CESARET

Eer cesur deilsen samimi olamazsn.

Eer cesur deilsen sevemezsin.
Eer cesur deilsen gvenemezsin.
Eer cesur deilsen, gerein peine demezsin.
O yzden nce cesaret gelir.
Ve dier her ey onu izler.

indekiler
CESARET ....................................................................................................................................................... 1
indekiler........................................................................................................................................................ 1
NSZ ........................................................................................................................................................... 3
CESARET NEDiR .......................................................................................................................................... 6
CESARETiN TAOSU ................................................................................................................................. 7
KALBiN YOLU .......................................................................................................................................... 10
ZEKNIN YOLU ....................................................................................................................................... 15
GVENiN YOLU ...................................................................................................................................... 19
MASUMiYETiN YOLU.............................................................................................................................. 25
YENi KAPIYI ALDIINDA... KAPIYI A! ................................................................................................. 37
SEVME CESARETi .................................................................................................................................. 43

iLiKi DEGiL, BiR VAROLUS DURUMU ................................................................................................ 51

BU PASTA OK LEZZETLi ..................................................................................................................... 53
SINIRLARI OLMAYAN BiR DNYA ....................................................................................................... 57
NE KOLAY NE DE ZOR: SADECE DOAL .......................................................................................... 60
KENDiNi KALABALIKTAN GERi EK ........................................................................................................ 68
SAYILARIN POLiTiKASI .......................................................................................................................... 71
"i SESiNi" DiNLE.................................................................................................................................... 72
ZGRLK SANA KANAT VERiR ........................................................................................................ 76
NEYDEN ZGR, NE iiN ZGR ...................................................................................................... 77
GEREK YZN BUL.......................................................................................................................... 79
TEHLiKELi YAAMANIN COKUSU ......................................................................................................... 84
NE YAPARSAN YAP, HAYAT BiR GiZEMDiR ...................................................................................... 87
HER SEYiN BiR TESi VARDIR ............................................................................................................ 90
YAAM HER ZAMAN DISARDADIR ...................................................................................................... 91
EN U CESARET: BASLANGI YOK, SON YOK ................................................................................ 94
KORKUSUZLUK PEiNDE ....................................................................................................................... 105
Meditasyon Teknikleri ve Sorulara Yantlar.......................................................................................... 105
Korku ve sululuk duygusu ayn ey midir? ......................................................................................... 105
Srekli bakalarn kendimin nemli ve gl olduuna ikna etmeye altm fark ettim. Bunun
nedenleri zerinde meditasyon yaptm ve bence nedeni korku. ......................................................... 106
Yalnz bamayken iimdeki baz dizginleri brakp insanlar sevebileceimi hissediyorum ama
onlarn bulunduu ortama girdiim an btn kaplarm kapanyor. .................................................... 108
Korkunun ierii nedir? Her zaman bir kenin arkasnda ama onunla yzlemek iin dndm
zaman, sadece bir glgeden ibaret. Eer bir z yoksa, zerimde nasl bu kadar gl bir etki
yaratabiliyor? .......................................................................................................................................... 111
Neden kendimi ortaya koymaktan hl bu kadar korkuyorum?.......................................................... 115
Kendimden skldm ve hibir heyecan hissetmediimi kefettim. Kendimizi olduumuz gibi
kabullenmemizi sylediniz. imde bir heyecan olmadn bilerek hayat kabullenemiyorum. Ne
yapacam? ............................................................................................................................................ 119
Kendimi sanki aya inmi gibi hissediyorum... korkunun ne olduunu bilsem korkmayacam
dnyorum. Her eyin olabilecei duygusuna sahibim... her eyin!............................................... 123
BOLUK KORKUSU iiN MEDiTASYON ............................................................................................... 124
ESKi KORKU KALIPLARINI YOK ETMEK iiN MEDiTASYON............................................................. 125
GVEN iiN MEDiTASYON ..................................................................................................................... 126
KORKUYU SEVGiYE DNTRME MEDiTASYONU........................................................................ 126
VE SON SORU: TANRI KORKUSU ......................................................................................................... 128

Bizi kollayan ahsi bir Tanr fikri, bir varsaym olarak bile, faydal olmaz m? nk Tanr fikrini
brakma dncesi beni ok korkutuyor. .............................................................................................. 128

NSZ
Belirsizlik deme; merak de.
Gvencesizlik deme; zgrlk de.
Ben sana bir dogma sunmak iin burada deilim; dogma kesin bir sonuca gtrr.
Ben sana gelecek sz vermek iin burada deilim; herhangi bir gelecek sz
gvenlik duygusu yaratr. Ben sadece baz eylerin farkna varman istiyorum; yani u
anda burada olmak, hayatn btn gvensizliini, hayatn btn belirsizliini, hayatn
btn tehlikesini yaaman istiyorum.
Buraya bir kesinlik, bir yarg, bir "izm" bulmak iin geldiini biliyorum; ait olabilecein
bir yer, yaslanabilecein birini aryorsun. Buraya korkularn yznden geldin.
Sayesinde farknda olmadan yaayabilecein bir eit tatl mahkumiyet peindesin.
Ben seni daha gvencesiz, daha belirsiz hale getirmek istiyorum; nk hayat
byledir, Tanr byledir. Gvencesizlik ve tehlike artt zaman, bu duruma tek
karlk verme olasl farknda olmaktr.
ki olaslk var; ya gzlerini kapatp bir dogmaya dayanr, bir Hristiyan, Hindu ya da
Mslman olursun... ve o zaman bir devekuuna dnrsn. Bu dogmalar hayat
deitirmez; sadece gzlerini kapatr, seni aptal yapar, zeknn nne set eker. O
geri zeklln iinde kendini gvende hissedersin. Btn aptallar kendini gvende
hisseder. Aslnda sadece aptallar gvende hisseder. Gerekten canl olan bir insan
her zaman gvencesizlik hissedecektir. Ne gvenlii olabilir ki?
Hayat mekanik bir sre deildir, belirli olamaz. O, tahmin edilemeyen bir gizemdir.
Hi kimse bir sonraki anda ne olacan bilemez. Arn yedinci katnda yaadn
dndn Tanr -eer oradaysa- o bile ne olacan bilmez. nk eer ne

olacan biliyorsa, o zaman hayat sadece bir mizansen olur. O zaman her ey
nceden yazlmtr. Her eyin kaderi nceden bellidir. ayet gelecein ucu aksa
birazdan ne olacan nasl bilebilir? Eer Tanr bir sonraki anda ne olacan
biliyorsa, o zaman hayat sadece l ve mekanik bir sre olur. O zaman bir zgrlk
olmaz ve zgrlk olmadan hayat nasl varolabilir? Ortada gelime ya da gelimeme
olasl yoktur. Eer her ey nceden bilinirse, o zaman bir heyecan, bir grkem
yoktur. O zaman sadece robotlarsn.
Hayr, hibir ey gvence altnda deildir. Benim verdiim mesaj bu. Hibir ey
gvence altnda deildir. nk gvenli bir hayat lmden daha beter olur. Hibir ey
belli deildir. Hayat belirsizliklerle doludur, srprizlerle doludur. Zaten onun gzellii
de buradadr. "te imdi emin oldum" diyebilecein bir ana asla ulaamazsn. Emin
olduunu sylediin an, lmn ilan etmi olur, intihar etmi olursun.
Hayat bin bir belirsizlikle dolu bir ekilde akmaya devam eder. Bu onun zgrldr.
Buna gvencesizlik deme.
Zihnin neden zgrle "gvencesizlik" dediini anlayabilirim: Birka ay ya da birka
yl boyunca hapiste yaadn m? Eer birka yl hapiste yaasaydn, tahliye olduu
gn mahkumun gelecek hakknda belirsizlik hissetmeye baladn bilirdin.
Cezaevinde her ey belirliydi. Her eyin kat bir rutini vard. Yemei geliyordu,
gvenlii salanmt. Ertesi gn a kalaca korkusu yaamyordu. Her ey belli
olduu iin, hibir endie tamyordu. imdi, yllarca hapiste kaldktan sonra,
gardiyan gelip ona "seni serbest brakacaz" diyor. Titremeye balar. Cezaevi
duvarlarnn dnda yine belirsizlikler olacak. Srekli aray iinde olmas gerekecek.
Bir kere daha zgr yaamak zorunda kalacak.
zgrlk korku yaratr. nsanlar zgrlkten sz eder; ama korkarlar. Ve insan eer
zgrlkten korkuyorsa, daha insan olmam demektir. Ben sana zgrlk veriyorum;
gvence deil. Ben sana kavray veriyorum; bilgi deil. Bilgi seni emin yapacaktr.
Eer sana bir forml verebilirsem, belirli bir forml verip; "Tanr var, bir kutsal ruh var
ve onun olu olan sa var. Cennet ve cehennem var. Bunlar iyi eylemler, bunlar kt
eylemler. Gnah ilersen cehenneme gidersin, erdemli yaarsan cennete gidersin"
dersem, her ey biter. O zaman emin olursun. O yzden birok insan Hristiyan,
Hindu, Mslman ya da Jaina olmay seti. Onlar zgrlk deil, sabit formller
istiyor.
Bir adam lyormu. Yolda bir trafik kazas yaanm ve kimse adamn Yahudi
olduunu bilmedii iin bir rahip armlar. Katolik bir rahip. Rahip adama eilmi.

Adam lmek zereymi, son anlarn yayormu. Ve rahip: "Baba Tanr, Kutsal Ruh
ve Oul sa lemesine inanyor musun?" diye sormu.
Adam gzlerini am. "Ben burada lyorum ve o sama sapan sorular soruyor!"
demi.
lm kapn ald zaman btn emin olduun eyler sama ve aptalca gelecektir.
Hibir kesinlie yapma. Hayat belirsizdir, hayatn doas belirsizliktir. Zeki bir insan
her zaman emin olmadan kalr.
Bu belirsizlik halinde kalmaya hazr olmann ta kendisi cesarettir. Belirsizlik iinde
kalmaya hazr olmak gvenmektir. Zeki bir insan, durum ne olursa olsun, tetikte olan
ve tm kalbiyle karlk veren insandr. Ne olacan bildiinden deil, "Bunu
yaparsan u olur" tavrnda deil. Hayat bir bilim deil. O bir neden-sonu zinciri deil.
Suyu yz dereceye kadar st buharlasn; bu kesindir. Ama gerek hayatta hibir ey
byle kesin deildir.
Her birey bir zgrlktr, bilinmeyen bir zgrlk. Tahmin etmek ya da bir ey
beklemek imkanszdr. nsann farkndalkla ve anlayla yaamas gerekir.
Sen bana bilgi aramak iin geldin. Tutunacan belirli formller istiyorsun. Ben sana
yle bir ey vermem. Aslnda, eer sende biraz varsa onlar da alp senden
uzaklatrrm. Zamanla emin olduun eyleri yok ederim. Zamanla seni daha da
gvencesiz brakrm. Yava yava seni daha da ok pheci hale getiririm.
Yaplmas gereken tek ey bu. Bir ustann yapmas gereken tek ey budur. Seni tam
bir zgrlkte brakmak. Btn olaslklarn ak olduu, hibir eyin belli olmad
tam bir bamszlk. O zaman her eyin farknda olmak zorunda kalacaksn; baka
trls mmkn olmaz.
Kavray dediim ey budur. Eer gvencesizliin, hayatn ayrlmaz bir paras
olduunu kavrarsan ve bunu olumlu grrsen, hayat zgr kldn, srekli bir
srprize dntn kavram olursun. Kimse ne olacan bilemez. Bu seni srekli
merak iinde brakr. Buna belirsizlik deme, merak de. Buna gvencesizlik deme,
zgrlk de.
Eer cesur deilsen samimi olamazsn.
Eer cesur deilsen sevemezsin.
Eer cesur deilsen gvenemezsin.

Eer cesur deilsen, gerein peine demezsin.

O yzden nce cesaret gelir.
Ve dier her ey onu izler.

CESARET NEDiR
Balangta korkak ile cesur insan arasnda pek bir fark yoktur. Aradaki tek fark:
Korkak korkularn dinler ve onlar izler. Cesur ise korkularn bir kenara koyup, ileri
adm atar. Cesur insan, btn korkularna ramen bilinmeyene adm atandr.
Cesaret, btn korkulara ramen bilinmeyene adm atmaktr. Cesaret korkusuzluk
demek deildir. Korkusuzluk, srekli cesur ve daha cesur olunca ortaya kar.
Cesaretin en u deneyimi korkusuzluktur. Korkusuzluk cesaretin sonsuz olduu
zaman ortaya kan gzel kokudur. Ama balangta korkak ile cesur arasnda pek
bir fark yoktur. Tek fark: Korkak korkularna kulak verir ve onlar izler. Ve cesur, onlar
bir kenara atp ileri adm atar. Cesur insan, korkularna ramen bilinmeyene adm
atar. O, korkuyu bilir. Korku oradadr.
Kolomb gibi kefedilmemi denizlere aldn zaman, bir korku vardr, youn bir
korku. nk kimse ne olacan bilemez. Gvenliin kylarn terk ediyorsun. Bir
anlamda hibir skntn yoktu. Eksik olan tek bir ey vard: macera. Belirsizlie adm
atmak sana heyecan verir. Kalp tekrar atmaya balar, tekrar canlanrsn; yaadn
hissedersin. Varlndaki her hcre canlanr. nk bilinmeyenin meydan okumasn
kabul etmisindir.
Btn korkulara ramen, bilinmeyenin meydan okumasn kabul etmek cesarettir.
Korkular oradadr. Ama eer sen tekrar tekrar bu meydan okumay kabullenirsen,
yava yava o korkular kaybolur. Bilinmeyenin getirdii o sonsuz keyfi yaamak,
bilenmeyen ile duymaya baladn heyecan, seni gl yapar. Zekn keskinletirir.
Belirli bir btnle ulaman salar. lk kez hayatn bir sknt deil, macera olduunu
hissetmeye balarsn. Sonra yava yava korku kaybolur. O zaman srekli macera
peinde komaya balarsn.
Ksacas cesaret, bilinmeyen iin bilineni riske etmektir; tandk olmayan iin, tandk
olan; konforsuzluk iin, konforlu olan; bilinmeyen bir var noktas iin, herkesin

bildii g yollarn terk etmek demektir. nsan baarp baaramayacan asla

bilemez. Bu bir kumardr. Ama hayatn ne olduunu sadece kumarbazlar bilir.

CESARETiN TAOSU
Hayat senin mantn dinlemez; umursamadan kendi yoluna devam eder. Sen
hayata kulak vermek zorundasn. Hayat senin mantn dinlemez. Senin mantn
umursamaz.
Hayata girdiin zaman ne gryorsun? Byk bir frtna geliyor ve dev aalar
devriliyor. Charles Darwin'e gre onlar hayatta kalmal; nk onlar, en iyi uyum
salam, en gl, en kuvvetlidir. Yal bir aaca bak. Yz metre yksekliinde,
bin yanda. Aacn varl bile g yaratyor, dayankllk ve kudret duygusu veriyor.
Milyonlarca kk topran derinliklerine yaylm durumda. Ve aa byk bir ihtiamla
ayakta duruyor. Aa tabii ki mcadele ediyor, teslim olmak istemiyor. Ama frtnadan
sonra devrilmitir. lmtr. Artk yaamamaktadr. Btn gc kaybolup gitmitir.
Frtna fazlasyla glyd. Frtna her zaman daha gldr.
nk frtna btnden gelir. Aa ise bir bireydir.
Sonra, kk bitkiler ve sradan otlar vardr. Frtna geldii zaman otlar eilir ve frtna
ona bir zarar veremez. En fazla stn temizler; hepsi bu. zerinde birikmi olan
tozlar sprr. Frtna onu bir gzel ykayp temizler. Ama frtna dindikten sonra,
kk bitkiler ve otlar yine dikilirler. Bir otun neredeyse hi kk yoktur. Kk bir
ocuk tarafndan bile sklebilir. Ama frtna yenilmitir. Ne oldu?
Otlar Tao'nun yolunu izlemitir; Lao Tzu'nun yolunu. Ve byk aa ise Charles
Darwin'i izledi. Byk aa ok mantklyd: Direnmeye alt, gcn gstermeye
alt. Eer gcn gstermeye alrsan yenilmeye mahkum olacaksn. Btn
Hitler'ler, btn Napolyon'lar, btn skender'ler, byk, gl aalardr. Onlarn
hepsi yenilgiye uratlacaktr. Lao Tzu'lar, kk otlar gibidir; kimse onlar yenemez.
nk onlar her zaman eilmeye hazrdr. Teslim olan birini nasl yenebilirsin? "Ben
zaten yenildim" ya da "Zaferinizin keyfini karn efendim, sorun karmaya gerek yok;
yenilgiyi kabul ediyorum" diyen birini nasl yenebilirsin? Byk skender bile Lao Tzu
nnde kendini gsz hissedecektir. Hibir ey yapamaz. Bu yaand. Tpk yle
oldu:

Byk skender'in, Hindistan'da olduu zamanlar Dandamis adnda bir sannyasin, bir
mistik yayormu. Arkadalar skender'e Hindistan'a sefere karken, dnte bir
sannyasin getirmesi sylemiler. nk o nadir iek sadece Hindistan'da
filizleniyormu. "Dnte pek ok ey getireceksiniz ama ltfen sannyasin'i
unutmayn, biz onun ne olduunu grmek istiyoruz, sannyasin'in ne olduunu tam
olarak bilmek istiyoruz" demiler.
Savalar ve mcadeleler yznden o kadar megulm ki, bunu neredeyse unutmu.
Geri dnerken, tam Hindistan snrn terk etmek zereyken birden aklna gelmi.
Hindistan'n son kynden ayrlmak zereymi. o yzden askerlerine kye gidip, bu
civarda bir sannyasin olup olmadn sormalarn istemi. O srada tesadf eseri
Damdamis kyde, nehir kysndaym. nsanlar "Tam vaktinde geldiniz. Birok
sannyasin vardr; ama gerek sannyasin her zaman ok nadir bulunur. O u anda
burada. Gidip onu ziyaret eder, ders alabilirsiniz" demiler. skender glm. "Ben
buraya ders almaya gelmedim. Askerlerim gidip onu alacak ve ben de onu lkemin
bakentine gtreceim." demi.
Kyller "Bu o kadar kolay deil." diye yantlam.
skender, kulaklarna inanamam; ne tr bir zorluk olabilirdi? O, imparatorlar, byk
krallar dize getirmiti. O yzden bir dilenciyle, bir sannyasin'le, nasl bir zorluk
yaard? Askerleri Damdamis'i grmeye gitti. Damdamis, nehrin kysnda rlplakt.
"Byk skender seni lkesine davet ediyor. htiyacn olan her ey sana sunulacak.
Kraliyet konuu olacaksn" demiler.
plak fakir glm ve: "Sen git ve ustana syle; kendine byk diyen bir insan byk
olamaz. Kimse beni bir yere gtremez. Bir sannyasin bulut gibi hareket eder. Tam
bir zgrlk iinde. Ben kimsenin klesi deilim." demi.
"skender'i duymu olmalsn; o ok tehlikeli bir adam. Eer ona hayr dersen, bunu
kabul etmez. Kafan kestirir" demi askerler.
Sannyasin onlara: "Belki de en iyisi sizin onu buraya getirmenizdir, o benim ne
demek istediimi anlayabilir." Demi.
skender onu grmeye gitmek zorunda kalm. nk geri dnp askerler ona yle
demiti: "O ok esiz bir adam. Sanki ldyor. Etrafnda bilinmeyenden kaynaklanan
bir ey var. plak, ama onun yannda plakl hissetmiyorsunuz, daha sonra
hatrlyorsunuz. O kadar gl ki, onun varlnda btn dnyay unutuyorsunuz. Bir
ekicilii var. Etrafn byk bir dinginlik kuatm. Ve sanki evresindeki her ey

onun varlndan mutluluk alyor. Grlmeye deer biri. Ancak gelecekte onu
tehlikeler bekliyor. nk zavall adam kimsenin onu bir yere gtremeyeceini,
kimsenin klesi olmadn sylyor."
skender, elinde knndan km klcyla onu grmeye gitti. Damdamis gld ve
konutu: "Klcn indir, burada bir ie yaramaz. Onu knna sok. Burada bir ie
yaramaz; nk sadece bedenimi kesebilirsin. Ve ben onu uzun zaman nce geride
braktm. Klcn beni kesemez, o yzden onu indir; ocukluk etme."
Sylenenlere gre, skender hayatnda ilk kez bir bakasnn emrini yerine getirdi.
nk bu adamn huzurunda kim olduunu bile unutmutu. Klcn knna soktu ve
"Hayatmda bu kadar gzel bir adamla karlamadm" dedi. Kampa geri dnnce,
dncelerini anlatt. "lmeye hazr olan birini ldrmek ok zor. Onu ldrmek
anlamsz. Savaan birini ldrrsn; o zaman ldrmenin bir anlam var. Ama
lmeye hazr olan, ite kafam burada, onu kesebilirsin diyen bir adam
ldremezsin."
Damdamis aslnda yle demiti: "Bu benim kafam. Onu kesebilirsin. Kafam dt
zaman, onu kumlarn stne derken greceksin. Ben de ayn eyi greceim.
nk ben bedenim deilim. Ben bir tanm."
skender, bunu arkadalarna anlatt. Ve yle dedi: "Buraya getirebileceim
sannyasin'ler vard, ancak onlar sannyasin deildi. Sonra gerekten esiz olan bir
adamla karlatm ve siz doru duymusunuz: Bu iek gerekten esiz. Ama kimse
onu zorlayamyor nk lmden korkmuyor. Bir insan lmden korkmad zaman,
ona nasl zorla bir ey yaptrabilirsiniz?"
Seni kle yapan ey kendi korkularn; senin korkularn. Korkusuz olduun zaman
artk kle deilsin. Aslnda bakalarn, onlar seni kle yapmadan kle yapmaya
zorlayan g senin kendi iindeki korkudur.
Korkusuz bir insan, ne kimseden korkar, ne de bakalarn korkutur. Korku tamamen
ortadan kaybolur.

KALBiN YOLU
Cesaret anlamna gelen courage kelimesi ok ilgintir. Kalp anlamna gelen Latince
cor kknden gelir. Courage szc kalp anlamndaki cor kknden gelir, yani
cesur olmak, kalple yaamak demektir. Ve korkaklar, sadece korkaklar, kafalaryla
yaar. Korktuklar iin etraflarnda mantktan oluan bir gvenlik duvar yaratrlar.
Korkularyla her kap ve pencereyi kapatrlar. Kavramlar, kelimeleri, teorileri ve
dinbilimleriyle, btn boluklar kapatr ve bu kapal kaplar arkasnda gizlenirler.
Kalbin yolu, cesaretin yoludur. Gvencesizlik iinde yaamaktr; sevgi ve gven
iinde yaamaktr, bilinmeyenin iinde hareket etmektir. Gemii brakp, gelecein
yaanmasna izin vermektir. Cesaret, tehlikeli yollarda hareket etmektir. Hayat
tehlikelidir ve sadece korkaklar tehlikeden kanr. Ama onlar zaten ldr. Yaayan
bir insan, gerekten yaayan bir insan, her zaman bilinmeyene doru gider. Tehlike
vardr, ama o bu riski alr. Kalp her zaman risk almaya hazrdr, kalp kumarbazdr.
Kafa ise bir iadamdr. Kafa her zaman hesaplar; ok kurnazdr. Kalp hesap
deildir.
Cesaret anlamna gelen ngilizce courage ok gzel ve ilgin bir szcktr. Kalp
zerinden yaamak, anlam kefetmektir. Bir air kalbiyle yaar ve zamanla kalbi
zerinden bilinmeyenin seslerini dinlemeye balar. Kafa dinleyemez; o bilinmeyenden
ok uzaktadr. Kafa bilinenlerle doludur.
Zihnin nedir? O, bildiin her eydir. O gemitir, lm olan ve geride kalan eylerdir.
Zihin, biriktirilmi gemiten baka bir ey deildir, hafzadr. Kalp ise gelecektir, kalp
her zaman umuttur, kalp her zaman gelecekte bir yerdedir. Kafa gemii dnr;
kalp gelecei hayal eder.
Gelecek henz gelmemitir. Gelecek henz olumamtr. Gelecek henz sadece bir
olaslktr; gelecektir, gelmeye balad bile. Yaanan her anda, gelecek imdiki
zamana dnrken, yaadmz an ise gemi oluyor. Gemite hibir olaslk
yoktur, hepsi kullanlmtr. Onu yaayp gemisindir, o artk tkenmitir, lmtr,
mezar gibidir. Gelecek tohum gibidir; o yaklayor, srekli geliyor, srekli ulayor ve
yaadmz an ile buluuyor. Sen her zaman hareket halindesin. inde
bulunduumuz an, gelecee doru yaplan bir hareketten baka bir ey deildir.
Senin zaten atm olduun bir admdr; gelecee doru attn bir adm.
Dnyadaki herkes doru olmak ister. nk doru olmak o kadar byk bir keyif ve
coku getirir ki, insan neden sahte olsun? Biraz daha derin bir kavray iin
cesaretinin olmas gerekir. Neden korkuyorsun? Dnya sana ne yapabilir? nsanlar

sana glebilir; bu onlara iyi gelir. Glmek her zaman bir ilatr, salkldr. nsanlar
deli olduunu dnebilir. Onlarn seni deli olarak grmesi senin deli olduun
anlamna gelmez.
Eer sevinlerin, gz yalarn, dansn hakknda samimiysen, er ya da ge seni
anlayacak insanlar ortaya kar; ve senin kervanna katlrlar. Ben bu yola yalnz
bama kmtm ve sonra insanlar gelmeye balad ve dnya apnda bir karavan
oldu! Ben kimseyi davet etmedim. Ben sadece kalbimden geldiini, hissettiim eyleri
yaptm.
Benim sorumluluum kendi kalbimedir; dnyadaki baka kimseye deil. Senin
sorumluluun da, sadece kendi varlnadr. Onun karsnda yer alma; nk ona
kar kmak intihar etmek, kendini yok etmek anlamna gelir. Zaten ne
kazanacaksn? nsanlar sana sayg duysa, senin saygn, onurlu, akl banda bir
insan olduunu dnse bile, bunlar senin varln besleyemez. Yaama ve onun
muhteem gzelliklerine dair bir eyler kavramana yol amaz.
Senden nce bu dnyada ka milyon insan yaad? simlerini bile bilmiyorsun.
Yaayp yaamadklar, hibir eyi deitirmiyor. Azizler ve gnahkarlar oldu. ok
saygn insanlarn yan sra, her trl egzantrik, atlak insan yaad. Ama hepsi yok
oldu. Dnyada onlardan tek bir iz bile kalmad.
Senin tek amacn, lm bedenini ve zihnini yok ettii zaman, yannda gtrebilecein
nitelikleri koruyup, kollamak olmal. nk bu nitelikler senin tek dostun olacak.
Gerek deerler sadece onlardr ve sadece onlar bulan insanlar yaar; dierleriyse
yayormu gibi yapar.
Karanlk bir gecede KGB, Yussel Finkelstein'n kapsn alar. Yussel kapy aar ve
KGB grevlisi barr: "Yussel Finkelstein burada m yayor?"
izgili pijamalar ile kapda duran Yussel, "Hayr" diye yantlar.
"yle mi? Peki senin adn ne?" "Yussel Finkelstein."
KGB ajan onu yere indirir ve sorar: "Az nce burada yaamadn sylemedin mi?"
Yussel yantlar: "Sen buna yaamak m diyorsun?"
Sadece yaamak, her zaman yaamak demek deildir. Hayatna bir bak. Ona
kutsanm diyebilir misin? Onu varoluun sana sunmu olduu bir hediye olarak
gryor musun? Bu hayatn sana tekrar tekrar verilmesini ister misin?

Yaztlara kulak asma. Kendi kalbine kulak ver. Benim tavsiye edeceim tek yazt
budur: ok dikkatli dinle. Kalbini tm varlnla dinlersen, asla yanl yapmazsn. Ve
kalbini dinlediin zaman, asla blnmezsin. Kalbini dinlediin zaman, neyin doru,
neyin yanl olduunu dnmeden doru yola adm atmaya balarsn.
Yeni insanln sanat, kalbinin sesini, bilinle, dikkatle ve her eyinle dinleme
srrndan oluacaktr. Seni nereye gtrrse onu takip et. Evet, bazen seni tehlikelere
gtrecek; ama unutma, seni olgunlatrmak iin o tehlikeler gereklidir. Bazen seni
yanl yola sokacaktr. Ama yine unutma, o yanl yollar, bymenin bir paras
olacak. Birok kere decek, tekrar kalkacaksn. nk insan byle g toplar:
Dp tekrar kalkarak. nsan byle bir btn olur.
Ama dardan dayatlm kurallar takip etme. Dayatlm hibir kural doru olamaz.
nk kurallar, sana hkmetmek isteyen insanlar tarafndan icat edilmitir. Evet,
bazen bu dnyada, aydnlanm byk insanlar da yaad: bir Buda, bir sa, bir
Krishna, bir Muhammed. Onlar dnyaya kural koymad. Sadece sevgilerini verdi.
Ama bir sre sonra mritleri bir araya gelip, davran kurallar oluturmaya balad.
Usta gittikten sonra, k sndkten sonra, hepsi karanlkta kalyor ve takip etmek
iin, el yordamyla baz kurallar koyuyorlar. nk grmelerine olanak salayan k
artk yok. O yzden artk kurallara bel balamak zorundalar.
sa, kendi kalbinin fsldadklarn yapt ama Hristiyanlarn yapageldikleri ey, kendi
kalplerinin syledikleri deil. Onlar takliti; ve taklit etmeye baladn an, kendi
insanlna hakaret ediyorsun; kendi Tanrna hakaret ediyorsun.
Asla takliti olma, her zaman zgn ol. Bir karbon kopya olma. Ama dnyada olan
tamamen bu: karbon kopyalar ve karbon kopyalar.
Eer zgn olursan, hayat gerek bir danstr. Ve sen zgn olmak iin yaratldn.
Krishna'nn, Buda'dan ne kadar farkl olduunu dn. Eer Krishna, Buda'nn
izinden gitseydi, bu dnyaya gelmi olan en gzel insanlardan birini karm olurduk.
Ya da eer Buda, Krishna'y izleseydi, sadece zavall bir varlk olurdu. Buda'nn flt
aldn bir dnsene! Birok insann uykusunu karrd: O bir flt deildi.
Buda'y dans ederken bir dn; ok komik, ok sama grnrd.
Ayn ey Krishna iin de geerli. Elinde flt olmadan, kafasnda tavus kuu
tylerinden ta olmadan, zerinde gzel kyafetler olmadan bir aacn altnda
oturuyor olsa, bir dilenci gibi gzlerini kapatp aacn altnda otursa, etrafnda dans
eden kimse olmasa, ne bir dans, ne bir ark olsa, Krishna ok fakir, ok zavall
grnrd. Buda bir Buda'dr, Krishna bir Krishna'dr ve sen de sensin. Sen hibir

ekilde bakalarndan daha dk deilsin. Kendine, i sesine sayg duy ve onun

izinden git.
Ve unutma, ben sana her zaman doru yola gidecein garantisi vermiyorum. Birok
kere, bir ok ey seni yanl yola ynlendirecek nk doru kapya gelmek iin,
insann nce birok yanl kapy almas gerekir. Hayat byle. Eer birden doru
kapya rastlarsan, onun doru olduunu anlayamazsn. O yzden unutma, son
tahlilde hibir aba bouna deildir: Her aba, senin gelimenin doruk noktasna
ulamana katk yapar.
Kararsz olma. Yanl yola sapman endie yaratmasn. Sorunlardan biri bu: nsanlara
asla yanl bir ey yapmamalar retiliyor, onlar da yanl yapmaktan o kadar
korkmaya balyorlar ki, hibir ey yapmyorlar. Hareket edemiyorlar. Yanl bir ey
olabilir. O zaman bir kayaya dnyorlar, hareket kabiliyetlerini yitiriyorlar.
Mmkn olduunca ok sayda hata yap ama bir eyi unutma: Ayn hatay
tekrarlama. O zaman geliirsin. Yoldan sapabilmek zgrlnn bir parasdr.
Tanrya kar kmak dahi gururunun bir parasdr. Ve bazen Tanr'ya bile kar
kmak gzeldir. Bu ekilde, bir omurgaya sahip olmaya balarsn; yoksa omurgasz
milyonlarca insan var.
Sana sylenmi olan her eyi unut: "Bu doru ve bu yanl!" Hayat o kadar kesin
deil. Bugn doru olan bir ey, yarn yanl olabilir; u an yanl olan bir ey, bir
sonraki an doru olabilir. Hayat o kadar kolay istiflenemez, onu bu kadar kolay
etiketleyemezsin: "Bu doru ve bu yanl." Hayat her ienin etiketli olduu ve neyin
ne olduunu bildiin bir eczane dkkan deil. Hayat bir gizemdir: Bir an, bir ey
uygundur ve o yzden dorudur; bir sonraki an, kprnn altndan o kadar ok su
akmtr ki, artk uymaz olur ve yanltr.
Benim doruluk tanmm ne mi? Varolula ahenk iinde olan dorudur ve varolula
ahenk iinde olmayan yanltr. Her an tetikte olman gerekir, nk kararn o an
verilmesi gerekir. Neyin doru, neyin yanl olduu hakknda nceden hazrlanm
yantlara gvenemezsin. Sadece aptal insanlar nceden hazrlanm cevaplara
gvenir, nk o zaman zeki olmalarna gerek yoktur. Neyin doru, neyin yanl
olduunu zaten bilirsin. Listeyi ezberlersin; liste o kadar uzun deil.
On Emir: Bu ok basit! Neyin doru neyin yanl olduunu biliyorsun ama hayat
srekli deiiyor. Eer Musa tekrar dnyaya gelse ayn On Emir'i vereceini
sanmyorum; veremez. Aradan geen bin yldan sonra, ayn eyleri nasl
syleyebilir? Yeni bir eyler icat etmek zorunda.

Benim anlayma gre, ne zaman bu tip emirler verilse, insanlara zorluk kartyor,
nk verildikleri zaman bile gemite kalm oluyorlar. Hayat ok hzl ilerler;
dinamiktir, duraan deil. O bir havuz deil; Ganj gibi srekli akan bir nehirdir. ki an
asla birbiri ile ayn deildir. O yzden bu anda doru olan bir ey, bir sonraki anda
doru olmayabilir.
O zaman ne yapmal? Yaplacak tek ey, insanlara bu deien hayata nasl tepki
vereceklerine, ancak kendilerinin karar vereceini hatrlatmaktr.
Bir Zen hikyesi:
Birbirine rakip iki tapnak vard. Bu tapnaklarn ustalar -onlar aslnda szde usta
olmallar, gerek birer rahip olmallar- birbirine o kadar karyd ki, mritlerinden dier
tapnaa bakmamalarn istiyorlard.
Bu iki rahibin de birer ocuk hizmetisi vard. Onlarn btn ilerini bu hizmetiler
yrtyordu. lk tapnan rahibi, hizmetisine "Dierinin hizmetisi ile asla konuma,
o insanlar tehlikeli." dedi.
Ama ocuklar, ocuktur. Yolda karlamlar ve ilk tapnan hizmetisi dierine
sormu: "Nereye gidiyorsun?"
Dieri yantlam: "Rzgar beni nereye gtrrse." Tapnakta sylenen byk Zen
hikayelerini dinlemi olmal. "Rzgar beni nereye gtrrse." diyor. Harika bir cmle!
Saf Tao.
Ancak ilk ocuk ok utanm, bozulmutu ve verecek bir yant bulamamt.
fkelenmiti ve sululuk duygusu iindeydi. "Ustam, bu insanlarla konumamam
sylemiti. Bu insanlar gerekten tehlikeli. Bu ne biim bir yant? Beni aalad."
Ustasna gitmi ve olanlar anlatm: "Onunla konutuum iin ok zr dilerim.
Haklymsnz, o insanlar gerekten ok garip. Bu ne biim bir yant? Ona nereye
gidiyorsun diye sordum. Basit, resmi bir soru. Onun tpk benim gibi pazara gittiini
biliyordum. Ama o bana, 'rzgar beni nereye gtrrse' dedi."
Usta konumu: "Seni uyarmtm ama dinlemedin. imdi bak; yarn ayn yerde dur.
O geldii zaman, 'Nereye gidiyorsun?' diye sor. Sana, 'Rzgar beni nereye
gtrrse.' diyecek. O zaman senin de biraz daha felsefi olman gerekir. Yani,
'Ayaklarn yok mu?' dersin. nk ruh bedensizdir ve rzgar ruhu hibir yere
gtremez. Buna ne dersin?" demi.

ocuk tamamen hazr olmak istiyordu. Btn gece mizanseni kafasnda tekrarlad.
Ertesi sabah erkenden oraya gitti ve o noktada beklemeye balad. Dier ocuk tam
vaktinde geldi. ok mutluydu. imdi ona gerek felsefenin ne olduunu gsterecekti:
"Nereye gidiyorsun?" diye sordu ve bekledi.
Ancak dier olan: "Pazardan taze sebze alacam" dedi.
imdi rendii o felsefeyi ne yapacakt?
Hayat byledir. Onun iin hazrlk yapamazsn. Onu hazr bir ekilde bekleyemezsin:
gzellii bu, anlam bu. Seni her zaman artyor ve srprizlerle geliyor. Eer
gzlerin varsa, her ann srprizle dolu olduunu ve hibir nceden hazrlanm
yantn uygulanabilir olmadn grrsn.

ZEKNIN YOLU
Zek canllktr, kendiliinden olur. Aklktr, incinebilirliktir. Taraf tutmamaktr,
herhangi bir yargya varmadan yaama cesaretidir. Ve neden ona cesaret diyorum?
O bir cesarettir; nk bir yargya gre hareket ettiin zaman, o yarg seni korur,
sonular sana gven duygusu verir. Onu ok iyi biliyorsun, nasl ulaacan
biliyorsun, onda ok verimlisin. Yargsz hareket etmek, masumiyet iinde hareket
etmektir. Hibir gvence yoktur; yanl noktaya ulaabilir, hata yapabilirsin.
Adna gerek denen eyi kefe kmaya hazr olan kii de birok hata yapmaya, bu
riski almaya hazr olmaldr. Yanl yola sapabilir, ama insan byle doruya ular.
Birok kere yanl yola sapnca, insan yanl yola sapmamay renir. Pek ok hata
yaparak insan hatann ne olduunu renir ve nasl yapmayacan grr. Hatann
ne olduunu bilerek insan geree daha fazla yaklar. Bu bireysel bir keiftir;
bakalarnn vard sonulara gvenemezsin.
SEN ZHNSZ OLARAK DODUN. Bunun kalbinin en derin noktasna kadar
inmesine izin ver; nk bu sayede bir kap alr. Eer zihinsiz doduysan, o zaman
zihin sadece toplumsal bir rndr. Doal bir ey deil; tretilmitir. O senin zerine
monte edilmitir. Kalbinin derinliklerinde hl zgrsn; bundan kurtulabilirsin. nsan
doann dna kamaz; ama suni bir eyden kararn verdiin an kurtulursun.

Varolu dnceden nce gelir. O yzden varolu bir zihinsel durum deil, onun
tesinde bir eydir. Olmak, zde olan kavramann yoludur; dnmek deil. Bilim
dnmek demektir, felsefe dnmek demektir, Dinbilimi dnmek demektir.
Dinsellik dnmek demek deildir. Dinsel yaklam, dnmeme yaklamdr. O
daha itendir; seni gereklie daha yakn klar. Btn engelleri devirir, zincirleri krar;
hayatn iine akmaya balarsn. Kendinin dardan bakan, ayr bir ey olduunu
dnmezsin. Kendini, izleyen bir gzlemci gibi; mesafeli, souk dnmezsin.
Gerekle tanr, kaynar ve btnleirsin.
Ve bilmenin farkl bir tr var. Buna "bilgi" denilemez. O daha ok sevgi, daha az bilgi
gibidir. O kadar itendir ki, "bilgi" szc onu anlatmaya yetmez. "Sevgi" szc
daha tanmlaycdr, daha iyi ifade eder.
nsan bilinci tarihinde evrimlemi olan ilk ey, byyd. By, bilim ile dinin bir
karmyd. By hem zihinden, hem de zihinsizlikten birer para barndryordu.
Sonra byden felsefe geliti. Sonra, felsefenin iinden ise bilim tredi. By hem
zihinsizlik, hem zihindi. Felsefe sadece zihindi. Sonra zihin art deneycilik bilim halini
ald. Dinsellik ise bir zihinsizlik durumudur.
Dinsellik ve bilim, gerei bulma yolunda iki yaklamdr. Bilim ikincil yollar zerinden
ulamaya alr; dinsellik ise dorudan gider. Bilim, dolayl bir yaklam, dinsellik ise
direkt bir yaklamdr. Bilim, etrafnda dnp dururken, dinsellik gerein kalbine ok
gibi saplanmaya alr.
Birka ey daha var. Dnce, ancak bilinen eyleri dnebilir; zaten inenmi
olan iner. Dnce asla zgn olamaz. Bilinmeyeni nasl dnebilirsin?
Dnmeyi baardn her ey bilinene ait olacaktr. Yalnzca bildiin iin
dnebilirsin. Dnce en iyi ihtimalle yeni kombinasyonlar yaratabilir. Gkyznde
uan, altndan yaplm bir at dnebilirsin; ama yeni bir ey yok bunda.
Gkyznde uan kular biliyorsun, altn biliyorsun, at biliyorsun; n bir araya
getiriyorsun. Dnce en fazla yeni kombinasyonlar dleyebilir, ama bilinmeyeni
bilemez. Bilinmeyen onun tesinde kalr. O yzden dnce dng iindedir; bilineni
tekrar tekrar bilmeye devam eder. inenmi olan tekrar tekrar iner. Dnce asla
zgn deildir.
Gerekle orijinal olarak, kkten bir ekilde yz yze gelmek, gerekle herhangi bir
arac olmadan yzlemek, sanki varolan ilk insan gibi geree ulamak: te bu
zgrletirir . Onun bu tazelii zgrletirir.

GEREK, BR DENEYMDR, BR NAN DEL. Gerek, zerinde aratrma yaplp

bulunacak bir ey deildir; gerekle karlamak gerekir, gerekle yzlemek gerekir.
Sevgiyi ders gibi alp renmeye alan bir kii, tpk Himalayalar haritadan
bakarak renmeye alan biri gibidir. Harita da deildir! Eer haritaya inanmaya
balarsan, da skalamaya devam edeceksin. Eer harita senin iin bir saplantya
dnrse, da gznn nnde duruyor bile olsa onu gremeyeceksin.
Bu byledir. Da senin karnda, ama gzlerin haritalarla dolu; dan haritalar, ayn
dan, farkl kaifler tarafndan izilmi haritalar. Biri daa kuzeyden trmanmtr, biri
doudan. Hepsi farkl haritalar yapmtr: Kuran, ncil, Gita; ayn gerein farkl
haritalar. Ama sen haritalarla o kadar dolusun ki, onlarn arl srtnda o kadar ar
bir yk oluturuyor ki, bir santim bile kmldayamyorsun. Tam nnde duran da bile
gremiyorsun: Sabah gneinde, el dememi karl zirvesi altn gibi parlyor. Sende
onu grecek gzler yok.
nyargl gz, krdr, varlm sonularla dolu kalp ldr. ok fazla gereklii
sorgulanamaz varsaym doru kabul ettiin zaman zekn keskinliini, gzelliini,
younluunu kaybetmeye balar; donuklar.
Donuk zekya akl denir. Senin o szde entelektellerin aslnda gerekten zeki deil,
sadece akll. Akl bir cesettir. Onu ssleyebilirsin, harika inciler, elmaslar, zmrtlerle
ssleyebilirsin; ama ceset hl bir cesettir.
Canl olmak ise tamamen farkl bir eydir.
BLM KESN OLMAK DEMEKTR, olgular konusunda kesinkes emin olmak anlamna
gelir. Olgular hakknda ok kesin olursan, o zaman gizemi hissedemezsin: Ne kadar
kesin olursan, gizem o kadar buharlap yok olur. Gizemin bir miktar belirsizlie
ihtiyac vardr; gizemin tanmlanmam, snrlar izilmemi bir eye ihtiyac var. Bilim
olgusaldr. Gizem olgusal deil, varolusaldr.
Bir olgu, varoluun sadece bir ksm, ok kk bir parasdr. Ve bilim paralarla
urar, nk paralarla uramak daha kolaydr. Daha kk olduu iin analiz
edebilirsin; onlar tarafndan ele geirilmezsin; onlar eline geirebilirsin. Onlar kk
paralara ayrabilirsin, onlar etiketleyebilir, nitelikleri, nicelikleri ve olanaklar
konusunda kesinkes emin olabilirsin. Ancak bu sre iinde gizem katledilir. Bilim,
gizemin ldrlmesidir.

Eer gizemi yaamak istiyorsan baka bir kapdan girmen gerekir, tamamen farkl bir
boyuttan. Zihinin boyutu, bilimin boyutudur. Meditasyon boyutu ise mucizevi olann,
gizemli olann boyutudur.
Meditasyon her eyi tanmsz klar. Meditasyon seni bilinmeyenin iine, haritas
kartlmam yerlere gtrr. Meditasyon seni yava yava gzlemci ile gzlenenin
eriyip tek olduu noktaya gtrr. imdi, bilimde bu mmkn deildir. Gzlemci
gzlemci olmak zorundadr ve gzlenen, gzlenen olmaldr; ve arada kesin
tanmlanm bir izgi srekli korunmaldr. Tek bir an bile kendini unutmamalsn; tek
bir an bile aratrmakta olduun nesneye ilgi duymamal, tutkuyla, eriyerek, teslim
olarak ve sevgiyle ona yaklamamalsn. Ondan ayr olmak zorundasn, ok souk
olmak zorundasn; souk ve tamamen kaytsz kalmak zorundasn. Bu umrsamazlk
gizemi ldryor.
Eer sahiden gizemli olan deneyimlemek istiyorsan, o zaman varlnda yeni bir kap
amak zorunda kalacaksn. Sana bilim adamln brak demiyorum; sadece, bilim
senin iin evresel bir etkinlik olarak kalsn. Laboratuvarda bilim adam ol, ama
labarotuvardan knca bilimle ilgili hereyi unut. O zaman kular dinle, ama bilimsel
bir yntemle deil! ieklere bak; bilimsel anlamda deil. nk bir gle bilimsel
anlamda bakarsan, aslnda bambaka bir eye bakyor olursun. O, airin grd gl
ile ayn deildir.
Deneyim nesneye bal deildir. Deneyim, onu yaayana baldr. Yaananlarn
niteliine baldr.
Bir iee bakarken, iek ol; iein etrafnda dans et, ark syle. Rzgar serin ve
taze esiyor, gne styor ve iek olgunluunun doruklarna ulam. iek
rzgarda dans ediyor, kutluyor, ark sylyor, ilahiler okuyor. Ona katl. Kaytszl,
nesnellii, ayr durmay brak. Btn bilimsel yaklamlarn brak. Biraz daha
akkan, biraz daha erir hale gel, snrlarn ortadan kaldr. Brak iek kalbinle
konusun, brak iek varlna girsin. Onu davet et, o bir konuk. Ancak o zaman
gizemin tadna bakm olursun.
Gizeme giden ilk adm budur, ve nihai admsa: Eer bir an iin katlmc olursan,
anahtarn ne olduunu renmi olur, srrna erersin... Ondan sonra yaptn her eyi
katlmc olarak yap. Yrmek, bunu mekanik olarak yapma, kendini gzlemleyerek
yrme; yrmek ol. Dans etmek, teknikle dans etme, teknik konu ddr. Teknik
olarak doru olsan bile, btn keyfini karrsn. Kendini dansn iinde erit, dansn
kendisi ol, dansy tamamen unut.

Hayatnn pek ok alannda bu tip derin btnlemeler bana gelmeye balaynca,

evrendeki her ey yok olmaya balamas gibi muhteem deneyimlere sahip olmaya
baladnda, egosuz, bir hi olarak... iek orada ve sen yoksun, gkkua orada
ve sen yoksun... iindeki ve dndaki gkyznde bulutlar dolayor ve sen yoksun...
senin yerine mutlak bir sessizlik olduunda - iinde kimse yokken, mantk, dnce,
duygu ve his tarafndan bozulmam, sadece saf bir sessizlik, bakir bir sknet
varken - meditasyon anna ularsn. Zihin gitmitir ve zihin gittii zaman, gizem ieri
girer.

GVENiN YOLU
GVEN EN BYK ZEKDIR.. nsanlar neden gvenmiyor? nk kendi zeklarna
gvenmiyorlar. Korkuyorlar, aldatlmaktan korkuyorlar. Korkuyorlar; o yzden kuku
duyuyorlar. Kuku korkudan kaynaklanr. Kuku, kendi zekndaki bir eit
gvensizlikten kaynaklanyor. Gvenebileceinden emin olmadndan gvene kucak
aamyorsun. Gvenin, byk zekya, cesarete ve btnle ihtiyac vardr. Onun
derinine inmek iin byk bir kalbe gerek var. Eer yeterince zeki deilsen, kuku
duyarak kendini korursun.
Eer zekn varsa, bilinmeyene adm atmaya hazrsn; nk, eer btn bilinen
dnya yok olsa ve bilinmeyenin ortasnda yalnz kalsan bile, orada yaayabileceini
biliyorsun. Bilinmeyenin iinde kendine bir yuva kurabilirsin. Zekna gveniyorsun.
Kuku savunmadadr; zek kendine her kapy ak tutar, nk o, "Ne olursa olsun,
o mcadeleyi kabul ediyorum, uygun ekilde tepki verebileceimi biliyorum." diyebilir.
Sradan zihnin byle bir gveni yoktur. Bilgisi sradandr.
Bilmeme durumunda olmak zekdr, farkndalktr ve bu biriktirilemez. Yaanan her
an kaybolur, arkasnda hi bir iz brakmaz, hibir varolu izi brakmadan yok olur.
nsan onun iinden bir kez daha saf, bir kez daha masum, bir kez daha bir ocukmu
gibi kar.
Hayat anlamaya alma. Onu yaa. Sevgiyi anlamaya alma. Sevgiye doru
hareket et. O zaman bilirsin; ve o bilgi, senin yaadklarndan ortaya kar. Bu bilgi
gizemi asla yok etmez: Ne kadar bilirsen bil, ok daha fazlasnn bilinmek zere
beklediini bilirsin.

Hayat bir problem deildir. Onu bir problem olarak ele almak yola yanl admla
balamaktr. O, yaanacak, sevilecek, deneyimlenecek bir gizemdir.
Aslnda srekli aklama peindeki bir zihin, korkmu bir zihindir. O byk korku
yznden her eyin aklanmasn istiyor. Kendisine aklanmadan hibir eye adm
atamaz. Aklamalar sayesinde, artk o alan tandk gelir; artk corafyasn biliyordur,
artk elindeki haritaya, klavuza ve takvime gre hareket edebilir. Hibir zaman
haritasz, rehbersiz, bilinmeyen bir blgeye adm atmaya hazr deildir. Ama hayat
byledir ve srekli deitii iin, bir haritasn karmak mmkn deildir. Her an,
imdiki zamandr. Gne altnda eskiden kalma hibir ey yoktur, sana diyorum ki,
her ey yenidir. stisnasz hareket halinde olan, inanlmaz bir dinamizmdir. Sadece
deiim kalcdr, sadece deiim asla deimez.
Her ey deimeye devam eder, o yzden bir haritan olamaz; harita tamamland
an, oktan geerliliini yitirmitir. Harita eline getii zaman, artk bir ie yaramaz,
nk hayat yolunu deitirmitir. Hayat yeni bir oyuna balamtr. Haritalarla
hayatn stesinden gelemezsin, nk hayat llebilir deildir. Klavuz kitaplara
danarak hayatn stesinden gelemezsin; nk bu kitaplar, ancak her ey duraan
olduu zaman geerlidir. Hayat duraan deildir, o bir dinamizmdir, bir sretir. Onun
bir haritasna sahip olamazsn. O, llemez. O llemeyen bir gizemdir. Bir
aklama bekleme.
Ben buna zihnin olgunluu diyorum: nsann hayata hibir soru sormadan bakt ve
cesaretle, korku duymadan iine atlad zamandr.
BTN DNYA SAHTE DNDARLARLA DOLUDUR: Kiliseler, tapnaklar,
Gurudwara'lar, camiler, dindar insanlarla doludur. Peki dnyann tamamen dinsiz
olduunu gremiyor musun? Bu kadar ok dindar insan varken, dnya bu kadar
dinsellikten yoksun; byle bir mucize nasl olabiliyor? Herkes dindar, ama toplam
dinsellikten yoksunluk. Din sahtedir. nsanlar "yapay" gvene sahipler. Gven bir
deneyim deil, inan olmutur. Onlara inanmalar retilmitir, onlara bilmeleri
retilmemitir; insanln kaybettii nokta da budur.
Asla inanma. Eer gvenmiyorsan, kuku duymak daha iyidir, nk kuku
sayesinde; bir gn gven olasl ortaya kacaktr. Sonsuza dek kukuyla
yaayamazsn. Kuku bir hastalktr; o bir rahatszlktr. Kuku duyarken asla doyuma
ulaamadn hissedersin; kuku duyarken her zaman titrersin, kuku duyarken her
zaman sknt iinde, blnm ve kararsz kalrsn. Kuku duyarken srekli bir kabus
yaarsn. O yzden bir gn bunu nasl aacann arayna girersin. Bu nedenle
inanl olmaktansa, sahte inanca sahip olmaktansa, ateist olmak daha iyidir diyorum.

Sana inanmak retildi; ocukluktan itibaren herkesin zihni inanmaya koulland:

Tanr'ya inan, ruha inan, una inan, buna inan. Artk bu inan kemiklerine ve kanna
girmitir, ama hl inan olarak kalr; bilememisindir. Ve bilmeden zgrleemezsin.
Bilgi zgrletirir, sadece bilmek zgrletirir. Btn inanlar dn alnmtr; sana
bakalar tarafndan verilmitir, onlar senin iinde aan iekler deildir. Ve, dn
alnm bir ey seni nasl geree gtrr, mutlak geree? Dierlerinden alm
olduun her eyi brak. Dilenci olmak zengin olmaktan iyidir. Kendi aln terinle
kazandklarnla deil de, alnt eylerle; dn alnm eylerle zengin olmak,
gelenekle zengin olmak, miras ile zengin olmaktansa dilenci olmak daha iyidir. Yoksul
ama kendine ait eylerle olmak ok daha iyidir. O yoksulluun bir zenginlii vardr,
nk gerektir, ve senin inancnn zenginliiyse ok zayf. O inanlarn asla ok
derine ulaamaz; en iyi ihtimalle yzeyde kalr. Biraz deince de inanszlk ortaya
kar.
Tanr'ya inanyorsun; sonra iin ters gidince, birden inanszlk ortaya kyor.
"nanmyorum. Tanr'ya inanamam" diyorsun. Tanr'ya inanyorsun ve ok sevdiin
kii lnce inanszlk ortaya kyor. Tanr'ya inanyorsun ve sadece sevdiin birinin
lmesiyle bu inan yok mu oluyor? Pek deeri yok. Gven asla yok edilemez; bir kez
orada olursa, hibir ey onu yok edemez. Hibir ey, kesinlikle hibir ey onu yok
edemez.
O yzden unutma: Gven ile inan arasnda ok byk bir fark vardr. Gven
kiiseldir; inan ise toplumsaldr. Gvenin iinde gelimek zorundasn; inancn iinde
olduun gibi kalabilirsin, naslsan yle kalrsn, ve inan sana dayatlabilir. nanlar
brak. Korku ortaya kacak, nk eer inanc brakrsan kuku doar. Her inan
kukuyu bir yere saklanmaya zorluyor; kukuyu bastryor. Bu seni
endielendirmesin; brak kuku gelsin. Herkes gn na ulaabilmek iin karanlk
geceyi yaamak zorundadr. Herkesin kukuyu yaamas gerekir. Yolculuk uzun,
geceyse karanlk. Ancak uzun yol sona erdikten ve gn doduktan sonra, buna
demi olduunu greceksin. Gven "oluturulamaz". Asla onu bir ekin gibi
yetitirmeye alma; tm insanln yapmaya alageldii ey budur. Oluturulmu
gven, inanca dnr. Gveni kendi iinde kefet; onu oluturma. Varlnn daha
da derinine in, varlnn gerek kaynana ve onu kefet.
ARAYI GVENE HTYA DUYACAK, nk bilinmeyene adm atyorsun.
nanlmaz bir gven ve cesaret gerektirecek, nk geleneksel ve bilindik olandan
uzaklayorsun; gruhtan uzaklayorsun. Engin denize alacaksn ve dier ky var
m, yok mu bilmiyorsun.

Gvene sahip olma konusunda hazrlamadan seni byle bir araya yollayamazdm.
Bu biraz elikili grnecek ama ne yapabilirim? Hayat byledir. Sadece yce bir
gvene sahip olan kii, yce bir kukuya, yce bir araya sahip olabilir.
ok az gvene sahip bir insan, ancak ok az kuku duyabilir. Hibir gveni olmayan
insan sadece kuku duyarm gibi yapar. Derin araya giremez. Derinlik gvenden
gelir... ve bu bir risktir.
Seni bu haritasz denize gndermeden nce, tek bana kmak zorunda olduun bu
yolculua hazrlamak zorundaym. Ancak seni sadece teknene kadar gtrebilirim.
nce gvenin gzelliini ve kalbin yolunun cokusunu bilmelisin; bylelikle gerein
engin okyanusuna aldn zaman, devam edecek cesarete sahip olacaksn. Ne
olursa olsun, kendine olan gvenin tam olacaktr.
Sadece unu anla: Eer kendine gvenmiyorsan, bir bakasna ya da bir eye nasl
gvenebilirsin? mkanszdr. Eer kendinden kuku duyuyorsan nasl gvenebilirsin?
Gvenecek olan sensin ve sen kendine gvenmiyorsun; o zaman kendi gvenine
nasl gveneceksin? Akl zekya dnmeden nce, kalbin alm olmas kesinlikle
arttr. Akl ile zek arasndaki fark budur.
Zek, akln kalple uyum iinde olmasdr.
Kalp nasl gveneceini bilir.
Akl nasl aratrma yapacan bilir.
Eski bir Dou hikayesi vardr:
Bir kyn dnda iki dilenci yaarm. Biri krm, dierinin bacaklar yokmu. Bir
gn kyn dnda, dilencilerin yaad blgede orman yangn km. Tabii
dilenciler ayn zamanda rakipmi; ayn meslekte, ayn insanlardan dileniyorlarm.
Srekli birbirlerine kzyorlarm. Onlar dost deil dmanm.
Ayn meslekteki insanlar dost olamaz. Bu ok zordur, nk bu bir rekabet
meselesidir; bir bakasnn mterilerini alrsn. Dilenciler mterilerini etiketler:
"Unutma, bu benim adamm. Sakn onu rahatsz etme." Sen hangi dilenciye ait
olduunu, hangi dilencinin seni sahiplendiini bilmezsin; ama sokaktaki bir dilenci
seni sahiplenmitir. Belki de kavga edip, sava kazanmtr ve artk sen onun
mlksn...

niversite yaknlarnda bir dilenci grrdm hep, ama bir gn onu arda grdm. O
her zaman orada, niversitenin evresindeydi, nk gen insanlar daha cmert olur.
Yal insanlar giderek daha cimri, daha rkek olur. lm yaklamaktadr ve artk para
yardmc olabilecek tek ey gibi gzkmektedir. Ve eer paralar varsa, o zaman
baka insanlar bile onlara yardm edebilir; eer paralar yoksa, kendi oullar, kzlar
bile onlar umursamayacaktr. Ama gen insanlar savurgan olur. Onlar gentir,
kazanabilirler; hayatlar oradadr, nlerinde yaanacak uzun bir hayat vardr.
O zengin bir dilenciydi, nk Hindistan'da ancak zengin ailelerin ocuklar niversite
seviyesine ulaabilir, aksi durumda ise niversitede okumak iin bir mcadele vermek
gerekir. ok az sayda fakir insan da gidebiliyor ama bu ok sancl ve zordur. Ben de
fakir bir ailedendim. Tm gece bir gazetede editr olarak alp gndzleri de
niversiteye gittim. Yllarca gnde -drt saatten fazla uyuyamadm; gece ya da
gndz, ne zaman vakit bulursam o zaman uyudum.
Yani bu dilenci ok glyd. Baka hibir dilenci niversite caddesine adm
atamazd, girmeleri bile yasakt. Herkes niversitenin kime ait olduunu biliyordu: bu
dilenciye! Sonra bir gn gen bir adam grdm; yal adam orada deildi. "Ne oldu;
yal adam nerede" diye sordum.
"Ben onun damadym. Bana niversiteyi hediye olarak verdi." dedi. niversite
sahibinin deitiini, artk bir baka sahibi olduunu bilmiyordu. Gen adam, "Onun
kzyla evlendim." dedi.
Hindistan'da birinin kzyla evlendiinde, sana eyiz verirler. Sadece kzyla
evlenmekle kalmazsn: Kaynpederin eer ok zenginse, sana bir araba, bir ev
vermek zorundadr. Eer ok zengin deilse, en azndan kk de olsa bir
motosiklet, o olmazsa, en azndan bir bisiklet ama mutlaka bir ey; radyo, mzik seti,
televizyon veya para, vermek zorundadr. Eer gerekten zenginse, sana yurtdnda
okuyup daha eitimli birisi olma frsat sunar: Doktor ya da mhendis olursun ve
masraflar o der.
Bu dilencinin kz evlenmiti ve balk paras olarak damada niversite verilmiti.
"Bugnden itibaren bu sokak, bu niversite bana ait. Kaynpederim kimlerin
mterilerim olduunu bana tek tek gsterdi" diyordu.
Yal dilenciyi pazar yerinde grdm ve ona gidip, "Harika, ok iyi bir evlenme
hediyesi vermisin!" dedim.

"Evet" dedi. "Sadece tek bir kzm var ve damadm iin bir eyler yapmak istedim.
Ona en iyi dilenme yerini verdim. imdi arda tekrar tekel oluturmaya alyorum.
Bu ok zorlu bir i; nk ok sayda dilenci var. Kdemli olanlar oktan mterileri
paylam. Ama endie edecek bir ey yok. dare ederim; birka dilenciyi buradan
kovalarm." Ve kesinlikle dediini yapt.
Orman yanarken, iki dilenci bir an iin dnd. Birbirlerine dmanlard,
konumuyorlard bile; ama bu acil bir durumdu. Kr adam, bacaklar olmayan adama
seslendi. "Kurtulmann tek yolu var. Seni omuzlarma alacam. Sen benim
bacaklarm kullanacaksn; ben de senin gzlerini. Tek kurtulu yolumuz bu."
Annda anlald. Ortada bir sorun yoktu. Bacaksz adam dar kamyordu, yanan
ormandan hzla kmas mmkn deildi. Her taraf alevler iindeydi. Biraz yol
alabilirdi ama bir iine yaramazd. Hzl, ve hatta ok hzl bir ekilde kmak
gerekiyordu. Kr adam da kamayacandan emindi. Yangnn ne tarafta olduunu,
yolun nerede olduunu, hangi aalarn yandn ve hangilerinin yanmadn
bilmiyordu. Kr bir adam: kaybolup giderdi. Ama ikisi de zeki insanlard;
dmanlklarn brakp dost oldular ve hayatlarn kurtardlar.
Bu bir Dou masaldr. Konusu aklnla ve kalbinle ilgilidir. Dilencilikle bir ilgisi yoktur;
seninle bir ilgisi vardr. Orman yangnyla bir ilgisi yoktur; seninle bir ilgisi vardr,
nk yanmakta olan sensin. Her an yanyor, ac ekiyor, sanclar iinde
szlanyorsun. Akl tek bana krdr. Bacaklar vardr, hzl koabilir, ok hzl yol
alabilir; ama kr olduu iin hangi yne gideceini bilemez. O yzden srekli
tkezler, der, kendine zarar verir ve hayatn anlamsz olduunu dnr.
Dnyadaki btn entelekteller bunu syler: "Hayat anlamszdr" derler.
Hayat onlara anlamsz gelir. nk kr aklla grmeye alrlar. Bu imkanszdr.
inde gren, hisseden ama bacaklar olmayan bir kalp var; o koamaz. Olduu yerde
kalr, srekli atar, bekler. Bir gn akl anlayacak ve kalbinin gzlerini kullanabilecektir.
Ben gven dediim zaman, kalbinin gzlerini kastediyorum.
Ve kuku dediim zaman, aklnn bacaklarn kastediyorum.
kisi bir araya gelince yangndan kurtulabilir; bu hi sorun olmaz. Ama unutma, akln,
kalbi omuzlarnn stnde kabullenmesi gerekir. Buna mecburdur. Kalbin bacaklar
yoktur, sadece gzleri vardr ve akln kalbi dinleyip, onun ynlendirmelerini izlemesi
gerekir.

Kalbin devreye girmesiyle akl zekya dnr. Bu bir dnmdr; btnsel bir
enerji dnm. O zaman insan bir entelektel deil, basbaya bilge olur.
Bilgelik kalp ile akln bulumasndan ortaya kar. Kalp atlarnla aklnn retimleri
arasnda uyum yaratma sanatn bir kez rendiin zaman, btn srr avularnn
iine alrsn: Btn gizemlerin kapsn aacak maymuncua sahip olursun.

MASUMiYETiN YOLU
Gerek sorun cesaret sorunu deildir. Gerek sorun, bilinenin lm ve bilinmeyenin
yaayan olmasdr. Bilinene tutunmak bir cesede tutunmaktr. Onu brakmak iin
cesarete ihtiyacn yok; aslnda cesede tutunmaya devam etmek iin cesaret gerekir.
Sadece grmen gerek. Sana tandk olanlar, yaam olduklarn sana ne verdi?
Nereye ulatn? Hl bo deil misin? inde derin bir tatminsizlik, derin bir hsran ve
anlamszlk yok mu? Bir ekilde baaryorsun; gerei gizleyerek, yalanlar yaratarak,
tutunmay, kendini megul etmeyi srdryorsun.
te mesele bu: Bildiin her eyin gemie ait olduunu, geride kaldn net bir
ekilde grmek. O mezarln bir parasdr. Bir mezarda olmay m istiyorsun, yoksa
canl olmay m? Bu sadece bugnn sorunu deil; yarn da ayn sorunla kar
karya kalacaksn; ve ondan sonraki gn de. Son nefesine kadar bu byle devam
edecek.
Bildiin her ey, biriktirdiklerin: bulgular, bilgiler, deneyimler; onlar kefettiin an,
onlarla iin bitmitir. Artk o bo szleri tamak, o l ykn srtnda tamak
hayatn ezer, hayatn arlatrr; her an seni beklemekte olan o cap canl, sevin
dolu varlk olman engeller.
Anlay olan insan her an gemiine lr ve geleceine yeniden doar. Yaad an
srekli bir dnmdr, bir yeniden doumdur, bir dirilitir. Bu pek de bir cesaret
meselesi deildir; anlalmas gereken ilk ey budur. Bu bir zihinsel berraklk
meselesidir; neyin ne olduu hakknda net olmaktr.
Ve ikinci olarak, ne zaman cesaret ile ilgili bir konu ortaya karsa, onu kimse sana
veremez. Bu, bir hediye olarak sunulabilecek bir ey deildir. Bu, herkesin doutan

sahip olduu bir zelliktir. Sen sadece onun bymesine izin vermedin, kendini
ortaya koymasna izin vermedin.
MASUMYET, CESARET VE NETLN BERABERLDR
Eer masumsan cesarete ihtiyacn yoktur. Netlie de ihtiyacn yoktur; nk hibir
ey masumiyetten daha net, daha effaf olamaz. O yzden asl sorun insann kendi
masumiyetini nasl koruyacadr.
Masumiyet elde edilecek bir ey deildir. renilecek bir ey deildir. Resim, mzik,
iir, heykel gibi bir yetenek deildir. Bu tip bir ey deildir. O daha ok nefes almak
gibidir; doutan varolan bir ey.
Masumiyet herkesin doasnda vardr. Hi kimse masum olmadan doamaz.
nsan masum olmadan nasl doabilir? Doum bu dnyaya bo bir sayfa olarak
geldiin anlamna gelir; zerine hibir ey yazlmamtr. Sadece gelecein var;
gemiin yok. Masumiyetin anlam budur. O yzden nce masumiyetin tm
anlamlarn anlamaya al.
lki: gemi yoktur; sadece gelecek vardr.
Gemi, anlar, deneyimler, beklentilerden oluan rvetler vererir . Btn bunlar bir
araya gelince seni akll yapar, ama net olamazsn. Seni kurnaz yapar, ama zeki
olamazsn. Bu dnyada baarl olman salayabilir, ama varlnn derinliklerinde
baarsz olursun. Ve en sonunda yzleecein baarszlk karsnda, bu dnyann
btn baarlar hibir ey ifade etmez. nk nihai olarak sadece iindeki z seninle
birlikte kalr. Dier her ey kaybolur: Baarlarn, gcn, adn, hretin, hepsi birer
glge gibi kaybolur.
Sonunda seninle kalan tek ey balangta getirdiindir. Bu dnyadan, sadece
getirmi olduun eyi gtrebilirsin.
Hindistan'da dnyay bir tren istasyonunun bekleme odas gibi grme dncesi
yaygndr; o senin evin deildir. Sonsuza dek bekleme odasnda kalmayacaksn.
Bekleme odasndaki hibir ey sana ait deildir: mobilyalar, duvardaki resimler...
Onlar kullanrsn; resmi incelersin, koltukta oturursun, yatakta uzanrsn, ama hibiri
sana ait deildir. Sadece birka dakikalna ya da en fazla birka saatliine
oradasn, sonra gitmi olacaksn.

Evet, bekleme odasna yannda ne getirdiysen, sadece onu alp gideceksin: sana ait
olan. Bu dnyaya ne getirdin? Ve dnya, kesinlikle bir bekleme salonudur. Bekleyi,
saniyeler, dakikalar, saatler, gnler olmayabilir, yllarca srebilir; ama yedi saat ya da
yetmi yl beklemen neyi deitirir?
Yetmi ylda, bir bekleme odasnda olduunu unutabilirsin. Orann sahibi olduunu,
hatta ina ettiin ev olduunu dnmeye balayabilirsin. Bekleme odasnn
duvarna, zerinde adn yazan bir plaka koyabilirsin.
Baz insanlar... ok yolculuk yaptm iin bununla sk karlayorum. nsanlar
bekleme salonlarnn tuvaletlerine isimlerini yazyor. nsanlar bekleme salonunun
mobilyalarna isimlerini kazyor. Aptalca grnyor ama insanlarn bu dnyaya
yaptna ok benziyor bu.
Antik Jaina yaztlarnda ok nemli bir hikye var. Hindistan'da eer biri btn
dnyann imparatoru olabilirse, ona akravartin denir. akravartin'in anlam... akra
kelimesi tekerlek anlamna gelir. Antik alarda Hindistan'da gereksiz sava ve
iddeti nlemek iin bir uygulama vard. Bir at arabas, ok deerli altndan bir araba,
ok gl ve gzel atlar tarafndan, bir krallktan dierine giderdi. Eer dier krallk
direnmeyip arabann geiine izin verirse, o krallk arabann sahibinin stnln
kabul etmi saylrd. O zaman savamaya gerek kalmazd.
Bu ekilde araba yol alr ve insanlar nerede arabann nn keserse, orada sava
olurdu. Eer arabann n kesilmezse, o zaman kraln stnl, herhangi bir sava
yaanmadan ispat edilmi olurdu: O kral bir akravartin olurdu, tekerlekleri her tarafa
yol alan ve kimsenin engelleyemedii kii. Btn krallarn arzusu bir akravartin
olmakt.
Bunun iin tabii ki Byk skender'den daha gl olmak gerekir. Sadece araba
gndermeyi destekleyebilmek iin ok byk bir gce sahip olmak gerekir. Eer
arabann yolu kesilirse kitlesel bir katliam olaca konusunda kesin bir irade
gereklidir. Bu, o adam birisini fethetmek isterse, bunu engellemenin bir yolu
olmadnn zaten bilindii ve kabul edildii anlamna gelir.
Ama bu ok sembolik bir tarz; daha medeni. Saldrmaya gerek yok, hemen
ldrmeye balamaya gerek yok; sadece sembolik bir mesaj yolla. Kraln bayran
tayan araba yol alr ve eer dier kral, direnmenin anlam olmadn grrse,
savan yenilgi, gereksiz iddet ve ykm anlamna geldiini hissederse at sevinle
kabul eder; bakentine giren arabay ieklerle karlar.

Sovyetler Birlii ve Amerika gibi lkelerin yapacandan ok daha medeni grnyor.

Sadece gzel bir araba gnder; ama bu, gcnden son derece emin olmay
gerektirir. Ve sadece sen deil, herkes de bundan kesinlikle emin olacak. Ancak o
zaman byle bir sembol yardmc olabilir. O yzden her kraln iinde bir gn
akravartin olma arzusu bulunurdu.
Bu hikye, akravartin olmay baaran bir adam hakknda. Bu sadece bin ylda bir
olur ve ancak bin ylda bir adam akravartin seviyesine ular. Byk skender bile
dnyay fethedememiti; ele geiremedii ok yer kalmt. ok gen yata ld,
sadece otuz yandayd; dnyay fethedecek zaman bile olmamt. Brakn
fethetmeyi, dnyann tamam henz bilinmiyordu bile! Dnyann yars henz
bilinmiyordu ve bilinen yars bile fethedilmemiti. Hikayesini anlatacam bu adam
ise akravartin olmay baarmt.
Efsaneye gre, bir akravartin ld zaman - akravartin, sadece binlerce ylda bir
olduu iin ok nadir bir varlktr - cennette byk kutlamalarla karlanr ve zel bir
yere gtrlr.
Jaina mitolojisine gre, cennette Himalayalara paralel bir da vardr. Himalayalar
sadece ta, toprak ve buzdan olumutur. Himalayalarn cennetteki paraleline ise
Sumeru denir. Sumeru, en yksek da demektir; ondan daha yksek bir ey olamaz,
ondan daha iyisi olamaz. Som altndandr. Talar yerine, elmaslar, yakutlar, zmrtler
vardr.
Bir akravartin ld zaman, adn kazmas iin Sumeru dana gtrlr. Bu
sadece bin ylda bir yaanan ok nadir bir frsattr. Tabii bu adam, adn Sumeru'ya
yazaca iin ok byk bir heyecan iindedir. nk bu varolmu btn yce
kiilerin isimlerinin yazld katalogdur ve hatta ondan sonra gelecek yce kiilerin
isimlerinin de yer alaca katalogtur. Bu imparator, spermenler listesine katlyordu.
Kapdaki beki ona, ismini kazmas iin gerekli aletleri verdi. Kendisi lrken, srf
efendileri lyor diye intihar etmi olan birka adamn da yannda gtrmek istedi;
onlar imparatorlarnn olmad bir yaam dnememilerdi. Kars, babakan,
bakomutan, etrafndaki btn byk insanlar intihar etmiti ve onunla birlikte
gelmilerdi.
mparator, bekiden hepsini ieri sokmasn ve onlarn, adn da kazrken izlemesini
istediini syledi. nk eer seni grecek kimse bile yoksa, ieri yalnz bana girip
adn kazmakta ne keyif vard ki? nk asl keyif, dnyann onu grmesindeydi.

Beki yle dedi: "Benim tavsiyeme kulak ver; nk bu meslek bana miras kald.
Babam da bir bekiydi, onun babas da bir bekiydi; asrlar boyunca biz Sumeru
Dann bekiliini yaptk. Tavsiyemi dinle; onlar yannda gtrme, yoksa piman
olacaksn."
mparator anlayamad ama onun tavsiyesini gz ard edemezdi. nk onu
engellemekte ne kar olacakt ki?
Beki devam etti: "Eer grmelerini istiyorsan, nce git ve adn kaz; sonra geri gel
ve eer istersen onlar gtrp gsterirsin. Onlarla imdi gitmek istesen bile sana
kar kmam. Ancak, eer vazgeecek olursan, sonra fikrini deitirme ansn
olmayacak; onlar seninle olacak. Sen yalnz git." Bu ok akllca bir tavsiyeydi.
mparator, "ok iyi. Yalnz gideceim. Adm kazyacam, geri dnp, sizleri
alacam" dedi.
"Ben bununla tamamen hemfikirim" dedi beki. mparator gidip binlerce gne altnda
parlayan Sumeru Dan grd. Cennet, tek bir gnee sahip olacak kadar fakir
olmad iin binlerce gne vardr. Binlerce gne ve Himalayalardan ok daha
byk, altndan yaplma bir da. Ve Himalayalar, neredeyse bin iki yz
kilometreden uzundur! Bir sre iin gzlerini bile aamad; o kadar byk bir parltya
sahipti. Sonra adn yazacak uygun bir yer aramaya balad. Ancak o anda, byk bir
aknla urad. Hi bo yer yoktu. Btn da, kazlm isimlerle kaplanmt.
Gzlerine inanamad. lk olarak ne olduunun farkna vard. O ana kadar kendini bin
ylda bir gelen bir spermen olarak gryordu. Ama zaman sonsuzluktan geldii iin,
binlerce yl bile herhangi bir fark yaratmyordu. O yzden gemite ok fazla sayda
akravartin yaamt. Evrenin en byk danda, minnack adn yazacak kadar bo
bir yer kalmamt.
Geri dnd ve bekinin karsn, bakomutann, babakann ve dier yakn
arkadalarn gtrmemesindeki srarclnda hakl olduunu artk anlamt.
Yannda gelenlerin bu durumu grmemi olmas iyiydi. Onlar hl imparatorlarnn
nadir bir varlk olduuna inanabilirdi.
Bekiyi bir kenara ekti. "Ama hi bo yer yok" dedi.
Beki yantlad: "Ben de sana bunu sylyordum. Tek yapman gereken birka isim
silip kendi adn yazmak. imdiye kadar yaplan hep bu oldu; ben hayatm boyunca
byle yapldn grdm. Babam da hep bunun yapldn grd, babamn babas

da. Benim ailemden hi kimse de Sumeru'da isim yazlacak bir yer, ya da bir boluk
asla grmedi."
"Ne zaman bir akravartin gelse, birka isim silip kendi ismini yazmak zorunda kald.
akravartin'lerin btn tarihi bu deil. Birok kere silindi, birok kere yazld. Sen git
ve iini yap ve sonra eer dostlarna gstermek istersen onlar ieri gtrebilirsin."
mparator dedi ki: "Hayr. Onlara gstermek istemiyorum. Adm bile yazmak
istemiyorum. Ne anlam var ki? Bir gn biri gelip onu silecek."
"Btn hayatm tamamyla anlamszlat. Tek umudum buydu: Cennetteki altn
danda ismim yazl olacakt. Ben bunun iin yaadm, bunun iin hayatm tehlikeye
attm; bunun iin btn dnyay ldrmeye hazrdm. Ve bir bakas gelip benim
adm sildikten sonra kendisininkini yazabilir. Adm yazmann ne anlam var ki? Ben
adm yazmayacam." Beki glm.
mparator "Neden glyorsun" diye sormu. Beki yantlam: "Bu ok garip nk
bunu da atalarmdan dinledim: akravartinler geliyor ve btn olay grdkten sonra,
isimlerini bile yazmadan dnyorlarm. Sen ilk deilsin; biraz zekya sahip olan
herkes ayn eyi yapar."
Bu koca dnyada ne elde edebilirsin? Yannda ne gtrebilirsin? Adn m, itibarn
m, saygnln m? Paran, gcn m; neyi? Diploman m? Hibir ey
gtremezsin. Her eyi burada brakmak zorundasn. te o anda, sahip olduun her
eyin aslnda senin olmadn anlarsn: Sahip olma fikri temelden yanlt. Ve sahip
olduun o eyler yznden de rm durumdaydn.
O sahiplii arttrmak iin; daha fazla para, daha fazla g, daha fazla toprak elde
etmek iin, kendinin dahi doru olduunu syleyemeyecein eyleri yapyordun.
Yalan sylyordun, drst deildin. Yzlerce farkl role brndn. Bir an iin bile ne
kendine, ne de bakalarna drst olmadn, bunu yapamadn. Sahte, gerek d ve
rol yapan biri olmak zorunda kaldn; nk bu dnyada baarl olmana yardmc
olacak eyler bunlard. Hakiki olmak sana yardm etmeyecek. Drstlk sana
yardmc olmayacak. Gerei sylemek sana yardm etmeyecek.
Sahip olduklarn, baar, n olmadan sen nesin? Bilmiyorsun. Sen isminsin, sen
hretinsin, sen itibarn, sen gcnsn. Ama bunlar dnda sen kimsin? O yzden
btn bu sahiplik, senin kimliin oluyor. Sende varlna ilikin bir yanlsama
yaratyor. Ego budur.

Ego gizemli bir ey deildir; ok basit bir olgudur. Kim olduunu bilmiyorsun ve kim
olduunu bilmeden yaamak imkanszdr. Eer ben kim olduumu bilmiyorsam, o
zaman burada ne aryorum? O zaman yaptm her ey anlamn yitiriyor. lk ve en
ncelikli ey, kim olduumu bilmem. Belki ondan sonra, doam doyuracak bir eyler
yapar, tatmin olur, kendimi yuvamda hissederim.
Ama eer kim olduumu bilmiyorsam ve birok ey yapmaya devam ediyorsam,
doamn ulamas gereken yere nasl ulaacam, nasl oraya yneleceim? Saa
sola koturup duruyorum; ama "te vardm; aramakta olduum yer burasyd"
diyebileceim hibir yer olmaz.
Sen kim olduunu bilmiyorsun. O yzden onun yerine geecek sahte bir kimlie
ihtiya var. O sahte kimlii sana sahip olduklarn veriyor.
Bu dnyaya masum bir gzlemci olarak geliyorsun. Herkes ayn ekilde, ayn bilin
niteliine sahip olarak geliyor. Ama yetikinlerin dnyasyla pazarlk yapmaya
balyorsun. Sana verecek ok eyleri var. Senin ise verecek tek bir eyin var: kendi
btnln ve z saygn. Senin pek bir eyin yok; tek bir eyin var. Bunu istediin
ekilde adlandrabilirsin; masumiyet, zek, zgnlk. Sadece tek bir eyin var.
Bir ocuk doal olarak etrafnda grd her eyle ok ilgilenir. Srekli onu, bunu,
unu ister; bu insan doasnn bir parasdr. Eer kk bir ocua bakarsan, yeni
domu bir bebek bile, elini saa sola uzatmaya balar, elleri hep bir ey bulmaya
alr. Yolculuuna balamtr.
Bu yolculukta kendini kaybedecektir. nk bu dnyada bedelini demeden hibir
ey alamazsn. Ve zavall ocuk, verdii eyin ne kadar deerli olduunu anlayamaz.
Kendi btnln bir tarafa koyup, dier tarafa btn dnyay koysan bile; btnlk
daha ar basar, daha deerlidir. ocuun bunu bilme ans yoktur. Sorun budur,
nk sahip olduu ey, zaten iindedir. Onu kanksamtr.
Bunu daha iyi netletirmek iin bir hikye anlataym.
ok zengin bir adam, sonunda byk bir i skntsna dm, ki bu baarnn doal
bir sonucudur. Hibir ey baar kadar baarsz olamaz. Baar, ancak eer sen bir
baarszsan nemlidir. Bir kez baardnda, dnyann, insanlarn, toplumun seni
aldattn artk bilirsin. Adamda her trl zenginlik vard; ama zihni huzurlu deildi.
Bu huzuru aramaya balad.
Amerika'da olan da bu. Baka hibir yerde olmad kadar ok sayda insan,
Amerika'da zihinsel huzur arayna girmitir. Hindistan'da zihinsel huzur arayan tek

bir kiiyle bile karlamadm. nce mide huzurunun icabna baklmas gerekir;
zihinsel huzur ok uzaklardadr. Mideden baklnca zihin milyonlarca kilometre
uzaktadr.
Ama Amerika'da herkes zihinsel huzur araynda ve elbette sen byle bir aray
iinde olunca, insanlar da onu sana vermek iin hazrda bekler. Bu basit bir ekonomi
yasasdr: Talep olan her yerde arz bulunur. Aradn eyin gerekten ihtiya
duyduun ey olup olmamas nemli deildir. nsanlar arz edilen eyin sana ne
verecei ile de ilgilenmez; aldatc reklam, propaganda ya da gerekten kayda deer
bir ey olabilir.
Talebin olduu yerde, arzn bulunaca ilkesini bilen akll ve kurnaz insanlar, bir
adm ileri gitmitir. Artk "Talebin olumasn beklemeye gerek yok; talebi
yaratabilirsin." diyorlar. Reklamn znde bulunan ey budur: talep yaratmak.
Reklam okumadan nce, byle bir talebin yoktu, byle bir ihtiyacn olduunu
hissetmemitin. Ancak, reklam okuyunca, bir anda "Aman Tanrm, bunu nasl
karmm; ne kadar aptalm, byle bir ey varolduunu bile bilmiyordum!" hissine
kaplrsn.
Biri, bir eyi imal etmeye, retmeye balamadan nce, hatta yllar nce - , drt yl
ncesinden - reklam yapmaya balar. rn henz piyasaya srlmemitir, nk
nce talebin insanlarn zihnine ulamas gerekir. Talep bir kez olutuktan sonra, arzn
sunumu da hazr olmu olur.
Bernard Shaw'un sylediine gre, ilk kitabn bastrd zaman, tabii ki ortada
kitaplar iin bir talep yoktu. Kimse George Bernard Shaw'i duymamt. Nasl talep
edebilirsin, "George Bernard Shaw'in kitabn istiyorum" diye nasl isteyebilirsin ki? O
yzden o da ne yapt, btn gn dolat... Kitabn bastrd, gerekli paray tedarik
edip, kendisi bastrd. Ve sonra, bir kitapdan dierine giderek, "George Bernard
Shaw'un kitab var m" diye sormaya balad.
"George Bernard Shaw mu? Bu ad hi duymadk" yant alyordu.
"ok garip. Bir kitap iletiyorsunuz ve byle byk bir yazar hi duymadnz m?
Yoksa an gerisinde mi kaldnz ne? lk frsatta mutlaka George Bernard Shaw
kitab aln." diyordu. Sadece tek bir kitap bastrmt, ama birka kitabn reklamn
yapyordu. nk zaten kitaplar dolayorken, neden sadece tek bir kitabn
reklamn yapasnz ki? Sonuta tek bir kitap, bir insan byk yazar yapmaz.

Kyafet deitirip; bazen apka, bazen gzlk takp tekrar giderdi. Ve insanlar George
Bernard Shaw'in evini aramaya balad. Btn bu reklam ve talep oluturmay
kendisi yapmak zorunda kalmt. lk kitabn byle satt. Sokaktaki insanlara
soruyordu. "Duydunuz mu? nk ben George Bernard Shaw adnda bir yazarn
yazd bir kitap hakknda ok ey duyuyorum. nsanlar, harika, muhteem olduunu
sylyor. Siz duydunuz mu?"
nsanlar, "hayr, daha nce adn bile duymadk" diyordu. "ok garip. Ben Londra'y
kltrl bir toplum sanrdm" derdi. Sonra ktphanelere, kitap kulplerine ve talep
yaratacan dnd her yere giderek, o talebi yaratt. Kitab satt - hala yapmakta
olduu ey de budur - ve sonunda ann en byk yazarlarndan biri oldu. Talebi
kendisi yaratmt.
Ama eer baarl olursan, kimsenin sende zihinsel huzur talebi yaratmaya ihtiyac
olmaz. nk baarl olurken, zaten o zihinsel huzurunu kaybediyorsun. Bu, doal
bir gidiattr. Baar, iindeki btn huzuru alp gtrr. Hayatta nemli olan her eyi
emip alr: huzur, sessizlik, coku, sevgi. Her eyi senden almaya balar. Sonunda
ellerin dkntyle dolar ve asl deerli olan her ey kaybolur. Ve birden, zihinsel
huzura ihtiya duyduunu fark edersin.
Annda tedarikiler ortaya kar; ne zihin, ne de huzur hakknda hibir ey bilmeyen
tedarikiler. Bir Yahudi haham olan Joshua Liebman'n yazd, Zihinsel Huzur
adnda bir kitap okudum. Btn kitab bitirdim. Adam, ne huzuru biliyor, ne de zihnin
ne olduunu. Ama, adam bir iadam. Zihinsel huzur hakknda hibir ey bilmeden,
ok iyi bir i baarm.
Kitab, dnyann en ok satan kitaplarndan biri; nk zihinsel huzur arayan herkes,
er ya da ge, Liebman'n kitabyla karlaacaktr. ok gzel yazm. ok iyi bir
yazar, ok kvrak ve etkileyici. Seni etkileyecektir. Ancak, zihinsel huzur sana her
zamanki kadar uzak olacaktr; hatta bu kitab okuyarak, onu daha da
uzaklatrabilirsin.
Sonuta, eer bir adam huzurun ne olduunu biliyorsa, zihnin ne olduunu biliyorsa,
Zihinsel Huzur adnda bir kitap yazamaz. nk btn huzursuzluun, btn
skntnn nedeni zihnin kendisidir. Huzur, zihin olmadnda vardr. O yzden zihinsel
huzur diye bir ey varolamaz.
Eer zihin oradaysa, huzur yoktur. Eer huzur oradaysa, zihin yoktur. Ama,
"Zihinsizliin Huzuru" adnda bir kitap yazarsan, hi kimse onu satn almaz. Bunu

dndm; ama hi kimse "Zihinsizliin Huzuru" adnda bir kitab almaz. Bunu
havsalalar almaz; ancak, gerek olan tam da bu.
ocuk beraberinde getirdii eyin ne olduunun farknda deildir. Bu zengin adam da
ayn konumdayd. Dnyann btn zenginliklerine sahipti, ama imdi ise zihinsel
huzur peinde kouyordu. Bir bilgeden dierine gitmi ve hepsi de harika tavsiyelerde
bulunmu ama tavsiye kimseye yardmc olmaz.
Sonuta, sadece aptallar nasihat verir ve sadece aptallar nasihat alr. Bilge insanlar,
nasihat vermekte gnlsz davranr, nk bilge bir adam, bu dnyada bedava
olarak verilen ve hi kimsenin almad yegane eyin nasihat olduunu bilir. yleyse
neden urasn?
Bilge bir adam, nce nasihati kabul etmen iin seni hazrlar. O sana sadece nasihat
vermez; senin hazrlanman da gerekir. Seni hazrlamak yllar srebilir; nce tarlay
sreceksin ve ancak ondan sonra tohumu ekebilirsin. Sadece bir aptal, talarn,
kayalarn stne tohum atarken, aslnda onlar ziyan ettiini aklna getirmez.
Btn bu bilgeler ona nasihatte bulundu ama hibir ey yerine oturmad. Sonunda, bir
ey sormad adamn biri, kimsenin tanmad bir adam - hatta kyn aptal olarak
grlyordu - bir gn yolda giderken onu durdurdu ve yle dedi: "Sen gereksiz yere
vaktini harcyorsun: Bu adamlarn hibiri bilge deil. Onlar ok iyi tanyorum; ama
aptal olduum iin kimse bana inanmyor. Belki sen de bana inanmayacaksn, ama
tandm bir bilge var.
Zihinsel huzur iin kendine bu kadar ikence yaptn grnce, sana doru insan
gstersem iyi olur diye dndm. Sonuta ben bir aptalm. Kimse benden nasihat
istemez ve ben de kimseye vermem. Ama dayanamadm: Seni bu kadar zgn ve
mutsuz grnce sessizlii bozdum. Komu kydeki u adama git."
Zengin adam hemen, iinde ok deerli elmaslar bulunan byk bir torbayla, gzel
atna binip gitti. Kye ulat ve adam grd. Bu adam, Sufilerin Nasrettin Hocasyd.
Hocaya sordu: "Zihinsel huzura ulamama yardmc olabilir misin?"
Hoca yantlad: "Yardm m? Onu sana verebilirim."
Zengin adam dnm. "ok garip, nce o aptal tavsiye etti ve ben de aresizliim
yznden, denemekten bir zarar gelmez dedim ve buraya geldim. Bu adam daha
byk bir aptala benziyor. 'Onu sana verebilirim' diyor."

Zengin adam konumu: "Bana verebilir misin? Her trl bilgeye gittim hepsi nasihat
verdi; unu yap, bunu yap, disiplinli yaa, ba yap, yoksullara yardm et, hastane
a, unu yap, bunu yap. Btn bunlar sylediler ve aslna bakarsan ben de hepsini
yaptm, ama hibiri ie yaramad. Hatta daha da ok bela kt bama. imdi sen onu
vereceini mi sylyorsun?"
Hoca cevap vermi: "Bu i ok kolay. imdi attan in." Zengin adam atndan inmi.
Torbasn elinde tutuyormu ve hoca sormu: "Neden o torbay kalbine bu kadar
yakn tutuyorsun?"
"Bunlar ok deerli elmaslar. Eer bana huzur verebilirsen, sana bu torbay
vereceim." Ama adam daha ne olduunu bile anlamadan, hoca torbay kapm ve
komaya balam.
Bir an iin ok geiren zengin adam, ne yapacan bile anlamam. Sonra hocann
peine dm. Ama buras hocann kyyd; her soka, her kestirmeyi biliyordu ve
kouyordu. Zengin adam, hayat boyunca hi komamt ve ok imand... Alyor,
hzla nefes alp veriyor ve gzlerinden yalar szlyordu. "Dolandrldm! Bu adam
hayatm boyunca biriktirdiim btn emeimi, her eyimi ald" diye baryordu.
Byle olunca da bir kalabalk toplanmt ve hepsi glyordu. Zengin adam, "Hepiniz
aptal msnz, bu ky aptallarla m dolu; ben mahvoldum ve sizler hrsz yakalamaya
almak yerine glyorsunuz" demi.
Kalabalktan sesler ykselmi: "O bir hrsz deil, ok bilge bir adamdr."
Zengin adam, "Kymdeki o aptal kaldrlacak bu belay bama sard!" diye
sylenmi. Ama bir ekilde, koarak, terler aktarak hocay takip etmi. Hoca, adamn
atnn hala durmakta olduu aacn altna gelmi. Elinde torbayla aacn glgesine
oturmu ve zengin adam da alayarak gelmi. Hoca "u torbay al" demi. Zengin
adam torbay alp gsne bastrm. Hoca sormu: "imdi naslsn? Bir para huzur
hissediyor musun?"
Zengin adam yantlam: "Evet, ok huzurlu geliyor. ok garip bir adamsn ve garip
yntemlerin var."
Hoca yantlam: "Hibir gariplik yok; basit bir matematik. Sahip olduun eyi
kanksamaya balyorsun. Sana, onu kaybetme ihtimalinin gsterilmesi lazm; ancak
o zaman ne kaybettiinin farkna varyorsun. Yeni hibir ey kazanmadn. Bu,
huzursuz bir ekilde tadn torbann kendisi. imdi ayn torbay kalbine

bastryorsun ve herkes, ne kadar mutlu ve huzurlu olduunu gryor: mkemmel bir

bilge! Evine git ve kimseyi rahatsz etme."
ocuun sorunu da bu. O, masumiyetle doduu iin, o masumiyeti vererek her eyi
satn almaya hazr. Herhangi bir p alp, karlnda cesaretini vermeye hazr.
Sadece oyuncak almaya hazr, bu dnyada zaten oyuncaktan baka ne var? Ve
safln kaybediyor. Ancak btn bu oyuncaklara sahip olduu zaman, onlardan bir
keyif almadn hisseder ve anlar: Hibir ey elde edemez, hibir tatmin gremez.
te o zaman, neyi kaybettiinin farkna varr, ve onu kendisi yapmtr.
Daha iyi bir dnyada, tm aileler ocuklarndan renecek. Onlara bir ey retmek
iin ne kadar telalsn! Kimse onlardan bir ey renmiyor gibi, ve onlarn retecei
aslnda o kadar ok ey var ki! Senin ise onlara retecek hibir eyin yok.
Srf daha byk ve glsn diye, kim olduunu, i dnyanda hangi mertebeye
ulatn dnmeden, onu kendine benzetmeye balarsn. Sen sefalet iinde
yayorsun ve ayn eyi ocuun iin de mi istiyorsun?
Ancak kimse dnmyor. Aksi halde insanlar, kk ocuklardan ders almaya
alrd. ocuklar, dier dnyadan ok ey getirir nk o kadar yeni gelmilerdir ki.
Onlar hl rahmin sessizliini tar, varoluun sessizliini tar.
HBR ZAMAN AKLINDAN IKARTMA: BLNMEYENE GVEN. Bilinen zihindir;
bilinmeyen zihin olamaz. Baka bir ey olabilir, ama zihin olamaz. Zihin hakknda
kesin olan tek ey vardr: Zihin, biriktirilmi bilinendir. O yzden, rnein, eer yolda
bir kavaa gelirsen zihin sana, "Bu yoldan git, buras tandk" der; zihin ite budur.
Eer varln dinlersen, o tannmadk yoldan gitmek ister: bilinmeyene. Varlk, her
zaman maceraperesttir. Zihin, her zaman ok muhafazakar, ok dorucudur. O hep
izleri takip etmek, daha nce tekrar tekrar gitmi olduu yoldan gitmek ister: En az
direncin olduu yoldur.
O yzden her zaman bilinmeyeni dinle. Ve cesaretini toplayp, bilinmeyene adm at.
Kaderinle gelimek byk cesaret ister, korkusuzluk ister. Korku dolu insanlar,
bilinenin tesine adm atamaz. Bilinen, bir eit rahatlk ve gvenlik verir; nk
biliniyordur. nsan neyle karlaacann farkndadr; insan ne yapacan bilir. nsan
neredeyse uyurken bile gerekeni yapar. Uyank olmaya ihtiya yoktur; bilinenin
verdii rahatlk budur.
Bilinenin snrn atn anda iinde bir korku ykselir; nk artk cahilsin, ne
yapman gerektiini ya da neyi yapamayacan bilmiyorsun. Artk kendinden o kadar

emin olamazsn; imdi hatalar olabilir, yanl yola sapabilirsin. Bu korku yznden
insanlar bilinene tutunur ve insan bilenene bir kez tutunduu zaman o artk ldr.
Hayat, ancak tehlikeli yaanr; onu yaamann baka bir yolu yoktur. Ancak tehlike
sayesinde hayat olgunlamay ve gelimeyi salar. nsann maceraperest olmas
gerekir; her zaman bilinmeyen iin bilineni riske atmaya hazr olmaldr. Ve insan,
zgrln ve korkusuzluun tadn alnca, asla pimanlk duymaz; nk artk en
st dzeyde yaamann ne demek olduunu renmitir. nsan ondan sonra
yaamnn mealesini her iki utan yakmann ne anlama geldiini bilir. Ve o
younluu tek bir an hissetmek bile, sonsuza dek sradan yaamaktan ok daha
tatmin edicidir.

YENi KAPIYI ALDIINDA... KAPIYI A!

Yeni olan yabancdr. Dost olabilir, dman olabilir. Kim bilir?
Bunu bilmenin bir olana yok! Bilmenin tek yolu, ona izin vermektir;
tedirginlik ve korku o yzden yaanr.
Yeni olan, senin iinde domaz; o, teden gelir. O senin bir paran deildir. Btn
gemiin tehlikededir. Yeni olann seninle bir sreklilii yoktur; o yzden korkarsn.
Sen tek boyutlu yaadn, tek boyutlu bir ekilde dndn, inanlarn zerine rahat
bir hayat kurdun. Sonra yeni bir ey kapn ald. imdi btn gemi alkanlklarn
huzursuz olacak. Eer yeninin girmesine izin verirsen, bir daha asla ayn
olmayacaksn. Yeni olan seni dntrecek.
Bu risklidir. nsan yeniyle nereye varacan bilemez. Eski olan bildiktir, tandktr.
Uzun zamandr onunla yayorsun; ona altn. Yeni olan yabancdr. Dost ta olabilir,
dman da olabilir, kim bilir? Bunu bilmenin bir olana yok. Bilmenin tek yolu, ona
izin vermektir. Tedirginlik ve korku o yzden yaanr.
Ama onu dlayamazsn; nk eski olan sana henz aradn vermemitir; eski
sana birok sz vermi, ama szlerini yerine getirmemitir. Eski tandktr; ama
perian haldedir. Yeni, belki rahat bozacaktr; ama bir ihtimali barndrr. Sana ebedi
mutluluu getirebilir. O yzden onu ne reddedebilirsin ne de kabul edebilirsin; o

yzden yalpalarsn, titrersin. Varlnda byk bir endie doar. Bu doaldr; yanl
bir ey yoktur. Bu her zaman byle olmutur ve her zaman byle olacaktr.
Yeninin grnmn anlamaya al. Dnyadaki herkes yeni olmak ister; nk hi
kimse eskiden tatmin olmamtr. Kimse eskiyle tatmin olamaz, nk ne olursa
olsun, onu biliyorsun. Bir kez bilindi mi, tekrar haline geldi demektir; bir kere bilindi mi,
skc, monoton hale gelmitir. Ondan kurtulmak istersin. Kefetmek, macera
yaamak istersin. Yeni olmak istersin. Ama buna ramen, yeni gelip kapy
aldnda, geriye kaar, eskide saklanrsn, ikilem budur.
Nasl yeni olacaz? Ve herkes yeni olmak istiyor! Bunun iin cesarete ihtiya vardr
ve sradan cesarete deil; olaanst cesarete ihtiya vardr. Dnya korkaklarla
doludur ve o yzden de insanlar gelimeyi durdurdu. Eer bir korkaksan nasl
geliirsin? Her yeni frsatta, gzlerini kapatyor, geri ekiliyorsun. Nasl geliirsin?
Nasl varolabilirsin? Sadece "m" gibi yaparsn.
Geliemediin iin de, onun yerine uydurma geliimler bulmak zorunda kalrsn. Sen
geliemezsin, ama banka hesabn byyebilir, bu gerek olann yerine sahte bir ey
koymaktr. Bunun iin cesarete ihtiya yoktur, o korkaklnla mkemmel bir uyum
iindedir. Banka hesabn byr ve sen gelitiini sanrsn. Daha saygn olursun. Adn
ve nvann geliir, ve sen de gelitiini sanrsn; sen sadece kendini kandryorsun.
Sen ismin de deilsin, nvann da. Banka hesabn senin varln deil. Ama varln
dnmeye balaynca titrersin, nk, eer o konuda gelimek istiyorsan btn
korkakln brakmalsn.
Nasl yeni oluruz? Kendiliimizden yeni olmayz. Yenilik teden gelir, Tanr'dan gelir.
Yenilik varolutan gelir. Zihin her zaman eskidir. Zihin asla yeni deildir; o, biriktirilmi
gemitir. Yenilik teden gelir; Tanrnn bir hediyesidir. O, teden gelir ve teye aittir.
Bilinmeyen ve bilinemeyen, yani tesi iine girer. Senin iine girer nk sen asla
mhrlenmi ve ayr kalm deilsin. Sen bir ada deilsin. Sen teyi unutmu
olabilirsin ama o seni unutmamtr. ocuk, anneyi unutmu olabilir; ama anne
ocuu unutmaz. Para, "ben ayrym" diye dnmeye balayabilir; ama btn,
senin ayr olmadn bilir. Btn, senin iindedir; o hl seninle temas halindedir. O
yzden sen ho karlamasan da, yenilik srekli karna kar. Her sabah gelir, her
akam gelir. Bin bir ayr yoldan gelir. Eer grecek gzlerin varsa, onun srekli
geldiini greceksin.
Varolu, srekli zerine yaar ama sen gemiinin iinde hapsolmusun. Sanki bir
mezar iindesin. Duyarsz olmusun, korkakln yznden btn duyarlln

yitirmisin. Duyarl olmak demek, yeni hissedilecek demektir. Yeninin heyecan,

yeninin tutkusu; ve macera ortaya kar; ve nereye gittiini bilmeden, bilinmeyene
doru adm atarsn.
Zihin bunun delilik olduunu dnr. Zihin, gemii brakmann makul olmadn
dnr. Ama Tanr, her zaman yeni olandr. O yzden Tanr iin gemi ya da
gelecek zaman kullanamayz. "Tanr vard" diyemeyiz, "Tanr varolacak" diyemeyiz.
Sadece imdiki zaman kullanabiliriz. "Tanr var." O her zaman taze ve bakir. Ve o,
senin iinde.
Unutma, hayatna gelen her yenilik, Tanr'nn bir mesajdr. Eer onu kabul edersen
dindarsn; eer reddedersen dindar deilsin. nsann biraz daha rahatlayp, yeniyi
kabul etmesi gerekir; biraz daha ak olup, yeninin girmesine izin vermesi gerekir.
Tanr'nn iine girmesi iin O'na yol ver.
Dua ya da meditasyonun btn anlam budur: Sen kendini ayor ve "eri gir"
diyorsun. "Hep seni bekliyordum ve geldiin iin sana minnettarm." Yeniyi her zaman
byk bir cokuyla kabul et. Bazen yeni seni skntya soksa bile, yine de buna deer.
Yeni seni bir ukura doru yneltse bile, yine de buna deer. nk insan ancak
hata yaparak renir ve ancak zorluklar aarak geliir. Yeni her zaman zorluk
getirecektir. Sen o yzden eskiyi seiyorsun; o, hibir zorluk getirmez. O, bir
avuntudur, o, bir snaktr.
Ve sadece derinden ve btn olarak kabullenilmi yenilik seni dntrebilir. Sen
yeniyi hayatna sokamazsn; o gelir. Sen onu ya kabul edebilir, ya da reddedebilirsin.
Eer reddedersen, ta olarak, kapal ve l olarak kalrsn. Eer onu kabul edersen,
bir iee dnrsn; ve amaya balarsn... ve kutlama bu amann kendisidir.
Sadece yeninin gelii seni dntrebilir; dnmenin baka hibir yolu yoktur. Ve
unutma, bunun seninle ve abalarnla bir ilgisi yoktur. Ancak, hibir ey yapmamak,
eylemi brakmak demek deildir; gemiten bir arzu, drt ya da ynlendirme
olmadan hareket etmek demektir. Yeni aray sradan bir aray olamaz, nk
yeniliin peindesin; onu nasl arayabilirsin? Onu tanmyorsun, onunla hi
karlamadn. Yeniyi aramak, sadece ucu ak bir keif olacaktr. nsan bilmiyor.
nsan bilmeme haliyle balamak zorundadr ve ocuk gibi masum bir ekilde,
olaslklarn heyecann hissederek hareket etmeli... Ve sonsuz sayda olaslk vardr.
Yeniyi yaratmak iin hibir ey yapamazsn; nk ne yaparsan yap, o eskinin
olacaktr, gemie ait olacaktr. Ama bu, eyleme son vermek anlamna gelmez:
Gemiinin gdlerini, arzularn ve ynlendirmelerini brakarak hareket etmektir.

Gemiten herhangi bir gd, arzu ya da ynlendirme almadan hareket et; ve

meditasyon halinde hareket etmek budur. Anlk hareket et. Brak yaanan an karar
verici olsun.
Kendi kararn empoze etme; nk o karar gemiten gelecektir ve yeniyi yok
edecektir. Bir ocuk gibi, yaadn an iinde hareket et. Kendini btnyle o ann
cokusuna brak; ve o zaman, her gn yeni almlar, yeni klar, yeni kavraylar
bulacaksn. Ve o yeni kavraylar seni deitirmeye devam edecek. Bir gn, aniden,
her annn yeni olduunu greceksin. Artk eski etrafnda dolanmaz, bir bulut gibi
evrende dolanp durmaz. Bir i damlas gibi gen ve taze olursun.
Diriliin gerek anlam budur. Eer bunu anlarsan, hafzandan zgrleirsin,
psikolojik olan hafzandan. Hafza, ldr. Hafza gerek deildir ve asla olamaz,
nk gerek her zaman canldr; gerek, hayattr. Hafza, artk varolmayan bir eyde
srar etmektir; hayaletler dnyasnda yaamaktr. Ama o bizi kapsar, bizim
zindanmzdr. Aslnda o biziz. Hafza dm atar ve "ben" denen ego karmaasn
yaratr. Ve suni olan bu "ben" adndaki varlk, doal olarak srekli lmden ok
korkar. O yzden sen de yeniden korkarsn.
Aslnda korkan bu "BEN" dir; gerek sen deil. Varln korkusu yoktur, ama egoda
korku vardr; nk ego lmekten ok ok korkar. O, sunidir, keyfidir, montajlanmtr;
her an dalabilir. Ve yeni geldii zaman, korku oradadr. Ego korkar: dalabilir. Bir
ekilde, kendini bir arada, tek para halinde tutabilmektedir ve imdi yeni bir ey
geliyor; bu tahrip edici bir eydir. O yzden yeniyi cokuyla kabul etmiyorsun. Ego,
kendi lmn cokuyla kabullenemez. Kendi lmn nasl cokuyla kabullensin?
Ego olmadn anlayncaya kadar, yeniyi kabul etmen mmkn olamaz. Egonun
sadece gemi hafzan olduunu ve baka bir ey olmadn grdn zaman;
hafzadan ibaret olmadn grrsn. Hafza aynen bir biyolojik bilgisayar gibidir: O
bir makinedir, kullanldr ama bir mekanizmadr. Ama sen bunun tesinde bir
eysin. Sen, bilinsin, hafza deil. Hafza, bilinliliin iindeki bir katk maddesidir;
sen ise bu bilinliliin ta kendisisin.
rnein, yolda yrrken birini gryorsun. Yz hatrlyorsun ama ismi aklna
gelmiyor. Eer sen hafza olsan, ismi hatrlaman gerekirdi. Ama sen, "Yz
tanyorum ama ismini hatrlayamadm." diyorsun. Sonra hafzan altryorsun,
hafzann iine girip, sana soluna bakyorsun, ve birden, bir isim kprdyor ve sen,
"Evet, ite ismi bu." diyorsun. Hafza, senin kaytlarndr. Sen o kaytlara bakan
kiisin; kaytlarn kendisi deil.

Pek ok kere bu bana gelir; eer bir eyi hatrlamak konusunda fazla gerilirsen, onu
hatrlaman zorlar. O gerginlik yznden, varlnn stndeki o bask yznden,
hafza, iindeki bilgiyi sana gstermiyor. Birinin adn hatrlamaya alyorsun da
alyorsun, ama her ne kadar dilinin ucunda olduunu sylesen de gelmiyor.
Bildiini biliyorsun, ama yine de isim ortaya kmyor.
imdi bu ok garip. Eer sen hafzaysan, o zaman seni engelleyen kim; neden
hatrlamyorsun? Peki, "Biliyorum ama dilimin ucunda syleyemiyorum." diyen de
kim? Sonra abalyorsun, ne kadar ok abalarsan o kadar zorlayor. Sonra, artk
abalamaktan sklyor ve bahede yrye kyorsun, ve birden, bir gl aacna
bakarken, hatrlyorsun; yzeye kt.
Sen, hafzan deilsin. Sen bilinsin; hafza ise ierik. Ancak hafza, egonun btn
yaam enerjisidir. Hafza, tabii ki eskidir ve yeniden korkar. Yeni rahatsz edici
olabilir, yeni hazmedilemez olabilir. Yeni sorun getirebilir. Kendini deitirmen ve
tekrar deitirmen gerekebilir. Kendini yeni batan ayarlaman gerekebilir. Bu da etin
bir i gibi grnyor. Yeni olmak iin insann kendini ego ile olan zdelelemesinden
syrmas gerekir. Kendini ego ile olan zdelemenden bir kez kurtardktan sonra,
onun lmesi ya da yaamasn umursamazsn. Sonuta ister yaasn, ister lsn,
onun zaten l olduunu biliyorsun. O sadece bir mekanizma; onu kullan, ama onun
tarafndan kullanlma. Ego, srekli lmden korkar; nk tretilmitir. O yzden
korkar. O, varlktan domamtr. Varlktan doamaz; nk varlk hayat demektir.
Hayat, nasl lmden korkabilir ki? Hayat lme ilikin hibir ey bilmez; ego
derlemelerden suni olarak ortaya kar. Bir ekilde, bir araya getirilir; yapaydr,
uydurmadr. Ve onu brakmak, egonun bu lm, bir insan canl yapar. Egoda
lmek, varlkta domak demektir.
Yeni, Tanr'dan gelen bir habercidir. Yeni, Tanr'dan gelen bir mjdedir; ilahi bir
mesajdr! Yeniyi dinle, yeniyle birlikte hareket et. Korktuunu biliyorum; korkuya
ramen, yeniyle birlikte hareket et. Hayatn giderek daha da ok zenginleecek, ve
bir gn, iinde hapsedilmi olan ihtiam ortaya kartabileceksin.
Srf cesaret eksiklii yznden srekli HAYATTA BR OK EY KAIRIYORUZ.
Aslnda baarmak iin hibir abaya gerek yok; cesaret yeter. Ve o zaman, senin
kovalaman yerine, her ey sana gelmeye balar; en azndan i dnyada bu byledir.
Ve bence, mutlu olmak en byk cesarettir. Mutsuz olmak, ok korkakadr. Aslnda
mutsuz olmak iin hibir eye ihtiya yoktur. Her korkak baarabilir; her aptal bunu
yapabilir. Herkes mutsuz olma kapasitesine sahiptir; ama mutlu olmak iin byk bir
cesaret gerekir. Bu, ok daha zorlu bir grevdir.

Normalde byle dnmyoruz. "Mutlu olmak iin ne gerekir? Herkes mutlu olmak
ister." diye dnrz. Bu, kesinlikle yanltr. Herkes bunu sylemesine ramen,
mutlu olmay isteyen insana ok ender rastlanr. ok az insan mutlu olmaya
hazrdr... nsanlar mutsuzlua o kadar ok yatrm yapmtr ki, mutsuz olmaya
baylrlar; aslnda onlar mutsuz olmaktan mutludur.
Anlalmas gereken ok ey var. Aksi halde mutsuzluun boyundurluundan
kurtulmak ok zor olur. lk olarak, kimse seni orada tutmuyor, mutsuzluk zindannda
kalmaya devam etmeye sadece sen karar verdin; kimse kimseyi tutmaz. Oradan
kmaya hazr olan kii, hemen u anda oradan kabilir; baka kimse sorumlu
deildir. Eer biri mutsuzsa, sorumlusu kendisidir. Ama mutsuz insan, asla
sorumluluu kabul etmez. Mutsuz kalabilme yolu budur. "Beni bir bakas mutsuz
ediyor." der.
Eer seni bir bakas mutsuz ediyorsa, doaldr ki, hibir ey yapamazsn. Ama eer
sen kendini mutsuz ediyorsan, bir ey yaplabilir, hemen bir ey yaplabilir. O zaman,
mutsuz olmak ya da olmamak tamamen senin elindedir. nsanlar sorumluluu srekli
bakasna atar. Bazen karsna, bazen kocasna, bazen aileye, bazen koullara,
ocuklua, anneye, babaya, bazen topluma, tarihe, kadere, Tanrya; ama her zaman
bir baka eye atarlar. simler farkldr ama hep ayn numara.
Bir insan btn sorumluluu kabullendii zaman, gerek bir insan olur... Kii her ne
ise sorumlusu odur. lk cesaret, en byk cesaret budur. Bunu kabullenmek ok
zordur; nk zihin srekli, "Eer sorumlusu sensen, neden yaratyorsun?" diye
sorar. Bundan kanmak iin, hep bakasn sorumlu tutarz. Ne yapabilirim? Ben
aresizim, ben kurbanm, benden ok daha stn gler tarafndan, saa sola
frlatlyorum. Ve yapacak hibir eyim yok. O yzden yapabileceim tek ey,
mutsuzluum yznden alamak; ve aladka daha fazla mutsuz olmaktr." Ve her
ey geliir. Ne kadar uygulama yaparsan, o kadar geliir. O yzden giderek daha
derine iner, daha derine gmlrsn.
Hi kimse, hibir baka g sana bir ey yapmyor. Sensin; ve sadece sensin! Karma
felsefesinin z budur: Her eyi sen yapyorsun. "Karma", yapmak demektir. Onu sen
yaptn, ve onu zebilecek olan da sensin. Bunun iin beklemeye, ertelemeye gerek
yoktur. Zamana ihtiya yok; istediin an zplayp dna kabilirsin. Ama, bu bizim
alkanlmz olmutur. Eer mutsuz olmay brakrsak, kendimizi ok yalnz
hissederiz, en yakn dostumuzu kaybederiz. O bizim glgemiz olmutur, her yerde
bizi izler. Yannda kimse olmad zaman bile, en azndan mutsuzluun vardr. nsan
onunla evlenmitir ve bu ok ok uzun bir evliliktir; birok yaam boyunca
mutsuzluunla evli kalmsndr.

Artk ondan boanma vakti gelmitir. Ben buna, byk cesaret diyorum: mutsuzluktan
boanmak; insan zihninin en eski alkanln, en uzun sreli yoldan kaybetmesi.

SEVME CESARETi
Korku, sevgi eksikliinden baka bir ey deildir. Bir eyi sevgiyle yap, korkuyu unut.
Eer iyi seversen, korku kaybolur.
Eer derinden seversen, korku olumaz. Korku, bir olumsuzlamadr; bir yokluktur.
Bunu ok ok derinden anlamak gerekir. Eer bunu kavrayamazsan, korkunun
doasn asla anlayamazsn. Korku, karanlk gibidir. Karanlk yoktur, sadece varm
gibi grnr. Aslnda sadece n yokluudur. Ik vardr. I kart; karanlk
oradadr.
Karanlk diye bir ey yoktur, karanl ortadan kaldramazsn. Ne istersen yap ama,
karanl yok edemezsin. Onu getiremezsin, onu atamazsn. Eer karanlkla bir ey
yapmak istiyorsan, kla bir ey yapmak zorunda kalacaksn; nk, ancak varolan
bir ey ile iliki kurulabilir. I kapatrsn, karanlk olur; yakarsn, karanlk
kaybolur. Ama sen kla bir eyler yapyorsun; karanlkla hibir ey yapamazsn.
Korku, karanlktr; sevgi yokluudur. Korkuya ilikin olarak hibir ey yapamazsn. Ve
ne kadar yapmaya alrsan, o kadar ok korkacaksn; nk giderek bunun
mmkn olmadn daha fazla hissedeceksin. Sorun giderek daha karmak hale
gelecek. Eer karanlkla savarsan, yenilgiye urayacaksn. Bir kl alp karanl
ldrmeye alabilirsin; sadece yorgunluktan tkeneceksin. Ve sonunda zihin,
"Karanlk o kadar gl ki, onu yenmem mmkn deil." diye dnmeye
balayacak.
Mantn hatal olduu yer burasdr. Bu tamamen mantkldr; eer karanlkla
savayorsan, ve onu yok edemediysen, onu yenemediysen, "Karanlk ok gl;
onun karsnda aresizim." yargsna varmak, tamamen mantkldr. Ancak, gerek
bunun tam tersidir: aresiz olan sen deilsin, karanln kendisi. Aslnda karanlk
orada deil; o yzden onu yenemedin. Olmayan bir eyi nasl yenebilirsin?
Korkuyla savama. Aksi taktirde, ok daha fazla korkmaya balarsn ve yeni bir korku
varlna girer: ok tehlikeli bir ey olan korku korkusu. lk olarak, korku bir yokluktur.

Bu durumda korkudan korkmak, yokluun yokluundan korkmak demektir; o zaman

delirmeye balarsn.
Korku, sevginin yokluundan baka bir ey deildir. Sevgiyle bir ey yap, korkuyu
unut gitsin. Eer iyi seversen, korku kaybolur. Eer derinden seversen, korku
bulunmaz.
Birine, tek bir an iin bile olsa gerekten ak olduun zaman, ortada korku var
myd? ki insann birbirini, tek bir an iin bile olsa, derinden sevdii bir ilikide; bir
araya geldiklerinde, birbirleriyle tam uyum iinde olduklar o anda, hibir zaman korku
ortaya kmamtr. Sanki k yaklmtr ve karanlk ortada yoktur. Gizli anahtar
budur: Daha fazla sev.
Eer varlnda korku hissediyorsan, daha fazla sev. Sevgide cesur ol, cesaretini
topla. Sevgide macerac ol; daha fazla sev ve koulsuzca sev, nk ne kadar ok
seversen, korku o kadar azalr.
Ve sevgi dediim zaman, sevginin drt katmannn hepsini kastediyorum. Seksten,
samadhi'ye kadar.
Derinden sev.
Eer cinsel bir ilikide derinden seversen, bedenden ok byk bir korku
kaybolacaktr. Eer bedenin korkuyla titriyorsa, bu seks korkusudur; derin bir cinsel
iliki yaamamsndr. Bedenin titrer, bedenin rahat ve yuvasnda deildir.
Derinden sev; bir cinsel orgazm, bedendeki btn korkular datacaktr. Tm
korkuyu datr dediim zaman, bir yiit olacan sylemiyorum; nk yiitler,
aslnda sadece amuda kalkm korkaklardr. Korku kaybolacak dediim zaman,
korkaklk ve yiitlik olmayacak demek istiyorum. Bunlar, korkunun iki yzdr.
Yiit dediin insanlara bir bak. Aslnda onlarn ilerinden korktuklarn greceksin;
onlar sadece bir zrha brnmlerdir. Yiitlik, korkusuzluk deildir; iyi korunmu, iyi
saklanm, zrhn arkasna gizlenmi korkudur.
Korku kaybolunca korkusuz olursun. Korkusuz insan, ne kimsede bir korku yaratr, ne
de bir bakasnn kendinde korku yaratmasna izin verir.
Derin cinsel orgazm bedene, yuvada olma hissi verir. Bedende ok ok derin bir
salk gerekleir nk beden btn olduunu hisseder.

Sonra, ikinci adm sevgidir. nsanlar sev, koulsuz sev. Eer zihninde baz koullar
varsa asla sevemezsin, o koullar engeller halini alr. Sevgi senin iin o kadar yararl
ki, neden koullarla uraasn? O kadar faydal, o kadar derin bir salkl olma hali ki;
koulsuz sev, karlnda hibir ey isteme. ayet insanlar severek
korkusuzluunun byyeceini kavrayabilirsen, srf bunun keyfi iin seveceksin.
Normalde insanlar sadece koullar yerine getirildii zaman sever. "u ekilde
olmalsn, ancak o zaman seni severim." derler. Bir anne ocuuna, "Eer yaramazlk
yapmazsan seni seveceim." der. Bir e kocasna, "Ancak byle davranrsan seni
sevebilirim." der. Herkes koullar yaratr; sevgi kaybolur.
Sevgi, snrsz bir gkyzdr! Onu koullu, kstl, dar alanlarn iine sktramazsn.
Eer evini havalandrdktan sonra, her tarafn kapatrsan; btn kaplar, pencereleri
kapatrsan, o taze hava bir sre sonra bayatlar. Ne zaman sevgi oluursa, o
zgrln bir parasdr. Ama o taze havay evine getirdikten sonra, her ey
bayatlayp kirleniyor.
Tm insanln en derin sorunlarndan biri budur. Bu hep bir sorun olmutur. Ak
olduun zaman, her ey gzel grnyor; nk o anlarda, hibir koul ne
srmyorsun. ki insan koulsuz, birlikte hareket ediyor. Ancak iliki yerletikten
sonra, birbirlerini kanksamaya baladktan sonra, koullar dayatlmaya balanyor.
"Byle olmalsn, yle davranmalsn; ancak o zaman severim." Sevgi bir pazarlk
konusuymu gibi...
Tm kalbinle sevmediinde pazarlk yapyorsun. Dier kiiyi senin iin bir ey
yapmaya zorlamak istiyorsun, ancak o zaman onu seveceksin; aksi halde, sevgine
ihanet edeceksin. Yani, sevgini bir ceza ya da zorlama olarak kullanyorsun; ama
sevmiyorsun. Ya sevgini geri ekiyorsun, ya veriyorsun. Ama iki durumda da, ama
sevgi olmuyor, baka bir ey oluyor.
Eer bir kocaysan, eine hediye gtryorsun. Mutlu oluyor, sana sarlp pyor ama
eve bir ey getirmediin zaman mesafe koyuyor; sana sarlmyor, yanna gelmiyor.
Bu tip eyler yaptn zaman, sevginin sadece bakalarna deil, sana faydas
olduunu unutuyorsun. Sevgi hereyden nce sevenlere yardmc olur. Ancak ondan
sonra sevilenlere yardm eder.
nsanlar bana gelip, hep "O beni sevmiyor" diyor. Kimse bana gelip, "Ben onu
sevmiyorum" demiyor. Sevgi bir talebe dnm. "Eim beni sevmiyor." Dier kiiyi
unut; sevgi o kadar gzel bir olgu ki, eer sen seviyorsan, mutluluk verir.

Ve ne kadar ok seversen, o kadar sevilebilir olursun. Ne kadar az seversen ve

bakalarnn seni sevmesini talep edersen, o kadar az sevilebilir olursun, giderek o
kadar fazla kapanr, egonun iinde skp kalrsn. Alngan olursun; biri sana, sevmek
iin yaklasa bile korkarsn. nk her sevgide, reddedilme ve geri ekilme olasl
vardr.
Kimse seni sevmiyor. Bu, senin iinde iyice yer etmi bir dnceye dnm
durumda. Bu insan nasl oluyor da fikrini deitirmeye alyor? Seni sevmeye
alyor? Mutlaka gerek olmayan bir eyler olmal. Seni kandrmaya m alyor?
Kurnaz bir dalavereci olmal. Kendini korumalsn. Sen kimsenin seni sevmesine izin
vermiyorsun; ve sen de bakalarn sevmiyorsun. O zaman korku ortaya kar, o
zaman bu dnyada, yalnz kalrsn; balarn kopar.
O zaman korku nedir? Korku, varolu ile temasn olmad duygusudur. Korkunun
tanm bu olsun: Varolu ile temas kaybetme durumu korkudur. Sen yalnz kalm,
evde alayan bir ocuksun. Anne, baba, btn aile tiyatroya gitmi. ocuk ise
beiinde alayp duruyor. Hi kimseyle temas kuramyor, koruyacak kimsesi yok,
onu kucaklayacak kimse yok, sevecek kimse yok, her tarafta engin bir yalnzlk var.
Korku hali ite budur.
Bu byle yaanyor, nk sevginin yaanmasna izin vermeyecek ekilde
yetitirildin. Tm insanlk baka eyler iin eitilmitir; sevgi iin deil. ldrmek iin
eitilmiizdir. Ordular var; yllarca ldrme eitimi veriyor. Hesap olma eitimi
alyoruz. Kolejler, niversiteler, yllarca eiterek, sana hesap retiyor; kimse seni
aldatamasn ve sen herkesi aldat diye. Ama hibir yerde sevgiye izin veren bir frsat
ortaya kmyor: zgrce sevmek!
Hatta bu kadar da deil; toplum her sevgi abasn baltalyor. Ebeveynler
ocuklarnn ak olmasndan holanmaz; hibir baba ve hibir anne holanmaz.
Niyetleri ne olursa olsun, hibir baba ya da anne ocuklarnn ak olmasndan
holanmaz; onlar, grc usul evlilikleri sever.
Neden? nk gen bir adam, bir kadna ya da bir kza ak olduu zaman, kendi
ailesinden uzaklamaktadr. Yeni bir aile yaratyor: kendi ailesini. O, eski ailesine tabii
ki bakaldryor. "Artk ben gidiyorum, kendi yuvam yaratacam." diyor. Kendi eini
seiyor. Babann ya da annenin, bu konuda yapabilecei hibir ey yok; tamamen
dlanyorlar.
Hayr, onlar dzenlemek isterler. "Sen bir yuva yarat, ama bizim hereyi
ayarlamamza izin ver ki, bizim de sz hakkmz olsun. Ve sakn ak olma; nk

ak olduun zaman, btn dnyan ondan oluuyor" derler. Eer o grc usul bir
evlilikse, sadece toplumsal bir olay olur. Sen ak deilsin, ein btn dnyan deil,
kocan btn dnyan deil. O yzden anlamal evlilik devam ettii srece aile devam
eder. Ve nerede bir ak evlilii olursa aile ortadan kayboluyordur.
Bat'da aile yok oluyor. imdi grc usul evliliin btn mantn grebilirsin: Aile
varolmak istiyor. Sen yok edilirsen, ak olma olasln yok edilirse, bunun bir nemi
yok: aile iin kurban edilmek zorundasn. Eer bir evlilik ayarlanmsa, o zaman
aileler birleebilir. Eer evlilik ayarlanmsa, bu ailede yz kii bile yaayabilir. Ama
eer bir olan ya da bir kz birine ak olursa, o zaman kendilerinden oluma bir
dnya oluyorlar. Yalnz hareket etmek istiyorlar, mahremiyet istiyorlar. Etraflarnda
yz kii olsun istemiyorlar, amcalar, amcalarn amcalar, kuzenler, kuzenlerin
kuzenleri; onlar etraflarnda byle bir piyasa olusun istemiyor. Kendi zel
dnyalarna sahip olmak istiyorlar; bu da rahatsz edici oluyor.
Aile, sevgiye kardr. Ailenin sevgi kayna olduunu duymu olmalsn ama ben
sana diyorum ki, aile sevgiye kardr. Aile, sevgiyi ldrerek varolmutur; sevginin
gereklemesine izin vermemitir.
Toplum, aka izin vermez; nk eer bir insan, derin bir ak iindeyse, o etki altnda
braklamaz. Onu savaa yollayamazsn. "Ben olduum yerde mutluyum. Beni nereye
yolluyorsunuz? Neden gidip evlerinde mutlu olan yabanclar ldreyim? Hibir
anlamazlmz, kar atmamz yok..." diyecektir.
Eer gen nesil sevgi yolunda giderek daha da ok derinleirse savalar ortadan
kaybolacak; nk savaa gidecek yeterli sayda aklsz insan bulamayacaksn. Eer
seversen, hayattan bir eyin tadna bakm olursun, o zaman lm ve insanlar
ldrmeyi sevmezsin. Ama eer sevmediysen, hayata ait bir eyin tadn almadysan,
lm seversin.
Korku ldrr; ldrmek ister. Korku ykcdr. Sevgi yaratc enerjidir; sevdiin zaman
yaratmak istersin, ark sylemek, resim yapmak ya da iir yazmak istersin. Ama
sng takp ya da atom bombas alp, hi tanmadn insanlar, hibir ey yapmam,
senin tanmadn ve seni tanmayan insanlar ldrmek iin gitmezsin.
Dnyaya tekrar sevgi getirdiin zaman, btn savalar geride kalacaktr. Politikaclar
sevmeni istemiyor, toplum sevmeni istemiyor, aile sevmene izin vermiyor. Tek
yapmak istedikleri, sevgi enerjini kontrol etmek; nk varolan tek enerji o. O yzden
korkuyorlar.

Eer beni iyi anlyorsan, btn korkular brak ve daha fazla sev; ve koulsuz olarak
sev. Sevdiin zaman, dieri iin bir ey yaptn dnme; kendin iin bir ey
yapyorsun. Sevmek senin iin iyidir, o yzden bekleme, bakalar sevdii zaman
seveceini syleme; nk ama bu deil.
Bencil ol. Sevgi bencildir. nsanlar sev; bu sana tatmin verecektir, bu sayede daha
fazla kutsanacaksn.
Sevgi derinleince korku kaybolur; sevgi ktr, korku ise karanlk.
Ve sonra sevginin nc safhas vardr: dua. Kiliseler, dinler, tarikatlar, sana dua
etmeyi retir.
Ama aslnda, seni dua etmekten alkoyarlar; nk dua kendiliinden oluan bir
olgudur, retilemez. Eer sana ocukluunda dua etmek retildiyse,
yaayabilecein ok gzel bir deneyim elinden alnm demektir; dua kendiliinden
olan bir eydir.
Sana ok sevdiim bir hikye anlatacam. Leo Tolstoy kk bir hikye yazm:
Rusya'nn belirli bir blgesinde bir gl varm ve bu gl, aziz yznden nl
olmu. Btn lkenin ilgisini ekmi. Binlerce insan, o azizi grmek iin lkenin
drt bir yanndan o gle gidiyormu.
lkenin bapiskoposu korkmu. Ne oluyordu, bu 'azizleri' daha nce hi duymamt,
kilise tarafndan onaylanmamlard, onlar kim aziz yapmt? Hristiyanlk dnyann
en aptalca ilerinden birini yapyor: Sertifika veriyor, "Bu adam bir aziz" diyorlar.
Sanki bir adam sertifikayla aziz yapabilirmisin gibi!
Ama insanlar lgn gibiydi ve srekli mucizeler olduuna dair haberler geliyordu. O
yzden piskoposun gidip durumu yerinde grmesi gerekiyordu. O yoksul insann
yaad adaya gitmek iin tekneye bindi. Onlar basit, yoksul insanlard, ama ok
mutluydular; nk, aslnda tek bir yoksulluk vardr, o da sevemeyen kalbin
yoksulluu. Bu insanlar fakirdi, ama ok zengindi; bulabilecein en zengin insanlard.
Bir aacn altnda mutlu bir ekilde oturmu, glyor, keyif atyorlard. Piskoposu
grnce nnde eildiler. Ve piskopos sordu: "Burada ne yapyorsunuz? Byk birer
aziz olduunuza dair dedikodular var. Nasl dua edileceini biliyor musunuz?"
Piskopos bu kiiyi grd an, onlarn eitimsiz olduunu anlamt, hatta biraz
aptallard; mutlu ama aptal.

Adamlar birbirine bakt, "zgnz efendim, kilisenin onaylad doru dualar

bilmiyoruz, nk cahiliz; ama kendimiz bir dua yarattk, bizim yarattmz bir ey.
Eer kzmazsanz size gsterebiliriz"
Piskopos meraklanm. "Evet, nasl ibadet ettiinizi bana gsterin." demi. Bunun
zerine adamlar anlatm. "Dndk, tandk, ama biz iyi birer dnr deiliz;
aptal, cahil kylleriz. Sonra basit bir dua zerine karar kldk. Hristiyanlkta Tanr
l olarak grlr. Baba Tanr, Olu ve Kutsal Ruh. Biz de kiiyiz. O yzden
yle bir dua yarattk; sen sn, biz z, bize merhametini gster. Duamz bu. Biz
z, sen sn, bize merhametini gster."
Piskopos ok sinirlenmi, burnundan soluyormu. "Bu ne samalk. Ben hayatmda
byle bir dua duymadm, buna hemen bir son verin; bu ekilde aziz olamazsnz,
sadece aptalsnz." Adamlar ayaklarna kapanm ve "Bize gerek, orijinal duay
ret" demi.
Piskopos onlara, Rus Ortodoks Kilisesinin onaylanm duasn sylemi. ok uzun,
karmak, cafcafl bir dua. adam birbirine bakm. Bunu hatrlamalar
imkanszm; cennetin kaplar onlara kapanmt. "Ltfen bir kere daha syle; nk
ok uzun ve bizler cahiliz."demiler. Piskopos tekrar etmi. "Bir kere daha syleyin
efendim, nk unuturuz, yanl bir ey syleriz." Piskopos bir daha sylemi.
Adamlar piskoposa kalpten teekkr etmi ve piskopos da, bu aptal insan kiliseye
kazandrd iin kendini iyi hissetmi.
Teknesiyle geri dnerken, gln ortasnda gzlerine inanamam. O insan, o aptal
insanlar, suyun stnde kouyormu. "Durun" Bir kere daha! Yine unuttuk! "
Piskopos gzlerine inanamam. Onlarn ayaklarna kapanm ve "Beni affedin; siz
bildiiniz gibi dua etmeye devam edin" demi.
nc sevgi enerjisi, duadr. Dinler, kurumsallam kiliseler, bunu yok etmitir.
Onlar sana nceden hazrlanm dualar sunmutur. Dua kendiliinden oluan bir
histir. Dua ederken bunu hatrla; brak duan kendiliinden oluan bir ey olsun. Eer
duan bile iten olmuyorsa, ne iten olabilir? Eer Tanryla birlikteyken bile, nceden
hazrlanm eyleri kullanyorsan, ne zaman iten, doal ve gerek olacaksn?
Sylemek istediin eyleri syle. Tanr ile sanki bilge bir dostla konuuyormusun
gibi konu; ama sakn resmiyet katma. Resmi bir iliki, iliki bile saylmaz. Tanr ile de
mi resmi olacaksn? Tm doall yitirirsin.

Duana sevgi kat. O zaman konuabilirsin. Bu ok gzel bir ey; evrenle diyalog
kurmak.
Hi gzlemledin mi; eer gerekten iten olursan, insanlar seni deli olarak grecektir.
Eer bir aaca gidip konumaya balarsan, bir iekle, bir glle konuursan, insanlar
deli olduunu sanr. Eer kiliseye gidip, bir hala ya da heykelle konuursan, kimse
deli olduunu dnmez; aksine dindar olduunu syler. Tapnaktaki bir tala
konuuyorsun ve herkes dindar olduunu dnr; nk onaylanm ekil budur.
Eer herhangi bir ta heykelden daha canl, daha kutsal olan bir glle konuursan,
eer hibir kk olmayan ha yerine, kkleri Tanr'ya ulaan bir aala konuursan...
Han kk yoktur, o l bir eydir, o yzden ldrr de. Aa canldr; kkleri
topran derinliklerinde, dallar gkyzndedir. Btne baldr; gnein klaryla,
yldzlarla bir btndr. Aalarla konu; kutsal olanla temas noktas olabilir.
Ancak eer byle konuursan, insanlar deli olduunu sanr, itenlik delilik gibi
grlr. Resmiyet salk olarak grlr; aslnda gerek bunun tam tersidir. Bir
tapnaa girip ezberlediin bir duay tekrar ediyorsan, sadece bir aptalsn. Kalpten
kalbe bir konuma yap. Dua ok gzeldir; onun sayesinde iek amaya balarsn.
Dua ak olmaktr; btne ak olmaktr. Bazen btne kzar ve konumazsn; bu
gzeldir. "Konumayacam. Bu kadar yeter. Sen beni dinlemiyorsun." dersin. Ne
gzel bir hareket; l deil. Ve bazen, duay tamamen brakrsn; nk dua edersin
ve Tanr seni dinlemiyordur. Derinden bal olduun bir iliki olduu iin kzyorsun;
bazen kendini iyi hissediyor, minnet duyuyorsun, bazen de nemsemediini
hissediyorsun. Brak o byle, yaayan bir iliki olsun. O zaman dua gerektir. Eer bir
gramofon gibi her gn ayn eyi tekrar edersen, o zaman dua olmaz.
ok hesap bir avukat varm. Her gece yatana yatmadan nce gkyzne bakp,
"Aynsndan: tpk dier geceler gibi." deyip yatarm. Sadece bir kere dua etmi.
Hayatndaki ilk dua; ve sonra hep, 'aynsndan'. Sanki hukuki bir olaym gibi ayn
duay tekrar etmenin anlam ne? ster aynsndan de, ister hepsini tekrar et. kisi de
ayndr.
Dua, yaanan bir deneyim olmal, kalpten kalbe bir diyalog olmal. Ve bir sre sonra,
eer gerekten kalpten konuuyorsan, sadece konutuunu hissetmezsin, karl
da oradadr. O zaman dua kendini bulur; olgunlar. Karl hissettiin zaman,
yalnz sen konumazsn; eer bir monolog ise hl dua deildir. Eer diyalog olursa
sadece konumaz, ayn zamanda dinlersin.

Ve sana derim ki, tm varolu karlk vermeye hazr. Kalbin bir kez aldnda,
btn sana karlk verir.
Dua kadar gzel bir ey yoktur; hibir sevgi dua kadar gzel olamaz. Nasl hibir
seks, sevgi kadar gzel olamazsa, hibir sevgi de dua kadar gzel olamaz.
Sonra bir de drdnc safha var. Ben buna meditasyon diyorum. Orada diyalog da
kayboluyor. Orada sessizlik iinde diyalog kuruyorsun. Kelimeler kayboluyor nk
kalp gerekten dolup tatnda konuamazsn. Kalp dolup tanca, ancak sessizlik
iletiim kurma arac olabilir. nk o zaman, "dier" yoktur. Sen evrenle bir olursun.
Ne bir ey sylersin, ne bir ey dinlersin: sen evrenle, btnle, bir olanla
btnleirsin. Tam bir btnlk: Meditasyon budur.
Bunlar sevginin drt safhasdr ve her safhada korkunun kaybolmas
gerekleecektir. Eer seks gzel yaanrsa, beden korkusu ortadan kaybolacaktr;
beden, nevrotik olmayacaktr. Normal olarak, binlerce beden gzlemledim. Onlar
nevrotik, delirmi bedenler; tatmin olmam, yuvasna varmam.
Eer sevgi gerekleirse, zihindeki korku ortadan kaybolacaktr. O zaman zgr,
dingin ve kendini yuvada hissettiin bir hayatn olacak. Ne bir korku gelecek, ne de
bir kabus.
Eer dua gerekleirse, o zaman korku tamamen ortadan kaybolacak. nk dua
sayesinde bir olursun; btnlkle derin bir duygu birliktelii hissedersin. Ruhundaki
korku kaybolur; lm korkusu sadece dua ettiin zaman ortadan kaybolur, ondan
nce deil.
Meditasyon yaptn zaman ise korkusuzluk bile ortadan kaybolur. Korku kaybolur,
korkusuzluk kaybolur. Hibir ey kalmaz. Ya da sadece hilik kalr. Engin bir saflk,
bekaret, masumiyet.

iLiKi DEGiL, BiR VAROLUS DURUMU

Sevgi bir iliki deildir. Sevgi bir varolu durumudur ve bir bakasyla hibir ilgisi
yoktur. nsan sevmez, insan sevgi olur. Ve tabii insan sevgi olduu zaman sever de.
Ama bu bir sonutur, bir yan rndr, kaynak deil. Kaynak, insann sevgi olmasdr.

Peki kim sevebilir? Doal olarak, eer kim olduunun farknda deilsen, sevgi
olamazsn; korku olursun. Korku, sevginin tam kartdr. Unutma, insanlarn
dnd gibi sevginin kart nefret deildir. Nefret, amuda kalkm sevgidir,
sevginin kart deil. Sevginin gerek kart korkudur. nsan sevgiyle byr,
korkuyla klr. nsan, korku olunca kapanr, sevgide alr. nsan, korkuda phe
duyar, sevgide gvenir. nsan korkuda yalnz kalr, sevgide ise kaybolur; o yzden de
yalnzlk gibi bir durum sz konusu olmaz. nsan yoksa, nasl yalnz olabilir? nk
sevgi varken, btn bu aalar, kular, bulutlar, gne ve yldzlar senin iindedir.
Sevgi, kendi isel gkyznn farkna vardn zaman yaanr.
Kk bir ocukta korku yoktur; ocuklar korkusuz domutur. Eer toplum onlara
yardmc olup, korkusuz kalmalarn salayabilirse; aalara, dalara trmanmalarna,
okyanuslarda ve nehirlerde yzmelerine yardm edebilirlerse... eer toplum onlarn
maceraperest olmalar ve bilinmeyenin peinde komalar iin elinden gelen her trl
katky yapabilirse; eer toplum kk ocuklara lm inanlar alamak yerine
onlarda byk bir merak duygusu yaratabilirse... o zaman ocuklar byk aklara
dnr, hayat aklarna dnrler. Ve gerek din budur. Sevgiden daha yksek bir
din yoktur.
Meditasyon yap, dans et, ark syle ve kendi iinde giderek daha ok derine in.
Kularn tn daha dikkatli dinle. ieklere hayranlkla, hayretle bak. Bilgili
olmaya alma, her eyi etiketlemeye alma. Bilgili olmak, hereyi etiketlemenin,
kategorize etmenin yce sanatdr. nsanlarla tan, insanlarla kayna, mmkn
olduunca fazla insanla birlikte ol nk her bir insan Tanr'nn baka bir yzn
ifade eder. nsanlardan ren. Korkma, bu varolu senin dmann deil. Bu varolu
senin annen gibidir, bu varolu seni her yoldan desteklemeye hazrdr. Gven; ve
iinde bir enerjinin ykseldiini hissedeceksin. Bu enerji sevgidir. Bu enerji tm
varoluu kutsamak ister nk o enerjinin iinde insan kendini kutsanm hisseder.
Ve eer sen kendini kutsanm hissediyorsan, btn varoluu kutsamaktan baka ne
yapabilirsin?
Sevgi, btn varoluu kutsamak iin duyulan derin arzudur.

BU PASTA OK LEZZETLi
Sevgi ok nadirdir. Bir insann gnlne ulamak byk bir devrim yaamaktr; nk
eer bir insann gnlne ulamak istiyorsan, o kiiye de senin gnlne ulama
olanan sunman gerekir. O zaman savunmasz olursun, tamamen alr ve
korunmasz kalrsn.
Bu risklidir. Bir bakasnn gnlne ulamasna izin vermen riskli ve tehlikelidir nk
o kiinin sana ne yapacan bilemezsin. Btn srlarn rendikten, btn
gizlediklerin aa ktktan, kendini tamamen aa karttktan sonra dier insann
ne yapacan asla bilemezsin. Korku oradadr. Zaten o yzden kendimizi hi
amayz.
Sadece tanklk olan bir eyi sevginin gereklemesi gibi yorumlarz. eperler
buluur ve biz tantmz zannederiz. Sen eperin deilsin. Aslnda eper senin
bittiin snrdr, sadece etrafnda olumu olan ittir. O sen deilsin! eper senin
bittiin ve dnyann balad noktadr.
Yllarca birlikte yaam olan kar kocalar bile sadece tanklk yaam olabilir. Belki
birbirlerini gerekten tanmamlardr. Biriyle ne kadar uzun sre birlikte yaarsan,
onun gnlyle hi tanmam olduunu o kadar ok unutursun.
O yzden anlalmas gereken ilk ey, tankl sevgi olarak grmemektir. Seviiyor
olabilirsin, cinsel yaknln olabilir ama seks de epere aittir. Gnller bulumad
srece seks sadece iki bedenin bir araya gelmesinden ibaret olur. Ve iki bedenin bir
araya gelmesi sizin bulumanz demek deildir. Seks de tanklk olarak kalr;
fiziksel, bedensel ama hl sadece bir tanklk. Birinin senin gnlne girmesine
ancak korkmadn zaman, korku yaamadn zaman izin verirsin.
ki tr yaam vardr: korku ynelimli ve sevgi ynelimli. Korku ynelimli yaam seni
asla derin bir ilikiye gtrmez. Korkmaya devam eder ve dierine asla izin
veremezsin. Onun, senin zne ulamasna asla izin veremezsin. Ona bir lye
kadar izin verirsin ve sonra duvar oluur ve her ey durur.
Sevgi ynelimli insan gelecekten korkmayan insandr. Sonulardan ve olas
bedellerden korkmaz, imdi ve burada yaar. Sonular kafana takma; bu, korku
ynelimli zihinlere ait bir eydir. Sonunda neler olacan dnme. Burada ol ve tm
benliinle davran. Hesap olma. Korku ynelimli insan srekli hesap yapar, planlar,
dzenler ve koruma duvarlar oluturur. Bu ekilde tm hayatn heba eder.

Yal bir Zen rahibi hakknda bir hikaye duydum: lm deindeymi. Son gn
gelmi ve o akam artk leceini ilan etmi. O yzden mritleri, havarileri ve
arkadalar gelmeye balam. Onu seven ok insan varm ve hepsi gelmek
istiyormu. ok uzaklarda olanlar bile gelmi.
En eski mritlerinden biri ustasnn lmek zere olduunu duyunca hemen pazara
komu. Biri sormu: "Usta kulbesinde lyor, sen neden pazara gidiyorsun?" Eski
mrit yantlam: "Ustamn zel bir eit pastay ok sevdiini biliyorum. Gidip ona o
pastadan alacam."
Pastay bulmak hi kolay olmam ama akam st bir ekilde bulmu ve elinde
pastayla kulbeye komu.
Kulbede herkes endieliymi. Sanki Usta birini bekliyor gibiymi. Gzlerini ap
etraf taradktan sonra tekrar kapatyormu. Mrit, kulbeye gelince hemen sormu:
"Tamam, sonunda geldin. Pasta nerede?" Mrit pastay kartm. Usta pastay
sorduu iin de ok mutlu olmu.
lmek zere olan Usta pastay eline alm... ancak eli titremiyormu. ok yal
olmasna ramen elleri titremiyormu. O yzden biri sormu: "Bu kadar yalsn ve
lmek zeresin. Yaknda son nefesini vereceksin ama ellerin bile titremiyor."
Usta yantlam: "Ben asla titremem nk korkum yok. Bedenim yalanm olabilir
ama ben hl gencim ve bedenim geride kaldktan sonra bile gen olarak
kalacam."
Sonra pastadan bir lokma alp inemeye balam. O srada biri sormu: "Son
szn ne olacak,Usta? Yaknda aramzdan ayrlacaksn. Neyi hatrlamamz
istersin?" Usta glmsemi: "Ah, bu pasta ok lezzetli!" u anda, burada yaayan
adam budur: Bu pasta ok lezzetli! lm bile nemsiz. Bir sonraki an anlamsz. Bu
anda, bu pasta ok lezzetli. Eer bu ann iinde olabiliyorsan, imdiyi bu an iinde her
eyiyle yaayabiliyorsan, ancak o zaman sevebilirsin.
Sevgi nadiren aan bir iektir. Sadece arada bir gerekleir. Milyonlarca insan
sevgili olduklar yanl inancna kaplmtr. Onlar sevdiklerine inanyor ancak bu
yalnzca onlarn inanc.
Sevgi nadiren aan bir iektir. Arada bir olur. Nadirdir nk ancak korkunun
olmadnda gerekleebilir, daha nce deil. Yani sevgi ancak derin ruhsalla
sahip, dindar birinin bana gelebilir. Seks herkes iin mmkndr. Tanklk herkes
iin mmkndr. Sevgi deil.

Korkmadn zaman saklayacak bir eyin yoktur; ancak o zaman btn snrlar
kaldrp ak bir insan olabilirsin. Ancak o zaman bir baka insan kendi gnlnn
derinliklerine ulamas iin davet edebilirsin.
Ve unutma; eer birinin gnlnn derinliklerine girmesine izin verirsen, o biri de senin
kendi gnlnn derinliklerine girmene izin verecektir. Gven yaratlmtr. Sen
korkmadn zaman dieri de korkusuz olur.
Senin sevginde her zaman korku vardr. Koca karsndan korkar, kadn kocasndan
korkar. Sevgililer srekli korkar. O zaman yaanan sevgi olmaz. Yaananlar sadece
birbirine dayanan iki korku dolu insann arasnda yaplm olan bir dzenlemedir.
Kavga, smr, maniplasyon, kontrol, hkmetmek, sahiplenmek vardr ama bu
sevgi deildir.
Eer sevginin olumasna izin verirsen duaya ihtiya kalmaz, meditasyona ihtiya
kalmaz; herhangi bir kilise ya da tapnaa ihtiya kalmaz. Eer sevebiliyorsan,
Tanr'y tamamen unutabilirsin. nk sevgi sayesinde her eyi yaam olacaksn:
meditasyonu, duay, Tanr'y. sa, "Sevgi Tanr'dr" derken bunu kastediyor.
Ancak sevgi zordur. Korkunun geride braklmas gerekir. in garip taraf da bu;
kaybedecek hibir eyin olmamasna ramen bu kadar korkuyor olman.
Kabir isimli mistik bir yerde yle sylemitir: "nsanlara bakyorum. ok korkuyorlar,
nedenini anlamyorum nk kaybedecek hibir eyleri yok. Onlarnki, tpk plak
olmasna ramen elbiselerini nerede kurutacan bilemedii iin nehirde
ykanmaktan korkan birisinin durumuna benziyor." Senin de durumun bu; plaksn,
hi elbisen yok ama srekli elbiseler iin endieleniyorsun.
Kaybedecek neyin var? Hibir ey. lm bu bedenini elinden alacak; lm onu
almadan nce, onu sevgiye ver. Her eyin elinden alnacak; alnmadan nce neden
onlar paylamyorsun? Ona sahip olmann tek yolu bu. Eer paylap verebiliyorsan,
efendi sensin. Zaten elinden alnacak; hibir eyi sonsuza dek elinde tutamazsn.
lm her eyi yok edecektir.
Eer beni doru anladysan mcadelenin lmle sevgi arasnda olduunu anlarsn.
Eer verebiliyorsan bir lm olmayacak. Senden bir ey alnmadan nce sen onu
oktan vermi, onu hediye etmi olacaksn. O zaman lm olamaz. Seven birisi iin
lm sz konusu deildir. Sevmeyen biri iin her an lm demektir nk srekli
ondan bir eyler kopartlmaktadr. Bedeni kayboluyor, her an kaybediyor. Ve sonra
bir de lm gelecek ve her ey yok olacak.

Neden korkuyorsun? Neden bu kadar korkuyorsun? Hakkndaki her ey biliniyor olsa

bile, ak bir kitap olsan bile neden korkuyorsun? Sana nasl zarar verebilirler? Bunlar
sahte kavramlardr, toplumun neden olduu artlandrmalardr. Toplum her eyi
gizlemen gerektiini, kendini korumak zorunda olduunu, srekli mcadele iinde
olman gerektiini, herkesin dmann olduunu ve herkesin sana kar olduunu
syleyip durur.
Hi kimse sana kar deil! Birinin sana kar olduunu hissetsen bile, o bile, sana
kar deildir. nk herkes kendisiyle ilgilenmektedir, seninle deil. Korkacak bir ey
yok. Gerek bir ilikinin olumas iin nce bunun hayata geirilmesi gerekiyor.
Korkacak hibir ey yok.
Bu konu zerinde iyice bir dn. Sonra bakalarnn sana nfuz etmesine izin ver,
onlar ieri davet et. Hibir yerde bir engel yaratma. Bir koridor ol; her zaman ak,
kilitsiz ve kapsz ol. zerinde kapal bir kap olmasn. O zaman sevgi mmkn
olabilir.
ki gnl bulutuunda sevgi oradadr. Ve sevgi simyasal bir olgudur; tpk hidrojen ve
oksijen bir araya geldiinde su gibi yeni bir eyin yaratlmas gibi. Hidrojenin olabilir,
oksijenin olabilir ama eer susamsan bunlar hibir iine yaramayacak. stediin
kadar oksijene, istediin kadar hidrojene sahip olabilirsin ama susuzluunu
gideremezsin.
ki gnl bir araya geldii zaman yeni bir ey yaratlr. Bu yeni ey sevgidir. Ve tpk
su gibi, birok hayatn susuzluunu giderir. Birden doyarsn. Bu, sevginin grnr
iaretidir; sanki her istediini elde etmi gibi tatmin olursun. Artk ulalacak bir hedef
kalmamtr; amacna ulamsndr. Baka bir hedef yok, yazgn gerekletirdin.
Tohum bir iee dnt, mutlak olgunluuna eriti.
Sevginin grnr iareti derin bir tatmin hissidir. Bir insan sevdii zaman derin bir
tatmin yaar. Sevgi gzle grnmez ancak kiinin evresindeki o huzur, derin tatmin
duygusu grnebilir her nefesinde, her hareketinde tm varl mutlulua ulamtr.
Sevginin seni arzusuz yaptn sylersem arabilirsin ama arzu tatminsizlikten
ortaya kar. Sahip olmadn iin arzularsn. Arzu edersin nk eer o eye sahip
olursan seni tatmin edeceini dnrsn. Arzu, tatminsizlikten ortaya kar.
Sevgi olduu zaman; iki gnl buluup, kaynap, btnletii zaman yeni bir
simyasal nitelik doar ve tatmin oluur. Sanki tm varolu durmu gibidir, hareketsiz.

O zaman yaanan an, varolan tek an olur. te o zaman "Bu pasta ok lezzetli"
dersin. Sevgiyi yaayan bir insan iin lm bile herhangi bir ey ifade etmez.

SINIRLARI OLMAYAN BiR DNYA

Sevgi, snrlar olmayan bir dnyaya, sonsuz bir dnyaya alan kapdr. Sevgi balar
ama asla bitmez; bir balangc vardr ama bitii yoktur.
Bir eyi unutma: Normalde zihin mdahale eder ve sevginin kendi sonsuzluuna ve
alanna izin vermez. Eer bir insan gerekten seviyorsan ona sonsuz alan verirsin.
Senin varln, onun iinde byyecei, birlikte byyeceiniz bir alandan ibarettir.
Zihin devreye girer ve ona sahip olmaya alr. O zaman sevgi yok olur. Zihin ok a
gzldr. Zihin agzllktr. Zihin ok zehirlidir. O yzden eer biri sevgi dnyasna
adm atmak istiyorsa, zihnini geride brakmak zorundadr. Zihnin mdahalesi
olmadan yaamak zorundadr. Zihin, kendi alannda kullanld zaman iyidir. Pazar
yerinde ona ihtiya duyulur ama sevgide deil. Bir bte hazrlamaya alrken ie
yarar ama i dnyada derinlemek iin ona ihtiya yoktur. Matematik iin zihne
ihtiya vardr; meditasyon iin yoktur. Zihnin kendi kullanm alan vardr ama bu
kullanllk sadece d dnya iindir. dnyayla hibir ilgisi yoktur. O yzden daha
fazla sev. artsz sev. Sevgi ol. Bir koridor ol. Sevgiyi yaa.
Kular ve aalar, dnya ve yldzlar, kadnlar ve erkekler. Herkes anlyor. Siyah ve
beyaz, sadece tek bir dil var ve bu dil de evrenin dilidir. Bu dil sevgidir. O yzden bu
dil ol. Ve sen sevgi olduun zaman, snrlar olmayan yepyeni bir dnya senin iin
alacaktr.
Sakn unutma, insanlarn kapal olmasna neden olan ey zihindir. Zihin aklktan
ok korkar nk zihin ancak korkunun olduu yerde varolabilir. Bir insan ne kadar
korkusuzsa, zihnini o kadar az kullanr. Bir insan ne kadar korkarsa zihnini o kadar
fazla kullanr.
Korktuun zaman, kayg duyduun zaman, seni rahatsz eden bir ey olduu zaman
zihnin hemen odaklandn gzlemlemi olabilirsin. Kayg duyduun zaman zihin ok
fazla ne kar. Kayg olmad zaman zihin geri ekilir.

Her ey yolunda giderken ve korku yokken zihin geri planda kalr. Ancak bir eyler
ters gitmeye balad zaman zihin hemen ne atlar ve liderlii ele alr. Tehlike
yaand zaman lider olur. Zihin tpk politikaclar gibidir. Adolf Hitler, otobiyografisi
olan Mein Kampf'da, "Eer liderlikte kalmak istiyorsan lkeyi korku altnda tutmalsn.
Srekli komu lkelerin saldr hazrl iinde olduuna, saldrmak iin hazrlanan
lkeler olduuna dair dedikodular yaymalsn." diye yazmt.. nsanlara huzur verme
nk huzurlu toplumlar politikaclar nemsemez. nsanlar gerekten huzurluysa,
politikaclar anlamsz olur. Eer insanlar srekli korku iinde tutarsan politikac gl
olur.
Ne zaman bir sava olsa, politikaclar byk insanlara dnr. Churchill, Hitler,
Stalin ya da Mao; bunlarn hepsi savalarn birer rn. Eer kinci Dnya Sava
yaanmasayd ne Winston Churchill, ne Hitler, ne de Stalin olurdu. Sava, topluma
hkmetme, lider olma frsat sunar, ortam yaratr. Zihnin politikas da tam olarak
ayndr.
Meditasyon, zihnin giderek daha az ey yapaca bir ortam yaratmaktan baka bir
ey deildir. O kadar korkusuz, o kadar sevgi dolu, o kadar huzurlusun ki... Yaanan
olay seni o kadar tatmin ediyor ki, zihnin syleyecek bir eyi kalmyor. O zaman zihin
giderek geriye ekiliyor, arkada kalyor ve aradaki mesafe artyor. Bir gn zihin
tamamen geride kalyor ve o zaman sen evren oluyorsun. O zaman artk bedeninle
snrl kalmyorsun, hibir ey iinde hapis kalmyor saf bir boluk oluyorsun.
Tanr ite budur. Tanr saf boluktur.
Sevgi bu saf bolua giden bir yoldur. Sevgi aratr ve varlacak yer de Tanr.
KORKAN NSANLAR, BYK BR SEVG KAPASTESNE SAHP OLAN
NSANLARDIR. Korku, sevginin olumsuz bir yzdr. Eer sevginin akmasna izin
verilmezse, korkuya dnr. Eer sevgi akna engel olunmazsa korku ortadan
kaybolur. O yzden sadece sevgi yaanan anlarda korku bulunmaz. Eer bir insan
seversen birden korku ortadan kalkar. Sevgililer, korkusuz olan tek insanlardr; lm
bile sorun yaratmaz. Sadece sevgililer engin bir dinginlik ve korkusuzluk iinde
lebilir.
Ancak, her zaman ne kadar ok seversen, o kadar ok korku hissediyorsun. O
yzden kadnlar erkeklerden daha fazla korku hisseder, nk kadnlarn sevgi
potansiyeli daha fazladr. Bu dnyada sevgini hayata geirmek iin karnda ok az
frsat olduundan, bu sevgi srekli senin etrafnda srncemede kalyor. Ve eer bir
potansiyel srncemede kalrsa, kartna dnr. Kskanla dnebilir; bu da

korkunun bir parasdr. Sahiplenmeye dnebilir; bu da korkunun bir parasdr.

Hatta nefrete bile dnebilir; bu da korkunun bir parasdr. O yzden daha fazla
sevgi dolu ol. artsz sev. Mmkn olan en ok yoldan sev. nsan milyonlarca ekilde
sevebilir.
Bir insan yoldan geen bir yabancy bile sevebilir. O sevgi duygusunu hissedip sonra
kendi yoluna devam edebilirsin.
Konumaya bile gerek yok. Bunu ifade etmeye bile gerek yok. nsan bu duyguyu
hissedip kendi yoluna gidebilir. nsan bir ta sevebilir. nsan bir aac, gkyzn,
yldzlar sevebilir. nsan arkadan, kocasn, ocuklarn, babasn, annesini
sevebilir. nsan milyonlarca ekilde sevebilir.
UNUTMA: CESARET KORKUSUZLUK DEMEK DELDR. Eer bir insan
korkusuzsa, ona cesur diyemezsin. Bir makineye cesur diyemezsin, o korkusuzdur.
Cesaret sadece korku okyanusu iinde varolabilir. Cesaret, korku okyanusu iinde bir
adadr. Korku vardr ama bu korkuya ramen insan o riski gze alr; ite cesaret
budur. nsan titrer, insan karanla girmekten korkar ama yine de girer. nsan,
kendine ramen adm atar; cesur olmann anlam budur. Bu, korkusuzluk demek
deildir. Korku dolu olmak ama onun altnda ezilmemek demektir.
En byk sorun sevgiye adm attn zaman ortaya kar. O zaman korku ruhunu
sarmalar, nk sevmek demek lmek demektir; dierinin iinde yok olmak demektir.
Bu, lmdr; hem de normal bir lmden ok daha derin bir lm. Normal lmde
sadece beden lr; sevgi iindeki lmde, ego lr. Sevmek iin ok byk bir
cesaret gerekir. Etrafnda oluacak btn o korkularn kuatmasna ramen devam
etme kapasitesine sahip olmak gerekir.
Risk ne kadar bykse, gelime olasl o kadar byktr. O yzden hibir ey bir
insan sevgi kadar olgunlatramaz. Sevgiden korkan insanlar ocuk olarak kalr;
olgunlamam, yani ham olarak. Seni olgunlatran tek ey sevginin ateidir.

NE KOLAY NE DE ZOR: SADECE DOAL

Sevgi, doal bir bilinlilik durumudur. Ne kolay, ne de zordur. Bu szckler ona
uygulanamaz. Bir aba olmad iin ne kolay olabilir ne de zor. Nefes almak gibi bir
ey! Kalbin atmas, kann vcudunda dolamas gibi bir ey.
Sevgi senin varlndr. Ama bu sevgi neredeyse imkansz olmutur. Toplum buna
izin vermez. Toplum seni yle bir artlar ki, sevgi imkansz olur ve ancak mmkn
olan tek ey olarak nefret ortaya kar. O zaman nefret kolaydr; sevgi ise sadece zor
deil, imkansz olur. nsan arptlmtr. Eer insan en batan arptlmazsa onu
kleletirmek imkansz olur. Politikaclar ve din adamlar alar boyunca derin bir gizli
ittifak iinde olmutur. nsanl bir kle topluluuna dntrmek iin ibirlii
yapmtr. nsandaki her trl bakaldr duygusunu yok ediyorlar; ve sevgi bir
bakaldrdr, nk sevgi sadece kalbin sesini dinler ve baka hibir eyi
umursamaz.
Sevgi tehlikelidir nk seni bir birey yapar. Ama hkmetler ve kiliseler kesinlikle
bireyleri istemez. Onlar insan deil koyun ister. Onlar sadece insan gibi grnen ama
ruhlar derinden ezilip byk hasar grd iin bir daha onarlamaz hale gelmi
kiiler olsun ister.
Ve bir insan yok etmenin en iyi yolu da, onun iindeki doal sevgiyi yok etmektir.
Eer insanda sevgi olursa, lkeler varolamaz; lkeler nefret zerinde varolabilir.
Hintliler Pakistanllardan, Pakistanllar da Hintlilerden nefret eder. Ancak o zaman bu
iki lke var olabilir. Eer sevgi ortaya karsa snrlar yokolur. Eer sevgi
gerekleirse, o zaman kim Hristiyan ve kim Yahudi olur? Eer sevgi ortaya karsa,
din de kaybolacaktr.
Eer sevgi ortaya karsa, kim tapnaa gidiyor olacak? Ne iin? Tanr'y aramann
tek nedeni var: sevgi eksiklii. Tanr, eksikliini hissettiin sevginin yerine geen bir
eydir. Mutlu olmadn, huzurlu olmadn, cokuyla dolmadn iin Tanr'y
aryorsun. Aksi halde, kim nemserdi? Kimin umurunda? Eer hayatn bir dans ise,
zaten Tanr'ya ulamsn demektir. Seven bir kalp Tanr'yla doludur. O yzden
aramaya gerek kalmaz, dua etmeye gerek kalmaz, herhangi bir tapnaa ya da
rahibe gitmeye gerek kalmaz.
O yzden rahip ve politikac ikilisi insanln dmandr. Onlar byk, gizli bir ittifak
iinde nk politikac bedenine ve rahip de ruhuna hkmetmek istiyor. Kullanlan
ara da ayn: Sevgiyi yok et. O zaman insan ii bo ve anlamsz bir varolutan baka

bir ey olmaz. O zaman insanl istediin gibi ynlendirebilirsin ve kimse

bakaldrmaz, kimsede isyan edecek cesaret olmaz.
Sevgi cesaret verir, sevgi btn korkuyu siler atar; ve zalimler senin korkularna bel
balar. Senin iinde bin bir eit korku yaratrlar. Etrafn korkuyla evrili, btn
psikolojin korkuyla dolu. inin derinliklerinde titriyorsun. Sadece yzeyde belirli bir
grnm sergiliyorsun; bunun altndaysa st ste korku katmanlar bulunuyor.
Korku dolu bir insan sadece nefret edebilir; nefret, korkunun doal bir sonucudur.
Korku dolu bir insan ayn zamanda fke doludur. Korku dolu bir insan, yaamdan
yana olmaktan ok, yaama kardr. Korku dolu bir insana huzur, ancak lmle
gelirmi gibi grnr. Korku dolu bir insan intihara meyilli olur, yaama kar olumsuz
tavr taknr. Hayat onun iin tehlikeli grnr nk yaamak demek sevmek
demektir. Nasl yaayabilirsin? Nasl bedenin yaamak iin nefes almaya ihtiyac
varsa, ruhun da yaamak iin sevgiye ihtiyac vardr. Ve sevgi tamamen
zehirlenmitir.
Sevgi enerjini zehirleyerek senin iinde bir blnme yarattlar; seni ikiye blp, iinde
bir dman yarattlar. Bir i sava yarattlar ve o yzden srekli atma halindesin.
Bu atma senin enerjini datyor; o yzden hayatn sana zevk ve nee vermiyor.
Bu enerjiyle birlikte tanyorsun; donuk, yavan, snk oluyorsun, zekn kreliyor.
Sevgi, zeky keskinletirir, korku kreltir. Senin zeki olman kim ister? Herhalde gc
elinde tutanlar deil. Senin zeki olman nasl istesinler? Eer zeki olursan onlarn
stratejilerini, oyunlarn grmeye balarsn. Onlar senin aptal ve vasat olman istiyor.
sz konusu olduu zaman verimli olman istiyorlar ama zeki olmana karlar; o
nedenle insanolu potansiyelinin ancak en alt seviyesini ortaya koyabiliyor.
Bilimsel aratrmaclar sradan bir insann hayat boyunca zek potansiyelinin sadece
yzde beini kullandn sylyor. Sradan insan sadece yzde be kullanyor. Peki
ya sradan olmayanlar? Peki ya bir Albert Einstein, bir Mozart, bir Beethoven?
Aratrmaclar bu ok yetenekli insanlarn bile yzde ondan fazla kullanmadn ifade
ediyor. Ve dahi olarak tanmladmz kiiler bile sadece yzde on be kullanyor.
Herkesin potansiyelinin yzde yzn kulland bir dnyay dn... o zaman tanrlar
dnyay kskanr, o zaman tanrlar dnyada domak ister. O zaman dnya bir cennet
olur. Sper bir cennet olur. u anda bir cehennem.
Eer bir insan kendi bana braklrsa, zehirlenmezse, o zaman sevgi basit olur, hem
de ok basit. O zaman bir sorun yaanmaz. Yatanda, aa doru akan bir nehir

gibi, buharlap ykselen su gibi, iek aan aalar ya da ten kular gibi olur.
Bunlar kadar doal ve kendiliinden olur.
Ancak insan rahat braklmaz. ocuk doar domaz, zalimler onun enerjisini ezmek
iin zerine atlar ve onu o kadar derinlemesine arptrlar ki, o kii sahte bir hayat
srdnn, dzmece bir hayat srdnn hibir zaman farkna bile varamaz. O
yzden yaamak iin doduu hayat, ona bahedilen hayat yaayamaz; gerek
ruhunu yanstmayan, sentetik ve plastik bir yaam srer. O yzden milyonlarca insan
bu kadar byk bir strap iinde, nk bir noktada yanl yola saptklarn, aslnda
kendileri olmadklarn, hayatlarnda bir eylerin temelde yanl olduunu hissederler.
Eer bir ocuun doal bir ekilde bymesine yardmc olunur, izin verilirse sevgi
ok basit olur. Eer ocuun doayla ve kendisiyle uyum iinde olmasna yardmc
olunursa, ocuun doal ve kendisi olmas, kendisi zerinde yanan bir k olmas
iin her trl destek ve cesaret verilirse, o zaman sevgi ok basit olur. nsan sadece
sevgi olacaktr!
Nefret neredeyse imkansz hale gelir nk birinden nefret etmeden nce, bu zehri
kendi iinde yaratman gerekiyor. Bir eyi bakasna ancak sende varsa verebilirsin.
O yzden de nefret edebilmen iin iinin nefret dolu olmas gerekir. Nefret dolu olmak
ise cehennemde ac ekmek demektir. Nefret dolu olmak atete yanmak demektir.
Nefret dolu olmak, en nce kendini yaralaman anlamna geliyor. Bir bakasn
yaralamadan nce kendini yaralaman gerekiyor. Dieri yaralanmayabilir, bu ona bal
olacaktr. Ancak kesin olan bir ey var: Nefret etmeden nce uzun bir sknt ve
strap yaaman gerekiyor. Dier kii belki nefretini kabul etmeyip, onu geri evirecek.
Dier kii bir Buda olabilir ve senin nefretine kahkahalarla glebilir. Seni affedebilir,
tepki vermeyebilir. Eer tepki vermiyorsa onu yaralaman mmkn olmayabilir. Eer
onu rahatsz edemiyorsan, ne yapabilirsin? Onun karsnda kendini gsz
hissedersin.
Bu durumda, dierinin yaralanaca kesin deildir. Ama kesin olan bir ey var: Eer
birinden nefret ediyorsan, nce kendi ruhunu saysz ekilde yaralaman gerekiyor;
bakalarna zehir atabilmek iin nce bu zehri iinde biriktirmen gerekiyor.
Nefret doal deildir. Sevgi bir salk belirtisidir; nefret ise hastalk durumudur. Tpk
hastalk gibi doal olmayan bir eydir. Ancak doa ile ban kopardn zaman,
varolula uyum iinde olmadn zaman, kendinle uyum iinde olmadn zaman, en
derinindeki zle uyum iinde olmadn zaman ortaya kar. O zaman hasta olursun;
psikolojik, ve ruhsal olarak hasta. Nefret, yalnzca bir hastal gsterir; sevgi ise
salk, btnlk ve kutsalln iaretidir.

Sevgi en doal eylerden biri olmaldr; ama deil. Tam aksine, en zor eylerden biri
olmutur; neredeyse mmkn olmayan bir ey. Nefret kolaylam durumda; nefret
iin eitilip hazrlandn. Hindu olmak demek, Mslmanlar, Hristiyanlar, Yahudiler
iin nefret dolu olmaktr; Hristiyan olmak, dier dinler iin nefret dolu olmak demektir.
Milliyeti olmak, dier milletlerden nefret etmek demektir.
Sevmenin tek bir yolunu biliyorsun, bu da bakalarndan nefret etmek. lkeni
sevdiini, ancak baka lkelerden nefret ederek gsterebiliyorsun. Kilisene duyduun
sevgiyi ancak baka kiliselerden nefret ederek gsteriyorsun. Berbat durumdasn!
Bu szde dinler srekli sevgiden sz ediyor ama bu dnyada giderek daha da fazla
nefret yaratmaktan baka bir ey yapmyorlar. Hristiyanlar sevgiden sz ediyor ama
din adna birok savalar, Hal Seferleri yarattlar. Mslmanlar sevgiden sz ediyor
ama onlar da cihatlar, dini savalar yaratyorlar. Hindular sevgiden sz ediyor ama
eer dini yaztlarna bakarsan nefret dolu olduklarn, dier dinlere ynelik nefret
iinde olduklarn grrsn. Ve bizler btn bu samalklar kabulleniyoruz! Bunlar
direnmeden kabulleniyoruz nk bunlar kabul etmeye artlandrlm durumdayz.
Bize hayatn byle olduu retildi. O nedenle de kendi doan srekli inkar
ediyorsun.
Sevgi zehirlenmitir ama yok edilmemitir. Bu zehir atlabilir, sisteminden karlabilir;
arnabilirsin. Toplumun sana zorla benimsettii her eyi kusabilirsin. Btn inanlar
ve artlandrmalar geride brakabilirsin: zgr olabilirsin. Eer sen zgr olmaya
karar verirsen toplum seni sonsuza dek kle olarak tutamaz.
Artk eski kalplar geride brakp, yeni bir yaam biimine balamann zaman geldi;
doal bir hayat tarz, zalim olmayan bir hayat tarz, her eyden elini eteini ekmi
deil, enlikli bir hayat. O zaman nefret giderek daha da fazla imkanszlaacaktr.
Nasl hastalk saln kar kutbuysa, nefret de sevginin kar kutbudur. Ama
hastal semeye ihtiyacn yok.
Hastalk, saln sahip olmad birka avantaja sahiptir; bu avantajlara balanma.
Nefretin de sevginin sahip olamad birka avantaj vardr. O yzden ok dikkatli
olmalsn. Hasta insana herkes daha duyarl davranr, kimse onu incitmez, herkes
ona sylediklerini dikkatle tartar nk o ok hastadr. Odak noktasnda kalr,
herkesin merkezinde yer alr - aile, arkadalar - merkezdeki insan olur, nemli birine
dnr. Eer bu neme, bu ego doyumuna ok fazla balanrsa bir daha salkl
olmak istemez. Hastala kendisi tutunur. Psikologlar birok insann hasta olmann
avantajlar nedeniyle hastalklarna balandn ifade ediyor. Hastalklarna o kadar

uzun zamandr yatrm yapyorlar ki, o hastala drt elle sarldklarn tamamen
unutuyorlar. Eer salklarna kavuurlarsa tekrar bir hi olacaklarndan korkuyorlar.
Bunu da sen retiyorsun. Kk bir ocuk hastaland zaman btn ailenin ilgi
oda oluyor. Bu tamamen bilime aykr bir ey. ocuk hastaland zaman gereini
yap ama ok fazla zerine eilme. Bu ok tehlikeli nk eer hastalkla senin ilgin
arasnda bir ba kurulursa... eer tekrar tekrar olursa, bu zaten kanlmazdr. ocuk
ne zaman hastalansa btn ailenin odak noktas olur: Baba gelir, yanna oturur ve
nasl olduunu sorar, doktor gelir, komular ziyarete gelir, arkadalar arar ve
gelenler hediye falan getirmeye balar. Btn bunlara ok fazla balanabilir; bu
durum egosu iin o kadar besleyici olmaya balar ki, bir daha iyilemek istemez. Eer
bu yaanrsa, sala kavumak imkansz olur. Artk hibir ila faydal olmaz. O kii
hastala kararl bir ekilde balanm olur. Birok insann, ounluun bana bu
gelmitir.
Nefret ettiin zaman egon tatmin olur. Ego ancak nefret ettii srece var olabilir;
nk nefret sayesinde kendini stn hissediyorsun, nefret sayesinde kendini
soyutluyorsun, nefret sayesinde kendini tanmlyorsun. Nefret sayesinde belirli bir
kimlie sahip oluyorsun. Sevgide egonun yok olmas gerekir. Sevgide artk ayr
deilsin. Sevgi, bakalaryla ayn potada erimeni salyor. O bir bulumadr, bir
kaynamadr. Eer egoya ok fazla balanrsan, o zaman nefret etmek kolaydr ve
sevmek ise en zorudur. Dikkatli ve tetikte ol: Nefret, egonun glgesidir. Sevgi iin
byk bir cesarete ihtiya vardr. ok byk bir cesarete ihtiya vardr nk egonun
kurban edilmesi gerekmektedir. Sadece bir hi olmaya hazr olabilen insanlar
sevebilir. Sadece bir hi olmaya hazr olanlar, egolarndan tamamen arnm olanlar,
bilenemeyenden gelecek olan sevgi hediyesini almay baarabilirler.
EGO KORKAKLIKTIR. Korkaklk, egonun sadece bir paras deil, egonun
tamamdr. Byle olmas kanlmazdr nk ego srekli tehir edilme korkusuyla
yaar: i botur, aslnda yle bir ey yoktur; o sadece bir grnmdr, gereklik
deil. Ne zaman bir ey sadece bir grntyse, bir serapsa, tam merkezinde korku
olmas kanlmazdr.
ldeyken uzakta bir serap gryorsun. O kadar gereki grnyor ki, aslnda
varolmayan suyun iinde, civardaki aalarn yansmasn bile gryorsun. Aalar
gryorsun, sudaki yansmasn bile gryorsun; su dalgalanyor ve aalarn
yansmas da bu dalgalarla birlikte titriyor. Ama btn bunlar uzaktan gryorsun.
Yaknlatn zaman serap yok olmaya balyor. Aslnda orada bir ey yoktu;
grdn sadece gne klarnn ln scak kumlarndaki yansmasyd. Bu
yansmada ve gne klarnn dnnde bir vaha serab yaratlyor. Ancak bu

durum sadece uzaktan baktn zaman varolabiliyor; yaknlatn zaman byle bir
ey olmadn gryorsun. Yaknlanca sadece scak kumu ve yansyan gne
klarn gryorsun.
Farkl bir balamda anlamas daha kolay olacaktr. Aya baktn zaman onun
gzelliini ve dingin n gryorsun. Ancak ilk astronotlar ok ard nk aya
yaklatklar zaman bir k olmadn grdler. Ay sadece dz ve orak bir toprak
parasyd... bitki rts ya da herhangi bir yaam yoktu, cansz bir kaya paras.
Ancak ayda dolarken dnyaya baktklar zaman hayretler iinde kaldlar: Dnya ok
gzel bir kla parlyordu.
Bu kla kyasland zaman, ay ve ayn gzellii ok snk kalyordu. Dnya, aydan
sekiz kat daha byk olduu iin da sekiz kat daha youndu. Astronotlar bunun
gerek olmadn biliyordu ama gzleriyle gryordu. Byle bir ey yoktu... ok garip
bir ey: Astronotlar dnyadayken, ayn ok gzel bir beyaz k yaydn gryordu.
Ayn yzeyinden baktklar zaman ise ay sadece cansz bir kaya parasyd ve dnya
ok gzel bir kla parldyordu. Dnyay biliyorlard, hayatlar boyunca burada
yaamlard ama hi byle bir ey grmemilerdi. Gne nn yansmasn
grmek iin uzaktan bakmak gerekir.
Dnya da k yayyor. Gne dnyaya ulat zaman bir ksm dnya
tarafndan emiliyor ancak ou geri yansyor. Bu yansyan ancak dnyadan ok
uzakta olduun zaman grebilirsin; aksi taktirde gremezsin.
Ego aslnda varolmayan bir olgudur. Senden uzakta olan insanlar onu hissedebilir,
grebilir ve ondan incinebilir. Senin tek endien onlar kendine fazla
yaklatrmamaktr. Herkes bakalarn belirli bir mesafede tutmaya alyor nk
insanlarn fazla yaklamasna izin vermek demek kendi boluunun kaplarn amak
demektir.
Ego diye bir ey yoktur. Ancak sen egonla o kadar zdelemisin ki, egonun
lmn, egonun kaybolmasn sanki senin lmnm gibi hissediyorsun. Bu doru
deil; tam tersine, ego ld zaman gerek benliini, iindeki zn hissedeceksin.
Egoist biri her zaman korkak olacaktr. Hibir yaknla izin veremez. Dostluk, sevgi
ve hatta normal arkadalk bile tehlikelidir. Adolf Hitler odasnda birinin uyumasna
asla izin vermezdi. O her zaman yalnz uyur, kapy ieriden kilitlerdi. Hi evlenmedi,
nk ok basit bir nedeni vard: Eer evlenirsen, einin odaya gimesine izin vermek
zorunda kalrsn. Sadece odaya deil, yatana da almak zorunda kalacakt. Bu fazla
yakn olacakt ve fazla tehlikeliydi.

Hibir dostu yoktu. nsanlarla arasna her zaman bir mesafe koyuyordu; hayat
boyunca onun omuzuna elini koymu tek bir kii bile yoktu. Bu kadar yaknla izin
veremezdi.
Korktuu neydi? Bu kadar korkmasnn nedeni neydi? Byle bir yaknla izin verdii
an, "byk Adolf Hitler'in" byklnn kaybolacandan korkuyordu. Onu fazlasyla
kk, pigme gibi bir yaratk olarak grebilirdin, hibir bykl yoktu. O byklk
sadece posterlerde, yaplan o youn propagandalarda vard.
Bir insan ne kadar egoistse, o kadar yalnz kalmak zorundadr. Yalnz olmak
mutsuzluktur ama her eyin bir bedeli vardr. Var olmayan egonun gerek grnmesi
iin bir bedel demen gerekir. Bunu mutsuzlukla, acyla ve strapla dersin. Ne
olursa olsun; herkesi uzak tutmakta baarl bile olsan, sen aslnda bunun bir sabun
kp olduunu biliyorsun. Kk bir ine bile onu yok edecektir.
Napolyon Bonapart, egoizm tarihinin en byk egoistlerinden biridir, ama yenilgiye
uratld. Bu yenilginin nedenini deerlendirmeye deer.
Napolyon kk bir ocukken, sadece alt aylkken, bakcs onu bahede brakp bir
ey almak iin eve gittii zaman bir sokak kedisi ocuun zerine atld. Alt aylk bir
bebek iin kedi, byk bir aslan gibi grnm olmal. Her ey izafidir ve birbiriyle
orantldr. O yzden o bebek iin kedi aslnda byk bir asland. Kedi sadece oyun
oynamak istiyordu ama ocuk byk bir ok yaamt ve bu ok ok derinlere
ilemiti. Gen bir erkek olduunda birok savata dvmt, mthi bir askerdi,
bir aslanla bile savaabilirdi ama yine de kedilerden korkuyordu. Bir kedi grd an
btn cesaretini yitirir, birden alt aylk bir bebee dnrd.
ngiliz bakomutan Nelson bu durumu biliyordu. Nelson, Napolyon ile
kyaslanabilecek bir asker deildi ama buna ramen Napolyon'un yenilgiye urad
tek sava bu oldu. Nelson n cepheye yetmi tane kedi getirdi ve Napolyon yetmi
kediyi grd zaman, sinir krizi geirdi; zavall adama bir tanesi bile yetiyordu.
Yardmcsna dnd ve yle dedi: "Komutay sen devral. Ben savaacak durumda
deilim; dnecek durumda bile deilim. Bu kediler beni mahvetti."
Tabii sava kaybetti.
Onu Nelson'n yendiini syleyen tarihiler yanlyor. Hayr, o psikolojik bir oyuna
yenildi. Kediler tarafndan, kendi ocukluu tarafndan yenilgiye urad, kontrol
edemedii korkusu tarafndan yenilgiye uratld.

Saint Helena adnda kk bir adaya hapsedildi. Ada ok kk olduu iin

kelepeye bile gerek yoktu, nk buradan kamak sz konusu deildi.
Burada geirdii ilk gn yrye kt. Yaad sinir krizi ve yenilgi nedeniyle
yannda srekli bir doktor bulunduruluyordu. Doktorla birlikte kk bir patikadan
yrrken, kar ynden gelen ve byk bir ot yn tayan bir kadnla karlatlar.
Patika ok kk olduu iin birinin yol vermesi gerekiyordu. ngiliz olmasna ramen
doktor kadna bard: "Kenara ekil! Karnda kimin olduunu bilmiyorsun. Yenilmi
olmas hi nemli deil. O, Napolyon Bonapart!"
Ama kadn o kadar cahildi ki, Napolyon Bonapart adn hi duymamt. Hemen
karlk verdi: "Ne olmu? O kenara ekilsin! Kendinizden utanmalsnz. Ben srtnda
onca yk tayan bir kadnm. Size yol mu verecekmiim?"
Napolyon Bonapart doktorun elini tuttu ve onu kenara ekerek konutu: "Napolyon
Bonapart adn duyan dalarn yol verdii zamanlar gemite kald; artk o sabun
kp snd. Srtnda ot tayan kadna yol vermem gerekiyor."
Yenildikten sonra olanlar idrak etmiti. Hayat boyunca bir korkuyu srekli
bastrmt. Bu durum byk bir sr olarak saklanyordu ancak artk aa kmt ve
korkusu herkes tarafndan renilmiti. Napolyon Bonapart artk bir hiti.
Byk bir egoistin dt durum bu.
O yzden korkakln egoizmindir paras olduunu dnme; onun tamamdr o.
Ego, korkaklk demektir. Egosuz olmak ise korkusuz olmaktr. nk artk senden
hibir ey alnamaz; lm bile iinde var olan hibir eyi yok edemez. Birisi tarafndan
yok edilebilecek olan tek ey egodur.
Ego o kadar krlgandr ki, her zaman o kadar lmn eiindedir ki, ona tutunmu
olan insanlar ilerinde, ta derinlerinde korkuyla titrerler.
Egoyu brakmak bir insann yapabilecei en yce eylemdir. Bu senin yiitliini
gsterir, grndnden daha byk olduunu ispatlar. inde lmsz, yok
edilemez, sonsuz bir ey olduunu ispatlar. Ego seni korkak yapar.
Egosuzluk seni yaamn sonsuz gizeminin korkusuz bir arays haline getirir.

KENDiNi KALABALIKTAN GERi EK

Meditasyon, sadece sessiz ve tek bana olma cesaretidir. Yava yava, iinde yeni
bir nitelik, yeni bir canllk, yeni bir gzellik, yeni bir zek hissetmeye balarsn. Bu,
kimseden dn alnmamtr, senin iinde bymektedir. Kk senin varoluuna
dayanmaktadr. Ve eer bir korkak deilsen, hayat bulacak ve iek aacaktr.
Hi kimse varoluun olmasn hedefledii kii deildir. Toplum, kltr, din ve eitim
sistemi, masum ocuklara kar gizli bir ittifak iindedir. Btn g onlarda; ocuk
aresiz ve baml, o yzden onu istedikleri gibi ekillendirmeyi baaryorlar.
ocuun kendi doal ynelimi dorultusunda gelimesine izin vermiyorlar. Btn
abalar insanlar kullanlacak metalara evirmektir. ocuun kendi bana
bymesine izin verirlerse, kendi karlar iin kullanp kullanamayacaklarn,
yatrmlarnn boa gidip gitmeyeceini kimse bilemez. Toplum byle bir riski gze
almaya hazr deildir. ocuu kuatr ve toplumun ihtiyac olan ekildeki bir kalba
dkmeye balar.
Yani bir anlamda, ocuun ruhunu ldrp, ruhunun ve z benliinin eksikliini
hissetmemesi iin ona sahte bir kimlik verirler. Bu sahte kimlik, gereinin yerine
konulmu olan bir eydir. Ancak gereinin yerine konulmu olan bu kimlik sadece
onu sana vermi olan kalabalk iinde ie yarar. Tek bana kaldn an, sahte olan
kimlik paralanmaya ve bastrlm olan gerek kimlik kendini ifade etmeye balar.
Yalnz kalma korkusu budur.
Hi kimse tek bana olmak istemez. Herkes bir kalabala ait olmak ister; sadece tek
bir kalabala da deil, birok kalabala. Kii, dini bir kalabala, bir siyasi partiye, bir
rotary kulbne ait olur ve daha ait olunacak bir sr baka kk gruplar da vardr.
nsan gnde yirmi drt saat desteklenmek ister nk sahte bir destek olmadan
ayakta duramaz. nsan tek bana kald zaman, garip bir delilik hissetmeye balar.
Yllar boyunca birisi olduuna inandn ve birden bire, tek bana kaldn zaman
aslnda o kii olmadn hissetmeye balarsn. Bu durum korku yaratr: O zaman sen
kimsin?
Yllar sren basklar sonucunda, gerek kimliinin kendini ifade etmesi zaman
alacaktr. Mistikler aradaki bu zaman dilimine "ruhun karanlk gecesi" adn vermitir.
ok iyi ifade edilmi bir deyim. Artk o sahte kimlik deilsin ama henz gerek
kimliin de deilsin. Belirsiz bir ara blgedesin, kim olduunu bilmiyorsun.

zellikle Bat dnyasnda bu sorun daha da karmak hale gelir nk onlar ruhun
karanlk gecesini ksaltp geree bir an nce ulamak iin herhangi bir metodoloji
gelitirmemitir. Bat dnyas meditasyonla ilgili hibir ey bilmemektedir. Meditasyon
yalnzca tek bana kalp, sessiz olup, gerein kendini gstermesini beklemeye
verilen bir addr. O bir eylem deil, sessiz bir gevemedir. nk ne "yaparsan"
aslnda sahte kimliin yapacaktr. Yllar boyunca btn yaptklarn ondan ortaya kt.
Bu eski bir alkanlk.
Alkanlklar zor lr. Yllar boyunca, sevdiin ve sayg duyduun insanlarn sana
dayatm olduu sahte bir kiilikle yayorsun; ve onlar bilerek sana ktlk
yapmyorlard. Niyetleri iyiydi ancak farkndalklar sfrd. Onlar bilinli deillerdi:
Ebeveynlerin, retmenlerin, rahiplerin, politikaclarn... bilinsiz insanlard. Niyet iyi
olsa bile bilinsiz insanlarn elinde bir zehre dnr.
O yzden ne zaman tek bana kalsan, derin bir korku vardr. nk sahte olan yok
olmaya balyor. Gerein devreye girmesi ise biraz zaman alacaktr. Onu uzun yllar
nce kaybetmitin. Bunca yllk boluun bir ekilde kapanmas gerektiini dnmen
gerekli olacak.
"Kendimi kaybediyorum, duyularm, akl salm, zihnimi, her eyimi kaybediyorum"
korkusu yaaman ok doal. nk sana bakalar tarafndan empoze edilmi olan
benlik bunlardan olumaktadr. Deliriyormu gibi hissedeceksin. Hemen kendini
megul etmek iin bir eyler yapmaya balarsn. Ortada insan yoksa bile en azndan
bir eylem var ve bu sayede sahte benlik faaliyete devam ederek yok olmasnn nne
geiyor.
O yzden insanlar en ok tatillerde zorlanyor. Be gn boyunca alrken, hafta
sonu dinlenip, geveme hayaliyle yayor. Ama hafta sonu, dnyann en kt
zamanlardr. Hafta sonu daha fazla kaza olur, daha ok insan intihar eder, daha
fazla cinayet, hrszlk ve tecavz olur. ok garip. Btn bu insanlar be gn boyunca
meguld ve hibir sorun yaanmad. Ancak hafta sonu onlara birden bir seenek
sunuyor: Ya bir megale bulacaklar ya da geveyecekler. Ama gevemek
korkutucudur; sahte kimlik kaybolur. Faal kal, aptalca olsa bile bir eyler yap. nsanlar
hemen sahillere koar, yollarda tampon tampona kilometrelerce uzunluunda trafik
skklarna katlanr. Onlara nereye gittiklerini sorarsanz, "kalabalktan kayorum"
derler. Ama btn kalabalk onlarla birlikte gidiyor! Tek bana olup dinginlii
bulacaklar. Hem de hepsi!
Aslnda evde kalm olsalard daha sakin daha kendi bana kalabileceklerdi nk
btn aptallar "kafalarn dinlemek iin" yola km durumda. Hepsi deli gibi acele

ediyor nk iki gn ksa srede bitecek ve ulamalar gerekiyor: Nereye olduunu

sorma!
Kumsallar gryorsun. O kadar kalabalk ki, pazar yerleri bile bu kadar kalabalk
deil. ok garip ama insanlar burada gnelenirken kendini ok rahat hissediyor.
Kk bir kumsalda gnelenip geveyen on bin insan. Ayn kii, ay kumsalda tek
bana olsa geveyemeyecekti. Ama etrafndaki binlerce kiinin gevediini biliyor.
Ayn insanlar ofisteydi, sokaklardayd, al veri merkezlerindeydi, imdi ayn insanlar
kumsalda.
Sahte benliin var olabilmesi iin kalabalk arttr. Tek bana kaldnda ldrmaya
balarsn, insan ite bu noktada meditasyonu biraz anlamaldr.
Endie etme nk kaybolabilecek bir eyi kaybetmeye deer. Ona yapp kalmak
anlamszdr; nk o senin deil, o sen deilsin.
Sen aslnda, sahte olan gidince onun yerine ykselecek olan taze, masum ve
kirlenmemi varlksn. Kimse "Ben kimim?" sorusunu senin yerine yantlayamaz.
Bunu sen bileceksin.
Btn meditasyon teknikleri sahteyi yok edecek birer destektir. Onlar sana gerei
vermez; gerek verilemez.
Verilebilen bir ey gerek olamaz. Gerek zaten senin iinde olandr; sadece sahte
olann ortadan kaldrlmas gerekiyor.
Baka bir adan yle denebilir: Bir Usta gerekte sende olmayan alyor ve aslnda
senin sahip olduklarn sana veriyor.
Meditasyon sadece sessiz ve tek bana olma cesaretidir. Yava yava, iinde yeni
bir nitelik, yeni bir canllk, yeni bir gzellik, yeni bir zek hissetmeye balarsn. Bu,
kimseden dn alnmamtr, senin iinde bymektedir. Kk senin varoluuna
dayanmaktadr. Eer bir korkak deilsen, filizlenecek ve iek aacaktr.
Sadece cesur, yrekli ve yiit olan insanlar dindar olabilir; kiliseye gidenler deil.
Onlar korkaklardr. Hindular, Mslmanlar, Hristiyanlar korkaktr. Onlar araya
kardr. Ayn kalabalk sahte kimliklerini daha da pekitirmeye alr.
Sen dodun; bu dnyaya bir canl olarak, bilinle, inanlmaz bir duyarllkla geldin.
Kk bir ocua bir bak; gzlerindeki o tazelie bak. Bunun stn sahte kiilikle
rtyorlar.

Korkacak bir ey yok. Sen ancak kaybedilmesi kanlmaz olan bir eyi
kaybedebilirsin. Onu ne kadar erken kaybedersen o kadar iyi olur nk ne kadar
uzun kalrsa, o kadar glenir.
Kimse yarn ne olacan bilmez.
Gerek varlnn farkna varmadan lme.
Gerek varlklaryla yaam ve gerek varlklaryla lm o ok az saydaki insan
gerekten ansl olanlardr. nk onlar hayatn sonsuz ve lmnse kurgu olduunu
bilir.

SAYILARIN POLiTiKASI
Toplumda, senin tpk bakalar gibi davranacan beklentisi hakimdir. Biraz farkl
davranmaya baladn zaman bir yabancya dnrsn ve insanlar yabanclardan
ok korkar.
O yzden iki insann bir araya geldii her yerde; otobste, trende, ya da otobs
duranda sessiz kalamaz. nk sessiz kaldklar zaman ikisi de yabanc olarak
kalr. Hemen birbiriyle tanrlar: "Adn ne? Nereye gidiyorsun? Ne i yaparsn?
Nerelisin?" Sadece birka soru. Sonra rahatlarlar; sen de tpk onlar gibi bir
insanmsn.
nsanlar her zaman uyumlu olduklar kalabalklar iinde olmak ister. Sen farkl
davranmaya baladn an, btn kalabalk phelenmeye balar; bir eyin ters
gittiini dnr. Seni tanyorlar ve deiimi grebiliyorlar. Seni, gerek benliini hi
kabullenmediin zaman tanmlardr ve imdi birden gerek benliini kabul ederken
gryorlar. Bu toplumda kimse kendini kabullenmez. Herkes kendisini lanetler.
Toplumun yaam tarz budur: kendini lanetle. Ve eer sen kendini lanetlemiyorsan,
kendini kabul ediyorsan, o zaman toplumdan ayr dm olursun. Toplum ise,
srden ayrlm olan kimseye tahamml edemez nk toplum saylarla yaar; buna
saylarn politikas denir. Say ok olduu zaman insanlar kendini iyi hisseder. Say
ok daha byk olunca ise insanlar hakl olduunu hisseder; yanlyor olamazlar,
milyonlarca insan onlarla birliktedir.

Dlananlarn iindeyse pheler belirmeye balar: "Kimse benimle deil. Hakl

olduumun garantisi ne?"
O yzden bana gre bu dnyada en byk cesaret bir birey olmaktr.
Birey olmak iin en st seviyede korkusuzluk temeline sahip olmak gerekir: "Btn
dnyann bana kar olmas nemli deil. nemli olan ey benim geerli bir deneyim
yaam olmam. Ben rakamlara bakmam, yanmda ka kii olduuyla ilgilenmem.
Ben sadece deneyimimin geerliliine bakarm. Bir papaan gibi bakalarnn szn
tekrar edip etmediime ya da anlattklarmn kaynann kendi deneyimlerim olup
olmadna bakarm. Eer kendi deneyimimse, eer benim kanmn, kemiimin,
iliimin bir parasysa, o zaman btn dnya karmda olsa bile ben yine de haklym
ve onlar haksz. Gerisi nemli deil, kendimi iyi hissetmem iin onlarn oylarna
ihtiyacm yok. Sadece bakalarnn fikirlerini tayan insanlar bakalarnn desteine
ihtiya duyar."
Ancak toplum bugne kadar byle ilemitir. Seni bu sayede alda tutabiliyorlar.
Eer onlar zgnse, sen de zgn olmak zorundasn; eer onlar mutsuzsa, sen de
mutsuz olmak zorundasn. Onlar neyse, sen de ayn ey olmak zorundasn. Farkl
olmaya izin verilmez nk farklar bireylie ve zgnle giden yolu aar. Ama
toplum bireylerden ve zgnlkten ok korkar. Bu, birinin kalabalktan bamsz
olduunu ve kalabal hi umursamadn gsterir. Tanrlarn, tapnaklarn,
rahiplerin, kutsal metinlerin onun iin artk anlamszdr.
Artk onun kendi varl ve yntemi vardr, kendi tarz vardr; yaama, lme, kutlama,
ark syleme ve dans etme. O artk yuvasna dnmtr.
Kimse kalabalkla birlikte yuvasna dnemez. nsan yuvasna ancak tek bana
ulaabilir.

"i SESiNi" DiNLE

Bir ocuk srekli kafasn kayormu. Bir gn babas ona bakp, "Olum, neden
srekli kafan kayorsun?" diye sormu.
ocuk yantlam: "Hmm, galiba onun kandn benden baka bilen yok."

Bu, i sestir! Sadece sen biliyorsun. Baka birinin bilmesi mmkn deil. Dardan
gzlemlenemez. Ban ard zaman sadece sen bilirsin, ispat edemezsin. Mutlu
olduun zaman sadece sen bilirsin, ispat edemezsin. Onu bir masann zerine koyup
bakalarnn denetimi ya da incelemesine aman mmkn deildir. Hatta, i ses o
kadar derindedir ki, sen bile onun var olduunu ispat edemezsin. Zaten o yzden
bilim onu inkr edip duruyor. Ancak inkr insana ait deildir. Bir bilim adam bile ne
zaman sevgi hissettiini bilir; bir i duygusu olduunu bilir. Orada bir ey var! O bir
nesne deil, bir cisim deil; onu bakalarnn nne koyamazsn... ama hl var.
sesin kendi geerlilii vardr. Ancak bilimsel artlanma nedeniyle insanlar kendi i
seslerine gvenlerini kaybetmitir. Bakalarna bamldrlar. Bakalarna o kadar
bamlsn ki, eer biri "Ne kadar mutlu grnyorsun!" derse, kendini mutlu
hissetmeye balyorsun. Eer yirmi kii seni mutsuz etmeye karar verirse, seni
mutsuz edebilirler. Btn bir gn ayn eyi sylemeleri yeter. Ne zaman onlardan
biriyle karlasan, sana "ok mutsuz, ok zgn grnyorsun. Sorun nedir? Yoksa
biri mi ld?" deseler, hemen phelenmeye balarsn: Eer bu kadar insan mutsuz
olduunu sylyorsa, yle olmalsn.
Baka insanlarn dncelerine bamlsn. Baka insanlarn fikirlerine o kadar
bamlsn ki, kendi i sesinle balantn bile kaybettin. sesini yeni batan
kefetmen gerekiyor nk gzel olan her ey, iyi olan, kutsal olan her ey ancak
isel olarak hissedilebilir.
nsanlarn fikirlerinden etkilenmeyi brak. Bunun yerine iine dn; i sesinin sana bir
eyler sylemesine engel olma. Ona gven. Eer ona gvenirsen, geliecektir. Eer
ona gvenir ve onu beslersen, daha gl olacaktr.
Vivekananda, Ramakrishna'ya gitti ve "Tanr yoktur! Bunu ispat edebilirim. Tanr
yoktur!" dedi. ok mantkl, ok kukucu biriydi. Bat felsefesi ekolnde ok iyi bir
eitim almt. Ramakrishna ise eitimsiz, okur yazar olmayan biriydi.
Vivekananda'ya, "Peki, ispat et bakalm!" dedi.
Vivekananda uzun uzun konutu, btn kantlarn ortaya dkt. Ramakrishna dinledi
ve sonunda konutu: "Ama benim i sesim Tanrnn olduunu sylyor. Bu konuda
son hkm verecek olan da odur. Senin btn sylediklerin bir tezden ibaret. Senin i
sesin ne diyor?"
Vivekananda bunu aklna bile getirmemiti. Omuz silkti. O, kitaplar okumu,
tartmalar deerlendirmi, lehte ve aleyhte kant toplam ve bu kantlardan yola

karak Tanr'nn var olup olmadn belirlemeye almt. Ama kendi iine
bakmamt. Kendi i sesine sormamt.
Bu ok aptalca. Ama kukucu zihin zaten aptaldr, mantkl zihin aptaldr.
Ramakrishna devam eder: "Savlarn ok gzel, keyif aldm. Ama ne yapabilirim? Ben
biliyorum! sesim onun var olduunu sylyor. Tpk i sesimin bana mutlu
olduumu, hasta olduumu, zgn olduumu, karnmn ardn ya da bugn
kendimi iyi hissetmediimi syledii gibi. sesim bana Tanr vardr diyor. Bu bir
tartma konusu deil."
Daha sonra Ramakrishna, "Sana ispat edemem ama eer istersen sana
gsterebilirim." dedi. Daha nce hi kimse Vivekananda'ya Tanr'nn
gsterilebileceini sylememiti. Vivekananda daha bir ey sylemeden
Ramakrishna onun zerine atlad - o vahi bir adamd - zerine kt ve ayaklaryla
Vivekananda'nn gsne bastrd! Sonra bir ey oldu, bir enerji sramas yaand
ve Vivekananda saat boyunca transa girdi. Gzlerini at zaman tamamen farkl
bir insan olmutu.
Ramakrishna sordu: "imdi ne diyorsun? Tanr var m, yok mu? sesin imdi ne
diyor?"
Vivekananda daha nce hi yaamad bir dinginlik ve sakinlik iindeydi. inde
byk bir nee vard, iinden tamakta olan bir mutluluk yayordu. Ramakrishna'nn
nnde eildi, ayaklarna dokundu ve "Evet, Tanr var!" dedi.
Tanr bir kii deildir: O, sonsuz mutluluk, snrsz bir evinde olduun duygusudur.
"Ben bu dnyaya ait biriyim ve bu dnya da bana ait. Ben burada bir yabanc
deilim." duygusunu en st dzeyde hissetmektir. Varolusal bir; "Btn ve ben ayr
deiliz." hissidir. Bu deneyim Tanr'dr. Ancak bu duygu sadece i sesinin iini
yapmasna izin verdiin zaman mmkn olabilir.
Buna izin vermeye bala! Ona mmkn olduunca ok frsat ver. Srekli dsal
otoriteleri arama ve dsal fikirlere ynelme. Kendini biraz daha bamsz klmaya
al. Daha fazla hisset, daha az dn.
Git ve bir gle bak, ama hemen papaan gibi "Ne kadar gzel" deme. Bu sadece
insanlarn sana sylemi olduu bir fikir olabilir; ocukluundan beri srekli "Gl ok
gzel bir iektir. Harika bir iektir." szlerini duyuyorsun. O yzden bir gl grdn
zaman, hemen tuuna baslm bir bilgisayar gibi "Bu ok gzel" diyorsun. Bunu

gerekten hissediyor musun? Bu senin iinden gelen duygular m? Eer deilse,

syleme.
Aya baktn zaman, eer kendi i sesin deilse, gzel olduunu syleme. Zihninde
tadn eylerin yzde doksan dokuzunun dn alnm olmasna aracaksn. Ve
bu yzde doksan dokuzluk ie yaramaz p iinde kalan yzde birlik i ses kaybolup
boulmu durumda. Bilgili olmaktan vazge. Kendi i sesini tekrar bul. Tanr'y i
sesinle bilebilirsin.
Alt duyu vardr: Be tanesi d duyudur; sana dnyay anlatrlar. Gzler k hakknda
bir eyler syler; gzlerin olmadan bilemezsin. Kulaklar ses hakknda bir eyler
syler; kulaklarn olmadan ses hakknda hibir ey bilemezsin. Sonra bir de altnc
duyu var, i ses. Bu duyu sana kendin ve her eyin sonsuz kayna hakknda bir
eyler syler. Bu duyunun kefedilmesi gerekir. Meditasyon i sesin kefinden baka
bir ey deildir.
DNYADAK EN BYK KORKU BAKALARININ FKRLERDR. Ve kalabalktan
artk korkmadn an artk bir koyun deil, bir aslan olursun. Kalbinde dev bir kkreme
ykselir, zgrln kkremesi.
Buda buna aslann kkremesi demiti. Bir insan tam dinginlie ulat zaman bir
aslan gibi kkrer. lk kez olarak zgrln ne olduunu bilir, nk artk baka
insanlarn ne dnd korkusu kalmamtr. nsanlarn ne dedii nemli deildir.
Onlarn sana aziz ya da gnahkr demeleri hi nemli deildir; senin iin tek ve
yegane yarg Tanr'dr. 'Tanr' bir kii demek deildir, Tanr sadece btn evren
demektir.
Bu bir kiiyle yz yze gelme durumu deildir; sen aalarla, nehirlerle, dalarla,
yldzlarla... btn evrenle yzlemek durumundasn. Ve bu bizim evrenimiz, biz onun
bir parasyz. Ondan korkmaya gerek yok, ondan bir ey gizlemeye gerek yok.
Aslnda abalasan bile ondan bir ey gizleyemezsin. Btnlk zaten biliyor, btnlk
seni senden daha iyi tanyor.
kinci konu ise bundan bile daha nemli: Tanr zaten hkmn vermitir. Bu,
gelecekte olacak bir ey deildir, zaten olmutur: O yargsn oktan vermitir. O
yzden bu yargnn korkusu bile ortadan kaybolur. Kyamet Gnnde bir yarglama
sz konusu deildir. Korkmana gerek yok. Kyamet ilk gnden koptu; seni yaratt an
o zaten hkmn vermiti. Seni tanyor, sen onun yaratt bir varlksn. Eer sende
bir ey ters giderse, sorumlusu O olur, sen deil. Eer yanl yola saparsan
sorumlusu O, sen deil. Sen nasl sorumlu olabilirsin? Sen kendini yaratmadn ki!

Eer resim yaparken bir ey yanl giderse, bunun sorumlusunun resim olduunu
syleyemezsin! Sorumlusu ressamdr.
O yzden kalabalktan, ya da dnyann sonu geldiinde ne yapp yapmadna dair
hesap soracak hayali bir Tanr'dan korkmana gerek yok. O zaten hkmn verdi... Bu
ok nemli. Hkm oktan verildii iin zaten zgrsn. Ve insan, kendi olma
zgrlne sahip olduunu tam olarak idrak ettii zaman hayat devingen bir nitelie
brnr. Korku esaret yaratr, zgrlk sana kanat verir.

ZGRLK SANA KANAT VERiR

Ben tm hayatm boyunca uyumsuz birisi oldum... Ailemin iinde, dinimde, lkemde;
ve bundan ok byk bir keyif aldm nk toplumla uyumsuz olmak birey olmak
demektir.
Varolan kurulu dzenle uyumlu olmak, bireyliini kaybetmek demektir. Ve btn
dnyan bundan ibaret.
Uzlamaya gidip bireyliini kaybettiin an, her eyi kaybetmi olursun. ntihar etmi
olursun. Yaadmz dnya dzenine uyum salam olan insanlar, kendilerini yok
etmi olan insanlardr.
Bunun ok byk bir cesaret, ok gl bir zgrlk duygusu gerektirdii kesin; aksi
halde btn dnyaya kar tek bana direnemezsin. Ama btn dnyaya kar
kmak o kadar byk bir keyif, nee ve ltuftur ki, hayatlarnda hi toplumla
uyumsuzluk yaamam olanlar bunu anlayamaz.
nsanlk tarihindeki btn byk isimler toplumlarnda birer ban ba olmutur.
nsanolunun mutluluuna ve dnyann gzelliine katk yapm olan btn insanlar,
toplumlaryla atma iinde olmutur. Uyumsuz olmak ok deerli bir niteliktir.
Hibir noktada taviz verme. lk uzlama, senin ykmnn balangcdr.
Bununla, inat olman gerektiini sylemiyorum; eer bir eyin doru olduunu
gryorsan, ona uy. Ama bir eyin doru olmadn fark ettiin an, btn dnya
doru olduunu hissediyor olsa bile, o ey artk senin iin doru deildir. Konumunu
sabitle. Bu sana dayanma gc, azim ve belli bir btnlk verecektir.

Uyumsuz olmak demek, egoist olmak demek deildir. Eer bir egoistsen, er ya da
ge uzlamaya gidersin. Ne zaman daha egoist olman salayacak bir grup insan, bir
toplum ya da bir lke bulursan, hemen o topluma uyum salarsn. Gerek uyumsuz
mtevaz bir insandr, o yzden kimse onu iine ekemez. O zgrdr, nk
egosundan zgrlemitir.
Benim anlayma gre sadece zeki olan ve birey olan insanlar dlanr. taatkr
insanlar, bireysellii olmayan insanlar, ifade zgrl olmayan insanlar, hibir eye
hayr diyemeyen, kendi arzusuna kar olsa bile evet demeye hazr olan insanlar bu
dnyada saygn bir konuma ykselirler. Onlar bakan olur, onlar babakan olur.
Onlar, srf intihar etmi olduklar iin her ekilde sayg grrler. Onlar artk yaamyor,
fosillemi durumdalar. Yaayan bir insan nasl belirli bir kalp iine sokabilirsin? Her
birey zgndr. Neden bir bakasnn kalbna ssn ki?
Dnyadaki btn mutsuzluk ok basit bir ekilde aklanabilir: Herkes, doalarnn
olmalarn istedii eyin ne olduu aratrlmadan, bakalar tarafndan kesilip,
kalplanarak bir dzene uyduruluyor. Varolua bir frsat bile vermiyorlar. ocuk
doduu andan itibaren onu bozmaya balyorlar. Tabii, tamamen iyi niyetli olarak.
Hibir ebeveyn bunu bilinli olarak yapmyor ama onlar da ayn ekilde
artlandrlmlar. O da ayn eyi ocuuna uyguluyor; baka bir yol bilmiyor ki.
taat etmeyen ocuk srekli ayplanyor. taatkr ocuk ise srekli vlyor. Peki ama
sen hi itaatkr bir ocuun herhangi bir yaratc alanda dnyaca nl olduunu
grdn m? Sen hi edebiyat, bar ya da bilim Nobel dl alm itaatkr bir ocuk
duydun mu? taatkr ocuk sradan kalabaln bir paras olur.
Ben her yerde srekli bir uyumsuz olarak yaadm ve her ann, her damlasn keyifle
yaadm. Sadece kendin olmak o kadar gzel bir yolculuk ki.

NEYDEN ZGR, NE iiN ZGR

Asla bir eyden zgr olma eklinde dnme; her zaman ne iin zgr olma
eklinde dn. Aradaki fark ok byktr, hem de ok byk. Sakn neyden diye
dnme, ne iin diye dn. Tanr iin zgr ol, gerek iin zgr ol; ama
kalabalktan zgrleme, kiliseden zgrleme, undan ya da bundan zgrleme

gibi dnme. Bir gn olduka byk bir mesafe kat edebilirsin ama asla zgr
olamazsn, asla. Bu bir eit bask kurma olacaktr.
Neden kalabalktan bu kadar korkuyorsun? Eer bir ekim varsa, o zaman korkun
sana ait olan bu ekimi gsterecektir, senin ekimini. Nereye gidersen git, kalabalk
sana hkmedecektir.
Sylediim ey u, bundaki hakikatlere bir bak; kalabal dnmene gerek yok.
Sadece kendi varln dn. Hemen imdi brakabilirsin. Eer mcadele iinde
olursan zgr olamazsn. Brakabilirsin nk mcadele etmenin bir anlam yok.
Sorun kalabalk deil... sorun olan sensin. Kalabalk seni ekmiyor, sen ekiliyorsun.
Bir bakas tarafndan deil, kendi bilinsiz artlanmalarn tarafndan ekiliyorsun. Bir
eyin sorumluluunu asla bir bakasna atma nk o zaman asla ondan
zgrleemezsin. znde sorumluluk sana ait. nsan neden kalabala bu kadar
kar olmal? Zavall kalabalk! Neden ona bu kadar kar olmalsn? Neden byle bir
yaray tayorsun?
Sen ibirlii yapmadn srece kalabalk bir ey yapamaz. O yzden sz konusu
olan senin ibirliin. Hemen u an ibirliine bir son verebilirsin, kolayca. Eer bu i
iin aba sarfedersen ban derde girecektir. O yzden hemen yap. Eer savarsan,
bunun kaybedilmekte olan bir savaa girmek anlamna geldiini grebildiinde,
ondan vazgei anlk bir hamle, kendiliinden oluan bir kavrayla gerekleiverir.
Sava atn takdirde sadece kalabala nem verdiini gstermi olursun.
Milyonlarca insann bana gelen de bu. Bazlar kadnlardan kamak istiyor - bu
durum Hindistan'da yzyllardr yaanyor - sonra da gitgide kendilerini onun iinde
daha fazla kaybediyorlar. Seksten kurtulmak istiyorlar ve btn zihinleri cinsellikle
dolu oluyor; seksten baka bir ey dnemez oluyorlar. Oru tutuyorlar,
uyumuyorlar; u ya da bu pranayama'y, yogay ve bin bir farkl yntemi deniyorlar;
hepsi samalk. Seks ile ne kadar ok savarlarsa, onu o kadar ok glendiriyorlar,
ona o kadar ok younlayorlar. ly karacak kadar nem kazanyor.
Hristiyan manastrlarnda olan budur. O kadar ok bastrmlar ki korkuyorlar. Eer
sen de kalabalktan fazla korkmaya balarsan, ayn eyi yaarsn. Kalabalk senin
ibirliin olmadan hibir ey yapamaz. O yzden sorun senin farknda olman. birlii
yapma!
Bu benim gzlemim: Bana ne gelirse gelsin, sorumlusu sensin. Bakalar sana bir
ey yapmyor. Sen byle olmasn istedin, yle oldu. Biri seni smryor nk sen

smrlmek istiyorsun. Biri seni hapse atmtr nk sen hapse girmek istedin.
Bunun iin belirli bir aray olmal. Belki sen buna gvenlik dedin. Verdiin isim farkl
olabilir, etiketlerin farkl olabilir ama sen hapse girmek iin can atyordun nk
hapiste gvendesin ve orada emniyetsiz olmazsn.
Ama hapishane duvarlaryla savama, iine bak. O gvence iin can atan eyi bul ve
kalabaln seni nasl maniple ettiini gr. O kalabalktan bir ey istiyor olmalsn;
tannma, onur, sayg, saygnlk. Eer bir ey istersen karln demelisin. O zaman
kalabalk sana, "Tamam, sana sayg vereceiz ama sen de bize zgrln
vereceksin." der. Bu basit bir alveri. Ama kalabalk sana bir ey yapmad: onu
isteyen sensin. O yzden kendi nnden ekil!

GEREK YZN BUL

Neysen o ol ve dnyay asla hi umursama. O zaman derin bir rahatlk hissedeceksin
ve kalbin huzurla dolacak. Zen insanlarnn "gerek yz" dedii ey budur; gevemi,
gerginlikten uzak, iddiasz, iki yzl olmayan ve nasl davranman gerektii hakkndaki
szde retiler olmadan varolmak.
Ve unutma, gerek yz ok iirsel bir ifade ama bu, farkl bir yzn olaca anlamna
gelmiyor. Ayn yz btn gerginliklerinden arnacak, ayn yz geveyecek, ayn yz
nyargsz olacak, bu ayn yz bakalarndan stn grmeyecek kendisini. Bu yeni
deerlere sahip ayn yz, senin gerek yzn olacak.
ok eski bir atasz vardr:
Birok kii, korkak olma cesaretini gsteremedii iin kahraman olmutur.
Eer bir korkaksan, bunun neresi yanl? Bir korkaksn. Ne gzel bir ey. Korkaklara
da ihtiya vardr, aksi halde kahramanlar nereden bulacaksn? Korkaklar, kahraman
yaratmak iin zorunlu olan temeli oluturmak iin kesinlikle gereklidir.
Sadece kendin ol, her kimsen. Asl sorun daha nce hi kimsenin sana kendin ol
dememi olmas. Herkes burnunu sokuyor, en sradan durumlarda bile herkes sana
yle ya da byle davranman gerektiini sylyor.

Ben okula giderken... kk bir ocukken, bana nasl olmam gerektiinin

sylenmesinden nefret ederdim. retmenler bana rvet teklif etmeye balad:
"Eer doru davranrsan, bir dahi olabilirsin."
Hemen karlk verdim: "Dahiliin can cehenneme, ben sadece kendim olmak
istiyorum." Ayaklarm masann stne koyarak otururdum ve her retmen rahatsz
olurdu. "Ne biim davranyorsun?" diye krlard.
Ben de yant verirdim: "Masa bana yapma demiyor ki! Bu, masayla benim aramda
olan bir konu, siz neden bu kadar kzyorsunuz? Ayaklarm sizin kafanza koymu
deilim ki! Siz de tpk benim gibi rahat olmalsnz. Ayrca bu ekilde sizin rettiiniz
samalklar ok daha iyi anlayacam hissediyorum."
Snfn bir duvarnda ok gzel bir pencere vard ve pencereden dardaki aalar,
kular ve guguk kular grnyordu. ounlukla pencereden dar bakardm ve
retmen gelip, "Neden okula geliyorsun ki?" diye sorard.
Hemen yantlardm: "nk evimde byle, btn gkyznn grnd bir pencere
yok. Ve evimin olduu yerde guguk kular, kular yok. Evim ehirde, etrafnda bir
sr baka ev var, o kadar kalabalk ki kular oraya gelmiyor. Guguk kular
oradakilerin arklaryla kutsayacaklar insanlar olmadn hissediyor.
Buraya sizi dinlemeye geldiim fikrini unutun! cretim deniyor. Burada sadece bir
hizmeti olduunuzu unutmayn. Eer snfta kalrsam gelip size ikayette
bulunmayacam; snfta kalrsam zlmeyeceim. Ancak eer btn bir yl boyunca
aslnda dardaki guguk kularn dinlerken sizi dinliyormu gibi yaparsam, bu iki
yzl bir yaamn balangc olur ve ben iki yzl olmak istemiyorum."
retmenler, profesrler her konuyu belirli bir ekilde yapmam istedi. O gnlerde
benim okulumda -ve belki de hl devam ediyordur- herkes kep takyordu. Benim
keplere kar hibir husumetim yok; niversiteden ayrldktan sonra kep giymeye
baladm ama niversiteden ayrlncaya kadar hi giymedim. Rahatsz olan ilk
retmen geldi ve "Okulun disiplinini bozuyorsun. Kepin nerede?" diye sordu.
"Okul ynetmeliini getirin. Orada her ocuun kep giymesi gerektiinden sz ediliyor
mu? Eer yoksa, okul kurallarna aykr olan bir eyi bana dikte ettirmeye
alyorsunuz." dedim.
Beni mdre gtrd ve ben de mdrle konutum: "Ben hazrm. Bana kep
takmann mecburi olduunu yazan maddeyi gsterin. Eer mecburiyse okuldan

ayrlmam gerekebilir ama nce kep takmann mecburi olduunun nerede yazdn
gsterin."
Tabii byle bir yazl kural yoktu ve ben devam ettim: "Bana kep takmak iin
geerlilii olan mantkl bir neden gsterebilir misiniz? Zekm arttracak m?
Hayatm uzatacak m? Beni daha salkl m yapacak, daha anlayl m klacak?
Bildiim kadaryla Hindistan'da baa bir ey taklmad tek eyalet Bengal ve lkenin
en zeki blgesi oras. Punjab ise tam tersi. Orada insanlar kep yerine sark takyor. O
kadar byk sarklar kullanyorlar ki, sanki kamaya alan zekalarn kafalarnn
iinde tutmaya alyorlar. Sonuta Punjab lkenin en az zeki blgesi."
Mdr cevap verdi: "Sylediklerin mantkl ama bu bir okul disiplini sorunu. Eer sen
kep takmazsan, bakalar da takmaz."
Ben de, "O zaman neden korkuyorsunuz? Bu gelenei terk edin." dedim.
Hi kimse kesinlikle hi nemi olmayan konularda bile kendin olmana izin vermek
istemiyor.
Genliimde salarm uzundu. Srekli babamn dkkanna girip kmak zorunda
kalrdm nk evimize giri sadece dkkandand. Ev, dkkann arkasndayd ve
dkkandan gemek zorundaydk. nsanlar "Bu kimin kz?" diye sorard. Salarm o
kadar uzundu ki, bir olann bu kadar uzun sal olabileceini hayal bile
edemiyorlard.
Babam epey bir utana skla, "O, olan." demiti.
"Ama o zaman salar neden bu kadar uzun?" diye sordular.
Bir gn - bu babamn normal tavr deildi - o kadar utanp, kzmt ki gelip salarm
kendi elleriyle kesmiti. Dkkanda kuma kesmek iin kulland makas alp
salarm kesmiti. Ona bir ey sylemedim... buna ard. "Hibir ey sylemeyecek
misin?" diye sordu.
"Kendi tarzmla syleyeceim." diye yantladm.
"Ne demek istiyorsun?"
"Grrsn." dedim. Evimizin karsnda dkkan olan afyon mptelas berbere gittim.
O, sayg duyduum tek insand. Yan yana bir sr berber dkkan vard ama ben o
ihtiyar ok severdim. ahsna mnhasr bir adamd ve beni ok severdi; saatlerce

konuurduk. Srekli samalard! Bir gn bana yle dedi: "Btn afyon mptelalar
bir araya gelip siyasi parti kurabilirse, lkeyi ele geirebilirdik!"
"ok iyi bir fikir!" dedim.
"Ama" diye devam etti, "hepimiz afyon mptelas olduumuz iin, ben kendi fikirlerimi
bile unutuyorum."
"Endie etme. Ben buradaym ve hatrlarm. Sen bana bu lkede neleri deitirmek
istediini, ne tr bir siyasi ideoloji istediini syle, ben hallederim."
Ama o gn ona gidip salarm kazmasn syledim. Hindistan'da sadece babas
lenler salarn kaztr. Bir an iin afyon mptelas berber bile ayld ve "Ne oldu?
Baban m ld?" diye sordu.
"Sen bunu kafana takma. Dediimi yap yeter; gerisi seni ilgilendirmez! Salarm
kazman istiyorum" dedim.
"Tamam!" dedi. "En kolay bu. ou zaman bam derde giriyor, insanlar bana
'sakalm kes' diyor ve ben unutup kafalarn kazyorum. 'Ne yaptn?' diye kzyorlar
ve ben de 'Ne kzyorsun? Olan olmu, bu yzden senden para almayacam.'
diyorum."
Hep gidip dkkannda otururdum nk srekli komik bir eyler olurdu. Adamn
bynn yarsn kestii zaman birden aklna bir ey gelir ve, "Bekle, ok acil bir iim
olduunu hatrladm." derdi. Adam arkasndan barrd: "Ama ben koltukta kaldm ve
bymn yars duruyor. Dkkandan dar kamam ki!" Berber, "Hemen geliyorum!"
diye barrd.
Ama saatler gemesine ramen dnmezdi ve koltuktaki adam sylenir dururdu: "Bu
adam aptal m ne?"
Bir keresinde, bir adamn bynn dier yarsn ben kesmek zorunda kaldm. Ona,
"Artk zgrsn. Bu dkkana bir daha gelme yeter. Adam sana ok byk bir zarar
vermedi, sadece ok unutkan, hepsi bu." dedim.
Neyse. Berber, "Haklsn. Beni ilgilendirmez. Eer lmse, lmtr." dedi.
Salarm tamamen kazd ve ben de eve gittim. Dkkandan getim. Babam ve btn
mteriler bana bakt. Mteriler hemen sordu: "Ne oldu? Bu kimin olu? Babas
lm."

Babam yantlad: "O benim olum ve ben yayorum! Bir eyler yapacan
biliyordum. Bana iyi bir cevap verdi."
Nereye gidersem gideyim insanlar hemen soruyordu: "Ne oldu? Baban ok salkl
grnyordu."
"nsanlar her yata lebilir. Onun iin endieleniyorsunuz ama benim salarm iin
endielenen yok."
Bu, babamn bana yapt son mdahale oldu. nk karlnn daha tehlikeli
olabileceini anlad! Hatta gidip salarn abuk uzamas iin kullanlan belirli bir ya
ald. Bu ok pahal bir yadr, Bengal'de yetien javakusum adndaki bir iekten
kartlr. ok nadir bulunan, ok pahal bir yadr. Sadece en zenginler kullanrd.
Erkekler deil, kadnlar kullanrd. Salarn mmkn olduunca uzun tutmak iin.
Bengal'de salar yerleri spren kadnlarla karlatm. Bir buuk metre, iki metre
uzunluunda salar. O ya, zellikle salar ok gl yapyor, hemen uzatyordu.
"imdi anladn." dedim.
"Evet, anladm." dedi. "Bu ya hemen kullan; birka ay sonra salarn geri
gelecektir."
"Bu durumu sen yarattn. Utanacak ne vard? 'Benim kzm' diyebilirdin. Bu beni
rahatsz etmezdi. Ama bana bu ekilde mdahale etmen ok yanlt. iddet dolu ve
barbarcayd. Bana hibir ey sylemeden gelip salarm kesmeye baladn." dedim.
Hi kimse bakasnn kendisi olmasna izin vermiyor. Bu fikirler o kadar derinine
ilemitir ki, sanki kendi fikrinmi gibi grnr. Rahatla. Btn bu artlandrmalar
unut, kuruyan yapraklarn aalardan yere dmesi gibi onlar brak. Plastik
yapraklara, plastik ieklere sahip olmaktansa, yapraksz, plak bir aa olmak daha
iyidir.
Gerek yz sadece, herhangi bir ahlak kuralnn, dinin, toplumun, ebeveynlerin,
retmenlerin, rahiplerin sana hkmetmesine izin vermemek demektir. Hi kimsenin
hakimiyeti altnda olmamak demektir. Sadece hayatn isel duyarllna uygun
olarak yaa - ki bu duyarlln var - ve gerek yzne sahip olacaksn.

TEHLiKELi YAAMANIN COKUSU

Cesur olanlar kafalarnn dikine gider. Btn tehlike frsatlarn ararlar. Hayat
felsefeleri sigorta irketlerininkine benzemez. Onlarn hayat felsefeleri, daclarn,
planrclerin, srflerin felsefesidir. Ve onlar sadece dardaki denizlerde srf
yapmaz; kendi ilerindeki derin denizlerde de srf yaparlar. Onlar sadece Alpler'e ya
da Himalayalar'a trmanmaz; i doruklarnn da peine derler.
Tehlikeli yaamak demek, yaamak demektir. Eer tehlikeli yaamyorsan, sen
yaamyorsun. Yaamak ancak tehlikede iek aar. Yaamak asla gvenlik iinde
ieklenmez; sadece gvensiz durumlarda ieklerini aar.
Eer garantili yaamaya balarsan, durgun bir havuza dnrsn. O zaman enerjin
akmaz. O zaman korkarsn; nk insan bilinmeyene nasl adm atacan asla
bilmez. Bu riski neden alacaksn ki? Bilinen ok daha gvenlidir. O zaman tandk
olan saplant haline dntrrsn. Onlardan bkarsn, onlardan sklrsn, kendini
mutsuz hissedersin ama yine de tandk ve rahatlatc grnrler. En azndan
biliniyordur. Bilinmeyen ise seni korkudan titretir. Bilinmeyenin fikri bile senin
gvencesizlik hissetmene neden olur.
Dnyada sadece iki tr insan vardr: Rahat yaamak isteyenler; onlar lmn
peindeler, rahat bir mezar istiyorlar. Bir de yaamak isteyenler var; onlar tehlikeli
yaam seer, nk yaam ancak risk olan yerde zenginleir.
Hi da trmanna gittin mi? Ne kadar yksee trmanrsan, kendini o kadar gen, o
kadar taze hissedersin. Dme tehlikesi ne kadar bykse, kenardaki uurum ne
kadar derinse, canl olduunu o kadar fazla hissedersin... lm ve yaam arasnda;
lm ya da yaam arasnda bir yerde aslyken. O zaman cann sklmaz, o anda ne
gemiin tozlar, ne de gelecein arzular vardr. O yaadn an ok keskindir, alev
gibidir. Bu yeterlidir; burada, imdi yayorsundur.
Ya da srf, kayak veya planr... Nerede lm riski varsa, orada muhteem bir keyif
vardr nk hayatn kaybetme riski seni inanlmaz canl yapar. O yzden tehlikeli
sporlar insanlara cazip gelir.
nsanlar dalara trmanmaya gidiyor. Biri Edmund Hillary'ye sormu: "Neden
Everest'e trmanmak istediniz? Neden?" Hillary onu yantlam: "nk oradayd...
srekli bir meydan okumayd." ok riskliydi, daha nce birok insan denerken
lmt. Altm-yetmi yldr kafileler gelip gidiyordu... neredeyse kesin lm demekti
ama insanlar hl trmanmaya alyordu. Onlara cazip gelen neydi?

Yerleik olandan, gndelik hayattan daha yksee, daha uzaa gittiin zaman tekrar
vahi olursun, tekrar hayvan dnyasnn bir paras olursun. Tekrar bir kaplan ya da
aslan gibi yaar, veya bir nehir gibi akarsn. Tekrar bir ku gibi gkyznde szlr,
daha uzaa, daha da uzaa umaya alrsn. Ve bu anlarda gvenli yaam, banka
hesaplar, e, koca, aile, toplum, kilise, saygnlk... giderek silinir ve uzakta kalr.
Yalnz olursun.
O yzden insanlar spora bu kadar ilgi duyar. Ama bu da gerek tehlike deildir nk
bu konuda ok ustalaabilirsin.
renebilir, gerekli eitimi alrsn. Bu, ok hesapl bir risk... hesapl risk gibi bir ifade
kullanmama izin ver. Daclk iin kurslara katlr, her trl nlemi alrsn. Ya da hzl
araba kullanrsn: Saatte 160 kilometre hzla gidersin ve bu tehlikelidir, heyecan verir.
Ancak bu konuda ok ustalaabilirsin ve tehlike sadece dardakiler iin sz konusu
olur; senin iin deil. Ortada bir risk olsa bile, marjinal dzeydedir. Sonuta bu riskler
de sadece fiziksel risklerdir, sadece beden sz konusudur.
Sana tehlikeli yaa dediim zaman sadece bedensel risklerden deil, psikolojik
risklerden ve nihai olarak ta ruhani risklerden sz ediyorum. Dindarlk ruhani bir
risktir. Belki dn olmayan yksekliklere kacaksn. Buda'nn anagamin - geri
dnmeyen kii - teriminin anlam budur. O kadar yksee kmak ki, dn olmayan
yola girmek; o zaman insan kaybolur. Asla geri dnmez.
Tehlikeli yaa dediim zaman, sradan saygnln yaamn srme demek istiyorum;
bir ehrin valisi ya da irket orta gibi yaama. Bu hayat deil. Ya da bir rahipsin
veya iyi bir meslee sahipsin; ok para kazanyorsun ve banka hesabn iiyor, her
ey mkemmel bir ekilde yolunda gidiyor. Her ey mkemmelen yolunda gittii
zaman, bunu anla: lyorsun ve hibir ey olmuyor. nsanlar sana sayg duyabilir,
ldn zaman cenazenin ardndan byk bir kalabalk yryebilir. Ne gzel, hepsi
bu. Gazetelerde resimlerin kar, birka ke yazar senden sz eder ve sonra
insanlar seni unutur. Sen btn hayatn sadece bunlar iin yaadn.
zle, insan sradan ve olaan eyler iin btn hayat skalayabilir. Ruhani olmak
demek, bu kk eylere ok fazla nem verilmemesi gerektiini anlamaktr. Onlarn
anlamsz olduunu sylemiyorum. Onlar anlaml, ama senin sandn kadar deil
diyorum.
Para gereklidir. O bir ihtiya. Ama para, ama deil ve asla ama olamaz. Kesinlikle
bir eve ihtiya vardr. O da bir gereksinim. Ben kendini dnyadan soyutlam biri

deilim ve senin de evini ykp Himalayalar'a kaman istemiyorum. Ev gereklidir.

Ama ev senin iin gereklidir. Bunu yanl anlama.
nsanlara baktm zaman gryorum ki, btn olay tersine dnm. Sanki onlar ev
iin gereklilermi gibi yayorlar. Ev iin alyorlar. Sanki banka hesab iin varlar.
Sadece para biriktiriyorlar ve sonra lyorlar. Aslnda hi yaamadlar. Tek bir gerek
heyecan yaamadan, nehir gibi akmadan ldler. Gvencenin, tandkln ve
saygnln duvarlar arasnda hapis kaldlar.
O zaman skldn hissetmen ok doal. nsanlar bana gelip canlarnn ok
skldn sylyor. Kuatlm gibi, bkknlk iinde olduklarn syleyip ne yapalm
diye soruyorlar. Sadece bir mantray tekrar ederek canlanacaklarn dnyorlar. O
kadar kolay deil. Btn yaam tarzlarn deitirmeleri gerekir.
Sev, ama yarn o kadnn elinde olacan dnme. Beklentiye girme. Kadn bir ee
indirgeme. O zaman tehlikeli yaam olursun. Erkei bir kocaya indirgeme, nk
koca ok irkin bir eydir. Brak erkek senin erkein, kadn senin kadnn olsun. Ve
sakn yarn tahmin edilebilir klma. Hibir ey bekleme ve her ey iin hazr ol.
Tehlikeli yaa dediim zaman bunu kastediyorum.
Biz ne yapyoruz? Bir kadna ak oluyor ve hemen bir evlenme brosuna ya da
kiliseye giderek evleniyoruz. Sana evlenme demiyorum. O bir formalite. yi; toplumu
tatmin et ama zihninin derinliklerinde kadn sahiplenmeye kalkma. Asla, tek bir an
iin bile, "sen bana aitsin" deme. nk bir insan nasl sana ait olabilir? Ve sen bir
kadna sahip olmaya baladn zaman, o da seni sahiplenmeye balayacak. O
zaman ikiniz de artk ak deilsiniz. Sadece birbirinizi eziyor, ldryor, fel
ediyorsunuz.
Sev ama sevginin bir evliliin seviyesine alalmasna izin verme. al - almak
gereklidir - ama iinin yegane hayatn olmasna izin verme. Oyun, hayatnn bir
paras olarak kalmal, hayatnn merkezi olmal. , oyun iin bir ara olmal. Ofiste
al, fabrikada al, dkkanda al; ama oyun iin kendine zaman yaratabilmek
iin. Hayatnn bir alma dngsne indirgenmesine izin verme. nk hayatn
amac oyundur!
Oyun, bir eyi ama gtmeden yapmak demektir. Ama gtmeden ne kadar ok
eyden keyif alrsan, o kadar canl olursun. Tabii hayatn her zaman bir risk, tehlike
ierecek. Ama hayat zaten byle olmak zorunda. Risk de bunun bir paras. Aslnda
daha iyi ksm risktir, en iyi ksm risktir. En gzel ksm risktir. Her an bir risktir.
Bunun farknda olmayabilirsin. Nefes alp veriyorsun, bu da bir risk. Nefes vermek

bile; nefesin tekrar geri gelip gelmeyeceinden kim emin olabilir ki? Bu bile kesin
deil, garantisi yok.
Ama baz insanlarn btn dini gvencedir. Tanr'dan sz etseler bile, Tanr'nn en
yce gvence olduunu anlatrlar. Eer Tanr'y dnyorlarsa, sadece korktuklar
iin dnyorlar. Eer dua ediyor ve meditasyon yapyorlarsa, bunu sadece "sevap
kitaplarnda" bulunabilmek iin yapyorlar. Tanr'nn "iyi kitaplarna" geebilmek iin:
"Eer bir Tanr varsa, benim dzenli olarak kiliseye gitmi olduumu, dzenli olarak
tapndm bilecek. Bunu dorulatabilirim." diye dnyorlar. Dualar bile bir ara.
Tehlikeli yaamak demek, hayatn her ann sonuna kadar yaamak demektir. Her
ann kendi zgn deeri vardr ve sen korkmuyorsun. lmn olduunu biliyorsun ve
lmn varolduu gereini kabulleniyorsun. lmn arkasna saklanmyorsun.
Hatta gidip lme kafa tutuyorsun. lme fiziksel, psikolojik, ruhani olarak kafa
tuttuun anlar sana keyif veriyor.
Ben tehlikeli yaa derken kastettiim ey, lmle dorudan kar karya kaldn,
lmn neredeyse gerek olduu anlarn da keyfini kartmak.
Cesur olanlar kafalarnn dikine gider. Btn tehlike frsatlarn ararlar. Hayat
felsefeleri sigorta irketlerininkine benzemez. Onlarn hayat felsefeleri, daclarn,
planrclerin, srflerin felsefesidir. Ve onlar sadece dardaki denizlerde srf
yapmaz; kendi i denizlerinin derinliklerinde de srf yaparlar. Onlar sadece Alpler'e
ya da Himalayalar'a trmanmaz; i doruklarnn da peine derler.
Ama bir eyi unutma: Risk alma sanatn asla unutma; asla, asla. Her zaman risk
almaya hazr ol. Ne zaman risk alacan bir frsat karsa, onu karma ve asla
kaybetmeyeceksin. Risk, gerekten canl olmann tek garantisidir.

NE YAPARSAN YAP, HAYAT BiR GiZEMDiR

Aklanamayacak bir eyler olduu fikrini kabullenmekte zihin ok zorlanr. Zihinde
her eyin aklanmas gerektii saplants vardr. Aklanamasa bile, en azndan
aklar gibi yapar! Bir gizem, bir ikilem olarak kalan her ey zihninin bana bela olur.
Btn felsefe tarihi, din, bilim, matematik tarihi ayn kke, ayn zihne, ayn kantya
sahiptir. Sen kendini bir ekilde karsn, bir bakas farkl kar... ama kantnn

anlalmas gerekir. Bu kant, varoluun bir gizem olmad inancdr. Zihin, ancak
bir ekilde varoluun gizemi kaybettirildiinde huzur bulabilir.
Din bunu Tanry, Kutsal Ruhu, Vcut Bulan Oul'u yaratarak yapmtr; farkl dinler
farkl eyler yaratmtr. Bunlarn hepsi stnn rtlmesi mmkn olmayan bir delii
gizleme abasdr; ne yaparsan yap delik oradadr. Hatta ne kadar stn rtmeye
alrsan, orada olduunu daha fazla vurgulam olursun. Onu kapatma aban bile,
onu birinin grecei korkusunu yaadn gsterir.
ocukluumda bunu her gn yaardm nk aalara kmay ok severdim. Aa
ne kadar yksekse, o kadar fazla keyif verirdi. Ve doal olarak birok kere aatan
dtm. Bacaklarmda, dizlerimde ve her yerimde o iziklerin izleri hl durur. Srekli
aalara trmanp dtm iin, her gn stmdeki kyafetler yrtlyordu. Annem
bana gelip: "Kyafetindeki o delikle dar kma. Ben hemen yamarm." dedi.
"Hayr, yamama." dedim.
"Ama insanlar ne der? Sen kasabann en iyi kuma tccarnn olusun ama srekli
darda yrtk kyafetlerle dolayorsun, kimsenin seninle ilgilenmediini
dnecekler."
Ben de: "Eer yama yaparsan, irkin olur. u anda herkes onun yeni olduunu
gryor. Evden yrtk gmlekle kmadm dnecekler. Aatan yeni dtm ve
yrtld. Ama eer yama yaparsan, gizlemeye altm eski bir ey gibi grnr.
Senin yaman beni yoksul gsterir, yrtk gmleim ise beni sadece cesur biri olarak
gsterir. Sen endie etme. Eer biri bana yrtktan sz ederse ona meydan okurum:
'Benimle birlikte u aaca k, eer dmeden baarabilirsen, o zaman bana
istediini syleyebilirsin.' derim." dedim.
Hindistan'da ok yumuak, kolayca krlan baz aalar vardr. Bunlardan biri jamun
aacdr. Jamun, ok tatl bir meyvedir ama aac ok yksek ve dayankszdr;
dallar kolayca krlabilir. Aacn st dallarna kadar kmadan en kaliteli meyveleri
yiyemezsin, nk alttakiler daha dk nitelikteki insanlar tarafndan toplanm
olurdu; sadece metre yksee trmanmaya cesareti olan insanlar tarafndan.
Eer on metreye trmanacak cesaretin varsa, o zaman en tatllarn yiyebiliyordun.
Onlar, cesareti olanlar iin ayrlyor. Ama oraya knca dmek neredeyse
kanlmaz bir ey. Bu konuda yapabilecein bir ey yok, senin elinde olan bir ey
deil. Sadece biraz gl bir rzgar... Yeterince hzl inemezsin ve dal birden krlr.
Sen de hibir ey yapamadan kendini yerde bulursun.

Ama annem benim sylediimi asla anlayamad. Ona aklamaya altm: "ok
basit. Eer gmleimi yamarsan, yrtn yeni olmad anlamna gelecek; u anda
yeni olmu gibi duruyor. Ama yamand zaman... bu yeni olmadn kesin olarak
gsteriyor; evden yamal bir gmlek giyip gelmisin. O zaman daha fazla dikkat
ekiyor ve ben yoksul olarak grlmemizi istemiyorum."
Yine de steledi: "Senin zihniyetini anlamyorum nk ailedeki dier herkes - ne
zaman birinin gmlei yrtlsa ya da dmesi kopsa - nce bana gelip, 'dar
kacam, bunu diker misin?' diyor. Bir tek sen hari... Ben senin ayana geldim ve
dikeyim diyorum ama sen hl istemiyorsun."
Onu yantladm: "Hayr, dikmeni istemiyorum. Eer bana baka bir gmlek vermek
istiyorsan, kabul edebilirim ama yamanm ya da dikilmi bir gmlek giymem. Bu
skk ekliyle btn bir yl giyebilirim, hi sorun deil nk o zaman hep yeni olmu
gibi grnr. Her zaman az nce aatan dtm diyebilirim."
Zihin tarihinin tamam, btn farkl dallaryla, bu yamay srekli yapyor. zellikle de
matematikte, nk matematik tamamen bir zihin oyunudur. Byle olmadn
dnen matematikiler vardr, tpk Tanr'nn gerek olduunu dnen teologlarn
varolduu gibi. Tanr sadece bir fikirdir. Eer atlarn fikri olsayd, Tanrlar bir at
olurdu. Onun bir insan olmayacandan emin olabilirsin nk atlara o kadar ktlk
yapmlardr ki, ancak bir eytan olarak grlebilirler, Tanr deil. Sonuta her
hayvann kendi Tanr fikri olacaktr, tpk her insan rknn kendi Tanr fikri olduu gibi.
Fikirler, hayatn gizemli olduu ve bu boluklarn gerekler tarafndan
doldurulamad yerleri doldururlar. O boluklar fikirlerle doldurursun; en azndan
hayatn anlaldna dair duygunu tatmin edersin.
Anlamak szcnn ngilizcesi olan "understand" kelimesi ok ilgintir. Tam kelime
karl "altnda duran" (under-stand) demektir. Bu kelimenin zamanla kelime
karlndan ok farkl bir anlama ulam olmas ok garip: Altna alabilecein her
ey, altnda ezecein her ey, senin gcnn, ayakkabnn altndaki her ey: stn
olduun her ey.
nsanlar hayat anlamaya almak iin de ayn yolu deniyor; hayat ayaklarnn altna
alp, "stn olan bizleriz. Artk bizim iin anlalmayan hibir ey yok" diyorlar.
Ama bu mmkn deil. Ne yaparsan yap, hayat bir gizemdir ve gizem olarak kalmaya
devam edecektir.

HER SEYiN BiR TESi VARDIR

Hepimiz te tarafndan kuatlmzdr. Bu te, Tanr denilen eydir; bu teye
ulalmas gerekmektedir. O ierde, darda; her zaman oradadr. Eer bunu
unutursan... normalde unutuyoruz, nk teye bakmak ok rahatsz edici ve
zahmetlidir. Sanki bir uurumdan aaya bakyormu gibi, insan titremeye balar,
midesi bulanr. Uurumun farkna vardn an titremeye balarsn. Kimse uuruma
bakmaz; gerei grmezden gelip, baka ynlere bakarz. Gerek bir uurum gibidir,
nk gerek byk bir boluktur. Snrlar olmayan engin bir gkyzdr. Buda
durangama der... tesi iin kendini hazr tut. Asla snrlarn iinde hapis kalma, her
zaman snrlarn tesine ge. htiyacn olduu zaman snrlar sen yap ama onun
tesine geeceini hibir zaman unutma. Asla hapishaneler yaratma.
Bizler ok eitli zindanlar yaratrz: ilikiler, inanlar, dinler; bunlarn hepsi birer
hapishane. Vahi rzgarlar esmedii iin insan rahatlk hisseder. Korunduunu sanr;
ama bu sahte bir korumadr nk lm gelip seni teye srkleyecektir. lm gelip
seni teye srklemeden nce, sen kendin git.
Bir hikye:
Bir Zen rahibi lmek zereydi. ok yalyd, tam doksan yanda. Birden gzlerini
ap "Ayakkablarm nerede?" diye sordu.
rencisi atld: "Nereye gidiyorsunuz? ldrdnz m? lmek zeresiniz, doktor
hibir umut kalmadn syledi; sadece birka dakikanz kald."
Rahip yantlad: "O yzden ayakkablarm istiyorum: Mezarla gitmek istiyorum
nk hibir yere gtrlmek istemem. Kendim yryerek gideceim ve lm orada
karlayacam. nsanlarn beni tamasn istemiyorum. Beni bilirsin... u ana kadar
kimseye yk olmadm. Drt kiinin beni mezarla tamas ok irkin bir ey olur.
Hayr."
Mezarla yrd. Bununla da kalmad, kendi mezarn kazd, iine uzand ve ld.
Bilinmeyeni kabullenen ne byk bir cesaret, tek bana gidip teyi sevinle
karlayan bir cesaret! O zaman lm dntrlr; o zaman lm, lm olmaktan
kar.

Bu kadar cesur bir insan asla lmez; lm yenilgiye uram olur. Bu kadar cesur bir
adam lmn tesine geer. Tek bana teye giden bir adam iin, te asla lm gibi
olamaz. O zaman sevinle karlanacak bir eye dnr. Eer teyi sevinle
karlarsan, te de sana kucak aar; te seni taklit etmeye balar.

YAAM HER ZAMAN DISARDADIR

Ego etrafn bir duvar gibi kuatr. Seni bu ekilde kuatarak seni koruduuna ikna
eder. Ego seni byle ayartr. Srekli ayn eyi syler: "Eer ben olmazsam sen
korumasz kalrsn. Savunman ok zayf olur ve bu ok byk bir risk. O yzden brak
seni koruyaym, etrafn saraym."
Evet, ego belirli bir lde koruma salar ama bu duvar ayn zamanda senin zindann
olur. Belirli bir koruma var, aksi halde kimse egonun getirdii mutsuzluklara
katlanmaz. Belirli bir koruma var, seni dmanlardan korur; ama ayn zamanda
dostlara kar da korur.
Dmandan korktuun iin kapn kapatp arkasnda gizleniyorsun. Sonra bir dost
geliyor ama kap kapal, ieri giremiyor. Eer bir dmandan ok korkuyorsan, o
zaman dostlar da ieri gelemez. Eer kapy dostun iin aarsan, dmann da ieri
girme riski hep vardr.
Bunu ok derinden dnmek gerekir; hayattaki en byk sorunlarndan biridir.
Sadece ok az saydaki cesur insan onu doru ekilde zebilir, dierleri korkup
saklanr ve o zaman tm yaamlar heba olur.
Yaamak risklidir; lmn riski yoktur. ldn zaman senin iin bir sorun kalmaz ve
o zaman seni kimse ldremez nk zaten l olan birini nasl ldrebilirsin?
Mezara gir ve iin bitsin! O zaman ne hastalk var, ne kayg var, ne de herhangi bir
sorun; btn sorunlarn biter.
Ama eer canlysan milyonlarca sorun var. nsan ne kadar canlysa, o kadar fazla
sorun vardr. Ama bunun yanl bir taraf yok, nk ancak sorunlarla uraarak,
mcadele vererek byyebilirsin.
Ego etrafnda ykselen sinsi bir duvardr. eri birinin girmesine izin vermez. Kendini
korunmu ve gvende hissedersin ama bu gvence lm gibidir. Tohum iindeki

bitkinin hissettii gvence gibi. Bitki filizlenmekten korkuyor nk bana ne gelecei

belli deil... Dnya tehlikelerle dolu ve bitki o kadar krlgan ve narin ki! Tohum
duvarnn iinde, hcrenin iinde saklanrsa her ey korunmu olur.
Ya da anne rahminde olan bir bebei dn. Her ey var, ne ihtiyac olursa annda
karlanyor. Ne bir kayg, ne mcadele, ne de gelecek var. Bebek byk bir
mutlulukla yaar. Her ihtiyac annesi tarafndan karlanr.
Ama sen srekli annenin rahminde yaamak ister misin? ok emin bir yer. Eer sana
seme ans tannsayd, srekli annenin rahminde kalmay seer miydin? ok rahat
bir yer, ondan tesi olabilir mi? Bilim adamlar henz bir rahimden daha rahat bir
ortam salayamadklarn ifade ediyor. Rahim sanki rahatlk konusunda ulalacak
son mertebe gibi grnyor. O kadar rahat... ne bir kayg, ne bir sorun, ne alma
ihtiyac. Yaln bir varolu. Her ey annda sana sunuluyor... ihtiya doduu an anne
tarafndan karlanyor. Nefes almak gibi bir sknt bile yaamyorsun, anne bebek
iin nefes alyor. Karn doyurma sknts yok, anne ocuk iin yiyor.
Peki ama anne rahminde kalmak ister miydin? Oras rahat ama o bir hayat deil.
Yaam her zaman belirsizlikle dolu olan dardadr. Hayat dardadr.
Coku anlamna gelen ngilizce "ecstasy" kelimesi ok ok nemlidir. Kelime karl
"darda durmak"tr. Coku, dar kmak demektir. Btn kabuklardan,
korumalardan, egolardan, gvencelerden, btn lmcl duvarlardan. Cokulu olmak
demek dar kmak demektir, zgr olmak, hareket etmek, oluum halinde olmak,
tehlikelere ak olmaktr, bylece rzgar gelip iinden geebilir.
Bir ifade vardr, bazen "bu deneyim olaanstyd" deriz. Cokunun tam anlam
budur: Olaandan daha stn.
Tohum atlayp, iinde gizledii yaymaya balad zaman, bir bebek doup,
rahmi geride brakt zaman; btn konforlar ve rahatlklar brakp bilinmeyen bir
dnyaya adm attklar zaman: coku budur. Bir ku yumurtasn krp, gkyzne
utuu zaman: coku budur.
Ego bir yumurtadr ve ondan kmak zorundasn. Cokulu ol! Btn korumalardan,
kabuklardan ve gvencelerden kurtul. O zaman daha geni bir dnyaya ularsn;
engin, sonsuz bir dnyaya. Ancak o zaman yaarsn, ve dolu dolu yaarsn.
Ama korku seni sakatlyor. Bebek de, rahimden dar kmadan nce, kp
kmamak konusunda kararsz kalyor olmal. Olmak ya da olmamak. Bir adm ileri
atp, sonra bir adm geri ekiliyor olmal. Belki de o yzden anne bu kadar ac

ekiyor. Bebek kararsz ve cokuyu yaamaya henz tam olarak hazr deil. Gemi
onu geri ekiyor, gelecek ise ileri aryor. Bebek ise blnm durumda.
Bu, kararszlk duvardr, gemie yapmaktr, egoya tutunmaktr. Bunu her yere
tayorsun. Arada bir, o nadir anlarda, ok canl ve tetikte olduun zamanlar onu
grebileceksin. Aksi halde ok saydam bir duvardr ve gremezsin. nsan btn
hayatn - ve sadece bir deil, birok hayatn - bir hcrenin iinde, her yerden
soyutlanm, penceresiz, Leibnitz'in "monad" dedii yerde geirdiinin farkna bile
varmyor. Kapsz, penceresiz, ierde kapanm... ama saydam, camdan duvarl bir
hcre.
Bu egonun braklmas gerekiyor. nsann cesaretini toplayp onu parampara etmesi
gerekiyor. nsanlar kendi cehennemlerini beslediklerini bilmeden, onu milyonlarca
yoldan besliyor.
Bayan Cochrane lm kocasnn tabutunun yannda duruyormu. Olu ise hemen
yanndaym. Taziyeye gelenler birer birer geip ba sal diliyormu.
"Artk ac ekmiyor," dedi Bayan Croy. "Neden lmt?"
"Zavall adamcaz bel soukluundan ld," diye yantlam Bayan Cochrane.
Bir baka kadn tabutun bana gelmi: "Artk aclar geride kalm. Yznde dingin
bir tebessm var. lm nedeni neydi?"
"Bel soukluu!" demi yasl dul.
O srada olu annesini kenara ekmi: "Anne! Babam hakknda ok kt bir ey
sylyorsun. O bel soukluundan lmedi ki. shalden ld!"
"Biliyorum!" diye yantlam Bayan Cochrane. "Bok iinde ldn bilmeleri yerine
elence peindeyken gittiini dnmelerini isterim."
En sonuna kadar oyun oynamaya devam ederler. Ego, samimi olmana izin vermez
ve seni sahtelii devam ettirmeye zorlar. Ego yalann kendisidir ama insann bir karar
vermesi gerekir. Bu, ok byk bir cesaret gerektiriyor nk o ana kadar besleyip
byttn eyi parampara edecek. Btn gemiini yok edecek. Onunla birlikte
sen de parampara olacaksn. Geride biri kalacak ama sen o kii olmayacaksn.
inde gemile balants olmayan bir varlk ykselecek; taze, gemiin bozmad
bir varlk. O zaman bir duvar olmayacak; nerede olursan ol, snrlar olmayan
sonsuzluu greceksin.

En sevdii bara giren yal adam normalde alan garson kzn yerine bir yabancnn
altn grm. En bata ok zorlanm ama sonra cesaretini toplayp yeni garson
kza 'uzun zamandr grd en gzel kz' olduunu sylemi.
Garson kz biraz kibirli bir tipmi ve burnunu havaya kaldrp "zgnm ama
iltifatnza ayn ekilde karlk veremeyeceim." demi.
Adam sakin bir ekilde yantlam: "Peki o zaman benim yaptm yapamaz mydn,
tatlm? Yalan syleyemez miydin?"
Btn formalitelerimiz birbirimizin egolarna yardmc olmaktan baka bir ey deildir.
Hepsi yalandr. Sen birine bir ey sylersin ve o da iltifata karlk verir. Ne sen
samimisin, ne de o. Ayn oyunu srdrrz: Grg kurallar, formaliteler, medeni
yzler ve maskeler.
O zaman duvarla yzlemek zorundasn. Zamanla, bu duvar o kadar kalnlaacak ki,
hibir ey gremeyeceksin. Duvar her geen gn kalnlayor, o yzden bekleme.
Eer etrafnda bir duvar tadn hissine kaplrsan, hemen brak! Hemen zpla ve
iinden k! Zplamak iin sadece bir karar vermek yeterli, hepsi bu. Sonra, yarndan
itibaren onu besleme. Ona dadlk yaptn fark ettiin zaman, hemen dur. Birka
gn iinde onun ldn greceksin nk senin srekli desteine ve onu
emzirmene ihtiya duymaktadr.

EN U CESARET: BASLANGI YOK, SON YOK

Birok korku vardr ancak bunlar temel olarak tek bir korkudan tremi filizlerdir,
dallardr, tek bir aacn dallardrlar. Bu aacn ad lmdr. Bu korkunun lmle ilgili
olduunun farknda olmayabilirsin ama her korku lmle balantldr.
Korku sadece bir glgedir. ayet iflas etme korkun varsa lm korkusu pek grnr
olmayabilir ama aslnda parasz kalarak lme kar korunmasz kalacandan
korkmaktasndr. nsanlar bir gvence arac olarak para tutar ama herkes lmden
kurtuluun olmadn ok iyi bilmektedir. Ama yine de bir eyler yapmak gerekir. En
azndan seni megul tutar ve kendini megul tutmak bir eit bilinsizliktir, bir eit
uyuturucudur.

O yzden, nasl alkolikler varsa, bir de ikolikler vardr. Kendilerini srekli bir ile
megul ederler; i yapmaktan vazgeemezler. Tatiller korku verir; sessiz oturamazlar.
O sabah kere okumu olduklar gazeteyi tekrar okurlar. Srekli megul olmak
isterler nk bu sayede lmle aralarna bir perde ekmi olurlar. Ama zne
bakld zaman, tek korku sadece lmdr.
Dier btn korkularn sadece birer dal olduunu anlamak nemlidir nk ancak o
zaman kk hakknda bir ey yapabilirsin. Eer temel korku lmse, seni korkusuz
klacak tek ey iindeki lmsz bilincin farkna varacan bir deneyimdir. Baka
hibir ey ie yaramaz. Ne para, ne g, ne prestij. lme kar tek sigorta sadece
derin bir meditasyon olabilir. nk meditasyon sana bedeninin leceini, zihninin
leceini ama senin beden-zihin yapsndan te bir varlk olduunu gsterecektir.
Senin asl zn, temel yaam kaynan senden nce vard ve senden sonra da
varolacak. Birok biime girdi, birok ekilde evrildi. Ama en batan beri asla yok
olmad; eer bir balang varsa. Ve sona kadar da asla yok olmayacak; eer bir son
varsa. nk ben balangca ya da sona inanmyorum.
Varolu balangszdr ve sonsuzdur. O her zaman vard ve sen de her zaman
vardn. Formlar farkl olabilir; bu hayatta bile formlar hep farkl oldu.
Annenin rahmine ilk dtn gn, bu cmlenin sonundaki noktadan bile kktn.
Sana fotorafn gsterseler, kendini tanmazsn. Ve sonuta onun da ncesi var.
ki kii ne kadar eskiyi hatrlayabildikleri konusunda tartyordu. Biri yalarndaki
ocukluunu hatrlayabiliyordu. Dieri konutu: "Bu hibir ey. Ben annemle babamn
piknie gittiini hatrlyorum. Piknie giderken babamn iindeydim. Geri dnerken de
annemin!"
Babann iinde olduun zamandaki formunu gsterseler kendini tanyabilir misin?
Sana bir resmini gsterebilirler; plak gzle grebilmen iin resmi bytebilirler ama
yine de kendini tanyamazsn. Ama o ayn yaam formu, tam u anda iinde
varolmakta olan yaam kayna.
Her gn deiiyorsun. Doduun gn, sadece bir gnlkken de, yine kendini
tanyamazsn. "Aman Tanrm, bu ben miyim?" dersin. Her ey deiiyor;
yalanacaksn ve genliin gidecek. ocukluun ok uzun zaman nce kayboldu ve
bir gn lm de gelecek. Ama sadece form, biim lecek; z deil. Hayatn boyunca
deien hep form oldu.

Formun her an deiiyor. Ve lm de deiimden baka bir ey deil. nemli bir

deiim, daha byk bir deiim, daha hzl bir deiim. ocukluktan genlie
geerken, ocukluu ne zaman geride brakp, genlie adm attn fark etmiyorsun.
Genlikten yalla, her ey o kadar ar deiiyor ki, genliin seni hangi tarihte,
hangi yln hangi gnnde terk ettiinin farkna varamyorsun. Deiim ok ar
ilerliyor.
lm, bir bedenden, bir formdan, baka bir forma kuantum sramasdr. Ama senin
sonun anlamna gelmiyor.
Sen asla domadn ve asla lmeyeceksin.
Sen her zaman varsn. Formlar gelip geer ve yaam nehri akmaya devam eder.
Bunu yaamadn srece lm korkusu seni brakmaz. Sadece meditasyon, bir tek
meditasyon yardmc olabilir.
Ben syletebilirim, btn kutsal kitaplar yazabilir, ama bunlar bir ie yaramaz; hl bir
kuku varolabilir. Kim bilir, belki bu insanlar yalan sylyordur, belki bu insanlar
kendilerini kandrmtr. Ya da bu insanlar baka kitaplar, baka hocalar tarafndan
kandrlmtr. Eer kuku varsa, korku da her zaman olacaktr.
Meditasyon seni gerekle yz yze getiriyor.
Hayatn ne olduunu ahsen bildiin zaman, lm seni hi rahatsz etmez.
tesine geebilirsin... Bunu yapacak gcn ve hakkn var. Ama bunun iin kk bir
aba harcayp zihinden zihinsizlie gemen gerekiyor.
BR OCUUN DODUU ANI, HAYATIN BALANGI ANI OLDUUNU
SANIRSIN. Bu doru deil. Yal bir adam ld zaman, hayatnn sona erdiini
dnrsn. Bu doru deil. Hayat, doum ve lmden ok daha byk bir eydir.
Doum ve lm, hayatn iki ucu deildir; hayat iinde birok doum ve lm
gerekleir. Hayatn bir balangc ya da sonu yoktur; hayat ve sonsuzluk ayndr.
Ama sen hayatn ne kadar kolay lme dnebildiini anlamyorsun; bunu
kabullenmek bile imkansz.
Dnyada tasavvur edilemeyen birka ey vardr ve bunlardan biri de hayatn lme
dnmesidir. Hangi noktada artk yaam deildir ve lme dnr? izgiyi nerede
ekeceksin? Doum iin de, hayatn balangc iin de byle bir izgi izemiyorsun:
bebein dnyaya geldii an m yoksa rahme dt an m? Ama ondan nce bile
annenin yumurtas ve babann spermi canlyd. l deillerdi nk iki l eyin bir

araya gelmesi bir canl yaratamaz. ocuk hangi noktada douyor? Bilim buna karar
verebilmi deil. Karar vermek mmkn deil nk annenin yumurtalklarndaki
yumurtalar, doduu andan itibaren var.
Bir eyin kabullenilmesi gerekiyor, varlnn yars sen daha rahme dmeden bile
annenin iinde canl. Dier yarn da babann katksyla geliyor. Onun da canl olarak
katk yapmas gerekiyor. Spermler babann bedenini terk ettii zaman canldr. Ama
uzun bir mrleri yoktur, sadece iki saatlik bir mrleri vardr, iki saat iinde annenin
yumurtasna ulamalar gerekir. Eer iki saat iinde ulaamazlarsa, eer sada solda
srterlerse...
Her spermin mutlaka kendine zg bir kiilii olmas gerekir. Bazlar tembeldir;
dierleri yumurtaya doru komaya balad zaman, onlar sabah yryne km
gibi yrr. Bu ekilde yumurtaya asla ulaamazlar, ama ne yapabilirler ki? Bu, onlarn
doutan sahip olduu bir kiilik: koamyorlar, lmeyi tercih ediyorlar, ve ne
olacann farknda bile deiller.
Ama birka tanesi olimpik atlet gibi, hemen hzla depara kalkyorlar. Ve ok byk bir
rekabet var nk olay sadece annenin tek yumurtasna koan birka yz hcreden
ibaret deil... Annenin yumurtalnda snrl sayda yumurta bulunur ve her ay
sadece bir yumurta serbest brakr. O yzden adet gnleri vardr; her ay tek bir
yumurta serbest kalr. O yzden milyonlarca canl hcrenin oluturduu kalabalktan
yalnzca bir tanesi... gerekten ok byk bir felsefi sorun! Bu bir ey deil, sadece
biyoloji; nk sorun bu milyonlarca farkl kiilikten sadece tek bir kii doabilmesidir.
Peki acaba annenin yumurtasna ulaamam olan o milyonlarca kii kimdi?
Hindistan'da Hindu akademisyenlerin, punditlerin, ankaraaryalarn doum
kontrolne kar kulland tezlerden bir tanesi bu.
Hindistan tartma konusunda ok zekidir. Papa srekli doum kontrolne kar
olmaktan sz eder ama ortaya tek bir tez bile sunmamtr. En azndan Hintli kart
birka tane ok geerli sav ortaya koymutur. Savlarndan biri udur: ocuk
dourmay hangi noktada keseceiz? ki ocuk mu, m? Rabindranath Tagore
ailesinin on nc ocuuydu; eer doum kontrol uygulanm olsayd
Rabindranath dnyaya gelmezdi.
Geerli bir argman olarak grlebilir nk doum kontrol iki, en fazla ocuk
yapmak anlamna geliyor; biri lebilir ya da baka bir ey olabilir. ki ocuk
dourursan, onlar senin ve einin yerini alr ve nfus artmam olur. Ama
Rabindranath ailesinin on nc ocuuymu. On ikide durmu olsalar bile
Rabindranath treni karm olacakt. Acaba ka tane Rabindranath treni karyor?

ankaraaryalardan biriyle konuuyordum. yle dedim: "ok doru; tartma

hatrna bunun doru olduunu kabul ediyorum: Bir Rabindranath Tagore'u arardk.
Ama ben onu aramaya hazrm. Eer btn bir lke bar iinde yaayacaksa, yeterli
gdaya, giyim kuama sahip olup btn temel ihtiyalar karlanacaksa, bence buna
deer. Bir Rabindranath Tagore'u kaybetmeye hazrm, bu o kadar nemli deil.
Dengeyi grmek gerekir: Sadece tek bir Rabindranath Tagore'un ortaya kmas iin
milyonlarca insann alktan lmesine neden mi olalm? Yani her aile on ocuk mu
yapacak? Peki ama ya n drdnc? On beinci?"
Bu kk rakamlar unut; her sevimede erkek milyonlarca sperm brakyor... ve her
sevime sonucunda yumurta dllenmiyor. Her sevimede milyonlarca kii yok oluyor.
Onlar arasnda ka tane Nobel dl kazanacak insan, ka tane bakan, babakan
olduunu bilemeyiz. Her trl insan olmal.
Benim hesabm yle: On drt yandan krk iki yana kadar, eer bir erkek normal
bir cinsel yaama sahip olursa, neredeyse dnyadaki insan nfusu kadar sperm
retmi olur. Tek bir erkek, btn dnya nfusunu ortaya kartabilir. Hem de, zaten
gereinden fazla kalabalklam olan bir dnyada. Btn bu insanlar zgn bireyler
olur, insan olmalarndan baka ortak ynleri olmaz.
Hayr, hayat orada da balamyor; daha nce balyor. Senin iin sadece bir
varsaym; benim iin bir deneyim. Yaamn, gemi hayatndaki lm annda
balyor. ldn zaman, hayat kitabnn bir blm sona erer; insanlar bunun btn
bir hayat olduunu sanr: Aslnda sonsuz blme sahip bir kitabn tek bir blm. Bir
blm kapanr ama kitap sona ermi deildir. Sayfay evirdiin zaman yeni bir blm
balar.
lmekte olan bir insan bir sonraki hayatn tasavvur etmeye balar. Bu, bilinen bir
olgudur nk blm kapanmadan nce yaanr. Bazen bir insan son noktadan geri
dner, rnein boulur ve bir ekilde son anda kurtarlr. Neredeyse komaya girmitir;
cierlerindeki su boaltlr, suni solunum cihazna balanr ve bir ekilde kurtarlr;
tam da, bu blm kapatmak zereyken... Bu insanlar ortaya ok ilgin bulgular
Artk kurtulmalarnn mmkn olmadn hissettikleri an, leceklerini anladklar an,
btn hayatlarnn bir anda gzlerinin nnden getiklerini anlatyorlar. Doduktan
yaadklar son ana kadar. Saniyenin onda ya da yzde biri gibi bir srede balarna
gelen her eyi gryorlar. Hatrladklar ve hatrlamadklar; dikkatlerini ekmemi ya
da hafzalarnda bulunduunun farknda bile olmadklar birok olay. Bu hafza filmi
hzla, bir anda gzlerinin nnden geiyor... Bunun anlk olmas gerekir nk adam
lyor, filmi izlemek iin saati falan yok.

Sen btn filmi grsen bile, kk ve nemsiz detaylarla adamn hayat arasnda bir
ba kuramazsn. Ama her ey bir film eridi gibi gznn nnden geiyor; bu kesin
ve ok nemli bir olgu. Blm kapatmadan nce btn deneyimlerini,
gerekletiremedii arzularn, beklentilerini, hayal krklklarn, aresizliklerini,
skntlarn, keyiflerini; her eyini anmsar.
Buda bunu bir kelimeyle tarif eder: tanha. Kelime anlam olarak arzu demektir ancak
mecazi anlamda btn arzu hayat anlamna gelir. Btn olanlar: hsranlar, tatminler,
hayal krklklar, baarlar, baarszlklar; btn bu eyler adna arzu diyebilecein
belirli bir alanda gereklemitir.
lmekte olan kii, bir sonraki sayfay evirmeden nce btn bunlar grp
anmsamak zorundadr nk bedeni gidiyor. Artk bu zihin onunla olmayacak, bu
beyin onunla olmayacak. Ama bu zihnin serbest brakt arzu onun ruhuna
yapacak. Ve bu arzu gelecekteki hayatna karar verecek. Gerekletiremedii her
ey onun iin bir hedef olacak.
Hayatn, doumundan ok nce, annen hamile kalmadan nce balyor. Daha nce,
gemi hayatnn sonunda balyor. O son, bu hayatn bir balangc oluyor. Bir
blm kapanyor ve bir bakas alyor. imdi, bu yeni hayatnn nasl olacann
yzde doksan dokuzu, lmnn son anna gre belirlendi. Topladklarn, bir tohum
gibi yannda ne getirdiine bal olacak. O tohum bir aaca dnecek, meyve
verecek, iek verecek ya da ne olacaksa olacak. Bunu tohumdan okuyamazsn ama
btn bu bilgiler tohumda bulunur.
Bir gn bilim, tohumdaki btn program okumay baarabilir... Aacn ne tr dallara
sahip olacan, ne kadar yaayacan, bana neler geleceini renebilir. nk
btn bunlar orada yazyor; sadece biz okumay bilmiyoruz. Olacak her ey
potansiyel olarak u anda mevcut.
lm annda ne yaptn, doumunun nasl olacan belirliyor. ou insan hayata
yaparak lr. lmek istemiyorlar ve insan neden istemediklerini anlayabiliyor:
Sadece lmle yz yze geldikleri zaman aslnda hi yaamam olduklarn fark
ediyorlar. Hayat sanki bir rya gibi gelip gemi ve lm kapya dayanmtr. Artk
yaayacak vakit kalmamtr; lm gelmi ve kapy alyor. Yaayacak vakit olduu
zaman bin bir eit aptalca ey yapyordun, yaamak yerine vaktini harcyordun.
Kat oynayan, satran oynayan insanlara "Ne yapyorsunuz?" diye soruyorum, "vakit
ldryoruz" diyorlar.

ocukluumdan beri bu "vakit ldrmek" ifadesine kar oldum. Dedem ok iyi bir
satran oyuncusuydu ve ona sorardm: "Yalandn ama hl vakit ldryorsun.
Aslnda zamann seni ldrdn grmyor musun? Ama hl vakit ldryorum
diyorsun. Zamann ne olduunu bile bilmiyorsun, nerede olduunu bilmiyorsun. Onu
tut ve bana gster."
Zamann utuu, getii gibi ifadeler aslnda birer teselliden ibaret. Aslnda geip
giden sensin. Her an lavabonun deliinden akp gidiyorsun. Ve sonra da vaktin
getiini dnyorsun. Sanki sen kalacaksn ve vakit geip gidecekmi gibi. Zaman
olduu yerde duruyor; bir yere gitmiyor. Saatler, aslnda akmayan zamann akn
lmek iin insanolunun yaratt aletlerdir.
Hindistan'da, Punjab eyaletinde, eer Punjab'tan geiyorsanz asla birine "saat ka?"
diye sormayn. nk eer saat on ikiyse yle bir dayak yersiniz ki, canl kurtulmanz
mucize olur. Bunun ok felsefi bir nedeni vardr; ama felsefe aptallarn eline getii
zaman ite byle eyler oluyor.
Sih dininin kurucusu Nanak, aydnlanma anlamna gelen samadhi'yi aklarken bir
rnek vermi ve bunun saatin iki kolunun on ikide bulumas gibi olduunu, ikinin
btnlemesi gibi olduunu sylemiti. Sadece bir rnek veriyordu. Samadhi annda
varln ikiliinin yok olduunu ve teklie ulaldn anlatmaya alyordu. Ayn ey
lmde de oluyor. Daha sonra ayn eyin lmde de olduunu aklad: Birbirinden
ayr olarak hareket eden iki kolun bir araya gelip durduunu, tek olduunu anlatt:
Varolula bir btn olmaktan sz ediyordu.
O yzden Punjab'ta saat on iki lm sembol oldu. Eer herhangi bir Sardarji'ye
"saat ka?" diye sorarsan ve saat on ikiyse, seni dvmeye balar nk onunla alay
ettiin, lmesi iin beddua ettiin anlamna gelir. Punjab'ta mutsuz ve skntl bir
insan grdkleri zaman "yz saat on ikiyi gsteriyor" derler. Bazlar, saat on ikiye
birka dakika varken saatlerini be dakika ileri alp, on dakika sonra dzeltiyor.
Saatlerinin on ikiyi gstermesine izin vermiyor. Kendi saatlerinin onlara byle oyun
oynamasn izlemek insana ac veriyor. On iki onlara sadece mutsuzluk, sknt ve
lm hatrlatyor; Nanak'n asl aklamaya alt samadhi'yi tamamen unutmu
durumdalar.
Bir insan ld zaman - saati on ikiye geldii zaman -hayata yapr. Hayat
boyunca zamann akp gittiini dnmtr ama imdi gidenin kendisi olduunu
anlamtr. Yapmak bir ie yaramaz. O kadar perian olur ki, bu mutsuzluk o kadar
dayanlmaz bir hale gelir ki, ou insan lmeden nce bir eit komaya girer, bilincini
kaybeder. O yzden hayatn btn anlarn tekrar anmsama durumunu karrlar.

Eer lm annda bir yapma yoksa, hayatn tek bir dakika bile uzatma arzusu
yoksa, bilincin ak olarak lrsn nk doann seni bayltmaya ya da bir komaya
zorlamaya ihtiyac kalmaz. Bilincin ak lrsn ve btn gemiini anmsarsn.
Yaptn her eyin ne kadar aptalca ve anlamsz olduunu grrsn.
Arzular tatmin edildi... ne kazandn? Arzular tatmin edimedi ve ac ektin, peki ama
tatmin edildikleri zaman ne kazandn? Bu senin her zaman kaybettiin garip bir oyun,
kazanp kazanmaman hibir ey deitirmiyor.
Zevklerin birer hiti, sadece su stne atlan imzalar gibiydi. Aclarn ise mermer
zerine kaznmt. Ve btn bu aclar, suya atlacak imzalar iin ekmisin. Hayatn
boyunca uruna ok ac ektiin btn o kk zevkler, imdi bu ykseklikten, btn
hayat vadisini grebildiin bu adan baknca birer oyuncaa benziyor. Baarlarn da
baarszlkt. Baarszlklar, tabii ki baarszlkt; zevkler ise birer ac ekme
drtsnden baka bir ey deildi.
Yaadn btn mutluluklar, birer ryadan baka bir ey deildi. Ellerin bo
gidiyorsun. Btn hayatn bir ksrdngden ibaret oldu: Ayn ember zerinde dnp
dnp durdun. Ve sonuta hibir eye ulaamadn nk srekli ember izersen
nereye ulaabilirsin ki? emberin neresinde olursan ol, hep merkezden ayn
mesafede oldun.
Baar geldi, baarszlk geldi; zevk geldi, ac geldi; skntlar yaadn, mutluluklar
yaadn. Her ey bu emberin zerinde olutu ama varlnn merkezi her zaman her
noktadan eit mesafede oldu. Bunu emberin zerindeyken grmek zordu; olaylarn
ok iindeydin, onun bir parasydn. Ama imdi, birden hepsi ellerinin arasndan
kaynca, bolukta kaldn.
Halil Gibran'n, Peygamber isimli eserinde yazm olduu bir cmle var. Peygamber
El Mustafa, tarlada almakta olan insanlara doru komaktadr ve yle der:
"Gemim geldi, artk gidiyorum. Gitmeden nce btn olanlar ve olmayanlar
anmsamak iin son bir kez bakmaya geldim. Gemiye binmeden nce buradaki
hayatmn ne olduunu grme arzusu hissettim."
Sana anmsatmak istediim cmle ise u: "Okyanusa kavuacak bir nehir gibiyim.
Nehir, okyanusa karmadan nce bir an iin bekler ve gemi olduu btn o yerleri
anmsar: ormanlar, dalar, insanlar. Binlerce kilometre uzunluunda zengin bir
hayat oldu ve imdi, bir anda sonsuz okyanusun iine karacak. Tpk okyanusa
kavumadan nce geri dnp bakan nehir gibi, ben de geri dnp bakmak istedim."

Ama bu bak ancak gemie yapmadn zaman mmkn olabilir; aksi halde onu
kaybetmekten o kadar korkarsn ki, bakmak, gzlemlemek iin vaktin olmaz. Ve bu
sre sadece anlk bir eydir. Eer bir insan tam bilinle lrse, gemi olduu btn
arazileri grp, yaananlarn aptalln fark ederse, bir netlikle bir zekyla, cesaretle
doar... otomatikman. Bu, kendi yapt bir ey deildir.
nsanlar bana soruyor: "Sen ocukken bile akll, zeki ve cesurmusun; ben imdi bile
o kadar cesur deilim." Bunun nedeni benim bir nceki hayatmda sizden daha farkl
bir ekilde lm olmam. Bu, ok byk bir fark yaratyor nk nasl lrsen, yle
douyorsun. lm, bozuk parann bir yz, doum ise ayn parann dier yzdr.
Eer bir tarafta kafa karkl, mutsuzluk, sknt, tutunma, arzu varsa, parann dier
tarafnda keskin zek, cesaret, netlik ve farkndalk bekleyemezsin. Byle bir eyi
beklemek ok sama olur.
O yzden, benim iin basit ama sana aklamas ok zor. nk ben bu hayatta, en
batan beri cesur ya da keskin zekl olmak iin bir ey yapmadm. Bunu hibir
zaman keskin zek ya da cesaret olarak dnmedim.
Sadece yava yava insanlarn ne kadar aptal olduunu fark etmeye baladm.
nceleri cesur olduumun farknda deildim; daha sonra anladm. nceleri herkesin
ayn olduunu dnyordum. Zamanla yle olmadn idrak ettim.
Bydke gemi hayatmn ve lmmn farkna vardm. Ne kadar kolay
ldm anmsadm; sadece kolay deil, byk bir hevesle. lgim daha nce
grdklerim ve bildiklerim yerine, nmde olan bilinmeyene odaklanmt. Hibir
zaman geri bakmadm. Hayat tarzm da hep bu oldu: hi geri bakmamak. Bunun
anlam yok. Geri dnemeyeceine gre, vaktini niye harcayacaksn? Ben her zaman
ileriye bakyorum. lm an geldii zaman bile ileri bakyordum... dier insanlarda
varolan frenlerin bende neden olmadn bu sayede anladm.
O frenler bilinmeyen korkusundan ortaya kar. Gemie yapyorsun ve
bilinmeyene adm atmaya korkuyorsun. Bilinen, tandk olana yapyorsun. Ac
veriyor olabilir, irkin olabilir ama en azndan onu biliyorsun. Onunla bir eit dostluk
gelitirmi durumdasn.
ok aracaksn ama bu binlerce insanda gzlemlediim bir deneyim: Mutsuzlukla
belirli bir dostluk ilikisi gelitirdikleri iin bu mutsuzlua yapyorlar. Onunla o kadar
uzun zamandr yayor ki, ondan ayrlmak bir boanmaya benziyor.

Ayn ey evlilik ve boanma iin de geerlidir. Erkek gnde en az on iki kere

boanmay dnr; kadn da dnr, ama bir ekilde birlikte yaamaya devam
ederler nk ikisi de bilinmeyenden korkmaktadr. Bu adam kt, tamam ama dier
adamn nasl olaca ne malum? Daha kt kabilir. En azndan bu adamn
ktlne, sevgisizliine almsn ve katlanabiliyorsun. Katlandn ve ayn
zamanda derin kalnlat. Yeni bir adamla, bilemezsin, en batan balaman gerekir.
O yzden insanlar bilinene yapr.
nsanlar lm anlarnda izle. Onlarn acs lm deil. lmde ac yoktur, hibir ac
vermez. Aslnda ok hotur; tpk derin bir uykuya benzer. Sence derin uyku ac
veren bir ey mi? Ama onlar lmle, derin uykuyla, verdii zevkle ilgilenmiyor; onlar
asl endielendiren ellerinin arasnda kayp giden bilinenler. Korku tek bir ey
anlamna gelir: bilineni kaybetmek ve bilinmeyene adm atmak. Cesaret korkunun
tam tersidir.
Her zaman bilineni brakmaya hazr ol: hatta bunun iin hevesli ol, olgunlamasn
bile bekleme. Hemen yeni olan bir eyin zerine atla; onun yenilii, tazelii insan
zaten eker. O zaman cesaret vardr.
En byk korku kesinlikle lm korkusudur. Cesaretine en byk darbeyi o vurur.
Sadece tek bir tavsiyede bulunabilirim. u anda gemiteki lmne dnemezsin
ama bir ey yapmaya balayabilirsin: Her zaman bilinenden bilinmeyene gemeye
hazr ol, her konuda, her deneyimde.
Bilinmeyen bilinenden daha kt ksa bile daha iyidir; konu o deil. nemli olan
senin bilinenden bilinmeyene gemeye hazr olmandr. Asl deerli olan budur. Ve
yaadn her trl deneyimde bunu yapmaya devam et. Bu, seni lme hazrlar
nk lm geldii zaman birden "ben hayat brakp, lm seiyorum" diye karar
veremezsin. Bu kararlar bir anda verilmez.
Adm adm gitmeli, her an ayr ayr yaayp hazrlanmalsn. Ve bilinmeyenin
gzelliine almaya baladn zaman iinde yeni bir nitelik ortaya kmaya balar.
Her zaman oradayd, ama daha nce hi kullanlmamt. lm gelmeden nce,
bilinenden bilinmeyene doru adm adm yol almaya devam et. Sakn unutma, yeni
her zaman eskiden iyidir.
"Eski olan her ey altn deildir" diye bir sz vardr. Ben yle diyorum: Eski olan her
ey altn olsa bile, unut gitsin. Yeniyi se; altn ya da deil, bu nemli deil. nemli
olan ey senin seimin: renmeyi semen, deneyim yaamay semen, karanla

adm atmay semen. Yava yava cesaretin ilemeye balayacak. Keskin zek ise
cesaretten ayr bir ey deildir, neredeyse organik bir btndr.
Korkunun olduu yerde korkaklk vardr ve orada zihnin gerilii ve sradanlnn
olmas kanlmazdr. Onlar hep birliktedir, birbirlerini desteklerler. Cesaretle birlikte
keskinlik, zek, aklk, nyargszlk ve renme kapasitesi gelir; hepsi bir arada
gelir.
Basit bir egzersizle bala: Sakn unutma, ne zaman karna bir seenek ksa,
bilinmeyeni, riskli olan, tehlikeli ve gvencesiz olan se. Hibir zaman zarara
uramazsn.
Ancak o zaman... lm, ok ak bir deneyime dnr ve yeni doumunun zn
gsterebilir. Sadece grmekle kalmaz, belirli bir seim bile yapabilirsin. Farkndalkla,
belirli bir anne, belirli bir baba seebilirsin. Normalde bunlar bilind, tesadf eseri
olur ama farkndalkla len bir adam farkndalkla doar.
stersen anneme sorabilirsin; kendisi de u anda burada... Doumumdan sonra tam
gn boyunca hi st emmedim ve herkes endielendi. Doktorlar ok endieliydi
nk st imeyi reddettiim srece yaamam mmkn deildi. Ama onlar benim
yaadm zorluun, bana ne gibi bir zorluk kardklarnn farknda deillerdi. Beni
her trl yolla zorluyorlard. Nedenini onlara aklama imkanm yoktu, onlarn da
kendiliklerinden renmeleri mmkn deildi.
Gemi hayatmda lmeden nce oru tutuyordum. Yirmi bir gnlk bir oru
tamamlamak istiyordum ama orucum tamamlanmadan nce ldrldm, gn
nce. O gn, bu doumumda bile farkndalmda kald; orucumu tamamlamak
zorundaydm. Gerekten ok inatymdr! Aksi halde insanlar bir hayattan dierine
bir ey tayamaz; bir blm kapand zaman kapanmtr.
Ama gn boyunca azma bir ey sokmay baaramadlar; sadece reddettim. Ama
gn sonra hibir eyim yoktu ve bu sefer de ok ardlar: "Neden gn
boyunca srekli reddetti? Herhangi bir hastal ya da sorunu yoktu... ve gn
getikten sonra birden emmeye balad." Onlar iin bir gizem olarak kald. Ama
bunlardan sz etmek istemiyorum nk senin iin bunlar birer hipotezden ibaret
olacaktr, onlar sana bilimsel olarak ispat edebilmem mmkn deil. Ayrca sana bir
inan vermek istemiyorum, o yzden zihninde bir inan sistemi oluturabilecek her
eyi kesip atmaya devam et.

Beni seviyorsun, bana gveniyorsun. O yzden sylediklerimin doru olduuna

gvenebilirsin. Ama bir eyi tekrar tekrar vurguluyorum: Kendi deneyimine dayal
olmayan her eyi sadece bir varsaym olarak kabul et. Onu bir inanca dntrme.
Eer bazen bir rnek veriyorsam, gerektii iin veriyorum; nk insanlar
"ocukluunda nasl bu kadar zeki ve cesur olabilmeyi basardn?" diye sordu.
Ben bir ey yapmadm, sadece gemi hayatmda ne yapyorsam onu yapmaya
devam ettim. Cesaret sana da gelecek. Sadece basit bir formlle bala: Asla
bilinmeyeni karma.
Her zaman bilinmeyeni se ve kafann dikine git. Sknt eksen bile buna deer; her
zaman deer. Her zaman daha bym, daha olgun, daha zeki karsn.

KORKUSUZLUK PEiNDE
Meditasyon Teknikleri ve Sorulara Yantlar
Herkes korkar... korkmak zorunda. Hayat yle ki, buna mecbur kalnyor. Ve korkusuz
olan insanlar, cesurlaarak korkusuz olmaz; nk cesur insan sadece korkusunu
bastrm insandr, aslnda korkusuz deildir.
Bir insan korkularn kabullenerek korkusuz olur. Bu bir cesaret sorunu deildir. Konu
sadece hayatn gereklerini grmek ve bu korkularn doal olduunun farkna
varmaktr. Onlar kabullenmektir!
Korku ve sululuk duygusu ayn ey midir?
Korku ve sululuk duygusu ayn ey deildir. Kabullenilen korku zgrle dnr;
inkar edilen, reddedilen, lanetlenen korku sululuk duygusuna dnr. Eer korkuyu
durumun bir paras olarak kabul edersen...
Durumun bir parasdr. nsan bir paradr, ok kk, minik bir paradr; btn ise
engindir. nsan bir damladr, ok kk bir damladr; btn ise dev bir okyanus. Bir
titreme balar: "Btn iinde kaybolabilirim; kimliim kaybolabilir." Bu, lm
korkusudur. Btn korkular lm korkusudur. lm korkusu ise yok olma korkusudur.

nsann korkmas, titremesi doaldr. Eer bunu kabullenirsen, hayatn bir gerei
olduunu syleyebilirsen, eer btn olarak kabullenirsen, titreme annda durur ve
korku -korkuya dnm olan enerji - serbest kalr ve zgrle dnr. O zaman,
eer damla okyanusta kaybolsa bile, onun hl orada olduunu bileceksin. Aslnda,
okyanusun tamamna dnecek. O zaman lm nirvana'ya dnr, o zaman
kendini kaybetmekten korkmazsn. O zaman sa'nn u szn anlarsn: "Eer
hayatn kurtarrsan, onu kaybedersin ve eer onu kaybedersen, kurtarrsn."
lmn tesine gitmenin tek yolu lm kabullenmektir. O zaman kaybolur.
Korkusuz olmann tek yolu korkuyu kabullenmektir. O zaman enerji serbest kalr ve
zgrle dnr. Ama eer onu lanetlersen, bastrrsan, korktuun gereini
gizlersen - eer kendine bir zrh oluturursan, kendini korumaya alr, savunmaya
ekilirsen - o zaman sululuk duygusu oluuyor.
Bastrlan her ey sululuk duygusu yaratr; yasak olan her ey sululuk duygusu
yaratr; doaya kar olan her ey sululuk duygusu yaratr. O zaman bakalarna
yalan sylediin, kendine yalan sylediin iin sululuk duygusu hissetmeye
balarsn. Eer kabullenirsen ve bu konuda bir abaya girmezsen -yapacak bir ey
yok- o zaman zgrle dnr, korkusuzlua dnr.
Kendine irkin, yanl, gnahkar olduunu syleme. Lanetleme. Sen neysen osun.
Sulu olma, sululuk duygusu hissetme. Eer yanl olan bir ey varsa bile, yanl
olan sen deilsin. Belki yanl davranm olabilirsin ama bu, varlnn yanl olduu
anlamna gelmez. Baz hareketler yanl olabilir ama varlk her zaman dorudur.
Srekli bakalarn kendimin nemli ve gl olduuna ikna etmeye altm
fark ettim. Bunun nedenleri zerinde meditasyon yaptm ve bence nedeni
korku.
Ego her zaman korkudan ortaya kar. Gerekten korkusuz bir insann egosu olmaz.
Ego bir korumadr, bir zrhtr. Korktuun iin yle ya da byle bir insan olduun
intibas yaratmaya alyorsun, hm? Bu sayede kimse cesaret edemez... aksi halde
korkarsn, bu temelde korku. Gzel! Durumu derinden ve doru tahlil etmisin. Temel
nedeni grdn zaman ise, her ey kolaylar. Aksi halde insanlar egoyla mcadele
iine giriyor... ve asl sorun ego deil. Yani o zaman bir semptomla savayor olursun,
gerek hastalkla deil. Gerek hastalk korkudur. Egoyla savamaya devam
edebilirsin ve hedefi skalam olursun nk asl dman ego deil, o sahte bir ey.
Kazansan bile, bir ey kazanm olmazsn. Ve kazanman mmkn deil; sadece
gerek bir dman alt edilebilir, aslnda varolmayan sahte bir dman deil. O bir

aldatmacadr. irkin grdn bir yaray kapatmak iin stne bir ss eyas koymak
gibidir.
Bir keresinde bir film yldznn evinde kalyordum ve beni tantrmak istedii birok
kiiyi davet etmiti. Orada bir aktris vard ve ok gzel, kocaman bir kay olan
harika bir saati vard. Yannda oturan biri ona saat hakknda sorular sormaya balad
ve kadn endielendi. Ben sadece izliyordum. Adam saati grmek istiyordu... ama
kadn saatini karmak istemiyordu. Adam srar etti ve sonunda kadn karmak
zorunda kald. O zaman sorunun ne olduunu anladm. Byk, beyaz bir leke vard,
czzam lekesi. Czzam lekesini o harika saatin kay altnda gizliyordu. imdi aa
kmt... terlemeye ve endielenmeye balad.
Ego da aynen byledir. Korku vardr ama kimse korkusunu gstermek istemez,
nk eer korktuunu gsterirsen, seni daha fazla korkutmak isteyen insanlar sraya
girecektir. Derin bir korku yaadn rendikleri zaman, herkes sana tekme atmak
isteyecektir. Seni aalamak holarna gider, kendilerinden daha zayf birini
bulmulardr. nsanlar istismardan holanr, o insana tekme atmak ister...
O yzden korku dolu her insan, bu korkunun etrafnda byk bir ego yaratr ve bu
ego balonuna hava pompalamaya devam edip durur. Zamanla bu balon ok byr.
Adolf Hitler, Ugandal diktatr di Amin... bu tip insanlar ok iirilmitir. O zaman
bakalarn korkutmaya balar. Bakalarn korkutmaya alan herkesin aslnda
derin bir korku yaadn bilmelisin, yoksa neden abalasn? Ne anlam var?
Korkmayan biri neden seni korkutmak iin aba harcasn?
Korku dolu insanlar rahat olabilmek iin bakalarn korkutur. Artk ona
dokunamayacan, onun snrlarna adm atamayacan bilir.
yi grmsn... Bu da tam byle bir durum. O yzden egoyla savama. Bunun
yerine korkuyu izle ve onu kabullenmeye al. Bu ok doal... hayatn bir paras.
Onu saklamaya gerek yok; baka biriymi gibi davranmaya gerek yok. O korku
orada... Btn insanlar korku doludur. Bu, insanln bir parasdr. Onu kabullen ve
onu kabullendiin an ego kaybolacaktr. nk o zaman egonun orada olmas iin bir
gerek kalmaz. Egoyla savamak ie yaramaz; korkuyu kabullenmek ise annda etki
edecektir. O zaman bilirsin: Evet, bu sonsuz evrende o kadar kz ki; korkmamak
mmkn m? Ve hayat lmle evrilmitir; korkmamak mmkn m? Her an yok
olabiliriz, kk bir ey ters giderse yok oluruz; korkmamak mmkn m?
Kabullendiin vakit korku zamanla yok olacaktr nk bir anlam yok. Onu
kabullendin, kanksadn... Hepsi bu!

Onu gizlemek iin bir eyler yaratmaya kalkma. Ona kar bir ey yarattn zaman
sadece st rtlr. Ben sana korku hissetmeyeceksin demiyorum; sadece
korkmayacan sylyorum. Korku hl orada olacak ama sen korkmayacaksn.
Anlyor musun? Korkmak demek korkuya kar olmak demektir: orada olmasn
istemiyorsun ama orada.
Onu kabullendiin zaman... Aalar nasl yeillerle doluysa, insanlk da korku dolu. O
zaman ne yapacaksn? Aalar saklanmyor. Herkes bir gn lecek. Korku, lmn
glgesidir. Onu kabullen!
Yalnz bamayken iimdeki baz dizginleri brakp insanlar sevebileceimi
hissediyorum ama onlarn bulunduu ortama girdiim an btn kaplarm
kapanyor.
Gerek insanlar sevmek zordur nk gerek bir insan senin beklentilerini
gerekletirmeyecektir. Byle bir amac yok. O, bir bakasnn beklentilerini
gerekletirmek iin yaamyor, kendi hayatn yaamak zorunda. Ve ne zaman sana
kar olan ya da senin duygu, dnce ve varlnla uyum iinde olmayan bir alana
kayarsa bu sevgi zorlanyor.
Sevgiyi dnmek ok kolaydr. Sevmek ok zordur. Btn dnyay sevmek ok
kolaydr. Asl zor olan tek bir insan sevmektir. Tanr'y ya da insanolunu sevmek
ok kolaydr. Asl sorun gerek bir insanla karlatn zaman yaanr. Onunla
birlikte yrmek iin byk deiimler geirmek, byk mcadeleler vermek
zorundasn.
O senin klen olmayacak ve sen de ona kle olmayacaksn. Asl sorun da buradan
kaynaklanyor. Eer sen bir kle olacaksan, ya da o kle olacaksa ortada bir sorun
yok. Asl sorun kimsenin bu dnyaya klelik yapmak iin gelmemi olmas. Kimse
kle olamaz. Herkes zgr bir bireydir... btn varlk zgrlkten oluur. nsan
zgrlktr.
Unutma... bu gerek bir sorun, senin ahsnla ilgili bir ey deil. Sorun, sevgi
olgusuyla ilgilidir. Bunu ahsi bir soruna dntrme yoksa ok zorlanrsn. Herkes az
ya da ok ayn sorunla karlamak zorunda. Sevgide zorluk yaamam tek bir
insanla bile karlamadm. Bunun sevgiyle bir ilgisi var, sevgi dnyasyla.
likinin kendisi seni sorun kartacak durumlara getiriyor; ve onlar yaamak iyidir.
Dou'da, insanlar bu zorluklar grp kamay tercih etti. Sevgilerini inkr etmeye,
reddetmeye baladlar. Sevgisiz oldular ve buna kimseye balanmamak dediler.

Zamanla cesetlere dntler. Sevgi Dou'da neredeyse tamamen kayboldu ve

sadece meditasyon kald.
Meditasyon, kendi yalnzlnda kendini iyi hissetmen anlamna gelir. Meditasyon
sadece kendinle ilgilendiin anlamna gelir. Tek bana btn emberini
tamamladn iin, onun dna kmadn anlamna gelir. Tabii sorunlarnn yzde
doksan dokuzu zlr; ama ok byk bir bedel karlnda. Artk daha az sorunlu
olacaksn. Dou insan daha az endieli, daha az gergindir; neredeyse kendi i
maarasnda, gzleri kapal, korunmu bir ekilde yaar. Enerjisinin hareket
etmesine izin vermez. Kapal bir devre olur; kk bir enerji kendi varl iinde
dolar ve o mutlu olur. Ama bu mutluluk biraz l. Mutluluu bir kutlama, bir coku
deil.
Buna en fazla "mutsuzluk deil" diyebilirsin. Ancak olumsuz bir eyle kyaslayarak
konuabilirsin. Bir hastaln yok diye kendini salkl ilan etmek gibi. Ama bu, gerek
salk saylmaz. Saln olumlu bir taraf olmal, varlyla ldamak; o sadece
hastalksz olmak deil. Bu adan baknca l bir beden bile salkl saylr: nk
hasta deil.
O yzden bizler Dou'da sevgisiz yaamaya altk, dnyay terk ettik; bu, sevgiyi
brakmak demek. Kadn, erkei, sevginin filizlenebilecei her olasl brakmak
demek. Jaina rahipler, Hindu rahipler, Budist rahipler yalnzken bir kadnla bile
konuamazlar; bir kadna dokunmalar yasaktr, yz yze gelmelerine bile izin
verilmez. Bir kadn gelip bir ey sorduu zaman gzlerini yere indirmek zorundadrlar.
Kazara kadn grmesinler diye burunlarnn ucuna bakmak zorundadrlar. nk kim
bilir, bir eyler olabilir... ve insan sevginin ellerinde neredeyse aresizdir.
nsanlarn evlerinde kalmazlar. Sevginin yeermesi, balanmak mmkn olmasn
diye bir yerde uzun sre kalmazlar. O yzden srekli dolar, seyahat eder ve
kanrlar; btn ilikilerden kanrlar. Belirli bir dinginlik niteliine ulamlardr.
Kaygsz, telasz insanlardr ama mutlu, cokulu deillerdir.
Bat'da ise tam tersi olmutur. nsanlar sevgi zerinden mutluluk aram ve ok byk
sorunlar yaratmtr. Kendileriyle olan balantlarn kaybetmilerdir. Kendilerinden o
kadar uzaklamlardr ki, nasl geri dneceklerini bilmiyorlar. Yolun nerede
olduunu, yuvalarnn nerede olduunu bilmiyorlar. O yzden kendilerini anlamsz,
yuvasz hissedip, bu kadnla, u erkekle daha fazla sevgi abas iine giriyorlar...
Heteroseksel, homoseksel, otoseksel. Her trl yolu deniyorlar ve yine boluk
hissediyorlar nk sevgi tek bana mutluluk verebilir ama iinde bir dinginlik olmaz.
Ve mutluluk varken dinginlik yoksa, yine eksik olan bir ey olur.

Dinginlik olmadan mutluluk, bir ate, bir heyecan olur... anlamsz bir tantana. Bu
havale durumu sende o kadar byk bir gerginlik yaratr ki, sonucunda ortaya bir ey
kmaz; sadece delice bir kovalamaca. Ve bir gn btn bu abalarnn temelsiz
olduunu fark edersin nk sen dierini bulmak iin koturuyorsun ama daha henz
kendini bulamamsn.
Bu iki yol da baarsz olmutur. Dou baarsz oldu nk sevgi olmadan
meditasyonu denedi. Bat baarsz oldu nk o da meditasyon olmadan sevgiyi
denedi. Benim tm abam sana bir sentez vermek, btn gstermek... Bu da,
meditasyon art sevgidir. nsan tek banayken mutlu olabilmeli, ayn zamanda
insanlarla birlikteyken de mutlu olabilmeli, insan i mutlulua sahip olabilmeli ve ayn
zamanda yaad ilikilerde de mutlu olmal. nsan hem iinde gzel bir yuva
kurabilmeli, hem de dnda. Evini evreleyen gzel bir bahe ve ayn zamanda gzel
bir yatak odan olmal. Bahe, yatak odasnn kart deildir; yatak odas da bahenin
kart deildir.
O yzden meditasyon bir i snak, bir i tapnak olmal. Ne zaman dnyann sana
biraz fazla geldiini hissedersen, tapnana adm atabilirsin. Kendi i varlnda
ykanabilirsin. Kendini genletirirsin. Yeniden domu gibi olursun; yine canl, taze,
gen ve yenilenmi olursun, yaamak, varolmak iin. Ama ayn zamanda insanlar
sevebilmeli, sorunlarla karlaabilmelisin. nk gsz, sorunlarla yzleemeyen
bir dinginlik, dinginlik saylmaz, pek bir ey ifade etmez.
Sadece sorunlarla karlaan ve dingin kalmay baarabilen bir dinginlik arzu edilebilir
bir eydir.
Sana bu iki eyi sylemek istiyorum: nce meditasyonla bala; nk varlnn en
yakn merkezinden balamak her zaman iin iyidir ve bu da meditasyondur. Ancak
burada taklp kalma. Meditasyon hareket etmeli, filizlenmeli, yeermeli ve sevgiye
dnmeli.
Endie etme, bunu bir soruna evirme; bu bir sorun deil. Sadece insani bir ey; ok
doal. Herkes korkar... korkmak zorunda. Hayat yle bir eydir ki, insan korkmak
zorunda. Ve korkusuz olan insanlar, cesurlaarak korkusuz olmaz; nk cesur bir
insan, korkusunu bastrmtr, aslnda korkusuz deildir. nsan ancak korkularn
kabullenerek korkusuz olur. Bu bir cesaret meselesi deil. Sadece hayatn
gereklerini grmek ve bu korkularn doal olduunu fark etmektir. nsan kabullenir.
Sorun kmasnn nedeni senin onlar reddetmek istemen. Sana ok egoist idealler
retildi: "Cesur ol." Ne samalk! Aptalca! Zeki bir insan korkularndan nasl uzak

durur? Eer aptalsan, herhangi bir korkun olmaz. O zaman otobs ofr kornaya
basar durur ve sen yolun ortasnda durmaya devam edersin, korkmadan. Ya da bir
boa zerine doru gelirken, sen ylesine durursun; korkmadan. Ama aptalsn. Zeki
bir insan kenara atlamak zorundadr.
Eer mptelas olur ve her alnn altnda ylan aramaya balarsan, o zaman bir
sorun var demektir. Eer yolda hi trafik yokken bile korkuyor ve kenara atlyorsan, o
zaman bir sorun var demektir; aksi halde korku doaldr.
Sana korkularndan kurtulacaksn dediim zaman hayatta hibir korku olmayacak
demiyorum. Sadece korkularnn yzde doksannn hayal gcnn bir rn
olduunu greceksin. Yzde onu gerektir ve insan onlar kabullenmek zorundadr.
Ben insanlar cesur yapmam. Onlar daha duyarl, hassas ve farknda yaparm ve
onlarn farkndal yeterlidir. Korkularn birer basamak olarak kullanabileceklerinin
farkna varrlar. O yzden endie etme, tamam m?
Korkunun ierii nedir? Her zaman bir kenin arkasnda ama onunla
yzlemek iin dndm zaman, sadece bir glgeden ibaret. Eer bir z
yoksa, zerimde nasl bu kadar gl bir etki yaratabiliyor?
Korku, glgen kadar maddi olmayan bir eydir, ama vardr. Glge de vardr; maddi
deildir, negatiftir ama yok deildir. Ve bazen glge seni derinden etkileyebilir.
Ormanda karanlk kerken, kendi glgenden korkabilirsin. Issz bir yerde, yalnz
bana yrrken, glgen yznden komaya balayabilirsin. Koman gerektir,
kama aban gerektir ama nedenin znde bir ey yoktur.
Bir halat ylan zannedip kaabilirsin; ama eer dnp yakndan bakp gzlemlersen,
bu aptallna glersin.
Ama insanlar korkunun varolduu yerlere girmekten korkar. nsanlar en fazla
korkudan korkar nk korkunun varl bile seni temelden sarsar. Ama temelin
sarslmas gerektir. Korku, bir rya, bir kabus gibidir. Kabustan sonra uyandnda,
kabusun etkileri hl devam eder. Nefes alp vermen deimitir, terlersin, vcudun
titremeye devam eder, sana scak basmtr. Onun sadece bir kabus olduunu
bilirsin, gerek olmayan bir ey olduunu bilirsin ama bunun varlnn zne
ulamas bile zaman alr. Bu arada z olmayan ryann etkileri devam eder. Korku
bir kabustur.
Bana soruyorsun: "Korkunun ierii nedir?" diyorsun. Korkunun malzemesi insann
kendi varlna yabanc olmasdr. Sadece tek bir korku vardr; birok yoldan kendini

aa vurur, bin bir ayr surat vardr ama temelinde korku tektir: "zmde, ben
olmayabilirim." Ve aslnda bir anlamda olmadn doru.
Tanr var, sen yoksun. Ev sahibi yok, konuk var. Bu phe yznden - ve bu ok
geerli bir phe - iine bakmyorsun. Varm gibi rol yapyorsun; eer iine bakarsan
olmadn bileceksin. Bu ok derin ve kolay anlalr bir anlaytr. Entelektel deil
varoluudur. inde, derinliklerinde "Olmayabilirim. O yzden bakmamakta fayda
var. Dar bakmaya devam edeceim." duygusudur. En azndan seni kandryor,
"ben varm" yanlsamasn devam ettiriyor. Ama bu "varlk" duygusu sahte olduu iin
korku yaratr; onu her ey yok edebilir, herhangi bir derin karlama onu parampara
edebilir. Sevgi onu paralayabilir, bir ustayla tanmak paralayabilir, ar bir hastalk
paralayabilir, birinin lmne ahit olmak paralayabilir. Birok ekilde
paralanabilir; ok krlgandr. e bakmayarak bir ekilde durumu idare ediyorsun.
Nasrettin Hoca bir tren yolculuu yapyormu. Kondktr bilet kontrol iin gelmi.
Hoca btn ceplerine, btn antalarna bakm ama biletini bulamam. Terlemeye
balam ve giderek daha fazla endielenmi. Kondktr dayanamayp araya girmi:
"Baym, ama ceplerinizden birine bakmadnz. Neden oraya bakmyorsunuz?"
Nasrettin Hoca hemen yantlam: "Ltfen o cepten sz etme. Oraya bakmayacam.
O benim tek umudum! Eer o cebe bakarsam ve orada yoksa, o zaman yok; o
zaman kesinlikle yok. O cebe bakamam. Kusura bakma ama baka her yere
bakacam; o cep benim gvencem, sonuna kadar orada olduunu mit edebilirim.
Oraya bilerek bakmadm ve bakmayacam. Bileti bulsam da bulmasam da, o cebe
kesinlikle bakmayacam."
Egoyla ilgili durum da byle. ine bakmyorsun, oras senin tek umudun. "Kim bilir?
Belki orada." Ama eer bakarsan, olmadn anlayacaksn.
ine bakmayarak, srekli dar bakarak yarattn bu sahte ego, korkunun kkeni.
Bakman gereken btn o alanlardan korkarsn. Gzellikten korkarsn nk gzellik
seni iine ekecektir. Gzel bir gn batmna, bulutlardaki o muhteem renklere
bakmaya korkarsn nk byle bir gzellik seni iine gnderir. Byle bir gzellik
dnmeyi durdurur: Zihin o hayranlk an iinde nasl dneceini, neler receini,
nasl dnp duracan unutur. Zihinsel i konuma durur ve birden ieri girmi
olursun.
nsanlar harika mzikten korkar, insanlar harika iirlerden korkar, insanlar derin
ilikiler kurmaktan korkar. nsanlarn ak ilikileri vur-ka ilikilerdir. Birbirlerinin
derinliklerindeki varlklarna inmiyorlar nk dierinin varlna inmek korkutucudur,

nk dierinin varlk havuzu seni yanstr. Dierinin varl olan o havuzun, o

aynann yansmasnda kendini bulamazsan, eer ayna bo kalrsa, eer hibir ey
yanstmazsa ne olacak?
nsanlar sevgiden korkuyor. Sadece rol yapyor, sevgi adna oyun oynamaya devam
ediyorlar. Meditasyondan korkuyorlar; meditasyon ad altnda yaptklar, yeni dnce
tarzlarndan ibaret. Maharii Mahe Yogi'nin Transandantal Meditasyonu budur. Ne
meditasyondur, ne de transandantal, yani deneyimstdr. Sadece bir mantra
sylemekten ibaret. Mantra sylemek ise sadece bir dnce srecidir; younlam
bir dnce. Bu yine yeni bir aratr, meditasyon yapmama arac. nsanlar Hristiyan
dualarn tekrarlyor, Mslman dualarn tekrarlyor, Hindu dualarn tekrarlyor; hepsi
meditasyondan kanma yollardr. Unutma, bunlar meditasyon deil. Zihin o kadar
kurnazdr ki, meditasyon adna birok sahte olgu yaratmtr.
Meditasyon senin hibir ey yapmamandr, zihnin tamamen ilevini durdurmasdr.
Zihnin bu ilememe durumu meditasyondur. Ne ark, ne mantra, ne grnt, ne
konsantrasyon. nsan sadece varolur. Bu varolma durumunda ego kaybolur. Egoyla
birlikte egonun glgesi de kaybolur. Bu glge korkudur.
Korku, en byk sorunlardan biridir. Her insan bunu yaamak ve belirli bir anlaya
ulamak zorunda. Ego sana bir gn lmen gerekebilecei korkusu verir. lmn
sadece bakalarnn bana geleceini dnerek kendini kandrrsn ve bir anlamda
hakl olursun: bir komu lr, bir tandk lr, bir arkada lr, ein lr, annen lr;
hep bakasnn bana gelir, sana deil. Sen bu gerein arkasnda gizlenirsin: Belki
bir istisna olduunu, lmeyeceini dnrsn. Ego seni korumaya almaktadr.
Ama ne zaman biri lse iinde bir ey titremeye balar. Her lm, senin iin kk bir
lmdr. Zil ald zaman, kim iin geldiini sormak iin bir bakasn yollama, senin
iin alyor. Her lm senin lmndr. Aatan kurumu bir yapran dmesi bile
senin lmndr. O yzden kendimizi korumaya devam ederiz.
Biri lnce, ruhun lmszlnden sz ederiz, aatan bir yaprak dt zaman:
"Endie edecek bir ey yok. Yaknda ilkbahar gelecek ve aa tekrar yapraklanacak.
Bu sadece bir deiiklik, stndeki kyafeti deitiriyor." deriz.
nsanlar ruhun lmszlne bildikleri iin deil korktuklar iin inanr. Bir insan ne
kadar korkaksa, ruhun lmszlne inanma olasl o kadar ykselir; dindar
olduu iin deil, korkak olduu iin. Ruhun lmszlne inanmann dinle bir ilgisi
yoktur. Dindar bir insan "ben" olmadn ve lmsz olann bunun dndaki

olduunu bilir. Ama bu lmszln "benimle" bir ilgisi yok. Bu "ben" lmsz deil,
bu "benlik" lmsz deil. Bu "benlik" geicidir; bizim tarafmzdan retilmitir.
Korku sadece "benliin" glgesidir. Ve benliin derinlikleri srekli "lmde yok
olacam" duygusu iinde olduu iin... Temel korku lm korkusudur; dier btn
korkular sadece temel korkuyu yanstr. Ve iin gzellii lmn de ego kadar zde
varolmayan bir ey olmasdr. Ve bu iki zde varolmayan eyin arasnda - ego ve
lm arasnda - korku bir kpr olur.
Korku iktidarszdr, bir gc yoktur. "Eer bir z yoksa, zerimde nasl bu kadar
gl bir etki yaratabiliyor?" diye soruyorsun. Sen ona inanmak istiyorsun; gc
buradan geliyor. Sen kendi derinliklerine dalp, i boluunla yzlemeye hazr
deilsin. Onun gc buradan geliyor. Aksi halde iktidarszdr, hibir gc yoktur.
Korkudan domu hibir ey yoktur. Sevgi doum yapar, sevgi yaratcdr; korku
iktidarszdr.
Bay ve Bayan Smith yargcn karsna kartlm.
"Bu heriften boanmak istiyorum" demi kadn.
"Ben de bu cadalozdan kurtulmak istiyorum" diye barm adam.
Yarg: "Ka ocuunuz var?"
Kadn: " tane.
Yarg: "Neden bir yl dahi evli kalp bir ocuk daha yapmyorsunuz? O zaman drt
ocuunuz olur, her biriniz iki tanesini alr ve tatmin olursunuz."
Adam: "Evet ama ya ikiz olursa?"
Kadn: "Hah! Sen mi ikiz dourtacaksn? Eer ona gvenseydim, bu ocuk bile
olmazd."
Korku tamamen iktidarszdr. Hibir ey yaratmamtr. Bir ey yaratamaz; negatiftir.
Ama btn hayatn mahvedebilir, seni karanlk bir sis perdesi gibi kuatabilir, btn
enerjini smrebilir. Senin herhangi bir derin gzellie; iir, sevgi, keyif, coku ya da
meditasyona ynelmene izin vermez. Hayr, seni sadece yzeyde tutar nk o
ancak yzeyde varolabilir. O, yzeydeki dalgalanmadr.

ine dn, iine bak. Eer bosa, ne olmu? O zaman bu bizim doamz, o zaman biz
buyuz. nsan neden boluktan endie etsin ki? Boluk gkyz kadar gzeldir.
varln isel bir gkyznden baka bir ey deil. Gkyz botur ama bu boluk her
eyi iinde barndryor, tm varoluu, gnei, ay, yldzlar, dnyay, gezegenleri, her
eyi. Boluk, her eyin varolabilmesi iin gerekli alandr, varolan her eyin
arkasndaki dekordur. Her ey gelip geer ama boluk baki kalr.
Bu da ayn ekildedir. Senin bir i gkyzn var; o da boluk. Bulutlar gelip geer,
gezegenler doar ve yok olur, yldzlar ykselir ve lr ama i gkyz ayn kalr;
bakir, dokunulmam, snklememi, zedelenmemi. Biz bu i gkyzne sakin,
yani tank deriz. Ve meditasyonun btn amac budur.
ine gir, i gkyznn keyfini kar. Unutma, orada ne grrsen sen o deilsin.
Dnceler grrsen, o zaman dnce deilsin; duygularn grrsen, o zaman sen
duygularn deilsin; hayallerini, arzularn, anlarn, ryalarn, projeksiyonlarn
grrsen, o zaman onlar deilsin. Grebildiin her eyi elemeye devam et. Sonra bir
gn muhteem an gelir, bir insann hayatndaki en nemli an, elenecek bir ey
kalmad an. Grlen her ey kaybolmutur ve sadece bakan oradadr. O bakan da
bo gkyzdr.
Bilmek, korkusuz olmaktr. Bilmek sevgi dolu olmaktr. Bilmek Tanr olmaktr,
lmsz olmaktr.
Neden kendimi ortaya koymaktan hl bu kadar korkuyorum?
Kim korkmuyor ki? nsann kendini ortaya koymas byk bir korku yaratr. Bu ok
doal, nk kendini ortaya koymak demek, zihninde tadn pleri aa
karmak demektir; yzyllardr, birok hayat boyunca biriktirmi olduun btn
pleri. nsann kendini ortaya koymas demek btn zayflklarn, snrlarn,
hatalarn ortaya koymas demektir.
Btn bu zihinsel pn ve grltnn arkasnda bir tam boluk boyutu vardr. nsan
Tanrsz botur, insan Tanrsz sadece bir boluktur, bir hitir. nsan bu plakl, bu
boluu, bu irkinlii gizlemek ister. Onu gzel ieklerle kaplar, kapaklar ssler.
nsan en azndan bir eymi, biriymi gibi rol yapar. Ve bu durum sana zel bir ey
deildir; bu, evrenseldir, herkesin yaad bir eydir.
Kimse kendini bir kitap gibi aamaz. Korku hakim olur: "nsanlar hakkmda ne
dnr?" ocukluundan itibaren sana maske takman retilmitir; gzel maskeler.

Gzel bir yze sahip olmaya gerek yoktur, gzel bir maske yeterlidir; ayrca maskeler
ok ucuz. Yzn dntrmek ok meakkatlidir. Yzn boyamak basittir.
imdi, birden gerek yzn aa karmak seni varlnn zne kadar titretiyor.
inde bir korku ykseliyor: nsanlar beenecek mi? nsanlar kabullenecek mi?
nsanlar seni hl sevecek, sayacak m? Kim bilir?... Maskeni sevmilerdir,
karakterine sayg duymulardr, kyafetlerini vmlerdir. imdi bir korku ykseliyor:
"Eer birden plak kalrsam beni hl sevecekler mi, sayg duyup, takdir edecekler
mi; yoksa hepsi benden kaacak m? Belki srtlarn evirirler, yalnz kalabilirim."
O yzden, insanlar rol yapmaya devam ediyor. Bu korkudan gsteri kyor, btn
sahtelikler kyor. nsann kendisi olabilmesi iin korkusuz olmas gerekiyor.
Hayatn en temel yasalarndan biri udur: Bir eyi gizlersen bymeye devam eder;
bir eyi ortaya koyarsan, eer yanlsa kaybolur, gne altnda buharlar ve eer
doruysa beslenip geliir. Gizlediin zaman tam tersi olur. Doru olan beslenemedii
iin lmeye balar; onun rzgara, yamura, gnee ihtiyac vardr. Sunulan doann
tamamna ihtiyac vardr. Ancak gerekle byyebilir, gerekle beslenir. Onu
beslemeyi kesersen giderek zayflamaya balar. Ve insanlar kendi gerekliklerini a
brakrken srekli sahteliklerini besliyor.
Senin sahte yzlerin yalanlarla beslenir, o yzden srekli daha fazla yalan icat
etmeye mecbur kalrsn. Bir yalan desteklemek iin yz tane daha byk yalan
uydurman gerekir nk bir yalan ancak daha byk yalanlarla desteklenebilir. O
yzden bir maske arkasna saklandn zaman gerek lmeye balar ve gerek
olmayan beslenip giderek imanlar. Eer kendini aa kartrsan, gerek olmayan
lr; lmesi kanlmaz nk gerek olmayan yaayamaz. Ancak gizlilikte, ancak
karanlkta varolabilir. Ancak bilinaltnn tnellerinde kalabilir. Eer bilin seviyesine
kartrsan buharlamaya balar.
Psikanalizin baarsndaki btn sr budur. ok basit bir sr ama psikanalizin btn
srr budur. Bir psikanalist, bilinaltnda bulunanlarn, varlnn karanlk alanlarnda
bulunan eylerin, bilin seviyesine kmasna yardmc olur. Onu yzeye kartnca
sen grebilirsin, bakalar grebilir ve bir mucize olur: Onu grmen bile lm
srecinin balangc olur. Ve eer onu bir bakasna ifade edebilirsen - psikanalizde
yaptn budur; kendini aklkla psikanalistine gsterirsin - tek bir kiiye almak bile
senin iinde byk deiimler yaratmak iin yeter. Ama bir psikanaliste almak bile
kstl bir olaydr: Sadece tek bir kiiye alm durumdasn, hem de ok zel bir
grmede, sylediklerini bakasna aklamama artyla. Doktorun, psikanalistin,
terapistin mesleinin bir paras bu. Ettii yemine gre kimseye bir ey syleyemez

ve sr olarak saklar. Yani bu ok kstl bir almadr ama yine de yardmc olur.
Mesleki bir almadr ama yine de yardmc olur. O yzden de yllar srer; birka gn
iinde yaplacak bir ey psikanalizde yllar srer; drt yl, be yl. O zaman bile
psikanaliz tamamlanm olmaz. Dnyada psikanalizinin tamamlanm olduu bir
hasta yoktur. Sre asla tamamlanmaz, asla bitmez. Psikanalistlerin psikanalizleri
bile tam olarak bitmemitir; nk alma artlara bal ve son derece snrldr.
Psikanalist seni sanki dinlemiyormu gibi dinler nk kimseye sylemeyecektir. Bu
bile ok yardmc olur, zerinden byk bir yk alr.
Eer kendini dini adan aabilirsen - zel bir grmede bir profesyonele deil, tm
ilikilerinde alabilsen - sannyasin'lik ite budur. Kiisel psikanalizdir. Her gn, gnde
yirmi drt saat analizdir. Her durumda herkese yaplan psikanalizdir: einle, dostunla,
akrabanla, dmannla, yabancyla, patronla, hizmetiyle. Yirmi drt saat alrsn.
Eer almaya devam edersen... En bata ok korkutucu olacaktr ama bir sre sonra
glenmeye balayacaksn nk bir kere gerek aa ktktan sonra glenir ve
gerek olmayanlar lr.
Gerek glendike, temelin kk salmaya balar, zne dnebilirsin. Bir birey olmaya
balarsn; kiilik kaybolur ve bireylik ortaya kar.
Kiilik yapmacktr, bireylik ise ze dayanr. Kiilik sadece bir aldatmacadr, bireylik
ise senin gereindir. Kiilik dardan empoze edilir; o brnlm bir kiiliktir, bir
maskedir. Bireylik ise senin gereindir... Tanr'nn seni yaratt ekildir. Kiilik bir
toplumsal komplikasyondur, toplumsal bir ciladr. Bireylik ise hamdr, lgndr,
kuvvetlidir ve inanlmaz bir gc vardr.
En balangta korku olacaktr. O yzden bir ustaya ihtiya duyulur, en bata elini
tutabilsin diye, en bata sana destek verebilsin diye, en bata seninle birka adm
atsn diye. Usta bir psikanalist deildir; bir psikanalisttir ve daha da fazlasdr.
Psikanalist bir profesyoneldir, usta bir profesyonel deildir. nsanlara yardm etmek
onun meslei deil yeteneidir. Bu onun sevgisidir, gnldr. Bunu gnlden yapt
iin sana ancak ihtiyacn olduu yere kadar elik eder. Artk tek bana gidebileceini
hissettii zaman onun ellerinden kayp gittiini fark edersin. Sen ona yapmak istiyor
olsan da, o buna izin veremez.
Hazr olduun zaman; cesur, gzpek olduun zaman; gerein zgrln tattn,
kendi gereini ama zgrlne ulatn zaman artk kendi bana yol alabilirsin.
Kendi yolunu aydnlatabilirsin.

Ama korku ok doal nk ocukluktan itibaren sana sahtecilik retilmitir ve sahte

olanla, yapmack olanla o kadar zdelemisin ki, onu brakmak intihar etmek gibi
bir ey olur. Korku hissedersin nk byk bir kimlik bunalm yaamaya balarsn.
Elli yldr, altm yldr belirli bir tr insan olmusun. Soruyu soran kii altmna
yaklayor olmal... altm yldr belirli bir tr insan olmusun. imdi hayatnn son
dneminde, o kimlii pe atp kendini sfrdan tanmaya balamak korkutucudur.
lm her geen gn biraz daha yaklayor; yeni bir derse balamann zaman m?
Tamamlamay baaracan ne malum? Kim bilir? Belki eski kimliini kaybedersin ve
yeni kimliine ulamak iin gerekli zamann, gerekli enerjin, gerekli cesaretin yoktur.
Peki bir kimliin olmadan m leceksin? Hayatnn son dnemini kimliksiz mi
geireceksin? Bir kimlie sahip olmadan yaamak delilik olur; kalp ekinir, kalp geri
adm atar. "Birka gn daha byle gitmek iyidir. Eskiyle, tandk olanla, gvenli ve
uygun olanla yaamak daha iyidir" diyebilirsin. Bu konuda ok deneyimlisin. ok
byk bir yatrm yaptn, o kiilie altm yln verdin. Bir ekilde bugne kadar
geldin, bir ekilde kim olduuna dair bir fikir gelitirdin ve imdi ben sana "O fikri pe
at nk o sen deilsin." diyorum!
Kendini renmek iin bir fikre gerek yok. Hatta btn fikirlerin braklmas gerekir;
ancak o zaman kim olduunu bilebilirsin.
Korku doaldr. Onu knama ve yanl bir ey olduunu dnme. O sadece
toplumsal eitimimizin bir parasdr. Onu kabullenip tesine gemeliyiz, onu
knamadan tesine gemeliyiz.
Yava yava al... stesinden gelemeyecein admlar atmana gerek yok; adm adm
git, zaman tan. Ama bir sre sonra gerein tadn almay reneceksin ve daha
nceki altm yl bo yaam olduunu hissedip aracaksn. Eski kimliin
kaybolacak ve yepyeni bir kavraya sahip olacaksn. Yeni bir kiilik olmayacak ama
yeni bir gr, yeni bir bak, yeni bir perspektif olacak. Artk "ben" dediin zaman, bu
szck bir eyi simgelemeyecek; kullanl olduu iin kullanacaksn ama her zaman
o szcn bir anlam, bir z, bir varolu deeri tamadn biliyor olacaksn; bu
"ben" szcn arkasnda bir okyanus gizli olduunu bileceksin. Sonsuz, engin, ilahi
bir okyanus.
Bir daha baka bir kimliin olmayacak; eski kimliin gitmi olacak ve ilk kez olarak
kendini Tanr okyanusunda bir dalga gibi hissedeceksin. Bu bir kimlik deil nk sen
iinde deilsin. Sen yok oldun, Tanr'nn iinde eridin.

Eer sahte olan riske edebilirsen, gerek senin olabilir. Ve buna deer nk sadece
sahte bir eyi riske edip geree sahip olacaksn. Hibir ey riske etmeden her eye
sahip olacaksn.
Kendimden skldm ve hibir heyecan hissetmediimi kefettim. Kendimizi
olduumuz gibi kabullenmemizi sylediniz. imde bir heyecan olmadn
bilerek hayat kabullenemiyorum. Ne yapacam?
Duyduuma gre insan gevetmeyen yeni bir tr sakinletirici varm; insan
drtyor, geriyormu.
Onu dene! Dene, dene ve bir kere daha dene; Amerikal ol!... Ama kereden fazla
deneme. Dene, tekrar dene, bir kere daha dene ve sonra dur. nk aptall
srdrmenin bir anlam yok.
"Kendimden skldm kefettim..." diyorsun.
Bu harika bir keif. Evet, ok ciddiyim! ok az insan skldklarnn farkndadr; ve
aslnda onlar sklyor, hem de ok. Bunu kendileri dnda herkes biliyor. nsann
skldn bilmesi ok gzel bir balang; ancak baz eylerin anlalmas gerekiyor.
nsan, sknt hisseden tek hayvandr; bu ok byk bir ayrcalktr, insanlk gururunun
bir parasdr. Sen hi can sklm bir buffalo grdn m? Ya da bir eek? Onlar
sklmyor. Sklmak, sadece yaam tarznn yanl olduu anlamna gelir; o yzden
ok byk bir frsattr: "Sklyorum ve bu konuda bir eyler yapmak gerekiyor, bir
dnm gerekli" anlay oluabilir. O yzden sknt hissetmenin kt bir ey
olduunu dnme; bu iyi bir iaret, iyi bir balang, hayrl bir balang. Ama orada
durma.
nsan neden sklr? nsan sklr nk bakalar tarafndan empoze edilmi l
kalplara gre yaamaktadr. Bu kalplar terk et, o kalplardan k! Kendi hayatn
yaamaya bala.
Sadece gerek insan sklmaz; sahte insann ise sklmas kanlmazdr. Hristiyan
sklr, Jaina sklr, Parsi sklr, komnist sklr nk hepsi hayatlarn ikiye blyor.
Gerek hayatlarn bastryor ve sahte bir hayatn iinde rol yapmaya balyorlar.
Sahte hayat ise sknt yaratyor. Eer gerek hayatnn gereklerini yerine getiriyorsan
asla sklmazsn.
niversiteye gitmek iin evden ayrldm zaman, ailem, babam, yaknlarm benim
bilim adam olmam istiyordu; bilim adaml ok iyi bir gelecek vaat ediyordu. En

azndan bir doktor ya da mhendis olmam istiyorlard. Hemen kar ktm. "Ben ne
istiyorsam onu yapacam nk skc bir hayatm olsun istemiyorum. Bilim adam
olarak baarl olabilirim - saygnla, paraya, gce, itibara sahip olabilirim - ama
iimdeki sknty yok edemem nk bu benim yapmak istediim bir ey deil."
ok ardlar nk felsefe okumakta bir gelecek gremiyorlard; felsefe,
niversitelerin en az para kazandran blmyd. Geleceimi harcayacam
dnyorlard ama istemeden de olsa kabullendiler. Ama sonunda yanldklarn
anladlar.
Olay para, g ve itibar sorunu deil; nemli olan asl senin ne yapmak istediin.
Sonucu ne olursa olsun bunu yap ve skntn kendiliinden kaybolacaktr.
Bakalarnn fikrini uyguluyor olmalsn, ileri bakalarnn doru grd ekilde
yapyor olmalsn, onlarn yapaca ekilde yapyor olmalsn. Skntnn temel talar
bunlardr.
Tm insanlar sklyor nk tasavvufu olacak biri matematiki olmu, matematiki
olacak biri politikac, air olacak biri ise iadam olmu. Herkes baka yerde; kimse
olmas gerektii yerde deil. nsan riske girmeli. Eer riske girmeye hazrsan sknt
annda yok olabilir.
Bana "kendimden skldm kefettim" diyorsun. Kendinden sklyorsun nk
kendine kar iten olmamsn, kendine kar drst olmamsn, kendi varlna
sayg duymamsn.
"Heyecan hissetmiyorum" diyorsun. Nasl heyecan duyacaksn? Heyecan sadece
yapmak istediin bir eyi yaparken hissedilir. Konu ne olursa olsun.
Vincent Van Gogh, resim yaparken ok mutluydu. Tek bir resmi bile satlmad, kimse
onu takdir etmedi ve at, alktan lyordu. Kardei ona yemek yiyebilmesi iin her
hafta az bir para veriyordu. Haftada drt gn oru tutar ve gn yemek yerdi. Drt
gn oru tutmak zorundayd nk baka trl tuval, boya ve fra iin nasl para
bulacakt? Ama o ok mutluydu; byk bir heyecan yayordu.
Sadece otuz yandayken ld; intihar etti. Ama onun intihar bile senin sahte
hayatndan ok daha iyidir nk resmini yapmak istedii eyin resmini
tamamladktan sonra intihar etti. En byk arzusu bir gnbatm resmi yapmakt ve
resmini bitirdii gn bir mektup yazd: "iim tamamland, tatmin oldum. Bu dnyadan
tatmin olmu bir ekilde ayrlyorum" dedi. ntihar etti ama ben buna intihar

demeyeceim. O tam yaad, hayat mumunu her iki ucundan ok byk bir
younlukla yakt.
Yz yana kadar yaayabilirsin ama hayatn sadece kuru bir kemik gibi olabilir:
Sadece bir arlk, l bir arlk. "Kendimizi olduumuz gibi kabullenmemizi
sylediniz. imde bir heyecan olmadn bilerek hayat kabullenemiyorum!"
diyorsun.
Kendini kabullen dediim zaman, yaam kalbn kabullen demiyorum; beni yanl
anlamaya alma. Kendini kabullen dediim zaman, baka her eyi reddet diyorum;
sadece kendini kabullen. Ama sen beni kendine gre yorumlam olmalsn. Bu iler
byledir...
Bir Marsl uan dairesiyle Manhattan'a inmi ve dar kar kmaz bir dilenci ona
yaklam ve "Baym, bir onluk verir misin?" demi.
Marsl sormu: "Onluk nedir ki?"
Dilenci biraz dnm ve yantlam: "Haklsn, bir yirmi belik verir misin?"
Benim sylediim senin anladn ey deil. Sana empoze edilmi olan her eyi
reddet; sana, kabullenme diyorum. Bilinemeyenden getirmi olduun zn
kabullendiin zaman bir eylerin eksik olduunu hissetmezsin. Kendini artsz
kabullendiin zaman, birden bir mutluluk patlamas yaanr. Heyecann akmaya
balar ve hayat coku dolu olur.
Bir adamn dostlar onun ldn sanm ama adam sadece komadaym.
Gmlmeden ksa bir sre nce hayat belirtileri gstermi ve ona lmenin nasl bir
his olduunu sormular.
"lmek mi?" diye barm. "Ben lmedim ki. Neler olduunun farkndaydm ve
lmediimi biliyordum. nk ayaklarm yordu ve karnm at."
Meraklananlardan biri sordu: "Peki bunlar senin hayatta olduunu anlamana nasl
yardmc oldu?"
"Eer cennette olsaydm karnm a olmazd, dier yerde olsaydm ayaklarm
mezdi."
l olmadndan emin olabilirsin: Karnn ackyor ve ayaklarn yor. Sadece kalk
ve biraz ko!

Eitimsiz ve grg kurallarndan haberdar olmayan yoksul bir adam, bir milyonerin
kzna ak olmu. Kz onu ailesiyle tantrmak iin malikaneye davet etmi.
Malikaneden, hizmetilerden ve dier btn zenginlik iaretlerinden adamn gz
korkmu ama yine de bir ekilde rahat grnmeyi baarm... akam yemei saatine
kadar. Dev yemek masasnda otururken arabn etkisiyle gevedii iin, grltl bir
ekilde osurmu.
Kzn babas ban kaldrm ve adamn ayaklar dibinde yatan kpeine bakm.
Kzgn bir ifadeyle "Rover!" diye seslenmi.
Yoksul adam kpein sorumlu tutulduunu grnce rahatlam ve o yzden birka
dakika sonra tekrar osurmu.
Ev sahibi tekrar kpee bakm ve daha sert bir ekilde "Rover!" demi.
Birka dakika sonra adam nc kere osurmu. Zengin adamn surat fkeyle
krm ve barm: "Rover, adam zerine smadan defol git buradan!"
Hl vakit var; bugne kadar yaam olduun zindandan k artk! Sadece biraz
cesaret yeter, biraz kumarbaz cesareti yeterli. Ve unutma, kaybedecek hibir ey yok.
Kaybedecein tek ey zincirlerin: skntn kaybedebilirsin, srekli iinde varolan bu
bir eylerin eksik olduu duygusunu kaybedebilirsin. Kaybedecek baka ne var?
Bakalarnn brakt tekerlek izlerini takip etmeyi brak ve kendi varln kabullen.
Musa'ya, sa'ya, Buda'ya, Mahavira'ya ya da Krishna'ya kar, kendini kabullen.
Senin sorumluluun Buda'ya, Zaratustra'ya, Kabir'e ya da Nanak'a kar deil; sen
sadece kendinden sorumlusun.
Sorumlu ol... "sorumlu" szcn kullandm zaman ltfen onu yanl yorumlama.
Ben grevlerden, sorumluluklardan sz etmiyorum, bu kelimeyi gerek anlamyla
kullanyorum: geree tepki ver, sorumlu ol.
ok sorumsuz bir hayat srm, bakalarnn senden bekledii her trl sorumluluu
yerine getirmi olmalsn. Kaybedecek ne var? Sklyorsun; bu ok iyi bir durum.
Heyecann eksik, zindandan kmak iin baka neyin olmasn bekliyorsun?
Zindandan dar atla ve bir daha geriye bakma!
Bakalar "Atlamadan nce iki kere dn!" der. Ben yle diyorum: "nce atla,
sonra istediin kadar dnrsn!"

Kendimi sanki aya inmi gibi hissediyorum... korkunun ne olduunu bilsem

korkmayacam dnyorum. Her eyin olabilecei duygusuna sahibim... her
eyin!
Bazen byk bir korku vardr ve nedeni belirsizdir. Hibir nedeni, hibir aklamas
yoktur. Belki de korkuyu yaratan budur. Bir neden olduu zaman bu nedeni
zebiliyorsun ve nedeni bildiin zaman aklama yapmas kolay oluyor. Analiz
yapabiliyor ve yapacak bir ey buluyorsun. Ancak korkunun bir nitelii vardr - arada
bir ortaya kar - ve nedensiz bir korku yaanr.
Bu, varoluularn angst dedii kayg, varoluu korkudur... Ondan ya da bundan
deil ama varoluun kendisinden korkmaktr. Varlk srekli yoklukla evrilidir; varlk,
yokluk iinde varolur. Varlk sanki yokluk okyanusu iinde bir adadr. Varlk ok
kktr ve yokluk engindir.
Olay sadece yokluun bu enginliidir. Ve bu devasa yokluun ortasnda minik bir
varlk. Korkunun baka hibir nedeni yoktur: Bu duygu insann ayann altndaki
topra almaya yeter. nsan bir uuruma dmeye balar ve belirli bir neden tespit
edemedii ve "bundan ya da undan korkuyorum" diyemedii iin kayg artar. nk
onu aklayacak bir ey yoktur.
nsanlar psikanalistlere aslnda tedavi olmak iin deil, mutsuzluklarnn nedenini
renmek iin gidiyor. Ve psikanaliz ok yardmc oluyor; ila olduu iin deil,
aklama getirdii iin. nsan aklamay bildiini dnd zaman rahatlyor. Artk
her ey netlemitir. Artk kelimelere dkebilir, zerinde dnebilir, mantk
yrtebilir.
Yani bu durum arada bir herkesin yaad bir durumdur. Ve insann bunlar
yaamas iyidir; kanmann bir anlam yok. Eer kanrsan bir frsat karm
olursun. Eer bunu yaamay kabul edersen, en bata bir bunalma benzer ve ok
tehlikelidir; sanki btn bir gemi yok oluyormu, insan lyormu gibi. Ama bir sre
sonra insan, bu gvensizliin iinde kendini gvende hissetmeye balar. nsan
yokluun iinde gever ve btn korku kaybolur. Yani en bata bir bunalma
benzeyen ey sonunda bir duvarn daha yklmas anlamna gelir.
Bunu yaa ve neden aramaya alma. nk zihin abalayacaktr. Zihin srekli "ite
bu yzden ya da u yzden korkuyorum" diyecektir. Aslnda bir nedeni yoktur. Her
gece krk, elli ya da altm dakika bunun iine gir. Odada sessizce otur ve engin
yokluun minik varln bomasna izin ver. Brak varlk adan yokluk okyanusu iinde

yok olsun. Bir hi ol. Korkuyu kabullen ve zerine git. ktn zaman ok taze, ok
canl ve korkusuz olacaksn.
Korkusuz olmak iin insann korkuyu yaayp amas gerekiyor. Ve bu tr bir
korkudan sonra sradan bir korku bir ey yapmaz, deil mi? Erkek arkadann seni
brakabilecei korkusu var. Bu da bir korku ama bu sradan bir korku nk birok
baka erkek arkada bulabilirsin; ciddi bir korku saylmaz. Yaamak iin yeterli paran
olmayabilecei korkusu var ama insan her zaman bu konuda bir eyler yapabilir. Bu
korkular ok nemsizdir, aslnda zleri yoktur. nsanlar bu korkular iinde yayor, o
yzden korkusuz olamyorlar. Ancak insan bu korkuyu yaayp amaldr.
O yzden bir aklama bulmaya alma; nk yok. Sadece yaa. zle ve mmkn
olduunca derinine gir. Korkuyla git ama git. Btn korkuna ramen git. Ve ondan
ok gzel bir ey kacak, ondan bir gl gibi bir ey doacak. Varln giderek daha
fazla btnleecek. Eer insan yokluun meydan okumasn kabul ederse, varlk
btnleir. O yzden endie edecek bir ey yoktur. Korku orada ve senin onu
yaaman gerekiyor.
BOLUK KORKUSU iiN MEDiTASYON
Her akam uyumadan nce yirmi dakika gzlerini kapatp iindeki boluu hissetmeyi
alkanlk hale getir. Kabullen, brak orada olsun. Korku ykselir; brak o da olsun.
Korkuyla titre ama iinde domakta olan bu boluu reddetme. ki ya da hafta
iinde onun gzelliini ve kutsalln hissetmeye balayacaksn. Bu kutsallkla temas
ettiin an korku kendiliinden kaybolacaktr. Onunla savamamalsn.
Diz kp yere otur ya da rahat ettiin bir pozisyon al. Eer ban ne dmeye
balarsa - ki balayacak - buna izin ver. Neredeyse cenin pozisyonu alm olacaksn,
bebein rahimde olduu pozisyon. Ban dizlerine dokunmaya balayacak, ya da
yere. Buna izin ver. Kendi rahmine gir ve orada ol. Ne teknik, ne mantra, ne de bir
aba; sadece orada ol. Orada olana almaya al. Bu daha nce hi bilmediin bir
ey. Zihnin kayg duymaya balar nk o ok farkl ve bilinmeyen bir boyuttan
gelmektedir. Zihin ne yapacan bilemez. Daha nce byle bir ey tanmamtr ve o
yzden akndr; onu kategorize etmek, etiketlemek istemektedir.
Ancak, bilinen zihin, bilinmeyen Tanr'dr. Bilinmeyen asla bilinenin bir paras
olamaz. Bilinenin bir paras olduu zaman, artk bilinmeyen Tanr deildir.
Bilinmeyen, bilinmeyen olarak kalr. Onu tansan bile, bilinmeyen olarak kalr. Gizem
asla zlmez. Gizem, znde zlemez.

O yzden her akam o bolua gir. Korku olacak, titreyeceksin; bu da normal. Ama
zamanla korku azalacak ve sevin n plana kacaktr. hafta iinde bir gn aniden
iinde byk bir coku ykseldiini hissedeceksin, bir enerji ykselmesi
yaayacaksn, varln o kadar gzel bir keyif yaayacak ki, sanki gece sona ermi ve
gne ufukta belirmi gibi hissedeceksin.
ESKi KORKU KALIPLARINI YOK ETMEK iiN MEDiTASYON
ocukken benimsemi olduum bir kalb hl tekrarladm fark ettim. Ne
zaman ailem bana kzsa ya da olumsuz olduunu dndm bir ey sylese,
iime kapanr, bir yere kaar ve insanlar olmadan yaayabileceim, tek bama
yaayabileceim fikriyle kendimi avuturdum. imdi, arkadalarma da ayn
tepkiyi verdiimi grmeye baladm.
Bu sadece kanksanm bir eski alkanlk. Tam tersini yapmaya al. Ne zaman
iine kapanma duygusu hissetsen, kendini a. Eer gitmek istiyorsan, gitme; eer
konumak istemiyorsan, konu. Eer tartmay kesmek istiyorsan, kesme ve tam
aksine her eyinle devam et.
Korku yaratan bir durum yaand zaman iki seenek vardr; ya savarsn ya da
kaarsn. Normalde kk bir ocuk savaamaz, zellikle geleneksel lkelerde.
Amerika'da ocuklar yle bir savar ki, anne ve babalar kaar! Ama eski lkelerde,
geleneksele bal olan lkelerde - ya da geleneksel balarn hl ok gl olduu
ailelerde - bir ocuk savaamaz. Tek yolu ie dnmek, korunmak iin kendi kabuuna
ekilmektir. Yani sen kama numarasn renmisin.
imdi tek yapabilecein ey, ne zaman kamaya altn hissedersen, orada kal,
inat ol ve var gcnle sava. Sadece bir ay boyunca tersini dene ve sonra duruma
bakalm. Tersini yapabildiin zaman sana her ikisini de brakman syleyeceim.
kisinin de braklmas gerekir nk ancak o zaman insan korkusuz olabilir; nk
ikisi de yanl. Bir yanl ok derinde kk sald iin, dieri tarafndan dengelenmesi
gerekir.
O yzden bir ay boyunca gerek bir sava ol, her konuda. Ve kendini ok iyi
hissedeceksin, hem de ok iyi, deil mi? nk insan ne zaman kaarsa, kendini ok
kt, hatta ikinci snf insan gibi hisseder. Bu, korkaka bir numara; kendi kabuuna
ekilmek. Cesur olmak m? Hm? Sonra ikisini de brakacaz nk cesur olmak
aslnda derinliklerinde korkak olmaktr. Cesaret ve korkakln ikisi de yok olduu
zaman insan korkusuz olabilir. Bunu dene!

GVEN iiN MEDiTASYON

Eer gvenmekte zorlanyorsan, o zaman geri gitmen gerekiyor. Anlarnn
derinliklerine ulaman gerekiyor. Gemiinin derinliklerine girmen gerekiyor. Zihnini
gemiin etkilerinden temizlemen gerekiyor. Gemiinden gelen da gibi bir p
yn olmal; onu boalt.
Bu iin anahtar udur: Bu dn bir hatrlama olarak deil, yeniden yaamak olarak
gr. Bunu bir meditasyona evir. Her gn, akamlar sadece bir saatliine geri git.
ocukluunda olan her eyi anmsamaya al. Ne kadar derine inersen o kadar iyi
olur; nk yaanm birok eyi saklarz ve bunlarn bilin seviyesine ulamasna
izin vermeyiz. Onlarn aa kmasna izin ver. Her gn yaptn zaman giderek
daha derine indiini hissedeceksin. En bata drt ya da be yanda olduun bir
dnemi hatrlayacaksn ve bunun tesine gemen mmkn olmayacak. Birden
karna bir in Seddi kacak. Ama git... Zamanla, daha derine inebildiini
greceksin: ya, iki ya. Doduklar ana kadar inebilen insanlar olmutur.
Rahimdeyken yaadklarna ulaan insanlar vardr. Bunun da tesine ulam, lm
olduklar bir nceki hayatlarna ulam insanlar var.
Ama eer doduun ana ulaabilir ve o an tekrar yaayabilirsen, ok derin bir ac
hissedeceksin. Sanki yeniden doduunu hissedeceksin. lk nefesinde lk atan bir
bebek gibi barabilirsin. Rahimden ilk kt an nefes alamayan bebek gibi nefesin
kesilecek... Bebek ilk birka saniye boyunca nefes alamaz; sanki bouluyordur.
Sonra lk atar, nefes gelir, soluk borusu alr ve akcierleri ilemeye balar. O
noktaya kadar ulaman gerekebilir. Oradan geri dn. Her akam tekrar git ve geri
dn. En az ayla dokuz ay arasnda srecektir ve her gn zerinden bir para yk
kalktn hissedeceksin. Bu yk kalkarken bir taraftan da iindeki gvencesizlik
kaybolacaktr. Bir kere gemi temizlendikten sonra, tm yaananlar grdn
zaman, onlardan kurtulursun. in anahtar bu: Eer hafzanda olan bir eyin farkna
varrsan, onun yknden kurtulmu olursun. Farkndalk zgrletirir, bilinsizlik
klelik yaratr. Gven ancak zgrlkle mmkn olabilir.
KORKUYU SEVGiYE DNTRME MEDiTASYONU
Koltuunda ya da kendini rahat hissettiin bir pozisyonda oturabilirsin. Sonra ellerini
kucann stnde, sa elin sol elinin altnda olacak ekilde kavutur. Bu pozisyon
nemli nk sa el sol beyine baldr ve korku her zaman sol beyinden gelir. Sol el
sa beyine baldr ve cesaret sa beyinden gelir.

Sol beyin, muhakemenin olutuu yerdir ve muhakeme her zaman korkar. O yzden
hem cesur, hem de entelektel bir insan bulamazsn. Ne zaman cesur biriyle
karlasan onun entelektel olmadn greceksin. Mantksz davranacaktr, bu
kanlmazdr. Sa beyin sezgiseldir; o yzden bu sadece sembolik bir pozisyondur.
Sadece sembolik de deil, enerjiyi belirli bir konuma, belirli bir ilikiye sokar.
O yzden sa el sol elin altnda olur ve iki baparmak kavuturulur. Sonra geve,
gzlerini kapat ve alt enenin biraz gevek olmasna izin ver - ama zorlama - sadece
gevet ki azdan nefes almaya balayabilesin. Burundan nefes alma, azdan nefes
almaya bala; bu ok rahatlatcdr. Burundan nefes almadn zaman zihin artk eski
kalp iinde ilemeyi brakr. Bu, yeni bir ey olacak ve yeni bir nefes alma sistemi
iinde yeni bir alkanlk daha rahat oluturulur.
Ayrca burundan nefes almadn zaman, beynin uyarlmam olur. Hava artk beyne
gitmez, dorudan gse gider. Aksi halde srekli bir uyar ve masaj devam eder. O
yzden burun deliklerimizden nefes aldmz zaman, hava ektiimiz burun delii
srekli deiir. Bir burun deliinden nefes almak, beynin bir tarafna masaj yapar,
dier burun delii ise beynin dier tarafna. Her krk dakikada bir deiirler.
Neyse, bu pozisyonda otur ve azndan nefes al. Burun ikildir, az ise tekildir.
Azdan nefes aldn zaman herhangi bir deiiklik yaanmaz: Eer bir saat
boyunca oturursan, ayn ekilde nefes alyor olacaksn. Hibir deiiklik olmayacak;
ayn halde kalacaksn. Burundan nefes alrken tek bir halde kalamazsn. Durumun
otomatik olarak deiir; senin bilgin olmadan deiir.
O yzden bu durum ok ok dingin, ikil olmayan yeni bir geveme hali yaratacak ve
enerjilerin yeni bir ekilde akmaya balayacak. En az krk dakika boyunca hibir ey
yapmadan sessizce otur. Eer bir saat yapabiliyorsan ok iyi olur. O yzden,
mmknse krk dakikayla bala ve zamanla bir saate k. Bunu her gn yap.
Ve bu arada hibir frsat karma, ne zaman karna bir frsat ksa zerine atla. Her
zaman yaamay se. Her zaman bir eyler yapmay se; asla geri ekilme, asla
kama. Bir eyler yapma, bir eyler yaratma frsat karna kt zaman bunun
keyfini kar.

VE SON SORU: TANRI KORKUSU

Bizi kollayan ahsi bir Tanr fikri, bir varsaym olarak bile, faydal olmaz m?
nk Tanr fikrini brakma dncesi beni ok korkutuyor.
Neden Tanr fikrini brakmaktan korkuyorsun? Anlalan Tanr fikri bir ekilde senin
korkman nlyor. O yzden onu braktn an iinde bir korku hissediyorsun. Bu bir
eit psikolojik korunma, hepsi bu.
Bir bebein korkmas kanlmazdr. Annesinin rahminde korkmuyordu. Annesinin
rahminde olan bir bebein bir sinagoga ya da kiliseye gitmeyi dndn veya
ncil, Kuran ya da Gita okumay dndn duymadm; hatta Tanr var m yok mu
diye de dnmez. Ana karnnda olan bir bebein bir ekilde Tanr'yla, eytanla,
cennetle ya da cehennemle ilgileneceini sanmyorum. Ne gerek var ki? O zaten
cennette. Hibir ey daha iyi olamaz.
Scak ve rahat bir yuvada tamamen korunuyor. Kendini besleyen kimyasallar iinde
yzyor. Buna ok aracaksn; o dokuz ay boyunca bebek, oransal olarak doksan
ylda byyeceinden daha fazla byr. Dokuz ay iinde o kadar uzun bir yol alr ki,
neredeyse bir hi olarak balayp, bir varla dnr. Dokuz ay iinde milyonlarca
yllk evrim srecinden geer, ilk varlktan gnmze gelir. Btn aamalar geer.
Ve hayat tam gvence iindedir: Ne alma gerei vardr, ne a kalma korkusu, ne
de ackma; her ey annenin vcudu tarafndan yaplr. Annenin rahminde, bu gven
iinde, dokuz ay boyunca yaamann yaratt sorun din dediiniz eylerin ortaya
kmasna neden olur.
ocuk annenin rahminden karken, yaad ilk duygu korkudur.
ok bariz. Evini kaybetti, gvenliini kaybetti. Scakl, evresi, dnyas olarak bildii
her ey tamamen kayboldu ve birden hi tanmad yabanc bir dnyaya atld. Artk
kendi bana nefes almak zorunda.
Bebein artk kendi bana nefes almak zorunda olduunu fark etmesi birka saniye
srer; annenin nefes alyor olmas artk ie yaramayacak. Doktor, bebein bu olay
kavramasna yardmc olmak iin onu bacaklarndan ters tutup kna sert bir aplak
atar. Ne balang ama! Ne gzel bir arlama!
Srf bu aplak yznden bebek nefes almaya balar. Korktuun zamanlar nefes alp
veriinin deitiini hi gzlemledin mi? Eer daha nce fark etmediysen, imdi
gzlemleyebilirsin. Ne zaman korkarsan nefes alp vermen o an deiir. Gevediin

zaman, kendini yuvanda hissettiin, hibir eyden korkmadn zaman, nefesinin

derin bir uyuma dntn, derin bir ahenge brndn ve giderek
sessizletiini greceksin. Derin meditasyon srasnda bazen nefesinin durmu gibi
olduunu hissedeceksin. Durmaz ama neredeyse durur gibi olur.
Bebek, doumunun ilk anlarnda her eyden korkacaktr. Dokuz ay boyunca
karanlkta kalmtr ve modern bir hastanede doduu zaman, her tarafnda parlak
klar olacak. Daha nce hi k grmemi olan, mum bile grmemi olan
gzleri, retinas iin bu dayanlmaz bir eydir. Bu k gzlerinde bir ok yaratr.
Ve doktor birka saniye bile beklemiyor, son gvencesi olan ve kendini hl annesine
balayan gbek ban hemen kesiyor. Ne kadar da minik bir varlk. Ve bir eyi ok
iyi biliyoruz, hibir yavru insan yavrusundan daha aresiz deildir. Tm varoluta en
aciz olan insan yavrusudur.
O yzden atlar Tanr hipotezi yaratmamtr. Filler Tanr fikri zerinde dnmemitir;
buna gerek yok ki! Yavru fil doar domaz yryp dnyay kefetmeye balar. nsan
yavrusu kadar aciz deildir. Aslnda insan yavrusunun acizliinin neden olduklarna
arrsn: Ailen, toplumun, kltrn, dinin, felsefen; her ey insan bebeinin
acizliine baldr.
Hayvanlarda aile mevhumu yoktur nk yavrunun bir aileye ihtiyac yoktur. nsann
belirli bir dzene karar vermesi gerekiyor. ocua bakmak iin anne ve babann
birlikte yaamas gerekiyor. O, onlarn ak ilikisinin sonucudur; onlar yapmtr. Eer
yeni domu bir bebek yalnz braklrsa, birok hayvann kald gibi, onun
yaayabileceini hayal bile edemezsin. Bu imkanszdr! Nereden yemek bulacak?
Kime soracak? Ne isteyecek?
Yoksa ok mu erken douyor? Baz biyologlar bebeklerin prematre doduunu
dnyor - dokuz ay yeterli olmuyor - ve o yzden bu kadar aciz. Ama insan
bedeninin yaps, bir bebein dokuz aydan fazla tanmasna uygun deil. Aksi halde
anne lr ve onun lm bebein de lm anlamna gelir.
Yaplan hesaplamalara gre eer bebek annesinin karnnda en az yl yaayabilse,
o zaman belki de bir babaya, anneye, aileye ihtiya duymayacak. O zaman toplum,
kltr, Tanr ve rahiplere ihtiya olmayacak. Ancak bebek annesinin karnnda yl
yaayamaz. Bu garip biyolojik durum insanolunun btn davranlarnda, dnce
yapsnda, aile ve toplum yapsnda belirleyici olmutur; bu da korkuya neden
olmutur.

Bebein yaad ilk deneyim korkudur. nsann yaad son deneyim de korkudur.
Doum da bir eit lm saylr; olaya bebein asndan bakmay unutmamak
gerekir. Her eyiyle tatmin olmu bir ekilde yaad belirli bir dnyas vard. Hibir
ihtiyac yoktu, daha fazlas iin bir agzll yoktu. Varlyla keyif alyor,
bymekten keyif alyordu; ve birden dar atlyor!
Bebek iin bu deneyim bir lm deneyimi. Tm dnyas, gvenlii ve scak yuvas
lyor. Bilim adamlar henz rahim kadar scak bir yuva yaratamadmz ifade
ediyor. abalyoruz; hepimizin evleri bu scak yuvay yaratma abasdr.
Bize o hissi vermesi iin su yataklar alyoruz. Kvetlerimiz var; bir kvette uzandn
zaman bir bebein yaad hisse yaklaabiliyorsun. Gerek bir keyif yapmay
bilenler bu kvetin iine banyo tuzlar da ekleyecektir nk annenin rahmindeki su
ok tuzludur... Deniz suyunda bulunan tuz oranyla ayndr. Peki ama bir kvette ne
kadar uzanabilirsin? Kaybetmi olduun rahmi tekrar bulma arayndan baka bir
ey olmayan izolasyon tanklar vardr.
Sigmund Freud aydnlanm bir adam deil, hatta biraz kak biri ama bazen salaklar
da gzel ark syler, bazen kayda deer fikirler olutururlar. rnein, bir erkein
kadnla sevime fikrinin tekrar rahme girme abasndan baka bir ey olmadn
dnyor. Bunu incelemek gerekir. Bu adam bir deli, fikri ok uuk grnyor; ama
Sigmund Freud gibi bir adam, deli olsa bile ok dikkatle dinlenmeli.
Bu grnde bir gereklik pay olduunu dnyorum: rahme ulama aray,
km olduu yere dnme aray. Rahme ulaamaz, bu doru. O yzden birok ey
yaratmtr; maaralar, evler, uaklar yapmaya balamtr. Uan iine hi dikkat
ettin mi?... Bir gn insanlarn tuzlu sulu kvetlerde yolculuk yapt bir uak grrsen
hi arma. Uak sana benzer bir duyguyu yaatabilir ama yine de tatmin edici
olmaz.
Bebek baka bir ortam tanmamtr. Biz de uaklar bu kadar rahat yapmaya
alrz: Dmeye basnca hemen hostes gelir. Mmkn olduunca rahat yapmaya
alrz ama rahimdeki rahatla ulaamayz. Orada dmeye bile basmana gerek
kalmyordu. Daha ackmadan karnn doyuruluyordu. Daha havaya ihtiya duymadan
sana ulayordu. Senin hibir ey yapmana gerek yoktu.
O yzden annesinin rahminden kan bebek o anda bir ey dnyorsa, ldn
dnyor olmal. Doduunu hissedemez, bu mmkn deil. Bu bizim grmz darda olanlarn gr - biz bunun doum olduunu syleriz.

kinci korkuya gelince... yine bir gn, bir hayat boyu abaladktan sonra bir eyler
yapmay baarmtr; kk bir ev, bir aile, kk bir dost evresi, biraz scaklk, bu
dnyada geveyip kendisi olabilecei, kabul edildii kk bir ke. ok zor; bir
hayat boyu abalad ve birden, bir gn, kendini buradan atlrken buluyor.
Doktor yine gelmitir; u, kna aplak atan adam! Ama o zaman nefesini balatmak
iindi; bu seferse, bildiimiz kadaryla... Bu sefer biz onun yanndayz, dier taraf
bilmiyoruz. Dier taraf hayal gcne kalmtr -o yzden cennet ve cehennem- hayal
gc her trl snr amtr.
Biz bu taraftayz ve adam lyor. Bize gre lyor; belki de yeniden douyordur. Ama
bunu ancak o bilebilir; geri dnp bize anlatamaz. "Endie etmeyin; ben lmyorum,
hl yayorum" diyemez. Nasl en bata annesinin rahmine tekrar dnp oradakilere
son bir kez veda edemezse, imdi de geri dnp, gzlerini atktan sonra "Endie
etmeyin. Ben lmyorum, yeniden douyorum" deyip herkese veda edemez.
Hindularn yeniden domak fikri, normal doumun bir projeksiyonundan ibarettir.
Rahim iin - eer rahim dnyor olsayd - bebek lmtr. Bebek asndan
baknca - eer dnyorsa - o lyordur. Ama douyor; o olay bir lm deil,
doumdu. Hindular ayn fikri lme uygulamtr. Bu taraftan lyor gibi grnyor
ama dier taraftan... Ama bu dier bizim hayal gcmze bal: istediimiz gibi
yapabiliriz.
Her din dier taraf farkl bir ekilde dnr nk her toplum, her kltr farkl bir
corafyaya ve tarihe sahiptir. rnein: Bir Tibetli dier taraf serin olarak dnemez;
serin bile korku vericidir, souk ise imkansz. Tibetli, len insann sndn ve yeni
dnyasnda hep scak kalacan dnr.
Bir Hintli orasnn her zaman scak olacan dnemez. Hindistan'da drt aylk
scak mevsim bile ok fazladr; ve bir de sonsuza kadar scakta kalmak m? nsan
pier! Klima gibi bir fikre sahip deillerdi ama Hindularn cennet tarifi sanki klimal bir
ortam tarif eder: Hava her zaman serin - ne scak ne de souk - ama serin. Her
zaman bahar ay, Hindistan bahar; btn iekler am, rzgarda iek kokular var,
kular tyor, her ey canl; ama scak deil, serin hava. Bunu tekrar tekrar
hatrlatyorlar, srekli serin hava dolayor.
Bu fikri ortaya koyan senin zihnindir; aksi halde Tibetli, Hintli ya da bir Mslman iin
farkl olamaz. Bir Mslman dier dnyann bir l gibi olacan dnemez... Arap
llerinde o kadar ok sknt ekmitir ki! Dier dnya bir vahadr; usuz bucaksz bir

vaha. Yz elli kilometre yol aldktan sonra azck bir suyu ve birka aac olan kk
bir vaha deil, hayr; usuz bucaksz bir vaha, hibir yerde l yok.
Biz projeksiyon yaparz ama lmekte olan insan iin, bu olay bir zamanlar yaad
deneyimin aynsdr. lm annda, eer len kii bilincini kaybetmemise, komaya
girmemise, hayatnn bir film eridi gibi gznn nnden getii iyi bilinen bir
gerektir. Hayattaki ilk ana, doduu ana kadar geri gider. Bu dnyadan ayrlrken
btn olup biteni son bir kez anmsamas nemli grnyor. Birka saniye iinde,
tpk bir filmde olduu gibi btn takvimi yayorsun.
Bu takvim hzl iliyor nk iki saatlik bir film belki de birok yl kapsamak zorunda:
Eer takvim normal hznda ilese iki yl boyunca sinema salonunda kalman gerekir;
kim byle bir eyi yapabilir ki? Hayr, takvim hzl akyor ve gnler hzla deiiyor.
lm annda daha da hzl gidiyor. Tek bir an iinde btn hayatn akyor ve ilk anda
duruyor. Ayn sreci tekrar yayorsun; hayat tam bir dngy tamamlamtr.
Bunu neden hatrlaman istedim? nk Tanrn senin ilk gnk korkundan baka bir
ey deildir ve bu da giderek byyerek son anna kadar devam eder. O yzden bir
kii genliinde ateist olabilir, durumu buna uygundur, ama yalandka ateist olmak
giderek zorlar. Eer tam lmek zereyken, bir aya mezardayken ona "Hl ateist
misin?" diye sorarsan, "Bu konuda phelerim var" diyecektir; korku yznden, ne
olacak? Btn dnyas yok olmaktadr.
Bykbabam dindar bir adam deildi, hem de hi. O daha ok Yunanl Zorba gibiydi:
Ye, i ve mutlu ol; baka bir dnya yoktur, onlarn hepsi samalktr. Babam ok
dindar bir adamd; belki de bykbabam yznden: tepki, kuak atmas. Ama
bizim ailede durum tersti: Bykbabam ateistti ve belki de onun ateistlii yznden
babam dindar bir adam oldu. Ne zaman babam tapnaa gitse, bykbabam gler ve
"Yine mi? Devam et, hayatn o aptal heykeller nnde harca gitsin!" derdi.
Zorba'y sevmemin bir ok nedeni var; bunlardan biri Zorba'da bykbabam tekrar
bulmu olmam. Bykbabam yemei o kadar severdi ki, o konuda kimseye
gvenmezdi; kendi hazrlard. Hayatm boyunca binlerce Hint ailesine konuk oldum
ama bykbabamn yemekleri kadar lezzetli bir ey tatmadm. O kadar ok severdi
ki, her hafta arkadalarna ziyafet hazrlard; btn gn yemek piirirdi.
Annem, teyzelerim, hizmetiler ve alar; herkes mutfaktan kovulurdu. Bykbabam
yemek piirirken hi kimse onu rahatsz edemezdi. Ama bana kar ok dost
canlsyd; izlememe izin verir ve "ren, baka insanlara muhta kalma. Damak
zevkini ancak sen bilebilirsin. Baka kim bilebilir?" derdi.

"Bu beni aar!" derdim. "ok tembelim ama izleyebilirim. Btn gn yemek piirmek
mi? Ben yapamam!" O yzden bir ey renemedim ama onu izlemek bile bir keyifti.
almas sanki bir heykeltra, mzisyen ya da ressam gibiydi. Yemek piirmek
onun iin sadece piirmek deil, bir sanatt. Eer herhangi bir ey onun standardnn
biraz altnda olursa, onu hemen pe atar ve yeni batan piirirdi... Ben "Ama
mkemmeldi!" derdim.
Hemen yantlard: "Mkemmel olmadn biliyorsun, sadece iyiydi. Ama ben
mkemmeliyetiyim. Benim standardmda oluncaya kadar kimseye ikram edemem.
Ben yemeimi ok severim."
eitli iecekler yapard; ve ne yaparsa yapsn, btn aile ona karyd ve onun bir
ba belas olduunu sylerlerdi. Mutfaa kimseyi sokmaz ve akam olunca
kasabann btn ateistlerini toplard. Srf Jainaizme kar gelmek iin gnein
batmasn beklerdi. Gne batmadan yemek yemezdi nk Jainaizm "Gne
batmadan yemek ye; gne battktan sonra yemek yasaktr" der. Gnein batp
batmadn renmek iin beni srekli dar yollard.
Btn aileyi sinirlendirirdi. Ama ona kzamazlard... O, ailenin bayd, en yal
erkekti; ama bana kzarlard: O daha kolayd. "Neden ikide bir gelip gnein batp
batmadna bakyorsun? O ihtiyar seni de mahvediyor, mahvoluyorsun!" derlerdi.
Yunanl Zorba kitabyla bykbabam lmek zereyken karlatm iin ok
zgndm. Cenaze treni srasnda tek dndm ey: "O kitab evirip ona
okusaydm ok mutlu olurdu" oldu. Ona birok kitap okudum. O, okula gitmemiti,
sadece imzasn yazabiliyordu, hepsi bu. Okur yazar deildi... ama bununla gurur
duyard.
"Babamn beni okula gitmemeye zorlamas ok iyi oldu, aks halde beni berbat
ederdi. Bu kitaplar insanlar mahvediyor!" der ve devam ederdi: "Unutma, baban
kayboldu, amcanlar kayboldu; hepsi srekli dini kitaplar, yaztlar okuyor ve hepsi
sama sapan eyler. Onlar okurken, ben yayorum; yaayarak bilmek ok iyidir."
"Seni niversiteye yollayacaklar; bana kulak asmayacaklar. Ben sana pek yardmc
olamam, nk baban ve annen bu konuda srarc ve seni mutlaka niversiteye
gnderecekler. Dikkatli ol, kitaplar iinde kaybolma." derdi.
Kk eylerden holanrd. Ona sordum: "Herkes Tanr'ya inanyor, sen neden
inanmyorsun, Baba?" Ona Baba derdim; bu szck Hindistan'da bykbaba
anlamna gelir. "nk ben korkmuyorum!" dedi.

ok basit bir cevap: "Neden korkaym ki? Korkmak iin bir neden yok; ben yanl bir
ey yapmadm, kimseye zarar vermedim. Ben sadece hayatm keyifle yaadm. Eer
bir Tanr varsa ve onunla karlarsam bana kzamaz. Asl ben ona kzarm: 'Neden
bu dnyay yarattn, neden byle bir dnya yarattn?' derim. Ben korkmuyorum."
lm deindeyken ona tekrar sordum nk doktorlar artk birka dakikalk mr
kaldn sylyordu. Nabz zayflyor, kalbi yavalyordu ama bilinci yerindeydi. Ona
sordum: "Baba, bir sorum var..."
Gzlerini ap konutu: "Ne soracan biliyorum: Neden, Tanrya inanmyorsun diye
soracaksn. lmek zereyken bana bu soruyu soracan biliyordum. Sence lm
beni korkutuyor mu? O kadar gzel ve dolu dolu yaadm ki, leceim iin hibir
znt hissetmiyorum. Yarn ne yapacam ki? Her eyi yaptm, yaplacak bir ey
kalmad. Eer nabzm yavalyorsa, kalbim yavalyorsa, bence her ey ok iyi
olacak nk kendimi ok huzurlu, sakin ve dingin hissediyorum. lp lmeyeceimi
u anda syleyemem ama bir eyi sakn unutma: korkmuyorum."
Bana, "Tanr fikrini brakmay dndm an, korku ykseliyor" diyorsun. Bu sadece
Tanr isimli kayann arlyla korkunu bastrdn gsteriyor; bu kayay kaldrdn
an korku serbest kalyor."
Eer korku ykseliyorsa, onunla yzlemek zorundasn: Tanr fikriyle onun stn
rtmen bir iine yaramayacak. Bir daha inan sahibi olamazsn, o yok oldu. Tanr'ya
inanamazsn nk phe bir gerektir ve inan hayal rndr. Hibir hayal bir
gerek nnde duramaz. imdi, Tanr senin iin bir hipotez olarak kalacak; dualarn
bir ie yaramayacak. Onun bir hipotez olduunu biliyorsun, bir hipotez olduunu
unutamazsn.
Bir gerek duyduun zaman onu unutmak imkanszdr. Gerein niteliklerinden biri
budur: onu hatrlamaya ihtiyacn olmaz. Bir yalann srekli hatrlanmas gerekir;
yoksa unutabilirsin. Yalan alkanlk hale getirmi birinin doru sylemeyi alkanlk
hale getirmi birinden daha fazla hafzaya ihtiyac vardr. nk doru syleyen
birinin sylediklerini hatrlamaya ihtiyac yoktur. Eer sadece doruyu sylyorsan
hibir ey hatrlamana gerek kalmaz. Ama eer yalan sylyorsan o zaman srekli
hatrlaman gerekir nk birine bir yalan sylemisindir, bir bakasna bir baka
yalan, bir bakasna da baka bir yalan. Kime ne sylediini srekli zihninde
kategorize edip saklamak zorundasn. Ne zaman bir yalan hakknda bir soru sorulsa
tekrar yalan sylemen gerekir, o yzden srekli oalr. Yalan, doum kontrolne
inanmaz!

Gerek bir bakire gibidir, hi ocuu yoktur; hatta evlenmemitir.

Tanr'nn sadece rahiplerin, politikaclarn, gc elinde bulunduran elitlerin,
pedagoglarn, seni psikolojik kle olarak tutmak isteyen herkesin, kle olarak
kalmanda kar olan herkesin yaratm olduu bir varsaym olduunu anladn
zaman... Onlar senin korkak kalman istiyor, srekli korkacaksn, iin titreyecek;
nk eer korkmazsan, o zaman tehlikeli olursun.
Sen ya korkak, teslim olmaya hazr, gurursuz, kendi varlna saygs olmayan biri
olacaksn; ya da korkusuz olabilirsin. Ama o zaman bir asi olacaksn, bundan
kaamazsn. Ya inanl bir insan, ya da asi bir ruh olacaksn. O yzden senin asi
olman istemeyenler -nk senin asi ruhlu olman onlarn karlarna aykr - srekli
seni zorluyor, zihnini Hristiyanlkla, Musevilikle, Mslmanlkla, Hinduizmle
artlandryorlar ve iinin srekli tir tir titremesini salyorlar. Onlarn gc bu, o
yzden iktidar sahibi olmakla ilgilenen herkes, btn hayat hkmetmekten baka bir
ey olmayan herkes bu Tanr hipotezinden faydalanmak ister.
Eer Tanr'dan korkuyorsan - ve eer Tanr'ya inanyorsan korkmak zorundasn onun emirlerine, kutsal kitaplarna ve mesihlerine uymak zorundasn. Onun ve
araclarnn sylediklerini yapmalsn.
Aslnda o yok, sadece araclar var. Bu ok garip bir i. Din en garip ilerden biridir.
Ortada patron yok ama bir sr arac var: rahipler, piskoposlar, kardinaller, papa,
mesih, btn hiyerari var; ama en tepede kimse yok.
Ama sa gcn ve yetkisini Tanr'dan alyor: Onun kutsal olu. Papa yetkisini sa'ya
dayandryor: Onun amaz ve tek temsilcisi. Bu ekilde devam ederek, en alt
seviyedeki rahibe kadar ulayorlar... Ama bir Tanr yok; o, sadece senin korkun. Sen
tek bana yaayamadn iin Tanr'nn icat edilmesini istedin. Hayat yaama, onun
gzellikleriyle, keyifleriyle, skntlaryla ve sanclaryla yzleme gcn yoktu. Seni
koruyan biri olmadan, zerinde bir korunma emsiyesi olmadan onlar tek bana
yaamaya hazr deildin. Sen korktuun iin bir Tanr istedin. Ve her yerde
kalpazanlar vardr. Sen istediin zaman her eyi hemen yaparlar.
Senin korkmaman salayan bu Tanr fikrini brakmalsn. Korkuyu yaaman ve
insanolunun bir gerei olarak kabullenmen gerekir. Ondan kamaya gerek yok.
Asl gerekli olan onun derinine girmen. Ve korkunun ne kadar derinine inersen
aslnda olmadn o kadar net grrsn.
Korkunun tabanna ulatn zaman ise sadece gleceksin, korkacak bir ey yoktur.

Ve korku kaybolduu zaman geride masumiyet kalr. Ve o masumiyet summum

bonum, yani dindar adamn gerek zdr.
O masumiyet gtr.
O masumiyet varolan tek mucizedir.
Bu masumiyetten her ey olabilir ama bir Hristiyan olmaz, bir Mslman olmaz.
Masumiyetten sadece sradan bir insan olarak kacaksn, sradanln her eyinle
kabullenen, keyifle yaayan ve tm varolua kreden biri olacaksn; ama Tanr'ya
deil, nk o sana bakalar tarafndan verilmi bir fikirdir.
Ama varolu bir fikir deildir. O senin her tarafnda, iinde ve dnda. Tam
masumiyete ulatn zaman derin bir kran - buna dua demeyeceim nk duada
sen bir ey istiyorsun; o yzden derin bir kran diyorum - derin minnet duygusu
ykselir. Sen bir ey istemiyor, sana zaten verilmi olan bir ey iin kranlarn
sunuyorsun.
Sana ok ey verilmitir. Buna layk msn? Bunu hak ediyor musun? Varolu senin
zerinden o kadar ok ey dkmeye devam ediyor ki, daha fazlasn istemek ok
irkin bir ey. u ana kadar aldklarna minnet duyman gerekir. in en gzel ksm,
ne kadar minnet duyarsan, varolu seni o kadar dllendiriyor. Bu bir dngye
dnyor: Daha ok aldka daha ok minnet duyuyorsun; daha ok minnet
duyduka, daha fazla alyorsun... Bunun sonu yok; bu, sonsuz bir sretir.
Ama unutma: Tanr hipotezi gitmitir. Ona hipotez dediin zaman Tanr fikri oktan
braklm demektir. Korksan da, korkmasan da artk geri dn yoktur; o olay
almtr.
imdi gidecek tek yol, korkuna doru yol almaktr.
Sessizce ona gir ki, derinliini bulabilesin.
Ve bazen, ok da derin olmadn grrsn.
Bir hikye:
Geceleyin yrmekte olan bir adamn aya kaym ve kayadan dm. Orada ok
derin bir uurum olduunu bilen adam yzlerce metre dmekten korktuu iin,
kayann zerinde olan bir dala tutunmu. Gecenin karanlnda dipsiz uurumdan

baka hibir ey gremiyormu. Barm, sadece kendi sesi yanklanm; onu

duyacak kimse yokmu.
Adamn btn bir gece boyunca nasl bir ikence yaadn tahmin edebilirsin. Her
an lmn soluunu hissetmi, elleri souyormu, gcn kaybediyormu... gn
aarrken aaya bakp glm: uurum falan yokmu! Sadece on be santim
aada bir kaya varm. Btn gece orada uyuyabilir, rahata dinlenebilirmi - kaya
o kadar bykm - ama btn gecesi bir kabusa dnm.
Kendi deneyimimden yola karak konuuyorum: Korku on be santimden daha derin
deil. O dala tutunup hayatn bir kabusa evirme ya da dal brakp ayaklarnn
zerinde durma arasndaki tercih tamamen sana kalm.
Korkacak bir ey yok!
-&-