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘ÍË14. ∏ ¤Ú¢ӷ ÙˆÓ Hoover Î·È Carrol ÂȂ‚·›-
ˆÛ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ı¤ÛË, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÂÙ·‚È‚¿˙ÂÈ
ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Î·È ÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÁÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi (Hoover & Carrol, 1987:
180–188).
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË ÛÙËÓ
Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙȘ ȤÛÂȘ ÁÈ· ÏÔÁÔ‰ÔÛ›· (accountability)15 (Ú‚Ï. Eraut,
1987: 734, Radnor, 1990: 151). °È· Ù· ı¤Ì·Ù· ·˘Ù¿ ı· Á›ÓÂÈ ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ‰Â‡-
ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
14 ª›· ·fi ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È Â›Ó·È Ë ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÈıˆڋÛˆÓ, ÛÙȘ Ôԛ˜ fiÏÔ ÙÔ ÚÔÛˆ-
ÈÎfi οÓÂÈ ÌÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ó·ÛÎfiËÛË Ù˘ ÙÚ¤¯Ô˘Û·˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ¶·Ú¿ ÙȘ ·ÌÊÈ‚Ôϛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·-
Ù˘ˆı› ÁÈ· ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÈıˆڋÛˆÓ, ÏfiÁˆ Ù˘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ô˘ ‰È·Ù˘Ò-
ÓÔÓÙ·È, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È Ë ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ‚ÂÏÙȈÙÈΤ˜
·ÏÏ·Á¤˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘.
15 ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «ÏÔÁÔ‰ÔÛ›·» (·fi‰ÔÛË ÏfiÁÔ˘, ·ÔÏÔÁÈÛÌfi˜) ÂÓÓÔԇ̠ÙË ‰È·‰Èηۛ· ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ù· Û¯ÔÏ›· ·ÊÂ-
Ófi˜ «ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó» ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ·Ó·Ï·Ì-
‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ÂÈʤÚÔ˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ·ÏÏ·Á¤˜, fiÙ·Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù· ·Ó·ÌÂ-
ÓfiÌÂÓ·. «™Â ÌÈ· ÂÚ›Ô‰Ô Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· Ë ·fi‰ÔÛË ÏfiÁÔ˘», ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô Duncan, «Â›Ó·È ¤Ó· Û‡Ó-
ıËÌ· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÁÔ‰fiÙ˜, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‡¯ÔÓÙ·È Ó· ÈÛÙ¤„ÂÈ Ë ÎÔÈÓfiÙËÙ· fiÙÈ fi¯È ÌfiÓÔ
ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ÂÌÈÛÙ¢ı›, ·ÏÏ¿ fiÙÈ Â›Ó·È ÈηÓÔ› Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙ· Û¯ÔÏ›· Î·È Ó· ÂÌϤ-
ÎÔÓÙ·È Û ÌÈ· Û˘Ó¯‹ ‰È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘» (1990: 34).
21
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.3.4. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È ¿Ï-
ÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙ·‰È·Î¿ Ë È‰¤· Ù˘ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ¤Ú¢ӷ˜ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ
Î·È ÙˆÓ ÂÓ ÂÓÂÚÁ›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ (Goodlad,1993: 25).
™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Û¯ÔÏ›·, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· Ì ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·, Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ Û ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋˜ ‹ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞˘Ù¿ Ù· Û¯ÔÏ›· ·Ô-
‰¤¯ÔÓÙ·È ÌÈ· ‰¤ÛÌ¢ÛË Û ¤Ó· Ó‡̷ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÌÈ· ‰È·Ú΋ ‰È·‰Èηۛ· ·Ó·ÛÙÔ¯·-
ÛÙÈ΋˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ (thoughtful inguiry reflection). ™ÙË Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÌÂٷ͇ ·-
ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ·Ú·Ï‹Ù˜ Î·È ÂÎÙÂÏÂÛÙ¤˜
ÙˆÓ Úo˚fivÙˆÓ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ·ÏÏ¿ ÂÓÂÚÁÔ› Û˘ÌÌÂÙ¤¯oÓÙ˜ ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ηÈ
ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ (Stevenson, 1993: 101).
µÂ‚·›ˆ˜ Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·Ú·ÁÓˆÚÈÛÙ› Ë Èı·ÓfiÙËÙ· Ù˘ ‰È·ÊÔÚ¿˜
‹ ·ÎfiÌË Î·È Ù˘ ·Û˘Ìʈӛ·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È Û’ ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘ ·ÓÂÈ-
ÛÙËÌ›Ô˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÂÈ, ÂÓ›ÔÙÂ, Î·È Î¿ÔȘ ÂÓÙ¿ÛÂȘ.
¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ıˆڛ·˜ Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ··ÈÙ› Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ
·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ (Stoddart, 1993: 8). ŒÙÛÈ, fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ¤¯ÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ ¤Ó·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚ-
ʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ (§·ÌÚ¿ÎË–¶·Á·-
ÓÔ‡, 1992: 13).
∫·Ù¿ ÙȘ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ¿Ù˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ȉڇ̷ٷ, fiˆ˜ ÌÔ˘Û›·, ‚ÔÙ·ÓÈÎÔ›
΋ÔÈ, ΤÓÙÚ· ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜, ÂÓ˘‰Ú›· ÎÙÏ. (∫Ô˘Ï·˚‰‹˜, 2005: 171), ·Ó·Ù‡Û-
ÛÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ù· ÔÔ›· Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏË ·‹¯ËÛË ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜
ÏfiÁˆ Ù˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÂÓfi˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÒÓ ÙÂ-
¯ÓÈÎÒÓ Î·È Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·ÈÓÔÙÔÌÈÒÓ (ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ‹¯Ô˘, ÂÈÎfiÓ·˜, video, ·ÏÏËÏÂȉڷÛÙÈ-
ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∏/À). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. ∞ÚÎÂÙÔ› Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ-
Ô‡Ó ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜.
∏ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÂÌÂÈÚ›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÂÓ ÂÓÂÚÁ›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÚ¢ÓË-
Ù¤˜, ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜, ÌÔ˘ÛÂÈÔÏfiÁÔ˘˜ Î·È ÌÔ˘ÛÂÈԷȉ·ÁˆÁÔ‡˜ Â›Ó·È ÔχÙÈÌË Î·È ÁÈ· Ù·
‰‡Ô ̤ÚË. ŒÙÛÈ, ηı›ÛÙ·Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Ë ÚfiÙ·ÛË Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ·˘Ù‹ Ë Û˘ÓÂÚ-
Á·Û›· Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
16 √ Hargreaves (1995: 329-365) ¤¯ÂÈ Î·Ù·Ù¿ÍÂÈ ÙȘ ÓÔÔÙÚԛ˜ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜
Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Û ٤ÛÛÂÚȘ ηÙËÁÔڛ˜:
·) ¡ÔÔÙÚÔ›· ÙÔ˘ ·ÙÔÌÈÛÌÔ‡, Ë ÔÔ›· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È Ë Ï¤ÔÓ Û˘¯Ó‹ ÛÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯ÔÏ›·. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ› ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó ›Ûˆ ·fi ÎÏÂÈÛÙ¤˜ fiÚÙ˜.
‚) ¡ÔÔÙÚÔ›· ÙÔ˘ ‰È·ÌÂÚÈÛÌÔ‡. ™Â ÌÂÚÈο Û¯ÔÏ›· ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Ë Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ¿Ù˘ˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ,
ÔÈ Ôԛ˜ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ˘ÂÚÔ¯‹˜ Î·È ÈÛ¯‡Ô˜. √È ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜, Â›Ó·È Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜, ηÈ
·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈΤ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
Á) ¡ÔÔÙÚÔ›· Ù˘ Ù¯ÓËÙ‹˜ Û˘Ó·‰ÂÏÊÈÎfiÙËÙ·˜. ∏ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÚÔÙ›ÓÂÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ οÔȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÈ· ¤Ó·Ó ÎÔÈ-
Ófi ۯ‰ȷÛÌfi Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Îϛ̷ÙÔ˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∏ Ù¯ÓËÙ‹ Û˘Ó·‰ÂÏÊÈÎfiÙË-
Ù· –ηٿ ÙÔÓ Hargreaves– ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÌÈ· Ê¿ÛË ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ó· ÂÎÊ˘ÏÈ-
ÛÙ› Û ¤Ó· ˘ÔηٿÛÙ·ÙÔ Ù˘ ÁÓ‹ÛÈ·˜ ÓÔÔÙÚÔ›·˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜.
‰) ¡ÔÔÙÚÔ›· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜. ŸÙ·Ó ÂÈÎÚ·Ù› Ë ÓÔÔÙÚÔ›· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂ-
ٷ͇ Û˘Ó·‰¤ÏʈÓ, ˘¿Ú¯ÂÈ Îϛ̷ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î¿ıÂ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘.
22
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.4. ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆∞ ª∂ ∂¶π∫∂¡∆ƒ√ ∆√ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√ ¶ƒ√™ø¶π∫√ ª∂-
™ø ¶ƒ√ø£∏™∏™ ™À¡∂ƒ°∞∆π∫ø¡ ™Ã∏ª∞∆ø¡ ∂¶∞°°∂§ª∞∆π∫∏™ ∞¡∞¶∆À•∏™
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ‰›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂٷ͇
ÙÔ˘˜16. ∏ ¤Ú¢ӷ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ fiÙÈ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÚÔ¿ÁÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË. ∏ ÂÈÙ˘¯›· ‹ Ë ·ÔÙ˘¯›· Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÎÚ›ÓÂÙ·È ÙÂÏÈο ·fi
Ù· Û¯‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛˆÓ, ·ÊÔ‡ Ô ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘Ó‰¤Ô-
ÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ‚·ıÈ¿ ›‰Ú·ÛË ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ηÈ
ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› (Hargreaves, 1995: 331 Î·È 354,
Berlak, 1987: 169, Cole, 1991: 415, Raymond Î.¿., 1995: 243).
∆Ș ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·È, Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÂÈÙ˘¯›·, Û¯‹Ì·Ù· Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èη-
Û›·˜, ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘, ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ Î·È Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÌÂٷ͇ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ.
∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂٷ͇ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÌÔÚ›, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Ó· ·ÊÔÚ¿:
·) ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÂȉÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ·
‚) ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÂÓfi˜ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ‹ ÌÈ·˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ
Á) ÙË Û˘Ó‰È‰·Ûηϛ· οÔÈˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ (Ú‚Ï. Thiessen, fi..: 154–155)·
‰) ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÂÓfi˜ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙȘ ÌÔÚʤ˜ ‰È¿‰Ú·Û‹˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜17 (Ú‚Ï.
Aitken & Mildon, 1992: 13, Gates, 1989: 12).
∂›Ó·È ›Û˘ Èı·ÓfiÓ Î¿ÔÈÔ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ Û˘ÓÙÔÓÈÛÙ‹˜ ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ Û˘-
Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘, fiÓÙ·˜ ÂȉÈÎfi˜ Û οÔÈÔ Ì¿ıËÌ·. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ‰È·‰Èηۛ· ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚ›-
˙ÂÙ·È ·fi οÔÈÔÓ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ ‹ ·fi ÔÌ¿‰· Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ (Ú‚Ï.
Hargreaves, 1995: 330, Thiessen, fi..: 153).
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ë ¿ÓıËÛË ÙˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÌÔÚ› ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Ó· ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ Í¤ڷÛÌ· ÙˆÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ Ù˘ ·Ï·ÈfiÙÂ-
Ú˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜, fiÔ˘ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ «‹ÍÂÚ» ÙÈ ¤Ú ӷ οÓÂÈ. ™‹ÌÂÚ·
ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ‰È·ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÔÈÎÈÏ›· ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÂÈÏÔÁ‹˜ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜, ·È-
Ûı¿ÓÔÓÙ·È ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È ¤¯Ô˘Ó ¤ÓÙÔÓË ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ·ÏÏËÏÔ‚Ô‹ıÂÈ·. ¶ÚÔ-
ÛÙÚ¤¯Ô˘Ó, fiÙ·Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ›, ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ Â›Ó·È ÌÈ· ÈÔ ÔχÙÈÌË ËÁ‹ ·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÂͤÏÈ͢, (Thiessen,1995: 153), Î·È Û˘¯Ó¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ‰›ÎÙ˘· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜.
17 √È ÚfiÏÔÈ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ¤Ó·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Â›Ó·È ·ÊÂÓfi˜ ·˘Ùfi˜ ÙÔ˘ Ù˘ÈÎÔ‡ ‹ ¿Ù˘Ô˘ ·Ú·ÙËÚËÙ‹
(«coach») Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ·˘Ùfi˜ ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘. ™ÙÔ ·Ú·¿Óˆ Ï·›ÛÈÔ ¤¯ÂÈ ·ÍÈÔÔÈËı› ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ-
΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ̤ۈ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ‰‡Ô Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ Ô˘ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÌʈÓË-
̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ô ¤Ó·˜ ¤¯ÂÈ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ «‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹» Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ηÈ
·ÎÔ‡ÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ Ì ·fiÏ˘ÙÔ Û‚·ÛÌfi, ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË Î·È ÂÓÙÈÌfiÙËÙ·. §ÂÈÙÔ˘ÚÁ› ‰ËÏ·‰‹ ˆ˜ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÎÔÏÔ˘ı› ·ÏÏ·Á‹ ÚfiψÓ. √ «ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜» Á›ÓÂÙ·È Û˘Ì‚Ô˘-
Ï¢fiÌÂÓÔ˜. ∆Ô ‰˘·‰ÈÎfi ·˘Ùfi Û¯‹Ì·, Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÂÚ¢ÓËÙÈο Â˘Ú‹Ì·Ù·, ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÂÍÂ-
ÏȯıÔ‡Ó (Ú‚Ï. Edge, 1992: 62).
23
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
2.4.1. ¢›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ – ¢›ÎÙ˘· Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ
ŒÓ· ·fi Ù· Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈο Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙË ªÂ-
Á¿ÏË BÚÂÙ·Ó›· Â›Ó·È Ù· ‰›ÎÙ˘· «ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Ì¿ıËÛ˘». √È ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ·˘Ù¤˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó, Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ÂÌÂÈڛ˜, Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó Ù·
ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·ÁˆÓ›Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ó Û ‚¿ıÔ˜ „˘¯Ô·È‰·ÁˆÁÈο ı¤Ì·Ù·, η-
ıÒ˜ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔÌ·ıËÛȷ΋˜ Ú¿Í˘. ∞ÚÎÂÙ¿ ·fi Ù· ‰›ÎÙ˘·
·˘Ù¿ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È ÛÙË Û‡Ó‰ÂÛË ıˆڛ·˜ Î·È Ú¿Í˘ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ú·ÎÙÈΤ˜ Û˘Ì-
ÌÂÙÔ¯È΋˜–Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ (Elliott, 2005: 42–61).
™Â οı ‰›ÎÙ˘Ô Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ë ·ÚÔ˘Û›· ÂÓfi˜ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘18–Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Û˘Ì‚Ô‡-
ÏÔ˘, ÂÚ¢ÓËÙ‹ ‹ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ‡– Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ·ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ·fi
ÙËÓ «Ù˘Ú·ÓÓ›· ÙÔ˘ ÔÈΛԢ» Î·È Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË ‰ÔÎÈÌ‹ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁ-
Á›ÛÂˆÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ. √ ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯ÂÈ
ηıÔ‰ËÁËÙÈÎfi ÚfiÏÔ, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ, ÚÔÛʤÚÂÈ ·Ó·ÙÚÔ-
ÊÔ‰fiÙËÛË, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Ì ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ‹ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·-
Ú·¯ı› Û ¿ÏÏ· Ï·›ÛÈ·, ·Ú¤¯ÂÈ Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ Ì¤-
ÛˆÓ Î·È –Ì ‰Â‰Ô̤ÓË ÙËÓ ·Ê·ÈÚÂÙÈ΋ Î·È ÙË Û˘ÓıÂÙÈ΋ ÙÔ˘ ÈηÓfiÙËÙ·– ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÌËÓ ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó Û ÂÚÈÙˆÛÈÔÏÔÁ›Â˜, ·ÏÏ¿ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË Û‡ÓıÂÛË Ù˘ ‰È‰·-
ÎÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈÚ›·˜ Ì ıˆÚËÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ (Ú‚Ï. ª·Á¿Î˘, 2005: 202).
∆ËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ¤¯ÂÈ Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜
‹ ÔÈ ‰È¢ı˘ÓÙ¤˜ οÔÈˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ, ÔÈ Û‡ÏÏÔÁÔÈ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ, Ô Û¯ÔÏÈÎfi˜ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜, οÔÈ-
Ô˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ‹ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îfi˜. ∞·Ú·›ÙËÙ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ‰È-
ÎÙ‡ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ ÙˆÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ Â›Ó·È Ë ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Û¯¤ÛÂˆÓ ÂÌÈÛÙÔ-
Û‡Ó˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Î·È Ë ·ÔÊ˘Á‹ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘ ÈÂÚ·Ú¯Èο ‹ ıÂÛÌÈο ÈÛ¯˘-
ÚfiÙÂÚÔ˘ › ÙˆÓ ¿ÏψÓ.
∫¿ÔȘ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ Ì¿ıËÛ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤Ó· Î·È ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚ÂÈ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜
ÂÙ·›ÚÔ˘˜ ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ, fiˆ˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÁÔÓ›˜, ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡˜
˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜, ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î.¿.
¶Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› ‚‚·›ˆ˜ fiÙÈ ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙˆÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Ì¿ıËÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏÈÛÙ› Û ·Í›Â˜ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ·˘Ù¤˜ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁ-
Ì· ÛÙËÓ Â›Ù¢ÍË ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ·˜–·Ô‰ÔÙÈÎfiÙËÙ·˜19.
¶·Ú¿ Ù·‡Ù· Ù· ‰›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ (fiˆ˜ ÙÔ Foxfire ∆eacher Networks)
Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÚfiÙ·ÛË ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘-
͢ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (Ú‚Ï. Smith, Wigginton Î.¿., 1991: 193).
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó Î·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó:
● ÔÌ¿‰Â˜ ÌÂϤÙ˘ Î·È ‰È·ÏfiÁÔ˘ οÔÈˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ,
● ÔÌ¿‰Â˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ,
18 π‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘ Î·È ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹ (facilitator) ı· Á›ÓÂÈ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ-‰Ú¿ÛË.
19 ∫¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ¤¯ÂÈ Û˘Ì‚Â›, ÂÓ ÔÏÏÔ›˜, ÛÙË ªÂÁ¿ÏË µÚÂÙ·Ó›· (Ú‚Ï. Elliott, fi..: 44-47), fiÔ˘ Ù· ‰›ÎÙ˘· ·ÔÙ¤ÏÂ-
Û·Ó Î·Úfi Ù˘ ΢‚ÂÚÓËÙÈ΋˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜. ÀÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÛÙË ªÂÁ¿ÏË µÚÂÙ·Ó›· Ë ÂÈÏÔÁ‹ Û¯ÔÏ›Ԣ ·fi
ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Á›ÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙȘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÂÈıˆÚËÙÒÓ Î·È Ù· ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ›‰ÔÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û ÚÔ-
Ù˘ÔÔÈË̤ӷ ÙÂÛÙ Î·È ÁÂÓÈΤ˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ. ŒÙÛÈ, ÔÈ ‰È¢ı˘ÓÙ¤˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË
ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ‚¤ÏÙÈÛÙ˘ ·fi‰ÔÛ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ.
24
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
OÈ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
● ÔÌ¿‰Â˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡,
● ÔÌ¿‰Â˜ Û‡ÓÙ·Í˘ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ (Ú‚Ï. Jackson, 1995: 110),
● ÔÌ¿‰Â˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ó¤ˆÓ ÌoÓÙ¤ÏˆÓ Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ,
● ÔÌ¿‰Â˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋˜–Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ (¤Ú¢ӷ˜–‰Ú¿Û˘) ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ·ÏÏ·-
ÁÒÓ ÛÙ· Û¯ÔÏ›· Î.¿.
2.4.2. ∞˘ÙÔηıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË: ∫‡ÎÏÔÈ ÌÂϤÙ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ – √Ì¿‰Â˜ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘
∞ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ¤Ó· ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi
ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ™˘ÁÎÂÎÚÈÌÂÓÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ÂÏÏ›„ÂȘ ÙÔ˘˜, ÂÈϤÁÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·È
ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î‡ÎÏÔ˘˜ ÌÂϤÙ˘20. ÕÏϘ ÊÔÚ¤˜ ¿ÏÈ, fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ·Ó·Ï·Ì‚¿-
ÓÔ˘Ó ÚˆÙ‡ÔÓÙ· Î·È ÂÓÂÚÁËÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘-
Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ‹/Î·È Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜–ÂÈÌÔÚʈ٤˜ (.¯. Û¯ÔÏÈÎÔ‡˜ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘˜,
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜ Î.¿.). ™˘¯Ó¿, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó
Î·È ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜.
∏ ·˘ÙÔηıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿-
ıËÛ˘, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Ù˘
·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ÔÚ›·˜, ··ÓÙÒÓÙ·˜ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·: «¶ÔÈÔ˜ ›̷È; ∆È ¯ÚÂÈ¿˙ÔÌ·È; ¶Ò˜
ÌÔÚÒ Ó· ‚Úˆ ‚Ô‹ıÂÈ·;» √ Clark Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜: «ŸÙ·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÎfiÛÌÔ˜
Î·È Ë ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜ ·‡Ô˘Ó Ó· Û·˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È Ù˘ ÚÔ-
fi‰Ô˘, ÌÔÚ›Ù ӷ ·Ú¯›ÛÂÙ ӷ ÙËÓ ·Ú¤¯ÂÙ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÛÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ Û·˜» (1995: 127 Î·È 132).
∆· ̤ÏË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÚÔÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔηıÔ‰Ë-
ÁÔ‡ÌÂÓË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ˆ˜ ÛÎÂÙfiÌÂÓÔ˘˜
·ÁÁÂÏ̷ٛ˜, Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈϤÁo˘Ó, Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó, Ó· ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó, Ó· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒ-
ÓÔ˘Ó ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜. ∏ ·˘ÙÔ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È ÌÈ· Û˘Ó¯‹˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›·, Ë ÔÔ›· ··ÈÙ› Ó· ¤¯ÂȘ ÌÈ· ¤ÓÙÈÌË Î·È ·ÓÔȯً Ì·ÙÈ¿
ÛÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ¤ÚÁÔ˘, Ó· ÂÓÙÔ›˙ÂȘ Ù· ‰˘Ó·Ù¿ ÛËÌ›·, ·ÏÏ¿ Î·È ÂΛӷ
ÛÙ· ÔÔ›· Â›Ó·È ·Ó·Áη›· Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË Î·È Î·ÙfiÈÓ Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂȘ ¤Ó· ÚÔÛˆÈÎfi Ï¿ÓÔ ÂÈÛ·-
ÁˆÁ‹˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ21 (Clark, 1995: 125 Î·È 128).
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ ÛÙÔȯ›· ·˘ÙÔηÙ¢ı˘ÓfiÌÂÓ˘ Ì¿ıËÛ˘ Â›Ó·È Î·Ïfi
Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
20 ∆Ô˘˜ ·ÎÏÔ˘˜ ÌÂϤÙ˘ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘ –ηٿ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙˆÓ Î‡ÎÏˆÓ ÌÂϤÙ˘ Ù˘ ∞Á›·˜ °Ú·Ê‹˜ (Bibelkreise),
ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¿ÓıÈÛ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ 18Ô Î·È ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· ÛÙȘ ÚÔÙÂÛÙ·ÓÙÈΤ˜ ΢ڛˆ˜ ¯ÒÚ˜– ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÁÈ· ÚÒ-
ÙË ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· ÛÙË ™Ô˘Ë‰›·, fiÙ·Ó ÔÈ ÂÚÁ¿Ù˜ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙÔ Úfi-
‚ÏËÌ· Ù˘ ÂÏÏÈÔ‡˜ ÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘˜. ŒÎÙÔÙ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÂÓÒÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙË Ì¤ıÔ‰Ô ·˘Ù‹
Û ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈṲ̂ÓË ÌÔÚÊ‹.
21 √ Huberman ÚÔÙ›ÓÂÈ ¤Ó· ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÛÙ‹ÚÈ͢ ÙÔ˘ «·˘ıfiÚÌËÙÔ˘» ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
∞ÓÙÏ› Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘: ·) ·fi ÌÈ· ¤Ú¢ӷ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ ·fi ÙÔ 1979 ¤ˆ˜ ÙÔ 1986 Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ‚·ıÌ›‰·˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙË °ÂÓÂ‡Ë Î·È ÛÙÔ µÔÓÙ Ì ı¤Ì· ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Î·È ‚) ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÛÙË °ÂÓ‡Ë, fiÔ˘ ·Ú·Û¯¤ıËÎÂ, Ì ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›·, ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÛÙ‹ÚÈÍË Û ¢ηÈÚÈ·-
Τ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó. ŒÓ· ·fi Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘ Â›Ó·È fiÙÈ ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÔÚʤ˜ ÂÈ-
ÌfiÚʈÛ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÌ‚ÔÏÈ·ÛÙÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙÔ˘ ·˘ıfiÚÌËÙÔ˘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ
Ù¿ÍË. ∞˘Ùfi Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ı· ··ÈÙ‹ÛÂÈ ÙË ÚÈ˙È΋ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ÙÚfiˆÓ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Ù· ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÌfiÚʈÛ˘. °Ú¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο «∂ÓÒ, ÁÈ· ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ·, ÍÔ‰¤„·Ì ¯Ú‹Ì·Ù· ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÒÓÙ·˜ Ï‹Úˆ˜ ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ ÂÚÈÊÂÚÂȷο ΤÓÙÚ·, ı· ¤Ú ̿ÏÏÔÓ Ó· ›¯·Ì ÂÂÓ‰‡ÛÂÈ Û ÚÔÛˆÚÈÓ¿
ÔÈ΋̷ٷ Ô˘ ı· ‹Ù·Ó ÙÔÔıÂÙË̤ӷ ‰›Ï· ÛÙ· Û¯ÔÏ›·» (Huberman, 1995: 215).
25
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
0
3 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ
ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™ÙÔ Â‰›Ô Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ, ÁÂÓÈο, ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù˘¯ı› Â‰Ò Î·È ¯ÚfiÓÈ· ¤Ó·˜ Ôχ-
Ï¢ÚÔ˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È (Mezirow,
1991). ∏ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì¿ıËÛ˘ ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Â›Ó·È ·ÎfiÌË ·ÓÔÈ-
¯Ù‹. ™›ÁÔ˘Ú· fï˜ fiÏ· Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, ÔÈ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·fi„ÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È Ë Û˘ÛÛˆ-
ÚÂ˘Ì¤ÓË ÂÌÂÈÚ›· ÛÙÔ Â‰›Ô ·˘Ùfi Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó Û οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘
Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔÈ (Ú‚Ï. Rogers, 1999: 92-105, ∫fiÎÎÔ˜, 2005:
86-93). ∆· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·˘Ù¿, Ù· ÔÔ›· Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë ÙfiÛÔ ·fi ÙÔ˘˜ ۯ‰ȷÛÙ¤˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ
ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ fiÛÔ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈ٤˜.
·) √È ÂÓ‹ÏÈΘ Â›Ó·È ÊÔÚ›˜ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÒÓ: ∫¿ı ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˜ ‰È·ı¤ÙÂÈ ¤Ó· Û‡-
ÓÔÏÔ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Û οÔÈÔÓ ‚·ıÌfi Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‰Â ÏËÊı› ˘fi„Ë Ë ÂÌÂÈÚ›· ·˘Ù‹, ÙfiÙÂ
Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÓÈÒÛÂÈ fiÙÈ ·ÔÚÚ›ÙÂÙ·È Ô ›‰ÈÔ˜ ˆ˜ ÚfiÛˆÔ. ∂›Ó·È ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfi ÏÔÈfiÓ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Ô ÏÔ‡ÙÔ˜
ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ.
‚) √È ÂÓ‹ÏÈΘ ÂÈ˙ËÙÔ‡Ó ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·: √È ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ˆ˜ ÂÓ‹ÏÈΘ, ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÁÈ· ·˘ÙÔηıÔÚÈÛÌfi.
∂È˙ËÙÔ‡Ó ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜
Î·È ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÔÈ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ Ó· Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜. ¢Â ı¤ÏÔ˘Ó Ó·
ÂÁÎψ‚›˙ÔÓÙ·È Û ÚfiÏÔ ·ıËÙÈÎÒÓ ·ÎÚÔ·ÙÒÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ·fiÏ˘-
ÙˆÓ ı¤ÛÂˆÓ ·fi ÌÈ· ·˘ıÂÓÙ›·. À¿Ú¯Ô˘Ó ‚‚·›ˆ˜ Î·È ÂÚÈÙÒÛÂȘ οÔÈˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Ô˘
ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ·ıËÙÈο ÙËÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ÌÔÚ›
Ó· ·ÔÙÂÏ› Ì˯·ÓÈÛÌfi ¿Ì˘Ó·˜ ‹ Ó· Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤ӷ Û¯‹Ì·Ù· Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÔÈ
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ ÛÙ· ·È‰Èο ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÈ·.
Á) √È ÂÓ‹ÏÈΘ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ıˆڛ·–Û Û˘¯Ó¿ ¿ÚÚËÙË–˘ ˘fi ÙÔ Ú›ÛÌ·
Ù˘ ÔÔ›·˜ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î¿ı ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË Ó¤· ÁÓÒÛË: ∏ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıÂ-
ˆÚ›· οıÂ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÁÓÒÛË, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÚÔ-
ÔÙÈ΋ ÙÔ˘, ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·˘Ùfi˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘
ÚfiÏÔ Î·È ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (Schon, 1987). ∆· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· Û˘ÓÂÈ-
‰ËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ıˆڛ· Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ó· ÙÔ˘˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Â-
ÚÈıÒÚÈ· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ıˆڋÛÂˆÓ Î·È Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ ÙÔ˘˜ (ª·ÙÛ·Á-
ÁÔ‡Ú·˜, 1996: 121).
‰) √È ÂÓ‹ÏÈΘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ÛÔ‚·Ú¿ ÂÌfi‰È· ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ Î·È ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÙÔ˘˜
ÚÔÛ¿ıÂÈ·: √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ¤Ó· ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Â›Ó·È È-
ı·ÓfiÓ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÚÔÛˆÈο Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ¶Ú¤ÂÈ
›Û˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÒÓ, ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ
Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ˘Ô¯ÚÂÒÛˆÓ, Ô˘ Û˘¯Ó¿ ÚÔηÏÔ‡Ó ÂÚÈÛ·ÛÌÔ‡˜ Î·È ‰˘Û¯ÂÚ·›ÓÔ˘Ó ÙËÓ
ÚÔۋψۋ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË. ∂ÈϤÔÓ, οÔÈÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Î·È ÂÛˆ-
ÙÂÚÈο ÂÌfi‰È· (·ÓËÛ˘¯›·, Êfi‚Ô˘˜, ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ¿Á¯Ô˜). √È ÂÈÌÔÚʈ٤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó·
ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ì ÂÓÛ˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ηٷÓfiËÛË Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ‰È¢ÎÔ-
χÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ó· ˘ÂÚ‚Ô‡Ó Ù· Â͈ÙÂÚÈο Î·È Ù· ÂÛˆÙÂÚÈο ÙÔ˘˜ ÂÌfi‰È·, ·Ú¤¯ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜
ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÌÈ·˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜ ÔÚ›·˜.
27
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
√È Ì¤ıÔ‰ÔÈ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ·Úfi-
ÌÔȘ Ì ·˘Ù¤˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙȘ ηٷٿÍÔ˘Ì ÛÙȘ ·ÎfiÏÔ˘-
ı˜ ηÙËÁÔڛ˜: ·) ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ (‹ ÂÎıÂÙÈΤ˜) (3.1), ‚) ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜
ÌÂıfi‰Ô˘˜ (3.2), Á) ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÂÔÙ›· (3.3), ‰) ¤Ú¢ӷ-‰Ú¿ÛË (3.4) Î·È Â) ·ÓÔȯً Âη›‰Â˘-
ÛË (3.5), ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ı· Û˘ÓÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË, ηıÒ˜ ηÈ
ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙËÓ ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓË ·fi ∏/À.
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ì Û ÌÈ· ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·Û·Ê‹ÓÈÛË ÙˆÓ
fiÚˆÓ «Ì¤ıÔ‰Ô˜» Î·È «Ù¯ÓÈ΋». ∏ ̤ıÔ‰Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ·Ú¯ÒÓ Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›-
˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙË ÁÓÒÛË, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜ ÚԉȷÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÙÚfi-
Ô˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Ë Âη›‰Â˘ÛË (Ú‚Ï. Noyge & Piveteau, 1998: 47). √È ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Â›Ó·È Ù· ̤۷ Ì ٷ ÔÔ›· ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜.
∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ÛÙÂÓ¿ Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi
ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. √È Ì¤ıÔ‰ÔÈ Î·È ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜, ·Ú¿ ÙÔ fiÙÈ ˆ˜ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi Û˘Ó-
‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘, ÛÊÚ·Á›˙ÔÓÙ·È Î·È ·ÔÎÙÔ‡Ó ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋
ÙÔ˘˜ ·Í›· –·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È·‰ÈηÛÙÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó– ÌfiÓÔ Ì¤-
Û· ·fi ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÛÙËÓ ÔÔ›· οı ÊÔÚ¿ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È.
ŒÙÛÈ, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiψÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› (ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÛ¤Á-
ÁÈÛ˘ Ù˘ ıÂڷ›·˜ ÙˆÓ ÂÏÏ›„ˆÓ) ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰È·¯Â›-
ÚÈÛ˘ ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË ‹ Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› (ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜-
ÎÚÈÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘) ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛ˘ ‹ ÁÈ· ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ÛÙ¿Û˘ ÙˆÓ Û˘Ì-
ÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Û ¤Ó· ˙‹ÙËÌ·.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘Ì fiÙÈ Û˘¯Ó¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·Ú·-
ÙËÚÔ‡ÌÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È Ù¯ÓÈÎÒÓ. ∫¿ı Ù¯ÓÈ΋ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ì ÂÏ·-
ÛÙÈÎfiÙËÙ· Î·È Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ¿-
ÓÙˆ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È ·Ó¿‰ÂÈÍË Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ Ù¯ÓÈ΋˜ (Ú‚Ï.
ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, ¯.¯.: 170).
¢Â ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È, Ù¤ÏÔ˜, fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ, fiˆ˜ Î·È ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜,
ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ¿ÓÙ· ÛÙË ‚¿ÛË ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً Ô˘ ÙȘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È ÙȘ ˘ÔÛÙËÚ›-
˙ÂÈ. ∏ ÁÓˆÛÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘ Î·È Ë Î·Ï‹ ÁÓÒÛË Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‚·-
ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ù˘ ηϋ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
3.1. ª∂£√¢√π ¶∞ƒ√À™π∞™∏™ (∂∫£∂∆π∫∂™ ª∂£√¢√π)
™ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·˘Ù¤˜ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ÂÈÛ‹ÁËÛË, Ë Â›‰ÂÈÍË Î·È Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ‰È‰·-
ÛηÏÈÒÓ. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ÂÎıÂÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È Ì ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ÌÂ-
ıfi‰Ô˘˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜.
3.1.1. ∂ÈÛ‹ÁËÛË
∏ ÂÈÛ‹ÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ Ï¤ÔÓ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓÔ ÙÚfiÔ ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ-ÁÓÒÛÂˆÓ Û ۇ-
ÓÙÔÌÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ¶·Ú¿ ÙÔ fiÙÈ ‚·Ú‡ÓÂÙ·È Ì fiϘ ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ Î·È ÙȘ ·ÛÙÔ¯›Â˜ ÙÔ˘ ‰·-
28
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÛηÏÔÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘, ‰‡ÛÎÔÏ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙËÓ Î·Ù·‰ÈοÛÔ˘Ì Û ·Ó˘·ÚÍ›·. √
ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi˜ Ù˘ Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ-··ÓÙ‹ÛÂȘ, Ì ‰È¿ÏÔÁÔ ‹ Ì ›‰ÂÈÍË, Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ‹ Ù˘ ÌÂ
ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈο ̤۷ Î·È Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ Ì ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· ÙËÓ Î·Ù·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ Î·È ¯Ú‹ÛÈÌË (∫fiÎÎÔ˜, ¯.¯.: 177-195). √ ÂÈÛËÁËÙ‹˜ ı· Ú¤ÂÈ
Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ, ÒÛÙÂ Ë ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ Ó· ¤¯ÂÈ Î·Ï‹ ÚÔ‹, ÔÈ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ› ÙÔ˘ Ó· Â›Ó·È ¿Ú-
ÙÈ· ‰È·Ù˘ˆÌ¤ÓÔÈ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ù˘ ÂÈÛ‹ÁËÛ‹˜ ÙÔ˘ Ó· ÌËÓ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ Ù· 15-20ã. £· Ú¤ÂÈ ·Îfi-
ÌË Ó· ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ
Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈ› Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi ÙÚfiÔ ÙË ÏÂÎÙÈ΋ Î·È ÙË ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂ
ÙÔ ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈfi ÙÔ˘, ÚÔÛηÏÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÌ¿‰· Û ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ·ÎÚfi·ÛË.
3.1.2. ∂›‰ÂÈÍË
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Ù¯ÓÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÈÌÔÚʈً ‹ ο-
ÔÈÔÓ Û˘Ó¿‰ÂÏÊfi ÙÔ˘˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔÈ
·ÛÎÔ‡ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ˘fi ÙË (Êı›ÓÔ˘Û· Û˘Ó‹ıˆ˜) ηıÔ-
‰‹ÁËÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً ÙÔ˘˜.
∏ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ηٿÚÙÈÛ˘-ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ì ·ÓÙÈΛ-
ÌÂÓÔ ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ÁÈ· Ù· Ù¯ÓÈο ·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·, ηıÒ˜ ›Û˘ ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Û ∂ÚÁ·ÛÙËÚȷο ∫¤ÓÙÚ· º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ (∂.∫.º.∂.)
(‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÂÈÚ·Ì¿ÙˆÓ) ‹ Û ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Î.¿.
3.1.3. ¶·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ‰È‰·ÛηÏÈÒÓ
™Ù· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂȘ ‰È‰·ÛηÏÈÒÓ. √È
Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ¤ÌÂÈÚÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜, Û¯ÔÏÈÎÔ‡˜ Û˘Ì-
‚Ô‡ÏÔ˘˜ Î·È ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜ Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó ‹ Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÌÈ· ‰È‰·ÎÙÈ΋ ηÈÓÔÙÔÌ›·. ™ÙË Û˘-
Ó¤¯ÂÈ· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÂ Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜, ÙȘ Û˘Ó·-
ÁˆÁ¤˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ, ÙÔ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi Îϛ̷ Ù˘ Ù¿Í˘, ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ Î.¿.
∏ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÌÈ·˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Â›Û˘ Î·È Ì¤Ûˆ e-learning, Û ۇӉÂÛË
Ì ·›ıÔ˘Û· ÙËωȉ·ÛηÏÈÒÓ.
¶·Ú·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ›‰È·˜ ÌÂıfi‰Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Î·È Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÌÈ·˜ Ì·-
ÁÓËÙÔÛÎÔË̤Ó˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜.
3.2. ∂¡∂ƒ°∏∆π∫∂™-™Àªª∂∆√Ãπ∫∂™ ª∂£√¢√π ∫∞π ∆∂áπ∫∂™
¶·Ú¿ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ·ÓȯÓ‡ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ Âη›-
‰Â˘Û˘ ÂÓËϛΈÓ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ‰ÈÂıÓÒ˜ ›-
Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ÂΛӘ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ÙË ‰ÈÂÚ¢ÓË-
ÙÈ΋ Ì¿ıËÛË, ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÚÈÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡.
™˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì¤ıÔ‰ÔÈ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈ-
Ù‹ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘Ô̤ӈÓ, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÔÌ¤ÓˆÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ‰ÈÂÚ-
29
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Á·Û›· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. ∂ÓÂÚÁËÙÈΤ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì¤ıÔ‰ÔÈ Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ «learning
by doing» Î·È ÛÙË ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Ì¿ıËÛË. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔÈ ÂÎ-
ÔÓÔ‡Ó ÂÚÁ·Û›Â˜ ·ÙÔÌÈΤ˜ ‹ ÔÌ·‰ÈΤ˜ Î·È ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÙË ÁÓÒÛË Ì¤-
Ûˆ ÔÈÎ›ÏˆÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ, ¤Ú¢ӷ˜, ÌÂϤÙ˘, ‰Ú¿Û˘, ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ Î·È ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡.
∂Î ·Ú·ÏÏ‹ÏÔ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ÂÙÒÓ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, fiÙÈ
ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο, fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÚ¢ÓÔ‡Ó, Ó·
ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ‰È‰·Ûηϛ·˜, Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙËÓ ÂÍÂȉÈ΢-
̤ÓË ÁÓÒÛË Î·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì¤Û· Û ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘-
Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜. √ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi˜, Ë ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ηÈÓÔÙÔÌÈÒÓ Î·È Ë ‰ÔÎÈÌ‹ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ‰È‰·-
ÎÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ ÙÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·Ô‰ÂÛÌ¢ÙÔ‡Ó ·fi Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ‰·ÛηÏÔÎÂÓÙÚÈ-
ο ÚfiÙ˘· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜-Ì¿ıËÛ˘, Ó· ·Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙË Û˘Ó¢ı‡ÓË
Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ηÈ, ·ÔÎÙÒÓÙ·˜ ηْ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¤ÏÂÁ-
¯Ô ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ, Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÈηÓÔÔ›ËÛË ·fi ·˘Ùfi.
∆· ÛÙÔȯ›· ·fi ÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ
·fi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Û˘ÓËÁÔÚÔ‡Ó ˘¤Ú Ù˘ ˘ÈÔı¤ÙËÛ˘ ÂÓÂÚÁËÙÈÎÒÓ-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎÒÓ
ÌÂıfi‰ˆÓ ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
µ·ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ù˘ ÂÈÙ˘¯Ô‡˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎÒÓ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ
Î·È Ù¯ÓÈÎÒÓ Â›Ó·È:
·) Ë ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘Ô̤ӈÓ
(·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ·Ô‰Ô¯‹˜, ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜, ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Î·È Î·Ù·ÓfiËÛ˘)
‚) Ë Ï·ÈÛ›ˆÛË ÙˆÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎÒÓ-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ì ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋ ‰ÈÂÚÁ·-
Û›·, ÒÛÙÂ Ë ÂÌÂÈÚ›· Ó· ·ӷÍÈÔÏÔÁËı› ÛÙÔ Êˆ˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Èı·ÓfiÓ Ó·
·ӷÓÔËÌ·ÙÔ‰ÔÙËı›.
3.2.1. ªÈÎÚԉȉ·Ûηϛ·
∏ ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ· ˆ˜ ̤ıÔ‰Ô˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËϛΈÓ22 Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÊ·Ú-
Ìfi˙ÂÙ·È ·fi ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960. µ·Û›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ıˆڛ˜ Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘, ÛÙËÓ
ÎÔÈÓˆÓÈÔÁÓˆÛÙÈ΋ Ì¿ıËÛË ÙÔ˘ Bandura23 Î·È ÛÙËÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Skinner.
∂ÈÌÂÚ›˙ÂÈ ÙË ‰È‰·ÎÙÈÎÔÌ·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ·Ô-
ÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÂÚˆÙ‹ÛˆÓ, Ë ÎÚÈÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î.¿.
√ ¯ÚfiÓÔ˜ Ù˘ ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ·˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ·ÓÒÙÂÚÔ Û 20ã Î·È ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı›
Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. ∞Ú¯Èο Ô ÂÈÌÔÚʈً˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰È‰·ÎÙÈ΋
ÈηÓfiÙËÙ· Î·È ÂÍËÁ› ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Á›ÓÂÙ·È Ë ·ÚÔ˘Û›·Û‹ Ù˘ ›Ù ̤ۈ ˙ˆÓÙ·-
Ó‹˜ «Â›‰ÂÈ͢» ·fi ÙÔÓ ÂÈÌÔÚʈً ›Ù ̤ۈ ‚›ÓÙÂÔ. ªÂÙ¿ ·fi Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË
22 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì fiÙÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·ÍÈÔÔÈ‹ıËΠÚfiÛÊ·Ù· Î·È ·fi ÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ηÈ-
‰Â˘ÙÒÓ ™˘Ó¯È˙fiÌÂÓ˘ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∫·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜,
ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔ ∂.∫.∂.¶.π.™.)
23 ™‹ÌÂÚ· Ë ıˆÚËÙÈ΋ Ù˘ ‚¿ÛË ¤¯ÂÈ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÙ› ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘
Vigotsky.
30
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ‹ ÙˆÓ ·ÚÓËÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ë ÚÒÙË «ÂÎÙ¤ÏÂÛË» Ù˘ ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ·˜
·fi οı ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ -Ì ı¤Ì· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜– ÛÂ Â›Â‰Ô ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛ˘ Ù¿-
͢. ∞ÎÔÏÔ˘ı› ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً
Î·È ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙÔ˜, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‚·Û›˙ÂÙ·È Î·È ÛÙËÓ ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈ΋ η-
Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÌÈÎÚfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ·ӷϷ̂¿ÓÂÙ·È Ë
ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ· Ì Ӥ· ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË.
∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈο, ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈËı› Î·È ÔÈ ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ˜ Ó· Ú·ÁÌ·-
ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘ (Ú‚Ï. ªÈ¯·Ï·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, 2005:
438–441).
∫·Ù¿ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÓÙÈηٷÛÙ·ıÔ‡Ó ·fi ÙȘ ÚÔÛÔÌÔÈ-
ˆÙÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ˜, ηıfiÛÔÓ ÙÔ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ Úfi‚ÏËÌ¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ô ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˜
¯ÚfiÓÔ˜ Î·È Ë ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘.
3.2.2. ¶ÚÔÛÔÌÔȈÙÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ˜
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘ ‹ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È fiÛÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘Ì-
ÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÙÔ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÌÈ· ‰È‰·Ûηϛ·, Ë ÔÔ›· ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿-
˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ· ÙÔ˘ ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘24. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÛÔÌÔȈÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·, ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÔ‡-
ÌÂÓÔÈ ·›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. √ ‰È‰¿ÛÎˆÓ ¤¯ÂÈ ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ
·fi fiÛÔ ¤¯ÂÈ ÛÙË ÌÈÎÚԉȉ·Ûηϛ· Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙËÓ Â˘¯¤ÚÂÈ· Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ·ÚÙÈfiÙÂÚ·
ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔÌ·ıËÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ÙˆÓ ÚÔÛÔÌÔȈÙÈÎÒÓ ‰È‰·ÛηÏÈÒÓ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÂÓ-
ı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó fi¯È ˆ˜ ·ÏÔ› «Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜» ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ «Û˘ÓÙ·ÁÒÓ», ·ÏÏ¿ ˆ˜
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Î·È Û˘Ó‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ› ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÚÔÙ¿ÛˆÓ.
ªÂÙ¿ ·fi οı ÚÔÛÔÌÔȈÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ·ÎÔÏÔ˘ı› ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙË-
Û˘ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ «ÔÏÔ̤ÏÂÈ·˜» ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Î·È Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÎÚÈÙÈÎÔÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋˜
·Ó¿Ï˘Û˘ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ‰›‰·Í (‹ Î·È ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÚÔÂÙÔÈ-
Ì·Û›·˜). √È ÚÔÛÔÌÔȈÙÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ˆ˜ ·ÊÔÚÌ‹
ÁÈ· ·ÓÂͤٷÛË ıˆÚËÙÈÎÒÓ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ, ÁÈ· Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈ-
΋˜ ıˆڛ·˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡.
3.2.3. ∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· (workshops)
∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ–ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ì ¤ÌÊ·ÛË
ÛÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ·fi„ÂˆÓ ÁÈ· ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÌÂٷ͇ ÂÓfi˜
ÌÈÎÚÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ.
™Ù· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜, ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ Î·È ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ
Ì¿ıËÛ˘. ™ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÔÚԇ̠ӷ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÌÈ· Ôχ ÌÂÁ¿-
ÏË ÔÈÎÈÏ›· ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ, fiˆ˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο: ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÁÚ·Ê‹˜, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÂÈ-
24 ™˘¯Ó¿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÌÈ· ÔÌ¿‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÂÓÒ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ
¤Ó·˜/Ì›·, ÂÎÙfi˜ ‚¤‚·È· ·fi ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ù˘ Û˘Ó‰È‰·Ûηϛ·˜, ÔfiÙ ¤¯Ô˘Ì ‰‡Ô ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ˜.
31
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Ú·Ì·ÙÈÛÌÒÓ Ì ηıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓË ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÛÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ Â˘·ÈÛıËÙÔ-
Ô›ËÛ˘ ÛÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ı·ÙÚÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î.¿.
3.2.4. √Ì·‰ÔÛ˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ (̤ıÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ)
∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ ·ÍÈÔÔÈ›ٷÈ, Ôχ Û˘¯Ó¿, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Âη›‰Â˘-
Û˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
∞ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi Û¯‹Ì· ¿Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Î·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜–Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜. ∏ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ·fi„ÂˆÓ Û ÌÈ· ÌÈÎÚ‹
ÔÌ¿‰· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·ÌÔÈ‚·›· ηٷÓfiËÛË Î·È ÙË Û˘ÓÔ¯‹ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ¢ÓÔ› ÙË ‰È·ÚÔÛˆÈ΋
Ì¿ıËÛË, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë Â˘ı˘ÓÒÓ Î·È Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÈηÓÔًوÓ
·ÓÔÈÎÙ‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ (Ú‚Ï. Noye & Diveteau, 1998: 98).
∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ÔÌ·‰ÔÛ˘ÓÂÚÁ·-
ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1998: 499–526). ∏ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ (˘Ô-
ÔÌ¿‰ˆÓ) ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ù˘¯·›·, ÂÎÙfi˜ ·Ó Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ˘ÔÔÌ¿‰ˆÓ Â›Ó·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ –·fi
ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜– Ó· Á›ÓÂÈ ÛÙË ‚¿ÛË Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ (ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÔÌ¿‰Â˜ Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ›‰È·˜ ÂȉÈÎfiÙËÙ·˜, ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ›‰È· ‚·ıÌ›‰· Âη›‰Â˘Û˘, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È
ÛÙËÓ ›‰È· Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ¤Ó· ȉȷ›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î.¿.).
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¢¤ÏÈÎÙ˘ ·˘Ù‹˜ Ù¯ÓÈ΋˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜
Ù˘ fiˆ˜ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ Ù˘ «Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ Û˘Ó·ÚÌÔÏfiÁËÛ˘»25 (Jigsaw) ‹ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ÙÔ˘ «·ÁÒ-
Ó· ÏfiÁˆÓ» (·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛ˘ ·fi„ˆÓ).
3.2.5. ™¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ (̤ıÔ‰Ô˜ project)
∆· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ (̤ıÔ‰Ô˜ project) ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙË
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÙË Ì¿ıËÛË Ì ٷ ÂӉȷʤ-
ÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹, Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÂÓÂÚÁËÙÈο Û ÌÈ· ‰ÈÂÚ¢-
ÓËÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ Ì¿ıËÛË (¢Â‰Ô‡ÏË, 2005: 417–424).
∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙȘ
‚·ÛÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘ (Frey, 1986, ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2002):
● ·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡,
● ÂÈÏÔÁ‹ ı¤Ì·ÙÔ˜,
● Û˘ÏÏÔÁÈÎfi˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜,
25 ∏ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ·fi ÙÔÓ ∞ronson Î·È ‰È·Û΢¿ÛÙËΠ·fi ÙÔÓ Slavin. √È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È
Û ÔÌ¿‰Â˜. ∫¿ı ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÂÓfi˜ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ˘˜
˘ÔÏÔ›Ô˘˜. ∆· ̤ÏË ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ·fi„ÂȘ
Î·È ÁÈ· Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÛÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó
ÛÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔ›Ô˘˜ ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘˜. ∞ÎÔÏÔ˘ı› Ë Û‡ÓıÂÛË Ù˘ ÔÌ·‰È΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ë ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÛÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ·
(¶··Ó‰Ú¤Ô˘, 2001: 448).
32
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
● ¯ˆÚÈÛÌfi˜ Û ÔÌ¿‰Â˜,
● ÂÓ‰ÔÔÌ·‰ÈÎfi˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜,
● ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘,
● ·ÚÔ˘Û›·ÛË,
● ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ÔÈ ıÂÌ·ÙÈÎÔ› ¿ÍÔÓ˜ ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË:
● ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË (Ӥ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ),
● ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·/·Ú·ÁˆÁ‹ ÚfiÛıÂÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡,
● ·Ó·ÌfiÚʈÛË ∞.¶.,
● ¤Ú¢ӷ,
● ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ,
● ·Ó¿Ù˘ÍË Ó¤ˆÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Û¯ÔÏ›ˆÓ,
● Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ı· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ˙ˆ‹˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î.¿.
3.2.6. ¢ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜
·) ªÂϤÙË ÂÚ›ÙˆÛ˘ / ∞Ó¿Ï˘ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ù¯ÓÈ΋˜ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÌÈ·˜ ÂÚ›ÙˆÛ˘ Ë ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ôχ ÎÔ-
ÓÙ¿ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÛÙÂÓ¿ Ì ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÚÔ‚ÏËÌ·-
ÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∂ȯÂÈÚÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· Û‡Ó‰ÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·Ó·-
ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ˙ˆ‹.
√ ÂÈÌÔÚʈً˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi, ÙÔ ÔÔ›Ô fï˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Û ¤Ó·
¢ڇÙÂÚÔ Ï·›ÛÈÔ, Î·È ·Ú¤¯ÂÈ ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÂȘ Î·È ¿ÏÏ· ÛÙÔȯ›· ¯Ú‹ÛÈÌ· ÁÈ· ÙË ‚·ı‡ÙÂÚË Î·-
Ù·ÓfiËÛ‹ ÙÔ˘. ∏ ¤ÎıÂÛË Ù˘ ÂÚ›ÙˆÛ˘ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Ì¤Ûˆ ÁÚ·ÙÔ‡ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔ-
Ë̤ÓÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, ˯ËÙÈÎÔ‡ ÓÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙÔ˘ ‹ ÚÔÊÔÚÈο. £· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ ÙËÓ ÚˆÙÔ-
‚Ô˘Ï›· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡ ·fi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÌÔ-
Ú› Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Î·È Î¿ÔÈÔ Ì¤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. √ ÂÈÌÔÚʈً˜ ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Î·ıÔ-
‰ËÁËÙÈο, ı¤ÙÔÓÙ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÌÈ· ÔχÏ¢ÚË Î·È Û ‚¿ıÔ˜ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡, ‹ ·ÏÒ˜ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂχıÂÚÔ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÙÔ˘. √È ÂÈÌÔÚ-
ÊÔ‡ÌÂÓÔÈ, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÓÙfi˜ ‹ ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÂÎÔÓÔ‡Ó ÌÈ· «·Ó·ÊÔÚ¿». √È «·Ó·ÊÔÚ¤˜» fiÏˆÓ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È
ÛÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ·, Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Î·Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ Û‡ÓıÂÛ‹˜ ÙÔ˘˜.
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ ˆ˜ ÌÂϤÙË ÂÚ›ÙˆÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈËı› ÌÈ· Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔË̤ÓË ‰È‰·Ûηϛ·, ¤Ó· ·ÔÛ¿ÛÈÌ· ·fi ÙÔ ¶Ú·ÎÙÈÎfi ÙˆÓ Û˘Ó‰ÚÈ¿-
ÛÂˆÓ ÙÔ˘ Û˘ÏÏfiÁÔ˘ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ‹ ¤Ó· ˘ÔıÂÙÈÎfi ÛÂÓ¿ÚÈÔ.
33
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
¶ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Û¯ÔÏÈ΋˜ ‚›·˜ (Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi): √ °È¿ÓÓ˘, ¤Ó· ÌÈÎÚfiÛˆÌÔ Î·È ·‰‡Ó·ÌÔ ÛˆÌ·ÙÈ-
ο ·È‰›, Ì·ıËÙ‹˜ Ù˘ °ã °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ÂÓfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÌÈ·˜ ÌÂÁ·ÏÔ‡ÔÏ˘, ¤ÊÙÂÈ ı‡Ì· ÂÎÊÔ-
‚ÈÛÌÔ‡ ·fi ÔÌ¿‰· Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ÛˆÌ·ÙÒ‰ÂȘ. ¢¤¯ÂÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÏÂÎÙÈΤ˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ
(΢ڛˆ˜ ÂÈÚ¿ÁÌ·Ù·, ‚ˆÌÔÏÔ¯›Â˜, ˘ÔÙÈÌËÙÈο Û¯fiÏÈ·) Î·È «˘fiÁÂȘ» ÂÈı¤ÛÂȘ ̤ۈ ‰È·ÚÚÔ‹˜ ¿Û¯Ë-
ÌˆÓ ÊËÌÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘. √ °È¿ÓÓ˘ ‰˘Û·Ó·Û¯ÂÙ›, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙȉڿÛÂÈ. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂ-
ÓÔ Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÛÙÔ˘˜ ‰È·‰ÚfiÌÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ ÚÔ·‡ÏÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. √ Ì·ıËÙ‹˜, ÌÂÙ¿
·fi ¤Ó·Ó ÂÚ›Ô˘ Ì‹Ó·, ÙÔ Ï¤ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘, ·˘ÙÔ› ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÂÎı¤ÙÔ˘Ó ÙËÓ Î·-
Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙË ‰È¢ı‡ÓÙÚÈ·. ∆Ô ÌÂÛË̤ÚÈ ÂΛӢ Ù˘ Ë̤ڷ˜ Î·È ÚÈÓ Ë ‰È¢ı‡ÓÙÚÈ· ÚÔÏ¿‚ÂÈ Ó· ¿ÚÂÈ
ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ̤ÙÚÔ, Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÂÚÈ̤ÓÂÈ ÙÔÓ °È¿ÓÓË ÛÙËÓ ¤ÍÔ‰Ô ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÙÔ˘ ÂÈ-
Ù›ıÂÙ·È, Ôχ ‚›·È· ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿, Î·È ÙÔÓ ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÛÙÔ ÓÔÛÔÎÔÌÂ›Ô Ì οٷÁÌ· ÛÙÔ ¯¤ÚÈ.
‚) §‡ÛË ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜
∏ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÎÔÈÓ¿ ÛËÌ›· Ì ÙË ÌÂϤÙË ÂÚ›ÙˆÛ˘, ÙËÓ ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË Î·È ÙË
Ï‹„Ë ·fiÊ·Û˘. ∞ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ Ì¿ıËÛ˘.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ù¯ÓÈ΋˜ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ï‡ÛˆÓ
ÁÈ· ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Úfi‚ÏËÌ· Î·È ÛÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÚfiˆÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘˜. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È
›Û˘ Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ·Èٛ˜ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜, Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Èı·Ó¤˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜
χÛÂȘ Î·È Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Èı·Ó¤˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÌÏÂÎÔÌ¤ÓˆÓ ‹ ÙˆÓ
ÔÌ¿‰ˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜.
¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˆ˜ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ‰‡Ô Ú·ÁÌ·ÙÈο ÂÚÈÛÙ·ÙÈο, Ù·
ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜, Û ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·Ì-
Ì· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
∞‰È·ÊÔÚ›· Ì·ıËÙÒÓ: ™Â §‡ÎÂÈÔ Â·Ú¯È·Î‹˜ fiÏ˘ ÔÌ¿‰· ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ù˘ µã §˘Î›Ԣ, ÙȘ ‰‡Ô
ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜, ÌÂÙ¿ ÙÔ ¶¿Û¯·, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù¤ÙÔÈ· ·‰È·ÊÔÚ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, Ô˘ ·ÚÓÔ‡ÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ó· ÌÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ¶ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ÂÚÈʤÚÔÓÙ·È ‰È·Ú-
ÎÒ˜ ÛÙÔ ÚÔ·‡ÏÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È Ó· Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· 5ã ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜. ¶·Ú·Î·-
ÏÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ηıËÁËÙ¤˜ Ó· ÌËÓ ÙÔ˘˜ ‚¿˙Ô˘Ó ·Ô˘Û›· Î·È ÛÙȘ ·ÓÂÈÏËÌ̤Ó˜ Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Î·ıËÁËÙÒÓ
ÙÔ˘˜ Ó· ÚÔÛ¤ÏıÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÔÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ Ì·ıËÙ¤˜ ··ÓÙÔ‡Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÔÚʈıÔ‡Ó.
¶Ò˜ ı· ÂÈχ·Ù ˆ˜ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ˜ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Úfi‚ÏËÌ·;
√ ¶¤ÙÚÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ Ù˘ °ã ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡, ·ÚÓÈfiÙ·Ó ÛÙ·ıÂÚ¿ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÔÙȉ‹ÔÙ ÙÔ˘ ˙ËÙÔ‡ÛÂ Ë ‰·Ûο-
Ï· ÙÔ˘ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ™Ù· ‰È·Ï›ÌÌ·Ù·, οı ÊÔÚ¿ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Û ÙÔÓ ª›ÌË, Û˘ÌÌ·ıËÙ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ
∞Ï‚·Ó›·, ÙÔÓ ¤ÊÙ˘ÓÂ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ¤‚ÚÈ˙ Ì ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ·Û˘Ó‹ıÈÛÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘. √È ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘,
fiÙ·Ó ÂÓËÌÂÚÒıËÎ·Ó ÁÈ· ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘, ¤ÚÚÈ„·Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÛÙË ‰·ÛοϷ Î·È ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô
ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·.
™ËÌ›ˆÛË: √ ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ¶¤ÙÚÔ˘ ‹Ù·Ó ·fiÛÙÚ·ÙÔ˜ ·ÍȈ̷ÙÈÎfi˜ Î·È Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘, Ù˘¯ÈÔ‡¯Ô˜ ∞.∂.π.,
·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ÛÔ‚·Úfi Úfi‚ÏËÌ· ˘Á›·˜ (ÛÎÏ‹Ú˘ÓÛË Î·Ù¿ Ͽη˜).
¶Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙ›, Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi ÙÚfiÔ, ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Úfi‚ÏËÌ·;
34
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Á) §‹„Ë ·fiÊ·Û˘
∏ Ï‹„Ë ·fiÊ·Û˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙË Ï‡ÛË ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ fiÙÈ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜
ηÏÔ‡ÓÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó
ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÛÙË ‚¿ÛË ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ, ÛÙ·ıÌ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ οı ·fiÊ·-
Û˘. ª¤Û· ·fi ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ, ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ËıÈο
‰ÈÏ‹ÌÌ·Ù· Î·È ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ıˆڛ·˜ οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË (Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi): ∏ ª·Ú›·, Ì·ı‹ÙÚÈ· Ù˘ µã §˘Î›Ԣ, Ì ÈηÓÔÔÈ-
ËÙÈ΋ ›‰ÔÛË Î·È Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ·, ÛÙ·‰È·Î¿ ·fi ÙÔÓ ¢ÂΤ̂ÚË ·ÔÛÙ·ÛÈÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ¯¿ÓÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ù˘ ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. √ Ì·ıËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙÔ ·Ú·ÙËÚ› ηÈ
ÚÔÛ·ı› Ó· ηٷϿ‚ÂÈ ÙÈ Ù˘ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ. ∫¿ÔÈ· ̤ڷ ÙËÓ ·Ú·ÙËÚ› Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÎÚ˘Ì-
̤ÓÔ Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ ıÚ·Ó›Ô Ù˘. ¢È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· ÂÚÈÔ‰ÈÎfi. ∆Ô ÙÚ·‚¿ÂÈ ·fiÙÔÌ· ηÈ
‚ϤÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∆Ô ·È‰› ÌÔ˘ ÎÈ ÂÁÒ. ¢ÂÓ Í¤ÚÂÈ Ò˜ Ó· ·ÓÙȉڿÛÂÈ. ™Ù¤ÎÂÈ ·Ì‹¯·ÓÔ˜. √È
¿ÏϘ Ì·ı‹ÙÚȘ ¯·ÌÔÁÂÏÔ‡Ó ÔÓËÚ¿… ∏ ª·Ú›·, Û ηْ ȉ›·Ó Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›, ·Ú·‰¤¯Â-
Ù·È fiÙÈ Â›Ó·È ¤ÁÎ˘Ô˜ Î·È ·Ú·Î·Ï› ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Ó· ÌËÓ ·Ôηχ„ÂÈ Ù›ÔÙ· Ô‡Ù ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ù˘ Ô‡-
Ù ÛÙÔÓ ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ∆Ô˘ ˙ËÙ¿ ¯ÚÔÓÈÎfi ÂÚÈıÒÚÈÔ ‰¤Î· ËÌÂÚÒÓ, ÁÈ· Ó· Ú˘ıÌ›ÛÂÈ ÌfiÓË Ù˘
ÙÔ ˙‹ÙËÌ·…
¶ÔÈ· ·fiÊ·ÛË ı· ·›ÚÓ·Ù ˆ˜ ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ ª·Ú›·˜;
‰) ∆¯ÓÈ΋ ÎÚ›ÛÈÌˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ
∏ Ù¯ÓÈ΋ ÙˆÓ ÎÚ›ÛÈÌˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Flanagan (1954: 327–358) ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ¢¤ÏÈÎÙË
Ù¯ÓÈ΋ Î·È Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ Ì ÙË ÌÂϤÙË ÂÚ›ÙˆÛ˘, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Î·È Ì ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋
ÙˆÓ ÚÔ‚ÔÏÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ, ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ.
√ ÂÈÌÔÚʈً˜, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ¤ÓÙ·ÛË ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿-
ÍË ‹ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· (ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô ‰È·ÏËÎÙÈÛÌfi˜ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ì ¤Ó·Ó Ì·-
ıËÙ‹ ‹ ÙÔ ¿ÁÁÈÁÌ· ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ¤ÁÈÓ ·ÓÙÈÏËÙfi ·fi ÌÈ· Ì·ı‹ÙÚÈ· ˆ˜ ·ÚÂÓfi¯ÏË-
ÛË), ˙ËÙ¿ ·fi Ù· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ·ÊÔ‡ ÂÈϤÍÔ˘Ó ¤Ó·Ó ÚfiÏÔ, Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ηÈ
Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ·˘Ùfi ÛÙÔ «ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘˜ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ» ‹ Û οÔÈ-
Ô˘ ¿ÏÏÔ˘ Ù‡Ô˘ ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚÈÎfi ΛÌÂÓÔ. ∫¿ı ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÌÂٷ͇
·ÚÎÂÙÒÓ ÚfiψÓ: ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ÂÓÂÏ¿ÎË ÛÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi, οÔÈÔ˘ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘ ÙÔ˘,
ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, οÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ù˘ Ù¿Í˘, ÙÔ˘ ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÙÔ˘ ÁÔÓ¤· ÙÔ˘ Ì·-
ıËÙ‹ ÎÙÏ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ ·Ó·Ï‡Ô˘Ó ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Î·È ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙȘ ÛΤ-
„ÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ÁÚ¿„ÂÈ.
∏ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹ ‚ÔËı¿ ÛÙË ‚·ı‡ÙÂÚË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ·ÍÈÒÓ Î·ıÒ˜ ηÈ
ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ
ÚÔÔÙÈÎÒÓ ı¤·Û˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡.
3.2.7. ¶·È¯Ó›‰È ÚfiψÓ
∫·Ù¿ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiÏˆÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ÌÈ· ‚·ÛÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Âη›‰Â˘-
35
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Û˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. √È
Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiÏˆÓ Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ˘Ô‰˘ıÔ‡Ó ¤Ó·Ó ÚfiÏÔ Û ÌÈ· ‰Â‰Ô̤ÓË ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ·Ó··Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ‹ ¤Ó· ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜.
ª’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ¤¯Ô˘Ó «¿ÌÂÛË» ÂÌÂÈÚ›· ÙˆÓ ÛΤ„ˆÓ, ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıË-
Ì¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ (·˘ÙÔ‡ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ˘Ô‰‡ÔÓÙ·È),
ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi Ô˘ Ù· ÚfiÛˆ· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜
̤۷ ·fi ·Ó¿ÏÔÁ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÙÔ Î·ı¤Ó· ¤¯ÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ Û ۯ¤ÛË ÌÂ
ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘. Œ¯Ô˘Ó ›Û˘ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ù˘ Ù˘È΋˜
‰ÔÌ‹˜ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÂΉԯÒÓ ÂÚÌËÓ›·˜ Î·È «ÂÎÙ¤ÏÂÛ˘» ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ (Kohut,
1976: 114, Glassberg & Ojia, 1981: 64, Melnick, 1991: 63).
∆Ô ·È¯Ó›‰È ÚfiÏˆÓ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ë ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÚfiÏˆÓ (role–reversal) ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ó· ·Ó·-
Ù‡ÍÂÈ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË, Ó· ÌÂÈ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘, Ó· ÓÈÒÛÂÈ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Î·È Ó· ‰ÂÈ
Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ·fi Ì›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÛÎÔÈ¿ (Hamilton, 1976: 233–250).
ŒÙÛÈ, Ô Î·ıËÁËÙ‹˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô˘ ηÏÂ›Ù·È Ó· ˘Ô‰˘ı› ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘-
Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÏËÚ¤ÛÙÂÚ· Ò˜ ÛΤÙÂÙ·È Î·È Ò˜ ÓÈÒıÂÈ ¤Ó·˜ Ì·ıËÙ‹˜. Œ¯ÂÈ Â›Û˘
ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› fiÙÈ Ù· ·›ÙÈ· ÌÈ·˜ ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ
Î·È ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ‰Â ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿, ·ÏÏ¿ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙËÓ
΢ÎÏÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÛ‡Ó‰ÂÛË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ Î·ıËÁËÙ‹–Ì·ıËÙ‹.
ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ÌÔÚ› Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ Ó· ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ Ó¤Ô˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜.
∏ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÚfiÏˆÓ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÂÎÙÈ΋. ¶ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·Ú-
ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÙ·È ¿ÓÙ· οÔÈÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ÒÛÙÂ
Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂ-
ÙÒÈÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘. ∂›Û˘, ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÚԂϤÂÙ·È ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ
«ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·» Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÚÈÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡.
√ ÂÈÌÔÚʈً˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ¤Ó· ·Ïfi ÛÂÓ¿ÚÈÔ Ô˘ Ó· Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô Ó· ·ÊÔÚ¿ ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› «Î·ÚÙ¤-
Ϙ Úfiψӻ, ÛÙȘ Ôԛ˜ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù· ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ, Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜. ªÔÚ› Ó· ηıÔ‰ËÁ‹ÛÂÈ Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· Ù· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÛÙËÓ «ÂÎÙ¤ÏÂÛË»
ÙˆÓ ÚfiÏˆÓ ÙÔ˘˜ ‹, ·ÓÙ›ıÂÙ·, Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÂχıÂÚ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜,
̤۷ ·fi ·ÓÔÈÎÙ‹ Û˘Ó·ÏÏ·Á‹. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÈϤÁÔ˘Ó ÂıÂÏÔÓÙÈο ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜. ∫¿-
ı ÚfiÏÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› ·fi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¿ÙÔÌ·, ÒÛÙ ӷ ·Ó·‰˘ıÔ‡Ó fiϘ ÔÈ «ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜
·fi„ÂȘ–ʈӤ˜» ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘, Ë ·ÌÊÈı˘Ì›· Î·È Ù· Èı·Ó¿ ‰ÈÏ‹ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ ÊÔÚ¤· ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘.
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Û fiÏ· Ù· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ó· Ï¿‚Ô˘Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È. √È
Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ˙¢Á¿ÚÈ· ‹ ÙÚÈ¿‰Â˜ Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·. £· Ú¤-
ÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û οÔÈÔÓ Ó· ÌËÓ ˘Ô‰˘ı› ¤Ó·Ó ÚfiÏÔ, Â¿Ó ‰ÂÓ ÙÔ ÂÈ-
ı˘Ì›. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜.
∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ¤Î‚·ÛË Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Ù¯ÓÈ΋˜ Â›Ó·È Ë ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á›· Îϛ̷ÙÔ˜ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·.
36
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
3.2.8. ¶ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË
∏ ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ·Ó·Û‡ÛÙ·ÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ
ηٷÛÙ¿ÛˆÓ. ¶Ôχ Û˘¯Ó¿ Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÙÔÓ fiÚÔ Û ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ÏËÚÔÊÔÚÈ΋˜ Î·È ÔÏ˘Ì¤-
ÛˆÓ ‹ Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Âη›‰Â˘Û˘ Ô‰ËÁÒÓ, ÈÏfiÙˆÓ, ·ÛÙÚÔÓ·˘ÙÒÓ Î.¿.
À¿Ú¯Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙËÓ ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË ÔÈ
ÌÂÏÂÙËÙ¤˜. ∞ÚÎÂÙÔ› ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÛÙËÓ ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ìfi-
ÓÔ ÓÔËÙ¿ ÛÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÌÈ·˜ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È fiÙÈ Ë ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi
ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiÏˆÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔÈ ‰Â ‰ÚÔ˘Ó Ì ı·ÙÚÈÎfi ÙÚfiÔ. ÕÏÏÔÈ ÌÂÏÂ-
ÙËÙ¤˜ fï˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ۇÓıÂÙ˜ Î·È ··ÈÙËÙÈΤ˜ ηٷ-
ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î·È Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ˘fi‰˘ÛË ÚfiÏˆÓ (Cash, 1983: 6–8).
∂›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ô ÂÈÌÔÚʈً˜ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ (‹ Ó· ÂÈϤÍÂÈ) ÌÈ· ηٿÏÏËÏË ÈÛÙÔÚ›·,
Ë ÔÔ›· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Û ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙËÓ Â·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÎÂÓÙÚÈÛÙ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÈο. √È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÛÎÂÊıÔ‡Ó Ò˜ ı· Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·Ó Î¿Ùˆ ·fi Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Û˘Óı‹Î˜, Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ï¢ڤ˜ ÂÓfi˜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ηÈ
Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó·Û‡ÛÙ·ÛË Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘.
∞·Ú·›ÙËÙË, Û οı ÂÚ›ÙˆÛË, Â›Ó·È Ë Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ·ÓÙÈ-
ΛÌÂÓÔ ‹ Ì ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ÂÓfiÙËÙ·˜.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ‰‡Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛ˘ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÚÔÙ·-
ıÔ‡Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È Ë ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË Û˘-
Ó‰ڛ·Û˘ ÙÔ˘ Û˘ÏÏfiÁÔ˘ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ ÂÓfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ, Ô ÔÔ›Ô˜ ηÏÂ›Ù·È Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ¤Ó·
ÛÔ‚·Úfi Úfi‚ÏËÌ· ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Ì·ıËÙ‹, ‹ Ë ÚÔÛÔÌÔ›ˆÛË Û˘Ó‰ڛ·Û˘ Ù˘
∂ÈÙÚÔ‹˜ ¶·È‰Â›·˜ ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜.
3.2.9. µÈˆÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ – ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¿˜
™ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎÒÓ–Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È Ù¯ÓÈÎÒÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘ÌÂÚÈ-
ÏËÊıÔ‡Ó Î·È ÔÈ ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ (·Û΋ÛÂȘ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÛÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, Û˘ÓÂȉË-
ÙÔÔ›ËÛ˘ –awareness raising– ÂÓ›Û¯˘Û˘ Ù˘ ·˘ÙÔ·Ô‰Ô¯‹˜ Î·È Ù˘ ·Ô‰Ô¯‹˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÙÏ.).
√È ·Û΋ÛÂȘ ·˘Ù¤˜, Ï·ÈÛȈ̤Ó˜ ¿ÓÙ· Ì ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi, ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙË ÓfiËÛË Î·È ÙÔ Û˘Ó·›-
ÛıËÌ·, ÒÛÙ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÂÓ·›ÛıËÛË (insight) Î·È ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË (empathy).
µÈˆÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÌfiÓÔ ·fi
„˘¯ÔÏfiÁÔ˘˜–„˘¯ÔıÂÚ·Â˘Ù¤˜ ‹ ÂÈÌÔÚʈ٤˜ ÂȉÈο ÂÎ·È‰Â˘Ì¤ÓÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù¤ÙÔÈ-
ˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ (Evans, 1994, ∞Ú¯ÔÓÙ¿ÎË Î·È ºÈÏ›Ô˘, 2003).
∆· ΛÌÂÓ· ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ ˘ÏÈÎfi ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó, ÒÛÙÂ:
● Ó· ÛÙÔ¯·ÛÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈο ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ÔÈ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜
● Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÈÎÔ‡˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ›Ûˆ˜ ¤Î·Ó·Ó ÙË Û¯ÔÏÈ΋
ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÈηÓÔÔÈËÙÈ΋
37
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
● Ó· ·ÓÂϤÁÍÔ˘Ó ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÙȘ ·Í›Â˜ ÙÔ˘˜
● Ó· Í·Ó·‰Ô‡Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘˜
● Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ıˆڛ·.
™Ù· ΛÌÂÓ· ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ηٷٿÛÛÔÓÙ·È, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ:
·. √È ·ÊËÁ‹ÛÂȘ ˙ˆ‹˜. ¶·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙËÓ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋ ÂÚÌËÓ›· Ù˘ ÂÌÂÈÚ›·˜, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô-
ÓÙ·˜ Ù· ÛËÌ›· ÙÔÌ‹˜ Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÔ-
¯‹˜ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÔÚ›· (Wallace, 1989: 21, Goodson, 1995: 188).
‚. √È ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹
Ì ڈٷÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ì·ıËÙ¤˜, Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ‹ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜. ∆· ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ·˘Ù¿ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È
Î·È ·Ó·Ï‡ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ‹ ηٿ ÌfiÓ·˜ (Ú‚Ï. «ªÂϤÙË ÂÚ›ÙˆÛ˘»).
Á. ∆Ô ÚÔÛˆÈÎfi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο οÔȘ ÒÚ˜ ‰È‰·-
Ûηϛ·˜, ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ, ÙȘ ·Ó·Ï‡ÂÈ, ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘, ·ÓȯÓ‡ÂÈ ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·˘-
ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ Î·È ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÁÈ· Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜.
‰. ∏ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›·26 (Elbaz, 1987: 52).
Â. ∏ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ˙ˆ‹˜ ‹ ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ (Butt, 1990: 257).
√È ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙË Û˘ÓÂȉËÙfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÂÂȉ‹, fiˆ˜
¤¯ÂÈ ‹‰Ë ϯı›, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó «Á¤Ê˘Ú˜» ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÛÙÔ ·ÚfiÓ Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ,
·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ Ù· ÛËÌ›· Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›· Ì ÙȘ ·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‰È-
‰·ÎÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙÔ˘˜. ∆· ΛÌÂÓ· ·˘Ù¿ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘
ÔÌ·‰ÔÛ˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘.
3.2.10. ∫·Ù·ÈÁÈÛÌfi˜ ȉÂÒÓ (brain storming)
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÔχÏ¢ÚË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÂÓfi˜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ‹ ÌÈ·˜ ¤ÓÓÔÈ·˜ ̤ۈ Ù˘ ÂχıÂ-
Ú˘ ¤ÎÊÚ·Û˘ ȉÂÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·. ∑ËÙÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚ-
ÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙÂÏ›ˆ˜ ÂχıÂÚ· Î·È Ì ÁÚ‹ÁÔÚÔ Ú˘ıÌfi fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ȉ¤Â˜
ÌÔÚÔ‡Ó, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÏÔÁÔÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜. ∞ÊÔ‡ ηٷÁÚ·ÊÔ‡Ó ÔÈ È‰¤Â˜ ·˘Ù¤˜, Ù·ÍÈÓÔ-
ÌÔ‡ÓÙ·È Û ηÙËÁÔڛ˜, Û˘˙ËÙÔ‡ÓÙ·È, Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÌÈ· Û‡ÓıÂÛË
fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ Ô˘ Û˘˙ËÙ‹ıËηÓ.
√ ηٷÈÁÈÛÌfi˜ ȉÂÒÓ (‹ «È‰ÂÔı‡ÂÏÏ·») ÌÔÚ›, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Î·È Ì ¿ÏϘ ÌÂıfi‰Ô˘˜, Ó· ·ÍÈÔ-
ÔÈËı› ÔÈÎÈÏÔÙÚfiˆ˜.
3.2.11. ∂Î·È‰Â˘ÙÈΤ˜/ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ÂÈÛΤ„ÂȘ – ™˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ Ì ÂȉÈÎÔ‡˜
ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜, ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, Ù˘ Ù¤¯Ó˘, ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡
∏ ›ÛÎÂ„Ë Û ¤Ó·Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi–ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ, ¤Ó·Ó ¯ÒÚÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ¤Ó·Ó
26 ∆Ô ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Mac Cort √ ‰¿ÛηÏÔ˜. ªÈ· ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›· (2005, ÂΉ. SCRIPTA) ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ηÏfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·
·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ.
38
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
¯ÒÚÔ Ù¤¯Ó˘, ¤Ó·Ó ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÎÙÏ. ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÌÈ· ·ÎfiÌË ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÁÈ· ¿ÓÙÏËÛË ÂÌÂÈÚ›·˜ Î·È ÁÓÒÛ˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ›ÛÎÂ-
„Ë ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜,
Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó. √È ÂÈÛΤ„ÂȘ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ Ì›·˜ ‚·ıÌ›‰·˜ ÛÂ
Û¯ÔÏ›· Ù˘ ¿ÏÏ˘ ‚·ıÌ›‰·˜ ‹ Û ∞.∂.π., ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ÂÈÛΤ„ÂȘ Û ¿ÏÏÔ˘ Ù‡Ô˘ Û¯ÔÏ›· (.¯.
ÂÛÂÚÈÓ¿, ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈο, ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜ ÎÙÏ.) ‹ Î·È Û ۯÔÏ›· ¿ÏÏˆÓ ¯ˆÚÒÓ ‚ÔËıÔ‡Ó
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÏËÚ¤ÛÙÂÚ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·-
‰ÚÔÌ‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜.
∏ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË, ›Û˘, ı·ÙÚÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛˆÓ, ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ, Û˘Ó·˘ÏÈÒÓ
Î.¿. ı· ÌÔÚÔ‡Û –¤Ú·Ó ÙˆÓ ·ÊÔÚÌÒÓ ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡–Ó· ÂȉڿÛÂÈ ıÂÙÈο
ÛÙËÓ ›‰È· ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ.
™Â ¤Ó· ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ù¤ÏÔ˜, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛÎÏËı› ¤Ó· ÚfiÛˆÔ ÂÁÓˆṲ̂-
Ó˘ ·Í›·˜ Î·È ÚÔÛÊÔÚ¿˜ Û ÙÔÌ›˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡˜ Ì ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‹ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi, Ì ÛÎÔfi
Ó· ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÌÈ· Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ÛÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜. ∏ Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ı· ÌÔ-
ÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È ÂχıÂÚË ‹ ËÌȉÔÌË̤ÓË, ÒÛÙ ӷ ÂÚÈÛÙÚ·Ê› Î·È Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÂӉȷʤ-
ÚÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ‹ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ÁÓˆÛÙÈο ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·.
3.2.12. ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (teacher’s
portfolio)
√ Ê¿ÎÂÏÔ˜ (portfolio) ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ·Ó·ÛÙÔ-
¯·ÛÌÔ‡, Â›Ó·È ÚÔÛˆÈÎfi˜ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤¯ÂÈ Î·È ÙËÓ
¢ı‡ÓË Ù˘ Ù‹ÚËÛ‹˜ ÙÔ˘ (Graves & Sustein, 1992: 5–6). ™’ ·˘ÙfiÓ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÂÚ-
Á·Û›Â˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·ı¤ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÔÚ-
Á¿ÓˆÛÂ Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘, ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ÌÔ›Ú·Û ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈο ΛÌÂÓ· Ô˘ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈο ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ (ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÛÂ Û˘-
Ó¤‰ÚÈ·, ¿ÚıÚ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο ‹ ÎÂÊ¿Ï·È· Û ‚È‚Ï›·), ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘
¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ, ‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ‰ÈÔÚıˆÌ¤Ó· ÁÚ·Ù¿ Ì·ıËÙÒÓ, ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈο Û¯fiÏÈ·, ÂÈÛË-
Ì¿ÓÛÂȘ ÁÈ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÎÙÏ.
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ηٷʤÚÂÈ Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘ ‰Â›ÁÌ·Ù·
‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ Ô˘ ÙÔÓ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó Î·È Ù· ÔÔ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹
·fi„ÂˆÓ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ (Bowman, 1999), ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈο Û¯fiÏÈ· Î·È ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜
ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ (Barkley & Cohn, 1999).
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘ÌʈӋÛÂÈ Ó· ÂÚÁ·ÛÙ› Ì ‚¿ÛË
ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È ÔÈ Ê¿ÎÂÏÔÈ ·˘ÙÔ›. ª¤Û· ·fi ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÎÚ›-
ÛÂȘ ÙˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙÔ¯¿˙ÂÙ·È ÎÚÈÙÈο ÁÈ· ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË. ™˘¯Ó¿
Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Ô˘ ·›ÚÓÂÈ, ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ Ó¤Â˜ Ú·-
ÎÙÈΤ˜, ·ÏÏ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ˆ˜ ÙfiÙ ıˆÚÔ‡Û ‰Â‰Ô̤ӷ.
¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ¤Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ô˘ Î·È ÛÙfi¯ˆÓ ·fi ·˘ıÂÓÙÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ
ÊÈÏÔÏfiÁÔ˘ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Û ™¯ÔÏÂ›Ô ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜.
39
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
«….∂¤ÏÂÍ· Ó· ‚¿Ïˆ ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·, ÁÈ·Ù› ÙË ‰Ô˘Ï¤„·Ì ¿Ú· Ôχ Î·È Ì·˜ ÎÔ‡Ú·ÛÂ.
∫·Ù·Ê¤Ú·Ì ˆÛÙfiÛÔ Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ì οÔÈÔ˘˜ ÁÂÓÈÎÔ‡˜ Î·È ˘„ËÏÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÁψÛÛÈÎÔ‡ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ-
ÛÌÔ‡.
∏ ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·ÁÒÓ·˜ ÁÈ· ̤ӷ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÌÔ˘, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘
Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ‰‡ÛÎÔÏÔ Î›ÌÂÓÔ. ¶ÚÔÛ¿ıËÛ· Ì ¯›ÏÈÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ó· ‰ÒÛˆ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÔ
ÓfiËÌ· Î·È ÔÈ ‰˘Ó·ÙÔ› Î·È ÔÈ ·‰‡Ó·ÙÔÈ Ì·ıËÙ¤˜: ¤‰ˆÛ· ¤Ó· ÂÎÏ·˚ÎÂ˘Ì¤ÓÔ Î›ÌÂÓÔ, ¤ÁÚ·„· Ì›· ·ÏÔ˘-
ÛÙÂ˘Ì¤ÓË ‰È·Û΢‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ï¿È ÛÙÔ ÚˆÙfiÙ˘Ô Î›ÌÂÓÔ Û ‰‡Ô ÛًϘ, ¤‰ˆÛ· ÙȘ Û˘ÓÒÓ˘Ì˜
ϤÍÂȘ, ηٷÛ··Û· ‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎfi Ï¿ÓÔ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ‰ÔÌ‹˜ Î·È ÙÚ›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜.
¢˘Ó·Ù¿ ÛËÌ›· Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ Ô˘ ‰›‰·Í· ‹Ù·Ó: ·) √È Ì·ıËÙ¤˜ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ‰‡ÛÎÔÏÔ
ΛÌÂÓÔ, ÒÛÙ ӷ ÌË ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È È· Ù· ‰‡ÛÎÔÏ· ΛÌÂÓ·. ‚) ŒÌ·ı·Ó οÔÈ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Ú¿ÁÌ·Ù·
Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È Ù· ÌÔ˘Û›·. Á) ∂ÍÔÈÎÂÈÒıËÎ·Ó Ì ¤Ó· ÏÔ‡ÛÈÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ. ‰) ¢Ô‡Ï„·Ó ÙË
‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ.
∆· ·‰‡Ó·Ù· ÛËÌ›· ‹Ù·Ó: ·) ∏ ‰ÔÌ‹ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ηٷÓÔËÙ‹ ·fi ÙÔ˘˜ ·‰‡Ó·ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÁÈ·Ù› ÙÔ Î›ÌÂ-
ÓÔ ‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏÔ. ‚) ¢Ô˘Ï‡ÙËÎ·Ó ÔÏÏÔ› ÛÙfi¯ÔÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¿Óˆ ÛÙÔ ›‰ÈÔ Î›ÌÂÓÔ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÎÔ˘-
Ú¿ÛÙËηÓ.
∆¤ÏÔ˜, ‰ÂÓ Í¤Úˆ ·Ó ÙfiÛË ÂÚÁ·Û›· ·fi ̤ÚÔ˘˜ ÌÔ˘ ¤È·Û ÙfiÔ ‹ ·Ó ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÌÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó·
ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó Ì ¢ÎÔÏfiÙÂÚÔ ÙÚfiÔ. √È Ì·ıËÙ¤˜ ›·Ó fiÙÈ fiÏ· ‹Ù·Ó ¯Ú‹ÛÈÌ· ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜, ÂÔ̤ӈ˜ ηٿ
οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ‰ÈηÈÒÓÔÌ·È… ™Î¤ÊÙËη Ôχ Î·È ÓÔÌ›˙ˆ fiÙÈ Î¿ÙÈ ¤Ì·ı· ·fi fiÏ· ·˘Ù¿…»
™Ùfi¯ÔÈ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ: ·) ¡· ı¤Ùˆ ÁÈ· οı Î›ÌÂÓÔ ¤Ó·Ó ÌfiÓÔ ÛÙfi¯Ô. ‚) ¡· ÂÈ̤ӈ fiÏÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜
(ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÙÔ‡) Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÛÙfi¯Ô. Á) ¡· ‰È·Ù˘ÒÓˆ ηχÙÂÚ· ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ.
‰) ¡· ‚¿˙ˆ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜…’
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì ‰‡Ô ‚·ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, ÒÛÙÂ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ
ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡, ‰È·ÚÎÔ‡˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÂͤÏÈ͢ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡: ÚÒÙÔÓ, ÙË ‚‚·ÈfiÙËÙ· fiÙÈ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÙËÚÂ›Ù·È fi¯È ÁÈ· Ó· ÎÚÈı› Î·È Ó· ·ÍÈÔÏÔÁËı› Ô
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·fi οÔÈÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ·, ·ÏÏ¿ ÁÈ· Ó· ‚ÔËıËı› Ô ›‰ÈÔ˜, ηÈ, ‰Â‡ÙÂ-
ÚÔÓ, ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Î·È Û¯¤ÛÂˆÓ ÈÛÔÙÈÌ›·˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ‹ ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
3.3. ∞¡∞¶∆À•π∞∫∏ ∂¶√¶∆∂π∞
∏ ÂÔÙ›· ·ÔÙÂÏ› Ì›· ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË Ì¤ıÔ‰Ô ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘.
∏ ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÔÙ›· ¤¯ÂÈ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÌÈ·˜ ÈÂÚ·Ú¯È΋˜ Û¯¤Û˘ fiÔ˘ Ô ÂfiÙ˘–Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ·Ú·-
ÙËÚ› ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ·ÛΛ ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ÙÔÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÂÈ. ∆Ô
Û¯‹Ì· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÔÙ›·˜ Â›Ó·È Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ¤¯ÂÈ
ηÙËÁÔÚËı› ÁÈ· ÛÙÔȯ›· ·˘ı·ÈÚÂÛ›·˜, ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ÂfiÙ˘–Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ÊÔÚ¤·˜ ÌÈ·˜ ·fiÏ˘Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜, ¯ˆÚ›˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Î·È Û·Ê‹ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·.
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ˆÛÙfiÛÔ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù˘¯ı› Û¯‹Ì·Ù· «ÂÔÙ›·˜», ηٿ Ù· ÔÔ›· Ô ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔÓ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ Ì ‰È΋ ÙÔ˘, ÂχıÂÚË ÂÈÏÔÁ‹.
ŒÙÛÈ, ηٿ ÙËÓ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÂÔÙ›· (Wallace, 1989: 95) Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋
ÂÈÌfiÚʈÛË ÌÂÙ·Ù›ıÂÙ·È ·fi ÙËÓ «Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈ‚ÔÏ‹» ÙÔ˘ ÂfiÙË ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ·fiÊ·-
40
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È Û ¤Ó·Ó ·ÎÏÔ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛˆÓ, ÚÈÓ Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·-
Ù‹ÚËÛË Ù¿Í˘, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙȘ ÂÈı˘ÌËÙ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘. ™Â
ÌÈ· ÔÚ›· ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜, ÂÓÂÚÁ¿ Î·È Û˘ÓÂȉËÙ¿, ̤ۈ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ì ÙÔÓ Û‡Ì-
‚Ô˘ÏÔ–ÂÈÌÔÚʈً, ÂÈϤÁÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ÚÔ-
¯ˆÚ¿ ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜ ÂÔÙ›·˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ·Ú·-
Ù‹ÚËÛË, ÙÔ portfolio ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚÈο ΛÌÂÓ·.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı›, Ù¤ÏÔ˜, fiÙÈ Ë ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÂÔÙ›· ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÂÍ·ÈÚÂ-
ÙÈο Î·È Ì ÔÌ¿‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ ›‰ÈÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙËÓ Â·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË.
3.4. ∂ƒ∂À¡∞ – ¢ƒ∞™∏ (ACTION RESEARCH)
∞fi ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1980 Ë ·Ó¿ÁÎË ·Ó·ÌfiÚʈÛ˘ ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô‰‹ÁËÛ Û ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ‹Ù·Ó ··Ú·›ÙË-
ÙË Ë ÌÂÙ·ÙfiÈÛË Ù˘ ¤ÌÊ·Û˘ ·fi ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÔÚÈÛÌ¿ÙˆÓ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ÛÙË
‰ÈÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÂÚ¢ÓÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ (McNiff, 1988: 137). ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÓ·Ï-
Ï·ÎÙÈ΋ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË, Ë ÔÔ›· ÚÔÛ·ı›
Ó· ˘Âڂ› ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë ıˆڛ· –Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Û «Ú·ÍÈ·Îfi» ÎÂÓfi Î·È Î˘Ú›ˆ˜
ÛÙÔÓ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ¯ÒÚÔ– ÌÔÚ› Ó· ηıÔ‰ËÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË. ∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ
Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË, ˆ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ‰ÂÓ Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ì˯·ÓÈÛÙÈο ηÈ
ıˆÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ˆ˜ ÛÙ·ıÂÚ‹ ‚¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÁÓÒÛË, ·Ó·-
ı¤ÙÂÈ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚˆÙ‡ÔÓÙ· ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
∏ ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ÙȘ Ú›˙˜ Ù˘ ÛÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡–ÂÚ¢ÓËÙ‹ ˆ˜ «Â·ÁÁÂÏÌ·-
Ù›· Ì ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤Ó˜ ÈηÓfiÙËÙ˜» (Stenhouse, 1975: 143–144), ÙÔ ÔÔ›Ô ÍÂΛÓËÛ ·fi ÙË ªÂ-
Á¿ÏË µÚÂÙ·Ó›· ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1970 Î·È Û¯ÂÙ›ÛÙËΠ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË
ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›–ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙËÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ˆ˜ ÌÈ· ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· (McNiff Î.¿., 1996: 9). √È ‰‡Ô ‰È·‰Èηۛ˜ (‰È‰·-
Ûηϛ·˜ Î·È ¤Ú¢ӷ˜) ·ÏÏËÏÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿-
Ù˘ÍË (∆Û¿ÊÔ˜ Î·È ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, 2000: 69). ∏ Û‡Ó‰ÂÛË Ì¿ÏÈÛÙ· ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ‰È‰·Ûηϛ·˜ ̤ۈ
Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜–‰Ú¿Û˘ ‚ÔËı¿ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ ηÈ
Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ÙËÓ Î·Ù¢ı‡ÓÂÈ Û ÌÈ· ÚÔÔÙÈ΋ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙȘ
·Ú¯¤˜ Î·È ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Í›Â˜ (Elliott, 1995: 10) Ô˘ ηıÔ‰ËÁÔ‡Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋, η-
ıÒ˜ Î·È ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi/ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (Carr & Kemmis, 1997: 219).
∏ ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË ÔÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ «Ë ÌÂϤÙË ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ Ë ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ˆ˜
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, Ì ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ó· ‚ÂÏÙȈı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈfi Ù˘ Ë ÔÈ-
fiÙËÙ· Ù˘ ‰Ú¿Û˘» (Somekh, 1988: 164). ÷ڷÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË, Ë ÔÔ›·
ÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜), ηÈ
·fi Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜: ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ‰ÚÒÓÙ˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÙË
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ù˘¯¤˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó ¿ÌÂ-
Û·. ∂›Û˘, Ë ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË ¤¯ÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (Henry & Kemmis, 1993:
17). ¢ÂÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘ Ú¿Í˘ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜) ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÁÈ· ¤Ú¢-
Ó· ‹ ˆ˜ ·ıËÙÈÎÔ‡˜ ‰¤ÎÙ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ, ·ÏÏ¿ ÙÔ˘˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ‰Ô˘Ï‡ԢÓ
41
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ (Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈ٤˜), ˆ˜ ˘ÔΛÌÂÓ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘-
Ó›‰ËÛË Î·È ˆ˜ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜ Î·È Ù˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ (Carr & Kemmis, 1997: 241).
µ·ÛÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜–‰Ú¿Û˘ Â›Ó·È Â›Û˘ Ë ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ıˆڛ·
Î·È ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ (∫ÔÛÌ›‰Ô˘, 1989: 32). ∏ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÔÊ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ù˘ ‰Ú¿Û˘ Â›Ó·È Î‡-
ÚÈ· ËÁ‹ ÁÓÒÛ˘. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›–ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· ·fi
·˘Ù‹Ó „¿¯ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ù· ̤۷ Ô˘ ı· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘˜ Î·È ı· ÙÔ˘˜ ‚ÔË-
ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ·ÛÎÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ¿ ÙÔ˘˜. ∏ ·Ó¿ÌÂÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ‚¤‚·È· Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ‰Â
ÛËÌ·›ÓÂÈ Î·È ÂÁηٿÏÂÈ„Ë Ù˘ ıˆڛ·˜, ·ÏÏ¿ ·Ó¿ÏË„Ë ÙÔ˘ ηı‹ÎÔÓÙÔ˜ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ‰È·ÏÂ-
ÎÙÈο ÙË ıˆڛ· Î·È ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ˆ˜ ÙÔÓ ÈÔ ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓÔ ÙÚfiÔ ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô. ∏
¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË ÂÌϤÎÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ «ıˆÚËÙÈÎÔÔ›ËÛ˘» Ù˘ Ú·-
ÎÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜. √È ıˆڛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó fiÛÔÈ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È Û ÎÚÈ-
ÙÈ΋ ÂͤٷÛË. √ ‚·ÛÈÎfi˜ ÎÚ›ÎÔ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙË ıˆڛ· Ì ÙËÓ Ú¿ÍË Â›Ó·È Ô ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÙˆÓ
Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∏ ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË Â›Ó·È ‰È·‰Èηۛ· ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋.
øı› ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Û ÎÚÈÙÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ
Û ·Ó¿Ù˘ÍË ıˆÚÈÒÓ ‰Ú¿Û˘ (Day, 2003: 91).
∞ÊÔ‡ ·Ó·Ï‡Û·Ì ٷ ‚·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜–‰Ú¿Û˘, ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·ı¤ÛÔ˘ÌÂ
¤Ó·Ó ÔÚÈÛÌfi Ù˘ Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ ÏËÚ¤ÛÙÂÚ· ÙËÓ ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙË Ê‡ÛË Ù˘: Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ·˘ÙÔ-
ÎÚÈÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Ô˘ οÓÔ˘Ó fiÛÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ (ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤ӈÓ), Ì ÛÎÔfi Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó
Î·È ÙȘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈ Ú·ÎÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó
ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ (Carr & Kemmis, 1997: 215).
µ¿ÛË Ù˘ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ ·ÔÙÂÏ› Ë ·Ú·‰Ô¯‹ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· ·ÓÙÂÂͤÏıÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Û‡ÓıÂÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘˜, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ-
¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ «ÛÂÈÚÔÂȉԇ˜ Ì¿ıËÛ˘» Ô˘ ÚԂϤÂÈ Ë ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË. ∏ ‰È·-
‰Èηۛ· ·˘Ù‹ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÛÂÈÚÔÂȉҘ Ì ¿ÏÏËÏÔ˘˜ ·ÎÏÔ˘˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ¤¯ÔÓÙ·˜ ‰È·-
ÁÓÒÛÂÈ ÛÙËÓ Ú¿ÍË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· (‰È‰·ÎÙÈο, Ì·ıËÛȷο, ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î.¿.), Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ¤Ú¢ӷ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÈ-
ı˘Ì›· ÙÔ˘˜ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ Ȥ˙Ô˘Ó ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Î›ÓËÙÚÔ ÂÌÏÔ΋˜ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰È·‰Èη-
ۛ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË. ªÔÚ› ›Û˘, ¤¯ÔÓÙ·˜ ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË Î·È Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, Ó· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó·
‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘.
¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·fi fiÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ë ¤Ú¢ӷ-‰Ú¿ÛË:
1. ŒÓ·Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙÔÓ ··Û¯ÔÏ› Ë ÌÈÎÚ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·
Î·È Ë ·‰È·ÊÔÚ›· Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿ Ù˘.
2. ªÈ· ‰·ÛοϷ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ôχ Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·, ÂÓÒ Ù· ·ÁfiÚÈ· ‰Â
Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Ì¿ıËÌ·, ·Ó Î·È ·Ô‰›‰Ô˘Ó ηϿ ÛÙ· ÁÚ·Ù¿.
3. ªÈ· ÓÂÔ‰ÈfiÚÈÛÙË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·-
ıËÙ¤˜ Ù˘, ÙË ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙȘ ı¤ÙÂÈ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙȘ Û˘Ó‰¤ÂÈ.
4. ªÈ· ÔÌ¿‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ÚÔÔÙÈΤ˜, ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù· Ù˘ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹.
42
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ŸÔÈ· ÎÈ ·Ó Â›Ó·È Ë ·ÊÂÙËÚ›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ‰ÈÂÓÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó
¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË, ÙÔ ÚÒÙÔ ÙÔ˘˜ ‚‹Ì· ı· Â›Ó·È ¤Ó·˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÛÙËÓ ÈÛ¯‡Ô˘Û·
ηٿÛÙ·ÛË. ∞fi ÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi ı· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË ‰Ú¿ÛË, ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ηÙfiÈÓ
ÛÙÔÓ ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ·fi ÂΛ Û ¤Ó·Ó ·Ó·ıˆÚË̤ÓÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, Ô ÔÔ›Ô˜ Î·È ¿ÏÈ ı· ‰ÔÎÈÌ·-
ÛÙ› ÛÙËÓ Ú¿ÍË, ı· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıËı› Î·È ı· ‰ÒÛÂÈ Ó¤· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ı· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ÙË ‚¿-
ÛË ÁÈ· ¤Ó·Ó Ó¤Ô ÛÙÔ¯·ÛÌfi. ™¯ËÌ·ÙÈο Ë ‰È·‰Èηۛ· ÌÔÚ› Ó· ·Ô‰Ôı› ˆ˜ ÂÍ‹˜ (Kemmis &
McTaggart, 1988: 11–15):
∂Âȉ‹ ˆÛÙfiÛÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜–‰Ú¿Û˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ÎÈ ¿ÏÏ· ı¤Ì·Ù· ÁÈ·
‰ÈÂÚ‡ÓËÛË, ¤¯ÂÈ ÚÔÙ·ı› Î·È Ë «·Ú·ÁˆÁÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË», Ë ÔÔ›· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ
ÂÚ¢ÓËÙ‹ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ¤Ó· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· (McNiff, 1988:
42–46). ŒÙÛÈ, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜–ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ·ÚÎÂÙ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯¿ÓÂÈ
ÙË ı¤·ÛË ÙÔ˘ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡. ªÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿ ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË
¤ÎÙ·ÛË, ηıÒ˜ ÂϤÁ¯ÂÈ fiϘ ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÙÔ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó.
ŸÔÈÔ fï˜ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÎÈ ·Ó ÚÔÙ›ÓÂÙ·È, Ë ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ ÌÈ· ·¤Ó·Ë ‰È·‰È-
ηۛ· Ô˘ Ù›ÓÂÈ ÚÔ˜ ÙË Û˘Ó¯‹ ‚ÂÏÙ›ˆÛË Î·È ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·Ô‰›‰ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Ì ÌÈ· ÛÂÈ-
Ú¿ ¿ÏÏËÏˆÓ Ê¿ÛˆÓ. ∫¿ı ʿÛË ·ÔÙÂÏ› Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ ÚÔËÁÔ˘-
̤Ó˘, ̤ۈ Ù˘ ·ӷÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ
ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ οı ÊÔÚ¿ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È.
43
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜–‰Ú¿Û˘ Â›Ó·È Ë ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ Ô˘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ› ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›–ÂÚ¢ÓËÙ¤˜
¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙfiÛÔ ·ÓÔȯ٤˜ Î·È ÂχıÂÚ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ (fiˆ˜ ËÌÂÚÔÏfi-
ÁÈÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ Ì·ıËÙÒÓ, ʈÙÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ, ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ Î·È Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔ‹ÛÂȘ ‰È‰·ÎÙÈ-
ÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ, ·ÓÔȯً Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ·˜ ‹ ¢ڇÙÂÚ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î.¿.) fiÛÔ Î·È ÈÔ ·˘ÛÙËÚ¤˜ Î·È ÔÛÔÙÈΤ˜ (fiˆ˜ ÂÚˆ-
ÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ì ÎÏÂÈÛÙ¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÎÏ›‰Â˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘, ‰ÔÌË̤ÓË Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË Î.¿.). ŒÙÛÈ,
·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ οı ÊÔÚ¿ ÚÔ·ÙÔ˘Ó, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘ÏϤÁÔ˘Ó
¿ÏÏÔÙ ÔÈÔÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Î·È ¿ÏÏÔÙ ÌÂÙÚ‹ÛÈÌ· ÛÙÔȯ›·, ÂÓÒ Û ¿ÏϘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· ÙÔÏÌ‹ÛÔ˘Ó Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜ ÔÈÔÙÈÎÒÓ Î·È ÔÛÔÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ. ∆ËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰Â-
‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ «ÙÚÈÁˆÓÈÛÌÔ‡», Ù˘ ÙÚÈÏ‹˜ ‰ËÏ·‰‹ ‰È·ÛÙ·‡-
ÚˆÛ˘ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ›Ù Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÚÈÒÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ (.¯.
·Ú·Ù‹ÚËÛË, Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË Î·È Ì·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜) ›Ù Ì ÙËÓ ¿ÓÙÏËÛË ÙˆÓ ‰Â‰Ô-
Ì¤ÓˆÓ ·fi ÙÚÂȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ (.¯. ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜).
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ‰Â‰Ô̤ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÏÏÂÁÔ‡Ó:
·) ∞fi Ì·ıËÙ¤˜ ̤ۈ:
¶·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. ∂‰Ò ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ
ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡, ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ ·È‰ÈÒÓ ‹ Î·È ÌÈ·˜ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù¿Í˘ Û ¤Ó· ‰Â‰Ô̤ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿-
ÛÙËÌ·. ∆Ș ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ÙȘ ÁÚ¿ÊÂÈ Û ¤Ó· ÙÂÙÚ¿‰ÈÔ ‹ Ó· ÙȘ „Èı˘Ú›˙ÂÈ Û ¤Ó· ηÛÂÙfi-
ʈÓÔ ¤Ó·˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ‹ Ó· ÙȘ ÁÚ¿„ÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿
ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ‹ Û ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈΤ˜ ηٷÁڷʤ˜ Ù˘ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜27.
(2) ∞Ó·ÊÔÚÒÓ ÂÌÂÈÚ›·˜. √È ‰‡Ô ΢ÚÈfiÙÂÚ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ·Ó·ÊÔÚÒÓ ÂÌÂÈÚ›·˜
›ӷÈ:
(·) Ë ˘Ô‚ÔÏ‹ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· (ÌÂ Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ‹ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ) ηÈ
(‚) Ë Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ë ÔÔ›· ÌÂÏÂٿٷÈ.
(3) ∂ÍÂÙ¿ÛÂˆÓ – ¢È·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ. √È ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ›‰ÔÛ˘ ÛÂ
Ì·ı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ηıÒ˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ¿ÏÏˆÓ È‰ÈÔًوÓ, fiˆ˜
Â›Ó·È Ë Â˘Ê˘˝·, Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·, Ë ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Û· ÛΤ„Ë Î·È Ë ÌÓ‹ÌË. ∂›Û˘, Â›Ó·È ‰˘-
Ó·ÙfiÓ Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó Î·È ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÁÓÒÛÂˆÓ – ÔÈ Ôԛ˜ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È ad hoc ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ
Ô˘ ÂÈÓÔ› ¤Ó·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÛÂÈÚ¿ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ.
(4) ŒÎÊÚ·Û˘ ÁÓÒÌ˘. √È ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·Ú¿Û¯Ô˘Ó ‰Â‰Ô̤ӷ, ·Ó
ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ì ӷ ÙȘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ì ̤ۈ Û˘Ó¤ÓÙ¢Í˘ ‹ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›Ô˘.
(5) ™¯ÔÏÈÎÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÒÓ. ∂‰Ò ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·ıÂÙ› Ô˘ ÂÈÓÔÂ›Ù·È ‹ ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È Ì¤-
Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·fi Ù· ·È‰È¿, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù· ÙÂÙÚ¿‰È· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘˜, Ù· ÁÚ·Ù¿
ÙÔ˘˜ Î·È Î¿ı ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
‚) ∞fi ÁÔÓ›˜ ̤ۈ:
27 ∂›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Î·ÛÂÙfiʈӷ ÁÈ· ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ηٷÁڷʤ˜ ·˘ÙÒÓ Ô˘ ÂϤ¯ıËÛ·Ó. √È ÛËÌÂÈÒ-
ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Â›Ù ·fi ÌÈ· ·˘ÙfiÌ·ÙË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, ÂÎÊÚ·Ṳ̂ÓË Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¿ÌÂÛË ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘
·Ú·ÙËÚËÙ‹, ›Ù ·fi ÌÈ· ‰ÔÌË̤ÓË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, Ì ‚¿ÛË ÚÔηıÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. ªÔÚ›, Ù¤ÏÔ˜, ηٿ ÙËÓ
ηٷÁÚ·Ê‹ Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ·ÏÒ˜ Û ¤Ó·Ó ηٿÏÔÁÔ ÙȘ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ Û˘Ó¤‚ËÛ·Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
44
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
(6) ∞Ó·ÊÔÚÒÓ ÂÌÂÈÚ›·˜. Ÿˆ˜ Î·È Ì ٷ ·È‰È¿, Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ·˘Ù¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÏÏÂÁÔ‡Ó
Ì ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ, Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ‹ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ.
(7) ŒÎÊÚ·Û˘ ÁÓÒÌ˘. √È ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· Û˘ÏÏÂÁÔ‡Ó ÌÂ Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ‹
Ì ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ.
Á) ∞fi ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ˜ ̤ۈ:
(8) ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜.
(9) ∞Ó·ÊÔÚÒÓ ÂÌÂÈÚ›·˜.
(10) ŒÎÊÚ·Û˘ ÁÓÒÌ˘.
(11) ªÂϤÙ˘ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ÙˆÓ ·Ú¯Â›ˆÓ. ∂‰Ò ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Ù· Û¯ÔÏÈο ‚ÔËı‹-
Ì·Ù·, Ë ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Ô˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È ÔÈ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ˜, ηıÒ˜ Î·È Ù· ·Ú-
¯Â›· ÙÔ˘˜, Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
ηٷÛ΢¿ÛÂÈ ‹ Û˘ÏϤÍÂÈ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜.
‰) ∞fi ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ì·˜ ̤ۈ:
(12) ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ (Ì ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈΤ˜ ηٷÁڷʤ˜).
(13) ∞Ó·ÊÔÚÒÓ ÂÌÂÈÚ›·˜. ∆Ô ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜
‰Â‰Ô̤ӈÓ.
(14) ŒÎÊÚ·Û˘ ÁÓÒÌ˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ηٷÁڷʤ˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ,
fiÙ·Ó Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· Î·È ·ÔηχÙÔ˘Ó ÌÈ· Èı·Ó‹
ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ ÁÓÒÌ˘ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÌËÓ¢Ù› ·˘ÙÔ–ÛÙÔ¯·ÛÙÈο.
(15) µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ·Ú¯Â›ˆÓ. ªÂÏÂÙ¿Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔÛ·ıԇ̠ӷ ÂÚÌËÓ‡-
ÛÔ˘Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ οı ÊÔÚ¿ ÂÈÏÔÁ¤˜ Ì·˜.
™’ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó οÔÈÔ˘˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜, ‰È-
¢ÎÔÏ˘ÓÙ¤˜ (facilitators), ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜. √È Â͈ÙÂÚÈÎÔ› ·˘ÙÔ› Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ (ÂÈÌÔÚʈ٤˜)
ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ (projects) ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂΛÓÔÈ ı¤-
ÙÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ÚˆÙ‡ÔÓÙ· Î·È ÂÓÂÚÁËÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ› ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜ (Whitehead, 1986: 142–143). ŒÚÁÔ ÙˆÓ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙÒÓ Â›Ó·È Ó· ‰Ò-
ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ Ó· ‰ÈÂ-
Ú¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜. ŒÚÁÔ ÙÔ˘˜ ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È Ó·
‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜–ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘
‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ‹ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜, ·Ó ÙÔ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó. ÿÛˆ˜ ¿ÏÈ ¯ÚÂÈ-
·ÛÙ› Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÔÈ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ¤˜ Û˘ÌÌÂÙÚÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, Û˘Ì‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÂÓfi˜ ÎÔÈÓÔ‡ ÎÒ‰Èη ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙ· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ô˘ ÂÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜
Û ÌÈ· ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ·˘ÙÔ–ÎÚÈÙÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. ∫‡ÚÈ· Âȉ›ˆÍ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ó· ηÙ¢ı‡ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È-
‰¿ÛÎÔÓÙ˜, ÒÛÙ ӷ ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Î·È ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘˜. ∂›Û˘,
ÔÈ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ¤˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ‰Ú¿Û˘ Î·È ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡, ‚ÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡˜ Û ı¤Ì·Ù· ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ (Grundy & Kemmis, 1988: 328–329).
µ·ÛÈÎfi ›Û˘ ÚfiÏÔ Û ÌÈ· ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË ÌÔÚ› Ó· ·›ÍÂÈ –ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹– Î·È Ô
ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜, ¤Ó·˜ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ΋ ÊÈ-
Ï›· ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜. §ÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ¤ÌÈÛÙÔ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ‹ ̤ÓÙÔÚ·˜ Î·È Û˘˙ËÙ¿ ÌÂ
45
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ¤Ú¢ӷ, Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù·, Ì ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈ-
ÎÔ‡ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË. ∂Âȉ‹ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ¤Ó·˜ ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ï¿ ÙÔ ÁÂÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘
¤Ú¢ӷ˜, ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘. ªÔÚ›
Ó· ÂÈÏÂÁ› ÂÂȉ‹ Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ıÂÛÌfi ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ Â›Ù¢-
ÍË Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜. ŒÚÁÔ ÙÔ˘ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘ Â›Ó·È Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÌÈ· ÎÚÈÙÈ΋
ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ ÙÔ˘, ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó ¤ÙÛÈ ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÔÈ ıˆڛ˜
ÛÙȘ Ôԛ˜ ‚·Û›˙ÂÙ·È Ë ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙ‹. √ ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·
·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÂȉ‹ ˆ˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÁÓÒÛË ÙÔ˘
ÁÂÓÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÏËı‡ÛÂÈ ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜.
ª¤Ûˆ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÔÚÁ·Óˆı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ¤Ú¢-
Ó·˜–‰Ú¿Û˘, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ÂÈÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ ‰È·Ú-
ÎÔ‡˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘. µÔËıÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙȘ ÚÔ-
ÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ (fiÛÔÓ ·ÊÔ-
Ú¿ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ, ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘, ÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ, ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ ÙÔ˘˜) Î·È Ó· ·ÓÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ
ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ıˆڛ˜ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· (Kennedy, 1996: 21, Whitehead, 1989: 41–52).
µ·ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÌÈ·˜ ÂÈ-
ÌfiÚʈÛ˘ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ›ӷÈ:
● ÔÈ ÈÛfiÙÈ̘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ (ȉȷÈÙ¤Úˆ˜ ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ–ÂÚ¢-
ÓËÙÒÓ Î·È ÂÈÌÔÚʈً–ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘)
● Ë ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹˜ ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ÛÙÔ¯·ÛÌfi ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ–ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, Ë ÔÔ›·
ÈÛÔ‰˘Ó·Ì› Ì ÌÂٷΛÓËÛË ·fi ÙË ÌÔÓԉȿÛÙ·ÙË ÁÚ·ÌÌÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜
Û ÌÈ· ΢ÎÏÈ΋–ÛÂÈÚÔÂȉ‹
● Ë Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ·ÏÏ·Á‹ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÛÙËÓ ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈ΋–ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË.
3.5. ∞¡√π∫∆∏ ∂∫¶∞π¢∂À™∏
∂›Ó·È ÌÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ô ÛÔ˘‰·ÛÙ‹˜ –ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ¤Ú¢ӷ˜-‰Ú¿Û˘: √Ì¿‰· ÊÈÏÔÏfiÁˆÓ ηıËÁËÙÒÓ Ù˘ °ã °˘ÌÓ·Û›Ô˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜,
ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990, ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¤ÓÙÔÓ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· Ù˘ ¡Â-
ÔÂÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜ (·Û·Ê‹˜ ÛÙÔ¯ÔıÂÛ›·, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ¯ˆÚ›˜ Û·Ê‹ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi, ·Ó·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈΤ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, ·‰È·ÊÔÚ›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ). ∞ÔÊ·Û›˙ÂÈ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ Â͈ÙÂÚÈ-
ÎÔ‡ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, Ó· ‰ÈÂÓÂÚÁ‹ÛÂÈ ¤Ú¢ӷ-‰Ú¿ÛË Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
ÙÔ˜ (∞.¶.) Î·È ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘. √È Î·ıËÁËÙ¤˜ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋˜
ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ú·Ì¤ÙÚˆÓ Ô˘ ÙË Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó. √ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹˜ ÙÔ‡˜ ÙÚÔÊÔ‰Ô-
Ù› Ì ÁÓÒÛË Á‡Úˆ ·fi ÙȘ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ Ô˘ ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ∞.¶. Î·È ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ-
¯ÂÈÚ›‰ÈÔ, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ Û˘Ó¿ÁÔÓÙ·È ÔÈ ·Ú·‰Ô¯¤˜ ·˘Ù¤˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›-
ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ̤۷ ·fi ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ‰È¿ÏÔÁÔ ¿Óˆ ÛÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙȘ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜,
‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó·Ó ÚÒÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ‰Ú¿Û˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ›‰ÈÔÈ ˘ÏÔÔÈÔ‡Ó ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ
˘ÏÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi ÔÏϤ˜ ËÁ¤˜ Î·È Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ (ÎÈ
Â‰Ò Ë ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹ ‹Ù·Ó η›ÚÈ·˜ ÛËÌ·Û›·˜). ∆· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ Û˘ÓÂϤÁËÛ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜-ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔÓ ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÛÙÔ-
¯·ÛÌfi Î·È Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÂÚÁ·Û›·˜.
46
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÂÚ›ÙˆÛË Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜– ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ Âη›‰Â˘Û‹˜ ÙÔ˘ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ
ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ, ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È ‰˘-
Ó·ÙfiÙËÙ˜, ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡˜28. ∆Ș ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔ-
Ú¤˜ ·˘Ùfi ÙÔ Â›‰Ô˜ Âη›‰Â˘Û˘ Ù¤ÌÓÂÙ·È, Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘, Ì ÙËÓ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ ÂÎ-
·›‰Â˘ÛË. ™˘Ì‚·›ÓÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÛÙÔȯ›· ·ÓÔÈÎÙ‹˜ Âη›‰Â˘Û˘ Î·È ÛÂ Û˘Ì‚·ÙÈο
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ȉڇ̷ٷ, fiÙ·Ó ·Ê‹ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜ ÌÂÁ¿ÏÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜
ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÙÔÓ Ú˘ıÌfi ÊÔ›ÙËÛ˘ ‹ fiÙ·Ó Ë ÂÁÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·
ÛÔ˘‰ÒÓ Á›ÓÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ ·˘ÛÙËÚÔ‡˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ (∫fiÎÎÔ˜, 2001: 5).
3.5.1. ∂Í ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË (distance learning)
∏ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ·ÓÔÈÎÙ‹˜ Âη›‰Â˘Û˘, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ
ˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙËÓ ‡·ÚÍË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋˜ ·fiÛÙ·Û˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ
ÂÎ·È‰Â˘Ù‹–Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ Î·È ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔ.
∆· ÚÒÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘ (∂.∞.∂.) ›¯·Ó ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ
‰È’ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·˜. ∫·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÛËÌÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ∂.∞.∂. ıˆÚÂ›Ù·È Ë ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘
Open University, ÛÙ· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1970, ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›·. ∆Ș ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜
·Ú·ÙËÚ›ٷÈ, ‰ÈÂıÓÒ˜, ÌÈ· ·˘Í·ÓfiÌÂÓË Ù¿ÛË ÁÈ· ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ∂.∞.∂., Ë ÔÔ›· ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È
΢ڛˆ˜ ·fi Ù· ·ÓÔÈÎÙ¿ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi Ù· «Û˘Ì‚·ÙÈο», Ô˘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó Ù· ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜. ∂›Û˘, ·ÚÎÂ-
ÙÔ› ÊÔÚ›˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏÏÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ› ÊÔÚ›˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ú¯›ÛÂÈ
Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Ì¤ıÔ‰Ô29.
™Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘–ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› –fiˆ˜ ηÈ
fiÏÔÈ ÔÈ ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜– ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ˘ÏÈÎfi ‰È¿ÊÔÚˆÓ ËÁÒÓ Ì¿ıËÛ˘, ·fi ‰È‰·ÎÙÈο ÂÁ-
¯ÂÈÚ›‰È·, ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi Ô‰ËÁfi ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ·Î¤Ù· ·ÓÔÈÎÙ‹˜ Âη›‰Â˘Û˘ Û ¤ÓÙ˘Ë Î·È ËÏÂÎÙÚÔ-
ÓÈ΋ ÌÔÚÊ‹ (CD, DVD, video, ÔÏ˘Ì¤Û·). ∆Ô ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ·Ú¤¯ÂÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÓ·‡ÛÌ·Ù· ÁÈ·
ÎÚÈÙÈ΋ ÛΤ„Ë Î·È ÂÌ‚¿ı˘ÓÛË, ‰›ÓÂÈ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ÌÂϤÙË, ÚÔÙ›ÓÂÈ ·Ú¿ÏÏË-
Ï· ΛÌÂÓ· Î·È ·Û΋ÛÂȘ ÁÈ· ÂȉÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜ ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÌÈ· ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË Î·È ·ÊÔÌÔ›ˆÛË Ù˘ ‡Ï˘ ηÈ, Ù¤ÏÔ˜, ÚÔÛʤÚÂÈ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË.
™ÙËÓ ∂.∞.∂. Ë Ì¿ıËÛË Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ ̤ۈ Ù˘ η’ ȉ›·Ó ÌÂϤÙ˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ˆı› ÙÔ˘˜
ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜ ÛÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë Ù˘ ·ÚÈ·˜ ¢ı‡Ó˘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘˜ ‰È·‰ÚÔÌ‹.
√È ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ‰È-
‰¿ÛÎÔÓÙ· ‹ ÙÔÓ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ (·Ó ÚԂϤÂÙ·È), Ô ÔÔ›Ô˜, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ Û˘¯Ó‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì·˙›
ÙÔ˘˜, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÚfiÔ‰Ô, ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·-
Ú¤¯ÂÈ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË, Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜ Î·È ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË.
∏ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÔÌ¤ÓˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ì e–mail, fax ‹ Ì ÙÔ Ù·-
¯˘‰ÚÔÌ›Ô. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ ÚԂϤÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘Ù¤˜–Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘˜ Î·È ‰È¿ ˙ÒÛ˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÒÓ Û˘ -
Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ .
28 ∏ ¤ÓÓÔÈ· «·ÓÔÈÎÙ‹» ·Ú·¤ÌÂÈ Î·È Û ÂχıÂÚË ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ.
29 ∆Ô ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∂η›‰Â˘Û˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÒÓ ™˘Ó¯È˙fiÌÂÓ˘ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∫·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ∞·Û¯fiÏË-
Û˘ Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ∂.∫.∂.¶.π.™.) ‚·Û›ÛÙËΠÛÙËÓ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË.
47
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
∆· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì¤Ûˆ ÂÓfi˜ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ Î·È ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÛÂ
·ÚıÚˆÙfi (modular) –Û˘Ó‹ıˆ˜– Û‡ÛÙËÌ·, Ì ‚·ÛÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ ÂÓfiÙËÙ·.
¶ÔÏÏÔ› ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÙËÓ ∂.∞.∂. ÁÈ· ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÏfiÁÔ˘˜, ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂ-
ÚÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ›ӷÈ:
· ∏ ¢ÂÏÈÍ›· ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ÙfiÔ, ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Âη›‰Â˘Û˘.
‚. ∏ ÌÈÎÚ‹ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË, ηıÒ˜ ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈο, ·ÊÔ‡ Ô ÛÔ˘-
‰·ÛÙ‹˜/ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËı› ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘.
Á. ∏ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÛÔ˘‰¿˙ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÁÈ· Ì·ÎÚfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ¯ˆÚ›˜ Ó· ··ÈÙÂ›Ù·È ¿‰ÂÈ·
·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Î·È ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÌ·ÎÚ˘Óı› ·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘.
‰. ∏ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚÔÂÈÏÔÁ‹˜ ÌÂٷ͇ ‰È·ı¤ÛÈÌˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ.
Â. √ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ‰ÂÎÙÔ› Î·È Ë Â‡ÎÔÏË, Û¯ÂÙÈο, ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙ·
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
µÂ‚·›ˆ˜, ·ÚÎÂÙÔ› ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ù˘ Ì¿ıË-
Û˘ Ô˘ ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ Ë ÚfiÛˆÔ Ì ÚfiÛˆÔ Âη›‰Â˘ÛË –̤۷ Î·È ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰˘Ó·-
ÌÈ΋˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜– ˘ÂÚÙÂÚ› ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·fi ·fiÛÙ·ÛË. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù· Ë ÂÍ ·ÔÛÙ¿-
Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË ÎÂÚ‰›˙ÂÈ Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÛÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÛÔ˘‰¤˜.
3.5.2. e–Learning (Âη›‰Â˘ÛË ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓË ·fi ∏/À)
ŸÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· –ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÍ
·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘/ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ– Ù· ÔÔ›· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙË Ú·Á‰·›·
ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ Ù˘ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Î·È Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ (∆.¶.∂.).
∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÂÚÈ‚·ÏÏfiÓÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ Ì¿-
ıËÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ηχ„ÂÈ ÙȘ ·˘Í·ÓfiÌÂÓ˜ ·Ó¿-
ÁΘ ÌÈ·˜ Ì·˙È΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ·ÊÔ‡, ̤ۈ ÙˆÓ
ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋/ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ·Ô‰ÂÛ̇ÂÙ·È ·fi ¯ÈÏÈÔÌÂ-
ÙÚÈΤ˜ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ. √È ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂÓÔÈ ·fi ·Ô-
Ì·ÎÚ˘Ṳ̂Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Úfi-
Û‚·Û˘ Û ÁÓˆÛÙÈο ‰›· ·ÚfiÛÈÙ·, ̤¯ÚÈ Úfi-
ÙÈÓÔ˜, ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜. ¶·ÚfiÌÔÈ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ηχ-
ÙÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÔÌÔÁÂ-
ÓÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÁ¿-
˙ÔÓÙ·È Û ÂÏÏËÓÈο Û¯ÔÏ›· ¯ˆÚÒÓ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈ-
ÎÔ‡ (Ú‚Ï. ¢·Ì·Ó¿Î˘ Î·È ∞Ó·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ë˜, 2005:
378–379).
∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È ÔÈ ÚԉȷÁÚ·-
ʤ˜ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ e–Learning ÚÔÛ‰ÈÔÚ›-
˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜–ÛÙfi¯Ô˘ ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È
Î·È ‚‚·›ˆ˜ ·fi ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ˙‹ÙËÛË. √ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ù›ıÂÙ·È Û ÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈÎÔ‡˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜.
48
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™‡Á¯ÚÔÓ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ e–Learning Âη›‰Â˘Û˘ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÂÈÌÔÚʈً ηÈ
ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ Ë ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÁÓÒÛˆÓ,
ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ÛΤ„ÂˆÓ Î·È ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Á›ÓÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ ÛÙÂÓfi ¯ÚÔÓÈÎfi ÂÚÈÔÚÈÛÌfi.
™˘¯Ó¿ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ (blended instructional model) ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Î·È ·Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘.
ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ì¿ıËÛ˘–ÙËωȿÛ΄˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘
¿ÌÂÛ˘ ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈ΋˜ ·ʋ˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً Ì ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ∫·Ù¿ ÙË Û‡Á-
¯ÚÔÓË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˘Ô‰Ô̤˜ voice/video–conferencing. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ·
ÂÈÎÔÓÈ΋ Ù¿ÍË ¯ˆÚ›˜ ÁˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜.
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÙËωȿÛ΄˘ ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó Ì·-
ı‹Ì·Ù· Î·È ‰È·Ï¤ÍÂȘ ¤¯ÔÓÙ·˜ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚˆÙ‹ÛˆÓ, ·ÚÂÌ‚¿ÛˆÓ, ‰È·ÏfiÁÔ˘. ∂ÈϤ-
ÔÓ, Â›Ó·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ, ·Ó οÔÈÔ˜ ÙÔ ÂÈı˘Ì›, Ó· ¤¯ÂÈ ÙË
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÙÔ Í·Ó·ÎÔ‡ÛÂÈ.
ªÈ· Û‡Á¯ÚÔÓË Û˘Ó‰ڛ· ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜/·ÏÏËÏ›‰Ú·-
Û˘ Ì ·Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÙÚfiÔ. √È ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ, ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó, ¤¯Ô˘Ó
ÚfiÛ‚·ÛË Û ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi (Ô˘ Â›Ó·È ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÏÏËÏÂÈ-
‰Ú·ÛÙÈÎfi), fiˆ˜ Û ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ ·Ó¿ÚÙËÛ˘ ۯ‰›ˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ ‹ ηÈÓÔÙfiÌˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ, ÛÙËÓ
ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· (e–mail), Û ÔÌ¿‰Â˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ (chat–rooms, fora Î.¿.).
π‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ Î·È Ë Ì¤Ûˆ ÙËωȷÛΤ„ˆӖ ÙËωȉ·ÛηÏÈÒÓ ÂÈÎÔÈ-
ÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ Ù˘ ›‰È·˜ ¯ÒÚ·˜ ‹ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ¯ˆÚÒÓ. ∆· Û¯ÔÏ›· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó
·Ó¿ ˙‡ÁË Û ÚÔηıÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó,
·ÏÏ¿ Î·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Û¯ÔÏ›Ô.
∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ˘‚ÚȉÈÎÔ‡ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ –ÂÓfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ Û˘Ó‰˘·-
ÛÌÔ‡ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ Î·È Û˘Ì‚·ÙÈÎÒÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆӖ ÂÎÙfi˜
ÙÔ˘ fiÙÈ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·Ó¿ÌÂÛ· Û ̷ıËÙ¤˜ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ¯ˆÚÒÓ, ÂÈÙÚ¤ÂÈ Î·È ÛÙÔ˘˜
ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›-
ÛÂȘ, Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó ·fi„ÂȘ, Ó· Û˘Ó‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ó¤Â˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È ¤ÙÛÈ Ó·
·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο.
∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘ (·ÍÈÔÔ›ËÛË Ï·ÙÊfiÚÌ·˜ e–class) ‰›ÓÂÈ ÙË
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ·ÏÏ¿ Î·È Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÔÏ˘Ì¤ÛˆÓ (Ú‚Ï. ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· √π∫∞¢∂).
∏ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ∆.¶.∂. ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Ú¿Í˘ (communities of practice)
ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘ ‹ ·˘ÙÔÂÈÌfiÚʈۋ˜
ÙÔ˘˜ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ·˘Í¿ÓÂÈ ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ∆.¶.∂., ÌÂ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıÔ Èı·Ófi ·ÔÙ¤-
ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ‰È‰·Ûηϛ·˜–Ì¿ıËÛ˘.
∏ e–Learning Âη›‰Â˘ÛË ‰ÂÓ ÌÔÚ› ‚‚·›ˆ˜ Ó· ˘ÔηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÙȘ «‰È¿ ˙ÒÛ˘» ÂÈÌÔÚʈ-
ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù·, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, Ê·›-
ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÙˆÓ «ÚfiÛˆÔ Ì ÚfiÛˆÔ» ÂÈÌÔÚʈÙÈ-
ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ù˘ ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓ˘ ·fi ∏/À (Ú‚Ï. ¶··‰¿Î˘
Î·È ºÚ·ÁÎÔ‡Ï˘, 2005: 278).
49
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
0
4 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ηÈ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ
ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
√ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÚÔÊ·ÓÒ˜ Û ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· Ì ÙȘ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜, ÙȘ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ù· ÔÚÁ·ÓˆÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ (¯ÚfiÓÔ˜, Ùfi-
Ô˜, ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜).
∆Ô Â›‰Ô˜ Ù˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘, Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›·, Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ Î·È Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜30, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó, ÂÓ
ÔÏÏÔ›˜, ÙÔÓ ÙÚfiÔ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Ê¿ÛÂȘ Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘, Ù˘ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
™ÙÔ ·ã ̤ÚÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ (4.1) ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈ-
ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÂÓÒ ÛÙÔ ‚ã ̤ÚÔ˜ (4.2) ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹ ÙÔ˘˜.
4.1. ™Ã∂¢π∞™ª√™ ∂¶πª√ƒºø∆π∫ø¡ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆ø¡
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ (ÈÂÚ·Ú¯È΋˜ ‰È¿ÚıÚˆÛ˘) Ô Û¯Â-
‰È·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Á›ÓÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ÙÔÓ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÊÔÚ¤·, ¯ˆÚ›˜ ÙË
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ (Ú‚Ï. ÷Ù˙Ë·Ó·ÁÈÒÙÔ˘, 2001: 43).
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ·ÔÎÂÓÙÚˆÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÂÚÈÊÂÚÂȷο ΤÓÙÚ· ·Ó·Ï·Ì‚¿-
ÓÔ˘Ó, ÌÂÙ¿ ·fi ·Ó¿ıÂÛË Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘, ÙÔÓ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔًوÓ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÌÈ·˜ ÌÂÚÈ΋˜ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜, Ë ÔÔ›· ÂÈ-
ÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û ÙÔÈÎfi Â›Â‰Ô Î·È Ó· Á›ÓÂÈ –Ì Èı·Ó‹
Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚÔ̤ӈӖ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. ∆ËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÁÈ· ÌÈ·
·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ‰È·‰Èηۛ· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿-
ÙˆÓ ÌÔÚ› Ó· ÙËÓ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Î·È Ô Û¯ÔÏÈÎfi˜ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ‹ ¿ÏÏÔ Û٤ϯԘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ·˘ÙÂÓÂÚÁÔ‡, ·˘ÙÔÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ΛÓËÛ˘ (ΛÓËÛ˘ «·fi οو ÚÔ˜ Ù· ¿-
Óˆ») Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜, Û˘ÌÚ¿ÍÂȘ Û¯ÔÏ›ˆÓ, ÔÌ¿‰Â˜ ‹ ‰›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ Û¯Ô-
Ï›ˆÓ, ·˘ÙÔ‰ÈÔÈÎÔ‡ÌÂÓÔÈ –ÂÚÈÊÂÚÂȷο ‹ ÙÔÈο– ÊÔÚ›˜, ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Î·È Û˘Ó‰ÈηÏÈÛÙÈ-
Τ˜ ÂÓÒÛÂȘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ,
·ÔÊ·Û›˙ÔÓÙ·˜ Û˘ÏÏÔÁÈο ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ-·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÒÓ ‹ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ.
ÀÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈÎÔ‡-ÛÙÔ¯ÔÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ÚÔηıÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ÛÙfi-
¯ÔÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ÂÓÒ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·Ô-
ÙÂϤÛÌ·Ù· ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Û ÚÔÛ‰ÔÎÒÌÂÓ˜ –·Ú·ÙËÚ‹ÛÈ̘ Î·È ÌÂÙÚ‹ÛÈ̘– Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜.
∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ‰›ÓÂÙ·È ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ·Ó·Ù˘-
Íȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ̤ۈ Ù˘ ÂÌÂÈÚ›·˜ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ Î·È Ù˘ ‚·ı‡ÙÂÚ˘ ηٷÓfiËÛ˘.
™ÙËÓ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ 4.1.1 ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÛÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ Î·È ı· ·Ó·‰Â›ÍÔ˘Ì ÙȘ ΢ÚÈfi-
ÙÂÚ˜ ·Ú¯¤˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ï·Ì-
‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ·Ú¯¤˜ Î·È ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËϛΈÓ. ™ËÌÂÈ-
ÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ·fi ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÙȘ Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Î·È ÛÙ·
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ ‰È·‰ÈηÛÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘. ∞ÎÔÏÔ‡ıˆ˜, ÛÙËÓ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ 4.1.2, ı· ·Ó·ÊÂÚ-
ıԇ̠ÛÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÛÙËÓ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ 4.1.3, ÛÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ
ηϋ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
30 ∂‡ÎÔÏ· Á›ÓÂÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙfi, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÙÈ Ë ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ¤Ú¢ӷ˜-‰Ú¿-
Û˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ·˘Ù‹Ó ÂÓfi˜ ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈÎÔ‡ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
51
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
4.1.1. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈ-
ÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘
™ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ (Ú‚Ï. ÷ۿ˘, 2000: 13-59) ÛÎfiÈÌÔ
ı· ‹Ù·Ó Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Ù· ÂÍ‹˜:
1. AÓ›¯Ó¢ÛË Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÌÂϤÙË Ù˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘.
2. ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÛÎÔÔ‡ Î·È Û·Ê‹˜ ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
3. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙÔ˘ Ù›ÙÏÔ˘, Ù˘ ¯ÚÔÓÈ΋˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ÙÔ˘ ÚÔ-
‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ.
4. ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ.
5. ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ – ‰ÔÌ‹˜:
● ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÔًوÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ,
● ÂÈÏÔÁ‹ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
6. ¶Úfi‚ÏÂ„Ë ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋˜ ˘Ô‰ÔÌ‹˜: ¯ÒÚÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·.
7. ¶ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ ÎfiÛÙÔ˘˜.
8. ¶Úfi‚ÏÂ„Ë ÁÈ· ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
9. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Î·È ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
10. ™‡ÓÙ·ÍË ¯ÚÔÓԉȷÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘, ·Ó¿Ù˘Í˘, ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ
‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ.
4.1.1.1. ∞Ó›¯Ó¢ÛË Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ
∂›Ó·È ÁÂÓÈο ·Ú·‰ÂÎÙfi fiÙÈ Ë ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÚԉȷÁÚ·ÊÒÓ ÙÔ˘ Ì ÙȘ
‰È·ÈÛو̤Ó˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ٷ ‰È·Ù˘ˆÌ¤Ó· ·ÈÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙÔ˘˜
ÔÔ›Ô˘˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È (Ú‚Ï. ÷ۿ˘, fi..: 11).
ŒÓ· ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¤Ú¯ÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Ó· «Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ» ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÒÓ, ÙȘ Ôԛ˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ.
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ·
ÚËÙ¿ ÂÎÊÚ·Ṳ̂Ó˜ Ô‡Ù ·ÎfiÌË ·fiÏ˘Ù· Û˘ÓÂȉËÙ¤˜. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ ÔÈ Witkin and Altschuld
(1995:9) ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Û ÂÎÊÚ·Ṳ̂Ó˜(expressed) Î·È ÌË ÂÎÊÚ·Ṳ̂Ó˜ ‹ Ï·Óı¿-
ÓÔ˘Û˜(latent), ÂÓÒ Ô µÂÚÁ›‰Ë˜ (1999:28-9) ·)ÛÂ Û˘ÓÂȉËÙ¤˜ Î·È ÚËÙ¤˜, ‚)ÛÂ Û˘ÓÂȉËÙ¤˜ ηÈ
ÌË ÚËÙ¤˜ Î·È Á)Û ϷÓı¿ÓÔ˘Û˜ Î·È ÌË ÚËÙ¤˜.
°È· ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÙfiÛÔ ÔÈ ÎÏ·ÛÈΤ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈ-
Τ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ fiÛÔ Î·È ÔÈ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ (Ú‚Ï. µÂÚÁ›‰Ë˜, 1989:
2.055). ∏ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘ ‹ ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ·Ó›¯Ó¢Û˘ Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÂÍ·Ú-
Ù¿Ù·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ÂÈı˘Ìԇ̠ӷ Û˘ÏϤÍÔ˘ÌÂ, ÙÔÓ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÚfiÓÔ,
·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÚÔÊ›Ï Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ (Ú‚Ï. ÷Ù˙Ë·Ó·ÁÈÒÙÔ˘, fi..: 85). ∂›-
Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ›
Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ̤۷ Û ¤Ó· Îϛ̷ ηϋ˜ ı¤ÏËÛ˘.
52
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
ø˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ·Ó›¯Ó¢Û˘ Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈË-
ıÔ‡Ó ÙÔ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ, ÔÈ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ, Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÎÂÈ̤ӈÓ-
ÁÚ·ÙÒÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ, Ë ÌÂϤÙË ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î.¿. ™ÙȘ ÌÔÚʤ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ì ›ÎÂ-
ÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÔÓ٤Ϸ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ì ÌÈ· ¿ÏÏË ÔÙÈ΋, fiˆ˜ Â›Ó·È Ù· Diagnosis
of Individual and Organizational Needs (DION), Self Initiated Group Managed Action (SIGMA)31
Î.¿. (Ú‚Ï. Elliott & Kemp, 1996, ÷Ù˙Ë·Ó·ÁÈÒÙÔ˘, fi..: 85-86). ™˘¯Ó¿ Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È Î·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂȉÈÎfiÙÂÚˆÓ ¯·-
Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡.
∆· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰Â ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ο-
Ï˘„˘ ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ Ù˘ ıÂڷ›·˜ ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂÒÓ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ÛÙÔÓ Û¯Â-
‰È·ÛÌfi ÙÔ˘˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë Î·È ÔÈ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ –ÂÂÎÊÚ· -
Ṳ̂Ó˜ ‹ ¿ÚÚËÙ˜ –ÁÁÈ· ÚÔÛˆÈ΋ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË.
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ı·ÙÚÈÎÒÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ ÛÙË ¢Â˘-
ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË ‰Â ı· ÚÔ‚ÏÂfiÙ·Ó Èı·ÓfiÓ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ
·Ó·ÁÎÒÓ. ŸÙ·Ó fï˜ ÙÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ·˘Ùfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÙ¿ıËΠÛÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÏfiÁÔ˘˜ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤Ó˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, Û˘Ó¿ÓÙËÛ ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ·ÚÎÂÙÒÓ, Ô˘ Û ÂıÂÏÔÓÙÈ΋ ‚¿ÛË Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó
ÛÙÔ ‚Ȉ̷ÙÈÎfi ·˘Ùfi ÛÂÌÈÓ¿ÚÈÔ.
4.1.1.2. ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÛÎÔÔ‡ Î·È ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ
ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÛÙÔ¯ÔÎÂÓÙÚÈÎÔ‡/ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ –Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·‰È-
ηۛ·˜32– Ô Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÛÎÔÔ‡ Î·È Ë ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ Î·È Û·Ê‹˜ ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜
ÛÙfi¯ˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‚·ÛÈ΋ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, Ô
ÛÎÔfi˜ Î·È ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ ‰È·ÈÛو̤Ó˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ ‹ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ·ÊÔ‡ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙË ‚¿ÛË Î·ıÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤-
ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı›.
∏ ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ33 –Û‡Ìʈӷ Î·È Ì ÙËÓ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û· ‰ÈÂıÓÒ˜ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙËÓ Âη›-
‰Â˘ÛË ÂÓËϛΈӖ Â›Ó·È ÙÚÈ›‰Ë. ∞ӷʤÚÂÙ·È:
31 ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ DION, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ·fi ÌÈ· ¢Ú›· Áο̷ ·Ó·ÊÔÚÒÓ ¤Ó·Ó ·ÚÈı-
Ìfi ÙÔ̤ˆÓ Ô˘ ηٿ ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜ ‰Â ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÈηÓÔÔÈËÙÈο ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ·Ó·-
χÔÓÙ·˜ Ù· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿, ÔÈ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó Ì ¢ÎÔÏ›· ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜ Ô˘
ηٿ ÙË ÁÓÒÌË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ‚ÂÏÙ›ˆÛË. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ SIGMA, Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·Ó·-
ÁÎÒÓ Á›ÓÂÙ·È ÌÂÙ¿ ·fi ÌÈ· ‰ÈÂÚÁ·Û›· ·˘ÙÔ·Ó¿Ï˘Û˘, ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ¤Ó· Û¯ÔÏ›Ô, ·ÊÔ‡ ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Û¯¤ÛÂȘ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
32 µÏ. Û¯ÂÙÈο 4.1.2.
33 ∏ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÛÙfi¯ˆÓ ¤¯ÂÈ ÎÔÈÓ¿ ÛÙÔȯ›· Ì ٷ ÁÓˆÛÙfiÙÂÚ· ÛÙÔ¯ÔÙ·ÍÈÓÔÌÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·:
·) ∆Ô Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ Bloom Î·È ÙˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ ÙÔ˘, Ô˘ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È ‰È·-
ÎÚ›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Û ÙÚÂȘ ÙÔÌ›˜: ÙÔÓ ÁÓˆÛÙÈÎfi, ÙÔÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi Î·È ÙÔÓ ·ÈÛıËÛÈÔ-ÎÈÓËÙÈÎfi ÙÔ̤·.
‚) ∆Ô Û‡ÛÙËÌ· ÙˆÓ Gagne Î·È Briggs, Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ¤ÓÙ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ì¿ıËÛ˘: ÁÓÒÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ·Ó¿Ù˘ÍË ÓÔË-
ÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ, ·Ó¿Ù˘ÍË ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ, ‰È·ÌfiÚʈÛË ÛÙ¿ÛˆÓ, ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ.
Á) ∆Ô Û‡ÛÙËÌ· ÙˆÓ Coffey Î·È Golden, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ ·ÏÏËÏÂÍ·ÚÙÒÌÂÓ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·ÏÏ·Á‹˜ Ô˘ ·-
Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¿ÙÔÌÔ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘: ÁÓÒ-
ÛÂȘ, ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤Ó· ·ÈÛı‹Ì·Ù· (ΛÓËÙÚ·, ÊÈÏÔ‰Ô͛˜) (Henderson, fi..: 50).
53
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
● ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÁÓÒÛˆÓ,
● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔًوÓ,
● ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÛÙ¿ÛˆÓ.
√È ÂȉÈÎÔ› ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Âη›‰Â˘Û˘ Î·È Î·Ù¿ÚÙÈÛ˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂ-
Ú· (Ú‚Ï. ÷ۿ˘, fi..: 47), ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ ÂȉÈÎfiÙÂÚ·, Û˘Ì‚Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ fiÚÔÈ Ô˘ ·Ó·-
ʤÚÔÓÙ·È Û ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ì ·ÈÛıËÙ¿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· (Ú‚Ï. °È·ÓÓ·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, ¯.¯.: 61). ŒÙÛÈ, ÁÈ·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ı· Ú¤ÂÈ, Û‡Ìʈӷ Ì’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Ó· ¤¯ÂÈ Â-
Ú›Ô˘ ÙË ÌÔÚÊ‹: «ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È ÔÈ
ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó: ·) Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó…, ‚) Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó…, Á) Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È…»
¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔÈ fiÚÔÈ (ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο)
°È· ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ: ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó
ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó
··ÚÈıÌÔ‡Ó
‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó
ÔÚ›˙Ô˘Ó…
°È· ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜: ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó
ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó
ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó
Û˘ÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó
ÂϤÁ¯Ô˘Ó…
°È· ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙ¿ÛÂȘ: ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È
ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó
˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó
ÂÎÙÈÌÔ‡Ó
‰ÈÂÚˆÙÒÓÙ·È
˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó…
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÔ‡-
ÌÂÓÔÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó: ·) ¡· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜- Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Ì¿ıËÛ˘. ‚) ¡· ÂÊ·Ú-
Ìfi˙Ô˘Ó ÛˆÛÙ¿ ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ ·˘Ù¤˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÚԉȷÁڷʤ˜ Ô˘ ¤Ì·ı·Ó. Á) ¡· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ÙË
ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ ·˘ÙÒÓ ÁÈ· ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË.
¶·Ú·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ›‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ ·ÓÙ›Ï˄˘, ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ı·
Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È:
·) ÔÈ Ù˘ÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÙˆÓ ÂȉȈÎfiÌÂÓˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ηÈ
‚) Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ¿ÚÎÂÈ·˜ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ì fiÚÔ˘˜ Ô˘ Ó· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Î·È ÙËÓ
·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜.
54
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙfi¯Ô˘ ÁÈ· ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÛÙȘ ∆.¶.∂. ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜: ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙÔ˘
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜
·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô (ÂȉȈÎfiÌÂÓÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·), ÒÛÙ ηٿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· (Û˘Ó-
ı‹ÎË ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜) Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ηÙ¢ı‡ÓÔ˘Ó ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜
ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Â¿ÚÎÂÈ·˜ ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜).
4.1.1.3. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙÔ˘ Ù›ÙÏÔ˘, Ù˘ ¯ÚÔ-
ÓÈ΋˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ
∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Û˘Ó·ÚÙ¿Ù·È –fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚ-
ı›– Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔ-
ÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ Î·È ÙȘ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ‰ÈÔÚÁ·ÓˆÙÒÓ. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÔ ÛË-
ÌÂ›Ô ·˘Ùfi Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ ÔÈ ·Ú·¿Óˆ ·Ú·‰Ô¯¤˜ Î·È ÂÈÏÔÁ¤˜ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Î·È Ì ÙËÓ ÚÔ-
ÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıˆڛ· ÙˆÓ ‰ÈÔÚÁ·ÓˆÙÒÓ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
√ Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÛÙÔ Â-
ÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘. ∂˘ÎÙ·›Ô˜ ı· ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ «¤Í˘ÓÔ˜» Ù›ÙÏÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ıÂÙÈÎÔ‡˜
Û˘ÓÂÈÚÌÔ‡˜ Î·È ı· ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
∏ ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÍ·ÚٿٷÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ·fi ÙÔÓ Ù‡-
Ô ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘. °È· ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ù˘ ¯ÚÔÓÈ΋˜ ‰È¿ÚÎÂÈ-
·˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂˆÓ Û˘Ó·ÊÒÓ
ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ë ÂÎÙ›ÌËÛË ÂȉÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ÂӉ¯fiÌÂÓÔÈ ¯ÚÔÓÈÎÔ›, ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈÎÔ› Î·È Ú·ÎÙÈÎÔ› ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› (Ú‚Ï. ÷ۿ˘, fi..: 64). £· Ú¤ÂÈ ·ÎfiÌË Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ
fiÙÈ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË, ÙÔÓ ·Ó·-
ÛÙÔ¯·ÛÌfi, ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ··ÈÙÔ‡Ó ÌÂÁ¿Ï· ÂÚÈ-
ıÒÚÈ· ¯ÚfiÓÔ˘ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó. ∆¤ÏÔ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌËÓ Í¯ӿÌ fiÙÈ Ë ·ÏÏ·Á‹ ÛÙ¿ÛˆÓ
Û˘Ó·ÚÙ¿Ù·È Ì ÌÈ· Ì·ÎÚ¿ ÔÚ›· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ̤۷ ÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ.
√ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ı· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ·Ú¯Èο ·fi ÙËÓ
ÂÈı˘Ì›· Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·fi ÙÔÓ Ù‡Ô ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
ÙÔ˜, ÙÔ˘˜ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˘˜ fiÚÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈ٤˜ – Î·È Èı·ÓfiÓ ÙÔÓ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÒÚÔ.
£· Ú¤ÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ˘fi„Ë Ì·˜ fiÙÈ Û οı ÔÌ¿‰· Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ ‰Â ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ 20, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› Ë ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘
ÔÌ¿‰·˜. ∞˘Ùfi Â›Ó·È ·Ôχو˜ ··Ú·›ÙËÙÔ, ȉȷ›ÙÂÚ· Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÛÙ· ÔÔ›· ·ÍÈÔÔÈÔ‡-
ÓÙ·È ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ì¿ıËÛ˘.
™ÙË Ê¿ÛË Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂÁη›Úˆ˜ ηÈ
Ì ۷ʋ ÙÚfiÔ ÔÈ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, ÔÈ fiÚÔÈ, Ë ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜ (Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË, ÎÏ‹ÚˆÛË Î.¿.),
ηıÒ˜ Î·È Ô Ù‡Ô˜ Ù˘ ÈÛÙÔÔ›ËÛ˘ ÁÈ· ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
4.1.1.4. ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ –∆Ô ÚfiÛˆÔ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً
√ ηıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂ-
ÓÔ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ ÚÔηıÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È Ù·
55
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÂÈÌÔÚʈıÔ‡Ó.
™ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë Ù· ‚·ÛÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÛfi-
ÓÙ· (ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜, ‰È‰·ÎÙÔÚÈÎfi ‰›ÏˆÌ·, ÁÓˆÛÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ·, ÂÌÂÈÚ›· ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋
ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ηٿÚÙÈÛË), ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋
ÈηÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ.
∂Í·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÎÚ›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓÈ·›Ô˘ ÌËÙÚÒ-
Ô˘ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘
˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ¢ı‡ÓË ÙÔ˘ À¶.∂.¶.£. (Ú‚Ï. ¶.π., 2006: 13).
∫¿ı ÂÈÌÔÚʈً˜ ¤¯ÂÈ ÌÈ· ÊÈÏÔÛÔÊ›· ˙ˆ‹˜, ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÒÓ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤Ó˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÁÂÓÈο, Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. √ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Î¿ÔÈÔ˜ Î·È Ë ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈϤÁÂÈ ÁÈ· ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓfi ÙÔ˘ Â›Ó·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÌÈ· ·ÓÙ·Ó¿ÎÏ·ÛË ÙˆÓ
·ÍÈÒÓ ÙÔ˘ Î·È ÙˆÓ ˘Ôı¤ÛÂÒÓ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ (Ú‚Ï. Culley, 1991: 9).
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ·Í›˙ÂÈ Ó· ı˘ÌËıԇ̠fiÙÈ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì’ ·˘Ùfi Ô˘ ›̷ÛÙ · -
Ú¿ Ì’ ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÌÂ. √ ÂÈÌÔÚʈً˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏ› ÚfiÙ˘Ô ‰È·Ê¿ÓÂÈ·˜, ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ -
·˜ Î·È ÁÓËÛÈfiÙËÙ·˜ 34, ·Ó ÂÈı˘Ì› ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÔÈfiÙËÙ˜ Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË
ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘ (Ú‚Ï. Brookfield, 1993: 29). £· Ú¤ÂÈ Â›Û˘
Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ô ›‰ÈÔ˜ Û ÌÈ· ÔÚ›· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ Î·È ÚÔÛˆÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ·Ó ÂÈı˘Ì›
Ó· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÔÚ›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
√ ÂÈÌÔÚʈً˜, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ Ù‹ÚËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÚÔ¸Ôı¤ÛˆÓ
Ù˘ ηϋ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÂÈϤÔÓ ı· Ú¤ÂÈ:
● ¡· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ¿ÚÈÛÙ· ÙÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ.
● ¡· ÂȉÈÒÎÂÈ ÙËÓ Â›Ù¢ÍË «ÂÚÁ·Ûȷ΋˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜»35 Ì ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ¶Ú¤-
ÂÈ Ó· ·ÔʇÁÂÈ Ì οı ÙÚfiÔ ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘ Û «·È¯Ó›‰È· ‰‡Ó·Ì˘» Ì οÔÈÔ Ì¤ÏÔ˜
Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ‹ Ì fiÏË ÙËÓ ÔÌ¿‰·, ÁÈ·Ù› ÙÔ «·È¯Ó›‰È ÓÈÎËÙ‹˜ – ËÙÙË̤ÓÔ˜» (·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÂÈ-
ÌÔÚʈً Î·È ÙËÓ ÔÌ¿‰·) ‰ÂÓ ÚÔ¿ÁÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ó¿Ù˘Í˘. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ú¤ÂÈ Ó· ÂȉÈÒ-
ÎÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ, ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Û‡ÌÏ¢ÛË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ì·˙› ÙÔ˘.
£· Ú¤ÂÈ ·ÎfiÌË Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ Î¿ı ٿÛË Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈ΋˜ ÚÔ‚ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·.
● ¡· ÂȉÈÒÎÂÈ ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Î·È ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ
Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ (Ú‚Ï. Adair, 1983), ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ë ÂÎÏ‹ÚˆÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ Î·È ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ
Ó· Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· ·ÌÔÈ‚·›· ˆÊ¤ÏÂÈ· Î·È Ë Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ÚÔ-
Û¿ıÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ (µ·ÛÈÏ›Ԣ, 1987: 267). √ ÂÈÌÔÚʈً˜
Ú¤ÂÈ Ó· ÌËÓ ·ÚÂÎÎÏ›ÓÂÈ ÁÂÓÈο ·fi ÙÔ Ï¿ÓÔ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜
fï˜ ˘fi„Ë ÙÔ˘ Î·È fiÛ· ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜. ∏ ·ÎÚÈ‚‹˜ Ù‹ÚË-
ÛË ÙÔ˘ Ï¿ÓÔ˘ ‰ÂÓ ˆÊÂÏ›, fiÙ·Ó Ù· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È. £· Ú¤ÂÈ ÂÔ-
̤ӈ˜ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· οÔÈ· ¢ÂÏÈÍ›· ÛÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
34 √ Rogers ¤¯ÂÈ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÁÓËÛÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘. £· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÌÈÏ‹ÛÔ˘-
ÌÂ Î·È ÁÈ· ÁÓËÛÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ-Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÒÓ ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜. ∏ ÁÓËÛÈfiÙËÙ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
ÛÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ó· Â›Ó·È ¤Ó· Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓÔ ¿ÙÔÌÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô Ó· ÌËÓ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ Î¿ÙÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi
·fi ·˘Ùfi Ô˘ Â›Ó·È Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô Ó· Â›Ó·È ·ÚfiÓ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ì ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Î·È ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ÙÔ˘ Ï¢-
Ú¿ (Rogers, 1970: 73).
35 √ fiÚÔ˜ «ÂÚÁ·Ûȷ΋ Û˘ÌÌ·¯›·» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Â‰Ò Î·Ù’ ·Ó·ÏÔÁ›·Ó ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «ıÂڷ¢ÙÈ΋ Û˘ÌÌ·¯›·» Ô˘ ¯ÚËÛÈ-
ÌÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ „˘¯ÔıÂڷ›·
56
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
● ¡· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ·˘ÙÔÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÒÛÙ ·˘ÙÔ› Ó· ÌËÓ
Â›Ó·È ·ÏÔ› ‰ÈÂÎÂڷȈ٤˜ ‹ –ηٿ ÙËÓ ÚÔÛÊÈÏ‹ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙÔ˘ Stenhouse– «ÁηÚÛfiÓÈ·»
ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ·ÏÏ¿ Ó· Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ› ÂÚÌËÓÂ˘Ù¤˜ ÙÔ˘.
● ¡· ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ Î·È Ó· «ÂÌÓ¤ÂÈ» ÙÔ˘˜ ÎÔ˘Ú·Ṳ̂ÓÔ˘˜ Î·È ›Ûˆ˜ ·ÔÁÔËÙÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ÂÎ·È -
‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜.
● ¡· ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ Ӥ˜, ηٿÏÏËϘ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜, ËÁ¤˜
Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÌÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÒÛÙ ӷ ηٷÛÙÔ‡Ó ·˘ÙÔÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ, ‰È¿ ‚›-
Ô˘ Ì·Óı¿ÓÔÓÙ˜.
4.1.1.5 ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘
·) ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÔًوÓ
∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· Ì ÙÔÓ
ÛÎÔfi Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÛfiÓÙ·, ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋-‰È‰·ÎÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›·,
ÂӉȷʤÚÔÓ ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘ Î.¿.).
°È· ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ı· ‹Ù·Ó ¯Ú‹ÛÈ̘ Ë ·ÍÈÔ-
Ô›ËÛË Ù˘ ÙÚ¤¯Ô˘Û·˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Î·È Ë ÂÎÙ›ÌËÛË
·fi„ÂˆÓ ¤ÌÂÈÚˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÂȉÈÎÒÓ ÛÙÔ ı¤Ì· ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, ·-
ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ, ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ Ù¤¯Ó˘ Î.¿.
™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ ÂÈÌÔÚʈ٤˜ –Î·È ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÈ– Ó· Ï·Ì-
‚¿ÓÔ˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ ̤ÚÔ˜ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ Î‡ÎψÓ, ÛÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
Î·È ÛÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ηٷÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Î·È fi¯È Ó· ηÏÔ‡ÓÙ·È, ÂÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ,
Ó· ‰È‰¿ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÚÔηıÔÚÈṲ̂Ó˜ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜.
∆Ô ıÂÌ·ÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ú¤ÂÈ Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi:
● Û˘Ó¤ÂÈ· (ÓÔËÌ·ÙÈ΋ ·ÏÏËÏÔ˘¯›·, ¤ÏÏÂÈ„Ë ·ÓÙÈÊ¿ÛÂˆÓ Ì ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓË ·Ó¿‰ÂÈÍË ‰È·ÊÔÚÂ-
ÙÈÎÒÓ ‹ Î·È ·ÓÙÈÎÚÔ˘fiÌÂÓˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ·fi„ˆÓ) ηÈ
● ÏËÚfiÙËÙ· (¤ÏÏÂÈ„Ë ÎÂÓÒÓ, ·Ô˘Û›· ÂÈηχ„ˆÓ) (Ú‚Ï. ÷ۿ˘, fi. .: 62).
∏ ¯ÚÔÓÈ΋ ηٷÓÔÌ‹ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÓÔًوÓ, ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ù˘ ÂÚÈÁÚ·-
Ê‹˜ Î·È ·Ó¿Ï˘Û˘ ÙˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ηıÒ˜ Î·È Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ –fiÙ·Ó ·˘Ù‹ ÚԂϤ-
ÂÙ·È– Û˘Ó·ÚÙ¿Ù·È Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ.
√ ‚·ıÌfi˜ ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘ ‹ ‰È‡ڢÓÛ˘ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÂÍ·Ú-
Ù¿Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ·fi ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ·fi ÙÔÓ
‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÚfiÓÔ.
‚) ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜-ÂÈÏÔÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ
∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ‰ÂÓ ˘fiÎÂÈÙ·È Û ÁÂÓÈÎÒ˜ ·Ô‰ÂÎÙÔ‡˜ ηÓfiÓ˜. øÛÙfiÛÔ,
ÙfiÛÔ Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÛÙÔ Â‰›Ô Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ fiÛÔ Î·È Ì ‚¿ÛË Ù· ÂÚ¢ÓË-
ÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÛÙÔ Â‰›Ô Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚʈı› ÌÈ· Û·Ê‹˜
ÚfiÙ·ÛË ˘¤Ú ÙˆÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎÒÓ-Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ.
57
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
™ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÚfiÓÔÈ· ÁÈ· ÙËÓ
ηχÙÂÚË Î·Ù¿ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ˆÚÔ-
¯ÚÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ. £· Ú¤ÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ¤¯Ô˘Ì ˘fi„Ë Ì·˜ fiÙÈ ÔÈ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ Î·È ÔÈ
‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ··ÈÙÔ‡Ó Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ·fi ÙȘ ÂÎıÂÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ (‰È¿ÏÂÍË).
£· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ¤¯Ô˘Ì ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ, ÒÛÙÂ Ë ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ. ∞Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤¯Ô˘Ì ÂÈϤÍÂÈ ÙËÓ ÂÚ-
Á·Û›· Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ı· Ú¤ÂÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙÔÓ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÔÏ-
ÏÒÓ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.
°È· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ, ΢ڛˆ˜, Ô ÂÈÌÔÚʈً˜, Û˘ÓÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ fiÏ· Ù· ‰È·ı¤-
ÛÈÌ· ÛÙÔȯ›·. √ ÂÈÌÔÚʈً˜ ‚‚·›ˆ˜ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈ› ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÈÏÔ-
Á¤˜, ·Ó ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ ·˘Ùfi Â͢ËÚÂÙ› ηχÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜
ÙË ‰Â‰Ô̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹.
™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ô ·Ú¯ÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÚԂϤÂÈ ·ÍÈÔ-
Ô›ËÛË È‰È·›ÙÂÚˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ (.¯. ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÂÚÁ·ÛÙËÚÈ·ÎÒÓ ‰ÔÎÈÌÒÓ, ¯Ú‹-
ÛË ··ÈÙËÙÈÎÔ‡ ÏÔÁÈÛÌÈÎÔ‡ Î.¿.), ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó ÂÈÌÔÚʈ٤˜ Ô˘ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó
Î·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Â·ÚÎÒ˜ ÙȘ ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ.
™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÙÔ ıÂÌ·-
ÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÔÌ¿‰·˜.
Á) ∂ÈÏÔÁ‹ ÂÔÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ
∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÂÔÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ ۷ʤÛÙÂÚ˘ ·fi‰ÔÛ˘
ÙˆÓ ‰È‰·ÛÎfiÌÂÓˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (ÂÓÓÔÈÒÓ, Û¯¤ÛˆÓ, Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ), Ù˘ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ Ù˘
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, Ù˘ ÚÔÛ¤Ï΢Û˘ Ù˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Î·È Ù˘ ‰È¤ÁÂÚÛ˘ ÙÔ˘
ÂӉȷʤÚÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜ ( ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, 2004: 209). ™Â η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‚‚·›ˆ˜ ‰Â ı· Ú¤ÂÈ Ó·
ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ë ‰È‰·Ûηϛ·-ı¤·Ì·, fiÔ˘ ÙÔ ÂÔÙÈÎfi ̤ÛÔ ı· ÂÈÛÎÈ¿˙ÂÈ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì·.
∆· ‚·ÛÈο ÂÔÙÈο ̤۷ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ Â›Ó·È:
● ›Ó·Î˜ ÎÈ̈ϛ·˜ – Ì·Úη‰fiÚÔ˘,
● ¯·ÚÙԛӷΘ (flip chart),
● ·Ó·ÎÏ·ÛÙÈÎfi˜ ÚÔ‚ÔϤ·˜ ‹ ‰È·Ê·ÓÔÛÎfiÈÔ (over head projector),
● ÚÔ‚ÔϤ·˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ∏/À (LCD projector),
● οÌÂÚ· Ï‹„˘, fiÙ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi (ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ˆ˜ ̤ÛÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ‹˜, Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ ÎÙÏ.),
● ∏/À, ‰È·ÏÔÁÈο ÔÏ˘Ì¤Û· (multimedia).
∆· ÂÔÙÈο ̤۷ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ô‡Ù ڤÂÈ ‚‚·›ˆ˜ Ó· ˘ÔηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÈÌÔÚʈً. ∏
Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ –ηıÒ˜ Î·È ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂ-
ٷ͇ ÙÔ˘˜– ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ∏ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÂÔÙÈÎÒÓ Ì¤-
ÛˆÓ ‰Â ı· Ú¤ÂÈ Ó· ηٷ‰Èο˙ÂÈ Û ·ıËÙÈ΋ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜Ø ·ÓÙÈ-
ı¤Ùˆ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ Î·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋
‰È·‰Èηۛ·. ∏ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Ú¤ÂÈ ÔˆÛ‰‹ÔÙ ӷ «˘ËÚÂÙ›» ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ηÈ
fi¯È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÛÌfi. ∫Ï›ÓÔÓÙ·˜, ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈ΋ ·Í›· ÌÈ·˜ Ù·ÈÓ›·˜, ÌÈ·˜ ‰È·Ê¿ÓÂÈ·˜ ‹ ÂÓfi˜ ÏÔÁÈÛÌÈÎÔ‡ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÛÙÔÓ
58
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
ÔÔ›Ô ÚÔˆı› ÙË ‰È·‰Èηۛ· ‰È‰·Ûηϛ·˜-Ì¿ıËÛ˘ Î·È ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÓÙ¿ÛÛÂ-
Ù·È ÛÙÔ fiÏÔ Ï·›ÛÈÔ.
‰) ∂ÈÏÔÁ‹ ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ë ÌÔÚÊ‹ Î·È ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙË ıÂ-
Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙÔ˘˜ ÂȉȈÎfiÌÂÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
Τ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·ÎfiÌË ·fi ÙË ‰È·ı¤ÛÈÌË ˘ÏÈÎÔÙÂ-
¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ Î·È ÙËÓ Â˘¯¤ÚÂÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.
√ ÂÈÌÔÚʈً˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ‹ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡
˘ÏÈÎÔ‡, ·ÊÔ‡ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û‹˜ ÙÔ˘.
À¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· Ôχ ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ‹ Ó· ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁËı› Î·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ :
● ŒÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi:
‚È‚Ï›· – ÛËÌÂÈÒÛÂȘ,
ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, Ê˘ÏÏ¿‰È·,
ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜,
ÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ.
● √ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi:
·ÓÙÈΛÌÂÓ·,
˘ÏÈο ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘,
ÚÔÏ¿ÛÌ·Ù· – ÌÔÓ٤Ϸ,
‰È·Ê¿ÓÂȘ.
● ∞ÎÔ˘ÛÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi:
Ì·ÁÓËÙÔÙ·Èӛ˜,
CD.
● √ÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi:
ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ù·Èӛ˜,
ÓÙÔÎÈÌ·ÓÙ¤Ú Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÙËÏÂfiÚ·Û˘,
‚ÈÓÙÂÔÙ·Èӛ˜.
● §ÔÁÈÛÌÈÎfi ∏/À
4.1.1.6. ¶Úfi‚ÏÂ„Ë ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋˜ ˘Ô‰ÔÌ‹˜ (¯ÒÚÔÈ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÂÍÔÏÈ-
ÛÌfi˜, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·)
√ ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ı· ÂÈÏÂÁ› ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÚÔ› ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ÚԉȷÁڷʤ˜ (2 ÂÚ›Ô˘ ÙÂÙÚ·Áˆ-
ÓÈο ̤ÙÚ· ·Ó¿ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ), ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜ (ʈÙÈÛÌfi˜, ı¤ÚÌ·ÓÛË, ÎÏÈÌ·ÙÈÛÌfi˜, ÂÍ·-
ÂÚÈÛÌfi˜) Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ (˘Ú·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ·ÓÙÈÛÂÈÛÌÈ΋ ÚÔÛÙ·Û›·, ÚfiÏË„Ë ·Ù˘¯ËÌ¿ÙˆÓ) ηÈ
Ó· Â›Ó·È ÚÔÛ‚¿ÛÈÌÔ˜ Û ¿ÙÔÌ· Ì ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ¤Ó· ÂÈÌÔÚʈÙÈ-
Îfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Û ÌÈ· ·ÁˆÌ¤ÓË ·›ıÔ˘Û· ÙÔÓ ¯ÂÈÌÒÓ· ‹ Û ¤Ó·Ó ÌË ÎÏÈÌ·-
59
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
ÙÈ˙fiÌÂÓÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· Ó·˘·Á‹ÛÂÈ Ì¤Û· Û ¤Ó· Îϛ̷ ÁÂÓÈ-
΋˜ ··Ú¤ÛÎÂÈ·˜.
∏ ·ÎÔ˘ÛÙÈ΋ Î·È Ë ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Â›Ó·È ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· Ù‡¯Ô˘Ó ȉȷ›-
ÙÂÚ˘ ÚÔÛÔ¯‹˜, ηıfiÛÔÓ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË.
∏ ‰È·ı¤ÛÈÌË ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ (¯ÒÚÔÈ, ÂÍÔÏÈÛÌfi˜, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·) ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ
ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÚÔηıÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ. ∏
ÚfiÓÔÈ· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÂÓfi˜ Ù¯ÓÈÎÔ‡ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÚ¤„ÂÈ Î·ı˘ÛÙÂÚ‹ÛÂȘ ηÈ
ÂÎÓ¢ÚÈÛÌÔ‡˜, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ «¯Ù˘‹ÛÂÈ» Ô ÁÓˆÛÙfi˜ «‰·›ÌÔÓ·˜» Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜.
∫·Ù¿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈϤÁÂÙ·È Ô Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˜
¯ÒÚÔ˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÁÈ·Ù› Ô ¯ÒÚÔ˜ Âȉڿ Î·Ù·Ï˘ÙÈο ÛÙË
‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ «·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜» Ì¿ıËÛ˘.
√ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ‰È·ÌÔÚʈı› Ë ·›ıÔ˘Û· fiÔ˘ ı· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÙËÓ ÂÓÂÚ-
Áfi ‹ ÌË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜, ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÂÏÈο ÙËÓ ›‰È· ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
¶Èı·ÓÔ› Ù‡ÔÈ ‰È¿Ù·Í˘ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ (Ú‚Ï. µ·Ï¿Î·˜, ¯.¯.: 43) Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
● ÌÂÙˆÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË (‰È¿Ù·ÍË Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘),
● ı·ÙÚÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË,
● ΢ÎÏÈ΋ (‹ ËÌÈ΢ÎÏÈ΋) ‰È¿Ù·ÍË,
● ‰È¿Ù·ÍË Û ÔÌ¿‰Â˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜,
● ‰È¿Ù·ÍË Ù‡Ô˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ (Û˘ÛΤ„ˆÓ),
● ‰È¿Ù·ÍË Û ۯ‹Ì· ¶.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘Ì fiÙÈ Î¿ı ÂÈÏÔÁ‹ Ù‡Ô˘ ‰È¿Ù·Í˘ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÂ
ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋-ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋
‰È·‰Èηۛ·. ™˘Ó‰¤ÂÙ·È Â›Û˘ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜, ÁÈ·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÙÈ Ë ÌÂÙˆÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙȘ ÂÎıÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ‰È‰·-
Ûηϛ·˜ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ì ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘ÌÂ, Ù¤ÏÔ˜, ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ Úfi‚Ï„˘ ηٿÏÏËÏÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ı· ÊÈÏÔÍÂÓ› ÙÔ˘˜
ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ηٿ Ù· ‰È·Ï›ÌÌ·Ù· Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜. π‰È·›ÙÂÚË Ì¤ÚÈÌÓ· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂ-
Ù·È Î·È ÁÈ· «ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ» fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ΢ÏÈΛԢ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ fiÔ˘ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·È ÔÈ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
4.1.1.7. ¶ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ ÎfiÛÙÔ˘˜
™ÙÔÓ ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi ÙÔ˘ ÎfiÛÙÔ˘˜ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚÈÏ·Ì-
‚¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ‰·¿Ó˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Î·È Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο ¤ÍÔ‰· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ê¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜. √È ·ÌÔÈ‚¤˜ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ‚ÔËıËÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡, Ù· ÂȉfiÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, Ù· ¤ÍÔ‰· ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛˆÓ, ÔÈ ‰·¿Ó˜ ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË Î·È ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ,
ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÔÚ¿ Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ Î·È ˘ÏÈÎÒÓ, ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÁÈ· ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ηÈ
ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ
Ó· Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ÛÙÔÓ ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi ÙÔ˘ ÎfiÛÙÔ˘˜.
60
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
4.1.1.8. ¶Úfi‚ÏÂ„Ë ÁÈ· ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜
∏ ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ Î·È Ù˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘. ∞fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ì·˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘-
Ì fiÙÈ ·Ó¿ÚÎÂȘ ‹ ·ÛÙÔ¯›Â˜ ÛÙË ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ-
ηϤÛÔ˘Ó ‰˘Û·Ú¤ÛÎÂȘ Î·È ÂÓÙ¿ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ì ΛӉ˘ÓÔ Ó· ˘ÔÓÔÌ¢Ù› ÙÔ
ηÏfi „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi Îϛ̷ Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ.
4.1.1.9. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Î·È ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
™ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi οı ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ë Úfi‚Ï„Ë
ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ηıfiÛÔÓ ·˘Ù‹ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÁÈ· ÙË ¯¿Ú·ÍË ‚ÂÏÙȈÙÈ-
ÎÒÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛˆÓ-·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁÒÓ ‹ ·ÎfiÌË Î·È ÚÈ˙ÈÎfiÙÂÚˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘.
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û˘Ó‰¤Â -
Ù·È Ì ÙÔÓ Ù‡Ô Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
µÂ‚·›ˆ˜ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ӷ ÙËÚÔ‡ÓÙ·È Ù· ‚·ÛÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙË-
Ù·˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ (Ú‚Ï. ÷ۿ˘, fi..: 99-101), fiˆ˜:
● Ô Â·Ú΋˜ Î·È Û·Ê‹˜ ηıÔÚÈÛÌfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, ÌÂıfi‰ˆÓ, Ì¤ÛˆÓ Î·È ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
● Ë ÂÁ΢ÚfiÙËÙ·, Ë ·ÍÈÔÈÛÙ›· Î·È Ë ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
● Ë Â¿ÚÎÂÈ· Î·È Ë ÏËÚfiÙËÙ· Ù˘ ·Ó¿Ï˘Û˘, Ù˘ ÂÚÌËÓ›·˜ Î·È Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›-
ˆÓ-Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ.
4.1.1.10. ™‡ÓÙ·ÍË ¯ÚÔÓԉȷÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘, ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ
∫·Ù¿ ÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÙÔ˘ ¯ÚÔÓԉȷÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó·
·Ê‹ÓÔÓÙ·È ¯ÚÔÓÈο ÂÚÈıÒÚÈ·, ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ÚÔ·„ÂÈ ›ÂÛË ·fi ·ÈÊÓ›‰È˜, ÌË ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓ˜
ηٷÛÙ¿ÛÂȘ (¯ÈÔÓÔÙÒÛÂȘ, ·Ûı¤ÓÂÈ· οÔÈÔ˘ ÂÈÌÔÚʈً ÎÙÏ.).
£· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Úfi‚ÏÂ„Ë ÁÈ· ÙËÓ ¤ÁηÈÚË ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˆ˜
ÚÔ˜ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈ΋
ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· οı ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. √ ÛÎÔfi˜, ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ, ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ë ÌÂ-
ıÔ‰ÔÏÔÁ›·, Ô ¯ÚfiÓÔ˜, Ô ÙfiÔ˜ Î·È Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
ÙÔ˜ Â›Ó·È ·Ôχو˜ ¯Ú‹ÛÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ·˘ÙÔ› Ó· ¿-
ÚÔ˘Ó ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi.
£· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· Â›Ó·È Û·Ê‹ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡
ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
£· Ú¤ÂÈ, Ù¤ÏÔ˜, Ó· ÎÔÈÓÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Èı·Ó¤˜ ‰È¢ÎÔχÓÛÂȘ (.¯. ÛÙË ÌÂ-
Ù·ÊÔÚ¿) ‹ Èı·Ó¤˜ ·ÚÔ¯¤˜ (·Ô˙ËÌÈÒÛÂȘ, ÂȉfiÌ·Ù·, Ô‰ÔÈÔÚÈο Î.¿.) Ô˘ ı· ·Ú·Û¯ÂıÔ‡Ó ÛÂ
fiÛÔ˘˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∏ ηٷ¯ÒÚÈÛË ÛÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Î·È Ë ·ÔÛÙÔ-
61
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
Ï‹ e-mail ηÏfi ı· ‹Ù·Ó ÁÈ· οÔÈÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ó· Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·È ·fi ¤ÓÙ˘Ë ÌÔÚÊ‹ ÂÓË̤-
ÚˆÛ˘ (·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·) ‹ Î·È ÙËÏÂʈÓÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ٷ Û¯ÔÏ›·. ∂ÓËÌÂÚˆÙÈΤ˜ ·Ê›Û˜, ‰ÂÏ-
Ù›· Ù‡Ô˘ Î·È Î·Ù·¯ˆÚ›ÛÂȘ Û ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Î·È Û ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤Ó· ÂÚÈÔ‰Èο ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î¿ÔÈÔ˘˜
·fi ÙÔ˘˜ ηıÈÂڈ̤ÓÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‰ËÌÔÛÈÔÔ›ËÛ˘ ÂÓfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
∆· ¯ÚÔÓԉȷÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹-
ÙˆÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
4.1.2. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ-·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ì ‚¿-
ÛË ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·‰Èηۛ·˜
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÚÔÒıËÛ˘ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ηıÒ˜ ηÈ
Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·ÍÈÔ-
ÔÈÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜, ηٿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘˜, ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ‰È·‰Èηۛ·˜. ™‡Ìʈӷ ÌÂ
·˘Ùfi ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ, ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÛÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ ÙÔÓ ‰›ÓÔ˘Ó Î¿ÔÈÔÈ ÁÂ-
ÓÈÎÔ› ÛÎÔÔ›, Ë ÔÔ›ÔÈ fï˜ ‰ÂÓ ÂÍÂȉÈ·ÔÓÙ·È Û ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. √È ÛÎÔÔ› ·˘ÙÔ› Û˘Ó·Ú-
ÙÒÓÙ·È Ì ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÙÔ fiÏÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È Û˘Ó-
‰¤Ô˘Ó ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·‰Èηۛ·˜ ˘ÈÔıÂÙ› ·ÍÈÔÏÔÁÈο ÚfiÙ˘·
··ÏÏ·Á̤ӷ ·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ (free goals) Î·È ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂ-
Ù¤¯ÔÓÙ˜ Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÌË ‰È·Ù˘ˆÌ¤ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜.
Ÿˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ηıÒ˜ Î·È Ù· ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· ÚÔÒıËÛ˘ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˆ˜ ÚÔÛÒˆÓ Î·È ˆ˜ ÌÂÏÒÓ ÌÈ·˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙȘ
·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ.
∏ ÔÈÎÈÏ›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙË Û·Ê‹ ·ÔÙ‡ˆÛË Î¿ÔȈÓ
ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÒÓ ‚ËÌ¿ÙˆÓ ‹ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÛÙ·‰›ˆÓ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ‰È·ÊÔÚÔ-
ÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜36. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù· ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ӷ ·Ô‰ÒÛÔ˘Ì ÙË ÁÂÓÈ΋ Û‡ÏÏË-
„Ë ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ‰È¿ÁÚ·Ì-
Ì· ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ (Kolb, 1984: 42) ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÙÔÓ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎÂ Ô Alan Rogers
(1996, 1998: 151-155).
∞˘Ù¿ Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È, ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜, Ì ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ‹ ÙË Û˘Ì-
ÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
ªÂ ‚¿ÛË ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ (‰È‰·ÎÙÈÎԷȉ·ÁˆÁÈ΋ ‹ Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋) ÂÌÂÈÚ›· ÙˆÓ
Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È, ˘fi ÙÔ Ú›ÛÌ· ıˆÚËÙÈÎÒÓ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ, ÎÚÈÙÈÎfi˜
ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Î·È ÂÈÏÔÁ‹˜ Ù˘ Ó¤·˜ ÁÓÒÛ˘
Î·È ÂÌÂÈÚ›·˜ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÌÂÚÈÌÓ‹ÛÔ˘ÌÂ, ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ÂÎÊ˘ÏÈÛÙ› Ô ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÛÂ
ÌÈ· ·˘Ù¿ÚÂÛÎË ‹ ÛÙ›ڷ ·Ó·Î‡ÎÏËÛË ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡. ŒÙÛÈ, ηı›ÛÙ·Ù·È Û¯Â‰fiÓ ··Ú·›ÙËÙË Ë ·-
ÚÔ˘Û›· ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ, ¤ÌÂÈÚˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ Ù¤-
¯Ó˘ Ô˘ ı· ηٷı¤ÛÔ˘Ó Î·È ·˘ÙÔ› ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜, ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜,
ÒÛÙ ӷ ·Ó·Óˆı› Î·È Ó· ‰È¢ڢÓı› ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
36 π‰È·›ÙÂÚË ÌÓ›· ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ÛÙ· ÛÙ¿‰È· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜-‰Ú¿Û˘.
62
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
∫‡ÎÏÔ˜ Ì¿ıËÛ˘
¶ËÁ‹: Rogers, A. (1996, 1998). ∏ Âη›‰Â˘ÛË ÂÓËϛΈÓ,
ÌÙÊÚ. ª. ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘ Î·È ª. ∆fiÌÚÔ˘. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, 154.
∏ ÔχÏ¢ÚË ÂÎÙ›ÌËÛË Ù˘ ‰Â‰Ô̤Ó˘ ηٿÛÙ·Û˘ Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙË Ï‹„Ë ·Ô-
Ê¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ÂÓÂÚÁfi ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Â‰›Ô, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·,
ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ. √ ÂÓÂÚÁfi˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÊÔ-
Ú¿ ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·, ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈ-
ÎÔ‡, ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÔÌ·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÚÔÙ¿ÛˆÓ, ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÂÓ·ÏÏ·-
ÎÙÈÎÒÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î.¿.
ªÂÙ¿ ÙÔÓ ÂÓÂÚÁfi ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi ·ÎÔÏÔ˘ı› ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÎÚÈÙÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Ù˘
Ó¤·˜ ÂÌÂÈÚ›·˜ ·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰·. ∏ ÂÌÂÈÚ›· ·˘Ù‹ ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Î·È ÙË ‚¿ÛË Ù˘ Ó¤-
·˜ Ì¿ıËÛ˘. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÓÔËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛ˘ Ù˘ fiÏ˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È Ë Û‡ÁÎÚÈÛË Ì ÙËÓ ÚÔË-
ÁÔ‡ÌÂÓË ÂÌÂÈÚ›· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË Û˘Ó·ÁˆÁ‹ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÁÂÓÈ·ÛÂˆÓ Î·È
ÙË Û‡ÏÏË„Ë ·ÊËÚËÌ¤ÓˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ. ™˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈο, Ô ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÎÚÈÙÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÌÔÚ›
Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ¤Ó·Ó Ó¤Ô Î‡ÎÏÔ Ì¿ıËÛ˘, ÛÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÌÈ·˜ Û›ڷ˜ Ô˘ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È.
∫¿ÔÈÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ˆÛÙfiÛÔ ÌÔÚ› Ó· ÌË ‰È·ÙÚ¤ÍÂÈ fiÏÔ ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ Ì¿ıËÛ˘ ηÈ
Ó· ÂÚÈÔÚÈÛÙ›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ó¤·˜ ÁÓÒÛ˘, ¯ˆ-
Ú›˜ Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡.
ÀÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙË
‚¿ÛË ÙˆÓ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (‚Ï. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, 4.2).
4.1.3. ¶ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ηϋ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
1. ∏ ÂıÂÏÔÓÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙ· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
2. ∏ Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ÂÎ·È -
‰Â˘ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜
63
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È
Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ
Ô˘ ·˘ÙÔ› ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·.
3. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙÈ ÔÈ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔ-
ÛηÏÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ۯ‰ȷ-
ÛÌÔ‡, ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Û˘Ì‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÛÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ
ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘, ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘, ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÙÚfiˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘
Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÛÙËÓ ›‰È· ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ì¿ıËÛ˘. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË Ì·ıË-
Ûȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔˆıÂ›Ù·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ.
4. ∏ Û‡Ó‰ÂÛË ıˆڛ·˜ Î·È Ú¿Í˘
∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ¤Ú¢ӷ, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÂÌÂÈÚ›· ÛÙÔ Â‰›Ô Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˘Ô-
ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Û‡Ó‰ÂÛ˘ ıˆڛ·˜ Î·È Ú¿Í˘. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ∫·ÓÙ, Ë ıˆڛ· ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ Ú¿-
ÍË Â›Ó·È ÎÂÓ‹, ·ÏÏ¿ Î·È Ë Ú¿ÍË ¯ˆÚ›˜ ÙË ıˆڛ· Â›Ó·È Ù˘ÊÏ‹.
∆· ·ÌÈÁÒ˜ ıˆÚËÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÎÔ˘Ú¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Û˘¯Ó¿
·ÔÚÚ›ÙÔ˘Ó Ù· ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ· ‰È‰·ÎÙÈο Û¯‹Ì·Ù· Ì ÙË ‰ÈηÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ÌË ‰˘Ó·Ù‹˜ ÂÊ·ÚÌÔ-
Á‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ú¿ÍË. £· ‹Ù·Ó ÛÎfiÈÌÔ ÏÔÈfiÓ Î·È –ۯ‰fiÓ ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ– Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ú·ÎÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ, ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜
ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜, ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î.¿. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È Ú¿Á-
Ì·ÙÈ ÊÔÚ›˜ ÌÈ·˜ ÏÔ‡ÛÈ·˜ ÂÌÂÈÚ›·˜ Î·È Û˘¯Ó¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÓfi˜ ıˆÚËÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›-
Ô˘ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È¿Û·ÚÙ˜ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó Ù· ÁÂ-
ÁÔÓfiÙ· Î·È Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ∏ Û‡Ó‰ÂÛË Î·È Ë ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ Û‡ÓıÂÛË ıˆڛ·˜
Î·È Ú¿Í˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¿ÓÙ· ÌÈ· ·ÓÔȯً ÚfiÎÏËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈ٤˜.
™Ùo Ï·›ÛÈo Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Ù˘ Û¯¤Û˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Î·È ÙË ıˆÚËÙÈ΋ ÁÓÒ-
ÛË, ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ˆ˜ Û˘Ó‰ÂÙÈÎÔ‡ ¿ÍÔÓ·
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ Ú¿ÍË Î·È ÙË ıˆڛ·.
5. ∏ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Ù˘ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜
∏ Û‡Ó‰ÂÛË Ù˘ ÛΤ„˘ Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ ÙËÓ È‰¤· ÙÔ˘ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡ (Schon, 1987), ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿ ÙË ‰ÔÌ‹ Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, Ô˘ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙË Ê‡ÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜, Ô˘ ·Ó·Ï‡ÂÈ
ÎÚÈÙÈο ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıˆڛ·, Ô˘ ÚÔÛ·ı› Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙȘ Ï·Ó-
ı¿ÓÔ˘Û˜ ıˆڛ˜ ÙÔ˘ (Ú‚Ï. Huber, 1996: 9), Ô˘ ·Ó·ÚˆÙÈ¤Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÈÏÔ-
ÁÒÓ ÙÔ˘ Î·È Ô˘ ÁÂÓÈο ÛÙÔ¯¿˙ÂÙ·È ÎÚÈÙÈο ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘37.
√ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈο ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ Ú·ÎÙÈ΋, ÙȘ ›ÛÙÂȘ
ÙÔ˘, ÙȘ ıˆÚËÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ú·‰Ô¯¤˜, ηı›ÛÙ·Ù·È ÈηÓfi˜ Ó· Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÙË ıˆڛ· Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈ-
΋ Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙÚfiÔ˘˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ (Ú‚Ï. Diamond, 1991:47).
ªÔÚ› ›Û˘ Ó· Ï¿‚ÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‹ ÛÙËÓ ÙÚÔÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜ Î·È Ó· Û˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘.
37 √ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙËÚȯı› ·fi ‰È·ÓÔËÙ¤˜ fiˆ˜ ÔÈ Dewey, Schon,
Schwab, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘, Î·È ·fi ·È‰·ÁˆÁÔ‡˜ fiˆ˜ ÔÈ Zeichner,
∆abachnick, Carr Î·È Kemmis, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi ˆ˜ ̤ÛÔ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÓÂȉËÙÔ-
Ô›ËÛ˘ Î·È ‰Ú¿Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÏÏ·Á‹ (Ú‚Ï. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1995: 459).
64
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
6. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ηٿÏÏËÏÔ˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜
∆fiÛÔ ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ fiÛÔ Î·È ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÚÔ·ÙÂÈ Ë ÛËÌ·Û›· Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á›·˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ΋˜ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (Ú‚Ï.
Weissglass, 1991: 28).
∏ ›‰È· Ë ÔÌ¿‰· ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ ›ӷÈ, ˘fi ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, ÌÈ· ˙ˆÓÙ·Ó‹ ËÁ‹ ˘ÔÛÙ‹-
ÚÈ͢, ·ÊÔ‡ Ù· ̤ÏË Ù˘, ̤ۈ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÎÚÈÙÈÎfi ÛÙÔ-
¯·ÛÌfi Î·È ·˘ÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›· Î·È Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÓÙ›ÏË„‹ ÙÔ˘˜ (Ú‚Ï. Underhill, 1992:
71, Schniedewind, 1978: 98).
∏ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ΋ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó
ÂχıÂÚ· ÙȘ ·fi„ÂȘ, ÙȘ ·ÓËÛ˘¯›Â˜, ÙȘ ·ÁˆÓ›Â˜ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∂Í¿ÏÏÔ˘ ̤۷ Û ¤Ó·
˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ Ó¤Â˜ ÌÔÚʤ˜ ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ ·ÏÏËÏ›-
‰Ú·Û˘ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Ó· ‚ÚÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ηÈ
Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Ó¤Â˜ ȉ¤Â˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰È·ÎÈÓ‰˘Ó‡ÂÈ ÙËÓ ·fiÚÚÈ„Ë ‹ ÙË ÁÂÏÔÈÔÔ›ËÛË (Ú‚Ï. Culley,
1991: 9). √ UnderhiII ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: «…ÙÔ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi Îϛ̷ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿-
Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ‰È·ÚÔÛˆÈ΋ ÊÚÔÓÙ›‰·, ηٷÓfiËÛË Î·È ÂÌÈÛÙÔ-
Û‡ÓË, Ì ÌÈ· ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ‰¤ÛÌ¢ÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÂÈı˘ÌËÙ‹˜ ·Ó¿Ù˘Í˘. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÙÌfi-
ÛÊ·ÈÚ· ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Ó· ·ÈÛı·ÓıÔ‡Ó ·ÛÊ·Ï›˜, Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙȘ ·Ó·-
Ù˘ÍȷΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Ó· Â›Ó·È Ù›ÌÈÔÈ Ì ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚË ·Ó¿-
ÁÎË Ó· “·›˙Ô˘Ó ·È¯Ó›‰È·”. ∞˘Ù‹ Ë ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ΋ Î·È ·˘ıÂÓÙÈ΋ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔË-
ı‹ÛÂÈ Ó· ÚÈÛοÚÔ˘Ó Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÈ· Ó· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ‹ Ó· ‚·ı‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÛ˘Ó›-
‰ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÂÚȤÚÁÂÈ· Î·È ¤Í·„Ë ·Ú¿ Ì ·Ì˘ÓÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ¿Á¯Ô˜» (Underhill, 1992: 77).
™ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó:
·) ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ηχÙÔ-
ÓÙ·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ οı ̤ÏÔ˘˜ ÁÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È ·Ô‰Ô¯‹ (Ú‚Ï. Silverlock, 1987: 32). ∏ ·Ô-
‰Ô¯‹ ·˘Ù‹ fï˜ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙ· fiÚÈ· Ù˘ ˘ÂÚÚÔÛÙ·Û›·˜ ‹ Ù˘ ÎÙËÙÈÎfiÙËÙ·˜.
‚) ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ (Ú‚Ï. Rogers, 1970: 20 Î·È 74).
∂›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Ó· ÌËÓ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÙËÓ ÔÌ¿‰· ˆ˜ ¤Ó· ·ÂÈÏËÙÈÎfi
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ∏ ·ÔÊ˘Á‹ οı ÌÔÚÊ‹˜ Ì›ˆÛ˘38 ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ‹ ·ÚÓËÙÈ΋˜ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ·fi„ÂÒÓ ÙÔ˘˜ ıˆÚÂ›Ù·È ‚·ÛÈ΋ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ıÂÙÈÎÔ‡
Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜. ∂›Û˘, Ë ‰È·‚‚·›ˆÛË ÂÌÈÛÙ¢ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ Û˘Ì-
ÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·
ÙÔ˘˜ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜.
Á) ∏ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË. ∏ ·›ÛıËÛË fiÙÈ Á›ÓÂÙ·È Î·Ó›˜ ηٷÓÔËÙfi˜ ·ÔÙÂÏ› ·Ó·Áη›· Û˘Óı‹ÎË ÁÈ·
ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Î¿ı ‰È·‰Èηۛ·˜ ·Ó¿Ù˘Í˘. £ÂˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈ
Û˘ÓÙÔÓÈÛÙ¤˜- ÂÈÌÔÚʈ٤˜ Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Û οı ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· fiÙÈ Î·Ù·ÓÔ‹-
ıËÎÂ Ë ÚÔÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ‹ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ (Ú‚Ï. Culley, 1991: 41).
∏ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË ·ÔÙÂÏ› ȉȷ›ÙÂÚ· ‚ÔËıËÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂȉÒÓ ÙˆÓ
·ÓıÚÒÈÓˆÓ Û¯¤ÛˆÓ. ø˜ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË ‹ ÂÓÛ˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ηٷÓfiËÛË ÔÚ›˙Ô˘Ì ÙË ‰˘Ó·-
ÙfiÙËÙ· «Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·Ó›˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÂÓfi˜ ¿ÏÏÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÌÂ
·ÎÚ›‚ÂÈ·, Ì ٷ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È Ù· ÓÔ‹Ì·Ù· Ô˘ ÂÓ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û’ ·˘Ùfi, Û·Ó Ó· ›-
38 ∫¿ı Èı·Ó‹ ·ÚÓËÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·ÛÙ›ÏÂÈ ÙË ‰È¿ıÂÛË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfi-
ÙËÙ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ηıÒ˜ Î·È ÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ·˘ÙÔ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È ÎÚÈÙÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi (Ú‚Ï. Lamb, 1971: 563).
65
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
Ó·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· ͯӿ ÔÙ¤ ÙÔÓ fiÚÔ “Û·Ó” (Rogers, 1959: 210).
¢ÂÓ Ú¤ÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ·Ú·‚Ï¤Ô˘Ì fiÙÈ «Ë ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË ÔÈÎÔ‰ÔÌÂ›Ù·È ¿Óˆ ÛÙËÓ ·˘Ù›-
ÁÓˆÛË. ŸÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Â›Ì·ÛÙ ÂÌ›˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ·ÓÔÈÎÙÔ› ÛÙ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ Ì·˜, ÙfiÛÔ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ÈηÓÔ› ı· ›̷ÛÙ ÛÙÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠ٷ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙˆÓ ¿Ïψӻ (Goleman, 1997:
148).
7. ∏ ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË Ù˘ ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ë ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜
∏ Ì¿ıËÛË Â›Ó·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÂÓ‰ÔÚÔÛˆÈ΋ Î·È ‰È·ÚÔÛˆÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ¢Â Û˘ÓÙÂÏ›ٷÈ
·ÏÒ˜ ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË Û ¤Ó· ÂÚ¤ıÈÛÌ·, ·ÏÏ¿ Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ (Ú‚Ï. Wiggins,
1993: 15).
∏ Ì¿ıËÛË ·fi ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ıˆÚÂ›Ù·È Û˘¯Ó¿ Ô Î·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Ì¿ıËÛ˘ (Ú‚Ï. Evans,
1994: 10, Thiessen, 1995: 153). ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi ÂÍ¿ÏÏÔ˘ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ôχ Û˘¯Ó¿, ÛÙËÓ
ηıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈ΋, ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ·.
™ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›
ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·, ÙË ÁÓÒÛË Î·È ÙË ÛÔÊ›· ÙÔ˘˜
Ì ¤Ó·Ó ‰ÔÌË̤ÓÔ ÙÚfiÔ. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È Ó·
‰È·Ï¤ÁÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ŒÙÛÈ, Ë ÔÌ¿‰· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË ‰È·ÚÔÛˆÈ΋ Ì¿ıËÛË, ÁÈ·Ù›, fiˆ˜
ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È Ô Diamond: « ¶ËÁ‹ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ë ¤Ú¢ӷ Î·È Ë
·Ó·Î¿Ï˘„Ë, ·ÏÏ¿ ›Û˘ Ë ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË Î·È ÙÔ ÌÔ›Ú·ÛÌ·» (Diamond, 1991: 14). ∆Ô ÌÔ›-
Ú·ÛÌ· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÚÔÔÙÈÎÒÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Èı·Ó¤˜ ‰È·ÊÔ-
ÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ·fi„ˆÓ39.
∏ ÔÌ¿‰· ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰È·ÏfiÁÔ˘, fiÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏ-
Ϥ˜ ÂÛٛ˜ Ì¿ıËÛ˘ (Ú‚Ï. Schniedwind, 1978: 97). √ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· Û˘Ó·‰¤ÏʈÓ
·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ̤ÛÔ «¤ÎıÂÛ˘» ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·fi„ÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÌÈ· ÚfiÎÏË-
ÛË ÁÈ· ÛÙÔ¯·ÛÌfi ¿Óˆ Û Ӥ· ı¤Ì·Ù· ‹ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ Ù· ÚfiÛˆ·
Ì ¤Ó·Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ (Ú‚Ï. Nias, 1987: 142, Oja, 1989: 150).
∏ ›Ù¢ÍË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ··ÈÙ› ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ·, ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Î·È Ì›ˆÛË Ù˘ «·Ì˘ÓÙÈ -
΋˜ ·Î·Ì„›·˜» οıÂ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·, ÒÛÙ ӷ ˘¿ÚÍÂÈ ¿ÓÔÈÁÌ· ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ (Ú‚Ï. Rogers,
1970: 26).
∏ ÈηÓfiÙËÙ· ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, Û ÌÈÎÚ‹ ‹ ÌÂÁ¿ÏË Îϛ̷η, Â›Ó·È ÌÈ· ·fi ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ
Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì·˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (Ú‚Ï. Fullan, 1993: 14). ∂›Ó·È Ô-
χ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ù· ¿ÙÔÌ· ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ıÂÙÈ΋ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË, Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘-
ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·ÚÌÔÓÈο Î·È Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÏËÚÔÊfiÚËÛË Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜.
8. ∏ ¿„ÔÁË ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Û fiÏ· Ù· ›‰·
∫¿ı ÚfiÁÚ·ÌÌ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ¿„ÔÁ· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ, ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÙÔ˘
¤ˆ˜ ÙËÓ ˘Ô‰ÔÌ‹ Î·È ÙË ÁÚ·ÌÌ·ÙÂȷ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ‹ ÙÔ˘.
39 ™ÙËÓ ÔÌ¿‰·, fiˆ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ë Abercrombie: «√ÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ȉȈÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È ·ÓÙÈ-
·Ú·‚¿ÏÏÔÓÙ·È Ì ·˘Ù¤˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È, ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚ¤˜, ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ì ÙÔÓ
‰ÈÎfi Ì·˜ ÎfiÛÌÔ, ·Ó ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘ÌÂ. ∞ÓÙ› Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ì ٷ Ï¿ıË Ì·˜ ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÏÔÓÙ¿˜ Ù· Ì ÙȘ ·fi„ÂȘ
ÌÈ·˜ ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ˘ ·˘ıÂÓÙ›·˜, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Û¯¤ÛË Ì·ıËÙ‹ Î·È ‰·ÛοÏÔ˘, ·Ú·ÎÔÏÔ˘-
ıԇ̠ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÚÌËÓ›˜ ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ Ù‡Ô ÂÚÂı›ÛÌ·ÙÔ˜? Ë ·Í›· Ù˘ οı ÂÚÌËÓ›·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍ·ÎÚÈ‚ˆ-
ı› Ì ٷ ‰Èο Ù˘ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·» (Abercrombie, 1986: 69).
66
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
4.2. ∞•π√§√°∏™∏ ∂¶πª√ƒºø∆π∫ø¡ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆ø¡
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ·˘ÙÔÛÎÔfi Ô‡Ù ڤÂÈ Ó· ÂÁ-
ÁÚ¿ÊÂÙ·È Û ÌÈ· ÏÔÁÈ΋ ÂÔÙ›·˜ Î·È ÂϤÁ¯Ô˘. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ï‹
·Ó›¯Ó¢ÛË ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Î·È ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÎÚ›ÛˆÓ. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á› ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÌÈ·˜ ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜ ÚÔÔÙÈ΋˜ ηÈ, ̤ۈ Ù˘ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘, Ó· Û˘-
ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙËÓ Â·ÓÂͤٷÛË Î·È ÙÔÓ Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ù˘ ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, Ì ÛÎÔfi ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ Ù˘.
ÀÂÓı˘Ì›˙Ô˘ÌÂ Î·È ¿ÏÈ fiÙÈ Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÌÂ
ÙÔÓ Ù‡Ô Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∂ÈÚÔÛı¤Ùˆ˜, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È –Û˘ÓÂÈ-
‰ËÙ¿ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û˘ÓÂȉËÙ¿– Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙˆÓ ÂοÛÙÔÙ ˘Â˘ı‡ÓˆÓ ÁÈ· ÙÔÓ ÚfiÏÔ Ù˘ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. (Ú‚Ï. ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, ¯.¯.: 299).
∆¤ÏÔ˜, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ͯӿÌ fiÙÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ¤Ó· ¯Ú‹ÛÈÌÔ ÂÚÁ·Ï›Ô, ÌfiÓÔ ·Ó ›̷ÛÙÂ
¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ÙÔ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È Ó· ‚ÂÏÙȈıԇ̠·fi ·˘Ùfi.
4.2.1 ªÔÚʤ˜ Î·È ÙÚfiÔÈ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
™ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ™ÙÔ ‚ã ̤ÚÔ˜ ·˘-
ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó ·Ó·Ï˘ÙÈο fiÏ· Ù· ÛËÌ·ÓÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ∂‰Ò ı· ÂÚÈÔÚÈÛÙԇ̠۠ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
π. ªÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹˜ Ù˘, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰È·-
ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÂ:
● ·Ú¯È΋ ‹ ‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË,
● ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË,
● ÙÂÏÈ΋ (Û˘ÓÔÏÈ΋, ·ıÚÔÈÛÙÈ΋ ‹ ·ÔÏÔÁÈÛÙÈ΋) ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
∏ ·Ú¯È΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÂÙ·È ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Ì ÛÎÔfi
Ó· ‰È·ÁÓˆÛÙÔ‡Ó ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ
ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
∏ ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ·Ú¿Ï-
ÏËÏ· Ì ÙÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Î·È ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› ÙÔÓ ÂÈÌÔÚʈً Î·È ÙÔÓ Û˘ÓÙÔÓÈÛÙ‹
ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ì ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜, ÙËÓ Â¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ Û˘ÓÙÂÏÂ-
ÛÙÒÓ Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·Ú·Ì¤ÙÚˆÓ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÒÛÙ ӷ ·ÎÔÏÔ˘ı‹-
ÛÔ˘Ó ÔÈ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ˜ ‚ÂÏÙȈÙÈΤ˜-‰ÈÔÚıˆÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ.
∏ ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ™˘ÓÙÂÏ› ÛÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ Û˘ÓÔÏÈ΋˜-ÙÂÏÈ΋˜ ÂÈÎfiÓ·˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ‰È·Ù˘ˆÌ¤ÓˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ
ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ›¯·Ó ıÂÙÈ΋ ‹ ·ÚÓËÙÈ΋ Û˘Ì‚Ô-
Ï‹ ÛÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
67
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
∏ ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˆ˜ ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ηٿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·-
ÛÌfi Ó¤ˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÙÂÏÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂӉȷʤÚÂÈ:
·) Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ¿ÌÂÛˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ (output evaluation) ηÈ
‚) Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÒÙÂÚˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ (impact evaluation).
£· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Î·È ÌÈ·˜ «ffollow-u
up ·ÍÈÔÏfiÁË -
Û˘», ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú¤Ï¢ÛË ÂÓfi˜ ÈηÓÔÔÈËÙÈÎÔ‡ ¯ÚÔÓÈÎÔ‡ ‰È·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ·fi ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÌÔÓÈÌfiÙÂÚˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ.
ππ. ªÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙË ıÂÛÌÈ΋ ı¤ÛË ÙÔ˘ ÊÔÚ¤· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÂ:
● Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, fiÙ·Ó ·˘Ù‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi Â͈ÙÂÚÈÎfi ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹ ‹ ÔÌ¿‰·
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ηÈ
● ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, fiÙ·Ó ·˘Ù‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÌÂÛ· ÂÌÏÂÎÔ̤ÓÔ˘˜.
∏ ÂÈÏÔÁ‹ ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹ ‹ ÊÔÚ¤· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ηıÒ˜ Î·È Ë ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË ÂÚÈıˆÚ›ˆÓ ·˘ÙfiÓÔÌ˘
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ¤¯Ô˘Ó ȉȷ›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜
‰È·‰Èηۛ·˜, ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi Ô˘ Ô ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Î·È
¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
πππ. ªÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ (Î·È ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ) Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÂ:
● ¶ÔÛÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. √È ÔÛÔÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜, Û¯¤-
ÛÂȘ ·ÈÙ›Ô˘-·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜. ∆· ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË Û˘Ï-
ÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙ¿, ·˘ÛÙËÚ¿ ‰ÔÌË̤ӷ, ÌÂ Ù˘ÔÔÈË̤Ó˜ Έ‰ÈÎÔÔÈ‹ÛÂȘ,
ÂÓÒ Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ÚÔÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·.
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ –ÎÈÓÔ‡ÌÂÓË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎÔ‡ ·-
Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜– ÂÍÈÛÒıËÎÂ, ΢ڛˆ˜ ÛÙȘ ∏.¶.∞., Ì ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û‡Ìʈӷ Ì ÚÔηıÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜.
¶›Ûˆ ·fi ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ˘ÔÏ·Óı¿ÓÂÈ Ë Ìȯ‚ÈÔÚÈÛÙÈ΋ ¿Ô„Ë, Ë ÔÔ›· ıˆ-
Ú› fiÙÈ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı›, Â›Ó·È Ë ¿ÛÎËÛË Î¿ÔÈˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹-
ÙˆÓ. ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ Û ÙÚÔÔÔ›ËÛË Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÂÓÒ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ Û fiÚÔ˘˜
·Ú·ÙËÚ‹ÛÈÌˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ.
● ¶ÔÈÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ). ∏ ÔÈÔÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ
ÂÚÌËÓ›· Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÂÚ›ÙˆÛ˘, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÏ˘ÏÔÎfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ
˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÚfiÛÏ˄˘ ÙˆÓ ‰ÚˆÌ¤ÓˆÓ. ∏ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÔÈÔÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›-
ˆÓ, Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ì ·ÓÔȯٿ Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ· ÂÚÁ·Ï›·, ·ÔÛÎÔ› ΢ڛˆ˜ ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È
ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÂÚ›ÙˆÛ˘.
™‹ÌÂÚ· ÔÏÏÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó fiÏ· Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÌfiÚʈÛ˘
Ó· ÂÎÙÈÌËıÔ‡Ó Ì ‚¿ÛË ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ (Henderson, 1978: 54-55).
™Â ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ıˆÚËÙÈ΋ ·ÊfiÚÌËÛË Î·È Ë ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÊÈÏÔÛÔÊ›· Â›Ó·È ‰È·ÊÔ-
68
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
ÚÂÙÈΤ˜ ·fi Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ìȯ‚ÈÔÚÈÛÙÈ΋˜ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘ Î·È ÛÙ· ÔÔ›· ÛÎÔfi˜ Ù˘ ÂÈÌfiÚ-
ʈÛ˘ Â›Ó·È Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ –Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ô˘ ¤¯Ô˘ÌÂ
‰ÒÛÂÈ ÛÙÔÓ fiÚÔ ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÌÂϤÙ˘– Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ÙË
ÌÔÚÊ‹ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Î·È Ì¤ÙÚËÛ˘ ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ40, ÁÈ·Ù› ı· ‹Ù·Ó ·Û‡Ì-
‚·ÙË Ì ÙËÓ ›‰È· ÙË ıˆڛ· Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘.
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘
ÔÈÔÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘, ÔÈ Ôԛ˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ô Patton, «‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚÈ-
ÁÚ·Ê‹˜ Î·È Î·Ù·ÓfiËÛ˘ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ·Ô-
ÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·Ú·¯ı› ÏËÚÔÊfiÚËÛË ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË
ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜» (Patton, fi..: 52).
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ ÔÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ 41·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔÈ¿-
40 ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ë ‰È‰·Ûηϛ· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ï˘ı› Ì ÓfiËÌ· Û ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ‚‚·›-
ˆ˜ ÙÔ ¿ıÚÔÈÛÌ· Ù¤ÙÔÈˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÌÈ· ηϋ ‰È‰·Ûηϛ· (Bolam, 1979: 9).
41 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ı˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘:
·) ∞·ÓÙËÙÈ΋ (Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Robert Stake). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·˘Ù‹ Â›Ó·È ·ÓÔȯً Û fiÏ· Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ·Ó·-
‰‡ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ÒÛÙ ӷ ÌË ¯·ıÔ‡Ó ÌË ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ‰›ÓÂÙ·È
Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û οıÂ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ, ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙËÓ Â›-
Ù¢ÍË ÙˆÓ ÚÔÛ‰ÔÎÈÒÓ Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ›¯Â ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍ‹ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÂÓÙÔ›ÛÂÈ ¿ÏÏÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ Ù˘-
¯fiÓ ·Ó·‰‡ıËÎ·Ó Ì¤Û· ·fi ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. √ ··ÓÙËÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ Û˘ÛÙÔȯ›·
Ì ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ·ÁˆÁÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Î·È ‰›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ (Patton, fi.., 52). √ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÌÈ·˜ ··ÓÙËÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¤¯ÂÈ ÚÔ-
ÛˆÈ΋ ·ʋ Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÚÔÛ·ı› Ó· ‚ÚÂÈ ÙÈ ˘‹ÚÍ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜.
∫·Ù¿ ÙÔÓ Patton, Ë ··ÓÙËÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ «Û˘Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘», fiÚÔ
Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÈÛ·Á¿ÁÂÈ Ô Ernie ∏Ôuse (ƒattÔn, fi.., 52). √È Guba Î·È Lincoln ıˆÚÔ‡Ó ÙËÓ ··ÓÙËÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
ȉȷ›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ.
‚) ¢È·ÊˆÙÈÛÙÈ΋ (ηٿ ÙÔ˘˜ Partllet Î·È Hamilton). ∆Ô ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ Ù˘ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ›-
Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Î·È Ë ÂÚÌËÓ›· ·Ú¿ Ë Ì¤ÙÚËÛË Î·È Ë Úfi‚Ï„Ë. ™Ùfi¯Ô˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ó·
ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ Ò˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ¤Ó· Ó¤Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ò˜ ÂËÚ¿˙ÂÙ·È ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ·Ô-
ÙÂϤÛÌ·Ù¿ Ù˘ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜.
Á) ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË «·fi οو» (Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Ù˘ÔÏÔÁ›· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘ Elliott). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË «·fi οو» ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË ‰È·-
‰Èηۛ· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ıˆÚÂ›Ù·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ÛËÌ·Û›·˜ ·fi ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ¿ÏÏÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰È·‰È-
ηۛ·˜ (Bolam, 1979: 8). «∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·fi οو», ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô Henderson, «Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋˜ ÎÚÈÙÈ΋˜, Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙÔ Ó· ·Ó·‰Â›ÍÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË, ÒÛÙ [ÔÈ Û˘Ì-
ÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜] Ó· Â›Ó·È Û ηχÙÂÚË ı¤ÛË ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ¿ÚÔ˘Ó» (Henderson, 1978: 71).
µÂ‚·›ˆ˜, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË «·fi οو» ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ·Ó·‰ÂȯıÔ‡Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÔÈ Â-
ÚÈÔÚÈÛÌÔ› ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË «·fi
¿Óˆ», ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜, ·ÔÚÚ¤ÂÈ ·fi ÌÈ· ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÂÍ¿ÛÎËÛË
Â›Ó·È ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÂÈı˘ÌËÙÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ. ŸÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂ-
Ûȷ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÌÔÚÊ‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ù·ÎÙÈ΋˜ ÁÈ· ÙË ‰ÈfiÚıˆÛË ÙÔ˘ ÂÏ·Ùو̷ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ÙÔ
¤ÚÁÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙË ıÂڷ›· ÙˆÓ ÂÏÏ›„ˆÓ.
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË «·fi ¿Óˆ» ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔ ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ·ÙÈÎfi Î·È ·˘Ù·Ú¯ÈÎfi ÛÙÈÏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ MacDonald, ÂÓÒ
Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË «·fi οو» ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÛÙÈÏ ÙÔ˘ MacDonald (Henderson, 1978: 70).
‰) ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù¤Ù·ÚÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜. ∞˘Ù‹ Ë ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÎÔÓÛÙÚÔ˘ÎÙÈ‚ÈÛÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Î·È
ÙËÓ ··ÓÙËÙÈ΋ ÂÛÙ›·ÛË. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ Guba Î·È Lincoln (1989), «Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰ÂÓ Â›-
Ó·È ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ‹ οÔÈ·˜ ·Ï‹ıÂÈ-
·˜, ·ÏÏ¿ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó Î·Ù·Û΢¤˜ ÁÂÌ¿Ù˜ ÓfiËÌ·, ÙȘ Ôԛ˜ Ù· ¿ÙÔÌ· ‹ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÓÔË-
Ì·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ̤۷ ÛÙȘ Ôԛ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È. ∆· Â˘Ú‹Ì·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfiÙ·, ·ÏÏ¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡-
ÓÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘».
69
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
˙Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û ÔÏÏ¿ ÛËÌ›·. øÛÙfiÛÔ, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÌÔÚʤ˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfi -
ÁËÛ˘ Â›Ó·È ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ «ÂχıÂÚ˜ ÛÙfi¯ˆÓ» (free goals) (Scriven, 1977).
∆Ș ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ‰ÂηÂٛ˜ Ë ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ ÂÛÙ›·˙ ÙËÓ ÚÔ-
ÛÔ¯‹ Ù˘ ÛÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÛÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο
·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·-ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ. ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Ì ÌÂÁ¿-
ÏË ÚÔÛÔ¯‹ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋-ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ηıfiÛÔÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÛÙ› ·ÓÙÈÏËÙfi
fiÙÈ Ë Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙËÓ ÔÈ-
fiÙËÙ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜ (Ú‚Ï. Rogers, fi..: 297-298).
™‹ÌÂÚ· ÂÈÎÚ·Ù› Ë Ù¿ÛË ÙÔ˘ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡ ÔÛÔÙÈÎÒÓ Î·È ÔÈÔÙÈÎÒÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂ-
ˆÓ. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì ˆ˜ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Scriven ÙÔÓ›˙ÂÈ fiÙÈ ÔÈ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ¯ˆÚ›˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙȘ ÛÙÔ¯ÔÎÂÓÙÚÈΤ˜ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ (Ú‚Ï. ƒattÔn, fi..: 117).
∆Ô ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ, ·ÏÏ¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÂ
fiÏË ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ·Ú¿ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·. £· ÂÍÂÙ·ÛÙ›
ÛÙÔ ‚ã ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
4.2.2. ª¤Û· Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ
∆· ̤۷ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ ›ӷÈ:
● ηٿÏÏËÏ· ۯ‰ȷṲ̂ӷ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·,
● Ï¿ÓÔ ‰ÔÌË̤Ó˘ ‹ ËÌȉÔÌË̤Ó˘ Û˘Ó¤ÓÙ¢Í˘,
● ʇÏÏ· ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘,
● Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË ÎÏÈÌ¿ÎˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘,
● ·Ó¿Ï˘ÛË ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›ˆÓ: ·) ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ, ‚) ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ,
● ·Ó¿Ï˘ÛË ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ¿ÏÏˆÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ (ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Ú·ÎÙÈÎÒÓ, ÂÈ̤ÚÔ˘˜
ÂÎı¤ÛˆÓ, ÔÈÎ›ÏˆÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ Î.¿.),
● Ì·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË – ‚ÈÓÙÂÔÛÎfiËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ (·Ó¿Ï˘ÛË ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘),
● ÎÔÈÓˆÓÈÔÌÂÙÚÈο Î·È ¿ÏÏ· ÙÂÛÙ,
● ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ.
™Ù· ̤۷ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· Úfi‚ÏÂ„Ë ÁÈ· ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË, ÙËÓ
ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÌË ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ.
∫·Ù¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ù¤ÏÔ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi-
„Ë Î·È ÔÈ ‰Â›ÎÙ˜ ÈηÓÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, fiˆ˜:
● Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·ÈÙ‹ÛÂˆÓ (˙‹ÙËÛË) ÁÈ· ¤Ó· ÚÔÛÊÂÚfiÌÂÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·,
● Ë ÚÔۤϢÛË,
● Ô ÌÈÎÚfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ‰È·ÚÚÔÒÓ,
● Ë Ù·ÎÙÈ΋ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË,
● Ë ‰‹ÏˆÛË ÂÈı˘Ì›·˜ ·Ú¿Ù·Û˘-ÚÔ¤ÎÙ·Û˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜,
70
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
● Ù· ÚÔÊÔÚÈο ‹ ÁÚ·Ù¿ Û¯fiÏÈ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂȉÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
√È ‰Â›ÎÙ˜ ·˘ÙÔ› (Ú‚Ï. Rogers, fi..: 300) ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È ÚÔÛÂÎÙÈο, ÛÂ Û˘Ó‰˘·-
ÛÌfi ¿ÓÙ· Ì ٷ ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
71
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
0
5 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
∞ÊÔ‡ οÓÔ˘Ì ÌÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ∂Ï-
Ï‹ÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ (5.1), ÛÙ· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· (5.2) Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜ Ô˘
ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ (5.3).
∆Ș ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î-
·›‰Â˘Û˘ ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó, ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, Ó· ηχ„Ô˘Ó ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ª¤Û˘
∂η›‰Â˘Û˘ (1910) Î·È ÙÔ ª·Ú¿ÛÏÂÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô (1922). ™Ù· ‰È‰·ÛηÏ›· ·˘Ù¿ ÊÔ›ÙËÛ·Ó
Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÂϤ¯Ë ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Î·È ÂÔÙ›·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì¤¯ÚÈ Î·È ÙË
‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1970.
™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1970 ȉڇıËÎ·Ó ÔÈ ™¯ÔϤ˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ ª¤Û˘ ∂Î-
·›‰Â˘Û˘ (™.∂.§.ª.∂.42) Î·È ÔÈ ™¯ÔϤ˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘
(™.∂.§.¢.∂.43). √È Û¯ÔϤ˜ ·˘Ù¤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ 1992, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û˘-
¯Ó¿ fiÙÈ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ·fi Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÛÌfi ÛÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË Î·È ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÌfiÚʈ-
Û˘, «Û¯ÔÏÂÈÔÔ›ËÛË», «·‰È˘» ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ÚfiÛ‚·Û˘ Û’ ·˘Ù¤˜ ÏfiÁˆ ÎÏ‹ÚˆÛ˘ ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÌÈÎÚfi ÔÛÔÛÙfi ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓˆÓ Î·È ˘„ËÏfi ÎfiÛÙÔ˜ (Ú‚Ï. •ˆ¯¤ÏÏ˘, 2003: 40).
ªÂ ÙÔÓ ÓfiÌÔ 1566/85 ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÒÓ Î·È Ì ÙÔÓ ÓfiÌÔ 1824/88 Ë ÂÙ‹ÛÈ· ÂÈÌfiÚʈÛË ·ÓÙÈηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ÂÚÈÔ‰È΋. ŒÙÛÈ, ÙÔ˘˜
ıÂÛÌÔ‡˜ Ù˘ ÂÙ‹ÛÈ·˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ™.∂.§.ª.∂. Î·È ™.∂.§.¢.∂. ‰È·‰¤¯ÙËÎ·Ó Ù· ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷο ∂È-
ÌÔÚʈÙÈο ∫¤ÓÙÚ· (¶.∂.∫.). ¶·Ú¿ ÙÔ fiÙÈ ÛÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi ÙˆÓ ¶.∂.∫. ÙÔÓÈ˙fiÙ·Ó Ë ÛËÌ·Û›·
Ù˘ ·ÔΤÓÙÚˆÛ˘, ÙÂÏÈο Ù· ¶.∂.∫. ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó Ì¿ÏÏÔÓ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈο (¡. 2009/92) (Ú‚Ï.
µÂÚÁ›‰Ë˜, 1995, ∫ÔÓÙ¿ÎÔ˜ Î.¿., 2003: 55-57).
¶Ôχ Û‡ÓÙÔÌ· Ù· ·Ú¯Èο ÙÚÈÌËÓÈ·›·˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ¶.∂.∫. ·ÓÙÈ-
ηٷÛÙ¿ıËηÓ, ÏfiÁˆ ÛÔ‚·ÚÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜ Î·È ·ÓÙȉڿÛÂˆÓ ÙÔ˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘44, ·fi Ù· ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓ· Ù·¯‡ÚÚ˘ıÌ· (ÙˆÓ 40 ÂÚ›Ô˘ ˆÚÒÓ45).
™ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ·fi ÙÔ 1988 ¤ˆ˜ ÙÔ 1995 ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÚÁ·Û›·˜, ÛÙȘ Ôԛ˜ ÙÔ À¶.∂.¶.£. ·Ó¤ıÂ-
Û ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ÌÂϤÙË, ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ë ÂÈÌfiÚʈÛË Ó· Â›Ó·È ÌÈÎÚ‹˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ·ÏÏ¿ ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÌ-
‚¤ÏÂÈ·˜, ·ÔÎÂÓÙڈ̤ÓË, ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓË Î·È ÔÏ˘ÌÔÚÊÈ΋ (ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋, ÂÚÈÔ‰È΋, ÂÍ
·ÔÛÙ¿Ûˆ˜, ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋, Ù·¯‡ÚÚ˘ıÌË) (Ú‚Ï. •ˆ¯¤ÏÏ˘, 2003: 40).
ŒÙÛÈ, ·fi ÙÔ 1995 ¤ˆ˜ Î·È Û‹ÌÂÚ·, ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘ ıÂÛÌÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘, ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ˘ÏÔÔ›Ë-
ÛË ÙÔ˘ ∂ȯÂÈÚËÛÈ·ÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ «∂η›‰Â˘ÛË Î·È ∞Ú¯È΋ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ∫·Ù¿ÚÙÈÛË»
42 ∞fi ÙÔ 1978 ȉڇıËÎ·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ 10 ™¯ÔϤ˜, ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÔÈ 8
43 ∞fi ÙÔ 1979 ȉڇıËÎ·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ 13 ™¯ÔϤ˜, ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÔÈ 10.
44 ø˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÌÂÈÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› : ·) √ ·˘Ù·Ú¯ÈÎfi˜, Û¯ÔÏÂÈÔÔÈË̤ÓÔ˜
ÙÚfiÔ˜ ‰ÔÌ‹˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ ‰ÂÓ Â¤ÙÚ ԢÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ Î·È
·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜. ‚) ∆Ô ·˘Ù·Ú¯ÈÎfi Î·È ·Ó·¯ÚÔÓÈÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ˘Ì¤ÓˆÓ. Á)
∏ ·Ó·ÛٿوÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Ë ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙÔ
ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ¶.∂.∫. Û‹Ì·ÈÓ ·ÔÛ¿ÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ‰) ∏ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ, Û˘¯Ó¿ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ, ÁÈ· Ó· ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó Ù· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·. Â) ∏ Û˘¯Ó¿ ¯·ÌËÏÔ‡ ÂȤ‰Ô˘ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·Ì-
Ì¿ÙˆÓ, ȉ›ˆ˜ ÛÙ· ÂÚÈÊÂÚÂȷο ¶.∂.∫.. ÛÙ) √È ÛÔ‚·Ú¤˜ ÂÏÏ›„ÂȘ Û ˘Ô‰ÔÌ‹ Î·È ÂÍÔÏÈÛÌfi ÙˆÓ ¶.∂.∫. (.¯. ‚È‚ÏÈÔ-
ı‹Î˜ Î·È ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·).
45 ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó Î¿ÔȘ ÂÈηχ„ÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÔÈΛϷ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ·ÓË-
Û˘¯›Â˜ fiÙÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ·Î¿Ï˘Ù˜.
73
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
(∂.¶.∂.∞.∂.∫.), Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÌÔÚÊÒÓ
Î·È Ù‡ˆÓ46. ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· ηχ„Ô˘Ó ÛÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ıÂÛÌÔ‡ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
5.1. √π ∂¶πª√ƒºø∆π∫∂™ ∞¡∞°∫∂™
ŒÓ· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜
Â›Ó·È fiÙÈ Û˘¯Ó¿ ÔÈ Û¯Â‰È·ÛÙ¤˜ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰Â Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ-
Τ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞˘Ùfi˜ ıˆÚÂ›Ù·È Î·È ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ¯·ÌËÏ‹ ·Ô-
‰ÔÙÈÎfiÙËÙ· ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. ŒÙÛÈ, Ë ·‰˘Ó·Ì›· ÔÏÏÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
Ó· «Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ó» ÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ‹ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ Û’ ·˘Ù¿ (Guskey,
2002: 381, ºÒÎÈ·ÏË Î·È ∫·˝Ï·, 2005: 140-141).
¶¤Ú· ·fi ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË, ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ, Â›Ó·È ·Ôχو˜ ··Ú·›ÙËÙ˜ Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘-
ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, Ë ÂÎÙ›ÌËÛË Ù˘ ˘¿Ú¯Ô˘Û·˜ ηٿÛÙ·Û˘, Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÂÍÂÏ›ÍÂˆÓ Î·È Ù˘ ›‰Ú·Û˘ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ηıÒ˜ Î·È Ë ÛÂ
‚¿ıÔ˜ ÌÂϤÙË ÙˆÓ ‰È·ÈÛÙˆÌ¤ÓˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡-ÛÙfi¯Ô˘.
√È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ηÙËÁÔÚÈÔÔÈËıÔ‡Ó ˆ˜ ÂÍ‹˜:
·) ÁÂÓÈΤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ Û ÌÈ·
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÈÛÙÔÚÈ΋, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈ΋, Ù¯ÓÔÏÔÁÈ΋ 47 Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙË -
Ù· Î·È fiˆ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ ‚·ıÌ›‰· Âη›‰Â˘Û˘ Î·È Ù‡Ô Û¯ÔÏ›Ԣ (Ù¯ÓÈο-·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈο Û¯ÔÏ›·, Û¯ÔÏ›· ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜ Î.¿.),
‚) ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ηÈÓÔÙÔÌÈÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
·ÏÏ·ÁÒÓ Î·È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂˆÓ (.¯. ·ÏÏ·Á¤˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÁ-
¯ÂÈÚȉ›ˆÓ, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ηÈÓÔÙfiÌˆÓ ‰Ú¿ÛˆÓ, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ ∂˘¤ÏÈÎÙ˘ ∑ÒÓ˘, ÙÔ˘
√ÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ™¯ÔÏ›Ԣ Î.¿.),
Á) ÂȉÈΤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔÈο, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ -
ÏÈÙÈÛÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο48,
‰) ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη› -
‰Â˘Û˘.
°È· Ó· ·ÔÊ¢¯ı› Ô ÂÙÂÚÔηıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ Î·È ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ··ÈÙÂ›Ù·È –ÂÎÙfi˜ ·fi ÌÈ· ¤Ú¢ӷ
46 ¢ÂÓ ÂÌ›ÙÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ë ÂͤٷÛË ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈΤ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (Ú‚Ï. µÂÚÁ›‰Ë˜, 1998: 38, ÷ڷ̋˜ Î·È ∫ÔÙÛÈ-
Ê¿Î˘, 2005: 355-359). √È ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Î·È ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔÈ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ‹ ı· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙËÓ
¤Ú¢ӷ Î·È ÙË ÌÂϤÙË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Ú·Ì¤ÙÚˆÓ Ù˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜. º·›ÓÂÙ·È ˆÛÙfiÛÔ fiÙÈ Ô
ÛÙÚ·ÙËÁÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ ∂.∂. Ó· Á›ÓÂÈ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfiÙÂÚË Î·È ‰˘Ó·ÌÈÎfiÙÂÚË Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ÂËÚ¿˙ÂÈ Î·È
Ù· ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÌÔÓ٤Ϸ.
47 ∏ Ú·Á‰·›· ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÂÈÙ¿ÛÛÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË
¯Ú‹ÛË ∏/À.
48 √È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ ÛÙ· ¶ÔÌ·ÎÔ¯ÒÚÈ· ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi
ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ ÛÙ· ∫¿Ùˆ ¶·Ù‹ÛÈ· Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ ‹ ÛÙ· √ÈÓfiÊ˘Ù·
Ù˘ µÔȈٛ·˜.
74
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
¢Ú›·˜ Îϛ̷η˜– Î·È ÌÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋-ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ı· ÂÈÙÚ¤„ÂÈ ÙË Û˘ÓÂȉË-
ÙÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙˆÓ ·˘ıÂÓÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î˘Ú›ˆ˜ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹
ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ (Û¯ÂÙÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ÛÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ) (Ú‚Ï.
µÂÚÁ›‰Ë˜, 1989: 2.055). ∏ ·Ó›¯Ó¢ÛË ÂÔ̤ӈ˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›-
ÓÂÈ ·ÓÙÈÏËÙ‹ ˆ˜ ÌÈ· Û˘Ó¯‹˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›·, Ë ÔÔ›· ı· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÂÈÌfiÚ-
ʈÛ˘, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› Î·È Ó· Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ Ë Ì›· ÙËÓ ¿ÏÏË.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ÂÛÙÈ¿ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ì·˜ ÛÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (5.1.1) Î·È ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ (5.1.2).
5.1.1. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™˘¯Ó¿, Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔÛÙfi, ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û˘Ì›ÙÔ˘Ó ‹
ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ Ù˘ Âη›‰Â˘-
Û˘ Î·È ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ηÈÓÔÙÔÌÈÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ
Î·È ÌÂÙ·ÚÚ˘ı̛ۈÓ.
∞Ú¯Èο ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Î·È
Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‚·ÛÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Âη›‰Â˘Û˘. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Ù· ÎÂÓ¿ Ù˘ ·Ú¯È΋˜ ·ÓÂÈ-
ÛÙËÌȷ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ Î·È ÙËÓ «¤ÓÙ·ÛË» ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ë ·ÓÂÈÛÙËÌȷ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ˘ÂÚÙÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ηٿÚÙÈ-
ÛË –Û ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜– ÙˆÓ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ȉȷ›ÙÂ-
Ú· Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ (Ú‚Ï. ∫·˙·Ì›·˜ Î.¿., 1995: 447), Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ ÓÂ-
Ô‰ÈfiÚÈÛÙÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ·ÚÎÔ‡ÓÙˆ˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ
‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ ÙÔ˘ ·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜.
∂ÈÚÔÛı¤Ùˆ˜, ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ÁÂÓÈ΋ ·›ÛıËÛË fiÙÈ ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ·ÚÎÂÙÒÓ Î·ıËÁËÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏÒÓ (ÂÎÙfi˜
ÙˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ÙÔ̤ˆÓ ÙˆÓ ºÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ ™¯ÔÏÒÓ) Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ ÛÙËÓ
·È‰·ÁˆÁÈ΋ (Ú‚Ï. ¶·ÙÔ‡Ó· Î.¿., 2005: 274 ), ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ¿Á-
ÁÂÏÌ· ÌË Ï‹Úˆ˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓÔÈ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔÓ ÂÌÂÈÚÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó··Ú·Áˆ-
Á‹ ÍÂÂÚ·ÛÌ¤ÓˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ.
√È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ‚‚·›ˆ˜ ·Ó¿ ‚·ıÌ›‰· Âη›‰Â˘-
Û˘ Î·È ·Ó¿ ÂȉÈÎfiÙËÙ·. ∞ÎfiÌË fï˜ Î·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ù˘ ›‰È·˜ ÂȉÈÎfiÙËÙ·˜ ¤¯Ô˘Ó Èı·ÓfiÓ ‰È·-
ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÏfiÁˆ Ù˘ ·ÓÔÌÔÈÔÌÔÚÊ›·˜ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ ÙÔ˘˜ Âη›‰Â˘ÛË (‰È·-
ÊÔÚÔÔ›ËÛË Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙfiÛÔ Ù· ˘Ô¯ÚˆÙÈο fiÛÔ Î·È Ù· ÚÔÛÊÂÚfiÌÂÓ· Ì·ı‹Ì·Ù· ÂÈÏÔÁ‹˜).
√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÂÎÙfi˜ ·fi ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ (Ì·ıËÛȷΤ˜), ¤¯Ô˘Ó Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ.
∏ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÈ· ÛÙ·ÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜. ∞ÚÎÂÙ¤˜ ıˆڛ˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı› ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿-
Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÓ‹ÏÈη, fiˆ˜ Ù· ÛÙ¿‰È· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÂÁÒ, ÔÈ Ê¿ÛÂȘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Ù˘
·ÓıÚÒÈÓ˘ ˙ˆ‹˜ Î.¿. (Loevinger, Erikson, Kohlberg). ¶ÔÏÏÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ù· ÛÙ¿‰È·
·Ó¿Ù˘Í˘ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜, Ù· ı¤-
Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË Ê¿ÛË ÛÙ·‰ÈÔ-
‰ÚÔÌ›·˜, Ô Morant (1981) ÌÈÏ¿ ÁÈ· ηÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Û ٤ÛÛÂÚȘ Ù‡Ô˘˜: ·Ó¿-
ÁΘ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ·, ·Ó¿ÁΘ ‰È‡ڢÓÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÈηÓÔًوÓ, ·Ó¿ÁΘ ·Ó·-
˙ˆÔÁfiÓËÛ˘ Î·È ·Ó¿ÁΘ ÌÂÙÂͤÏÈ͢.
75
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
√ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È‰¿ÛÎÂÈ ¤Ó·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ
ÚÔÛˆÈ΋ Î·È ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·. ∫·Ù’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ë ‰È‰·Ûηϛ· Â›Ó·È Û˘Ó-
‰Â‰Â̤ÓË Ì ÙȘ ˙ˆ¤˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi Î·È ÙÔ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi,
ÙÔ ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ¿ÓıÚˆÔÈ Â›Ó·È Î·È Û ÔÈ· Ê¿ÛË ˙ˆ‹˜ Î·È ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È (Hargreaves,
1994). ∏ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfi-
ÙËÙ·˜ ÙÔ˘ οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÊfiÛÔÓ Ë ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ô˘ ÓÔËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙË ‰È-
‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË (Day, 2003: 442, ∫ÔÛÛ˘‚¿ÎË, 2005: 37). ¶Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ù·ÓÔËÙfi fiÙÈ Ë Î·-
Ï‹ ‰È‰·Ûηϛ· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ˙‹ÙËÌ· ÁÓÒÛˆÓ, ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ˘ÈÔı¤ÙËÛ˘ ηٿÏ-
ÏËÏˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ. ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, Ú¤ÂÈ Ó· ÛÙÚ·-
Êԇ̠̠ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙȘ ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
√È ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜) ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È ‰È·ÊÔ-
ÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ‚¿ÛË ÌÈ·˜ ÛÂÈÚ¿˜ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ (Ú‚Ï.Day, fi..: 439), fiˆ˜ ›ӷÈ:
● Ë ·Ú¯È΋ ÙÔ˘˜ Âη›‰Â˘ÛË,
● Ë ÌÂÙÂη›‰Â˘ÛË Î·È ÔÈ ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÔ˘‰¤˜,
● Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈÚ›·˜, ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ‰È΋˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜,
● Ë ÁÂÓÈ΋ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ÙÔ˘ ·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜,
● Ë È‰È·›ÙÂÚË ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜,
● ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜,
● ÔÈ ·Í›Â˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
● Ë ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹,
● Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈÛÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚ-
Á¿˙ÔÓÙ·È49,
● Ù· ¯ÚfiÓÈ· ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Î·È ÂÚÁ·Ûȷ΋˜ ÂÌÂÈÚ›·˜50,
● Ë Ê¿ÛË ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È,
● Ë Ê¿ÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋˜ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹˜,
● Ë ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ‚ÈÔÁÚ·Ê›·,
● ÙÔ Ê‡ÏÔ,
● Ë ËÏÈΛ·,
● Ô ‚·ıÌfi˜ ÎfiˆÛ˘ Ô˘ ÓÈÒıÔ˘Ó Î·È Ô˘ Û οÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÁÁ›˙ÂÈ Ù· fiÚÈ· Ù˘ ·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘ı¤ÓˆÛ˘ (burn out),
49 √È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∆¯ÓÈ΋ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ∂Î-
·›‰Â˘ÛË Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙˆÓ Î·ıËÁËÙÒÓ ÂȉÈÎÔÙ‹ÙˆÓ Â›Ó·È Ô͢Ì̤Ó˜ Û ı¤Ì·Ù· ÂÓË̤ڈÛ˘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÍÂÏ›-
ÍÂȘ ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, ηıÒ˜ Ë Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ì ٷ¯‡Ù·ÙÔ˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ Î·È ÚÔԉ¢ÙÈο
··ÍÈÒÓÂÙ·È ¤Ó· Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔÛÙfi Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·Ó·ÓÙÈÛÙÔȯ›· Û‡Á¯ÚÔÓ˘
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ Î·È ÂÚÁ·ÛÙËÚÈ·ÎÒÓ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ. ∂ÓÙÂÏÒ˜ ··Ú·›ÙËÙË ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ›ӷÈ
Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ∆¯ÓÈ΋˜ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ Û „˘¯Ô·È‰·ÁˆÁÈο ı¤Ì·Ù·, η-
ıfiÛÔÓ ÛÙ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Û¯ÔÏ›· ÊÔÈÙÔ‡Ó ÔÏÏÔ› ·ÏÏÔ‰·Ô› Ì·ıËÙ¤˜, ηıÒ˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ Ù˘ Û˘-
Ó‹ıÔ˘˜ ËÏÈΛ·˜, Ì ÌÂÁ¿Ï˜ ·Ó¿ÁΘ.
50 √È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÂÓfi˜ ÓÂÔ‰ÈfiÚÈÛÙÔ˘ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ÂÓfi˜ ¤ÌÂÈÚÔ˘-Âȉ‹ÌÔÓ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
76
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● Ë ÚÔÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ıˆڛ·,
● Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì ·ÎfiÌË fiÙÈ ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ –ÙfiÛÔ ÛÂ Â›Â‰Ô Ï·ÈÛ›Ô˘, fiÛÔ
Î·È ÛÂ Â›Â‰Ô ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘– ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÂÈÚÔÛı¤Ùˆ˜ ·fi
ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ŒÙÛÈ, ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û¯Ë-
Ì·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÔÈÔ˜ ÓÔÌ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Â›Ó·È ‹ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (Ú‚Ï. ∫·˙·Ì›·˜, 1995: 448, ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1996: 258–270). ∂ÎÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˆ˜:
● ·Ïfi ·Ó·ÌÂÙ·‰fiÙË ÁÓÒÛˆÓ,
● ‰ËÌfiÛÈÔ ˘¿ÏÏËÏÔ–‰ÈÂÎÂڷȈً ÂÓÙÔÏÒÓ,
● ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÈ,
● «ÂÊ·ÚÌÔÛÙ‹» ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜,
● Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ Ì¿ıËÛ˘,
● ηıÔ‰ËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘,
● ‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹–‚ÔËıfi ÛÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Ù˘ ÁÓÒÛ˘,
● ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎÔÎÚÈÙÈÎfi ‰¿ÛηÏÔ,
● ÊÔÚ¤· ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·ÏÏ·Á‹˜,
● ·˘ÙfiÓÔÌÔ Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›·,
● ·Ó·ÌÔÚʈً–‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔ ÎÙÏ.,
Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÔÚ›˙Ô˘Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ.
ÕÏϘ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Â›Ó·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ıˆÚÂ›Ù·È ‹ ıˆÚ› ÙÔÓ Â·˘-
Ùfi ÙÔ˘ ·Ïfi ·Ó·ÌÂÙ·‰fiÙË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ıˆÚÂ›Ù·È ‹ ıÂ-
ˆÚ› ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ Ì¿ıËÛ˘.
√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó Û οÔÈ· Ê¿ÛË Ù˘ ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜ ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· Ô˘ ı· ηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ‰‡ÛÎÔÏË ÙËÓ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ηı‹ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜. ∂ÎÙfi˜ fï˜ ·fi
ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ¿ÙÔÓÙ·È Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ó¤ˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ, Ó¤ˆÓ ÌÂ-
ıfi‰ˆÓ, ¯Ú‹ÛË ∏/À Î.¿.), Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙȘ ‰È·-
ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ̷ıËÙ¤˜, ÁÔÓ›˜ Î·È Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜, ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ì ÌÂÈÎÙ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ì·-
ıËÙÒÓ, ηıÒ˜ ›Û˘ Î·È ÚÔÛˆÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· (˘ÂÚÎfiˆÛË, ¿Á¯Ô˜, ÂÍÔ˘ı¤ÓˆÛË). √È ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙ‹ÚÈÍË ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜
ʇÛ˘. §ÈÁfiÙÂÚÔ Û˘¯Ó‹ Â›Ó·È Ë ·ÚÔ¯‹ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ
ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (Ú‚Ï. Eurydice, 2007).
∂Âȉ‹ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÂÚ¢ÓÒÓ Â˘Ú›·˜ Îϛ̷η˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ
·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜, ı· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ì ÌÈ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈΤ˜–Ì·ıËÛȷΤ˜ (5.1.1.1) Î·È ÙȘ ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ (5.1.1.2) ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÌÂ
‚¿ÛË ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·51 (Valkanos, 1988: 70–98, •ˆ¯¤ÏÏ˘ Î·È ¶··Ó·Ô‡Ì, 2000: 16–27, ™·˝Ù˘
Î·È °Ô˘ÚÓ·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, 2001: 75–90, ∫ÔÚÔÌËÏ¿˜, 1992: 69–74, ¶··‰¿Î˘ Î·È ºÚ·ÁÎÔ‡Ï˘, 2005:
276–284, ∆ÛÂÙۛϷ˜,2006:68–110). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· (5.1.1.3) ı· Á›ÓÂÈ ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ·
ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÂȉÈο ı¤Ì·Ù·.
77
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
5.1.1.1. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ (Ì·ıËÛȷΤ˜) ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ÌÈ· ·‰Ú‹ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ (Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ) ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÌÂ ‚¿ÛË:
π) Ù· ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ù˘ ‰È‰·ÎÙ¤·˜ ‡Ï˘),
ππ) ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·,
πππ) ÙËÓ „˘¯Ô·È‰·ÁˆÁÈ΋ ηٿÚÙÈÛË,
πV) ÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË.
I. ø˜ ÚÔ˜ Ù· ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ:
● ∂ÓË̤ڈÛË ÛÙȘ ÙÚ¤¯Ô˘Û˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ.
● ∞fiÎÙËÛË ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ʇÛ˘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘.
● ¢ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Î·È ‰È·ÎÏ·‰ÈΤ˜ Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂȘ.
● πÛÙÔÚ›· Î·È ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ (Î·È Î¿ıÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘).
● ∂ÈÛÙËÌÔÏÔÁÈο ÂÌfi‰È· ÛÙË Ì¿ıËÛË.
● ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ¤Ú¢ӷ˜.
II. ø˜ ÚÔ˜ ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
● ∞Ú¯¤˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜.
● ¢È‰·ÎÙÈ΋ οı ̷ı‹Ì·ÙÔ˜ (ÂȉÈ΋ ‰È‰·ÎÙÈ΋).
● ¡¤Â˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ì ‚¿ÛË Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ıˆÚËÙÈÎÒÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÎÒÓ ‰ÈÂ-
Ú¢ӋÛÂˆÓ Î·È ÈÏÔÙÈÎÒÓ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ.
● ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜–Ì·ıËÛȷΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, fiˆ˜ ÔÌ·‰ÔÛ˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋, ‰ÈÂÚ¢ÓË-
ÙÈ΋, ̤ıÔ‰Ô˜ project, ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋, ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋, ‚Ȉ̷ÙÈ΋ Î.¿.
● √ÚÁ¿ÓˆÛË Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
● ™˘Û¯¤ÙÈÛË ıˆÚÈÒÓ Ì¿ıËÛ˘ Ì ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
51 ™‡Ìʈӷ ÌÂ Â˘Ú‹Ì·Ù· ¤Ú¢ӷ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙËÓ ∫‡ÚÔ (÷ڷϿÌÔ˘˜ Î·È ªÈ¯·ËÏ›‰Ô˘, 2001:
103), ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· ÂÈÌÔÚʈıÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈ-
ÌÂÙÒÈÛË Ú·ÎÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù¿Í˘ (Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜, ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Û˘-
ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Ì·ıËÙÒÓ, ¯Ú‹ÛË ∏/À ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ) Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÈ· ıˆÚËÙÈο ı¤Ì·Ù·,
fiˆ˜ Ë ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· ‹ Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
√È ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ·Ó ÛÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈ-
ÌfiÚʈÛ˘ (•ˆ¯¤ÏÏ˘ Î·È ¶··Ó·Ô‡Ì, 2000: 16) ‹Ù·Ó : ·)ÔÈ Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ‚) Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Á)ÔÈ ıˆڛ˜ Ì¿ıËÛ˘ ,Ù· ΛÓËÙÚ· Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÔÈ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜. ™Â ÌÈÎÚfi-
ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÂÂϤÁËÛ·Ó Ù· ı¤Ì·Ù· ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜, ÔÏ˘ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Î·È ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜.
√È ÓËÈ·ÁˆÁÔ›, Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ‰Â‰Ô̤ӷ ÂÚ¢ÓÒÓ (∫·Î·Ó¿ Î·È ªËÙÛÈÔ‡ÏË, 2001: 364-372, ª·ÙÛÔ‡Ù· Î·È ¶··-
ÁÈ·ÓÓ›‰Ô˘, 2006), ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È Ó· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜, ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜,
ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· Ӥ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ıˆڋÛÂȘ. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË Ó· ÂÈÌÔÚʈıÔ‡Ó
Û ı¤Ì·Ù·: ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, „˘¯ÔÎÈÓËÙÈ΋˜/ÌÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜, ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ·Áˆ-
Á‹˜, ı·ÙÚÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·ÁˆÁ‹˜ ˘Á›·˜, ·È¯ÓȉÔηٷÛ΢ÒÓ, Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ, ÏËÚÔÊÔÚÈ΋˜.
78
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● ∫›ÓËÙÚ· Ì¿ıËÛ˘.
● ª·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜.
● ∞ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË ÌÂÙ·ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ÈηÓÔًوÓ.
● ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË.
● ∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ¡¤Â˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì·ıËÙ‹ (portfolio Î.¿.).
● ∞Ó¿Ù˘ÍË ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∫ÚÈÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ.
● ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
● ¶·Ú·ÁˆÁ‹–·Ó¿Ù˘ÍË ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
III. ø˜ ÚÔ˜ ÙËÓ „˘¯Ô·È‰·ÁˆÁÈ΋ ηٿÚÙÈÛË
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
● £¤Ì·Ù· ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜, ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋˜, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜, ÎÏÈÓÈ΋˜ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜.
● ¢È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË Î·È ™¯ÔϤ˜ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ÛΤ„˘ .
● ∏ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
● ∏ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘.
● æ˘¯ÔÛ˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∆Ô „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi Îϛ̷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË.
● ∆Ô „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∏ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÔÌËϛΈÓ.
● ∏ ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜–Ù¿Í˘.
● ∞ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿-
ÍË Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹.
● ∞ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ–Ì·ıËÙÒÓ.
● ∂˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÛÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È¿‰Ú·ÛË.
● ∞Û˘Ó›‰ËÙ˜ Û˘ÁÎÚÔ˘ÛȷΤ˜ Ï¢ڤ˜ Ù˘ ÌÔÚʈÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘.
● ∞ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜.
● ∞ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ‚›·˜ Î.¿.).
● √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
● ∏ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
● ∂Óۈ̿وÛË ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ.
79
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● ∞ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÚÔÈÎÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·È Ù·Ï·ÓÙÔ‡¯ˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∏ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
● ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ – √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜.
IV. ø˜ ÚÔ˜ ÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
● ∆Ô ÎÔÈÓÔÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ™˘ÛÙËÌÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ¢È·ÌfiÚʈÛË ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘
Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ™¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ (Ì·ıËÙÈΤ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜, ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î.¿.).
● ∏ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈËÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∫ÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜.
● πÛfiÙËÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ.
● √È ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÔÈ ÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË.
● ∫ÚÈÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ıˆڛ·˜ Î·È Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Ú¿Í˘.
● ¢È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·.
● ™¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜.
● ™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·.
● ™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ∞.∂.π., ∆.∂.π. Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜.
● ¢È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË–·ÓÙÈÚ·ÙÛÈÛÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹.
● ™Ù‹ÚÈÍË Ì·ıËÙÒÓ Ì ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜.
● ∆Ô Ï·Óı¿ÓÔÓ–·Ê·Ó¤˜ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‹ ·Ú·ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
● ∂η›‰Â˘ÛË Î·È Ê‡ÏÔ.
● £¤Ì·Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂÙ·ÚÚ˘ı̛ۈÓ).
● ∏ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË.
● ∏ Â˘Úˆ·˚΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
● £¤Ì·Ù· ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜, ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
5.1.1.2. ∞Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
● ∞Ó¿ÁÎË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÏÏÔÁÈÎÔ‡ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙÔÓ ÌÂÙ·‚·ÏÏfiÌÂÓÔ
ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›·.
● ∞Ó¿ÁÎË ·˘ÙÔ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ÎÚÈÙÈ΋˜ ·ÓÂͤٷÛ˘ ÙˆÓ ·Ú·‰Ô¯ÒÓ, ÙˆÓ Úԉȷı¤ÛˆÓ,
ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ, ÙÔ˘ «ÁÈ·Ù›», ÙÔ˘ «ÙÈ» Î·È ÙÔ˘ «Ò˜» Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ÛÙ¿ÛˆÓ
ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
80
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● ∞Ó¿ÁÎË ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ‹ ·ӷ‚‚·›ˆÛ˘ ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Ûȷ΋ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹.
● ∞Ó¿ÁÎË ÂÓ›Û¯˘Û˘ Ù˘ ıÂÙÈ΋˜ ·˘ÙÔ·ÓÙ›Ï˄˘.
● ∞Ó¿ÁÎË ¿ÓÙÏËÛ˘ ÈηÓÔÔ›ËÛ˘ ·fi ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ.
● ∞Ó¿ÁÎË ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛ˘ ‹ ·ӷ‚‚·›ˆÛ˘ Ù˘ ‰¤ÛÌ¢Û˘, ÙÔ˘ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌÔ‡, Ù˘ ÊÚÔÓÙ›‰·˜.
● ∞Ó¿ÁÎË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙÔ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÛÙÚ˜, Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÎfiˆÛ˘, Ù˘ ·Ô-
ÁÔ‹Ù¢Û˘ Î·È Èı·ÓÒÓ ÂÓÔ¯ÈÎÒÓ ·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ.
● ∞Ó¿ÁÎË ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
● ∞Ó¿ÁÎË ‰È‡ڢÓÛ˘–ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘ ÙˆÓ ÁÓÒÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ‹ Î·È ·Ó¿-
ÁÎË ·fiÎÙËÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ ˘Ô‰ÔÌ‹˜.
● ∞Ó¿ÁÎË ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ Î·È ‰È˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ ıˆÚËÙÈÎÒÓ ÂÈÛËÌ¿ÓÛˆÓ. ∞Ó¿-
ÁÎË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ÁÓÒÛˆÓ, ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ·fi„ÂˆÓ ÌÂ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ηÈ
ÚfiÛˆ· ·Ó·ÊÔÚ¿˜.
● ∞Ó¿ÁÎË Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛ˘ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜.
● ∞Ó¿ÁÎË ·Ó·Ó¤ˆÛ˘ Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ú¿Í˘ (ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ‰ÔÎÈÌ‹˜ Ó¤ˆÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ
ÛÙËÓ Ù¿ÍË).
● ∞Ó¿ÁÎË ·Ó¿Ù˘Í˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ.
● ∞Ó¿ÁÎË ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ÁÈ· οÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ ÚfiÏÔ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ‹ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘.
™ËÌ›ˆÛË: √È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ÔÈ ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È
ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂȉÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ˜. π‰È·›ÙÂÚ˜ Â›Ó·È Â›Û˘ Î·È ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜
·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ۯÔÏ›· ¿ÏÏ˘ ¯ÒÚ·˜.
5. 1.1.3. ∂ӉȷʤÚÔÓÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÂȉÈο ı¤Ì·Ù·
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ı¤Ì·Ù·:
● ¢È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË.
● ∞ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜ (‰È·ÙÚÔÊ‹, ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi Ô˘Û›Â˜, AIDS Î.¿.).
● £Â·ÙÚÈ΋ ·È‰Â›·, ÔÏÈÙÈÛÙÈο ı¤Ì·Ù·, ·ÈÛıËÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹.
● ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË.
● ∂η›‰Â˘ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÈÊÔÚ›·.
● ™˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ Î·È ™¯ÔÏÈÎfi˜ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi˜ ¶ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ (™.∂.¶.).
● √ÏÔ‹ÌÂÚÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ··Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·.
● ∞ÁˆÁ‹ ÂÈÚ‹Ó˘.
● πÛfiÙËÙ· ÙˆÓ Ê‡ÏˆÓ.
● ™¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ Ê‡ÏˆÓ.
81
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● æ˘¯ÔÎÈÓËÙÈ΋/ÌÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹.
● æ˘¯·Ó¿Ï˘ÛË Î·È Âη›‰Â˘ÛË.
● ¶·È‰È΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·.
● ∫·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÊÈÏ·Ó·ÁÓˆÛ›·˜.
● £Â·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È, ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ, ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ, ·ÓÙƠ̷̂.
● ¶·È¯ÓȉÔηٷÛ΢¤˜.
● ∫˘ÎÏÔÊÔÚȷ΋ ·ÁˆÁ‹.
● ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ PISA Î·È ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô.
● ªÔ˘ÛÂ›Ô Î·È Û¯ÔÏ›Ô.
5.1.2. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›-
‰Â˘Û˘
∆· ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÂ Â›Â‰Ô ÂÚÈʤÚÂÈ·˜, ÓÔÌÔ‡, ÂÚÈÔ¯‹˜ ‹ Û¯ÔÏ›Ԣ ¤¯Ô˘Ó, ÂÎÙfi˜
ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ÂÓË̤ڈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· Ó¤· ̤ÙÚ· Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜, ÁÈ· Ó¤·
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ÁÈ· Ó¤· Û¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·. ∂ÈϤÔÓ, ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó
ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ηÈÓÔÙÔÌÈÒÓ Î·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó –·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜– ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi
Î·È ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. °È· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜
ıˆÚÂ›Ù·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ÛÙ‹ÚÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙ›· ̤ۈ Ù˘ ‰È·ÚÎÔ‡˜ ÂÈÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘˜52.
∏ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ Ì¤Ûˆ:
● Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ Û ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ·53, Û˘Ó¤‰ÚÈ·, Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ,
● Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ¶.π., ÙÔÓ √.∂¶.∂∫., Ù· ∞.∂.π. Î·È ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ¿Ù˘Ë˜ Âη›‰Â˘Û˘,
● ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÈÛΤ„ÂˆÓ Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜, ÒÛÙ ٷ ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ó· ÁÓˆ-
Ú›ÛÔ˘Ó ·fi ÎÔÓÙ¿ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ·Ú¿ÏÏËÏˆÓ ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ıÂÛÌÒÓ,
● Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ Û ÂÚ¢ÓËÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·,
● Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ·fi„ÂˆÓ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
™ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÊıÔ‡Ó ˘fi„Ë, ¯ˆÚÈÛÙ¿ ÔÈ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ οı ηÙËÁÔÚ›·˜ ÛÙÂϯÒÓ.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÛÙȘ:
·) ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ (5.1.2.1),
‚) ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÒÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Âη›‰Â˘Û˘, ÙˆÓ ÚÔ˚Ûٷ̤ӈÓ
ÙˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ηıÔ‰‹ÁËÛ˘, ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ ¢È¢ı‡ÓÛÂ-
52 £· Ú¤ÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ, Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ¤Ú¢ӷ˜ ÙÔÈ΋˜ Îϛ̷η˜, Ù· ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘
Âη›‰Â˘Û˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ıfiÏÔ˘ ÈηÓÔÔÈË̤ӷ ·fi ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈ Ë ÔÏÈÙ›·, ÙfiÛÔ ÚÈÓ ·fi
ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜ (∫ˆÛٛη, 2004: 194).
53 ∆· ÓÂÔÂÈÏÂÁ¤ÓÙ· ÛÙÂϤ¯Ë, ȉȷ›ÙÂÚ·, ¤¯Ô˘Ó ·˘ÍË̤Ó˜ ·Ó¿ÁΘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ Û ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ (Ú‚Ï.
∫ÔÚÔÌËÏ¿˜, 1992: 73).
82
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ˆÓ ¡ÔÌÒÓ, ÙˆÓ ÚÔ˚ÛÙ·Ì¤ÓˆÓ °Ú·Ê›ˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘ (5.1.2.2),
Á) ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ (5.1.2.3).
5.1.2.1. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ
√È ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ, Ë ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ηÈÓÔÙÔÌÈÒÓ (.¯. ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ Û¯ÔÏ›Ô, ¢¤ÏÈ-
ÎÙË ˙ÒÓË Î.¿.), Ë ·Ó¿ÏË„Ë ÚÔ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ÔÈÎ›ÏˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ë ‰È·ÊÔ-
ÚÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡, Ë ‰È‡ڢÓÛË Ù˘ «Û¯ÂÙÈ΋˜ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜» ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿-
‰ˆÓ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ¤Ó· ÙÔ›Ô Ô˘ ··ÈÙ› ‰È¢ı˘ÓÙÈο ÛÙÂϤ¯Ë Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÈηÓfiÙËÙ˜.
√È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÈÎÒÓ ÛÙÂϯÒÓ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ‚‚·›ˆ˜ –ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË ‚·ı-
Ì›‰· Âη›‰Â˘Û˘ Î·È ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜– Ì ÙÔ ÛÙÈÏ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Î·È ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ÓÔ˘ Ù‡Ô˘ «ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜» Ô˘ ı· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ Î¿ı ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜.
™‡Ìʈӷ Ì ٷ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ¤Ú¢ӷ˜ (∫·Ù·‚¿ÙË Î·È ∆ÛÂÚÂÁÎÔ‡ÓË, 2005: 286–294), ÔÈ Ó¤-
ÔÈ ‰È¢ı˘ÓÙ¤˜ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ˙ËÙÔ‡Ó ÂÈÌfiÚʈÛË Û ı¤Ì·Ù·: ·) ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ηÈ
‰ÈÔ›ÎËÛ˘, ‚) ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Á) Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ‰) ∏/À54.
™ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜–̤ÏË Ù˘ ∂.∂. ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‰È¢-
ı˘ÓÙ¤˜ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ, Ù· ÔÔ›· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ηχ„Ô˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÂÓË̤ڈÛ˘ ηÈ
¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÈÎÒÓ ÛÙÂϯÒÓ Û ı¤Ì·Ù· fiˆ˜:
● √ÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ‰ÈÔ›ÎËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ¢ÈÔ›ÎËÛË ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡.
● ªÔÓ٤Ϸ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘,
● ∫ÔÈÓÔÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘.
● ™˘ÛÙËÌÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ∞ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤ÛÂȘ.
● ∂›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
● ∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ÀÔÛÙ‹ÚÈÍË Î·ÈÓÔÙfiÌˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
● ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË.
● ∂˘Úˆ·˚ο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
● ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜–manager ‹ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜–·È‰·ÁˆÁfi˜, ËÁ¤Ù˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜;
● ∞fi ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÛÙË ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌÈÛÙÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∂ÈÌfiÚʈÛË Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
54 ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ, Ì ‚¿ÛË Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ›‰È·˜ ¤Ú¢ӷ˜, Ë ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ‰È·ÌÔÚÊÒ-
ÓÂÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ê‡ÏÔ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ. √È ¿Ó‰Ú˜ ‰È¢ı˘ÓÙ¤˜ ÂÈ˙ËÙÔ‡Ó ÂÈÌfiÚʈÛË ÛÙË ¯Ú‹ÛË ∆.¶.∂. (73%)
Î·È ÛÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Í¤ÓˆÓ ÁψÛÛÒÓ (59%) Î·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÔÛÔÛÙ¿ Û ı¤Ì·Ù· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ηÈ
‰ÈÔ›ÎËÛ˘. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Á˘Ó·›Î˜ ‰È¢ı‡ÓÙÚȘ ÂÈ˙ËÙÔ‡Ó ÂÈÌfiÚʈÛË Û ı¤Ì·Ù· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ – „˘¯ÔÏÔ-
Á›·˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ – ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Î·È ÌÂÙ¿ ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ› ÙÔ˘˜ (∫·Ù·-
‚¿ÙË Î·È ∆ÛÂÚÂÁÎÔ‡ÓË, fi..: 291).
83
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÙÔ˘.
● ¢›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ – Û˘ÌÚ¿ÍÂȘ Û¯ÔÏ›ˆÓ.
● ∏ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È ÙÔ ‹ıÔ˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ˆ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
● ™˘ÓÂÚÁ·ÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ¤Ú¢ӷ˜, ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜.
● ™¯¤ÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
● ™¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ΢„¤ÏË ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡.
™ËÌ›ˆÛË: π‰È·›ÙÂÚ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ˘Ô‰È¢ı˘ÓÙÒÓ
ÙˆÓ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙˆÓ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∫·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (π.∂.∫.), ÙˆÓ ™¯ÔÏÈÎÒÓ ∂ÚÁ·ÛÙËÚÈ·ÎÒÓ ∫¤ÓÙÚˆÓ
(™.∂.∫.) Î·È ÙˆÓ ™¯ÔÏ›ˆÓ ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜.
5.1.2.2. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÒÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Âη›‰Â˘Û˘,
ÚÔ˚ÛÙ·Ì¤ÓˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ηıÔ‰‹ÁËÛ˘,
‰È¢ı˘ÓÙÒÓ ¢È¢ı‡ÓÛÂˆÓ ¡ÔÌÒÓ Î·È ÚÔ˚ÛÙ·Ì¤ÓˆÓ °Ú·Ê›ˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘
√È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÒÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Âη›‰Â˘Û˘, ÙˆÓ ÚÔ˚Ûٷ̤ӈÓ
ÙˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ηıÔ‰‹ÁËÛ˘, ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ ¢È¢ı‡ÓÛˆÓ
¡ÔÌÒÓ Î·È ÙˆÓ ÚÔ˚ÛÙ·Ì¤ÓˆÓ °Ú·Ê›ˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi Ì ÙȘ ÚÔ-
·Ó·ÊÂÚı›Û˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ. ∂ÈÚÔÛı¤Ùˆ˜, Û‡Ìʈӷ ηÈ
ÌÂ Â˘Ú‹Ì·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ (Ú‚Ï. ™·˝Ù˘ Î·È °Ô˘ÚÓ·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, 2001: 83), Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ӷ ÛÙÂϤ¯Ë ¤¯Ô˘Ó ·˘ÍË̤Ó˜ ·Ó¿ÁΘ ÂÓË̤ڈÛ˘ Î·È Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ Û ı¤Ì·Ù·:
● ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÎÚ›ÛˆÓ,
● ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘,
● ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘,
● ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜,
● ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜,
● ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ – ÛÙÔȯ›ˆÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘,
● Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ,
● ·Ó¿Ù˘Í˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡,
● ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÎÈÓ‹Ì·Ù·) Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘,
● ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË.
™ËÌ›ˆÛË: √È ÁÂÓÈΤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÒÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘
(˘Â˘ı‡ÓˆÓ ™.∂.¶., ∫∂.™À.¶., ∂.∫.º.∂., ¶§∏.¡∂.∆., ∫.¶.∂., ·ÁˆÁ‹˜ ˘Á›·˜, ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ Âη›-
‰Â˘Û˘, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ, Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÒÓ ÛÙ·ıÌÒÓ Ó¤ˆÓ) Ù·˘-
Ù›˙ÔÓÙ·È ÚˆÙ›ÛÙˆ˜ Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Û ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ¿Ï-
ÏˆÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. √È È‰È·›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ ηÙËÁÔÚ›·.
84
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
5.1.2.3. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ
√È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ Ù·˘Ù›˙ÔÓÙ·È, Û ¤Ó· ÔÛÔÛÙfi, Ì ÙȘ ·Ó¿-
ÁΘ ÙˆÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÒÓ ÛÙÂϯÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
µÂ‚·›ˆ˜, ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ
ÙË ‚·ıÌ›‰· Âη›‰Â˘Û˘, ÙËÓ ÂȉÈÎfiÙËÙ·, ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ (ÚÔÙ˘¯È·Î¤˜ Î·È ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜), ÙË ÁÂ-
ˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ¢ı‡Ó˘ ÙÔ˘˜, ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· Î·È fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜
Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜.
ø˜ ÁÂÓÈΤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο, Ó·
·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó ÔÈ ·Ó¿ÁΘ: ·) ‰È‡ڢÓÛ˘–ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘ ÁÓÒÛˆÓ, ‚) ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ Î·È Á)
·Ó¿Ù˘Í˘ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Û ı¤Ì·Ù· Î·È ÙÔÌ›˜ fiˆ˜::
● ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ „˘¯ÔÏÔÁ›·.
● ∂ȉÈο ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·.
● ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·.
● ™˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋.
● ∂η›‰Â˘ÛË ÂÓËϛΈÓ.
● ∂Í ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘ÛË.
● ™¯ÔÏÈ΋ ÓÔÌÔıÂÛ›·.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
● ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ¶ÚÔÒıËÛË Î·È ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Î·ÈÓÔÙÔÌÈÒÓ.
● ∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ∂Ó›Û¯˘ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘˜.
● ™¯Â‰È·ÛÌfi˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛË, Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
● ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
● ∂ÈÌfiÚʈÛË Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● ÀÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
● ™˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
● ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ¤Ú¢ӷ˜, ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË.
85
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
5.2. ∂¶πª√ƒºø∆π∫∞ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆∞
√È Ù‡ÔÈ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙË ¯Ò-
Ú· Ì·˜ ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ηÙËÁÔÚÈÔÔÈËıÔ‡Ó ˆ˜ ÂÍ‹˜:
1. Ù·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ˘Ô¯ÚˆÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·,
2. Ù·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ‹ ̤Û˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·,
3. ÂȉÈο ηÈÓÔÙfiÌ· ÈÏÔÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘,
4. ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·,
5. ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘.
5.2.1. ∆·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ˘Ô¯ÚˆÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·
·. ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÓÂÔ‰ÈfiÚÈÛÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋ ÂÈÌfiÚ-
ʈÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙ· 16 ¶.∂.∫. Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Î·È ÛÙ· ÂÍ·ÎÙÈӈ̤ӷ ·Ú·ÚÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜
Î·È ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È Û ÙÚÂȘ Ê¿ÛÂȘ, ˆ˜ ÂÍ‹˜:
∫·Ù¿ ÙËÓ ·ã Ê¿ÛË ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ë ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÓÂÔ‰ÈfiÚÈÛÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘
¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·.
∫·Ù¿ ÙË ‚ã Ê¿ÛË ÚԂϤÂÙ·È Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ·fi ÙÔ˘˜ ÓÂÔ‰ÈÔÚ›ÛÙÔ˘˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Û¯Â-
‰È·ÛÌÔ‡ Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙ· Û¯ÔÏ›·.
∫·Ù¿ ÙËÓ Áã Ê¿ÛË ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘
·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ηıËÎfiÓÙˆÓ Î·È, ·ÊÔ‡ Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó,
ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÙÚfiÔÈ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹˜ ÙÔ˘˜.
‚. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È «·Ó¿ -
ÁΘ ·È¯Ì‹˜» ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ (¶.π.). ™Ùfi¯Ô˜ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ Â›-
Ó·È Ë ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ·ÏÏ·Á¤˜ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ Î·È ÚÔÁÚ·ÌÌ¿-
ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ, ÁÈ· ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Î·È ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ηÈÓÔÙfiÌˆÓ ‰Ú¿ÛˆÓ
(.¯. ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ٷ ¢.∂.¶.¶.™. – ∞.¶.™. Î·È ÙËÓ Â˘¤ÏÈÎÙË ˙ÒÓË, ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ Û¯ÔÏ›Ô,
Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÚfiÛıÂÙ˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÛÙ‹ÚÈ͢ Î.¿.)
(À¶.∂.¶.£.–¶.π., 2000, 2004, ªÔÓÈ¿˜ Î·È ¶··ÁÈ·ÓÓÔÔ‡ÏÔ˘, ¯.¯.).
Á. ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÛÙÂϯÒÓ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ (¶.π.).
5.2.2. ∆·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ‹ ̤Û˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ:
·. ∆·¯‡ÚÚ˘ıÌ· ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· 40 ˆÚÒÓ(ÂȉÔÙÔ‡ÌÂÓ·). ¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËηÓ
–fiˆ˜ ÚԷӷʤÚıËΖ ·fi Ù· ¶.∂.∫. ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1997–2000 Î·È Ù· ·Ú·ÎÔÏÔ˘-
ıÔ‡Û·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÔÓ ÂχıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘˜.
‚. ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘. ÀÏÔÔÈ‹ıËÎÂ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ∂.¶.∂.∞.∂.∫., ηٿ
ÙËÓ ÙÚÈÂÙ›· 1997–2000, ˘fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ¶. •ˆ¯¤ÏÏË Î·È Â›¯Â
ˆ˜ ȉȷ›ÙÂÚÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ fiÙÈ ÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ۯ‰ȿÛÙËηÓ,
ÔÚÁ·ÓÒıËÎ·Ó Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÚÔÛ·ÚÌfiÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· οı ۯÔÏÈ΋˜
86
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ÌÔÓ¿‰·˜ (Ú‚Ï. •ˆ¯¤ÏÏ˘, 2003: 39–46).
Á. ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ̤Û˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î -
·›‰Â˘Û˘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ «¶ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘» Ù˘ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ¶ÏË -
ÚÔÊÔÚ›·˜ (∫.Ù.¶.). ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ: 1) ·Ú¯È΋ ÂÈÌfiÚʈÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ∆Â-
¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Î·È Ù˘ ∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ (∆.¶.∂.) Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ‰ÂÍÈÔÙ‹-
ÙˆÓ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ∆.¶.∂. ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, 2) ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ
·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ∆.¶.∂. ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, 3) ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÏÔÁÈ-
ÛÌÈÎfi ÛÙËÓ ∆.∂.∂.: ÂÈÌfiÚʈÛË Î·È ÂÊ·ÚÌÔÁ‹55(¶.π.).
‰. ¶ÈÏÔÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ͤÓ˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÛÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË (¶.π.).
Â. ∂ÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘ 56(¶.π.).
ÛÙ. ∂ÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ (¶.π.).
˙. ∂ÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ËÌÂÚ›‰Â˜, ‰ÈËÌÂÚ›‰Â˜, Û‡ÓÙÔÌ· ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· (¶.π.) Ì ÔÈΛϷ ı¤Ì·Ù· fiˆ˜: ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÔÏ˘Ìȷ΋ ·È‰Â›·, ·ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜, portfolio ÁψÛÛÒÓ, ÂȯÂÈ-
ÚËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ó¤ˆÓ, ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ‚È‚Ï›ˆÓ ∆.∂.∂. Î·È ÔÏÏ¿ ·ÎfiÌ·.
5.2.3. ∂ȉÈο ηÈÓÔÙfiÌ· ÈÏÔÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘
·. ÿ‰Ú˘ÛË ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ÎfiÌ‚Ô˘ ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜ (∫.∂.°.). ∆Ô ¤ÚÁÔ «∏ÏÂÎÙÚÔ-
ÓÈÎfi˜ ÎfiÌ‚Ô˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·» ¤¯ÂÈ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ
Î·È ˘ÏÔÔÈ› ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô, Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔ-
ÏÔÁÈÒÓ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÈ· ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓË ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‡ÏË, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜
ÊÈÏÔÏfiÁÔ˘˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË, ·ÏÏ¿ Î·È ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ‰È·ÚÎÔ‡˜ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘ Û ı¤Ì·Ù· ‰È‰·-
ÎÙÈ΋˜ ıˆڛ·˜ Î·È Ú¿Í˘. √È ˘ËÚÂۛ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ·fi ÙÔ˘˜
‰È‰¿ÛÎÔÓÙ˜ ÛÙȘ ¿ÏϘ ‚·ıÌ›‰Â˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ·fi ηıËÁËÙ¤˜ ¿ÏÏˆÓ ÂȉÈÎÔًوÓ, ·Ï-
Ï¿ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ (wwwkomvos.edu.gr).
‚. ÿ‰Ú˘ÛË ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∂Í ∞ÔÛÙ¿Ûˆ˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ ÛÙÔ ¶.π. ∆Ô ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (fiˆ˜
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙÔ˘) ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ∫¤ÓÙÚÔ ∂Í ∞ÔÛÙ¿Ûˆ˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘, ̤ۈ
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È ˘ËÚÂۛ˜ ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Î·È ·fi ·fiÛÙ·ÛË ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ∆Ô ∫¤ÓÙÚÔ ‰È·ı¤ÙÂÈ
˘ÔÏÔÁÈÛÙÈ΋ Î·È ‰ÈÎÙ˘·Î‹ ˘Ô‰ÔÌ‹57
55 ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·˘Ùfi Â›Ó·È ·ÚfiÌÔÈÔ Ì ÂΛÓÔ Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘.
56 ∏ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ‹Ù·Ó 50 ÒÚ˜ Î·È Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ı-
ÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÚÔ·ÈÚÂÙÈ΋, ÂÎÙfi˜ ˆÚ·Ú›Ô˘. ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ٷ ÂÍ‹˜ ıÂÌ·ÙÈο ‰›·: ·) ¢È·¯Â›ÚÈ-
ÛË È‰È·ÈÙÂÚÔÙ‹ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È Ù· ¯·ÚÈÛÌ·ÙÈο ·È‰È¿. ‚) ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û˘-
ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (‰È·¯Â›ÚÈÛË ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ‚›·˜, Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÒÓ ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ). Á) ¶ÔÏ˘ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfiÙËÙ· Û¯ÔÏ›Ԣ,
ÙÚfiÔÈ ÛÙ‹ÚÈ͢ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜.
57 √È ÚÔÛÊÂÚfiÌÂÓ˜ ˘ËÚÂۛ˜ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ˘˜ ¿ÍÔÓ˜: 1) ∞˘ÙÔÂη›‰Â˘ÛË: ÚfiÛ‚·ÛË Û ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈÎfi Î·È ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚ· ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÂӉȷ-
ʤÚÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÁÔÓ›˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜. 2) ™˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ Ì¿ıËÛË: ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡˜
·ÎÏÔ˘˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ Î·È ÂÎfiÓËÛË Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ.3) ∂ÈÎÔÓÈ΋ Ù¿ÍË: ÛÂÈÚ¿ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ Û ڷÁ-
Ì·ÙÈÎfi ¯ÚfiÓÔ Ì ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ ̤ۈ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ (primary) ISDN Û‡Ó‰ÂÛ˘
87
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
5.2.4. ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ Ë Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÚÔ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ (Ù· ÔÔ›· ¿ÓıÈÛ·Ó
·fi Ù· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990 Î·È ÌÂÙ¿) ÛÙËÓ ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ-
΋. ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ·Ú¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ
ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi Ô˘ ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ù· ÂÈϤÁÔ˘Ó Î·È Ù· Û˘Ó-
‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó. ∂›Û˘, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì fiÙÈ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ÚÔ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÚÔˆıÔ‡ÓÙ·È ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Î·È ¤Ú¢-
Ó·˜ Ù¿Í˘ (Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ, ¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË), ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È
Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ÌÂٷ͇ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ‹ ÌÂٷ͇ Û¯ÔÏ›ˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ, ÂÌÏÔ˘Ù›-
˙ÔÓÙ·È Î·È ·Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·È Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË Î·È Ë Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹, ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ô ‚·ıÌfi˜ ·˘ÙÔÓÔ-
Ì›·˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Î·È ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È Ô Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
∆· ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ηÙËÁÔÚÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÂ: ·)
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ, ‚) ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Á).Â-
ÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ‰) Â˘Úˆ·˚ο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
·) ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ·ÊÔÚÔ‡Ó:
● Ù· ™¯ÔÏ›· ∂Ê·ÚÌÔÁ‹˜ ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘ (™.∂.¶.¶.∂.),
● ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ Û¯ÔÏ›Ô,
● ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜,
● ÙËÓ ÂÓÈÛ¯˘ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·,
● ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚȷ΋ ·ÁˆÁ‹,
● ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ,
● ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜,
● ÙË ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË,
● ÙÔÓ ™¯ÔÏÈÎfi ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ¶ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi (™.∂.¶.),
● Ù· ∂ÚÁ·ÛÙËÚȷο ∫¤ÓÙÚ· º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ (∂.∫.º.∂.).
∞fi Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ ı· Á›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
Ù· ™.∂.¶.¶.∂.58 (™¯ÔÏ›· ∂Ê·ÚÌÔÁ‹˜ ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘), Ù· ÔÔ›· ÚÔ-
Û¤ÊÂÚ·Ó ¤Ó· ¢ÓÔ˚Îfi Î·È ÂӉȷʤÚÔÓ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙË Û‡Ó‰ÂÛË ıˆڛ·˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ú¿Í˘.
∞ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ™.∂.¶.¶.∂. ‹Ù·Ó Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜, Ë ·Ó¿Ù˘ÍË, Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹, Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË
Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·ÈÓÔÙfiÌˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Û ۯÔÏ›· Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ Âη›-
‰Â˘Û˘ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ (¢ËÌÔÙÈο, °˘ÌÓ¿ÛÈ·, §‡ÎÂÈ·), Ù· ÔÔ›· ı· ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙·Ó Î·È ı· ÂÓ›Û¯˘·Ó ÙȘ
··Ú·›ÙËÙ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ∂ÓÈ·›-
Ô˘ ¶Ï·ÈÛ›Ô˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈ-
Û˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ.
58 TÔ ¤ÚÁÔ ™.∂.¶.¶.∂. ˘ÏÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1997-2000 ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ 1Ô˘
∂.¶.∂.∞.∂.∫. (˘Â‡ı˘ÓÔ˜ ¤ÚÁÔ˘-1997/8-:π. ™ÔÏÔÌÒÓ)∆· ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂η›‰Â˘Û˘ (¶.¶.∂.) Ô˘ ˘ÏÔ-
ÔÈ‹ıËÎ·Ó ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1997-2000 ·Ó‹Ïı·Ó Û 81 Î·È ‰ÈÂÍ‹¯ıËÛ·Ó Û 760 ÂÚ›Ô˘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ·fi fiÏ·
Ù· ÁˆÁÚ·ÊÈο ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ¯ÒÚ·˜.
88
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
√È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ™.∂.¶.¶.∂. ·ÔÛÎÔÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ
·Ó·Ó¤ˆÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙ· Û¯Ô-
Ï›·, ÛÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ·ÚÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡
ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È ÛÙË ÌÂÁÈÛÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ̤۷ ·fi ÙË
Û‡Ó‰ÂÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ Ì·-
ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ «ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ÁÓÒÛ˘» Î·È ÙË «‰È¿ ‚›Ô˘ Âη›‰Â˘ÛË». ∂ȉÈÎfiÙÂÚ·, ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ·ÊÔ-
ÚÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Û¯ÂÙÈο ÌÂ:
● ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹–ÂÓۈ̿وÛË ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ó¤ˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ,
Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ Î·È ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË·
● ÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ·
● ÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ·ÈıÔ˘ÛÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ·fi «·›ıÔ˘Û˜ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ» Û «·›ıÔ˘Û˜ Ì·ıË-
Ì¿ÙˆÓ», Ì ·Ó·‰È¿Ù·ÍË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂȉÈο ‰È·ÌÔÚʈ-
Ì¤ÓˆÓ ·ÈıÔ˘ÛÒÓ–ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ·
● ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ηÈÓÔÙfiÌˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È Ù¯ÓÈÎÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ì ÙË ¯Ú‹ÛË Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔ-
ÁÈÒÓ Î·È ÔÏÏ·ÏÒÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ËÁÒÓ.
● ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÔΤÓÙÚˆÛ˘ Î·È ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙËÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·.
‚) ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·
∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, Ù˘ ÌÔ˘ÛÂÈ-
·Î‹˜ Âη›‰Â˘Û˘, ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡, Ù˘ Ï·˚΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Î.¿.
π‰È·›ÙÂÚË ÌÓ›· ·Í›˙ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ Û ¤Ó· ηÈÓÔÙfiÌÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜, ÙÔ ÚfiÁÚ·Ì-
Ì· «ª∂§π¡∞ – ∂η›‰Â˘ÛË ·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ Î·È Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˆ˜ «ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ÂÌ„˘¯ˆÙÒÓ». ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ˘ÏÔÔ›-
ËÛ‹˜ ÙÔ˘ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ 59. ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ·
«ME§INA» ·ÍÈÔÔ›ËÛ ÙȘ Ù¤¯Ó˜ (ÙÔ ı¤·ÙÚÔ, ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÙÔÓ ¯ÔÚfi Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛË, ÙËÓ ÂÈηÛÙÈ-
΋ Î·È ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË), ÁÈ· Ó· ·Ó·‰Â›ÍÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ Âη›‰Â˘-
Û˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË ÔÚÈÔıÂÙÂ›Ù·È ˆ˜ ÎÔÚ˘Ê·›Ô ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi
ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ οı ·ÓıÚÒÔ˘, ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ·È‰ÈÔ‡.
Á) ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·
‰) ∂˘Úˆ·˚ο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·
ªÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ì· -
ıËÙÒÓ60 ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÛÙ‹ÚÈ͢ «Socrates» Î·È «Socrates 2», «Leonardo»
Î·È «Leonardo 2». ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ‰˘Ó·ÙfiÙË-
Ù˜ ‚Ȉ̷ÙÈ΋˜ Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘, ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛË-
59 H ÌÂϤÙË Î·È Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÍÂΛÓËÛ ÙÔ 1994 ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÚÔ‰ڛ·˜ ÛÙËÓ E˘-
Úˆ·˚΋ ŒÓˆÛË. ∏ ÂÍ·ÂÙ‹˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÍÂΛÓËÛ ÙÔ 1995-1996 , ÛÙ·‰È·Î¿, ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ 92 ‰ËÌÔ-
ÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ. ∆Ô ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ıËΠ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎÂ Î·È ÛÙË ‚¿ÛË ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛˆÓ
ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (Ú‚Ï. ∆˙·‚¿Ú· Î·È µÂÚÁ›‰Ë˜, 2005: 255).
60 √Ì¿‰Â˜ Ì·ıËÙÒÓ (20-30) Ì ÙË Û˘Óԉ›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (3-4) ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ¤Ó· ¿ÏÏÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Τ-
ÓÙÚÔ, ÌÔ˘Û›Ô, ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ, ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ, ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ (ª·Á¿Î˘ Î·È ª·Ï¿Ûη, 2000: 76-77).
89
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
Ì·ÓÙÈΤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ΢ڛˆ˜ Û ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È Û ηÈÓÔÙfiÌÔ˘˜ ÌÂ-
ıfi‰Ô˘˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜.
∆· ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰ÂÓ ˘·ÁÔÚ‡ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ Â›ÛËÌÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ·ÚȘ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜ ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Î·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∆· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÔÓÙ·È Û ıÂÛÌÔıÂÙË̤ÓÔ –·ÏÏ¿ ÌË ˘Ô¯ÚˆÙÈÎfi–
Ï·›ÛÈÔ. ∆· ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰Â Ù˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ‚‚·›ˆ˜ Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ ·Ô‰Ô¯‹˜. ∫¿ÔȘ
ÊÔÚ¤˜ ıˆÚÂ›Ù·È Èı·ÓfiÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ó· «¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó» οÔÈ· ·fi Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ¤ÏÂÁ¯Ô ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘61 (™ÔÏÔÌÒÓ, 2000: 18).
∆· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÚÔ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·ÊÔÚÔ‡Ó Î˘-
Ú›ˆ˜ ÙÔÓ «Â˘Î·ÈÚÈ·Îfi» ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÙËÓ ·Û˘Ó¤¯ÂÈ¿ ÙÔ˘˜, ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ÂÓۈ̿وۋ˜ ÙÔ˘˜
ÛÙÔ Â›ÛËÌÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ÙËÓ ·Ó˘·ÚÍ›· Ï·ÈÛ›Ô˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ Î·È ÙË
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÌÈÎÚÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Ó¿ Û¯ÔÏ›Ô, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ˆ˜ ÎÏÂÈÛÙ¿ ÂÈÚ¿Ì·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ Îϛ̷ ÙÔ˘
Û¯ÔÏ›Ԣ (™ÔÏÔÌÒÓ, fi..: 23).
5.2.5. ∂ÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋
·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘
∆Ô ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È -
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ (¶.¢. 130/1990) ·ÔÛÎÔÔ‡Û ÛÙËÓ «ÂÍÔÌÔ›ˆÛË»
ÙˆÓ ‰ÈÂÙÔ‡˜ Âη›‰Â˘Û˘ ·ÔÊÔ›ÙˆÓ ÙˆÓ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∞η‰ËÌÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ™¯ÔÏÒÓ ¡ËÈ·Áˆ-
ÁÒÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Ù˘¯ÈÔ‡¯Ô˘˜ ÙˆÓ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∆ÌËÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌ›ˆÓ.
°È· ÙËÓ «ÂÍÔÌÔ›ˆÛË» ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Î·È ÙˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁÒÓ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ ÂÍ·ÎÙÈӈ̤ÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·
Ô˘ ÂÊ·ÚÌfiÛÙËΠ۠93 ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ΤÓÙÚ·, Ì ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÙˆÓ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∆ÌËÌ¿ÙˆÓ, ·fi
ÙÔ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ¤ÙÔ˜ 1997–1998. ∏ ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÂÍÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ Ù˘¯›ˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶Úˆ-
ÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈ-
ÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘˜.
5.3. ∂¶πª√ƒºø∆π∫√π º√ƒ∂π™ ™∆∏¡ ∂§§∞¢∞
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, fiˆ˜ Î·È Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂., ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÌÈ· ÔÈÎÈÏ›· ÊÔÚ¤ˆÓ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Ó
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ¤ÚÁÔ. √È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔÈ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ› ÊÔÚ›˜ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
● ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (¶.π.)
● √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (√.∂¶.∂∫.)
● ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷο ∂ÈÌÔÚʈÙÈο ∫¤ÓÙÚ· (¶.∂.∫.)
● ∞.∂.π. – ∆.∂.π. (∂ÏÏËÓÈÎfi ∞ÓÔÈÎÙfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, ∞.™.¶∞π.∆.∂.)
61 ∫ÚÈÙÈ΋ ¤¯ÂÈ ·ÛÎËı›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÒıËÛ˘ Ù˘ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, fiÔ˘ Á›ÓÂÙ·È, ηٿ
ÔÏÏÔ‡˜, ÂÌÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÔÈ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ì ¤Ó·Ó ·ÎfiÌË ÙÚfiÔ Ó· «·ÔÈΛÛÔ˘Ó» Î·È ÙÔÓ ¯ÒÚÔ
Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
90
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● ¢È‰·ÛηÏ›·
● ™¯ÔÏÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ
● ™ÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘
● ∂ÈÛÙËÌÔÓÈο ÈÓÛÙÈÙÔ‡Ù· Î·È Î¤ÓÙÚ· Û˘Ó‰ÈηÏÈÛÙÈÎÒÓ ÊÔÚ¤ˆÓ (∫∂.ª∂.∆∂.–√.§.ª.∂.,
π.¶.∂.ª.–¢.√.∂. Î.¿.)
● ∂ÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÂÓÒÛÂȘ Î·È Û‡Ó‰ÂÛÌÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
● ∂˘Úˆ·˚ο ÂÚ¢ÓËÙÈο ΤÓÙÚ· Î·È ‰ÈÂıÓ›˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›
● πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¢È·ÚÎÔ‡˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËÏ›ÎˆÓ (π.¢.∂∫.∂.) – πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ (π¡.∂¶)
● ∫¤ÓÙÚ· ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∫·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (∫.∂.∫.)
● ™¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ – Û˘ÌÚ¿ÍÂȘ Û¯ÔÏ›ˆÓ – ‰›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
● ªÔ˘Û›·, ÊÔÚ›˜ ¿Ù˘Ë˜ Âη›‰Â˘Û˘ (ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›, ȉڇ̷ٷ, ÌË Î˘‚ÂÚÓËÙÈΤ˜ ÔÚÁ·ÓÒ-
ÛÂȘ, ‰‹ÌÔÈ, ΤÓÙÚ·, ÂÙ·ÈÚ›˜), ȉÈÒÙ˜ Î.¿.
¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (¶.π.)
To ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ62 Â›Ó·È Ô ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi˜ Î·È Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎfi˜ ÊÔÚ¤·˜ ÛÂ
˙ËÙ‹Ì·Ù· ·È‰Â›·˜ Î·È Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ¯¿Ú·ÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ·fi
ÙÔ À¶.∂.¶.£. ∫‡ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ ¶.π. Â›Ó·È Ë ÔχÏ¢ÚË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, Ë ˘Ô‚ÔÏ‹ ÚÔÙ¿ÛˆÓ, ÁÓˆÌÔ‰ÔÙ‹ÛÂˆÓ Î·È ÂÈÛËÁ‹ÛÂˆÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ˘Ô˘ÚÁfi ¶·È-
‰Â›·˜ ÁÈ· fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ˘Ô˘Ú-
ÁÔ‡ ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ Î·È £ÚËÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi–·È‰·ÁˆÁÈÎfi ›‰Ô. ∂ȉÈÎfiÙÂ-
ÚÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ ÙÔ˘ ¶.π. Â›Ó·È Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È Ë Ì¤-
ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
√ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (√.∂¶.∂∫.)
√ √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ63 (√.∂¶.∂∫.) ¤¯ÂÈ ˆ˜ ¤ÚÁÔ «ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘-
Û˘, ÙËÓ ˘Ô‚ÔÏ‹ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ ÛÙÔÓ ˘Ô˘ÚÁfi ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ Î·È £ÚËÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ,
ÙÔÓ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Î·È Ù‡ˆÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ
ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú¿ÛˆÓ, ÙËÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ù·
62 ∆Ô ¶.π. ȉڇıËÎÂ, ˆ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ‰ËÌfiÛÈ· ˘ËÚÂÛ›·, ÙÔ 1964 (¡. 4379/1964) ·fi ÙÔÓ ÙfiÙ ڈı˘Ô˘ÚÁfi ηÈ
˘Ô˘ÚÁfi ¶·È‰Â›·˜ °ÂÒÚÁÈÔ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘. ø˜ Ó¤Ô˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÚˆÙÔÔÚÈ·Îfi˜ ıÂÛÌfi˜, ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÌÂÙÂͤÏÈÍË ÚÔ-
¸·Ú¯fiÓÙˆÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ Î·È ÔÚÁ·ÓÒıËΠ¤¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ ˘fi‰ÂÈÁÌ· ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋
ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ Ù˘ ∂ÈÎÚ·Ù›·˜ (ÙÌ‹Ì·Ù· ·ÚÌÔ‰ÈÔًوÓ, ÛÙ· ÔÔ›· ˘ËÚÂÙÔ‡Ó Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ Î·È ¿ÚÂ-
‰ÚÔÈ). ¶ÚÒÙÔ˜ Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶.π. ‹Ù·Ó Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙÂÏ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ π.£. ∫·ÎÚÈ-
‰‹˜. ™ÙÔ˘˜ ·Ú¯ÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ¶.π. ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È Ë ÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÌÂÙ·ÚÚ‡ı-
ÌÈÛ˘ Ô˘ ÙfiÙ ÂȯÂÈÚ‹ıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ ÔÔ›· ηıÔÚÈÛÙÈ΋ ‹Ù·Ó Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ∂. ¶··ÓÔ‡ÙÛÔ˘ Î·È §. ∞ÎÚ›Ù·. ∆ËÓ
ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ÙÔ ¶.π. ηٷÚÁ‹ıËΠ(∞.¡. 59/1967). ∫·Ù¿ ÙË ÌÂÙ·Ôϛ٢ÛË (¡. 186/1975) ȉڇıËÎÂ
ÙÔ «∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ªÂÏÂÙÒÓ Î·È ∂ÈÌÔÚÊÒÛˆ˜» (∫.∂.ª.∂.), ÔÈ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‹Ù·Ó ·ÓÙ›ÛÙÔÈ-
¯Â˜ Ì ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ¶.π. ∆Ô 1985 (¡. 1566) ηٷÚÁ‹ıËΠÙÔ ∫.∂.ª.∂. Î·È Â·ÓȉڇıËΠÙÔ ¶.π. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰È·-
Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¡. 1566/85 (¿ÚıÚÔ 24), ÙÔ ¶.π. ·ÔÙÂÏ› ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ‰ËÌfiÛÈ· ˘ËÚÂÛ›·, ‰Ú‡ÂÈ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· Î·È ˘¿-
ÁÂÙ·È ·Â˘ı›·˜ ÛÙÔÓ ˘Ô˘ÚÁfi ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ Î·È £ÚËÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ (·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ ¶.π.).
63 √ √.∂¶.∂∫. Â›Ó·È ÓÔÌÈÎfi ÚfiÛˆÔ È‰ÈˆÙÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘, ÂÔÙ¢fiÌÂÓÔ ·fi ÙÔÓ ˘Ô˘ÚÁfi ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ Î·È £ÚË-
ÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ (¡. 2986/2002), Î·È ¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ· ¤¯ÂÈ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ‰‡Ô ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù·¯‡ÚÚ˘ıÌ˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì ı¤Ì·Ù·: ·) ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÚÈÙÈ΋˜-‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÛΤ„˘, ‚)
™˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ì ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡.
91
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ÔÔ›·, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙËÓ ¤ÁÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ˘Ô˘ÚÁfi ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ Î·È £ÚËÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ,
˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜».
∏ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· Î·È Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ·˘ÙÔ‡ ÊÔÚ¤· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛÙ› ·Ôχو˜ Û·Ê›˜,
ÏfiÁˆ Î·È ÙˆÓ ÂÈηχ„ÂˆÓ –Ô˘ ‡ÎÔÏ· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› οÔÈÔ˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó– Ì ÙÔ ¶.π.
¶ÂÚÈÊÂÚÂȷο ∂ÈÌÔÚʈÙÈο ∫¤ÓÙÚ· (¶.∂.∫.)
∆· ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷο ∂ÈÌÔÚʈÙÈο ∫¤ÓÙÚ· ηıÈÂÚÒıËηÓ, ˆ˜ ıÂÛÌfi˜, ÙÔ 1985 (¡. 1566/85 ηÈ
1824/88) Î·È ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙÔ 1992. ∏ ¤ÏÏÂÈ„Ë ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ·˘ÙÔÙ¤ÏÂÈ·˜ ÙˆÓ ¶.∂.∫.
Î·È Ô ÎÂÓÙÚÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Û ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ‰ÂÓ
·Ê‹ÓÔ˘Ó ÂÚÈıÒÚÈ· ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ Û ÙÔÈÎfi–ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Îfi ›‰Ô.
∆· ¶.∂.∫. ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó, οو ·fi ηٿÏÏËϘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο
ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤Ó· ¶.∂.∫., ˆ˜ ÂÈÙÂÏÈ΋
˘ËÚÂÛ›·, ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰›ÎÙ˘· Û¯ÔÏ›ˆÓ, Ó· ‚ÔËı¿ ÛÙË ÛÙÂϤ¯ˆÛË ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈÎÒÓ–ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÈÌÔÚÊÒÛÂˆÓ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (‹ ÔÌ¿‰·
Û¯ÔÏ›ˆÓ) Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÔÚÁ·ÓˆÙÈο Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ¤Ú¢ӷ˜ ÛÙ· Û¯ÔÏ›·
(¤Ú¢ӷ–‰Ú¿ÛË). ∂ÈϤÔÓ, ÌÔÚ› Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÌÔÚʤ˜ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘, ·ÍÈÔ-
ÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ e–learning Ù˘ Ó¤·˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ (·›ıÔ˘Û· ÙËωȷÛΤ„ÂˆÓ ‹
ÙËωȉ·ÛηÏÈÒÓ) (Ú‚Ï. ª·ÚÌ·ÚÈÓfi˜, 2005: 4).
∞.∂.π. – ∆.∂.π.
∆· ∞.∂.π. Î·È Ù· ∆.∂.π. ÌÔÚÔ‡Ó Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ·›ÍÔ˘Ó ‚·ÛÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË Ì ÙË ‚·ÛÈ΋ ηٿÚÙÈÛË, ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ
Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. £· Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙ› fiÙÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Û ÔÏϤ˜
ηıËÁËÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ Î·È ÛÙ· ¶.∆.¢.∂. ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ.
∞ÚÎÂÙ¿ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· ÚÔ¯ÒÚËÛ·Ó Â›Û˘ ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Û‡Ó‰ÂÛ˘ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Ì ÙËÓ Ú¿ÍË.
∂Î ·Ú·ÏÏ‹ÏÔ˘ ÂÓÈÛ¯‡ıËÎÂ Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂٷ͇ ∆ÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ‹ ¶Úˆ-
ÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ – ΢ڛˆ˜ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ì·ıËÙ›·˜ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ
Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜.
π‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÛÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ∞ÓÔÈÎÙfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ (∂.∞.¶.), ÙÔ ÔÔ›Ô ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ› ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ Âη›‰Â˘Û˘64.
¶Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÛÙËÓ ∞ÓÒÙ·ÙË ™¯ÔÏ‹ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Î·È ∆¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ∂η›‰Â˘-
Û˘ (∞.™.¶∞π.∆.∂.), Ë ÔÔ›· ȉڇıËΠÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔ 2002, ˆ˜ ηıÔÏÈÎfi˜ ‰È¿‰Ô¯Ô˜ Ù˘ ™.∂.§.∂.∆.∂.
(¶∞.∆∂.™., ∞.™.∂.∆∂.ª.)65. ∏ Û¯ÔÏ‹ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› –Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ÚÔ˜ ÙȘ ÂȉÈÎfi-
64 ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì fiÙÈ Ë ™¯ÔÏ‹ ∞ÓıÚˆÈÛÙÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÚÔÛʤÚÂÈ ÚÔÙ˘¯È·Î¿ Î·È ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÂ
ı¤Ì·Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Âη›‰Â˘Û˘ ∆· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙÔÓ Â˘-
Úˆ·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, Âη›‰Â˘ÛË ÂÓËϛΈÓ, ÌÂÙ·-
Ù˘¯È·Î‹ Âȉ›Î¢ÛË Î·ıËÁËÙÒÓ ·ÁÁÏÈ΋˜, Á·ÏÏÈ΋˜, ÁÂÚÌ·ÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜. ¶·Ú¤¯ÂÈ Ù˘¯›·, ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¿ ‰ÈÏÒ-
Ì·Ù· Âȉ›Î¢Û˘, ‰È‰·ÎÙÔÚÈο ‰ÈÏÒÌ·Ù·, ÈÛÙÔÔÈËÙÈο ÚÔÙ˘¯È·Î‹˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÈÛÙÔÔÈËÙÈο ÌÂÙ·Ù˘¯È·-
΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÈÛÙÔÔÈËÙÈο ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ˘ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÔًوÓ.
65 ∏ ™.∂.§.∂.∆.∂. ȉڇıËΠ̠ÓÔÌÔıÂÙÈÎfi ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ 1959 (¡.¢. 3971/1959) ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˘ ÚÔÛ¿-
ıÂÈ·˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ÂÓfi˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù¯ÓÈ΋˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈ΋
∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 1950. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1970, ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙË Û‡˙¢ÍË Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ì ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋
Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ∏ Ó¤· ·˘Ù‹ ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· Ô‰‹ÁËÛ ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‰‡Ô ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙˆÓ Û¯ÔÏÒÓ
˘·ÁfiÌÂÓˆÓ ÛÙË ™.∂.§.∂.∆.∂.: Ù˘ ¶∞.∆∂.™. (¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ∆¯ÓÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜) Î·È Ù˘ ∞.™.∂.∆∂.ª. (∞ÓˆÙ¤Ú·˜ ™¯ÔÏ‹˜
∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ∆¯ÓÔÏfiÁˆÓ ªË¯·ÓÈÎÒÓ). ∏ ™.∂.§.∂.∆.∂. ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ Ì ÙËÓ ·ÓˆÙ¤Úˆ ÌÔÚÊ‹ Î·È ·Î·‰ËÌ·˚΋ ÔÚ-
Á¿ÓˆÛË Ì¤¯ÚÈ Î·È ÙÔ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ¤ÙÔ˜ 2001-2002.
92
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ÙËÙ˜ ÙˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ Ù˘– ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ̤¯ÚÈ ‰‡Ô ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ ÂÍ·Ì‹ÓˆÓ: ·) ·È-
‰·ÁˆÁÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ‹ ˘Ô„‹ÊÈÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ∆¯ÓÈ΋˜ Î·È ∂·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ Î·È ÁÈ· ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜ Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Ó ÛÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· °ÂÓÈ-
΋ ∂η›‰Â˘ÛË, ‚) ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ‹ ÂÍÂȉ›Î¢Û˘66.
¢È‰·ÛηÏ›· ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘
∆· ¢.¢.∂. ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ «ÔÌڤϷ» ÙˆÓ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∆ÌËÌ¿ÙˆÓ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î-
·›‰Â˘Û˘. ªÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›ÛÙËÎ·Ó ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ 1995 Î·È ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ‰ÈÂÙ‹ ÌÂÙÂη›‰Â˘ÛË.
™ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È ·fi„ÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ Èı·Ó‹ ÌÂÙÂͤÏÈÍ‹
ÙÔ˘˜ Û ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Âȉ›Î¢Û˘.
™¯ÔÏÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ
√ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ÂÍ·È-
ÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜. √È Û¯ÔÏÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ ·ÛÎÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ηıÔ-
‰‹ÁËÛË Î·È ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜.
¶·Ú¿ Ù·‡Ù·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙ› fiÙÈ ÙÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ
‰ÂÓ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ‰ÈÔÈÎËÙÈο, ÔÈÎÔÓÔÌÈο Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο, Û ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ‚·ıÌfi.
∂›Û˘, ÔÈ Û¯ÔÏÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ ‰Â Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ¯¿Ú·ÍË ÙÔ˘ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡
ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ıÂÛÌÔıÂÙË̤Ó˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜
Ì ٷ ∞.∂.π., ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Î·È ÙÔÓ √.∂¶.∂∫.
√È Û¯ÔÏÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó, ηْ ÂÍÔ¯‹Ó, Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÚÔ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÂÈ-
ÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ª¤Û· Û ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿Ï-
ÏÔÓ, ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÚˆÙÔÛٷًÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÌÚ¿-
ÍÂˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ, ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ú¿Í˘, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜, ÌÂ-
ٷ͇ ¿ÏψÓ, Î·È ÙË Ó¤· Ù¯ÓÔÏÔÁ›·.
™ÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘
∆· ÛÙÂϤ¯Ë ÙˆÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ˆ˜ ÂÚÈÊÂÚÂȷο fiÚÁ·Ó· Ô˘ Û˘Ó‰¤-
Ô˘Ó ÙȘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ Ì ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ›‰Ô, ÌÔÚÔ‡Ó Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔ ÛË-
Ì·ÓÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Ù˘ ÁÓˆÛÙÔÔ›ËÛ˘ ÛÙÔ À¶.∂.¶.£. ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÒÓ – fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÛÙË ‚¿ÛË Î·È ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ È‰È·ÈÙÂÚÔًوÓ.
π‰È·›ÙÂÚ· ÔÈ ‰È¢ı˘ÓÙ¤˜ Î·È ÔÈ ˘Ô‰È¢ı˘ÓÙ¤˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂ-
ÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÙËÚÈ·ÎÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Î·È Ú¤ÂÈ
Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, Ó· ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó ‰È·‡-
ÏÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ٷ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, Ó·
ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÌÚ¿ÍÂȘ Û¯ÔÏ›ˆÓ Î·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÒÓ ‹ ÔÌ¿‰ˆÓ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡.
66 ™Â fiÛÔ˘˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÂÈÙ˘¯Ò˜ Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ ¯ÔÚËÁÂ›Ù·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÈÛÙÔÔÈËÙÈÎfi ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜
Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ¿ÚÎÂÈ·˜ ‹ ÈÛÙÔÔÈËÙÈÎfi ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ‹ ÂÍÂȉ›Î¢Û˘. ∆Ô ∂Ù‹ÛÈÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜
∫·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (∂.¶.¶∞π.∫.) ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÛÙȘ fiÏÂȘ ∞ı‹Ó·, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ¶¿ÙÚ·, µfiÏÔ, πˆ¿ÓÓÈÓ· Î·È ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ ∫Ú‹-
Ù˘, ÂÓÒ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÍÂȉ›Î¢Û˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· Î·È ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË.
93
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
∆· ÛÙÂϤ¯Ë ÙˆÓ °Ú·Ê›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ¢È¢ı‡ÓÛÂˆÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘
ÌÔÚÔ‡Ó Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Ì ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÒÓ Î·È
ÙˆÓ ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ¿ÓıËÛË Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ
·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ηıÒ˜ Î·È ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
°È· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
ÁÔ‡Ó Â›Û˘ ·ÚÎÂÙÔ› ıÂÛÌÔ›67, fiˆ˜ ÔÈ ·Ú·Î¿Ùˆ:
● °Ú·Ê›· ™¯ÔÏÈÎÔ‡ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ (™.∂.¶.)
● ∫¤ÓÙÚ· ™˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ Î·È ¶ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ (∫∂.™À.¶.)
● ∂ÚÁ·ÛÙËÚȷο ∫¤ÓÙÚ· º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ (∂.∫.º.∂.)
● ∆Ì‹Ì·Ù· ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋˜ Î·È ¡¤ˆÓ ∆¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ (¶§∏.¡∂.∆.)
● ∫¤ÓÙÚ· ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ (∫.¶.∂.)
● À‡ı˘ÓÔÈ ·ÁˆÁ‹˜ ˘Á›·˜
● À‡ı˘ÓÔÈ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘
● À‡ı˘ÓÔÈ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ
● ™˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÔ› ÛÙ·ıÌÔ› Ó¤ˆÓ
∆· ÛÙÂϤ¯Ë ÙˆÓ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÚÔˆıÔ‡Ó Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ˘ÈÔı¤-
ÙËÛË Î·ÈÓÔÙÔÌÈÒÓ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹, ·ÛÎÔ‡Ó ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ¤ÚÁÔ. ¶ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙË ‰È·ÛÊ¿-
ÏÈÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ·ÔÙÂÏ› Ë ÛÙÂϤ¯ˆÛË ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ ·˘ÙÒÓ ·fi
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ì ÂȉÈ΋ ηٿÚÙÈÛË ˘„ËÏÔ‡ ÂȤ‰Ô˘ (ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜) Î·È ÈηÓfiÙË-
Ù˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜.
∂ÈÛÙËÌÔÓÈο ÈÓÛÙÈÙÔ‡Ù· Î·È Î¤ÓÙÚ· Û˘Ó‰ÈηÏÈÛÙÈÎÒÓ ÊÔÚ¤ˆÓ (∫∂.ª∂.∆∂.–√.§.ª.∂.,
π.¶.∂.ª.–¢.√.∂.)
∆Ô ∫¤ÓÙÚÔ ªÂÏÂÙÒÓ Î·È ∆ÂÎÌËÚ›ˆÛ˘68 Ù˘ √ÌÔÛÔÓ‰›·˜ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ ª¤Û˘ ∂η›‰Â˘Û˘ ¤¯ÂÈ,
ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ˆ˜ ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋, ÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Î·È ÙË Û˘Ó‰ÈηÏÈÛÙÈ΋ ÂÈÌfiÚʈ-
ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
¶·ÚfiÌÔÈÔÈ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ–ªÂÏÂÙÒÓ (π.¶.∂.ª.) Ù˘
¢È‰·ÛηÏÈ΋˜ √ÌÔÛÔÓ‰›·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜.
∂ÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÂÓÒÛÂȘ Î·È Û‡Ó‰ÂÛÌÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
√È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÂÓÒÛÂˆÓ Î·È Û˘Ó‰¤ÛÌˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÒÓ (¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ, ∂ÏÏËÓÈ΋ ª·ıËÌ·ÙÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›·, ŒÓˆÛË ∂ÏÏ‹ÓˆÓ º˘ÛÈ-
ÎÒÓ, ŒÓˆÛË ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÃËÌÈÎÒÓ, ŒÓˆÛË ∫·ıËÁËÙÒÓ ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ ª·ıËÌ¿ÙˆÓ ª¤Û˘ ∂η›-
‰Â˘Û˘ ÎÙÏ.) ·ÊÔÚÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÙË ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Û˘Ó‰ڛˆÓ, ÛÂÌÈÓ·Ú›ˆÓ
‹ ¿ÏÏÔ˘ Ù‡Ô˘ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ӈÓ, ηٿ ‚¿ÛË, ÛÙȘ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ
οıÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÎÏ¿‰Ô˘.
67 π‰È·›ÙÂÚË Î·ÙËÁÔÚ›· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· ∫¤ÓÙÚ· ¢È¿ÁÓˆÛ˘, ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÀÔÛÙ‹ÚÈ͢ (∫.¢.∞.À.).
68 ∆Ô ∫∂.ª∂.∆∂. Û˘ÛÙ¿ıËΠÙÔ 1992 Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·fi ÙÔ 1994. ªÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘
·Ó¤Ù˘Í ·Í›˙ÂÈ Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ Û ˙ËÙ‹-
Ì·Ù· Ú·ÙÛÈÛÌÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰È·ÎÚ›ÛˆÓ, ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜, ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ηٷӷψً Î.¿.
94
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
∂˘Úˆ·˚ο ÂÚ¢ÓËÙÈο ΤÓÙÚ· Î·È ‰ÈÂıÓ›˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Â˘Úˆ·˚ο ÂÚ¢ÓËÙÈο ΤÓÙÚ· (fiˆ˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ European
Organization for Nuclear Research Ù˘ °ÂÓ‡˘, ÙÔ European Molecular Biology Laboratory Ù˘ ÷˚-
‰ÂÏ‚¤ÚÁ˘) Î·È ‰ÈÂıÓ›˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ› (fiˆ˜ Ë UNESCO), ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÂÏÏËÓÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, ·Ó·-
Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· (.¯. «∞ÓÔȯ٤˜ ı‡Ú˜» Î.¿.).
πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¢È·ÚÎÔ‡˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËÏ›ÎˆÓ (π.¢.∂∫.∂.) Î·È πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ (π¡.∂¶.)
∆Ô πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¢È·ÚÎÔ‡˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËÏ›ÎˆÓ (π.¢.∂∫.∂.) ¤¯ÂÈ ˆ˜ ‚·ÛÈÎfi ÙÔ˘ ÛÎÔfi ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈ-
΋ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ù˘ °ÂÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËÏ›-
ÎˆÓ (°.°.∂.∂.) ÙÔ˘ À¶.∂.¶.£. Î·È ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË69.
∞ÚÎÂÙ¿ ·fi Ù· ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ¿ÙÔÓÙ·È ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
∆Ô πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ (π¡.∂¶.), Ô˘ ˘¿ÁÂÙ·È ÛÙÔ ∂ıÓÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢ËÌfiÛÈ·˜ ¢ÈÔ›ÎËÛ˘ ηÈ
∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ √.∆.∞. ·ÓȯÓ‡ÂÈ ÙȘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰ËÌÔÛ›ˆÓ ˘·ÏϋψÓ, ۯ‰ȿ˙ÂÈ Î·È ˘ÏÔÔÈ› ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔ-
Û·ÚÌÔṲ̂Ó˜ ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ, ÙÔ˘˜ ÂȯÂÈÚËÛÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ÔÚÁ·ÓˆÛȷΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜
οı ‰ËÌfiÛÈ·˜ ˘ËÚÂÛ›·˜70.
∫¤ÓÙÚ· ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ∫·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (∫.∂.∫.)
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Û˘Ó¯È˙fiÌÂÓ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘ –ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘
ÔÔ›Ô˘ ÂÔÙ‡ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ÚÁ·Û›·˜– ·Ó·Ù‡¯ıËΠ΢ڛˆ˜ ÙË ‰ÈÂÙ›· 1998–1999,
ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·Ó Û ÂȉÈÎfiÙËÙ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ٷ ·È‰·-
ÁˆÁÈο ·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·. ∆· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ηٿÚÙÈÛ˘ ‹Ù·Ó Ôχ Ï›Á· Î·È ‰Â Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó Ì ÙȘ ·Ó¿-
ÁΘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ô‡Ù Ì ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÊ›Ï ÙˆÓ
¿ÓÂÚÁˆÓ ·È‰·ÁˆÁÒÓ. ™¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ··Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔÓ Â·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ó¤ÚÁˆÓ, ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÒÓ Î·È ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛ˘ (∫·Ú·Ï‹˜, 2005: 337–339).
™¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ – ™˘ÌÚ¿ÍÂȘ Û¯ÔÏ›ˆÓ – ¢›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
∫¿ı ۯÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ú¤ÂÈ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Ì¿ıËÛ˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜,
·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÙË ÛÙÂϯÒÓÔ˘Ó. ™¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜, Û˘ÌÚ¿ÙÙÔÓÙ·˜ ÌÂ-
ٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ۯÔÏÈÎÔ‡˜ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘˜, ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜, ÏÔÁÔ-
Ù¤¯Ó˜, ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÎÙÏ., ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈ-
ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ô˘ Ó· ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜.
69 √È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ π.¢.∂∫.∂. (¡. 2327/1995, ¡. 2909/2001), ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘Û‹ ÙÔ˘ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂ-
Ú·, ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÍ‹˜ ¤ÚÁˆÓ (ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ∂.¶.∂.∞.∂.∫. II Î·È ÙÔ˘ µ' Î·È °' ∫.¶.™.): «™¯ÔÏ›· ¢Â‡-
ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜», «∫¤ÓÙÚ· Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËϛΈӻ, «™˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ÁÔÓ¤ˆÓ», «∞ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ηٷӷψً», «¶Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· ÂıÂÏÔÓÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘», «¶ÚÔÛٷهˆ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜», «∂ÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜
Û ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜», «∂η›‰Â˘ÛË ÂÓËÏ›ÎˆÓ ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ‚·ÛÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔ-
Á›Â˜», «∞ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜», «¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰È¿ ‚›Ô˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙ· ΤÓÙÚ· Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ
Âη›‰Â˘Û˘-ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ·fi ·fiÛÙ·ÛË».
70 ™Ùfi¯Ô˜ ÙÔ˘ π¡.∂¶. (Î·È ÙˆÓ ¶.π¡.∂¶.-¶ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÒÓ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙˆÓ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘) Â›Ó·È Ë Âη›‰Â˘ÛË, Ë Â˘·ÈÛıËÙÔ-
Ô›ËÛË Î·È Ë ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ˘·ÏÏ‹ÏˆÓ Î·È ‰ËÌfiÛÈˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ Û ›ηÈÚ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ÁÂÓÈÎfi-
ÙÂÚ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÙË ‰ËÌfiÛÈ· ‰ÈÔ›ÎËÛË Î·È ÙËÓ ÙÔÈ΋ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË. √È Î˘ÚÈfiÙÂÚÔÈ ÙÔÌ›˜ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ π¡.∂¶. ›ӷÈ: ÔÈÎÔÓÔÌÈο ı¤Ì·Ù·, ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ‰ËÌfiÛÈÔ management, ͤÓ˜ ÁÏÒÛÛ˜, Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË.
95
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
¶Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ‹‰Ë ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ ¤Ó·˜ –fi¯È Â˘Î·Ù·ÊÚfiÓËÙÔ˜– ·ÚÈıÌfi˜ Û¯ÔÏ›ˆÓ
¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ·ÚfiÌÔȘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜.
∆· ‰›ÎÙ˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (fiˆ˜ .¯. ÙÔ ‰›ÎÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË), ηıÒ˜ Î·È ÔÈ
ÔÌ¿‰Â˜ ÌÂϤÙ˘, ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔË-
ı‹ÛÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜
·Ó¿Ù˘Í˘. √È Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÔÙÈΤ˜ ÌÈ·˜ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·Ó¿-
Ù˘Í˘ Ù¤ÙÔÈˆÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ71.
ªÔ˘Û›·, ÊÔÚ›˜ ¿Ù˘Ë˜ Âη›‰Â˘Û˘ (ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›, ȉڇ̷ٷ, ÌË Î˘‚ÂÚÓËÙÈΤ˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ,
ΤÓÙÚ·, ‰‹ÌÔÈ ‹ ‰ËÌÔÙÈο ÔÏÈÙÈÛÙÈο ΤÓÙÚ·, ÂÙ·ÈÚ›˜), ȉÈÒÙ˜ Î.¿.
∞ÚÎÂÙ¿ ÌÔ˘Û›· (ªÔ˘ÛÂ›Ô ªÂÓ¿ÎË, ¶·È‰ÈÎfi ªÔ˘Û›Ô, ∫¤ÓÙÚÔ °∞π∞ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ º˘ÛÈ΋˜
πÛÙÔÚ›·˜ °Ô˘Ï·Ó‰Ú‹ Î.¿.) ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ· Ô˘ ·Â˘-
ı‡ÓÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ (ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ‹ ÂÓ ÂÓÂÚÁ›·).
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ȉڇ̷ٷ ÂÚ¢ÓÒÓ Î·È Î¤ÓÙÚ· ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ (fiˆ˜ ÙÔ ∂ıÓÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂Ú¢-
ÓÒÓ, ÙÔ ÿ‰Ú˘Ì· π·ÙÚÔ‚ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¶·ÛÙ¤Ú, ÙÔ
ÿ‰Ú˘Ì· ∂˘ÁÂÓ›‰Ô˘ Î.¿.) ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Û ı¤Ì·Ù· ÙÚÂ¯Ô˘ÛÒÓ ÂÍÂÏ›ÍÂˆÓ ÛÙȘ
·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂÈÛً̘.
∞ÚÎÂÙÔ› ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›, ȉڇ̷ٷ, ÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ, ΤÓÙÚ·, ÂÙ·ÈÚ›˜, Ì Úfi‚ÏÂ„Ë Û¯ÂÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ Î·Ù·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Î·È È‰ÈÒÙ˜ (.¯. ∂ıÓÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ µÈ‚Ï›Ô˘, ∂Ù·ÈÚ›· ∂ÏÏ‹-
ÓˆÓ §ÔÁÔÙ¯ÓÒÓ, ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›·, °·ÏÏÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, ∫ÔϤÁÈÔ ∞ıËÓÒÓ, ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi˜ √Ú-
Á·ÓÈÛÌfi˜ ¢.√.§., ¢.∂.™.∆.∂., ÂΉÔÙÈÎÔ› Ô›ÎÔÈ, ‚È‚ÏÈԈϛ· ÎÙÏ.) ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÂÓ‹ÏÈΘ. ∞ÚÎÂÙ¤˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Â˘ı‡-
ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. ∫˘Ú›ˆ˜ ÛÙ· ÌÂÁ¿Ï· ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ· ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, fiˆ˜
Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ, ¤¯Ô˘Ó ÔÈΛϘ ¢ηÈڛ˜ ¿Ù˘Ë˜ ·˘ÙÔÌfiÚʈÛ˘ ‹ ÂÈÌfiÚʈÛ˘.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ÔÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ·fi
·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ –Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ È‰ÈˆÙÈÎÒÓ–Û˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜.
∏ ·Ó¿ÏË„Ë ÂÎÙÂٷ̤Ó˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ·fi ÊÔÚ›˜ Ù˘ ȉȈÙÈ΋˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘-
Ï›·˜ ÂÁ›ÚÂÈ Î¿ÔÈÔ˘˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È ÙȘ ÛÙԯ‡ÛÂȘ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
ÊÔÚ¤ˆÓ. ∂ÈÚÔÛı¤Ùˆ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӈÓ
ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È, Û˘¯Ó¿, ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
71 ™˘¯Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Î·È Ô fiÚÔ˜ «¤Í˘ÓÔ Û¯ÔÏ›Ի ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ‰›ÎÙ˘Ô Û˘ÓÂÚ-
Á·Û›·˜ Ì οÔÈÔÓ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÊÔÚ¤· Î·È Ì ¿ÏÏ· Û¯ÔÏ›·.
96
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
5.4. ™À¡∆√ª∂™ ∂¶π™∏ª∞¡™∂π™
£· ÌÔÚÔ‡Û οÔÈÔ˜ Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛÙ› fiÙÈ Ë ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÈÌfiÚʈÛË
·Ú¤¯ÂÈ Â¯¤ÁÁ˘· ÌÈ·˜ ÔÏ˘ÊˆÓÈ΋˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. øÛÙfiÛÔ, ÙÔ ¤ÏÏÂÈÌÌ· Û˘ÓÙÔÓÈ-
ÛÌÔ‡ ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ‰›Ô ‰ÂÓ ·ÔÎÏ›ÂÈ ÂÈηχ„ÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·-
Ù· Î·È ‰ÂÓ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ Ô˘ÛȈ‰ÒÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
∆ËÓ ·ÚÔ‡Û· ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË
ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ ›ӷÈ:
● ∏ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ·Ô˘Û›· ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÚÈÔ‰È΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿Ú-
ÎÂÈ·˜, Ë ÔÔ›· Ó· ·ÊÔÚ¿ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ72. ∏ ÂÙ‹ÛÈ· ÂÈÌfiÚʈÛË–ÌÂÙÂη›-
‰Â˘ÛË Î·ı›ÛÙ·Ù·È ·Ó·Áη›· Î·È ˆ˜ ¤Ó· ›‰Ô˜ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘, ÏfiÁˆ Ù˘ ·ÓÂ-
¿ÚÎÂÈ·˜ ÙˆÓ ÚÔÙ˘¯È·ÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Û οÔÈ· ‰›· Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÂÈÛً̘ Ù˘ ·Áˆ-
Á‹˜. ∏ ··ÏÏ·Á‹ ·fi Ù· ‰È‰·ÎÙÈο ηı‹ÎÔÓÙ·, ηٿ ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË Ì·ÎÚ¿˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ıˆ-
ÚÂ›Ù·È ÂȂ‚ÏË̤ÓË, ÒÛÙÂ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÊÂÓfi˜ Ó· ·ÊÔÛȈı› ·ÂÚ›Û·ÛÙÔ˜ ·fi ¿ÏϘ
˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÛÙËÓ ˘fiıÂÛË Ù˘ ÂÈÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·-
ÙÈ΋ ÚÔ˘Ù›Ó· Ô˘ οÔÙ ÙÔÓ Ô‰ËÁ› Û ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÂÍÔ˘ı¤ÓˆÛË.
● ∏ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË, Û¯ÂÙÈο, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ È‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ Ù˘ ∆ÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘-
Û˘ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ·ÚÔ¯‹˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì¤Û˘ Î·È ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜.
● √È ÌÂÁ¿ÏÔÈ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› ÛÙË ¯ÔÚ‹ÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·‰ÂÈÒÓ Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
˘ÔÙÚÔʛ˜ ‹ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ‰ÂÎÙÔ› ·fi οÔÈÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÁÈ· ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜.
● √È ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ (ηı˘ÛÙÂÚ‹ÛÂȘ ÛÙË ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙË-
ÛË, ¯·ÌËϤ˜ ·ÌÔÈ‚¤˜ Î.¿.) Ô˘ ·Ôı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ·ÍÈfiÏÔÁÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜, ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ·ÓÂ-
ÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜ Î·È ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó Û ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù·, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙËÓ Â·Ú¯›·.
● ∏ ·Ô˘Û›· ÌfiÓÈÌ˘ ÛÙ¤Á˘ Î·È ÔÈ ÂÏÏ›„ÂȘ ÛÙËÓ ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹.
● √ÚÁ·ÓˆÙÈΤ˜ ÂÏÏ›„ÂȘ Î·È ·ÛÙÔ¯›Â˜.
● ∏ ·Ô˘Û›· ·ÍÈfiÈÛÙÔ˘ Î·È ¯Ú‹ÛÈÌÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
● ∏ Û‡Á¯˘ÛË ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Î·È ÙÔÓ
ÓÂÔÛ‡ÛÙ·ÙÔ √.∂¶.∂∫.
● ∏ ÛÙ·‰È·Î‹ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ¶.∂.∫., Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÔÚÈÛÙ› ΢ڛˆ˜ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ «ÂÈ-
Û·ÁˆÁÈ΋˜» ÂÈÌfiÚʈÛ˘.
π‰È·›ÙÂÚ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ¶.∂.∫., ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙˆÓ, Ú¤-
ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó Î·È Ù· ÂÍ‹˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·:
72 √ ıÂÛÌfi˜ ÙˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ ηχÙÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ∏ √.§.ª.∂. ‰ÈÂÎ-
‰ÈΛ ÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÂÙ‹ÛÈ·˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘(∫∂.ª∂.∆∂., 2001), ÒÛÙ ӷ ηٷÛÙ› ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÂÈÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Î¿ıÂ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì›· ÊÔÚ¿ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ˘ËÚÂÛ›·˜ ÙÔ˘. (ŒÓ· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ì·ÎÚ¿˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ Â›Ó·È ÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi. ™ËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘
ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰Ôı› ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙÈηٷÛٿ٘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ··ÏÏ¿Û-
ÛÔÓÙ·È ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ·fi Ù· ηı‹ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó
ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∞˘Ùfi˜ ·ÔÙÂÏ› ›Ûˆ˜ Î·È ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ÂÈϤÁÔÓÙ·È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
‚Ú·¯Â›·˜ ‹ ̤Û˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜.)
97
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
● √ «Û¯ÔÏÂÈÔÔÈË̤ÓÔ˜» ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ Î·È Ù˘ ÙÚ›Ù˘ Ê¿Û˘, ¯ˆÚ›˜ ÂÚÈıÒÚÈ· ÂÈ-
ÏÔÁ‹˜ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ.
● ∏ ÌË Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÔÚÈ˙fiÌÂÓÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ (·Ú-
¯¤˜ ™Â٤̂ÚË ÁÈ· ÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË).
● ∏ ÌË Úfi‚ÏÂ„Ë ··ÏÏ·Á‹˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓˆÓ ·fi Ù· ‰È‰·ÎÙÈο ÙÔ˘˜ ηı‹ÎÔÓÙ·, ÁÂÁÔÓfi˜
Ô˘ ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁ› Û˘¯Ó¿ Û ˘ÂÚÎfiˆÛË Î·È Û ÌÂȈ̤ÓË ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙËÓ ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
● ∏ ÌË ¤ÁηÈÚË Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ‰··ÓÒÓ ÌÂٷΛÓËÛ˘ Î·È ‰È·ÌÔÓ‹˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓˆÓ, ÁÂ-
ÁÔÓfi˜ Ô˘ ÚÔηÏ› ‰˘Û·Ú¤ÛÎÂȘ Î·È ¿Á¯Ô˜.
ø˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ù· ÂÍ‹˜:
● ∏ ¤ÏÏÂÈ„Ë Û‡Ó‰ÂÛ˘ ıˆڛ·˜ – Ú¿Í˘ – ¤Ú¢ӷ˜.
● ∏ ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ‰Ú¿ÛˆÓ.
● ∆Ô ·Û‡Ó‰ÂÙÔ Î·È Ë ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÔÛÊÂÚfiÌÂÓˆÓ ÁÓÒÛˆÓ.
● ∏ ÚÔۋψÛË, ÂÓ ÔÏÏÔ›˜, ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ Û ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ‡ Ù‡Ô˘, Ô˘ «Î·-
Ù·‰Èο˙Ô˘Ó» ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Û ·ıËÙÈ΋ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË
● ∏ ÌË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË, Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ¿ÚÎÂÈ·˜ Î·È Ù˘
„˘¯Ô·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ηٷÏÏËÏfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÒÓ.
● ∏ ÌË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ˆ˜
ÚÔ˜ Ù· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·.
● ∏ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘ ÛÙ· ı¤Ì·Ù· ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˘ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÔ‡ ¯ÚfiÓÔ˘.
∏ Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfi-
ÙËÙ·˜ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘.
∆· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·Ï¿ ۯ‰ȷṲ̂ӷ, Ó· ηıÔ‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÛˆÛÙ¿
Î·È Ó· ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ·ÍÈfiÈÛÙÔ ÙÚfiÔ ·fi ·ÚΛ˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜ ÂÈÌÔÚʈ٤˜, ÒÛÙ ӷ
·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·.
√È ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ̤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ¢ڤ-
Ô˜ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ¢ηÈÚÈÒÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ηÈ
Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜(Day, 1999: 328).
™’ ·˘Ùfi ÙÔ Ê¿ÛÌ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È ÔÈ ÂÈÌÔÚÊÒÛÂȘ Ì·ÎÚ¿˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ÔÈ ÔÔ›-
˜ ı· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Û οıÂ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ· Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Û ·ÓÒÙÂÚ· ›‰· ·Ó¿Ù˘-
͢. ™ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ÁÚ‹ÁÔÚˆÓ Ï‡ÛˆÓ, ÙˆÓ ·˘ÙÔÌ·ÙÈÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓ «˘ÚÔÛ‚ÂÛÙÈÎÒÓ» ·ÚÂÌ‚¿-
ÛÂˆÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ÂÈÌÔÚÊÒÛÂˆÓ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ¯ÚfiÓÔ, ‰¤ÛÌ¢ÛË Î·È ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ∂Í¿ÏÏÔ˘,
ÔÈ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ·ÏÏ·ÁÒÓ Û ‚·ı‡ÙÂÚ· ›‰· (‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛ˘ ·ÓÙÈÏ‹„ˆÓ, ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ·ÍÈÒÓ)
ÚÔ¸Ôı¤ÙÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ Î·È ·›ÛıËÌ· Û˘Ó¢ı‡Ó˘ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛˆÓ.
™‡Ìʈӷ Ì ۯÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙË ÁÂÓÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·, ˆ˜ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ·ÏÒ˜ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û οÔÈ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÌÈÎÚ‹˜
‹ ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜Ø Ë ÂÈÌfiÚʈÛË Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙ‹ ˆ˜ ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘
‰È·ÚÎÔ‡˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ (Day, 2003: 445–447, ºÒÎÈ·ÏË Î·È ∫·˝Ï·,
98
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
2005:140–142), Ë ÔÔ›· Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ó¿Ù˘Í˘ ηÈ
·ÏÏ·Á‹˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘.
Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ™˘Ófi‰Ô˘ ÙˆÓ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÒÓ ∂ÓÒÛˆÓ
(7–12–1994, ÛÙÔÓ Day, fi..: 445), ÔÈ ÛÙ·ÙÈΤ˜ ‹ ÁÚ·ÌÌÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË
Î·È ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ –fiˆ˜ Î·È ÔÈ ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ı· Ú¤-
ÂÈ Ó· ·ÓÙÈηٷÛÙ·ıÔ‡Ó ·fi ÌÈ· ÔÏÈÛÙÈ΋ ηٷÓfiËÛË ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇ Ù˘
ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. µ¤‚·È·, Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋
·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÈ‚ÏËı›, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘ ·˘ÙԂԇψ˜ Û˘Ó·È-
Ó› Û’ ·˘Ù‹Ó Î·È ‰ÂÓ ÙËÓ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ·ıËÙÈο (Day, fi..: 219). ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ÌfiÓÔ ·Ó Ô ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ó· ‰ÂÛÌ¢Ù› Û ÌÈ· ÔÚ›· ·ÏÏ·ÁÒÓ, ·˘Ù¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚Ô‡Ó.
√ οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi
Ó· ÙÔÓ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ì ӷ Á›ÓÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ˜ Ì ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ. ¢È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› Ù‡ÔÈ ÚÔÁÚ·Ì-
Ì¿ÙˆÓ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏÔÈ ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ‹ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎfi Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È Ù˘ ηÚȤڷ˜ ÙÔ˘ (Calderhead, 1993: 14).
™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, Ù· ÂÈÌÔÚʈÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ· Ì·ıËÛȷ΋ ÂÌÂÈ-
Ú›· Ô˘ Ó· ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜.
∫Ï›ÓÔÓÙ·˜, ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡,
ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ·ÏËıÈÓ‹, Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ‰È¿ÚÎÂÈ· (Maurice Î.¿., 1995: 15). ŸÏÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó
ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· Ù˘Èο Î·È Ù· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÚÔ-
ÛfiÓÙ· Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó, Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó, Ô˘ ¯·›ÚÔÓÙ·È Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó Î·È Ô˘ ÂÈı˘-
ÌÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο.
99
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞
1[1] ∞Ó‰Ú¤Ô˘, ∞. (1997). ¢ÈÂıÓ›˜ Ù¿ÛÂȘ Û˘Ó¯ԇ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ
¯ˆÚÒÓ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ∂∑∂™ ÙÔ˘ ∂√Ã. ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, 44, 40-43.
1[2] ∞Ú¯ÔÓÙ¿ÎË, ∑. Î·È ºÈÏ›Ô˘, ¢. (2003). µÈˆÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ ÁÈ· ÂÌ„‡¯ˆÛË ÔÌ¿‰ˆÓ „˘¯ÔıÂڷ›-
·˜, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜, Âη›‰Â˘Û˘. ∞ı‹Ó·: ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘.
1[3] µ·Ï¿Î·˜, °. (¯.¯.). ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ̤۷ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜. ™ÙÔ ∂.∫∂.¶π™., ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘Ù¤˜ ıˆÚËÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘, ÙfiÌ. πππ.
1[4] µ·ÛÈÏ›Ԣ, °. (1987). √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ˆ˜ Û‡ÛÙËÌ·: ªÈ· ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÁÈ· ÙÔÓ ·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ. ™ÙÔ °. ∆ÛÈ¿-
ÓÙ˘ Î·È ™. ª·ÓˆÏfiÔ˘ÏÔ˜ (ÂÈÌ.), ™‡Á¯ÚÔÓ· ı¤Ì·Ù· ¶·È‰Ô„˘¯È·ÙÚÈ΋˜, ÙfiÌ. ∞ã. ∞ı‹Ó·: ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘.
1[5] µÂÚÁ›‰Ë˜, ¢. (1989). ∂ÈÌfiÚʈÛË ÂÓËϛΈÓ: ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. ™ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ∂Á΢-
ÎÏÔ·›‰ÂÈ· - §ÂÍÈÎfi, ÙfiÌ. 4. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[6] µÂÚÁ›‰Ë˜, ¢. (1993). ¡ÂÔÊÈÏÂχıÂÚË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ,
·ã̤ÚÔ˜. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›‰Â˘ÛË, 69, 43-49.
1[7] µÂÚÁ›‰Ë˜, ¢. (1995). ∞fi ÙȘ ™¯ÔϤ˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘ ÛÙ· ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷο ∂ÈÌÔÚʈÙÈο ∫¤ÓÙÚ·: ∫ÚÈ-
ÙÈ΋ ÂÈÛÎfiËÛË Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ ∞. ∫·˙·Ì›·˜ Î·È ª. ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘ (ÂÈÌ.),
∂ÏÏËÓÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ¶ÚÔÔÙÈΤ˜ ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡. ∞ı‹Ó·: ™Â›ÚÈÔ˜.
1[8] µÂÚÁ›‰Ë˜, ¢. (1998). ¶ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·,
45, 38-41.
1[9] µÂÚÁ›‰Ë˜, ¢. (1999). ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ‰fiÌËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓËϛΈÓ. ™ÙÔ ∂.∞.¶.,
™¯Â‰È·ÛÌfi˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÙfiÌ. °ã, 11-61. ¶¿ÙÚ·: ∂.∞.¶.
1[10] µÚ·ÙÛ¿Ï˘, ∫. (2005) (ÂÈÌ.-ÂÈÛ.). ∫›ÌÂÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[11] °È·ÓÓ·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, ∂. (¯.¯.). ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÂÓfiÙËÙ·˜. ™ÙÔ ∂.∫∂.¶π™., ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘Ù¤˜ ıˆÚËÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘, ÙfiÌ. πππ.
1[12] ¢·Ì·Ó¿Î˘, ª. Î·È ∞Ó·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ë˜, ¶. (2005). ¢È¿ ‚›Ô˘ Âη›‰Â˘ÛË ·fi ·fiÛÙ·ÛË. ∞Ó¿Ù˘ÍË ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ (e-learning) ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÔÌÔÁÂÓÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.),
∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[13] ¢Â‰Ô‡ÏË, ª. (1998). ∏ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ŒÓ· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‚Ȉ̷ÙÈ΋˜
– ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ∞‰ËÌÔÛ›Â˘ÙË ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹ – ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¶·ÓÂÈ-
ÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ.
1[14] ¢Â‰Ô‡ÏË, ª. (2005). ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘ project ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈ-
ÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›-
‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[15] ¢.√.∂. – ¶.√.∂.¢. (2001). 14Ô ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ™˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ı¤Ì·: ªfiÚʈÛË – ÂÈÌfiÚʈ-
ÛË – ÌÂÙÂη›‰Â˘ÛË – ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜ (ÂÈÌ. ¡. ∆˙·‚¿Ú·˜). ∞ı‹Ó·: ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi µ‹Ì· ¢.√.∂.
1[16] ∫·˙·Ì›·˜, ∞., ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘, ª. Î·È ∫Ï¿‰Ë˜, ¢. (1995). ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› Á‡Úˆ ·fi ÙË ‚·ÛÈ΋ ηٿÚÙÈ-
ÛË ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ™ÙÔ ∞. ∫·˙·Ì›·˜ Î·È ª. ∫·ÛÛˆÙ¿-
΢ (ÂÈÌ.), ∂ÏÏËÓÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ¶ÚÔÔÙÈΤ˜ ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡. ∞ı‹Ó·: ™Â›ÚÈÔ˜.
1[17] ∫·Î·Ó¿, ¢. Î·È ªËÙÛÈÔ‡ÏË, µ. (2001). ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ Î·È ·Î·‰ËÌ·˚΋˜ ·Ó·‚¿ıÌÈÛ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶.∆.¡. ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·Ï›·˜: ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË
100
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ÂÚ·Á̤ӈÓ. ™ÙÔ ∫.¶. ÿÚ˘, N.B. ¶ÂÙÚÔ˘Ï¿Î˘ Î·È ™. ¡ÈÎfi‰ËÌÔ˜ (ÂÈÌ.), ¶Ú·ÎÙÈο £ã ¢ÈÂıÓÔ‡˜
¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ı¤Ì·: ™˘Ó¯È˙fiÌÂÓË Âη›‰Â˘ÛË Î·È ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË: ¢ÈÂıÓ‹˜ ÂÌÂÈ-
Ú›· Î·È ÂÏÏËÓÈ΋ ÚÔÔÙÈ΋. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[18] ∫·Ú·Ï‹˜, £. (2005). ∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ¿ÓÂÚÁˆÓ ·È‰·ÁˆÁÒÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Û˘Ó¯È˙fi-
ÌÂÓ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1994-2004. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈ-
ÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂Î-
·›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ÙÌ‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[19] ∫·Ù·‚¿ÙË, ∂. Î·È ∆ÛÂÚÂÁÎÔ‡ÓË, ∞. (2005). √È ·Ó¿ÁΘ ÁÈ· ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ ÛÙËÓ
¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈ-
Îfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[20] ∫∂.ª∂.∆∂. (2001). √È ı¤ÛÂȘ Ù˘ √§ª∂ ÁÈ· ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. ∆È „‹ÊÈÛ·Ó Ù· Û˘Ó¤‰ÚÈ· Ù˘ √§ª∂ ÁÈ·
Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· (ÂÈÌ. ¶. ÷ڷ̋˜). ∞ı‹Ó·: ∫∂.ª∂.∆∂.
1[21] ∫fiÎÎÔ˜, ∞. (2001). ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ·fi ·fiÛÙ·ÛË. ∂ÈÌÔÚʈÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· Ù· ̤-
ÏË ÙÔ˘ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡. ¶¿ÙÚ·: ∂ÏÏËÓÈÎfi ∞ÓÔÈÎÙfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ.
1[22] ∫fiÎÎÔ˜, ∞. (2005). ∂η›‰Â˘ÛË ÂÓËϛΈÓ. ∞ÓȯÓ‡ÔÓÙ·˜ ÙÔ Â‰›Ô. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[23] ∫ÔÓÙ¿ÎÔ˜, ∞., ∑ԇ΢, ¡., ∆Û›Ó·˜, ∂. Î·È ª¿Ì·Ï˘, £. (2003). ∂ÈÌfiÚʈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ªÔ-
¯Ïfi˜ ¯·Ì¤ÓˆÓ ¢ηÈÚÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ™ÙÔ ¶. ºÒÎÈ·ÏË, µ. ∆ÚÈ¿Ú¯Ë-Herrmann
Î·È ª. ∫·˝Ï· (ÂÈÌ.), £ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Î·È ÌÂÙÂη›‰Â˘Û˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ƒfi‰Ô˜: ∞η‰Ë-
Ì›· Lillingen ªÔÓ¿¯Ô˘, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ÈÁ·›Ô˘.
1[24] ∫ÔÚÔÌËÏ¿˜, ™. (1992). ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ ¶Úˆ-
ÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›‰Â˘ÛË, 69-74.
1[25] ∫ÔÛÛ˘‚¿ÎË, º. (2005). √ÏÈÛÙÈ΋ ıÂÌ·ÙÔÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ¶Ú·ÎÙÈΤ˜ ηÈ
fiÚÈ·. ™ÙÔ ∫. µÚ·ÙÛ¿Ï˘ (ÂÈÌ.), ∫›ÌÂÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[26] ∫ÔÛÌ›‰Ô˘, X. (1989). ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ ¤Ú¢ӷ: °È· ÌÈ· ÁÓ‹ÛÈ· ·ÂÏ¢ıÂÚˆÙÈ΋ ·È‰Â›·. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›-
‰Â˘ÛË, 48, 22-33.
1[27] ∫ÔÛÌfiÔ˘ÏÔ˜, ∞. (1983). ™¯ÂÛÈÔ‰˘Ó·ÌÈ΋. ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘. ∞ı‹Ó·.
1[28] ∫Ô˘Ï·˝‰Ë˜, µ. Î·È ¢ËÌfiÔ˘ÏÔ˜, ∫. (2005). ∆· Û¯ÔÏ›· Î·È Ù· ¿Ù˘· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ȉڇ̷ٷ ˆ˜ Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Ì¿ıËÛ˘ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ: ¶ÚÔ˜ ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ ÂÈÌfiÚʈ-
ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘. ™ÙÔ ∫. µÚ·ÙÛ¿Ï˘ (ÂÈÌ.), ∫›ÌÂÓ· ÁÈ·
ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[29] ∫ÚÔ˘ÛÙ·Ï¿Î˘, °. (1995). ¢È··È‰·ÁÒÁËÛË. ¶ÔÚ›· ˙ˆ‹˜, ıˆڛ· Î·È Ú¿ÍË Ù˘ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘
·ÓıÚÒÔ˘. ∞ı‹Ó·.
1[30] ∫ˆÛٛη, π. (2004). ∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ¢ÈÂÚ‡ÓËÛË ·fi„ÂˆÓ Î·È ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÛÙÂ-
ϯÒÓ Âη›‰Â˘Û˘. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: ∞ÊÔ› ∫˘ÚȷΛ‰Ë.
1[31] §·ÌÚ¿ÎË-¶·Á·ÓÔ‡, ∞. (1992). ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ηٿÚÙÈÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜
∂η›‰Â˘Û˘. ∏ÌÂÚ›‰· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘. ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È‰Â›·, 24, 5-13.
1[32] ª·ÎÚ˘ÓÈÒÙË, ¢. (1994). ∏ ˘fi ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË. ™ÙÔ π. ™ÔÏÔÌÒÓ Î·È °. ∫Ô˘˙¤ÏË (ÂÈÌ.),
¶ÂÈı·Ú¯›· Î·È ÁÓÒÛË. ∞ı‹Ó·: ∂Ù·ÈÚ›· ªÂϤÙ˘ ÙˆÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘.
1[33] ª¿ÚÎÔ˘, °. (1996). ∏ ÔÏ˘ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ‰ÈÂıÓÔÔ›ËÛ˘
Î·È Ë ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘. ∞ı‹Ó·: À¶.∂.¶.£., °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· §·˚-
101
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
΋˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘.
1[34] ª·ÚÌ·ÚÈÓfi˜, π. (2000). ∆Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∞ı‹Ó·.
1[35] ª·ÚÌ·ÚÈÓfi˜, π. (2005). ÀfiÌÓËÌ· ÚÔ˜ ÙÔ À¶.∂.¶.£. ∆Ú›ÔÏË.
1[36] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (1995). ™ÙÔ¯·ÛÙÈÎÔÎÚÈÙÈÎfi˜ ‰¿ÛηÏÔ˜: ∞›ÙËÌ· ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ Ì·˜. ™ÙÔ ∞. ∫·˙·Ì›·˜
Î·È ª. ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÏÏËÓÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ¶ÚÔÔÙÈΤ˜ ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈ-
ÛÌÔ‡. ∞ı‹Ó·: ™Â›ÚÈÔ˜.
1[37] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (1996). £ÂˆÚ›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∏ ÚÔÛˆÈ΋ ıˆڛ· ˆ˜ Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎÔ-
ÎÚÈÙÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘. ∞ı‹Ó·: ™˘ÌÌÂÙÚ›·.
1[38] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (1998). ™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∞ı‹Ó·: Gutenberg.
1[39] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (2002). ∏ ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÁÓÒÛË. ∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘.
1[40] ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, °. (1986). ∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: √È ÌÔÚʤ˜ Ù˘ Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ-
ÏÈÙÈÎfi ÙÔ˘˜ Ï·›ÛÈÔ. ™ÙÔ £. °ÎfiÙÔ‚Ô˜, °. ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜ Î·È ¶. ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ∫ÚÈÙÈ΋ ·È‰·-
ÁˆÁÈ΋ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË. ∞ı‹Ó·: ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›‰Â˘ÛË.
1[41] ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, °. (1989). ∂ÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ∆Ô ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜ Î·È Ë ÔÌ¿‰·
ÂÚÁ·Û›·˜. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›‰Â˘ÛË, 46.
1[42] ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, °. (1996). ™¯¤‰ÈÔ ÚfiÙ·Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂Î-
·›‰Â˘ÛË, 89, 19-26.
1[43] ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, °. (¯.¯.). ∂Î·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ ÛÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi ‰›Ô «¶·È‰·ÁˆÁÈο ·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·».
™ÙÔ ∂.∫∂.¶π™., ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘Ù¤˜ ıˆÚËÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘.
1[44] ª·˘ÚÔÁÈÒÚÁÔ˜, °. (¯.¯.). ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ηÈ
∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜. ™ÙÔ ∂.∫∂.¶π™., ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘Ù¤˜ ıˆÚËÙÈ΋˜ η-
Ù¿ÚÙÈÛ˘, ÙfiÌÔ˜ πππ.
1[45] ªÈ¯·Ï·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, ° (2005). ∏ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÛÙ· ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈο ·fi ÙÔ ÚˆÙfiÙ˘Ô ÛÂ
ÌÈÎÚÔ-‰È‰·Ûηϛ·. ™ÙÔ ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[46] ªÔÓÈ¿˜, ¡. Î·È ¶··ÁÈ·ÓÔÔ‡ÏÔ˘, ∞. (¯.¯.). √È Ù¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰·. ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘ ¶.π.
1[47] ª·Á¿Î˘, °. (ÂÈÌ.) (2000). ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË.
ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·-
ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[48] ª·Á¿Î˘, °. (2005). ¶ÚÔ˜ ·Ó·˙‹ÙËÛË Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜
·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ «ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘» Î·È ÙÔ˘ «‰È¢ÎÔÏ˘ÓÙ‹» ÛÙȘ ÂÈÛÙ‹-
̘. ™ÙÔ ∫. µÚ·ÙÛ¿Ï˘ (ÂÈÌ.), ∫›ÌÂÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[49] ª·Á¿Î˘, ° Î·È ª·Ï¿Ûη, °. (2000). ¢ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ Î·ÈÓÔÙfiÌˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÛÙ· ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ 2Ô˘ ∫ÔÈÓÔÙÈÎÔ‡ ¶Ï·ÈÛ›Ô˘ ™Ù‹ÚÈ͢. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.),
¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ.
∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[50] ª·Á¿Î˘, °. (2005). ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂ-
ıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·-
ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
102
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[51] ª·ÙÛÔ‡Ù·, ¶··ÁÈ·ÓÓ›‰Ô˘ (2006). ¢ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁÒÓ.
∂ÈıÂÒÚËÛË ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ, 11.
1[52] ¡·˘Ú›‰Ë˜, ∫., ¢Ú·ÁÒÓ·, £., ªÈÏÈ·Ú›ÓÈ, ª. Î·È ∆ÛÈ¿ÓÙ˘, π. (1990). æ˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∞Ó·ÎÔÈÓÒıËΠÛÙÔ 2Ô ™˘Ó¤‰ÚÈÔ æ˘¯ÔÏÔÁÈ-
΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, ƒ¤ı˘ÌÓÔ.
1[53] •ˆ¯¤ÏÏ˘, ¶. (2003). ∏ ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ∂ÏÏËÓÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜. ™ÙÔ ¶.
ºÒÎÈ·ÏË, µ. ∆ÚÈ¿Ú¯Ë-Herrmann Î·È ª. ∫·˝Ï· (ÂÈÌ.), £ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Î·È ÌÂÙÂη›‰Â˘Û˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ƒfi‰Ô˜: ∞η‰ËÌ›· Lillingen ªÔÓ¿¯Ô˘, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ÈÁ·›Ô˘.
1[54] •ˆ¯¤ÏÏ˘, ¶. (1990). ∆Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÚfiÏÔ˜. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: ∞ÊÔ› ∫˘ÚȷΛ‰Ë.
1[55] •ˆ¯¤ÏÏ˘, ¶. Î·È ¶··Ó·Ô‡Ì, ∑. (2000). ∏ ÂÓ‰ÔÛ¯ÔÏÈ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∂ÏÏËÓÈ-
Τ˜ ÂÌÂÈڛ˜ 1997-2000. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: Action ∞.∂.
1[56] ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (∆Ì‹Ì· ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘-∂ÈÌfiÚʈÛ˘) (2006). ™¯¤‰ÈÔ ÚfiÙ·Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ-
ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·.
1[57] ¶··‰¿Î˘, ™. Î·È ºÚ·ÁÎÔ‡Ï˘, π. (2005). ¢ÈÂÚ‡ÓËÛË ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ÂÍ ·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Û ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ Ì¿ıËÛ˘
(e-learning). ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì·
¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[58] ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ∞. (2001). ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘.
1[59] ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, £. Î·È ¢ÂÏÏ·ÛÔ‡‰·˜, §. (1995). ∂ÓËÌÂÚˆÙÈ΋ ÂÈÛ‹ÁËÛË ÁÈ· ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi Úfi-
ÁÚ·ÌÌ·: ∂ÈÌfiÚʈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
ÁÏÒÛÛ·˜ Û ̷ıËÙ¤˜ Ô˘ ηٿÁÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. ™ÙÔ £. ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È §. ¢ÂÏÏ·ÛÔ‡-
‰·˜ (ÂÈÌ.), ∏ ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Û ̷ıËÙ¤˜ Ô˘ ηٿÁÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. ¶ÚÔ-
¸Ôı¤ÛÂȘ – ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· – ÚÔÙ¿ÛÂȘ – Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ¿ÚÈ·. ∞ı‹Ó·: √.∂.¢.µ.
1[60] ¶·ÙÔ‡Ó·, ∞., ™ÙÂÏÏ¿ÎÔ˘, µ., ∫Ô˘ÙÔ‡˙˘, ª., µÂÚ¤‚Ë, ∞. Î·È £ˆÌ·‰¿ÎË, ∂. (2005). ∆· Ì·ı‹Ì·Ù·
·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ÛÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Ô ‰È·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ∞™∂¶: ∂Ӊ›ÍÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÌÔÚ-
ʈÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋
·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜
°¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[61] ™·Îο˜, ¢. (1994). ∏ Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ù˘ ‰È·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ Ì ÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. ™ÙÔ
∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· æ˘¯È΋˜ ÀÁÈÂÈÓ‹˜ Î·È ¡Â˘ÚÔ„˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ÙÔ˘ ¶·È‰ÈÔ‡ (ÂÈÌ.), ¢È·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋
Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[62] ™ÔÏÔÌÒÓ, π. (2000). «∆Ô ÎÏÂÈÛÙfi Û¯ÔÏÂ›Ô ¤¯ÂÈ Âı¿ÓÂÈ;» ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Âη›‰Â˘Û˘
Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÂÎ-
·›‰Â˘ÛË. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹-
Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[63] ™·˝Ù˘, Ã. Î·È °Ô˘ÚÓ·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, °. (2001). ∏ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‰È-
ÔÈÎËÙÈÎÒÓ ÛÙÂϯÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. ¡¤· ¶·È‰Â›·, 99, 75-90.
1[64] ∆˙·‚¿Ú·, ¢. Î·È µÂÚÁ›‰Ë˜, ¢. (2005). ∏ ‰È·Ú΋˜ ·Ó·ı¤ÛÌÈÛË Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ˆ˜ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÚfiÙ·ÁÌ·. ∏ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ª∂§π¡∞. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.),
∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ.
103
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[65] ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, £ (1992, 2004). ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∞ı‹Ó·.
1[66] ∆Û¿ÊÔ˜, µ. Î·È ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂. (2000). ∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜-‰Ú¿Û˘ ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›‰Â˘ÛË, 114, 67-74.
1[67] ∆ÛÂÙۛϷ˜, π. (2006). ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÚÔ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘: ∏ ÌÂϤÙË ÂÚ›ÙˆÛ˘ Ì›·˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›-
‰Â˘Û˘ Ì ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ D.I.O.N. ¢Èψ̷ÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›·. ¶¿ÙÚ·: ∂.∞.¶.
1[68] ∆ÛÈ¿ÓÙ˘, π., ¡·˘Ú›‰Ë˜, ∫., Chancerel, J., ™ÈËÙ¿ÓÔ˘, ∞. Î·È ™fiÏÌ·Ó, ª. (1984). ∂ÌÂÈڛ˜ Î·È ·Ú·ÙË-
Ú‹ÛÂȘ ·fi ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ı¤Ì·Ù· „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˘Á›·˜ ÙÔ˘
·È‰ÈÔ‡. ∞Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘ÌfiÛÈÔ ∞ÁˆÁ‹˜ ÀÁ›·˜ ÁÈ· ¡¤Ô˘˜, √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ 1994, ∞ı‹Ó·.
1[69] À¶.∂.¶.£. – ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (2000). 1997-2000: ∆Ô ¤ÚÁÔ ÌÈ·˜ ÙÚÈÂÙ›·˜. ∞ı‹Ó·.
1[70] À¶.∂.¶.£. – ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (2004). ∞ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ 2000-2004. ∞ı‹Ó·.
1[71] ºÒÎÈ·ÏË, ¶., ∆ÚÈ¿Ú¯Ë-Herrmann, µ. Î·È ∫·˝Ï·, ª (ÂÈÌ.) (2003). £ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Î·È ÌÂ-
ÙÂη›‰Â˘Û˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ƒfi‰Ô˜: ∞η‰ËÌ›· Lillingen ªÔÓ¿¯Ô˘, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ÈÁ·›Ô˘.
1[72] ºÒÎÈ·ÏË, ¶. Î·È ∫·˝Ï·, ª. (2005). ∑‹ÙËÛË Î·È ÚÔÛÊÔÚ¿ ÂÈÌfiÚʈÛ˘: ∏ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘-
ÍË ˆ˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ ∫. µÚ·ÙÛ¿Ï˘ (ÂÈÌ.), ∫›ÌÂÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÌfiÚ-
ʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[73] ÷ڷϿÌÔ˘˜, ∏. Î·È ªÈ¯·ËÏ›‰Ô˘, ∞. (2001). ∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂η›-
‰Â˘Û˘ ÛÙËÓ ∫‡ÚÔ. ¶Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ˜ Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜. ™ÙÔ ¢.√.∂. – ¶.√.∂.¢., 14Ô ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ ∂Î-
·È‰Â˘ÙÈÎfi ™˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ı¤Ì·: ªfiÚʈÛË – ÂÈÌfiÚʈÛË – ÌÂÙÂη›‰Â˘ÛË – ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘-
‰¤˜ (ÂÈÌ. ¡. ∆˙·‚¿Ú·˜). ∞ı‹Ó·: ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi µ‹Ì· ¢.√.∂.
1[74] ÷ڷ̋˜, ¶. Î·È ∫ÔÙÛÈÊ¿Î˘, £. (2005). ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ 1992-2004: ∞͛˜,
ÛÎÔÔ›, ÚÔÙ¿ÁÌ·Ù·. ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÔÓ¿‰· ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂η›‰Â˘Û˘, ∆Ô̤·˜ °¢∞, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi
∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[75] ÷ۿ˘, ¢. (2000). ™¯Â‰È·ÛÌfi˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[76] ÷Ù˙Ë·Ó·ÁÈÒÙÔ˘, ¶. (2001). ∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∑ËÙ‹Ì·Ù· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘, ۯ‰ȷ-
ÛÌÔ‡ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∞ı‹Ó·: ∆˘ˆı‹Ùˆ – °. ¢·Ú‰·Ófi˜.
1[77] Abercrombie, M. (1986). ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È Ì¿ıËÛË. ∏ ·Ó·ÙÔÌ›· Ù˘ ÛΤ„˘ (ÌÙÊÚ. ∂.
ª·Î·Ï¿ÎË Î·È ¶. Ã. ºÚ¿ÁÎÔ˜). ∞ı‹Ó·: Gutenberg.
1[78] Brinkman, G. (1996). H Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ∆¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË. ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ∂ÈıÂÒÚË-
ÛË, 24, 27-37.
1[79] Carr, W. & Kemmis, S. (1986, 1997). °È· ÌÈ· ÎÚÈÙÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıˆڛ·. ∂η›‰Â˘ÛË, ÁÓÒÛË Î·È ¤Ú¢-
Ó· ‰Ú¿Û˘ (ÌÙÊÚ. ∞. §·ÌÚ¿ÎË-¶·Á·ÓÔ‡, ∂. ªËÏÈÎÔ‡ Î·È ∫. ƒÔ‰È¿‰Ô˘-∞ÏÌ¿ÓË). ∞ı‹Ó·: ∫Ò‰Èη˜.
1[80] Cifali, M. & Imbert, F. (1998, 2005). O Freud Î·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ (ÌÙÊÚ. Î·È ÚfiÏÔÁÔ˜ µ. ¶·‡ÏÔ˘).
∞ı‹Ó·: ∆˘ˆı‹Ùˆ – °. ¢·Ú‰·Ófi˜.
1[81] Clark, Chr. (1995). √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ˆ˜ ۯ‰ȷÛÙ¤˜ ÛÙËÓ ·˘ÙÔηıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Âͤ-
ÏÈÍË. ™ÙÔ ∞. Hargreaves & M. Fullan (ÂÈÌ.), ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ¶·Ù¿Î˘.
1[82] Day, Chr. (1999, 2003). ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. √È ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ Ù˘ ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛ˘ (ÌÙÊÚ.
∞. µ·Î¿ÎË). ∞ı‹Ó·: ∆˘ˆı‹Ùˆ – °. ¢·Ú‰·Ófi˜.
104
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[83] Elliott, J. (2005). √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜ ̤ÏÔ˜ ÌÈ·˜ ‰ÈÎÙ˘ˆÌ¤Ó˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Ì¿ıËÛ˘. ™ÙÔ °. ª·Á¿-
΢ (ÂÈÌ.), ∂ÈÌfiÚʈÛË Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[84] Frey, K. (1986). ∏ ̤ıÔ‰Ô˜ project (ÌÙÊÚ °. µ·Û‰¤ÎË). £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: ∫˘ÚȷΛ‰Ë˜.
1[85] Henry, C. & Kemmis, S. (1993). µ‹Ì· ‚‹Ì· ÚÔ˜ ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ‰Ú¿Û˘. √‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜ (ÌÙÊÚ. °. ª·Á¿Î˘ Î·È ∂. §··ıÈÒÙË). ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, 23, 16-19.
1[86] Huber, G.L. (1996). ¶ÚfiÏÔÁÔ˜. ™ÙÔ ∏. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, £ÂˆÚ›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∏ ÚÔÛˆÈ΋ ıÂ-
ˆÚ›· ˆ˜ Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎÔÎÚÈÙÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘. ∞ı‹Ó·: ™˘ÌÌÂÙÚ›·.
1[87] Jackson, Ph. (1995). µÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó. ™ÙÔ A. Hargreaves & M. Fullan
(ÂÈÌ.), ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ¶·Ù¿Î˘.
1[88] Kolesnik, W. (1992). ∞ÓıÚˆÈÛÌfi˜ ‹ Ìȯ‚ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË (ÌÙÊÚ. º. ∫Ôη‚¤Ù˘). £ÂÛ-
Û·ÏÔÓ›ÎË: ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜.
1[89] Noye, D. & Piveteau, J. (1997, 1998). ¶Ú·ÎÙÈÎfi˜ Ô‰ËÁfi˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘Ù‹ (ÌÙÊÚ. ∂Ï. ∑¤Ë). ∞ı‹Ó·:
ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[90] Oberg, A. & Underwood, S. (1995). µÔËıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·˘ÙÔÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ¯·ÛÌfi˜ Ì ‚¿-
ÛË ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·. ™ÙÔ A. Hargreaves & ª. Fullan (ÂÈÌ.), ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ¶·Ù¿Î˘.
1[91] Postic, M. (1995). ∏ ÌÔÚʈÙÈ΋ Û¯¤ÛË (ÚfiÏÔÁÔ˜ ∞. ∫ÔÛÌfiÔ˘ÏÔ˜, ÌÙÊÚ. ¢.Ã. ∆Ô˘Ïԇ˜). ∞ı‹-
Ó·: Gutenberg.
1[92] Raymond, D., Butt, R. & Townsend, D. (1995). ¶Ï·›ÛÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ™Î¤„ÂȘ
Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÈÛÙÔڛ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ A. Hargreaves & M. Fullan (ÂÈÌ.), ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ¶·Ù¿Î˘.
1[93] Robertson, H.J. (1995). ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ë ‰›Î·ÈË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ʇψÓ.
™ÙÔ A. Hargreaves & M. Fullan (ÂÈÌ.), ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ¶·Ù¿Î˘.
1[94] Rogers, A. (1996, 1998). ∏ Âη›‰Â˘ÛË ÂÓËÏ›ÎˆÓ (ÌÙÊÚ. ª. ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘, ª. ∆fiÌÚÔ˘). ∞ı‹Ó·:
ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[95] Rogers, C. (1970, 1991). √Ì¿‰Â˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘. ∞˘ÙÔÁÓˆÛ›· – „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ – ÂÈÎÔÈÓˆ-
Ó›· (ÌÙÊÚ. ∞ı. ¡ÙÔ‡ÚÁ·). ∞ı‹Ó·: ¢›Ô‰Ô˜.
1[96] Thiessen, D. (1995). ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ‰È‰·Ûηϛ·˜. ™ÙÔ
A. Hargreaves & M. Fullan (ÂÈÌ.), ∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞ı‹Ó·: ¶·Ù¿Î˘.
1[97] Steinberg, D. (1994). ∏ Ô˘Û›· Ù˘ Û˘Ì‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹˜ ÂÚÁ·Û›·˜. ™ÙÔ ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· æ˘¯È΋˜ Î·È ¡Â˘-
ÚÔ„˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ÙÔ˘ ¶·È‰ÈÔ‡ (ÂÈÌ.), ¢È·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[98] ºÚ¤ÈÚÂ, ¶. (1977). ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ (ÌÙÊÚ. ™. ∆Û¿Ì˘, ÂÈÌ.
¡. ª·Ï‹˜). ∞ı‹Ó·: ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘.
1[99] Wetherell, M. (1996, 2004). ∆·˘ÙfiÙËÙ˜, ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· (ÌÙÊÚ. ¡. ªÔ˙·Ù˙‹˜).
∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[100] Willke, H. (1996). ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙË Û˘ÛÙËÌÈ΋ ıˆڛ· (ÌÙÊÚ. ¡. §›‚Ô˜). ∞ı‹Ó·: ∫ÚÈÙÈ΋.
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ •∂¡√°§ø™™∏
1[101] Abbott, B., Gilbert, S., Lawson, R., Burt, C. & Woods, P. (1989). Towards anti-racist awareness:
Confessions of some teacher convents. In P. Woods (ed), Working for teacher development.
1[102] Adair, J. (1983). Effective leadership. London: Pan Books.
1[103] Aitken, J.L. & Mildon, D.A. (1992). Teacher education & the developing teacher: The role of personal
105
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
knowledge. In M. Fullan & A. Hargreaves (eds), Teacher development and educational change. The
Falmer Press.
1[104] Argyris, C. & SchÔn, D.A. (1974). Theory in practice: Increasing professional effectiveness. New York:
Jossey-Bass.
1[105] Arnot, M. (1989). The challenge of equal opportunities: Personal and professional development
for secondary teachers. In P. Woods (ed), Working for teacher development.
1[106] Armstrong, P. (1991). A naturalistic model of in-service education and training. British Journal of
In-service Education and Training, 17, 51-62.
1[107] Atkinson, D. (1989). Humanistic approaches in the adult classroom: An affective reaction. ELT
Journal, 43-44, 268-273.
1[108] Bassey (1992). Creating education through research. British Educational Journal, 18, 1, 3-16.
1[109] Batten, M. (1993). The identification, development and sharing of professional craft knowledge.
In C. Day, J. Calderhead & P. Denicolo (eds), Research on teacher thinking understanding
professional development. Falmer Press.
1[110] Barkley, S. & Cohn, R. (1999). Professional growth plans offer alternative to teacher checklists.
The School Administrator Web Edition, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www. aasa.org
1[111] Blackman, C.A. (1989). Issues in professional development: The continuing agenda. In M.C. Holly
& C.S. Mcloughlin (eds), Perspectives on teacher professional development. Falmer Press.
1[112] Bolam, R. (1994). The impact of research on policy and practice in continuing professional
development. British Journal of In-service Education, 20, 1, 35-46.
1[113] Bolam, R. (1979). Evaluating in-service education and training: A national perspective. British
Journal of Teacher Education, 5, 1-15.
1[114] Bowman, M. (1999). Using peers in teacher evaluation. The School Administrator Web Edition,
ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www. aasa.org
1[115] Brophy, J. (1983). Classroom organization and management. The Elementary School Journal, 83,
4, 265-285.
1[116] Brookfield, S. (1993). Through the lens of learning: How the visceral experience of learning reframes
teaching. In D. Boud, R. Cohen & D. Walker (eds), Using experience for learning. The Society for
Research into Higher Education and Open University Press.
1[117] Butt, R., Townsend, D. & Raymond, D. (1990). Bringing reform to life: Teachers’ stories and
professional development. Cambridge Journal of Education, 20, 3, 255-263.
1[118] Calderhead, J. (1993). The contribution of research on teachers’ thinking to the professional
development of teachers. In C. Day, J. Calderhead & P. Denicolo (eds), Research on teacher thinking
understanding professional development. Falmer Press.
1[119] Cash, K. (1983). Designing and using simulation for training. Technical Note, 20, Massachusetts
University Amherst, Center for International Education.
1[120] Chatwin, R., Turner, M. & Wick, T. (1988). School foussed INSET and the external team: An evaluative
case study. British Journal of In-service Education, 14, 2.
1[121] Cole, A. (1991). Relationships in the workplace: Doing what comes naturally? Teaching and Teacher
Education, 7, 5/6, 415-426.
106
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[122] Cooper, M. (1991). Stretching the limits of our vision: Staff development and the transformation
of schools. In A. Lieberman & L. Miller (eds), Staff development for education in the ’90s new
demands, ness realities, new perspectives. Teachers College, Columbia University.
1[123] Culley, S. (1991). Intergrative counselling skills in action. London, Newbury Park, New Delhi: Sage
Publications.
1[124] Day, C. (1993). The development of teachers thinking and practice: Does choice lead to
empoverment? In J. Elliott (1993), Reconstructing teacher educational, teacher development. The
Falmer Press.
1[125] Day, C. (1987). Professional learning through collaborative in-service activity. In J. Smyth (ed),
Educating teachers: Changing the nature of pedagogical knowledge. Falmer Press.
1[126] Diamond, P. (1991). Teacher education as transformation. A psychological perspective. Philadelphia:
Open University Press, Milton Keynes.
1[127] Duncan, R. (1990). A structure for staff development in primary education. Ph.D. University of
Aberdeen.
1[128] Edelfelt, R. (1989). Teacher organization influence on professional development. In M.L. Holly &
C.S. Mcloughlin (eds), Perspectives on teacher professional development. Falmer Press.
1[129] Edge, J. (1992). Co-operative development. ELT Journal, 46/1, 62-70.
1[130] Eisner, E. (1979). The educational imagination: On the design and evaluation of school programs.
New York: MacMillan Publishing.
1[131] Elbaz, F. (1987). Teachers’ knowledge of teaching: Strategies for reflection. In J. Smyth (ed),
Educating teachers. Changing the nature of pedagogical knowledge. The Falmer Press.
1[132] Elliott-Kemp, J. (1986). SIGMA: Self-Initiated Group Managed Action. Sheffield City Polytechnic.
1[133] Elliott, J. (1989). Teacher evaluation and teaching as a moral science. In M.C. Holly & C.S. Mcloughlin
(eds), Perspectives on teacher professional development. Falmer Press.
1[134] Elliott, J. (ed) (1993). Reconstructing teacher education. Teacher development. London, Washington
D.C.: The Falmer Press.
1[135] Elliott, J. (1995). What is a good action research? – Some criteria. Action Researcher, 2, 10-11.
1[136] Ellis, R. (1986). Activities and procedures for teacher training. ELT Journal, 40/2, 91-99.
1[137] Eraut, M. (1987). In-service teacher education. In Dunkin (ed), The International Encyclopedia of
Teaching and Teacher Education. New York: Pergamon Press.
1[138] Evans, N. (1994). Experiential learning for all. London, New York: Cassell.
1[139] Flanagan, J. (1954). The critical incident technique. Psychological Bulletin, 51, 4, 327-358.
1[140] Fullan, I. (1993). Why teachers must become change agents? Educational Leadership, March.
1[141] Fox, T. (1986). Synthesis report. In D. Hopkins (ed), Inservice training and educational development:
An international survey. London: Groom Helm.
1[142] Gates, P. (1989). Developing consciousness and pedagogical knowledge through mutual
observation. In P. Woods (ed), Working for teacher development. Peter Francis Publishers.
1[143] Giroux, H. (ed) (1988). Teachers as intellectuals. Toward a critical pedagogy of learning. Bergin
and Garvey critical studies in Education Series.
1[144] Giroux, H. (1994). Doing cultural studies: Youth and the challenge of pedagogy. Harvard Educational
107
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
Review, 64, 3, 278-308.
1[145] Glassberg, S. & Oja, S. (1981). A developmental model for encancing teachers’ personal and
professional growth. Journal of Research and Development in Education, 14, 2, 59-70.
1[146] Goodlad, J. (1993). School-university partnerships and partner schools. Educational Policy, 7, 1, 24-39.
1[147] Goodson, I. (1995). Studying the teacher’s life and work. In J. Smyth (ed), Critical discourses on
teacher development.
1[148] Grugeon, E., Inskip, M., Cox, R., Scrivener, V., Shaw, H., Smith, B. & Symonds, A. (1989). Teacher
development through collaborative research. In P. Woods (ed), Working for teacher development.
1[149] Grundy, S. (1987). Curriculum: Product or praxis? London, New York and Philadelphia: The Falmer Press.
1[150] Guba, E. & Lincoln, Y. (1989). Fourth generation evaluation. Newbury Park, London, New Delhi:
Sage Publications.
1[152] Guskey, T.R. (2002). Professional development and teacher change. Teachers and Teaching: Theory
and Practice, 8, 3-4, 381-391.
1[153] Graves, D. & Sustein, B. (eds) (1992). Portfolio portraits. New Hampshire: Heinemann.
1[154] Grundy, S. & Kemmis, S. (1988). Educational action research in Australia: The state of the art (an
overview). In S. Kemmis & R. McTaggart (eds), The action research reader. Deakin: Deakin University
Press, 321-335.
1[155] Habeshaw, T. (1984-85). A personal and professional development programme. British Journal of
Inservice Education, 10-11, 54-57.
1[156] Hamblin, D. (1981). The teacher and counselling. Oxford: Basil Blackwell.
1[157] Hamilton, V.L. (1976). Role play and deception: A reexamination of the controversy. Journal for the
Theory of Social Behaviour, 6, 233-250.
1[158] Hanlon, C. (1993). The important of an articulated personal theory of professional development.
In J. Elliott (ed), Reconstructing teacher education. Teacher development. London, Washington
D.C.: The Falmer Press.
1[159] Hargreaves, D.H. (1993). A common-sence model of the professional development of teachers. In
J. Elliott (ed), Reconstructing teacher education. Teacher development. London, Washington D.C.:
The Falmer Press.
1[160] Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times: Teachers’ work and culture in the
postmodern age. New York: Teachers College Press.
1[161] Henderson, E. (1978). The evaluation of in-service teacher training. London: Groom Helm.
1[162] Holly, M.L. & Mcloughlin, C.S. (1989). Professional development and journal writing. In M.L. Holly
& C.S. Mcloughlin (eds), Perspectives on teacher professional development. Falmer Press.
1[163] Hoover, N.L. & Carroll, R. (1987). Self-assessment of classroom instruction: An effective approach
to inservice education. Teaching and Teacher Education, 3, 3, 179-191.
1[164] Huberman, M. (1989). The influence of competing cultures on teacher development. In M.L. Holly
& C.S. Mcloughlin (eds), Perspectives on teacher professional development. Falmer Press.
1[165] Hurch, D. (1995). Its more than style: Reflective teachers an ethical and political practitioners. In
J. Smyth (ed), Critical discourses on teacher development. London, New York: Cassell.
1[166] Itskowitz, R., Alon, M. & Strauss, H. (1989). Increasing sensitivity in teachers toward pupils’ behavior
108
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
by means of structured sensitivity training. Small Group Behavior, 20, 3, 302-319.
1[167] Iwanicki, E & MacEachern, L. (1983). Teacher self improvement: A promising approach to professional
development and school improvement. The Journal of Staff Development, 4, 1, 62-77.
1[168] Keast, D. (1982). School-based in-service and the providers. British Journal of In-service Education,
9, 1, 22-26.
1[169] Kelchtermans, G. (1993). Teachers and their carrers story: A biographical perspective on professional
development. In C. Day, J. Calderhead & P. Denicolo (eds), Reasearch on teacher thinking
understanding professional development. Falmer Press.
1[170] Kelly, R. (1992). Understanding the experience of teacher development. M.A. Simon Fraser University.
1[171] Kemmis, S. & McTaggart, R. (eds) (1988). The action research planer. Deakin: Deakin University Press.
1[172] Kennedy, J. (1996). Starting points. Action Researcher, 5.
1[173] Kolb, D. (1984). Experiential learning. Experience as the source of learning and development. New
Jersey: Prentice-Hall, Inc Englewood Cliffs.
1[174] Kohut, S. (1976). Psychodrama techniques. College-Student Journal, 10, 2, 114-115.
1[175] Kompf, M. (1993). Construing teachers’ personal development: Reflections on landmark events through
career mapping. In C. Day et al. (eds), Research on teacher thinking understanding professional
development. Falmer Press.
1[176] Louden, W. (1991). Understanding teaching. Continuity and change in teachers’ knowledge. Cassell,
Teachers College Press.
1[177] Maurice, H., Albrecht, B., Anderson, N. & Milz, C (1995). True stories: The politics of truth in teacher
development. In J. Smyth (ed), Critical discourses on teacher development. London, New York: Cassell.
1[178] McLaughlin, M.W. (1991). Enabling professional development: What have we learned? In A.
Lieberman & L. Miller (eds), Staff development for education in the ’90s. New demands, new
realities, new perspectives. Teachers College Press.
1[179] McNiff, J. (1988). Action research: Principles and practice. London: McMillan Education Ltd.
1[180] McNiff, J., Lomax, P. & Whitehead, J. (1996). You and your action research project. London:
Routledge, Hyde Publications.
1[181] Melnick, S. (1991). High school staff development: Matching activities to outcomes, NASSP Bulletin,
60-64.
1[182] Mezirow, J. (1991). Transformative dimensions of adult learning. San Francisco: The Jossey-Bass,
Higher and Adult Education Series.
1[183] Miller, J. (1987). Teachers’ emerging texts: The empowering potential of writing in-service. In J.
Smyth (ed), Educating teachers: Changing the nature of pedagogical knowledge. Falmer Press.
1[184] Moracco, J. & Higgings, E. (1982). The effectiveness of a group approach. Journal for Specialists in
Group Work, 7, 2, 80-87.
1[185] Morant, R.W. (1981). In-service education within the school. London: Allen and Unwin.
1[186] Nias, J. (1987). Learning from difference: A collegial approach to change. In J. Smyth (ed), Educating
teachers: Changing the nature of pedagogical knowledge. Falmer Press.
1[187] Oja, S.N. (1989). Teachers: Ages and stages of adult development. In M.L. Holly & C.S. Mcloughlin
(eds), Perspectives on teacher professional development. Falmer Press.
109
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[188] Olivero, J.L. (1976). Helping teachers grow professionally. Educational Leadership, 34, 194-200.
1[189] Patton, M.Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park, London, New
Delhi: Sage Publications.
1[190] Pearce, J. & Pickard, A. (1987). Being a teacher: Towards an epistemology of practical studies. In
J. Smyth (ed), Educating teachers: Changing the nature of pedagogical knowledge. Falmer Press.
1[191] Radnor, H. (1990). Evaluating change processes promotes change school-focused evaluation – A
professional development model. British Journal of In-service Education, 16, 150-155.
1[192] Richert, A. (1991). Using teacher cases for reflection and enhanced understanding. In A. Lieberman
& L. Miller (eds), Staff development for education in the ’90s new demands, ness realities, new
perspectives. Teachers College, Columbia University.
1[193] Rogers, C. (1959). Theory of therapy, personality and interpersonal relationships, as developed in
the client – centered framework.
1[194] Sachs, J. & Logan, L. (1990). Control of development? A study of in-service education. Curriculum
Studies, 22, 5, 473-481.
1[195] Scriven, M. (1977). Goal-free evaluation. In D. Hamilton, D. Jenkins, C. King, B. MacDonald & M.
Parlett (eds), Beyond the numbers game a reader in educational evaluation. London: Mac Millan
Education Ltd.
1[196] Schniedewind, N. (1978). Group processes in education. A cross-age affective education project.
College Student Journal, 12, 1, 92-99.
1[197] Schon, D.A. (1987). Educating the reflective practioner. San Francisco – London: Jossey Bass
Publishers.
1[198] Shulman, J. (ed) (1992). Case methods in teacher education. Teachers College Press.
1[199] Silverlock, L. (1987). Making groupworkers out of teachers. Educational and Child Psychology, 4,
3-4, 29-34.
1[200] Smith, H., Wigginton, E., Hocking, K. & Jones, R.E. (1991). Foxfire teacher networks. In A. Lieberman
& L. Miller (eds), Staff development for education in the ’90s new demands, ness realities, new
perspectives. Teachers College, Columbia University.
1[201] Smyth, J. (1987). Educating teachers: Changing the nature of pedagogical knowledge. Falmer
Press.
1[202] Somekh, B. (1988). Action research and collaborative school development. In R. McBridge
(ed.), The in-service training of teachers. London: Falmer Press.
1[203] Stenhouse, L. (1975). An introduction to curriculum research and development. London:
Heinemann Educational.
1[204] Stevenson, R. (1993). Critically reflective inquiry and administrator preparation: Problems and
possibilities. Educational Policy, 7, 1, 96-113.
1[205] Stoate, P.C. (1988). Developmental group work: A study of an experimential inservice course
for teachers. Ph.D. Thesis, University of Exeter.
1[206] Stoddart, T. (1993). The professional development school: Building bridges between cultures.
Educational Policy, 7, 1, 5-23.
1[207] Tom, A.R. (1987). Replacing pedagogical knowledge with pedagogical questions. In J. Smyth
110
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
(ed), Educating teachers. Changing the nature of pedagogical knowledge. The Falmer Press.
1[208] Underhill, A. (1992a). Teacher self awareness. The role of groups in developing teacher self
awareness. E.L.T., 46/1, 71-79.
1[209] Valkanos, E. (1998). A study of the inservice training needs of secondary school teachers in
Athens. Greece based on perceptions of teachers and principals. Dissertation, University of
Connecticut.
1[210] Wallace, W. (1989). Personal-professional growth: Self situation and teacher image. Ph.D.
Thesis, University of Toronto.
1[211] Weissglass, J. (1991). Teachers have feelings: What can we do about it? Journal of Staff
Development, 12, 1, 28-33.
1[212] Whitehead, J. (1986). In-service education as collaborative action research. British Journal of
In-service Education, 13, 3.
1[213] Whitehead, J. (1989). Creating a leaving educational theory from questions of the kind: “How
do I improve my practice?” Cambridge Journal of Education, 19, 1.
1[214] Wiggins, R.A. (1993). An alternative view of staff development: Personal professional growth
within a single school setting. PhD. University of Illinois, U.M.I. Dissertation Services, Urbana.
1[205] Witkin, B.R. & Althscould, G.W. (1995). Planning and conducting need assessment: A practical
guide. Thousand Oaks: Sage.
1[216] Wood, D. (1992). Teaching narratives: A source for faculty development and evaluation. Harvard
Educational Review, 62, 4, 535-550.
1[217] Woodhouse, D.A., Hall, E. & Wooster, A.D. (1985). Taking control of stress in teaching. British
Journal of Educational Psychology, 55, 2, 119-123.
111
05A.ps - 9/22/2008 4:52 PM
ª¤ÚÔ˜ B
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
∏ AÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ
¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ÛÙË
¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
10KÂÊ¿Ï·ÈÔ
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
∂π™∞°ø°∏
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÂΉËÏÒÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜ Á‡Úˆ ·fi Ù·
˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ ·˘Ùfi Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ ·Ó·-
ÁηÈfiÙËÙ· ÁÈ· Û˘Ó¯‹ ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›‰Â˘Û˘. √È Û‡Á¯ÚÔÓ˜
ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜, ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Î·È Ù¯ÓÔÏÔÁÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó Î·›ÚÈ· ÙËÓ ÂÎ-
·›‰Â˘ÛË Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ
Ï·›ÛÈfi Ù˘ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ Ù˘. ∏ ‰È·Ú΋˜ ·Ó·ÌfiÚʈÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ Âη›-
‰Â˘Û˘ ÎÚ›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙË – ̤۷ ˆÛÙfiÛÔ ·fi ÌÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıË-
Û˘ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ∏ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÚfiˆÓ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘
Âη›‰Â˘Û˘ ·ÔÙÂÏ› Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙfi¯Ô Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ¤ÚÁÔ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÂÚ¢-
ÓËÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏÒÓ Î·È ÔÈÎ›ÏˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Î·È ÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ ‰ÈÂıÓÒ˜.
™ÙÔ ‚ã ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ Ù‡¯Ô˘˜ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÙË Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ì Ì ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ì ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. ™ÎÔfi˜ Ì·˜ Â›Ó·È Ó· ‰ÒÛÔ˘-
Ì ÛÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜/ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Î·È ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È Û ÎÚ¿ÙË –̤-
ÏË Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘. √È ÙÚfiÔÈ ·˘ÙÔ› ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó fi¯È ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ÙÂÏÈÎÒÓ ·Ô-
ÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·˘ÙÔ‡.
1. ∂¡¡√π∞ ∫∞π ¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡√ ∆∏™ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫∏™ ∞•π√§√°∏™∏™
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ·ÔÙÂÏ› ¤ÓÓÔÈ· ÔÏ˘Û‹Ì·ÓÙË. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ‰ÂÓ
˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó·˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ÎÔÈÓ‹˜ ·Ô‰Ô¯‹˜. ∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ fiÚÔ˘ Ì¿ÏÈÛÙ· Û˘Á¯¤ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Ì ÙË
ÛËÌ·Û›· ¿ÏÏˆÓ Û˘Ó·ÊÒÓ fiÚˆÓ, fiˆ˜ ̤ÙÚËÛË, ‚·ıÌÔÏÔÁ›·, ÂͤٷÛË, ÂÎÙ›ÌËÛË Î.¿. (∫·ÛÛˆ-
Ù¿Î˘ Î·È ºÏÔ˘Ú‹˜, 2005: 423). √ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ¿ÌÂ-
Û· ·fi ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ οı ÊÔÚ¿ ˘ÈÔıÂÙ›ٷÈ. ™ÙËÓ ÏËıÒÚ· ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ÔÊ›-
ÏÔÓÙ·È Ë ÔÈÎÈÏ›· Î·È Ë ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÔÚÈ-
ÛÌÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı› (™ÔÏÔÌÒÓ, 1998). ¶Ôχ ÁÂÓÈο ¿ÓÙˆ˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ
Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Î·È ·Ó¿Ï˘Û˘ ‰Â‰Ô̤ӈÓ
Ô˘ ‚ÔËı¿ ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi ÛÙÔȯ›ˆÓ ··Ú·›ÙËÙˆÓ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘ (›-
Ù ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ›Ù ÁÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ›Ù ÁÈ· ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Â›Ù ÁÈ· ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ¿ÏÏÔÓ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜). ∞˘Ù‹
Î·È ÌfiÓÔ Ë ‰È·›ÛÙˆÛË ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· Î·È ÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Û οıÂ Ù˘¯‹ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
µ·ÛÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î¿ı ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓfi Ù˘: ÙÈ ‹ ÔÈÔÓ ÚÔÙ›ıÂ-
Ù·È Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ. ªÔÚ›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ó· ·ÊÔÚ¿ ¤Ó· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙË-
Ì· Û˘ÓÔÏÈο, ÙÔ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Û ÌÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ÌÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔ-
Ó¿‰·, ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ, ¤Ó· Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ‹ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi (¤ÓÙ˘Ô ‹
„ËÊÈ·Îfi), ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹ ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹. ¶·ÚÔÌÔ›ˆ˜ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ı· ÔÚÁ·Óˆı› ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓfi Ù˘: ÔÈÔ˜ ‹ ÔÈÔÈ ı· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó, ηÈ
115
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
΢ڛˆ˜ ÔÈ· Û¯¤ÛË ¤¯Ô˘Ó Ì ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
Œ¯Ô˘Ó ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÚÔÙ·ı› ÔÏÏ¿ ÌÔÓ٤Ϸ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÙˆÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ ÛÙËÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. °È· Ó· ÂÙ‡¯Ô˘Ì ÌÈ· ÚÒÙË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÂÈϤÁÔ˘Ì ‰‡Ô Ôχ ÁÂÓÈο ÌÔÓ٤Ϸ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂٷ͇
ÙÔ˘˜: ÙÔ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi Î·È ÙÔ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ (÷Ù˙ËÁˆÚÁ›Ô˘, 2004:
249). ∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÈÏÔÁ‹ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ·, ÁÈ·Ù› ·˘Ù¿ Ù· ÌÔÓ٤Ϸ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ‰‡Ô
‚·ÛÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘: ·fi ÙË Ì›· ÙÔÓ Ù¯ÓÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi
Î·È ÙËÓ ÔÛÔÙÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ, Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ıÂÙÈÎÈÛÌÔ‡,
Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÙÔÓ Û˘ÌÌÂÙÔ¯ÈÎfi, ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÔÈÔÙÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ, Ô˘ ÎÚ‡‚Ô˘Ó ›Ûˆ ÙÔ˘˜ ÌÈ· «˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋» ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›· Ë ÔÔ›· ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È
ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ıˆڛ·.
∏ ‰È·ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ÌÔÓ٤Ϸ ¤ÁÎÂÈÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È Î·Ù’ ¤ÎÙ·ÛË
ÛÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ¶Èı·ÓÔ› ÛÎÔÔ› Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: Ó· ÌÂÙÚË-
ıÔ‡Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È Ó· ηıÔÚÈÛÙ› Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, Ó·
ÈÛ¯˘ÚÔÔÈËıÔ‡Ó ıÂÛÌÔ›, Ó· ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›, Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ù·ÓÔËÙfi Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó
ÔÈ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ› Î.¿. √È ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÛÎÔÔ› Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û˘Ó¿ÁÔÓÙ·È
‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó Î·È Î·Ù’ ¤ÎÙ·ÛË ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ··È-
ÙÂ›Ù·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ. ∞fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·˘Ù¤˜
·ÔÚÚ¤Ô˘Ó Î·È ÔÏϤ˜ ¿ÏϘ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ ÚfiÛˆÔ ‹ Ù· ÚfiÛˆ· Ô˘
·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ‰ÈÂÓÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ÙÔÓ ÙÂÏÈÎfi ·Ô‰¤ÎÙË (‹ ÙÔ˘˜ ÙÂ-
ÏÈÎÔ‡˜ ·Ô‰¤ÎÙ˜) Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÙȘ ÂȉڿÛÂȘ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û fiÛÔ˘˜
Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ÎÙÏ. µ·ÛÈ΋ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ·
ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÔÙÂÏ› Ô Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ. ∆Ô ˙‹ÙËÌ· fï˜ Â›Ó·È ÔÈ-
Ô˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È Î·Ù¿ fiÛÔ Â›Ó·È ›‰È· ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ‹ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘fi„Ë ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜
οı ÊÔÚ¿ Û˘Óı‹Î˜ οو ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
1.1. ∏ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÓÔÂ›Ù·È ˆ˜ ¤Ó·˜ Ì˯·ÓÈÛÌfi˜ ÂϤÁ¯Ô˘ ÛÙËÓ
Âη›‰Â˘ÛË. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÂϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ·, ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ù˘
(Dressel, 1976). √˘ÛÈ·ÛÙÈο Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· Ó· ‰È·ÈÛÙˆı› Û ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó Î·Ï˘Êı› ÔÈ ÛÙfi-
¯ÔÈ Ô˘ ›¯·Ó ÙÂı› ·Ú¯Èο Î·È ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÂͤٷÛË, Ë ÔÔ›· ÔÚ›˙ÂÙ·È ÔÛÔÙÈο Ì ‚¿ÛË Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Îϛ̷η ̤ÙÚËÛ˘ (§¿ÌÓÈ·˜, 1997). ∫ÏÂȉ› ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ ·ÔÙÂÏ› Ô Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӈÓ, Û·ÊÒÓ Î·È ÌÂÙÚ‹ÛÈÌˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ. ŒÓ· ÈÂÚ·Ú¯Èο
·ÓÒÙÂÚÔ fiÚÁ·ÓÔ, ÊÔÚ¤·˜ ‹ ¿ÙÔÌÔ ·ÍÈÔÏÔÁ› οÔÈÔÓ Î·ÙÒÙÂÚÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (tests), Ù· ÔÔ›· ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ ηıÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. √
·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ ‰Â Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘ (‰ÂÓ ÂÎʤÚÂÈ ¿Ô„Ë, ‰ÂÓ ÎÚ›-
ÓÂÈ), ·ÏÏ¿ ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. µ¤‚·È·, ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È
·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋, ÁÈ·Ù› ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ÌÂÙÚ‹ÛÈÌ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·.
∏ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ̤ÙÚËÛ˘ Â›Ó·È Î˘Ú›·Ú¯Ë ÛÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «Ì¤ÙÚËÛË» ÂÓÓÔԇ̠ÙËÓ
116
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
·fi‰ÔÛË ÛÙ· ÚfiÛˆ·, ÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ÛÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ ÙÈÌÒÓ Î·Ù¿ Ù¤ÙÔÈÔÓ
ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÙÈ̤˜ ·˘Ù¤˜ Ó· ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ
Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÂÎÂ›ÓˆÓ ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÙÈ̤˜ ·˘Ù¤˜ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È. ªÂ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹ Ë
‚·ıÌÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ıˆÚÂ›Ù·È ¤Ó· ›‰Ô˜ ̤ÙÚËÛ˘ (∫·ÛÛˆÙ¿Î˘ ηÈ
ºÏÔ˘Ú‹˜, 2005: 428 –429).
∆· ÂÚÁ·Ï›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È fiÚÁ·Ó· ̤ÙÚËÛ˘, ̤۷ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡
Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜, ÙÚfiÔÈ Î·Ù·ÓÔÌ‹˜ Û ÌÈ· ‰È·‚·ıÌÈṲ̂ÓË Îϛ̷η ̤ÙÚËÛ˘. ∆Ô Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ›˜ ÛË-
Ì·›ÓÂÈ Ó· ÂÓÙÔ›˙ÂȘ ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Û ÌÈ· Îϛ̷η «·Í›·˜», fiˆ˜ ϤÁÂÙ·È, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ·-
ڷ̤ÓÂÈ Ë ‚·ıÌÔÏfiÁËÛË, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·fi ÙÔ Ìˉ¤Ó ¤ˆ˜ ÙÔ Â›ÎÔÛÈ. √È ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜ ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·È
Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›Â˜. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û˘Á¯¤ÂÙ·È ÌÂ
‰È·‰Èηۛ˜ ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ Ù˘ ·fi‰ÂÈ͢, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ·˘ÛÙËÚ‹˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfiÙËÙ·˜ ‰·ÓÂÈṲ̂-
Ó˘ ·fi ÙȘ ıÂÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘ (Bonniol & Vial, 2007: 57).
∆Ô Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÌÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ Ù‡Ô˘, Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÛÙÔ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ¢Â ‰›ÓÂÈ ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹-
ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ‰Â Û˘ÓÙÂÏ› ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ ÙÔ˘.
∞ÓÙ›ıÂÙ·, ‰›ÓÂÈ ÛÙÔȯ›· ¯Ú‹ÛÈÌ· ÁÈ· ÙË Û‡ÁÎÚÈÛË ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ÌÂ Û˘Ó·Ê‹ ÛÙÔȯ›·.
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ ·fi ÌÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ, ÙfiÙÂ, Ì ‚¿ÛË ÙÔ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ, ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ ¤Ú-
ÁÔ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Ì ÙÔ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ ¤ÚÁÔ ·fi ¿ÏϘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿-
‰Â˜. ∞Ó ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Ô Ì·ıËÙ‹˜, ÌÂÙÚÈÔ‡ÓÙ·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Î·È ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È
Ì ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô Ì·ıËÙ‹˜ ηٷٿÛÛÂÙ·È, Û˘ÁÎÚÈÓfiÌÂÓÔ˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ì-
Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÛÙÔ˘˜ ¿ÚÈÛÙÔ˘˜, ÛÙÔ˘˜ Ôχ ηÏÔ‡˜, ÛÙÔ˘˜ ηÏÔ‡˜, ÛÙÔ˘˜ ̤ÙÚÈÔ˘˜ ‹ ÛÙÔ˘˜ η-
ÎÔ‡˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ô˘ οÓÂÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ
Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÈÂÚ·Ú¯›Â˜, Ì fi,ÙÈ ·˘Ùfi Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙÔÓ ıÂÛÌfi.
™ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ΢Úȷگ› Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, ÂÊfiÛÔÓ
ÌÈ· Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·Ô‰›‰ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘
Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔηıÔÚÈÛÙ› ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜.
ŒÙÛÈ, ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ ÛÙÔÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ‚·ıÌfi Ù·
ÂȉȈÎfiÌÂÓ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, ÙËÓ ·fiÎÙËÛË, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙˆÓ ÁÓÒÛˆÓ,
ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ. √ ‚·ıÌfi˜ Ù˘ ·Ô-
ÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ‡ÛÙÂÚ· ·fi Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ‚·ıÌÔ‡ ›Ù¢Í˘ ÙˆÓ
ÂȉȈÎfiÌÂÓˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ (∫·ÛÛˆÙ¿Î˘ Î·È ºÏÔ˘Ú‹˜, 2005: 467 –468). ∫·Ù¿ ÙË ‰ÂηÂ-
Ù›· ÙÔ˘ 1970 Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙËÓ ∞ÌÂÚÈ΋ Î·È Û οÔȘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ·Ó·Ù‡¯ıËΠÙÔ ÏÂÁfiÌÂ-
ÓÔ «∫›ÓËÌ· ÙˆÓ ∞ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÒÓ ™¯ÔÏ›ˆÓ» (Movement of Effective Schools). ∆fiÙ ‰ÈÂÓÂÚÁ‹-
ıËΠϋıÔ˜ ÂÚ¢ÓÒÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ·ÔÛÎÔÔ‡Û·Ó ÛÙÔ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜
Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤„Ô˘Ó ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô Û ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi. ™ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘
1980 ›¯·Ó ηٷÚÙÈÛÙ› ÔÏÏÔ› ηٿÏÔÁÔÈ Ì ٤ÙÔÈÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, ÌÂÙ·‚ÏËÙ¤˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ-
ÎfiÙËÙ·˜. ∆Ô Úfi‚ÏËÌ· ÙˆÓ Î·Ù·ÏfiÁˆÓ ·˘ÙÒÓ Â›Ó·È fiÙÈ ‰ÂÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜
ÔÔ›Ô˘˜ ·ÏÏËÏÔÛ˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ÌÂÙ·‚ÏËÙ¤˜, ÒÛÙ ӷ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘
Û¯ÔÏ›Ԣ. ∆· Û¯ÔÏ›· Â›Ó·È ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙÔÈ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ› Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì ‰˘Ó·ÌÈÎfi Î·È fi¯È ÌÂ
ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ. ∆Ô ÂÚÒÙËÌ· ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È Ò˜ ̤۷ ÛÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÔÈ ÔÈΛÏÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·ÏÏË-
117
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ÏÂȉÚÔ‡Ó ‰›ÓÔÓÙ·˜ ¿ÏÏÔÙ ¤Ó· ıÂÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Î·È ¿ÏÏÔÙ fi¯È (¢Ô‡Î·˜, 1999).
™ÙÔ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ·ÍÈÔÏÔÁÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·Û΋ıËΠη›ÚÈ· ÎÚÈÙÈ΋, Ù˘ ÔÔ›·˜ Ù· ‚·ÛÈο ÛËÌ›·
Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ÂÍ‹˜:
● ™ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È fiÏ· Ù· ÌÂÁ¤ıË ÌÂÙÚ‹ÛÈÌ·. ™˘¯Ó¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÔÈfiÙËÙ˜
Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙÚËıÔ‡Ó (Bonniol & Vial, 2007: 64).
● ∞Í›· ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ˘ËÚÂÙÔ‡Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜
ÛÙfi¯Ô˘˜, ·ÏÏ¿ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ·fi ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÔÈfiÙËÙ· (Stenhouse, 2003: 115 –118).
● ªÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ ÂϤÁ¯ÂÈ, ÈÂڷگ› Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ› Û˘¯Ó¿ ÙÈ̈Ú› Î·È Ô‰ËÁ› Û ·ÔÎÏÂÈ-
ÛÌÔ‡˜, Ì ·ÚÓËÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙË Û˘ÚÚ›ÎÓˆÛË Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿-
‰ˆÓ ‹ ÙË Ì·ıËÙÈ΋ ‰È·ÚÚÔ‹ (Goldenring Fine & Davis, 2003, Rumberger, 1995).
1.2. ∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi
–ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ
∫·Ù¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1980 ÔÈ Û¯ÂÙÈÎÔ› ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› ÛÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ ¯ÒÚÔ ÚÔο-
ÏÂÛ·Ó ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ ÁÈ· ÙÔ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Î·È Ô‰‹ÁËÛ·Ó Û ‡ÊÂÛË ÙÔ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıÔ Î›-
ÓËÌ· Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜. √È Ó¤Â˜ Ù¿ÛÂȘ ¤‰ˆÛ·Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔÓ fiÚÔ «ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÎ-
·›‰Â˘Û˘» Î·È ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ Ô˘ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È73. µ¤‚·È·, Î·È Ô fiÚÔ˜ ·˘Ùfi˜ Â›Ó·È ÔÏ˘Û‹Ì·ÓÙÔ˜
Î·È ‰‡ÛÎÔÏ· ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙ› ÏfiÁˆ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ·fi„ÂˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ÛÎÔ-
Ô‡˜, ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ (¢Ô‡Î·˜,
1997). ¶¿ÓÙˆ˜, Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ë
ÔÔ›· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜ Î·È ÙÔ˘ ·˘ÙÔÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ,
·ÓÙ› ÙÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È Ù˘ Û˘ÌÌfiÚʈÛ˘ Û ÚÔ·ÔÊ·ÛÈṲ̂ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· (¢Ô‡Î·˜, 1999). º·›-
ÓÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ fiÙÈ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÛÙ·‰È·Î¿ ÌÈ· ÌÂÙ·ÙfiÈÛË Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ: ·ÓÙ› ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ÂϤÁ¯Ô˘ ÙˆÓ ·Ô-
ÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Û ۯ¤ÛË Ì ٷ ÎÂÓÙÚÈο ÚfiÙ˘·, Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛË ÙÔ˘ Û¯Ô-
Ï›Ԣ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ –ÛÙfi¯ˆÓ ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi ‰È·ÌÔÚ-
ÊÒıËÎ·Ó ÔÏϤ˜ Î·È ÔÈΛϘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÙȘ Ôԛ˜ –ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÔÈÎÔÓÔ-
Ì›·˜– ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ÂÓۈ̷و̤Ó˜ Û ¤Ó· ÌÔÓÙ¤ÏÔ, ÙÔ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi, Ô˘
Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÈ Ù· ‚·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÔ‡ –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ‰È·-
‰Èηۛ·˜ ÌÂٷʤÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÛÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ
ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ÛÙ· ÓÔ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È (÷Ù˙ËÁˆÚÁ›Ô˘, 2004:
257). ™ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÔÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ (.¯. ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‹ Ì·ıËÙ‹) ÛÙËÓ ÔÚ›· Û‡ÛÙ·Û˘ Ù˘ fiÔÈ·˜ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, η-
ıÒ˜ Î·È ÔÈ ÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙË ‰È·-
73 O fiÚÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ·ÁÁÏÈÎÔ‡ discourse. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ‰ËÏÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÌÈ· Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÈÔ¯‹ ÁÓÒÛ˘, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È ‰È·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· Û˘˙ËÙËı› ¤Ó·
ı¤Ì·. ∞˯› ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÔ –ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ÁÏÒÛÛ· ·ÔÙÂÏ› Ë-
Á‹ ÎÔÈÓˆÓÈο ÔÚÈÔıÂÙËÌ¤ÓˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ Î·È fi¯È ̤ÛÔ ¤ÎÊÚ·Û˘ ·ÙÔÌÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ (ªËÙÛÈÎÔÔ‡ÏÔ˘ 2006).
118
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ (§¿ÌÓÈ·˜, 1997). ∂Ô̤ӈ˜ ÙÔ ÌÔ-
ÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi Â›Ó·È ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi, ÁÈ·Ù› ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙ· ˘ÔΛÌÂÓ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, Î·È ÏÔ˘-
Ú·ÏÈÛÙÈÎfi, ÁÈ·Ù› Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›˙ÂÈ ÔÏÏÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ.
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ô ÂÓÙÔÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÙÂÏÂÈÒÓ
ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘, Ì ÛÎÔfi ÚÒÙ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË
‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘. °›ÓÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi, ‰È·‰Èηۛ· ‰È¿-
ÁÓˆÛ˘ Î·È ·ÔÙ›ÌËÛ˘ ÌÈ·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Û ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· Ì ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙfi¯Ô Î·È ÂÔ-
̤ӈ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙË Ï‹„Ë ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ. µ·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Ë ÂÓۈ̿وۋ Ù˘ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È
‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÌÈ· ‰È·Ú΋ Î·È ÛÎfiÈÌË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Ô˘ ÍÂÎÈÓ¿ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·-
‰Èηۛ·, ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ì·˙› Ù˘, ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› Î·È ÙË ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ. ¢ÂÓ ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ·ÏÒ˜
ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÂϤÁÍÂÈ, ·ÏÏ¿ Û˘ÌÔÚ‡ÂÙ·È Ì·˙› Ù˘ Û ¤Ó· ¢¤ÏÈÎÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰È·ÚÎÒÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁÒÓ.
°È· ÌÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÔ‡ –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ‰Â‰Ô̤ӷ Ì ÔÏ-
ÏÔ‡˜ Î·È ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜: ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ, ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·,
ʈÙÔÁڷʛ˜, ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÂȘ, ËÌÂÚÔÏfiÁÈ· ÎÙÏ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ·˘Ù¿ ÂÚÌËÓ‡Ô-
ÓÙ·È (Eisner, 1991) ηÈ, Ù¤ÏÔ˜, Û˘ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ·Ó·ÊÔÚ¤˜, ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘
·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜: ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ıËÎ·Ó Î·È
‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ ‚·ÛÈṲ̂Ó˜ ÛÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Û˘ÏϤ¯ıËηÓ.
ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÍÂʇÁÂÈ ·fi ÙȘ Ù˘ÔÔÈË̤Ó˜ Û˘ÁÎÚ›ÛÈ̘ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È ‰›ÓÂÈ ¤Ì-
Ê·ÛË Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤Ó˜, Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi ÙˆÓ È‰È·ÈÙÂÚÔًوÓ
οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÂÚ›ÛÙ·Û˘ Î·È ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘˜, Ì ÙÂÏÈÎfi ÛÎÔfi ÙËÓ Â·ÓÔÚıˆÙÈ΋
·Ú¤Ì‚·ÛË (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 126). ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÒÓ Î·È
ÙˆÓ ·‰‡Ó·ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘, ÂÓÒ ·ÔʇÁÂÈ ÙȘ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ, ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ Û˘-
¯Ó¿ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È ÔÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÙÈÌËıÔ‡Ó Ì ÔÛÔÛÙ¿ Ô‡-
Ù ӷ ·Ú·ÛÙ·ıÔ‡Ó Ì ·ÚÈıÌÔ‡˜. ∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ˘ËÚÂÙ› ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÛÙÔÓ
ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ¯ÒÚÔ (.¯. ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ÁÂ-
Ó›ÎÂ˘Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·) ·Ú·ÌÂÚ›˙ÂÙ·È – ¯ˆÚ›˜ Ó· ·‡ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ– ηÈ
ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, ÙÔ Ò˜ ‰ËÏ·‰‹ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÙÂϤÛÂÈ
ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ Ù˘ (¶··Ó·Ô‡Ì –∆˙›Î·, 1985: 37).
™Â ÌÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ô ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹˜ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È ÛÂ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÛÙÔÓ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÌÂÓÔ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘. ™˘Ì-
ÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ̤۷ Û ¤Ó· ÁÚ‹ÁÔÚ· ÂÍÂÏÈÛÛfiÌÂÓÔ Ï·›ÛÈÔ ·ÏÏË-
Ïfi‰Ú·Û˘, ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ Î·È ·ÏÏ·Á‹˜, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÂÓÙ¿ÍÂÈ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË fiÏÔ˘˜
ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ŒÙÛÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Ô
Ì·ıËÙ‹˜, ÙfiÙÂ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÔ‡ –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘, Á›ÓÂÙ·È ÚÔÛ¿-
ıÂÈ· Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘ ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜
Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ› ÙÔ˘ Î·È fi¯È ˆ˜ ÂÏÂÁÎÙ¤˜ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 6.2: ∂Ó·Ï-
Ï·ÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹).
¶·Ú¿ ÙËÓ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÙË ÛÙfi¯Â˘Û‹ Ù˘ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆ-
ÛË, Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Â˘Ú¤ˆ˜. Œ¯ÂÈ ‰Â¯Ù› Ì¿ÏÈÛÙ· ÎÚÈÙÈ΋ ÁÈ·
ÙÔÓ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘: fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ì ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ó· ˘ËÚÂÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙfi-
119
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
¯Ô˘˜ Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜, ÂÊfiÛÔÓ ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο Î·È ÚÔηıÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘, fiÙÈ Ô ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹˜ ‰Â ÛÙ¤ÎÂÈ ·fiÌ·ÎÚÔ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi˜ ÎÚÈÙ‹˜, ·ÏÏ¿ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È
Ì ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜. ∂›Û˘, Ë Û˘ÓıÂÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘, ÙÔ Ï‹ıÔ˜
ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÏÔÁËÙ¤˜ Î·È Ë ÌÂÁ¿ÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ô˘ ›-
Ó·È ·Ó·Áη›· ÁÈ· Ù¤ÙÔÈÔ˘ Ù‡Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ·ÔÙÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜.
™ÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ‰›ÓÂÙ·È ÌÈ· Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ‚·ÛÈÎÒÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ:
∆¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ∞ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ
™ÎÔÔ› ● ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Û ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó ● ¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ
ÂÈÙ¢¯ı› ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Ô˘ Ù¤ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÛÙËÓ
·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
(Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·).
● ¡· ‰ÒÛÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ● ¡· ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜
Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛˆÓ. Û ı¤Ì·Ù· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘,
ÒÛÙ ӷ ‚ÂÏÙÈÒÓÔÓÙ·È ‰È·ÚÎÒ˜.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ● ∂¤ÊÂÚÂ Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ● ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÔÚÁ·ÓˆıÔ‡Ó
ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ̤ıÔ‰Ô˜ ‹ ÙÔ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù· ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÒÛÙÂ
ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ Ì¿ıËÛË Ó· ·Ú¤¯Ô˘Ó ·Ô‰Â›ÍÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Í›·
ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜; Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ Ô˘ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È;
● ∏ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘
›‰ÔÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ;
∫‡ÚÈ· ● ¢È·Ù‡ˆÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈ¤ÓˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ. ● ∂˘ÂÏÈÍ›·.
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο
● ÃÚ‹ÛË ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ● ÃÚ‹ÛË ÔÏÏ·ÏÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘
ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ¤¯Ô˘Ó Û˘Ïϯı› ·fi ÔÈΛϘ
ËÁ¤˜.
● ∂ÓÙÔÈÛÌfi˜ ·ÔÎÏ›ÛÂˆÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ● ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÔÏÏ·ÏÒÓ
ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔًوÓ.
ƒfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ● ª·ÎÚÈÓfi˜ ● ∫ÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜
·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹
120
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
ŒÓÓÔÈ· Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
¶·Ú¿ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ù›ÓÂÈ
Ó· Á›ÓÂÈ Ï¤ÔÓ ÎÔÈÓ‹ ÂÔ›ıËÛË ÌÂٷ͇ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ Î·È ˘Â˘ı‡ÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜,
ÛÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔÓ Â˘Úˆ·˚Îfi ¯ÒÚÔ, fiÙÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ È· (™ÔÏÔ-
ÌÒÓ, 1999: 15):
● Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ÁÈ· ÙÔ ÂÈÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ Û οı ۯÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ
● Ó· ÚÔˆı› ‰È·‰Èηۛ˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ
● Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Ï‹„Ë ÔÚıÔÏÔÁÈÎÒÓ ·ÔÊ¿ÛˆÓ
● Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ÌÔ¯Ïfi˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ‹ ·ÏÏ·Á‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂ-
Ú· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
121
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
0
2 KÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂›‰Ë Î·È ÌÔÚʤ˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
∂›‰Ë Î·È ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
2.1. ¢È·ÁÓˆÛÙÈ΋ – ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ – ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ›‰Ë Î·È ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. Œ¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ÔÏϤ˜ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ
ÙÔÓ ÛÎÔfi Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘, Ù· ˘ÔΛÌÂÓ· Î·È Ù· ·ÓÙÈΛ-
ÌÂÓ¿ Ù˘, ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿ Ù˘ Î.¿. ∂‰Ò ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̛̠۠· Ù·ÍÈÓfiÌËÛË Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÚ›· ›-
‰Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘: ÙË ‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋, ÙË ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ Î·È ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÂÓÒ Û ¿ÏÏ·
ÛËÌ›· ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ Ù‡¯Ô˘˜ ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠¿ÏÏ· ›‰Ë (.¯. ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Î·È ÙËÓ Â͈-
ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË).
ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË» ÂÓÓÔԇ̠ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ÏËÚ¤-
ÛÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Û ¤Ó· ÚfiÁÚ·Ì-
Ì·. ªÂ ÙË ‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÔÓÙ·È Û·Ê›˜ ÔÈ ‹‰Ë ÎÂÎÙË̤Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙË-
Ù˜, fiˆ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ (.¯. Ì·ıËÙÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ). ªÈ· Ù¤ÙÔÈ·
·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ Ôχ ¯Ú‹ÛÈ-
̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ Ô˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ˜ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·Ô‰Ò-
ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
∏ ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ‹ Û˘Ó¯‹˜ (formative) ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ̤ÛÔ ÁÈ· ÙË ‰È·Ú΋ ·ÔÙ›ÌËÛË
ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÂÓfiÛˆ ·˘Ùfi ˘ÏÔÔÈ›ٷÈ. ∂›Ó·È ¤Ó· ·ÓÔȯÙfi Î·È Â˘¤ÏÈÎÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘, ÌÈ· Î·È Û˘Ó¯Ҙ ·Ó·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È. ∞ÔÙÂÏ› ÌÈ·
ÌfiÓÈÌË ËÁ‹ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÂÊfiÛÔÓ ·ÔηχÙÂÈ ÎÚ˘Ê¿ ÂÌfi‰È· ‹
ÌË ÚÔÛ‰ÔÎÒÌÂÓ˜ ¢ηÈڛ˜ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2004: 305 –306). ™Ùԯ‡ÂÈ, ̤۷ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÛÙÔ Ó· ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙȘ ‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·-
ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ¢›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ˘ÏÔ-
Ô›ËÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∂ÍÂÙ¿˙ÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÙÔ
ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘, ÙȘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Í›Â˜.
∞Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙȘ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ‹ ÙȘ ·ÔÙ˘¯›Â˜ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜. ªÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó·
·ÓÙÏ› ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÈο ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ ÙË ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ (Black & Wiliam,
1998). ∏ Û˘Ó¿ÊÂÈ· Ù˘ ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì ÙÔ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎfi –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi ÌÔ-
ÓÙ¤ÏÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚ‹.
∏ ÙÂÏÈ΋ ‹ ·ıÚÔÈÛÙÈ΋ (summative) ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎÙÈÌ¿ ÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜. ªÂÙÚ¿ ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘.
™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ Ô˘ Ù¤ıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi
ۯ‰ȷÛÌfi Î·È ÂÎÙÈÌ¿Ù·È Ô ‚·ıÌfi˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ‹ ÙÔ Î·Ù¿ fiÛÔ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¤Ù˘-
¯Â ÙËÓ ÂÈı˘ÌËÙ‹ ·ÏÏ·Á‹. ∂Âȉ‹ ·˘Ù‹ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ‹
ÌÈ·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ (.¯. Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ‹ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘), ·ÔÙ˘ÒÓÂÈ Û˘ÓÔÏÈο
Ù· ıÂÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ ‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ, ÁÈ· ÙËÓ
ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ˆÛÙfiÛÔ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Û˘¯Ó¿ ¯ÚfiÓÔ˜. ∞˘Ù‹ Ë ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ì ÙËÓ
¤ÌÊ·ÛË Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
¶¿ÓÙˆ˜, ·Ú¿ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜, Ë ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ Î·È Ë ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ï-
ÏËÏÔ·ÔÎÏ›ÔÓÙ·È, ·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο, ·Ú¿ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜
Ô˘ ÂÓ¤¯ÂÈ Î¿ı ·fiÂÈÚ· Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ (Torrance, 1993). µ¤‚·È·, Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÂÓfi˜
123
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
∂›‰Ë Î·È ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙ· ÂӉȷʤÚÔÓ, ÌÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ˆÛÙfiÛÔ Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ·Ú·¤-
Ú· ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÈηӋ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ Î¿-
Ùˆ ·fi ÔȘ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÂÚÌËÓ›-
˜ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ ÙÔ˘.
2.2. ¶ÔÛÔÙÈ΋ – ÔÈÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È Ì ٷ ̤۷ ¤ÎÊÚ·Û˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÙË
‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì Û ÔÛÔÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË Ù˘ ·Í›·˜, Ë ÔÔ›· ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ‚·ıÌÔÏfiÁËÛË, Î·È ÛÂ
ÔÈÔÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË Ù˘ ·Í›·˜, Ë ÔÔ›· ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜ Û¯ÔÏ›ˆÓ.
∏ ÔÛÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÙË Ì¤ÙÚËÛË, ÂÊfiÛÔÓ Ì¿ÏÈÛÙ· Ë ‚·ıÌÔÏÔÁ›·
·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ̤ÙÚËÛ˘ (∫·„¿Ï˘, 1994: 11). ™ÎÔfi˜ Ù˘ ›-
Ó·È Ë ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Û Îϛ̷η Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Ë Û‡ÁÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ‚¿ÛË ·ÓÙÈÎÂÈ-
ÌÂÓÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·. ∏ ÔÛÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· (Ô˘ ÂÈʤ-
ÚÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁ›ٷÈ), ÛÙËÓ Â›‰ÔÛË, ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛË Ì·ıËÙ‹. ™ÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ÛÙÈÁÌÈ·›Â˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ Î·È Â͢ËÚÂÙ› Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛ˘ ηÈ
Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ – Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ›Ù ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Â›Ù ̷ıË-
ÙÒÓ ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ‚¤‚·È· ÁÈ· ÌÈ· Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ·
ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (∫·ÙÛ·ÚÔ‡, 2005: 245).
∏ ÎÚÈÙÈ΋ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÛÎËı› ÛÙËÓ ÔÛÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÔ„ÈÛÙ› Û ÙÚ›· ‚·ÛÈο
ÛËÌ›·:
·. √ ‚·ıÌfi˜, ˆ˜ ̤ÛÔ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ Î·È ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘, ·ÌÊÈÛ‚ËÙ›ٷÈ. √È ·ÚÈıÌÔ› Ù˘
‚·ıÌÔÏÔÁÈ΋˜ Îϛ̷η˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ÌÈ·˜ ·fiÏ˘Ù· ηıÔÚÈṲ̂Ó˘ ‰È·‰Ô¯‹˜. ∫¿-
ı ‚·ıÌfi˜ fï˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ΋, ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓË Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·Û·Ê‹ ÂÎÙ›ÌËÛË Î·È
Û˘ÓÂÒ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. ∂ÈϤÔÓ, ¤Ó·˜ ‚·ıÌfi˜ ‰›ÓÂÈ ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜
ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ·‰‡Ó·Ù· Î·È Ù· ‰˘Ó·Ù¿ ÛËÌ›· ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁ›ٷÈ. ∂Ô̤ӈ˜ Ô-
χ ‰‡ÛÎÔÏ· ÌÔÚ› Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÛÙfi¯Ô Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË
ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘, ÂÊfiÛÔÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÙË ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
(∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 118 –125, ÃȈٿ΢, 1997: 92).
‚. ™ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó fiÏ· Ó· ÌÂÙÚËıÔ‡Ó. ∏ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÁÌ·-
ÙÈÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÔÔÈ›ٷÈ. ∂ÈϤÔÓ, Û ÌÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÓÙÈ-
ÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· Ô‰Ë-
Á‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈο ÛÊ¿ÏÌ·Ù·. ÕÏψÛÙ οı ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÂÚ›ÛÙ·Û˘, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘ÙÔÓfiËÙ· Ë Â›‰Ú·ÛË Ù˘
ÂÚ›ÛÙ·Û˘ ÛÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹ (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 118 –125, ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘,
1998: 45, ªÔ˘˙¿Î˘, 1997: 93).
Á. ∏ ·ÔÙ›ÌËÛË ÌÈ·˜ ·ÔÌÔӈ̤Ó˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ÂÓfi˜ ÙÂÏÈÎÔ‡ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÈÌÔ˘ ·ÔÙÂϤ-
ÛÌ·ÙÔ˜, ·Ú·ÌÂÏ›:
● ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Û‡ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ˘fi ·Ú·Ù‹ÚË-
ÛË ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜.
● ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÛÊ·ÏÒ˜ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ·Ú·ÙË-
124
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
∂›‰Ë Î·È ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Ú‹ÛÈÌÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘. ∂›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ʈ-
Ù›ÛÂÈ ÔÏϤ˜ ÎÚ˘Ê¤˜ fi„ÂȘ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (§¿ÌÓÈ·˜, 1997).
∫¿ı ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ·, ÌfiÓÔ ·Ó Û˘Ó·ÚÙ¿Ù·È Ì ÙÔ ÙÔÈÎfi, ÂÚÈ-
ÊÂÚÂÈ·Îfi, ÂıÓÈÎfi, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi, ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi, ÔÏÈÙÈÎfi Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ. √È
Û˘Ó·ÚÙ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ fï˜ ‰‡ÛÎÔÏ· ÂÌÂÚÈÎÏ›ÔÓÙ·È ÛÙË ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ‹ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù‹Ó.
∏ ¿ÛÎËÛË ÎÚÈÙÈ΋˜ ηٿ Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÔÛÔÙÈÎÒÓ ÌÂÁÂıÒÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó ·ÍÈÔ-
ÏÔÁÈΤ˜ ·ÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Î·È ÎÚ›ÛÂȘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, Ô‰‹ÁËÛ ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ·fi‰Ô-
ÛË Ù˘ ·Í›·˜ (‚·ıÌÔÏfiÁËÛË) Û ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË Î·È Û˘Ó¤‚·Ï ÛÙÔ Ó· ‰Ôı› ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÔÈÔ-
ÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË Ù˘ ·Í›·˜ ̤ۈ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2004).
∏ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔʇÁÂÈ ÙËÓ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Î·È ÚÔÛ·ı› Ó·
ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ Î·È Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Û‡ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ fiÔÈÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ·-
Ú·¯ı›. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·˘Ù‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔ-
ÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘. √È ÂÚÈÁڷʤ˜ ·˘Ù¤˜ ¤¯Ô˘Ó ·Í›·, ÁÈ·Ù› ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ¯Ú‹ÛÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜
Ô˘ ı· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘, ηχÙÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔÓ ‚·ÛÈÎfi ÛÙfi¯Ô Ù˘
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ¢›ÓÂÙ·È ¤ÌÊ·ÛË ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
∂ÈϤÔÓ, Ë ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ̤۷ ·fi ÙȘ ÂÚÌËÓ›˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚ›, ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·
Ó· ÛÙ·ıÌ›˙ÔÓÙ·È fiÏÔÈ ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·: ÂÎÙfi˜ ‰Ë-
Ï·‰‹ ·fi ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡˜, Î·È fiÛÔÈ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Û¯Ô-
Ï›Ԣ. ŒÙÛÈ, Ì ‰Â‰Ô̤ÓÔ ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ·˘Ùfi Ï·›ÛÈÔ, ÚÔÛ·ı› Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ –·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ
ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË Î·È fi¯È Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ (§¿ÌÓÈ·˜, 1997). •ÂʇÁÔÓÙ·˜
·fi ÙȘ Ù˘ÔÔÈË̤Ó˜ Û˘ÁÎÚ›ÛÈ̘ ‰È·‰Èηۛ˜, ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤-
Ó˜, ÔÈ Ôԛ˜ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Î·È ÙˆÓ È‰È·ÈÙÂ-
ÚÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Ì ÙÂÏÈÎfi ÛÎÔfi ÙËÓ Â·ÓÔÚıˆÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 126). ¶Úfi-
ÎÂÈÙ·È ‚¤‚·È· ÁÈ· ÌÈ· ·ÓıÚˆÈÛÙÈ΋ –ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
™Â ÂfiÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ Ù‡¯Ô˘˜ (·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ì·ıËÙ‹, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ηÈ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡) ı· ‰Ô‡ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘
125
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
30KÂÊ¿Ï·ÈÔ
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ ηÈ
ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘
∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
3. √π ∆∞™∂π™ ∫∞π √π º√ƒ∂π™ ∞•π√§√°∏™∏™ ™∆∏¡ ∂∫¶∞π¢∂À™∏
¢π∂£¡ø™ ∫∞π ∂π¢π∫√∆∂ƒ∞ ™∆π™ Ãøƒ∂™ ∆∏™ ∂Àƒø¶∞´∫∏™ ∂¡ø™∏™
∏ Û‡Ó‰ÂÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ÎÂÓÙÚÈ΋ Ù¿ÛË ÛÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ ¯ÒÚÔ. ∏ ‚ÂÏ-
Ù›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Â›Ó·È ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ̤ÏËÌ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ
ÛÙȘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜. ∏ ȉ¤· fiÙÈ Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ
ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ıˆÚÂ›Ù·È ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ ·˘Ù¤˜ ‰Â‰Ô̤ÓË
(Eurydice, 2004). °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙȘ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙȘ ¯ÒÚ˜
Ù˘ ∂.∂., ·ÏÏ¿ Î·È Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ¿ÏϘ, ‰È¿ÊÔÚ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Î¿-
ıÂ ¯ÒÚ·˜.
∏ ıÂÛÌÔı¤ÙËÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘
∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ ‰›ÓÂÈ ÙÔ ÛÙ›ÁÌ· ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ÂÔ¯‹˜ ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ıÂ-
ÛÌÔ‡, Ë ÔÔ›· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi (∆۷ΛÚË, ¯.¯.):
● ÙËÓ ·Ó·‰È¿ÚıÚˆÛË ÙÔ˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡,
● ÙȘ ·ÔÎÂÓÙڈ̤Ó˜ ‰È·‰Èηۛ˜ ÛÙË Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛˆÓ,
● ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜,
● ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜,
● ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ Ó¤ˆÓ ··ÈÙ‹ÛÂˆÓ ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜.
ªÂ ¤Ó·Ó Ù¤ÙÔÈÔ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ·Ó·‰Â›¯ıËΠÌÈ· Ó¤· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·È ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ˆ˜ ÔÏfiÙËÙ·. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ·ÍÈÔÏÔ-
ÁÔ‡ÓÙ·È fiÏÔÈ ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ‰ËÏ·‰‹:
● ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜,
● ÔÈ ÙÚfiÔÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ,
● ÔÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ˘ÔÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, Ì·ıËÙÒÓ, ÁÔÓ¤ˆÓ ÎÙÏ.).
∂›Û˘, ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ Ù¿ÛË ÙˆÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ –ÌÂÏÒÓ Ù˘
∂.∂. ·ÔÙÂÏ› Ë ÂÈΤÓÙÚˆÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·. ∂ÓÒ ‰ËÏ·‰‹ ·Ï·ÈfiÙÂÚ·
·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û ·ÙÔÌÈ΋ ‚¿ÛË, Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ı¤ÙÂÈ ÛÙÔ
›ÎÂÓÙÚfi Ù˘ ÙÔ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ ·fi οı ۯÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ. ∞˘Ù‹ Ë ÂÈΤÓÙÚˆ-
ÛË ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô‡Ù ·ÓÂÍ‹ÁËÙË Ô‡ÙÂ Ù˘¯·›·. ∆· Û¯ÔÏ›· ÛÙËÓ ∂˘Úˆ·˚΋
ŒÓˆÛË ·ÔÎÙÔ‡Ó, ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÎÂÓÙÚÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ.
∆· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· Ù›ÓÔ˘Ó ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÔΤÓÙÚˆÛË, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÔ‡Ó
ÛÙȘ ÙÔÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ (ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜, ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜) Î·È Ó· ·ÓÙÂÂͤÏıÔ˘Ó ÛÙË Û˘-
Ó¯Ҙ ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ.
¶·Ú’ fiÏË ÙËÓ ÔÏ˘ÌÔÚÊ›· ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯Ò-
Ú˜, ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ‰‡Ô ÁÂÓÈÎÔ‡˜ Ù‡Ô˘˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ·Ó¿ÏÔÁ·
Ì ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÊÔÚ¤· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔÓ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÌÂÓÔ:
ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. √È fiÚÔÈ ·˘ÙÔ› ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ›Ûˆ˜ ·ÎfiÌ· –Û·ÓÈfiÙÂÚ·–
Î·È ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹.
™ÙËÓ Ú¿ÍË ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó
¿ÓÙ· Ù¤ÛÛÂÚ· ÛÙ¿‰È·: ·Ú¯Èο ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ÙËÓ ·ÔÙ›ÌËÛË –ÎÚ›-
ÛË, ÙË Û‡ÓÙ·ÍË Ù˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ¤ÎıÂÛ˘ Î·È Ù¤ÏÔ˜ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜. µÂ‚·›ˆ˜, ÔÈ Ì¤-
127
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
ıÔ‰ÔÈ Î·È ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ÚfiÏÔÈ ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÛˆÙÂ-
ÚÈÎÒÓ ·ÍÈÔÏÔÁËÙÒÓ (∂urydice, 2004: 131).
3.1. ∂͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‹Ù·Ó Ô Ù‡Ô˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó Ì¤-
¯ÚÈ ÙÔ ÚfiÛÊ·ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. °È· ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· Ì¿ÏÈÛÙ· ‹Ù·Ó Ë ÌÔÓ·‰È΋ ‰È·‰Èηۛ· ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (Nevo, 2001). ¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÊÔÚ›˜ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛË Û˘ÌÌÂ-
ÙÔ¯‹ ÛÙȘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙȘ ·ÓÒÙÂÚ˜ ‚·ıÌ›‰Â˜
Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. ∂͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Â›Ù Û ÙÔÈÎfi ›Ù Û ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Îfi ‹
Û ÂıÓÈÎfi ›‰Ô. ∏ ·ÚÈ· ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÔÙ›ÌËÛË –ÎÚ›ÛË. ™˘ÏϤÁÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜ fiÁÎÔ˜
ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, Ô‡Ùˆ˜ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Û fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Î·È Ó· Â›Ó·È fiÛÔ ÙÔ ‰˘-
Ó·ÙfiÓ ÈÔ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Û ϛ-
ÛÙ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ Ë ÎÂÓÙÚÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË. ª¿ÏÈÛÙ·, fiÛÔ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ·ÍÈÔÏÔÁË-
Ù¤˜ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ (ÎÂÓÙÚÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË) ÙfiÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â›Ó·È Ë ÔÌÔÈÔÌÔÚÊ›· ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘
ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó. ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·Ó·-
ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ·ÏÏ¿ ·ÚÈÔ ·Ô‰¤ÎÙË ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ÎÂÓÙÚÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ú-
¯¤˜ (∂urydice, 2004: 131), ÂÓÒ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛË Â›‰Ú·ÛË ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ‹ Ù·
Û¯ÔÏ›· (.¯. ÂȉÚÔ‡Ó ÛÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ‹ ÛÙË ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ).
™Â ‰È¿ÊÔÚ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·›ÚÓÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜.
∂‰Ò ı· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡ÌÂ Û˘ÓÔÙÈο Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·fi ·˘Ù¤˜:
∂ÈıÂÒÚËÛË. ∂›Ó·È Ë ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË ÌÔÚÊ‹ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ø˜ ÌÔÚÊ‹ Â͈ÙÂÚÈ΋˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ë ÂÈıÂÒÚËÛË ÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠۯ‰fiÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙË Û‡ÛÙ·ÛË Ù˘ Ì·˙È΋˜ ÂÎ-
·›‰Â˘Û˘ (·Ú¯¤˜ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·) ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰˘ÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜. µ·ÛÈ΋ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ›ӷÈ
Ô ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ΢ڛˆ˜ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ù· Ì·ıËÛȷο ·ÔÙÂϤÛÌ·-
Ù·. ∏ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÂÈıÂÒÚËÛ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÂÓÈ·›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú·ÏÏ·Á¤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÔÊ›ÏÔ-
ÓÙ·È ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈıÂÒÚËÛË – ÛÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹-
ÙˆÓ ÙˆÓ ÂÈıˆÚËÙÒÓ– ÛÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘˜
Î·È ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999). ŸÔÈ· ¿-
ÓÙˆ˜ ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÎÈ ·Ó ˘ÈÔıÂÙ›ٷÈ, ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· Ù¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ô˘ Ù·È-
ÚÈ¿˙ÂÈ Û ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ·ÙÈο Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·.
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ¤˜ Ù˘, Ë ÂÈıÂÒÚËÛË ¤¯ÂÈ ÔÚÈṲ̂ӷ ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù·: ·ÔÙÂÏ› Û˘Ì-
‚·ÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÂϤÁ¯Ô˘ Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ÚÔÛʤÚÂÈ ·ÍÈfiÈÛÙ˜ ÎÚ›-
ÛÂȘ, ÂÊfiÛÔÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÊÔÚ›˜ ‹ ÚfiÛˆ· ·ÚÔ˘˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Á›-
ÓÂÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ‰ÂÓ ÚÔÛı¤ÙÂÈ ··Û¯fiÏËÛË ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡˜ Ù¤ÏÔ˜, ηıÒ˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÂÈıˆÚËÙ¤˜ ÂÍÂÙ¿˙Ô˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· Û¯ÔÏ›·, ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙË Û˘ÁÎÚÈÛÈÌfiÙË-
Ù· ÙˆÓ ÎÚ›ÛÂˆÓ Î·È ¤ÙÛÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·Ù˘ˆıÔ‡Ó ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ÂÌ‚¤ÏÂÈ·˜.
øÛÙfiÛÔ, ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ù˘ ÂÈıÂÒÚËÛ˘ ¤¯ÂÈ ‰Â¯Ù› ¤ÓÙÔÓË ÎÚÈÙÈ΋, Ë ÔÔ›· ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È Î˘-
Ú›ˆ˜ ÛÙȘ ÂÍ‹˜ ·‰˘Ó·Ì›Â˜: ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ÌÂÙÚ‹ÛÈÌ· ‹ ·Ú·ÙËÚ‹-
ÛÈÌ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ (.¯. ÂȉfiÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ) Î·È ·Ú·ÌÂÚ›˙ÂÈ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿
·fi ¿ÏÏ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ Ó· ¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË Û‡ÛÙ·ÛË ÙˆÓ fiÔÈˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿-
ÙˆÓ (.¯. ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Â›Â‰Ô ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ). ∂›Û˘, ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È Û ÌÈ· ·ÏÔ˚-
΋ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·ÁÓÔÒÓÙ·˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÔÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó
128
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ê·ÓÂÚ¤˜ ÌfiÓÔ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ·. ¶ÚÔηÏ› Êfi‚Ô Î·È ¿Á¯Ô˜ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, οÙÈ
Ô˘ ‰Â Û˘Ó¿‰ÂÈ Ì ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Û˘Óԉ‡ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ ·fi ÚÔηٿÏË-
„Ë Î·È ·ÛÙ‹ÚÈÎÙ˜ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ, ÌÈ· ηÈ, fiÙ·Ó ÍÂʇÁÂÈ ·fi Ù· ÌÂÙÚ‹ÛÈÌ· ‰Â‰Ô̤-
Ó·, ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·Û·Ê‹ Î·È ¿ÚÚËÙ·. ∆¤ÏÔ˜, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰ÂÓ ÔÈÎÂÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È
Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ÂÈıÂÒÚËÛ˘, ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ô‡Ù ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÔ‡-
ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÈʤÚÔ˘Ó Î¿ÔÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (Altrichter & Specht, 1998).
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ Ë ÂÈıÂÒÚËÛË, ˆ˜ ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘, ÛÙ·‰È·Î¿ ÙÚÔÔÔÈ›ٷÈ. Œ¯ÂÈ È· ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ÌËÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·Ùfi-
ÌˆÓ (΢ڛˆ˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ), ·ÏÏ¿ Ó· ‰È¢ڇÓÂÙ·È Û ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈÎfiÙÂÚË ıÂÒÚËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜
ÌÔÓ¿‰·˜. ∂›Û˘, ·Ú¯›˙ÂÈ È· Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ Û·Ê‹ Î·È ÚËÙ¿ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·, Ì ÛÙfi¯Ô ÙÔÓ ÂÚÈÔÚÈÛÌfi Ù˘
˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÎÚ›ÛˆÓ. °È· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÏfiÁÔ, Ù¤ÏÔ˜, Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·È È· ÔÌ¿‰Â˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ÂÈıˆÚËÙ¤˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ (Cullingford, 1997).
¶·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∫¿ı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÔÚÈ-
Ṳ̂ÓÔ˘˜ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÂϤÁ¯Ô˘ ‹ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ˘ (monitoring) Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È Ù˘ Âͤ-
ÏÈ͢ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ·Ú·Ì¤ÙÚˆÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. ∏ ÔÈÎÈÏ›· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ì˯·ÓÈÛÌÒÓ Â›Ó·È ÌÂÁ¿-
ÏË: Û˘ÏÏÔÁ‹ ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ˘ËÚÂۛ˜ (.¯. ∂ıÓÈ΋ ™Ù·ÙÈÛÙÈ΋ ÀËÚÂÛ›·, ∆Ì‹Ì· ™Ù·-
ÙÈÛÙÈÎÒÓ ¶·È‰Â›·˜) Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ‰È¿ÊÔÚˆÓ Ù˘¯ÒÓ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹-
Ì·ÙÔ˜, fiˆ˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡, Ù˘ ÎÙÈÚȷ΋˜ ˘Ô‰ÔÌ‹˜, ÙÔ˘
˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈÎÔ‡ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡. √ÚÈṲ̂ӷ ·fi Ù· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ›Ù ÛÂ
‰È¿ÊÔÚ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¶·È‰Â›·˜ (.¯. ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÙËÓ
ηٷÛ΢‹ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ Î.·.) ›Ù ÛÙË Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË ÙˆÓ Û˘Ì‚·ÙÈÎÒÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ Âη›‰Â˘-
Û˘ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ (.¯. ‰Â›ÎÙ˜ ÙÔ˘ √.√.™.∞.). ∆¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ‚¤‚·È· ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÛÙËÚÈÁ̤ÓË Û ·ÍÈfiÈÛÙ· ‰Â-
‰Ô̤ӷ. ¶ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È fï˜ ΢ڛˆ˜ Û ·ÚÈıÌËÙÈο ÛÙÔȯ›·, Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰ËÌÔÛȇÔÓÙ·È ·ÔÛ·-
ÛÌ·ÙÈο ‹ Ì ÌÂÁ¿Ï˜ ηı˘ÛÙÂÚ‹ÛÂȘ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆ-
ÛË ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999).
ªÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ¤ÁÈÓ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ –Î·È ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi– ÍÂ-
ΛÓËÛ ÙÔ 2001 ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, Ì ÛÙfi¯Ô «ÙËÓ ·ÔÙ‡ˆÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ». ™ÙÔ ¤ÚÁÔ ·˘Ùfi Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó ÛÙÔȯ›· Ô˘
·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ οı ۯÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ı-
ÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi Ù˘ (·ÚÈıÌËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ
Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ¿ÏÏÔ ÚÔÛˆÈÎfi). ™ÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÚÁÔ Á›ÓÂÙ·È Â›-
Û˘ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÔÈ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙÔ˘ ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÔ˘‰ÒÓ (‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÒÓ ÂΉËÏÒÛˆÓ, Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ̷ıËÙÈÎÔ‡˜ ‰È·-
ÁˆÓÈÛÌÔ‡˜, ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ηÈÓÔÙfiÌˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ) (∫Ô˘Ï·˚‰‹˜, 2005). ¶Ôχ ıÂ-
ÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ·ÔÙÂÏ› Ë Úfi‚ÏÂ„Ë Ì˯·ÓÈÛÌÒÓ ÂÈηÈÚÔÔ›Ë-
Û˘ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È Ì¤Ûˆ ÂÓË̤ڈÛ˘ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ ‚¿Û˘ ‰Â‰Ô̤ӈÓ.
∂ÓÙÔÈṲ̂Ó˜ ÌÂϤÙ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∆Ș ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ‰˘ÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ ‰ÈÂÍ¿ÁÔ-
ÓÙ·È ÌÂϤÙ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Îfi, ÂıÓÈÎfi ‹ ‰ÈÂıÓ¤˜ ›‰Ô, ÂÓÙÔÈṲ̂Ó˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤Ó˜ Ù˘¯¤˜ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. √È ¤Ú¢Ó˜ ·˘Ù¤˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›-
˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È
·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ. ∂ÈϤÔÓ, ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙËÓ Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û ÂȉÈΤ˜ ‰Ô-
ÎÈ̷ۛ˜, ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ
ÙÔ˘˜. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Â›Û˘ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, fiˆ˜ Î·È ÙÔ˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ˘ ÎÏ›-
129
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. °ÂÓÈο, ÂÈϤÁÔÓÙ·È ı¤Ì·Ù· ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜ Ô˘
Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ù¤ÙÔȘ ÌÂϤÙ˜ Á›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ŒÓˆÛ˘ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ∂ηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋˜ ∂›‰ÔÛ˘ (International Association for the Evaluation of Educational Achievement: I.E.A.74)
·fi ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ Ù˘ π.∂.∞. ∆Ô Î‡ÚÈÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ÂÛÙÈ¿˙Â-
Ù·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ –ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÚԤϢÛË, ÛÙ· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜
ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (www.ecd.uoa.gr/erevndep.p).
∆¤ÙÔȘ ÌÂϤÙ˜ ‚¤‚·È· Á›ÓÔÓÙ·È Î·È ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, ÂÓÒ Î·È ÙÔ
À¶.∂.¶.£. È· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Û ӿÏÔÁ˜ ÌÂϤÙ˜ ˘fi ÙËÓ ·ÈÁ›‰· ÙÔ˘ √.√.™.∞.
√È ÌÂϤÙ˜ ·˘Ù¤˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÍÂÙ·ÛÙÔ‡Ó Û ‚¿ıÔ˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∏ Û˘ÁÎÚÈÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÌÂٷ͇ ¯ˆÚÒÓ, ÂÚÈÊÂÚÂÈÒÓ ‹ Û¯Ô-
Ï›ˆÓ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ. øÛÙfiÛÔ, Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›-
ˆÓ Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÂϤÙ˜ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó (Î·È ·Ó) ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙ·
Û¯ÔÏ›·, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ›‰Ú·ÛË ÛÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ, ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙˆÓ
Û¯ÔÏ›ˆÓ ηÈ, ̤ۈ ·˘ÙÒÓ, ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999).
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È Ú·ÎÙÈΤ˜ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ÛÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó. √È ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹-
ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ËÁ¿˙Ô˘Ó Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û οı ÂÚ›ÙˆÛË.
∂‰Ò ‰È·Ê·›ÓÔÓÙ·È ‰‡Ô ‚·ÛÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ. ∏ ÚÒÙË ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ Ӥ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ
·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙÔ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ó· Á›ÓÂÈ Î¤-
ÓÙÚÔ Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ Âη›‰Â˘ÛË Ì ÔÈfiÙËÙ·, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙË Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈο ‹ ‚ÔËıÒÓÙ·˜
ÙË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙԯ‡-
ÂÈ ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ ‚·ıÌÔ‡ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘
¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ∏ ÚÒÙË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË fï˜ ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÎÂÚ-
‰›˙ÂÈ ¤‰·ÊÔ˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙË ‰Â‡ÙÂÚË (Eurydice, 2004: 52, 131).
3.2. ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
ª¤Û· ·fi ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ Ô˘ ‰¤¯ÙËÎÂ Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó¤Â˜
̤ıÔ‰ÔÈ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ‹ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛË ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi Ô ÔÔ›Ô˜
·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È (Scriven, 1991). ∫·È ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ÔÏϤ˜ ÌÔÚʤ˜.
µ·ÛÈ΋ Â›Ó·È Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û ‰‡Ô ·ÚȘ ηÙËÁÔڛ˜: ÛÙËÓ ÈÂ-
Ú·Ú¯È΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÛÙË Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (‹ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË).
πÂÚ·Ú¯È΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ™’ ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÔÈ ·ÓÒÙÂÚÔÈ ÛÙË ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋/ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋
ÈÂÚ·Ú¯›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηو٤ÚÔ˘˜ (.¯. Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÔÈ
·Ï·ÈfiÙÂÚÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙÔ˘˜ ÓÂÔÙ¤ÚÔ˘˜ ÎÙÏ.). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÓÔÂ›Ù·È Û˘-
Ó‹ıˆ˜ ˆ˜ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈ΋ Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (ȉ›ˆ˜ Ù˘ ÂÈıÂÒÚËÛ˘). À¿ÁÂÙ·È
Û ¤Ó· Û¯‹Ì· ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘. ∂ÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙ· ¿ÙÔÌ· Î·È ÛÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ-
¯Â‡ÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ˘·ÎÔ‹˜ ÛÙÔÓ ÓfiÌÔ. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ·ÙÔÌÈΤ˜, ˘ÔÎÂÈ-
ÌÂÓÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ Î·È ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ··Ú·›ÙËÙÔ˘ ÁÈ· ÌÈ· Û¯Ô-
74 ¢ÈÂıÓ‹˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ™¯ÔÏÈ΋˜ ∂›‰ÔÛ˘, Ô˘ ȉڇıËΠÙÔ 1958. ∂›Ó·È Ô ÊÔÚ¤·˜ Ô˘ ÍÂΛ-
ÓËÛ ÚÒÙÔ˜ ÙȘ ‰ÈÂıÓ›˜ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ Î·È ¤Ú¢Ó˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ. ∞·ÚÙ›˙ÂÙ·È ·fi ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ Î·È Î¤ÓÙÚ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Û 58 ¯ÒÚ˜.
130
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
ÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ó‡̷ÙÔ˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999).
™˘ÏÏÔÁÈ΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‹ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Ë ÔÔ›· ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜
ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ Ô˘ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È (Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ì·ıËÙ¤˜, ·Îfi-
Ì· Î·È ÁÔÓ›˜), ·ÊÔ‡ ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·˘ÙÔ› ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔÈ ÁÓÒÛÙ˜ ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ
Î·È ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÙËÓ ÔÔ›· ‚ÈÒÓÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒ-
ÓÔ˘Ó Î·ıËÌÂÚÈÓ¿. µ·ÛÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ë ·ÏÏ·Á‹, Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘
Âη›‰Â˘Û˘. ™’ ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÓÂÚÁ¿ ̤-
ÚÔ˜ ÛÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ.
∏ Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ·ÏËıÈÓ¿ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘,
Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ (ÂÈıÂÒÚËÛË,
¿ÌÂÛË ÈÂÚ·Ú¯È΋ ÂÈÙ‹ÚËÛË/·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÓÔÌÈÌfi-
ÙËÙ·˜ ηٿ ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ¿ÚÎÂÈ·) ·ÏÏ¿
Î·È ·fi ÂΛÓË ÙÔ˘ ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎÔ‡, «ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡» ‹ ÏÔÁÈÛÙÈÎÔ‡ ·ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡,
Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ·fi ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì ÙÂÛÙ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Û·ÓÈfiÙÂÚ· Ì ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. ∏ Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Û ·ÔÎÂÓÙÚˆ-
̤ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·. ¶ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ Ù˘ ¢-
ı‡Ó˘ Î·È Ù˘ Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ¤Ó· ¢ڇ Ê¿ÛÌ· ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ›‰Ô.
√È ÛÙfi¯ÔÈ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ›ӷÈ:
● ¡· ·Ó·‚·ıÌÈÛÙ› ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ˆ˜ ‚·ÛÈÎfi˜ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹˜ Ì¿ıËÛ˘, Ó· ÎÈÓËÙÔÔÈ-
ËıÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÔÈ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜, ÒÛÙ ӷ ·Ó·ÏËÊıÔ‡Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÁÈ·
fiÛÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ·Ó·ÌfiÚʈÛ˘.
● ¡· ÂÓÈÛ¯˘ıÔ‡Ó ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ·ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ ÌÂٷ͇ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ:
Ó· ¢·ÈÛıËÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ
Î·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÏÏÔÁÈ΋, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰ÈÂ-
Ú‡ÓËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙȘ fiÔÈ-
˜ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜, Ù· ·ÈÙ‹Ì·Ù·, ÙȘ ·ÍÈÒÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÈÂΉÈ΋ÛÂȘ ÙÔ˘˜.
● ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜ ̤۷
ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘˜ ηÈ, ÛÙ·‰È·Î¿, Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔ-
ÛˆÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘˜. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ ·˘ÙfiÓ ÂÓÓÔԇ̠¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ·fi ·ÓÙÈÏ‹-
„ÂȘ, ÂÔÈı‹ÛÂȘ, ÂÈÎfiÓ˜, ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜, ·Í›Â˜ Î·È ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
¿ÏψÓ, ÛÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì¿ıËÛ˘, ÛÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ÛÙÔ˘˜
ÚfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ÛÙËÓ ÂÈı·Ú¯›·, ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙÔÓ ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÛÙË Ê‡ÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ∏ ÚÔÛˆÈ΋ ıˆڛ·
¤¯ÂÈ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÛÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛÂ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜ Ì·ıËÙ‹˜ Î·È ˆ˜ ‰È‰¿-
ÛΈÓ, ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ Î˘Ú›·Ú¯Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·, Î·È ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÛÂ
Ï·Óı¿ÓÔ˘Û· Î·È ·Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔ›ËÙË ÌÔÚÊ‹ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2000: 45 –48).
● ¡· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈο ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈ-
ÛË ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ ÔÔ›Ô, Û ÌÈ· Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ÚÔÔÙÈ΋, ı· ÂÈʤÚÂÈ ‚ÂÏ-
Ù›ˆÛË ‹ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ – Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ
Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÈÙ¢ÁÌ¿ÙˆÓ.
∏ ‰ÈÂıÓ‹˜ ÂÌÂÈÚ›· ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¤¯ÂÈ
˘Ô‰Â›ÍÂÈ Ù· ÛËÌ·ÓÙÈο ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ŒÙÛÈ, Ë Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË:
131
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
● ™˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ‚¿ÛË ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ
(Solomon, 1998).
● ∂Êԉȿ˙ÂÈ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ì ̤۷ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ (Nevo,
2001).
● ∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÚˆÙ‡ÔÓÙ· ÚfiÏÔ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ·ÊÔ‡ ·˘ÙÔ› ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ·fi ̤۷ Ù·
ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
● µÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ·ÈÛı·ÓıÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ˆ˜ ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜, η-
ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó, Ó· ÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÚˆÙÔ-
‚Ô˘Ï›Â˜, Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÛÙ·‰È·Î¿ ÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜.
● ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ Î·È ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ
ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏ›Ԣ, ÎÈÓËÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·‰Ú·ÓÒÓ ÌÂÏÒÓ (.¯.
ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ) Î·È ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ Ï·Óı¿ÓÔ˘Û˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜.
● ∂Ó‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÙË Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Îϛ̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, Ô˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ
ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È ÙË Û˘Ó¯‹ ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ Û¯Ô-
Ï›Ԣ (Hargreaves, 1994, Stoll & Fink, 1996).
● ∂ÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ Î‡ÚÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
● ªÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙË Û˘Ó‰È·ÌfiÚʈÛË ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ì fiÚÔ˘˜
«bottom –up», ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ Î·È ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÙˆÓ «·fi οو» (∫·ÙÛ·-
ÚÔ‡ Î.¿., 2003: 115).
µ¤‚·È·, ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› Î·È Ù· ·‰‡Ó·Ù· ÛËÌ›· Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘,
fiˆ˜:
● ∂›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰‡ÛÎÔÏË Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Û ‰È·‰È-
ηۛ˜ ¯ÚÔÓÔ‚fiÚ˜, Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛ· Î·È ÔÚ·Ù¿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· (Solomon, 1998).
● ∞ÓÙÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔȯ›· Î·È ÂÍ¿ÁÔÓÙ·È Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Û¯ÔÏÈ΋
ÌÔÓ¿‰· Î·È fi¯È ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·.
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÈηÓfiÙËÙ˜, ÔÈ Ôԛ˜ ‰ÂÓ
ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ì ¢¯¤ÚÂÈ· ηٿÏÏËϘ Î·È ¤Á΢Ú˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚ‡-
ÓËÛ˘, Ó· ÚÔ‚·›ÓÔ˘Ó Û ÂÚÌËÓ›˜ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿-
ÛÌ·Ù· (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999).
°ÂÓÈο, ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û˘Ó·ÓÙ¿ ÔÏϤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹,
ÛÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Â·ÚÎÒÓ Î·È ·ÍÈfiÈÛÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ (Hargreaves, 1988).
¶·Ú¿ ÙȘ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı›, Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÎÂÚ‰›˙ÂÈ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË (McBeath, 2001). ∂ÓÒ Î˘-
ÚÈ·Ú¯Ô‡ÛÂ Ë ÈÂÚ·Ú¯È΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡Û ÙÔ˘˜
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜), Ë ÔÔ›· Û οÔÈ· ÎÚ¿ÙË –̤ÏË ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÎfiÌ·, Ë È‰¤· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ÛÙ·‰È·Î¿ ˆÚ›Ì·ÛÂ Î·È Î·Ï‡ÙÂÈ È· fi¯È ÌfiÓÔ fiÏÔ ÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ¤Ó· Û¯ÔÏ›Ô, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÔÏfi-
ÎÏËÚ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ∆· Â˘Úˆ·˚ο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘-
ÛÙ‹Ì·Ù· ‰ËÏ·‰‹ ÚÔˆıÔ‡Ó fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÔÏÏÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÛÙËÓ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È
ÙˆÓ ÂÎÚÔÛÒˆÓ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋
Û 22 ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Î·È Û˘ÓÈÛÙ¿Ù·È Û ¿ÏϘ 6. ∏ ‚·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË Â›Ó·È Ó· ‰ÔıÔ‡Ó Î›ÓËÙÚ· ÁÈ·
ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Î·È Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·ÏÏ·Á¤˜ ÔÈ Ôԛ˜ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÛÙÔÈ-
132
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
¯Â›· Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ (Eurydice, 2004: 131).
°È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ fï˜ Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ Ù· ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·,
Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ‰È·ÛÊ·ÏÈÛÙÔ‡Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999: 26 –28):
● ¶ÚÒÙ· ÚÒÙ· ··ÈÙÂ›Ù·È ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Î·È ÙȘ
Ú·ÎÙÈΤ˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› Ì ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Û˘ÓÂÈÚÌÈο ·Ú·¤ÌÂÈ Û ‰˘Û¿ÚÂÛÙ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋
·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÎÏËÊı› ˆ˜ ¤Ó· ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÎÚÈÙÈ΋˜ ıÂÒÚËÛ˘ Ù˘ Û¯Ô-
ÏÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú·-
ÎÙÈÎÒÓ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ∂›Û˘, ··ÈÙÂ›Ù·È ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ÚÔÛ‰ÔÎÈÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ·Ô‰¤ÎÙ˜ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ¤˜ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. √ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈ-
ÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ì·˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÓËı›ÛÂÈ Ó· ÛÙÚÂÊfiÌ·ÛÙ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜, ÚÔÎÂÈ̤-
ÓÔ˘ Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ χÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ Ì·˜. ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· fï˜ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰Â ÛÙ¤ÏÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÔÏÈÙ›· ÁÈ· ÙËÓ ÈηÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·ÈÙËÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∫‡ÚÈÔ˜ ·Ô‰¤ÎÙ˘ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, Ë ÔÔ›· Ì ‚¿ÛË Ù· ·ÔÙÂϤ-
ÛÌ·Ù· ·˘Ù¿ ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ‰Ú¿ÛË.
● π‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ηٿ ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ··ÈÙÔ‡Ó Ë ÂÚÌËÓ›· Î·È Ë ÂÍ·ÁˆÁ‹ Û˘-
ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ, ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÔÓÙ·È ÔÈ ÛÙÂÚÂÔÙ˘ÈΤ˜ ÁÂÓÈ·ÛÂȘ Î·È ·ÏÔ˘ÛÙ‡ÛÂȘ.
ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Û‡ÓıÂÙË, ¢·›ÛıËÙË Î·È ÎÚÈÙÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ.
● ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÙÚÔÔÔÈËıÔ‡Ó ÔÈ «ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ» Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ-
ÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÔÈ Î¿ıÂÙ˜ Î·È ÈÂÚ·Ú¯ÈΤ˜
Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ Û¯¤-
ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÁÔÓ¤ˆÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Û ÔÚÈ˙fiÓÙȘ
Û¯¤ÛÂȘ ÈÛÔÙÈÌ›·˜. ∫¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ‚¤‚·È· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ïfi, ηıÒ˜ ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ·˘ıÂÓÙ›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó
Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÙˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ. ∏ Âȉ›ˆÍË ÙˆÓ ÔÚÈ˙fiÓÙÈˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Â›Ó·È ÂÔ̤ӈ˜
‚·ÛÈ΋ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
3.3. ™˘Ó‡·ÚÍË ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
∆Ô ÂÚÒÙËÌ· ·Ó Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi˜ Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ ··Û¯ÔÏ› Û‹ÌÂÚ· ÔÏÏÔ‡˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Î·È ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù· ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ ‰ÈÂıÓÒ˜. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ – Â͈ÙÂ-
ÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ η٤¯Ô˘Ó ÎÂÓÙÚÈ΋ ı¤ÛË ÛÙË Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÎÚ›ÛÈÌÔ
ı¤Ì· ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ, ÁÈ·Ù› Ë Ú‡ıÌÈÛË ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ·˘-
ÙÒÓ ‰ÂÓ ·ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ ¿ÓÙÏËÛ˘ ÁÓÒÛ˘/ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Ú‡ı-
ÌÈÛ˘ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, fiˆ˜ Î·È ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂ-
ٷ͇ Û¯ÔÏ›ˆÓ Î·È ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ (¢Ô‡Î·˜, 1999).
∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÎÚ¿ÙË –̤ÏË Ù˘ ∂.∂. ÛÙ· ÔÔ›· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÌÔÚʤ˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∂›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓ fï˜ Ó· ‰ÂÈ Î·Ó›˜ ·Ó Û’ ·˘Ù¿ Ù· ÎÚ¿ÙË –̤ÏË, fiÔ˘ Û˘Ó˘¿Ú-
¯Ô˘Ó Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Î·È Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ·˘Ù¤˜ ÔÈ ‰‡Ô ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È ·ÓÂÍ¿Ú-
ÙËÙ˜ (ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ‰ËÏ·‰‹ ·Ú¿ÏÏËÏ·) ‹ ·ÏÏËÏÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È. °È· Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ·
·˘Ùfi, ηÏfi Â›Ó·È Ó· ¤¯Ô˘Ì ˘fi„Ë Ì·˜ ‰‡Ô ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜: ÚÒÙÔ ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ¤¯Ô˘Ó ¿-
ÚÂÈ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙȘ
133
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ ÔȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÔÈ ¯ÒÚ˜ ·˘Ù¤˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó·
Ú˘ıÌ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ Û‡ÛÙËÌ· Î·È ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó.
™‡Ìʈӷ Ì ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ¤Ú¢ӷ˜ Ô˘ ‰ÈÂÓÂÚÁ‹ıËΠÙÔ 2000 –2001 ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ‡-
Ô˘ «∂˘Ú˘‰›ÎË», Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, fiˆ˜
ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Ù˘ ∂.∂., Â›Ó·È Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı· (Eurydice, 2004: 132):
∂͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
√È ·ÍÈÔÏÔÁËÙ¤˜: √È ·ÍÈÔÏÔÁËÙ¤˜:
● ™˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ● ™˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ (̤ۈ Û˘ÓÂÓه͈Ó, Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ (̤ۈ Û˘˙ËÙ‹ÛˆÓ,
ÌÂϤÙ˘ ·Ú¯Â›ˆÓ, ÂÈÛΤ„ˆÓ, fiˆ˜ Î·È Ù˘ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›ˆÓ) Î·È ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜
¤ÎıÂÛ˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘) Î·È ÁÈ· ÙȘ ÂȉfiÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ
Î·È ÁÈ· ÙȘ ÂȉfiÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (̤ۈ ÂıÓÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ).
(̤ۈ ÂıÓÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ).
● ∞Ó·Ï‡Ô˘Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù·, Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ● ∞Ó·Ï‡Ô˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Û‚fiÌÂÓÔÈ
∂ıÓÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙˆÓ ÙÔ˘˜ ÙÔÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜
¿ÏÏˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ, Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘˜ ‹ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ‰˘Ó·Ù¿ Î·È Ù·
(ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÚÔηıÔÚÈṲ̂ÓË ·‰‡Ó·Ù· ÛËÌ›· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
Ï›ÛÙ· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘).
● ™˘ÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó ¤ÎıÂÛË ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ● ™˘ÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó ¤ÎıÂÛË ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Î·È ÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó ¤ÎıÂÛË ÁÈ· ÙȘ ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÁÈ· ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜. ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹, fiˆ˜ Î·È ÌÈ· ÚfiÙ·ÛË
ÁÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛË.
● ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ Ô˘ ● ∂Ê·ÚÌfi˙Ô˘Ó ·ÏÏ·Á¤˜ Û ›‰Ô
ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ù· Û¯ÔÏ›· Î·È Û˘¯Ó¿ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Û ÎÂÓÙÚÈÎfi Â›Â‰Ô ÁÈ·
ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È,
ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‚ÂÏÙȈı› Û˘ÓÔÏÈο ÙÔ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·.
● µ·ÛÈ΋ ¢ı‡ÓË: Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ● µ·ÛÈ΋ ¢ı‡ÓË: Ô ÂÓÙÔÈÛÌfi˜ ̤ۈÓ,
Ù˘ ·fi‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È Ë ‰È·‚‚·›ˆÛË fiÙÈ ÙÚfiˆÓ Î·È Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó
ÔÈ ‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ Ú·ÁÌ·ÙÈο ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·È Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË
ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
134
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
OÈ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘
∞Ó ‰Ô‡ÌÂ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ù· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂., ı· ‰È·-
ÈÛÙÒÛÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ¯ÒÚ˜ ·˘Ù¤˜ ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ Û ÙÚÂȘ ÎÔÈÓ¤˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚ-
Á¿ÓˆÛË ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ (∆۷ΛÚË, ¯.¯.):
● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û ÎÂÓÙÚÈÎfi Â›Â‰Ô Î·È ÛÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÂÓfi˜ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÏË-
ÚÔÊÔÚÈÒÓ,
● ÛÙËÓ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Ù˘ ÂÈıÂÒÚËÛ˘ Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÈ΋˜ ηÈ
Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜,
● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û ÙÔÈÎfi Â›Â‰Ô Î·È ÛÙË ÓÔÌÔıÂÙÈ΋ ηÙÔ¯‡ÚˆÛË Ù˘
·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
ª¤Ûˆ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÔÈ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ Ú‡ıÌÈÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘-
ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ:
● ∞Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ì ÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÂÓfi˜ Ó¤Ô˘
ÙÚfiÔ˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ fiÚˆÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰È·-
ÌÔÚʈÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ Û˘Ó –·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‹ Ù˘
·˘ÙÔ –·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
● ∂Ó›Û¯˘ÛË ÙˆÓ Ì˯·ÓÈÛÌÒÓ Ù˘ ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Û¯Â-
ÙÈÎÒÓ Ì ٷ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, Ë ÔÔ›· Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ‰ÈÂıÓ›˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡Ó Û˘ÁÎÚÈÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ Ì ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ‰ÂÈÎÙÒÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÏËÚÔÊfiÚËÛË Î·È Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÂ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û¯Ô-
ÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ.
● ∞Ó¿Ù˘ÍË ‰ÈÎÙ‡ˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜
ÂÙ·›ÚÔ˘˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜.
ª¤Û· Û ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ, ÏÔÈfiÓ, ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ Ë ÔÚ›· Ô˘ ‰È·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘ÓÔÏÈο ÔÈ
¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÏÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛË ÌÂٷ͇ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. √È
‰‡Ô ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù›ÓÔ˘Ó ÁÂÓÈο Ó· ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ›Ù ÙÔ˘˜
ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó Â›Ù ÙÔ ÔÈÔ˜ ·ÍÈÔÏÔÁ› ‹ ÙÔ ÙÈ ·ÍÈÔÏÔÁ›ٷÈ. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ È· ÂÈÎÚ·Ù› Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· Û¯ÔÏ›· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ-
·„Ô˘Ó Ì ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ «·fi ¿Óˆ ÚÔ˜ Ù· οو» (top –down process),
·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ Ì ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙ· Û¯ÔÏ›· (bottom –up) ηÈ
¤¯Ô˘Ó Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ (McDonald, 2003).
ŸÙ·Ó Ì¿ÏÈÛÙ· ÚÔËÁÂ›Ù·È Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋, Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›, ·Ú¤¯ÂÈ ÌÈ·
ȉȷ›ÙÂÚ· ¯Ú‹ÛÈÌË ÂÓ‰ÔÛÎfiËÛË ÛÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ¶¿ÓÙˆ˜, Ù· Û¯ÔÏ›·
Ô˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û·Ó›ˆ˜ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ
ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÂÂȉ‹ Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰ÂÓ
ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜, ÂÊfiÛÔÓ Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ÂÓ¤¯ÂÈ ÙÔÓ Î›Ó‰˘-
ÓÔ Ó· ·ÏÏÔÈÒÛÂÈ ÙÔÓ ÁÓ‹ÛÈÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ Â˘ÚËÌ¿ÙˆÓ (Eurydice, 2004). ÕÏψÛÙÂ, Ô ·Ó·Ù˘-
ÍÈ·Îfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È, fiÙ·Ó Â͢ËÚÂÙÔ‡ÓÙ·È Û˘Á¯Úfi-
Óˆ˜ Î·È ÛÙfi¯ÔÈ ·fi‰ÔÛ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Û Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ·ÍÈÔÏÔÁËÙ¤˜ (Cuttance, 1994).
135
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
0
4 KÂÊ¿Ï·ÈÔ
AÍÈÔÏfiÁËÛË
Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
4.1. ∂ÈÎÚ·ÙÔ‡Û˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂.
∫·Ù’ ·Ú¯‹Ó Ú¤ÂÈ Ó· ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÔ˘Ì fiÙÈ Ì ÙÔÓ fiÚÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ÂÓÓÔÔ‡ÌÂ
ÙËÓ ·ÔÙ›ÌËÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÙËÓ ·fi‰ÔÛË ·Í›·˜
Û˘ÓÔÏÈο ÛÙÔ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ ·fi ·˘Ùfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÚfiˆÓ ‚ÂÏ-
Ù›ˆÛ‹˜ ÙÔ˘. ∫·ıÒ˜ Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Ù›ÓÔ˘Ó ÚÔ˜
ÙËÓ ·ÔΤÓÙÚˆÛË, ÔÈ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ Á›ÓÔÓÙ·È ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÈÔ ÎÂÓÙÚÈΤ˜ ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜
ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ –Î·È ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ– Î·È ÛÙÔ ‚·ÛÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ¿ÓÙ· ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ Û‡Ó‰ÂÛ‹˜ Ù˘ Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
ª¤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990 Ë ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜
ÌÔÓ¿‰·˜ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË ‹Ù·Ó ‚¤‚·È· Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ ÂÈ-
ıˆÚËÙÈÛÌÔ‡ ‹ οÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÂfiÙ¢Û˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ·fi Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜. ∫·-
Ù¿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÓÙ·ÂÙ›· fï˜ ·Ú·ÙËÚԇ̠ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ Ù¿ÛË ÁÈ· ÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ÙËÓ ˘È-
Ôı¤ÙËÛË ÌÂıfi‰ˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi
·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¯ÒÚ˜ (°ÂÚÌ·Ó›·, °·ÏÏ›·, µ¤ÏÁÈÔ) fiÔ˘ ÔÈ ÂÈıˆÚËÙ¤˜, ·Ú·‰ÔÛÈ·-
ο, ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡Ó ÌÂÌÔӈ̤ӷ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ·ÏÏ¿ fi¯È ÙȘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi
ÙÔ˘˜, ÛÙȘ Ôԛ˜ Á›ÓÂÙ·È È· ÛÔ‚·Ú‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÌÈ·˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Û˘ÓÔÏÈο (MacBeath, 2001: 65).
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÔÏÔ¤Ó· Î·È Û ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜ ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙÔ ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÂÈ-
ıÂÒÚËÛ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ ·fi Û‡ÛÙËÌ· ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ˘ Û ËÁ‹ ÂÓË̤ڈ-
Û˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ∂Âȉ‹ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ¤ÓÙÔÓË Ù¿ÛË ˘ÈÔı¤ÙËÛ˘ ÌÔ-
ÓÙ¤ÏˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÂÊfiÛÔÓ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
›ӷÈ, ۷ʤÛٷٷ È·, Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ Ù˘, Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚfiÏÔ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ-
͢ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ηٿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘. ŒÙÛÈ, ‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Ï·›ÛÈ·
ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì ·Ú¿ÏÏËÏË ¯Ú‹ÛË ÌÔÚÊÒÓ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Û ÌÈ· Û¯¤-
ÛË Ì¿ÏÏÔÓ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈ΋.
4.2. ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (‹ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË) ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ‰ÈÂÎÂÚ·ÈÒÓÂÙ·È
·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ì ÛÙfi¯Ô ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÙÚfi-
Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘, ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·˘ÙÒÓ Î·È ÙË Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘-
ıË Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ·Ú¯fiÌÂÓÔ˘ ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿-
‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ∏ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ οı ۯÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ͯˆÚÈÛÙ¿ Î·È Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· Û ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Û˘ÓÔÏÈο (MacBeath, 2001).
ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ηıÒ˜ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì’ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÂÈϤÁÔÓÙ·È ¿ÏÈ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ-
΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ›
‰È·‰Èηۛ· ·˘ÙÔÁÓˆÛ›·˜ Î·È ·˘ÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›·˜, ηıÒ˜ ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘
Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ‹ ¤ÌÌÂÛ· Ì ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·: ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ ÏÔÈfi ÚÔÛˆ-
ÈÎfi ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È fiÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ Û˘ÌÌÂÙ¤-
¯ÂÈ Ì οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÔÈ ›‰ÈÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ·Ô‰¤ÎÙ˜ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ù· ÔÔ›· ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡Ó ÚÔÛÊÔÚfiÙÂÚÔ˘˜ (÷-
Ù˙fiÔ˘ÏÔ˜, 2006). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ‰È·‰Èηۛ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈ΋, Ô˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο
137
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ù¤ÏÔ˜, ÁÈ·Ù› ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Î·È ‚ÂÏÙÈÒÓÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ. ŒÚÁÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Â›Ó·È Ó· ÂȉÈÒÎÂÈ
‰È·ÚÎÒ˜ Ó· ÙËÓ Î¿ÓÂÈ ÈÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋, ÈÔ ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋ Î·È ÈÔ ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓË.
Œ¯Ô˘Ó ÚÔÙ·ı› Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰ÔÎÈÌ·ÛÙ› ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ÔÈΛϷ Û¯‹Ì·Ù·/Ï·›-
ÛÈ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. µ¤‚·È·, Ù· Û¯‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ÚÔÙ›-
ÓÔÓÙ·È Û·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈΤ˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÁÈ· ÙÔ Ò˜ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÂ
οı ۯÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, ·ÊÔ‡ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÓÙ›ÏË„Ë ı· ‹Ù·Ó ·Û‡Ì‚·ÙË Ì ÙËÓ ·ÔÎÂÓÙÚˆÙÈ΋ ÏÔ-
ÁÈ΋ Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
·ÔÙÂÏ› ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ÙȘ ȉȷÈÙÂÚfiÙË-
Ù¤˜ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ Â›Ó·È ¤Ó· Ì ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÈÛÙÔÚ›· ηÈ
ÙË Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· ÙÔ˘ οı ۯÔÏ›Ԣ. ∂Ô̤ӈ˜, fiˆ˜ οı ۯÔÏ›Ô, ¤ÙÛÈ Î·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È ÌÔÓ·‰È΋ (MacBeath Î.¿., 2005: 160). ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ·Ô-
ÎÏ›ÂÈ ‚¤‚·È· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ï·ÈÛ›ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ·ÏÏ¿ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ
ηٿıÂÛË ÔÏÏÒÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· Ï·›ÛÈ· Ô˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·›ÚÓÔ˘Ó ÔÚÈÛÙÈÎfi Û¯‹Ì· Î·È ÓfiË-
Ì· ̤۷ ·fi ÙË ‰È·‰Èηۛ· ‰È·ÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘˜. ∫¿ı ٤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ Ú¤ÂÈ Ó· ‚ÚÂÈ ÙÔ ÛËÌ›Ô
ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË «Û˘ÓÙ·ÁÔÁÚ·Ê›·» Î·È ÙËÓ ·ÚÔ¯‹ Ôχ ÁÂÓÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ
Ó· ·Ó·Áο˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ «Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó Í·Ó¿ ÙÔÓ ÙÚÔ¯fi» Ô‡Ù fï˜ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔ-
Ú›˙ÂÈ Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘˜.
∂Âȉ‹ ÏÔÈfiÓ Ù· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ú¢ÛÙ¿ Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ· Î·È Ë ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ Û οı ۯÔÏÂ›Ô ‰È·‰Èηۛ· ÌÔÓ·‰È΋, Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù¤ÙÔÈˆÓ Ï·ÈÛ›ˆÓ Î·È ‰È·‰Èη-
ÛÈÒÓ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏË. Ÿ,ÙÈ ·ÎÔÏÔ˘ı› ·ÔÙÂÏ› ÎÔÈÓfi ÙfiÔ ÙˆÓ Ï·ÈÛ›ˆÓ ·˘ÙÒÓ, ÎÔÈÓ¤˜ ·Ú¯¤˜,
‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ.
µ·ÛÈο ÛÙÔȯ›· οı ϷÈÛ›Ô˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· ÂÍ‹˜ (MacBeath, 2001: 139):
1. ∏ ÂÓÈ·›· ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û˘ÓÔÏÈο.
2. √È Î·Ù¢ı˘ÓÙ‹ÚÈÔÈ ¿ÍÔÓ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
3. ŒÓ· Û‡ÓÔÏÔ ·fi ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
4. MÈ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
5. √È Ì¤ıÔ‰ÔÈ Î·È Ù· ÂÚÁ·Ï›· Ù˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜.
4.2.1. ∏ ÂÓÈ·›· ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ ·˘ÙfiÓ ÂÓÓÔԇ̠¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ·fi ÂÔÈı‹ÛÂȘ Î·È Û˘Ó·Ê›˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ Ô˘ ÛÙË-
Ú›˙Ô˘Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ ÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∆¤ÙÔȘ ·Ú·‰Ô¯¤˜ ÌÔÚ› Ó·
·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË Ê‡ÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘, ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙË Ì¿ıËÛË, ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÙˆÓ ·Ú·Áfi-
ÓÙˆÓ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ (‰ÈÔÈÎËÙÈÎÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÁÔÓ¤ˆÓ, Ì·ıËÙÒÓ) ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·-
ÛË Î·È ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
∂›Û˘, Ë ÂÓÈ·›· ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ ÌÈ·˜
Ù¤ÙÔÈ·˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È ‚‚·›ˆ˜ ·fi ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ
ÔÔ›Ô ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ∆¤ÙÔȘ ÂȉÈÒÍÂȘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Û¯Ô-
ÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È Ë ·Ó¿‰ÂÈÍ‹ Ù˘ Û ÈÛ¯˘Úfi ÊÔÚ¤· ÏfiÁÔ˘ Î·È ‰Ú¿Û˘ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ Âη›‰Â˘-
Û˘, ̤۷ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ, ÙÔÓ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıÔ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ‰Ú¿Û˘.
∂ÈϤÔÓ, Ë ÂÓÈ·›· ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÔÚ›˙ÂÈ Î·È ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ Û οıÂ
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ··Ú·›ÙËÙ˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÏÔÔÈËı› ÂÈÙ˘¯Ò˜ Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛË. ∆¤ÙÔȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÌÔÚ›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹-
138
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
„ÂˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Î·È ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ù˘ (·˘ÙÔ –)·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ™Â ¤Ó· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ
ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› ΢ڛˆ˜ Ì ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô, ··ÈÙÂ›Ù·È ÔÈ ‰È·‰È-
ηۛ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·ÓÙÈÏËÙ¤˜ ˆ˜ ¤Ó· ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÎÚÈÙÈ΋˜ ıÂ-
ÒÚËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ·ÏÏ·-
Á‹˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ÕÏÏË ÚÔ¸fiıÂÛË ı·
ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ. ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÓfi˜ ÚÔ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÔÈ Î¿ıÂÙ˜ Î·È ÈÂÚ·Ú¯ÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÌÂ-
ٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ, Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ۯ¤ÛÂȘ ·˘ıÂÓÙ›·˜, ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ó· ‰Ò-
ÛÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Û ÔÚÈ˙fiÓÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÈÛÔÙÈÌ›·˜. ∏ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È Ô Û‚·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔ-
ÚÂÙÈÎÒÓ ·fi„ÂˆÓ Î·È ı¤ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ‹ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó
ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ÌÈ· Û˘Ó·Ê‹˜ ÚÔ¸fiıÂÛË (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999: 26 –28).
4.2.2. ∫·Ù¢ı˘ÓÙ‹ÚÈÔÈ ¿ÍÔÓ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘ Â›Ó·È Ë Ú‡ıÌÈÛË ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Î·È Ù˘ ‰Ú¿Û˘, Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹˜
Ô˘ Â›Ó·È Èı·Ófi Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (MacBeath, 2001: 142 –154).
ŒÓ· ÚÒÙÔ ‚‹Ì· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ë Û˘-
ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ù˘. ∂›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÈÛÙÔ‡Ó fiϘ
ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ÚÔÛ‰ÔÎÒÌÂÓ· ÔʤÏË ·fi ÙË ‰È·‰Èηۛ·. ∞Ó Ë
ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ΛÓËÙÚÔ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ηÈ
‰Â ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹ ·ÊÔÛ›ˆÛË ÛÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Ù˘ ·Í›·, ı· Â›Ó·È ÌÈ· ‰ÈÂÎÂ-
ڷȈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ¯ˆÚ›˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ÓfiËÌ·. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÛÙfi¯ÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘˙ËÙËı› Î·È Û˘-
ÓÂȉËÙÔÔÈËı› ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Ôχ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯Ú‹ÛÈÌÔÈ Î·È Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓÔÈ Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ Ê·ÓÂÚ¿ ·˘ı·›ÚÂÙÔ˘˜
ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ¤Ó· ·ÔÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ÓÔ Î¤ÓÙÚÔ Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛˆÓ. ∂Ô̤ӈ˜ Ù¤-
ÙÔÈÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÂÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Î·È ‰˘Ó·ÌÈο ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù˘ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ΛÓËÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ Û˘-
ÓÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÌÔÓ¿‰·.
¢Â‡ÙÂÚÔ ‚‹Ì· ·ÔÙÂÏ› Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ηٿÏÏËÏ˘ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ Î·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË Îϛ̷-
ÙÔ˜ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Î·È Â˘Ú›·˜ Û˘Ó·›ÓÂÛ˘. ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ë Úfiı˘ÌË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÛÂ
¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ‰Ú¿Û˘ ‰›Î·ÈÔ Î·È ÂÓı·ÚÚ˘ÓÙÈÎfi.
∆Ú›ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ë Ù‹ÚËÛË Â¯Â-
̇ıÂÈ·˜. ∂›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Û ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Ó· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÂχıÂÚ· Î·È ¯ˆÚ›˜ η̛· ··ÁfiÚ¢ÛË ‚·ÛÈΤ˜ ÁÈ’ ·˘-
ÙÔ‡˜ Ù˘¯¤˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜. ¶Ú¤ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ó· Á›ÓÂÈ Û·Ê¤˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ fiÙÈ ‰Â ı· ·Ôη-
χÙÂÙ·È Ë ËÁ‹ Ù˘ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Î·È fiÙÈ Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ı· Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ‰Â ı· ÂÎı¤ÙÔ˘Ó
¿ÙÔÌ·, ·ÏÏ¿ ı· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÁÂÓÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
∆¤Ù·ÚÙË Î·È Ôχ ‚·ÛÈ΋ Ú‡ıÌÈÛË ·ÔÙÂÏ› Ë ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÂÓfi˜ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘,
ÂÓfi˜ Â͈ۯÔÏÈÎÔ‡ ‰ËÏ·‰‹ ·Ú¿ÁÔÓÙ·, Ô˘ ı· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜
Û ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ Costa Î·È Killick (1993: 22), o
ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó· ÚfiÛˆÔ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ÚÔÎÏËÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ
‰Â‰Ô̤ӷ, οÓÂÈ ÎÚÈÙÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜. √ ÎÚÈÙÈ-
Îfi˜ Ê›ÏÔ˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ «ÙÚ›ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘», Â›Ó·È ·˘ÛÙËÚfi˜ ÛÙȘ ÎÚ›-
ÛÂȘ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÂÁ¿ÏË Â˘·ÈÛıËÛ›· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È ÛÙȘ ·ÓÙÈ-
Ï‹„ÂȘ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∂›Ó·È ηÏfi˜ ·ÎÚÔ·Ù‹˜ ηÈ
139
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ‰ÒÛÂÈ ¯Ú‹ÛÈ̘ Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜. ∂›Û˘, ÌÔÚ› Ó· ηٷÓÔ› ÛˆÛÙ¿ ÙȘ
Û˘Óı‹Î˜ οو ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¶Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÂÓfi˜ ÎÚÈÙÈÎÔ‡
Ê›ÏÔ˘ Â›Ó·È Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙ› ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ٤ÙÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, Ô˘ Ë ÎÚÈÙÈ-
΋ ÙÔ˘ Ó· Â›Ó·È ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. √ ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ÌÂ
ÙË ‰È‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› Î·È Ì ÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÚÔÛ‰›‰ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÂÈϤÔÓ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Ì ÙÔ Û¯Ô-
ÏÂ›Ô (MacBeath Î.¿., 2005: 263 –274). ŸÔÈÔ˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ·˘ÙfiÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ
Ó· ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘ ÙÈ Ú¤ÂÈ Î·È ÙÈ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÂÈ ¤Ó·˜ ÎÚÈÙÈÎfi˜ Ê›ÏÔ˜.
¶Ú¤ÂÈ: ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ:
● ¡· ¤¯ÂÈ Â›ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘. ● ¡· ÂÎʤÚÂÈ ‚È·ÛÙÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ.
● ¡· ÙËÚ› ıÂÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ● ¡· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ‰È¢ı˘ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ.
● ¡· ·ÎÔ‡ÂÈ fiÛÔ˘˜ ÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ ● ¡· ÚÔÙ›ÓÂÈ ‚È·ÛÙÈΤ˜ Î·È ·‚·Û¿ÓÈÛÙ˜
Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È Ì·˙› ÙÔ˘˜. χÛÂȘ.
● ¡· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛˆÓ. ● ¡· οÓÂÈ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ Î·È Ó· ·›ÚÓÂÈ ÙÔ
̤ÚÔ˜ ÔÚÈṲ̂ӈÓ.
● ¡· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ȉÂÒÓ.
¶ËÁ‹: MacBeath Î.¿., 2005: 273
4.2.3. ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜
°È· Ó· Á›ÓÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÎÚÈÙ‹-
ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜, Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Û οı Ϸ›ÛÈÔ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. µ¤‚·È·,
Ù· Û¯ÔÏ›· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó fiϘ ÙȘ Ù˘¯¤˜ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÈ’
·˘Ùfi Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÈ ı· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó. ¢Â ı· ›¯Â ÓfiËÌ· Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó
¤Ó·Ó ÙÔ̤· ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô fiÏ· ¿Ó ηϿ Î·È Ó· ·Ú·ÌÂÏ‹ÛÔ˘Ó ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜
˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ô‡Ù ı· ›¯Â ÓfiËÌ· Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È ‰È·Ú-
ÎÒ˜ Ì ·ÓÒ‰˘ÓÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ô˘ ‰Â ʤÚÓÔ˘Ó Î·Ó¤Ó·Ó Û ‰‡ÛÎÔÏË ı¤ÛË (.¯. ηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÎÙÈ-
Ú›Ô˘) Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ·Ú·ÌÂÏÔ‡Ó ¿ÏÏÔ˘˜, Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û¯Ô-
Ï›Ԣ (.¯. ÔÈfiÙËÙ· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘). ∂›Û˘, Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·
ÔÚÈÛÙÈ΋˜ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Î·È ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó fiÛÔÈ Â›Ó·È ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ÁÈ·
ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Ô˘ ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı›, fiˆ˜ ‚¤‚·È· Î·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÔÈ
Ì·ıËÙ¤˜, ÔÈ ÁÔÓ›˜ (ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÎÚfiÛˆÔ› ÙÔ˘˜) Î·È Ë ÎÂÓÙÚÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË. ∂ÈϤÔÓ, ›ӷÈ
··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ˘¿ÚÍÂÈ Û˘Ìʈӛ· ‡ÛÙÂÚ· ·fi ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô-
ÓÙ˜ ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÈ ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı›. ∞Ó ·ÍÈÔÏÔÁËı› ¤Ó·˜ ÙÔ̤·˜ Ô˘ ÂӉȷʤÚÂÈ ÌfiÓÔ ÌÈ· ÌÈÎÚ‹
·ÏÏ¿ ÈÛ¯˘Ú‹ ÌÂÈÔÓfiÙËÙ·, ÙÔ ËıÈÎfi Ù˘ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ·˜ ÌÔÚ› Ó· ÂËÚ·ÛÙ› ·ÚÓËÙÈο (MacBeath
Î.¿., 2005: 162, MacBeath, 2001: 87 –88).
™Ù· ‰È¿ÊÔÚ· Ï·›ÛÈ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔÙ·ı› ÔÈΛϷ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÔÚÁ¿Óˆ-
Û˘ Î·È Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÙˆÓ ÙÔ̤ˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜, Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó
·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÙÔ̤ˆÓ ·˘ÙÒÓ. ™ÙÔ ·ÚfiÓ Ù‡¯Ô˜ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ‰‡Ô
Ù¤ÙÔÈ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·, ÒÛÙÂ Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ Ó· Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ ÌÈ· ÂÈÎfiÓ·, ÂÓÒ ÛÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÌÔ-
Ú› Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο MacBeath, 2001, ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ÙÔ˘ ¶.π. ∫‡-
ÚÔ˘ ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.paideia.org.cy/upload/shedioAxiologisis/pdf2).
∆Ô ÚÒÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠ·fi ÙÔ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎfi
ÚfiÁÚ·ÌÌ· «∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙË Û¯Ô-
ÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·», Ô˘ ÂÊ·ÚÌfiÛÙËΠ˘fi ÙËÓ ÂÔÙ›· Î·È ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË ÙÔ˘ πˆÛ‹Ê
140
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
£∂ª∞∆π∫∂™ ¶∂ƒπ√Ã∂™ ¢∂π∫∆∂™ ¶√π√∆∏∆∞™ ∆√À ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√À ∂ƒ°√À
1. ¢π∞£∂™πª∞ ª∂™∞ – ¶√ƒ√π 1.1. ∫Ù›ÚÈÔ, ¯ÒÚÔÈ Î·È ÂÍÔÏÈÛÌfi˜
1.2. √ÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› fiÚÔÈ
2. ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞ ™¶√À¢ø¡ – ™Ã√§π∫∞ ∂°Ã∂πƒπ¢π∞ 2.1. ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ
2.2. ™¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·
3. ¶ƒ√™ø¶π∫√ ™Ã√§∂π√À 3.1. ¢È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi
3.2. ¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi, ÂȉÈÎfi ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi
Î·È ‚ÔËıËÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi
4. ¢π√π∫∏™∏ 4.1. ™˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜
4.2. ¢È·ÌfiÚʈÛË, ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û¯ÔÏÈÎÔ‡
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
4.3. ∞ÍÈÔÔ›ËÛË Ì¤ÛˆÓ – fiÚˆÓ
5. ∫§πª∞ – ™Ã∂™∂π™ 5.1. ™¯¤ÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ÚÔÛˆÈÎfi
5.2. ™¯¤ÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ – Ì·ıËÙÒÓ Î·È
Ì·ıËÙÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜
5.3. ™¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ – ÁÔÓ¤ˆÓ/ÎˉÂÌfiÓˆÓ
5.4. ™¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜
ıÂÛÌÔ‡˜, ÙÔÈ΋ Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓ›·
6. ¢π¢∞∫∆π∫∏ – ª∞£∏™π∞∫∏ ¢π∞¢π∫∞™π∞ 6.1. ¶ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜
6.2. ¶ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘
6.3. §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
7. ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫∞ ∂¶π∆∂À°ª∞∆∞ 7.1. ºÔ›ÙËÛË – ÚÔ‹ – ‰È·ÚÚÔ‹ Ì·ıËÙÒÓ
7.2. ∂›‰ÔÛË – ÚfiÔ‰Ô˜ Ì·ıËÙÒÓ
7.3. ∞ÙÔÌÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ì·ıËÙÒÓ
7.4. ∫·Ù¢ı‡ÓÛÂȘ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ
·ÔÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜
¶ËÁ‹: ™ÔÏÔÌÒÓ, 1999: 61
™ÔÏÔÌÒÓ ÛÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ™.∂.¶.¶.∂. (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999). ∆Ô
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û‡ÛÙËÌ· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Û 20 ‰Â›ÎÙ˜ ÔÈfi-
ÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ηٷÓÂÌË̤ÓÔ˘˜ Û 7 ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. °È· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÙˆÓ 20 ·˘ÙÒÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÔÏÏ¿ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜, ÌÂÚÈο ·fi
Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ˘ÏÈÎfi, ÂÓÒ, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ Ù· ¿ÏÏ·, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È
Ó· Ù· ηıÔÚ›ÛÔ˘Ó ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÙ¿ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÙÚÂȘ ÔÌ¿‰Â˜: ÔÈ ÙÚÂȘ ÚÒÙ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· ‰Â‰Ô-
̤ӷ (·˘Ù¿ Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ·fi ¤Íˆ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·), ÔÈ ÙÚÂȘ ÂfiÌÂÓ˜ (ÂÚÈÔ¯¤˜ 4, 5 Î·È 6) ·Ô-
ÙÂÏÔ‡Ó ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Î·È Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ıÂÌ·ÙÈ΋ Â-
ÚÈÔ¯‹ ·ÊÔÚ¿ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·.
°È· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·ıÂÓfi˜ ‰Â›ÎÙË Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ˜ Ô Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ
ÔÈfiÙËÙ·˜. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999: 62 –127):
141
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 1: ¢È·ı¤ÛÈÌ· ̤۷ – fiÚÔÈ
¢∂π∫∆∏™ 1.1: ∫Ù›ÚÈÔ, ¯ÒÚÔÈ Î·È ÂÍÔÏÈÛÌfi˜
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● √È ˘¿Ú¯ÔÓÙ˜ ¯ÒÚÔÈ Â·ÚÎÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.
● √È ‰È¿ÊÔÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ηٿÏÏËÏÔÈ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙȘ
Û¯ÔÏÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
● OÈ ¯ÒÚÔÈ Î·È ÔÈ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ›. ¢È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó· ¿ÓÂÙÔ Î·È ·ÛʷϤ˜ ÂÚÈ‚¿Ï-
ÏÔÓ, ÈηÓfi Ó· ηχ„ÂÈ ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ Î·È ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∏ ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ Î·È Ô Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi˜ ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ ·ÚÎÔ‡Ó Î·È ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Û‡Á-
¯ÚÔÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ Î·È Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜.
● ™ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈ ··Ú·›ÙËÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ Î·È Ô ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÚÁ·ÛȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
¢∂π∫∆∏™ 1.2: √ÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› fiÚÔÈ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● √È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› fiÚÔÈ ·Ú¤¯Ô˘Ó ηϋ ‚¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ÂÚÁ·-
Û›·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● √È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› fiÚÔÈ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜.
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 2: ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ – ™¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·
¢∂π∫∆∏™ 2.1: ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ™ÙÔ ¶.™. ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È Ì ۷ʋÓÂÈ· ÔÈ ÛÎÔÔ›, ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ·Ú¯¤˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜.
● √È ·Ú¯¤˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È Ì ۷ʋÓÂÈ·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ
Û˘Ó¤ÂÈ· ÛÙË Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ¶.™.
● ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ¶.™. ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙË ÁÓÒÛË ÁÈ· fiϘ ÙȘ ηÙËÁÔ-
ڛ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∆· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ¶.™. ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È Û˘ÓÔ¯‹, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ‰È¢ÎÔχÓÔÓÙ·È
Ë Ì¿ıËÛË Î·È Ë ÚfiÔ‰Ô˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∆Ô ¶.™. ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Ì ¿ÚÎÂÈ· Û ÔÈΛϷ ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ··ÈÙ› Ô Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜
ÙÚfiÔ˜ ˙ˆ‹˜ (.¯. ÏËÚÔÊÔÚÈ΋, ·ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜, ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ·ÁˆÁ‹, ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹,
·ÁˆÁ‹ ηٷӷψً ÎÙÏ.).
● ∆· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ¶.™. Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ÚÔ˜ ‰È‰·Ûηϛ· ¯ÚfiÓÔ.
● ∏ ÛÙ‹ÚÈÍË Ô˘ ·Ú¤¯ÂÙ·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ Ô‰ËÁÈÒÓ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰È-
ηۛ·˜ Ì ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ¶.™.
● ∆Ô ¶.™. Â›Ó·È Â˘¤ÏÈÎÙÔ Î·È ·Ú¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ Î·È ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎfi ÁÈ· ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Û ÙÔÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ Î·È ·Ó¿ÁΘ.
● ™ÙÔ ¶.™. ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
¢∂π∫∆∏™ 2.2: ™¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
142
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● ∆Ô Û¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Î·È Û˘ÌʈÓ› Ì ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜/ÛÙfi¯Ô˘˜, Ù· ÂÚȯfiÌÂÓ· Î·È ÙȘ ÂÈ-
‰ÈÎfiÙÂÚ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ Ô‰ËÁ›Â˜ ÙÔ˘ ¶.™. οı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‚·ıÌ›‰·˜.
● ¶ÂÚȤ¯ÂÈ ¤Á΢ÚË Î·È ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÓÒÛË Î·È ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ
Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘.
● ∂ÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ Ô˘ÛÈ҉˜ Î·È ÛÙÔ ·È‰·ÁˆÁÈο ÁfiÓÈÌÔ.
● À¿Ú¯ÂÈ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È Û˘ÓÔ¯‹ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜: Ë ‰È¿ÚıÚˆÛË ÙˆÓ ÂÚȯÔ̤-
ÓˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ì ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË ÙÚfiÔ, Ô‡Ùˆ˜ ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÔÓÙ·È ÎÂÓ¿, ·ӷϋ-
„ÂȘ Î·È ÂÈηχ„ÂȘ.
● À¿Ú¯ÂÈ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ Î·È ‚È‚Ï›Ô˘ ·Û΋ÛˆÓ/ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ηıÒ˜
Î·È ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (.¯. ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋ ‹ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi).
● À¿Ú¯ÂÈ ÔÚÈ˙fiÓÙÈÔ˜ Î·È Î¿ıÂÙÔ˜ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ
‰È¿ÊÔÚˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù¿ÍˆÓ.
● ∆Ô ‚È‚Ï›Ô Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi Ù˘ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¿Ô„Ë (ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË, ÛÙÔȯÂÈÔ-
ıÂÛ›·, ÔÈfiÙËÙ· ¯·ÚÙÈÔ‡, ̤ÁÂıÔ˜ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î.¿.).
● ∆Ô ‰È‰·ÎÙÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ì¿ıËÛ˘ ‰›ÓÔÓÙ·˜ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÙË Û·-
Ê‹ÓÂÈ· Î·È ÙËÓ Â·Ó¿ÏË„Ë ÙˆÓ Î‡ÚÈˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘. ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,
Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜ ·fi Ù¯ÓÈ΋ ¿Ô„Ë ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘.
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 3: ¶ÚÔÛˆÈÎfi Û¯ÔÏ›Ԣ
¢∂π∫∆∏™ 3.1: ¢È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● √ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·Ï‡ÙÂÈ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·Ó¿ ÂȉÈÎfiÙËÙ·.
● ∏ ·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÌfiÓÈÌÔ Î·È ÙÔ ¤ÎÙ·ÎÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ‰ÂÓ ·ÚÂÌÔ‰›˙ÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∆· ÚÔÛfiÓÙ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ¶.™.
¢∂π∫∆∏™ 3.2: ¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi, ÂȉÈÎfi ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Î·È ‚ÔËıËÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∆Ô ˘¿Ú¯ÔÓ ‚ÔËıËÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi Ì ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙËÓ Î·ı·ÚÈfiÙËÙ·, ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË
Î·È ÙË Ê‡Ï·ÍË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·ÚΛ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó·
¿ÓÂÙÔ Î·È ·ÛʷϤ˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
● ∆Ô ˘¿Ú¯ÔÓ Ù¯ÓÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi Â›Ó·È Â·ÚΤ˜ Î·È ÈηÓÔÔÈ› ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘.
● À¿Ú¯ÂÈ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi Ô˘ ηχÙÂÈ ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ Î·È ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Ó¿-
ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ ÛÂ
ı¤Ì·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡, Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì Â͈ÙÂÚÈο ·Ó¿ÏÔÁ· ΤÓÙÚ· Â›Ó·È Èη-
ÓÔÔÈËÙÈ΋ Î·È Î·Ï‡ÙÂÈ ı¤Ì·Ù· ηıÔ‰‹ÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙË ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ·Î·‰ËÌ·˚΋ ‹ ηÈ
·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÔÚ›·.
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 4: ¢ÈÔ›ÎËÛË
¢∂π∫∆∏™ 4.1: ™˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
143
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● ∏ Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÓÔÌÔıÂÛ›·.
● ∏ ‰ÈÔ›ÎËÛË ı¤ÙÂÈ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙËÓ ÚfiÔ‰fi ÙÔ˘˜ Û οı ÙÔ̤·.
● √È ·ÔÊ¿ÛÂȘ Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Û˘ÏÏÔÁÈÎÒÓ Î·È ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘-
Ó¤Ú¯ÔÓÙ·È Ù·ÎÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ/ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∏ ηٷÓÔÌ‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Î·È Ë ·Ó¿ÏË„Ë Â˘ı˘ÓÒÓ (‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‹ ¿ÏψÓ) Á›ÓÔÓÙ·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ
ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ).
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ ¿Óˆ Û ¤Ó· ÁÂÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÙȘ Ôԛ˜
fiÏÔÈ ÙËÚÔ‡Ó, ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· ÂÈı·Ú¯›·˜, ·Ó·Ú΋˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÌË ¤ÁηÈÚË ÚÔۤϢÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÎÙÏ.).
● √È ·fi„ÂȘ Î·È Ù· ·ÈÙ‹Ì·Ù· Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÁÔÓ¤ˆÓ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÛÙËÓ
·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
¢∂π∫∆∏™ 4.2: ¢È·ÌfiÚʈÛË, ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ˆÚÔÏfiÁÈÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ‰È¤ÂÙ·È ·fi ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ –‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ηÈ
·Ú¿ÏÏËÏ· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
● ∞fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË Û¯ÔÏÈ΋
˙ˆ‹ ÁÈ· fiÏÔ ÙÔ ¤ÙÔ˜ (ÁÈÔÚÙ¤˜, ÂΉÚÔ̤˜, ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÂΉËÏÒÛÂȘ).
● ∆Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›ÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ÓË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÚfiÔ ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi.
● ∏ ‰ÈÔ›ÎËÛË ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Î·È Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Ó¿ ÂȉÈÎfiÙËÙ·, Ì ÛÙfi-
¯Ô ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚË ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ·Ó¿Ù˘ÍË, ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¶.™.
● ∞Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰È·‰Èηۛ˜ ÛÙ‹ÚÈ͢ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ηÈ
‚ÂÏÙ›ˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ·fi ¿Ô„Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋.
¢∂π∫∆∏™ 4.3: ∞ÍÈÔÔ›ËÛË Ì¤ÛˆÓ – fiÚˆÓ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∏ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¯ÒÚÔ˘˜ ¿ÓÂÙÔ˘˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â˘ÓÔÔ‡Ó ÙË
Ì¿ıËÛË Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË.
● ∆Ô ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙ· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ̤۷ (‰È¿ÊÔ-
ÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÂÍÔÏÈÛÌfi).
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù·ÎÙÈο Î·È Ì ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ̤۷.
● √È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› fiÚÔÈ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∞Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰È·‰Èηۛ˜ Â͇ÚÂÛ˘ ÚfiÛıÂÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂ-
ÚË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 5: ∫ϛ̷ – Û¯¤ÛÂȘ
¢∂π∫∆∏™ 5.1: ™¯¤ÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ÚÔÛˆÈÎfi
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● À¿Ú¯ÂÈ Îϛ̷ Û˘ÓÂÓÓfiËÛ˘, ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Î·È ·ÏÏËÏÔÛ‚·ÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È·ÂÚÓ¿ ÙfiÛÔ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ·ÏÏËÏÔ¸ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·.
● ∏ Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙËÚ›˙Â-
144
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
Ù·È ÛÙȘ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Á›ÓÂÙ·È Û Îϛ̷ ‰ËÌÔ-
ÎÚ·ÙÈÎfi. √È ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡.
¢∂π∫∆∏™ 5.2: ™¯¤ÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ – Ì·ıËÙÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì Ó‡̷ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘, ·ÍÈÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Î·Ù·ÓfiËÛ˘, Û˘ÌÂÚÈʤ-
ÚÔÓÙ·È Ì ¢Á¤ÓÂÈ· Î·È ÂÎÙ›ÌËÛË –ÛÙÔȯ›· Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·¤-
Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜– Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ıÂÙÈÎÔ‡ ‰È·ÏfiÁÔ˘.
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÈı·Ú¯›·˜ Ì ¢·ÈÛıËÛ›· Î·È ‰È·ÎÚÈÙÈÎfiÙËÙ·,
·ÏÏ¿ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ì ÙË ‰¤Ô˘Û· ·˘ÛÙËÚfiÙËÙ·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌË ‰È·Ù·Ú¿ÛÛÂÙ·È Ë ÔÌ·Ï‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● √È Î·ÓfiÓ˜ Ô˘ Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ó ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ (.¯. ÂÈı·Ú¯›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ) Â›Ó·È ·fiÚÚÔÈ· Û˘Ó·›ÓÂ-
Û˘ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο Ì ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÁÈ· fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ Û¯Ô-
ÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚʈı› ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
¢∂π∫∆∏™ 5.3: ™¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ – ÁÔÓ¤ˆÓ/ÎˉÂÌfiÓˆÓ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ı¤ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ/ÎË-
‰ÂÌfiÓˆÓ.
● ¢È·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ù·ÎÙÈ΋ Î·È ·ÌÊ›‰ÚÔÌË ÚÔ‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜/ÎˉÂÌfiÓ˜ ηÈ
ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ªÂ ÙÔÓ ıÂÛÌfi ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Û˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔη-
ÏÔ‡Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÌË Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÈÌÔÈ ÁÔÓ›˜.
● √È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙȘ ¿Ù˘Â˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜
··ÓÙÔ‡Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ.
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· Û·Ê‹ Û¯ÂÙÈο ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì·ıË-
Ù¤˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó.
¢∂π∫∆∏™ 5.4: ™¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÔ‡˜, ÙÔÈ΋ Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓ›·
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì ٷ Û¯ÔÏ›· ÚÔ¤Ï¢Û˘ Î·È ˘Ô‰Ô¯‹˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÌÂ
¿ÏÏÔ˘˜ ·ÚÌfi‰ÈÔ˘˜ ÊÔÚ›˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ
(Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋, ·Î·‰ËÌ·˚΋, ÎÔÈÓˆÓÈ΋) ÛÙÔ Ó¤Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ¿ÏÏ· Û¯ÔÏ›· ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ȉڇ̷ٷ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓÒÓ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (Â˘Úˆ·˚ο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ‹ ¿ÏϘ ÂΉËÏÒÛÂȘ), ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÔ‡Ó
ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ı· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ Ù˘ fiÏ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο Ì ·˘Ù‹
Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Â·Ê¤˜ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, fiˆ˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ ÔÚÁ·-
ÓÒÛÂȘ, ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ ˘Á›·˜, ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ˘ËÚÂۛ˜, ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ ÂÚÁ·ÛÈ·ÎÒÓ ÙÔ̤ˆÓ Î.¿., ÌÂ
ÛÙfi¯Ô Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÊ·ÈÚÈÎfiÙÂÚË ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ.
145
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● √È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ›, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ›, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› Î·È ¿ÏÏÔÈ ÊÔÚ›˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰È-
ηۛ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Î·È ÈηÓÔÔÈËÙÈο Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡-
ÙÂÚË ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¶.™.
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 6: ¢È‰·ÎÙÈ΋ – Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·
¢∂π∫∆∏™ 6.1: ¶ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∂Ê·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÔÈΛϘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ È‰È·›ÙÂÚÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙȘ
ÁÓÒÛÂȘ, ÙÔ Â›Â‰Ô Î·Ù·ÓfiËÛ˘ Î·È ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈΛϷ ÔÚÁ·ÓˆÙÈο Û¯‹Ì·Ù· ÛÙËÓ Ù¿ÍË (.¯. ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓË ‰È‰·Ûηϛ·, ‰È‰·Ûη-
Ï›· Ì ÔÌ¿‰Â˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÎÙÏ.), ·Ó¿ÏÔÁ· Ì Ùo˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ Ù¿Í˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ¢ηÈڛ˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÂÈ-
ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
● °›ÓÂÙ·È Î·Ï‹ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÒÚ·˜. √ Ú˘ıÌfi˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Â͢ËÚÂÙ› ÙÔÓ ‰¿ÛηÏÔ
ÛÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘
¤¯Ô˘Ó ÚÔηıÔÚÈÛÙ›.
● ∏ ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ Î·È Ù¯ÓÔÏÔÁÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ·, ÂÓÒ ÂÌÏÔ˘-
Ù›˙ÂÙ·È Î·È Ì ¿ÏÏ· ˘ÏÈο (ηۤÙ˜, ÛÏ¿ÈÓÙ˜ Î.¿.).
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜, ÂÓÒ Ù· Ï¿ıË ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÎÚÈ-
ÙÈÎfiÙËÙ·.
● √È ·ÙÔÌÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ‹ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (Ì·ıËÛȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜
Î.¿.) ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜.
● ∫·ÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ó‡̷ Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙËÓ ·Ó¿ıÂÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË
ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ.
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÚÔÛ‰Ô˘ ηÈ
‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÎÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ·˘Ù¤˜.
● °›ÓÂÙ·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌÔ˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Â›Ó·È Û‡ÌʈÓÔ˜ Ì ÙÔ ¶.™., ·ÏÏ¿
·Ú¿ÏÏËÏ· ÚԂϤÂÈ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜.
● √È ÛÙfi¯ÔÈ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ηٿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘-
ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ (.¯. ηٷÓfiËÛË ·ÈÙÈ·ÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ, ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿Ï˘Û˘
–Û‡ÓıÂÛ˘ ÎÙÏ.).
● √È ·ÙÔÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ˘ÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi,
Î·È Á›ÓÂÙ·È ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘˜.
● √È ÂÚÁ·Û›Â˜ Â›Ó·È Û‡ÌʈÓ˜ Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ, Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ,
ÂÓÒ ˘¿Ú¯ÂÈ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜, ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÂ-
Ù·È Ë ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÛÙÔ Û›ÙÈ.
¢∂π∫∆∏™ 6.2: ¶ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÓÈÒıÔ˘Ó Â˘¯¿ÚÈÛÙ· Î·È ¿ÓÂÙ· ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
● ™˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Ì¿ıËÌ·, ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜, ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÚÔ-
ÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·fi„ÂȘ.
146
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● ∞ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ì ÚÔı˘Ì›· ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ù›ıÂÓÙ·È Î·È ÙȘ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔ˘Ó Ì ˘Â˘-
ı˘ÓfiÙËÙ·.
● ™˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ ̤۷ Û Îϛ̷ ÊÈÏÈÎfi Î·È Î·Ù·‚¿ÏÏÔ˘Ó ÚÔ-
Û¿ıÂȘ ÁÈ· ·ÏÏËÏÔ¸ÔÛÙ‹ÚÈÍË.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÂ Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο Û ÔÌ¿‰Â˜
‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ Û‡ÓıÂÛ˘ Î·È ÌÂÁ¤ıÔ˘˜.
¢∂π∫∆∏™ 6.3: §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È fiϘ ÔÈ Ì¤ıÔ‰ÔÈ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁÈο Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜.
● ∆ËÚÔ‡ÓÙ·È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ‹ ÁÈ· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙËÓ Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (fi¯È
ÌfiÓÔ ·ÚÈıÌËÙÈο ·ÏÏ¿ Î·È ÂÚÈÁÚ·ÊÈο).
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È Ù·ÎÙÈο ÁÈ· ÙȘ ÂȉfiÛÂȘ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÚfiÔ‰fi ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ Ï·Ì‚¿ÓÔ-
ÓÙ·È ˘fi„Ë.
● ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È Ë ·ÙÔÌÈ΋ ÚfiÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ (‹ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ) Î·È Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô ·˘Ù‹
ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Ù· ÂfiÌÂÓ· ‚‹Ì·Ù· ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘.
● √È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È fiÙ·Ó ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿Ù·È Ë ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘ Î·È Á›ÓÔÓÙ·È ÔÈ ·Ó·Áη›Â˜ ·ÏÏ·Á¤˜.
£∂ª∞∆π∫∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ 7: ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù·
¢∂π∫∆∏™ 7.1: ºÔ›ÙËÛË – ÚÔ‹ – ‰È·ÚÚÔ‹ Ì·ıËÙÒÓ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ™ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ ÊÔ›ÙËÛ˘ ÙˆÓ
Ì·ıËÙÒÓ.
● À¿Ú¯ÂÈ Úfi‚ÏÂ„Ë ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÊÔ›ÙËÛ˘ Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘
·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÈÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· (.¯. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
·fi Ì›· ‚‰ÔÌ¿‰·), ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·Ô˘Û›·˜ ÙÔ˘˜.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÚÔÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È ¤ÁηÈÚ· ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó fiÏ· Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· Ù˘ Ë̤ڷ˜.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ì¤ÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÌÂ-
Á¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·.
¢∂π∫∆∏™ 7.2: ∂›‰ÔÛË – ÚfiÔ‰Ô˜ Ì·ıËÙÒÓ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∏ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Â·ÚÎÒ˜ ÛÙÔ˘˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜.
● √È ·ÓÈÛfiÙËÙ˜ ÛÙȘ ÂȉfiÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Î·È ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈηÓÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂÈÒÓÔ-
ÓÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÊÔ›ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ˘„ËÏ¿ ÔÛÔÛÙ¿ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÛÙȘ ÂÛˆÛ¯ÔÏÈΤ˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Ú˘ıÌfi ·ÙÔÌÈ΋˜ ÚÔfi‰Ô˘ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ›‰fi
ÙÔ˘˜.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ˘„ËÏ¿ ÔÛÔÛÙ¿ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÛÙȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ∆ÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ·
∂η›‰Â˘ÛË.
147
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● √È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ Â›‰ÔÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Î·È ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈηÓÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂÈÒıËηÓ
ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÊÂÙÈÓ‹˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜.
● ∏ ›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ‚ÂÏÙÈÒıËΠ۠ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿.
¢∂π∫∆∏™ 7.3: ∞ÙÔÌÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ì·ıËÙÒÓ
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● ∏ ·ÙÔÌÈ΋, ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·ÔÙÂÏ› ı¤Ì· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È Û˘-
˙‹ÙËÛ˘ ÁÈ· ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ‰›ÓÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ú¤¯ÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ÈηÓÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ‰ÈηÈÒÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜
ηٷÓfiËÛ˘.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ú¤¯ÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÎÙÈÌÔ‡Ó ÙfiÛÔ ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ fiÛÔ
Î·È ÙȘ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ.
¢∂π∫∆∏™ 7.4: ∫·Ù¢ı‡ÓÛÂȘ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜
∫ÚÈÙ‹ÚÈ·
● √È Î·Ù¢ı‡ÓÛÂȘ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÈηÓÔÔ›ËÛË Î·È Ó·
ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙÔ ·›ÛıËÌ· Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜.
● ŒÓ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·ÔÊÔ›ÙˆÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ¤Ù˘¯Â Û ∞ÓÒÙÂÚ· Î·È ∞ÓÒٷٷ ∂Î·È‰Â˘ÙÈο
π‰Ú‡Ì·Ù·.
● √È ·fiÊÔÈÙÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ ¤Ù˘¯·Ó Û ∞ÓÒÙÂÚ· ‹ ∞ÓÒٷٷ ∂Î·È‰Â˘ÙÈο π‰Ú‡Ì·Ù· ‹ ‰ÂÓ Â¤ÏÂÍ·Ó Ù¤-
ÙÔÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘.
● ∏ ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ·ÔÊÔ›ÙˆÓ ·fi Ù· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈο ÛÙÚÒÌ·Ù· ÛÙ· ∞ÓÒÙÂÚ· ‹
∞ÓÒٷٷ ∂Î·È‰Â˘ÙÈο π‰Ú‡Ì·Ù· Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁË Ì ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ·ÔÊÔ›ÙˆÓ ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÌÈ· ÔÈÎÈÏ›· ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÔÈ Ôԛ˜ Â›Ó·È ·Ó·-
Áη›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ ‹ ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (.¯. ·Ó¿Ï˘ÛË Î·È ÎÚÈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜, ·Ó¿Ù˘ÍË ÂȯÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔÓ ÁÚ·Ùfi Î·È ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi
ÏfiÁÔ, ÂÚÌËÓ›· ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÎÙÏ.).
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·Ú΋ ÏËÚÔÊfiÚËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È
·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·. √È ÂÈÛΤ„ÂȘ Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Û ·Ó¿ÏÔÁÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÌÈ· ÏÔ‡ÛÈ·
ÂÌÂÈÚ›· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Î·È Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·˘ÙÒÓ.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ú¤¯ÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÔÈ
Ôԛ˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙË ÛˆÛÙ‹ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfi-
ÓÙˆÓ ÙÔ˘˜.
∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Û‡ÛÙËÌ· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘
·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘ÌÂ Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ Â˘Úˆ·˚Îfi ÈÏÔÙÈÎfi Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· Ì ٛÙÏÔ «∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË», Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ
Û 18 ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. (MacBeath Î.¿., 2005). ∂‰Ò ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁ› ‰Ò‰Âη ÙÔÌ›˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó
ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ. √È ÙÔÌ›˜ ·˘ÙÔ› ÔÚÁ·ÓÒıËÎ·Ó Û ٤Û-
ÛÂÚ· ‰›·, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Û ¤Ó· «ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÔÏÏ·ÏÒÓ ÂȤ‰ˆÓ» Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ‰È·‰Èηۛ˜
ÛÂ Â›Â‰Ô ·ÙfiÌÔ˘, Ù¿Í˘, Û¯ÔÏ›Ԣ Î·È ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜:
148
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
∞ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
● 1. ∞η‰ËÌ·˚Τ˜ ÂȉfiÛÂȘ
● 2. ∞ÙÔÌÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË
● 3. ¶ÚÔÔÚÈÛÌÔ› ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ
¢È·‰Èηۛ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Ù¿Í˘
● 4. √ ¯ÚfiÓÔ˜ ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ì¿ıËÛ˘
● 5. ¶ÔÈfiÙËÙ· Ì¿ıËÛ˘ Î·È ‰È‰·Ûηϛ·˜
● 6. ™Ù‹ÚÈÍË ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜
¢È·‰Èηۛ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏ›Ԣ
● 7. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ¯ÒÚÔ˜ Ì¿ıËÛ˘
● 8. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜
● 9. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜
¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
● 10. ™¯ÔÏÂ›Ô Î·È Û›ÙÈ
● 11. ™¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·
● 12. ™¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÂÚÁ·Û›·
°È· Ó· Á›ÓÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·ıÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ·˘ÙÔ‡˜, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÙÂıÔ‡Ó Ù· Û¯Â-
ÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ٷ ·ÎfiÏÔ˘ı· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜, Ì ÙË ÌÔÚ-
Ê‹ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ (MacBeath Î.¿., 2005: 176 –184):
∞ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
1. ∞η‰ËÌ·˚Τ˜ ÂȉfiÛÂȘ – ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ŸÙ·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÂÏÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ¤¯Ô˘Ó ÊÙ¿ÛÂÈ Û ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi Â›Â‰Ô Û fiÏ· Ù· Ì·-
ı‹Ì·Ù·;
● ™Â Û‡ÁÎÚÈÛË Ì ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂȉfiÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Ë ÚfiÔ‰fi˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡-
ÙÂÚË, ÌÈÎÚfiÙÂÚË ‹ ÂÚ›Ô˘ ›ÛË Ì ÙËÓ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓË;
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÂÈÒÓÂÈ ‹ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ÙÔ ¯¿ÛÌ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ˘„ËÏÒÓ Î·È ¯·ÌËÏÒÓ ÂÈ-
‰fiÛÂˆÓ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·ÁfiÚÈ· Î·È Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ·Î·‰ËÌ·˚Τ˜ ÂȉfiÛÂȘ;
2. ∞ÙÔÌÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ™Â ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÚÂÙ¤˜ fiˆ˜ Ë ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-
ÙËÙ·, ÙÔ Ó‡̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, Ë ˘Â˘ı˘ÓfiÙËÙ· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘, Ô Û‚·ÛÌfi˜
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÙÔ ·›ÛıËÌ· Ù˘ ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜;
● ™Â ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi ηÏÏÈÂÚÁ› ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙȘ Â͈ –·Î·‰ËÌ·˚Τ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë Èη-
ÓfiÙËÙ· ÁÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·, ÁÈ· Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ÁÈ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÔχÏÔÎˆÓ Î·-
Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ÁÈ· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÁÈ· Ï‹„Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ, ÁÈ· ˘ÏÔÔ›ËÛË Î·È-
ÓÔÙfiÌˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ;
● ™Â ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ fiÏÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÍ›ÛÔ˘;
3. ¶ÚÔÔÚÈÛÌÔ› ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ¶ÂÙ˘¯·›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÈηÓÔÔÈËÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›·, Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Î·Ù¿ÚÙÈÛË ‹ Â-
149
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
Ú·ÈÙ¤Úˆ Âη›‰Â˘ÛË, fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô;
● ™Â ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi Â›Ó·È ·˘ÙÔ› ÔÈ ÚÔÔÚÈÛÌÔ› ÔÈ ÈÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔÈ ÁÈ· ÙÔ Â›Â‰Ô ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ
‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ·ÙÔÌÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ;
● ª·ıËÙ¤˜ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ Â›Â‰Ô ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÚÔÔÚÈÛÌÔ‡˜
·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ Ê‡ÏÔ, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‹ ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ηٷÁˆÁ‹;
¢È·‰Èηۛ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Ù¿Í˘
4. √ ¯ÚfiÓÔ˜ ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ì¿ıËÛ˘– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ™ÙËÓ Ù¿ÍË ·ÊÈÂÚÒÓÂÙ·È ·ÚÎÂÙfi˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÛÙË Ì¿ıËÛË Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ٷ ı¤Ì·Ù· ‰È·¯Â›ÚÈ-
Û˘, ÙËÓ ÂÈı·Ú¯›·, ÙËÓ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ;
● ¶fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙȘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ; ∂›Ó·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ·˘-
Ùfi˜ ·Ú·ÁˆÁÈÎfi˜;
5. ¶ÔÈfiÙËÙ· Ì¿ıËÛ˘ Î·È ‰È‰·Ûηϛ·˜– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ∂›Ó·È Ù· ÂÈı˘ÌËÙ¿ ›‰· Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ›‰ÔÛ˘ Û·Ê‹ Î·È Î·Ù·ÓÔËÙ¿ ÛÂ
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ˜;
● ¶·Ú¤¯ÂÙ·È Ì¿ıËÛË Ù˘ ›‰È·˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜;
6. ™Ù‹ÚÈÍË ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ∂ÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÂÁη›Úˆ˜ Î·È Ì ·ÍÈfiÈÛÙÔ ÙÚfiÔ ÔÈ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜;
● ¶fiÛÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÛÙ‹ÚÈÍË Ô˘ ·Ú¤¯ÂÙ·È Û ̷ıËÙ¤˜ Ì ̷ıËÛȷΤ˜ ‰˘ÛÎÔ-
ϛ˜;
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·Ú¤¯ÂÙ·È ÛÙ‹ÚÈÍË Â›Ó·È ÂΛÓÔÈ Ô˘ ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó¿-
ÁÎË ‹ ÂΛÓÔÈ Ô˘ ÂÎÌÂÙ·ÏχÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙȘ ÚÔÛÊÂÚfiÌÂÓ˜ ·ÚÔ¯¤˜;
¢È·‰Èηۛ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏ›Ԣ
7. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ¯ÒÚÔ˜ Ì¿ıËÛ˘– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ∂›Ó·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ Î·È ¯ˆÚÈṲ̂ÓÔÈ Û ÔÌ¿‰Â˜ Ì ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ÌÂÁÈÛÙÔÔÈÔ‡Ó
ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË;
● Œ¯ÂÈ ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙ› ÙÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ;
● £ÂˆÚÔ‡Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È Úfiı˘ÌÔÈ Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó;
8. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● À¿Ú¯ÂÈ Îϛ̷ ·ÌÔÈ‚·›Ô˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ‹, ·ÓÙ›ıÂÙ·, ηٷ›ÂÛË ÙˆÓ ÈÔ
·‰‡Ó·ÌˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙfiÙÂÚÔ˘˜ Î·È ¤ÏÏÂÈ„Ë Û‚·ÛÌÔ‡;
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó Â˘ı‡Ó˜ Î·È Ó· ¿ÚÔ˘Ó ·Ô-
Ê¿ÛÂȘ;
● √È ·ÓÙ·ÌÔÈ‚¤˜ Î·È ÔÈ Î˘ÚÒÛÂȘ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Ì Ó‡̷ ÈÛfiÙËÙ·˜ Î·È ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘;
9. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Û˘˙‹ÙËÛ˘ Î·È Ï‹„˘ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Ì¤Û· ÛÙÔ Û¯Ô-
Ï›Ô; ™ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Ô ··Ú·›ÙËÙÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓˆÓ ÌÂÚÒÓ;
150
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● ∏ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË Ô˘ ·Ú¤¯ÂÙ·È Î·Ï‡ÙÂÈ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘
Û¯ÔÏ›Ԣ;
● ¶·Ú¤¯ÂÙ·È Â·Ú΋˜ Î·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘-
ÛÎÔϛ˜;
¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
10. ™¯ÔÏÂ›Ô Î·È Û›ÙÈ– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ∏ ·Ú¯fiÌÂÓË ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÂÓË̤ڈÛË Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Î·È Ô˘ ηχÙÂÈ ÙȘ ·Ó¿-
ÁΘ ÙÔ˘˜;
● ∞ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÁÔÓ›˜ ¢ÚfiÛ‰ÂÎÙÔÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô;
● Œ¯Ô˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ ηÈ
ÔÈ· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜;
11. ™¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● ¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô; ™Â ÙÈ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ ÚÔÛ-
‰Ô˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ;
● ∆È ÚÔÛʤÚÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·;
● ∆È Î¿ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·;
12. ™¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÂÚÁ·Û›·– ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜:
● µÔËı¿ÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙȘ ηٿÏÏËϘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, ÒÛÙ ӷ ‚ÚÔ˘Ó
ÂÚÁ·Û›· ‹ Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÓÒÙ·ÙË Âη›‰Â˘ÛË;
● ¶·Ú¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÂÚÁÔ‰fiÙ˜ Î·È Ù· ȉڇ̷ٷ ·ÓÒÙÂÚ˘ ‹ ·ÓÒÙ·Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÓË̤ڈÛË
Î·È ÛÙ‹ÚÈÍË ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÒÛÙ ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚÈ-
ıÔ‡Ó ÛÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ Î·È ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜;
4.2.4. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
∫¿ı Ϸ›ÛÈÔ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÌÈ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹
ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹ Ù˘. ™ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Û˘Ó·ÓÙ¿ ηÓ›˜
ÔÏϤ˜ Ù¤ÙÔȘ ÌÔÚʤ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο: Alvik, 1996,
Schratz, 1997, MacBeath, 2001, MacBeath Î.¿., 2005, ™ÔÏÔÌÒÓ, 1999). µ¤‚·È·, οı ۯÔÏÈ-
΋ ÌÔÓ¿‰·, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó Û’ ·˘Ù‹Ó, ÙÔÓ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÚfiÓÔ, ÙȘ Û¯¤-
ÛÂȘ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜, ı· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ‚ÚÂÈ ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Î¿-
ı ÊÔÚ¿ ÙÚfiÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜.
ªÂÙ¿ ÙË Û˘Ìʈӛ· ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó, ‰‡Ô Â›Ó·È ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ-
ÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: ›Ù ·˘Ù‹ Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ ›Ù ·˘Ù‹ Ù˘ ÂȉÈ΋˜ ıÂÒÚËÛ˘, ›Ù ‰ËÏ·‰‹ ı·
ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ›Ù ı· ÂÛÙÈ¿ÛÂÈ Û ¤Ó·Ó ‹ ‰‡Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ÓÔ˘˜ ÙÔÌ›˜. µÂ‚·›ˆ˜, ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ‰ÂÓ ·ÏÏËÏÔ·ÔÎÏ›ÔÓÙ·È. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ-
΋ ıÂÒÚËÛË Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· Ê·Ó› Ôχ ¯Ú‹ÛÈÌË ÁÈ· ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÙÔ̤ˆÓ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿-
˙ÔÓÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹. ™ÙË ÏÔÁÈ΋ ·˘Ù‹ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÌÈ· ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË ÌÔÚÊ‹ ‰È·‰Èη-
151
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
ÛÈÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÚԂϤÂÈ ÙËÓ ‡·ÚÍË ‰‡Ô Ê¿ÛÂˆÓ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999: 131
–148): ÛÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË, ÙË ‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋, Á›ÓÂÙ·È Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ ıÂÒÚËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜,
ÂÓÒ ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË, ÙË ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋, ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓË ıÂÒÚËÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ-
̤ˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
4.2.4.1. ¢È·ÁÓˆÛÙÈ΋ Ê¿ÛË Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
™’ ·˘Ù‹ ÙË Ê¿ÛË Ô Î‡ÚÈÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ë Û˘ÓÔÙÈ΋ ÌÂϤÙË Î·ıÂÌ›·˜ ·fi ÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
Î·È Î·ıÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ηıÒ˜ Î·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹
ÌÈ·˜ ÎÔÈÓ‹˜ ı¤Û˘ ‹ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ı¤ÛÂˆÓ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‹ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔ-
Ó¿‰· Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜. √È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË ‰È·ÁÓˆ-
ÛÙÈ΋ Ê¿ÛË Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ı· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÎÙ›ÌËÛË Ù˘ ηٿÛÙ·-
Û˘ Ô˘ ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜ Î·È ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÙÚfi-
Ô˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷-
ÙÔ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ·˘ÙÔ‡ Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÚÔÛ‰ÔÎÔ‡Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ.
¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Û ¤Ó· ÚÒÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ (‰ËÏ·‰‹ fiÛÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÈı˘-
ÌÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ë ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÂÎÚfiÛˆÔÈ
Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÁÔÓ¤ˆÓ) ı· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÛÎÔfi Î·È ÙȘ ‰ÂÛ̇ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ·Ó·-
Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó, ÙȘ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È ÙȘ ·ÓÙ·ÌÔÈ‚¤˜ Ô˘ ÌÔÚ›
Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó. ∂›Û˘, ı· ÔÚ›ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ë ÔÔ›· ı· Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ı·
Û˘ÓÙÔÓ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi Ê›ÏÔ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ı· ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Û ÔÌ¿‰Â˜
ÙˆÓ 5 –10 ÌÂÏÒÓ. √È ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Â›Ù ÔÌÔÈÔÁÂÓ›˜, ·ÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓ˜ ÌfiÓÔ ·fi
Ì·ıËÙ¤˜ ‹ ÌfiÓÔ ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ‹ ÌfiÓÔ ·fi ÁÔÓ›˜, ›Ù ÂÙÂÚÔÁÂÓ›˜, ÌÂÈÎÙ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÛÙȘ
Ôԛ˜ ı· ÂÎÚÔÛˆÔ‡ÓÙ·È ‰È¿ÊÔÚÔÈ ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓÔÈ. £· ‚ÔËıÔ‡Û ·Ó οı ÔÌ¿‰· ›¯Â ¤Ó·Ó
Ú·ÎÙÈÎÔÁÚ¿ÊÔ, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ¤Ó·Ó Û˘ÓÙÔÓÈÛÙ‹ Ô˘ ı· ‰È¢ÎfiÏ˘Ó ÙË ÚÔ‹ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, ı·
ÂÌfi‰È˙ ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ı· ‰È·ÛÊ¿ÏÈ˙ fiÙÈ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ë ÊˆÓ‹ fiψÓ.
™Â ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Î¿ı ÔÌ¿‰· ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ Û˘ÓÔÏÈο ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË
ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· «‰Â‰Ô̤ӷ», ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·-
Ù· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ™’ ·˘Ù‹ ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ‰Â
ıˆÚÂ›Ù·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ÔÌÔʈӛ·, ηıÒ˜ ‚·ÛÈ΋ ·Ú¯‹ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ô Û‚·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ·fi„ˆÓ. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Ú¤ÂÈ Ó· ηٷÁÚ¿-
ÊÔÓÙ·È fiϘ ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ı· ηٷÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÁÈ· ÙÔ
Û¯ÔÏ›Ô, ı· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙȘ ı¤ÛÂȘ Ù˘ Ì ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·, ı· ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ‰È·ÊˆÓ›Â˜ Î·È ·ÔÎÏ›-
ÛÂȘ ηÈ, Ù¤ÏÔ˜, ı· ηٷı¤ÛÂÈ ÌÈ· ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÙÔÌ›˜/‰Â›ÎÙ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜
ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÎÂÓÙÚˆı› Ë ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
™ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, Î·È Ì ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ ·˘ÙÒÓ ·fi ÙËÓ Î¿ı ÔÌ¿‰·, ı· Û˘-
ÁÎÏËı› Î·È ¿ÏÈ Ë ÔÏÔ̤ÏÂÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ‹ –·Ó ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ– ı· Ú·ÁÌ·-
ÙÔÔÈËı› Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙˆÓ Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÒÓ Î·È ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÔÁÚ¿ÊˆÓ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ. ™ÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ·
ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, ı· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó Î·È ı· Û˘ÓÙÂıÔ‡Ó.
ŒÙÛÈ, Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ı· ηٷϋÍÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÌÈ·˜ ÂÓÈ·›·˜ ı¤Û˘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË,
ÁÈ· ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ Î·È Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ‹, Î·È Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Â›Â‰Ô, ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹
ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ı¤ÛˆÓ. ∂›Û˘, Ë ÔÏÔ̤ÏÂÈ· –̤۷ ·fi ÙË Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÚÔ-
152
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
Ù¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ– ı· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó· ÂÓÈ·›Ô Û¯¤‰ÈÔ Ô˘ ı· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹
ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ı· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ¯ÚÔÓÈ¿ ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, η-
ıÒ˜ Î·È ¤Ó· ¯ÚÔÓԉȿÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ Ì ‚¿ÛË ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È. ∏
‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋ Ê¿ÛË ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙË Û‡ÓÙ·ÍË ¤ÎıÂÛ˘ ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È:
● fiϘ ÔÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË,
● Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ ÔÈfiÙËÙ·˜,
● Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ Ô˘ ı· ÂÍÂÙ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂfiÌÂÓË Ê¿ÛË Î·È Ë ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÈÏÔ-
Á‹˜ ·˘Ù‹˜,
● ÙÔ ¯ÚÔÓԉȿÁÚ·ÌÌ· ‰Ú¿Û˘ Ù˘ ÂfiÌÂÓ˘ Ê¿Û˘.
°È· Ó· ÔÏÔÎÏËÚˆı› Ì ÂÈÙ˘¯›· Ë ‰È·ÁÓˆÛÙÈ΋ Ê¿ÛË, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÚÔÛ¯ÙÔ‡Ó ÔÚÈṲ̂-
Ó· ÛËÌ›· Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜. ∏ Û˘ÓÔÏÈ΋ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ
ÔÈfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È ·ÍÈfiÈÛÙË, ÌfiÓÔ ·Ó ÛÙËÓ ÚÒÙË ·˘Ù‹ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó fiÏ·
Ù· ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓ· ̤ÚË. ∏ ÁÓÒÌË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û˘¯Ó¿ ·ÁÓÔÂ›Ù·È Î·È ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜
‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿Ô„Ë ÁÈ· οÔÈÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜. ∆Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· fï˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂ-
ÙˆÈÛÙ› ˆ˜ ÌÈ· ÚfiÎÏËÛË ÁÈ· fiÏÔ˘˜, Ô˘ ı· ·ÔʤÚÂÈ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ÁÓÒÛË. ∂›Û˘, Â›Ó·È ÛË-
Ì·ÓÙÈÎfi ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ù˘ ÔÏÔ̤ÏÂÈ·˜ Ó· ·ÎÔ˘ÛÙÔ‡Ó
fiϘ ÔÈ ÊˆÓ¤˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ¯ˆÚ›˜ ·˘Ù¤˜ Ó· Ȥ˙ÔÓÙ·È ·fi ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó
ÛÙËÓ Â›Ù¢ÍË Û˘Ó·›ÓÂÛ˘ ‹ ‰È·Ù‡ˆÛ˘ ÌÈ·˜ ÂÓÈ·›·˜ ı¤Û˘. ŸÏÔÈ ·ÓÂÍ·ÈÚ¤Ùˆ˜ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô-
ÓÙ˜ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ·fi„ÂˆÓ Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È
·fi ¿ÙÔÌ· ‹ ÔÌ¿‰Â˜. ∆Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ó·È fi¯È Ë ÂÈÎÚ¿ÙËÛË Ù˘ Ì›·˜ ¿Ô„˘, ·ÏÏ¿ Ë Û‡ÓıÂÛË
ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË ı¤ÛË Ô˘ η٤¯ÂÈ Î¿ı ̤ÏÔ˜
Û’ ·˘Ù‹Ó, ·Ó ›ӷÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ‹ Ì·ı‹ÙÚÈ·.
4.2.4.2. ¢ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Ê¿ÛË
∫·Ù¿ ÙË ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Ê¿ÛË, Ë ÔÔ›· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ÔÈ
Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó ÌÈ· ÈÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È ·ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ ÔÈfi-
ÙËÙ·˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈϤÍÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË Ê¿ÛË. ∏ Ê¿ÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÂÈ ‰‡Ô ‹ ÙÚÂȘ ·ÎÏÔ˘˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Ì ÙËÓ Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÂÓfi˜ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ Û οıÂ
·ÎÏÔ. ŒÓ· ÔÏ˘ÏËı¤˜ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔÚ› Ó· ÌÂÏÂÙ¿ Û οı ·ÎÏÔ ‰‡Ô ‰Â›ÎÙ˜ ¯¿ÚË ÛÙËÓ ·-
Ú¿ÏÏËÏË ÂÚÁ·Û›· ÔÌ¿‰ˆÓ, ÂÓÒ ¤Ó· ÌÈÎÚfi Û¯ÔÏÂ›Ô ı· ÂÚÈÔÚÈÛÙ› ÛÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÂÓfi˜ ‰Â›ÎÙË
Û οı ·ÎÏÔ. °È· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î¿ı ‰Â›ÎÙË Î·Ïfi Â›Ó·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó 2 –3 ÔÌ¿‰Â˜ ÂÚ-
Á·Û›·˜, Ë ‰ÔÌ‹ Î·È Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó fiÛ· ÚԷӷʤÚıËÎ·Ó ÛÙË ‰È·ÁÓˆ-
ÛÙÈ΋ Ê¿ÛË. °È· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ οı ÔÌ¿‰·:
● ¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË (Ù· ÛÙÔȯ›· ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ıˆÚ› fiÙÈ Ú¤ÂÈ
Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÌÈ· Û ‚¿ıÔ˜ Î·È fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÏËÚ¤ÛÙÂÚË ·ÂÈ-
ÎfiÓÈÛË ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË).
● £¤ÙÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· (ÙÈ ·ÎÚÈ-
‚Ò˜ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· «Ì¿ıÂÈ» Î·È ÔȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Û˘ÏϤÍÂÈ).
● ∂ÈϤÁÂÈ Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ÂÚÁ·Ï›· (ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ, ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË, ·Ó¿Ï˘ÛË Â-
ÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÎÙÏ.) Ù· ÔÔ›· ıˆÚ› ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË.
153
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● ∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ Ù· ̤ÏË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÛÂ Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÔÏÔ̤ÏÂÈ·˜, ηٷϋÁÔ˘Ó Û ÎÔÈÓ¤˜ ·ÔÊ¿-
ÛÂȘ ÁÈ· Ù· ·Ú·¿Óˆ, ÙȘ Ôԛ˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì·˙› Ì ÔÔÈÂÛ‰‹ÔÙ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ
ÙÔ˘˜. ∞fi ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÍÂÎÈÓ¿ Ë ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË, Ë ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ:
ÂÎfiÓËÛË/ηٷÛ΢‹ ÙˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ (.¯. ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›ˆÓ, ÙˆÓ Ô‰ËÁÒÓ
Û˘ÓÂÓه͈Ó, ÙˆÓ ÎÏÂȉÒÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ ÎÙÏ.), Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ
ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ (.¯. ·ÔÌ·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË, Έ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ··ÓÙ‹ÛÂ-
ˆÓ Û ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ), ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘˜ (ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÔÈ Èı·-
Ó¤˜ ·Èٛ˜, Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜).
● ∆¤ÏÔ˜, ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ: ·Ó·ÛÙÔ¯¿˙ÔÓÙ·È ¿Óˆ
ÛÙȘ Èı·Ó¤˜ ·Èٛ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıË-
Û·Ó (.¯. ·Ó Ù· ÂÚÁ·Ï›· ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο) ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ÛÙ¿ÛË ‹ ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙÔ˘˜,
ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ÎÔÈÓÒ˜ ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ ·fi„ÂȘ, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û¤‚ÔÓÙ·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚ-
ÌËÓ›˜ Î·È ¿ÏϘ ıˆڋÛÂȘ ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Í›Â˜.
∏ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ‚¤‚·È· ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ·˘ÙÔÛÎÔfi, ·ÏÏ¿ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË
ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·Ú¯fiÌÂÓÔ˘ ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ¶ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ·Ô‰¤ÎÙ˘ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ›ӷÈ
ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ ÙË ‰ÈÂÓ‹ÚÁËÛÂ Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô, Ì ‚¿ÛË Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ·˘Ù¿, ı· ÚÔÁÚ·Ì-
Ì·Ù›ÛÂÈ Î·È ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË. √È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ÚԤ΢„·Ó, ı· ηٷÚÙ›ÛÔ˘Ó ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰Ú¿-
Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿. √ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÂÂÎÙ›ÓÂÈ ÙȘ ·ÍÈÔ-
ÏÔÁÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ, ηıÒ˜ Ë ›‰È· Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ÂÈϤÁÂÈ ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›-
Ô˘˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú¤Ì‚ÂÈ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·Ú¯fiÌÂÓÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ∆Ô Û¯¤‰ÈÔ ‰Ú¿-
Û˘ Î·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ·fi ¢ÂÏÈÍ›· Î·È Ó· ·Ó·-
ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ‰È·ÚÎÒ˜ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂοÛÙÔÙÂ Û˘Óı‹Î˜.
∏ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Ê¿ÛË, fiˆ˜ ›Ûˆ˜ Ê¿ÓËΠ·fi fiÛ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ, Â›Ó·È Ôχ ··È-
ÙËÙÈ΋ Î·È Èı·ÓfiÓ Ó· ‰˘ÛÎÔϤ„ÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ
¤¯Ô˘Ó ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›·. √˘ÛÈ·ÛÙÈο ··ÈÙ› ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ –̤۷ Û ¤Ó· Ï·›-
ÛÈÔ ¤Ú¢ӷ˜ –‰Ú¿Û˘ (‚Ï. ÎÂÊ.)– Ó· ·Ó·‚·ıÌ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜, Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó, Ì·˙› ÌÂ
ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ÌÈ· ‰ÈÂÈÛ‰˘ÙÈ΋ Î·È ÎÚÈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜
Î·È ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ Î·È ÂÈϤÔÓ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ‰Ú¿ÛË, ÁÈ· Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó fi,ÙÈ ·Ô‰Âȯı› fiÙÈ ‰ÂÓ
·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛÂÈ ÔÈ ›‰ÈÔÈ. ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈ-
ÍË ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ÊÔÚ¤· ‹ ÙÔ˘ ÎÚÈÙÈÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋. ∞˘Ùfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı‹-
ÛÂÈ Ì ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘, ·ÚΛ Ó· ÌËÓ ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ÂϤÁÍÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ‹ Ó·
ÂÈ‚¿ÏÂÈ ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘. ∂‰Ò Â›Ó·È ÏÂÙ‹ Ë ÈÛÔÚÚÔ›· ÌÂٷ͇ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Î·È ›ÂÛ˘.
4.2.5. ª¤ıÔ‰ÔÈ Î·È ÂÚÁ·Ï›· ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜
ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ ·˘ÙfiÓ ÂÓÓÔԇ̠ÙȘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢-
Ó· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÏÏÂÁÔ‡Ó ‰Â‰Ô̤ӷ Ù· ÔÔ›· ı· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ˆ˜ ‚¿ÛË Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ
Î·È ÂÚÌËÓ›·˜, ÂÍ‹ÁËÛ˘ Î·È Úfi‚Ï„˘ (Cohel & Manion, 1994). √È Ì¤ıÔ‰ÔÈ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚ› Ó·
Â›Ó·È Â›Ù ÔÛÔÙÈΤ˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ì¿ÏÏÔÓ Ù˘ ıÂÙÈÎÈÛÙÈ΋˜/ÂÌÂÈÚÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘, ›Ù ÔÈ-
ÔÙÈΤ˜, Û˘Ó‰Â‰Â̤Ó˜ Ì¿ÏÏÔÓ Ì ÙËÓ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË (Carr & Kemmis, 1997: 77 –140).
154
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ÔÚÈṲ̂ӷ ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ Û ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·:
™˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ
√È Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ Ì¿˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ì ÈÔ ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û ÚÔÛˆÈÎfi
Â›Â‰Ô Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ì·˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó. ªÔÚ› Ó· Â›Ó·È Â›Ù ·ÙÔÌÈΤ˜ ›Ù ÔÌ·-
‰ÈΤ˜. √Ì·‰ÈΤ˜ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ ÌÔÚԇ̠ӷ ¿ÚÔ˘Ì ·fi Ì·ıËÙ¤˜. ¢ÂÓ ··ÈÙÂ›Ù·È Ôχ˜ ¯Úfi-
ÓÔ˜, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÁfiÓÈ̘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ηıÒ˜
Ì¿ÏÈÛÙ· Ù· ·È‰È¿ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ∂›-
Û˘, ÔÈ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯ٤˜ ‹ ÎÏÂÈÛÙ¤˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÂÏ¢ıÂÚ›·˜
Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÚˆÙÒÌÂÓÔ. ªÈ· ·ÓÔȯً Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·-
ÎÙ‹Ú·. ∞Ó¿ÏÔÁ· ¿ÏÈ Ì ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ô ÂÚˆÙÒÓ, ¤¯Ô˘Ì ‰ÔÌË̤Ó˜ Û˘ÓÂ-
ÓÙ‡ÍÂȘ Ì Ôχ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‹ ÌË ‰ÔÌË̤Ó˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Ô ÂÚˆÙÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È
˘Ô¯Úˆ̤ÓÔ˜ Ó· ı¤ÛÂÈ ¤Ó· ·˘ÛÙËÚ¿ ÚÔηıÔÚÈṲ̂ÓÔ Û‡ÓÔÏÔ ÂÚˆÙ‹ÛˆÓ. ∂›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ Âχ-
ıÂÚÔ˜ Ó· ı¤ÛÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·ÓÔ›ÍÂÈ ı¤Ì·Ù· ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›-
Ù·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û˘Ó¤ÓÙ¢Í˘. ™Â ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜, fiÙ·Ó ÚÔÂÙÔÈÌ·˙fiÌ·ÛÙ ӷ ¿ÚÔ˘-
Ì ÌÈ· Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË, ηÏfi Â›Ó·È Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ·ÊÂÓfi˜ ı·
Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ·ÓÔȯ٤˜, ÒÛÙ ӷ ·Ê‹ÓÔ˘Ó ÂÚÈıÒÚÈ· Ó· ηٷÁÚ·ÊÔ‡Ó ÔÈ ·fi„ÂȘ οı ÂÚˆÙˆ-
̤ÓÔ˘ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ı· ·Ú¤¯Ô˘Ó ¤Ó·Ó ÎÔÈÓfi ÎÔÚÌfi ıÂÌ¿ÙˆÓ.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÚÈṲ̂ӷ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Â›Ó·È ‰˘Ó·-
ÙfiÓ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
1. ªÔÚ› ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÎÏ‹ÚˆÛË Ó· ÂÈÏÂÁÔ‡Ó Ù˘¯·›· ÂÓ‹ÓÙ· Ì·ıËÙ¤˜, ›ÎÔÛÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È Â›ÎÔÛÈ
ÁÔÓ›˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ ÛÙÔ
Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜. ∏ ÔÌ¿‰· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË Ì ÙË ¯Ú‹ÛË
ÙÔ˘ ÂÚÁ·Ï›Ԣ Ù˘ Û˘Ó¤ÓÙ¢Í˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂÈ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚ›ÛÂÈ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙË-
Ù·˜ Î·È ¿Óˆ Û’ ·˘Ù¿ Ó· ۯ‰ȿÛÂÈ ¤Ó·Ó Ô‰ËÁfi Û˘ÓÂÓه͈Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı· ¿ÚÔ˘Ó Û˘-
ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıË-
Ù¤˜. √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆıÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂÚÁ·Û›·˜, ÁÈ· Ó· ·Ó·Ï˘ıÔ‡Ó.
2. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ‰Â›ÎÙË, Ë Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÈÙfiÈÔ˘ ÚÂ-
ÔÚÙ¿˙, ηٿ ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È Ù¿ÍÂȘ Û fiÏÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ı· ÂÈϤ-
ÁÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù‡¯Ë οÔÈÔÓ Ô˘ Â›Ó·È ··Û¯ÔÏË̤ÓÔ˜ Ì ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, οÓÂÈ ¤Ó·
›ڷ̷) Î·È ı· Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔÓ ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ Î¿ÓÂÈ, ÙÈ
Ì·ı·›ÓÂÈ, ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ·˘Ù‹ Ó· ˘ÏÔÔÈËı› η-
χÙÂÚ· ÎÙÏ.
3. ª·ıËÙ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈϤÍÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ‰Â›ÎÙË «Û¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·»
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ ·fi ̤ÏË Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
¶ËÁ‹: MacBeath Î.¿., 2005: 200
∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ
∆Ô ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Â›Ó·È ·Ï‹ Î·È ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË Ù¯ÓÈ΋ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ-
Â›Ù·È ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ Ï›ÁÔ Ôχ Ù˘ÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ ··ÓÙ‹ÛˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· Û˘ÁÎÚÈ-
ıÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· ·fi fi,ÙÈ ÔÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ. ∆Ô ÌÂÁ¿-
155
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
ÏÔ ÙÔ˘ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· Â›Ó·È Ë ·ÓˆÓ˘Ì›· Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ, οÙÈ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Û fiÏÔ˘˜ Ó· ··ÓÙ‹-
ÛÔ˘Ó ÂχıÂÚ·, ¯ˆÚ›˜ ÙÔÓ Êfi‚Ô fiÙÈ ı· ηÙËÁÔÚËıÔ‡Ó. ™˘ÓÙ›ıÂÙ·È ·fi ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÎÏÂÈÛÙÔ‡ ‹
·ÓÔȯÙÔ‡ Ù‡Ô˘. ŸÛÔ ÈÔ ·ÓÔȯ٤˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÙfiÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÏ¢ıÂÚ›· ·¿ÓÙËÛ˘
‰›ÓÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ ÙfiÛÔ ÈÔ ‰‡ÛÎÔϘ Á›ÓÔÓÙ·È Ë Îˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË Î·È Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ··ÓÙ‹ÛˆÓ.
√È ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂Ó˜ ÔÌ¿‰Â˜ –ÛÙfi¯ÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÔÈ ÁÔÓ›˜ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜. √È ÂÚˆ-
Ù‹ÛÂȘ Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÙÚÂȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Â›Ù ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜, ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÌÂ
ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÔÌ¿‰·˜, ›Ù ۯ‰fiÓ ›‰È˜ (Ì ÌÈÎÚ¤˜ ›Ûˆ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙË ‰È·-
Ù‡ˆÛË), ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·fi„ÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
ÙÚÈÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÁÈ· Ù· ›‰È· ˙ËÙ‹Ì·Ù·.
∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›ˆÓ ÁÈ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜.
1. ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ ÌÂ Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË ÚÔÙ¿ÛˆÓ, Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜:
™À§§√°√™ ∫∞£∏°∏∆ø¡
ÙÔ˘…………………………………………………………………………………………………………………………
£¤Ì·………………………………………………………………………………………………… ∏ÌÂÚÔÌËÓ›·…………………………
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û˘Ó‰ڛ·Û˘ ¤ÓȈı·…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
∫·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘ ÙÔ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ı¤Ì· ‹Ù·Ó…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
µÚ‹Î· ¯Ú‹ÛÈÌË ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο ÌÂ……………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
∂›¯· ÌÂÁ¿ÏÔ Úfi‚ÏËÌ· fiÙ·Ó………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
¶ËÁ‹: MacBeath Î.¿., 2005: 202
2. ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ì ÎÏÂÈÛÙ¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Û ̷ıËÙ¤˜:
ªÔÚÒ Ó· ˙ËÙ‹Ûˆ ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙÔÓ ‰¿ÛηÏfi ÌÔ˘, fiÙ·Ó ‰ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ οÙÈ:
¶¿ÓÙ· ™¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¶ÔÙ¤
∫·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘:
¶¿ÓÙ· ™¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¶ÔÙ¤
√ ‰¿ÛηÏÔ˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È fiÙ ‰ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ ·˘Ùfi Ô˘ οӈ:
¶¿ÓÙ· ™¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¶ÔÙ¤
√ ‰¿ÛηÏÔ˜ Ì ‚ÔËı¿ÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜, fiÙ·Ó ‚ϤÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ:
¶¿ÓÙ· ™¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¶ÔÙ¤
∫·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÁÈ·Ù› Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ÌÔ˘ ·Ó·ı¤ÙÂÈ Ô ‰¿ÛηÏÔ˜:
¶¿ÓÙ· ™¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¶ÔÙ¤
¶ËÁ‹: MacBeath Î.¿., 2005: 205
156
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
3. ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ‰Â›ÎÙË «ÔÈfiÙËÙ·˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘» Î·È ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÂ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜:
¶·Ú·Î·ÏÒ ‚¿ÏÙ à ÛÙË ÛÙ‹ÏË Ô˘ Û·˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ. ¶Ôχ ™˘¯Ó¿ ∫¿ÔȘ ™¿ÓÈ·
Û˘¯Ó¿ ÊÔÚ¤˜ ÔÙ¤
1. ™ÙÔ Ì¿ıËÌ¿ ÌÔ˘ ÚÔÛ·ıÒ:
¡· ÌÂÙ·‰ÒÛˆ Î·È ÁÓÒÛÂȘ ÂÎÙfi˜ Ù˘ ‰È‰·ÎÙ¤·˜ ‡Ï˘,
Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·˜ ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓfi ÌÔ˘ Ì ¿ÏϘ ÂÈÛً̘.
¡· ·Ó·‰Â›Íˆ ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘
ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹.
¡· ηÏÏÈÂÚÁ‹Ûˆ Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ
ÈηÓfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
¡· ‚ÔËı‹Ûˆ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÔ˘.
¡· ηÏÏÈÂÚÁ‹Ûˆ ÙË ÌÂıÔ‰ÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜.
¡· ÂÌÓ‡ۈ ·Í›Â˜ (·ÓÔ¯‹, ·Ô‰Ô¯‹ ÂÙÂÚfiÙËÙ·˜).
2. ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ‰È·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ·ÍÈÔÏÔÁÒ ÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Ì ‚¿ÛË:
∆Ș ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ó·ı¤Ùˆ.
∆Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ·.
∆Ș ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó.
∆Ș ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó.
∆ËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ÛΤ„Ë Ô˘ ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó.
3. ™˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÌ·È Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÌÔ˘ Û ı¤Ì·Ù·
›‰ÔÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ.
4. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÌÔ˘ ÁÈ·
Ó· ›ۈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‚ÂÏÙȈıÔ‡Ó.
5. ™ÙÔ Ì¿ıËÌ¿ ÌÔ˘:
ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒ ÔÈΛϷ ÌÔÓ٤Ϸ ‰È‰·Ûηϛ·˜.
ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒ ÙËÓ ÔÌ·‰Ô –Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·.
¶·ÚÔÙÚ‡Óˆ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ÎÚÈÙÈ΋ ÛΤ„Ë
Î·È ÚÔηÏÒ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ.
ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒ Ê˘ÏÏ¿‰È·, ‚È‚Ï›·, ÂÔÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.
ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒ Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜
¢È‰¿ÛΈ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ
Â›Â‰Ô Ù˘ οı ٿ͢.
∞Û¯ÔÏÔ‡Ì·È Ì fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
∂›Ì·È ÊÈÏÈÎfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ¤¯ˆ ¯ÈÔ‡ÌÔÚ.
¶ËÁ‹: ÷Ù˙fiÔ˘ÏÔ˜, 2006 (‰È·Û΢‹)
157
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
4. EÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ‰Â›ÎÙË ÔÈfiÙËÙ·˜ «‰È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi» Î·È ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È
Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜:
¶·Ú·Î·ÏÒ ‚¿ÏÙ à ÛÙË ÛÙ‹ÏË Ô˘ Û·˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ. ¶¿ÓÙ· ™˘¯Ó¿ ∫¿ÔȘ ™¿ÓÈ·
ÊÔÚ¤˜ ¶ÔÙ¤
1. ™˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÌ·È Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Ù˘ ÂȉÈÎfiÙËÙ¿˜ ÌÔ˘.
2. À¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ó‡̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜.
3. ∂›Ì·È ¢¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔ˜ Ì ÙÔ ˆÚÔÏfiÁÈÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ¿ ÌÔ˘.
4. ∞Ó·Ù‡ÛÛˆ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÌÔ˘ ÙˆÓ ¿ÏψÓ
ÂȉÈÎÔÙ‹ÙˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ Î·È Î·ÈÓÔÙfi̘ ȉ¤Â˜.
5. ™˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÌ·È Ì ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, ÂÓËÌÂÚÒÓÔÌ·È ÁÈ· Ù· Ó¤·
‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ÂȉÈÎfiÙËÙ¿˜ ÌÔ˘.
6. ™˘ÌÌÂÙ¤¯ˆ Û ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜.
7. ™˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÌ·È Ì ÙÔÓ Û¯ÔÏÈÎfi Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ.
¶ËÁ‹: ÷Ù˙fiÔ˘ÏÔ˜, 2006
5. ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ «‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ» Î·È ÌÔÚ› Ó· ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÂ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÛÙÔÓ ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ:
¶·Ú·Î·ÏÒ ‚¿ÏÙ à ÛÙË ÛÙ‹ÏË Ô˘ Û·˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ. πÛ¯‡ÂÈ πÛ¯‡ÂÈ πÛ¯‡ÂÈ ¢ÂÓ
Ï‹Úˆ˜ ·ÚÎÂÙ¿ ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÈÛ¯‡ÂÈ
1. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙȘ ηÈÓÔÙfiÌÔ˘˜
ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
2. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó·
Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜.
3. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÛÙ· ·È‰·ÁˆÁÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·:
Ì ÙÔÓ Û‡ÏÏÔÁÔ.
Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
4. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ÙËÓ
·ÍÈÔÔÈ› ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο.
5. √È Ì·ıËÙ¤˜/ÙÚȘ ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙ· ÂχıÂÚË ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ÁÚ·Ê›Ô
Ù˘ ‰È‡ı˘ÓÛ˘.
6. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ÂÈχÂÈ ·È‰·ÁˆÁÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔÓ
Û‡ÏÏÔÁÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
7. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔÓ Û‡ÏÏÔÁÔ ÁÈ· Ù· ηı‹ÎÔÓÙ· Î·È ÙȘ
˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘.
8. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ fiÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÂÚ¯fiÌÂÓË
·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
9. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛË ÚÔˆı› ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·.
10. ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÁÈ· ÙË Û˘Ó¯‹ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
11. ∂ӉȷʤÚÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ Û˘ÏÏfiÁÔ˘.
12. ™ÙȘ Û˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂȘ Ù· ·È‰·ÁˆÁÈο ı¤Ì·Ù· ›ӷÈ
Û ·fiÏ˘ÙË ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·.
¶ËÁ‹: ÷Ù˙fiÔ˘ÏÔ˜, 2006
158
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
∂ÈÛÎfiËÛË (survey)
∞ÔÙÂÏ› ÌÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏÔÁ›Ô˘. ¢È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ÙÔ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ ÛÙÔ fiÙÈ ·˘-
Ùfi˜ Ô˘ ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÂȂϤÂÈ ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ‹ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ¿ÌÂÛ· Û’ ·˘Ù‹Ó.
ªÔÚ›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÒÓ ‹ ÙÔ˘ ¯Úfi-
ÓÔ˘ Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙË ÌÂٷΛÓËÛË ·fi ÙË ÌÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ·›ıÔ˘Û· ÛÙËÓ ¿ÏÏË, ÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ·
Î·È ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÈÛÙÔÏÒÓ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰›ÓÔÓÙ·È ‰‡Ô ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÈÛÎÔ‹ÛˆÓ.
1. °È· ÙËÓ ÂÈÛÎfiËÛË Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·Ù¿ ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘
‰Â›ÎÙË ÔÈfiÙËÙ·˜ «‰È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi» ÌÔÚԇ̠ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ ʇÏÏÔ
ÂÈÛÎfiËÛ˘:
● ∞ÚÈıÌfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘.
● ÃÚfiÓÔ˜ Ô˘ ÂÚÓÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ˆÚÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜.
● ÃÚfiÓÔ˜ Ô˘ ·ÊÈÂÚÒÓÂÙ·È ÛÙË Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Î·È ÛÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ‰Ú¿Û˘ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔ-
ÚÔ‡Ó fiÏÔ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÁÓÒÛ˘ ·fi ÙËÓ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ ÂÈÌfiÚʈÛË ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹.
2. °È· ÙËÓ ÂÈÛÎfiËÛË ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Û¯ÔÏ›Ԣ – ÁÔÓ¤ˆÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÍÈÔÔÈËı› ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ
ʇÏÏÔ:
● ∞ÚÈıÌfi˜ ÁÔÓ¤ˆÓ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‹ Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·Ó¿ ÙÚ›ÌË-
ÓÔ. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë Ê‡ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛˆÓ;
● ∂ÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● ÃÚfiÓÔ˜ Ô˘ ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‹ Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
● ∂ÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜.
¶ËÁ‹: MacBeath Î.¿., 2005: 212 –213
¶·Ú·Ù‹ÚËÛË
∂›Ó·È ÌÈ· ¯Ú‹ÛÈÌË Ù¯ÓÈ΋ ΢ڛˆ˜ ÁÈ· ‰Â›ÎÙ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿-
ıËÛ˘, fiÔ˘ Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·fi ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ –̤۷ Û Îϛ̷ ÂÌÈÛÙÔ-
Û‡Ó˘ Î·È ·ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ·˜– ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÔχÙÈÌ· ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔÓ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂÓÔ Î·Ù¿
ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ (Hopkins, 1985).
∏ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÌÔÚ› ›Ù ӷ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Úfi‚ÏËÌ·, Ó· Â›Ó·È ‰ËÏ·-
‰‹ ÂÛÙÈ·Ṳ̂ÓË, ›Ù ӷ Â›Ó·È ÂχıÂÚË. ∆Ô ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· Ù˘ ÂχıÂÚ˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ ›ӷÈ
Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Î·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÌÂÈÔÓ¤ÎÙËÌ¿ Ù˘: fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·ÙËÚ‹-
ÛÔ˘ÌÂ, ÙfiÛÔ ÏÈÁfiÙÂÚ· ÙÂÏÈο ‚Ï¤Ô˘ÌÂ, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ì ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛËÌ›·. øÛÙfi-
ÛÔ, fiÛÔ ÈÔ ‰ÔÌË̤ÓË Â›Ó·È Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙfiÛÔ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ fiϘ ÙȘ ·Ô-
¯ÚÒÛÂȘ Î·È ÙȘ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ̤۷ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ›ٷÈ
(MacBeath Î.¿., 2005: 219).
ŸÔÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË (ÂÛÙÈ·Ṳ̂ÓË ‹ ÂχıÂÚË) ÎÈ ·Ó ÂÈϤÍÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜,
ı· ‹Ù·Ó ›Ûˆ˜ ¯Ú‹ÛÈÌÔ, ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÂÈ Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó Û ÔÚÈ-
Ṳ̂Ó˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ÛÎÔfi˜ Ù˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘, ÔÈ· Û˘ÌÂ-
ÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·Í›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËı›, ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÛËÌ›· ÛÙ· ÔÔ›· ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È
Ó· ÂÈÎÂÓÙÚˆı› Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ÛÙÔȯ›· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÏϯıÔ‡Ó Ô˘ Ó· ˘ËÚÂ-
159
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
ÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÛÎÔfi Ù˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘. ªÂÙ¿ ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›-
ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999: 155).
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·Ù›ıÂÙ·È ¤Ó· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Ô˘ ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÁÈ· ÙË
‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË «ÔÈfiÙËÙ· ‰È‰·Ûηϛ·˜»
∞. ¢È‰¿ÛΈÓ:
∞.1. √ÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ – Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜
∞.1.1. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ (ÂÊÈÛÙ¿ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙÔÈ-
¯Â›·, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ Ô‰ËÁ›Â˜ Î·È Î·Ù¢ı‡ÓÛÂȘ, ı¤ÙÂÈ ¤Ó· Úfi‚ÏËÌ· –ÂÚÒÙËÌ·, ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙfi-
¯Ô˘˜, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ οÓÂÈ Û·Ê›˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜).
∞.1.2. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô‰ËÁ› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ (·ÔÙÚ¤ÂÈ
ÙËÓ ÂÎÙÚÔ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ¿ÏÏË Î·Ù‡ı˘ÓÛË, ÙÔ˘˜ ÂÍËÁ› ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ù˘ ÌË ÈηÓÔÔÈËÙÈ΋˜ ÚÔfi-
‰Ô˘, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë Ú·ÁÌ·Ùˆı›).
∞.2. ∂ÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ
∞.2.1. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÏËÚÔÊÔÚ› (·Ú¤¯ÂÈ ÁÓÒÛÂȘ).
∞.2.2. ¶·Ú·ÎÈÓ› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ Î·È Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· χÛÔ˘Ó ¤Ó·
Úfi‚ÏËÌ·.
∞.2.3. ¢›ÓÂÈ ·Ó·‰ÚÔÌÈο οÔÈ· ÏËÚÔÊÔÚ›·, ·ӷ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, Û˘Û¯Â-
Ù›˙ÂÈ ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›, ‰ÔÌ› Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ).
∞.2.4. ¶·Ú·ÎÈÓ› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·ÓÙȉڿÛÔ˘Ó: Ó· ·ӷ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·¿ÓÙËÛ‹ ÙÔ˘˜, Ó· ÙË
Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó (·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ Ï¿ıÔ˘˜).
∞.3. ∞ÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ – ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
∞.3.1. £ÂÙÈ΋: ·fiÚÈÛÙË ‹ Û·Ê‹˜ – ¤·ÈÓÔ˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
∞.3.2. ∞ÚÓËÙÈ΋: ·Ï‹ ÂÈʇϷÍË ‹ Û·Ê‹˜ ·fiÚÚÈ„Ë.
∞.3.3. √˘‰¤ÙÂÚË: ·. ıÂÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·¿ÓÙËÛ˘ Î·È ·ÚÓËÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ ¿ÏÏÔ Î·È ‚. ‰ÈÊÔ-
ÚÔ‡ÌÂÓË ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ì ·ӿÏË„Ë Ù˘ ·¿ÓÙËÛ˘ ¯ˆÚ›˜ Û·Ê‹ ÙÔÔı¤ÙËÛË ·¤Ó·ÓÙ› Ù˘.
∞.4. °ÂÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË
∞.4.1. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Û ΢ڛ·Ú¯Ë Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·: ¯Ú‹ÛË ÌÔÓÔÏfiÁÔ˘ ‹ ηÙ¢ı˘Ófi-
ÌÂÓÔ˘ ‰È·ÏfiÁÔ˘, ÏËıÒÚ· ÂÓÙÔÏÒÓ, Û˘¯Ó¤˜ ÂÈÎÚ›ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÁÈ· Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ› ÙËÓ
ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘.
∞.4.2. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÌÈ· ‰È·ÎÚÈÙÈ΋, Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·: ‰›ÓÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÂχıÂÚ˘ ¤Î-
ÊÚ·Û˘ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Î·È ·Ó¿Ï˄˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
µ. ª·ıËÙ¤˜:
µ.1. ™˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·
µ.2. ™˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ˆ˜ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
µ.2.1. ™˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË.
µ.2.2. ∞ÓÙ›‰Ú·ÛË ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ.
µ.3. §fiÁÔ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ˆ˜ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
µ.3.1. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔηÏ› ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ Î·È Ô Ì·ıËÙ‹˜ ¤¯ÂÈ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ÂÏ¢ıÂÚ›· ¤ÎÊÚ·-
Û˘ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙÔ˘.
µ.3.2. √È Ì·ıËÙ¤˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ȉ¤Â˜ Î·È ı¤ÙÔ˘Ó Ó¤· ı¤Ì·Ù·.
µ.4. ™¯¤ÛÂȘ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜: Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ·‰È·ÊÔÚ›·, ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÎÙÏ.
160
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
∞Ó¿Ï˘ÛË ÎÂÈ̤ӈÓ/ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ
À¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·ÚÎÂÙ¿ ÙÂÎÌ‹ÚÈ· Ì ÌÔÚÊ‹ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ¯Ú‹-
ÛÈÌ· ÛÙÔȯ›· ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ∂‰Ò ‰›ÓÔ˘Ì ÔÚÈṲ̂ӷ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÎÂÈ̤ӈÓ
Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û οı ۯÔÏÂ›Ô Î·È ·Í›˙ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó:
● ÙÔ ·Ú¯ÂÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ: ¤ÏÂÁ¯ÔÈ Ì·ıËÙÒÓ, ·Ô˘ÛÈÔÏfiÁÈ·, Ì·ıËÙÔÏfiÁÈ·, Ú·ÎÙÈο
ÙÔ˘ Û˘ÏÏfiÁÔ˘ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ, ÔÈÓÔÏfiÁÈ·, ÛÙ·ÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ʈÙÔÁڷʛ˜,
● ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ,
● ÁÚ·Ù¤˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È ¿ÏϘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ: ÂÎı¤ÛÂȘ, ‰È·Áˆ-
Ó›ÛÌ·Ù·, ·ÙÔÌÈΤ˜ ‹ ÔÌ·‰ÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, Ì·ıËÙÈ΋ ÂÊËÌÂÚ›‰·.
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ̤۷ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂÚÁ·Û›·˜ Ù· Û¯ÂÙÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ù· ÔÔ›·
·ÊÔÚÔ‡Ó ı¤Ì·Ù· Ô˘ Ì·˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó, ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÔ˘Ì ӷ ÌÂÏÂÙ¿Ì ٷ ΛÌÂÓ·. ∆¤ÙÔÈ· ÂÚˆ-
Ù‹Ì·Ù· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ›ӷÈ:
● ¶Ò˜ ʈٛ˙Ô˘Ó Ù· ΛÌÂÓ· ÙËÓ ÙÚ¤¯Ô˘Û· ηٿÛÙ·ÛË;
● ∆È Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ÍÂÈ Ì¤Û· ·fi Ù· ΛÌÂÓ·;
● ∆È ‰Â Ì·˜ ϤÓ ٷ ΛÌÂÓ·;
ŸÙ·Ó ·Ó·Ï‡Ô˘Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÌÔÚ› Ó· ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ÛÎÂÊÙԇ̠ÔÈ¿ η-
ÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ ı· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· Ù· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘ÌÂ. £· ‹Ù·Ó ÂӉȷ-
ʤÚÔÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ì Û ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô Ù· Ú·ÎÙÈο ÙˆÓ Û˘ÓÂχÛÂˆÓ ÙÔ˘
Û˘ÏÏfiÁÔ˘ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ ÌÈ·˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ÁÈ· Ó· ‰Ô‡Ì Ҙ ·›ÚÓÔÓÙ·È ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ (.¯. ·fi ÌÂ-
ÌÔӈ̤ӷ ¿ÙÔÌ· ‹ Û˘Ó·ÈÓÂÙÈο).
¶ÚÔÛˆÈο ËÌÂÚÔÏfiÁÈ·
ÃÚ‹ÛÈÌ· ÛÙÔȯ›· Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· ·ÓÙÏËıÔ‡Ó Î·È ·fi ÚÔÛˆÈο ËÌÂÚÔÏfiÁÈ· Ô˘ ÌÔÚ› Ó·
ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ·ÊÔ‡ ÙÔ ÁÚ¿„ÈÌÔ ‚ÔËı¿ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ÂÚ-
ÌËÓ›· ηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Î·È ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Ó¤ˆÓ ˘Ôı¤ÛÂˆÓ ‰Ú¿Û˘. ŸÔÈ-
Ô˜ ÙËÚ› ÚÔÛˆÈÎfi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù·, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤Ó˜ ηÙËÁÔڛ˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ, ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÂÈ ÛΤ„ÂȘ, ‰Ú¿ÛÂȘ, Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜, Â-
ÔÈı‹ÛÂȘ Î·È ·Í›Â˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÂÈ ÓfiËÌ· Û ÂÌÂÈڛ˜ ·Ó·ÛÙÔ¯·˙fiÌÂÓÔ˜ ¿Óˆ
Û’ ·˘Ù¤˜ ηٿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ (Andrusyszyn & Davie, 1997). µ¤-
‚·È·, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ fiÙÈ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi ÙÔ˘˜
¤¯Ô˘Ó ÌfiÓÔ ÔÈ ›‰ÈÔÈ, ÒÛÙ ӷ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÂχıÂÚÔÈ Ó· ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó ·˘ıÂÓÙÈΤ˜ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜
Î·È fi¯È fi,ÙÈ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ¢¯·ÚÈÛÙÔ‡Û fiÛÔ˘˜ ı· ÙÔ ‰È¿‚·˙·Ó. ™˘¯Ó¿ fiÛÔÈ ÙËÚÔ‡Ó ËÌÂÚÔÏfi-
ÁÈÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÚÔÛ˘ÌʈÓË̤Ó˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó·
οÓÔ˘Ó ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ηٷÁڷʤ˜, ¯ˆÚ›˜ fï˜ ·˘Ùfi Ó· ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· ÙÔ˘˜ Ó· ÛË-
ÌÂÈÒÓÔ˘Ó fi,ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó ‹ ıˆÚÔ‡Ó ·ÍÈfiÏÔÁÔ Ó· ηٷÁÚ·Ê›.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù¤ÙÔÈˆÓ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ –·ÍfiÓˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Û ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ
Ô˘ ÙËÚÔ‡Ó Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË «ÔÈfiÙËÙ· ‰È‰·Ûηϛ·˜» ›ӷÈ:
● 1) °È·Ù› ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ‰È‰¿ÛÎÂÛÙ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ;
● 2) ¶ÔȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Û˘Ó·Óٿ٠ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· ·˘Ùfi;
● 3) ∆È Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ Ì¿ıËÌ· ·˘Ùfi Î·È ÁÈ·Ù›;
● 4) ∆È ¤¯ÂÙ ӷ ÚÔÙ›ÓÂÙ ÁÈ· Ó· ‚ÂÏÙȈı› Ë ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘;
161
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
● ª·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË, ‚ÈÓÙÂÔÛÎfiËÛË, ʈÙÔÁÚ¿ÊËÛË
√È ÙÚÂȘ ·˘Ù¤˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó ˆ˜ ÁÂÓÈο ‰È·ÁÓˆÛÙÈ-
ο ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË, ÙË Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË Î·È ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘¯ÒÓ Ù˘ ‰È‰·Ûη-
Ï›·˜ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Û˘ÓÔÏÈο. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ʈٛÛÔ˘Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙȘ ·ÏÏËÏÔ‰Ú¿-
ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ· Î·È ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ‹ ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔÓ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ· Î·È ¤Ó·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ì·ıËÙ‹ ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
∫·È ÔÈ ÙÚÂȘ ·˘Ù¤˜ Ù¯ÓÈΤ˜ fï˜ ı¤ÙÔ˘Ó ÛÔ‚·Ú¿ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ‰ÂÔÓÙÔÏÔÁ›·˜. ∂›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ
fiÏÔÈ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ·Ù›, fiÙÂ Î·È Ò˜ Á›ÓÔÓÙ·È Ì·ÁÓËÙÔ-
ʈӋÛÂȘ, ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÂȘ ‹ ʈÙÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ Î·È Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó. ™˘¯Ó¿ Ì¿ÏÈÛÙ· ·Ú·ÙËÚ›-
Ù·È ¤Ó· ‰˘Û¿ÚÂÛÙÔ ·Ú¯ÈÎfi Û˘Ó·›ÛıËÌ· Û fiÛÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ Ë ‰È·‰Èηۛ· ÛÙËÓ ÔÔ›·
Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ì·ÁÓËÙÔʈÓÂ›Ù·È ‹ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÂ›Ù·È ‹ ʈÙÔÁÚ·Ê›˙ÂÙ·È. øÛÙfiÛÔ, ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ·˘-
Ùfi Û˘Ó·›ÛıËÌ· ÁÚ‹ÁÔÚ· ÌÔÚ› Ó· ÍÂÂÚ·ÛÙ› ̤ۈ Ù˘ ÂÍÔÈΛˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋, η-
ıÒ˜ Î·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ÂÓÂÚÁ‹˜ ·Ó¿ÌÂÈÍ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· (Hopkins, 1985).
ªÔÚԇ̠ӷ ‰ÒÛÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÌÈ· ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ ‹ ÌÈ· ‚ÈÓÙÂÔοÌÂÚ· ÙȘ ÔÔ›-
˜ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ÂÚÁ·Ï›· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô
ÙÔ˘˜ ˆ˜ «ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi Ô˘ Ì·ı·›ÓÂÈ», ‰ËÏ·‰‹ ˆ˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ù· ̤ÏË ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Û˘ÓÂ-
¯Ò˜ Ó¤Ô˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÛΤ„˘ Î·È ‰Ú¿Û˘, ÒÛÙ ӷ ÂÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜. √È
ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ı· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Â›Ó·È ÊÔÚ›˜ ÂÓfi˜ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ·fi ÂΛÓÔ
Ô˘ ı· ÂͤÊÚ·˙·Ó ÏÂÎÙÈο. ∂ÈϤÔÓ, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ó·
·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙȘ Û˘Ó·ÈÓÂÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ·Í›˙ÂÈ Ó· η-
Ù·ÁÚ·ÊÔ‡Ó, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÈÎÚ¤˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ ‰Ú¿Û˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ı· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó
ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· ·fi ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· (MacBeath Î.¿., 2005: 255).
√ ηٿÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ‚¤‚·È· ‰Â ÛÙ·Ì·Ù¿ ‰Ò. ªÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· ÂÚ-
Á·Ï›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, fiˆ˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ, ¯Ú‹ÛÂȘ ÂÈÎfiÓˆÓ Î·È ˙ˆÁÚ·ÊÈÒÓ,
ÎÔÈÓˆÓÈÔÌÂÙÚÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Î.¿. ∂›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ Ê˘ÛÈο fiÙÈ Î·Ù¿ ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÂÓfi˜ ‰Â›ÎÙË
ÔÈfiÙËÙ·˜ ÌÔÚÔ‡Ó (Î·È Ú¤ÂÈ) Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ‰È¿ÊÔÚ· ÂÚÁ·Ï›· Û˘Ó‰˘·ÛÙÈο Î·È fi¯È
ÌfiÓÔ ¤Ó·. ŒÙÛÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó ηٿ ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË «Û¯¤ÛÂȘ Û¯ÔÏ›Ԣ – ÁÔÓ¤-
ˆÓ» ¤¯Ô˘Ì ı¤ÛÂÈ ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÔÈfiÙËÙ·˜ «ÔÈ ÁÔÓ›˜ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Â˘ÚfiÛ‰ÂÎÙÔÈ Î·È
Û‚·ÛÙÔ›», ÌÔÚԇ̠ӷ Û˘ÏϤÍÔ˘Ì ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi ÂÈÛÎfiËÛË Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi
ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ô˘ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¯ÒÚÔ˘˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÁÈ· ‰È¿ÊÔ-
Ú˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi ·Ó¿Ï˘ÛË ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘ ·Â˘ı‡-
ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi ÙË Ì·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛË ÚÔÛˆÈ΋˜ Û˘ÓÔÌÈÏ›·˜ ÁÔÓ¤ˆÓ ηÈ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‹ ÙÔ˘ ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ Ì ÁÔÓ›˜ Î·È ‰Â-
‰Ô̤ӷ ·fi ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. √ MacBeath (2001: 175
–212) Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÏËıÒÚ· Ù¤ÙÔÈˆÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ‰ÂÈÎÙÒÓ Ì¤Û· ·fi ÙË Û˘Ó‰˘·-
ÛÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÔÏÏÒÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ.
¶·Ú¿ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÂÓfi˜ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ë Â˘Úˆ·˚΋ ÂÌÂÈÚ›· ‰È‰¿-
ÛÎÂÈ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ‰Ôı› ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù¤ÙÔÈˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ, ÒÛÙ ӷ ·Ú·¯ˆÚËıÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ ÛÙ·
Û¯ÔÏ›· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜. ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ô˘ «ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘»
ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
Û¯ÔÏ›ˆÓ. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. √È ‰È·‰Èηۛ˜ ·˘Ù¤˜ ı· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÔ˘Ó
162
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË, ÒÛÙ ӷ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ
ÙÔ˘˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ̤۷ ÛÙÔ Û˘ÁΛÌÂÓÔ Ù˘ ‰È΋˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ŒÙÛÈ, ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È
Ë Û‡˙¢ÍË Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ˆ˜ ·ÙfïÓ, Ì ÙËÓ Â͢ËÚ¤ÙË-
ÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È. ∫·ıÒ˜ ÔÈ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó, Ó· ÎÚ›ÓÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó Úˆ-
ÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ˆ˜ ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È ÛÙ·‰È·-
ο ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜ (∫·Ï·˚Ù˙ÔÔ‡ÏÔ˘, 2001).
4.3. ∂͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
™Â ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ηٿ ÙË ‰ÂηÂÙ›· Ô˘ ‰È·Ó‡Ô˘Ì ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·È ÚÔÛ¿ıÂȘ Û˘Ó‰˘·-
ÛÌÔ‡ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Ì ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ë ÔÔ›· ‚¤‚·È· ÌÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿
–Û ÔÚÈṲ̂ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·– Û ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ
ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. fiÔ˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È. ¢‡Ô ¿ÓÙˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ. ∏ Ì›· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È
ÛÙȘ Ӥ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Î·È ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙÔ Ó· Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Á›ÓÔ˘Ó
ΤÓÙÚ· ÔÈfiÙËÙ·˜, ÚÔÛʤÚÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘
·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË Ù¿ÛË fï˜ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ ‚·ıÌÔ‡ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Î¿ı ۯÔÏ›Ô
¢ı˘ÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛÂÈ ¿ÏÏÔÈ ÁÈ’ ·˘Ùfi (Eurydice, 2004).
™ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ÚÒÙË Ù¿ÛË Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÎÔÏÔ˘ı›, ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
È·, ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ (MacBeath, 2001: 218 –219):
● √È ÛÙfi¯ÔÈ, ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Á›-
ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
● À¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ÚˆÙfiÎÔÏÏÔ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ‰È·ÚÔÛˆÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÛÂ-
‚·ÛÌÔ‡ ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ Û˘ÌʈÓËı› ÌÂÙ¿ ·fi Û˘˙‹ÙËÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ ·ÍÈÔÏÔÁË-
ÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ.
● √È ÔÌ¿‰Â˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ÙfiÛÔ ·fi ¿ÙÔÌ· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô fiÛÔ Î·È
·fi ¿ÏÏÔ˘˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ η̛· Û¯¤ÛË Ì·˙› ÙÔ˘.
● ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÌÈÛÙ‡ÂÙ·È ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
● √È ÔÌ¿‰Â˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È ˘Â‡ı˘Ó˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ‰Ô˘-
ÏÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜.
● √È ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ηٷӤÌÔÓÙ·È Ì ۈÛÙfi ÙÚfiÔ ·Ó¿ÌÂ-
Û· ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
● ∏ ÔÌ¿‰· Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ, ÁÈ· Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ù· ̤-
ÏË ÙÔ˘, ÚÔÙÔ‡ ÚԂ› Û ÂÈıÂÒÚËÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
● ™ÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜
ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ó· ‚ÂÏÙȈı› Î·È Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜.
∏ ·˘ÛÙڷϤ˙ÈÎË Ú·ÎÙÈ΋ Ù˘ ·Ó¿ÌÂÈ͢ Û ÔÌ¿‰· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ηٿ 50% ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›-
Ô˘ Î·È Î·Ù¿ 50% ·ÙfiÌˆÓ ¤Íˆ ·fi ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ› ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Â›Ù¢Í˘ ÌÈ·˜ ÛˆÛÙ‹˜ ÈÛÔÚÚÔ-
›·˜.
163
05B.ps - 9/22/2008 4:55 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
4.4. ™¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
√ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ÌÔÚ› Ó· ¿-
ÚÂÈ –Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Alvik (1997)– ÙÚÂȘ ÌÔÚʤ˜:
·. ¶·Ú¿ÏÏËÏË ÌÔÚÊ‹. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ÔÌ¿‰· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡Ó Í¯ˆÚÈÛÙ¿
ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. ŒÂÈÙ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÔ˘Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ηıÂÌÈ¿˜
Î·È Ó· ÂÍ¿ÁÔ˘Ó Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·.
‚. ¢È·‰Ô¯È΋ ÌÔÚÊ‹. ∏ Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ‰ÈÂÓÂÚÁ› ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ÔÌ¿-
‰· Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ˆ˜ ‚¿ÛË ÁÈ· ÙË ‰È΋ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ªÔÚ› ‚‚·›ˆ˜ Ó· Á›ÓÂÈ Î·È ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊÔ: Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂÈ
ÚÒÙ· Ë ÔÌ¿‰· Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È Ó· ηٷı¤ÛÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ‹˜ Ù˘, ÒÛÙ ·˘Ù¿ Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÁÈ· ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
Á. ™˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹. √È ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ (Â͈ÙÂÚÈ΋˜ Î·È ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘) Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙË
‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
ËıÔ‡Ó, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ΛÓËÙÚ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ˆıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, fiˆ˜
Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ ÁˆÓ›Â˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ó ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·.
∞Ó Î·È Ë Î·ÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Alvik ‰Â Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÌÈ· ÂͤÏÈÍË ·fi ÙË ÌÈ· ÌÔÚ-
Ê‹ ÛÙËÓ ¿ÏÏË, Ù· ÛÙÔȯ›· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ, ηıÒ˜ ¤Ó· Û¯ÔÏÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·
ˆÚÈÌ¿˙ÂÈ, ·ÎÔÏÔ˘ı› ÌÈ· ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÔÚ›· ·fi ÙËÓ ÂÈıÂÒÚËÛË, ̤ۈ ÌÈ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ˘
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÚÔ˜ ¤Ó· ‰È·‰Ô¯ÈÎfi Î·È Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù¤ÙÔÈÔ ·Ú¿‰ÂÈÁ-
Ì· ·ÔÙÂÏ› Ë ™ÎˆÙ›·, Ë ÔÔ›· Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰Âη¤ÓÙ ¯ÚfiÓÈ· ¤Ú·Û ·fi ÙÔÓ ÂÈıˆÚËÙÈÛÌfi
ÛÙÔ ·Ú¿ÏÏËÏÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÎÈ ·fi ÂΛ ÛÙÔ ‰È·‰Ô¯ÈÎfi, Ì ÚÔÔÙÈ΋ ˘ÈÔı¤ÙËÛ˘
ÂÓfi˜ ÁÓ‹ÛÈÔ˘ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ (MacBeath, 2001: 73).
∂ÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ÛÙȘ Ôԛ˜ Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯Ô-
ÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ Ú¿ÍË, ·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂ
fiÙÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ë ·Ú·Î¿Ùˆ Ù˘ÔÏÔÁ›· (∂urydice, 2004: 43):
1. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ ‰È·‰Èηۛ˜.
∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰Â Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ
ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË – Î·È ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊÔ.
™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô Èı·Ó¿ ÛÂÓ¿ÚÈ·:
·) √È ‰‡Ô ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Î·È ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Û ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·.
‚) Œ¯Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ·ÏÏ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡ÓÙ·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο Ë ÌÈ·
ÛÙËÓ ¿ÏÏË.
2. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÏÏËÏÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È.
∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË – Î·È ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊÔ.
™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô Èı·Ó¿ ÛÂÓ¿ÚÈ·:
·) ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‚·Û›˙ÂÙ·È ÂÓ Ì¤ÚÂÈ ÛÙ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ
ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË – ‹ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊÔ.
‚) ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘.
164
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
√ ¯¿ÚÙ˘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ‰Â›¯ÓÂÈ ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Û ۯ¤ÛË Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ Ù˘ÔÏÔÁ›·. º·›ÓÂÙ·È
fiÙÈ Ë ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ù˘ ·ÏÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛ˘. ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ ‰È·‰Èηۛ˜
ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ¯ÒÚ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ηÈÓÔ‡ÚÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, Ô˘
ÚfiÛÊ·Ù· ¤¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ˘ÈÔıÂÙ›ٷÈ.
°È· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ·ÓÙÏ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ Eurydice (2004)
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Nevo (2001), Ë ÁfiÓÈÌË Û‡˙¢ÍË ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔ-
Ú› Ó· ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ıÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, ·ÊÔ‡ ̤۷ ·fi ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜ ÔÈ ‰‡Ô
·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÙÔ‡Ó ·ÌÔÈ‚·›· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ·˘ÍËı› Ë ÂÁ΢ÚfiÙËÙ·
ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜. øÛÙfiÛÔ, ·Ú¿ Ù· ÚÔÛ‰ÔÎÒÌÂÓ· ÔʤÏË Î·È ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘
Á›ÓÔÓÙ·È Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂., Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ
Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛÙԇ̠fiÙÈ Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ Û ÌÈ· ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋, ÁfiÓÈÌË Î·È Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹
·ÔÙÂÏ› ÎÔÈÓ‹ Ú·ÎÙÈ΋ ÁÈ· Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÎÚ¿ÙË –̤ÏË Ù˘ ∂.∂. ™Â οÔÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘-
ÛÙ‹Ì·Ù· Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ οı ۯÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Á›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋
ÂÈıÂÒÚËÛË, ÂÓÒ Û ÌÂÚÈο ¿ÏÏ· ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Â͈ÙÂÚÈÎfi˜ ÊÔÚ¤·˜ Î·È Ë ÂÁÁ‡ËÛË Ù˘ ÔÈfiÙË-
Ù·˜ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ‰ÈηÈÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ∆Ô ÛËÌÂ›Ô ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ÙˆÓ ‰‡Ô Û˘ÛÙËÌ¿-
ÙˆÓ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î¿Ô˘ ÂӉȿÌÂÛ·. ∆Ô Ô‡ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ÙË ÌÈ· ¯ÒÚ· ÛÙËÓ
¿ÏÏË Î·È ·fi ÙÔ ¤Ó· ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ∏ Â͇ÚÂÛË ÙÔ˘ ÛËÌ›Ԣ ·˘ÙÔ‡ Â›Ó·È Ôχ
ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË (MacBeath, 2001: 23).
¶¿ÓÙˆ˜, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Î·È ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÍ·Ú-
Ù¿Ù·È Û›ÁÔ˘Ú· ·fi ÙÔÓ ‚·ıÌfi ·ÔΤÓÙÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∞ÔΤÓÙÚˆÛË
ÛËÌ·›ÓÂÈ ÂίÒÚËÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÙË Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÛÙ· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ·
›‰· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∆Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó Ù· Û¯ÔÏ›· ÛÙËÓ
√ÏÏ·Ó‰›· Î·È ÛÙË ªÂÁ¿ÏË µÚÂÙ·Ó›·. ∂›Û˘, ÛÙÔ µ¤ÏÁÈÔ (ÛÙË ÊÏ·Ì·Ó‰È΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·), ÛÙË ¢·-
165
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
Ó›·, ÛÙË ºÈÓÏ·Ó‰›· Î·È ÛÙË ™Ô˘Ë‰›· ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù·
Û¯ÔÏ›·. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ ÛÙȘ ÛηӉÈÓ·‚ÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· ¤¯ÂÈ ÙËÓ Úˆ-
ÙÔ‚Ô˘Ï›· ηٷÚÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÂÙ‹ÛÈÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ Î·È ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ Ù˘ ÌÔÓ·‰ÈÎÔ‡ ۯ‰›-
Ô˘ ‰Ú¿Û˘, Ê˘ÛÈο ̤۷ ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ÔÚ›˙ÂÈ Ô ÎÂÓÙÚÈÎfi˜ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÔÚ¤·˜ (ªÈ¯·ËÏ›‰Ô˘ –∂˘ÚÈ›‰Ô˘, 2005).
∏ Ù¿ÛË ÁÈ· ·ÔΤÓÙÚˆÛË Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÙË ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·È
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÌÈ· ·fiÊ·ÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÏfiÁÔ ÛÙË Ï‹„Ë Ù˘ ·fiÊ·Û˘ ·˘Ù‹˜. ∏ ·Ô-
ΤÓÙÚˆÛË ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· Ó· ‰Ôı› ‰‡Ó·ÌË Û ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ô˘
‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ·Ú·ÌÈÎÚ‹ ÂÍÔ˘Û›· (.¯. Ì·ıËÙ¤˜), ·Ó·ı¤ÙÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ó· ÔÚ›ÛÔ˘Ó ÔÈ
›‰ÈÔÈ ÙÔ Ò˜ ÂÓÓÔÔ‡Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Î·È Î·ıÈÛÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ̤ÙÔ¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Û ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ™Â ¤Ó·
·ÔÎÂÓÙڈ̤ÓÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ù· Û¯ÔÏ›· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·˘ÙÔÓÔÌ›·, ·ÏÏ¿ ηÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ı‡Ó˜, Û˘Óı‹ÎË Ô˘ Ù· ˘Ô¯ÚÂÒÓÂÈ Ó· ÏÔÁÔ‰ÔÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÂȉfiÛÂȘ ÙÔ˘˜. ¢Â-
‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Â›Ó·È ÎÚ·ÙÈ΋ ¢ı‡ÓË Ë ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÚfiÛ‚·Û˘ fiÏˆÓ ÛÙËÓ ÔÈÔÙÈ΋ Âη›‰Â˘-
ÛË, ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ Ô ÛÙfi¯Ô˜ ·˘Ùfi˜ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Û fiÏ· Ù· ›‰·. °È·
Ó· ˘ÏÔÔÈËı› Ô ÛÙfi¯Ô˜ ·˘Ùfi˜, ··ÈÙÂ›Ù·È ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›‰Â˘Û˘
ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ηıÈÛÙ¿ ··Ú·›ÙËÙË ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÛÙ· ·ÔÎÂÓÙڈ̤ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯Ô-
Ï›Ԣ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎfi˜ Ì˯·ÓÈÛÌfi˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙȘ ΢‚ÂÚÓ‹ÛÂȘ
ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ›‰È· Ù· Û¯ÔÏ›· Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ-
‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ Ë ·ÔΤÓÙÚˆÛË
(MacBeath Î.¿., 2005: 151 –153).
∂›Û˘, Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ì ˘fi„Ë Ì·˜ fiÙÈ Ù· Û¯ÔÏ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Î·È Ó· ‚ÂÏÙȈ-
ıÔ‡Ó Ì¤Û· ·fi ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, fi¯È fï˜ ¯ˆÚ›˜ Â͈ÙÂÚÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË
·fi ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, ÂÚ¢ÓËÙÈο ΤÓÙÚ· ‹ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·. ∆· Û¯ÔÏ›· ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È Û˘-
ÛÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Î·È Â˘ÓÔÔ‡Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔÎÏ‹ÛˆÓ. ÃÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È
Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ô ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ı· Â›Ó·È Ó· Ù· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· η-
ÏÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ı· Ù· ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ ηÈ
ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ¿ÏÏˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ. ∆· Û¯ÔÏ›· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË ·fi ηϿ ÂÓËÌÂڈ̤ÓÔ˘˜ Î·È Â˘·È-
ÛıËÙÔÔÈË̤ÓÔ˘˜ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘˜ (MacBeath, 2001: 141). √È Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ ·˘ÙÔ› ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·-
Ï¿‚Ô˘Ó ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÙË ‰ÈÂÓ¤ÚÁÂÈ· Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÂÈϤÔÓ ÛÙÔȯ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ¿ÏÏË ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›·. ∫È Â‰Ò
fï˜ Ë Â͇ÚÂÛË ÈÛÔÚÚÔ›·˜ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋, ·ÏÏ¿ ‰‡ÛÎÔÏË. ∏ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÌÔÚ› Ó·
ÌÂÙ·‚ÏËı› Ôχ ‡ÎÔÏ· Û ›ÂÛË Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
∂ÓÒ ÏÔÈfiÓ Ô ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ˜ Î·È Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈÔ˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ˙ˆÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÁÈ· Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚-
ÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ, Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ¤Ó·˜ Ù¤ÙÔÈÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÈÙ¢¯ı›. √È
ÈÛÔÚÚԛ˜ Â›Ó·È Ôχ ÏÂÙ¤˜ Î·È Ù· ÛËÌ›· ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ¢ÌÂÙ¿‚ÏËÙ·. ∏ ÂÈÏÔÁ‹ Î·È Ë ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ‹ ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ¤¯ÂÈ «ÔÏÈÙÈΤ˜» ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ, ÂÓ¤-
¯ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ˘fiÚÚËÙË (Î·È ¿ÏϘ ÊÔÚ¤˜ ÚËÙ‹) Û¯¤ÛË ÈÛ¯‡Ô˜. À¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· «ÔÈ-
Ô˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ;»: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÔÈÔ˜ ÔÚ›˙ÂÈ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ Ì ‚¿ÛË Ù· ÔÔ›· ı· Á›-
ÓÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‹ Û ÔÈÔÓ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘; ∂›Û˘, Ë Û˘ÏÏÔÁ‹
Î·È Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¿ÓÙ· ¤Ó· ›‰Ô˜
166
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜
·Ú¤Ì‚·Û˘ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙËÓ
ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Î·È Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂıfi‰ˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰ÂÓ
·ÔÙÂÏ› ·ÏÒ˜ ‰ÈÂÎÂÚ·›ˆÛË ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ (.¯. Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ‹
·ÚÔ˘Û›·Û‹˜ ÙÔ˘˜), Û˘Óı‹ÎË Û˘Ó‹ıË ÁÈ· ÌÔÚʤ˜ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ·ÏÏ¿ ÌÈ· Û˘Ó¯‹
‰È·‰Èηۛ· ÂÚÌËÓ›·˜ Î·È ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ (Schratz, 1997: 17).
øÛÙfiÛÔ, Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ̤ÏË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ÙÔ˘˜ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ·ÍÈÔ-
ÏÔÁËÙ¤˜ ›Ûˆ˜ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È È· ÙfiÛÔ ‰‡ÛÎÔÏË fiÛÔ ÌÔÈ¿˙ÂÈ, ÏfiÁˆ Ù˘ Â˘Úˆ·˚΋˜ ÂÌÂÈÚ›·˜ Ô˘
¤¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÛˆÚ‡ÂÙ·È. √È Â͈ÙÂÚÈÎÔ› ·ÍÈÔÏÔÁËÙ¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÚfiÛˆ· fi¯È ¿ÌÂÛ·
·Ó·ÌÂÌÂÈÁ̤ӷ Ì ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ·fi ‰È·ÊÔ-
ÚÂÙÈ΋ ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· Î·È Ó· ˘Ô‚¿ÏÏÔ˘Ó ‚ÂÏÙȈÙÈΤ˜ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Â›Ó·È ··Ú·›ÙË-
ÙÔ Ó· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÙË Û¯ÂÙÈ΋ Ù¯ÓÔÁÓˆÛ›·, ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· Û˘ÓÙÔÓ›˙Ô˘Ó ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ¶¿Óˆ ·fi fiÏ· fï˜ ··ÈÙÂ›Ù·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ıÂ-
ÛË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Û ÈÛfiÙÈÌË ‚¿ÛË Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó
ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Î·È Ù· ̤ÏË Ù˘ Ì ÙËÓ ÚfiıÂÛË fi¯È Ó· ÂϤÁÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÈ‚¿ÏÔ˘Ó ÔÈÓ¤˜,
·ÏÏ¿ Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È. ∆ÔÓ ÚfiÏÔ ·˘Ùfi, ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ
Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ ‰ËÏ·‰‹, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ·fi ÔÈΛϷ ÂÚ¢ÓËÙÈο ΤÓÙÚ· Ù˘ ¯Ò-
Ú·˜ Î·È ÂȉÈÎÔ› ηٷÚÙÈṲ̂ÓÔÈ Û¯ÔÏÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ.
167
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
0
5 KÂÊ¿Ï·ÈÔ
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË
ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘
ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
5.1. ∞Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÂÈÏÔÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ-
‚¿ıÌÈ· Î·È ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂.
™ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ Ë ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Ú¤¯ÂÙ·È ÁÂÓÈο ÛÙ·
·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·. ¶ÚfiÛÊ·Ù·, Ì ÙË ‰È·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ ªÔÏfiÓÈ· (πÔ‡ÓÈÔ˜ 1999) Î·È ÙË Û‡ÓÔ‰Ô Ù˘ §È-
Û·‚fiÓ·˜ (ª¿ÚÙÈÔ˜ 2000), Á›ÓÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Û‡ÁÎÏÈÛ˘ ÛÂ Â˘Úˆ·˚Îfi Â›Â‰Ô fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿
ÙËÓ ∆ÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·˘Ù‹ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜
ÂÍÂȉ›Î¢Û˘ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ –·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ηٿÚÙÈÛ˘ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜ Ô˘ ı· ÎÏËıÔ‡Ó Ó· ‰È‰¿ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË (™·Î-
ο, 2006: 42). √È Û¯ÔϤ˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙ· ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ –ÌÂÏÒÓ
Ù˘ ∂.∂. ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Âη›‰Â˘ÛË ¿Óˆ Û ‰‡Ô ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜: ·ÊÂÓfi˜ Ì·-
ı‹Ì·Ù· ÁÂÓÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘, Ù· ÔÔ›· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ı· ‰È‰¿ÍÔ˘Ó ÛÙÔ
Û¯ÔÏÂ›Ô (.¯. ÈÛÙÔÚ›·, ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈο, Ì·ıËÌ·ÙÈο ÎÙÏ.), Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ì·ı‹Ì·Ù· ıˆÚËÙÈ΋˜
Î·È Ú·ÎÙÈ΋˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ (Ì·ı‹Ì·Ù· ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜). ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ì¿ÏÈÛÙ·
›Ù ÙÔ ·Ú¿ÏÏËÏÔ (concurrent) ›Ù ÙÔ ‰È·‰Ô¯ÈÎfi (consecutive) ÌÔÓÙ¤ÏÔ. ∞Ó ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ ·-
Ú¿ÏÏËÏÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ (Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙÂÙÚ·ÂÙÔ‡˜ ÊÔ›ÙËÛ˘), ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Û ÈÛfiÚÚÔË ·Ó·ÏÔÁ›· Ì·ı‹-
Ì·Ù· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÂȉÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ì·ı‹Ì·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ –·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘.
∞Ó ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ ‰È·‰Ô¯ÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ (Û˘Ó‹ıˆ˜ Ë ÊÔ›ÙËÛË ‰È·ÚΛ 3 + 1 ‹ 2 ¯ÚfiÓÈ·), ·Ú¤¯Ô˘Ó
Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÛÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË (ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ÂÙÒÓ), ÂÓÒ ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË
Ê¿ÛË ·Ú¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ –·È‰·ÁˆÁÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË (Eurydice, 2002: 1 –40).
™ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ÂÈÎÚ·Ù› ÙÔ ·Ú¿ÏÏËÏÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È Ë ∂Ï-
Ï¿‰·. øÛÙfiÛÔ, ÛÙȘ ηıËÁËÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ·ÓÂÈÛÙËÌ›ˆÓ Ë Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ –·È-
‰·ÁˆÁÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ ÛÙË Û¯ÂÙÈ-
΋ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ «∂˘Ú˘‰›ÎË» Á›ÓÂÙ·È ÂȉÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, fiÔ˘ ÙÔÓ›˙ÂÙ·È
fiÙÈ ÛÙȘ ηıËÁËÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ Ù˘ ·Ú¤¯ÂÙ·È ÌfiÓÔ «ÁÂÓÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË». ∆Ô ·Ó Ë Âη›‰Â˘ÛË
ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ì·ı‹Ì·Ù· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ‹ fi¯È ÂÍ·ÚٿٷÈ
·fi ÙÔ ÙÌ‹Ì· ÊÔ›ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ·
˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ (Eurydice, 2002: 24).
™ÙËÓ ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂., ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË Ì¤ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙËÓ
ÈÛfiÚÚÔË ·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Ì·ı‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÛÙ· ·È-
‰·ÁˆÁÈο Ì·ı‹Ì·Ù·, ȉȷ›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ. ™ÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÔ‚·Úfi ¤ÏÏÂÈÌÌ· ÛÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi ÛÙȘ ηıËÁËÙÈΤ˜ Î·È ¿ÏÈ Û¯ÔϤ˜ (ºÚ˘-
‰¿ÎË, 2001: 256), ÂÓÒ Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙ· ¶·È‰·ÁˆÁÈο ∆Ì‹Ì·Ù· Â›Ó·È Û·ÊÒ˜ ηχÙÂÚË. ∏ ·‰˘-
Ó·Ì›· Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡ ıˆڛ·˜ Î·È Ú¿Í˘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Î·È Ë Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ¤Ì-
Ê·ÛË ÛÙË ıˆڛ· (¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î.¿., 1998: 448), fiˆ˜ Î·È Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂˆÓ Î·È
Û˘Ó‰¤ÛÂˆÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÛÙ· ı¤Ì·Ù· ‰È‰·ÎÙÈ΋˜
ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î¿ÔȘ ·fi ÙȘ ·Èٛ˜ Ù˘ ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ô˘ ·-
Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ –˘Ô„‹ÊÈˆÓ Î·ıËÁËÙÒÓ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ (§È·-
ÎÔÔ‡ÏÔ˘, 2004). ∞ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È ¤Ó· ·›ÛıËÌ· ·Ì˯·Ó›·˜ ηÈ
·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ Ô˘ ¤Ú¢Ó˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ‰È·Î·Ù¤¯ÂÈ ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ηıËÁËÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏÒÓ fiÛÔÓ
·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ·Á-
Á¤ÏÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (™·Ófi˜, 2005? ™·Ófi˜, 2001? ∆Û¿ÊÔ˜, 2007). §‡ÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó ·fi ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙË-
169
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
Ì›ˆÓ Ì ٷ Û¯ÔÏ›· Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘, ›Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ Î·È ·fi ¤Î‰ÔÛË Û¯ÂÙÈ΋˜
˘Ô˘ÚÁÈ΋˜ ·fiÊ·Û˘ ·fi ÙÔ À¶.∂.¶.£., ÂÊfiÛÔÓ Ì¿ÏÈÛÙ· ·Ó¿ÏÔÁ˜ ˘Ô˘ÚÁÈΤ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ
¤¯Ô˘Ó ÂΉÔı› ÁÈ· ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∆ÌËÌ¿ÙˆÓ Ì ¢ËÌÔÙÈο ™¯ÔÏ›· Ù˘ ¯Ò-
Ú·˜. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Û˘Óı‹ÎË fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›· Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ¿ÛÎËÛ˘ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È –ˆ˜ ËÁ‹ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘– ÁÈ· ÂӉ¯fi-
ÌÂÓ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ·Ú¯È΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ.
ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ˘Ô„‹ÊÈˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÛÏË„‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ¶Úˆ-
ÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË, ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ ÔÈ-
ΛÏÏÔ˘Ó, Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó fï˜ ÛÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È Û ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÔÈ Ôԛ˜
·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·ÊÂÓfi˜ ·fi ÙË ÁÓÒÛË ÙˆÓ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ·fi ÙËÓ Â·Ú-
΋ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÙÔ˘ Âη›‰Â˘ÛË. ™Â οÔȘ ¯ÒÚ˜ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ˘Ô¯ÚˆÙÈΤ˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹-
ÛÂȘ ÂȉÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ·˘ÛÙËÚ¤˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ (°·ÏÏ›·, πÙ·Ï›· Î.¿.), ÂÓÒ Û ¿ÏϘ ·ÏÒ˜
·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÛÂÈÚ¿˜ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ ÛÂÌÈÓ·ÚÈ·ÎÔ‡ Ù‡Ô˘.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ë ÚfiÙ·ÛË Î·ıȤڈÛ˘ ÙÔ˘ ¶ÈÛÙÔÔÈËÙÈÎÔ‡ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Î·È ¢È‰·ÎÙÈ΋˜ ∂¿ÚÎÂÈ·˜
(∫·ÛÛˆÙ¿Î˘ Î·È ∫Ï¿‰Ë˜, 1999) ‰ÂÓ ˘ÏÔÔÈ‹ıËΠÔÙ¤, Î·È ¤ÙÛÈ Ì˯·ÓÈÛÌfi˜ ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÙÔ˘ Ù˘-
¯›Ô˘ ÙÔ˘ ·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, Â›Ó·È Ô ‰È·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ∞.™.∂.¶. øÛÙfiÛÔ, Ô ‰È·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ∞.™.∂.¶.,
ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÛÙÈÁÌÈ·›·˜ ʇÛ˘ ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È Û’ ·˘Ù¤˜,
¤¯ÂÈ Û˘¯Ó¿ ·ÌÊÈÛ‚ËÙËı› ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ fiÛÔ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Î·È ÙË ‰È‰·-
ÎÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ‚Ï. °Ô˘‚È¿˜, 2002? ™·Îο, 2006: 55).
ÕÏψÛÙÂ, Û οı ÂÚ›ÙˆÛË, ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÚfiÛÏ˄˘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, fiÛÔ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ Î·È ‰‡-
ÛÎÔϘ ÎÈ ·Ó ›ӷÈ, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ·fi ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ó·ÏËÚÒÛÔ˘Ó Ù· ÎÂÓ¿ Ù˘ ‚·ÛÈ΋˜ Âη›‰Â˘-
Û˘ ÙËÓ ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ Î·Ó›˜ Ì ¤Ó· ηϿ ۯ‰ȷṲ̂ÓÔ Î·È ÂÊ·ÚÌÔṲ̂ÓÔ ÂȉÈÎfi Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ̤۷ ÛÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ (ª·ÌÈÓÈÒÙ˘, 1994: 162 –163).
5.2. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™Â οı ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ Ô ÚfiÏÔ˜ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙Ô˘Ó
ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ Î·È ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È Â˘Ú¤ˆ˜. ∂›Ó·È ÂÔ̤ӈ˜ ȉȷ›ÙÂÚ·
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ı· ‰È·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∞·ÈÙÔ‡ÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ Û·Ê›˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ı· ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ë ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛË ÙˆÓ È‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ ‹ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·Ú¯È΋ Î·È ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋ ÂÎ-
·›‰Â˘ÛË ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘.
5.2.1. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ·Ú¯È΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂., fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËΠ·Ú·¿Óˆ, Ë ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
·Ú¤¯ÂÙ·È ÁÂÓÈο ÛÙ· ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·. ™Ù· ‰‡Ô ÙÚ›Ù· ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ·˘ÙÒÓ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÌfiÓÔ ÔÈ ÁÂÓÈÎÔ›
ηÓÔÓÈÛÌÔ› ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ∆ÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ŒÙÛÈ, Ù· ÂȉÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ-
ο Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, ηٿ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜, ÛÙ· ¤ÁÁÚ·-
Ê· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ‚¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙȘ ÂȉÈΤ˜ ÊfiÚ-
̘ Ô˘ Û˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ȉڇ̷ÙÔ˜ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Âη›‰Â˘-
170
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ fï˜ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Ù˘ ∂.∂. ˘¿Ú¯Ô˘Ó ηÓÔÓÈÛÌÔ› ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ÚÔÔÚ›˙ÔÓÙ·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È
Û˘¯Ó¿ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘˜ (Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤Ó˘ Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ¿ÛÎË-
Û˘ Û ۯÔÏ›· ηٿ ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ Ê¿ÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘). ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÙˆÓ È‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ ‹ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜ ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ˘Ô¯ÚˆÙÈΤ˜ ‹ Û˘ÛÙ‹ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. (Eurydice, 2006).
5.2.2. ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
™Â ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Î·È
˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ÌÈ· Ï‹Úˆ˜ ·ÔÎÂÓÙڈ̤ÓË ‚¿ÛË Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Â˘ı‡ÓË ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ‹ ÙˆÓ
ÙÔÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ Âη›‰Â˘Û˘. √È ÊÔÚ›˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú¤¯Ô˘Ó Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÂÈÌfiÚʈ-
ÛË ÔÈΛÏÏÔ˘Ó Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó: ȉڇ̷ٷ ‹ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ú¯È΋
Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ‰ËÌfiÛÈ· ‹ ȉȈÙÈο ΤÓÙÚ· ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛȷ΋˜ ÂÈÌfiÚʈÛ˘,
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÂÓÒÛÂȘ, ÌË Î˘‚ÂÚÓËÙÈΤ˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ ÎÙÏ. ™¯Â‰fiÓ fiϘ ÔÈ ¯ÒÚ˜ ¤¯Ô˘Ó ηÓÔ-
ÓÈÛÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÔ›ËÛË ‹/Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Ô˘ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÂÓ‰Ô¸ËÚÂÛÈ·-
΋ ÂÈÌfiÚʈÛË. √È Î‡ÚȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·Ó¿Ï˘ÛË ÁÚ·-
ÙÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ ‹/Î·È ÂÎı¤ÛÂȘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÂÈÛΤ„ÂȘ. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘, ÛÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ô˘
ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È, ÛÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÂÈÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜
Î·È ÛÙËÓ ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ fiÔ˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· Ë ÂÈÌfiÚʈÛË. √È ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÂÈÌÔÚ-
ÊÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÌfiÚʈÛ˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi„Ë ÛÙȘ ÌÈÛ¤˜
ÂÚ›Ô˘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ∆· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ÂÍ¿ÁÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ÙË ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË ÙˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Ô˘ ·Ú¤¯Ô˘Ó
ÂÈÌfiÚʈÛË (∂urydice, 2006).
5.3. AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
¤ÚÁÔ˘: ™ÎÔÈÌfiÙËÙ· Î·È ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ
¶¤Ú· ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆ-
ÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÌÔÚ› Ó· ·›ÍÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘
¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. µ¤‚·È·, ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ Ú·ÎÙÈ-
Τ˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ¿ÌÂ-
Û· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ì ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜. ∂Ô-
̤ӈ˜ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤Ú-
ÁÔ˘ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰· Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Û’ ·˘Ù‹. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘» ÂÓÓÔԇ̠ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÓfi˜ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ Ô˘ ÂÚÈÎÏ›ÂÈ fiϘ
ÙȘ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·: ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Û¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÎÙÏ. √ fiÚÔ˜ ·˘Ùfi˜ ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ
ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÌfiÓÔ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿
ÂÂÎÙ›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi Ù˘ ·Í›·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Û˘ÓÔÏÈο.
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È ·Ó·Áη›·. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, fiˆ˜ Î·È Î¿ıÂ
171
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
¿ÏÏÔ˜ ·ÁÁÂÏÌ·Ù›·˜, ÚÔÛʤÚÂÈ ¤ÚÁÔ Ô˘ ηıËÌÂÚÈÓ¿ –ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¿Ù˘·– ÎÚ›ÓÂÙ·È: ·fi ÙÔÓ
·˘Ùfi ÙÔ˘, ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ·fi ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘. ∏
Ù·‡ÙÈÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô Î·È ÙË Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ÂÈı¿Ú-
¯ËÛË Û ηÓfiÓ˜ ÂÓÔ¯ÔÔ›ËÛ fi¯È ÌfiÓÔ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ·ÏÏ¿ ·ÎfiÌ· Î·È ÙË Ï¤ÍË
·ÍÈÔÏfiÁËÛË. øÛÙfiÛÔ, ̤۷ Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ Ï·›ÛÈÔ (ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› ·Ó·Ï˘ÙÈο ·Ú·Î¿Ùˆ: ‚Ï. 5.4
°), Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÙÂϤÛÂÈ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ÏÂÈÙÔ˘Ú-
ÁÒÓÙ·˜ ˆ˜ ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ËÁ‹ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ ÁÈ· ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›
‰ÈηÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È ¿Óˆ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ¿Óˆ ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
ÔÈ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ, Ì ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi Î·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‚ÂÏ-
ÙÈÒÓÔ˘Ó ‰È·ÚÎÒ˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÂÎÌËÚȈ̤ӷ.
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ‚·ÛÈÎfi ÛÎÔfi ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘
(ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÈÙ¢ÁÌ¿ÙˆÓ Ù˘). °È· Ó· ÂÈÙ¢¯ı› ·˘Ùfi˜ Ô ÛÎÔfi˜, ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È
‰‡Ô ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ: ·) Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Î·È ‚) Ë Â·ÁÁÂÏ-
Ì·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛ˘ (Ingvarson,
2001). ªÂ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· Û˘Ó¯‹ ‰È·‰Èηۛ· ÂÓ›Û¯˘Û˘, ·Ó·ÙÚÔ-
ÊÔ‰fiÙËÛ˘ Î·È ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ŸÙ·Ó Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfi-
Ô, ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È Ì˯·ÓÈÛÌfi ·Ô‰˘Ó¿ÌˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÏÂÁÎÙÈÎÒÓ Î·È ÂÈ-
ı·Ú¯ÈÎÒÓ ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÊÔÚ›˜ ‹ ¿ÙÔÌ· Û ¤Ó· ÈÂÚ·Ú¯ÈÎfi –˘-
Ú·ÌȉÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
∂›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓÈÛ¯˘ÙÈ΋ Î·È ‚ÂÏÙȈÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘,
ÂÂȉ‹ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜, ·ÎfiÌ· Î·È Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙ ÌÔÚÊ‹˜ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ ÚÔηÏ› ÛÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÏÔÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ¤ÓÙ·ÛË, ¿Á¯Ô˜, ›ÂÛË Î·È Êfi‚Ô. π‰È·›ÙÂÚ· Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙ·Ó
Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ˘ËÚÂÛȷΤ˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ (.¯. ÂÍÂÏ›ÍÂȘ, ÚÔ·ÁˆÁ¤˜, ÌÈÛıÔÏÔÁÈΤ˜
·˘Í‹ÛÂȘ ÎÙÏ.) Î·È ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È ·fi Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·ÓÙÔ‡ Î·È ¿ÓÙ· ‰Â›-
¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È ÛÙ· ΛÓËÙÚ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÂÌ-
Ê·Ó›˙Ô˘Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÓÙÈÛÙ¿ÛÂȘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È
(McLaughlin & Pfeiffer, 1998: 5). Àfi Ù¤ÙÔȘ Û˘Óı‹Î˜ fï˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó·
Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯ÂÈ Û ÌÈ· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó·
ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘, ·Ú’ fiÏÔ Ô˘ Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙˆÓ
·‰˘Ó·ÌÈÒÓ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÚÒÙÔ Î·È ·Ó·Áη›Ô ‚‹Ì· ÚÔ˜ ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ ÙÔ˘.
∞·Ú·›ÙËÙ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÂÈÙ˘¯Ò˜ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜ (Darling
–Hammond, Wise & Pease, 1983? Wise Î.¿., 1984):
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË
ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
● ¡· ÌËÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Î·Ì›· ·Ú¤ÎÎÏÈÛË ·fi ÙÔÓ ‚·ÛÈÎfi ÛÎÔfi Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÂ
οı ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË.
● √ ·ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ (·˘Ùfi˜ Ù˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘) Ó· ÂÈÌÂÚ›˙ÂÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿ Û ÂȉÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜,
ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· Â›Ó·È Û·Ê›˜ Î·È Î·Ù·ÓÔËÙÔ›, ÒÛÙ ӷ Á›ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ
‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ ·Ó¿ÌÂÛ· Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜.
● √È ‰È·‰Èηۛ˜ Ó· ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ‰È·Ù˘ˆÌ¤ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
● ™ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ó· Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÙÔÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜.
172
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ŒÓ· ·ÍÈÔÏÔÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙË ‚ÂÏÙȈÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ Î·È Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Â›Ó·È ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ (‚Ï. ˘ÔÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4.2). ™’ ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÔÚ› Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜,
ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, Ó· ÂÓ‰˘Ó·Ìˆı› ˆ˜ «ÚfiÛˆÔ» Û ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜. ∂›Û˘, ·˘Ùfi
ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·Ú¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Ì ÙÔ ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ, ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜, ηıÒ˜ ηÈ
Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ̤۷ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘.
5.4. ªÔÚʤ˜ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
Œ¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı› ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÔÈΛÏÔÈ ÙÚfiÔÈ Î·ÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛ˘, ÔÏϤ˜ Ù˘Ô-
ÏÔÁ›Â˜ ÌÔÚÊÒÓ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ÔÈ Ú·ÎÙÈΤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ∂‰Ò
ÂÈϤÁÔ˘Ì ÌÈ· Ù˘ÔÏÔÁ›· Ô˘ ıˆÚԇ̠fiÙÈ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Ù· Û‡Á¯ÚÔÓ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈο Ú‡̷ٷ
̤۷ ÛÙ· ÔÔ›· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ı¤ÛÂȘ Î·È Á›ÓÔÓÙ·È Ë ÂÈÏÔÁ‹ Î·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË Ú·ÎÙÈ-
ÎÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜
∂η›‰Â˘Û˘. ∏ Ù˘ÔÏÔÁ›· ·˘Ù‹ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÚ›· ÌÔÓ٤Ϸ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1998):
∞. ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ Î·È ÁÓˆÛÙÒÓ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ –·ÏÏ¿ Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜– ·ÍÈÔÏÔÁ‹-
ÛÂˆÓ Ô˘ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙÔÓ ‰ËÌfiÛÈÔ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˆ˜ ·ÙfïÓ: ÂÈ-
ıÂÒÚËÛË, ¿ÌÂÛË ÈÂÚ·Ú¯È΋ ÂÈÙ‹ÚËÛË/·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Ù‹ÚË-
ÛË Ù˘ ÓÔÌÈÌfiÙËÙ·˜ ηٿ ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜
¿ÚÎÂÈ·. √ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ·˘Ùfi˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ¿ÙÔÌ· ‹ ·fi ÔÌ¿‰Â˜ ÂÈıˆ-
ÚËÙÒÓ. ª¤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1980 ÛÙȘ ÚÔËÁ̤Ó˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ Ï·Ó‹ÙË ·Ô-
ÙÂÏÔ‡ÛÂ Û˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙˆÓ ‰È‰·Ûη-
ÏÈÒÓ ÙÔ˘ Î·È ¿ÏÏˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ̤۷ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·fi οÔÈÔÓ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÎÙfi˜
Û¯ÔÏ›Ԣ (°ÚfiÏÏÈÔ˜ Î.¿., 2002). ∏ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Î·Ù¤ÏËÁÂ Û˘Ó‹ıˆ˜ Û ̛· ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋
¤ÎıÂÛË, Ô˘ Û˘ÓÙ·ÛÛfiÙ·Ó Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù·.
∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ Â›Ó·È ‚¤‚·È· ¤Ó· ÈÂÚ·Ú¯ÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
ø˜ Ù¤ÙÔÈÔ, ÙÔÔıÂÙ› ¯·ÌËÏ¿ ÛÙËÓ ÈÂÚ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ·ÎfiÌ· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ·, Ê˘ÛÈο,
ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. µ·ÛÈ΋ ··›ÙËÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ·ÔÙÂÏ› Ë Î·ı˘fiÙ·ÍË ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Î·ÓfiÓˆÓ Î·È ··ÁÔÚ‡ÛˆÓ. ∞ÓÙÏ› ÙË ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi
ÙË Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ Ù˘ ·Ó¿Á΢ ÁÈ· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ·ÚÔ¯‹˜ ›ÛˆÓ ¢ηÈÚÈÒÓ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜,
fiÔÈÔÈ ÎÈ ·Ó ›ӷÈ, fiÔ˘ ÎÈ ·Ó ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È. ∫¿ı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Î¿ı ۯÔÏÂ›Ô ÂÈıˆÚÔ‡ÓÙ·È,
ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ‚‚·ÈfiÙËÙ· fiÙÈ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ·Ú¤¯ÂÙ·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Ë ›‰È·
Âη›‰Â˘ÛË. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÚ›ÊË̘ «›Û˜ ¢ηÈڛ˜» fï˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÂÈÓfiËÛË ÁÈ· ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ·ÓÈÛÔ-
Ù‹ÙˆÓ Î¿Ùˆ ·fi ¤Ó·Ó ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi Ì·Ó‰‡·. ∆· ÙÔÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο οı ÂÚÈÔ-
¯‹˜, ÔÈ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ, Ë Í¯ˆÚÈÛÙ‹ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· οı ۯÔÏÈ΋˜ ÌÔ-
Ó¿‰·˜ Î·È Ë ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Î¿ı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (ÛÔ˘‰¤˜, ÂÌÂÈÚ›·, ÚÔÛˆÈο ‰È·-
‚¿ÛÌ·Ù·, ÂÈÌfiÚʈÛË, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÔÚ¿Ì·Ù·), fiÏ· ·Ú·‚ϤÔÓÙ·È ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙˆÓ «›ÛˆÓ ¢ηÈ-
ÚÈÒÓ», Ù˘ Ï‹ÚÔ˘˜ ‰ËÏ·‰‹ ÂÍÔÌÔ›ˆÛ˘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, Ô˘ ÈÛÔ‰˘Ó·-
Ì› Ì¿ÏÏÔÓ Ì ÈÛÔ¤‰ˆÛË Î·È ˆ˜ Ù¤ÙÔÈ· ÁÂÓÓ¿ ÔÏÏ¿ ÂÚˆÙËÌ·ÙÈο ÁÈ· ÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfiÙËÙ¿ Ù˘.
∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi, ÚÒÙÔ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ì·˙ÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ, ·ÏÏÔ‡ ¤¯ÂÈ ÂÎÏ›„ÂÈ (fiˆ˜ ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙÔ 1982) Î·È ·ÏÏÔ‡ ¤¯ÂÈ ÚÈ˙Èο ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÙ› ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· ÂÚÁ·Ï›·, ·ÏÏ¿ fi¯È
·Ó·ÁηÛÙÈο Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ‚·ÛÈ΋ ÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘.
173
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
µ. ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙÔ˘ ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎÔ‡, «ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡» ‹ ÏÔÁÈÛÙÈÎÔ‡ ·ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡,
Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì ÙÂÛÙ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ηÈ
–Û·ÓÈfiÙÂÚ·– Ì ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi ·ÓÙÏ› ÙË ÓÔ-
ÌÈÌfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ·fi ÙË ÏÔÁÈ΋ Ù˘ «·fi‰ÔÛ˘ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ‹». √È ˘ÔÙÈı¤ÌÂÓÔÈ ·Ô-
‰¤ÎÙ˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È ÚÒÙ· Î·È Î‡ÚÈ· ÔÈ ÁÔÓ›˜ «ˆ˜ ηٷӷψ٤˜». ƒËÙfi˜ ÛÎÔfi˜
ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ Â›Ó·È Ë ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ›ÛˆÓ ¢ηÈÚÈÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ̤۷ ·fi
ÏËÚÔÊfiÚËÛË Î·È ÂχıÂÚË ÂÈÏÔÁ‹. ™ÙȘ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡, fiÔ˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÙÔ ÌÔ-
ÓÙ¤ÏÔ ·˘Ùfi, ‰Â›ÎÙ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÌÈ·˜
Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ ıˆÚÂ›Ù·È Ë Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û ÛÙ·ıÌÈṲ̂ӷ ÙÂÛÙ.
∞˘Ù¿ Ù· ÙÂÛ٠ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È ¤ÙÛÈ, ÒÛÙ ӷ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ‰È¿-
ÊÔÚ· Û¯ÔÏ›· Î·È ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ¿Óˆ ÛÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ η٤¯Ô˘Ó, ¯ˆÚ›˜
fï˜ Ó· Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ë Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÂËÚ¿˙ÂÙ·È Î·ıÔÚÈÛÙÈο ·fi ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈ-
ÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·˘ÙÔ› ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó. ÕÏψÛÙ ٤ÙÔÈ· ÙÂÛÙ ·‰˘Ó·ÙÔ‡Ó Û˘¯Ó¿
Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ Û‡ÓıÂ-
Ù˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ (Popham, 1998). ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ›Û˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È
ÛÙ· Û¯ÔÏ›· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ «Î·Î‹˜ ·fi‰ÔÛ˘», η΋˜ ‰ËÏ·‰‹ ÏÔÁÈÛÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘ ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙË ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Î·È ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ó. ∆È ı· Á›ÓÂÈ Ì’ ·˘-
ÙÔ‡˜; ¶Ò˜ ı· ‚ÂÏÙȈıÔ‡Ó; ∂ÈϤÔÓ, Ë ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ fiÔÈˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ Â›Ó·È ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋, fiˆ˜ Î·È Ë Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ Ù· ÂËÚ¿˙Ô˘Ó.
∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙÔ˘ ÏÔÁÈÛÙÈÎÔ‡ ·ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Ì ÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ, ·˘Ùfi ÙÔ˘ ‰Ë-
ÌfiÛÈÔ˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘. ∫·È Ù· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ÌÔÓ٤Ϸ Ì¿ÏÈÛÙ· Ù›ÓÔ˘Ó fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ›‰È· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο ÂÚÁ·Ï›· Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
Ô˘ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ·Ó·Ï·ÈÛȈ̤Ó˜ Ù¯ÓÈΤ˜
·fi ÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ ÔÈÔÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ¤Ú¢ӷ˜: ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË, ‚ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÌÂ-
ıfi‰Ô˘˜ ÎÙÏ. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚԇ̠ӷ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Ô Î›Ó‰˘ÓÔ˜ ÂÏÂ-
ÁÎÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ) Ó· ÂÓ‰˘ıÔ‡Ó ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi Ì·Ó-
‰‡·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔÛ¿ÛÔ˘Ó fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· ÌÔÚÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜. ∆fiÙ ¤¯Ô˘Ì ӷ οÓÔ˘Ì Ì ÌÈ· ÂÈΛӉ˘ÓË ÌÔÚÊ‹ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘, Ô˘ ÂÎÌÂÙ·Ïχ-
ÂÙ·È ÔÈÔÙÈΤ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜, fi¯È ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÂÈ ÌÈ· ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ·ÏÏ¿ ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÂϤÁÍÂÈ Î·È Ó· ÙË ¯ÂÈÚ·ÁˆÁ‹ÛÂÈ.
∫·È Ù· ‰‡Ô ÌÔÓ٤Ϸ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì¤Ûˆ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Û˘ÓÔÏÈ-
΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È –fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ– Û ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ ÌÂÙÚ‹-
ÛÂȘ Î·È ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ø˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ
·Ó·ÊÔÚ¿˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ «·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi» ‰¿ÛηÏÔ, ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi «‰ÈÂÎÂڷȈً» ÙˆÓ ÂÓÙÔ-
ÏÒÓ, ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÈ‚ÔÏÒÓ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi fiÚÁ·Ó· ÈÂÚ·Ú¯Èο ·ÓÒÙÂÚ· ·fi ÙÔ Û¯Ô-
Ï›Ô. øÛÙfiÛÔ, Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· Î·È ÛÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ Ú·ÎÙÈ΋ ·-
Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Á›ÓÔÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Û ÚÔԉ¢ÙÈÎfiÙÂÚ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ
ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÔÈ Ôԛ˜ ı¤ÙÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û ÌÈ· ÈÔ ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ı¤ÛË.
°. ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ù˘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ÚËÙ‹ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·
‰ÂÓ Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ÙÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘, ·ÏÏ¿ Ë ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ηÈ
·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· Ù˘ «ıÂڷ›·˜ ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ» Ô˘ ÂÓÙÔ-
›˙ÔÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· Û¯ÔÏ›·. ¶ÚfiÛÊ·Ù· Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘Ó‰¤-
174
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ıËΠÔχ ÛÙÂÓ¿ Ì ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜ Î·È ÙÔÔıÂÙ‹ıËΠ۠¤Ó·
ÎÚÈÙÈÎfi ·È‰·ÁˆÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ŒÙÛÈ, ÔÈ fiÚÔÈ Ô˘ Û˘Ó·ÚÙÒÓÙ·È Ì’ ·˘Ù‹Ó Â›Ó·È Û˘-
¯Ó¿ fiÚÔÈ fiˆ˜ «ÎÚÈÙÈ΋ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË», «ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛË», «ÔÈÔÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË», «·˘ÙÂ-
Ó¤ÚÁÂÈ·», «·˘ÙÔÓÔÌ›·», «·ÏÏ·Á‹» Î·È «‚ÂÏÙ›ˆÛË» (Altrichter & Specht, 1998).
∞fi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó È· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ
‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÍ‹˜ ·Ú¯¤˜:
● ∞Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘.
● ÕÌÂÛË, ÚÔÛˆÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘.
● ∞Ó¿ÏË„Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜, ‰Ú¿Û˘ Î·È ÚÔÛˆÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
ªÂ ÌÂÁ¿ÏË ¤ÌÊ·ÛË È· ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Û ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂.∂. ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
̤ۈ ·Ó¿ÌÂÈ͢ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û ‰È·‰Èηۛ˜ ¤Ú¢ӷ˜ –‰Ú¿Û˘ (ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ·
ÙËÓ ¤Ú¢ӷ –‰Ú¿ÛË ‚Ï. ˘ÔÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3.4). ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˆ˜ ˘ÔÎÂÈ-
̤ÓÔ˘ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· Î·È Ô ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛÙÔȯ›· Û‡Ó-
‰ÂÛ˘ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ –‰Ú¿Û˘ Ì ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘
·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÚÒÙ· Î·È Î‡ÚÈ· ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘ ÂÚÁ¿˙Â-
Ù·È Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi Î·È ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎfi (··Ú·›ÙËÙ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ –‰Ú¿-
Û˘) ÂȯÂÈÚ› ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘, ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ – Ì¿ıË-
Û˘, ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ, ÙÔ˘ ·Ú¯fiÌÂÓÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·) Ë ÔÔ›· Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û‹˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ Ì·-
ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È Ì fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ ̤ۈ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÂÚ-
ÌËÓÂÈÒÓ Î·È ÓÔËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛˆÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÛÙÔ¯·ÛÙÈο ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ Î·È ÙȘ Ú·-
ÎÙÈΤ˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Î·È ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ Û˘Ó¯‹ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ӷ-
ηıÔÚ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË (Carr & Kemmis, 1997).
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Á›ÓÂÙ·È ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ÂȯÂÈÚ› Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÂÈ Î·È Ó· ÂÚ-
ÌËÓ‡ÛÂÈ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ fiÔÈÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜
̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ™ÙȘ ÂÚÌËÓ›˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ó· ‰ÔıÔ‡Ó ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿Ù·È Î·È Ë È-
ı·ÓfiÙËÙ· Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ
ÛÙÔ ÂÈı˘ÌËÙfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ∫·Ù¿ ÙË Û˘ÓÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ù˘ ·ÔÙ˘¯›·˜ Á›ÓÂÙ·È Î·È Ô
·ӷηıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∆Ș ÂÚÌËÓ›˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ Ô ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙËÚ›˙ÂÈ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙȘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋
(·È‰·ÁˆÁÈ΋ –‰È‰·ÎÙÈ΋) Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ ıˆڛ·. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ̤۷ ·fi ÙËÓ ¤Ú¢ӷ
–‰Ú¿ÛË ÂȉÈÒÎÂÈ ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ηٷÓfiËÛË ÙˆÓ ‰È·ÛÙÚÂ‚ÏˆÌ¤ÓˆÓ ·˘ÙÔ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ ÙȘ ÚÔηÏÔ‡Ó, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ‰Ú¿Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘¤Ú‚·ÛË
ÙˆÓ ÂÚÈÔÚÈÛÌÒÓ ·˘ÙÒÓ. ∏ ‰È‰·Ûηϛ· ·ÚıÚÒÓÂÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ «‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎÒÓ» ‹
«ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ» ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ‰Ú¿Û˘ Î·È ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ ÌÂ
ÛÎÔfi ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ Ú¿Í˘. ŒÙÛÈ, ̤ۈ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Û˘-
Ó·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ‰Ú¿Û˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁ› Î·È ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ·fi
ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ ıˆڛ˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó.
™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ̤ۈ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘
Û ÔÌ¿‰· Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ (teacher evaluation by peers) (Bowman, 1999). ªÈ·
Ù¤ÙÔÈ· ÚfiÙ·ÛË ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ·ÎfiÏÔ˘ı˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜:
175
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
● ∏ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÌÔÚ› Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ (ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ
·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘), ·Ó ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ·˘ÙÔ –ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fi-
ÙËÛË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÔÌ¿‰·. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜
ÛÙÔ¯·˙fiÌÂÓÔ˜ ·ÁÁÂÏÌ·Ù›·˜ (∫·Ï·˚Ù˙ÔÔ‡ÏÔ˘, 2001) ¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó·
·ÏÏ¿ÍÂÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·fi fi,ÙÈ ·Ó ‰È¿‚·˙ ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÂÎı¤ÛÂȘ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ
οÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔÓ ·Ê‹ÓÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ¤Íˆ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
● ∏ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÌÔÚ› Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘, ·Ó Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÛÂ
¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ
¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢, ̤۷ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â ÓÈÒıÂÈ fiÙÈ ·ÂÈÏ›ٷÈ, ·Ï-
Ï¿ fiÙÈ Ì·ı·›ÓÂÈ Î·È ‰È·ÚÎÒ˜ ‚ÂÏÙÈÒÓÂÙ·È (Barkley & Cohn, 1999).
● √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› –ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÂÎÙÈÌÔ‡Ó ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ù›ıÂÓÙ·È Î·ı‹ÎÔÓÙ· (·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ Î·È ÂÈÌfiÚʈÛ˘) Ô˘ ˘ÂÚ‚·›ÓÔ˘Ó Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ‰È‰·ÎÙÈο ηı‹ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜.
™˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó fiÙÈ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ˆ˜ ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ Ô˘ ·Ó·-
Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó
·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο (Bowman, 1999).
∆Ô ‚·ÛÈÎfi fiÊÂÏÔ˜ ·fi Ù¤ÙÔȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È Ë
ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛË ÙÔ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÛÌÔ‡ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛË
·˘Ù‹ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Î·ıÒ˜ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ì·›ÓÔ˘Ó Û ‰È·‰Èηۛ˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ Ù˘ Û˘ÓıÂ-
ÙfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÔÏ˘ÏÔÎfiÙËÙ·˜ Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜: ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÎÔÈÓ‹ Ú·ÎÙÈ΋ ÁÓÒÛË, ·ÓÙ·Ï-
Ï¿ÛÛÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜, ÛÙÔ¯¿˙ÔÓÙ·È ¿Óˆ Û’ ·˘Ù¤˜ Î·È ÙȘ οÓÔ˘Ó Û·-
Ê›˜ Û fiÏÔ˘˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙȘ ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÎÈ ·˘ÙÔ› (Peterson, 2000: 123).
∂ÈϤÔÓ, ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı› ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ̤ۈ ·ÙÔ-
ÌÈÎÔ‡ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ (portfolio) Î·È ÙÔ˘ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıÔ˘ Ï¿ÓÔ˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘
Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÌÂÙ·ÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ Ô˘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ·fi
ÙËÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Û ÛÙfi¯Ô˘˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ (Barkley &
Cohn, 1999). O ·ÙÔÌÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ì¤Ûˆ ÌÂıÔ‰È΋˜ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘ ·fi ÙÔÓ
›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙÔ˘ ··Ú·›ÙËÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ηıÔÚ›˙ÂÈ Î·È Ó· ·ÔÙÈÌ¿
ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘, ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ
ÌÂıfi‰ˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Î·È ÙÔÓ ‚·ıÌfi ›Ù¢Í˘ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ı¤ÙÂÈ. ∆Ô ˘ÏÈ-
Îfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÛÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi ÙÔ˘ Ê¿ÎÂÏÔ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ›ӷÈ: ı¤Ì·Ù· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ
Ô˘ ·Ó¤ıÂÛ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛÂ
ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘, ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ, ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈÎfi Î·È ¤ÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘
¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ, ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ηٷÛ··ÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜, ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ΛÌÂÓ· Ô˘ ÏÂÈÙÔ‡Ú-
ÁËÛ·Ó ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈο ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ (ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÛÂ Û˘Ó¤‰ÚÈ·, ¿ÚıÚ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ο ÂÚÈÔ‰Èο ‹ ÎÂÊ¿Ï·È· Û ‚È‚Ï›·), ‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ‰ÈÔÚıˆÌ¤Ó· ÁÚ·Ù¿ Ì·ıËÙÒÓ ÎÙÏ.
√ ·ÙÔÌÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÔÙ˘ÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÚ›· Ô˘ ‰È·Ó‡ÂÈ Î¿ı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·fi Ô‡ ÍÂΛ-
ÓËÛÂ, ÙÈ ¤Ù˘¯Â ˆ˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ Î·È ÔÈÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. ∞ÔÙÂÏ› ÌÈ· Ì·Ú-
Ù˘Ú›· Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘. ∏ Û˘Ó‹˜ Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi
ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÈ·˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂÓfi˜
·ÈÛı‹Ì·ÙÔ˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋˜ ¢ı‡Ó˘ Î·È ·˘ÙÔ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ (∞ÁÁÂÏfiÔ˘ÏÔ˜ Î.¿., 2004). °È· Ó· Û˘Ì-
‚› οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ‰È·‰Èηۛ˜ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡ ¿Óˆ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÙÔÌÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘. √ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ı· ʈ-
Ù›ÛÂÈ Î·È ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ Ê¿-
176
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
ÎÂÏÔ. ∂Âȉ‹ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ÚÔÛˆÈÎfi ·Ú¯Â›Ô, ·ÏÏ¿ ··ÈÙ›, ·fi ÙËÓ Ï¢-
Ú¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ı· Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó, ¤Ó· ‚·ÛÈÎfi Û¯ÂÙÈÎfi
ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Â›Ó·È Ì ÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ı· οÓÂÈ ÙȘ ÂÈ-
ÏÔÁ¤˜ ·˘Ù¤˜. ∞Ó Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ó· ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ fi,ÙÈ ÙÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È fi,ÙÈ
ıˆÚ› fiÙÈ ÙÔÓ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ˆ˜ ‰¿ÛηÏÔ, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· „¿ÍÂÈ Ó· ‚ÚÂÈ ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ‰¿-
ÛηÏÔ˜ ›ӷÈ. ∏ ·˘ÙÔÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋ ·˘Ù‹ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ¤¯ÂÈ ‚¤‚·È· ÌÂÁ¿ÏË ·Í›· ·˘Ù‹ ηı·˘Ù‹Ó ηÈ
ÌÔÚ› Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÂÈ ÙÔÓ ÛÙÔ¯·ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
™˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ë Û‡ÓÙ·ÍË Î·È Ë Û˘ÌÂÚ›ÏË„Ë ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ Û¯Ô-
Ï›Ô˘. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌÔ –ηٿ ÙË Ê¿ÛË ÙÔ˘ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡– Ó· ηٷÁÚ¿-
ÊÂÈ ÙȘ ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘, ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚÈÓ, ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ηٷÛ·-
·Û ·ÍÈÔÔÈ‹ıËΠÛÙËÓ Ù¿ÍË, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙȘ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ Û’ ·˘Ùfi, ÛΤ„ÂȘ
Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ ÙÔ˘ Û ÌÈ· ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋
Ê¿ÛË ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘.
√ ·ÙÔÌÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜, ˆ˜ ÙÚfiÔ˜ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ Û ¤Ó·Ó ·ÁÁÂÏÌ·Ù›·. ¢›ÓÂÈ ÙËÓ
·Ó¿ÏÔÁË ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ· ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ÁÈ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜
Î·È Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. ª¤Û· ·fi ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ
Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘˜ –·Ó ‚¤‚·È· ÛÙ·ıÔ‡Ó ÂÓÂÚÁËÙÈο Î·È ÎÚÈÙÈο ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘– ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·
Ó· ‚ÂÏÙȈıÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙȘ
ÈηÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ‚¿ÛË ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡˜ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ. √ ·ÙÔÌÈÎfi˜
Ê¿ÎÂÏÔ˜, ˆ˜ ̤ıÔ‰Ô˜ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ‚‚·›ˆ˜ Ì ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔ-
ÊÔ‰fiÙËÛË Î·È ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ¿ÏÏˆÓ ·ÙfïÓ, Û˘¯Ó¿ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∂›Ó·È fï˜
ÚÔÛˆÈ΋ ˘fiıÂÛË, ÂÊfiÛÔÓ Ô Î·ı¤Ó·˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ Ò˜ ı· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ.
¶·Ú’ fiÏ· Ù· Èı·Ó¿ ÔʤÏË, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë Û˘Ó‹˜ Ù‹ÚËÛË ·ÙÔÌÈÎÔ‡
ʷΤÏÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È ‰È·‰Èηۛ· ÎÔ˘Ú·ÛÙÈ΋ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ Î·È ¯ÚÔÓÔ‚fiÚ·. ∂›Ó·È ›Û˘
‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο ·ÚÁ¿ Î·È ÛÙ·‰È·Î¿ ̤۷ Û ¤Ó· Ï·›-
ÛÈÔ ‰È·ÚÎÔ‡˜ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ (∞ÁÁÂÏfiÔ˘ÏÔ˜ Î.¿., 2004). ∂Ô̤ӈ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈ̤ÓÂÈ
ηÓ›˜ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ¿ÌÂÛ· Î·È ı·̷ÙÈο. ∞Í›˙ÂÈ fï˜ Ó· ‰ÔÎÈÌ·ÛÙÔ‡Ó Ù¤ÙÔȘ ̤ıÔ‰ÔÈ, ÁÈ·-
Ù› fiÔÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÂÈʤÚÔ˘Ó Â›Ó·È ÌfiÓÈÌË Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋.
177
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
60KÂÊ¿Ï·ÈÔ
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
6.1. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
™ÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Ô fiÚÔ˜ «·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹» ÛËÌ·›ÓÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ›‰Ô-
Û‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÙÔ̤·. ∏ ›‰ÔÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÌÈ·˜ ‰È·‰Èηۛ·˜
Ì¿ıËÛ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô, ·ÊÔ‡ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÂͤٷÛË, ÔÚ›˙ÂÙ·È ÔÛÔÙÈο Ì ‚¿ÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-
ÓË Îϛ̷η ̤ÙÚËÛ˘ (§¿ÌÓÈ·˜, 1997) Î·È ·Ô‰›‰ÂÙ·È Ì ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi. ∂›Ó·È ÌÈ· ıÂÙÈÎÈÛÙÈ΋˜
ÌÔÚÊ‹˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ô˘ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ Ìȯ‚ÈÔÚÈÛÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ.
∞˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÌÈ· ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ÈÛÔ‰˘Ó·Ì› Ì ÌÂÙ·-
‚›‚·ÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÁÓÒÛˆÓ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Û ·ıËÙÈÎfi
‰¤ÎÙË (∫Ô˘˙¤Ï˘, 1995: 175) Î·È Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û ·ÍÈÔÏÔÁËÙ‹ ÌÈ·˜ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ηٷÛ΢¿-
ÛÙËΠ̷ÎÚÈ¿ ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË Î·È ÙËÓ ÔÔ›· ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÌÂÙ·‚È‚¿ÛÂÈ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó·
·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ. ∞ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ë ÚËÙ‹ ‹ ¿ÚÚËÙË Û‡ÁÎÚÈ-
ÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ë ÈÂÚ·Ú¯È΋ ηٿٷ͋ ÙÔ˘˜ Ì ‚¿ÛË ÓfiÚ̘ Î·È ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘
ı¤ÙÂÈ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1998). ∏ ·‰È¿ÎÔË Û‡ÁÎÚÈÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Û˘Ó‰˘·-
Ṳ̂ÓË Ì ÙË ‰È¿ıÂÛË Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ Î·Ù·Ù¿ÍÂˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› ·ÙÂ-
Ï›ˆÙ· ÙÔÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi Î·È ÙË ‰È¿ÎÚÈÛË, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ·Ó·fiÊ¢ÎÙ· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ˘˜ Î·È ·Ô-
Ù˘¯Ë̤ÓÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· (¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 1993: 127).
∏ ·ÔÌfiÓˆÛË Î·È ·ÔÙ›ÌËÛË ÌÈ·˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ˆ˜ ÙÂÏÈÎfi ·Ú·ÙËÚ‹ÛÈÌÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ·-
Ú·ÌÂÏ› ·fi ÙË ÌÈ· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Û‡ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ·Ô-
ÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘, ÙÔ
ÔÔ›Ô ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ· ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· (§¿ÌÓÈ·˜, 1997). √ Ì·ıËÙ‹˜ ‰Â Ì·ı·›ÓÂÈ ÁÈ·-
Ù› ·¤Ù˘¯Â, ÔȘ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Â›Ó·È ÔÈ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘, Û ÔÈ· ÛËÌ›· ÌÔÚ› Ó· ‚ÂÏÙȈı› Î·È ÔÈ-
˜ ÈηÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
‰Â Û˘ÓÙÂÏ› ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ ·Ú¿ ·ÚÎÂ›Ù·È ÛÙÔ Ó· ÌÂÙÚ¿ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ Ù˘
(¶··Ó·Ô‡Ì –∆˙›Î·, 1985: 36). ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ·ÔÙ›ÌË-
ÛË ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ô‰ËÁ› Û ÌÈ· ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ-
΋˜ Ú¿Í˘ Î·È ‰Â ‰›ÓÂÈ ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ Ù˘ ‰È-
‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ‰ÂÓ Â͢ËÚÂÙ› η̛· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹˜ Ù˘. ∂Ô̤ӈ˜ ÚfiÎÂÈ-
Ù·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÔÛ˘Ó‰Â‰Â̤ÓË Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·fi ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜
Î·È Ì¿ıËÛ˘, ÙȘ Ôԛ˜ ı· ÂÚ›ÌÂÓ ηÓ›˜ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ.
™ÙË ¯ÒÚ· Ì·˜, ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜, ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó·
ÂÈÎÚ·Ù› Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë. ∆Ô ÂÍÂÙ·ÛÙÈÎÔÎÂÓÙÚÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ì·˜ Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ ÂÈ-
‚‚·ÈÒÓÂÈ. øÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·‚Ϥ„Ô˘Ì ÚÔÛ¿ıÂȘ Î·È ÓÔÌÔıÂÙ‹Ì·Ù· Ô˘
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË ·ÓÙ›ıÂÙË ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Î·È Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ –ÙÔ˘-
Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÂ Â›Â‰Ô ıÂÛÌÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂÍ·ÁÁÂÏÈÒÓ– οÙÈ Ù›ÓÂÈ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ıÂÛÌÔıÂÙË̤ÓË ÛÙÔ ¢Ë-
ÌÔÙÈÎfi ™¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ·fi ÙÔ 1995. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¶.¢. 8/1995,
ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙÔ «·È‰·ÁˆÁÈÎfi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ» Ô˘ ÙËÚ› Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ηٷ-
ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Ù· Û¯fiÏÈ¿ ÙÔ˘ (µÏ¿¯Ô˘, 2006: 55). ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ·, Ì ÙÔ ¶.¢. 409
– º.∂.∫. 226, 22 –12 –94, ¿ÚıÚÔ 2, ÔÚ›˙ÂÙ·È Î·È ÁÈ· ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË ·Ó¿ÏÔÁË
‰È·‰Èηۛ·: οı ηıËÁËÙ‹˜ ηÏÂ›Ù·È Ó· ηٷı¤ÛÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ οı ÙÚÈÌ‹ÓÔ˘, Ì·˙› Ì ÙË ‚·ı-
ÌÔÏÔÁ›·, Î·È ÛËÌ›ˆÌ· ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÁÈ· οı ̷ıËÙ‹. ™ÙÔÓ ÓfiÌÔ 2525 Á›ÓÂÙ·È
·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË Û˘ÓıÂÙÈÎÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Î·È ÙÔ §‡ÎÂÈÔ,
179
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
fiˆ˜ Î·È ÛÙËÓ Ù‹ÚËÛË ·ÙÔÌÈÎÔ‡ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ·fi οı ̷ıËÙ‹. ™ÙÔ ÈÛ¯‡ÔÓ Û‹ÌÂÚ· ∞Ó·-
Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· (¢.∂.¶.¶.™.) (º.∂.∫. 303/13 –03 –03) Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿-
˙ÂÙ·È ˆ˜ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ‰È·Ú΋˜ Î·È ÛÎfiÈÌË, ÂÓۈ̷و̤ÓË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·
Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. ø˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È «ÔÈ ÁÚ·Ù¤˜ ‹
ÚÔÊÔÚÈΤ˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÎÏÂÈÛÙÔ‡ ‹ ·ÓÔȯÙÔ‡ Ù‡Ô˘, Ô ËÌȉÔÌË̤ÓÔ˜ ‰˘Ó·ÌÈÎfi˜
‰È¿ÏÔÁÔ˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ÔÈ Û˘ÓıÂÙÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ –
‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ (Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜), Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘
Ì·ıËÙ‹, Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ‹ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜
‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ ÎÙÏ.». ø˜ ̤۷ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È:
ÁÈ· ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ Ë ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÂÓÒ ÁÈ· ÙȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜
Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ Î·È ÁÈ· ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ «‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Ë ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ Â-
ÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ÌÔÚÊ‹˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙÔ˘˜ ·Ú·‰Ô-
ÛÈ·ÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÔÛÔÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘…»
ŸÔÙ fï˜ Ë ÔÏÈÙ›· ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙ· ÓÔÌÔıÂÙÈο Ù˘ ΛÌÂÓ· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË, Û˘Ó‹ıˆ˜ ·˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È ÛÂ
‚¿ÛË ÚÔ·ÈÚÂÙÈ΋ Î·È ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙȘ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ∆ÚÈÙÔ-
‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË. ™˘Ó‹ıˆ˜ ¿ÏÈ ‰ÂÓ ˘ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È Û ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ Ô‰ËÁ›Â˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ Ù¤ÙÔȈÓ
ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô‡Ù ÚÔÙ›ÓÂÈ Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· Ù˘¯fiÓ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÎÏËıÔ‡Ó ·fi
ÙȘ ηÈÓÔÙƠ̂˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ù›ÔÙ· ÛÙÔ ¢.∂.¶.¶.™. ÁÈ· Ù· ÚÔ-
‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó, ·Ó Û οÔÈÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ‰ÔÎÈÌ·ÛÙ› Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÔÈÔÙÈÎÒÓ Î·È
ÔÛÔÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÏfiÁˆ Ù˘ ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙ˘ ʇÛ˘ ÙÔ˘˜ (ÔÈÔ˜ Ì·ıËÙ‹˜, ÏfiÁÔ˘ ¯¿-
ÚÈÓ, ı· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, fiÙ·Ó Í¤ÚÂÈ fiÙÈ Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿-
ÛÂÈ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ‰È·ÌÔÚʈı› Ô ‚·ıÌfi˜ ÙÔ˘;). ∂›Û˘, ÂÓÒ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ-
Τ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ‰ÂÓ ·Ú¤¯ÂÙ·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË, Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Î·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ÂÈÌfiÚ-
ʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¿Óˆ Û’ ·˘Ù¤˜. ∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Â›Ó·È (fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÂÌÂÈÚÈο ‰Â‰Ô̤-
Ó· ÛÙ· ¢ËÌÔÙÈο, ·ÏÏ¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· °˘ÌÓ¿ÛÈ· Î·È ÛÙ· §‡ÎÂÈ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜) Ó· ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÛÂ
Û¿ÓȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹.
ŒÙÛÈ, ÂÓÒ Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ Ù¤ÙÔÈÔÈ ÙÚfiÔÈ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙ·¯ı› ›ÛËÌ· ÛÙÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶Úfi-
ÁÚ·ÌÌ·, ȉȷ›ÙÂÚ· Û’ ·˘Ùfi Ù˘ ÁψÛÛÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ (‰Â˜ ·Ú·Î¿Ùˆ: Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ Ì·ıËÙ‹
ÛÙÔ ˘ÔÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 6.3), ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ë ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ‰È·ÙËÚ› ·ÎfiÌ· ÛÙÔÈ-
¯Â›· ÂÚÈÔÚÈÛÙÈο ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Î·ÈÓÔÙÔÌÈÒÓ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ó·‚·ıÌ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ
ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ·fiÎÙËÛ˘ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È Ó· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Û ٤ÙÔȘ ‰È·‰Èηۛ˜. ∏ ıÂÙÈÎÈÛÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ¤ÙÔÈÌ˘ ÁÓÒ-
Û˘ ÚÔ˜ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ΢Úȷگ› ·ÎfiÌ· Î·È Â͢ËÚÂÙ› ¤Ó· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡-
ÛÙËÌ· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ÓÔ ÛÙȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ. ŒÙÛÈ, Ë ÈÛÙfiÙËÙ· Ù˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ·Ô-
ÙÂÏ› Û‹ÌÂÚ· ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ ÙÔ ·ÛʷϤÛÙÂÚÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (ºÚ˘‰¿ÎË, 1999: 35 –36).
∆È Â›Ó·È fï˜ ÔÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹; ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙÔ‡Ó
ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·; ¶ÔȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ ηÈ
ÔÈ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙË Ì¿ıËÛË;
6.2. ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË» ÂÓÓÔԇ̠ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ·ÔÙ¤-
180
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ÏÂÛÌ· Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ‰ËÏ·‰‹ ›‰ÔÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ·ÔÙÈÌÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔ-
Ó· Î·È ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ηٿ ÙËÓ ÔÚ›· Û‡ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ fiÔÈÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜.
ŒÙÛÈ, Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·È ÌÔÚʤ˜ ‰Ú¿Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·Í›·
(·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Ó Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó), fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÈ·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì ÙÔÓ ÏfiÁÔ, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ··È-
ÙÔ‡Ó ÛΤ„Ë, ÎÚ›ÛË, ·Ó¿Ù˘ÍË ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ, Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ¤Íˆ ·fi ·˘Ù‹Ó ÎÙÏ.
™ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ Ë ·Ó¿ÁÎË ˘ÈÔı¤ÙËÛ˘ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ÂÈÙ·ÎÙÈ-
΋. ∏ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ıˆÚÈÒÓ Ì¿ıËÛ˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ·Ó··-
Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Î·È Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˆ˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ ÔÈÎÔ‰fiÌË-
Û˘ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ̤۷ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ (ıˆڛ· ÂÔÈÎÔ‰ÔÌÈÛÌÔ‡75) (‚Ï. ÂÓ-
‰ÂÈÎÙÈο von Glasersfeld, 1989, Cunningham, 1992) ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË ÛÙÚÔÊ‹ ·fi ÙÔ
·ÍÈÔÏÔÁÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ, Ô˘ ¤‰ÈÓ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È ·ÍÈÔ-
ÏÔÁÔ‡Û ·ÔÏ·ÈÛȈ̤ӷ ÙËÓ Â›‰ÔÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, Û ¤Ó· ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ ›‰È· ÙË
Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ› Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ Ù˘ ̤۷ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú¿-
Û˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. ∂ÈϤÔÓ, ÔÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÌϤÎÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙÔÓ Ì·-
ıËÙ‹ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ì¿ıËÛ˘, ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙÔȯ›· ÁÈ· Ó· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› – Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ¤Ó·Ó
‚·ıÌfi, Ô˘ η̛· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÏËÚÔÊÔÚ›· ‰ÂÓ ÙÔ˘ ·Ú¤¯ÂÈ. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ÎÔÈÓ¿ ·Ô-
‰ÂÎÙfi Î·È ·Ô‰Â‰ÂÈÁ̤ÓÔ ·fi ¤Ú¢Ó˜ ÛÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ ¯ÒÚÔ fiÙÈ Ë Ï‹„Ë ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ ‚ÂÏÙÈÒ-
ÓÂÈ ÙË Ì¿ıËÛË, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙË ÌÂÙ·ÁÓˆÛÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ (Black & William,
2001). ∂›Û˘, ÂÂȉ‹ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜ Ôχ˜ ÏfiÁÔ˜ Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi-
ÙËÙ·˜ Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, Â›Ó·È È· ηÈÚfi˜ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ ·fi ÙËÓ
ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Ù˘ ÛÂÈÚÔı¤ÙËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ ÈÛÔ‰ˆÙÈ΋˜ ̤ÙÚËÛ˘ Û ÌÈ· ÎÔ˘ÏÙÔ‡-
Ú· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ì ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· Î·È ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ,
ÙËÓ ÏËÚÔÊfiÚËÛË ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ÂÈÙ˘¯ÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ·ÔÙ˘¯ÈÒÓ ÙÔ˘˜.
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË Ù˘ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È Ô ÂÓÙÔÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂˆÓ Î·È ÙˆÓ
·ÙÂÏÂÈÒÓ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜, Ì ÛÎÔfi ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ‰È·‰Èη-
ÛÈÒÓ. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ë ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰È·ÁÈÁÓÒÛÎÂÈ Î·È ·ÔÙÈÌ¿ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ηÈ
ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÎÔ-
fi, Î·È ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙË Ï‹„Ë ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ. ∆¤ÙÔÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó·
ʈٛÛÂÈ ÔÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘, fiˆ˜ Î·È ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘˜, ηÈ
Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤-
„Ô˘Ó Ó· ÙȘ ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÏÔÈfiÓ ÁÈ· ÌÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ì ‰È·ÌÔÚʈÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.
•ÂʇÁÂÈ ·fi ÙȘ Ù˘ÔÔÈË̤Ó˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Û‡ÁÎÚÈÛ˘ Î·È ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÍ·-
ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 126). ∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ ·Ú·ÌÂÚ›˙ÂÙ·È –¯ˆÚ›˜
Ó· ·‡ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ– Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, ÙÔ Ò˜ ‰ËÏ·‰‹ Ë ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÙÂϤÛÂÈ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ (Î·È Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· Î·È Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜).
™ÙÔ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Î·È Ë ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ÙËÓ
¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÔÈÔÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Ù˘ ›‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘
Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Â›‰ÔÛË (ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›·
Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰Â˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 125 –128). ŒÙÛÈ, Â-
75 ∂ÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎfi Ú‡̷ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ÁÓÒÛË ÔÈÎÔ‰ÔÌÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ ÌÂ
ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ Ì¤Û· Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· ·ÙfïÓ. ∫·Ù¿ ÙË ‰È‰·-
Ûηϛ· Î·È ÙË Ì¿ıËÛË Ë ¤ÌÊ·ÛË ÌÂÙ·ÙÔ›˙ÂÙ·È ·fi Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·.
181
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ÔÈ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘, fiˆ˜ Î·È Ë ‰È·‰Èη-
Û›· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ë ÂͤÏÈÍ‹ Ù˘. ™ÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÂÔ̤ӈ˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ-
ÔıÂÙÂ›Ù·È Ë ·ÙÔÌÈ΋ ÔÚ›· Ì¿ıËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ·ÊÂÓfi˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È Ù· ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·, ÔÈ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÛÙ·ıÌ›˙ÔÓÙ·È fiÏÔÈ ÔÈ
·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙Ô˘Ó Î¿ÔÈÔÓ ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰È·‰Èη-
ÛÈÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘ (∫·ÛÛˆÙ¿Î˘, 1995 , ∫·„¿Ï˘, 1994, ªÔ˘˙¿Î˘, 1988).
√È ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ‰ÂÓ ·Ô-
ÛÎÔ› ·ÏÒ˜ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ Û˘Ì‚·ÙÈ΋˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ›‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ·ÏÏ¿ Ù˘ ·˘ıÂ-
ÓÙÈ΋˜ ›‰ÔÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÛÙ›‚Ô, fiÙ·Ó ‰ËÏ·‰‹ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ˆ˜ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ È· ı· ‰Ú· ηÈ
ı· ·ÓÙȉڿ Û ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ı· ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ı· ÛÙ¤Ï-
ÓÂÈ ÌËӇ̷ٷ ÁÈ· Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÈ, ı· ηÏÂ›Ù·È Ó· ÎÚ›ÓÂÈ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Á‡Úˆ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÂÈ-
χÂÈ Û‡Á¯ÚÔÓ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÌÈ· ͤÓË ÁÏÒÛÛ· ÎÙÏ. ∂Âȉ‹ Ì¿-
ÏÈÛÙ· Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·˘Ù‹ ʤÚÓÂÈ ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ Ì ·˘ıÂÓÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ-
‹˜, ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Î·È ·˘ıÂÓÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (authentic assessment) (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Fischer
Î.¿.,1995, Darling –Hammond Î.¿., 1995).
™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó Û‡ÓıÂÙ˜ ÓÔË-
ÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜. ¢ÂÓ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ÙfiÛÔ Ë ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ‹ Ó· ·Ó·Î·-
Ï› ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ fi,ÙÈ ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ (ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ) fiÛÔ Ô ‚·ıÌfi˜ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÔÚ›
Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ·˘Ù¤˜ (Darling –Hammond Î.¿., 1995: 4 –5). ∆¤-
ÙÔȘ ‰ÔÎÈ̷ۛ˜ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó Â›Û˘ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÁÈ· ÎÚÈÙÈ΋ Î·È ÂÌ‚¿ı˘ÓÛË, ÙËÓ ·Ó·Ï˘ÙÈ-
΋ ÛΤ„Ë Î·È ÙËÓ ÂÊ¢ÚÂÙÈÎfiÙËÙ·. ŒÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ó· ηıÔÚ›˙ÂÈ
Î·È Ó· ÂÈχÂÈ «ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·». √È ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ηÈ
ÚÔÔÙÈΤ˜ ÁÈ· ÌÈ· ÔχÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, fi¯È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ÛÙÔÓ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÙÔ-
̤·. ∫·Ù¢ı‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË fi¯È ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ·ÏÏ¿ ÛÙÔÓ ‚·ıÌfi ηٷ-
ÓfiËÛ˘, ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜ Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛΤ„˘, ÈηÓfiÙËÙ·˜ ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ÌÂÙ·ÁÓˆ-
ÛÙÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. ŒÙÛÈ, ‰ÂÓ ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÔÌÓË-
ÌfiÓ¢Û˘ Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ·ÏÏ¿ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ ›‰È-
ÔÈ ÙË ÁÓÒÛË Î·È Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ·, οÙÈ Ô˘ ··ÈÙ› ÂÚÌËÓ›·, Û˘ÓıÂ-
ÙÈ΋ Î·È ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ·.
√È Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Î·È Ó· ηıÔ‰ËÁÔ‡Ó ÙË Ì¿ıË-
ÛË. ∫·Ù’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ ÔÈ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ, ÒÛÙ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‰È·-
ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÙÈ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·È Ò˜ ÙÔ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó. ∂Ô̤ӈ˜ Ë ÌÂÙ·ÁÓˆÛÙÈ΋ ÈηÓfi-
ÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ‰È·ÚÎÒ˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Á›ÓÂÙ·È ÈηÓfiÙÂÚÔ˜ Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÈ Û˘ÓÂȉËÙ¿,
‚·ÛÈṲ̂ÓÔ˜ Û ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘, Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·ÓfiÓ˜ Î·È Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ ÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘ ·Ó¿-
ÏÔÁ· Ì ٷ Ó¤· ‰Â‰Ô̤ӷ. ¶ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ·˘Ù‹ Û˘ÓÙ›ÓÂÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ë ¤ÌÊ·ÛË Ô˘ ‰›-
ÓÔ˘Ó ÔÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ˆ˜ ̤ÛÔ ·Ó·ıÂ-
ÒÚËÛ˘ ‹ ÙÚÔÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ ÙÔ˘.
∆¤ÙÔÈÔÈ ÙÚfiÔÈ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Â›Ó·È ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓÔÈ, ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎÔ› Ù˘ ›‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ ο-
ı ̷ıËÙ‹, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ ¯Úfi-
ÓÔ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿
ÙÔ˘. ∏ ÚfiÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ‰Â Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙ·È Ì ·˘Ù‹Ó ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ, ·ÏÏ¿ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÂÈ-
ÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ ÙÔ˘ ÚfiÔ‰Ô. ∏ ·ÙÔÌÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰›ÓÂÈ ÛÙÔȯ›· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ó
‚ÂÏÙÈÒÓÂÙ·È Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÁÈ·Ù›. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· ‚·Û›˙ÂÙ·È
182
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
Û ‚·ıÌÔ‡˜, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ۯfiÏÈ·, Î·È ·ÔÙÂÏ› Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÌÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ÂÈ-
ÎÔÈÓˆÓ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹.
™ÙȘ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ȉȷ›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜. √È Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· Û˘Ì-
‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ fiÙ·Ó ÌÈÏÔ‡Ó (ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó ¿ÏψÛÙ ÎÚ˘Ê¿, fiÙ·Ó
Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ ··ÁÔÚ‡ÂÈ). ¶Ú¤ÂÈ ÂÔ̤ӈ˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È
ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (ÌÈÎÚÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ –Û˘ÓıÂÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·-
ÛÈÒÓ, ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·fi Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜).
™˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ì ÙÔÓ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ ›Ó·Î·:
¶·Ú·‰ÔÛȷ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
ŒÌÊ·ÛË ÛÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. ŒÌÊ·ÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘.
∆ÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ¢È·ÌÔÚʈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
¶ÔÛÔÙÈ΋: ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ‚·ıÌÔ‡˜. ¶ÔÈÔÙÈ΋: ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ÂÚÈÁڷʤ˜.
∂ϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ ·ÔÌÓËÌfiÓ¢ÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÁÓÒÛˆÓ. ∞·ÈÙ› Û‡ÓıÂÙ˜ ÓÔËÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜.
∞ÔÛ˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·fi ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ™˘Ó‰¤ÂÈ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜, Ì
Î·È ÙË Ì¿ıËÛË. ¿ıËÛ˘ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
™˘Ó¿ÁÂÙ·È Û‡ÁÎÚÈÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ∂Í·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓË ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› Îϛ̷ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜.
6.3. ª¤ıÔ‰ÔÈ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
À¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ÏÔ‡ÛÈÔ «ÚÂÂÚÙfiÚÈÔ» ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ̤-
Û· ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈϤÁÔ˘ÌÂ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÙȘ ·ÎfiÏÔ˘ı˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜:
™˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ Ù¿Í˘.
√ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ηٿ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ··È-
ÙÔ‡Ó Û‡ÓıÂÙ˜ ‰È·ÓÔËÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜. ¶·Ú·ÙËÚ› Ò˜ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ, ÁÚ¿ÊÂÈ, (Û˘Ó)ÔÌÈ-
Ï›, (Û˘Ó)ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È, ÛΤÊÙÂÙ·È, ‰Ú·, ÎÚ›ÓÂÈ. √ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfi-
ÙËÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ Î·ÏÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ·ÏÒ˜ ÌÈ· ·¿ÓÙËÛË ‹ Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ·
ÂÊ·ÚÌÔÁ‹, ·ÏÏ¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔ›Ô˘˜ ÙË Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜
ÔÚ›·, ·ÎfiÌ· Î·È ÂӉ¯fiÌÂÓ˜ ·Ó·ıˆڋÛÂȘ Ô˘ Âȯ›ÚËÛ·Ó, ·ÈÙÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ οı ÊÔÚ¿
ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜ (Stiggins, 1997).
∫·Ù¿ ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË Ù¤ÙÔÈˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙËÚ› Û ÂȉÈο ʇÏÏ· ·Ú·Ù‹-
ÚËÛ˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ηٷ¯ˆÚ›ÛÂȘ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ,
ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÁÈ· οı ̷ıËÙ‹: ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘, ÙËÓ ·˘ÙÔÛ˘ÁΤÓÙÚˆÛË Ô˘
‰Â›¯ÓÂÈ, ÙȘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ, ÙȘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ, ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›·
Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘, ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÈ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ, ÙËÓ ·fi-
‰ÔÛ‹ ÙÔ˘, ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘, Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ (ÁÈ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·-
Ù· Ù¤ÙÔÈˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ ‚Ï. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 130 –131). ∞˘ÙÔ› ÔÈ ¿ÍÔÓ˜ ¿Óˆ
ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‰ÔÌ› ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ú¤ÂÈ fi¯È ÌfiÓÔ Ó· Â›Ó·È ÁÓˆÛÙÔ›,
Û·Ê›˜ Î·È Î·Ù·ÓÔËÙÔ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ̤۷
183
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
ªÂ ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÓÔ› ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Ó·-
Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô Î·ıÂÓfi˜ ·fi ·˘-
ÙÔ‡˜. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Á›ÓÂÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÎÙ¤ÏÂÛ˘ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÂ
Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ùfi˜ Ù˘. ŒÙÛÈ, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÛÙË ‰È¿ıÂ-
Û‹ ÙÔ˘ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÂÚÈÁÚ·ÊÈο ÙËÓ ÔÚ›· Ì¿ıË-
Û˘ οı ̷ıËÙ‹. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘, ηıÒ˜ ·˘ÙÔ› ÂÚÁ¿-
˙ÔÓÙ·È, ·ÓÔ›ÁÂÈ ‰È·‡ÏÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î·È Ì·ı·›ÓÂÈ Ò˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÂÌÏÔ˘-
Ù›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜, ÒÛÙ ӷ ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ¢ηÈڛ˜ Ì¿ıËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘Ó-
ÛË ÙËÓ ÔÔ›· Ô Î·ı¤Ó·˜ ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË.
ªÈÎÚ¤˜ ¤Ú¢Ó˜ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ۯ‰›ˆÓ ‰Ú¿Û˘ (project) ‹ Û˘ÓıÂÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜.
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Û‡ÓıÂÙ˜ ÌÔÚʤ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜, Ì¿ıËÛ˘ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì ·ÊÂÙËÚ›· ÚÔ‚ÏË-
Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜, ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ·Ó¿ÁΘ ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ·ÙfiÌˆÓ (Ì·ıËÙ‹ ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡) ‹ ÔÌ¿-
‰·˜ Ì·ıËÙÒÓ. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ȉ¤· ÌÈ· ÔÌ¿‰· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÁÈ· ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È Û¯Â-
‰È¿˙ÂÈ ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ¢¤ÏÈÎÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ‰Ú¿Û˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· fiÏ·
Ù· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ∂Âȉ‹ Ù· ı¤Ì·Ù· ÙˆÓ
ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ì ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ˙ˆ‹, ηٿ ÙË
‰ÈÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÂÓfi˜ project Ë ÎÏÂÈÛÙ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ·ÓÔ›ÁÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔÓ «¤Íˆ ÎfiÛÌÔ». ∏
Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ì ÂÛˆÛ¯ÔÏÈÎÔ‡˜ Î·È Â͈ۯÔÏÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ-
¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Î·È Ë ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÛÙË Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Óı‹Î˜ ··Ú·›ÙËÙ˜
ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÂÓfi˜ project. √È ÂÚÁ·Û›Â˜ ηٷϋÁÔ˘Ó Û ¤Ó· ÚÔ˚fiÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÌÈ· ¤Î-
ıÂÛË, ¤Ó· ÂÚÈÔ‰ÈÎfi, ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô, ÌÈ· ηٷÛ΢‹, ÌÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË, ¯ˆÚ›˜ ‚¤‚·È· Ó· ·ÍÈÔ-
ÏÔÁÂ›Ù·È ÌfiÓÔ ·˘Ùfi, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ Ë fiÏË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ (Frey, 1998).
¶Ò˜ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È fï˜ ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ‰Ú¿Û˘, ÌÈ· Û˘ÓıÂÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›·; ¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· ¤Ó· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÓfi˜ project Û ‰‡Ô ›‰·: ÛÙÔ ÚÒÙÔ ·ÍÈÔ-
ÏÔÁÂ›Ù·È Û˘ÓÔÏÈο Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ¤Ó· ¤Ó· Ù· ̤ÏË Î¿ı ÔÌ¿‰·˜.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi ʇÏÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÓfi˜ project
ŸÓÔÌ· ÔÌ¿‰·˜: 1––––2 –––– –3 4 – – – –5 – – – –6 – – – – –7 8 – – – – –9 – – – – –
–10
™˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ªfiÓÔ ¤Ó·˜ ‰˘Ô ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÌfiÓÔ ŸÏ· Ù· ̤ÏË Ù˘
‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ·fi ¤Ó·˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÔÌ¿‰·˜ ϤÓ ÙȘ ȉ¤Â˜
fiÏË ÙËÓ ÔÌ¿‰·. fiÏË ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ÙÔ˘˜ Î·È Á›ÓÂÙ·È ‰›Î·ÈÔ
·ÏÏ¿ οÔȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ ÌÔ›Ú·ÛÌ· Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜.
ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Î·È
Á›ÓÔÓÙ·È Î·È Î¿ÔȘ
Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ.
™˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ οÔÈ· ™˘Ó‹ıˆ˜ Ù· ̤ÏË Ù˘ ŸÏÔÈ Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È
̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ‰Â ÔÌ¿‰·˜ Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È Ì Û‚·ÛÌfi, ·ÎfiÌ·
Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È Î·Ï¿ ηϿ, ·ÏÏ¿ fi¯È fiÙ·Ó Î·È fiÙ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó
Î·È ·ÁÓÔÔ‡Ó ‹ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÊˆÓ›Â˜ ‹ ‰È·ÊˆÓ›Â˜.
·Ú·ÁΈӛ˙Ô˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ¿Á¯Ô˜ ÁÈ· Ó· ÙÂÏÂÈÒÛÔ˘Ó
Î·È ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙˆÓ ¿ÏψÓ. ÌÈ· ‰Ô˘ÏÂÈ¿.
184
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi ʇÏÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÓfi˜ project
∂ÈÎÔÈÓˆÓ›· ∫·ı¤Ó·˜ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ÏfiÁÔ ™˘Ó‹ıˆ˜ ·ÎÔ‡ÂÈ Ô ¤Ó·˜ ŸÏÔÈ ·ÎÔ‡Ó ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ
ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ Î·È ‰ÂÓ ·ÎÔ‡ÂÈ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, ·ÏÏ¿ fi¯È Î·È Ô Î·ı¤Ó·˜ ı¤ÏÂÈ Ó·
ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ. ¿ÓÙ· Ì ÚÔÛÔ¯‹. ‚‚·Èˆı› fiÙÈ Ô ¿ÏÏÔ˜
ÙÔÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ.
∞ÔÙÂÏÂÛÌ· – ∏ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ì·˜ Â›Ó·È Œ¯Ô˘Ì fiÏÔÈ Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ •¤ÚÔ˘Ì ÙÈ Î¿ÓÔ˘ÌÂ
ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË Ôχ ÌÂÚ‰Â̤ÓË. ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘ÌÂ, Î·È ÁÈ·Ù› ÙÔ Î¿ÓÔ˘ÌÂ.
‰Ô˘ÏÂÈ¿ K·ı¤Ó·˜ ¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜
‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÌÂډ¢fiÌ·ÛÙ ÌÂ
ÙÔ ÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË
οÓÔ˘Ì ‹ η̛· ȉ¤·. ‰Ô˘ÏÂÈ¿.
∂ӉȷʤÚÔÓ ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ∫·Ïfi Â›Ó·È ÙÔ project, ∆Ô project Ì·˜
ÁÈ· ÙÔ project ηӤӷ˜ ‰ÂÓ ·ÏÏ¿ ‰Â Ì·˜ ÂӉȷʤÚÂÈ ÂӉȷʤÚÂÈ Ôχ
ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Ôχ. Î·È ÛÎÂÊÙfiÌ·ÛÙÂ
ÙÔ project. ∂›Ó·È ‚·ÚÂÙfi. fiÙÈ Ì·˜ ¤¯ÂÈ ‰ÒÛÂÈ ÔÏÏ¿
°ÓÒÛÂȘ ¢ÂÓ Î¿ÓÔ˘Ì ٛÔÙ· Œ¯Ô˘Ì ̿ıÂÈ ÌÂÚÈο ª¿ı·Ì ΢ڛˆ˜ Ò˜
ÒÛÙ ӷ ·ÈÛı·Óıԇ̠fiÙÈ Ú¿ÁÌ·Ù·, ·ÏÏ¿ Ó· ‰Ô˘Ï‡ԢÌÂ
Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ‹ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÔÌ·‰Èο, Ó· ÂÈϤÁÔ˘ÌÂ
‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ì Ӥ˜ Ì¿ıÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¤Ó· ı¤Ì· Î·È Ó·
‰ÂÍÈfiÙËÙ˜. Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘ÌÂ
ÏËÚÔÊÔڛ˜ . ∞ÔÎÙ‹Û·-
Ì ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÛÙË ¯Ú‹ÛË
Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÛÙÔ ÛÙ‹-
ÛÈÌÔ ÙˆÓ ÂȯÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi ʇÏÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÓfi˜ project
ŸÓÔÌ· ÔÌ¿‰·˜:
ŸÓÔÌ· Ì·ıËÙ‹:
ª¤ÏÔ˜ ∞ ª¤ÏÔ˜ µ ª¤ÏÔ˜ ° ª¤ÏÔ˜ ¢ ª¤ÏÔ˜ E ŸÏË Ë ÔÌ¿‰·
™˘ÌÌÂÙÔ¯‹
™˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·
∞ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·
∂ӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ project
°ÓÒÛÂȘ
¶ËÁ‹: µÂÚ‚ÂÓÈÒÙË, 2002
185
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·fi Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜
ªfiÏȘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ÂÚÁ·Û›·, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi οı ̷ıËÙ‹ ¯ˆÚÈ-
ÛÙ¿ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤Ó·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ›Ó·Î· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ
·Ó·ÊÔÚ¿˜ ˆ˜ Ô‰ËÁfi. ∆· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·˘Ù¿ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ¤Ó· Â›Â‰Ô Ì ٷ ÂÈı˘ÌËÙ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-
ÛÙÈο Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Â›Ó·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘-
ÛÈ·ÛÙÈο ÛËÌ·›ÓÂÈ ¿ÌÂÛË ·Ó¿ÌÂÈÍË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈ-
ÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÎÚÈı› οı ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ‰È·Ù‡ˆÛË ÎÚ›ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›· ηχÙÂÈ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·˘Ù¿ (Boud, 1997: 12). ∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ‰ËÏ·‰‹ ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ ‚·ıÌÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô‡Ù ›ӷÈ
ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ÁÚ·ÌÌÈ΋: ÚÒÙ· ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È Ì ۷ʋÓÂÈ· Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÛÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ· Á›ÓÂÙ·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ª¿ÏÏÔÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ΢ÎÏÈ΋:
̤۷ ·fi ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Ù· ÔÔ›· ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È
ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (‹ Î·È Û ¿ÏϘ Ô˘ ı· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÌÂϤÙË ÛÙËÓ Ù¿ÍË) Î·È ‰È·Ú-
ÎÒ˜ ·Ó·ıˆÚÔ‡ÓÙ·È, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘, ηıÒ˜ Ë
‰È‰·Ûηϛ· ÚÔ¯ˆÚ¿.
¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ¤Ó·Ó ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ›Ó·Î· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÌÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜.
ªÈ· ÂÚÁ·Û›· Â›Ó·È ÂÙ˘¯Ë̤ÓË, ·Ó:
● √ Ì·ıËÙ‹˜ ÂȉÂÈÎÓ‡ÂÈ Û’ ·˘Ù‹Ó ÎÚÈÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ (ÎÚ›ÓÂÈ, ÛΤÊÙÂÙ·È, ÂÈϤÁÂÈ, ·ÔÚÚ›ÙÂÈ ÎÙÏ.).
● ¢Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ·Ó¤Ù˘Í ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ (Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ·, ÛÂ-
‚·ÛÌfi).
● ∫·Ï‡ÙÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠ·˘Ù‹ Ë ÂÚÁ·Û›·.
● ∂›Ó·È ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË.
● ¢Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ıËÎÂ, ‰ÈÂÚ‡ÓËÛÂ, ÛΤÊÙËÎÂ, ‹Ú ڈÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, Â¤Ï˘Û Úfi-
‚ÏËÌ·, ·Ó·Î¿Ï˘„ Ӥ· ÁÓÒÛË.
● Œ‰ˆÛ ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·Î·Ï¤ÛÂÈ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È Ó· ο-
ÓÂÈ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ Û Ӥ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜.
● Œ‰ˆÛ ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Âȉ›ÍÂÈ, ηٿ ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛ‹ Ù˘, Ê·ÓÙ·Û›· Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·.
● Œ‰ˆÛ ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Âȉ›ÍÂÈ, ηٿ ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛ‹ Ù˘, ¢ÂÏÈÍ›· ÛÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘ –
fiÔ˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ ‰˘ÛÎÔϛ˜ ‚ڋΠ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Â›Ï˘Û˘ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜
● ¢Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÂÊ¿ÚÌÔÛ ے ·˘Ù‹Ó ÙË ÁÓÒÛË Ô˘ ·¤ÎÙËÛ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ·.
¶ËÁ‹: ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, 2004
∂ÈϤÔÓ, Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·: o Ì·ıËÙ‹˜ ‰Â ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÎÚ›ÛÂȘ
·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙȘ ÎÚ›ÛÂȘ ÙˆÓ ¿ÏψÓ. ∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ›-
Ó·È ˙ˆÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ó· ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁ›ٷÈ. ∏ ·Ó·-
ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ÔÈ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘
¤¯ÂÈ ÛÙfi¯Ô ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ú·¯ı› Î·È ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚ-
ʈÛË Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË (Boud, 1997: 15 –17). ŒÚ¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ÛÂ
Ù¿ÍÂȘ fiÔ˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È ÁÈ· ·ÚÎÂÙÔ‡˜ Ì‹Ó˜ Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈÙ˘Á¯¿-
ÓÂÙ·È ˘„ËÏfi Â›Â‰Ô Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È Ô ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÚÔηÏÂ›Ù·È ·fi
ÙË ‚·ıÌÔÏfiÁËÛË. ∫¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ÁÈ·Ù› Ô Ì·ıËÙ‹˜ ‚ϤÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô ‰¿-
ÛηÏÔ˜ Ô˘ ·ÛΛ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô, Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ –ÙÈ̈Úfi˜ Ô˘ ηٷ‰Èο˙ÂÈ ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Î·È Ù· Ï¿ıË
186
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ÙÔ˘ Â›Ó·È Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ Ô˘ ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÔ‰fi ÙÔ˘, Ô˘ ÙÔÓ ‚ÔËı¿ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ ÙȘ
ÂÏÏ›„ÂȘ ÙÔ˘, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙȘ ηχ„ÂÈ (∫·ÙÛ·ÚÔ‡, 2004).
µ¤‚·È·, Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Â›Ó·È ÌÈ· Û‡ÓıÂÙË Î·È ··ÈÙËÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Ô˘ ··ÈÙ› ¯Úfi-
ÓÔ Î·È ÂÍÔÈΛˆÛË. ¶Ú¤ÂÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Î·È ·fi ÌÈÎÚ¤˜ Ù¿ÍÂȘ Û ·˘-
ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ (∞ÁÁÂÏfiÔ˘ÏÔ˜ Î.¿., 2004). ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ıˆÚԇ̠ÙËÓ ·˘ÙÔ·-
ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÏÒ˜ Î·È ÌfiÓÔ ¿ÏÏË ÌÈ· ̤ıÔ‰Ô ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∞Ó Î¿ÓÔ˘Ì οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ, ˘¿Ú¯ÂÈ Ô
ΛӉ˘ÓÔ˜ Ó· ·Ú·‚Ϥ„Ô˘Ì ٷ ÔʤÏË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó ·fi ·˘Ù‹ ÛÙË Ì¿ıËÛË. ∞fi
ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ¿ÏÈ, ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ÙË ıˆڋÛÔ˘Ì ÌfiÓÔ Ì·ıËÛȷ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÁÈ·-
Ù› ÔÈ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ı· ·ÔÙÚ¤„Ô˘Ó ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. √‡ÙÂ
ÌÔÚԇ̠ӷ ÙË ıˆڋÛÔ˘Ì ÌfiÓÔ ‰È·‰Èηۛ· ‰È‰·ÎÙÈ΋. ¢ÂÓ ÌÔÚԇ̠ȷ Ó· ·ÔÛ˘Ó‰¤Ô˘-
Ì ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ·fi ÙË Ì¿ıËÛË, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÏÈ¿ ·ÓÙ›ÏË„Ë: «ÂÁÒ ‰È‰¿ÛΈ – ÂÛ‡ Ì·-
ı·›ÓÂȘ». ¢È‰·Ûηϛ· Î·È Ì¿ıËÛË ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó? Â›Ó·È ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÏÏËÏÔÛ˘-
ÌÏËÚÔ‡ÌÂÓ˜, Î·È Ë ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ì·˜ ‚ÔËı¿ Ó· ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ·˘Ùfi ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
∏ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏ› ‰È·‰Èηۛ· Ì ÙÚÈÏ‹ ˘fiÛÙ·ÛË: Â›Ó·È Ú·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ηÈ
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰È‰·ÎÙÈ΋ Î·È Ì·ıËÛȷ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (Boud, 1997: 36).
∏ ¯Ú‹ÛË ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ù¤ÙÔȘ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË. ∆Ô fiÛÔ ÈÛ¯˘Úfi Â›Ó·È ·˘Ùfi ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· ÂÍ·ÚÙ¿-
Ù·È ·fi ÙÔ fiÛÔ Î·Ï¿ Â›Ó·È Û¯Â‰È·Ṳ̂Ó˜ Î·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·˘Ù¤˜ Î·È ·fi ÙÔ
fiÛÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο Â›Ó·È ÂÓۈ̷و̤Ó˜ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, Ù˘ ÔÔ›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜.
∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈο, o ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó Û ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ‹ ÙÔ˘˜, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ÌÔÚ› ›Û˘ Ó· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙËÓ
ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ı· ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó Ì ‚¿ÛË ¿ÓÙ· ÙÔÓ ›Ó·Î· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ. ª¤Û· ·fi ·˘Ù‹ ÙË
‰È·‰Èηۛ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰Ô˘Ó Î·È Ó· ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Ó· ÌÂÏÂÙ‹-
ÛÔ˘Ó Û ‚¿ıÔ˜ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ̤ÙÚÔ Û‡ÁÎÚÈÛ˘ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈΤ˜
ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ó· ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ó ÙË
‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜. ŒÙÛÈ, ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛË Î·È ‰È‰·Ûηϛ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰˘·ÛÙÔ‡Ó ÂÙ˘¯Ë̤ӷ, ÂÊfiÛÔÓ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡-
ÓÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó.
º¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ Ì·ıËÙ‹ (portfolio)
√ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ Â›Ó·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Î·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÂӉ›ÍÂˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡-
ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ· Î·È ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹, ÁÈ· Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÁÓÒÛˆÓ,
ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ∆· ÂÚÈÂ-
¯fiÌÂÓ· ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ·Ú¿ Ù· ÛËÌ›·
ÛÙ· ÔÔ›· ˘ÛÙÂÚ›. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹. ∞˘Ùfi˜ ÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È ÙÔÓ ÙËÚ›
Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ˘ ·Ó‹ÎÂÈ. ∂ÂÌ‚·›ÓÂÈ ‰È·ÚÎÒ˜ Û’ ·˘ÙfiÓ, ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Ù· Â-
ÚȯfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘. √ Ì·ıËÙ‹˜ ·ÔÚÚ›ÙÂÈ, «ÂÙ¿ÂÈ» ÔÙȉ‹ÔÙ ‰ÂÓ ÙÔÓ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ È·, ·Ó·ıÂ-
ˆÚ› Û˘Ó¯Ҙ ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘, ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘. ŒÙÛÈ ÚÔÛı¤ÙÂÈ Ó¤· ‰Â-
‰Ô̤ӷ. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÔÙÂÏ› ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ (Graves & Sunstein, 1992).
√ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ Î·È ¿ÏϘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤-
Ó·, ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ:
● ∆ËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. ∞˘Ù‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Ì¤Û· ·fi ÙȘ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Ô˘ Ê˘-
187
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
¶·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰‡Ô ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÁÈ· ÙÔ Ì¿ıËÌ· Ù˘
¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜. √È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ‰È·‰Èηۛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙÔ‡Ó Â›Ù ÛÙȘ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ Ù¿-
ÍÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ ›Ù ÛÙËÓ ∞ã °˘ÌÓ·Û›Ô˘.
● ªÔÈÚ¿˙Ô˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÚfiÙ˘Â˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ / ΛÌÂÓ· ηٿÏÏËÏ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÎÂÈÌÂÓÈÎfi ›‰Ô˜ Ô˘ ‰È‰¿-
ÛÎÔ˘Ì ‹ ÙÔ ÁψÛÛÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙Ô˘ÌÂ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ì ÙÔ ÎÂÈÌÂÓÈÎfi ›‰Ô˜ Ù˘
ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜, ÙÔ˘˜ ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ì ¤Ó· ΛÌÂÓÔ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ÌÈ· ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ›Ô˘ ·fi ¤Ó·Ó Ù·ÍȉȈÙÈ-
Îfi Ô‰ËÁfi Î·È ÙÔ˘˜ ÚˆÙ¿ÌÂ: «∆È Î¿ÓÂÈ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ·˘Ù‹ ÂÙ˘¯Ë̤ÓË;» √È Ì·ıËÙ¤˜, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì·˙› Ì·˜
Î·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ù˘ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜. ŸÛ· ÌÔÚÔ‡Ó Ù· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó
ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ Ù· ˘fiÏÔÈ· Ù· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ì ηÙ¢ı˘ÓfiÌÂÓÔ ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ì·˜. À¿Ú¯ÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ· Ë
Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ÂÌ›˜ ‰ÂÓ Â›¯·Ì ÛÎÂÊÙ›. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ·Ó·ı¤-
ÙÔ˘Ì ÌÈ· ·Ú·ÁˆÁ‹ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ Ó· ˙ËÙ¿ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿-
Ì ӷ οÓÔ˘Ó ÌÈ· ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ›Ô˘ ÁÈ· ¤Ó·Ó ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi Ô‰ËÁfi Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô
ÙÔ˘˜. √È Ì·ıËÙ¤˜ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ Î·È Î·Ù¿ ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ· Ù˘
‰ÈfiÚıˆÛ˘ oÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ì ÔÌ·‰È΋ Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·
ÔÈfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›· Î·È ÌÂÙ¿ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÙË Û‡ÁÎÚÈÛË ‰ËÏ·‰‹
ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘˜ Ì ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (∞ÁÁÂÏfiÔ˘ÏÔ˜ Î.¿,. 2004).
● ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈο: Èڛ˙Ô˘Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ì ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ·fi Ù· ΛÌÂÓ· Ô˘ ¤ÁÚ·-
„·Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ, ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÌÈ· ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË Ô˘ ı· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ù· ıÂÙÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ Ù˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· οı ÔÌ¿‰· ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ıÂÙÈο Î·È Ù· ·ÚÓËÙÈο Û¯fiÏÈ· Ô˘ ¤Î·ÓÂ Î·È Ù· ·ÈÙÈÔÏÔÁ›. √È ˘fiÏÔÈÔÈ Ì·ıËÙ¤˜
·Ú¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ ¤Î·Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ·ӷϷ̂¿ÓÂÙ·È, ·ÏÏ¿
ÙÒÚ· οı ̷ıËÙ‹˜ ·ÍÈÔÏÔÁ› ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ¤ÁÚ·„Â Î·È ‰¤¯ÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıË-
Ù¤˜ ÙÔ˘ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÈο Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ Âȯ›ÚËÛ (Clemmons Î.¿., 1993).
● ŸÙ·Ó ÊÙ¿ÛÔ˘Ó È· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÙfiÙ ÛÂ
5‚·ıÌË Îϛ̷η ÁÈ· οı ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó fiÛÔ Î·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜ ÏËÚÔ› Ë ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜
ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È ¤Ó· ÂÚÈÁÚ·ÊÈÎfi Û¯fiÏÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜. ™˘ÌÏËÚÒ-
ÓÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ÙÔÓ Û˘Óԉ‡ԢÓ:
∫ƒπ∆∏ƒπ∞ ∫∞£√§√À §π°√ ∞ƒ∫∂∆∞ ¶√§À ¶∞ƒ∞ ¶√§À
™Â ÔÈÔ ·fi Ù· ·Ú·¿Óˆ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ¤¯ÂÙ ÂÙ‡¯ÂÈ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·; ¶ÔÈ· ÛËÌ›· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û·˜ ÙÔ
·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó;
¶ÔÈÔ ·fi Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÛÙ· ÔÔ›· ‰ÂÓ Â›¯·Ù ÂÈÙ˘¯›· ‚¿˙ÂÙ ÚÔÛˆÈÎfi ÛÙfi¯Ô Ó· ‰ÈÔÚıÒÛÂÙ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ;
¶ËÁ‹: ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, 2004
188
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
Ï¿ÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘, ÙË Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ê‡ÏÏˆÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ηÈ
ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ¿Óˆ ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÙ·È ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È Ì·ıËÙ‹
Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù·.
● ∆ËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·fi Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜. ŸÙ·Ó ÌÈ· ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ Ù›ıÂÙ·È ÛÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÔÌ¿-
‰·˜, ÔÈ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡Ó Ì ‚¿ÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ÎÚ›ÛÂȘ
ÙÔ˘˜ ηÙËÁÔÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, ÔÌ·‰ÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È Ì·˙› Ì ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ.
● ∆ËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∆ËÓ ÒÚ· Ô˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È (›Ù ÂÎÔÓÔ‡Ó
ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ›Ù ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘˜), Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ‡˜ ·Ú·ÙËÚ›, ÙÔÓ
ηı¤Ó· ͯˆÚÈÛÙ¿, Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ·˘Ù¤˜ Ó· ÙÚÔÊÔ-
‰ÔÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ηٿ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ Ì ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹.
∞Ó ÛÎÂÊÙԇ̠ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÂÈ Ë Ù‹ÚËÛË Ê·Î¤ÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡
·fi ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹, ı· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì fiÙÈ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÌÔÚ›:
● ¡· ‰Â›ÍÂÈ ÙË ÛÙ·‰È·Î‹ ÚÔÛˆÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÂͤÏÈÍË Î¿ı ̷ıËÙ‹.
● ¡· ·ÔÙ˘ÒÛÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ì¿ıËÛ˘, ‰ËÏ·‰‹ fi¯È ÌfiÓÔ ÙÈ ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜, ·ÏÏ¿ ηÈ
Ò˜ Ù· ¿ÂÈ Ì ÙË Ì¿ıËÛË, Ò˜ ÛΤÊÙÂÙ·È, Ò˜ ·Ó·Ï‡ÂÈ Î·È Û˘Óı¤ÙÂÈ, Ò˜ ·Ú¿ÁÂÈ Î·È ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁ› Î·È ÙÂÏÈο Ò˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ‰È·ÓÔËÙÈ΋˜, Û˘Ó·È-
ÛıËÌ·ÙÈ΋˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·ÏÏËÏfi‰Ú·Û˘.
● ¡· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁ‹ Î·È ÎÚÈÙÈ΋ Ì¿ıËÛË, ÂÊfiÛÔÓ ÙÔÓ ÂÌϤÎÂÈ ÛÙË ‰È·-
‰Èηۛ· ηıÔÚÈÛÌÔ‡ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ (Ë ÁÓÒÛË ·Ú¿ÁÂÙ·È
̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ‰Â ÌÂٷʤÚÂÙ·È ¤ÙÔÈÌË Ì¤Û· Û’ ·˘Ù‹, Û·Ó ¤Ó· ¤ÙÔÈÌÔ ·Î¤ÙÔ).
● ¡· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ó· ·›ÚÓÂÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Î·È ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, ÂÊfiÛÔÓ ÙÔÓ ÂÌϤÎÂÈ ÛÙË
‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÙÔ˘ ηıÔÚÈÛÌÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÒÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ.
● ¡· ‰ÒÛÂÈ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙÔȯ›·, ÁÈ· Ó· ηٷϷ‚·›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÌÔ-
Ú› Ó· ÙÔ˘˜ ÛÙËÚ›ÍÂÈ Û ÂӉ¯fiÌÂÓ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ‹ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο ÙÔ˘˜ Û¯¤‰È·.
● ¡· ‰ÒÛÂÈ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙÔȯ›· ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛ˘ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Î·È Ó· ÙÔÓ
‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÙȘ ηٿÏÏËϘ οı ÊÔÚ¿ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ (™ÙÂÊ·Ó¿ÎË, 1996).
ŸÔÈÔÈ ÎÈ ·Ó Â›Ó·È ¿ÓÙˆ˜ ÔÈ ÛÎÔÔ› ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ˘ÏÈ-
ÎÔ‡, Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È Ì ۷ʋÓÂÈ· ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜. ∞fi
ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È Ù· ÂÚȯfiÌÂÓ· Ô˘ ı· ÂÈÏÂÁÔ‡Ó, ÁÈ· Ó· ÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂ-
ÏÔ, Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡.
√È Ê¿ÎÂÏÔÈ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÔÏÏÒÓ ÂȉÒÓ: ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Â›Ù ÂÍÂÏÈÎÙÈÎÔ› Î·È Ó· ÂÚȤ¯Ô˘Ó
‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌÈ·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ›Ù ʿÎÂÏÔÈ Â›‰ÂÈ͢, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ ‹ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·ÔÊÔ›ÙËÛË. ŒÓ·˜ Ù¤ÙÔÈÔ˜ Ê¿-
ÎÂÏÔ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌfiÓÔ Ù· ÙÂÏÈο ÚÔ˚fiÓÙ·, Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ÂÓÒ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÂͤÏÈÍË ‰ÂÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È. ™ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ·˘ÙfiÓ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ‰›ÓÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ‚·-
Ú‡ÙËÙ· ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘. ∂›Û˘, ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ê¿ÎÂÏÔÈ ÌÔÓÔıÂÌ·ÙÈÎÔ› (ÁÈ· ¤Ó·
ÌfiÓÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ) ‹ ÔÏ˘ıÂÌ·ÙÈÎÔ› – ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÁÈ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜.
∆¤ÏÔ˜, ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÙÔÌÈÎÔ›, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÌ·‰ÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ, Ô˘ ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ÔÏfiÎÏË-
ÚË ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. π‰È·›ÙÂÚË ÌÓ›· ·Í›˙ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì Û ¤Ó· ͯˆÚÈÛÙfi ›-
‰Ô˜ ʷΤÏÔ˘: ÙÔ «∂˘Úˆ·˚Îfi Portfolio °ÏˆÛÛÒÓ», ÙÔ ÔÔ›Ô ı¤ÛÈÛ ÙÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Ù˘ ∂˘ÚÒ-
˘ Û ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ÔÏ˘ÁψÛÛÈÎÔ‡ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÂÈ-
189
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
‰ÈÒÎÂÙ·È Û ÌÈ· ÔÏ˘ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Âη›‰Â˘ÛË. ™ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ·˘ÙfiÓ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ¤¯ÂÈ
ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÂÎÌËÚÈÒÛÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÁÓÒÛÂÒÓ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÁÏÒÛÛ˜ Î·È ÙËÓ Â·-
Ê‹ ÙÔ˘ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ (∫·Áο, 2003 Î·È 2004).
∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘, ¤Ó·˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ:
● ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈο ‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ (›Ù ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÍÂÏÈÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ê¿-
ÛÂȘ ›Ù ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘˜),
● ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÛÙfi¯Ô˘˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜,
● Û¯fiÏÈ· Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ·fi ÙÔÓ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ· Î·È ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜.
∞Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ·, ¤Ó·˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ:
● ™ÙÔȯ›· Ô˘ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌÈ·˜ ÔÚÈṲ̂Ó˘ ¯ÚÔ-
ÓÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ (Û¯ÂÙÈο ÂÎÙÂٷ̤Ó˘).
● ∂ÚÁ·Û›Â˜ ÔÈ Ôԛ˜ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙË Ï‡ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Û ڷÁÌ·ÙÈΤ˜
ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜.
● ™ËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, ‰ËÏ·‰‹ Ù¤ÙÔȘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ˘„ËÏfiÙÂÚ· ›‰· ηٷÓfiËÛ˘ Î·È ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ‹ ÂȉÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ηٷϋÍÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Û ··ÓÙ‹ÛÂȘ.
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ì·ıËÙ‹˜ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÈ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Î·È ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙË Ì¤ÛË ÌÔÚ› Ó· ÚԂϤ-
„ÂÈ Î·È Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Ò˜ ı· ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ë ÈÛÙÔÚ›·. ∆Ô Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ı· ÁÚ¿„ÂÈ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ηٷϿ‚ÂÈ Û ÔÈ· ÛÙÔȯ›· ÛÙ‹ÚÈÍÂ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÙËÓ Úfi‚Ï„‹ ÙÔ˘ Î·È ¤ÙÛÈ ı·
ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› ÙËÓ ·Ó·ÁÓˆÛÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹.
● ™ÙÔȯ›· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈÎÈÏ›·, fi¯È ÌfiÓÔ ¤Ó· ›‰Ô˜ ¿ÛÎËÛ˘ ‹ ÂÚÁ·Û›·˜.
● ∆ÂÎÌ‹ÚÈ· Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË, ÛÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ÛÙȘ ÂÈ-
‰fiÛÂȘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘
Ì·ıËÙ‹ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚȤ¯ÂÈ ÙË «‚ÈÔÁÚ·Ê›·» οÔÈˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ, Ë ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì-
‚¿ÓÂÈ fiϘ ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ȉ¤Â˜, ÙȘ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, Ù· Û¯¤‰È·, ÙȘ ·Ó·ıˆڋÛÂȘ Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ
Ô˘ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∂›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‰ËÏ·‰‹ Ó· ÂÚȤ¯ÂÈ
Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÛÙÔȯ›· Ô˘ Ó· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ¤Ú·ÛÂ Ô Ì·ıËÙ‹˜,
ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÂÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ «ÚÔ˚fiÓ», ÁÈ·Ù› ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ı· ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ÌfiÓÔ ÙÔ
«ÚÔ˚fiÓ», fiˆ˜ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË. ∂Ô̤ӈ˜ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ÙȘ
ÔÏÔÎÏËڈ̤Ó˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÌÔÚÊ‹ Î·È Î¿ÔȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜
ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂΉԯ¤˜ ÙÔ˘˜ (·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ÛΤ„ÂȘ Î·È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, ÚÒÙ˜ ·fiÂÈÚ˜, ·-
ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, ‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ ¤ˆ˜ ÙÔ ÙÂÏÈÎfi «ÚÔ˚fiÓ») Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÔÚ›· Ì¿ıËÛ˘.
● ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· «ÚÔ˚fiÓÙ·» ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ Ì·›ÓÔ˘Ó Î·È ÔÈ ÂÎı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹, ÔÈ Ôԛ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘
‰·ÛοÏÔ˘ ÁÈ· οı ̷ıËÙ‹, fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜
Û ̷ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜. √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ‚¿ÛË Î·ıÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚÈÙ‹-
ÚÈ·, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÎÏ›ÔÓÙ·È fï˜ Î·È Î·ÙËÁÔڛ˜ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ‚ÏÂÊı›. ™ÙÔÓ
Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÂÎÌËÚȈıÔ‡Ó.
● ∞˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ›Ù ¿ÌÂÛ˜ ›Ù ¤ÌÌÂÛ˜ Ì ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ô˘ οÓÂÈ
ÛÙ· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘. ∏ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ·Í›· Î·È Ë ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È
fiÙ·Ó Ô Ì·ıËÙ‹˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È ‚·ıÈ¿ ÛΤ„Ë ÁÈ· Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÙÈ
ı¤ÏÂÈ Ó· Âȉ›ÍÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ÁÈ·Ù›. ªÔÚ› Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ó· ÂÈÎÔÏÏ¿ ÌÈ· ÛËÌ›ˆ-
190
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
ÛË Ì ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤ÏÂÍ ӷ Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛÙÔȯ›Ô
ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ, ÒÛÙ ӷ οÓÂÈ Î·È ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘.
● ∆Ô˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÁÈ· ÙË ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ÙÔ˘ ÚfiÔ‰Ô.
● ∞ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. °›ÓÔÓÙ·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·˘-
ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜ Ì ÙÚfiÔ ıÂÙÈÎfi Î·È ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÂÍ·ÙÔÌÈ΢-
̤ӷ ÛÙÔÓ Î¿ı ̷ıËÙ‹ Û ‚ã ÂÓÈÎfi ÚfiÛˆÔ.
● º‡ÏÏÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·È Ù· Û¯fiÏÈ· Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ – ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ηÈ
ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜.
∆È ·ÍÈÔÏÔÁԇ̠fï˜ Û ¤Ó·Ó Ê¿ÎÂÏÔ; ¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ó·Ó ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ›Ó·Î· ÙˆÓ ÛÙÔȯ›-
ˆÓ Ô˘ ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ì Û ¤Ó·Ó Ê¿ÎÂÏÔ ˘ÏÈÎÔ‡ Ì·ıËÙ‹:
● ÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ ÔÚ›· Î·È ÚfiÔ‰Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·,
● ÙË ÌÂıÔ‰ÈÎfiÙËÙ· ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘,
● ÙȘ ‰È·ÚΛ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ ÙÔ˘ «ÚÔ˚fiÓÙÔ˜»,
● ÙÔ ·›ÛıËÌ· ¢ı‡Ó˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ›‰ÔÛË,
● ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ,
● ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ,
● ÙËÓ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ (.¯. ÂÈϤÁÂÈ Ó· ‚¿ÏÂÈ ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ fi,ÙÈ ¤¯ÂÈ Û˘ÌʈÓËı›;),
● ÙÔÓ ‚·ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘ ÌÂÙ·ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ,
● ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÙÂÏÈÎÔ‡ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ,
● ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰ÔÌÂ›Ù·È ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ÌÈ· ÎÚÈÙÈ΋ ÌÂÙ·ÁÏÒÛÛ·, fi¯È ÛÙÂÓ¿ Î·È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙÔ Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, ·ÏÏ¿ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÓÔËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË ÙÔ˘ Îfi-
ÛÌÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ.
¶Ò˜ fï˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Î·È ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ú¿ÍË Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ˘ÏÈÎÔ‡; ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ı¤ÙÔ˘-
Ì ÌÈ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·:
1. ™Ù¿‰ÈÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÚÒÙˆÓ, ÁÂÓÈÎÒÓ ·ÔÊ¿ÛˆÓ
∫¿ÓÔ˘Ì ۷ʋ ÙÔÓ ÛÎÔfi ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ (ÁÈ· ÔÈÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂ;).
∞·ÓÙ¿ÌÂ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·:
● ™Â ÔÈÔ˘˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜;
● ∆È ı¤ÏÔ˘Ó ·˘ÙÔ› Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Á‡Úˆ ·fi ÙË Ì¿ıËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹;
● °È· Ó· Ï¿‚Ô˘Ì ÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ;
∞ÔÊ·Û›˙Ô˘ÌÂ:
● °È· fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜.
● ∆È Â›‰Ô˘˜ ı· Â›Ó·È Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ Î·È ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ı· ¤¯ÂÈ.
● ∆È ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÂÚÈÏËÊı› ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˘˜ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘.
191
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
2. ™Ù¿‰ÈÔ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘:
● ∫·ıÔÚ›˙Ô˘Ì Ì ۷ʋÓÂÈ· ÙÈ ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı›.
● ∫·ıÔÚ›˙Ô˘Ì ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, Ù· ÔÔ›· ·ӷ‰È·Ú·ÁÌ·Ù¢fiÌ·ÛÙ Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. (∞Ó
Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹, ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ Ì¿ıËÛ˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¤˜ ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ. ŒÙÛÈ, Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·
Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ˘Ô‚ÔËıÔ‡Ó Î·È ÙË Ì¿ıËÛË.)
3. ™Ù¿‰ÈÔ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘
√È Ì·ıËÙ¤˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì ‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÂÚÁ·Û›Â˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
ªÂ ÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ù· ‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ;
¢¿ÛηÏÔ˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ì·˙› Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·˘Ù¿. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¿ÏÈ Ì·˙› ÂÈϤÁÔ˘Ó Ù· ‰Â›Á-
Ì·Ù· Ô˘ ı· ÌÔ˘Ó ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
∞ÚÁfiÙÂÚ· οÓÔ˘Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ‹ ÙÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Î·È ÔÈ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜.
∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ÂÈÏÂÁ̤ӷ ‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ Î·È ÙȘ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
οÓÂÈ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· ‰Â›ÁÌ·Ù·, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛÂÈ ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.
4. ÃÚ‹ÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘:
∫·Ù¿ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹, ÚÔ‚·›ÓÂÈ Û ·Ó·ÛÎfiËÛË ÙˆÓ ÂÚÈÂ-
¯ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘, ÁÈ· Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙ› ·Ó ·˘Ù¿ ˘ËÚÂÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÛÎÔfi ÙÔ˘˜. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ‚¿ÛË ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÁÈ· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹.
¶ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÂÈ Ë Û˘˙‹ÙËÛË – ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ϤÂÈ ÁÈ· Ï›ÁÔ ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ, ÒÛÙÂ
Ó· ·ÓÔ›ÍÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Ì οÔÈ· ıÂÙÈο Û¯fiÏÈ· Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ (.¯. Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË
ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘, ÁÈ· ÙËÓ ÂÙ˘¯Ë̤ÓË ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ, ÁÈ· Ù· ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏÔÁÈο Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹).
∏ Û˘˙‹ÙËÛË, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· «·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋˜ Û˘Ó¤ÓÙ¢Í˘», ÌÔÚ› Ó· Û˘ÓÂ-
¯ÈÛÙ› Ì ÙÔ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·fi ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ó· ÙÔ˘ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· Ù· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ʷΤ-
ÏÔ˘ Î·È Ó· ÛÙÔ¯·ÛÙ› ¿Óˆ ÛÙËÓ ÚfiÔ‰fi ÙÔ˘. ª¤Û· ·fi ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ÙÔ˘ οÓÂÈ ı· ÌÔÚ¤ÛÂÈ
Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ Û ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi Ô Ì·ıËÙ‹˜ ¤¯ÂÈ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ·˘ÙÔÛ˘Ó›‰ËÛË: ηٿ fiÛÔ ¤¯ÂÈ Û˘ÓÂȉËÙÔ-
ÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ ‡ÊÔ˜, Û ÔÈÔÓ ‚·ıÌfi ÌÔÚ› Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘, fiÛÔ ¤¯ÂÈ
ηٷϿ‚ÂÈ Û ÔÈÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ηÏfi˜ Î·È ¤¯ÂÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÂͤÏÈ͢. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔ-
Ú› Ó· ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ ·fi ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ̤Ú˜ ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹, ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ÙÔÓ ¯Úfi-
ÓÔ Ó· ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙ› ¿Óˆ ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ.
∆ÔÓ ÚˆÙ¿, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·:
● °È·Ù› ÂÚȤϷ‚˜ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ;
● ∆È ‰Â›¯ÓÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ‰Â›ÁÌ· Ô˘ ‰È¿ÏÂ͘ ÁÈ· Û¤Ó· Î·È ÙËÓ ÔÚ›· ÛÔ˘ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ì¿ıËÌ·;
● ¶Ò˜ ÍÂΛÓËÛ˜ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ Î·È Î·Ù¤ÏË͘ Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙfiÛÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÙÂÏÈ΋ ÂΉÔ-
¯‹ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÔ˘; ∆È ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛÂ; ¶ÔÈ· ÔÚ›· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ Ë ÛΤ„Ë ÛÔ˘;
● ¶ÔÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˜, fiÙ·Ó ÂÎfiÓËÛ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·; ¶Ò˜ Ù· ¤Ï˘Û˜;
● ¶Ò˜Ù· ·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ›¯Â˜ ı¤ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÊÔÚ¿; ¶Ò˜ ÂÚÁ¿ÛÙËΘ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜
ÂÙ‡¯ÂȘ;
● ∆È ÌÔÚ›˜ Ó· οÓÂȘ ÙÒÚ· Ô˘ ÛÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ‰›ÌËÓÔ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û˜;
● ¶ÔÈÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ı¤ÙÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ‰›ÌËÓÔ;
192
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
√ Ì·ıËÙ‹˜ ‚Ú›ÛÎÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘. ªÈÏ¿ ÁÈ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘, ÙȘ ‰˘-
ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ, ÙȘ ‰È¢ÎÔχÓÛÂȘ Ô˘ ‚Ú‹ÎÂ, ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘, ÙȘ ‰ÈÔÚıÒÛÂȘ
– ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ô˘ ¤Î·ÓÂ, Ù· ÙÂÏÈο «ÚÔ˚fiÓÙ·» ÛÙ· ÔÔ›· η٤ÏËÍÂ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ÂÎ·È‰Â˘fiÌÂ-
ÓÔ˜ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ì·˙› Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù·
ηχÙÂÈ Ë ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋ ÔÚ›· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ʷΤÏÔ˘. ∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Ì·˙› Ù· ‰˘Ó·Ù¿ Î·È Ù· ·‰‡-
Ó·Ù· ÛËÌ›· ÙÔ˘. ª¤Û· ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Û˘˙‹ÙËÛË Ô Ì·ıËÙ‹˜ fi¯È ÌfiÓÔ ·ÍÈÔÏÔÁ›ٷÈ, ·ÏÏ¿ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·
ÂÈÛ¿ÁÂÙ·È ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÂÓÂÚÁ¿ Û’ ·˘Ù‹Ó.
∆· Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ηÈ
ÙˆÓ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘, ÔÈ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ù· Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ (ÔÈ ·˘Ù·ÍÈÔÏÔ-
ÁÈΤ˜ ÙÔ˘ ÎÚ›ÛÂȘ, ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ, ÔÈ ÛΤ„ÂȘ Î·È ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘), ηıÒ˜ Î·È Ù· ·ÚÈ· ÛËÌ›·
Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·È Û ¤Ó· ʇÏÏÔ Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜:
∆Ô Ê‡ÏÏÔ ·˘Ùfi ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ Ê¿ÎÂÏÔ ˘ÏÈÎÔ‡.
™¯fiÏÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ™¯fiÏÈ· Ì·ıËÙ‹ ™Ùfi¯ÔÈ
£ÂÙÈο ÛÙÔȯ›·, ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ √È ÛÙfi¯ÔÈ Ì¿ıËÛ˘
ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘, ÔÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ‰È¿ÛÙËÌ·…
‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ,·‰˘Ó·Ì›Â˜, ÙÔ˘ ÛÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘
·ÓËÛ˘¯›Â˜… ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡…
..................... ..................... .....................
5. ∏ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È ¤ˆ˜ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
√ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó,
ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘, Ù· ·ÍÈÔÏÔÁÈο ÙÔ˘ Û¯fiÏÈ· Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰Ú¿Û˘. √ÚÁ·ÓÒÓÂÈ
‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ô˘ ηχÙÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘.
6. ∆ÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘:
● ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ È· Á›ÓÂÙ·È Ë ÙÂÏÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ù· Û¯fi-
ÏÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı› ηı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Û ¤Ó· ʇÏÏÔ ÔÈÔÙÈ΋˜ ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ‰Â ‚·ıÌÔÏÔÁ›ٷÈ.
● √È Ì·ıËÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ‹ ÛÙÔ˘˜ ηıËÁËÙ¤˜
ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙË Ì·ıËÛȷ΋ Î·È ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÙÔ˘˜ ÔÚ›·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·Ô-
ÊÔÈÙÔ‡Ó, ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜. ∞Ó Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Î·È ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ¯ÚÔÓÈ¿ ÙË ÊÔ›ÙËÛË,
ηÏfi ı· ‹Ù·Ó Ó· Ì›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ê¿ÎÂÏÔ› ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙÔ˘
ÂfiÌÂÓÔ˘ ¤ÙÔ˘˜.
¶ËÁ‹: Graves & Sunstein, 1992
193
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
¶ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÎÚ›ÛˆÓ
∆· ÔÈÔÙÈο ·ÍÈÔÏÔÁÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· Û˘ÏϯıÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·ÚÔ˘-
ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ ı· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘Óı¤ÛÂÈ, Û ٷ-
ÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· (.¯. οı ‰›ÌËÓÔ ‹ ÙÚ›ÌËÓÔ), ÙÔ ‰ÂÏÙ›Ô ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÁÈ·
οı ̷ıËÙ‹. ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ıˆÚԇ̠··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ì fiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ó·È Ó·
‰Â›ÍÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Î·Ù¿ ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‰ÂÏÙ›-
Ô˘. ∫·Ù’ ·Ú¯‹Ó Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ·ÔʇÁÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ (ηÏfi˜, ·Ó·Ú-
΋˜ ÎÙÏ.) Î·È Ó· ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ ÚËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÈ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜,
Û ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ¤¯ÂÈ ÊÙ¿ÛÂÈ Î·È Ò˜ ‰Ô˘Ï‡ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∂›Û˘, Â›Ó·È ‚·ÛÈÎfi Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÙȘ Èη-
ÓfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘. ∏ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ-
¯Â‡ÂÈ ÛÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÛÙËÓ ˘Ô‚Ô‹ıËÛ‹ ÙÔ˘, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÚÔ-
ÛˆÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ì¿ıËÛ˘ ̤۷ ·fi ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ ÙÔ˘, Î·È fi¯È ÛÙËÓ ÙÈ̈-
Ú›· ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ Â›ÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· fiÛ· ‰ÂÓ Î·Ù¿ÊÂÚ ӷ οÓÂÈ. ∆¤ÏÔ˜, Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Â›Ó·È ¯Ú‹-
ÛÈÌÔ Ó· ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙËÓ ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋ ÔÚ›· Ô˘ ‰È¤ÁÚ·„Â Ô Ì·ıËÙ‹˜ ηٿ ÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·
ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÙÔ ‰ÂÏÙ›Ô (.¯. ÂÓÒ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÙÚÈÌ‹ÓÔ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰È·‚¿ÛÂÈ
Ì ¢¯¤ÚÂÈ·, ÙÒÚ· ÙÔ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ).
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ¤Ó· ‰ÂÏÙ›Ô ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ì·ıËÙ‹ µã Ù¿Í˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡
™¯ÔÏ›Ԣ Ù˘ °ÂÚÌ·Ó›·˜:
√ÓÔÌ·ÙÂÒÓ˘ÌÔ
∆¿ÍË: µã
∆Ì‹Ì·: 2
°ÂÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË
√ °È¿ÓÓ˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌ· ÛÙÂÓ‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔÓ ‰¿ÛηÏfi ÙÔ˘. ™ÙȘ ÔÌ·‰ÈΤ˜ ÂÚ-
Á·Û›Â˜ ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· Úfiı˘ÌÔ˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› Î·È Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ. øÛÙfiÛÔ, ¤„·¯ÓÂ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜
–Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘. ™ÙËÓ ·‰ÈΛ·, ÛÙËÓ ·Û˘Ó¤ÂÈ· Î·È ÛÙË ÌË Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ ¤‰ÂȯÓ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ¢·È-
ÛıËۛ˜. ™ÙȘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ ÚÔÛ·ıÔ‡Û ӷ ‚ÚÂÈ Ï‡ÛÂȘ ÂÈηÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÙÔ˘˜ ηÓÔÓÈÛÌÔ‡˜, ·ÏÏ¿, ÂÂȉ‹
¤‰ÂȯÓ ÌÈ· ˘ÂÚ¢·ÈÛıËÛ›· ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· ·˘Ùfi, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰ÂÓ ¤‚ÚÈÛΠηٷÓfiËÛË ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜.
√ °È¿ÓÓ˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯Â ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· ¿ÓÙ· Ì ÂӉȷʤÚÔÓ. ∂ÚÁ·˙fiÙ·Ó Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ·ÚÁ¿ Î·È ÚÔÛÂÎÙÈο,
ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ‰ÂÓ ÚÔÏ¿‚·ÈÓ ¿ÓÙ· Ó· ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘. Œ‰ÂȯÓ ӷ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ì ¢ÎÔ-
Ï›· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÚˆÙÔÙ˘Ô‡Û Û ÔÏÏ¿ ı¤Ì·Ù· ›Ù Ì ηÈÓÔ‡ÚȘ ȉ¤Â˜ ›-
Ù Ì ¿ÏϘ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ.
∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ ÁÈ· Ù· ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·
Œ¯ÂÈ Î¿ÓÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÚfiÔ‰Ô ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÎÂÈ̤ӈÓ. ¢È·‚¿˙ÂÈ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ-
ο, ·ÏÏ¿ Î¿Ô˘ Î¿Ô˘ ÎÔÌÈ¿˙ÂÈ. ¢Â›¯ÓÂÈ Ó· ηٷÓÔ› Ù· ÓÔ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ.
™Ù· ÁÚ·Ù¿ ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÔÏÏ¿ ÔÚıÔÁÚ·ÊÈο Ï¿ıË. ™ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ ‰Â›¯ÓÂÈ Î¿-
ÔÈ· ‰ÈÛÙ·ÎÙÈÎfiÙËÙ· Â͈ÙÂÚ›Î¢Û˘ ÙˆÓ ÛΤ„ÂÒÓ ÙÔ˘.
™ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ‰È·ı¤ÙÂÈ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë, ·ÏÏ¿ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· οÓÂÈ Î¿ÔÈ·
Ï¿ıË ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘, Ù· ÔÔ›· Èı·ÓÒ˜ Ó· ÔÊ›ÏÔÓÙ·È Û ÂӉ¯fiÌÂÓ˜ ·Ó·ÛÊ¿ÏÂȘ ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· ·˘Ùfi.
¶ËÁ‹: ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, 2000: 129
194
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
6.4. ¢˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ηٿ ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÌÔÚ-
ÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘
Ÿˆ˜ ı· ¤ÁÈÓ ۷ʤ˜ ·fi ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÚfiÎÂÈ-
Ù·È ÁÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÚÔ˜ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË Ì ÛËÌ·ÓÙÈο ÚÔÛ-
‰ÔÎÒÌÂÓ· ÔʤÏË. ŒÁÈÓ fï˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ۷ʤ˜ fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó
Ôχ ¯ÚfiÓÔ (‰È‰·ÎÙÈÎfi Î·È Â͈‰È‰·ÎÙÈÎfi) ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙfiÛÔ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘
Ì·ıËÙ‹, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Í›· Î·È ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ÚÔ-
ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜.
°È· Ó· ÂÈÙ¢¯ı› οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Û ı¤Ì·Ù·
ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ù˘ Ú¿Í˘ Â›Ó·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÂÓËÌÂڈ̤ÓÔÈ ÁÈ· ÙȘ
ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÛÙ· Û¯ÔÏ›· ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Û˘¯Ó¿ Ë ˘ÏÈÎÔÙ¯ÓÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ
˘ÏÔÔ›ËÛË ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÔÈ Ôԛ˜ ··ÈÙÔ‡Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: Ù¿ÍÂȘ
Ì ÌÈÎÚfi ·ÚÈıÌfi Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÏÔ‡ÛȘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜, fiÔ˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηÏÏÈÂÚ-
ÁÔ‡Ó ÌÈ· ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ Û ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÔÈ
›‰ÈÔÈ ‹ ı· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ó·ı¤ÙÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›.
¶ÔÏϤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ¤ÏıÔ˘Ó, ›Û˘, ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓËı›ÛÂÈ ÛÂ
Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ Ì¿ıËÛ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË.
√È Ì·ıËÙ¤˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÍÔÈÎÂȈ̤ÓÔÈ Ì ̷ıËÙÔÎÂÓÙÚÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜. 濯ÓÔ˘Ó Ó·
‚ÚÔ˘Ó ÙË ÁÓÒÛË ÛÙËÓ ÔÔ›· ı· ÂÍÂÙ·ÛÙÔ‡Ó, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ÙËÓ ·Ó··Ú·Á¿ÁÔ˘Ó, fiÔ-
Ù ÙÔ˘˜ ˙ËÙËı›.
√È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfiÙÂÚ˜ ‚¤‚·È· ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ Â›ÛËÌÔ ÂÍÂÙ·ÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, Ô˘
ÚÔ¿ÁÂÈ ¤Ó·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ù‡Ô ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ∏ ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛˆÓ, Ë
›ÂÛË ÙˆÓ ÙÂÛÙ Î·È Ë Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË Ù˘ ÚÔÛÔ¯‹˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÙÂÛÙ Â-
ÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó –fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜– ÔÔÈ·‰‹ÔÙ Èı·ÓfiÙËÙ· Ù˘ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο Î·È ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÈο (Black & Wiliam, 2003).
¶·Ú¿ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi Û¯ÔÏ›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô
ÂÈ̤ÓÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ› ÙȘ ÈÂÚ·Ú¯ÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ˘ÔÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘, ÔÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÚfiÎÏËÛË, ¤Ó· ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ ‰È‰·-
Ûηϛ·˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ì¤Û· ·fi ·˘Ù¤˜ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁËı› fi¯È ÌfiÓÔ Ô Ì·ıËÙ‹˜ Î·È Ë
›‰ÔÛ‹ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜
Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜. ∞fi ÙËÓ Â‡ÎÔÏË Ï‡ÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ÌÔÚÔ‡-
Ì ӷ ÂÚ¿ÛÔ˘Ì ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ Û˘Ì‚¿Ï-
ÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Ù˘ Ì·ıË-
Ûȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜: ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈ-
Úȉ›ˆÓ, Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜, Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ıÂÛÌÔ‡ (§¿ÌÓÈ·˜, 1997).
195
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
0
7 KÂÊ¿Ï·ÈÔ
AÍÈÔÏfiÁËÛË
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
7.1. ∆È ÂÓÓÔԇ̠̠ÙÔÓ fiÚÔ «ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi»
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ·Ú·ÙËÚԇ̠¤Ó· ¤ÓÙÔÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ‰ÈÂıÓ‹ Î·È ÂÏÏËÓÈ΋
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È ·ÚıÚÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‹
–fiˆ˜ ·ÏÏÈÒ˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È– ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. Èڛ˜ ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi Ó· Â›Ó·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ηÈ-
ÓÔ‡ÚÈÔ (¿ÓÙ· Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÙԛ̷˙ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ οÔÈÔ Ê˘ÏÏ¿‰ÈÔ Ì ·Û΋ÛÂȘ,
¤ÊÂÚÓ ¤Ó· ΛÌÂÓÔ ÁÈ· ÌÂϤÙË ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ¤ÛÙˆ ·Ó¤ıÂÙ οÔȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ˆ˜
«ÂÚÁ·Û›· ÁÈ· ÙÔ Û›ÙÈ»), Ì ÙËÓ ÚfiÛÊ·ÙË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ ÙÔ ı¤Ì· ¤¯ÂÈ ¿-
ÚÂÈ Ó¤Â˜ Î·È Û‡ÓıÂÙ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ.
∞˜ ‰Ô‡Ì fï˜ ·Ú¯Èο ÙÈ ÂÓÓÔԇ̠̠ÙÔÓ fiÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi. √ fiÚÔ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÔÔÈ-
Ô‰‹ÔÙ ̤ÛÔ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË Ì¿ıËÛË Î·È ‚ÔËı¿ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó· ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÈÎfi Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (ºÏÔÁ·˝ÙË, 2003: 108). ∂Ô̤ӈ˜ ˆ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο ÓÔ-
Ô‡ÓÙ·È ‰È‰·ÎÙÈο Î·È Ì·ıËÛȷο ̤۷ ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Î·È ÂȉÒÓ, ¤ÓÙ˘· Î·È „ËÊȷο, ˯Ë-
ÙÈο Î·È ÔÙÈο.
™ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ È· ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ Î·È ¤Íˆ ·fi ·˘-
Ù‹Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο ÔÏÏÒÓ ÂȉÒÓ Î·È ÌÔÚÊÒÓ:
1. ÀÏÈο ÁÈ· ÙÔÓ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·:
● ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡,
● Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ·,
● ıˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·È Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ οÔÈ·˜ ηÈÓÔÙfiÌÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ‹
ÂÓfi˜ Ó¤Ô˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ‹ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘.
2. ÀÏÈο ÁÈ· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹:
● ™¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÓÓÔԇ̠οı ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ÂΉ›‰ÂÙ·È (·ÊÔ‡ ¿ÚÂÈ ÙËÓ ¤ÁÎÚÈ-
ÛË ·fi ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜) Ì ÛÎÔfi Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÛÙ· Û¯ÔÏ›· Ù˘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤-
Ó˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÂÓfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ ÚԂϤÂÙ·È ·fi ÙÔ Â›ÛËÌÔ
Û¯ÔÏÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· (∆ÔηÙÏ›‰Ô˘, 1986: 34). ∆Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÂÈ Û ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ÙÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· (∞.¶.) Î·È Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Ì ٤ÙÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, ÒÛÙÂ
Ó· Û˘ÓÂÈÎÔ˘Ú› ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (∫·„¿Ï˘ Î·È Ã·Ú·Ï¿ÌÔ˘˜,
1995: 113, 118). ∫·Ù¤¯ÂÈ ÙËÓ Î˘Ú›·Ú¯Ë ı¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο ÛÙÔ Û‡Á¯ÚÔ-
ÓÔ Û¯ÔÏ›Ô. ™˘¯Ó¿ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ¿ÏÏ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο, fiˆ˜ ÙÔ ∆ÂÙÚ¿‰ÈÔ
∞Û΋ÛˆÓ/∂ÚÁ·ÛÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ‹/Î·È ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (.¯. Ë ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋ °Ú·Ì-
Ì·ÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ÁψÛÛÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·).
● º˘ÏÏ¿‰ÈÔ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Û ¤Ó· ı¤Ì· Ù˘ ÂÈηÈÚfiÙËÙ·˜ (.¯.
ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ì ÙÔ Â˘ÚÒ ‹ Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ù· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ
∞ÁÒÓˆÓ).
● ŒÓÙ˘Ô ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Û ÌÔÚÊ‹ ʷΤÏÔ˘ (ÓÙÔÛȤ) –Ì ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· Ì·ıËÙ¤˜ ‹
ÔÌ¿‰Â˜ Ì·ıËÙÒÓ– Ì ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, Ì ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ˘Ô‰Â›ÍÂȘ Î·È ÌÂ
Û˘Óԉ¢ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, fiˆ˜ ۯ‰ȷÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ʈÙÔÁڷʛ˜, ÛΛÙÛ·, ¯¿ÚÙ˜ (ºÏÔÁ·˝ÙË, 2003:
108 –109).
● ∫·Û¤Ù˜ ‹¯Ô˘, ‚›ÓÙÂÔ, Ù·Èӛ˜, ÛÏ¿ÈÓÙ˜ Î.¿.
197
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
● πÛÙÔÛÂÏ›‰· ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô/¤Ó·Ó ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ Î.¿. Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ™ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ È· ¤¯Ô˘Ó ÏËı‡ÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÔÈ Û¯ÂÙÈÎÔ› ÙfiÔÈ Î·È ÌÔÚÔ‡Ó
Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË Î·È Ó· ÙËÓ ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÔ˘Ó. ∂Ó-
‰ÂÈÎÙÈο ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‡ÏË ÙÔ˘ À¶.∂.¶.£., ÙËÓ ÔÔ›· ÌÔ-
Ú› ηÓ›˜ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙ› ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.e yliko. ∂Λ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜
ÌÔÚ› Ó· ‚ÚÂÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο Î·È ÏÔÁÈÛÌÈο, ÚÔÙ¿ÛÂȘ ‰È‰·Ûηϛ·˜, ÂÚÁ·ÛÙËÚȷο
Ì·ı‹Ì·Ù·, ¯Ú‹ÛÈÌÔ˘˜˘ÂÚÛ˘Ó‰¤ÛÌÔ˘˜ ÎÙÏ. ∂›Û˘, ¯Ú‹ÛÈ̘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· Ì·ıËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ˜, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ ‰È¿-
ÊÔÚˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ, ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ (project), Û¯¤‰È· Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ Î.¿. ÌÔÚ› Ó·
‚ÚÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.e –paideia.net . ∞ÎfiÌ·, Ë ‡-
ÏË ÙÔ˘ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ (ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË:www.sch.gr) ÌÔÚ›
Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘.
● CD –ROM Ì ‰È·‰Ú·ÛÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈ-
Ú›‰ÈÔ ‹ Â›Ó·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ·˘Ùfi.
Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ·Ú·¿Óˆ, ÛÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ –ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ÁÓˆÛÙfi Û fiÏÔ˘˜ Î·È Î˘Ú›·Ú-
¯Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ– ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜, ÔÈΛϘ
ÌÔÚʤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.
∏ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Ó¤ˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ΢ڛˆ˜ ÚÔ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·Ì-
Ì¿ÙˆÓ (ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ·ÁˆÁ‹ ˘Á›·˜ Î.¿.), ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈÎfi
¯ÒÚÔ (ÓÔÌÈÛÌ·ÙÈ΋ ¤ÓˆÛË ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, ÂÈÛÚÔ‹ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Î·È Î·Ù¿ÚÙÈÛË
ÂȉÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÁψÛÛÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜), Ë ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì ÙËÓ
Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Î·È Ë ¿ÌÂÛË ¤ÎıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ª.ª.∂. Î·È ÛÙÔ˘˜ ∏/À76, ηıÒ˜ Î·È Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ‰È‰·-
ÎÙÈΤ˜ ıˆڛ˜ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙËÓ ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ¯Ú‹ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
˘ÏÈÎÒÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ, Ô˘ ·¤¯Ô˘Ó ·fi ÙÔ Ù˘ÈÎfi Î·È Û˘Ì‚·ÙÈÎfi Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ.
∆Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ¤¯ÂÈ, Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ·ÍÈÔÔ›ËÛË, ÔÏϤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜
Î·È ÂÍ·ÙÔÌ›Î¢Û˘ Ô˘ ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô
·fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ·‰˘Ó·Ì›· ·Ó·Ó¤ˆÛ˘, ηıÒ˜ Î·È ·fi ¤ÏÏÂÈ„Ë ÙÔÈÎÒÓ
Î·È ¯ÚÔÓÈÎÒÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛˆÓ.
¶·Ú¿ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ, ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ·ÏÏ¿ Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜, ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÂÍ·-
ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ̤ÛÔ Î·È Ó· ΢Úȷگ› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο77. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· «ÎÏÂÈÛÙfi»78, ÎÔÈÓfi Î·È ÔÌÔÁÂÓÔÔÈË̤ÓÔ ÁÈ· fiÏÔ ÙÔÓ Ì·ıË-
ÙÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ·fiÙÔÎÔ ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÁÚ·ÌÌÈ΋ ÌÔÚÊ‹, ‰›ÓÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ·Ú¤¯ÂÈ ÁÓÒÛÂȘ, ÂÍ·ÛΛ ÙÔÓ Ì·-
ıËÙ‹ ηÈ, Ù¤ÏÔ˜, ÂϤÁ¯ÂÈ ÙÈ ·˘Ùfi˜ ¤Ì·ıÂ. ∂›Ó·È Ì¿ÏÈÛÙ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ¤¯ÂÈ Û ÔÏ-
76 ¶Ò˜ ÌÔÚ› ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ó· Â›Ó·È ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi ÚÔ˜ ·˘Ù¿, ·Ó ‰Â Û˘ÌÏËÚˆı› Ì ˘ÏÈο Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ÌÂ
ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË Ù¯ÓÔÏÔÁ›·;
77 ¶Ú‚Ï. ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ÷Ù˙ËÛ·‚‚›‰Ë: «ŸÙ·Ó ÌÈÏ¿Ì ÛÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÂÓ-
ÓÔԇ̠ڈٛÛÙˆ˜ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Î·È ÙÔ Ê·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙ ˆ˜ ÂÓÈ·›Ô ÁÈ· fiÏË ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·» (2000: 35).
78 √ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜ «ÎÏÂÈÛÙfi» ·ÓÙÏÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ∞.¶. Î·È ÚԉȷÁÚ¿ÊÂÈ ¤Ó· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·Ê‹-
ÓÂÈ ÌfiÓÔ ÛÙÂÓ¿ ÂÚÈıÒÚÈ· ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi (µÚÂÙÙfi˜ Î·È ∫·„¿Ï˘, 1999: 33) Î·È Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÏ¿-
¯ÈÛÙ· ˘fi„Ë ÙÔ ÂÚÈΛÌÂÓÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘.
79 ∆Ô ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· Û¿ÓÈ· ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙË Û˘ÓÙÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÔÓfi-
ÙËÙ· ·ÁÓÔÔ‡Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘.
198
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
Ϥ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÓÙÈηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ∞.¶.79 (Shutes & Petersen, 1994: 11 –12): ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ
˘ÏÈÎfi, ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÌÈ· ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·, ÚԂϤÂÈ ·Û΋ÛÂȘ/ÂÚÁ·Û›Â˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘
Ì·ıËÙ‹ Î·È ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰ËÏÒÓÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ οı ÂÓfiÙËÙ·˜. ∆Ô ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡ Î·È ÔÈ Ô‰ËÁ›Â˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÂȘ Î·È Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ·
ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘. ∂›Ó·È ÎÈ ·˘Ù¿ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ӷ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È fi¯È ÛÙÔ ∞.¶.
¢ÂÓ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ·Ú¿ÏÏËÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ.
7.2. ∞Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
∂ÓÒ ·ÔÙÂÏ› ÎÔÈÓ‹ ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÂÈÙÂÏ› Ï‹ıÔ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ ÛÙËÓ
Ù¿ÍË, ·ÏÏ¿ Î·È ¤Íˆ ·fi ·˘Ù‹Ó, ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·-
‰Èηۛ·, Ë ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ô˘ ÙÔ ·ÊÔÚ¿ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜. √È Ì¤-
¯ÚÈ ÙÒÚ· ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È
ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ Ô˘ ‰È·ÂÚÓÔ‡Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ‹ ÙˆÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÎÒÓ ÌË-
Ó˘Ì¿ÙˆÓ Ô˘ ÌÂÙ·‚È‚¿˙Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ (·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È .¯. Ì ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ·Ó·ÊÔÚÈο ÌÂ
ÙÔÓ «¿ÏÏÔÓ» Î·È ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ). ∂›-
Ó·È fï˜ È· ··Ú·›ÙËÙÔ Ë ·ÍÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›-
‰ÈÔ Î·È Û˘ÓÔÏÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ó· ÂÂÎÙ·ı› Î·È Û ¿ÏÏ· ‰›·: Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÂÈ ÙÔ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ˆ˜ ̤ÛÔ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·˜ Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÂÚÈÂ-
¯Ô̤ÓÔ˘ Î·È ·Ó·ÁÓˆÛÈÌfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘. £· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÂÈ Ù· ·È‰·ÁˆÁÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-
ÛÙÈο ÙÔ˘ Î·È ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Ù· ΛÌÂÓ¿
ÙÔ˘ Â›Ó·È Î·Ù·ÓÔËÙ¿ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ·Ó Ù· ΛÌÂÓ· Î·È ÔÈ ·Û΋ÛÂȘ ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤ-
ÚÔÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ·Ó ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ÔÈÔÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘
ÚÔÛηÏÔ‡Ó ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ó· ÛÎÂÊÙ›, Ó· ÎÚ›ÓÂÈ, Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› ÎÙÏ.) (ªÔÓ›‰Ë˜, 2004: 5).
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ Â›Ó·È ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È ÛÂ
Û˘Ó¯‹ ‚¿ÛË, fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ÌÂÌÔӈ̤ÓÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ‹ ÂÚ¢ÓËÙÈο ΤÓÙÚ·, ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· ÎÙÏ.,
·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ù˘ Ù¿Í˘. ∏ ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ Î·È ÌÔÓ·‰ÈÎÔ‡ Û¯ÔÏÈ-
ÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ ·Ó¿ Ì¿ıËÌ· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‰˘ÛÌÂÓ›˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜: ÂÍÔ-
ÌÔÈÒÓÂÈ Î·È ÈÛÔ‰ÒÓÂÈ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙË ÌÈ· ¿ÎÚË Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ¤ˆ˜ ÙËÓ ¿ÏÏË. ∞ÓÙÈÌÂ-
Ùˆ›˙ÂÈ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ Ì·ıËÙÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi ˆ˜ ¤Ó· ÔÌÔÁÂÓÔÔÈË̤ÓÔ Û‡ÓÔÏÔ Ì ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈο. √È Ì·ıËÙ¤˜ fï˜ ÚÔÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì ۷ʤÛٷٷ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÈΤ˜, ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÁψÛÛÈΤ˜ ηٷ‚ÔϤ˜, ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ·Ó¿ÁΘ. ª·ıËÙ¤˜ Ôχ ‰È·ÊÔÚÂ-
ÙÈÎÔ› ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙË Ì¿ıËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ‚¿ÛË ÙÔ ›‰ÈÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›-
‰ÈÔ Î·È Î·Ù’ ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ ›‰ÈÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ∆Ș ··Ú·›ÙËÙ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ¤˜ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ
Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÂˆÌ›˙ÂÙ·È Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ
ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘. ∞˘Ùfi˜ ı· ÎÚ›ÓÂÈ ÙÈ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÈ ı· ·Ê·ÈÚ¤-
ÛÂÈ, ·˘Ùfi˜ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ ÔÈ· ¿ÏÏ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜
ÁÈ· Ó· ηχ„ÂÈ ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘.
π‰È·›ÙÂÚ· Û‹ÌÂÚ·, Ô˘ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÔÏ˘ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô Ì·ıËÙÈÎfi˜ ÏËı˘-
ÛÌfi˜ Â›Ó·È ¤ÓÙÔÓ· ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓÔ˜ Î·È Ë ÔÏÈÙ›·, ·ÁÓÔÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·˘Ù‹,
ÂÈ̤ÓÂÈ ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÂÓfi˜ ÌfiÓÔ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ ·Ó¿ Ì¿ıËÌ·, Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘-
ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ ÛÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÙ· ÙÔÈο ¯·-
Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο οı ٿ͢. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Û ·ÚÎÂÙ¿ Ì·ı‹Ì·Ù· È· ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Û˘ÓÔ-
199
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
‰Â‡ÂÙ·È ·fi ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi Û „ËÊÈ·Îfi ‰›ÛÎÔ (CD –ROM) ‹ „ËÊȷ΋ Ù·ÈÓ›· (DVD). ∂ÈϤ-
ÔÓ, ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚʈı› ÂȉÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô ÔÈ Ôԛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
ËıÔ‡Ó ÂÈÎÔ˘ÚÈο ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ.
∂Ô̤ӈ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏÂ›Ù·È ·ÊÂÓfi˜ Ó· ÚÔÛ·ÚÌfiÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÛÙ· ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ¤¯ÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ó· ÂÈϤÍÂÈ ¿ÏÏ· ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈο ˘ÏÈο Ô˘ ı· Ï·ÈÛÈÒÛÔ˘Ó ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘. °È· Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
Îfi˜ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Û‡ÓıÂÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÚfiÏÔ˘, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ÂÈÌfiÚ-
ʈۋ ÙÔ˘ Û ı¤Ì·Ù· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, fiˆ˜ Î·È Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ‹ ÙÔ˘ ÛÂ
Û¯ÂÙÈο ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ·fi ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘.
ŒÓ· ‚·ÛÈÎfi ı¤Ì· Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ –Î·È ÌÔÚ› Ó· Â͢-
ËÚÂÙ‹ÛÂÈ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Á›ÓÂÈ ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË– ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ı¤Ì· ÙˆÓ
ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ì ‚¿ÛË Ù· ÔÔ›· ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı› ÙÔ ˘ÏÈÎfi. ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ı·
ÂÈÏÂÁ› Î·È Ù· ÚfiÛˆ· Ô˘ ı· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (·Ó ›ӷÈ, .¯., ÌÈ· ÔÌ¿‰· ÂηÈ-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì ¤Ó·Ó Û¯ÔÏÈÎfi Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ, ¤Ó·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Ô˘ ‰Ô˘Ï‡-
Ô˘Ó Ì ¤Ú¢ӷ –‰Ú¿ÛË ÎÙÏ.), ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Ù·
ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡Ó Î·Ù¿ ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÔ‡Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ, ÛÙ· ˘ÏÈο Ô˘
ÙÔ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó (¤ÓÙ˘· Î·È ËÏÂÎÙÚÔÓÈο), Û’ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Î·È ı· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ Ô
›‰ÈÔ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘, Û’ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· ʤÚÔ˘Ó Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ› ÙÔ˘ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, Ô˘
ı· ‚ÚÂÈ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô ‹ ·ÏÏÔ‡.
7.3. ∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
Œ¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ηÙËÁÔÚÈÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡,
ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ‚¤‚·È· ÛÙ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ
ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ. Œ¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚʈı› ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·fi ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓ-
ÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, fiˆ˜:
● ¶ÚԉȷÁڷʤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‚ÔËıËÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ, ÙfiÌ. 3, °Ú·ÊÂ›Ô ¶ÚÔÙ˘ÔÔ›ËÛ˘, ∞ı‹-
Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (1999).
● ¶Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ, ∆Ì‹Ì· ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (Úfi‰ÚÔ˜ ∞. ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜),
∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (1999).
● °ÂÓÈΤ˜ ÚԉȷÁڷʤ˜, ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È «‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÚ·Ê‹˜» ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈ-
ÎÔ‡, ∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (2003).
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Î·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó· ‚ÚÂÈ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘, Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÈÛ¯‡ÛÔ˘Ó Â˘Ú‡ÙÂÚ· Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁË-
ÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ∫·„¿Ï˘ & ÷ڷϿÌÔ˘˜, 1995, ∫Ô˘Ï·˚‰‹˜ Î.¿.,
2002, ∫Ô˘ÙÛÂÏ›ÓË –πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, 1996, ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜ Î·È Ã¤ÏÌ˘, 2003, ªÔÓ›‰Ë˜, 2004).
● ª›· ÚÒÙË ÔÌ¿‰· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ı›ÁÂÙ·È ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ (·ÏÏÔ‡ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ,
·ÏÏÔ‡ ÏÈÁfiÙÂÚÔ) ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈËÙÈ΋ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ-
¯ÂÈÚȉ›Ô˘. ∂›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ·˘Ù‹, ÂÊfiÛÔÓ ÙÔ
‚È‚Ï›Ô –ˆ˜ ÚÔ˚fiÓ Î·È ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Î·È ˆ˜ ÊÔÚ¤·˜ ȉÂÔÏÔÁÈÒÓ–
200
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ (ªÔÓ›‰Ë˜ Î·È ÃÔÓÙÔÏ›-
‰Ô˘, 1997: 188). ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‚·ıÌfi
·ÓÙ·fiÎÚÈÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ
Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ (∫Ô˘ÙÛÂÏ›ÓË –πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, 1996: 70).
● ŒÓ· ‚·ÛÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÊÔÚ¿ fiϘ ÙȘ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ô˘ ·˘Ùfi ÂÈÙÂÏ› (ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈËÙÈ΋, Ô˘ ÚԷӷʤڷÌÂ, Î·È ¿ÏϘ, Ô˘ ı·
·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·), Â›Ó·È Ó· Â›Ó·È Û˘Ì‚·Ùfi Ì ÙÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∂›Ó·È
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È Ì¤Û· ÛÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ
∞.¶., Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÛÎÔÒÓ Î·È ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘, Ó· ηχÙÂÈ ÙËÓ ‡ÏË Ô˘ ·˘-
Ùfi ηıÔÚ›˙ÂÈ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ó· ¢ı˘ÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ÙÔ ∞.¶.
˘ÈÔıÂÙ›.
● ∂ÎÙfi˜ fï˜ ·fi ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈËÙÈ΋, ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÂÈÙÂÏ› ¿ÏϘ ÙÚÂȘ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›Â˜: ÙË ÁÓˆÛȷ΋, ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÙË Ì·ıËÛȷ΋, ÂÊfiÛÔÓ Î·ıÔÚ›˙ÂÈ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈο: (·) ÙÔ
ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘, (‚) ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Ô ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È (Á) ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜. ∫·È ÛÙÔ˘˜
ÙÚÂȘ ÙÔÌ›˜, ÁÓÒÛË, ‰È‰·Ûηϛ· Î·È Ì¿ıËÛË, Ù· Û¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó
ÌÔÚʤ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÙÂÏÈÎfi ÛÎÔfi Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙË Ì¿ıË-
ÛË (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2004). ªÂ ÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ¿Ú·Á ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÍÈÔÏÔÁËıÔ‡Ó ·˘-
Ù¤˜ ÔÈ ÙÚÂȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜;
∞) •ÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙË ÁÓˆÛȷ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÍÂ-
Ù¿ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ Î·È Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘. ∫·Ù’ ·Ú¯‹Ó ›ӷÈ
·˘ÙÔÓfiËÙÔ ÙÔ fiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÂÁ¯ÂÈ-
Ú›‰ÈÔ. ∆· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÌÈ·˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Û ۯÔÏÈ΋
ÁÓÒÛË ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰È·ÛÙÚ‚ÏÒÓÔÓÙ·È, ÒÛÙ ٷ ÂÚȯfiÌÂÓ· ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ó· Â›Ó·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο
·ÍÈfiÈÛÙ· (µÚÂÙÙfi˜ Î·È ∫·„¿Ï˘, 1999: 137).
ÕÏÏÔ ‚·ÛÈÎfi ı¤Ì· Ô˘ ·ÊÔÚ¿ Ù· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ «ÔÈ· ÂÈϤ-
ÁÂÙ·È ˆ˜ Ô˘ÛÈ҉˘ ÁÓÒÛË Ô˘ ·Í›˙ÂÈ Ó· ÂÚÈÏËÊı›». ™ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ·-
Ï·ÛÈ·ÛÙ› Î·È ˘¿Ú¯ÂÈ ¤ÓÙÔÓÔ Úfi‚ÏËÌ· ÏËıÒÚ·˜ ‡Ï˘. ŒÓ·˜ Èı·Ófi˜ ÙÚfiÔ˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ-
Û˘ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ Â›Ó·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙÔ ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ‹ ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÙËÓ
«·Ú¯‹ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎÔ‡», ‰ËÏ·‰‹ Ó· οÓÂÈ ÂÈÏÔÁ‹ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ «·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ»,
·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎÒÓ ÌÈ·˜ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ÂÚÈÔ¯‹˜. ∏ ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ
˘fiÛ¯ÂÙ·È ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚˆÓ ÈηÓÔًوÓ, ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÔÈ Ôԛ˜ ··È-
ÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÔÌÔÂȉÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ (µÚÂÙÙfi˜ Î·È ∫·„¿Ï˘, 1999: 184 –191). ™Â
ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÚ›ÙˆÛË ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Ù· ÂÍ‹˜ (¶.π.,
1999‚: 22):
● ∆· ÂÚȯfiÌÂÓ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁ› ˆ˜ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈο Â›Ó·È Ù· ηٿÏÏËÏ·.
● ∆· ÂÚȯfiÌÂÓ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁ› ˆ˜ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈο Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο.
● ∆· ÂÚȯfiÌÂÓ· ·˘Ù¿ ˘ËÚÂÙÔ‡Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ, ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜, ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ
Ô˘ Â›Ó·È ·Ó¿ÁÎË Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜.
ªÈ· ¿ÏÏË Èı·Ó‹ χÛË ÛÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ Î·È Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙÔ
201
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Ë ÔÈÎÔ‰fiÌËÛ‹ ÙÔ˘ ¿Óˆ ÛÙËÓ Î‡ÚÈ· ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈ΋
ÁÓÒÛË ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÎÏ¿‰ˆÓ. ∏ ÁÓÒÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· Ó· ÚÔ-
ÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ ‹ ¿ÏÏ· ı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ÌÂÏÂÙ¿-
Ù·È. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÂÓÓÔÈÔÎÂÓÙÚÈ΋
ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È Û¯ÂÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Ù· ÂÍ‹˜
(ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2004):
● ∆· ı¤Ì·Ù· ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·È ÂÓÓÔÈÔÎÂÓÙÚÈο.
● ¶ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ô˘ ÌÂÏÂٿٷÈ.
● ¶ÚԂϤÔÓÙ·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂ-
ÓÔ ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ.
● ¶ÚԂϤÔÓÙ·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÊ·Ú-
ÌÔÁ¤˜ ÙˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ‰È¿ÊÔÚˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ.
● √È ¤ÓÓÔȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË ÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÔ˘¯›·.
● ∆Ô ˘ÏÈÎfi ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ.
µ) ∆Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‚È‚Ï›Ô, ÁÈ·Ù› ÚÔÔÚ›˙ÂÙ·È ÁÈ·
‰È‰·ÎÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ ·Ú¯¤˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÔÈ Ôԛ˜ –Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ
Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÏ‹„ˆӖ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÛÎÔfi: Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Î·È Ó·
ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Ó· ηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ ÓÔË-
Ì·ÙÈο ÚÔÛÂÏ¿ÛÈÌÔ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÂÓÙ¿ÍÔ˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ÔÈÎÔ‰fiÌËÛ˘
Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ·Ó·Á¿ÁÔ˘Ó ÙË Ó¤· ÁÓÒÛË Û ·ÓÒÙÂÚ· ›‰· ÁÂÓ›Î¢Û˘
Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó, ÒÛÙ ӷ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙË Ó¤· ÁÓÒÛË Û ·˘ıÂÓÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ-
ÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·fi ÙËÓ ›‰È· ÙË ˙ˆ‹. µ·ÛÈ΋ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó Ù¤ÙÔÈÔÈ ÛÙfi-
¯ÔÈ Â›Ó·È Ë ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ Ì¿ıËÛ˘, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi ·Ó¿-
ÌÂÈÍË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È Ì¤Û· ·fi ÙË Û‡Ó‰ÂÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ (ηÈ
ÂÔ̤ӈ˜ Î·È ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘) Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.
°) √È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ÚÔˆı› ¤Ó· Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Î·È ÔÈ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘
ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ‚¤‚·È· Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Î·È ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, ̤ÚÔ˜
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ™‡Ìʈӷ ¿ÏÈ Ì ÙȘ
Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜, ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Ú¤ÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfi-
ÙËÙ˜ Ô˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ Ì·ıËÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜, ÁÓˆÛÙÈΤ˜, ÌÂÙ·ÁÓˆÛÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì¤Û· Û ¤Ó·
Ï·›ÛÈÔ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ηÈ
ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ηٷÓfiËÛ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒ-
Û˘ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜, ·Ó¿Ù˘Í˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÛÙË Ì¿ıËÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘
ÛÂ ¤Ó· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 6.2) (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2004).
ª¤Û· Û ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi Î·È Ì·ıËÛÈ·Îfi Ï·›ÛÈÔ Û·Ó ÎÈ ·˘Ùfi Ô˘ ÛÎÈ·ÁÚ·Ê‹ıËΠ·Ú·-
¿Óˆ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Ù· ÂÍ‹˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Û¯Ô-
ÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡:
● ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Î·È fi¯È ÁÈ· Ì˯·ÓÈÛÙÈΤ˜
202
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜.
● ¢›ÓÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ Ì¿ıËÛË.
● ∞Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ÛΤ„Ë ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹.
● ∂ÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Ó· ·›ÚÓÂÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ.
● √È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ·ÔÎÙ‹ıËÎ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
● ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ÔÌ·‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∞ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ·ÚˆıËÙÈ΋ ·Í›· (∆ÚÈÏÈ·-
Ófi˜, 1997: 73).
● ∆Ô ˘ÏÈÎfi οÓÂÈ Û·Ê›˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∏
ÁÓÒÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÌÈ·˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ¤¯ÂÈ ·ÚˆıËÙÈ΋ ·Í›· (∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, 1997: 99).
● ∞ÍÈÔÔÈ› ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘
·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘.
● ∫·ıÔ‰ËÁ› ÛÙ·‰È·Î¿ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·˘ÙfiÓÔÌË Ì¿ıËÛË.
● ∆Ô ˘ÏÈÎfi –ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÚfiÛÏË-
„˘ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘– ·ÓÔ›ÁÂÈ ¤Ó·Ó ÚÔÛˆÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÙÔÓ Î·ıÈÛÙ¿ ̤ÙÔ-
¯Ô ÛÙË Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÙÔ˘.
● OÚÁ·ÓÒÓÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹.
● ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ ÔÈΛϘ ·Û΋ÛÂȘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰È·‚·ıÌÈṲ̂ÓË ‰˘ÛÎÔÏ›·. ∏
ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË Î·È Ë ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Û΋ÛÂˆÓ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÛÙȘ ‰È·-
ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (∫Ô˘ÙÛÂÏ›ÓË –πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, 1996: 73 –74?
¶ËÁÈ¿ÎË, 1998: 171).
● ª›· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÔÌ¿‰· ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙÔ ˘ÏÈÎfi · -
ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ‰È‰·ÎÙÈο ÂÚȯfiÌÂÓ·. ∏ ÔÌ¿‰· ·˘Ù‹ ÂËÚ¿˙ÂÈ Î·È ÙȘ ÙÚÂȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ô˘
ÂÈÙÂÏ› ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi (ÙË ÁÓˆÛȷ΋, ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÙË Ì·ıËÛȷ΋) Î·È ·ÊÔÚ¿ ÙË
‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘ (ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘, ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘), ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿-
ÊËÛË Î·È ¿ÏÏ· Ù˘ÔÂΉÔÙÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘. £ÂˆÚԇ̠ٷ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ôχ ‚·ÛÈο, ÁÈ·-
Ù› ·ÊÂÓfi˜ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ Û ۯÔÏÈ΋, ·ÊÂÙ¤-
ÚÔ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‚·ıÌfi, ÂË-
Ú¿˙ÔÓÙ·˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Â›Ó·È Î·Ù·ÓÔËÙfi Î·È ÂÏ΢ÛÙÈÎfi ÙÔ ˘ÏÈÎfi
ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
•ÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙË ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ı¤ÛÔ˘Ì ٷ ÂÍ‹˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2004):
● À¿Ú¯ÂÈ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi˜ Î·È Î·Ù·ÙÔÈÛÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ Ì ۷ʋ ‰ÔÌ‹.
● √È Ù›ÙÏÔÈ Î·È ÔÈ ˘fiÙÈÙÏÔÈ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙË ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ÂÓÔًوÓ.
● ∆· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ̤ÚË Î·È ÎÂÊ¿Ï·È· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó (·Ú –)fiÌÔÈ· ‰ÔÌ‹ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË.
203
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
● ∆· ΛÌÂÓ· Î·È Ë ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ηϋ ·Ó·ÏÔÁ›· Î·È ‰ÂÓ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·ÓÈ-
ÛÔ̤ÚÂȘ.
● ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘, ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Ó·
ı¤ÛÔ˘Ì ٷ ·Ú·Î¿Ùˆ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·:
● ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁË Ì ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● ∏ ÁÏÒÛÛ· Â›Ó·È Û·Ê‹˜ Î·È Ê˘ÛÈ΋ ηÈ, fiÔ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂȉÈÎÔ› fiÚÔÈ, ·˘ÙÔ› ÂÂÍË-
ÁÔ‡ÓÙ·È.
● ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·, ÁÈ· Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó Û·Ê¤ÛÙÂÚÔ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
● ∆Ô Î›ÌÂÓÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÁψÛÛÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹.
● ∆Ô Î›ÌÂÓÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÓÔËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂÎÙÈÎfiÙËÙ·.
● À¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· ·Ó·ÎÂÊ·Ï·›ˆÛË.
∆Ô Î›ÌÂÓÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘Ó¯¤˜, ·ÏÏ¿ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È Î·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È ·fi Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ˜, ·Ú¿ÏÏËÏÔ ˘ÏÈÎfi, ËÁ¤˜ Î·È fiÔÈ· ¿ÏÏ· ̤۷ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ó·
·ÏÏËÏÂȉڿÛÂÈ Ì ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ. ∆Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ‰›ÓÂÈ ¤ÙÛÈ ÚfiÏÔ Î·È ÏfiÁÔ
ÛÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ ηٿ ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘.
∞Ó·ÊÔÚÈο Ì ٷ Ù˘ÔÂΉÔÙÈο ÛÙÔȯ›·, ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Ù· ·Ú·-
οو ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘:
● ™ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙ˜ Î·È ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÔÛÂÈÚ¤˜.
● ∆Ô Î›ÌÂÓÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ôχ ˘ÎÓfi. À¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÛÂÈÚ¤˜.
● ∏ Ù˘ÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ Î·È ‚ÔËı¿ ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ó·
ÂÓÙÔ›˙ÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ Ù· ·ÚÈ· Î·È Ù· ‰Â˘ÙÂÚ‡ÔÓÙ· ÛËÌ›·. À¿Ú¯Ô˘Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ï·-
ÁÈfiÙÈÙÏÔÈ, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂȘ, ¤ÓÙÔÓ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ¯ÚÒÌ·Ù· ÎÙÏ.
● ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì¿ıËÌ· ̤۷ Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ˘ÎÓfiÙËÙ· Î·È ÙË Û˘-
ÓÔÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ ‡Ï˘, fiˆ˜ ›Ó·Î˜ Î·È ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÂÈÛÙËÌÔÓÈο Û‡Ì-
‚ÔÏ· Î·È Ù‡ÔÈ.
● ∏ ÛÂÏȉÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ Ì ٤ÙÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, Ô˘ ‚ÔËı¿ ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ Â-
ÚȯÔ̤ÓÔ˘.
∆¤ÏÔ˜, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜, ÛΛÙÛ·,
¯¿ÚÙ˜, ÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, Û¯‹Ì·Ù·, ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·ı¤ÛÔ˘Ì ٷ ·ÎfiÏÔ˘ı· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·
·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘:
● ∏ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏË Î·È Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
● √È ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ‰ÂÓ ·›˙Ô˘Ó ¤Ó·Ó ·Ïfi ‰È·ÎÔÛÌËÙÈÎfi ÚfiÏÔ, ·ÏÏ¿
Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ Û˘Óԉ‡ԢÓ, ›Ù ÂÂÍËÁÒÓÙ·˜ ÙÔ Â›ÙÂ Û˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ¿˜
ÙÔ ÓÔËÌ·ÙÈο.
● ∏ ÂÈÎfiÓ· ÚÔηÏ› ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο ÁÈ· ÙËÓ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛ‹ Ù˘,
Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ÙÔ˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛ‹ Ù˘.
204
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
AÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
● √È ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÔÙÈΤ˜ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÚ›ÏÔΘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘
ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ‹ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ.
● √È ÏÂ˙¿ÓÙ˜ Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi Â›Ó·È Û·Ê›˜ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙÔÈ-
¯Â›· ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÎÒ‰Èη.
™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Î·È ¤Ú· ·fi Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, οı ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ¤Ó·Ó ÂÓÂÚÁËÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÁÈ· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹,
Ó· ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ‰È·ÚÎÒ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘, Ó· „¿¯ÓÂÈ ÁÈ· χÛÂȘ, Ó· ÙÔÓ
ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÈ Î·È fi¯È Ó· ÙÔ˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ¤ÙÔÈ̘ χÛÂȘ Î·È ··ÓÙ‹ÛÂȘ.
205
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ •∂¡√°§ø™™∏
1[1] Altrichter, H. & Specht, W. (1998). Quality assurance and quality development in education.
International approaches and parameters as applying to the austrian school system. In J. Solomon
(ed), Trends in evaluation of education systems: School (self –)evaluation and decentralization.
Athens: Pedagogical Institute.
1[2] Alvik, T. (1996). Self –evaluation: What, why, how, by whom, for whom? CIDREE Collaborative
Project: Self –evaluation in school development. Dundee: CIDREE.
1[3] Alvik, T. (1997). School self –evaluation: A whole school approach. Dundee: CIDREE.
1[4] Andrusyszyn, M. & Davie, L. (1997). Facilitating reflection through interactive journal writing in an
online graduate course: A qualitative study. Journal of Distance Education, 12, 1, retrieved February
2007, from http://cade.athabascau.ca/vol12.1/andrusyszyndavie.html
1[5] Barkley, St. & Cohn, R. (1999). Professional growth plans offer alternative to teacher checklists.
The School Administrator Web Edition, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www. aasa.org
1[6] Black, P. & Wiliam, D. (2001). Inside the black box: Raising standards through classroom
assessment. London: King’s College.
1[7] Black, P. & Wiliam, D. (2003). In praise of educational research: Formative assessment. British
Educational Research Journal, 29 (5), 623 –637.
1[8] Black, P. & Wiliam, D. (1998). Inside the black box. Raising standards through classroom
assessment. Phi Delta Kappan, 80, 2, 139 –148, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË:
http://ditc.missouri.edu/docs/blackbox.pdf
1[9] Boud, D. (1997). Enhancing learning through self assessment. London and Philadelphia: Kogan
Page.
1[10] Bowman, M. (1999). Using peers in teacher evaluation. The School Administrator Web Edition,
ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www. aasa.org
1[11] Clemmons, J., Laase, L., Cooper, D., Areglado, N. & Dill, M. (1993). Portfolios in the classroom: A
teacher’s sourcebook. New York: Scholastic.
1[12] Cohen, L. & Manion, L. (1994). Research methods in education. London and New York: Routledge.
1[13] Costa, A.L. & Killick, B. (1993). Through the lens of the critical friend. Educational Leadership,
51 (2), 49 –51.
1[14] Cullingford, C. (1997). Assessment, evaluation and the effective school. In C. Cullingford (ed),
Assessment versus evaluation. London: Cassell.
1[15] Cunningham, D. (1992). Assessing constructions and constructing assessments: A dialogue. In
T.M. Duffy & D. Jonassen (eds), Constructivism and the technology of instruction. Hillsdale, N.J.:
Lawrence Erlbaum Associates Inc., 35 –44.
1[16] Cuttance, P. (1994). Quality assurance in education systems. Educational Evaluation, 20, 99 –112.
1[17] Darling –Hammond, L., Ancess, J. & Falk, B. (1995). Authentic assessment in action. New York and
London: Teachers College Press, Columbia University.
1[18] Darling –Hammond, L., Wise, A.E. & Pease, S.R. (1983). Teacher evaluation in the organizational
context: A review of the literature. Review of Educational Research, 53, 285 –327.
206
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[19] Dressel, P.L. (1976). Handbook of academic evaluation. San Francisco: Jossey Bass.
1[20] Eisner, E. (1991). The enlightened eye: Qualitative inquiry and the enhancement of educational
practice. New York: McMillan.
1[21] Eurydice (2002). Key topics in education, vol. 3: The teaching profession in Europe: Profile, trends
and concerns, Report I: Initial training and transition to working life. Brussels: European Commission.
1[22] Eurydice (2004). Evaluation of schools providing compulsory education in Europe. Brussels: Eurydice
European Unit, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: http://www.eurydice.org
1[23] Fischer, C. & King, R. (1995). Authentic assessment: A guide to implementation. USA: Corwin Press.
1[24] Goldenring Fine, J. & Davis, J. (2003). Grade retention and enrollment in post –secondary education.
Journal of School Psychology, 41, 6, 401 –411.
1[25] Graves, D. & Sunstein, B. (1992). Portfolio portraits. Portsmouth, NH: Heinemann.
1[26] Hargreaves, A. (1988). Assessment and performance indicators: The english experience. In A. Ruby
& T. Wyatt (eds), Indicators in education. Sydney.
1[27] Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times: Teachers’ work and culture in the
postmodern age. London: Cassell.
1[28] Hopkins, D. (1985). A teacher’s guide to classroom research. Milton Keynes: Open University Press.
1[29] Ingvarson, L.C. (2001). Strengthening the profession: A comparison of recent reforms in the USA
and the UK. Canberra: ACE.
1[30] McDonald, D. (2003). Curriculum change and the post –modern world: Is the school curriculum
–reform movement an anachronism? Journal of Curriculum Studies, 35, 139 –149.
1[31] McLaughlin, M. & Pfeiffer, R.S. (1998). Teacher evaluation, improvement, accountability and
effective learning New York: Teachers College Press.
1[32] Nevo, D. (2001). School evaluation: Internal or external, Studies in Educational Evaluation, 27, 95
–106.
1[33] Peterson, K.D. (2000). Teacher evaluation: A comprehensive guide to new directions and practices.
Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
1[34] Popham, J. (1998). Your school should not be evaluated by standardized test scores! The School
Administrator Web Edition, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.aasa.org
1[35] Rumberger, R. (1995). Dropping out of middle school: A multilevel analysis of students and schools.
American Educational Research Journal, 32, 3, 583 –625.
1[36] Schratz, M. (1997). Initiating change through self –evaluation: Methodological implications for
school development. Dundee: CIDREE.
1[37] Scriven, M. (1991). Evaluation thesaurus. CA: Sage.
1[38] Shutes, R. & Petersen, S. (1994). Seven reasons why textbooks cannot make a curriculum. NASSP
Bulletin, 11 –20.
1[39] Solomon, J. (ed) (1998). Trends in evaluation of education systems: School (self)evaluation and
decentralization. Athens: Pedagogical Institute.
1[40] Stiggins, R. (1997). Student –centered classroom assessment. New Jersey: Prentice –Hall, Inc.
1[41] Stoll, L. & Fink, D. (1996). Changing our schools. Buckingham: Open University Press.
207
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[42] Torrance, H. (1993). Formative assessment: Some theoretical problems and empirical questions.
Cambridge Journal of Education, 23, 333 –343.
1[43] Von Glasersfeld, E. (1989). Cognition, construction of knowledge and teaching. Synthese, 80, 121 –140.
1[44] Wise, ∞.∂., Darling –Hammond, L., McLaughlin, M. & Bernstein, H.T. (1985). Teacher evaluation: A study
of effective practices. The Elementary School Journal, 86, 1, Special Issue: The Master Teacher, 60 –121.
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ∂§§∏¡√°§ø™™∏
1[45] Carr, W. & Kemmis, S. (1997). °È· ÌÈ· ÎÚÈÙÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ıˆڛ·: Eη›‰Â˘ÛË, ÁÓÒÛË Î·È ¤Ú¢-
Ó· ‰Ú¿Û˘ (ÌÙÊÚ. ∞. §·ÌÚ¿ÎË –¶·Á·ÓÔ‡, ∂. MËÏ›ÁÎÔ˘ Î·È ∫. Pԉȿ‰Ô˘ –AÏÌ¿ÓË). Aı‹Ó·: KÒ‰È-
η˜.
1[46] ∞ÁÁÂÏfiÔ˘ÏÔ˜, ∞., ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂., ¡ÙÔ‡ÚÔ˘, ∫., √ÈÎÔÓfiÌÔ˘, ¶., ¶·¿, £., ™ÈÒ·, Ã. Î·È ™ÔÊÈ·ÓÔ‡,
∂. (2004). ¢ÔÎÈÌ‹ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÔÌ¤ÓˆÓ (portfolio) ÛÙÔ ™¯ÔÏÂ›Ô ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·È-
Ú›·˜ ∞¯·ÚÓÒÓ: ¢ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ ÙÔ˘. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ 1Ô˘ ¶·ÓÂÏÏ‹-
ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ ÙˆÓ ™¯ÔÏ›ˆÓ ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜ Ì ı¤Ì·: ¢‡Ô ¯ÚfiÓÈ· ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜:
¢È‰·ÎÙÈΤ˜ ηÈÓÔÙƠ̂˜ Î·È ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ì·˜. ∞ı‹Ó·: °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· ∂η›-
‰Â˘Û˘ ∂ÓËϛΈÓ, 117 –125.
1[47] µÂÚ‚ÂÓÈÒÙË, ∞. (2002). ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË project. ¶ÚÔÊÔÚÈÎfi ÛÂÌÈÓ¿ÚÈÔ ÛÙÔ ∫∂™À¶ ∞ÁÚÈÓ›Ô˘.
1[48] µÏ¿¯Ô˘, ª. (2006). √ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È Ì·ıËÙÚÈÒÓ ÛÙ· ª·ıËÌ·ÙÈο ÙÔ˘
¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ. ∞‰ËÌÔÛ›Â˘ÙË ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î‹ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¶.ª.™. ÙÔ˘ ¶.∆.¢.∂. ÙÔ˘
∞.¶.£., £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË.
1[59] Bonniol, J. & Vial, M. (2007). ∆· ÌÔÓ٤Ϸ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ (ÌÙÊÚ. ∏. ¶··‰ËÌËÙÚ›Ô˘, ∑. ¶ÔÏ˘ÌÂ-
ÚÔÔ‡ÏÔ˘ Î·È °. ™ÙÂÚÁ›Ô˘). ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[50] µÚÂÙÙfi˜, °. Î·È ∫·„¿Ï˘, ∞. (1999). ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[51] °Ô˘‚È¿˜, ¢. (2002). ™Î¤„ÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ∞.™.∂.¶. ™ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ ™˘ÏÏfiÁÔ˘ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ
∫ÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁˆÓ ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: http://www.sociology.gr/pages/articles/Varticles/
asep2002.htm
1[52] °ÚfiÏÏÈÔ˜, °., §È¿Ì·˜, ∆. Î·È ∆˙‹Î·˜, Ã. (2002). √ÚÈṲ̂ӷ ˙ËÙ‹Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ™ÙÔ Ã. ∫¿ÙÛÈη˜ Î·È °. ∫·‚‚·‰›·˜ (ÂÈÌ.), ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ Âη›-
‰Â˘ÛË. ¶ÔÈÔ˜, ÔÈÔÓ Î·È ÁÈ·Ù›. ∞ı‹Ó·: ™·‚‚¿Ï·˜, 113 –135.
1[53] ¢Ô‡Î·˜, Ã. (1997). ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÂÍÔ˘Û›·: 1982 –1994. ∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘.
1[54] ¢Ô‡Î·˜, Ã. (1999). ¶ÔÈfiÙËÙ· Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. ™˘ÓÔÙÈ΋ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÂÈÛÎfiË-
ÛË. ∂ÈıÂÒÚËÛË ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ, 1, 172 –185. ∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ.
1[55] Eurydice (2006). ¢È·ÛÊ¿ÏÈÛË ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, ÛÙËÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: http://www.eurydice.org/Documents/QA/en/FrameSet.htm
1[56] πÛÙÔÛÂÏ›‰· ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¶·È‰Â›·˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ∫‡ÚÔ˘: ¢È¿ÏÔÁÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÌÂÙ·Ú-
Ú‡ıÌÈÛË, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.paideia.org.cy
1[57] ∫·Áο, ∂. (2003). ∂˘Úˆ·˚Îfi portfolio ÁψÛÛÒÓ (European language portfolio). ∞ı‹Ó·: Eiffel.
1[58] ∫·Áο, ∂. (2004). Portfolio ÁψÛÛÒÓ: ∫·ÈÓÔÙfi̘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÔÏ˘ÁψÛÛÈÎÔ‡ ÁÚ·Ì-
Ì·ÙÈÛÌÔ‡. ™ÙÔ ¶. ¶·Ô‡ÏÈ· –∆˙ÂÏ¤Ë Î·È ∂. ∆¿Ê· (ÂÈÌ.), °ÏÒÛÛ· Î·È ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÛÙË Ó¤· ¯ÈÏÈÂ-
Ù›·. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[59] ∫·Ï·˚Ù˙ÔÔ‡ÏÔ˘, ª. (2001). √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜ ÛÙÔ¯·˙fiÌÂÓÔ˜ ·ÁÁÂÏÌ·Ù›·˜. ∞ı‹Ó·: ∆˘ˆı‹-
208
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
Ùˆ – °. ¢·Ú‰·Ófi˜.
1[60] ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘, ª. Î·È ∫Ï¿‰Ë˜, ¢. (1999). ∆Ô ÈÛÙÔÔÈËÙÈÎfi ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ¿ÚÎÂÈ·˜
– ∏ ÚfiÙ·ÛË ÙÔ˘ ∫.∂.∂. ™ÙÔ ™˘ÌfiÛÈÔ – ÂÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÛÂÌÈÓ¿ÚÈÔ: ∞Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÂÈÌfiÚ-
ʈÛË ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡. ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ. √ÚÁ¿ÓˆÛË: ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î-
·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜.
1[61] ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘, ª. (1995). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ: ŒÓ· ¯ÚfiÓÈÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Âη›-
‰Â˘Û˘. ™ÙÔ ∞. ∫·˙·Ì›·˜ Î·È ª. ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘ (ÂÈÌ.), ∂ÏÏËÓÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ¶ÚÔÔÙÈΤ˜ ·Ó·Û˘-
ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡. ∞ı‹Ó·: ™Â›ÚÈÔ˜, 417 –444.
1[62] ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘, ª. Î·È ºÏÔ˘Ú‹˜, °. (2005). ª¿ıËÛË Î·È ‰È‰·Ûηϛ·. £ÂˆÚ›·, Ú¿ÍË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∞ı‹Ó·.
1[63] ∫·ÛÛˆÙ¿Î˘, ª. (1998). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂȉfiÛˆ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ª¤Û·, ̤ıÔ‰ÔÈ, ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù·, ÚÔÔÙÈΤ˜. ∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘.
1[64] ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂. (2004). ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ-
΋˜ °ÏÒÛÛ·˜: ∞fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ÛÂ-
ÌÈÓ·Ú›Ô˘ Ì ı¤Ì·: £ÂˆÚ›· Î·È Ú¿ÍË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ
Î·È ÙÔ §‡ÎÂÈÔ. ∆Ì‹Ì· ºÈÏÔÛÔÊ›·˜, ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Î·È æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜ – ¶.ª.™.: £ÂˆÚ›·, Ú¿ÍË Î·È ·ÍÈÔ-
ÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ.
1[65] ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂. (1998). ∞Ó·ÌfiÚʈÛË ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ì ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ¤Ú¢-
Ó·: ∆Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜. ∞‰ËÌÔÛ›Â˘ÙË ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹, ºÈÏÔÛÔÊÈ΋
™¯ÔÏ‹, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∞ı‹Ó·.
1[66] ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂. (2005). ∞Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· Ù˘ ¡ÂÔÂÏ-
ÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ. ™ÙÔ ∫. ª·Ï¿Ûη˜ Î·È ∫. ∞ÁÁÂÏ¿ÎÔ˜ (ÂÈÌ.), °ÏÒÛÛ· Î·È §ÔÁÔÙÂ-
¯Ó›· ÛÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ÙË ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[67] ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂., ª·ÓÈ¿˜, ¶., ™ÔÊÈ·ÓÔ‡, ∂. Î·È ∆Û¿ÊÔ˜, µ. (2003). ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ ™¯Ô-
ÏÂ›Ô ¢Â‡ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜ ∞¯·ÚÓÒÓ. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ 1Ô˘ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ ™¯ÔÏ›ˆÓ ¢Â‡-
ÙÂÚ˘ ∂˘Î·ÈÚ›·˜. ∞ı‹Ó·: °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËϛΈÓ.
1[68] ∫¿ÙÛÈη˜, Ã. Î·È ∫·‚‚·‰›·˜, °. (ÂÈÌ.) (2002). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. ¶ÔÈÔ˜, ÔÈÔÓ Î·È ÁÈ·-
Ù›. ∞ı‹Ó·: ™·‚‚¿Ï·˜.
1[69] ∫·„¿Ï˘, ∞. Î·È Ã·Ú·Ï¿ÌÔ˘˜, ¢. (1995). ™¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·. ∞ı‹Ó·: ŒÎÊÚ·ÛË.
1[70] ∫·„¿Ï˘, ∞. (1994). ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: Art of Text.
1[71] ∫Ô˘˙¤Ï˘, °. (1995). ∆Ô ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜. ™ÙÔ ∏. ª·ÙÛ·Á-
ÁÔ‡Ú·˜, ∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜: ∂ÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ıÂÒÚËÛË. ∞ı‹Ó·: Gutenberg, 155 –181.
1[72] ∫Ô˘Ï·˚‰‹˜, µ. (ÂÈÌ.) (2005). ∞ÔÙ‡ˆÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔ-
Ó¿‰ˆÓ. ∞ı‹Ó·: ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜.
1[73] ∫Ô˘Ï·˚‰‹˜, µ., ¢ËÌfiÔ˘ÏÔ˜, ∫., ™ÎÏ·‚ÂÓ›ÙË, ™. Î·È ÃÚËÛÙ›‰Ô˘, µ. (2002). ∆· ΛÌÂÓ· Ù˘ Ù¯ÓÔ –ÂÈ-
ÛÙ‹Ì˘ ÛÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ ¯ÒÚÔ. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[74] ∫Ô˘ÙÛÂÏ›ÓË –πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, ª. (1996). £ÂˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈ-
Úȉ›ˆÓ. ¡¤· ¶·È‰Â›·, 79, 70 –77.
1[75] ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, Ã. (2000). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ›‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ˆ˜ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÏÔÁÈ΋ Î·È Û¯Ô-
ÏÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋. ∞ı‹Ó·: Gutenberg.
209
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[76] §¿ÌÓÈ·˜, ∫. (1997). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹: ·Ó¿‰ÂÈÍË ‰È·ÊÔÚÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ ÛËÌ·ÛÈÔ‰ÔÙ‹ÛˆÓ
Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜. ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ∂ÈıÂÒÚËÛË, 26, 7 –35.
1[77] §È·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, ª. (2004). ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋ ηٿÚÙÈÛË ÙˆÓ ˘Ô„ËÊ›ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·: ¶ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ. ™ÙÔ 3Ô ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ
πÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ∂η›‰Â˘Û˘, ¶¿ÙÚ·, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: http://www.elemedu.upatras.gr/
eriande/synedria/synedrio3/praltika%2011/liakopoulou.htm
1[78] MacBeath, J. (2001). ∏ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. √˘ÙÔ›· Î·È Ú¿ÍË (ÂÈÌ. – ÌÙÊÚ. ÃÚ›ÛÙÔ˜
¢Ô‡Î·˜ Î·È ∑ˆ‹ ¶ÔÏ˘ÌÂÚÔÔ‡ÏÔ˘). ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[79] MacBeath, J., Schratz, M., Meuret, D. & Jacobsen, L. (2005). ∏ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ Â˘Úˆ·˚Îfi
Û¯ÔÏ›Ô. ¶Ò˜ ¿ÏÏ·Í·Ó fiÏ· (ÌÙÊÚ. ª·Ú›· ¢ÂÏËÁÈ¿ÓÓË). ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[80] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (2004). ∫ÚÈÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ: ∫ÚÈÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ÁÓˆÛÈ·-
΋˜, ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Î·È Ì·ıËÛȷ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜. ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÛÙÔ ¶.ª.™., £ÂˆÚ›·, Ú¿ÍË Î·È ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ÛÙÔ ∆Ì‹Ì· º.¶.æ. ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.
1[81] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. Î·È Ã¤ÏÌ˘, ™. (2003). ¶·Ú·ÁˆÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË. ™ÙÔ
µ. æ·ÏÏȉ¿˜ (ÂÈÌ.), ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ÂÎ-
·›‰Â˘ÛË. ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ ™˘ÌfiÛÈÔ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜. ∞ı‹Ó·: §È‚¿ÓË.
1[82] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (2000). ∏ Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË. ∞ı‹Ó·.
1[83] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (2004). £ÂˆÚ›· Î·È Ú¿ÍË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∏ ÎÚÈÙÈ-
΋ ÛΤ„Ë ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú¿ÍË. ∞ı‹Ó·: Gutenberg.
1[84] ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏. (1995). ∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜: ∂ÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ıÂÒÚËÛË. ∞ı‹Ó·: Gutenberg.
1[85] ªÈ¯·ËÏ›‰Ô˘ –∂˘ÚÈ›‰Ô˘, ∞. (2005). ∏ ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÌÔÓ¿‰·˜, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋
‰È‡ı˘ÓÛË: http://athena.pi.ac.cy/2005/erevna/erevna_evaluation.pdf
1[86] ªËÙÛÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, µ. (2006). §fiÁÔ˜: ∏ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ÏfiÁÔ˜, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË:
www.greek –language.gr/greekLang/studies/discourse
1[87] ª·ÌÈÓÈÒÙ˘, °. (1994). ¶·È‰Â›·, Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÁÏÒÛÛ·. ∞ı‹Ó·: Gutenberg.
1[88] ªÔÓ›‰Ë˜, ∫. Î·È ÃÔÓÙÔÏ›‰Ô˘, ∂. (1997). ŒÚ¢ӷ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ: ∞fi ÙËÓ ÔÛÔÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘-
ÛË ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ Û ÔÈÔÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·Ó¿Ï˘Û˘ – ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜. ™ÙÔ ª.π. µ¿Ì-
‚Ԣη˜ Î·È ∞.°. ÃÔ˘Ú‰¿Î˘ (ÂÈÌ.), ¶Ú·ÎÙÈο ∑ã ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ™˘Ó‰ڛԢ Ù˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜
∂ÏÏ¿‰·˜. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
1[89] ªÔÓ›‰Ë˜, ∫. (2004). ∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ¤Ú¢ӷ˜. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[90] ªÔ˘˙¿Î˘, ™. (1988). ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ∏ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂η›‰Â˘ÛË, 38, 30 –36.
1[91] ªÔ˘˙¿Î˘, ™. (1997). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙË ÁÂÓÈ΋ –˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ¶ÚÔ-
‚ÏËÌ·ÙÈ΋, ‰ÈÂıÓ›˜ ÂÌÂÈڛ˜ – Ù¿ÛÂȘ. ™˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ıÂÒÚËÛË. ™ÙÔ ™. ÃȈٿ΢ (ÂÈÌ.), ∏ ·ÌÊÈÛ‚‹-
ÙËÛË ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ‚·ıÌÒÓ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘, 89 –105.
1[92] ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (1999·). ¶ÚԉȷÁڷʤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ‚ÔËıËÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ, ÙfiÌ. 3, °Ú·-
ÊÂ›Ô ¶ÚÔÙ˘ÔÔ›ËÛ˘. ∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ.
1[93] ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (1999‚). ¶Ï·›ÛÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ, ∆Ì‹Ì· ∞ÍÈÔÏfiÁË-
Û˘ (Úfi‰ÚÔ˜ ∞. ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜). ∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ.
1[94] ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ (2003). °ÂÓÈΤ˜ ÚԉȷÁڷʤ˜, ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È «‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÚ·-
210
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
Ê‹˜» ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. ∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ.
1[95] ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, £., ¢¿ÏÎÔ˜, °., ¢Â‰Ô‡ÏË, ª., ∫·ÙÛ·ÚÔ‡, ∂. Î·È ∆Û¿ÊÔ˜, µ. (1998). ŒÓ· ÂÍÂÏÈÛ-
ÛfiÌÂÓÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ηٿÚÙÈÛ˘ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÛÙË ÁÂÓÈ΋ ‰È‰·ÎÙÈ΋. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ 1Ô˘
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ù˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ì ı¤Ì·: ∂ÏÏËÓÈ΋ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ηÈ
ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜, 448 –456.
1[96] ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ¶. (1993). ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∞ı‹Ó·: ŒÎÊÚ·ÛË.
1[97] ¶··Ó·Ô‡Ì –∆˙›Î·, ∑. (1985). ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ›‰ÔÛ˘: ¢˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È fiÚÈ·. £ÂÛ-
Û·ÏÔÓ›ÎË: ∞ÊÔ› ∫˘ÚȷΛ‰Ë.
1[98] ¶ËÁÈ¿ÎË, ¶. (1998). ¶ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· – ۯ‰ȷÛÌfi˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘.
1[99] ™·Îο, µ. (2006). ∏ ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË/ηٿÚÙÈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó πÛÙÔÚ›·: ∏
ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, Ë Â˘Úˆ·˚΋ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÔÈ «Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ» ÙÔ˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘
Î·È Î¿ÔÈ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·… ¶·È‰·ÁˆÁÈο Ú‡̷ٷ ÛÙÔ ∞ÈÁ·›Ô, 2, 39 –59.
1[100] ™ÔÏÔÌÒÓ, π. (1998). ªÔÓ٤Ϸ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘: ªÔÚʤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂϤÁ-
¯Ô˘ Î·È Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ˘ÔÎÂÈ̤ӈÓ. ™ÙÔ Virtual School. The sciences of Education
Online, ÙfiÌ. 1, Ù¯. 2, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.auth.gr/virtualschool/1.2/Theory
Research/CongressSolomon.html
1[101] ™ÔÏÔÌÒÓ, π. (ÂÈÌ.) (1999). ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘
ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÌÔÓ¿‰·. ∞ı‹Ó·: ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ.
1[102] ™·Ófi˜, °. (2005). ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋ – „˘-
¯ÔÏÔÁÈ΋ ηٿÚÙÈÛË Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÚÔ˜ ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÊÈÏÔÏfiÁˆÓ ηıËÁËÙÒÓ. ™ÙÔ ¶·ÓÂÏ-
Ï‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ – µ. ∆Û¿ÊÔ˜ (ÂÈÌ.), √ ÊÈÏfiÏÔÁÔ˜ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›·: ™Ô˘‰¤˜ – ‰˘-
Ó·ÙfiÙËÙ˜ – ÚÔÔÙÈΤ˜. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, 15 –29.
1[103] ™·Ófi˜, °. (2001). ∞fi„ÂȘ Î·È ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ – „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ηٿÚÙÈ-
ÛË Î·È ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ·. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ı¤Ì·: ™‡Ó‰ÂÛË ∆ÚÈ-
ÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: ∞.¶.£., 158 –163.
1[104] ™ÙÂÊ·Ó¿ÎË, ∂. (1996). ∏ ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ portfolio: ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∞ÓÔȯÙfi ™¯ÔÏ›Ô, 60, 24 –27.
1[105] Stenhouse, L. (2003). ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
(ÌÙÊÚ. ∞. ∆Û¿ÂÏ˘). ∞ı‹Ó·: ™·‚‚¿Ï·˜.
1[106] ∆ÔηÙÏ›‰Ô˘, µ. (19863). ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ ˙ˆÓÙ·ÓÒÓ ÁψÛÛÒÓ. ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ÚÔÙ¿ÛÂȘ.
∞ı‹Ó·: √‰˘ÛÛ¤·˜.
1[108] ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, ∞. (1997). ∏ ·ÚÒıËÛË ‹ Ò˜ ηÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È ÛÙÔ Ì·ıËÙ‹ Ë ¤ÊÂÛË ÁÈ· Ì¿ıËÛË. ∞ı‹Ó·: §‡¯ÓÔ˜.
1[108] ∆۷ΛÚË, ¢. (¯.¯.). ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘.
™˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ÌÂϤÙË ÙˆÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢-
Ó·˜, ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.kee.gr/html/research.php.&ID=16
1[109] ∆Û¿ÊÔ˜, µ. (2007). √È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙˆÓ ÓÂÔ‰ÈfiÚÈÛÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘
∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜ Î·È °ÏÒÛÛ·˜ Î·È ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ¢ÈË-
ÌÂÚ›‰·˜ Ù˘ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ·˜ ŒÓˆÛ˘ ºÈÏÔÏfiÁˆÓ Ì ı¤Ì·: ∏ ‰È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ ∞Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙË
¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂η›‰Â˘ÛË. ∞ı‹Ó·: ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
1[110] ºÏÔÁ·˝ÙË, ∂. (2003). ∆Ô ·È‰·ÁˆÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÛÙËÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘ÌÔÛ›Ô˘ Ì ı¤Ì·: ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹ ·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈ-
‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ∞ı‹Ó·: §È‚¿Ó˘, 107 –118.
211
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
1[111] Frey, K. (1998). H ̤ıÔ‰Ô˜ project. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: AÊÔ› ∫˘ÚȷΛ‰Ë
1[112] ºÚ˘‰¿ÎË, ∂. (2001). ¶ÚÔ˜ ¤Ó· ÎÚÈÙÈÎfi – ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯È΋ ηٿÚÙÈÛË ÙˆÓ Î·-
ıËÁËÙÒÓ. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ı¤Ì·: ™‡Ó‰ÂÛË ∆ÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂ-
ÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË: ∞.¶.£., 255 –260.
1[113] ºÚ˘‰¿ÎË, ∂. (1999). ¶¤ÓÙ ÌÂÏÂÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙË ıˆڛ· Î·È ÙËÓ Ú¿ÍË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ∞ı‹Ó·: ·˘-
ÙԤΉÔÛË.
1[114] ÷Ù˙ËÁˆÚÁ›Ô˘, °. (2004). °ÓÒıÈ ÙÔ Curriculum. ∞ı‹Ó·: ∞ÙÚ·fi˜.
1[115] ÷Ù˙ËÛ·‚‚›‰Ë˜, ™. (2000). ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Î·È ÔÌ·‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·: ∆Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘
‰È‰·Ûηϛ·˜ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ °ÏÒÛÛ·˜. ™Ù· ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¢È‹ÌÂÚÔ˘ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘-
ÌÔÛ›Ô˘ Ì ı¤Ì·: ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ÔÌ·‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜: ∆¿ÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜. £ÂÛÛ·ÏÔ-
Ó›ÎË: Graphica, 35 –45.
1[116] ÷Ù˙fiÔ˘ÏÔ˜, ∞. (2006). ªÈ· ÚfiÙ·ÛË ·˘ÙÔ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ‚¿ÛË ÙËÓ Â˘-
Úˆ·˚΋ ÂÌÂÈÚ›·. ™ÙËÓ ËÏÂÎÙÚoÓÈ΋ ‰È‡ı˘ÓÛË: www.theologika.gr/hmerides/f/protashautoax.doc
1[117] ÃȈٿ΢, ™. (1997). ∫·Ù¿ÚÁËÛË ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ‚·ıÌÒÓ ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô: ¶ÚÔÛ‰Ô˘ ηÈ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ™ÙÔ ™. ÃȈٿ΢ (ÂÈÌ.), ∏ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ‚·ıÌÒÓ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
∞ı‹Ó·: °ÚËÁfiÚ˘, 48 –85.
1[118] æ·ÏÏȉ¿˜, µ. (ÂÈÌ.) (2003). ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔ-
ÓÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ ™˘ÌfiÛÈÔ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜. ∞ı‹Ó·: §È‚¿Ó˘.
212
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
°ÏˆÛÛ¿ÚÈ
°§ø™™∞ƒI
◗ ∞ÏÏËÏfi‰Ú·ÛË (interaction): ∏ ‰È·‰Èηۛ· ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Î·È ÂËÚ¿-
˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfi ÓfiËÌ· Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ¿ÏÏÔ˘ ‹ ¿ÏÏˆÓ ·ÙfïÓ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈο
·ÌÊ›‰ÚÔÌ˘ Û¯¤Û˘.
◗ ∞Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ (reflection): √ ÎÚÈÙÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÂÓfi˜ ·ÙfiÌÔ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘, ÙȘ
ıˆÚËÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ú·‰Ô¯¤˜, ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘, ÙÔ ·ÍÈ·Îfi ÙÔ˘ Û‡ÛÙËÌ· Î·È ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi
Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·˘ÙÔ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÂÓ‰ÔÛÎfiËÛË, ·ÓÂͤٷÛË Î·È
·˘ıfiÚÌËÙÔ ÛÙÔ¯·ÛÌfi.
◗ ∞Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË –· ·Ó¿‰Ú·ÛË (feedback): ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË» ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙÂ
ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ̤ۈ Ù˘ ÔÔ›·˜ ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ (‹ ¤Ó·˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜) ‰¤¯ÂÙ·È Î·È ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÂÙ·È
ÛÙÔȯ›·, ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÙÔ˘ ‰¤ÎÙË Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ (‹ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘)
Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË. √ fiÚÔ˜ Û˘Ó·ÓٿٷÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, Î·È ÛÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·,
ÛÙËÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈ΋ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÛÙË ıˆڛ· Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜.
◗ °Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ (literacy): ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ·ÏÊ·‚ËÙÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Â›Ó·È Â˘Ú‡ÙÂÚÔ˜
fiÚÔ˜. ∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔÓ ÁÚ·Ùfi Î·È ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈ-
Îfi ÏfiÁÔ, ηıÒ˜ Î·È ÔÏ˘ÙÚÔÈο ΛÌÂÓ· (ÂÈÎfiÓ˜, ¯¿ÚÙ˜, ۯ‰ȷÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î.¿.), ÒÛÙ ӷ
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ó·
ÓÔËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì ÙÚfiÔ ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ. √ fiÚÔ˜ «literacy» ¤¯ÂÈ ·Ô‰Ô-
ı› ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Î·È ˆ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ Î·È ÂÁÁÚ·Ì·ÙÔÛ‡ÓË.
◗ ∂ÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË (empathy): ∏ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·È Ó· ηٷÓÔ› οÔÈÔ˜ ÙÔÓ ÙÚfiÔ
ÛΤ„˘ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ («Û·Ó Ó· Â›Û·È Ô ¿ÏÏÔ˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· Á›ÓÂÛ·È Ô ¿ÏÏÔ˜»). √ ÂÏ-
ÏËÓÈ΋˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘ fiÚÔ˜ «empathy» ¤¯ÂÈ ·Ô‰Ôı› ›Û˘ ˆ˜ ÂÌ‚›ˆÛË, ηıÒ˜ Î·È ˆ˜ „˘¯ÔÏÔ-
ÁÈÎÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÓÙÈÌÂÙ·¯ÒÚËÛË.
◗ £ÂÙÈÎÈÛÌfi˜ (positivism): ºÈÏÔÛÔÊÈÎfi Ú‡̷ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ıÂÌÂÏȈً˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ˘‹ÚÍ Ô
Compte. √ ıÂÙÈÎÈÛÌfi˜, ·Ô‰Â¯fiÌÂÓÔ˜ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜
ÂÈÛً̘, ¤¯ÂÈ ÂËÚ¿ÛÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· (ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎfi), ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÍÈÔÔÈ-
› ˆ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ΢ڛˆ˜ ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÙÔ Â›Ú·Ì· Î·È ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÂÍ·-
ÁˆÁ‹ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ ÁÂÓÈ΢ÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘.
◗ ªÂÙ·ÁÓÒÛË (metacognition): √ fiÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÁÓÒÛË Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÙfiÛÔ
ÁÈ· ÙȘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ (Î·È ÁÈ· ÙË ÁÓÒÛË Î·ı·˘Ù‹Ó, ‰ËÏ·‰‹ ÙÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÁÓˆÚ›-
˙ÂÈ fiÙÈ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ) fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ (ÙË ÁÓÒÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ
ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÂÈ ÁÓÒÛË ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ).
◗ ªÂÙ·ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· (metacommunication): ∏ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ ¯·-
Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ¤Ú· ·fi ÙÔ ÂοÛÙÔÙ ÂÚÈÂ-
¯fiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ηٷÓfiËÛ˘ ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ Î·È ÙÔ˘
ÙÚfiÔ˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ ÙˆÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡ÓÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ.
213
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
°ÏˆÛÛ¿ÚÈ
◗ ªÈ¯Â‚ÈÔÚÈÛÌfi˜ (behaviourism): æ˘¯ÔÏÔÁ›· Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜.
◗ √‰ËÁËÙÈ΋ (guidance): √ fiÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙȘ ÂȉÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ηıÔ‰‹ÁËÛ˘
Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ıˆÚÂ›Ù·È Û˘ÓÒÓ˘ÌÔ˜ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «Û˘Ì‚Ô˘-
Ï¢ÙÈ΋».
◗ ¶·Ú·ÚfiÁÚ·ÌÌ· (hidden curriculum): ∆Ô ·Ó›ÛËÌÔ, ·Ê·Ó¤˜, ¿‰ËÏÔ ‹ ÎÚ˘Êfi Û¯ÔÏÈÎfi Úfi-
ÁÚ·ÌÌ·, ‚·ÛÈΤ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Â›Ó·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È Ë ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹
– Ë ÌÂÙ·‚›‚·ÛË ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·ÍÈÒÓ, ÛÙ¿ÛˆÓ, ÂÔÈı‹ÛˆÓ, ηıÒ˜ Î·È Ë ¿ÛÎËÛ‹
ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ÙÚfiˆÓ Î·È Ù‡ˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÙȘ ¿Ú¯Ô˘-
Û˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ÙÔ˘˜.
√È ÔÚÈÛÌÔ› ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ù˘ Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ Î·È ‚·Û›ÛÙËÎ·Ó Û ÔÈΛϘ ‚È‚ÏÈÔ-
ÁÚ·ÊÈΤ˜ ËÁ¤˜.
214
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
05B.ps - 9/22/2008 4:56 PM
You might also like
- NEA ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β ΕΠΑΛDocument191 pagesNEA ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β ΕΠΑΛNikos RigopoulosNo ratings yet
- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ - ΠΑΝ.ΧΡΗΣΤΟΥ 1Document60 pagesΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ - ΠΑΝ.ΧΡΗΣΤΟΥ 1Konstantinos Gelebesis0% (4)
- Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης (Ι. Κατσαρός)Document217 pagesΟργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης (Ι. Κατσαρός)Maria Stamati MaryNo ratings yet
- ΕΣΤΕΡΕΣDocument20 pagesΕΣΤΕΡΕΣchimiko ergastirio0% (1)
- Ο Διευθυντής στο Δημόσιο ΣχολείοDocument185 pagesΟ Διευθυντής στο Δημόσιο ΣχολείοLaKiseNo ratings yet
- Omirika Epi Iliada B Gym VKDocument161 pagesOmirika Epi Iliada B Gym VKIoanna LiakopoulouNo ratings yet
- Π.Ι. ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣDocument217 pagesΠ.Ι. ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣKostasNo ratings yet
- 263 2014 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝDocument14 pages263 2014 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝTheodoros PapageorgiouNo ratings yet
- Biblio Egkatastaseis Klimatismou G EpalDocument497 pagesBiblio Egkatastaseis Klimatismou G EpalNikolaos MouchtidiotisNo ratings yet
- ΚΡΟΝΙΑDocument5 pagesΚΡΟΝΙΑΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ100% (1)
- Γ ΦΥΣΙΚΗ (ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ)Document106 pagesΓ ΦΥΣΙΚΗ (ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ)astronom83No ratings yet
- Omed EpidomataDocument27 pagesOmed EpidomataΙωάννης ΣολιδάκηςNo ratings yet
- Δείτε Απόσπασμα του Βιβλίου 12Document10 pagesΔείτε Απόσπασμα του Βιβλίου 12MatGNo ratings yet
- Οι ΔαιμονισμένοιDocument125 pagesΟι ΔαιμονισμένοιCharisis IliadisNo ratings yet
- Δείτε Απόσπασμα Του Βιβλίου 71Document26 pagesΔείτε Απόσπασμα Του Βιβλίου 71jimmy xanzNo ratings yet
- ToketouDocument1 pageToketouΓεώργιος ΖαφείρηςNo ratings yet
- 281-300.ελληνικα για μουσουλμανοπαιδα.δημοτικοDocument20 pages281-300.ελληνικα για μουσουλμανοπαιδα.δημοτικοenteka666No ratings yet
- Κοινωνική και Πολιτική ΑγωγήDocument76 pagesΚοινωνική και Πολιτική ΑγωγήLefter KrimizisNo ratings yet
- ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑDocument13 pagesΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ100% (2)
- Διαχείριση των μελισσοσμηνώνDocument36 pagesΔιαχείριση των μελισσοσμηνώνMelissokomia Net .gr50% (2)
- Makigiaz Kef02Document32 pagesMakigiaz Kef02HappyStargrNo ratings yet
- ΕΛΑ ΑΠΟΨΕ ΣΤΟΥ ΘΩΜΑDocument1 pageΕΛΑ ΑΠΟΨΕ ΣΤΟΥ ΘΩΜΑAnonymous 8joPftNcNo ratings yet
- ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑDocument352 pagesΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑLefteris GrasNo ratings yet
- EOOUfiI UOAU II U UUEO AI A UEDocument44 pagesEOOUfiI UOAU II U UUEO AI A UEnick papNo ratings yet
- Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού Β 51Document205 pagesΔιοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού Β 51Σωτήρης ΓάτοςNo ratings yet
- ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΑ - ΑΡΡΗΦΟΡΙΑDocument11 pagesΣΚΙΡΟΦΟΡΙΑ - ΑΡΡΗΦΟΡΙΑΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣNo ratings yet
- ΠΑΠΑΘΩΜΑΣDocument39 pagesΠΑΠΑΘΩΜΑΣIoannis LotsiosNo ratings yet
- Διαλεκτικὴ Πολιτειακών Κανόνων Δικαίου Περὶ Ορθοδόξου Εκκλησίας Ετεροδόξων Ετεροθρήσκων Ν 4301 14 - ΒαζάκαςDocument16 pagesΔιαλεκτικὴ Πολιτειακών Κανόνων Δικαίου Περὶ Ορθοδόξου Εκκλησίας Ετεροδόξων Ετεροθρήσκων Ν 4301 14 - ΒαζάκαςStefanos VazakasNo ratings yet
- Makigiaz Kef04Document43 pagesMakigiaz Kef04HappyStargrNo ratings yet
- ST Mat 1Document96 pagesST Mat 1MARIA PAPADAKINo ratings yet
- Σχέδιο Προδιαγραφής Για Το Εκτοξευόμενο ΣκυρόδεμαDocument13 pagesΣχέδιο Προδιαγραφής Για Το Εκτοξευόμενο ΣκυρόδεμαGiannis VrettosNo ratings yet
- Makigiaz Kef03Document16 pagesMakigiaz Kef03HappyStargrNo ratings yet
- Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Αττικής - Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 1995-2000 (2000, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Αττικής)Document89 pagesΔευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Αττικής - Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 1995-2000 (2000, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Αττικής)gstpktmNo ratings yet
- Peripeteies 8Document32 pagesPeripeteies 8costas_taNo ratings yet
- 21 0065 01 - Pliroforiki - A B G Gymnasiou - Vivlio Ekpaideutikou PDFDocument134 pages21 0065 01 - Pliroforiki - A B G Gymnasiou - Vivlio Ekpaideutikou PDFAndreas KalamarasNo ratings yet
- EisagwgikaDocument5 pagesEisagwgikabasilis papoytsakisNo ratings yet
- Η ΠΡΟΣΕΥΧΗDocument3 pagesΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ100% (1)
- 45011621 Χημεία Β΄ Γυμνασίου ΒολονάκηDocument400 pages45011621 Χημεία Β΄ Γυμνασίου Βολονάκηmarianna_loucaNo ratings yet
- Παραδοσιακά δημοτικά τραγούδιαDocument74 pagesΠαραδοσιακά δημοτικά τραγούδιαDimitris JohnNo ratings yet
- ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΙΣDocument7 pagesΑΠΟΤΕΦΡΩΣΙΣΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣNo ratings yet
- Αμφισβητηση Της Καθολικοτητας Της Ηθικης ΦιλοσοφιαDocument14 pagesΑμφισβητηση Της Καθολικοτητας Της Ηθικης Φιλοσοφιαarthra4No ratings yet
- ΕΠΙΒΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝDocument21 pagesΕΠΙΒΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ0% (1)
- Αναλυτικό Πρόγραμμα Θρησκευτικών Α ΛυκείουDocument63 pagesΑναλυτικό Πρόγραμμα Θρησκευτικών Α ΛυκείουeleniathanasiouNo ratings yet
- 12-0010 - lq Βήματα Μπροστά 1 ΒμDocument138 pages12-0010 - lq Βήματα Μπροστά 1 ΒμKiriakos KiritsopoulosNo ratings yet
- ΙΑΜΒΛΙΧΟΣDocument17 pagesΙΑΜΒΛΙΧΟΣΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ100% (1)
- Ελληνικά Β΄ kef 1-2Document34 pagesΕλληνικά Β΄ kef 1-2nkonstanteNo ratings yet
- 5 - Nikolopoulos - 2007 - Psychologikes - Epiptosis - Dyskolion - Mathisis 21Document22 pages5 - Nikolopoulos - 2007 - Psychologikes - Epiptosis - Dyskolion - Mathisis 21karamuzaNo ratings yet
- 1 τυπικόν 2013Document24 pages1 τυπικόν 2013manohatzNo ratings yet
- Esther Perel - Ερωτική νοημοσύνηDocument11 pagesEsther Perel - Ερωτική νοημοσύνηelenfelNo ratings yet
- Πλουμιδης ΘεματαΝεολληνκης ΙστοριαςDocument317 pagesΠλουμιδης ΘεματαΝεολληνκης ΙστοριαςΓιώργος ΚαΐτσαςNo ratings yet
- ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣDocument2 pagesΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣΓιώργος ΚαΐτσαςNo ratings yet
- 4o ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣDocument3 pages4o ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣΓιώργος ΚαΐτσαςNo ratings yet
- Didagmeno KrithriaDocument17 pagesDidagmeno KrithriaΓιώργος ΚαΐτσαςNo ratings yet
- Θεματογρ β λυκειουDocument4 pagesΘεματογρ β λυκειουΓιώργος ΚαΐτσαςNo ratings yet
- 212621554 ενεργητικεσ εκπαιδευτικεσ τεχνικες PDFDocument14 pages212621554 ενεργητικεσ εκπαιδευτικεσ τεχνικες PDFMarianiki DoudoxNo ratings yet
- Ypodeigma Praktikou Genikis SinelefsisDocument3 pagesYpodeigma Praktikou Genikis SinelefsisΓιώργος ΚαΐτσαςNo ratings yet
