Modul Sebatian karbon:Alkana

1|M u k a s u r a t

MODUL 2: SEBATIAN KARBON

Merupakan sebatian yang mengandungi karbon sebagai salah satu unsur juzuknya.
Terbahagi kepada dua jenis:
1. sebatian organik
Sebatian kovalen yang sumber aslinya ialah haiwan atau tumbuhan dan
mempunyai karbon sebagai unsur juzuknya yang utama.
Pembakarannya menghasilkan karbon dioksida dan air.
2.
Sebatian tak organik
Diperolehi daripada sumber bumi
Hidrokarbon ialah sebatian organik yang terdiri daripada unsur hidrogen dan karbon sahaja.
Hidrokarbon yang membentuk ikatan tunggal dikenali sebagai hidrokarbon tepu
Hidrokarbon yang membentuk ikatan ganda dua dan ganda tiga dikenali sebagai hidrokarbon tak
tepu

HOMOLOG: ALKANA
Formula am: . [ n: 1,2,3.]
Jenis hidrokarbon
Kumpulan berfungsi
A.

: Tepu
: ikatan tunggal antara carbon ( C-C)

Penamaan bagi alkana (rantai lurus)

Bilangan
atom
karbon (n)

Formula molekul

Nama bagi rantai lurus alkana

CH4

Metana

Etana
C 3H 8

C4H10

Pentana

Heksana

C7H16

Oktana

C9H20

10

C10H22

Modul Sebatian karbon:Alkana

2|M u k a s u r a t

B.

Formula struktur alkana (rantai lurus)

1.

Nama: Etana
Formula molekul:

2.

Name:Propana
Formula molekul: ..

3.

Nama:Butana
Formula molekul:

4.

Nama:Pentana
Formula molekul:

5.

Nama:Heksana
Formula molekul:.

Modul Sebatian karbon:Alkana

3|M u k a s u r a t

6.

Nama:Heptana
Formula molekul:

7.

Nama:Oktana
Formula molekul:

8.

Nama:Nonana
Formula molekul:

9.

Name:Dekana
Formula molekul:

Modul Sebatian karbon:Alkana

4|M u k a s u r a t

C.

Sifat-sifat fizik alkana

[Jisim atom relatif: H=1,C=12]

Takat
lebur
(oC)

Takat
Didih
(oC)

Keadaan
fizik pada
suhu bilik

Ketumpatan
pada
keadaan
bilik
(g/cm3)

Metana

-182

-161

gas

0.0007

Etana

-183

-88

gas

0.0011

Propana

-188

-44

gas

0.0018

Butana

-188

-1

gas

0.0024

Pentana

-130

36

cecair

0.63

Formula
molekul

Alkana

JMR

Heksana

-96

69

Heptana

-97

99

Oktana

-57

126

Nonana

-54

151

Dektana

-30

179

D.

cecair
cecair
cecair
cecair

0.66
0.68
0.70

tidak

T
i
d
a
k
l
a
r
u
t

T
i
d
a
k
meng
-konduksi
-kan
e
l
e
k
t
r
i
k

0.72
0.73

Sifat kimia alkana:

1.

Boleh melakukan:
i.
Tindak balas pembakaran
ii.
Tindak balas penukargantian

Modul Sebatian karbon:Alkana

cecair

Keterlarutan Kekonduksian
dalam air
elektrik

5|M u k a s u r a t

i.

Tindak balas pembakaran

(a)

Pembakaran lengkap dalam oksigen berlebihan

Pembakaran lengkap dalam oksigen berlebihan,O2 menghasilkan gas
karbon dioksida,CO2 dan air,H2O.
contoh:

(b)

i.

CH4 + .. O2 .CO2 + H2O

ii.

C3H8 + ..O2 ..CO2 + H2O

iii.

C4H10 + ..O2 ..CO2 + .H2O

iv.

C5H12 + ..O2 ..CO2 + .H2O

v.

C6H14 + ...O2 CO2 + H2O

Pembakaran tidak lengkap dalam keadaan oksigen yang tidak mencukupi.

Pembakaran tidak lengkap dalam keadaan oksigen yang tidak mencukupi
menghasilkan:
(a) karbon, C dan air,H2O
(b) karbon monoksida,CO dan air,H2O
contoh:
i.

C2H6 + .. O2 .C

ii.

C2H6 + ..O2 ..CO + H2O

iii.

C4H10 + ..O2 ..C

iv.

C4H10 + ..O2 ..CO + .H2O

Modul Sebatian karbon:Alkana

+ H2O

+ .H2O

6|M u k a s u r a t

ii.

tindak balas penukar gantian

(a)

Boleh bertindak balas seperti dengan halogen (air bromin dan air klorin)
Tindak balas ini meruapakan tindak balas penukargantian.
Atom hidrogen dalam alkana akan digantikan dengan klorin dan bromin.
Tindak balas ini dipanggil tindak balas pembrominan dan pengklorinan.
Cahaya matahari atau sinar ultraungu memulakan tindak balas degann memutuskan molekul
halogen kepada atom halogen.
Halogen

Dikenali sebagai penghalogenan

i. dengan bromin pembrominan
ii. dengan klorin pengklorinan

Alkana + halogen

Cahaya
Ultralembayung(UV)

halogenoalkana

Contoh:
Langkah 1:

Persamaan perkataan: Metana + Klorin Klorometana

Persamaan kimia: CH4 + Cl2 CH3Cl + HCl

Langkah 2:

Persamaan perkataan: Klorometana + Klorin diklorometana

Persamaan kimia: CH3Cl + Cl2 CH2Cl2 + HCl

Langkah 3:

Persamaan perkataan :
diklorometana + klorin triklorometana / Kloroform + HCl
Persamaan kimia: CH2Cl2 + Cl2 CHCl3 + HCl

Langkah 4:

Persamaan perkataan :
triklorometana + klorin tetraklorometana + HCl
Persamaan kimia: CHCl3 + Cl2 CCl4 + HCl

Modul Sebatian karbon:Alkana

7|M u k a s u r a t